Etika Islame

N e r t A ll-llah t Gjith mh h m ut, s irs mit, M h s s irueit!
ETIKA ISLAME
Abdulhamid Ebu Sulejman
Fondacioni i Rinis Islame Cyrih
www.islamischen.ch
e-mail: info@islamischen.ch
PARATHNIE .................................................................................................................................................................................................................... 6 M TEJ... ......................................................................................................................................................................................................................... 7 1. RREGULLAT E DUAS (LUTJES) ..................................................................................................................................................................................... 8 2. BINDJA E MIR NDAJ ALLAHUT T LART .................................................................................................................................................................... 9 3. PRANIMI I MKATIT..................................................................................................................................................................................................... 9 4. VENDOSMRIA N LUTJE ............................................................................................................................................................................................10 5. VRULLSHMRIA N DUA (LUTJE) ................................................................................................................................................................................10 6. LUTJA T BHET TRI HER ......................................................................................................................................................................................... 11 7. DUAJA (LUTJA) T BHET ME FJAL Q KAN KUPTIM PRMBLEDHS........................................................................................................................ 11 8. LUTSI T FILLOJ PREJ VETES...................................................................................................................................................................................12 9. T ZGJEDH KOH T PRSHTATSHME PR LUTJE.......................................................................................................................................................13 A) RREGULLAT T CILAVE DUHET TU PRMBAHET MUSLIMANI PARA NGRNIES ..............................................................................................................17 B) RREGULLAT GJAT NGRNIES ......................................................................................................................................................................................18 C) RREGULLAT PAS NGRNIES..........................................................................................................................................................................................21
www.islamischen.ch
A) RREGULLAT E THIRRJES N GOSTI..............................................................................................................................................................................22 B) RREGULLAT E PRANIMIT T THIRRJES......................................................................................................................................................................... 23 C) RREGULLAT E SJELLJES N GOSTI...............................................................................................................................................................................24 A) RREGULLAT PARA UDHTIMIT ....................................................................................................................................................................................25 B) RREGULLAT GJAT UDHTIMIT ...................................................................................................................................................................................28 C) DISA RREGULLA PAS UDHTIMIT ................................................................................................................................................................................29 9. KUR T SHOHIM NDRR...........................................................................................................................................................................................38 10. HAPJA E GOJS (NGA GJUMI, LODHJA)....................................................................................................................................................................38 11. RREGULLAT GJAT TESHTITJES................................................................................................................................................................................... 39 12. RREGULLAT PR T SMURIN DHE VIZITUESIT ...........................................................................................................................................................41 A) RREGULLAT Q DUHET TU PRMBAHET I SMURI ......................................................................................................................................................41 B) RREGULLAT PR VIZITUESIT .......................................................................................................................................................................................42 13. RREGULLAT E NGUSHLLIMIT, FALJES S NAMAZIT T XHENAZES DHE VARROSJES S SAJ ........................................................................................44 14. RREGULLAT E VESHJES.............................................................................................................................................................................................46
www.islamischen.ch
15. MSUESI DHE NXNSI............................................................................................................................................................................................48 A) VIRTYTET E MSUESIT ...............................................................................................................................................................................................48 B) VIRTYTET E NXNSIT...............................................................................................................................................................................................49 16. RREGULLAT E KRKIMIT T LEJES..............................................................................................................................................................................51 17. RREGULLAT E SHOQRIMIT .......................................................................................................................................................................................52 NGA M T RNDSISHMET JAN: ..................................................................................................................................................................................52 18. RREGULLAT E SJELLJES N XHAMI ...........................................................................................................................................................................54 19. RREGULLAT N DITN E XHUMA ..............................................................................................................................................................................55 20. RREGULLAT E SADAKAS (LMOSHS)...................................................................................................................................................................... 57 21. RREGULLAT E DURIMIT.............................................................................................................................................................................................58 22. RREGULLAT E HYRJES N SHTPI.............................................................................................................................................................................59 23.RREGULLAT E AGJRIMIT...........................................................................................................................................................................................59 24. RREGULLAT E HAXHIT ..............................................................................................................................................................................................61
www.islamischen.ch
PARATHNIE
Falnderimet dhe nderimet jan pr Allahun (xh.sh.), i Cili i udhzoi krijesat (njerzimin) n edukatn m t prso-sur, pr At q nga arka e mshirs dhe e bujaris s Vet hapi do der, i ndrioi syt e besimtarve pr t par t vrtetn dhe pr t krkuar shprblimin e Tij. Ai i errsoi syt e mohuesve (kundrshtarve t Zotit) pr shkak t kryenesis s tyre pr tiu prulur Atij, gj q u b penges mes tyre dhe drits s Tij. I udhzoi me nderin dhe mshirn e Tij, ndrkoh q i humbi t tjert me drejtsin dhe urtsin e Tij. Dshmoj se nuk ka zot tjetr prve Allahut, i Vetmi q nuk ka shok, Ai sht i Lartsuar dhe Dhuntidhns. Dsh-moj se Muhammedi sht rob dhe Pejgamber i Tij, i drguar nga Allahu me ibadetet m t muara dhe etikn m t prsosur, shptimi i Allahut qoft mbi t, mbi familjen dhe shokt e tij.
www.islamischen.ch
M TEJ...
Ky sht nj libr prmbledhs q prmban nj varg rregullash pr t cilat ka nevoj muslimani gjat jets s tij t prditshme. Kt libr ia paraqes si kshill umetit: Msim pr t paditurin, prkujtim pr harrestarin dhe vrej-tje pr shprfillsin e ktyre rregullave. Ky libr sht kshill pr besimtarin, q t jetoj me udhzimet e Pejgamberit alejhi selam, si gjat prmendjes s Allahut ashtu edhe gjat lutjes s Tij; q t jetoj me udhzimet e tij gjat ngrnies dhe pirjes, n mnyr q gjat t ushqyerit t jet i knaqur me Zotin dhe falnde-rues ndaj Tij; q t jetoj me udhzimin e Tij edhe gjat t veshurit. Pra, t jetoj me udhzimet e tij n do sfer t jets s ndershme dhe t jet syelur pr t ndjekur do sjellje. Muslimani e ka pr detyr ti ruaj e t kujdeset pr kto rregulla n mnyr t plot duke e zbatuar at q i zbriti Muhammedit alejhi selam dhe duke e ndjekur sunetin e tij, t cilin Allahu xhel-le shanuhu na urdhroi ta ndjekim dhe pas t cilit duhet t kapemi fort. Prej Allahut krkoj q t m dhuroj qllim t pastr dhe t mir, q kjo shkres ti sjell dobi atij q e lexon dhe atij q e prcjell. Lus Allahun q dobia dhe t mirat e tij ti prfshijn t gjith besimtart me an t bujaris dhe mshirs t Tij, ngaq Ai sht i aft pr do gj. Shptimi dhe paqja qofshin mbi t Drguarin ton, Muhammedin alejhi selam, mbi familjen dhe shokt e tij n prgjithsi. E falnderojm Allahun, Zotin e botve.
Shkroi,
www.islamischen.ch
Abdul Hamid bin Abdurr Rrahman Suhejbani E mrkur, 23. 02. 1414 hixhri
1.
RREGULLAT E DUAS (LUTJES)
1. Madhrimi i Allahut t Lartmadhrishm dhe salavati mbi Pejgamberin alejhi selam para se tia fillojm duas. Ngase ne krkojm prej Tij q t na begatoj, t na mshi-roj dhe t na fal. Andaj sht e arsyeshme q lutjes ti bjm nj hyrje q prmban falnderim dhe madhrim ndaj Zotit Lavdiplot. Nga Fedale bin Ubejdi transmetohet t ket thn: Derisa Resulull-llahu po rrinte ulur, hyri nj njeri dhe u fal, pastaj tha: O Allah, m fal mua dhe m mshiro. Ather Muhammedi a.s. tha: Nxitove, o ti musal-li (fals i namazit). Kur t kryesh faljen, derisa je ulur, falnderoje Allahun me at q meriton dhe o salavat mbi mua e pastaj b dua. Pastaj erdhi dhe u fal nj tjetr. Falnderoi Allahun, oi salavat mbi Pejgamberin a.s. Ktij i Drguari i tha: O ti musal-li, tani lutu, se t pranohet. (Transmeton Tirmidhiu, ndrsa hadithi sht sahih)
www.islamischen.ch
2. BINDJA E MIR NDAJ ALLAHUT T LART

I Lartmadhrishmi thot: E kur robrit e mi t pyesin ty pr Mua, Un jam afr, i prgjigjem lutjes kur lutsi m lutet. (El-Bekare 186) Pra Allahu xh.sh. sht afr nesh, Ai sht me ne, me diturin, me gjersin dhe mbrojtjen e Tij. Pejgamberi a.s. na ka urdhruar q shtjen e pranimit tia lm Allahut xh.sh. dhe t jemi t bindur se do ta fitoj-m at q e shpresojm. Transmetohet nga Ebu Hurejra radijallahu-anhu se Pejgamberi a.s. ka thn: Luteni Allahun duke qen t bindur se Ai ju prgjigjet. (Transmeton Tirmidhiu e hadi-thi sht hasenun sahih) q do t thot: T besoni se Allahu xh.sh. nuk jua ndrpret t mirat e Tij. Sepse buja-ria e Tij sht e gjer, dhuntia e Tij sht e madhe sa her q lutsi lutet. Shpresa e tij e mban dhe lutja e tij sht e sinqert. Ngase, nse shpresa e duaxhiut (lutsit) tek Allahu nuk sht e fort, duaja e tij nuk sht e sinqe-rt.
3. PRANIMI I MKATIT
Kjo pun sht prsosmri e adhurimit ndaj Allahut t Lartsuar. Transmetohet nga Ali bin Ebi Talibi r.a., i cili e ka dgjuar Pejgamberin a.s. duke thn: Me t vrtet Allahu mahnitet me robin kur thot: Nuk ka zot prve Teje. Me t vrtet un i bra vetes t padrejt, mi fal mua
Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 9
gabimet se vrtet nuk ka kush q i fal gabimet prve Teje. Thot (Allahu xh.sh.): Robi im e di se ai ka Zot i cili fal dhe dnon. (Transmeton Hakimi, ndrsa hadithi sht sahih, i vrtet)
4. VENDOSMRIA N LUTJE
Transmetohet prej Enes bin Malikut r.a., se Pejgamberi a.s. ka thn: Kur t bni dua, t jeni t vendosur n lutjen tuaj e t mos thoni: O Allahu im, nse dshiron, m jep mua, sepse nuk ka kush q e imponon At. (Transmetojn Buhariu, Muslimi dhe Tirmidhiu) Qllimi i vendosmris n krkim sht t krkosh me kmbngulje dhe t krkosh prej Allahut me zell.
5. VRULLSHMRIA N DUA (LUTJE)

Transmetohet nga Aishja radiAllahu - anha se asaj i ishte vjedhur nj araf dhe filloi t lutet (keq) pr at q ia kishte vjedhur. Ather Pejgamberi a.s. i tha: Mos e shka-rko at. (Transmeton Ebu Davudi, hadithi sht i vrtet) Domethn, mos ia lehtso me lutjen tnde mkatin atij i cili meriton dnimin pr at q ka vjedhur.
www.islamischen.ch
10
6. LUTJA T BHET TRI HER

sht vrtetuar sipas Sunetit, ashtu edhe si gjendet n hadithin q e transmeton Muslimi nga Ibni Mesudi r.a.: Pasi Pejgamberi a.s. e kreu namazin e tij, ngriti zrin dhe filloi t lutet pr ta (kurejshitt). Ai e kishte zakon q, kur lutej, t prsriste tri her lutjen e tij. E kt her tha: O Allah, Ti u dalsh hakut kurejshitve! O Allah, Ti u dalsh hakut kurej-shitve! O Allah, Ti u dalsh hakut kurejshitve!
7. DUAJA (LUTJA) T BHET ME FJAL Q KAN KUPTIM PRMBLEDHS

Kjo do t thot q fjalt n dua (lutje) t jen t pakta por t dobishme, fjal q i nxjerrin domethniet m t forta me pak fjal dhe q t arrihet qllimi n mnyr m prmbledhse dhe m t qlluar. N Sunenin e Ebu Davu-dit dhe Musnedin e Ahmedit transmetohet se Aishja radi- Allahu-anha ka thn: Pejgamberi salallahu-alejhi-ue-sel-lem gjithmon i mbivlersonte duat me kuptim prmble-dhs dhe i linte t tjerat pas tyre. Prej ktyre lutjeve sht edhe lutja e transmetuar nga Ferve bin Naufeli: E kam pyetur Aishen radiAllahu-anha se ciln lutje bnte Pejgamberi s.a.v.s., e ajo m tha: Pejga-mberi a.s. kishte tradit t thot:
www.islamischen.ch
11
ALLAHUME INI EUDHU BIKE MIN SHERR-RRI MA AMELT VE SHERR-RRI MA LEM AMEL. (O Allahu im, krkoj t m mbrosh prej sherrit q kam br dhe prej sherrit q nuk e kam br. (Transmetojn Muslimi dhe Ebu Davudi) Po ashtu, transmetohet nga Musa El Eshari r.a., se ai e kishte dgjuar Pejgamberin a.s. duke u lutur me kt lutje: O Allahu im, m fal gabimin tim, paditurin time, harxhi-min tim, n shtjet e mia, pr t cilat Ti je m i dijshm sesa un. O Allahu im, m fal mua at q e kam thn me seriozitet dhe at q e kam thn me mahi, at q e kam thn gabimisht dhe at q e kam thn qlli-misht dhe do gj q gjendet tek un. O Allahu im, m fal mua at q m ka kaluar dhe at q do t vij. At q e kam br fshehurazi dhe at q e kam br haptazi dhe at q Ti e di m mir se un, se Ti je i Pari dhe i Fundit. Ti je i Fuqishm pr do gj. (Transmeton Muslimi)
8. LUTSI T FILLOJ PREJ VETES

