HZ Musa

N emr t All-llahut, t Gjithmshirshmit, Mshiruesit!
Hz. MUSA a.s.

Harun Yahya
Botuar nga: e pabotuar
T gjitha t drejtat e ktij libri i takojn autorit
Fondacioni i Rinis Islame Cyrih
www.islamischen.ch
e-mail: info@islamischen.ch
HYRJE ............................................................................................................................................................................................................................. 6 SOVRANITETI I FARAONIT N EGJIPT DHE GJENDJA E BIJVE T IZRAELIT ......................................................................................................................... 8 LINDJA E MUSAIT (AS)....................................................................................................................................................................................................13 MUSAI (AS) IK NGA EGJIPTI ..........................................................................................................................................................................................18 IKJA PR N MEDJEN DHE VENDOSJA E TIJ ATJE ...........................................................................................................................................................21 ARRITJA E TIJ N LUGINN TUVA DHE FRYMZIMI I PAR ........................................................................................................................................... 25 BISEDA E ZOTIT ME MUSAIN (AS) ..................................................................................................................................................................................26 MUSAI (AS) KRKON HARUNIN (AS) SI SHOQRUES T TIJ .............................................................................................................................................29 HISTORIA E MUSAIT (AS) DHE.........................................................................................................................................................................................31 FSHEHTSIA E FATIT .......................................................................................................................................................................................................31 PRCJELLJA E POROSIS FARAONIT DHE MNYRA E DUHUR N T CILN KJO DUHET T BHEJ................................................................................... 35 GJYKIMI I SHTREMBRUAR I FARAONIT.......................................................................................................................................................................... 37 TITUJT E SUNDUESVE EGJIPTIAN N KURAN ...............................................................................................................................................................45 LUFTA E MUSAIT (AS) KUNDR MAGJISTARVE............................................................................................................................................................... 47
www.islamischen.ch
MAGJISTART PRQAFOJN BESIMIN ..............................................................................................................................................................................50 NJ NJERI BESIMTAR DHE PALLATI ................................................................................................................................................................................55 EMRI HAMAN N KURAN PRMENDET GJITHASHTU N MBISHKRIMET E LASHTA EGJIPTIANE .....................................................................................59 MOSMIRNJOHJA E T BIJVE T IZRAELIT....................................................................................................................................................................62 PERIUDHA E KATASTROFAVE DHE MARRZIA E FARAONIT............................................................................................................ 64
EKSODI NGA EGJIPTI DHE FUNDOSJA E FARAONIT N DET............................................................................................................................................68 ARROGANCA E KARUNIT DHE NDSHKIMI I TIJ............................................................................................................................................................... 73 FISI I MUSAIT (AS) DEVIJON DHE ADHURON VIIN E ART........................................................................................................................................... 78 SJELLJA E ORODITUR E FISIT HEBREIT .........................................................................................................................................................................86 RRFIMI PR LOPN.......................................................................................................................................................................................................88 NGRITJA E T BIJVE T IZRAELIT KUNDR URDHRIT T ZOTIT.....................................................................................................................................90 MUSAI (AS) DHE NJ NJERI I DITUR .............................................................................................................................................................................. 93 PRFUNDIM ................................................................................................................................................................................................................... 97 KEQKUPTIMI I EVOLUCIONIT........................................................................................................................................................................................ 103
www.islamischen.ch
RNIA (RRNIMI) SHKENCORE E DARVINIZMIT ............................................................................................................................................................. 104 HAPI I PAR I PAKAPRCYESHM: ZANAFILLA E JETS................................................................................................................................................. 105 JETA RRJEDH (BURON) NGA JETA ............................................................................................................................................................................ 106 PRPJEKJET JOBINDSE T SHEKULLIT T 20T............................................................................................................................................................107 PRBRJA KOMPLEKSE E JETS.................................................................................................................................................................................... 109 MEKANIZMAT IMAGJINAR T EVOLUCIONIT..................................................................................................................................................................110 NDIKIMI I LAMARKUT.....................................................................................................................................................................................................111 NEO-DARVINIZMI DHE MUTACIONET ............................................................................................................................................................................. 112 DSHMIT PR FOSILE: SKA SHENJA T FORMAVE T NDRMJETME............................................................................................................................. 114 SHPRESAT E DARVINIT U SHPARTALLUAN....................................................................................................................................................................... 115 PRRALLA E EVOLUCIONIT NJERZOR............................................................................................................................................................................ 116 TEKNOLOGJIA E SYRIT DHE VESHIT.............................................................................................................................................................................. 120 KUJT I TAKON NDRGJEGJA Q SHEH DHE DGJON PRBRENDA TRURIT?......................................................................................................................123 NJ BESIM MATERIALIST ...............................................................................................................................................................................................124
www.islamischen.ch
HYRJE
Historia e njerzimit do t mund t konsiderohej si histori e profetve. Zoti iu ka kumtuar Shpalljet e Tij Hyjnore njerzve prmes t drguarve t Tij gjat historis. Kta t drguar ju treguan njerzve pr Zotin dhe ua komunikuan atyre fjalt e Zotit ton. Lufta me t ciln nj numr prej t drguarve u prballn n prhapjen e porosis sht prshkruar hollsisht n Kuran. Vshtirsit q ndeshn, zgjidhjet q bn dhe sjellja shembullore jan t prshkruara t gjitha n mnyr t qart. Zoti na njofton me far sfida u desht t prballen ata si nj shembull pr njerz, sepse lufta e tyre dhe karakteri i mir i tyre jan gjithashtu t zbatueshme pr njerzit sot. N Kuran, tregimet dhe prvojat e profetve t ndryshm, prve Profetit Muhamed (saas), sikur ato pr Profetin Isa (Jezus), Sulejman (Solomon), Jusuf (Jozef), Nuh (Nou), Ibrahim (Abraham), dhe shum t tjer (paqja qoft mbi t gjith ata), jan t prcjellura si shembuj. Pr shembull, ka msime t shumta pr ne n sjelljen e drejt t Profetit Jusuf, si edhe n njohjen e thell t psikologjis njerzore dhe shoqrore n marrdhenien e Jusufit me vllezrit e tij, hudhja e tij n pus nga ata, shitja e tij si rob, rrnia e tij n burg gjersa ishte rob n pallatin mbretror pr shkak t akuzave t rrejshme dhe emrimi i tij si autoritet i arks shtetrore.
www.islamischen.ch
Ekziston me t vrtet nj shembull i rndsishm pr ne tek Profeti Ibrahim, i cili prmendet nga Zoti n Kuran si nj shembull i shklqyeshm pr ju, pr shkak t ndrgjegjshmris dhe butsis s tij, pr mbshtjetjen e tij n Zotin dhe pr kthimin e tij kah Zoti kur po e hudhnin n zjarr. Profeti i cili m s shpeshti prmendet n Kuran si shembull sht Profeti Musa (Mojsiu) (as). Emri i Musait prmendet n 34 sure (kapituj) t ndryshme. Mund t gjejm informacion t gjer pr jetn e Musait n tri prej sureve m t mdha (al-Araf, Ta Ha dhe al-Qasas). Gjith kto sure dhe vargje ofrojn shpjegime t hollsishme pr vshtirsit e tij me Faraonin, duke filluar nga fmijria e tij, sjellja e lig e njerzve t tij dhe lufta e tij pr tua prcjellur atyre porosin. Guximi i tij i palkundur n rrethanat m t vshtira paraqitet me qllim q t jet shembull pr njerzit. N kt libr do ta hulumtojm jetn e Profetit Musa si sht prshkruar n Kuran. Do ti hulumtojm ndodhit q ai ka prjetuar ashtu si jan prshkruar. N thelb, ndodhit n jetn e Profetit Musa nuk duhet t merren thjesht si ndodhi t s kaluars s lasht, por m shum si ndodhi dhe shembuj pr t ndriuar vet jetrat tona sot.
www.islamischen.ch
SOVRANITETI I FARAONIT N EGJIPT DHE GJENDJA E BIJVE T IZRAELIT

Prve qyteteve shtete t themeluara n Mesopotami, qytetrimi Egjiptian ishte nj prej qytetrimeve m t lashta n histori. Egjipti i vjetr dihet t ket pasur rregullimin m t organizuar shoqror dhe politik t kohs. Zbulimi i tyre i shkrimit, 3000 vite para ers s re, prdorimi i lumit Nil, shkrettirat q rrethonin vendin dhe q shrbenin si nj mbrojtje e fort ndaj krcnimeve t jashtme ishin faktort kryesor pr prparimin e suksesshm t Qytetrimit Egjiptian. Megjithat, ky qytetrim madhshtor sundohej nga Faraoni, sundimi i t cilit prshkruhet n mnyr t qart n Kuran si nj shembull i kokfortsis (kryeneqsis). Ky popull vepronte me mendjemadhsi kundr Zotit, duke kmbngulur n mnyr t vazhdueshme n mohimin e s vrtets. Si pasoj, madje edhe qytetrimi i tyre i prparuar, rregullimi shoqror dhe politik dhe t arriturat ushtarake, sarritn ti mbrojn ata nga shkatrrimi. Ndodhit m t rndsishme t historis s Egjiptit patn lidhje me pranin e bijve t Izraelit n kt vend. Izrael sht emri tjetr i Profetit Jakub (Jakobi) (as). T bijt e Jakubit formuan fisin e t bijve t Izraelit, fisin i cili me koh u b i njohur si ifutt (Jahudit apo Hebrenjt). T bijt e Izraelit
Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 8
s pari erdhn n Egjipt gjat kohs s Profetit Jusuf, djalit m t ri t Jakubit. N Kuran, n Suren Jusuf, sht dhn nj prshkrim i hollsishm i jets s Jusufit. Duke filluar q nga vitet e para t jets s tij, Jusufi ishte prballur me vshtirsi t shumta dhe i ishte nnshtruar sulmeve dhe shpifjeve t shumta. N periudhn e mvonshme t jets, pas lirimit nga burgu ku e kishin futur pr shkak t nj akuze t rrejshme, Jusufi u emrua prgjegjs pr arkn shtetrore t Egjiptit. Emrimi i tij u prcoll me dyndjen e bijve t Izraelit n Egjipt. Kjo n Kuran prshkruhet kshtu: Pastaj kur ata hyn te Jusufi, ai i mori prindrit e tij pran vetes dhe u tha: Hyni n Egjipt t sigurt, nse dshiron Zoti. (Kuran, 12:99) Si shpjegohet n Kuran, t bijt e Izraelit, q banuan n paqe dhe siguri n Egjipt, prfundimisht humbn pozitn e tyre n shoqri dhe me koh u robruan. Nga vargjet e cekura n Kuran msojm se bijt e Izraelit ishin n at gjendje kur Musai u paraqit n sken. Si prshkruhet n Kuran, Musai shkoi te Faraoni si pjestar i nj fisi t robruar. Prgjigja arrogante q pasoi, q Faraoni dhe paria e tij ia bn Musait (as) dhe Harunit (as), na e bn t ditur kt fakt: Ata than: A t besojm ne n dy njerz si vet ne dhe duke qen populli i tyre nn robrin ton? (Kuran, 23:47) Si prshkruhet n kto vargje, Egjiptiant i kishin robruar t bijt e Izraelit dhe i kishin br ata shrbtor t vet. Pr t mbajtur dhe imponuar kt sistem t robris, Egjiptiant prdorn metoda t shtypjes. Kjo shtypje u ushtrua gjer n shkalln e vnies nn kontroll t tr popullats Izraelite. Shtimi i popullats mashkullore i konsideruar si nj sfid e mbijetess s vet
Egjiptianve, u pengua, gjersa popullata femrore u shfrytzua pr tu shrbyer atyre. Kjo gjendje prshkruhet n vargjet n t cilat Zoti iu drejtohet bijve t Izraelit: Prkujtoni kur Ne ju shptuam nga populli i Faraonit. Ata po ju sprovonin me dnimin m t rnd duke ju vrar bijt tuaj dhe duke ln gjall grat tuaja. Ktu pati nj sprov t madhe pr ju nga Zoti juaj. (Kuran, 2:49) Prkujtoni kur Ne ju shptuam nga populli i Faraonit, i cili po ju sprovonte me dnimin m t rnd, duke vrar bijt tuaj dhe duke ln gjall grat tuaja. Ktu pati nj sprov t madhe pr ju nga Zoti juaj. (Kuran, 7:141) Religjioni mbizotrues n tokn Egjiptiane ishte trashgimia e zakoneve t adhurimit t idhujve t paraardhsve t Faraonit. Ky religjion i padrejt besonte n ekzistencn e zotrave t shumt. Faraoni n ann tjetr besohej t ishte nj zot i gjall. Ishte pikrisht ky besim q iu dha faraonve nj fuqi t till mbi njerzit q ishin nn sundimin e tyre. Faraoni dhe paria sunduese e tij e pan Musain si nj krcnim pr mnyrn e jets s tyre t diktuar nga religjioni i paraardhsve t tyre, pasiq sipas ktij religjioni, ishte Faraoni ai q zotronte gjith fuqin dhe madhshtin. Arroganca e Faraonit, prpjekja e tij pr t ruajtur kontrollin dhe konsiderimi i Musait dhe Harunit si rival t tij dshmohen me kto fjal t Faraonit dhe paris s tij, me t cilat ata i drejtohen Musait dhe Harunit: Ata i than: A ke ardhur te ne q tna largosh nga ai besim t cilin i gjetm baballart ton ta ndjekin dhe q ju t dy t mund t fitoni madhshti n tok? Ne nuk do tju besojm ju t dyve. (Kuran, 10:78)
www.islamischen.ch
10
N pajtim me religjionin e paraardhsve t tij, Faraoni pohonte se ishte zot. Ai shkoi aq larg sa t pohonte se ishte zoti i tyre m i lartsuar: (Faraoni) duke thn: Un jam zoti juaj m i lart! (Kuran, 79:24) Pr shkak t bestytnis s tyre, Faraoni dhe paria e tij e konsideronin veten si qenie hyjnore. Arroganca e tyre buronte nga fakti se ata ishin shum larg dashuris, prkujdesjes dhe mshirs, q jan norma t urdhruara nga religjioni i ri. Si rrjedhoj e arrogancs s tyre, ata besonin se kishin t drejt ti japen mizoris. Zoti i referohet mendsis s tyre n vargun vijues: tek Faraoni dhe krert e tij. Por ata u solln me paturpsi dhe qen popull arrogant e mburravec. (Kuran, 23:46) Faraoni kishte ndikim aq t madh tek njerzit e Egjiptit sa q t gjith i nnshtroheshin plotsisht atij. Ata besonin se Faraoni ishte i vetmi zotrues i tr toks s Egjiptit dhe lumit Nil: Faraoni iu drejtua njerzve t tij duke thn: O populli im! A nuk m takon mua sundimi i Egjiptit dhe i ktyre lumenjve q rrjedhin posht meje? A nuk shihni pra? (Kuran, 43:51) Me t drejt thuhet se Nili don t thot jet pr Egjiptin. I tr Egjipti mvarej nga Nili pr bujqsi. Nili ujiste t lashtat, furnizonte me uj t pijshm si kafsht ashtu edhe njerzit. Sipas Faraonit dhe paris s tij, i vetmi pronar i ujrave t Nilit dhe i vet toks ishte Faraoni. Secili n Egjipt pranonte n heshtje fuqin e tij dhe i bindej sundimit t tij.
www.islamischen.ch
11
Pr t siguruar pushtetin e tij dhe pr ti nnshtruar njerzit e tij, Faraoni i kishte prar ata n grupe t veuara dhe me ndihmn e kshilltarve t besuar t tij nga mesi i tyre, i sundonte kto grupe t dobsuara. N nj varg, Zoti na trheq vmendjen pr kt gjendje: Faraoni ngriti veten shum lart n tok dhe i ndau njerzit n t n sekte, duke dobsuar (shtypur) nj grup prej tyre duke vrar bijt e tyre dhe duke ln gjall grat. Vrtet q ai qe prej shtypsve (tiran). (Kuran, 28:4) Para lindjes s Musait, Egjipti ishte nj vend i mkatshmris dhe oroditjes. Duke u bazuar krejtsisht n dallime racore njerzit robroheshin dhe torturoheshin. Pa ndonj arsyetim t qart, Faraoni urdhroi t vriteshin q t gjith fmijt e gjinis mashkullore t Izraelitve q ishin nn sundimin e tij. Pr m tepr, i zhytur n mendjemadhsi dhe mizori, ai e konsideronte veten zot n tok. Me an t vendosjes s nj sistemi t sundimit, Faraoni mbante do gj nn kontrollin e tij dhe i bnte njerzit ti nnshtroheshin atij. N kto rrethana Musai u drgua atje si i drguar i Zotit pr ti dhn fund shtypjes dhe mizoris, pr tju prkujtuar njerzve se Zoti yn sht Allahu, pr tju msuar atyre fen e re dhe pr ti shptuar t bijt e Izraelit nga robria.
www.islamischen.ch
12
LINDJA E MUSAIT (AS)

Si u tha n kapitullin e mparshm, Musai lindi n nj koh fatkeqe. Madje edhe n momentin e lindjes s tij, jeta e tij ishte n rrezik. Faraoni urdhroi q t gjith femijt e gjinis mashkullore t vriten dhe femrat t kursehen pr tu robruar. I zn n grack nn rrethana t tilla, Musai ishte i shtyer t jetonte nj jet t vshtir n mesin e robrve nn krcnimin e vazhdueshm me vdekje. Nna e tij ishte shum e brengosur pr t deri n momentin kur u frymzua nga Zoti: Dhe Ne e frymzuam nnn e Musait (duke i thn): Jepi gji atij por kur t kesh frik pr t, ather hidhe n lum (det) dhe mos ke frik dhe as mos u pikllo. Sigurisht q Ne do ta sjellim at prsri tek ti dhe do ta bjm at prej t Drguarve Ton. (Kuran, 28:7) Zoti e udhzoi nnn e Musait dhe i tha asaj q ta vendoste at n nj ark dhe ta lshonte t lundroj n lumin Nil, poqese ushtart e Faraonit kurdoher do t msonin pr lindjen e tij. Pasiq friksohej pr jetn e djalit t saj, ajo veproi sipas asaj q iu frymzua. Duke mos ditur se ku dhe si do ta kishin bartur ujrat djalin e saj, ajo e vendosi Musain n nj ark dhe e lshoi n ujrat e Lumit Nil. Mirpo, me frymzimin nga Zoti, ajo e dinte se ai n fund do ti kthehej asaj dhe do t bhej i drguar i Zotit. Zoti, Krijuesi dhe Gjithprfshirsi, krijoi Musain dhe nnn e tij dhe i lejoi t din pr fatin e tyre. M von, Zoti prkujtoi Musain pr faktet e fmijris s tij t hershme n kt mnyr: Kur Ne e frymzuam nnn tnde (duke i thn): Vendose n ark dhe hidhe n lum (det), pastaj lumi (deti) do ta nxjerr n breg dhe atje, ai q sht armik i Imi dhe i tij do ta marr (Kuran, 20:38-39)
N kt pik, do t duhej t shtjellonim n hollsi temn e fatit. Zoti, si tregohet n vargun m lart, i tha nns s Musait ta lshonte djalin n uj dhe e bri me dije at se Faraoni m von do ta gjente dhe se Musai n fund do ti kthehej asaj si nj i drguar i Zotit. Me fjal t tjera, se Musai do t vendosej n ark dhe do t lshohej n lum, se at do ta gjente dhe pr t do t prkujdesej Faraoni dhe se ai prfundimisht do t bhej njri prej profetve, t gjitha ishin t ditura q m par. Kjo pr arsye se t gjitha kto ngjarje ishin paraprcaktuar nga Zoti, n pajtueshmri me vullnetin e Tij dhe q Ai i lejoi nns s Musait t msoj pr kt para se kjo t kishte ndodhur. Ktu duhet t prmendim se t gjitha hollsit q kan t bjn me jetn e Musait ishin t paracaktuara n syt e Zotit dhe se t gjitha ishin jetsuar sikurse ishte paracaktuar. Prmbushja e frymzimit hyjnor q iu shfaq nns s Musait ishte e mundur me an t zhvillimit t kushteve t panumrta t paracaktuara nga fati. Shmangja e ushtarve t Faraonit dhe arritja e Musait n pallatin e Faraonit pa u fundosur mvareshin nga prmbushja e disa kushteve. Kto jan ato kushte: 1 Arka n t ciln ishte vendosur Musai foshnje duhej t ishte e paprshkueshme nga uji. Prandaj, ai q e konstruktoi arkn duhej ta punonte n at mnyr q ajo t mund t lundronte. Pr m tepr, forma e arks ishte nj faktor i rndsishm sa i prket shpejtsis s lundrimit n uj, sduhej as t lundronte shum shpejt dhe ta kalonte pallatin e Faraonit, e as shum ngadal, duke u ndalur kshtu para se t arrinte tek Pallati. Arka duhej t ishte punuar pikrisht n formn e duhur q t mund t lundronte me shpejtsin e duhur. Gjith kta faktor prbnin hollsit e shumta t paracaktuara si pjes e fatit t zdrukthtarit, i cili e punoi arkn tamam ashtu si duhej.
www.islamischen.ch
14
2 Rryma e ujit q e kishte bartur arkn sduhej t ishte as shum e shpejt e as shum e
ngadalshme, por t kishte shpejtsin e duhur. Kjo do t ishte e mundshme vetm me llogaritjen e sakt t sasis s rreshjeve t shiut q formuan sasin e ujrave t Nilit pr minut. Kjo sasi e ujit bn
gjithashtu pjes n hollsit e ndrlikuara t fatit t paracaktuar nga Zoti.
3 Errat gjithashtu duhet t ken ndikuar n mnyr t prshtatshme n lvizjen e arks. Domethn, errat gjithashtu fryn n prputhje me nj fat t paracaktuar. Ato duhet t ken fryer as shum shpejt q ta largonin arkn, as n drejtim t kundrt q tia ndrronin drejtimin dhe as shum ngadal q tja ngadalsonin shpejtsin. 4 Gjersa arka ishte n lum, askush sdo t mund ta gjente. Domethn, askush prve atij q duhej t haste n t apo ta vrente at. Rrjedhimisht, n pajtim me nj fat t prcaktuar, secili q jetonte prgjat lumit Nil nuk kishte qen afr apo se kishte vn re arkn. N fakt, kto rrethana ishin t gjitha pjes e fatit t paraprcaktuar nga Zoti. 5 Sikurse jeta e Musait, jetrat e Faraonit dhe t familjes s tij gjithashtu u rregulluan n pajtim me nj fat t paracaktuar. Ata duhej t ishin pikrisht n vendin e duhur dhe n kohn e duhur n mnyr q t gjenin Musain. Familja e Faraonit do t mund t kishte planifikuar t vinte te bregu i lumit m heret. Ajo q i kishte shtyer ata t shkojn atje pikrisht n at koh ishte fati i tyre. Kto jan vetm disa prej rrethanave q lejuan Faraonin t gjej Musain. T gjitha kishin ndodhur pikrisht ashtu si i ishte frymzuar nns s Musait. N t vrtet, premtimi q Zoti i dha nns s Musait dhe t gjitha ngjarjet tjera q kishin ndodhur, kishin ndodhur t gjitha dhe ishin prmbushur pikrisht si ishin paracaktuar tashm nga Zoti.
Ngjarjet q kishin t bjn me fatin e Musait nuk ishin t kufizuara vetm me ato ngjarje q i rrfyem gjer m tani. Secili moment i jets s tij ishte me kujdes i paracaktuar n pajtim me nj fat t veant. As vendi as viti i lindjes s tij, as njerzit me t cilt ishte i rrethuar ai, as nna apo babai i tij nuk ishin prcaktuar sipas zgjidhjes s tij. Ishte Zoti q paracaktoi gjithka dhe krijoi secilin prej tyre. Ky fakt u shpall gjithashtu nga Profeti Muhamed (saas) i cili tha: Gjithka bhet
me urdhr madje edhe paaftsia dhe aftsia (Muslim)
Nj vlersim m i thell i ktyre ngjarjeve do tna mundsoj q t kuptojm m mir se si secili moment i jetrave tona sht i lidhur ngusht me fatin ton. Prmes shembujve t shumt, tregimi pr Musain na mundson t mendojm pr kuptimin dhe thurrjen e fatit t tij. Me hollsit e llojllojshme t tregimit pr Musain, Zoti na prkujton se jeta e nj individi, sikurse edhe jetrat e gjith njerzimit dhe e tr gjithsia, jan t lidhura ngusht me fatin q Ai ka paracaktuar. Poashtu sikur q Musai lundroi n Nil n pajtim me fatin e tij, ashtu edhe Faraoni dhe familja e tij u shtyn t arrijn tek vendi ku do t takonin Musain. Nga vargjet q kan t bjn me kt tem, msojm se familja e Faraonit ishte sjellur pikrisht sikurse i ishte frymzuar m par nns s Musait, domethn, ata e kishin marr Musain nn prkujdesjen e tyre pa qen t vetdijshm se far bartte e ardhmja pr ta: Pastaj at e mori familja e Faraonit, q ai t mund t bhej pr ta nj armik dhe burim I pikllimit t tyre. Me t vrtet q Faraoni dhe Hamani dhe pasuesit (trupat) e tyre ishin mkatar. Dhe gruaja e Faraonit tha: Nj burim knaqsie pr mua dhe pr ty. Mos e vrisni at, mbase mund t jet i dobishm pr n ose mund ta birsojm at si djalin ton. Dhe ata nuk e kuptonin dot (prfundimin e ksaj pune). (Kuran, 28:8-9)
www.islamischen.ch
16
Dhe kshtu Faraoni dhe familja e tij, plotsisht t pavetdijshm se far do tju sjellte fati, gjetn Musain dhe e birsuan si djalin e tyre. N t vrtet, ata kishin vendosur ta mbajn at me shpres se fmija nj dit do tju sjellte prfitim. N ndrkoh, nna e Musait ishte e brengosur pr djalin e saj sepse nuk e dinte se far i kishte ndodhur atij. Pr ta prballuar kt situat, Zoti ia forcoj zemrn asaj: Dhe zemra e nns s Musait mbeti e zbrazt. Ajo qe gati ta zbulonte (t vrtetn) po tmos e kishim forcuar Ne zemrn e saj q ajo tmund t mbetej prej besimtareve. Dhe ajo i tha motrs s tij (Musait): Ndiqe at. Kshtu ajo e prcjellte at nga larg fshehtas, ndrsa ata nuk e shihnin dot. Dhe Ne s pari e bm at (Musain) ti refuzoj t gjitha mndeshat, derisa erdhi ajo (motra e Musait) dhe tha: A tju tregoj un pr nj familje q do ta ushqej at dhe do ta rrit at pr ju dhe q do t kujdeset mir pr t? Ksisoj Ne e kthyem at te nna e tij q asaj t mund ti qetsoheshin syt e tmos pikllohej dhe q t mund t kuptonte se premtimi i Zotit sht i vrtet. Por shumica e tyre nuk e din kt. (Kuran, 28:10-13) Musai foshnje refuzoi t gjitha mndeshat, domethn, nuk piu qumshtin e tyre, sepse sipas fatit t prcaktuar pr t, Zoti kishte urdhruar q ai t pinte vetm qumshtin e nns s tij. Kjo ndrion faktin se gjithcka njerzit dshirojn sht gjithashtu n pajtim me fatin e paracaktuar nga Zoti. Si i ishte frymzuar nns s tij, Profeti Musa m n fund u kthye tek familja e tij. N tregimin pr Musain, Zoti sqaron se Ai shpesh krijon situata q duken t jen t vshira dhe pa rrugdalje t dukshme dhe se ngjarjet q perceptohen si fatkeqsi shum leht mund t
www.islamischen.ch
17
ndodh t jen bekime t mrekullueshme. Nj nn e friksuar nga krcnimi q foshnja e saj mund t vritet nga ushtart mizor, pr ta shptuar at, e lshon foshnjn t lundroj n ujrat e nj lumi. E njjta foshnje mandej birsohet nga familja m e fuqishme e vendit, e cila n fund e kthen foshnjn tek familja e saj, sepse foshnja refuzon t gjitha mndeshat tjeraSecila nga kto ngjarje sht nj mrekulli n vetvete q demonstron prsosmrin e skajshme t fatit t urdhruar nga Zoti. Pr besimtart, secili detal i fatit t njeriut n fund rezulton t jet nj bekim. Si mund t shihet n shembullin m lart, nganjher Zoti prgatit aso t mira pr ne prmes rrethanave m t papritura.
MUSAI (AS) IK NGA EGJIPTI

