Donato di Nikolo di Bardi Betto (oko 1386 - 13.

decembar 1466 ,), poznat kao Donatelo, bio jerani renesansni italijanski slikar i vajar iz Firence. On je , delimicno, poznat po svom radu u reljefima. Raniji ivot Donatelo je bio sin Nikole di Bardi Betto , koji je bio pripadnik firentinske Combers vuna ceh , a roden je u Firenci, najverovatnije u godini 1386 . Donatelo se kolovan u kuci porodice Martelli. On je navodno dobio njegovu ranu umetnicku obuku u radionici zlatarskoj , a zatim je kratko radio u studiju Lorencom Ghiberti . . Brunelesijeve zgrade i Donatelove skulpture se obe smatraju vrhovnim izrazima duha ovog doba u arhitekturi i vajarstvu , i oni su imali snaan uticaj na umetnike toga doba. RAD U FLORENCI U Firenci, Donatelo uz pomoc Lorenca Ghiberti izgradio je statue, proroka za severa Firence krstionica, za koje je dobio isplatu u novembru 1406 i pocetkom 1408. U 1409-1411 god. Ovaj rad predstavlja odlucujuci korak napred iz kasne gotike u potrazi za naturalizma i pruanja ljudskih osecanja. Ruke i sklopive tkanine preko nogu su realnije. U 1411-1413, Donatelo je radio na statui Svetog Marka u crkvi Orsanmichele. U 1417 je zavrio Svetog orda.Elegantan Sveti orde i zmaj reljefa na bazi Statue je vreno u schiacciato (takode poznat kao reljefima ili basa Rilievo) je jedan od prvih primera centralne tacke perspektive za skulpturu. Izmedu 1415 i 1426, Donatelo je stvorio pet statua za Campanile Santa Maria del Fiore u Firenci, takode poznat kao Duomo. Ovi radovi su: Golobrad Poslanik, Bearded Poslanik (oba iz 1415), rtvovanje Isaka (1421); Habbakuk (1423-1425) i Jeremija (1423-1426); koji prate klasicne modele za govornika, a odlikuje ih jak Portret detaljnije. Godine 1427, on je zavrio u Pizi mermerni panel za pogrebni spomenik kardinala Rainalda Brancaccija, u crkvi Sant'Angelo, Nilo u Napulju. U istom periodu, njegov reljef praznika Iroda i statue vere i nade za krstionice San ovani u Sijeni je pogubljen. U Padovi U 1443 godini, Donatelo je pozvan u Padovu. Njegov rad je zavren 1450. kada je stavio na trgu okrenutu Baziliku svetog Antonija , njegovu statuu konjanika Erasmo ( poznatiji kao Gattamelata , ili "Duo -Cat ") Bio je prvi primer takvog spomenika od davnina. Na bazilici svetog Antonija , Donatelo je stvorio bronzano raspece od 1444-1447 i jo statua za hor, ukljucujuci Madonu sa detetom i est svetitelja. Predstavljaju Sveti razgovor. Dete se prikazuje vernima , na prestolu okruen sa dvema sfingama , figure alegorijskog znanja. Poslednjih godina u Firenci Donatelo se vratio u Firenci 1453 . Judith i Holofernes, Duomo di Siena, datiraju iz 1455 do 1460 , ali ih je kasnije kupio od Medicijevih. Do 1461 , Donatelo je ostao u Sijeni , gde je stvorio Svetog Jovana Krstitelja , takode i Duomo , a modeli njegove kapije su se sada izgubili. Za svoje poslednje komisije u Firenci, Donatelo je obezbedio generalni projekat i licno izvrio mucenitva Svetog Lorenca i taloenja krsta. On je radio na reljefima Hrista pred Pilatom i Hrista pred Caiphus sa Bellano. Donatelo je umro u Firenci 1466 , a sahranjen je u bazilici San Lorenco, pored Cosimo de Medicija Star.

Donatello je prvo vajarsko iskustvo stekao kod Nicolla di Banca, a pristupio je u Ghibertijevu radionicu u dobi od 18. g., oko 1403. g., sa Ghiberttijem ostao tri godine. Donatello je bio obdaren svime to je bilo