Si sht prmendur n Fjalt e t Lartsuarit: Zoti yn, falna ne dhe vllezrit tan q para nesh u pajisn me besim. (El-Hashr 10) dhe po ashtu n fjalt: Zoti im, m fal mua dhe vllan tim dhe na dhuro mshirn Tnde. (El-Araf, 151) Po ashtu edhe n fjalt: Zoti yn, m fal (gabimet) mua dhe falua prindrve t mi, fali edhe t gjith besimtart ditn kur jepet llogaria. (Ibrahim, 41)
www.islamischen.ch
12
Ibni Abasi transmeton nga Ebejje bin Kabi: Me t vrtet Pejgamberi a.s. kur ka br dua pr dik, m s pari ka br dua pr vete e pastaj pr t tjert. (Tran-smeton Tirmidhiu) Por kjo nuk ka qen tradit e prhershme e Pejgam-berit a.s. sepse ka raste kur Pejgamberi a.s. ka br dua pr t tjert e nuk ka br pr vete, si sht hadithi ku Pejgamberi a.s. thot: E mshiroft Allahu nnn e Ismailit, sikur ta kishte ln Zem-Zemin, do t ishte br burim i prcaktuar. (Hadithi bn fjal pr rrfimin e Haxheres sh.p.)
9. T ZGJEDH KOH T PRSHTATSHME PR LUTJE

Prej kohve m t prshtatshme pr dua sht fundi i nats, koha mes ezanit dhe ikametit, koha kur gjendemi n sexhde, kur jemi t brengosur, pas ikindis n ditn e xhuma, n Ditn e Arafatit, koha kur bie shi, n dhjet ditt e fundit t Ramazanit etj.
2 . RREGULLAT PR LEXI M I N E KURAN I T

1. T lexoj Kuran me abdestt.
2. T pastroj gojn me misvak (a brush), para se t filloj leximin e Kuranit. 3. T lexoj Kuran n vende t pastra. 4. T ulet drejt Kibles me devotshmri, butsi, seriozitet dhe kokulur. 5. T shqiptoj me z EUDHU BIL-LAHI MINESH-SHEJTANIRR-RRAXHIM, q do t thot: Krkoj prej Allahut q t m mbroj prej shejtanit t mallkuar. 6. T lexoj me tertil (rrjedhshm). 7. T logjikoj rreth asaj q lexon. 8. Kur t lexoj Kuran, t qaj a t bj sikur qan. 9. T lexoj me z t bukur. 10. T lexoj me z, nse nuk pengon ata q falen, lexojn a flen. 11. T lexoj duke shikuar n Kuran, meq shikimi n t sht ibadet (adhurim). 12. T mos bisedoj me dik gjat leximit, prvese n raste urgjente. 13. T mos qesh e as t mos luaj gjat leximit t Kuranit, e as t mos shikoj n gjrat q e zbavisin (ia trheqin vmendjen).
www.islamischen.ch
14
3 . RREGULLAT BASH KSH ORTORE

1. T zbukurohet secili prej bashkshortve pr njri-tjetrin. 2. Burri sht i detyruar t kujdeset pr sunetet e fitres, t cilat jan: sunetimi, rruajtja e vendeve t turpshme, shkurtimi i mustaqeve, prerja e thonjve dhe heqja e qimeve nn sqetulla. Po ashtu, me kto rregulla obligohet edhe grua-ja; q t dy jan t detyruar t mos kalojn m tepr se dyzet dit pa i prmbushur kto obligime. Muslimania duhet t largohet nga traditat e jobesimtarve (kafireve), si sht tradita e rritjes s thonjve dhe ngjyrosja e tyre. 3. T largohet bashkshortja nga tatuazhi, q do t thot nga zbukurimi i trupit me pika dhe vizatime t ndryshme e po ashtu edhe nga heqja e vetullave, qoft trsisht a pjesrisht, ose nga heqja e qimeve t fytyrs. T gjitha kto q prmendm jan t ndaluara dhe njkohsisht t mallkuara nga Pejgamberi a.s., si thot hadithi: Allahu i ka mallkuar ata q bjn tatuazh dhe atyre q u bhet, ato q i heqin vetullat dhe atyre t cilave u hiqen dhe ato q i ndajn dhmbt pr zbukurim, t cilt e ndryshojn krijesn e Allahut. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) 4. T falin bashkshortt nga dy rekate namaz s bashku, si transmetohet se Ibni Mesudi r.a. e paska urdhruar Ebu Harizin q, kur ti afrohet bashkshortes, ti fal ajo pas tij dy rekate namaz. (Transmetojn Ebu Bekr bi Ebi Shejbe dhe Taberaniu) Kjo njkohsisht sht edhe prkujtim pr paln bashk-shortore q, nse dshirojn shptim n dunja dhe n ahiret, ather le ta ngren jetn e tyre n devotshmri.
www.islamischen.ch
15
5. T vr burri dorn e tij n ballin e saj e pastaj le t thot: BISMIL-LAHIRR-RRAHMANIRRRRAHIM. ALLAHUMME INNI ESELUKE MIN HAJRIHA VE HAJRI MA XHEBELTEHA ALEJHI, VE EUDHU BIKE MIN SHERIHA VE SHERI MA XHEBELTEHA ALEJHI, q do t thot: Me emrin e Allahut, Mshiruesit, Mshir-brsit! O Allahu im, un krkoj prej Teje t mirn e saj dhe t mirn q ke krijuar n t dhe krkoj t m mbrosh prej sherrit t saj dhe prej sherrit q ke krijuar n t. (Transme-ton Buhariu) 6. T mos harroj bashkshorti q, para kontaktit me bashkshorten e tij, t thot: BISMIL-LAHI ALLAHUMME XHENIBNASH-SHEJTANE, VE XHENNIBISH-SHEJTANE MA REZEKTENA, q do t thot: N emr t Allahut. O Allahu im, largoje shejtanin prej nesh dhe largoje shejtanin prej asaj me ka na ke pajisur (furnizuar)! (Transmeton Buhariu) 7. Bashkshortve u lejohet ti shohin pjest e turpshme t njri-tjetrit. Aishja r.a. thot: Ishim duke u lar un dhe i Drguari i Allahut salallahu-alejhi-ue-selem prej nj ene q gjendej mes meje dhe atij. N t prziheshin duart tona. Ai m lagte mua derisa i thosha: M lr mua, m lr mua. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) 8. Pr njeriun e papastr (xhunubin) preferohet t marr abdestt para se t shtrihet n shtrat, e nse lahet, ather sht edhe m mir. Transmetohet nga Abdullah ibni Kajsi se e paska pyetur Aishen radiAllahu-anha se si vepronte Resulull-llahu-sallAllahu alejhi ue-selem kur ishte i papastr: A pastrohej para se t binte pr t fjetur apo flinte para se t pastrohej? E ajo kishte thn: T gjitha kto i bnte. Ndonjher pastrohej e flinte, e ndonjher merrte abdestt e flinte. (Pasi mori vesh prgjigjen) Tha: Falnderimi i qoft Allahut, i Cili ka ln fushveprim t gjer n kt shtje. (Transmeton Muslimi)
4 . RREGULLAT E N GRN I ES D H E T PI RJES
A) RREGULLAT T CILAVE DUHET TU PRMBAHET MUSLIMANI PARA NGRNIES

1. T mundohet q ushqimin dhe pijen e tij ti fitoj me nder, e jo me tradhti a mashtrime, si thot Allahu i Lartsuar: O ju q besuat, hani nga t mirat q ju kemi dhn. (El-Bekare, 172) 2. T vendos t haj dhe t pij q t forcohet e t mund t punoj, ashtu q t shprblehet me at q ka ngrn dhe ka pir. 3. Ti laj duart para se t ulet t haj, nse i ka t papastra ose nuk sht i sigurt n pastrtin e tyre. 4. T vr ushqimin e tij n sofr mbi tok, jo mbi tavolin, sepse kjo sht m afr devotshmris, si thot Enesi r.a.: Nuk ka ngrn i Drguari i Allahut s.a.v.s. mbi huvan (tavolin) e as n sekrgje (pjat zbukuruese n t ciln vendoset ushqimi). (Transmeton Buhariu) 5. T ulet duke u gjunjzuar (nse ha n tok), n shpinn e kmbve, ose t mbshtetet n kmbn e djatht e t ulet n t majtn, ashtu si e kishte zakon Resulull-llahu a.s., duke vepruar
sipas fjalve t tij: Un nuk ha duke qen i mbshtetur, sepse un jam nj njeri, ha dhe ulem si njeri. (Transmeton Buhariu) 6. T jet i knaqur me at q sht prgatitur prej ushqimit dhe t mos u bj naze gjellve e ushqimeve; nse i plqen, le t haj, e nse nuk i plqen, le ta lr, ashtu si thuhet n hadithin e Ebu Hurejres: Nuk i ka br naze hajes Resulull-llahu s.a.v.s. asnjher. Nse i ka plqyer, ka ngrn prej saj, e nse jo, e ka ln. (Transmeton Buhariu) 7. T haj s bashku me ndonj tjetr, qoft ai mysafir, farefis, fmij ose shrbtor, sipas hadithit: Tubohuni rreth sofrs suaj q t bhet bereqet pr ju. (Transmetojn Ebu Davudi dhe Tirmidhiu dhe thon se hadithi sht sahih)
B)
RREGULLAT GJAT NGRNIES
1. T filloj me emr t Allahut, sipas fjalve t Resulull-llahut s.a.v.s.: Kur doni t hani, n fillim t ngrnies thoni: Bismil-lahi. E nse harroni ta prmendni emrin e Allahut t Lartsuar n fillim t ngrnies, kur tju kujtohet, thoni: Bismil-lahi, n fillim e deri n mbarim. (Transmetojn Ebu Davudi dhe Tirmidhiu dhe thon se hadithi sht sahih, i vrtet) 2. T mbaroj me falnderim t Allahut, duke thn: El hamdu-lil-lah, sipas hadithit: Kush ha ndonj ushqim dhe thot: EL HAMDU-LIL-LAH (Falnderimi i qoft Allahut) i Cili m ushqeu
www.islamischen.ch
18
me kt dhe m furnizoi me t pa lodhjen time dhe fuqin time, - i falen gabimet e bra. (Transme-tojn Buhariu dhe Muslimi) 3. T haj me tre gishtat e dors s djatht (nse nuk ka lug) e ta marr kafshatn sa m t vogl, le ta prtyp sa m mir e t haj para vetes e jo nga mesi i pjats, sipas hadithit t Pejgamberit a.s.: O voglush, thuaj Bismilah, ha me t djathtn dhe ha gjendet para teje. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) Dhe hadithi: Bereqeti (begatia) zbret n mes t pjats me ushqim, prandaj hani nga skajet, e mos filloni nga mesi i saj. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) 4. Ti lpij gishtat e tij para se ti fshij me shami a ti laj me uj, sipas hadithit t Pejgamberit a.s.: Kur t hani ushqim, t mos i fshini duart derisa ti lpini a t jen t lpira. (Transmetojn Ebu Davudi dhe Tirmidhiu) 5. Nse i bie n tok ajo q sht duke ngrn, le ta marr dhe le ta largoj papastrtin prej saj e pastaj le ta haj, duke u bazuar n hadithin: Nse ju bie kafshata, merreni at dhe largojeni prej saj papastrtin e hajeni, e mos ia lini shejtanit. (Transmeton Muslimi) 6. T mos fryj n ushqimin e nxeht e t mos e haj at derisa t ftohet. Po ashtu, ndalohet fryrja n uj gjat pirj-es. T marr frym tri her gjat pirjes (jasht ens pr pirje), sipas hadithit q transmeton Enesi r.a.: Resulull-llahu a.s. ka marr frym tri her gjat pirjes. (Transmeto-jn Buhariu dhe Muslimi) Po ashtu, transme-tohet nga Ebu Saidi se Pejgamberi s.a.v.s. e ka ndaluar fryrjen n pije. (Transmeton Tirmidhiu dhe thot se hadithi sht sahih) Pr t njjtn shtje na flet edhe hadithi t cilin e transmeton Ibni Abasi radijAllahu-anhuma, se Pejgamberi s.a.v.s. ka nda-luar t merret frym n en ose t fryhet n t. (Transmeton Tirmidhiu)
www.islamischen.ch
19
7. Ti shmanget ngrnies s teprt, sipas hadithit: Nuk mbush njeriu en m t dmshme se barkun e tij. Njeriut do ti mjaftonin disa kafshata pr ta mbajtur trupin e tij, por nse nuk mund ta ndal veten, ather (le ta prpjestoj lukthin e tij): nj t tretn pr ushqim, nj t tretn pr pije dhe nj t tretn pr frymmarrje. (Transmetojn Ahmedi, ibni Maxhe dhe Hakimi, hadithi sht hasen) 8. T mos marr ushqim ose pije nse n tubim gjendet dikush m i vjetr a me nder m t madh, sepse kjo sht n kundrshtim me etikn islame dhe nj sjellje e till bn q njeriu t shfaqet si gryks, e kjo sht nj cilsi e keqe dhe e palavdruar. 9. T mos shikoj shokt e tij gjat ngrnies dhe t mos i mbikqyr ata, se ndoshta turprohen prej tij. Por duhet ta ul shikimin rreth asaj q hahet. Po ashtu, t mos i prcjell ata, se kjo i pengon ata. 10. T mos bj gjra prej t cilave njerzit neveriten dhe t mos i shkund duart n pjatn e tij, t mos e afroj kokn mbi pijet gjat ngrnies ose marrjes s ushqimit, sepse mund ti pikoj nga goja ndonj send e t bjer n t. Njeriu nuk duhet t flas fjal q kan t bjn me flliqsira dhe plehra, se ndoshta dikush prej shokve t tij shqetsohet, e shqetsimi i muslimanit sht haram (gj e ndaluar). 11. Kur t haj buk me t varfrit, le t jet sa m bujar ndaj tyre dhe le tu jap prparsi. Kur t haj me shokt e tij, le t jet i buzqeshur dhe le t bj mahi (shaka). E kur t haj buk me njerz t gradave t larta (si dijetart), le t jet me sjellje dhe nder ndaj tyre.
www.islamischen.ch
20
C)
RREGULLAT PAS NGRNIES
1. T mos e teproj e t ngopet, duke vepruar sipas urdhrave t Pejgamberit a.s., q t mos arrij n pengesa shkatrruese, sepse barku u nnshtrohet leht sprovimeve. 2. Ti patroj gishtat (nse ka ngrn pa lug) me shami para se ti laj, por nse i lan duart sht m mir se vetm fshirja e tyre. 3. Ta mbledh at q ka rn gjat ushqimit, sepse ajo sht falnderim pr begatit. 4. Ta pastroj gojn dhe dhmbt, se me t e prmend Allahun (xh.sh.) dhe komunikon me shokt e tij. 5. Ti falnderohet Allahut t Lartsuar pas ngrnies dhe pijes, e nse ka pir qumsht t thot Allahu im, lsho begati n at me ka na furnizove dhe shtona prej saj! Kur t haj n sofr t huaj, n fund t ngrnies, le t thot: Hngrn te ti agjruesit e ushqimin tnd e hngrn t pastrtit, e engjjt ju pastruan.
www.islamischen.ch
21
5 . RREGULLAT E M I KPRI TJES
A)
RREGULLAT E THIRRJES N GOSTI
1. Muslimani duhet t thrras n musafirllk t devotshmit e jo t prishurit e t pandershmit, sipas hadithit: Mos shoqro ask prve besimtarit dhe t mos e haj ushqimin tnd askush prve t devotshmit. (Transmetojn Ahmedi, Ebu Davudi, Ibni Habani dhe Hakimi, hadithi sht sahih) 2. T mos i veoj n musafirllkun e tij t pasurit, duke mos i ftuar t varfrit, sipas hadithit: Ushqimi m i dmshm sht ushqimi i nj ziafeti n t cilin thirren t pasurit e lihen t varfrit. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) 3. T mos ket pr qllim q t lavdrohet e t krenohet me gostin e tij, por ta zbatoj Sunetin e Pejgamberit alejhi selam dhe t Pejgamberve t tjer, si t Ibrahimit alejhi selam, i cili kishte pseudonimin babai i mikpritjes. Gjith-ashtu, t ket pr qllim q me an t mikpritjes s tij ti gzoj besimtart, po ashtu t prhap knaqsin dhe hare-n n zemrat e vllezrve t tij besimtar. 4. T mos e thrras at pr t cilin e di se, nse do t vinte, do t ngushtohej nga t pranishmit ose do t ofendo-hej nga disa prej tyre. Kt e bn si prkujdesje pr tiu larguar ofendimit t besimtarit, e cila gj sht e ndaluar.
www.islamischen.ch
22
B) RREGULLAT E PRANIMIT T THIRRJES