N Kuran rrfehet ngjarja n vazhdim nga jeta e Musait: Dhe ai (Musa) hyri n qytet kur banort e tij qen t pavmendshm dhe gjeti atje dy burra q po ziheshin, njri nga pala e tij, ndrsa tjetri nga armiqt e tij. Njeriu i pals s tij i krkoi atij ndihm kundr armikut t tij, kshtuq Musai e qlloi at me grusht dhe e mbyti at. Ai tha: Kjo sht pun prej punve t Shejtanit. Ai me t vrtet sht armik orientues dhe humbs i qart. (Kuran, 28:15) Ngjarja e sipr prmendur na shfaq nj situat n t ciln Musai ishte dshmitar i nj znke n t ciln merrte pjes nj njeri nga fisi i tij, pas s cils, pa vlersuar se kush kishte t drejt, ai muar an duke goditur tjetrin. Edhepse qllimi i tij sishte ta mbyste at, ai vdiq nga goditja. Profeti
Musa e pa se bri mkat. Parimi moral i ksaj ngjarjeje sht se kur nj person sht n gabim, sht e padrejt t prkrahet vetm pse i takon ans (pals) s njjt. Musai e quan veprimin e tij t gabuar, domethn pandehjen e tij t eprsis s njeriut nga vet fisi i tij si pun prej punve t Shejtanit. Me t vrtet, shtja e prfolur ktu sht nj shtje q i ka sjell urrejtje dhe luftra njerzimit gjat historis dhe kshtu vazhdon t jet gjer n ditt tona. Obsesioni patriotik i njeriut ndaj familjes s tij, fisit, shokve apo racs dhe refuzimi i asaj q sht e drejt pr kt qllim kan qen shkaktart kryesor t shumics s konflikteve dhe mizorive t kryera n histori. I alarmuar nga ndrgjegja e tij, Musai prnjher kuptoj se kjo ndjenj ishte nj e keqe q vinte nga ndikimi i Shejtanit, dhe prandaj krkoi strehim (mbrojtje) nga kjo tek Zoti dhe u pendua. N vargjet vijuese, lexojm pr qasjen shembullore dhe t ndrgjegjshme t prvetsuar nga Musai: Ai tha: Zoti im! I bra keq vetes sime. M fal. Pastaj Zoti e fali at. Vrtet q Ai sht gjithnj Fals i Madh, i Gjithmshirshm. Ai tha: Zoti im! Pr at q ti m ke nderuar, un kurr m sdo t jem ndihms i keqbrsve. (Kuran, 28:16-17) Musai pranoi gabimin e tij, at t mbrojtjes s nj njeriu, n kundrshtim me drejtsin, vetm pse ai ishte nga fisi i tij. Megjithat, ky lloj qndrimi paragjykues ishte i zakonshm pr njerzit e Egjiptit. Me t dgjuar pr vrasjen e paqllimt t Musait, njerzit e fisit tjetr t shtyr nga ndenja raciste mund t ishin hakmarr duke vrar Musain. Ishte frika q kjo mund t ndodhte ajo q e shqetsoi Musain:
www.islamischen.ch
19
Mngjezi e gjeti at n qytet, t friksuar dhe n pritje t asaj q do t ndodhte (i friksuar pr pasojat e vrasjes), kur t shoh! Njeriu q i kish krkuar atij ndihm nj dit m par, krkoi prsri ndihm nga ai. Musai i tha atij: Me t vrtet q ti je humbs dhe ngatrrestar i qart. (Kuran, 28:18) Pra, Musai smund t mbante m vendin e tij n shoqrin e Faraonit. I brengosur pr sigurin e tij, Musai kaloi natn duke u ruajtur nga fardo e keqe e mundshme nga Faraoni dhe njerzit e tij. T nesrmen, ngjarja e cila rrfehet n vargun e msiprm ndodhi; njeriu i cili krkoi ndihmn e Musait nj dit m par erdh tek ai me nj krkes t ngjashme, kt her kundr nj njeriu tjetr. Si bhet e ditur n kt varg, ai shpresonte q Musai ti ndihmonte edhe njher tjetr, duke u bazuar n faktin se ishte pjestar i fisit t tij. Megjithat, Musai iu shmang prsritjes s gabimit t njjt. I vetdijshm se shoqruesi i tij nuk kishte t drejt, ai refuzoi ti ndihmonte. Ather shoqruesi i Musait prnjher u kthye kundr tij dhe filloi ta kritikonte. Ai prmendi kundr Musait vrasjen e paqllimt q Musai kryejti nj dit m par: Por kur po mundohej ta kapte njeriun q ishte armiku i atyre t dyve, burri tha: O Musa! A don tm vrassh edhe mua sikur e mbyte nj njeri dje? Ti vetm dshiron t bhesh tiran n tok dhe nuk don t jesh prej atyre q bjn mirsi e drejtsi. (Kuran, 28:19) Sidoqoft, edhepse vrasja u krye pa qllim, Musai merrej si nj njeri q kishte vrar nj Egjiptian. Ndrkoh, Faraoni dhe krert e tij diskutuan dnimin e Musait, madje edhe mundsin e ekzekutimit t tij. Dikush q dgjoi bisedn erdh t paralajmroj Musain. I brengosur pr thurrje t komplotit ndaj tij, Musai u largua nga Egjipti:
www.islamischen.ch
20
Nj njeri erdh duke vrapuar nga skaji m i largt i qytetit, duke thn: O Musa! E vrtet se krert jan mbledhur t kshillohen s bashku pr ty, pr t vrar ty, prandaj largohu! Vrtet q jam prej atyre q t kshillojn pr t mir. Kshtu ai u largua prej aty i friksuar dhe duke u ruajtur, duke thn: Zoti im! M shpto prej popullit keqbrs! (Kuran, 28:20-21) Kto fakte pr jetn e Musait na japin njohuri pr personalitetin e Musait gjithashtu. Duket q ai t ket qen nj njeri mjaft gjaknxeht. Gjat prleshjes ai menjher muar ann e njeriut nga fisi i tij dhe pastaj goditi dhe paqllim mbyti kundrshtarin. N fund, duke u friksuar pr jetn e tij, ai iku nga Egjipti. Mund t fitohet prshtypja se Musai duhet t ket qen gjithnj gjaknxeht gjat gjith kohs n t ciln ndodhn kto ngjarje. Sidoqoft, pas biseds me Zotin, Musai msoi t ket frik vetm nga Zoti dhe t krkoj mbrojtje (strehim) vetm tek Ai. Ky sht nj shembull shum i mir pr mnyrn se si Zoti forcon karakterin e njeriut.
IKJA PR N MEDJEN DHE VENDOSJA E TIJ ATJE

Musai la pas vetes Faraonin, njeriun i cili e kishte rritur, sikurse edhe popullin e Faraonit dhe shkoi n Medjen (Medjeni sht nj rajon prtej shkrettirs s Sinait n lindje t Egjiptit, q korrespondon me skajin jugor t Jordanit t sotm.) Tek ujrat e Medjenit, Musai takoi dy gra q nuk mund tu japnin pr t pir uj tufs s tyre t deleve duke dashur tju shmangeshin barinjve t tjer. Por si rrfejn vargjet e Kuranit, nga pamja e jashtme, Musai dukej si nj njeri tejet i edukuar dhe i besueshm. Pra, grat nuk ngurruan
ti afrohen atij. Ato i shpjeguan se ato duhej t kullotnin tufn e deleve t babait t tyre ngase ai ishte nj njeri i thyer n mosh, por skishin mundur ta bjn kt pr shkak t barinjve. Ather Musai ju ndihmoi atyre duke quar tufn e tyre t deleve pr tu dhn uj: Dhe kur arriti te ujrat e Medjenit, gjeti aty disa burra q po u japnin uj bagtive dhe aty pran pa dy gra q po e ndalonin prapa tufn e tyre. Ai u tha: Si sht puna me ju? Ato than: Ne nuk mund ti japim uj tufs son, derisa barinjt ti ken larguar tufat e tyre. Dhe babai yn sht burr tepr i thyer n mosh. Kshtu ai u dha pr to uj tufs s tyre (Kuran, 28:23-24) Vargjet ofrojn nj shembull t karakterit t sjellshm dhe mirdashs t Musait; ai iu afrohet dy t huajave, i ndihmoi ato dhe fitoi respektin e tyre. N ann tjetr, duhet t nnkuptohet se njerzit, t prmendur si barinj, japnin prshtypjen e nj qndrimi krejtsisht t kundrt me at t Musait. Kjo sht e qart nga fakti se femrat me sa duket iu shmangeshin atyre ndonse zgjodhn t bisedojn me Musain. Kta njerz mund t jen dukur t dyshimt pr nga pamja e tyre (Zoti di m s miri.) Mund t arrijm n prfundimin se nj Musliman duhet me kujdes ti shmanget sjelljes karakteristike pr njerzit e prmendur ktu si barinj. Muslimant duhet t jen shembull si Musai, i cili u soll me mirsi, modesti dhe iltrsi. Si sugjeron shembulli i Musait, nj Musliman duhet t zhvilloj sjellje tejet t kultivuar dhe t jet i besueshm, cilsi kto q duhet t jen menjher t dallueshme n t. Gjithashtu duhet t prmendim faktin se Musai gjithnj shfaq nj temperament q shrben si shembull i nnshtrimit t sinqert ndaj Zotit. Duke ln gjithka t dashur n tokn e Egjiptit ku ishte rritur, ai nuk e kishte fare iden se far i sillte e ardhmja. E vetmja gj e sigurt ishte se asgj
n jetn e tij m sdo tishte si m par. Megjithat, edhepse ai nuk e dinte, Zoti tashm kishte paracaktuar se far do ti ndodhte. Musai u lut ksisoji: dhe pastaj u ktheu shpinn dhe shkoi nn nj hije dhe tha: Zoti im! Sigurisht q un kam nevoj pr fardo mirsie q Ti mund tm dhurosh. (Kuran, 28:24) Sinqeriteti i njeriut n lutje sht dshmi e t kuptuarit t tij t faktit se Zoti ka fuqi t bj do gj, se t gjitha t mirat dhe fatkeqsit vijn vetm prej Tij dhe se njeriu ska tjetr ndihmues a mbrojts prve Zotit. Lutja e Musait e cituar n vargjet e msiprme sht nj lutje e br n nnshtrim t plot ndaj Zotit, nga dikush q ka vetdije t plot pr kt t vrtet. Me t vrtet, Zoti iu prgjigj lutjes s sinqert t Musait dhe derdhi prej mshirs s Tij mbi t. Mirsia q tregoi Musai ndaj dy grave rezultoi me nj fillim t nj jete plotsisht t re pr t. Gjersa Musai ishte duke pushuar, njra prej dy grave iu afrua dhe e njoftoi pr ftesn e babait t saj n shenj falnderimi pr ndihmn e tij: Pastaj atij iu afrua njra nga dy grat duke ecur e turpruar dhe tha: Babai im t fton q t mund t t shprblej pr at q u dhe uj pr ne tufs son. Kshtu kur shkoi tek ai dhe i tregoi gjithka i kishte ndodhur, ai tha: Mos u frikso. Ti ke shptuar prej nj populli keqbrs. (Kuran, 28:25) Musai iu lut Zotit ton me sinqeritet, duke iu lutur pr fardo mirsie q Ai do ti dhuronte. Zoti iu prgjigj lutjes s tij dhe pas krcnimit q iu kanos pr jet e udhzoi at tek njerzit q do ti ndihmonin dhe ofronin siguri. Musai kishte karakter t fort dhe ishte njeri i besueshm pr shkak t sjelljeve t tij. Me t vrtet, femrat, pavarsisht nga ajo q ishin t kujdesshme ndaj
www.islamischen.ch
23
barinjve, i besuan Musait dhe i foln atij. Pr m tepr njra nga femrat e luti babain e saj q t punsonte Musain duke e par se ishte i fort dhe i besueshm: Dhe njra prej tyre tha: Punso at, baba! Vrtet q njeriu m i mir pr tu punsuar sht dikush q sht i fort dhe mund ti besosh. (Kuran, 28:26) Me kto fjal, vajza n mnyr t qart i shprehi babait t saj se ajo e konsideronte Musain si nj njeri t besueshm. I bindur pr besueshmrin e tij, plaku vendosi q t martoj vajzn e tij me Musain. Mirsjellja e dallueshme e Musait ishte faktori kryesor q ndikoi n vendimin e plakut, i cili ia bri kt propozim atij: Ai i tha: Vrtet q un dshiroj q ti t marrsh pr grua njrn prej ktyre dy bijave t mia me kusht q ti tm shrbesh mua pr tet vjet t plota, por nse i mbush dhjet vjet, do t jet nj mirsi prej teje. Por nuk kam pr qllim q t v n vshtirsi. Nse do Allahu, ti do tm gjesh mua prej t drejtve. Ai (Musai) tha: Kjo u vendos mes meje dhe teje. Cilindo prej afateve q un i prmbush, nuk prbn padrejtsi pr mua. Allahu sht dshmitar pr far po themi. (Kuran, 28:27-28) Musai pranoi propozimin e plakut, i cili si kuptojm nga Kurani duhet t ket qen prej besimtarve t vrtet dhe filloi jetn e tij n Medjen. Kshtu Zoti s pari e siguroi Musain duke br q ujrat e Nilit ta bartin at tek Pallati i Faraonit pa u fundosur. Mandej, gjersa kishte jetn n rrezik n Egjipt, Ai e shptoi at pr t dytn her dhe e udhhoqi n nj jet t qet n Medjen.
www.islamischen.ch
24
Ata q bjn vepra t mira do t shprblehen me mirsi m t mdha dhe sdo t ken pse t friksohen n at Dit. (Kuran, 27:89)
ARRITJA E TIJ N LUGINN TUVA DHE FRYMZIMI I PAR

Musai respektoj marrveshjen q bri me plakun dhe qndroi n Medjen pr shum vite. N fund t kohs s prcaktuar, domethn, kur marrveshjes i erdh fundi, Musai dhe familja e tij u larguan nga Medjeni. Gjat udhtimit, Musai pa nj zjarr n largsi, n njrn an t Malit Sinai, kah i cili po kalonte me familjen e tij. Musai mendoi se do t mund t sjellte nj deg t ndezur nga zjarri pr tu ngrohur ose t merrte ndonj lajm q andej: Pasiq Musai e kishte prmbushur afatin e prcaktuar dhe po udhtonte me familjen e vet, vrejti nj zjarr n njrn an t Malit Tur. Ai i tha familjes s vet: Qndroni ktu, kam par nj zjarr. Mbase mund tju sjell q andej ndonj lajm ose ndonj deg t ndezur nga zjarri q t mund t ngroheni. (Kuran, 28:29) (Kujto) kur Musai i tha familjes s vet: Vrtet q pash nj zjarr. Un do tju sjell q andej ndonj lajm ose s paku nj deg t ndezur q t mund t ngroheni. (Kuran, 27:7)
www.islamischen.ch
25
Kujto) kur ai pa nj zjarr dhe i tha familjes s tij: Pritni ktu! Vrtet q shoh nj zjarr. Mbase mund tju sjell nj deg q andej ose mbase gjej ndonj udhzim atje. (Kuran, 20:10) Kjo ngjarje sht treguese e edhe nj tipari tjetr t karakterit shembullor t Musait. Musai sht nj person shum i vmendshm, i cili me kujdes vlerson do gj q ndodh rreth tij. Ai e din q Zoti paracakton t gjitha ndodhit n pajtim me nj fat t caktuar dhe me urtsin hyjnore. Pr kt arsye, Musai gjithmon i mirpret ngjarjet apo rrethanat e ndryshme duke shpresuar t nxjerr ndonj prfitim prej tyre. Vrejtja e zjarrit n mal dhe vlersimi i situats nga ai sht mnyr e t menduarit t veant t nj besimtari vigjilent. Vendimi i tij q t shkoj vetm duke ln familjen prapa pr tu siguruar pr sigurin e tyre sht gjithashtu nj urtsi shembullore q iu dhurua nga Zoti.
BISEDA E ZOTIT ME MUSAIN (AS)

Kur Musa shkoi te zjarri n mal ai u mirprit nga nj ngjarje e mrekullueshme. Atij iu drejtua Zoti nga nj shkurre. Aty, Zoti rrfen pr kt frymzim t par n Kuran si vijon: Por kur arriti aty nj z e thirri at nga ana e djatht e lugins s bekuar, nga nj shkurre: O Musa! Un jam Zoti yt, Zoti i gjith botrave. (Kuran, 28:30) Dhe kur arriti aty, nj z e thirri n emr: O Musa! Un jam Zoti yt. Zbathi kpuct (sandalet), se ti me t vrtet q ndodhesh n luginn e shenjt Tuva. Dhe Un t kam zgjedhur ty, kshtuq
www.islamischen.ch
26
dgjo mir se far t frymzohet ty. Sigurisht q Un, vrtet Un jam Allahu. Nuk ka zot tjetr pos Meje, kshtuq M adhuro dhe plotso rregullisht faljen e namazit pr Prkujtimin Tim. (Kuran, 20:11-14) Ky ishte frymzimi i par q Musai pranoi, q e nderonte at si t drguar t Zotit, rangu m i lart q nj qenie njerzore mund t arrij n kt bot. Nj pik e rndsishme meriton vmendje ktu; Zoti i drejtohet MusaitZoti e thrret Musain nga nj dru. Zoti ishte mjaft afr Musait sa ti drejtohej atij drejtprdrejt. E vrteta megjithat sht, Zoti sht gjithnj aq afr sa pr tju drejtuar kujtdo. Pr shembull, gjat leximit t ktyre rreshtave, Zoti sht afr teje. sht aq afr sa t flas me ty, t dgjoj zrin tnd dhe tju bj t dgjoni zrin e Tij. Ai mund tna dgjoj edhe nse ne pshprisim. Zoti rrfen kt fakt n Kuran me kt varg Zoti sht m afr njeriut se sa vet vena e qafs s tij. (Kuran, 50:16) Pasiq i tha Musait se zri q dgjon i takon Zotit t tij, Zoti e pyeti at pr shkopin e tij: Dhe sht ajo q ke n dorn tnde t djatht, o Musa? Ai u prgjigj: Ky sht shkopi im mbi t cilin un mbshtetem, me t cilin shkund gjethe nga pemt pr delet e mia dhe m shrben edhe pr pun t tjera. (Kuran, 20:17-18) Ska dyshim se Zoti e dinte far Musai mbante n dor. Megjithat pr ta udhzuar Musain dhe pr tia njoftuar atij urtsin e Tij, Zoti i tha q ta hudh shkopin: Hidhe shkopin tnd! Por kur ai e pa at t prdridhej si t ishte gjarpr u kthye dhe iku dhe nuk shiqoi prapa(Kuran, 27:10)
www.islamischen.ch
27
Kur Musai pa shkopin e tij t shndrrohej n gjarpr e pushtoi frika. Megjithat, kjo ngarje ishte parapar t jet nj msim me an t cilit Zoti msoi Musain t mos friksohej ndaj askujt prve Tij dhe t mos i nnshtrohej askujt tjetr pos Tij: Mos ke frik Musa! Vrtet q t Drguarit nuk friksohen para Meje. (Kuran, 27:10) Ai tha: Kape at dhe mos ke frik, Ne do ta kthejm n gjendjen e mparshme. (Kuran, 20:21) N pajtim me urdhrin, Musai muar shkopin e tij. Ky shkop m von do t bhet nj mrekulli q do t prdoret kundr Faraonit. Pas ksaj, Zoti i dha Musait mrekullin e dyt: Fute dorn tnde n gji, do t dal plotsisht e bardh dhe e padmtuar fare(Kuran, 28:32) Si na njoftojn vargjet e msiprme, dora e Musait u shfaq plotsisht e bardh, si nj mrekulli nga Zoti. Musai u shqetsua dhe u ndje i friksuar nga kto gjra. Megjithat, Zoti e urdhroi t merrte veten dhe t shkonte me kto mrekulli te Faraoni: Dhe vri duart n ije q t lirohesh nga frika. Kto jan dy dshmi nga Zoti yt pr Faraonin dhe krert e tij. Vrtet q ata jan nj popull n rrug t gabuar. (Kuran, 28:32)
www.islamischen.ch
28
MUSAI (AS) KRKON HARUNIN (AS) SI SHOQRUES T TIJ

Prgjigjet e Musait ndaj frymzimeve t Zotit jan prplot me shembuj t shumt t sinqeritetit t tij. Musai i tha Zotit sinqerisht se kishte frik, se ngurronte dhe ndjente pasiguri dhe krkoi udhzimin e Zotit. Pr shembull, ai shprehi brengn e tij se do t mund t vritej nga ndonj Egjiptian q krkon hakmarrje, pr shkak se kishte vrar nj Egjiptian tjetr. Ai gjithashtu tha se ishte i brengosur pr paaftsin e tij q t shprehej rrjedhshm, duke u friksuar se sdo t mund ti drejtohej Faraonit ashtu si i takonte nj t drguari. Pr kt arsye krkoi q vllau i tij Haruni, q fliste m rrjedhshm se ai, ta shoqronte: Ai tha: Zoti im! Un kam vrar nj njeri prej tyre dhe kam frik se do tm vrasin. Dhe vllaun tim Harunin q sht m i aft n t shprehur se un, drgoje pra edhe at me mua si ndihmues pr tm vrtetuar mua. Vrtet se kam frik se do tm quajn gnjeshtar. (Kuran, 28:33-34) Harunin, vllaun tim. Ma shto fuqin me t dhe bje t ket pjes n detyrn time, q ne t lavdrojm Ty shum dhe t prkujtojm Ty shum. (Kuran, 20:30-34) Prandaj, duhet t kuptojm se arsyeja tjetr pse Musai krkoi q Haruni t ishte shoqruesi i tij ishte q ti ndihmonte q m mir t prkujtonte Zotin. Ai mendoi se shoqrimi nga nj person tjetr do ta shtynte at q ta lavdronte dhe ta lartsonte At m shum. Me t vrtet, shoqrimi me besimtar tjer dhe inkurajimi shpirtror reciprok i tyre jan thelbsore n shmangjen e pavmendshmris, pr t ciln arsye, n shum vargje t Kuranit, Zoti i kshillon besimtart t
www.islamischen.ch
29
jen t bashkuar. Ky sht nj msim tjetr q besimtart duhet ta nxjerrin nga tregimi pr Musain. Krkesat e Musait u pranuan nga Zoti. Zoti shpalli se Harunit i ishte lejuar ta shoqronte Musain n mnyr q ta mbshteste at n misionin e tij te Faraoni si edhe pr ti dhn forc atij: Ai (Zoti) tha: Padyshim q Ne do ta forcojm krahun me vllaun tnd dhe me an t Shenjave Tona do tju japim t dyve fuqi, q ata t mos jen n gjendje tju dmtojn ju. Ju t dy dhe ata q do tju ndjekin pas, do t jeni fitimtar. (Kuran, 28:35) Edhe nj varg tjetr na rrfen t njjtn ngjarje si vijon: Ai i tha: O Zoti im! Ma hap mua gjoksin dhe lehtsoma detyrn time. Dhe zgjidhma nyjen nga gjuha (ma largo mangsin e t shprehurit), q ata t kuptojn fjaln time. M cakto nj ndihms nga familja ime. (Kuran, 20:25-29) (Musai i tha): Vrtet q Ti je pr ne gjithnj Gjithvzhgues . Ai (Zoti) i tha: T sht pranuar tashm krkesa, o Musa! (Kuran, 20:35-36) Me vlersimin e krkesave t Musait, shohim se ai i shfaqi t gjitha dobsit e tij vetjake me iltrsi para Zotit dhe se u lut dhe krkoj udhzim nga Zoti. iltrsia e lutjes s tij sht shembull pr gjith njerzit. Njeriu duhet ti lutet Zotit me prulje dhe me sinqeritet duke qen i vetdijshm se sht i dobt dhe i kufizuar n pranin e Zotit, i Cili prmban gjithka nn kontrollin e Tij t prgjithshm. Zoti din gjithka dhe dshmon pr seciln vepr n t ciln prfshihet njeriu. Pr m tepr, Ai din edhe mendimet e njeriut. Duke qen kshtu, ska nevoj q t mbahet fshehur kadoqoft nga Zoti.
Si prfundim, secili duhet ti drejtohet Zotit me sinqeritetin dhe zemrdlirsin q ai prndryshe sdo tia shfaqte njerzve t tjer.
HISTORIA E MUSAIT (AS) DHE FSHEHTSIA E FATIT