potrebno tadanjem umetniku: izvanredna tehnicka jasnoca, duboka privrenost humanistickim idealima, ne manje duboka temperamenta i neka vrsta unutarnje udnje koja ga je gonila da ispovijeda vlastiti nemir unatoc strogom nadzoru blistava uma. Iz ranijeg perioda Donatellova stvaralatva potice i njegov prvi David, tzv. David u mramoru, kojeg je napravio za grad Firencu (David je bio simbol otpora Firence prema mocnijem neprijatelju Milanu). U niama Or San Michele u Firenci Donatello je izradio dve skulpture. Jedna predstavlja Sv. Marka (1411.-1413.), a druga je zatitnik Firence Sv. Juraj (1415.-1417.). Ispod Juraja nalazi se jedinstven ravni reljef koji poseduje dotad nepoznatu iluziju beskrajne dubine. Neto to nije uspelo ni antickim umetnicima. U niama Giottovog zvonika nalaze se cetiri proroka (1416.-1435.). Ovi proroci se odlikuju snanom modelacijom i odlucnom karakterizacijom. Za to doba realizam karaktera je revolucionaran. Oko 1425. g. radio je reljef Herodova gozba za krstionicu Sv. Ivana katedrale u Sieni. To je najstariji primer reljefa radjenih po principu Brunelleschijeve linearne perspektive. Oko 1430. g. nastaje akt Bronzani David i kameno portretno poprsje Nicollo da Uzzana, prvi takvi primer posle antike. Donatellov Bronzani David je prva gola skulptura u prirodnoj velicini jo od antike, a jedinstven je po divno uravnoteenom contrappostu nedoraslog decaka. Boravak u Rimu nastaju dela inspirisana antickom tenjom realnog prikaza ljudskog lika i njihovog karaktera . Reljefi s decacima koji pleu, sviraju ili pjevaju su anticki motivi putta, preuzeti s rimskih sarkofaga i oblikovani kao andjeli. Godine 1443. Donatello naputa Firencu i odlazi na sever, u Padovu, gdje vlada Mletacka Republika. Donatella su unajmili da radi raspelo i uredi baziliku Sv. Antuna Padovanskog. Iako je na severu Italije bio kritikovan zbog preivotnog i nedovoljno klasicnog oblikovanja ljudskog tela, u Padovi izvodi brojne radove za baziliku sv. Antuna (Raspece) i u bronzi lije cuveni konjanicki kip venecijanskog Gattamelate (oko 1445.-1450.). To je umetnikovo najvece delo u bronzi, prvo delo te vrste u renesansi izradeno po uzoru na kip rimskog cara Marka Aurelija, te antickih konja na procelju crkve sv. Marka u Veneciji. Prva konjanicka skulptura nakon antike koja slobodno stoji u prostoru nalazi se jo uvijek na prvobitnom poloaju na visokom postolju ispred bazilike Sv. Antuna Padovanskog. To razdoblje je najplodnije umetnikovo razdoblje. Donatello ima radionicu sa 20 pomocnika. U cetiri godine iz Donatellove radionice izalo je 29 skulptura od kojih je 16 umjetnik nacinio vlastitom rukom. Donatello se vraca u Firencu. Nakon deset godina odsustva u Firenci se umetnicka i duhovna klima mnogo promenila. Njegova dela do 1466. g. prolaze pokraj glavnog toka, ali moda sa svojom snagom izraajnosti nadilaze sve to je umetnik do sada napravio. U poslednjoj fazi okrece se naturalistickoj ekspresiji (Judita i Holoferno; Marija Magdalena). Znatno je utjecao i na slikarstvo quattrocenta u nastojanju za anatomski to vernijom i plasticnom modelacijom tijela. Godine 1466., Donatello, najraniji usamljeni genije renesansnog vajara, je umro. Sahranjen je, po elji Cosima di Medicia, u crkvi San Lorenzo kraj Cosimovog groba.

Ivan Evandelist, jedna od cetiri velike skulpture u stolnoj crvi u Firenzi je prva samostalna skulptura mladog kipara. Radio ju je 6 godina. Od tada je poceo Donatellov uspon.

Na Mramornom Davidu se da primietiti jo uvijek snana goticka linija, ali i nova kvaliteta u vidu savitljive elegancije cijele kompozicije. Golijatova glava podsjeca na likove antickih bogova. Iz racuna koje je Donatello ispostavio znamo da je cijela skulptura bila obojena, tako da je davala jako vedar ton jednom u zbilji surovom prizoru. Svaki od Proroka s katedrale u Firenci ima svoj karakter za koji je Donatello proucavao Bibliju i prenosio u kamen svoja zapaanja. Da je i sam umetnik iznimno cijenio svoje djelo govori i cinjenica da je to prvo njegovo potpisano djelo. Skulpture su smetene na 40tak metara visine i teko su vidljive cak i s krovova susednih zgrada, medutim kada su pitali Donatella zato se trudio toliko na njima kada ih nitko nece videti, on je odgovorio: Ali, vide ce ih Bog! Prvo Donatellovo djelo u bronzi, kip Sv. Ljudevita od Tolousea, su narucili francuski plemenitai koji su postajali sve mocniji. Tehniku livenja u bronzi Donatello je naucio od svog majstora Ghibertija. Herodova gozba je jedan od najstarijih primjera reljefa radenih po principu Brunelleschijeve linearne perspektive.Likovi u prednjem planu nam nagovetavaju da gledamo dalje, te tako vidimo u sredinjem otvorenom prostoru drugi plan, te se otvaraju arkade i vidi se nadalje treci plan i sve tako u beskrajnu dubinu.Jedan od razloga zato je Donatello doao u Padovu je veliki konjicki spomenik Gattamelate (raden oko 1445.-1450.), neto ranije preminulog velikog Mletackog vojskovode. Ogromna statua, izvrsno je uravnoteena. najveci problem kod konjickih skulptura je taj to tanke noge nose ogromnu teinu tela. Kod svih dotadanjih skulptura jedna noga konja je bila u zraku, to je izbacivalo iz ravnotee cijelu kompoziciju. Donatello je pod tu podignutu nogu postavio modernu topovsku kuglu i tako je sa jednom malom intervencijom uravnoteio celu kompoziciju. Gattamelata je radjen po najnovijoj renesansnoj modi; on nije deo grobnice, vec je namenjen tome da ovekoveci slavu velikoga vojnika. Donatello je stvorio lik koji potpuno sjedinjuje ideal i stvarnost. Generalov oklop je kombinacija moderne konstrukcije i klasicnih pojedinosti. Glava je neobicno individualna, ali i obdarena pravom rimskom plemenitocu. Drvena Marija Magdalena (1455.) je vjerovatno najbolji primjer umjetnikove tenje da prikae duboku religioznost i ljudsku saosecajnost. Samom temom i udaljavanjem od ideala renesanse, pobedom ljudskog duha nad telom u njoj vidimo vracanje onoj gotickoj pobonosti.