1. Muslimani duhet ti prgjigjet thirrjes e t mos vonohet, prve nse ka ndonj penges, si sht frika se mos bn ndonj dm n fe a n trupin e vet, sipas hadithit: Kush sht i thirrur, le t prgjigjet. (Transmeton Musli-mi) Dhe hadithi: Sikur t isha i thirrur n thundra t deles, do t isha prgjigjur, e sikur t m jepej shpatulla, do t kisha pranuar. (Transmeton Buhariu) 2. Ti prgjigjet thirrjes, qoft ajo nga i pasuri a i varfri, sepse, nse nuk i prgjigjet thirrjes s fukaras, e prek at shpirtrisht e kjo sht edhe shenj e mendjemadhsis, kurse mendjemadhsia sht e urryer. Sa i prket prgjigjes s thirrjes s fukarave, transmetohet nga Hasan bin Ali radiallahu-anhuma, se duke kaluar pran disa fukarave q kishin shtruar nj cop buke n tok dhe hanin, i than: O bir i bijs s Pejgamberit, eja t ham s bashku - e ai tha: Po, se Allahu nuk i do mendjemdhenjt. Zbriti prej mushks dhe i shoqroi ata n ngrnie. 3. T mos bj dallim n pranimin e thirrjes s atij q sht afr dhe atij q sht larg. E nse sht i thirrur n dy vende, le ti prgjigjet t parit e prej t dytit le t krkoj falje. 4. T mos i shmanget prgjigjes pr shkak t agjrimit nafile, por le t shkoj. E nse shoku i tij gzohet q ai t haj, le ta prish agjrimin, sepse gzimi i zemrave t besimtarve sht devotshmri, e nse nuk ha, le t bj dua pr ta, sipas hadithit: Nse thirreni diku, prgjigjuni; nse jeni me agjrim, bni dua; e nse nuk agjroni, hani. (Transmeton Muslimi) 5. Me prgjigjen e tij t ket pr qllim nderimin e vllait musliman, q t shprblehet pr at vizit.
www.islamischen.ch
23
C) RREGULLAT E SJELLJES N GOSTI

1. T mos vonohet nga koha e caktuar, sepse mund t bezdisen njerzit duke pritur, por as t mos shkoj para kohe e ti befasoj ata, se ndoshta nuk jan prgatitur e mund t shqetsohen me pranin e tij. 2. Kur t hyj n shoqri (od t burrave), t mos mburret, por le t hyj kokulur. Nse i zoti i shtpis i cakton vend pr tu ulur, le t ulet e t mos e kundrshtoj. 3. Le t nxitoj me shtrimin e sofrs pr mysafirin, sepse duke nxituar ushqimin i bn nder mysafirit, e Allahu na ka urdhruar q ta nderojm mysafirin. 4. T mos shpejtoj me ngritjen e sofrs para se t ngrihen duart e mysafirve prej ushqimit, si dhe ta plotsoj zbraztin e pjatave me ushqim. 5. Ti ofroj mysafirit aq sa majfton, pra le ta zgjedh mesataren, sepse nse i ofron pak, do ta dobsoj burrrin e nse i ofron tepr, kalon n syefaqsi, e q t dy kto vese jan t shmtuara. 6. Nse shkon diku mysafir, t mos qndroj m tepr se tri dit, prve nse krkojn nga ai me kmbngulje t qndroj m tepr, e kur dshiron t shkoj, duhet t marr leje. 7. Ta prcjell mysafirin deri jasht shtpis.
8. Mysafiri ta lshoj shtpin e tij i buzqeshur dhe i knaqur, edhe nse ndaj hakut t tij ka pasur mungesa dhe mosprfillje. Ai duhet t veproj kshtu, sepse kjo sht prej sjelljeve dhe moralit t mir me t cilat robi arrin shkalln e agjruesit dhe atij q falet vullnaterisht natn.
6 . RREGULLAT E UD H TI M I T
A) RREGULLAT PARA UDHTIMIT

1. Muslimani duhet t fal namazin e Istihares, q prbhet prej dy rekateve, e pas tyre bn dua me duan e Istihares. Transmetohet prej Xhabirit r.a., i cili ka thn: Resulull-llahu a.s. na e msonte Istiharen pr do shtje, si na e msonte ndonj sure t Kuranit. Ai thoshte: Kur (doni t vendosni) pr ndonj shtje me rndsi, falini dy rekate, vemas nga farzet (namazet e detyrueshme), e pastaj thoni: ALLAHUME INNI ESTEHIRUKE BI ILMIKE VE ESTEKDIRUKE BI KUDRETIKE VE ESELUKE MIN FADLIKEL-ADHIM FE INNEKE TAKDIRU VE LA EKDIR VE TALEMU VE LA ALEM VE ENTE AL-LAMUL-GUJUB ALLAHUME IN KUNTE TALEMU EN-NE HADHEL EMRE HAJRUN LI FI DINI VE MEAASHI VE AKIBETI
EMRI FEKDIRHU LI VE JES-SIRHU LI THUM-ME BARIK LI FIHI. VE IN KUNTE TALEMU EN-NE HADHEL EMRE SHER-RUN LI FI DINI VE MEASHI VE AAKIBETI EMRI FESRIFHU AN-NI VASRIFNI ANHU VAKDIR LIJELHAJRE HAJTHU KANE THUM-ME-RDINI BIHI. (Allahu im, un krkoj t mirn prej Teje me diturin Tnde, krkoj t gjykosh me fuqin Tnde, krkoj prej mire-sis Tnde madhshtore, se me t vrtet Ti mundesh e un nuk mundem, Ti e di e un nuk e di, se Ti je i Dijshm pr gjrat e fshehta. O Allahu im, nse kjo shtje sht e mir pr mua, pr dinin tim, jetn dhe t ardhmen time, ma b mua at t mundur, ma lehtso at mua dhe bje t bereqe-tshme pr mua, e nse kjo shtje sht e keqe pr mua, pr dinin tim, jetn dhe t ardhmen time, largoje at prej meje e m largo mua prej saj. E ma b t mundur mua t mirn kudo qoft e pastaj m b t knaqur)! E kur t bj dua, le ta prmend shtjen e tij. (Transmeton Buhariu) 2. T pendohet tek Allahu i Lartsuar pr do mkat q ka br dhe t krkoj falje pr to, sepse njeriu nuk e di se gjendet pas udhtimit t tij n prcaktimin e Allahut. Pr kt arsye duhet ti kthej ato q i ka br me t padrejt, le ti paguaj borxhet, le tia paguaj shpenzimet atij t cilit duhet tia paguaj, le t krkoj falje prej atij me t cilin ka ndonj problem a mosmarrveshje, t shkruaj porosi dhe le ta vrtetoj at, le ti lr familjes s vet t holla pr harxhime e t mos marr nga ushqimi a prgatitja pr udh-tim asgj prve asaj q sht hallall. 3. T udhtoj vet i treti ose m tepr, duke u bazuar n hadithin: Nj udhtar sht shejtan, dy udhtar jan shejtan, tre udhtar jan udhtar. (Transmetojn Tirmidhiu dhe Ebu Davudi) 4. Le t zgjedh shok t mir pr udhtim. Ngase ata e ndihmojn n fen e tij, e prkujtojn kur harron dhe e msojn kur gabon.
www.islamischen.ch
26
5. T zgjedhin personin q do ti udhheq gjat udhtimit, sipas hadithit t cilin e transmeton Ebu Hurejre r.a. Resulull-llahu s.a.v.s. ka thn: Kur t jen tre veta n udhtim, le ti udhheq njri prej tyre. (Transmeton Buhariu) E pr udhheqs le t zgjedhin at q sht m i moralshmi prej tyre, m i shoqrueshmi dhe ai i cili u jep prparsi t tjerve dhe krkon plqimin e tyre. 6. T niset pr udhtim ditn e enjte dhe sa m hert, sipas hadithit t cilin e transmeton Kiab bin Maliku r.a., se Pejgamberi a.s. doli pr n luftn e Tebukut ditn e enjte dhe dshironte t udhtonte ditn e enjte. E sipas nj transmetimi tjetr: Rrall her Resulull-llahu s.a.v.s. udhtonte jasht dits s enjte. Pra, kur nisej n udhtim, nisej ditn e enjte. Ndrsa sa i prket nisjes hert n mngjes kemi hadi-thin: O Allah, bekoje umetin tim kur e nisin (nj pun) hert! Me fjaln hert kemi pr qllim mngjesin ose fillimin e dits, e po ashtu sht e preferueshme (mustehab) t udhtohet n muzg. Qllimi sht t udhtohet n fillim t nats. Thuhet se sht mir q nata t shfrytzohet e tra pr udhtim, sipas hadithit: Udhtimin fillojeni me muzg, se toka lehtsohet natn. (Transmeton Ebu Davudi) 7. Prshndetja me antart e familjes dhe shoqrin. Pejgamberi s.a.v.s. sa her q nisej n udhtim i prsh-ndeste shokt e tij duke u thn: Allahun jua l t prkuj-deset pr fen, amanetin dhe kreun e punve tuaja. E domethnia e thnies Allahun ua la t prkujdeset pr fen tuaj, sht: Lus Allahun ta mbroj fen tuaj. E qllimi i fjalve amanetin..., sht: Familja dhe ata q i l pas vetes, malli i tij, t cilin ia dorzon pr ta ruajtur besniku (zvendsi) i tij dhe ata q kan t njjtin trajtim. E dome-thnia e fjalve kreu i puns, sht: Punt e tij t pr-fundojn me sukses, sepse do gj e ka prfundimin dhe kthimin n ahiret. Prandaj do gj q lihet mangt n dynja (me an t lutjes), plotsohet n ahiret me t mira.
B) RREGULLAT GJAT UDHTIMIT