N Malin Sinai, Zoti i dha Musait lajmin e mir se Ai do ta lejonte vllaun e tij Harunin ta shoqronte. Pastaj, Zoti ia prkujtoi Musait mirsit q Ai m par ia kishte dhuruar atij: Dhe sigurisht q Ne t dham mirsi ty edhe nj her tjetr m par, kur Ne frymzuam nnn tnde, duke i thn: Vendose at n ark dhe hidhe n lum (det), pastaj lumi (deti) do ta nxjerr n breg, ku nj armik i Imi dhe i tij do ta marr at. Dhe Un t brumosa ty me dashuri prej meje me qllim q ti t rritesh nn mbikqyrjen (syrin) Time. Kujto kur motra jote shkoi dhe tha: A tju tregoj un nj grua q do t kujdeset pr t? Kshtu Ne t rikthyem te nna jote, q asaj ti qetsoheshin syt dhe tmos pikllohej. Pastaj ishe ti qe e mbyte nj njeri dhe Ne t shptuam nga nj fatkeqsi e madhe dhe t sprovuam me shum sprova. Pastaj ti qndrove disa vite n mesin e popullit t Medjenit. Pastaj ti erdhe n kohn e prcaktuar q Un urdhrova pr ty, o Musa! Dhe Un t zgjodha ty pr Veten Time. (Kuran, 20:37- 41)
www.islamischen.ch
31
Kto vargje shfaqin fshehtsin e fatit, pr t cilin mjaft njerz jan t pavetdijshm ose mezi e kuptojn. Q nga koha kur ishte foshnje gjer n kohn kur ai ishte zgjedhur si i drguar, Musai kaloi do moment t jets s tij n pajtim me at q Zoti paracaktoi pr t n t kaluarn e prjetshme. Prbrenda ktij fati nuk ka asgj tjetr prve prmbushjes s vullnetit t Zotit. Pr shembull, si e tham edhe m heret, me mijra hollsi t astit t paracaktuara nga Zoti pr fatin e Musait bn t mundshme arritjen e arks tek familja e Faraonit. sht gjithashtu e mundshme pr t par shtrirjen n t ciln fazat e mvonshme t jets s Musait ishin prbrenda kufinjve t fatit t tij. Musai prfshihet n nj znk dhe ik nga qyteti pr n Medjen, ku ai takon dy gra. Kto gra smund tu japnin deleve t pijn uj sepse iu shmangeshin barinjve. N kt situat, Musai iu ofroi ndihm. Musai fitoi besimin e ktyre grave dhe si shprblim pr mirsin e treguar, filloi nj jet t re n Medjen pas propozimit t babait t tyre plak. Kur erdh koha e prcaktuar, Musai lshoi Medjenin me familjen e tij. Duke u kthyer, pa nj zjarr ku atij iu drejtua Zoti dhe u zgjodh si i Drguar i Zotit. Arka q bartte Musain foshnje duke lundruar me hamendje npr lumin Nil, marrja e tij nga familja e Faraonit, rritja e tij n pallat, vrasja e paqllimt q ai kryejti, ikja e tij nga Egjipti, takimi i tij me dy vajzat, shum vite t kaluara me plakun, mnyra se si krijoi familje, kthimi n Egjipt, drejtimi i Zotit atij dhe hollsi tjera t panumrta t cilat nuk prmenden n Kuran, t gjitha ndodhn n pajtueshmri me fatin e Musait, q Zoti vese kishte paracaktuar para lindjes s tij. As edhe nj ngjarje e vetme nga kto ngjarje ska mundur t mos ndodhte apo t ndodhte ndryshe. Sepse jetrat tona jan t ngjashme me nj film t xhiruar n nj video kaset; sht e pamundshme t largohet edhe nj tablo e vetme nga fati i nj njeriu, sikur q smund t bhet kjo
www.islamischen.ch
32
me nj tablo nga shiriti filmik. Fati i nj njeriu, me secilin moment t veant n t, sht nj trsi e pacenueshme. Gjithashtu n vargjet e cituara m lart, prmendet fakti se udhtimi i Musait n luginn e shenjt t Tuvas ishte n pajtueshmri t plot me fatin e tij: Pastaj ti erdhe ktu n kohn e prcaktuar q Un urdhrova pr ty, o Musa! (Kuran, 20:40) Kjo shtje krkon ti dhurohet vmendje e posame. Fati pr t cilin bhet fjal ktu nuk sht nj gj e veant vetm pr Musain. Lindja e Musait ishte pjes e fatit t nns s Musait. Q ajo do t lindte Musain n nj dit t caktuar dhe bile edhe n nj or t caktuar, ishte gjithashtu pjes e fatit t saj. Por nna e Musait kishte prindr gjithashtu. Ishte fati i nns s nns s Musait ta lindte at. Kjo mnyr e t menduarit gjithashtu vlen edhe pr babain e Musait dhe pr antart e tjer t familjes s tij. Zdrukthtari i cili punoi arkn q barti Musain teposht lumit gjithashtu konstruktoi at sepse n fatin e tij ishte paracaktuar q ai ta bnte kt. Punimi i arks nga ai ishte paracaktuar pr t para se ai t lindte. Prindrit e ktij zdrukthtari gjithashtu jetuan jett e tyre n harmoni me nj fat t caktuar. Le t marrim parasysh znkn n t ciln u prfshi Musai. Kjo znk ndodhi po n at moment kur Musai ndodhi t ishte aty. Nga nj pikpamje m e thjeshtsuar, njeriu do t mund t thoshte, po t kishte ndodhur kjo n nj koh tjetr, Musai sdo t kishte qen atje dhe ngjarjet do t kishin marr nj rrjedh krejt tjetr. Megjithat ky do t ishte nj vlersim i gabueshm. Znka ndodhi po n at moment q duhej t ndodhte dhe u zhvillua n at mnyr si duhej t
www.islamischen.ch
33
zhvillohej. Arsyeja pr kt sht se edhe znka ishte e paracaktuar nga Zoti. E njjta rregull e fatit gjithashtu vlen edhe pr pjesmarrsit e tjer n znk, arsyet q shkaktuan znkn, si edhe njeriu q e kshilloi Musain t ik nga qyteti, duke i treguar se po bhej konspiracion kundr tij. N fund t fundit, edhe barinjt afr lumit t Medjenit, si edhe dy femrat q Musai i takoi, t gjitha kto prbnin pjest e domosdoshme t ktij fati. Jan profett e Zotit ata q m s miri kuptuan faktin se gjithka ndodh sipas urdhrave t paracaktuara nga Zoti. Profeti Muhamed (saas), i cili sht nj shembull i shklqyeshm pr t gjith besimtart ka thn: Nse t ndodh ndonj fatkeqsi, mos thuaj: Vetm po t kisha vepruar n kt apo n at mnyr, do t kishte qen kshtu apo ashtu; por m mir thuaj: Zoti e ka urdhruar (kt) dhe ka br far Ai ka dashur, sepse vrtet, (fjala) (nse) i hap udhn t brave t Shejtanit. (Muslim) Kur t vlersohen t gjitha kto s bashku, bhet e qart se jo vetm Musai, por gjithashtu edhe gjithka q kishte t bj me jetn e tij e krijoi nj pjes t fatit t tij. Nj vlersim m i thell dhe m i detajuar do tna ndihmonte t kuptojm se ne t gjith jemi pjes t t njjtit fat. N jetrat tona, ne gjithashtu i ekspozohemi ngjarjeve t paracaktuara n t kaluarn e prjetshme nga Zoti i gjithfuqishm. Ne t gjith ishim t lidhur me fatin e paracaktuar pr ne. Momenti i vdekjes son do t jet gjithashtu pjes e t njjtit fat. Fati sht n realitet nj dituri hyjnore q rrethon gjithka ekziston. Sikurse t gjitha hollsit e jets s Musait, duke prfshir edhe brjen e tij t drguar, ishin t paracaktuara pr t, t gjitha hollsit q lidhen me jetrat e gjith njerzimit, sikur edhe vet jetrat tuaja, t gjitha jan t paracaktuara. Pr m tepr, fakti q ju do ta lexonit
kt libr dhe t informoheshit pr jetn e Musait ishin t gjitha t paracaktuara pr ju shum koh para se t lindte Musai. Fati sht nj trsi n vetvete dhe mbulon gjithka. I lir nga vullneti i fardo qenieje tjetr prve Allahut, fati prcaktohet vetm nga Ai. (Pr m shum informacion ju lutemi ti referoheni librit Prjetshmria dhe Realiteti i Fatit dhe Prjetshmria tashm ka filluar t t njjtit autor).
PRCJELLJA E POROSIS FARAONIT DHE MNYRA E DUHUR N T CILN KJO DUHET T BHEJ
Zoti paralajmroi Musain dhe Harunin para se t vizitonin Faraonin dhe ju trhoqi vmendjen q gjithnj ta prkujtonin At dhe q tmos prajn s prkujtuari At: Shko, ti dhe vllau yt, me Shenjat e Mia dhe mos u bni t plogsht e t dobt n t prmendurit Mua. (Kuran, 20:42) Zoti urdhroi Musain dhe Harunin q t shkonin te Faraoni, sunduesi i Egjiptit. Zoti ju shpjegoi atyre se Faraoni ishte i pacip dhe grindavec, por megjithat, Ai i urdhroi ata t prdornin nj mnyr t but t komunikimit t porosis s Tij tek ai: Shkoni t dy te Faraoni, se vrtet ai i ka tejkaluar gjith kufijt (n mosbesim). Dhe i flisni atij but e shtruar, mbase mund t marr qortim ose t friksohet (prej Meje). (Kuran, 20:43-44)
Si u theksua n vargjet m lart, prdorimi i nj gjuhe t kndshme sht nj qasje tejet e dobishme q do t duhej gjithnj t prdorej gjat komunikimit t fes. N shum vargje t Kuranit, rndsia e zgjidhjes s fjalve t buta theksohet si nj rregull i prgjithshm. N t vrtet, Zoti e urdhron njeriun t flas me butsi bile edhe kur ai me t cilin flet sht mendjemadh, duke e br t qart rndsin e prdorimit t sjelljes s till n komunikimin e porosis s Zotit. N kt urdhr t Zotit, Musai edhe njher hapur shprehi frikn q ndjente n zemr. Ai i tha Zotit pr brengosjen e tij, domethn, pr frikn se mund t vritej nga Faraoni: Ata i than: Zoti yn. N t vrtet ne kemi frik mos ai shpejton tna ndshkoj ose se mos i tejkalon kufijt (n mosbesim apo kundr nesh). (Kuran, 20:45) Ai (Musai) tha: Zoti im! Un kam vrar nj njeri prej tyre dhe kam frik se do tm vrasin. (Kuran, 28:33) Ktu Zoti edhe njher e prkujtoi Musain se Ai ishte me t, duke shikuar dhe dgjuar gjithka q ai bnte. Pr m tepr, Zoti i urdhroi Musait dhe Harunit t shkojn te Faraoni dhe t krkojn prej tij q ti lejoj bijt e Izraelit t largohen: Shkoni pra te ai dhe thuani: Me t vrtet q ne jemi t Drguarit e Zotit tnd, kshtuq lre fisin e Izraelit t vij me ne dhe mos i ndshko ata. Ne t kemi sjellur ty nj Shenj nga Zoti yt. Paqja qoft mbi ata q ndjekin udhzimin. (Kuran, 20:47) Vlen t prmendim se nuk sprovohej ktu vetm Faraoni. Kjo gjithashtu ishte edhe sprov pr Profetin Musa. Musai i friksohej mundsis s vrasjes nga Faraoni. Megjithat, far krkonte
Zoti nga Musai ishte m shum se thjesht nj vizit te Faraoni; Musai do t shkonte t krkonte nga Faraoni q t gjith Izraelitt t largoheshin me t. T shkosh para sunduesit t padiskutueshm t Egjiptit, t cilit i gjith kombi i nnshtrohej si nj hyjnie, ishte me t vrtet nj detyr shum e rrezikshme. Edhe m e rrezikshme ishte ti thuhej Faraonit n mnyr t qart se ai ishte n rrug t gabuar dhe pastaj ti krkohej ti japte lirin nj kombi t robruar, domethn t bijve t Izraelit. Sidoqoft, t vetdijshm se ishin nn mbrojtjen e plot t Zotit, Musai dhe Haruni vazhduan detyrn e tyre me sigurin dhe lehtsin q Zoti yn ua dhuroi atyre. Zoti i prkujtoi ata pr kt t vrtet, duke i urdhruar q tmos friksoheshin: Ai (Allahu) u tha: Mos u friksoni. Padyshim q Un jam me ju duke dgjuar dhe shikuar do gj. (Kuran, 20:46) Ftoji n Udhn e Zotit tnd me urtsi dhe me thirrje t ndershme dhe t bukur dhe bisedo me ta n mnyrn m t mir. Nuk ka dyshim se Zoti yt e di m s miri se kush sht larguar e ka humbur nga Rruga e Tij dhe Ai sht me i Dituri pr ata q jan udhzuar. (Kuran, 16:125)
GJYKIMI I SHTREMBRUAR I FARAONIT

N Malin Sinai, s bashku me frymzimin, Musait iu dhurua nj urtsi e madhe nga Zoti yn. Atje Zoti ia ndrioi mendjen Musait n veanti n lidhje me dy shtje: fatin dhe mbshtetjen e njeriut n Zotin. Musai kishte kuptuar se e gjith jeta e tij kishte qen prbrenda kufijve t nj fati t prcaktuar dhe kishte ndjekur rrugtimin e tij n pajtim me at fat. Gjithashtu, ai kishte kuptuar
se sduhej t kishte frik nga Faraoni, por duhej t kishte besim n Zotin sepse Zoti sht me t, e sheh at dhe i ndihmon atij. Me kt bindje, Musai dhe Haruni kishin shkuar te Faraoni dhe paria e tij e ngusht, t cilve Kurani iu referohet si nj popull keqbrs: M von pas tyre Ne drguam Musain dhe Harunin me Shenjat Tona te Faraoni dhe prijsit e tij, por ata u solln me arroganc dhe qen njerz keqbrs (mosbesimtar, mkatar). (Kuran, 10:75) Dialogu mes Musait dhe Faraonit rrfehet n Kuran. Nj vlersim i hollsishm i prgjigjeve q Faraoni i dha Musait zbulon mnyrn e tij tejet t paarsyeshme dhe joracionale t t menduarit. Nga ajo q ai tha ne kuptojm se n vend q t merrte parasysh fjalt e Musait ai krkonte rrug pr ta mposhtur at dhe pr ta akuzuar. Pr kt qllim, Faraoni u prpoq q t bindte njerzit rreth tij ose t impononte arsyen e tij t shtrembruar tek t tjert. Dialogu mes Musait dhe Faraonit ishte si vijon: Faraoni tha: Kush sht pra Zoti juaj, o Musa? Ai (Musai) tha: Zoti yn sht Ai i Cili i dha do gjje q krijoi formn dhe llojin e vet (me krijim t prsosur) dhe pastaj e udhzoi drejt. Ai (Faraoni) tha: Po pr brezat e par, thoni ather? Ai (Musai) tha: Dija pr ta sht me Zotin tim n shkresn e duhur. Zoti im as nuk sht i pavetdijshm dhe Ai as nuk harron.
www.islamischen.ch
38
Ai sht i Cili e ka br tokn pr ju si shtrat (t shtrir) dhe ka hapur n t pr ju rrug e lidhje, ka zbritur edhe uj nga qielli me an t t cilit Ne kemi nxjerr lloj-lloj bimsie (secila n llojin e vet). Hani ju dhe kullotni bagtin tuaj n t. Vrtet q ktu ka Shenja e prova pr njerzit e brumosur me arsye. Prej saj (toks) Ne ju kemi krijuar dhe atje Ne do tju kthejm ju, dhe prej saj Ne do tju nxjerrim prsri edhe njher tjetr. (Kuran, 20:49-55) N vend se t vlersonte kt porosi me mendje t shndosh dhe ndrgjegje t pastr, Faraoni dhe paria e tij e vlersuan duke u mbshtetur n mnyrn e tyre t zakonshme t t menduarit, t bazuar n religjionin e t parve t tyre. Sipas besimeve t tyre t kota, Faraoni ishte hyjni, larg prej pranimit t ides s ekzistencs s Zotit: Por kur Musai ua solli atyre Shenjat Tona t Qarta, ata than: Kjo nuk sht asgj tjetr vese magji e trilluar. Ne kurr skemi dgjuar pr di t till nga baballart ton t par. (Kuran, 28:36) Si bhet e qart n vargun e msiprm, populli i Faraonit mendonin se qllimi i Musait me shpalljen e ekzistencs dhe njsis s Zotit, ishte pr t fituar fuqi n tok, duke shfuqizuar sistemin e trashguar nga t part e tyre. Religjioni i vjetr i japte t drejt Faraonit dhe paris s tij pr prparsi t qarta dhe ndryshimi i ktij religjioni nnkuptonte humbjen e fuqis s Faraonit dhe zhvendosjen e autoritetit tek Musai. Prandaj, ata besuan se Musai thjesht kishte ardhur q t shtypte popullin, n t njjtn mnyr si Faraoni. Kjo form e kufizuar e t kuptuarit t tyre m s miri shprehet n prgjigjen q Musai dhe Haruni morn nga Faraoni dhe paria e tij:
www.islamischen.ch
39
Ata than: A ke ardhur te ne tna largosh nga ai besim t cilin i gjetm baballart ton ta ndjekin dhe q ju t dy t mund t keni madhshti n tok? Ne nuk do tju besojm ju t dyve. (Kuran, 10:78) Megjithat, akuza e shprehur n fjalt A keni ardhur te ne pr t prfituar madhshti (pushtet) n tok nga Faraoni dhe pasuesit e tij ishte thjesht nj tentim shpifjeje pa ndonj arsyetim t sinqert. Qllimi i Musait ishte larg dshirs s tij pr t sunduar Egjiptin; ai vetm kishte krkuar nga Faraoni q t lejonte fisin Izraelit t largohej nga Egjipti me t. Krkesa e Musait ishte lirimi i bijve t Izraelit, nj kombi t robruar q ishin duke jetuar n kushte t mjerueshme: Musai tha: O Faraon! Vrtet un jam i Drguar nga Zoti i gjith botrave, i detyruar t them pr Allahun vetm t vrtetn e asgj tjetr. Padyshim q un kam ardhur tek ju nga Zoti juaj me Shenj t Qart, kshtuq lre fisin e Israilit t largohet bashk me mua. (Kuran, 7:104-105) Megjithat, Faraoni duke refuzuar krkesn e tij, provoj mnyra tjera t ndryshme kundr Musait. Nj nga kto hile ishte shprdorimi emocional. Duke ia prkujtuar Musait se si ishte rritur n pallat, u prpoq ta prkujtonte at pr besnikrin q ai ia kishte borxh atij dhe paris s tij. Pr m tepr, ai u prpoq ta detyronte at duke ia prmendur burrin Egjiptian q ai kishte vrar paqllim. Reagimi i Musait ndaj gjith ktij keqtrajtimi ishte nj reagim i veant pr nj besimtar t vrtet i cili pa kushte i nnshtrohet fatit t tij dhe sht plotsisht i vetdijshm pr pasojat: Ai (Faraoni) tha: A nuk t rritem ne ty n mesin ton si fmij dhe a nuk kalove shum vite t jets tnde me ne? Prapseprap ti bre at q bre (krim duke vrar nj njeri) dhe ishe mosmirnjohs.
www.islamischen.ch
40
Ai (Musai) tha: At e bra ather kur isha n padije (pr Zotin tim dhe Mesazhin e Tij), kshtuq ika prej jush kur kisha frik nga ju, por Zoti im m dha mua gjykimin e drejt (urtsin, pejgamberin) dhe m bri prej t Drguarve t Tij. (Kuran, 26:18-21) Musai i shpjegoi Faraonit se rritja e tij n pallat nuk ishte nj mirsi por pasoj e shtypjes s tij t egr: Dhe kjo sht mirsi e kaluar me t ciln ti m qortove mua, ti q ke skllavruar fisin e Israilit! (Kuran, 26:22) Prkundr fardo ngurrimi q mund t kishte ndier m par, Musai ia prcolli porosin pa u trembur dhe haptazi Faraonit dhe paris s tij sunduese, i vetdijshm se Zoti e kishte prkujtuar at pr shoqrimin e Tij. Faraoni s pari pyeti Musain pr Zotin ton: Faraoni tha: E far sht Zoti i gjith botrave? Ai (Musai) tha: Zoti i qiejve dhe toks dhe i gjithkaje q ndodhet ndrmjet tyre, nse doni t bindeni plotsisht. Ai (Faraoni) u tha njerzve prreth tij: A nuk e dgjoni se far thot? Ai (Musai) u tha: Zoti juaj dhe Zoti i t parve tuaj, i popujve t mparshm. (Kuran, 26:23-26) N prgjigjen e tij, Musai ishte duke shpjeguar se religjioni i t parve t Faraonit ishte i pavlefshm ngase edhe ata ishin gjithashtu mkatar. Allahu ishte Zot i atyre gjithashtu. Duke mos pasur t thoshte n kt, Faraoni iu kthye shpifjeve dhe krcnimeve ndaj Musait: Ai (Faraoni) tha: Vrtet q i Drguari q sht sjell tek ju sht i mendur.
Ai (Musai) u tha: Zoti i Lindjes dhe i Perndimit dhe i gjithkaje q ndodhet ndrmjet tyre, ve sikur ta kuptonit (t mendonit). Ai (Faraoni) i tha: Nse ti zgjedh zot tjetr prve meje, sigurisht q do t fus n burg. (Kuran, 26:27-29) Si shihet, shpjegimet e ngjeshura t Musait dhe shenjat e qarta e vun Faraonin n pozit t vshtir, gj q e shtyri at t akuzonte Musain pr mendi. Brenga parsore e Faraonit ktu ishte q ti kundrprgjigjej ndikimit t fuqishm q Musai po ushtronte n njerz. Mnyra e iltr dhe bindse e fjalimit t Musait e xhindosi Faraonin. N fund ai iu krcnua Musait me burgim poqese do t vazhdonte t mohonte hyjnin e tij. Ky veprim ishte thjesht nj shfaqje tjetr e karakterit t egr t Faraonit. N kt pik, Musai deklaroi se kishte ardhur me shenja q dshmonin pejgamberin (profecin) e tij dhe i demonstroi dy mrekullit q Zoti ia dhuroi: Ai (Musai) i tha: Edhe sikur t sjell ndonj gj t qart dhe t pamohueshme? Ai (Faraoni) tha: Sille pra at nse vrtet flet t drejtn. Kshtu ai (Musai) hodhi shkopin, kur t shohsh, ai u shndrrua n nj gjarpr t vrtet. Dhe nxori dorn e tij, kur t shohsh, ajo ishte plotsisht e bardh n sy t t gjith shikuesve. (Kuran, 26:30-33) Faraoni dhe paria e tij q po shihnin me syt e tyre dy mrekullit e mdha t Zotit t demonstruara nga dora e Musait, menduan se ato mund t realizoheshin vetm me an t magjis.
www.islamischen.ch
42
Pr tmos pranuar se ishin magjepsur nga kto mrekulli, e bindn njri tjetrin t mendojn n kt mnyr: Ai (Faraoni) u tha krerve rreth tij: Vrtet q ky sht nj magjistar tepr i ditur i cili dshiron tju largoj nga toka juaj me magjin e tij. Ather far kshille jepni dhe far urdhroni? (Kuran, 26:34-35) Mendsia e ilustruar ktu sht tipike pr ata t cilt e mohojn t vrtetn. N shum rrfime q rrfehen n Kuran, ekzistojn shembuj t shumt t njerzve t ngjashm dhe t prgjigjeve t tyre q dshmojn nj prsiatje t mangt. Kjo gjendje mendore, e nnshtruar verbrisht n ndjekjen e besimit t t parve t tyre dhe n mohimin e t vrtets prkundr shenjave t qarta, nuk ishte e veant vetm pr Faraonin dhe parin e tij. Gjat historis, mohuesit gjithnj krkonin rrug t ngjashme shptimi. Bindjet e nj personi mendjemadh rrfehen kshtu n Kuran: Un do ti largoj nga Shenjat e Mia t gjith ata q do t sillen me kryelartsi dhe me kundrshti n tok pa asnj t drejt. Por edhe sikur ata ti shohin t gjitha Shenjat, ata sdo ti besojn ato. Edhe sikur ta shohin rrugn e udhzimit t drejt, ata prsri nuk do ta bjn pr vete at (si udhe t tyre). Por nse ata shohin udhn e gabuar, kjo sht udha q ata do t prqafojn(Kuran, 7:146) Faraoni dhe paria e tij paraplqenin n mnyr t qart t ndjeknin udhn e mohimit dhe t keqes n vend se t zgjidhnin t jen t udhzuar drejt. Prkundr ktyre mrekullive, ata vendosn q ti kundrvihen Musait. Pr kt qllim, ata krkuan t ashtuquajturit kundrshtar t Musait, pr t cilin besuan se ishte nj magjistar:
Ata than: Ndaloni at dhe vllaun e tij dhe drgoni lajmetar n gjith qytetet t sjellin magjistart m t ditur. (Kuran, 7:111-112) Faraoni pohonte se mrekullit e Musait ishin iluzione magjistari dhe besonte se mund t bheshin nga magjistart e tij. Prandaj, planifikoi t mposhtte Musain pr t rifituar eprsine e tij. Ai mund t kishte vrar Musain dhe Harunin. Megjithat, duke shpresuar pr nj fitore m madhshtore dhe m jetgjat, ai pranoi kshilln e atyre rreth tij. Kjo i dukej e logjikshme atij. N t vrtet, ata megjithat ishin t dnuar q t prjetonin nj disfat t plot nga Zoti. Pr m tepr, disfata e tyre pasoi ashtu sikur askush nuk e priste. T sigurt n fitoren e tyre prfundimtare, ata lejuan Musain t prcaktonte kohn dhe vendin pr ballafaqim: Ai (Faraoni) tha: A ke ardhur tna largosh ne nga toka jon me magjin tnde, o Musa? Ather sigurisht q ne mund t sjellim t njjtn magji si e jotja. Na cakto nj takim mes nesh dhe teje q as ne as ti tmos dshtojm ti prmbahemi n nj vend t hapur ku t dy palt do t ken mundsi e rast t barabart (dhe ku shikuesit do t dshmojn garn). Ai (Musai) tha: Takimi juaj sht dita e fests. Dhe njerzit do t duhej t mblidhen paradite. (Kuran, 20:57-59) Musai zgjodhi ditn e fests n mnyr q t gjith njerzit t mund tishin dshmitar t ballafaqimit. Kjo ishte me t vrtet nj zgjidhje e menur; n kt mnyr, t gjith njerzit do t dgjonin porosin e Musait dhe do t ishin dshmitar t disfats s Faraonit dhe t magjistarve t tij. Faraoni pranoj kohn e caktuar:
www.islamischen.ch
44
Kshtu Faraoni u trhoq, thurri grackn e tij dhe pastaj u kthye prap. Musai u tha atyre: T mjeret ju! Mos trilloni gnjeshtra kundr Zotit, q Ai tmos ju shkatrroj plotsisht me ndshkimin e Tij. Dhe vrtet q trilluesit e gnjeshtrave do t dshtojn sa ska m keq. Pastaj ata e rrahn mir shtjen mes tyre pr at q duhej t bnin, por e mbajtn t fsheht fjaln e tyre. Ata than: Vrtet q kta t dy jan magjistar dhe dshirojn q tju dbojn nga toka juaj me magji dhe t zhvlersojn mnyrn tuaj t shklqyer t jetess, kshtuq bashkrendoni prbetimin tuaj dhe pastaj vihuni n rradh dhe do t jet vrtet triumfues ai q fiton eprsi kt dit. (Kuran, 20:60- 64)
TITUJT E SUNDUESVE EGJIPTIAN N KURAN

Musai nuk ishte profeti i vetm q kishte jetuar n Egjiptin e lasht. Profeti Jusuf gjithashtu kishte jetuar n Egjipt shum koh para Musait. N rrfimet pr Musain dhe Jusufin n Kuran ndeshemi me nj element q vlen t prmendet. Pr tju referuar sunduesit t Egjiptit n kohn e Jusufit, fjala malik (Mbreti) prdoret n Kuran:
www.islamischen.ch
45
E mbreti (Malik) tha: Ma sjellni at (Jusufin) menjher q ta mbaj pran meje. Kur i foli atij (Jusufit) i tha: Vrtet q kt dit ti qndron lart n radht tona dhe plotsisht i besuar. (Kuran, 12:54) N kohn e Musait, megjithat, sunduesit t Egjiptit i referohet me emrin Faraon: Vrtet q Ne i dham Musait m par nnt Shenja t qarta. Pyetni ather Bijt e Izraelit kur ai shkoi tek ata dhe Faraoni i tha: O Musa! M duket se ti me t vrtet je i magjepsur. (Kuran, 17:101) T dhnat historike t disponueshme tani japin shpjegime pr emrtimet e ndryshme t prdorura pr t emruar kta dy sundues t Egjiptit. N Egjiptin e lasht, emrimi Faraon fillimisht i referohej pallatit mbretror. Gjat sundimit t mbretrive t lashta, sunduesit nuk kishin nj titull t till. Emri Faraon filloi t prdorej si nj sinonim pr mbretin Egjiptian nn Mbretrin e Re (duke filluar me dinastin e 18t, 1539-1292 p.e.r.), dhe q nga dinastia e 22-t prdorej si nj epitet i respektit.1 Prap ktu, edhe njher dshmohen cilsit e mrekullueshme t Kuranit. Pasiq Profeti Jusuf jetoi shum koh para Mbretris s Re, Kurani i referohet mbretit Egjiptian q ishte bashkkohs i Jusufit me emrin malik e jo me emrin faraon. N ann tjetr, Musai jetoi n kohn e Mbretris s Re dhe prandaj, sunduesit t Egjiptit q ishte bashkkohs i Musait i referohet n Kuran me emrin faraon. N mnyr t qart, nj dallim i till nnkupton nj njohje t historis s Egjiptit t lasht. Megjithat, si u prmend m heret, historia e Egjiptit t Vjetr u harrua plotsisht n shekullin e
www.islamischen.ch
46
4t, pasiq shkrimi me hieroglife nuk u deshifrua gjer n shekullin e 19t. Prandaj, gjat periudhs kohore n t ciln u shpall Kurani, nuk ishte e disponueshme nj njohuri e thell e historis s Egjiptit. Ky fakt sht edhe nj pjes tjetr e dshmis, n mesin e dshmive t panumrta, q vrtetojn faktin se Kurani sht Fjala e Zotit.
LUFTA E MUSAIT (AS) KUNDR MAGJISTARVE

Magjistart erdhn tek Faraoni nga t gjitha ant e Egjiptit pr t shfaqur magjin e tyre kundr Musait. Faraoni ishte i sigurt pr fitoren e tij prfundimtare. Me nj ballafaqim t suksesshm, do t sigurohej autoriteti i Faraonit dhe paris s tij. N ann tjetr, magjistart ishin kurreshtar t dinin shprblimin q do t merrnin pr disfatn q do ti shkaktonin Musait: (Ata than) T sjellin para teje t gjith magjistart m t ditur. Dhe kshtu erdhn magjistart te Faraoni dhe pyetn: A do t ket pr ne nj shprblim t mir nse dalim fitimtar? Ai (Faraoni) ju tha: Po, dhe pr m tepr, ju do t jeni pas ksaj m t afrmit tek un. (Kuran, 7:112-114) Faraoni po e shfrytzonte rastin q t konsolidonte autoritetin e tij, gjersa magjistart menduan se duke qen t nderuar me t qenit t afrt me Faraonin, do t kishin prfitime t caktuara.
www.islamischen.ch
47
Magjistart m t ditur t Egjiptit u solln kundr Musait dhe Harunit. Nga Musai u krkua q t vendoste se kush do t fillonte i pari: Ata than: O Musa! A do t hedhsh ti i pari apo t jemi ne t part q do t hedhim? Ai (Musai) tha: Jo, hidhni ju m par! Dhe befas, litart dhe shkopinjt e tyre, prej magjis s tyre, iu dukn atij sikur rrshqitnin me shpejtsi. (Kuran, 20:65-66) Kur magjistart shfaqn magjin e tyre, dukej se litart dhe shkopinjt e tyre rrshqitnin. Si merret vesh nga ky varg, t gjith ishin t mashtruar duke par litart dhe shkopinjt sikur lviznin vetvetiu. Nj gj meriton vmendje ktu: n vargun e msiprm, ndeshim shprehjen iu dukn sikur rrshqitnin me shpejtsi. Ky formulim tregon se ato n t vrtet nuk lviznin, por kshtu i parafytyrohej publikut. N nj varg tjetr, natyra iluzore e ksaj ngjarje shpjegohet n kt mnyr: Ai (Musai) ju tha: Hidhni ju t part. Kshtu kur ata hodhn (magjin e tyre), ata i magjepsn syt e tyre duke u futur tmerrin atyre. Ata vrtet paraqitn nj magji marramendse. (Kuran, 7:116) Me iluzionet e tyre, magjistart e Faraonit prfituan publikun. Ata ngritn pushtetin e tij me magjit q i shfaqn, gj q ata e bn kinse me fuqin e Faraonit. Faraoni, nga ana e tij, ju ofroj prfitime financiare. Shkurtimisht, marrdhnia e tyre ishte e dobishme pr t dyja ant.
www.islamischen.ch
48
N prballjen e tyre me Musain, magjistart ishin plotsisht t vetdijshm se Faraoni nuk posedonte kurrfar fuqie hyjnore. Megjithat, vetm nga dshira q t jen pran pr ti gzuar prfitimet q do t delnin nga kjo, ata hudhn shkopinjt e tyre. Kshtu vepruan shum t sigurt pr eprsin e tyre mbi Musain, gj q edhe e shprehn: Kshtu ata hodhn litart dhe shkopinjt e tyre dhe than: Me fuqin e Faraonit, vrtet q ne do t jemi fitimtar. (Kuran, 26:44) Edhepse mashtruese, shfaqja e magjistarve impresionoi masn. Si shkruan n Kuran, njerzit u tmerruan. Musai u impresionua gjithashtu; iu fut tmerri n zemr pasiq litart dhe shkopinjt e magjistarve iu dukn edhe atij sikur rrshqitnin me shpejtsi. Megjithat, Zoti prkujtoi Musain q tmos friksohej: Musai prjetoi nj ndjenj frike n vetvete. Ne i tham: Mos u frikso! Sigurisht q ti do t kesh eprsi. Hidhe at q ke n dorn tnde t djatht! Ai do t prpij t brat e tyre. Ajo q ata kan br sht vese nj mashtrim magjistari dhe magjistari sdo t jet kurr fitimtar, sado aftsi q mund t arrij. I nxitur nga ku prkujtim i Zotit, Musai menjher iu drejtua magjistarve duke ju thn se shfaqja e tyre ishte nj magji e kulluar q do t zhvlersohej me vullnetin e Zotit: Kur ata shfaqn magjin e tyre, Musai u tha: Ajo q ju keni sjell sht magji. Allahu padyshim do ta asgjsoj at (do ta zhvlersoj). Vrtet q Allahu nuk e drejton punn e t korruptuarve (keqbrsve). (Kuran, 10:81)
www.islamischen.ch
49
Pastaj Musai hodhi shkopin e tij. Prfundimi i ksaj ishte i tmerrshm pr magjistart. Shkopi I Musait prpiu magjin e magjistarve t Faraonit: Dhe Ne e frymzuam Musain (duke i thn): Hidhe ti shkopin tnd. Dhe t shohsh! Ai i prpiu menjher gjith magjit mashtruese q ata trilluan. Kshtu e vrteta doli n shesh dhe gjithka q ata punuan u asgjsua plotsisht. N kt mnyr ata u thyen atje dhe u kthyen t turpruar (e tepr t poshtruar). (Kuran, 7:117-119) Ndryshe nga mashtrimet iluzore t magjistarve, Musai bri nj mrekulli t vrtet me shkopin e tij. Magjistart kishin thurur komplot kundr Musait. Megjithat, Allahu, thursi m i mir i komploteve, ndihmoi Musain me nj plan q plotsisht zhvlersoj mashtrimet e tyre. Kshtu, komplotet e magjistarve vese punuan n dm t tyre. I pajisur me fuqi t mbinatyrshme nga Zoti, shkopi bri nj mrekulli t vrtet. Si rrjedhoj, ndryshe nga se sht pritur, Musai mposhti magjistart. Kshtu, t gjith ishin dshmitar se premtimi i Zotit ishte i vrtet. Zoti nuk e la Musain vetm dhe me an t ksaj mrekullie, e bri at fitimtar mbi nj prej sistemeve m t fuqishme t kohs s tij.
MAGJISTART PRQAFOJN BESIMIN

