ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΡΧΙΚΗΣ ΦΑΣΗΣ ΤΑΛΑΝΤΩΣΗΣ

Για να βρούμε την αρχική φάση της ταλάντωσης θα πρέπει να γνωρίζουμε από
ποια θέση ξεκινά η ταλάντωση (δηλαδή την τιμή του x όταν t = 0) και τη φορά
κίνησης του σώματος (δηλαδή αν u > 0 ή u < 0).

1. Στην εξίσωση της ταλάντωσης, x = Aημ (ωt + φ 0 ) , αντικαθιστούμε για t = 0

την τιμή του x, οπότε καταλήγουμε σε τριγωνομετρική εξίσωση της μορφής
ημφ 0 = ημθ .

2. Επιλύουμε την τριγωνομετρική εξίσωση και καταλήγουμε σε 2 γενικές λύσεις.

3. Θέτουμε κ = 0 στις 2 γενικές λύσεις οπότε παίρνουμε 2 τιμές για την αρχική
φάση φ 0 .

4. Με τη βοήθεια της εξίσωσης της ταχύτητας της ταλάντωσης ελέγχουμε και τις
2 λύσεις που προέκυψαν και κάνουμε δεκτή αυτή που επαληθεύει τον
περιορισμό που αναφέρεται στη φορά κίνησης του σώματος, όπως προκύπτει
από την εκφώνηση.

5. Αν απορριφθούν και οι 2 λύσεις, θέτουμε κ = 1 στις γενικές λύσεις και

ελέγχουμε και πάλι τις 2 νέες τιμές της φ 0 .

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Είναι 0 ≤ φ 0 < 2π .

2. Η τριγωνομετρική εξίσωση ημφ 0 = ημθ έχει 2 γενικές λύσεις, της μορφής

φ 0 = 2κπ + θ και φ 0 = 2κπ + π − θ .

3. Ισχύει ημ(-θ) = –ημθ.

4. Ισχύει συν(-θ) = συνθ.

5. Ισχύει συν(π+θ) = συν(π-θ) = -συνθ.

6. Πίνακας τριγωνομετρικών αριθμών

π π π π
θ 0
6 4 3 2
1 2 3
ημθ 0 1
2 2 2
3 2 1
συνθ 1 0
2 2 2
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
A
Να βρεθεί η αρχική φάση, αν για t = 0 είναι x = − και u < 0.
2
Λύση
A
Στη γενική εξίσωση της ταλάντωσης, x = Aημ (ωt + φ 0 ) , θέτουμε t = 0 και x = −
2
A 1 π
οπότε έχουμε − = Αημφ 0 άρα ημφ 0 = − δηλαδή ημφ 0 = − ημ άρα
2 2 6
π
ημφ 0 = ημ (− ) .
6
Λύνουμε την τριγωνομετρική εξίσωση που προέκυψε και καταλήγουμε στις 2 γενικές
λύσεις.
π π
φ 0 = 2κπ − (1) και φ 0 = 2κπ + π + (2)
6 6
π
Στις (1) και (2) θέτουμε κ = 0 οπότε παίρνουμε φ 0 = − (απορρίπτεται διότι
6
π
0 ≤ φ 0 < 2π ) και φ 0 = π + .
6
π
Ελέγχουμε τη λύση φ 0 = π + . Με βάση την εκφώνηση για t = 0 είναι u < 0.
6
Παίρνουμε την εξίσωση της ταχύτητας της ταλάντωσης u = u max συν (ωt + φ 0 ) . Για
π
t = 0 έχουμε u = u max συνφ 0 . Θέτουμε φ 0 = π + οπότε θα έχουμε
6
π π π 7π
u = u max συν ( π + ) . Όμως συν ( π + ) < 0 άρα u < 0 άρα η φ0 = π + 6 = 6 είναι
6 6
δεκτή.

Εφαρμογή
A
Να βρεθεί η αρχική φάση, αν για t = 0 είναι x = − και u > 0.
2