1. Pasi ti hipim mjetit pr udhtim, duhet t bjm duan e udhtimit, si e kishte zakon Resulullllahu s.a.v.s. kur nisej n rrug. Pasi drejtohej mbi kafshn e tij, thoshte tri her ALLAHU EKBER, e pastaj lexonte duan: SUBHANEL-LEDHI SEHHARE LENA HADHA VEMA KUN-NA LEHU MUKRININ VE INNA ILA RAB-BINA-LEMUNKAL-IBUN. ALLAHUME INNA NESELUKE FI SEFERINA HADHA EL BIR-RE VET TA KVA VE MINEL AMELI MA TERDA. ALLAHUM-ME HEV-VIN ALEJNA SEFE-RENA HADHA VATVI AN-NA BUDEH, ALLAHUM-ME ENTES-SAHIBU FIS-SEFER VEL HALIFETU FIL EHL. ALLAHUMME INNI EUDHU BIKE MIN VATHAISSEFER VE KEABETIL MANDHAR VE SUIL MUNKALIBI FIL MALI VEL EHL.(O Allah i Madhrishm, n udhtimin ton na jep mirsi dhe devotshmri dhe pun me t cilat Ti je i knaqur. O Allah, na e lehtso udhtimin ton e na e b t rehatshme rrugn. Ti je shoqruesi m i mir n udhtimin ton dhe mbrojts i familjes son. O Allahu im, me t vrtet un krkoj q t m mbrosh nga vshtirsit, nga paknaqsia e udhtimit, nga shikimet qllimkqija dhe nga telashet n mall dhe n familje. (Transmeton Muslimi)
2. Shqiptimi i tekbirit (Allahu Ekber) dhe i tesbihut (SubhanAllah), sipas hadithit q transmeton
Xhabir bin Abdul-lahu radijAllahu anhuma: Kur t hipni kodrs, thoni ALLAHU EKBER, e kur t zbritni, thoni SUBHANALLAH. (Transmeton Buhariu) 3. Brja dua gjat udhtimit, sipas hadithit t Pejgam-berit alejhi selam: Tri dua jan t pranuara: Duaja e atij t cilit i sht br e padrejt, duaja e mysafirit (udhtarit) dhe duaja e prindit pr fmijn e tij. (Transmeton Buhariu)
4. Argtimi dhe kndimi gjat udhtimit, sipas hadithit t Seleme bin El Ekvait r.a. i cili ka thn: U nism me Resulull-llahun sal-lAllahu alejhi ue sel-lem pr n Hajber. Duke udhtuar natn, njri prej nesh i tha Amir bin El Ekvait: A nuk po na reciton ndonj nga poezit e tua?, ngaq Amiri ishte i njohur si poet. Ather ai zbriti para mass dhe filloi t recitoj: O Allah, pa Ty nuk do t ishim t udhzuar, nuk do t kishim dhn lmosh, e as nuk do t ishim falur... Pejgamberi alejhi selam pyeti: Kush sht ky q po ju prin (me kto kaside)? Ata than: Amir bin El Ekvali. Ather ai shtoi: Allahu e mshiroft. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) 5. Pushimi gjat udhtimit, ngase kjo sht mirsjellje dhe prkujdesje ndaj kafshs (ose mjetit). Gjumi dhe pushimi duhet t bhen me kujdes, n vendet ku duhet t pushohet gjat rrugs, e sidomos natn, sepse n tok ka insekte dhe gjallesa helmuese, ndrsa egrsirat gjat nats ecin lirisht duke krkuar ushqim ose hedhurinat e udhta-rve. Prandaj, nse udhtari rehatohet shum gjat rrugs, mund t ndodh q pran tij t kaloj ndonj insekt a gjalles tjetr dhe ta shqetsoj at. Pr kt arsye sht e preferueshme ti shmanget pushimit rrugve (n natyr t hapur).
C) DISA RREGULLA PAS UDHTIMIT

1. Kur muslimani kthehet prej udhtimit, le ta thot duan e udhtimit (t ciln e cekm m par), duke shtuar edhe kto fjal: AIBUNE TAIBINE ABIDUN, LI RABBINA HAMIDUN. (U kthyem me pendim dhe prkushtim duke i falnderuar Zotit ton).
E kur t afrohet te luginat ose kodrat e para t vendlindjes, le t thot tri her Allahu ekber e pastaj le t vazhdoj: LA ILAHE IL-LALLAHU VAHDEHU LA SHERIKE LEHU, LEHUL MULKU VE LEHUL HAMDU, VE HUVE ALA KUL-LI SHEJIN KADIR, AIBUNE TAIBUNA ABIDUNE SAXHIDUN, LI RABBINE HAMIDUN, SADEKALLAHU VADAH, VE NESARE ABDEH, VE HEZEMEL AHZABE VAHDEH. (Nuk ka zot tjetr prve Allahut, i Vetm sht dhe i Pashoq. Atij i takon sundimi dhe Atij i takon falnderimi, e Ai pr do gj sht i aft. U kthyem me pendim, prulsi dhe prkushtim, duke falnderuar Zotin ton. Allahu garantoi premtimin e Tij, i ndihmoi robit t Tij dhe i mposhti aleatt (jobesimtart e bashkuar) pa ndihmn e askujt. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) sht e plqyer (mustehab) t prsritet (t thuhet shpesh) kjo dua: AIBUNE TAIBUNE ABIDUN, LI RABBINA HAMIDUN (U kthyem me pendim dhe prkushtim duke i br Zotit ton falnderim), duke u bazuar n fjalt e Enesit r.a., i cili ka thn: Derisa kemi hyr n qytet, Pejgamberi alejhi selam nuk ka pushuar s thni kt lutje. (Transme-ton Muslimi) 2. Prej rregullave islame sht q familja t lajmrohet para se personi t arrij n vendin e tij. sht e urryer q ai t arrij natn pa e lajmruar familjen e tij. Pejgamberi alejhi selam e kishte ndaluar q dikush t trokiste te familja e tij natn.(Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) Edhe vet Pejgamberi alejhi selam e ka pasur tradit q te familja e tij t trokiste vetm n mngjes ose n mbr-mje. (Transmeton Buhariu) Gjithashtu, Pejgamberi alejhi selam e ka treguar (shpallur) urtsin e ksaj ndalese kur tha: Q t rregullohet (krihet e pastrohet) bashkshortja e tij. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi)
www.islamischen.ch
30
3. Kur t kthehet prej udhtimit, duhet t fal dy rekate n xhami. Pr kt bazohemi n hadithin e Pejgamberit alejhi selam, ku thuhet: Sa her q Pejgamberi alejhi selam kthehej nga udhtimi n mngjes, para se t ulej (pushonte), hynte n xhami dhe falte dy rekate (namaz). (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) Pr kt kemi edhe hadithin q e transmeton Xhabiri r.a. n t cilin thuhet: Isha me Pejgamberin alejhi selam n udhtim dhe, kur mbrritm n Medine, ai mu drejtua: Hyr n xhami dhe fali dy rekate.
7 . RREGULLAT E SELAM I T (PRSHNDETJES)