Rezultati i ballafaqimit ishte krejtsisht i papritur pr Faraonin, pr magjistart si edhe pr shikuesit. Magjistart q ishin aq t sigurt dhe kryelart pr superioritetin e tyre, ishin mundur.
www.islamischen.ch
50
Pr m tepr, kjo humbje e plot ndodhi mu para syve t popullit t Egjiptit. Efekti i humbjes ishte madje edhe m i madh pr magjistart. Shfaqja e tyre, e cila ishte thjesht nj iluzion, ata e dinin shum mir q sishte e vrtet. Ata kishin sajuar mashtrime pr t mashtruar njerzit pr t besuar se sistemi i tyre dhe si rrjedhoj sistemi i Faraonit kishte fuqi hyjnore. Megjithat, mrekullit e Musait paraqitnin dika tjeter. Ata kuptuan se shkathtsia e tij nuk ishte as iluzion, e as nj dredhi magjistari. Shkopi i Musait n fakt kishte glltitur dredhit e tyre. Magjistart, prandaj kuptuan se kjo ishte nj mrekulli e vrtet dhe shenj e ekzistencs s Zotit, dhe nj dshmi e prkrahjes s Musait nga Zoti. Pr kt arsye ata prqafuan besimin: Dhe magjistart ran n sexhde. Ata than: Ne besojm n Zotin e Gjithsis (Aleminit), Zotin e Musait dhe t Harunit. (Kuran, 7:120-122) N at moment, i tr sistemi u prmbys. Faraoni, i cili e sfidoi Musain botrisht, duke qen tepr i sigurt se do t fitonte, n fakt psoi disfat dhe magjistart e tij n fund besuan Musain. Faraoni nuk mund t pranonte vendimin e magjistarve. Sipas arsyes s tij t oroditur, ai ishte i vetmi pronar i toks madje edhe i njerzve dhe mendonte se kishte t drejtn q ti lejonte apo ndalonte njerzit q t ktheheshin n nj besim tjetr: Faraoni u tha: Ju i keni besuar atij (Musait) para se tju jap un leje? Vrtet ky sht nj komplot t cilin ju e keni kurdisur n qytet q t nxirrni banort e tij prej andej. (Kuran, 7:123) I mashtruar nga t menduarit e tij t shtrembruar, Faraoni u prpoq q t gjente rrugdalje nga kjo situat.
www.islamischen.ch
51
Nj mrekulli e qart sapo kishte ndodhur dhe pasiq u pasua nga nj disfat e turpshme, magjistart filluan t besojn n Zotin e Musait. Ajo q do t duhej t pritej nga Faraoni pastaj ishte q t pranonte botrisht ndodhin e nj mrekullie dhe t pranonte q t udhzohej drejt. Megjithat, ai bri t kundrtn duke i ofruar vetes interpretime t rrejshme, duke fabrikuar skenare q edhe ai vet e dinte se ishin t imagjinuara. Kshtu, ai e bindi vetveten se Musai dhe magjistart kishin br konspiracion pr t marr pushtetin mbi Egjipt. Pr m tepr, ai pandehu se ishte Musai ai q ua kishte msuar magjin atyre: Ai (Musai) sht prijs i juaj, i cili ua msoi juve magjin (Kuran, 20:71) Ja se si Faraoni dshmoi pr shenjat dhe mrekullit e pakundrshtueshme t Zotit, por kundrshtoi dhe mohoi t vrtetn. N t vrtet, sjellja e tij ishte tipike pr t gjith ata q e mohojn t vrtetn. Kta njerz, t vendosur t mos besojn, i prmbahen ksaj pa marr parasysh sa t pakundrshtueshme jan shenjat q ju paraqiten atyre. Ata i japen fardo forme t mashtrimit pr t prligjur mohimin e tyre. N seciln shoqri dhe n seciln koh, do t gjejm mosbesimtar t panumrt t infektuar me kryenesi t palkundur si ajo e Faraonit, q kishin mohuar ekzistencn, njsin dhe drejtsin e religjionit t Zotit. Sidoqoft, Faraoni ishte i vetdijshm se kryenesia e tij nuk do ta shptonte at. Humbja e magjistarve t tij dhe pranimi i besimit n Zotin nga ana e tyre e lkundi autoritetin e tij n nj mas t madhe. N nj mnyr apo tjetr, atij iu desht t gjente rrugdalje nga kjo situat dhe t rivendoste pushtetin e tij. Pr kt qllim ai iu dha dhuns, duke iu krcnuar magjistarve besimtar me tortur dhe vdekje. Megjithat, tashm t vetdijshm pr t vrtetn e porosis s
www.islamischen.ch
52
Zotit, magjistart iu nnshtruan Zotit me bindje. N disa vargje t Kuranit, msojm pr shprehjen e vendosmris s magjistarve n besimin e tyre: Un do tua pres duart dhe kmbt tuaja t kmbyera (dorn e djatht dhe kmbn e majt ose e kundrta) dhe do tju kryqzoj n trungjet e hurmave dhe vrtet q do ta kuptoni se cili prej nesh (un apo Allahu) mund t jap ndshkim m t ashpr e m t gjat. Ata i than: Ne nuk t prfillim e nuk t vlersojm ty prmbi Shenjat e Qarta q na kan ardhur dhe prmbi At (Allahun) i Cili na krijoi ne. Kshtu pra, vendos e urdhro far t duash, pasi ti mund t vendossh vetm prsa i takon jets s ksaj bote! (Kuran, 20:71-72) Ata i than: Me t vrtet q ne po kthehemi te Zoti yn. Ndrsa ti hakmerresh mbi ne vetm pse ne besuam n Shenjat e Zotit ton, kur kto mbrritn tek ne. Zoti yn! Na dhuro durim dhe na bn t vdesim si Musliman! (Kuran, 7:125-126) Ata (magjistart) than: Asnj dm! Sigurisht q te Zoti yn do t kthehemi. Shpresojm se Zoti yn do t na i fal mkatet tona, pasi ne jemi t part e besimtarve. (Kuran, 26:50-51) Si shpjegohet n vargjet e msiprme, kta njerz besimtar nuk u dorzuan para krcnimeve t Faraonit, as nuk iu nnshtruan, sepse ata e kuptuan se nse do t vriteshin, ata do ti ktheheshin Zotit, i cili sht Krijuesi i do gjje. Gjat gjith kohs, ata shpresonin shum se Zoti do ti falte ata pr lshimin e tyre n mohim para se t pranonin besimin dhe qndrimin e tyre armiqsor q kishin pasur ndaj fes. Sepse Zoti sht Gjithnj Fals i Madh dhe i Gjithmshirshm. Q nga ai moment, sundimi i Faraonit mbi njerzit u b gjithnj e m i dhunshm. Ai krkonte t drejtonte njerzit me an t fuqis q posedonte. Pr shkak t shtypjes q ai bri, askush prve
www.islamischen.ch
53
nj grupi t vogl t t rinjve nga populli i Musait, nuk ndoqi Musain. Vetm ky numr i vogl i t rinjve tregoi guxim dhe sinqeritet pr t ndjekur shembullin e magjistarve. Shumica, n ann tjetr, nuk e vlersoi fuqin e Zotit t Plotfuqishm dhe duke mos iu friksuar Atij, nuk pranuan besimin. Kjo rrfehet n Kuran si vijon: Por askush nuk e besoi Musain prve pasardhsve t popullit t vet duke pasur frik se Faraoni dhe paria e tij do ti persekutonin dhe vrtet Faraoni ishte tiran arrogant n tok, ai me t vrtet ishte prej atyre q tejkalojn do kufi. (Kuran, 10:83) Njra prej atyre q i besuan Musait ishte gruaja e Faraonit. Kjo grua bujare, q para ksaj kishte ndar aq shum t mira t ksaj bote me Faraonin, jo vetm q muar guximin t braktis gjith kt pasuri, por gjithashtu ta bnte veten objekt t dhuns s Faraonit. Zgjedhja e saj shte shenj e qart e nj besimi t thell dhe t sinqert. Me t vrtet, s bashku me Merjemen (Marien) (as), Kurani prmend gruan e Faraonit si nj grua besimtare sjellja e s cils ishte shembullore: Dhe Allahu sjell nj shembull pr ata q besojn: bashkshorten e Faraonit kur ajo tha: Zoti im, m ndrto mua tek Ti nj shtpi n Parajs (Xhennet) dhe m shpto mua nga Faraoni dhe puna e tij dhe m shpto mua nga njerzit keqbrs. (Kuran, 66:11) Prkushtimi i sinqert i gruas s Faraonit ndaj Zotit shte nj shembull i shklqyer pr t gjith Muslimant. Kjo besimtare e vrtet braktisi pasurin e ksaj bote duke pranuar se jeta e vrtet ishte ajo e prjetshmja. Ajo paraplqeu t mirat e jets s prjetshme mbi t mirat e ksaj jete t shkurtr edhepse jet verbrisht mashtruese. Ajo iu lut Zotit vetm pr nj shtpi n Parajs (Xhennet). Padyshim se nj lutje e till e sinqert, e prmbushur me nj prkushtim shpirtror ndaj jets s prjetshme, sht nj shembull i mir pr ata q besojn.
Ata q besojn dhe bjn vepra t mira, do t jen n kopshtet e bukura t Xhennetit. (Kuran, 42:22)
NJ NJERI BESIMTAR DHE PALLATI

Pavarsisht nga ngjarjet e mbinatyrshme dhe mrekullit q prjetuan, Faraoni dhe paria e tij iu kundrvun Musait. Ata insistuan n mohimin e s vrtets, pr shkak t arrogancs dhe kryenesis s tyre dhe shkuan aq larg sa t pohonin se Musai ishte magjistar i cili shfaqi nj magji. Pr m tepr, ata sajuan plane t reja q Musai dhe pasuesit e tij tiu nnshtroheshin torturave edhe m t vrazhda dhe shtypjes: Dhe padyshim q Ne drguam Musain me Shenjat Tona dhe me autoritet t qart te Faraoni, Hamani dhe Karuni, por ata e quajtn dhe i than: Magjistar gnjeshtar! Pastaj, kur ai u solli atyre t vrtetn nga Ne, than: Vrisni bijt e atyre q besojn me t dhe lini gjall grat e tyre, por prbetimet e mosbesimtarve sjan vese t kota e n humbje! Faraoni tha: M lini mua ta vras Musain dhe le t thrras Zotin e tij (tm ndaloj)! Kam frik se ai do tju ndrroj juve fen tuaj ose se ai mund t bj q t prhapet n tok e keqja dhe ligsit! Musai tha: Padyshim q un jam mbshttur tek Zoti im dhe tek Zoti juaj q t m mbroj nga do kryene q nuk beson n Dits e Llogaris! (Kuran, 40:23-27) Faraoni kishte pr qllim t vriste Musain. Ai ishte i prkushtuar t parandalonte vendosjen e nj rendi t ri n tokn e Egjiptit q do t pengonte pasurimin e tij t mtejshm. Poqese Musai do t
arrinte m shum pushtet, Faraoni sdo t ishte n gjendje t sundonte popullin e Egjiptit ashtu si dshironte ai. Pr kt arsye ai u prpoq t arsyetonte vrasjen e Musait duke sugjeruar se qllimet e Musait ishin jashtzakonisht t liga. Megjithat, aty u paraqit nj njeri nga familja e Faraonit, i cili prkrahu Musain dhe kundrshtoi mizorit e Faraonit: Dhe nj njeri besimtar nga familja e Faraonit, i cili e fshihte besimin e tij, tha: A do t vrisni nj njeri sepse thot: Zoti im sht Allahu dhe tashm ju ka ardhur me shenja e tregues t qart nga Zoti juaj? Edhe nse ai sht gnjeshtar, mbi t do t jet gjynahi i gnjeshtrs s tij; por nse po e thot t vrtetn, ather mbi ju do t bjer nga ai dnim t cilin ai ju premton. Vrtet q Allahu nuk e udhzon at q sht gnjeshtar i shfrenuar e i paprmirsueshm! O njerzit e mi! I juaji sht mbretrimi kt dit, ju jeni m t lartt n tok. Por kush do t na shptoj ne nga Ndshkimi i Allahut nse bie mbi ne? Faraoni u tha: Un ju tregoj juve vetm at q un e shoh t drejt dhe un ju udhzoj vetm n rrugn e qeverisjes s drejt! Dhe ai q besoi tha: O njerzit e mi! Me t vrtet q kam frik pr ju nj prfundim si ajo dita e shkatrrimit t popujve t shumt (n koht e para)! Si fati i popullit t Nuhut, dhe Aadit, dhe Themudit edhe i atyre q erdhn pas tyre. Dhe Allahu nuk dshiron asnj padrejtsi pr robrit e Tij. O njerzit e mi! Me t vrtet q kam frik pr ju Ditn n t ciln do t jet thirrja e prbashkt (midis banorve t Xhehenemit dhe banorve t Xhennetit). Nj Dit kur do t ktheni shpinn dhe do tia mbathni duke mos pasur asnj mbrojts prej Allahut. Dhe cilindo q e humb Allahu, pr t nuk ka udhzues. Dhe me t vrtet q juve ju erdhi Jusufi n kohn e shkuar me tregues t qart por ju nuk pushuat s dyshuari n at q ai ua solli, derisa kur ai vdiq, ju that: Asnj t drguar nuk do t oj Allahu pas tij.
www.islamischen.ch
56
Kshtu pra Allahu i humbet rrugn atij i cili sht i shfrenuar dhe mosbesues (q dyshon n Njsin e Allahut). Ata q kundrshtojn Shenjat e Allahut pa u ardhur atyre asnj dije e prov, kjo sht mjaft e urryer dhe e neveritur tek Allahu dhe pr ata q besojn. Ksisoj pra, Allahu vulos zemrn e do tirani kryelart (kshtuq ata nuk mund ta drejtojn veten n Udhn e Drejt). (Kuran, 40:28-35) Paralajmrimi q iu b nga ky njeri besimtar i pallatit nuk pat ndonj ndikim tek Faraoni, zemra e t cilit ishte mbushur prplot arroganc dhe ishte e verbruar nga mohimi. Pr ti paraqitur fjalt e tij si t kota, ai u prpoq q t tallej me kt Musliman i cili ia kishte trhekur vrejtjen atij dhe gjith popullit t Egjiptit. Faraoni iu drejtua ndihmsit t tij Hamanit me ironi, duke i krkuar atij q t ndrtonte nj kull: E Faraoni tha: O Haman! Ndrto pr mua nj kull q t mund t arrij rrugt, rrugt e qiejve dhe t mund t shoh Zotin e Musait, por un me t vrtet e quaj at gnjeshtar. Kshtu pra, n syt e Faraonit u b joshse dhe si e drejt e liga e punve t tij dhe ai qe i ndaluar nga Udha e Drejt. Dhe qllimi dhe betimi i Faraonit nuk oi vese n humbje e shkatrrim. (Kuran, 40:3637) Faraonit kishte pr qllim q t rimerrte kontrollin thjesht duke u tallur. Ai nuk e kishte kuptuar rndsin e porosis, domethn, ekzistencn dhe njsin e Zotit, q iu prcoll nga Musai. Faraoni mendonte se Musai po sugjeronte se Zoti ishte lart n qiell dhe mendonte se asgj nuk mund t shihej prej atje me t hipur atje. Duke u bazuar n kt kusht (premis) ai mbshteti mohimin e asaj q Musai i prcolli.
www.islamischen.ch
57
Duke e kuptuar mnyrn e t menduarit t gabueshm t Faraonit, besimtari nga familja e Faraonit, i cili e kishte mbajtur t fsheht besimin e tij, filloi q tia shpjegoj ekzistencn e Zotit dhe t jets s prjetshme Faraonit dhe njerzve t tij. Ai i paralajmroi ata pr mundimet/vuajtjet e pafund. Ai i thirri ata n rrugn e drejt dhe iu lut atyre q ta ndjekin at: Njeriu q besoi tha: O njerzit e mi! M ndiqni mua, un do tju udhzoj n rrugn e drejtimit t drejt! O njerzit e mi! Nuk ka dyshim se kjo jet e ksaj bote nuk sht vese nj knaqsi e shpejt dhe e prkohshme, dhe sigurisht se Jeta e Fundit, ajo sht banesa q do t mbetet prgjithmon. Kushdo q bn nj vepr t keqe, nuk do t shprblehet vese me nj t till si ajo dhe kushdo q bn vepr t mire e t drejt, qoft burr apo grua duke qen besimtar i vrtet, t tillt do t hyjn n Xhennet n t cilin do tu shrbehet me t gjitha t mirat pa mas e pa kufi. O njerzit e mi! Si sht kjo? Un ju ftoj n shptim, ndrsa ju m ftoni n Zjarr! Ju m ftoni t mohoj Allahun dhe t bashkoj me T t tjer n adhurim prkrah Tij, gj pr t ciln un nuk kam asnj dije. Dhe un ju ftoj tek i Gjithfuqishmi, gjithnj Fals i Madh. Nuk ka dyshim se ju m ftoni mua t adhuroj nj i cili smund ti prgjigjet lutjes sime n kt bot apo n Jetn e Fundit. Dhe kthimi yn do t jet tek Allahu dhe padyshim se t larguarit prej rrugs s drejt, ata do t jen banor t Zjarrit. Dhe ju do ta kujtoni far po ju them. Dhe shtjen time un ia l Allahut. Vrtet q Allahu sht gjithvzhgues i robrve t Tij! Kshtu Allahu e shptoi at (besimtarin) nga poshtrsit q ata i kurdisn (kundr tij), ndrsa njerzit e Faraonit i rrethoi ndshkimi m i keq. (40:38-45)
www.islamischen.ch
58
Faraoni dhe shoqruesit e tij nuk ua vun veshin ktyre paralajmrimeve t ktij besimtari t prkushtuar i cili ishte nga mesi i tyre. Sidoqoft, nj dnim i madh i priste ata si shpagim pr mohimin dhe arrogancn e tyre.
EMRI HAMAN N KURAN PRMENDET GJITHASHTU N MBISHKRIMET E LASHTA EGJIPTIANE

Nj pjes e t dhnave q jap Kurani pr Egjiptin e lasht zbulon shum fakte historike q nuk u zbuluan deri von. Kto t dhna gjithashtu tregojn se do fjal n Kuran sht prdorur n pajtueshmri me arsyen hyjnore. Hamani sht nj person tjetr, emri i t cilit prmendet n Kuran prkrah Faraonit. N gjasht vargje t veanta, Hamani prmendet si njri nga njerzit m t afrt t Faraonit. Mirpo uditrisht, ne kurr nuk takojm emrin e Hamanit n pjesn e Tevratit n t ciln bhet fjal pr jetn e Musait. Megjithat, Hamani prmendet n kapitujt e fundit t Bibls, si kshilltari i nj mbreti Babilonas, i cili kishte jetuar prafrsisht 1100 vjet pas Faraonit dhe i cili njihej si nj njeri q kishte qen shum mizor ndaj ifutve. Disa jo-Musliman, t cilt pohojn se Kurani sht njfar riprpilimi i Bibls nga ana e Profetit Muhamed (saas) dhe pretendojn q Profeti t ket kopjuar gabimisht nj pjes t materialit nga Bibla n Kuran.
Megjithat, ky pohim sht vrtetuar t jet i pabaz duke iu falnderuar deshifrimit t alfabetit t hieroglifeve Egjiptiane prafrsisht 200 vjet m par. Prmes ksaj t arriture, emri i Hamanit sht gjetur n mbishkrimet e lashta Egjiptiane. Deri n at koh, shkrimet dhe dorshkrimet n hieroglifet e lashta Egjiptiane kishin mbetur t palexuara. Gjuha e hieroglifeve t lashta Egjiptiane kishte mbetur n prdorim pr shum shekuj, por me prhapjen e Krishtrimit dhe me ndikimin e tij prfundimtar n shekullin e 2-t dhe t 3-t t ers s re, solli fundin e njohjes s saj. Shembulli i fundit i shkrimit hieroglifik i njohur pr ne sht nj dorshkrim i vitit 394 t ers s re. Pas ksaj date, gjuha e hieroglifeve u b nj gjuh e vdekur, duke mos ln pas askend q mund ta fliste at deri n shekullin e 19-t. 2 Fshehtsia e hieroglifeve t lashta Egjiptiane u zgjodh vetm n vitin 1799, me zbulimin e Gurit t Rosets (Rosetta Stone) q datonte nga viti 196 para ers s re. Prdorimi i tri gjuhve t ndryshme e bri kt gur t deshifrueshm: gjuha e hieroglifeve, gjuha popullore (nj form e thjeshtsuar e gjuhs s hieroglifeve q prdorej nga shtresa e njerzve t rndomt t shkolluar) dhe greqishtja. Shkrimet e lashta Egjiptiane u zbrthyen kryesisht me ndihmn e shkrimit Grek. Prkthimi (transkriptimi) u kompletua nga nj Francez, Jean-Franois Champollion, dhe nj gjuh e vdekur si edhe historia e bartur prej saj, prfundimisht u ndriua. Pra, qytetrimi i lasht Egjiptian, q prfaqsonte nj religjion dhe jet shoqrore krejtsisht tjetr, u ringjall. 3 Duke iu falnderuar zbrthimit t shkrimit t hieroglifeve, ne gjithashtu arritm deri te nj e dhn thelbsore q ka t bj me temn ton: emri i Hamanit me t vrtet ishte prmendur n tekstet Egjiptiane. Ky emr ishte skalitur n nj monument q sot sht i eksponuar n Hof Muzeun e Viens. Mbishkrimi gjithashtu thekson afrsin e Hamanit me Faraonin. 4
www.islamischen.ch
60
N Fjalorin e Emrave Personal t Mbretris s Re, nj fjalor i mbshtetur n t dhnat e grumbulluara nga prmbledhja e plot e dorshkrimeve, Hamani prmendet si udhheqsi I puntorve n minierat e gurit. 5 Ndryshe nga pohimet e kundrshtarve t tij, Hamani ishte nj person q kishte jetuar n Egjipt n kohn e Musait, sikurse shkruan n Kuran. Prap, sikurse prmendet n Kuran, ai ishte nj njeri i afrt me Faraonin q ishte prgjegjs pr projektet ndrtimore. N mnyr t ngjashme, vargu q rrfen se si Faraoni kishte krkuar nga Hamani q ti ndrtonte nj kull sht gjithashtu n pajtueshmri me dshmin e ktij zbulimi arkeologjik: Faraoni tha: O pari! Un nuk di se ju keni ndonj ilah (zot) tjetr ve meje. Ndiz pra nj zjarr, o Haman, t pjekim tulla dhe m ngri (ndrto) mua nj kull t lart (pallat madhshtor) q ta shoh (apo t krkoj pr) Zotin e Musait, dhe n t vrtet mendoj se ai sht prej gnjeshtarve. (Kuran 28:38) N prfundim, ekzistenca e emrit t Hamanit n dorshkrimet e lashta Egjiptiane jo vetm q i bri kto pohime t sajuara krejtsisht t pabaza, por gjithashtu prforcoi faktin se Kurani sht fjala e pagabueshme e Zotit. Kurani na zbulon n mnyr t mrekullueshme nj t dhn historike q prndryshe do t ishte e pamundur t arrihet apo t zgjidhet n kohn e Profetit.
www.islamischen.ch
61
MOSMIRNJOHJA E T BIJVE T IZRAELIT

Pas ballafaqimit t tij me magjistart, Musai qndroi n Egjipt pr nj koh t gjat q u dallua nga nj shtypje m e ashpr e ushtruar nga Faraoni ndaj Musait dhe t bijve t Izraelit. N njrn an, Musai u ballafaqua me Faraonin dhe shtypjen e tij, ndrsa n ann tjetr, ai i ftoi t bijt e Izraelit q t jen t palkundur. Disa nga t bijt e Izraelit e kritikuan Musain pa treguar kurrfar respekti ndaj tij, duke thn se prezenca e tij nuk e kishte zbutur shtypjen t cils ata i ishin nnshtruar: Musai i tha popullit t tij: Krkoni mbshtetje tek Allahu dhe jeni t duruar. Vrtet q toka sht e Allahut. Ai ia l n trashgim at kujtdo q Ai dshiron prej robrve t Tij dhe fundi i shklqyer sht pr t prkushtuarit ndaj Allahut, pr ata q i friksohen Allahut. Ata i than: Ne (Bijt e Izraelit) kemi hequr shum para se t vije ti edhe prej se ke ardhur ti n mesin ton. Ai (Musai) u tha: Mbase kjo sht se Zoti juaj do ta shkatrroj armikun tuaj (Faraonin), duke ju br ju trashgues n tok e tju shoh si do t veproni. (Kuran, 7:128-129) Mosrespekti i t bijve t Izraelit ndaj Musait sht tregues i dobsis s tyre shpirtrore. Zoti kishte drguar nj profet i cili pr ti shptuar nga mizoria e Faraonit krkoi nga ata q t jen t palkundur. Pr shkak t dobsis s besimit t tyre dhe t mungess s plot t urtsis, ata nuk ishin n gjendje t tregohen t prmbajtur. N vend t ksaj, me mosmirnjohje, ata filluan q t ankohen dhe ti shryhen Musait. Megjithat, pa marr parasysh se far i ndodh, nj besimtar i vrtet i sht falnderues Zotit dhe vetveten ia nnshtron do gjje q Zoti t ket paracaktuar pr t. N koh t vshtira, t vuajtjes, t uris ose madje t shtypjes apo torturs, nj Musliman duhet gjithmon t jet n nj gjendje t till t nnshtrimit shpirtror. Kjo gjendje shpirtrore
ishte shpjeguar nga i Drguari i Zotit, Profeti Muhamed (saas) me kto fjal Lavdia i qoft
Allahut i Cili krijoi gjithka ashtu si duhet, i Cili nuk nxiton asgj q Ai prcakton dhe vendos. Allahu sht i mjaftueshm pr mua. (Ibn Majah) Vetm nj nnshtrim dhe prkushtim i till n
Zotin mund ti shndrroj vshtirsit n t mira t mdha shpirtrore. Me shembullin e Musait, Zoti na tregon se shumica e t bijve t Izraelit nuk kishte nj vetdije t ktill. Si do t bhet e qart n vazhdim, ankesat e t bijve t Izraelit, si u prshkrua m lart, m von do t shndrroheshin n mosmirnjohje dhe prfundimisht n kryengritje kundr Zotit. Zoti na bn me dije pr kto ngjarje nga t cilat mund t nxjerrim msime. Po sikur n rastin e mohimit t Faraonit, ashtu edhe n besimin e dobt dhe zemrat e smura t bijve t Izraelit ka msim pr ne. Dhe Ai (Allahu) ju dha gjithka q krkuat prej Tij dhe po t prpiqeni ti numroni mirsit e Allahut, ju kurr nuk do t ishit n gjendje ti numroni ato. Me t vrtet q njeriu sht plotsisht i dhn pas padrejtsis dhe mosmirnjohjes. (Kuran, 14:34)
www.islamischen.ch
63
PERIUDHA E KATASTROFAVE DHE MARRZIA E FARAONIT