1. Kur t takoni nj shok, mjafton ta prshndetni me selam duke ia shtrnguar dorn, kurse marrja n gryk vjen n shprehje vetm kur t ktheheni nga udhtimi. E gjith kjo sht nj sjellje e mir (mustehab), duke u mbshtetur n fjaln e Enes bin Malikut, i cili thot: Kur takoheshin shokt e Pejgamberit (a.s), ia shtrngonin dorn njri-tjetrit dhe kur vinin nga udhtimi merreshin n gryk. (Transmeton Taberaniu, kurse Hejthemiu thot se transmetuesit e hadithit jan autentik)
www.islamischen.ch
31
2. Parimisht, selami sht i plot kur thuhet Esselamu alejkum ue rahmetull-llahi ue berekatuhu. Pr kt bazoh-emi n hadithin ku Umran bin Husejni thot: Erdhi nj njeri te Pejgamberi alejhi selam dhe tha: Esselamu alejkum. Pejgamberi ia ktheu e ai u ul. Ather Pejgamberi alejhi selam tha: Dhjet. Pastaj erdhi tjetri dhe tha: Esselamu alejkum ue rahmetull-llah. Edhe ktij ia ktheu dhe ky u ul. Pas ksaj Pejgamberi alejhi selam tha: Njzet. Pastaj erdhi nj tjetr dhe tha: Esselamu alejkum ue rahmetull-llahi ve berekatuhu. Edhe ktij ia ktheu e edhe ky u ul. Kurse pr kt Pejgamberi alejhi selam tha: Tridhjet. (Transmetojn Ebu Davudi, Tirmidhiu dhe Nesaiu me sened t fort) 3. Selami nuk shprehet me fjalt: Esselamu ala menit-tebeal huda, nse ai q prshndesim sht musliman, por ky selam prdoret veanrisht pr jomuslimant. Pejgamberi alejhi selam n letrn e tij drguar Herakleut shkruante: N emr t Allahut, t Gjithmshirshmit, Mshiruesit! Prej Muhammedit, robit t Allahut dhe t Drguarit t Tij, deri te Herakleu, madhria e romakve (bizantinasve). Selamun ala menit-tebeal huda (Selami qoft mbi at q e pranon udhzimin). Ndrsa urtia pas ksaj shprehjeje - Zoti e di m s miri - sht q zemrat e t thirrurve t zbuten dhe q ata t ndihen t qet dhe t sigurt, nse e pranojn at (kushtet e saj). Ktu sht pr qllim udhzimi, por nuk ka t bj me besimtarin, ngase ai sht prej t udhzuarve pa kurrfar dyshimi, andaj edhe nuk vjen n shprehje dhe nuk lejohet t prshndetet me kto fjal shpresdhnse. 4. sht e paplqyer t thuhet selami me fjalt Alejkesselam, duke u bazuar n transmetimin q prcillet nga Ebu Tumejme el Huxhejmi, e ky nga nj njeri prej popullit t tij (n disa transmetime ceket me emr Ebu Xhura el Huxhejmi), i cili thot: E krkova Pejgamberin alejhi selam e nuk
mund ta gjeja dot, andaj edhe u ula. Kur, ja, nj grup njerzish e n mesin e tyre gjendej edhe ai, por un nuk e njihja. Ai ishte duke i pleqruar e, kur u lirua, u ngrit e me t u ngritn edhe disa prej tyre, t cilt than: O Resulull-llah. Kur e pash at, fillova t them: Alejkes-selam ja Resulull-llah, alejkes-selam ja Resulull-llah, alejkes-selam ja Resulull-llah. Ai ma ktheu: Dije se alejkesselam sht prshndetje e t vdekurve, dije se alejkesselam sht prshndetje e t vdekurve, dije se alejkesselam sht prshndetje e t vdekurve. Pastaj mu afrua dhe tha: Kur njeriu takon vllan e tij besimtar, le ti thot: Es selamu alejkum ue rahmetull-llah. Kt prshndetje Pejgamberi alejhi selam ma ktheu duke m thn: Ue alejke ue rahmetull-llah, ue alejke ue rahmetull-llah, ue alejke ue rahmetullllah. (Transmetojn Tirmidhiu, Ebu Davudi, Ahmedi e t tjer) 5. Lejohet ngritja n kmb kur jepet selami pr prurim a ngushllim. Gjithashtu lejohet ngritja pr ti ndihmuar t paaftit (t gjymtit), ngritja e birit pr baban e tij, e gruas pr burrin e saj dhe e kundrta. Po ashtu, ngritja e nj personi nga vendi i tij pr ti dal prpara mysafirit t tij ose atij q vjen nga udhtimi. Por nuk lejohet ti ngrihemi nj personi, ose nj personi tjetr q sht ulur, si sht rasti me mbretrit dhe diktatort. Vetm nse ngritja bhet me ndonj interes (dobi), si sht rasti i ngritjes s Makal bin Jesarit kur, gjat besatimit, mnjanoi degn e nj peme nga koka e Resulull-llahut alejhi selam. (Transmeton Muslimi) Sa i prket ngritjes me qllim prshndetjeje kur shohim dik t hyj n nj mexhlis (tubim), mendimi m i sakt pr kt sht se nj sjellje e till sht e ndaluar. Sipas nj transmetimi, thuhet se Muaviu ka hyr n nj shtpi ku gjendeshin Ibni Amiri dhe Ibni Zubejri. Ibni Amiri u ngrit, kurse Ibni Zubejri mbeti ulur. Ather Muaviu r.a. i tha (Ibni Amirit): Ulu, se un e kam dgjuar Resulull-llahun sal-lAllahu alejhi ue sel-lem duke thn: Kush gzohet kur ti shoh njerzit se jan ngritur pr t, le ta bj gati ulsen e tij prej zjarri. (Transmetojn Ahmedi, Ebu Davudi, Tirmidhiu e t tjer)
6. Nuk do t ishte i plot selami nse do t bhej vetm me shenj, pa i shoqruar shenjs edhe fjalt e selamit, duke u bazuar n hadithin q e transmeton Xhabiri r.a., ku thuhet: Mos u prshndetni si prshndeten ifutt, sepse prshndetjet e tyre bhen me kok, duar dhe isharet. (Transmeton Nesaiu me sened t mir) Ky rregull i kushtohet atij q ka aftsi folse dhe i nnshtrohet urdhresave fetare. Prndryshe, nj gjest i till do t ishte n frymn e sheriatit islam nse personi n fjal do t ishte i zn me dika q do ta pengonte n kthimin e selamit, si sht rasti me falsin e namazit, me at q sht larg, at q sht shurdh a memec etj. 7. Nxitja pr ta prhapur selamin sa m shum, sipas hadithit: A doni tju udhzoj n nj gj q, nse e punoni do t duheni: Prhapeni selamin mes jush. (Transmeton Muslimi) Urdhri pr ta prhapur selamin u dha q t prhapet hajri (dobia), t bashkohen zemrat dhe t njsohen radht tona. 8. Ssht mir q selamin ta lm e t mos e prdorim me fmijt, sipas transmetimit q prcillet nga Enesi r.a. kur ai ishte duke kaluar pran disa fmijve dhe i dha selam. Pastaj shtoi: Nj gj t till e vepronte Pejgamberi alejhi selam. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) Kjo me t vrtet sht nj nga sjelljet m madhshtore t Resulull-llahut alejhi selam. Ngase n t kemi prova se si duhet ti ushtrojm fmijt q ta msojn Sunetin e Pejgamberit alejhi selam dhe rregullat e ligjit islam, q t edukohen me to. 9. Nuk duhet ta harrojm selamin kur largohemi nga tubimi, sipas hadithit t Pejgamberit alejhi selam: Kur vini n tubim, jepni selam, e nse e shihni se m mir sht t uleni, ather uluni. Nse ndrkoh ngriheni, e t tjert ende jan t ulur, jepni selam, ngase selami i par (kur keni hyr n mexhlis) nuk sht m i vlefshm se selami tjetr. (Transmetojn Ahmedi dhe t tjert. Hadithi sht sahih)
10. Nuk lejohet q jobesimtari t prshndetet me selam, sipas hadithit: Mos i prshndetni ifutt dhe t krishert me selam, por, nse i takoni, detyrojini ata q tu prmbahen anve t rrugs. (Transmeton Muslimi)
8 . RREGULLAT E GJUM I T
1. Muslimani t mos e vonoj gjumin e tij pas faljes s namazit t jacis, vetm pr ndonj nevoj t madhe, si p.sh. studimi i ndonj lnde, gostia e ndonj mysafiri, ose shoqrimi dhe qndrimi me bashkshorten. Ebu Berzeja transmeton se Pejgamberi alejhi selam e ka urryer fjetjen para namazit t jacis dhe bisedimin pas tij. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) 2. T bjer t flej me abdest, sipas hadithit: Kur do t flesh, merr abdestt si merr pr namaz. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) 3. Kur t bjer t flej, t shtrihet n ann e tij t djatht dhe ta mbshtjell po at an. E m von, sprish pun nse kthehet n ann e tij t majt. 4. T mos shtrihet n bark gjat fjetjes, qoft ditn a natn, duke u bazuar n hadithin: Vrtet ajo sht nj shtrirje t ciln e urren Allahu i Lartmadhrishm. (Transmeton Ebu Davudi me sened sahih)
www.islamischen.ch
35
5. T lexoj ajeti Kursijjen, dy ajetet e fundit t sures Bekare, suren Kulhuvell-llahu ehad dhe suret Felek dhe Nas. 6. S fundi le t lexoj kt dua: BISMIKELL-LLAHUMME VEDATU XHENBI VE BISMIKE ERFAUHU. ALLAHUMME IN EMSEKTE NEFSI FEGFIR LEHA VE IN ERSELTEHA FAHFEDHHA BIMA TAHFEDHU BIHI IBADEKES SALIHIN. ALLAHUMME INNI ESLEMTU NEFSI ILEJK VE FEVVEDTU EMRI ILEJK VE ELXHETU DHAHRI ILEJK, ESTAGFIRUKE VE ETUBU ILEJK. AMENTU BI KITABIKEL LEDHI ENZELT, VE BI NEBIJJIKEL-LEDHI ERSELT, FEGFIRLI MA KADDEMTU VE MA AHHART, VE MA ESRERTU VE MA ALENT, VE MA ENTE ALEMU BIHI MINNI ENTEL MUKAD-DIMU VE ENTEL MUEHHIR, LAILAHE IL-LA ENT, RABBI KINI ADHABEKE JEVME TEBATHU IBADEK. (N emrin Tnd, o Allahu im, shtrihem dhe n emrin Tnd ngrihem. O Allah, nse e merr shpirtin tim, fale at, e nse e kthen, mbroje me at me ka i mbron robrit e tu t mir. O Allah, un shpirtin tim ta kam dorzuar Ty, shtjen time ta kam ln Ty, trupin tim e kam strehuar te Ti, Ty t krkoj falje dhe pendohem te Ti, i besoj Librit Tnd, t cilin e ke zbritur Ti, Pejgamberit Tnd, t cilin e ke drguar Ti, mi fal mua mkatet q kam br dhe q do ti bj; ato q i kam br fshehurazi dhe ato q i kam br haptazi dhe ato q i di Ti m mir se un. Ti je i prhershm pa fillim dhe i prhershm pa mbarim. Nuk ka zot tjetr prve Teje. O Allah, m ruaj nga dnimi Yt ditn kur do ti ringjallsh robrit e Tu.) Transmetojn Ebu Davudi e t tjert me sened sahih. 7. Nse njeriu lviz gjat nats, sht mir t thot: LA ILAHE IL-LALLAHUL VAHIDUL KAHHAR, RABBIS-SEMAVATI VEL ERDI VE MA BEJNEHUMA AZIZUL GAFFAR. (Nuk ka zot tjetr prve Allahut, t Vetmit, Fuqiplot. Zot i qiejve dhe i Toks dhe i gjith asaj
www.islamischen.ch
36
q gjendet mes tyre. Ai sht i fuqishm dhe fals.) E shnoi Hakimi dhe e bri autentik. Me t u pajtua Dhehebiu. 8. Nse gjat nats trembet, trishtohet ose e kap ndonj tmerr i madh, preferohet t thot kt dua: EUDHU BI KELIMATIL-LAHIT-TAMMATI MIN GADABIHI VE IKABIHI VE SHERR-RRI IBADIHI, VE MIN HEMEZATISH-SHEJATIN, VE EN JAHDURUN. (Krkoj mbrojtje (strehim) me Fjalt e plota t Allahut, t m ruaj nga hidhrimi dhe dnimi i Tij, nga sherri i robrve t Tij dhe nga pshtjellimet (hutit) e shejtanit, dhe t m ruaj nga shoqrimi i tyre.) Transmeton Ebu Davudi. Hadithi sht i vrtet. 9. T mbulohet me jorganin (mbulojn) e vet kur t flej, sipas hadithit: Kur shkoni t flini, merreni mbulojn dhe mbshtilleni me t trupin. Pastaj prmendeni Allahun (thoni bismil-lahin), sepse nuk e dini se mund t ngjaj gjat fjetjes. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) 10. Kur t zgjohet dhe para se t ngrihet nga shtrati, le t thot: ELHAMDULIL-LAHILLEDHI AHJANA BADEMA EMATENA VE ILEJHIN-NUSHUR. (Falnderimi i qoft Allahut i Cili na ngjalli pasi na bri t vdekur dhe tek Ai sht rikthimi.) Transmeton Buhariu. 11. T pastroj zemrn e tij nga do urrejtje q ka ndaj do muslimani dhe ta prgatis vetveten pr do fatkeqsi q mund ti ndodh nga njerzit. 12. Ti bj nj llogari vetes dhe ti shqyrtoj veprat dhe fjalt e kaluara. 13. T nxitoj pr tu penduar nga do mkat dhe t krkoj falje nga mkatet e veprave q t bra gjat dits.
www.islamischen.ch
37
9.
KUR T SHOHIM NDRR
1. Kur ndrrojm dika q kemi dshiruar duhet ta falnderojm Allahun dhe t mos ia rrfejm ndrrn askujt, prve atij q e duam. 2. E, kur t ndrrojm dika q urrejm, duhet t krkojm mbrojtje tek Allahu nga sherri i saj dhe t pshtyjm (pa pshtym) nga e majta tri her. Pastaj t themi Eudhubil-lahi minesh shejtanirr rraxhim tri her dhe ta ndrrojm ann nga kemi qen t kthyer. At ndrr sbn tia tregojm askujt. Pastaj sht mir t ngrihemi dhe t falim namaz, nse sht e mundshme. Ngase sht m mir dhe m e sigurt.
10. HAPJA E GOJS (NGA GJUMI, LODHJA)

1. Kur njeriut i hapet goja (nga gjumi, lodhja, etj.), duhet ta mbuloj gojn me dor sa m shpejt, n mnyr q t mos i shihet goja hapur, duke u bazuar n hadithin: Hapja e gojs sht prej shejtanit, e kur tju hapet goja, mundohuni ta mbyllni sa t mundeni. (Transmeton Muslimi) E nse nuk mund ta mbaj gojn mbyllur, ather le ta mbuloj gojn e tij me dor, sipas hadithit: Kur tju hapet goja, mbulojeni at me dor, ngase shejtani ju futet brenda. (Transmeton Muslimi)
www.islamischen.ch
38
2. Ssht n rregull q gjat hapjes s gojs t thuhet Eudhubil-lahi (krkimi i mbrojtjes nga shejtani), ngase nj gj e till nuk sht theksuar nga Pejgamberi alejhi selam e as nga ashabt e tij.
11. RREGULLAT GJAT TESHTITJES

1. Ai q teshtin duhet ta ul zrin e tij gjat teshtitjes, duke punuar sipas hadithit q transmeton Ebu Hurejra r.a.: Kur Pejgamberi alejhi selam teshtinte, e mbulonte fytyrn me duar a me shami dhe kshtu e ulte zrin e tij. (Transme-tojn Ahmedi, Ebu Davudi e t tjer. Hadithin e bn auten-tik Hakimi edhe Dhehebiu) 2. Ai q teshtin duhet t jet i kujdesshm ndaj shoqris s tij. Nse ka ndonjrin n an t djatht e nuk ka ask n an t majt, duhet ta kthej kokn nga e majta, q t mos e neveris ose dmtoj shokun e tij. Por nse gjendet n nj tubim dhe sht i rrethuar me njerz, si n t djatht ashtu edhe n t majt, ather duhet t teshtij para vetes s tij. 3. sht e preferueshme (mustehab) pr at q teshtin ta falnderoj Allahun (t thot Elhamdulil-lah) pas teshtitjes. Por t pranishmit nuk duhet t nxitojn pr ta falnderuar Allahun kur e dgjojn ndonjrin prej tyre duke teshtitur. Ekzistojn disa versione pr mnyrn e falnderimit t Allahut, q jan theksuar n librat e Sunetit, e ato jan: a) Elhamdulil-llah,
www.islamischen.ch
39
b) Elhamdulil-lahi rabbil alemin, c) Elhamdulil-lahi ala kul-li hal, d) Elhamdulil-lahi hamden kethiren tajjiben mubareken fihi, kema juhibbu rabbuna ve jerda. 4. Ai q e dgjon at duke thn Elhamdulil-lah, duhet ti thot: Jerhamukell-llah. E nse nuk e dgjon duke e falnderuar Allahun, nuk ka nevoj ti thot Jerhamukell-llah, por as tia prkujtoj falnderimin (Elhamdulil-lahin). 5. Nse teshtin jobesimtari dhe e falnderon Allahun e Lartsuar, ather atij duhet ti thuhet: Jehdikumul-llahu ve juslihu balekum (Allahu ju udhzoft dhe jua prmirso-ft gjendjen tuaj), duke u bazuar n hadithin q transmeton Ebu Musa el Eshariu r.a., i cili thot: ifutt teshtinin pran Resulull-llahut sal-lall-lahu alejhi ue sel-lam dhe, kur thonin Elhamdulil-lah, shpresonin q tu thuhet nga Pejga-mberi alejhi selam Jerhamukull-llah, por ai u thoshte: Jehdikull-llahi ve juslihu balekum. (Transmetojn Ahmedi n Musned, Buhariu n Ebedul mufred e t tjer) 6. Nse teshtin m tepr se tri her, ather ai nuk duhet t thot Elhamdulil-lah, ngase ajo sht shenj e ftohjes (ose flam), sipas hadithit: Kur ndonj nga ju teshtin, ai q sht ulur pran tij le t thot: Jerhamukell-llah, e nse teshtin m tepr se tri her, ather ajo sht ftohje dhe t mos i thot asgj. (Transmeton Ebu Davudi n sunenin e tij shkurtimisht) Gjithashtu, nuk bhet dua pr at q teshtin m tepr se tri her e as nuk i thuhet ShefakAllahu ve afak. (Allahu t shroft e t falt)
www.islamischen.ch
40
7. Nse teshtin kur imami sht duke ligjruar, le t thot Elhamdulil-lah, por nse dikush tjetr teshtin, at-her nuk bn ti themi Jerhamukumull-llah, ngase heshtja gjat ligjrimit (hutbes) sht vaxhib (obligim).
12. RREGULLAT PR T SMURIN DHE VIZITUESIT A) RREGULLAT Q DUHET TU PRMBAHET I SMURI