Zoti drgoi fatkeqsi t ndryshme mbi Faraonin dhe vartsit e tij njrn pas tjetrs, nj popull kmbnguls n mohim. S pari, filloi nj periudh e thatsis s jashtzakonshme n Egjipt. Uji ishte jashtzakonisht qensor pr Egjiptiant dhe thatsia e krcnonte n mnyr t drejtprdrejt vet jetesn e tyre. Si rezultat i ksaj, t mirat bujqsore u paksuan n mas t madhe dhe pasoi uria: Dhe me t vrtet Ne e shkatrruam popullin e Faraonit me vite thatsie dhe me munges drithrash e frutash, me qllim q ata t mund t prkujtonin. (Kuran, 7:130) Si msojm nga vargu i msiprm, uria zgjati disa vjet rresht. Pas ballafaqimit t tij me magjistart, Musai qndroi n Egjipt pr shum vite pr t prcjellur porosin e Zotit. Brenda ksaj kohe, Zoti krkoi nga Musai q t ndrtonte shtpi pr popullin e tij pr ti kryer lutjet (namazin) e tyre n siguri. N kt mnyr, besimtart gjithashtu u ndihmuan t qndrojn s bashku: Dhe Ne e frymzuam Musain dhe vllaun e tij (duke ju thn): Zini vendbanime pr popullin tuaj n Egjipt, i bni edhe vende adhurimi vendbanimet tuaja dhe kryeni rregullisht faljet e prcaktuara (falni namazin rregullisht). Dhe prgzo besimtart. (Kuran, 10:87)
www.islamischen.ch
64
N kto shtpi, Musai dhe pasuesit e tij i bn lutjet e tyre dhe prkujtuan Zotin. Populli i Egjiptit, n ann tjetr, vazhduan q t inkurajojn njri tjetrin n padituri dhe fajsuan Musain dhe pasuesit e tij pr fatkeqsit q ju ndodhn atyre: Por, kurdo q u vinte e mira (viti i begatshm), ata thoshin: Kjo sht n sajn ton. Ndrsa po ti goditnin fatkeqsit, kto ia mveshnin shenjave ogurzeza t lidhura me Musain dhe ata (besimtart) q ishin me t. Me t vrtet q shenjat e tyre ogurzeza jan vetm tek Allahu (si t doj Ai), por shumica prej tyre nuk e din. (Kuran, 7:131) Fatkeqsit ndodhnin gjithkund n vend. Mirpo prkundr ksaj, Faraoni dhe paria e tij nuk braktisn zakonet e tyre t oroditura politeiste; ata ishin plotsisht t prkushtuar ndaj religjionit t t parve t tyre. As edhe dy mrekullit e Musait, domethn, shfaqja e dors s tij t zbardhur dhe shndrrimi i shkopit t tij n gjarpr, nuk ndihmuan q ata t braktisnin besimet e tyre t kota. N t vrtet, ata pohuan se nuk do ti besonin atij, madje edhe nse ai do t sjellte edhe nj mrekulli tjetr: Ata i thane (Musait): fardo Shenjash q ti mund tna sjellsh neve, q t punosh mbi ne magjin tnde, ne nuk do t besojm ty. (Kuran, 7:132) Pr shkak t sjelljes s tyre, Zoti i ndshkoi ata me nj varg fatkeqsish si shenja, t qarta dhe t dallueshme (Kuran, 7:133), n mnyr q ata t shijonin vuajtjet edhe n kt bot. E para prej ktyre fatkeqsive ishte thatsia q e prmendm m heret q shkaktoi nj rrnje t dmshme t prodhimit t t mirave bujqsore.
www.islamischen.ch
65
Bujqsia e Egjiptit mbshtetej n lumin Nil dhe prandaj nuk ishte e ndikuar nga ndryshimet e kushteve natyrore. Madje edhe n stint m t nxehta kur nuk binte shi n tokn e Egjiptit, lumi Nil bartte sasi t bollshme t ujrave nga brendia e Afriks. Mirpo, pasiq Faraoni dhe paria e tij vazhduan t jen arrogant dhe krenar ndaj Zotit, nj katastrof q n kt vend ishte e papritur i goditi ata; nj thatsi. Kjo thatsi n mnyr t qart prgnjeshtroi fjalt e Faraonit kur ai tha: O populli im! A nuk sht i imi sundimi i Egjiptit dhe i ktyre lumenjve q rrjedhin posht meje? A nuk shikoni pra? (Kuran, 43:51) Megjithat, n vend se t tregoheshin t vmendshm, populli jobesimtar i konsideronte kto katastrofa si nj fatkeqsi q atyre iu kishte sjell Musai dhe t bijt e Izraelit. Ata ishin plotsisht t bindur n kt iluzion pr arsye t bindjeve t tyre n bestytni dhe n religjionin e t parve t tyre. Ata prjetuan vuajtje t mdha, por ajo q do tiu ndodhte atyre nuk mbaronte me kto fatkeqsi fillestare. Ky ishte vetm fillimi. Zoti iu drgoi atyre nj varg fatkeqsish. Ato jan t prshkruara n Kuran si vijon: Kshtu Ne drguam mbi ta prmbytjen, karkalecat, morrat, bretkocat dhe gjakun si vazhdimsi t Shenjave t qarta dhe t dallueshme, por prapseprap ata mbetn mosprfills dhe t mbytur n mendjemadhsi dhe ishin popull keqbrs. (Kuran, 7:133) Prkundr gjith ktyre fatkeqsive, ata vazhduan me mohimin e tyre. Madje edhe kur e kishin kuptuar se kto fatkeqsi ishin pasoj e mohimit t tyre, ata kmbnguln n mohimin e tyre. Faraoni dhe shoqruesit e tij u prpoqn q t mashtrojn Musain dhe n kt mnyr edhe Zotin. Kur iu ndodhn kto fatkeqsi t tmerrshme, njra pas tjetrs, ata e thirrn Musain dhe iu prgjruan atij q ti shptonte ata nga ato:
Ndrsa kur u ra ndshkimi n kok, than: O Musa! Lutju Zotit tnd pr ne, pr Premtimin e tij q t ka dhn ty. Nqoftse ti e largon ndshkimin prej nesh, me t vrtet q ne do t besojm ty dhe do ti lm edhe Beni Israilt t vijn me ty. Por kur Ne e larguam ndshkimin prej tyre pr nj afat t prcaktuar t cilin ata duhej ta mbrrinin, kur t shohsh! Ata e thyen besn e dhn. (Kuran, 7:134-135) Duhet t prmendim se sjellja e mosbesimtarve ishte shum e ngjashme me at t Shejtanit. Shejtani refuzoi ti bindej Zotit prkundr pranimit t ekzistencs e Tij. Po n kt mnyr, populli i Faraonit refuzoi ti nnshtrohej Zotit dhe t drguarit t Tij, edhepse ishin t vetdijshm pr faktin se Zoti, t cilin ata patn guxim ta quajn Zoti i Musait, drgoi kto fatkeqsi. Prfundimisht ata pranuan ekzistencn e Zotit, por megjithat refuzuan ti nnshtrohen Atij pr shkak t arrogancs s tyre dhe besimit t verbr n religjionin e t parve t tyre. Pr nj koh t gjat, Musai paralajmroi fisin e tij dhe iu prcolli atyre religjionin e Zotit. Pr m tepr, ai bri nj varg mrekullish si shenja nga Zoti. Zoti drgoi mbi kta njerz shum fatkeqsi, q ata ti ktheheshin Atij, megjithat, asnjri nga idhujtart nuk braktisi besimin e tij n shum zotra e as nuk iu kthye Zotit ton t vrtet, Krijuesit. N Kuran, Zoti na bn me dije se Faraoni i rezistoi Musait prkundr t gjitha prpjekjeve t tij: Edhe te Musai gjithashtu ka tregues, kur Ne e drguam at te Faraoni me autoritet t qart. Por (Faraoni) u largua (nga t besuarit) dhe u kthye nga vetja bashk me krert e tij (Kuran, 51:3839) I kundrshtuar nga ky refuzim i prer, Musai iu lut Zotit t tij t sjellte vuajtje mbi kt komb kryengrits:
Ndrsa Musai tha: Zoti yn! Ti vrtet u ke derdhur Faraonit dhe prijsve t tij madhshti dhe pasuri n jetn e ksaj bote. Zoti yn! Q t mund t ti largojn e ti humbin njerzit nga Udha Jote. Zoti yn! Shkatrroje pasurin e tyre dhe ngurtsoji zemrat e tyre q t mos besojn derisa t shohin dnimin e dhimbshm. Ai (Allahu) tha: Padyshim q duaja (lutja) e ju t dyve sht e pranuar, kshtuq ju prmbajuni Udhs s Drejt dhe mos ndiqni rrugn e atyre q nuk din! (Kuran, 10:88-89) Zoti iu prgjigj lutjes s Musait. Faraoni dhe njerzit e tij q nuk pranuan udhn e drejt prkundr t gjitha paralajmrimeve, u ndeshn me nj ndshkim t dhimbshm. Fundi i tyre pasqyronte sjelljen e tyre, duke qen se ata u varrosn me gjith pronat e tyre. A nuk e shohin ata se jan sprovuar nj her apo dy her do vit. Prap ata nuk kthehen n pendim dhe as nuk marrin msim. (Kuran, 9:126)
EKSODI NGA EGJIPTI DHE FUNDOSJA E FARAONIT N DET

Ka nj kufi pr frymzimet q nj komb mund ti pranoj. Zoti paralajmron njerzit prmes librave t Tij, t drguarve t Tij apo shrbyesve t tij besnik. T gjith njerzit jan t ftuar t besojn n ekzistencn dhe njsin e Zotit ton dhe ti binden Mbrojtsit dhe Krijuesit ton t Vrtet. Ky kumtim mund t zgjas me vite t tra. Megjithat, n syt e Zotit, ekziston gjithmon
nj kufi i paracaktuar pr kt process. Pr ata q kmbngulin n mohim, do t ket vuajtje gjat jets n kt bot, vuajtje q shtrihet n pafundsi n jetn e prjetshme. Faraoni dhe paria e tij, nj trup i pabindur, i kthyer nga vetvetja, q i bri ball porosis pr vite t tra, meritoi ndshkimin. Ata ngritn krye kundr Zotit, duke e akuzuar t drguarin t jet i mendur dhe gnjeshtar. Pr shkak t mohimit t tyre, Zoti prgatiti pr ta nj fund poshtrues. Para se t sjellte kt ndshkim mbi ta, Zoti urdhroi Musain q t largonte t bijt e Izraelit nga Egjipti: Dhe Ne e frymzuam Musain duke i thn: Largohu me robt e Mi natn, vrtet q do t ndiqeni (prej Faraonit). (Kuran, 26:52) N pajtim me urdhrin e Zotit, Musai dhe populli i tij fshehurazi u larguan nga Egjipti. Ikja e t bijve t Izraelit ishte krejtsisht e papranueshme pr Faraonin, i cili konsideronte se ishte zoti i tyre. Ai e shihte veten si pronarin e vetm t t gjith t bijve t Izraelit. Ve ksaj, kjo do t thoshte humbje e fuqis puntore q n fund t fundit do t ndihmonte n dobsimin e autoritetit t tij. Prandaj, ai vuri n lvizje ushtart e tij q t vihen n ndjekje t t bijve t Izraelit: Pastaj Faraoni drgoi thirrs n (gjith) qytetet (duke thn): Vrtet q ata sjan vese nj band e vogl dhe sigurisht q ata kan br at q na ka trbuar ne. Por ne si jemi t gjith t grumbulluar, jemi shum t paralajmruar.
www.islamischen.ch
69
N kt mnyr Ne i przum ata nga kopshtet dhe nga burimet, nga thesaret dhe nga do vend tjetr i nderuar. Ksisoj (Ne e nxorrm jasht popullin e Faraonit) dhe bm q ti trashgojn ato Beni Israilt. Kshtu ata i ndoqn (Bijt e Israilit) n mngjes, me lindjen e diellit. (Kuran, 26:5360) Kur t bijt e Izraelit kishin arritur tek bregu i detit, Faraoni dhe ushtart e tij i kishin arritur ata. Paniku dhe dshprimi pushtoi popullin e Musait kur ata pan Faraonin dhe ushtart e tij q iu afroheshin. Faraoni dhe ushtart e tij ishin afr tyre. Nuk kishte mundsi pr t ikur. Ata menduan se ishin zn n kurth: Dhe kur dy ushtrit pan njra tjetrn, njerzit e Musait than: Padyshim q do t kapemi! (Kuran, 26:61) N at moment, mnyra se si Musai u soll sht nj shembull pr t gjith besimtart. Ai prkujtoi se kurr sduhet t humbiste besimin n ndihmn e Zotit: Ai (Musai) tha: Jo kurr! Sigurisht q me mua sht Zoti im, Ai do t m udhzoj mua. (Kuran, 26:62) Ather, ai iu bind frymzimit q muar nga Zoti: Bjeri detit me shkopin tnd (Kuran, 26:63). Pr mrekulli, Zoti ndau ujrat e detit duke ln nj udh t that n mes, q t bijt e Izraelit menjher e ndjekn. Faraoni dhe ushtart e tij u treguan aq kokkrisur sa t ndjeknin t bijt e Izraelit n det. Ktu ndodhi nj mrekulli e qart; padyshim se ndihma dhe prkrahja e Zotit ishte
www.islamischen.ch
70
n ann e Musait dhe pasuesve t tij. Sidoqoft, kjo mrekulli nuk mjaftoi q Faraoni t bindej. S bashku me ushtart e tij, ai verbrisht u fut n at rrug q ndau detin n gjysm. Mirpo, pasiq t bijt e Izraelit kishin kaluar t sigurt n ann tjetr, ujrat befas filluan t bashkohen duke prmbytur kshtu Faraonin dhe ushtart e tij. Edhepse n momentin e fundit, Faraoni u mundua t pendohej, pendimi i tij nuk u pranua: Kshtu Ne i morm Bijt e Israilit prmes detit, ndrsa Faraoni me ushtrit e tij i ndoqi me agresivitet e tirani derisa kur e mbuloi dallga mbytse, ai tha: Un besoj se nuk ka Zot tjetr prve Atij n t Cilin besojn Bijt e Israilit dhe un jam prej atyre q jan musliman. Tani ti beson? Ndrsa nuk pranove t besoje m par dhe ishe prej t korruptuarve. Kshtu kt dit Ne do ta nxjerrim trupin tnd t vdekur nga deti q t jesh si shenj treguese pr ata q do t vijn pas teje! Dhe vrtet q shum nga njerzit jan t pavmendshm ndaj Shenjave Tona. (Kuran, 10:90-92) Mund t nxjerrim nj msim shum t rndsishm nga pendimi i Faraonit n momentin e fundit t jets s tij dhe mospranimin e pendimit t tij nga ana e Zotit. Zoti i jap koh dhe mundsi t mjaftueshme donjrit pr t menduar mbi arsyen e ekzistencs s tyre n tok, pr t kuptuar se ktu jan pr t qen shrbtor t Zotit dhe pr mnyrn se si duhet ti shrbejn Atij. T drguarit e Zotit, frymzimet hyjnore dhe besimtart i prcjellin njerzimit urdhrat e Zotit. Ka koh t mjaftueshme pr ti vlersuar kto porosi dhe prkujtime dhe n fund pr t krkuar strehim n mshirn e Zotit. Nse megjithat, njeriu on kohn e prcaktuar pr kt kot dhe prpiqet q t pendohet vetm n momentin kur takon vdekjen e tij vese kur kjo sht prcaktuar me vullnetin e Zotit pendimi i tij sht i pavler. Sepse, n momentin e vdekjes, njeriu mund t ndjej vrtetsin dhe afrsin e jets s prjetshme dhe dshmon kt t vrtet
kur t ballafaqohet me engjujt e vdekjes. N at ast, njeriu nuk mundet m t mos e pranoj t vrtetn. Ajo q megjithat sht e rndsishme, sht q njeriu t jet i ndrgjegjshm dhe i sinqert gjersa sht ende duke jetuar n kt bot, domethn, gjersa sht ende duke u vn n sprov. Prgjat gjith kohs s vnies n sprov, Faraoni bri prpjekje q t sillej me mosrespekt dhe prbuzje ndaj Zotit. Prandaj, pendimi i tij, i bazuar n frik, nuk i solli atij shptimin. Ky do t duhej t ishte nj paralajmrim posarisht i rndsishm pr t gjith ata q besuan n nj jet t shfrenuar dhe shtyn permbushjen e prgjegjsive t tyre fetare n vitet e vonshme t jets s tyre. Mirpo, prmbushja e detyrave fetare nuk do t duhej t shtyhej n asnj mnyr. Prve pr ata pr t cilt Zoti ka paracaktuar nj gj t till, njerzit t cilt shtyejn formimin e nj vetdijeje fetare n moshn e re, n fund do t arrijn fazn e vonshme t jets s tyre kur besimi dhe pendimi m nuk kan vlern e njjt. Zoti na bn t ditur kt fakt n vazhdim: Allahu pranon vetm pendimin e atyre q bjn gjynah nga padija dhe marrzia dhe pendohen menjher pas ksaj dhe jan mu kta t cilt do ti fal Allahu dhe Allahu sht kurdoher i Gjithdituri, m i Urti Gjithgjykues. Dhe pa asnj prfitim sht pendimi i atyre t cilt vazhdojn t bjn vepra t kqia derisa tu vij prball vdekja dhe pastaj thot: Tani pendohem; as edhe pendimi i atyre q vdesin duke qen jobesimtar. Pr ta Ne kemi prgatitur dnim t dhimbshm. (Kuran, 4:17-18) Sigurisht q prqafimi i besimit nga ana e Faraonit n astin e fundit dhe krkimi i faljes nga ana e tij, nuk u pranuan nga Zoti. Zoti na njofton ne pr gjendjen e Faraonit dhe shoqruesve t tij n ferr si vijon:
Prball Zjarrit ata do t sillen mngjes e mbrmje dhe ditn e kur do t vendoset Ora (do tu thuhet melekve): Futeni popullin e Faraonit n ndshkimin m t rrept! Dhe kur t jen duke u grinder n Zjarr, t dobtit do tu thon atyre q ishin kryelart: Vrtet q ne ju ndoqm ju. A mundeni tani t merrni prej nesh ndopak nga Zjarri? Ata q ishin kryelart do t thon: Ne jemi t gjith n kt (Zjarr)! Vrtet q Allahu ka gjykuar mes robrve t Tij! (Kuran, 40:46-48) N jetn e prjetshme, me Vullnetin e Zotit, t gjith ne do t shohim vuajtjet q do ti shkaktohen Faraonit dhe paris s tij q ishin prpjekur t mundojn Musain dhe besimtart q ndoqn at. N ndrkoh, ne do t duhej ti lutemi Zotit q t jemi prej atyre q do t shohin ndshkimin e rnd t Faraonit, jo sikurse ata me t ne Ferr, por sikurse ata q jan n mesin e shrbtorve t drejt t Zotit n Parajs.
ARROGANCA E KARUNIT DHE NDSHKIMI I TIJ

Bashk me Faraonin, Karuni prmendet si njri prej atyre q u shkatrruan n kohn e Musait. Kurani na njofton se Karuni ishte pronari i nj pasurie t madhe n Egjipt, prkundr faktit se ishte pasardhs i fisit Izraelit. Vargu vijues tregon se Karuni iu kundrvu Musait s bashku me Faraonin:
Dhe padyshim q Ne e drguam Musain me Shenjat Tona dhe me autoritet t qart te Faraoni, Hamani dhe Karuni, por ata e quajtn dhe i than: Magjistar gnjeshtar! (Kuran, 40:23-24) Vlen t prmendet se Karuni, i cili ishte me Faraonin, ishte gjithashtu prgjegjs i nj thesari t madh: Vrtet q Karuni ishte prej popullit t Musait por ai u soll me kryenesi ndaj tyre. Dhe Ne i dham atij gjith thesaret e begatit, aq sa elsat ishin nj pesh e madhe pr tu mbajtur pr nj grup t madh burrash t fort (Kuran, 28:76) Pasuria e madhe dhe pozita q Karuni kishte n Egjipt, pr shkak t afrsis s tij me Faraonin, e bri at arrogant dhe t prbuzs ndaj popullit t tij. Ai refuzoi t pranoj porosin e Musait dhe mburrej me pasurin e tij pr ti br t bijt e Izraelit t ndjejn dashuri ndaj jets s ksaj bote. N t vrtet, pasuria e tij e madhe dhe pozita e tij shkaktoi zili tek disa prej njerzve t fisit t Musait. Zoti na prshkruan arrogancn e Karunit dhe zilin q ndjenin ndaj tij ata njerz me besim t dobt q i takonin fisit Izraelit: Kshtu ai (Karuni) doli para popullit t tij me kryelartsin e tij. Ata q ishin t dshiruar pr jetn e ksaj bote than: Ah, sikur edhe ne t kishim ashtu si i sht dhn Karunit! Vrtet q ai ka n dor nj fat t madh. (Kuran, 28:79) Besimtart e vrtet nga mesi i fisit Izraelit kurr nuk anuan nga Karuni. Prkundrazi, ata kuptuan pozitn e mjerueshme n t ciln ai ndodhej dhe e paralajmruan at: Kur populli i tij i tha atij: Mos u ngazlle (me mosmirnjohje ndaj Mirsis s Allahut). Vrtet q Allahu nuk i do ata q ngazllehen. Por krko me at pasuri q Allahu ta ka dhuruar Banesn
e pastajme dhe mos e harro edhe pjesn e lejuar t knaqsis s ksaj bote dhe bn mirsi ashtu si ka qen Allahu i mir me ty dhe mos krko rast pr t br padrejtsi e djallzi n tok. Vrtet q Allahu nuk i do rregulluesit. (Kuran, 28:76-77) Kta besimtar t njjt ju dhan kshilla pjestarve t vet fisit t tyre q mbanin ann e Karunit dhe i paralajmruan t ruajn fisnikrin e nj besimtari n sjelljen e tyre dhe kurr t mos paraplqejn knaqsit e prkohshme t ksaj bote mbi mshirn e Zotit: Than ata q ishin t dshiruar pr jetn e ksaj bote: Ah, sikur edhe ne t kishim ashtu sisikur edhe ne t kishim ashtu si i sht dhn Karunit! Vrtet q ai ka n dor nj fat t madh. Por ata t cilve u ishte dhuruar dija (e fes) than: T mjert ju! Shprblimi i Allahut (n Jetn e Prtejme) sht tejet m i mir pr ata t cilt besojn dhe punojn mirsi e drejtsi dhe kt askush nuk do ta arrij prve atyre q jan t duruar. (Kuran, 28:79-80) Arsyeja kryesore pse Karuni humbi rrugn ishte besimi i tij se ishte i pushtuar nga dijenia. Me fjal t tjera, ai kishte nj qndrim prej mburracaku se ishte m superior se t tjert. Ai (Karuni) tha: Kjo m sht dhn mua vetm pr shkak t zgjuarsis q kam un. A nuk e dinte ai se Allahu ka shkatrruar para tij breza t tr m t fuqishm se ai dhe me pasuri t mbledhur akoma m t madhe? Por keqbrsit as q do t pyeten pr mkatet e tyre (sepse Allahu i njeh mir ata dhe do t ndshkohen pa llogari). (Kuran, 28:78) Sidoqoft, n fund, arroganca e Karunit nuk i solli atij asgj tjetr pos dm. Ai i solli vetes vuajtje t mdha duke mos qen mirnjohs ndaj Zotit, duke besuar me arroganc se gjith pasuria e tij ishte fituar duke iu falnderuar meritave t tij. Karuni m n fund kuptoi se ai ishte nj shrbtor i
www.islamischen.ch
75
pafuqishm dhe i paaft i Zotit, kur Zoti shkatrroi plotsisht pasurin e tij, q e kishte br at t mburrej aq shum me t: Ksisoj Ne bm q at ta prpij toka bashk me vendbanimin e tij. Pastaj ai nuk pati as nj grusht njerzish ta ndihmonin at prkundr Allahut, as nuk ishte prej atyre q mund t shptonin vetveten. (Kuran, 28:81) Ajo q i ndodhi Karunit ishte nj paralajmrim dhe nj ndodhi nga e cila ata prreth tij, sikurse edhe gjeneratat e ardhshme, do t nxjerrnin msime. Ata t cilt ndjen keqardhje pr t menjher kuptuan se ajo q ata kishin dshiruar aq shum ishte n t vrtet e prkohshme dhe prfundimisht e pavler. Ata kuptuan se ata q mburren pr pronat dhe pasurin e tyre kurr smund t arrijn shptimin dhe se n fund duhet t japin llogari pr veprat e tyre: Dhe ata q kishin dshiruar nj pozit t atill si e atij nj dit m par, filluan t thon: A nuk e dini se sht Allahu ai q e shton Rizkun (furnizimin dhe mirsit) ose e pakson at pr k ai do pr robrit e tij? Po t mos kishte qen Allahu i Mshirshm ndaj nesh Ai do ta kishte br tokn tna glltiste ne t gjithve! A nuk e dini ju se mosbesimtart nuk do t jen kurr t fituar?! (Kuran, 28:82) Prfundimisht, fundi i paraprgatitur pr Faraonin dhe Hamanin, ishte fundi i njjt me t cilin u ndesh Karuni: Edhe Karunin, edhe Faronin, edhe Hamanin (gjithashtu i shkatrruam Ne). Dhe Musai padyshim q iu shkoi atyre me Shenja t Qarta, por ata ishin kryelart n tok, e prapseprap ata nuk mund t na shmangeshin Neve (Ndshkimit Ton). (Kuran, 29:39)
www.islamischen.ch
76
Tregimi pr Karunin qart na mson se Zoti nuk derdh nga mshira e Tij mbi ata q jan arrogant pr shkak t pasuris dhe pronave t tyre dhe q e konsiderojn veten si m t menur dhe m t dijshm se t tjert. N Kuran, Zoti na jap gjithashtu shembuj pr popujt e tjer t s kaluars. Shum qytetrime t s kaluars kishin arritur zhvillim t madh dhe pasuri t mdha materiale. Prapseprap, t gjitha kto qytetrime u fshin nga faqja e dheut. Zoti ktheu prapa shpirtrat e ktyre njerzve q kishin besuar t ishin sundimtart e toks dhe i shndrroi pallatet e tyre n rrnoja: Dhe shum prej vendbanimeve vrtet i shkatrruam Ne, ku ata ishin t dhn pas s keqes duke mbetur nn grmadha (deri m sot) si dhe shum puse uji t braktisur dhe pallat madhshtore! (Kuran, 22:45) N tregimin pr Karunin msojm edhe nj tjetr msim: q t mos mashtrohemi nga joshja e pasuris s prkohshme t ksaj bote dhe t atyre q i posedojn ato. Ata nga t cilt duhet t anoj nj besimtar jan njerzit q prballojn vshtirsi n rrugn e Zotit, ata q shpenzojn pasurit e tyre dhe jetojn pr hir t Zotit dhe ata njerz t prkushtuar dhe t urt, zemrat e t cilve jan prplot dashuri pr Zotin. Si ka thn Profeti Muhamed (saas): Zoti nuk shikon pamjen tuaj dhe pasurit tuaja, por Ai shikon n zemrat tuaja dhe n veprat tuaja. (Muslim) Ata q t ln prshtypjen se qojn nj jet luksoze dhe t prparuar, n t vrtet jetojn nj jet pa vlera shpirtrore. do dit i shpie kta njerz drejt vuajtjeve t prjetshme t ferrit. Zoti shpjegon kt n kt mnyr:
www.islamischen.ch
77
Pra, mos ti marrin mendt as pasuria e tyre, as fmijt e tyre. N t vrtet Allahu do q ti ndshkoj ata me kto n jetn e ksaj bote dhe q tu ndahet shpirti q ktej duke qen mosbesimtar. (Kuran, 9:55) Pasurit nuk duhet krkuar vetm pr knaqsi dhe pr salltanet. Duhet t kemi parasysh se Zoti e vn n sprov njeriun edhe me pasurin e tij. Kto pasuri iu sjellin njerzve knaqsi nse prdoren pr t fituar knaqsin e Zotit. Karuni p.sh., prfundoi n mjerim, prkundr pasuris s tij t pallogaritshme. Rasti i Karunit sht me t vrtet nj paralajmrim pr t gjitha gjeneratat, si t shkuara ashtu edhe t tashme.
FISI I MUSAIT (AS) DEVIJON DHE ADHURON VIIN E ART