1. Ai q sht i smur, ose e ka fmijn t smur, sht i obliguar q, n vend t ankimit dhe ofshamave, t prmend Allahun, ti krkoj falje (istigfar) dhe t bj ibadet. Muslimant e par, Allahu i mshiroft, ishin prej atyre q nuk pranonin, bile urrenin, tu ankoheshin njerzve, ndonse ankimi sht nj lloj qetsimi pr t smurin, mirpo ashtu dshmohet dobsia dhe dorzimi, e nse duroj-m, dshmojm forcn dhe prballimin. 2. Lejohet pr t smurin q ti ankohet mjekut dhe shokut t ngusht pr smundjen dhe dhimbjet q ka, por nse me kt nuk dshmon hidhrim dhe plogshti. 3. Ai duhet ta vr dorn e tij n vendin e dhimbjeve e pastaj t lutet me ato lutje q kan mbshtetje n hadith. Pr shembull t thot: BISMIL-LAHI, e pastaj t thot shtat her: EUDHU BI IZZETIL-LAHI VE KUDRETIHI MIN SHERR-RRI MA EXHIDU VE UHADHIR (Krkoj mbrojtje me fuqin e Allahut dhe mundsin e Tij nga e keqja q m ka goditur dhe s cils i friksohem.) (Transmeton Muslimi)
www.islamischen.ch
41
4. Duhet tu krkoj falje atyre q u ka br t padrejt, t shkruaj nj testament, ku do ti shnonte obligimet q i kan njerzit ndaj tij dhe borxhet q i ka ai ndaj tyre, dhe ta theksoj pjesn e pasuris t ciln dshiron ta lr trashgim (pr t tjert), duke mos i dmtuar trashgimtart n trashgimin e tyre. 5. I smuri nuk guxon kurrsesi t prdor hajmali ose t shkrij plumb a t bj dika q e ka ndaluar sheriati, me prjashtim t asaj q ti fryhet me Kuran dhe t bhen lutje q bazohen n sheriat. 6. T nxitoj pr t br pendim t sinqert, duke i plotsuar t gjitha kushtet e teubes dhe ti rreket puns s mir e t vyeshme. 7. I smuri t ket gjykim t mir ndaj Allahut t Lartsuar dhe ti kthehet Atij duke ia hapur krahun e friks dhe krahun e shpress dhe duke bashkangjitur punn e sinqe-rt. Kjo duhet br duke u bazuar n hadithin: Mos t vdes askush prej jush pa gjykim t shndosh e t mir ndaj Allahut. (Transmeton Muslimi)
B)
RREGULLAT PR VIZITUESIT
1. T vizitohet i smuri me nijjet t pastr dhe qllim t mir, si vizitohet nj dijetar q vepron sipas dijes s tij ose nj vlla q sht besimtar i denj. Nj vlla vizitohet me qllim q t udhzohet n t mbar dhe ti trhiqet vrejtja nga e keqja me metod t but dhe njerzore ose
www.islamischen.ch
42
vizita ka pr qllim q ti kryhet nj pun, ti lahet nj borxh ose t kuptohet gjendja e tij. Pejgamberi alejhi selam thot: Kush e viziton (pr ti dhn durim) nj t smur ose e viziton nj vlla t tij vetm pr hir t Allahut (pra pa kurrfar interesi), atij i vjen nj thirrs duke i thn: Je i bekuar dhe t sht bekuar ecja, e i ke prgatitur vetes nj vend n xhenet. (Transmetojn Tirmidhiu dhe Ibni Maxhe me sened t mir) 2. Duhet t jet i kujdesshm dhe tu prmbahet disa rregullave, q t mos e rndoj t vizituarin, p.sh. ta vizitoj n koh t prshtatshme pr vizit. Nse i smuri ndodhet n shtpin e tij, duhet ti krkohet leje para shkuarjes tek ai dhe t trokas n der njerzishm. Kur hyn tek i smuri, duhet t ul shikimi (e t mos shikoj djathtas e majtas e as prvjedhshm), t prezantoj veten dhe t mos ndalet shu-m, ngase qndrimi i teprt e rndon dhe ngushton t smurin. 3. Vizituesi duhet t bj dua pr shrim dhe shndet pr t smurin, ngase Pejgamberi alejhi selam kur hynte te ndonj i smur thoshte: Mos u brengos, insha Allah sht pastrim (i mkateve t tua). (Transmeton Buhariu) 4. Me dorn e tij t djatht le ta prek t smurin dhe le ti thot: ALLAHUMME RABBENNASI EDHHEBIL BESE VESH-FI ENTESH-SHAFI. LA SHIFAE IL-LA SHIFAUK. SHIFAEN LA JUGADIRU SEKAMA. (O Allah, Zot i njerzve, largoja kt breng dhe shroje at, se vetm Ti je shrues. Nuk ka shrim t vrtet prve shrimit Tnd, shrim t cilit nuk mund ti kthehet smundja.) Transmetojn Buhariu dhe Muslimi. 5. Vizituesi duhet ta ul shikimin e t mos jet i bezdisshm me pyetje (pra t pyes pak), ta shfaq prkdhelsin para t smurit dhe ta kshilloj q t bj durim, sepse n t ka shprblim
www.islamischen.ch
43
t madh. Gjithashtu, ai du-het tia trheq vrejtjen nga rnkimet, sepse ato i shtojn mkatet dhe e humbin shprblimin (e durimit). 6. Kur t shoh ndonj t smur a t gjymtuar, le t lutet fshehurazi q t ket shndet pr vete, duke thn: ELHAMDULIL-LAHIL-LEDHI AFANI MIMMA IBTELAKE BIHI VE FEDDALENI ALA KETHIRIN MINEL HALKI TAFDILA. (Falnderimi i qoft Allahut, i Cili m ka dhn shndet me at q ty t ka provuar dhe m ka mbivlersuar dukshm mbi shum krijesa.) Transmeton Tirmidhiu, hadithi sht sahih.
13. RREGULLAT E NGUSHLLIMIT, FALJES S NAMAZIT T XHENAZES DHE VARROSJES S SAJ

1. sht e preferueshme (mustehab) t vizitohet familja e t vdekurit, ndrsa fjalt e ngushllimit sipas Sunetit jan kto: Duro dhe kujto se e Allahut sht ajo q e ka dhn dhe e Atij sht ajo q e ka marr, e tek Ai do gj sht me afat t caktuar. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) 2. Nuk sht mir q ngushllimi t bhet npr gazeta, ngase kjo sht nj mnyr e propagands t ciln Pejga-mberi alejhi selam e ka ndaluar, sepse qllimi i saj sht publikimi i vdekjes dhe shpallja e saj.
www.islamischen.ch
44
3. sht mir q njeriu t marr udhtim pr ta ngush-lluar dik, sidomos kur sht i afrt pr personin n fjal. Ndrsa mosshkuarja e tij pr ngushllim nga aspekti fetar konsiderohet kputje e lidhjeve familjare. 4. Nuk sht mkat nse njeriu i informon t tjert se filani ka vdekur dhe se n filan vend do ti falet xhenazja, duke u bazuar rastin kur Pejgamberi alejhi selam i informoi njerzit pr vdekjen e Nexhashiut dhe doli me ta n vend-falje dhe e fali xhenazen e tij (n mosprani t xhenazes). 1 5. sht mir t nxitohet me prgatitjen e xhenazes, duke u bazuar n hadithin: Nxitoni n prgatitjen e xhena-zes, nse xhenazja sht e mir (me vepra t mira), ju do t lshoni mirsi n tok, e nse nuk sht e till, ather sht sherr dhe hiqeni qafsh prej jush. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) Nuk sht mir t vonohet xhenazja pr shkak t pritjes s disa antarve t familjes, prve asaj kohe q sht e zakonshme. E kur t vij antari i familjes (dhe nuk ka arritur q tia fal xhenazen), mund tia fal xhenazen te varri, ashtu si ka vepruar Pejgamberi alejhi selam kur ia pati falur xhenazen nj gruaje t ciln familja e saj e varrosi pa e informuar Pejgamberin alejhi selam. N at rast Pejgamberi alejhi selam pati thn: M tregoni se ku e ka varrin. Ata i treguan, e pastaj ia fali xhenazen. (Transmeton Buhariu) 6. Nuk sht sunet i Pejgamberit alejhi selam e as sunet i ashabve t tij q ti bhet dua t vdekurit n form kolektive pas varrimit, kur njri bn duan, kurse t tjert ti thon amin. Por, Pejgamberi alejhi selam preferonte q njerzit t bnin lutje, secili pr vete e jo n mnyr
sht e njohur se Nexhashiu u fundos n det gjat udhtimit me anije. (Shnim i prkthyesit) www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 45
kolektive, pr tia falur Allahu mkatet t vdekurit dhe ta lusnin Allahun q tia mundsoj ti kaloj pyetjet e varrit me lehtsi. 7. Dijetart islam preferuan q xhenazja e femrs t lshohet n varr me mbules t veant (n form t perdes), q t mos e shohin njerzit. Kjo mnyr sht m e ndershme, sepse mund t ndodh q, kur t lshohet n varr, ti shpalohet qefini. 8. sht e ndaluar me sheriat q t vishen rroba t veanta pr ngushllim, si sht rasti me ngjyrn e zez t rrobave. Nj gj e till sht prej bidateve (risive) n fe. Kjo veshje mund t aludoj se njeriu sht i hidhruar me veprn e Allahut t Lartsuar. 9. Nuk lejohet t ngushllohen ithtart e Librave dhe t tjert nga jobesimtart nse atyre u vdes ndokush, as nuk lejohet prania n varrimin e tyre. 10. Nuk prish pun nse dikush prej ithtarve t Librave, ose dikush tjetr prej jobesimtarve, ngushllon nj musliman me rastin e vdekjes s ndonj muslimani. Pr ta besimtari duhet t lutet q Allahu ti udhzoj.
14. RREGULLAT E VESHJES

1. sht e ndaluar pr mashkullin t vesh rroba t mndafshta dhe t stoliset me ar, duke u bazuar n hadithin e Pejgamberit alejhi selam kur mori mndafshin n dorn e djatht dhe arin n
www.islamischen.ch
46
t majtn e tha: Vrtet kto dy gjra jan haram pr meshkujt e umetit tim. (Transmeton Ebu Davudi me sened t mir) 2. T mos i lshoj rrobat e tij (qofshin shallvare, xhelabije apo pantallona) nn nyjen e kmbs, sipas hadithit: sht m posht se nyja e kmbve nga rrobat q njeriu mban, sht e zjarrit. (Transmetojn Buhariu, Ibni Maxhe dhe Ahmedi) 2 3. Femra sht e detyruar ti lshoj rrobat e saj derisa ti mbulojn edhe kmbt. Ajo duhet t vr edhe shami n kok, q me an t saj t mbuloj qafn dhe gjoksin e saj, duke u mbshtetur n ajetin kuranor: O ti Pejgamber, thuaju grave t tua, bijave t tua dhe grave t besimtarve le ti vn shamit (mbulojat) e veta mbi trupin e tyre... (Ahzab, 59) Gjithashtu, n ajetin kuranor thuhet: Le ti vn shamit mbi kraharorin e tyre dhe t mos ua tregojn bukurit e tyre askujt, prve burrave t vet... (Nur, 31) 4. T mos vesh muslimani rrobat e muslimanes, por as muslimania rroba burrash, duke u bazuar n hadithin: Allahu i ka mallkuar burrat q bhen si gra dhe grat q bhen si burra. (Transmeton Buhariu) Dhe hadithin: Allahu e ka mallkuar burrin q vishet me rroba grash dhe gruan q vishet me rroba burrash. (Transmeton Buhariu) 5. Kur t vishet (a mbathet), le t filloj me t djathtn e kur t zhvishet (zbathet), le t filoj me t majtn, sipas hadithit: Kur t vishet (mbathet) ndonj nga ju le t filloj me t djathtn e kur t zhvishet
2
Arabt aristokrat dhe t lir, pr tu dalluar nga robrit dhe t varfrit, mbanin xhelabi t gjata deri n fund t kmbve. Meq Islami urren ndarjen e njerzve n t pasur dhe t varfr, n t lir dhe n robr, Pejgamberi alejhi selam urdhroi q t mos mbahen xhelabit e gjata dhe ua trhoqi vrejtjen se ata q nuk e prfillin kt urdhres do t dnohen me zjarr. Shih m gjer librin Nejlul evtar t Shevkanit. (Shnim i prkthyesit) www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 47
(zbathet), le t filloj me t majtn. (Transmeton Muslimi) Gjithashtu, n hadith thuhet: Pejgamberi alejhi selam gjithmon e donte t djathtn n do pun, si n mbathje, veshje dhe n pastrim. (Transmeton Muslimi). 6. Kur muslimani vishet me rroba t reja le t thot: ALLAHUMME LEKEL HAMD, ENTE KESEVTENIHI. ESELUKE HAJREHU VE HAJRE MA SUNIA LEHU. VE EUDHU BIKE MIN SHERR-RRIHI VE SHERR-RRI ME SUNIA LEHU. (O Allah, ty t takon falnderimi. Ti ma bre t mundur q ta vesh kt (tesh). Krkoj prej Teje t mirn e saj dhe t mirn pr t ciln sht qepur (prodhuar) dhe krkoj mbrojtje te Ti nga sherri i saj dhe sherri pr t cilin sht qepur (prodhuar).) Transmetojn Ebu Davudi dhe Tirmidhiu. Hadithi sht hasen.
15. MSUESI DHE NXNSI A) VIRTYTET E MSUESIT

1. Ta msoj dik vetm pr hir t Allahut. 2. T edukohet moralisht me gjrat q i ka cekur sheriati, si jan: t jet i devotshm dhe t mos jet i dhn pas dynjas, t jet bujar, dordhns, fisnik dhe fytyrelur. 3. T ruhet nga xhelozia, mendjemadhsia dhe plqimi i vetvetes. T mos i nnmoj njerzit, edhe nse jan n shkall m t ult se ai.
www.islamischen.ch
48
4. T jet prher n prkujtim t Allahut t Lartsuar, qoft vet a n shoqri, gjithashtu ti kushtoj kujdes leximit t Kuranit, namazeve nafile dhe detyrave t tjera q e afrojn tek Allahu i Lartsuar. 5. T jet gjithmon n kontakt me veprimtarin e vet shkencore, duke lexuar, duke prsritur, duke gjurmuar, duke br komente, studime dhe punime shkencore. 6. T jet aktiv n arsimimin e njerzve, ngase arsimimi sht baz me t ciln forcohet feja dhe garantohet ruajtja e dituris (shkencs). Arsimimi sht prej shtjeve m elementare t fes dhe njkohsisht sht ibadet m i mueshm dhe farzi kifaje m i krkueshm. 7. Ta edukoj nxnsin me edukat islame n mnyr suksesive (t shkallzuar). Ai duhet t prpiqet ta edukoj nxnsin me virtyte t mira, t jet i dashur ndaj tij dhe t interesohet pr nevojat e tij prparimtare. Ai duhet t dshiroj pr nxnsin at q ia dshiron vetvetes dhe duhet t urrej at q urren pr vete. Msuesi nuk duhet t jet mendjemadh para nxnsit, por i but dhe modest.
B)
VIRTYTET E NXNSIT
1. Duhet ta pastroj zemrn e tij nga do gj e dmshme, n mnyr q t mund t pranoj diturin, ta mbaj mend dhe t ket dobi prej saj.
www.islamischen.ch
49
2. Ai duhet ti ndrpres t gjitha kontaktet e tij me gjrat q e shqetsojn dhe e pengojn nga studimi i tij serioz dhe i suksesshm. Nxnsi duhet gjithashtu t jet i knaqur me pasuri t vogl dhe ushqim modest, q ti bj durim edhe jets s vshtir. 3. T jet modest ndaj dituris dhe msuesit, se prmes modestis arrin diturin. 4. T sillet ndaj msuesit t vet n mnyr t ndershme. Ai duhet t besoj se msuesi ka kualifikim t plot pr lndn e tij dhe ta mbivlersoj ndaj shumics s kolegve t tij n aspektin shkencor. 5. T kujdeset q msuesi i tij t jet gjithmon i knaqur me t, edhe nse ndonjher bie ndesh me mendimin e tij personal. Nxnsi assesi sduhet t hyj n klas pa marr leje. 6. T hyj n klas me seriozitet t plot dhe korrektsi. Ai duhet t jet i prkushtuar trsisht n ligjratn e tij dhe t mos e preokupoj mendjen me gjra t tjera. Nxnsi gjithashtu duhet t jet i pastr, dhmbt ti ket t lar, flokt e rregulluara, thonjt e prer dhe i parfumosur me er t kndshme. 7. Tu jap selam t pranishmve me nj ton q do ta kishin dgjuar me siguri, kurse msuesin ta veoj me nj nder t posam. 8. T mos i kaloj t pranishmit, por t ulet ku ka vend. 9. T jet i sjellshm ndaj shokve t tij dhe ndaj atyre q jan t pranishm n klas, sepse sjellja e mir ndaj tyre do t thot edhe sjellje e mir ndaj msuesit.
www.islamischen.ch
50
10. Nse bn pyetje, duhet ta bj me ton t ult dhe me fjal t zgjedhura. Nxnsi nuk duhet t turprohet q ti bj pyetje msuesit nse dika nuk e kupton ose e ka t paqart. 11. T jet n kontakt me msimet e tij n do koh, qoft natn a ditn, qoft n shtpi a n udhtim.
16. RREGULLAT E KRKIMIT T LEJES

1. Muslimani duhet t krkoj leje pr t hyr tri her. Sipas hadithit: Kur t krkoni leje tri her dhe nuk ju jepet leja, ather kthehuni. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) 2. T mos qndroj para ders kur krkon leje ose kur i bie ziles. Kur nj njeri krkoi leje nga Muhammedi alejhi selam, duke qndruar para ders, Muhammedi alejhi selam doli dhe e pa duke qndruar para ders dhe i tha: Ti qndron ktu, por duhet t jesh atje (pra m larg ders), sepse kur krkon leje nuk ke t drejt edhe t hedhsh syt (brenda shtpis). (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) 3. Por nse ka pr qllim t hyj, ather le t thot: Es-selamu alejkum, a mund t hyj? Sepse nj njeri prej fisit Beni Amir krkoi leje prej Pejgamberit alejhi selam kur ai ishte n shtpi, e ai i tha: Kthehu ku ishe. E pastaj Pejgamberi alejhi selam i tha shrbtorit t tij: Dil deri tek ai dhe msoje sesi krkohet leja pr t hyr. Le t thot: Es-selamu alejkum, a t hyj? (e shrbtori ia tregoi kto fjal atij). E ai tha: Es-selamu alejkum, a t hyj? Pejgamberi alejhi selam e lejoi q t hyj e ai hyri. (Transmetojn Ahmedi, Ebu Davudi dhe t tjer)
www.islamischen.ch
51
4. Kur t krkoj leje pr t hyr, sht mir t trokas (t prplas) kpuct ose t kollitet gjat hyrjes, qoft edhe n shtpin e vet, q tua bj me dije se ka hyr dhe t mos i takoj n ndonj gjendje t padshirueshme.
17. RREGULLAT E SHOQRIMIT NGA M T RNDSISHMET JAN:

1. Sjellja e mir me vllezrit dhe moshatart, ngase vllazria sht gjja m e mueshme pr njeriun. 2. Muslimani duhet ti prmirsoj t metat q sheh te shokt e tij, por s pari duke u krkuar falje (nse keqkuptohet). T mos bhet i bezdisshm duke ua prmendur t metat q kan prej natyre. 3. Tua fal mangsit vllezrve dhe t mos i qortoj ata. 4. T mos kundrshtohet me vllezrit e tij dhe t pajtohet me ta aty ku lejon sheriati. 5. T mos ket xhelozi ndaj tyre pr begatit q Allahu xh.sh. u ka dhuruar, si jan p.sh. pasuria a dituria. Xhelozia sht nj prej shtyllave t mosbesimit, ndrsa pasojat e saj jan shkatrruese. Pr muslimanin sht m mir q gjithmon t jet i gzuar pr t mirat q kan vllezrit e tij. 6. T mos i bj rezistenc vllait t tij n ato shtje prej t cilave pasojn vetm dme t mdha. 7. T ket gjithmon turp para tyre.
8. T jet prher i drejt me ta dhe i iltr (i pastr) n dashurin ndaj tyre. 9. T jet fytyrelur e jo i mrrolur kur ti takoj ata, t jet gojmbl, zemrgjer, dorlir dhe i qet edhe kur pranon prej tyre fjal t rnda. 10. T shoqrohet sa m shum me shokt e tij m t dijshm ose m t menur, m t urt, m t devotshm ose m t matur. 11. Tu jap kshilla kur kan nevoj dhe ti pranoj kshillat e tyre kur e kshillojn. 12. T mos zihet dhe t mos polemizoj shum me shokt, sepse dashuria shndrrohet n urrejtje. 13. T mos e ofendoj asnjrin prej tyre dhe t mos e shprfill, edhe nse sht i paditur. 14. Ta shtoj dashurin ndaj tyre duke u dhn selam, duke i mirpritur n shtpin e tij dhe duke i thirrur me ato cilsi q jan m t dashura pr ta. 15. Ti prcjell fjalt e tyre ose ti kuptoj n formn m t bukur dhe qllimin m t mir. 16. Ta mnjanoj zilin dhe t jet zemrgjer me ta dhe tua fal gabimet ndaj tij. 17. T jet serioz me ta e t mos bj shaka vend e pa vend, sepse n at mnyr humb burrrin. 18. T mos u besoj fjalve t prgojuesve dhe mbartsve t thashethemeve kur fyejn vllezrit e tij.
www.islamischen.ch
53
18. RREGULLAT E SJELLJES N XHAMI

1. Pastrimi i xhamis nga ndytsirat, sipas hadithit: Pshtyrja n xhami sht mkat, e shlyerja e tij sht t pastrohet ai vend. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) 2. Mbrojtja e xhamis nga errat e kqija, qofshin edhe prej gojs s atyre q falen, sipas hadithit: Kush ha prej ksaj bime (hudhrs), assesi t mos u afrohet xhamive tona. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) 3. T mos lejohet shitblerja brenda xhamis (n t gjitha siprfaqet ku bhet falja), ngase Pejgamberi alejhi selam e ka ndaluar nj gj t till. 4. T mos ngrihet zri n xhami, sipas fjalve t Omerit r.a. Sikur t kishit qen ju dy banor t qytetit, do tju kisha rrahur. Si guxoni ta ngrini zrin tuaj n xhamin e Pejgamberit alejhi selam?! (Fjala sht pr dy beduin q hyn n xhamin e Resulull-llahut alejhi selam dhe flitnin me z t lart.) Transmeton Buhariu. 5. Muslimani duhet t fal dy rekate namaz kur t hyj n xhami, sipas hadithit: Kur t hyni n xhami, mos t uleni pa i falur dy rekate. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) 6. T mos dal nga xhamia (nse ndodhet aty), nse fillon t thirret ezani pr namaz, sipas hadithit t Ebi Shashaut, i cili ka thn: Ishim ulur pran Ebu Hurejrs r.a. n xhami. Ndrkoh thirri ezani e njri prej njerzve u nis t dal nga xhamia. At e prcolli Ebu Hurejra me shikimin e tij derisa doli nga xhamia dhe tha: Ta dini se ky e kundrshtoi Ebal Kasimin (Muhammedin alejhi selam). (Transmeton Muslimi)
7. T bj dua kur t shkoj pr tu falur n xhami. Nga Ibni Ab-basi r. anhuma, e ai nga Resulullllahu alejhi selam, erdhi ky hadith: ALLAHUME XHAL FI KALBI NUREN VE FI LISANI NUREN VEXHAL FI SEMI NUREN VEXHAL FI BESARI NUREN VEXHAL MIN HALFI NUREN VE MIN EMAMI NUREN VEXHAL MIN FEUKI NUREN VE MIN TAHTI NURA. (O Allahu im, b q zemra ime t ket nur, gjuha ime t ket nur, veshi im t ket nur, syri im t ket nur, b q prapa meje t ket nur, para meje t ket nur, mbi meje t ket nur dhe nn meje t ket nur.) Transmeton Muslimi.
19. RREGULLAT N DITN E XHUMA

1. Muslimani duhet t bj dua dhe t krkoj falje tek Allahu i Lartsuar sa m tepr, pasi n ditn e xhuma sht nj moment kur Allahu i pranon lutjet dhe pendimet. 2. T drgoj selam dhe salavate pr Pejgamberin alejhi selam sa m tepr. 3. T pastrohet, t parfumoset dhe t vesh rrobat m t mira. 4. T lexoj suren El-Kehf, sipas hadithit: Atij q lexon suren El-Kehf n ditn e xhuma, do ti ndriohet me nur (drit) do vepr q ka br mes dy xhumave. (Transmetojn Nesaiu dhe Hakimi) 5. T shkoj sa m hert n xhami pr t qen i pranishm n faljen e xhumas.
www.islamischen.ch
55
6. Pasi ta fal farzin e xhumas, le ti fal katr rekate sunet t xhumas. Sipas hadithit Kur t falni (farzin) pas xhumas, falni katr rekate (sunet t xhumas). (Transmeton Muslimi)
www.islamischen.ch
56
20. RREGULLAT E SADAKAS (LMOSHS)

1. Me dhnien e sadakas muslimani t ket pr qllim vetm knaqsin e Allahut t Lartsuar. 2. T jap sadaka prej pasuris (mallit) m t dashur dhe m t mir, sipas hadithit: Kush jep sadaka s paku edhe nj hurm q ka fituar nga hallalli - se Allahu nuk pranon prve t pastrts (t mirn) - at Allahu e pranon me t djathtn, pastaj e rrit, si e rritni mazn tuaj, derisa t bhet (hurma e dhn sadaka) sa nj kodr. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) 3. Ta fsheh at q e jep sadaka (m mir t mos e publikoj at), sipas hadithit: Shtat grupe Allahu do ti vendos nn hijen e Arshit t Vet... e n ato shtat grupe sht edhe grupi i atyre q ndajn sadaka (lmosh) duke thn... dhe nj njeri q ka dhn sadaka dhe e ka fshehur kt derisa dora e tij e majt nuk ka ditur se ka dhn dora e djatht. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) 4. Tua shprndaj sadakan t afrmve t tij dhe atyre q kan nevoj pr t. 5. T zgjedh kohn m t prshtatshme pr dhnien e sadakas, n t ciln Allahu e dyfishon shprblimin e punve t mira, si sht muaji i agjrimit.
www.islamischen.ch
57
21. RREGULLAT E DURIMIT