Pasiq Faraoni dhe ushtart e tij u fundosn n det, Musai shkoi me fisin e tij n nj vend m t sigurt. Gjat udhtimit t tyre, megjithat, u paraqitn dshmi t mtejshme t besimit t dobt t Izraelitve dhe prirja e tyre nga mkatshmria. Populli i Egjiptit praktikonte nj religjion politeist. Ata adhuronin idhuj t shumt. Gjat qndrimit t tyre n Egjipt, t bijt e Izraelit u ndikuan gjithashtu nga ky religjion. T bijt e Izraelit dshtuan n t prkujtuarit e Zotit dhe kshtu, dshtuan n ndjekjen e udhs bujare t religjioneve monoteiste q ata trashguan nga Profett Ibrahim (Abraham), Ishak (Isak) dhe Jakub (Jakob), paqja qoft mbi t gjith ata. Me koh, ata ran nn ndikimin e kulturs Egjiptiane,
duke prqafur disa nga zakonet dhe idet e tyre t oroditura. Takimi i tyre me nj fis idhujtar gjat udhtimit t tyre nxorri n shesh pikrisht kt prirje t tyre drejt idhujtaris. Disa nga ifutt nxitn nj prirje t dmshme drejt praktikave idhujtare t ktyre njerzve dhe krkuan nga Musai q tju japte nj idhull: Dhe Ne i sollm t sigurt Bijt e Israilit prmes detit derisa erdhn t nj popull i dhn n adhurimin e idhujve t tyre. Ata than: O Musa, na bj edhe ne nj zot si kan edhe kta zotrat e tyre. Ai (Musai) u tha: Vrtet q ju jeni nj popull q nuk dini. Padyshim q kta njerz do t shkatrrohen pr far po veprojn (adhurimin e idhujve) dhe e gjitha kjo q po veprojn sht krejt boshe dhe e kot. (Kuran, 7:138-139) Kjo prirje drejt idhujtaris do t dilte prap n shesh. N mesin e popullit t Musait, kishte prej atyre q nuk ndjenin frikn e duhur ndaj Zotit dhe prandaj ishin t prirur nga mosbesimi. Musai dhe fisi i tij u nisn n drejtim t Malit Sinaj. Si na informon Kurani, aty, Zoti do t bnte nj marrveshje me Musain gjat qndrimit t tij n mal pr nj periudh prej dyzet ditsh. Musai me padurim la fisin e tij dhe u nis heret. Ai la fisin e tij nn kujdesin e Harunit, gjithashtu i drguar i Zotit, i cili duhej t printe fisin Izraelit gjat mungess s Musait. Para se t nisej, ai e kshilloi Harunin: Dhe Ne i caktuam Musait tridhjet net duke i shtuar edhe dhjet t tjera dhe ai e plotsoi kohn e prcaktuar nga Zoti i tij prej dyzet netsh. Dhe Musai i tha vllait t tij, Harunit: Zre vendin tim te populli im, vepro n Rrugn e Drejt dhe mos ndiq rrugn e keqbrsve. (Kuran, 7:142)
www.islamischen.ch
79
Pasiq kishte ln popullin e tij pas vetes, Musai arriti malin e Horebit n kohn e prcaktuar. Zoti na bn me dije n Kuran se, atje, Ai iu drejtua Musait edhe njher: Dhe kur erdhi Musai n kohn dhe vendin e prcaktuar prej Nesh dhe atij i foli Zoti i tij, ai tha: O Zoti im! Mu shhfaq q t shoh ty hapur. Allahu tha: Ti nuk m sheh dot mua, por shiko malin, nse ai do t mundet t qndroj n vendin e tij, ather ti do tm shohsh Mua. Kshtu kur Zoti iu shfaq malit, Ai e bri at hi e pluhur, ndrsa Musai ra pa ndjenja. Pastaj kur erdhi prsri n vete tha: Lavdi t qoft Ty! T kthehem Ty me pendim dhe un jam i pari (dhe m i prkushtuari) i besimtarve. All-llahu i tha: O Musa, Un t kam zgjedhur ty mbi gjith njerzit me Mesazhet e Mia dhe me t Folurit Tim. Kshtu pra, mbaje fort at q t kam dhn dhe ji prej falnderuesve. Dhe Ne shkruam pr t n Pllaka msimet pr do gj dhe shpjegimet pr gjithka (dhe i tham): Mbahu fort pas tyre dhe urdhro popullin tnd t zbatoj e t kap m t mirn prej tyre. Shpejt do tua tregoj vendbanimin t pabindurve, t pannshtruarve ndaj Allahut. (Kuran, 7:143-145) N ndrkoh, mosbesimtart nga fisi i Musait shfrytzuan largimin e tij. Duke u sjell me prbuzje ndaj Harunit, ata mbaruan nj idhull n formn e viit, si n religjionin Egjiptian: Ndrsa n munges t tij, populli i Musait bri nga stolit nj figur vii (pr ta adhuruar) q lshonte nj z sikur (pallte) (Kuran, 7:148) N ndrkoh, Zoti pyeti Musain pr fisin e tij dhe pr arsyen q e shtyri at t largohej m heret: E t bri ty t nxitohesh prej popullit tend, o Musa? Ai tha: Ata jan pran gjurmve t mia dhe nxitova drejt Teje, o Zoti im, q ti t mund t ishe i knaqur. (Kuran, 20:83-84)
www.islamischen.ch
80
Musai nuk ishte i vetdijshm pr kt shkarje (gabim) t br nga populli i tij. Zoti na bn me dije pr kt shkelje dhe pr ekzistencn e nj dyfytyrshi n mesin e tyre me emrin Samiriji (Samaritani) dhe se si ai iu dha materialeve t caktuara formn e nj idhulli, formn e nj vii: All-llahu i tha: Me t vrtet q Ne tashm e kemi sprovuar popullin tnd n mungesn tnde dhe Es-Samiriji i oi n rrug t gabuar. (Kuran, 20:85) Pastaj, me marrjen e pllakave, Musai u kthye tek populli i tij: Pastaj Musai u kthye te populli i tij i inatosur dhe i piklluar. Ai thirri: O populli im! A nuk ju bri Zoti juaj nj premtim t drejt e t vyer? A ju duk ather i largt ky premtim? Apo mos desht q tju zbriste Zemrimi i Zotit tuaj mbi ju dhe kshtuq ju e thyet premtimin q ma dhat mua? Ata i than: Ne nuk e thyem premtimin ndaj teje nga dshira jon, por u detyruam t mbajm peshn e zbukurimeve t popullit t Faraonit, pastaj i hodhm ato (n zjarr) dhe kt na e shtiu n mendje Es-Samiriju. Pastaj ai nxorri (nga zjarri) pr ta nj statuj vii q lshonte nj z sikur plliste. Ata than: Ky sht zoti juaj dhe zoti i Musait, ndrsa Musai e ka harruar (Zotin e vet). (Kuran, 20:86-88) Ky tregim na jap hollsi t qarta pr mnyrn se si pjestart e nj komuniteti, q kan smundje n zemrat e tyre, mund t joshen nga nj dyfytyrsh t shmangen nga prkujtimi i Zotit. Pr t krijuar kaos dhe rregullim, njerzit dyfytyrsh gjithmon krkojn disa situata q iu shkojn pr shtati. Gjat mungess s Musait, rrethanat ishin t prshtatshme q hipokritt t largojn nga udha e drejt njerzit q tashm kishin treguar prirje ndaj mkatshmris. Samiriji (Samaritani) u paraqit mu n nj koh t till; ai ishte i vetdijshm pr dobsin e ktyre njerzve, pr prirjen e
tyre nga idhujtaria. Sidoqoft, ai e dinte se ata kishin krkuar m par nga Musai q tju bnte nj idhull. I vetdijshm pr kt prirje t tyre, ai prpunoi nj metod pr tu siguruar q ti largonte ata nga udha e drejt; ai punoi nj shtatore t nj vii dhe pr ti arsyetuar veprimet e tij, ai pohoi se shtatorja ishte e zotit t prparshm t Musait, por t cilin ai e harroi m von. Sikur q Musai ishte i paepur n besimin e tij dhe udhzoi popullin e tij nga drejtsia kur u konfrontua nga Faraoni dhe ushtart e tij n breg t detit, Samiriji (Samaritani) udhzoi po t njjtit njerz n mkatshmri. Kjo sht dshmi e ndikimit t dobishm q nj person besimtar mund t ket mbi nj shoqri dhe t dmit q nj njeri dyfytyrsh mund ti sjell asaj. N t vrtet, Haruni kishte paralajmruar fisin e tij dhe iu kishte shpjeguar q po shmangeshin nga rruga e drejt. Megjithat, njerzit nuk i vun veshin paralajmrimit t tij: Edhe Haruni padyshim q iu kishte thn atyre m par: O populli im! Ju po sprovoheni me kt gj dhe nuk ka dyshim q Zoti juaj (Allahu) sht i Gjithmshirshmi, andaj m ndiqni mua dhe bindjuni urdhrit tim. Ata i than: Ne nuk do t ndahemi s adhuruari at (viin), derisa t kthehet Musai tek ne. (Kuran, 20:90-91) Vargu paraprirs qart dshmon faktin se populli i Musait ndoqi at vetm pr arsye se e pranuan si udhheqs. Po tkishte qen bindja tyre e bazuar n besim t thell, situata ather do t ishte ndryshe, ata gjithashtu do t ndiqnin menjher Harunin, duke par se ai gjithashtu ishte nj i drguar i Zotit. Megjithat, duke mos e pranuar at si udhheqs t tyre ata nuk iu prgjigjen
www.islamischen.ch
82
thirrjeve t tij. ka sht edhe m e keqe, ata madje u prpoqn ta vrisnin at kur ai u prpoq ti parandaloj ata nga ndjekja e udhs s gabuar: Ai (Musai) tha: O Harun! far t ndali ty kur i pe ata q po gabonin, dhe nuk m ndoqe mua (si t kshillova)? A e ke thyer urdhrin tim? Ai (Haruni) tha: O biri i nns sime! Mos m kap pr mjekre e as pr koke. N t vrtet un kisha frik se mos thua: Ti ke shkaktuar ndonj mosmarrveshje mes Bijve t Israilit dhe nuk e ke respektuar fjaln time! (Kuran, 20:92-94) Haruni tha: O biri i nns sime! Vrtet q populli m quajti mua t dobt dhe gadi sm vran, kshtuq mos i bj armiqt e mi t qeshin me mua dhe mos m quaj mua se jam me popullin keqbrs. Musai tha: O Zoti im! M fal mua dhe vllain tim dhe na shtjer n Mshirn Tnde, sepse Ti je m Mshirploti i mshiruesve. (Kuran, 7:150-151) N prgjigjen e Harunit, Musai liroi at dhe iu drejtua Samirijit (Samaritanit), personit t vrtet prgjegjs pr kt devijim nga ana e fisit. Ai i bri atij pyetje pr keqbrjen e tij. N nj prpjekje pr t shfajsuar veten, Samiriji (Samaritani) shpjegoi se at q kishte br ai, kishte br pr nj arsye; ai pohoi t kishte vrejtur gjra q t tjert skishin mundur ti vrejn. Ai gjithashtu shtoi se uni i tij e kishte shtyr at t bnte at q kishte br: I tha (Musai Samirijit): Dhe si sht puna me ty, o Samirij? (Pse veprove kshtu?) (Samiriju) i tha: Un pash at q ata nuk e pane; kshtu un mora nj grusht (pluhur) nga gjurma e t drguarit (gjurma e kalit t Xhibrilit) dhe e hodha at (n zjarrin n t cilin ishin
www.islamischen.ch
83
hedhur stolit e popullit t Faraonit). Kshtu m shtyri t bj shpirti im. (Musai) i tha: Ik q ktej ather! E padyshim se ndshkimi yt n kt jet do t jet q t thuash, Mos m prekni! (Dhe do t jetosh i vetm e i braktisur larg njerzve); dhe sigurisht q (pr ndshkimin e ardhshm) ti do t kesh nj premtim q nuk do t harroj. Shihe edhe t adhuruarin tnd (viin) t cilit ti i qe prkushtuar. Sigurisht q ne do ta djegim e ta shkrijm dhe hirin e tij do ta shprndajm npr det. (Kuran, 20:95-97) Ktu duhet t prmendim se Samiriji (Samaritani) i bri kto vepra t kqija nn prshtypjen e rrejshme se ai ishte m i menur dhe m largpams se t tjert. Kjo arroganc e tij mund qart t dallohet n fjalt e tij Un pash at q ata nuk kishin par. Kto ndjenja t madhshtis dhe krenaris ndikuan q Samiriji (Samaritani) t devijoj me lehtsi nga prirjet negative t shpirtit t tij dhe nga Shejtani. Nn kto ndikime negative, ai nuk mundi ti shptoj joshjes q t bj di t ndryshme dhe q t bhej udhheqs pr t larguar fisin nga udha e drejt. Prkundrazi, nj besimtar i vrtet kurr nuk vepron duke pandehur se sht m i menur apo m superior se t tjert. Ai sht i vetdijshm pr mosprkryerjen e tij dhe krkon strehim/mbrojtje tek Zoti nga brja e mkateve. Edhe poqese vren gjra q t tjert dshtojn ti vrejn, ai e merr kt si nj bekim dhe sprov nga Zoti dhe sillet n pajtim me t. Po t ndodhte kshtu, ai vetm thot: Zoti m bri t shoh kt; urtsia i takon vetm Zotit. Mirpo, n rastin e Samirijit (Samaritanit), ajo q ai vrejti ishte vetm ajo q e drejtoi at kah mkatshmria dhe e keqja. N lidhje me kto zhvillime, Musai ndrmori dy masa t rndsishme kundr t keqs q Samiriji (Samaritani) kishte br. Ai s pari dboi Samirijin (Samaritanin), burimin e s keqes dhe mkatit n fis. Masa e dyt ishte t shkatrrohej idhulli trsisht. Idhulli q
fisi adhuroi duhej t digjej trsisht dhe hiri i tij t hudhej n det, n mnyr q askush tmos ishte n gjendje ta gjente prap. N mnyr t qart, Musai ishte shum i sinqert dhe shum i prkushtuar ndaj fes. I brengosur pr at q kishte uar popullin n mosbesim, Musai ndrmori masa t vendosura dhe t duhura pr ta rrnjosur at. Ky vetbesim sht nj cilsi e prbashkt pr t gjith profett dhe udhheqsit besnik q kan ndjekur rrugn e tyre. Pas shkatrrimit t t gjitha burimeve t ligsis, Musai i predikoi fisit t tij, duke i thirrur ata q t pendohen dhe ti binden Zotit: Kujtoni edhe kohn kur Musai i tha popullit t vet: O populli im! Me t vrtet q ju i bt padrejtsi vetes suaj duke adhuruar viin. Kthehuni pra me pendim te Krijuesi juaj dhe vrisni veten tuaj (t pafajshmit le t vrasin keqbrsit nga mesi juaj). Kjo do t jet m mir pr ju para Krijuesit tuaj. Pastaj Ai e pranoi pendimin tuaj, Sigurisht q Ai sht i Cili gjithnj pranon pendimin (e robrve t Tij), Mshirploti. (Kuran, 2:54) Fjalt e Musait patn ndikim t vogl n popullin e tij. Fillimisht, t bijt e Izraelit i kushtuan vmendje paralajmrimeve t tij, u penduan dhe u kthyen nga Zotit i tyre. Mirpo, ky ndryshim ishte i prkohshm. Si do t shihet n faqet vijuese, t bijt e Izraelit shfrytzuan secilin rast pr tmos iu bindur Musait, duke e munduar at psiqikisht dhe emocionalisht n do kuptim.
www.islamischen.ch
85
SJELLJA E ORODITUR E FISIT HEBREIT

Fillimisht, Musai drejtoi luftn e tij kundr Faraonit. Para se t vinte Musai, populli i tij, t bijt e Izraelit, ishin duke vuajtur n robri. Pr kt arsye, posa q Musai bri planin pr tu larguar, i tr fisi vullnetarisht e ndoqi at dhe lshoi Egjiptin. Mirpo, kjo n asnj mnyr nuk nnkupton nj besim t sinqert nga ana e tyre. N msin e tyre kishte njerz q iu bashkuan vetm pr shkak t besnikris fisnore. Sipas t gjitha gjasave, shumica e tyre e pan Musain si nj udhheqs politik i cili iu ofroi mundsin q t lirohen prej tiranis. Prandaj, n vend se tia nnshtronin veten rrugs s drejt, shum prej tyre shfrytzonin secilin rast pr tiu rikthyer praktikave idhujtare. Pra, ata vazhdimisht e sfidonin Musain dhe i rezistonin fes s vrtet t sjellur nga ai. S pari, Zoti urdhroi Musain t ndante t bijt e Izraelit n dymbdhjet fise t veanta: Dhe Ne i ndam ata (populln e Musait) n dymbdhjet fise bashksi t dalluara mes tyre. Ne e drejtuam Musain me frymzim (Hyjnor), kur populli i tij i krkoi uj, duke i thn: Bjeri gurit me shkopin tnd! Dhe q andej gurgulloi uji nga dymbdhjet kroje (burime) dhe secili fis e dinte krojin (burimin) e vet. (Kuran, 7:160) Shumica e bijve t Izraelit dshtoi n formimin e nj besimi t rrnjosur thell n zemrat e tyre. Ata patn guximin t krkojn nga Musai tua tregonte Zotin, madje deri n at mas sa t pohonin paturpsisht se ata nuk do t besonin po t mos i bindej nj dshire t till:
www.islamischen.ch
86
Kujtoni edhe kohn kur ju that: O Musa! Ne kurr nuk do t besojm ty, derisa ta shohim Allahun qart me syt ton. Por ju u goditt papritur si me shkreptim rrufeje ndrsa po vshtronit. (Kuran, 2:55) Me sa duket, tiparet e ktij kombi ishin lakmia dhe mosmirnjohja. Si mbshtetje pr t bijt e Izraelit, Zoti prgatiti ushqim si mrekulli pr ta. Ky ushqim, t cilit n Kuran i referohet si man dhe shkurta (thllza), nuk arriti t knaq t bijt e Izraelit, edhe pse kjo ishte nj mirsi nga Zoti: Ne ju bm hije me re dhe drguam mbi ju El-Menna (man/rrshir t mbl) dhe Es-Selva (shkurtat) duke ju thn: Hani nga gjrat e mira t lejuara, me t cilat Ne ju kemi furnizuar, (por ata kundrshtuan). Dhe ata nuk na bn aspak keq Neve, por ata vetm i bn keq vetvetes s tyre. (Kuran, 2:57) Kujtoni edhe kohn kur ju that: O Musa! Ne nuk mund t durojm vetm nj lloj ushqimi. Lutju pra Zotit tnd pr ne q tna nxjerr neve far rrit toka - perimet e saj, trangujt, drithrat, thjerrzat dhe qept e saj. Ai u tha: A do ta ndrroni at q sht m e mir pr ju me at q sht m e keqe? Zbritni n fardo qyteti dhe atje do t gjeni ato q dshironi! (Kuran, 2:61) Kjo ishte edhe nj shenj e qart e mosmirnjohjes s madhe q shfaqn t bijt e Izraelit.
www.islamischen.ch
87
RRFIMI PR LOPN
Populli i Musait duket qart q n asnj moment nuk e kishte kuptuar besimin e vrtet. Si u prmend m heret, ata me sa duket e ndoqn Musain, jo pse donin t fitonin knaqsin e Zotit, por pr shkak se n t pan nj udhheqs t fuqishm dhe t vendosur. N nj prpjekje q tia prshtatnin fen hyjnore dshirave t tyre dhe praktikave t tyre t lashta fetare, ata i bn asaj shtrembrime t qllimta. Duke shprfillur n trsi natyrn e thjesht dhe t qart t religjionit, ata e bn at t ndrlikuar dhe t vshtir pr tu zbatuar. Ata ishin t prirur t adhuronin idhujt n vend t Zotit dhe e shndrruan religjionin n nj varg ritualesh. Prirja e tyre q t ndrlikonin religjionin pa nevoj m s miri shpjegohet n nj rrfim q rrfehet n Suren Bekare. N kt rrfim, Zoti urdhron t bijt e Izraelit q t sakrifikojn nj lop. Urdhri, i prcjellur nga Musai tek fisi i tij, sht nj urdhr i thjesht. Mirpo, bijt e Izraelit kt urdhr t qart dhe t leht e ndrlikuan dhe u morn me t gjitha llojet e hollsive t parndsishme q nuk u krkuan prej tyre. N t vrtet, ata shkuan aq larg sa ti thon t drguarit t Zotit: A je duke u tallur me ne?: Kujtoni edhe kohn kur Musai i tha popullit t tij: Vrtet q Allahu ju urdhron t therrni nj lope, (ndrsa) ata i than: A don t tallesh me ne? Ai u tha: I mbshtetem Allahut t m mbroj q tmos jem prej t paditurve. Ata i than: Lutju Zotit tnd pr ne tna e bj mir t qart se sht ajo (q na krkohet)?
www.islamischen.ch
88
Ai u tha: Ai thot ajo sht thjesht nj lope, as e vjetr e as e re, por t jet mes dy anve, zbatoni pra at q jeni urdhruar pr t br. Ata i than: Lutju Zotit tnd pr ne tna e bj mir t qart ngjyrn e saj. Ai u tha: Ai thot, T jet lop n ngjyr t verdh t ndezur q i knaq ata q e shohin. Ata i thane (prsri): Lutju Zotit tnd pr ne tna e bj mir t qart far lloji sht, sepse vrtet pr ne t gjitha lopt jan njsoj dhe sigurisht, nse don Allahu ne do t udhzohemi drejt. Ai (Musai) u tha: Ai thot, T jet lop e paushtruar pr t punuar tokn apo pr t ujitur fushat, e shndosh dhe t jet vetm n ngjyr t verdh t ndezur. Ata i than: Tani na e solle t vrtetn. Kshtuq ata e therrn at dhe nuk e kishin ndrmend ta bnin (dhe qen fare pran moskryerjes s ktij urdhri). (Kuran, 2:67-71) Si rrfehet m lart, fisi i Musait vazhdimisht kundrshtonte urdhrat e Zotit. Vetm kur urdhri bhej gadi i pazbatueshm, pr shkak t hollsive t parndsishme q ata krkonin, ata lshonin pe. N t vrtet, urdhri ishte mjaft i qart: flijoni nj lop. Hedhja e nj vshtrimi hulumtues Judaizmit sot do t zbuloj kt mnyr t njjt kokfort t gjykimit t ifutve. Talmudi, institucioni tradicional i msimit ifut, prmban n vete hollsira hutuese n lidhje me jetn e prditshme dhe lutjet. Pr shembull, nga mjelja e nj kafshe deri te prdorimi i temjanit t ndezur, njeriu mund t gjej hollsi t panumrta q me sa duket jan t parndsishme pr religjionin. N Judaizm, prpikmria e nj personi n vnjen re t ktyre hollsive, n jetn e tij t prditshme dhe n lutje, mendohet t jet kye pr devotshmrin e tij. Thelbi i vrtet i prkushtimit n ann tjetr, domethn, besimi n Zotin dhe n Ditn e
Gjykimit sht shprfillur n trsi. Si i till, Judaizmi shte shndrruar n nj grumbull ritualesh t pa rndsishme pr bazat e besimit, si prkujtimi i Zotit, mshira e Zotit dhe dashuria ndaj Tij.
NGRITJA E T BIJVE T IZRAELIT KUNDR URDHRIT T ZOTIT

Me largimin e t bijve t Izraelit nga Egjipti, Zoti u premtoi nj vendlindje n t ciln do t banonin. Shum kemi folur pr kundrshtimet e ngritura kundr Musait gjat ktij udhtimi n faqet e mparshme. Kjo prirje e tyre vazhdoi deri kur ata arritn n Tokn e Premtuar: Kujto kur Musai i tha popullit t tij: O populli im! Prkujtoni Mirsit e Allahut mbi ju, kur ai nxori Pejgamber nga gjiri juaj, ju bri mbretr dhe ju dha far Ai nuk i kishte dhn n gjith Alemin (ndr njerz e xhinde m par). O populli im! Hyni n Tokn e Shejt t ciln Allahu e ka prcaktuar pr ju dhe mos u ktheni prapa (n arrati), sepse kshtu do t ktheheni t humbur pastaj. Ata than: O Musa! N t (n tokn e premtuar) sht nj popull i fuqishm dhe ne nuk do t hyjm n t derisa ata t largohen prej saj. Kur ata t ikin, ather ne do t hyjm n t. (Kuran, 5:20-22) Ndihma e Zotit ishte gjithmon me t bijt e Izraelit. Zoti i shptoi ata nga Faraoni duke ndar detin dhe pastaj iu dha atyre nj tok. Pr m tepr, Ai iu premtoi nj fitore t sigurt poqese do
www.islamischen.ch
90
t luftonin kundr fisit tiran q banonte atje. Ata duhej t kishin mbshtetur besimin e tyre n Zotin dhe t ndjeknin t drguarin e Tij. N vend t ksaj, ata nuk i vun veshin paralajmrimeve t Musait dhe u treguan frikacak. Vetm dy prej gjith atyre pohuan q do t mbshtetnin besimin e tyre n Zotin dhe t hynin n token e premtuar: Dy burra prej atyre t cilt e kishin frik Allahun dhe t cilve Allahu u kishte dhuruar Mirsin e Tij than: I sulmoni nga porta, sepse kur ju t hyni Brenda, fitorja do t jet e juaja dhe vini shpresat tuaja vetm tek Allahu, nse jeni besimtar t vrtet. (Kuran, 5:23) Prkundr paralajmrimeve t tilla, bijt e Izraelit kundrshtuan t drguarin e Zotit dhe iu drejtuan atij me mosrespekt: Ata than: O Musa! Ne kurr nuk do t hyjm n t, prderisa ata jan aty. Kshtuq shko ti dhe Zoti yt dhe luftoni ju t dy, ndrsa ne nuk po luajm fare prej ktu ku jemi. (Kuran, 5:24) Pafytyrsia e popullit t Musait erdh e u keqsua aq shum sa ata n t vrtet filluan ti injoronin fjalt e profetve t tyre dhe haptazi ti kundrshtonin ata. Prandaj, Musai iu lut Zotit t tij dhe krkoi nga Ai q ta shptonte at dhe vllaun e tij Harunin nga ky popull i pacip: Ai (Musai) tha: Zoti im! Un nuk kam fuqi vese pr veten time dhe pr vllain tim, kshtuq na veo ne nga populli q sht i pannshtruar dhe i pabindur ndaj Allahut. Ai (All-llahu) tha: Ather ajo (toka e shenjt, e premtuar) ju ndalohet atyre pr dyzet vjet. T humbur do t enden npr tok. Kshtuq mos t t vij keq pr popullin e pannshtruar dhe t pabindur ndaj Allahut. (Kuran, 5:25-26)
www.islamischen.ch
91
Si prmendet ktu, t bijve t Izraelit iu ndalua hyrja n Tokn e Premtuar pr dyzet vite, pr shkak t paturpsis q ata kishin treguar ndaj Zotit dhe t drguarit t Tij. Nj pjes t madhe t jets s tij, Musai kishte br prpjekje q t prcjellte porosin e Zotit tek ata. Ai u prpoq q t shptonte fisin e tij nga adhurimi i idhujve dhe ti udhzonte drejt fes s vrtet. Qllimi i tij ishte vetm t paralajmronte njerzit dhe ti shptonte ata nga vuajtjet e Ferrit, mision q ai kreu vetm pr t fituar knaqsin e Zotit. Pr kt qllim, ai u ballafaqua me Faraonin dhe bri prpjekje q t lironte popullin e tij nga besimet e kota. Sidoqoft, ai u b objekt i mizorive t Faraonit, sikurse edhe i popullit t tij. Megjithat, ai ishte nj shrbtor bujar, i cili jetoi vetm pr t arritur knaqsin e Zotit dhe Zoti yn e shptoi at nga gjith vshtirsit q iu shkaktuan atij. Mund t nxjerren msime nga mosmirnjohja e t bijve t Izraelit, nje popull q nuk ndoqi hapat e profetve t tyre, q ia kthyen shpinn fes q iu besua atyre dhe q ishin aq t oroditur sa t thon: shkoni e luftoni ti dhe Zoti yt. Zoti ka paralajmruar njerzimin pr paturpsin q t bijt e Izraelit treguan ndaj profetit t tyre: O ju q keni besuar! Mos jini si ata q e fyen Musain, por Allahu e pastroi at nga (shpifja) q i ngjitn dhe ai ishte i nderuar tek Allahu. (Kuran, 33:69)
www.islamischen.ch
92
MUSAI (AS) DHE NJ NJERI I DITUR