1. Muslimani duhet t jet gjithmon durimtar kur ti ndodh ndonj e papritur, sipas hadithit: Durimi i vrtet sht ai q shfaqet n rastin e par t papritur (t ndonj fatkeqsie). (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) 2. Prmendja e Allahut t Madhruar, dorzimi dhe prulsia ndaj Tij. Thot Allahu xh.sh.: T cilt, kur i godet ndonj e pakndshme, thon: Ne jemi t Allahut dhe tek Ai kthehemi. (El-Bekare 156) 3. T bj durim kur ta godas dika e padshirueshme dhe ta pranoj kt si nj vendim t Allahut xh.sh., sipas hadithit t Pejgamberit a.s., i cili prcjell Fjaln e Allahut xh.sh.: Nuk do t ket dnim pr at besimtar q, kur tia marr ndonj t dashur (qoft njeri a gjsend) t dynjas, bn durim pr t fituar xhennetin. (Transmeton Buhariu) sht mir ta prkujtoj hadithin e Pejgamberit a.s.: sht udi me jetn (shtjen) e besimtarit, e tr jeta e tij sht hajr (mirsi), e at cilsi nuk e ka kush prve besimtarit: nse e qllon ndonj e mir, ai falnderon (Allahun xh.sh.) dhe kjo sht hajr pr t, e nse e qllon ndonj e keqe, duron (pr Allahun xh.sh.), dhe kjo sht hajr pr t. (Transmeton Buhariu)
www.islamischen.ch
58
22. RREGULLAT E HYRJES N SHTPI

1. Kur t hyj n shtpi, muslimani duhet t thot: BISMIL-LAHI VELEXHNA VE BISMILLAHI HAREXHNA VE ALA RABINA TEVEK-KELNA (N emr t Allahut po hyjm dhe n emr t Allahut dolm, e n Zotin ton po mbshtetemi.) Transmeton Ebu Davudi me sened sahih. 2. Ta prshndes me selam familjen e tij. 3. Para se t ulet pr t pushuar, le ti laj dhmbt me misvak (a brush).
23. RREGULLAT E AGJRIMIT

1. Muslimani duhet t largohet prej fjalve t pavrte-ta dhe t mos punoj sipas tyre. T largohet prej shpifjes, fjalve t turpshme, sharjes dhe dmtimit t njerzve sipas hadithit: Kush nuk largohet nga rrena dhe veprat e ngjashme me t, le ta dij se Allahu xh.sh. nuk sht i nevojshm pr urin dhe etjen e tij. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) Dhe hadithit: Agjrimi sht mbrojts e, kur agjroni, mos thoni fjal t turpshme dhe mos e ngrini zrin. Nse ndokush ju fyen (provokon) ose ju mshon, thoni: Un jam agjrues. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) 2. T ngrihet pr t ngrn syfyr (ushqimi q hahet para agimit), kadoqoft, bile edhe nj got uj, duke u bazuar n hadithin: Bni syfyr, se n syfyr ka bereqet. (Transmeton Ibni Habani n sahihun e tij)
3. T bj iftar me hurma, sipas hadithit: Kur t bni iftar, bni iftar me hurma, se ajo sht bereqet, e nse nuk mund t gjeni hurma, ather pini uj, se ai sht pastrim. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) 4. T shpejtoj me iftarin menjher sa t perndoj dielli (akshami), sipas hadithit: Njerzit do t jen n hajr (mirsi) derisa t shpejtojn me iftarin. (Transmetojn Buhariu dhe Muslimi) 5. T bj dua (lutje) n iftar me at q ka br dua Pejgamberi alejhi selam, duke thn: ALLAHUM-ME LEKE SUMTU VE ALA RIRZKIKE EFTARTU VE ALEJKE TEVEKKELTU VE BIKE AMENTU DHEHEBEDH-DHAMEU VEBTEL-LETIL-URUK VE THEB-BETEL EXHRU IN SHA ALLAH. JA VASIUL FADLI IGFIR LI. ELHAMDULILAHI LEDHI EAANENI FE SUMTU VE REZEKANI FE EFTARTU. (O Allahu im, pr Ty agjrova dhe prej rizkut Tnd (furnizimit Tnd) bra iftar, te Ty u mbshteta dhe besova. U shua etja dhe u mbushn kodrat (damart). U vrtetua shprblimi, nse dshiron Allahu. O Ti q ke dhuntin e gjer, m fal mua. Falnderimi i takon Allahut, i Cili m ndihmoi dhe agjrova, m furnizoi e bra iftar.) Transmetojn Ebu Davudi dhe Nesaiu. 6. T lexoj dhe studioj Kuranin e Ndershm, kurdo q ti jepet rasti, qoft ditn a natn. 7. Tu shprndaj dhe tu jap sa m tepr sadaka farefisit, fukarave, t mjerve, si e kishte zakon Pejgamberi alejhi selam. Ai ishte njeriu m i prpikt pr t br pun t mira. E n muajin e Ramazanit ishte edhe m bujar se ditve t tjera, ishte edhe m bujar se era e drguar.
www.islamischen.ch
60
8. T jet i qndrueshm, i rregullt n namazin e taravis pr do nat t ndershme, duke u bazuar n hadithin: Kush e agjron Ramazanin me iman t plot dhe duke iu prmbajtur rregullave t tij, atij do ti falen gabimet e bra. (Transmetojn gjasht shnues t haditheve) 9. T qndroj n xhami dhjet ditt e fundit t Ramazanit, n ato xhami ku falet xhumaja. Pejgamberi alejhi selam kishte tradit t qndronte n xhami dhjet ditt e fundit t do Ramazani, derisa ndrroi jet, e pas vdekjes s tij kt tradit e vazhduan grat e Pejgamberit sallAllahu alejhi ue sel-lem.
24. RREGULLAT E HAXHIT

1. T konsultohet me t dijshmit, pr t shfrytzuar prvojn dhe diturin e tyre rreth haxhit. 2. T fal namaz Istihare (namaz q bhet kur nuk dim si t vendosim pr nj pun). Me kt nuk kemi pr qllim vet haxhin, sepse ai sht mirsi dhe ibadet e nuk ka dyshim n t, por me Istiharen kemi pr qllim kohn e nisjes, grupin t cilin do ta shoqroj dhe mjetin me t cilin do t udhtoj. 3. Ti msoj rregullat e haxhit. E nse nuk ka pasur mundsi ti msoj, duhet t ket kujdes q t bj pjes nj grup n mesin e t cilit ka ndonj dijetar a nxns. E nse edhe kt nuk arrin ta bj, ather le t marr me vete libra q do ta ndihmojn pr kt.
www.islamischen.ch
61
4. Ai q do t niset n haxh, para se t niset duhet ti porosis familjen dhe shokt e tij q tia ken frikn Allahut dhe tu prmbahen dispozitave t Tij. 5. Ti regjistroj porosit e tij (testamentin e tij) dhe ato q ka a q i kan borxh. 6. T prpiqet t bj nj teube t sinqert (pendim) pr mkatet e tij. 7. Tua kthej hakun ose tu krkoj falje njerzve, qoft pr dme t karakterit fizik, material a moral. 8. Pr t br haxhin a umren, haxhiu duhet t zgjedh pasurin e pastr t fituar nga hallalli, sipas hadithit: Allahu sht i Pastr dhe e pranon vetm t pastrn. (Transmeton Muslimi) 9. Me haxhin a umren t ket qllim knaqsin e Allahut n Ditn e Gjykimit. 10. Kur t hip n mjetin transportues, qoft kafsh, automjet ose aeroplan, duhet t thot Bismil-lah, e pastaj ta falnderoj Allahun dhe t lutet me duan e udhtimit, e m pas t bj sa m shpesh dua, dhikr, istigfar, ta madhroj Allahun e t thot: SUBHANALLAH, ELHAMDULIL-LAH. ALLAHU EKBER dhe LA ILAHE IL-LALLAH. 11. Ta ruaj gjuhn nga thashethemet dhe kotsit, t mos bj shaka shum dhe t mos luaj, q dmi t jet m i madh se dobia. 12. Tu shmanget ofendimeve ndaj bashkudhtarve dhe t bj prpjekje pr kshillimin dhe udhzimin e tyre n t mira dhe pr ndalimin e tyre nga t kqijat, si dhe t prpiqet ta shfrytzoj kohn maksimalisht.
www.islamischen.ch
62
13. T kujdeset q t mos i pengoj haxhilert, posarisht gjat tavafit, sajit dhe gjuajtjes s gurve. 14. Ti plotsoj kushtet e haxhit duke e madhruar, duke e falnderuar dhe duke iu nnshtruar Zotit t Gjithsis. 15. T distancohet nga marrdhniet gjinore, grindjet, sharjet dhe nga thyerja e rregullave. E nse dikush grindet pr ta ndihmuar t vrtetn, kjo konsiderohet udhzim n t mir, q her sht i detyrueshm e her i plqyeshm, sipas nevojave t rastit. 16. Haxhiu duhet t kujdese pr ti kryer farzet e Allahut, si namazin me xhemat n koht e veta. sht e uditshme q shumica e haxhilerve e zhvlersojn kt vepr t madhe! Si sht e mundur q dikush ta bj haxhin e nuk falet, ose prton q t dal n koh pr tu falur? Nj vepr e till nuk i verbon syt, por verbon zemrat q rrahin n gjoks. 17. Gruaja q niset pr haxh sht e detyruar t mos udhtoj vetm, por me nj t afrm (me t cilin e ka t ndaluar t martohet sipas Islamit). Ajo q bjn nj numr i madh grash, duke shprfillur kushtin e mahremit (t afrmin), dhe udhtojn n haxh dhe umre pa ta, sht nj mkat i madh pr t cilin duhet nj pendim i sinqert tek Allahu xh.sh. 18. Grat e kan pr detyr t mbulohen dhe t mos u shihen pjest e trupit dhe t prpiqen q obligimet e haxhit ti kryejn me nder. Ato duhet ta din se takimet me burra dhe przierja me ta pa kurrfar nevoje sht shtje e ndaluar. 19. Haxhiu e ka pr detyr tu shmanget fjalve dhe veprimeve q nuk prputhen me ndrgjegjen e njeriut, si jan fjalt e disave: E kam gjuajtur shejtanin, ose sjelljet e t tjerve, si jan hedhja
e sandaleve n vend t gurit ose sharja etj. T gjitha kto jan n kundrshtim me qllimin e gjuajtjes s gurve, sepse kjo gjuajtje sht n t vrtet prmendje e Allahut t Madhrishm. 20. Haxhiu duhet t kujdeset tu vij n ndihm muslimanve, tu bj mir dhe ti udhzoj kur kan nevoj.
www.islamischen.ch
64

Etika Islame

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Etika Islame

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

N e r t A ll-llah t Gjith mh h m ut, s irs mit, M h s s irueit!

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

RREGULLAT E DUAS (LUTJES)

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

2. BINDJA E MIR NDAJ ALLAHUT T LART

5. VRULLSHMRIA N DUA (LUTJE)

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

6. LUTJA T BHET TRI HER

7. DUAJA (LUTJA) T BHET ME FJAL Q KAN KUPTIM PRMBLEDHS

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

8. LUTSI T FILLOJ PREJ VETES

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

9. T ZGJEDH KOH T PRSHTATSHME PR LUTJE

2 . RREGULLAT PR LEXI M I N E KURAN I T

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

3 . RREGULLAT BASH KSH ORTORE

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

4 . RREGULLAT E N GRN I ES D H E T PI RJES

A) RREGULLAT T CILAVE DUHET TU PRMBAHET MUSLIMANI PARA NGRNIES

RREGULLAT GJAT NGRNIES

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

RREGULLAT PAS NGRNIES

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

5 . RREGULLAT E M I KPRI TJES

RREGULLAT E THIRRJES N GOSTI

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

B) RREGULLAT E PRANIMIT T THIRRJES

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

C) RREGULLAT E SJELLJES N GOSTI

A) RREGULLAT PARA UDHTIMIT

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

B) RREGULLAT GJAT UDHTIMIT

C) DISA RREGULLA PAS UDHTIMIT

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

7 . RREGULLAT E SELAM I T (PRSHNDETJES)

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

KUR T SHOHIM NDRR

10. HAPJA E GOJS (NGA GJUMI, LODHJA)

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

11. RREGULLAT GJAT TESHTITJES

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

12. RREGULLAT PR T SMURIN DHE VIZITUESIT A) RREGULLAT Q DUHET TU PRMBAHET I SMURI

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

13. RREGULLAT E NGUSHLLIMIT, FALJES S NAMAZIT T XHENAZES DHE VARROSJES S SAJ

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

14. RREGULLAT E VESHJES

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

15. MSUESI DHE NXNSI A) VIRTYTET E MSUESIT