Edhe nj tregim pr Musain rrfehet n Suren Kahf. Duke e lexuar tregimin, sht vshtir t prcaktohet saktsisht se gjat cils pjes t jets s Musait ndodhn kto ngjarje. Mund t supozojm, megjithat, t ken ndodhur pas largimit t Musait nga Egjipti me t bijt e Izraelit. Tipari dallues i ktij tregimi sht shpjegimi i ngjarjeve t rrfyera n mnyr simbolike. Tregimi mbshtetet n nj dialog n mes t Musait dhe t nj njeriu t urt. N fillim t tregimit, Musai bn nj udhtim me ndihmsin (shrbyesin) e tij t ri: Kujto edhe kur Musai i tha shrbyesit t tij: Nuk do t ndalem derisa t arrij vendin ku takohen dy detet ose derisa t kaloj vite e vite n udhtim. Por kur ata mbrritn n vendin e bashkimit t dy deteve, ata harruan peshkun e tyre i cili e hapi rrugn e tij pr n det (si nj tunel). Kshtu kur ata shkuan m tej (prtej vendit t caktuar pr takim), Musai i tha djaloshit: Na e sjell ushqimin e mngjesit, vrtet q jemi lodhur shum n kt udhtimin ton. Ai (shrbyesi i Musait) tha: A e sheh far ndodhi? Kur ne shkuam t gjejm strehim te shkmbi, un e harrova peshkun. Askush prve Shejtanit nuk m bri q t harroj ta kujtoj. Ai gjeti rrugn pr n det n mnyr t habitshme! Ai (Musai) i tha: Kjo sht ajo q po krkonim. Kshtuq ata u kthyen prapa duke ndjekur gjurmt e tyre t para. (Kuran, 18:60-64)
www.islamischen.ch
93
Msime t rndsishme mund t merren nga kto vargje. Thnia Na e sjell ushqimin e mngjesit, vrtet q jemi lodhur shum n kt udhtimin ton, tregon se Musai ushqehet n t njjtn koh kur ndalet pr t pushuar, gjersa t tjert me gjas do t pushonin dy her pr t prmbushur kto dy nevoja. N thelb, ky vendim i tij tregon se nj Musliman do t duhej t shfrytzonte kohn e tij me menuri. Edhe nj msim tjetr hyjnor q kto vargje zbulojn sht t harruarit e ushqimit gjat udhtimit dhe roli i Shejtanit n t harruarit e tij. Ndikimi i padiskutueshm q Shejtani ka n njerz, domethn, fakti q ai mund ta bj njeriun t harroj, theksohet ktu. Pr shembull, Shejtani bn q njeriu t harroj n mnyr q ta pengoj at q t kyet n di t mir pr religjionin dhe pr hir t Muslimanve. Qllimi i tij kryesor sht q ti pengoj njerzit n prkujtimin e Zotit dhe n t menduarit pr T. Gjja m e mir q nj besimtar mund t bj pr tiu kundrvn prpjekjeve t Shejtanit sht q t mbaj veten t zn me prkujtimin e Zotit. Msimi i tret hyjnor q nxjerrim nga dialogu n fjal sht vigjilenca e Musait ndaj shenjave t Zotit. Me t vrtet, ai menjher e merr t harruarit e ushqimit nga ana e tij si nj shenj dhe prandaj ndrron drejtim. Kjo tregon se Musai sht nj njeri q vazhdimisht sht i zn me prkujtimin e Zotit, q e bn at plotsisht t vetdijshm q Zoti paracakton (urdhron) t gjitha rrethanat n jet. Kjo e bn at nj njeri t ditur, t aft q t arrij deri te prfundime t shndosha pr ato q ndodhin rreth tij. Musai dhe shoqruesi i tij i ri e muarn harresn e tyre si shenj dhe u kthyen duke ndjekur gjurmt e tyre prapa. M von, Musai e takoi nj person. Kurani nuk prmend emrin e ktij personi, t cilit Zoti i dhuroi menuri t madhe, por tradita e quan at Khidr. Edhepse Musai
ishte i gatshm q t msonte nga menuria e tij, ky njeri i menur haptazi i tha se nuk do t mudn t ishte i durueshm. Tregimi sht si vijon: Pastaj ata gjetn nj nga robt Ton, tek i cili Ne kishim dhuruar mshir prej Nesh dhe t cilit Ne i kishim msuar dije nga e Jona. Musai i tha atij (Khidrit): A mund t t vij pas, q ti tm msosh mua dika nga ajo dije q t sht msuar ty nga Allahu? Ai (Khidri) i tha: Sigurisht q ti nuk do t jesh n gjendje t kesh durim e prmbajtje me mua. Dhe si mund t kesh durim pr nj gj q ti nuk e di? Musai i tha: N dasht Allahu, do tm gjesh mua t durueshm dhe nuk do t t kundrshtoj n asgj. Ai (Khidri) i tha: Ather, nse ti m ndjek mua, mos m pyet pr asgj, derisa un vet t ta z n goj. Kshtu vazhduan ata t dy bashk derisa, kur hipn n nj anije, ai (Khidri) e shpoi at. Musai i tha: A e shpove q ti fundossh njerzit n t? Vrtet q ke br nj gj (pun) t keqe e t urryer. Ai (Khidri) i tha: A nuk t thash se ti nuk do t jesh n gjendje t kesh durim me mua? Musai i tha: Mos m qorto pr far harrova dhe mos ji i ashpr me mua duke m sjell vshtirsi n shtjen time me ty. Pastaj ata vazhduan t dy derisa takuan nj djal t cilin ai e mbyti. Musai i tha: Ke mbytur nj njeri t pafajshm i cili ska vrar knd! Vrtet q ke br nj pun t shmtuar e t tmerrshme!
www.islamischen.ch
95
Ai (Khidri) i tha: A nuk t thash se ti nuk do t jesh n gjendje t kesh durim me mua? Musai i tha: Nqoftse t pyes m ndonj gj pas ksaj, ather mos m mba m n shoqri me ty. Tashm e tutje ke marr arsye t plot prej meje. Pastaj t dy vazhduan derisa takuan njerzit e nj qyteti. U krkuan atyre pr t ngrn, por ata nuk pranuan q ti mirpresin. Pastaj ata t dy gjetn atje nj mur gati t rrzuar, ndrsa ai (Khidri) e rindrtoi at. Musai tha: Po t kishe dashur, sigurisht q do t kishe marr pages pr t! Ai (Khidri) i tha: Kjo sht ndarja mes meje e teje. Un do t tregoj shpjegimin e urtsin pr ato gjra q ti nuk qe n gjendje t tregoje durim. Sa pr anijen, ajo u takonte njerzve t varfr q punonin n det, kshtuq un desha ta bj me difekt pr pun, sepse pas tyre vinte nj mbret i cili merrte do anije me forc. Sa pr djalin, prindrit e tij ishin besimtar dhe ne patm frik se mos ai do tu shkaktonte atyre dhimbje duke ngritur krye dhe duke mos besuar. Kshtuq ne dshiruam q Zoti i tyre tua ndrronte atyre at me nj m t mire, m t drejt, m t pastr dhe m t dhembshm se ai. Ndrsa pr murin, ai u takonte dy jetimve t atij qyteti dhe nn t ishte nj thesar q u takonte atyre. Babai i tyre ishte njeri i drejt dhe Zoti yt dshironte q ata t arrinin moshn e pjekuris se plot dhe ta merrnin thesarin e tyre si mshr nga Zoti yt. Dhe un nuk e bra kt sipas vullnetit tim (por sipas udhzimit t Zotit). Ky ishte shpjegimi e urtsia pr ato gjra q ti nuk ishe n gjendje t tregoje durim. (Kuran, 18:65-82) Msimi i paraqitur ktu meriton vmendje t veant. Leht mund t ndodh se pas ngjarjeve q duket t jen ngjarje t kqija, Zoti mund t dhuroj t mira prmes tyre. Fundosja e barks pa ndonj arsye t dukshme ose mbytja e nj fmije q nuk ka br asnj t keqe, mund t duken vepra t kqija nse vlersohen pa u kuptuar n masn e duhur. Megjithat, sikurse rrfehet n
tregimin e msiprm, ka t mira dhe urtsi prapa ktyre ngjarjeve t paracaktuara nga Zoti, q as nuk jan t dukshme dhe as t kuptueshme menjher. sht e qart se ndodhit e rrfyera n tregim kishin t gjitha rndsin e fshehur t tyre. Ato nuk ishin t zakonshme, ndodhi t prditshme. Ato ishin t rezervuara pr nj person t caktuar bujar t caktuar (emruar) posaqrisht nga Zoti. Njerzit, megjithat, do t duhej t mendonin pr t mirn e pandar n do gj q bie mbi ta n jetrat e tyre t prditshme. Sot, me siguri se ka nj qllim hyjnor prapa gjrave n dukje t kqija q po ndodhin dhe pr t cilat shumica thon: Pse gjith kto fatkeqsi bien mbi njerzimin? Nse njeriu sht i durueshm dhe prpiqet n mnyr t sinqert t kuptoj qllimet hyjnore t tyre, Zoti leht mund ta bj at q t kuptoj kuptimin e tyre t fsheht.
PRFUNDIM
Si tregojn t gjitha vargjet e prmendura gjer m tani, prmendje t gjera pr Musain gjenden n shum pjes t Kuranit. Jeta e tij sht nj shembull q gufon me msime dhe prkujtime t bollshme pr besimtart, duke filluar me periudhn e hershme t jets s tij dhe me disa prej ktyre msimeve dhe prkujtimeve ne jemi marr n kt libr.
www.islamischen.ch
97
T menduarit pr kuptimin e ktyre msimeve na bn t njohim shkalln n t ciln fati n trsi prmban jetn e nj njeriu dhe t mirat q ai nnkupton pr nj besimtar. Msimet q mund t nxjerren nga jeta e Musait mund t prmbledhen si n vijim: 1 Fati dhe qllimet e tij hyjnore Me lindjen e Musait, pejgamberia e tij dhe lufta q ai do t ndiqte n udhn e Zotit ishin t gjitha t paracaktuara. N t vrtet, gjith kjo ishte paracaktuar madje edhe para lindjes s tij. Kur e shiqojm vetveten, do t duhej gjithashtu t kuptojm se ne jetojm jett tona prbrenda nj fati t caktuar. Ky fat sht gjja m e mir pr ne. sht paracaktuar nga Zoti, i cili sht Krijuesi jon dhe Zoti jon. Ai posedon dijeni dhe mshir t pafund. Kjo sht arsyeja pse ne do t duhej tia nnshtrojm vetveten fatit ton dhe t prqafojm fardo q na ndodh me gzim, duke qen t vetdijshm se sht pjes e fatit q Zoti yn ka krijuar pr ne. 2 Animi nga t drejtt N pjest e para t ktij libri ne prmendm nj tregim n t cilin Musai mori ann e nj njeriu t kombit t tij dhe joqllimisht e mbyti nj person tjetr. Kt e prmendm pr t theksuar gabimin e animit pa kushte nga bashkkombasit ton (familja, fisi, kombi, etj.). Ajo q e bn nj njeri superior nuk sht familja e tij, fisi apo kombi, por shkalla e drejtsis q ai arrin. Prandaj, do t duhej q gjithmon t rregullojm sjelljen ton sipas drejtsis, nj vler q duhet ta mbajm mbi gjithka tjetr. 3 Besimi n Zotin dhe mbshtetja e besimit n T
www.islamischen.ch
98
Tregimi pr Musain thekson n mas t madhe pikpamjen e mbshtetjes s besimit n Zotin. Zoti paralajmroi dhe msoi Musain pr nevojn q t mbshteste besimin e tij n T, prkundr faktit se pr nga natyra e tij ai shqetsohe (bhej nevrik) koh pas kohe. N ato situata me t cilat u ballafaqua prgjat jets s tij, Musai gjithmon ishte i vetdijshm se Zoti sht Ai q ushtron kontroll absolut mbi gjithka dhe se Atij duhet besuar pa kushte. Pr m tepr, ai do t krkonte falje pr gabimet q bnte dhe bnte mos q ti ndreqte ato. Pr t mbshtetur besimin n Zotin, njeriu duhet t njoh Zotin dhe t moj At sipas fuqis s Tij t vrtet. Nj besimtar udhzohet n nj dijeni t till duke prsiatur pr cilsit e Zotit: Zoti sht Krijuesi i gjith jets, Ai sht Ai q merr prapa shpirtin e njeriut, Ai ka fuqi absolute mbi gjithka, Ai prfshin gjithka, Ai vetm urdhron Bhu dhe ajo bhet, Ai sht kontrolluesi absolut dhe i vetm i do gjje, Ai sht Mshirploti, Ai sht Ai q iu prgjigjet t gjitha lutjeve dhe Ai udhzon k dshiron n udhn e drejt. T gjitha veprat/punt e bra kthehen tek Zoti. Po t kishim mundsi t kuptojm plotsisht fuqin e Krijuesit ton dhe t monim fuqin e Tij, ather do t mund t kuptonim se Ai sht i Vetmi t cilit duhet ti drejtohemi dhe t mbshtesim besimin ton. 4 Natyra e prkohshme e jets s ksaj bote dhe gjrave q posedojm Si kemi msuar nga shembulli i Karunit, vdekja i zhvlerson t gjitha dobit e pasuris s ksaj bote. Pr m tepr, nse nuk shpenzohen n udhn e Zotit, kto leht mund t jen shkaktar pr t rnduar vuajtjet, si n kt bot ashtu edhe n jetn e prtejme. Pasuria materiale kurr nuk do t duhej t jen objekt i lakmis s njeriut. Zoti i dhuron nj begati m t madhe t t mirave t Tij kujt don Ai. Prparimi sht i pavler nse nuk prdoret pr hir t Zotit. N ann tjetr, pr
dikend q i bindet vullnetit t Zotit, skamja n asnj mnyr nuk sht burim i mjerimit. Prandaj, njeriu sduhet as t pendohet e as t mburret me gjrat q posedon dhe pasurin n kt bot. Vetm t jetuarit pr hir t Zotit dhe frika nga Zoti duhet t jen kriter mbi t cilin do t duhej t mbshtetej jeta e njeriut. 5 Padituria dhe pastrimi i vetvetes Si rrfehet n tr librin, t bijt e Izraelit prqafuan fen q Musai solli duke mos braktisur trsisht mnyrn e vjetr t jetess. Pr m tepr, ata bn prpjekje t shkrijn mnyrn e jetess s gabuar t tyre me fen e zbuluar. Ky sht nj moment i rndsishm pr t cilin t gjith do t duhej t ishin t kujdesshm. Mund t ndodh q gjat zhvillimit t personalitetit t tij, nj individ mund t ket rrnjosur n mendjen e tij nj mnyr t gabuar t t menduarit. Kshtu, pas prqafimit t udhs s drejt, mund ende t mbaj di nga kto besime dhe mendime t vjetra. N tregimin pr Musain gjithashtu mund t kuptohet se praktikat idhujtare t fisit t cilin takuan gjat udhtimit t tyre u bn shkas i joshjes pr pjestart e popullit t Musait m besim t dobt dhe q kishin dshtuar n pastrimin e vetvetes nga padituria. Kjo tregon se zbatimi i rregullave Kuranore sht rruga e vetme e eliminimit t besimeve dhe mendimeve q jan rrnjosura n padituri. 6 Hipokritt dhe sjellja e tyre
www.islamischen.ch
100
N tregimin e Musait, gjejm shembuj t hipokritve q fshihen prbrenda nj bashksie dhe t dmit t madh q ata mund ti sjellin nj shoqrie. Pr shembull, mund ti dallojm tiparet q jan t veanta pr hipokritt n Es-Samirijin (Samaritanin). Hipokritt gjenden n mesin e besimtarve. N kohn e Musait pr shembull, Es-Samiriji (Samaritani) ishte njri prej t bijve t Izraelit. Pr t shkaktuar probleme, hipokritt krkojn momentin kur besimi i besimtarve sht n shkalln m t ult. Vetm ather kur ndjejn se mund t ken m s shumti sukses ata veprojn. Ata fusin n prdorim t metat e njerzve pr ti larguar nga udha e drejt. N krkim t realizimit t qllimit t tyre, ata joshin epshet e natyrs njerzore. Ata ofrojn premtime boshe. Ata kurr nuk e shprehin haptazi mosbesimin n fe apo n Zot, por n vend t ksaj, prpiqen q t trheqin vmendjen drejt prkushtimit t tyre t paqen. Ata shkojn aq larg sa t pohojn se kuptojn fen m mir se dokush tjetr dhe se pr kt arsye jan m t aftt q t udhzojn t tjert n udhn e drejt. Edhe nj tipar tjetr i rndsishm i hipokritve pr t cilin duhet t jemi t vetdijshm sht shkalla e ndikimit t tyre n njerz. Nj hipokrit i vetm mund t ndikoj negativisht nj komb t tr. Es-Samiriji (Samaritani) ishte prej t tillve. 7 T bijt e Izraelit dhe sjellja e tyre e zakonshme Nj vlersim i vargjeve q kan t bjn me Profetin Musa zbulojn faktin se ai madje u ballafaqua me nj luft kundr vet popullit t tij. Arroganca, prirja nga idhujtaria dhe pabindshmria (mosnnshtrimi) ishin karakteristikat e tyre themelore. Kjo ishte arsyeja q ky komb, duke mos merituar prfundimisht profett, frymzimet hyjnore dhe t gjitha t mirat tjera
www.islamischen.ch
101
q iu dhuruan nga Zoti, u zhvesh nga nj nder i till. Ky sht prap nj msim i rndsishm pr besimtart. 8 Tregimi pr lopn dhe preokupimi i tepruar me hollsira Ky tregim zbulon nj mentalitet specifik q pllakos t bijt e Izraelit, prirjen njerzore q t merret jasht mase me hollsiraPrkundr natyrs s leht, t pandrlikuar dhe t pastr t fes, disa njerz prpiqen ta bjn fen t vshtir, duke futur hollsira t panevojshme n t, dhe duke zhvendosur prqndrimin nga thelbi i saj i vrtet n shtje t parndsishme. Megjithat, Zoti shpjegon se feja e vrtet sht poaq e thjesht sa feja e Ibrahimit. Tregimi pr lopn sjell n drit gabimin e hyrjes s panevojshme n hollsira. Gjithashtu tregon se krkimi i hollsirave t parndsishme vetm shkakton vshtirsi pr njerzit dhe prfundimisht mund ti largoi ata nga urdhrat e Zotit. 9 Tregimi pr njeriun e ditur dhe urtsin nga Zoti Ky tregim na rrfen se mund t ndodh q urtsia t fshihet pas ngjarjeve t caktuara dhe tmos jet e dukshme menjher. Kjo dituri sht nj lloj i posam i urtsis i dhuruar nga Zoti. Kjo shpjegohet me shembuj q edhepse duken t jen ngjarje shkatrrimtare mund n t vrtet tmos jen aq fatkeqe dhe se prkundrazi mund t ket ndonj arsye pas tyre q ne jemi t paaft ta kuptojm. Pr t prfunduar, msimi m i rndsishm pr besimtart ishin parimet morale q shrbyen si shembull t Musait dhe Harunit. T dy ata ishin profet t Islamit, t cilve iu dhan shkrimet e shenjta.
www.islamischen.ch
102
Edhepse Musai luftoi n udhn e Zotit mijra vjet m par, sjellja e tij dhe mnyra e t folurit mbesin shembull pr ne. Zoti e zgjodhi at pr Vete, foli me t dhe e emroi si t drguar pr t prcjellur porosin e Tij te njerzit. Zoti flet pr kta njerz bujar n Kuran si n vazhdim: Dhe Ne lam pr ata (t dy prkujtim prgzues) ndr brezat e mpastajm. Selam (Paqja jon qoft) mbi Musain dhe Harunin! Sigurisht q ksisoj i shprblejm Ne mirpunuesit n Rugn e Allahut. Vrtet q ata t dy ishin nga robrit Ton besimtar. (Kuran, 37:119_122) Zoti ishte i knaqur me ta, si sht Ai me t gjith t drguarit e Tij. Na bekoft Zoti jon me urtsi pr t kuptuar m mir jetrat e ktyre t drguarve dhe pr t qen prej atyre me t cilt Ai sht i knaqur.
KEQKUPTIMI I EVOLUCIONIT
Darvinizmi, q prpiqet t mohoj faktin e krijimit t gjithsis, nuk sht gj tjetr vese nj mashtrim joshkencor. Kjo teori sipas s cils jeta rrjedhi nga materia e pajet prmes rastsive, sht shkatrruar n trsi me dijen se gjithsia u krijua nga Zoti. sht Zoti Ai q krijoi gjithsin dhe q e prpunoi at deri n detalin m t vogl. Prandaj, sht e pamundshme q teoria e evolucionit, sipas s cils qeniet e gjalla nuk jan t krijuara nga Zoti, por jan fryt i rastsive, t jet e vrtet.
www.islamischen.ch
103
Nuk sht udi q kur i hedhim nj sy teoris s evolucionit, shohim se kjo teori sht zhvlersuar nga zbulimet shkencore. Krijimi i jets sht jashtzakonisht kompleks dhe i mahnitshm. N botn e pajet, pr shembull, mund t shohim se sa t ndieshme jan barazpeshat n t cilat mbshteten atomet dhe m tej, n botn e gjall, mund t shohim se n far krijime komplekse jan bashkuar kto atome dhe sa t jashtzakonshm jan mekanizmat dhe strukturat e tilla si proteinat, enzimet dhe qelizat q jan prpunuar me to. Ky krijim i jashtzakonshm i jets e zhvlersoi Darvinizmin n fund t shekullit t 20t. Ne jemi marr me kt tem n mas t madhe n disa prej studimeve tona tjera dhe do t vazhdojm t merremi me t. Megjithat, mendojm se duke marr parasysh rndsin e saj, do t na ndihmonte po t bnim nj prmbledhje t shkurtr edhe ktu.
RNIA (RRNIMI) SHKENCORE E DARVINIZMIT

Edhepse nj doktrin q daton q nga Greqia antike, teoria e evolucionit u avancua n mas t madhe n shekullin e 19t. Zhvillimi m i rndsishm q e bri kt teori temn numr nj n botn e shkencs ishte libri i arlls Darvinit i titulluar Prejardhja e Gjallesave i publikuar m 1859. N kt libr, Darvini mohoi se gjallesat e ndryshme n tok ishin krijuar ndarazi nga Zoti. Sipas Darvinit, t gjitha qeniet e gjalla kishin nj paraardhs t prbashkt dhe ato u shndrruan n qenie t ndryshme me koh prmes ndryshimeve t vogla.
www.islamischen.ch
104
Teoria e Darvinit nuk bazohej n asnj zbulim konkret shkencor, sikurse ai vet gjithashtu pranoi, ishte vetm nj supozim. Pr m tepr, sikurse Darvini pranoi n kapitullin e gjat t librit t tij t quajtur Vshtirsit e Teoris, teoria dshtonte para shum pyetjeve kritike. Darvini investoi t gjitha shpresat e tij n zbulimet e reja shkencore, q ai shpresonte t zgjidhnin Vshtirsit e Teoris. Megjithat, prkundr asaj q shpresonte ai, zbulimet shkencore zgjeruan dimensionet e ktyre vshtirsive. Disfata q Darvinizmi psoi nga shkenca mund t pasqyrohet n tri shtje themelore: 1. Teoria n asnj mnyr nuk mund t shpjegoj mnyrn se si u shfaq jeta n tok. 2. Nuk ekziston ndonj zbulim shkencor q do t tregonte se mekanizmat evolutiv t propozuar nga kjo teori kan ndonj fuqi fardo qoft pr t evoluar. 3. Dshmit pr fosile dshmojn n trsi t kundrtn e propozimeve t teoris s evolucionit. N kt pjes, do t ekzaminojm kto tri shtje themelore n mnyr t prgjithsuar:
HAPI I PAR I PAKAPRCYESHM: ZANAFILLA E JETS

Sipas teoris s evolucionit t gjitha gjallesat evoluan nga nj qeliz e vetme e gjall q u shfaq n tokn primitive 3.8 bilion vjet m par. Si mund t ket krijuar nj qeliz e vetme me miliona
gjallesa komplekse dhe poqese nj evolucion i till me t vrtet kishte ndodhur, pse nuk mund t vzhgohen gjurmt e tij n dshmit e fosileve, jan disa prej pyetjeve n t cilat teoria nuk mund t jap prgjigje. Mirpo, s pari dhe mbi t gjitha, hapi i par i procesit t supozuar evolutiv q duhet t hetohet sht si u shfaq (krijua) kjo qeliz e par? Pasiq teoria e evolucionit mohon krijimin dhe nuk pranon far lloji t ndrhyrjes s mbinatyrshme, pohon se qeliza e par u shfaq (krijua) rastsisht prbrenda ligjeve t natyrs, pa ndonj qllim, plan apo mbarshtim (prgatitje). Sipas teoris, materia e pajet duhet t kishte prodhuar nj qeliz t gjall si rezultat i rastsive. Kjo, megjithat, sht nj pohim i paqndrueshm madje edhe pr rregullat m t pamposhtura t biologjis.
JETA RRJEDH (BURON) NGA JETA

N kt libr, Darvini kurr nuk iu referua zanafills s jets. T kuptuarit primitiv t shkencs n kohn e tij mbshtetej n pandehjen se qeniet e gjalla kishin nj struktur shum t thjesht. Prej mesjets, krijimi spontan, teoria q pohonte se materiet e pajet u bashkuan pr t formuar organizma t gjall, ishte gjersisht e pranuar. Prgjithsisht besohej se insektet erdhn n jet nga mbeturinat e ushqimit dhe minjt erdhn n jet nga gruri. Eksperimente interesante u ndrmorn pr t vrtetuar kt teori. Ca kokra gruri ishin vendosur n nj cop t ndyt plhure dhe besohej se minjt do t znin fill nga ajo pas nj kohe.
www.islamischen.ch
106
Ngjashm, zhvillimi i krimbave n mish supozohej t ishte dshmi e krijimit spontan. Mirpo, vetm pak koh m von u kuptua se krimbat nuk paraqiteshin n mish n mnyr spontane, por barteshin atje nga mizat n formn e larvave, t padukshme pr syrin e njeriut. Madje edhe n periudhn kur Darvini shkruajti Zanafilln e Gjallesave, besimi se bakteriet mund t vinin n jet nga materia e pajet ishte gjerrisht e pranuar n botn e shkencs. Mirpo, pas vite pas botimit t librit t Darvinit, Lui Paster shpalli rezultatet e tij pas nj studimi t dhe eksperimentimi t gjat, q hedhnin posht krijimin spontan, nj gur themeli t teoris s Darvinit. N ligjratn e tij triumfale t mbajtur n Sorbon m 1864, Pasteri tha: Kurr nuk do t kndellet doktrina pr krijimin spontan nga kjo goditje vdekjeprurse q iu dha nga ky eksperiment i thjesht. 6 Mbrojtsit e teoris s evolucionit iu bn ball zbulimeve t Pasterit pr nj koh t gjat. Megjithat, me zgjidhjen e strukturs komplekse t qelizs s nj qenieje t gjall me zhvillimin e shkencs, idea se jeta do t mund t kishte lindur rastsisht u ballafaqua madje me nj gjendje edhe m t pashpres.
PRPJEKJET JOBINDSE T SHEKULLIT T 20T

Evolucionisti i par q vazhdoi shtjen e zanafills s jets n shekullin e 20t ishte biologu i njohur Rus Aleksandr Oparin. Me tezat e ndryshme q ai lvizi prpara n vitet e 1930ta, ai u
www.islamischen.ch
107
prpoq t dshmoj se qeliza e nj qenieje t gjall do t kishte mundur t krijohej nga rastsia. Kto studime, megjithat, ishin t dnuara t dshtojn dhe Oparinit iu desht t bnte kt pohim: Fatkeqsisht, megjithat, problemi i zanafills s qelizs sht ndoshta pika m e paqart n tr studimin e evolucionit t organizmave. 7 Pasuesit evolucionist t Oparinit u prpoqn q t bjn eksperimente pr t zgjidhur problemin e burimit t jets. Eksperimenti m i njohur prej tyre u ndrmor nga kimisti Amerikan Stenli Miller m 1953. Duke kombinuar gazrat q ai pretendonte t kishin ekzistuar n atmosfern fillestare t toks n nj ambient eksperimentues dhe duke i shtuar ksaj przierje energji, Milleri sintetizoi disa molekula organike (aminoacide) t pranishme n strukturn e proteineve. Mezi kishin kaluar disa vite para se t zbulohej se ky eksperiment, i cili ishte paraqitur ather si nj hap i rndsishm n emr t evolucionit ishte i pavlefshm, pasiq atmosfera e prdorur n kt eksperiment ishte shum e ndryshme nga kushtet e vrteta q ekzistonin n tok. 8 Pas nj heshtjeje t gjat, Milleri pranoi se ambienti i atmosfers q prdori nuk ishte real.9 T gjitha prpjekjet evolucioniste t parashtruara gjat shekullit XX pr t shpjeguar zanafilln e jets dshtuan. Gjeokimisti Xhefri Bada nga Instituti Scripps i San Diegos pranon kt fakt n nj artikull t botuar n Earth Magazine m 1998: Sot n mbarim t shekullit XX ne ende prballemi me problemin m t madh t pazgjidhur q kishim n fillim t shekullit XX. Si u krijua (shfaq) jeta n Tok?10
www.islamischen.ch
108
PRBRJA KOMPLEKSE E JETS

Arsyeja parsore pse teoria e evolucionit prfundoj n nj gjendje t ktill t parrugdalje n lidhje me zanafilln e jets sht se madje edhe organizmat e gjall q konsideroheshin m t thjeshtt kan prbrje jashtzakonisht komplekse. Qeliza e nj qenieje t gjall sht m komplekse se t gjitha produktet teknologjike t prodhuara nga njeriu. Sot, madje edhe n laboratoriumet m t zhvilluara t bots, nj qeliz e gjall nuk mund t krijohet duke bashkuar materiet inorganike. Kushtet e krkuara pr formimin e nj qelize jan t panumrta n mas pr tu shpjeguar me an t rastsive. Mundsia q proteinet, pjes ndrtuese t qelizs, t jen formuar rastsisht, sht 1 n 10950 pr nj protein mesatare t prbr prej 500 aminoacideve. N matematik, nj mundsi m e vogl se 1 n 1050 konsiderohet t jet praktikisht e pamundshme. Molekula e ADN-s q gjendet n brthamn e qelizs dhe q ruan informacionin gjenetik, sht nj baz e jashtzakonshme e t dhnave. sht llogaritur se poqese informacioni i koduar n ADN do t shkruhej, kjo do t formonte nj librari gjigante q do t prbhej nga 900 volume enciklopedike prej 500 faqesh secila. N kt pik shfaqet nj dilem shum interesante: ADN-ja mund t prsritet vetm me ndihmn e disa proteinave t specializuara (enzimeve). Megjithat, sinteza e ktyre enzimeve mund t realizohet me an t informacionit t koduar n ADN. Pasiq ato t dyja jan t varura nga njra tjetra, ato duhet t ekzistojn n t njjtn koh pr tu prsritur. Ky fakt sjell skenarin q jeta t ket zn fill vetvetiu n nj situat pa rrugdalje. Prof. Lesli Orgel, nj evolucionist me
nam nga Universiteti i San Diegos t Kalifornis, pranon kt fakt n numrin e Shtatorit t vitit 1994 t Scientific American Magazine (Revists Shkencore Amerikane): sht jashtzakonisht e pamundshme q proteinet dhe acidet nukleike, duke qen t dyja komplekse pr nga struktura (prbrja), t ken zn fill vetvetiu n t njjtin vend dhe n t njjtn koh. Prapseprap gjithashtu duket t jet e pamundshme t kesh njrn pa tjetrn. Dhe kshtu, n shikim t par, do t duhej t vihej te prfundimi se jeta kurr, n t vrtet, sdo t mund t kishte zn fill me an t proceseve kimike.11 Padyshim, nse sht e pamundshme q jeta t ket zn fill nga shkaqet natyrore, ather duhet t pranohet se jeta u krijua n nj mnyr t mbinatyrshme. Ky fakt n mnyr t qart e zhvlerson teorin e evolucionit, qllimi kryesor i s cils sht t mohoj krijimin.
MEKANIZMAT IMAGJINAR T EVOLUCIONIT

Pika e dyt e rndsishme q mohon teorin e Darvinit sht se t dy pikpamjet (konceptet) e parashtruara nga kjo teori si mekanizma evolutiv jan kuptuar tmos ken n realitet ndonj fuqi evolutive. Darvini mbshteti supozimin e evolucionit trsisht n mekanizmin e przgjedhjes natyrore. Rndsia q ai i dha ktij mekanizmi ishte evidente n emrin e librit t tij: Zanafilla e Gjallesave, me an t Przgjedhjes Natyrore
www.islamischen.ch
110
Sipas przgjedhjes natyrore ato gjallesa q jan m t forta dhe m t prshtatshme ndaj kushteve natyrore t mjedisit ku jetojn do t mbijetojn n luftn pr jet. Pr shembull, n nj kope t drerve nn krcnim t sulmit nga bishat e egra, ata q vrapojn m shpejt do t mbijetojn. Prandaj, kopeja e drerve do t prbhet nga individ m t shpejt dhe m t fuqishm. Mirpo, n mnyr t padiskutueshme, ky mekanizm nuk do t shkaktoj evoluimin e drerve dhe shndrrimin e tyre n nj lloj tjetr gjallese, pr shembull, n kuaj. Prandaj, mekanizmi i przgjedhjes natyrore nuk ka fuqi evolutive. Darvini ishte gjithashtu i vetdijshm pr kt fakt dhe iu desht t pohonte kt n librin e tij Zanafilla e Gjallesave: Przgjedhja natyrore nuk mund t bj asgj gjersa t ndodhin dallime apo ndryshime m t favorshme individuale.12
NDIKIMI I LAMARKUT
Prandaj, si do t mund t ndodhnin kto ndryshime t favorshme? Darvini u prpoq t japte prgjigje n kt pyetje nga kndvshtrimi i t kuptuarit primitiv t shkencs n kohn e tij. Sipas biologut Francez Lamark, i cili jetoi para Darvinit, gjallesat bartn tiparet q fituan gjat jets s tyre tek gjenerata e ardhshme dhe kto veti, duke u akumuluar nga nj gjenerat n tjetrn, shkaktuan formimin e gjallesave t reja. Pr shembull, sipas Lamarkut, gjirafat evoluan nga antilopat, duke u prpjekur t han gjethet e drunjve t lart, qafat e tyre u zgjatn nga nj gjenerat n tjetrn.
Darvini dha gjithashtu shembuj t ngjashm dhe n librin e tij Zanafilla e Gjallesave, pr shembull, tha se disa arinj duke shkuar n uj pr t gjetur ushqim u shndrruan n balena me kalimin e kohs.13 Mirpo, ligjet e trashgimis t zbuluara nga Mendeli dhe t vrtetuara nga shkenca e gjenetiks q lulzoi n shekullin e XX, krejtsiht rrnuan legjendn sipas s cils vetit u bartn tek gjeneratat pasuese. Pra, przgjedhja natyrore u zhvlersua si nj mekanizm evolutiv.
NEO-DARVINIZMI DHE MUTACIONET

Pr t gjetur nj zgjidhje, Darvinistt prparuan Teorin Moderne Sintetike, ose si njihet prgjithsisht, Neo-Darvinizmin, kah fundi i viteve t 1930-ta. Neo-Darvinizmi shtoi mutacionet, t cilat jan rregullime t krijuara n gjenet e gjallesave pr shkak t faktorve t jashtm si rrezatimi ose gabimet gjat shumzimit (prsritjes), si shkaktar t ndryshimeve t favorshme prve mutacionit natyror. Sot, modeli q prfaqson evolucionin n bot sht Neo-Darvinizmi. Sipas ksaj teorie, miliona gjallesa t pranishme n tok u formuan si rezultat i nj procesi prmes t cilit organe t shumta komplekse t ktyre organizmave si jan vesht, syt, mushkrit dhe kraht, iu nnshtruan mutacioneve, domethn, rregullimeve gjenetike. Mirpo, ekziston nj fakt i prer shkencor q plotsisht grryen themelet e ksaj teorie: Mutacionet nuk shkaktojn zhvillim t gjallesave, prkundrazi, ato gjithmon iu shkaktojn dm atyre.
Arsyeja pr kt sht shum e thjesht: ADN-ja ka nj prbrje shum komplekse dhe efektet e rastsishme mund vetm ti shkaktojn dm asaj. Studiuesi Amerikan i gjenetiks B.G. Ranganathan e shpjegon kt n kt mnyr: Mutacionet jan t vogla, t rastsishme dhe t dmshme. Ato rrall ndodhin dhe mundsia m e mir sht q ato do t jen t padobishme. Kto katr karakteristika t mutacioneve nnkuptojn se mutacionet nuk mund t shpien drejt nj zhvillimi evolutiv. Nj ndryshim i rastsishm n nj organizm tejet kompleks sht ose i padobishm ose i dmshm. Nj ndryshim i rastit n nj or nuk mund t ndikoj pr t mir. Me siguri se ose do ta dmtoj at ose n rastin m t mir do t jet i padobishm. Nj trmet nuk mund t ndikoj pr t mir n nj qytet, por sjell shkatrrim.14 Nuk udit aspak fakti se deri m sot nuk sht vn re asnj shembull i mutacionit q do t dshmohej si i dobishm apo q t ket ndikuar n zhvillimin e kodit gjenetik. T gjitha mutacionet jan dshmuar t jen t dmshme. sht kuptuar se mutacioni q sht paraqitur si nj mekanizm evolutiv, sht n t vrtet nj ndodhi gjenetike q dmton gjallesat dhe i paaftson ato (Efekti m i zakonshm i mutacionit n qeniet njerzore sht kanceri). Padyshim, nj mekanizm shkatrrimtar nuk mund t jet mekanizm evolutiv. Przgjedhja natyrore, n ann tjetr, nuk mund t bj asgj vetvetiu sikur pranoi edhe Darvini. Ky fakt na tregon se nuk ka mekanizm evolutiv n natyr. Pasiq nuk ekzistojn mekanizmat evolutiv, ather as edhe ndonj proces i trilluar (imagjinar) i quajtur evolucion nuk mund t ket ndodhur.
www.islamischen.ch
113
DSHMIT PR FOSILE: SKA SHENJA T FORMAVE T NDRMJETME

Dshmia m e qart se skenari i propozuar nga teoria e evolucionit nuk ka ndodhur jan dshmit pr fosilet. Sipas teoris s evolucionit, do gjalles ka ardh n jet prej nj paraardhsi. Nj lloj gjallese q ekzistonte m par u shndrrua n dika tjetr me koh dhe t gjitha gjallesat erdhn n jet n kt mnyr. Sipas kesaj teorie, ky transformim u zhvillua gradualisht gjat miliona vjetve. Po t kishte qen kshtu, ather gjallesa t shumta t ndrmjetme do t kishin ekzistuar dhe jetuar gjat ksaj periudhe t gjat t transformimit. Pr shembull, ca gjysm-peshk/gjysm-zvarranik duhet t ken jetuar n t kaluarn q kishin fituar veti t zvarranikve prve vetive t peshqve q tashm kishin. Ose do t duhej t ken ekzistuar ca zvarranik-shpend q kishin fituar veti t zogjve prve vetive t zvarranikve q ata tashm kishin. Pasiq kjo do t duhej t ndodhte n nj faz kalimtare, kto gjallesa do t duhej t ishin t paafta dhe me t meta, gjallesa t gjymtuara (t sakatosura). Evolucionistt iu referohen ktyre krijesave t trilluara q ata besojn t ken jetuar n t kaluarn si forma t ndrmjetme. Po t kishin ekzistuar me t vrtet shtaz t tilla, do t duhej t ishin me miliona e madje edhe me biliona sosh n numr dhe llojllojshmri. Ajo q sht m e rndsishme, eshtrat e ktyre krijesave t uditshme do t duhej t gjendeshin n dshmit pr fosile. N Zanafilln e Gjallesave, Darvini shpjegoi:
www.islamischen.ch
114
Po t jet teoria ime e vrtet, nj llojllojshmri e panumrt e gjallesave t ndrmjetme, q do t lidhte ngusht n mes vedi t gjitha gjallesat e grupit t njjt me siguri duhet t ken ekzistuar Rrjedhimisht, dshmi t ekzistencs s tyre do t mund t gjendeshin vetm n mesin e mbeturinave t fosileve.15
SHPRESAT E DARVINIT U SHPARTALLUAN

Megjithat, edhepse evolucionistt bn prpjekje t mdha pr t gjetur fosile q nga mesi i shekullit t 19t n gjith botn, ende nuk u zbulua ndonj form kalimtare. T gjitha fosilet e nxjerra nga toka gjat grmimeve treguan se prkundr asaj q shpresuan evolucionistt, jeta n tok u paraqit prnjher dhe e formuar plotsisht. Nj paleontolog i njohur Britanik, Derek V. Ager, pranon kt fakt, edhepse ai sht nj evolucionist: Lind shtja se nse hulumtojm n hollsi dshmit e fosileve, qoft n nivelin e rradhitjes apo t gjallesave, ne gjejm gjithnj jo nj evolucion t shkallzuar, por nj eksplodim t vrullshm t nj grupi n llogari t nj grupi tjetr.16 Kjo do t thot se n dshmit e fosileve, t gjitha gjallesat shfaqen prnjher n trsi t formuara, pa ndonj form t ndrmjetme n mes. Kjo sht mu e kundrta e pandehjeve t Darvinit. Gjithashtu, dshmia se gjallesat jan krijuar sht shum e fuqishme. I vetmi shpjegim
www.islamischen.ch
115
q nj gjalles shfaqet prnjher dhe e formuar plotsisht deri n detajet m t imta pa ndonj paraardhs evolutiv mund t jet se kjo gjalles u krijua. Kjo e dhn pranohet gjithashtu edhe nga biologu evolucionist i njohur n gjith botn Douglas Futuyma: Krijimi dhe evolucioni, mes tyre, shterin shpjegimet e mundshme pr zanafilln e gjallesave. Organizmat e gjall ose u shfaqn n tok plotsisht t formuara ose nuk u shfaqn fare. Nse nuk u shfaqn, ato duhet t ishin zhvilluar nga gjallesat q duhet t ken ekzistuar m par prmes ndonj procesi t modifikimit (ndryshimit). Poqese u shfaqn n gjendje t formuar plotsisht, ato me t vrtet duhet t ishin krijuar nga ndonj inteligjenc e plotfuqishme. 17 Fosilet tregojn se gjallesat u shfaqn plotsisht t zhvilluara dhe n nj gjendje t prsosur n tok. Kjo nnkupton se zanafilla e gjallesave sht, prkundr pandehjes s Darvinit, jo evolucion por krijim.
PRRALLA E EVOLUCIONIT NJERZOR

Tema m s teprmi e rrahur nga avokatt e teoris s evolucionit sht tema e zanafills s njeriut. Pohimi darvinist mbron tezn se njerzit modern t kohs son evoluoi nga ca krijesa t ngjashme me majmunt. Gjat ktij procesi t supozuar evolutiv, i cili supozohet t ket filluar 45 milion vite m par, pohohet t ken ekzistuar ca forma kalimtare n mes t njeriut modern dhe paraardhsve t tij. Sipas ktij skenari plotsisht t trilluar, numrohen katr kategori themelore:
1. Australopitekusi 2. Homo habilisi 3. Homo erektusi 4. Homo sapiensi Evolucionistt i quajn t ashtuquajturit paraardhs t par t njeriut t ngjashm me majmun Australopitekus q domethn majmuni Jug-Afrikan. Kto gjallesa n t vrtet nuk jan asgj tjetr vese nj lloj i vjetr i majmunve q sht zhdukur. Hulumtimet gjithprfshirse t bra n mostrat e ndryshme t Australopitekusit nga dy anatomist t njohur n tr botn nga Anglia dhe SHBA, gjegjsisht, Lordi Solly Zuckerman dhe Prof. Charles Oxnard, kan treguar se kto mostra i takonin nj lloji t zakonshm t majmunve q u zhduk dhe q nuk prmbante asnj ngjashmri me njerzit.18 Evolucionistt e kategorizojn shkalln e ardhshme t evolucionit njerzor si homo, q domethn njeri. Sipas pohimit evolucionist, gjallesat n kategorin e Homo-s jan m t zhvilluar se Australopitekust. Evolucionistt sajojn nj skem imagjinare t evolucionit duke rradhitur fosilet e ndryshme t ktyre krijesave n nj rradhitje t posame. Kjo skem sht e trilluar sepse kurr nuk sht dshmuar se ekziston ndonj raport evolutiv n mes t ktyre kategorive t ndryshme. Ernst Mayr, njri prej ithtarve m t rndsishm t teoris s evolucionit t shekullit t 20t, diskuton n librin e tij Nj Argument i Gjat se n veanti (enigmat) historike si jan zanafilla e jets ose e Homo sapiensit, jan jashtzakonisht t vshtira dhe madje mund ti rezistojn nj shpjegimi t knaqshm prfundimtar.19
www.islamischen.ch
117
Duke nnvizuar lidhjen zinxhirore si Australopitekus Homo habilis Homo erektus Homo sapiens, evolucionistt ln pr t kuptuar se secila prej ktyre llojeve sht paraardhse e tjetrs. Megjithat, zbulimet e mvonshme t paleoantropologve kan zbuluar se Australopitekusi, Homo habilisi dhe Homo erektusi kan jetuar n pjes t ndryshme t bots n t njjtn koh.20 Pr m tepr, nj pjes e caktuar e njerzve e rradhitur n kategorin e Homo erektusit kan jetuar deri n kohrat moderne. Homo sapiens neandertalensis dhe Homo sapiens sapiens (njeriu modern) kan bashkjetuar n t njjtin regjion.21 Kjo rrethan qartsisht tregon pavlefshmrin e pohimit se ata jan paraardhs t njri tjetrit. Nj paleontolog nga Universiteti i Harvardit, Stephen Jay Gould, shpjegon kt situat t pashpres t teoris s evolucionit edhepse ai vet sht evolucionist: far ka ndodhur me shkalln ton nse ekzistojn tri raca hominide (njerzore) bashkjetuese (A. afrikanus, Australopitekus robust dhe H. habilis), qartsisht asnjra me prejardhje nga tjetra? Pr m tepr, asnjra prej tyre nuk shfaqin ndonj prirje evolutive gjat ekzistimit t tyre n tok.22 Thn shkurt, skenari i evolucionit njerzor, t cilin mundohen ta mbshtesin me ndihmn e vizatimeve t ndryshme t disa krijesave gjysm majmun, gjysm njerzq jan shfaqur n media dhe n libra kursesh, domethn, sinqerisht, prmes propagands, nuk sht asgj tjetr vese nj prrall pa baza shkencore. Lordi Solly Zukerman, njri nga shkenctart m t njohur dhe m t respektuar n Britanin e Madhe, i cili bri hulumtime n kt shtje pr vite t tra dhe studioi n veanti fosilet e
www.islamischen.ch
118
Australopitekusit pr 15 vite, prfundimisht konkludoi, prkundr faktit se edhe vet ishte evolucionist, se n t vrtet nuk ekziston nj trung familjar q zgjerohet nga krijesat e ngjashme me majmun tek njeriu. Zukermani gjithashtu bri nj spektr interesant shkencor. Ai formoi nj spektr t shkencave duke filluar prej atyre q ai konsideronte si shkencore deri te ato q konsideronte si joshkencore. Sipas spektrit t Zukermanit, si shkencat m shkencore, domethn, q mvaren nga t dhnat konkrete shkencore jan kimia dhe fizika. Pas tyre vijn shkencat biologjike dhe pastaj shkencat shoqrore. N fundin e skajshm t spektrit, e cila sht pjesa e konsideruar si m joshkencorja, jan perpceptimi jasht-shqisor konceptet si telepatia dhe shqisa e gjasht dhe n fund evolucioni njerzor. Zukermani shpjegon kt gjykim t tij: Ne pastaj largohemi nga regjistri i t vrtets objektive n ato fusha t shkencs s supozuar biologjike si perceptimi jasht-shqisor ose interpretimi i historis s fosileve njerzore, ku pr (evolucionistin) besnik gjithka sht e mundshme dhe ku besimtari i zjarrt (i evolucionit) sht nganjher n gjendje t besoj disa gjra kundrthnse n t njjtn koh. 23 Prej prralls s evolucionit njerzor smbetet asgj tjetr vese interpretime t paragjykuara t fosileve t nxjerrura nga toka nga disa njerz q verbrisht besojn n teorin e tyre.
www.islamischen.ch
119
TEKNOLOGJIA E SYRIT DHE VESHIT

Nj shtje tjetr q mbetet pa prgjigje nga teoria e evolucionit sht cilsia e shklqyeshme e perceptimit t syrit dhe veshit. Para se t kalojm n shtjen e syrit, le t prgjigjemi shkurtimisht n pyetjen se si shohim ne. Rrezet e drits q vijn nga nj objekt kthehen mbrapsht n retinn e syrit. Ktu, kto rreze drite shndrrohen n sinjale elektrike nga qelizat dhe arrijn n nj pjes t vogl n pjesn e prapme t trurit t quajtur qendra e shikimit. Kto sinjale elektrike perceptohen n kt qendr t trurit si nj prfytyrim pas nj vargu procesesh. Me kt prapavi teknike, le t mendojm pak pr kt. Truri sht i izoluar nga drita. Kjo domethn se brendia e trurit sht plotsisht e errt dhe drita nuk arrin deri tek vendi ku sht i vendosur truri. Vendi i quajtur qendra e shikimit sht nj vend plotsisht i errt ku drita kurr nuk arrin. Mund t jet edhe vendi m i errt q mund t keni njohur ndonjher. Megjithat, ju vzhgoni nj bot t ndritshme dhe t shklqyer n kt errsir t plot. Pamja e formuar n sy sht aq e mpreht dhe e qart sa q as teknologjia e shekullit t 20t ska qen n gjendje ta arrijn. Pr shembull, shiqo n librin q je duke lexuar, duart me t cilat e mban, pastaj ngrite kokn dhe shiqo rreth vetes. A ke par ndonjher ndonj pamje aq t mpreht dhe t qart sikur kjo kudo tjetr? As edhe ekrani m i zhvilluar televiziv i prodhuar nga prodhuesi m i madh televiziv n bot nuk mund t ofroj nj fotografi m t qart pr ju. Kjo sht nj pamje tre-dimensionale, me ngjyra dhe jashtzakonisht e mpreht. Pr m shum se 100 vite, me mijra inxhinier jan munduar t arrijn kt mprehtsi. Fabrika, godina t mdha u
ndrtuan, shum hulumtime jan br, projekte dhe plane jan br pr kt qllim. Prapseprap, hedhja nj sy ekranit televiziv dhe librit q mbani n duart tuaja. Do t vreni se ekziston nj dallim shum i madh sa i prket mprehtsis dhe qartsis. Pr m tepr, ekrani televiziv ju jap nj pamje dy-dimensionale, gjersa me syt tuaj ju shiqoni n nj perspektiv tre-dimensionale q ka thellsi. Pr vite t tra, me dhjeta mijra inxhinier jan prpjekur t bjn nj TV tre-dimensional dhe t arrijn cilsin e pamjes t syrit. Po, ata kan br nj sistem televiziv tre-dimensional por sht e pamundur ta shiqosh pa vn syze. Pr m tepr, sht vetm nj perspektiv tre-dimensionale artificiale. Prapavija sht m e mjegulluar, plani i par na paraqitet sikur nj sfond prej letre. Kurr nuk ka qen e mundshme q t prodhohet nj pamje e mpreht dhe e qart sikurse ajo e syrit. N t dyja, n kamer dhe televizion, ka nj humbje t cilsis s pamjes. Evolucionistt pohojn se mekanizmi q prodhon kt pamje t mpreht dhe t qart sht formuar rastsisht. Tani, po tju thoshte dikush se televizioni n dhomn tuaj sht formuar si rezultat i rastit, se t gjitha atomet q e prbjn at ndodhi q t bashkohen dhe t krijojn kt aparat q prodhon pamje, far do t mendonit? Si mund atomet t bjn nj gj t till q me mijra njerz smund ta bjn? Nse nj aparat q prodhon nj pamje m primitive se syri nuk mund t jet formuar rastsisht, ather sht shum e qart se syri dhe pamja q shohim prmes syrit nuk mund t jen formuar rastsisht. E njjta gj vlen edhe pr veshin. Veshi i jashtm pranon zrat e kapshm dhe i drejton ato tek veshi i mesm; veshi i mesm i bart lkundjet e zrit duke i rritur ato; veshi i brendshm i
www.islamischen.ch
121
drgon kto lkundje n tru duke i prkthyer ato n sinjale elektrike. Po sikurse n rastin e syrit, akti i t dgjuarit finalizohet n qendrn e t dgjuarit n tru. Ajo q vlen pr syrin vlen edhe pr veshin. Domethn, truri sht i izoluar nga zri po sikur q sht i izoluar nga drita: nuk lejon hyrjen e asnj tingulli brenda. Prandaj, pa marr parasysh se sa zhurmshm sht jasht, brendia e trurit sht plotsisht e heshtur. Megjithat, tingujt m t mpreht perceptohen n tru. N trurin tuaj, q sht i izoluar nga zri, ju dgjoni simfonit e nj orkestre dhe e dgjoni do zhurm n nj vend prplot me njerz. Mirpo, po t matej niveli i zrit n trurin tuaj me nj aparat preciz n at moment, do t shihej se nj heshtje e plot mbizotron aty. Si sht rasti me pamjet, jan br prpjekje me dekada pr t prodhuar dhe riprodhuar tingull q sht besnik ndaj origjinalit. Rezultati i ktyre prpjekjeve jan aparatet pr regjistrimin e zrit, sistemet me cilsi t lart transmetimi dhe sisteme pr t kapur tingujt. Prkundr gjith ksaj teknologjie dhe mijra inxhinierve dhe ekspertve q kan punuar n kt, nuk sht fituar nj z q do t kishte t njjtn mprehtsi dhe qartsi sikurse zri q perceptojm prmes veshit. Mendoni pr sistemet me cilsin m t lart t transmetimit t zrit t prodhuara nga kompanit m t mdha t industris s muziks. Madje edhe n kto aparate, kur zri t jet regjistruar, nj pjes e tij humbet, ose kur e ndizni nj sistem t cilsis s lart transmetuese (HI-FI) gjithmon e ndieni nj z frshllues para se t filloj muzika. Mirpo, zrat q jan produkte t teknologjis s trupit njerzor jan jashtzakonisht t mpreht dhe t qart. Veshi i njeriut kurr nuk percepton nj z t prcjellur me frshllim ose me shkarkime atmosferike si sht rasti me sistemet HI-FI (t cilsis s lart transmetuese). Ai e pranon zrin saktsisht ashtu si sht, t mpreht dhe t qart. Kshtu ka qen q nga krijimi i njeriut.
Deri m sot, asnj aparat vizuel apo regjistrues i prodhuar nga njeriu nuk ka qen aq i ndieshm dhe i suksesshm n perceptimin e t dhnave shqisore sikurse jan syri dhe veshi. Mirpo, sa i prket t shikuarit dhe t dgjuarit, nj fakt shum m madhshtor qndor mbi gjith kt.
KUJT I TAKON NDRGJEGJA Q SHEH DHE DGJON PRBRENDA TRURIT?

Kush sht ai q shiqon nj bot trheqse n trurin e tij, dgjon simfonit dhe cicrimat e zogjve dhe e nuhat trndafilin? Stimulimet q vijn nga syt, vesht dhe hunda e nj qenieje njerzore udhtojn n tru si impulse elektro-kimike nervore. N librat e biologjis, fiziologjis dhe biokimis mund t gjeni shum hollsi pr mnyrn se si krijohet ky imazh (pamje) n tru. Mirpo, ju kurr nuk do t ndesheni me faktin m t rndsishm n lidhje me kt shtje: kush sht ajo qenie q percepton kto impulse nervore kimike si pamje, zra, aroma dhe ndodhi ndijore n tru? Ekziston nj vetdije n tru q percepton gjith kto pa ndier nevoj pr sy, vesh apo hund. Kujt i takon kjo vetdije? Nuk ka dyshim se kjo vetdije nuk iu takon nervave, shtress s trash dhe neuroneve q e prbjn trurin. Pr kt arsye Darvinistt-materialist q besojn s gjithka prbhet nga materia nuk mund t japin prgjigje n asnjrn prej ktyre pyetjeve.
www.islamischen.ch
123
Sepse kjo vetdije sht shpirti i krijuar nga Zoti. Shpirti nuk ka nevoj as pr syrin pr t vshtruar pamjet, as pr veshin pr t dgjuar zrat. Pr m tepr, nuk i nevojitet as truri pr t menduar. Cilido q lexon kt fakt t qart dhe shkencor do t duhej t mendonte pr Zotin e Gjithfuqishm, do t duhej ti friksohej Atij dhe t krkoj strehim tek Ai, Ai i Cili ngjesh tr gjithsin n nj vend plotsisht t errt prej vetm disa centimetrash kub n nj form tredimensionale, me ngjyra, me hije dhe t ndriuar.
NJ BESIM MATERIALIST
T dhnat q i kemi paraqitur deri m tani na tregon se teoria e evolucionit sht nj pohim q n mnyr t qart bie ndesh me zbulimet shkencore. Pohimi i teoris pr prejardhjen e jets nuk sht n prputhje me shkencn, mekanizmat evolucionar q propozon nuk kan fuqi evolutive dhe fosilet tregojn se format e ndrmjetme pr t cilat ka nevoj teoria kurr nuk kan ekzistuar. Pra, nga kjo rrjedh se teoria e evolucionit do t duhej ln anash si nj ide joshkencore. N kt mnyre shum ide sikurse idea e gjithsis me qendr t saj tokn jan larguar nga agjenda e shkencs prgjat historis. Mirpo, teoria e evolucionit sht mbajtur me kmbngulje n agjendn e shkencs. Disa njerz madje prpiqen t paraqesin kritikn e drejtuar kundr teoris si nj atak n shkenc. Pse?
www.islamischen.ch
124
Arsyeja sht se teoria e evolucionit sht nj besim i kot i pashpenzueshm pr disa qarqe njerzish. Kto qarqe jan verbrisht t prkushtuara ndaj filozofis materialiste dhe e pranojn Darvinizmin sepse sht i vetmi shpjegim materialist q do t mund t parashtrohej pr funksionimin e natyrs. ka sht mjaft interesant, ata pranojn kt fakt koh pas kohe. Nj studiues i mirnjohur i gjenetiks dhe nj evolucionist i zshm, Richard C. Lewontin nga Universiteti i Harvardit, pranon se ai sht s pari dhe parasgjithash nj materialist dhe pastaj nj shkenctar: Nuk qndron puna aty q metodat dhe institucionet e shkencs n njfar mnyre na detyrojn q t pranojm nj shpjegim materialist t bots s dukurive, por, prkundrazi, q ne jemi t shtrnguar a priori nga besnikria jon ndaj shtjeve materiale pr t krijuar nj mjet t hulumtimit dhe nj grumbull konceptesh q japin shpjegime materialiste, pa marr parasysh se sa kundr-intuitive, pa marr parasysh se sa mistike jan ato pr t paditurit. Pr m tepr, se materializmi sht absolut, q tmos lejojm Kmbn Hyjnore n der.24 Kto jan pohime eksplicite q Darvinizmi sht nj dogm q mbahet n jet vetm pr hir t besnikris ndaj filozofis materialiste. Sipas ksaj dogme, nuk ekziston asgj tjetr ve materies. Prandaj, argumenton se materia e pajet dhe e pavetdije krijoi jetn. Kmbngul se miliona gjallesa t ndryshme; pr shembull, zogjt, peshqit, gjirafat, tigrat, insektet, drunjt, lulet, balenat dhe qeniet njerzore zun fill si rezultat i bashkveprimeve n mes t materies si sht shiu q bie, vettima q shkreptin, etj., nga materia e pajet. Ky sht nj rregull n kundrshtim me t dyja arsyen dhe shkencn. Mirpo, Darvinistt vazhdojn ta mbrojn at vetm e vetm q tmos e lejojn Kmbn Hyjnore n der.
Cilido q nuk e shiqon zanafilln e qenieve t gjalla me nj paragjykim materialist do t shoh kt t vrtet t qart: t gjitha gjallesat jan krijesa t nj Krijuesi, i Cili sht i Gjithfuqishm, M i Urti dhe i Gjithdijshmi. Ky Krijues sht Zoti, i Cili krijoi tr gjithsin nga asgjja, e krijoi n formn m t prsosur dhe iu dha form t gjitha gjallesave. Mos prziej t vrtetn me t rrejshmn dhe me vetdije t fshehsh t vrtetn. (Kuran, 2:42) Ata than Lavdia t qoft Ty! Ne nuk kemi dijeni tjetr prve far na ke msuar Ti. Ti je i Gjithdijshmi, M i Urti. (Kuran, 2:32)
www.islamischen.ch
126

HZ Musa

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

HZ Musa

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

N emr t All-llahut, t Gjithmshirshmit, Mshiruesit!

Hz. MUSA a.s.

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

SOVRANITETI I FARAONIT N EGJIPT DHE GJENDJA E BIJVE T IZRAELIT

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

LINDJA E MUSAIT (AS)

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

MUSAI (AS) IK NGA EGJIPTI

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

IKJA PR N MEDJEN DHE VENDOSJA E TIJ ATJE

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

ARRITJA E TIJ N LUGINN TUVA DHE FRYMZIMI I PAR

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

BISEDA E ZOTIT ME MUSAIN (AS)

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

MUSAI (AS) KRKON HARUNIN (AS) SI SHOQRUES T TIJ

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

HISTORIA E MUSAIT (AS) DHE FSHEHTSIA E FATIT

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

GJYKIMI I SHTREMBRUAR I FARAONIT

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

TITUJT E SUNDUESVE EGJIPTIAN N KURAN

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

LUFTA E MUSAIT (AS) KUNDR MAGJISTARVE

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

MAGJISTART PRQAFOJN BESIMIN

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

NJ NJERI BESIMTAR DHE PALLATI

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

EMRI HAMAN N KURAN PRMENDET GJITHASHTU N MBISHKRIMET E LASHTA EGJIPTIANE

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

MOSMIRNJOHJA E T BIJVE T IZRAELIT

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

PERIUDHA E KATASTROFAVE DHE MARRZIA E FARAONIT

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih