Απόλυτη τιμή πραγματικού αριθμού

Ορισμός:
Η απόλυτη τιμή ενός πραγματικού αριθμού α παριστάνει την απόστασή του από το
μηδέν, πάνω στον άξονα των πραγματικών αριθμών, και συμβολίζεται με α .
Π.χ.: 5 = 5, −4 = 4, 0 = 0
Επομένως:
Η απόλυτη τιμή ενός μη αρνητικού αριθμού είναι ο ίδιος ο αριθμός.
Η απόλυτη τιμή ενός αρνητικού αριθμού είναι ο αντίθετός του.
Δηλαδή:
⎧α , αν α ≥ 0
α =⎨
⎩−α , αν α < 0
Απ’ τον ορισμό προκύπτουν άμεσα τα παρακάτω:

Σ
9 α =0 ⇔α =0

Ο
ΟΣ ΙΝ
9 α = −α

ΠΡ ΝΤ
9 α = α ⇔ α ≥ 0 και α ≠ α ⇔ α < 0
9 α = −α ⇔ α ≤ 0 και α ≠ −α ⇔ α > 0
Μ ΤΑ
ΛΑ Ν Σ

Ιδιότητες:
¾ α ≥ 0 , άρα α > 0 ⇔ α ≠ 0
ΗΣ ΚΩ

¾ α ≥ α και α ≥ −α , άρα − α ≤ α ≤ α
ΑΚ ΑΣ

2 2κ
¾ α = α 2 και γενικότερα α = α 2κ , κ ∈ Z
⎧⎪α 2κ +1 , αν α ≥ 0
ΣΤ ΑΡ

2κ +1
Ακόμη είναι: α = ⎨ 2κ +1 , κ ∈Z
⎪⎩−α , αν α < 0
ΚΩ Μ

¾ α ⋅ β = α ⋅ β και γενικότερα α1 ⋅ α 2 ⋅ ... ⋅ αν = α1 ⋅ α 2 ⋅ ... ⋅ αν

ΣΑ

ν
Για α1 = α 2 = ... = αν = α , προκύπτει α ν = α
α α
¾ = , β ≠0
β β
¾ α − β ≤ α ± β ≤ α + β (τριγωνική ανισότητα)
α + β = α + β ⇔ α ⋅ β ≥ 0 και α + β = α − β ⇔ α ⋅ β ≤ 0
Η ανισότητα α + β ≤ α + β ισχύει γενικότερα για ν αριθμούς, δηλαδή:
α1 + α 2 + ... + αν ≤ α1 + α 2 + ... + αν

1
www.samaras.info
Εξισώσεις – Ανισώσεις:
x = α ⇔ x = α ή x = −α
Αν θ > 0 , τότε: x = θ ⇔ x = θ ή x = −θ
Αν θ > 0 , τότε: x < θ ⇔ −θ < x < θ και x ≤ θ ⇔ −θ ≤ x ≤ θ
Αν θ > 0 , τότε : x > θ ⇔ x < −θ ή x > θ και x ≥ θ ⇔ x ≤ −θ ή x ≥ θ

Απόσταση δύο αριθμών:

Η απόσταση δύο αριθμών α και β συμβολίζεται με d (α , β ) ή d ( β , α ) και είναι ίση
με α − β = β − α , δηλαδή:
d (α , β ) = α − β

Σ
ΛΥΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Ο
ΟΣ ΙΝ
Α. Παραστάσεις με απόλυτα

ΠΡ ΝΤ
1. Να γραφεί χωρίς το σύμβολο της απόλυτης τιμής η παράσταση:
Α = x − 4 + 2x
Μ ΤΑ
ΛΑ Ν Σ

Λύση:
Όταν η παράσταση περιέχει μία απόλυτη τιμή, τότε για να απαλλαγούμε από το
ΗΣ ΚΩ

σύμβολό της, εργαζόμαστε με βάση τον ορισμό

ΑΚ ΑΣ

Διακρίνουμε τις περιπτώσεις:

- Αν x − 4 ≥ 0 ⇔ x ≥ 4 , τότε: x − 4 = x − 4 . Άρα:
ΣΤ ΑΡ

Α = x − 4 + 2 x = x − 4 + 2 x = 3x − 4
ΚΩ Μ

- Αν x − 4 < 0 ⇔ x < 4 , τότε: x − 4 = − ( x − 4 ) = − x + 4 . Άρα:

ΣΑ

Α = x − 4 + 2x = −x + 4 + 2x = x + 4
Επομένως είναι:
⎧3 x − 4, x ≥ 4
Α=⎨
⎩ x + 4, x < 4

Παρατήρηση: Μερικές φορές δε χρειάζεται να διακρίνουμε περιπτώσεις.

Π.χ.: x 2 + 3 = x 2 + 3 , αφού x 2 + 3 > 0 για κάθε x ∈ \
− x 2 = − ( − x 2 ) = x 2 , αφού − x 2 ≤ 0 για κάθε x ∈ \

2
www.samaras.info
2. Να γραφεί χωρίς το σύμβολο της απόλυτης τιμής η παράσταση:
Α = x − 2 − 4 3x − 1 + x

Λύση:
Όταν η παράσταση περιέχει δύο ή περισσότερες απόλυτες τιμές, εργαζόμαστε
ως εξής:
- Βρίσκουμε τις τιμές του x που μηδενίζουν τις παραστάσεις που είναι μέσα
στα απόλυτα
- Κάνουμε πίνακα στον οποίο να φαίνονται τα πρόσημα των παραστάσεων που
είναι μέσα στα απόλυτα, για τις διάφορες τιμές του x
- Διακρίνουμε περιπτώσεις, για τις διάφορες τιμές του x

Είναι:
¾ x−2 = 0 ⇔ x = 2
1 x −∞ 13 2 +∞

Σ
¾ 3x − 1 = 0 ⇔ 3x = 1 ⇔ x = _ _
3 x−2 +

Ο
Στο διπλανό πίνακα φαίνονται τα

ΟΣ ΙΝ
πρόσημα των x − 2 και 3x − 1 , για τις _
3x − 1 + +

ΠΡ ΝΤ
διάφορες τιμές του x .
Διακρίνουμε τις περιπτώσεις:
Μ ΤΑ
1
- Αν x < , τότε: x − 2 = − ( x − 2 ) = − x + 2 και 3x − 1 = − ( 3x − 1) = −3x + 1
3
ΛΑ Ν Σ

Άρα:
Α = x − 2 − 4 3x − 1 + x = − x + 2 − 4 ( −3x + 1) + x = − x + 2 + 12 x − 4 + x = 12 x − 2
ΗΣ ΚΩ
ΑΚ ΑΣ

1
- Αν ≤ x < 2 , τότε: x − 2 = − ( x − 2 ) = − x + 2 και 3x − 1 = 3x − 1
3
ΣΤ ΑΡ

Άρα:
Α = x − 2 − 4 3x − 1 + x = − x + 2 − 4 ( 3x − 1) + x = − x + 2 − 12 x + 4 + x = −12 x + 6
ΚΩ Μ
ΣΑ

- Αν x ≥ 2 , τότε: x − 2 = x − 2 και 3x − 1 = 3x − 1
Άρα:
Α = x − 2 − 4 3x − 1 + x = x − 2 − 4 ( 3x − 1) + x = x − 2 − 12 x + 4 + x = −10 x + 2
Επομένως είναι:
⎧ 1
⎪12 x − 2, x<
3
⎪
⎪ 1
Α = ⎨−12 x + 6, ≤x<2
⎪ 3
⎪−10 x + 2, x≥2
⎪
⎩

3
www.samaras.info
3. Αν ισχύει a < 1 < b , να γραφεί χωρίς το σύμβολο της απόλυτης τιμής η παράσταση:
A = 1− a + 1− b − a − b
Λύση:
Αν υπάρχουν περιορισμοί για τις μεταβλητές που είναι μέσα στα απόλυτα, τότε
λαμβάνουμε υπόψη τους περιορισμούς αυτούς και βρίσκουμε τα πρόσημα των
παραστάσεων που είναι μέσα στα απόλυτα

Είναι:
¾ a < 1 ⇔ 0 < 1 − a , άρα 1 − a = 1 − a
¾ 1 < b ⇔ 1 − b < 0 , άρα 1 − b = − (1 − b ) = b − 1
¾ a < b ⇔ a − b < 0 , άρα a − b = − ( a − b ) = b − a
Έχουμε λοιπόν:
A = 1− a + 1− b − a − b =

Σ
= (1 − a ) + ( b − 1) − ( b − a ) =

Ο
= 1 − a + b −1 − b + a = 0

ΟΣ ΙΝ
ΠΡ ΝΤ
Μ ΤΑ
Β. Εξισώσεις με απόλυτα
ΛΑ Ν Σ

1. Να λυθεί η εξίσωση:
2x + 5 = −x + 3
ΗΣ ΚΩ

Λύση:
ΑΚ ΑΣ

Για τη λύση της εξίσωσης x = α , έχουμε:

ΣΤ ΑΡ

x = α ⇔ x = α ή x = −α
ΚΩ Μ

Είναι:
ΣΑ

2x + 5 = −x + 3 ⇔
⇔ 2 x + 5 = − x + 3 ή 2 x + 5 = − ( − x + 3) ⇔
⇔ 3x = −2 ή 2 x + 5 = x − 3 ⇔
2
⇔ x = − ή x = −8
3

4
www.samaras.info
2. Να λυθούν οι εξισώσεις:
i. 3 2 x + 7 − 9 = 0
ii. 5 3x − 4 = 0
iii. 5 + 2 4 x − 1 = 3

Λύση:
Για τη λύση της εξίσωσης x = θ , έχουμε:
- Αν θ > 0 , τότε: x = θ ⇔ x = θ ή x = −θ
- Αν θ = 0 , τότε: x = 0 ⇔ x = 0
- Αν θ < 0 , τότε η εξίσωση είναι αδύνατη

i. Είναι:
3 2x + 7 − 9 = 0 ⇔ 3 2x + 7 = 9 ⇔ 2x + 7 = 3 ⇔

Ο Σ
⇔ 2 x + 7 = 3 ή 2 x + 7 = −3 ⇔

ΟΣ ΙΝ
⇔ 2 x = −4 ή 2 x = −10 ⇔ x = −2 ή x = −5

ii. Είναι:
ΠΡ ΝΤ
Μ ΤΑ
4
5 3x − 4 = 0 ⇔ 3x − 4 = 0 ⇔ 3x − 4 = 0 ⇔ 3x = 4 ⇔ x =
3
ΛΑ Ν Σ

iii. Είναι:
ΗΣ ΚΩ

5 + 2 4 x − 1 = 3 ⇔ 2 4 x − 1 = −2 ⇔ 4 x − 1 = −1 , που είναι αδύνατη

ΑΚ ΑΣ

3. Να λυθεί η εξίσωση:
ΣΤ ΑΡ

6 2x − 3 − 4 3 2x − 3 +1
+ 3 − 2x =
ΚΩ Μ

7 2
ΣΑ

Λύση:
Σε εξίσωση που εμφανίζονται απόλυτα της ίδιας μόνο παράστασης,
θέτουμε το απόλυτο ίσο με ω

Είναι 3 − 2 x = 2 x − 3 , οπότε:
6 2x − 3 − 4 3 2x − 3 +1 6 2x − 3 − 4 3 2x − 3 +1
+ 3 − 2x = ⇔ + 2x − 3 = (1)
7 2 7 2
Θέτουμε 2 x − 3 = ω ≥ 0 . Τότε η (1) γράφεται:
6ω − 4 3ω + 1
+ω = ⇔ 2 ( 6ω − 4 ) + 14ω = 7 ( 3ω + 1) ⇔
7 2
⇔ 12ω − 8 + 14ω = 21ω + 7 ⇔ 5ω = 15 ⇔ ω = 3
Επομένως είναι:
2 x − 3 = 3 ⇔ 2 x − 3 = 3 ή 2 x − 3 = −3 ⇔
⇔ 2x = 6 ή 2x = 0 ⇔ x = 3 ή x = 0
5
www.samaras.info
4. Να λυθεί η εξίσωση:
x + 2 = −2 ( x − 3)

Λύση:
Όταν η εξίσωση περιέχει μια απόλυτη τιμή, τότε δουλεύουμε με έναν από τους
παρακάτω τρόπους:
α΄ τρόπος
Βγάζουμε το απόλυτο εργαζόμενοι με βάση τον ορισμό

Διακρίνουμε τις περιπτώσεις:

- Αν x + 2 ≥ 0 ⇔ x ≥ −2 , τότε:
x + 2 = −2 ( x − 3) ⇔
⇔ x + 2 = −2 x + 6 ⇔
⇔ 3x = 4 ⇔

Σ
4

Ο
⇔x=

ΟΣ ΙΝ
3
Η τιμή αυτή είναι δεκτή, διότι ικανοποιεί την υπόθεση x ≥ −2

ΠΡ ΝΤ
- Αν x + 2 < 0 ⇔ x < −2 , τότε:
x + 2 = −2 ( x − 3) ⇔
Μ ΤΑ
⇔ − x − 2 = −2 x + 6 ⇔
ΛΑ Ν Σ

⇔ x =8
ΗΣ ΚΩ

Η τιμή αυτή απορρίπτεται, διότι δεν ικανοποιεί την υπόθεση x < −2

β΄ τρόπος
ΑΚ ΑΣ

Διακρίνουμε περιπτώσεις για την παράσταση που δεν είναι μέσα

στο απόλυτο
ΣΤ ΑΡ
ΚΩ Μ

Διακρίνουμε τις περιπτώσεις:

- Αν −2 ( x − 3) ≥ 0 ⇔ −2 x + 6 ≥ 0 ⇔ −2 x ≥ −6 ⇔ x ≤ 3 , τότε:
ΣΑ

x + 2 = −2 ( x − 3) ⇔
⇔ x + 2 = −2 ( x − 3) ή x + 2 = − ⎡⎣ −2 ( x − 3) ⎤⎦ ⇔
⇔ x + 2 = −2 x + 6 ή x + 2 = − ( −2 x + 6 ) ⇔
⇔ 3x = 4 ή x + 2 = 2 x − 6 ⇔
4
⇔x= ή x =8
3
4
Η τιμή x = είναι δεκτή, διότι ικανοποιεί την υπόθεση x ≤ 3 ,
3
ενώ η τιμή x = 8 απορρίπτεται, διότι δεν ικανοποιεί την υπόθεση x ≤ 3
- Αν −2 ( x − 3) < 0 ⇔ −2 x + 6 < 0 ⇔ −2 x < −6 ⇔ x > 3 , τότε η εξίσωση είναι αδύνατη

6
www.samaras.info
Γ. Ανισώσεις με απόλυτα

1. Να λυθούν οι ανισώσεις:
2 x −1 2 + x
i. <
4 3
x
ii. 2 − 3 < 0
2
x −4
iii. < −2
3

Λύση:
Για τη λύση της ανίσωσης x < θ , έχουμε:
- Αν θ > 0 , τότε: x < θ ⇔ −θ < x < θ
- Αν θ = 0 , τότε η ανίσωση είναι αδύνατη

Σ
- Αν θ < 0 , τότε η ανίσωση είναι αδύνατη

Ο
ΟΣ ΙΝ
i. Είναι:

ΠΡ ΝΤ
2 x −1 2 + x
< ⇔ 3 ( 2 x − 1) < 4 ( 2 + x ) ⇔ 6 x − 3 < 8 + 4 x ⇔
Μ ΤΑ
4 3
11 11 11
ΛΑ Ν Σ

⇔ 2 x < 11 ⇔ x < ⇔ − < x <

2 2 2
ΗΣ ΚΩ

ii. Είναι:
x x
ΑΚ ΑΣ

2 − 3 < 0 ⇔ − 3 < 0 , που είναι αδύνατη

2 2
ΣΤ ΑΡ

iii. Είναι:
ΚΩ Μ

x −4
< −2 ⇔ x − 4 < −6 ⇔ x < −2 , που είναι αδύνατη
ΣΑ

2. Να λυθούν οι ανισώσεις:
3 ( x − 1)
i. 3 − x ≥
2
ii. x + 2 ≤ 0
3x + 5 + 4
iii. ≤1
3

Λύση:
Για τη λύση της ανίσωσης x ≤ θ , έχουμε:
- Αν θ > 0 , τότε: x ≤ θ ⇔ −θ ≤ x ≤ θ
- Αν θ = 0 , τότε: x ≤ 0 ⇔ x = 0
- Αν θ < 0 , τότε η ανίσωση είναι αδύνατη

7
www.samaras.info
i. Είναι:
3 ( x − 1)
3− x ≥ ⇔ 6 − 2 x ≥ 3 ( x − 1) ⇔
2
9 9 9
⇔ 6−2 x ≥ 3 x −3 ⇔ 5 x ≤ 9 ⇔ x ≤ ⇔ − ≤x≤
5 5 5

ii. Είναι:
x + 2 ≤ 0 ⇔ x + 2 = 0 ⇔ x + 2 = 0 ⇔ x = −2

iii. Είναι:
3x + 5 + 4
≤ 1 ⇔ 3x + 5 + 4 ≤ 3 ⇔ 3x + 5 ≤ −1, που είναι αδύνατη
3

Σ
3. Να λυθούν οι ανισώσεις:

Ο
3 x −6

ΟΣ ΙΝ
i. >2
x +2

ii.
1 − x 6 − x −1
+
ΠΡ ΝΤ
< 2+
x −1 + 2
Μ ΤΑ
3 2 2
1
ΛΑ Ν Σ

iii. 3 x − 1 − − x > −1
3
ΗΣ ΚΩ

Λύση:
Για τη λύση της ανίσωσης x > θ , έχουμε:
ΑΚ ΑΣ

- Αν θ > 0 , τότε: x > θ ⇔ x < −θ ή x > θ

ΣΤ ΑΡ

- Αν θ = 0 , τότε: x > 0 ⇔ x ≠ 0
ΚΩ Μ

- Αν θ < 0 , τότε η εξίσωση αληθεύει για κάθε x ∈ \

ΣΑ

i. Είναι:
3 x −6 x + 2>0
3 x −6
x +2
>2 ⇔ ( x + 2) x +2
> ( x + 2) 2 ⇔

⇔ 3 x − 6 > 2 x + 4 ⇔ x > 10 ⇔ x < −10 ή x > 10

ii. Είναι 1 − x = x − 1 . Οπότε:

1− x 6 − x −1 x −1 + 2
+ < 2+
⇔
3 2 2
x −1 6 − x −1 x −1 + 2
⇔ + < 2+ (1)
3 2 2
Θέτουμε x − 1 = ω ≥ 0 . Τότε η (1) γράφεται:

8
www.samaras.info
 ω
6 −ω ω+2
+
< 2+ ⇔ 2ω + 3 ( 6 − ω ) < 12 + 3 (ω + 2 ) ⇔
3 2 2
⇔ 2ω + 18 − 3ω < 12 + 3ω + 6 ⇔ 4ω > 0 ⇔ ω > 0
Επομένως είναι:
x −1 > 0 ⇔ x −1 ≠ 0 ⇔ x ≠ 1

iii. Είναι:
1 1 − 3x
3x − 1 − − x > −1 ⇔ 3 x − 1 − > −1 ⇔
3 3
1 − 3x 1 − 3x
⇔ 3x − 1 − > −1 ⇔ 3 x − 1 − > −1
3 3
Όμως 1 − 3x = 3x − 1 , οπότε έχουμε:
3x − 1
3x − 1 − > −1 (1)

Σ
3

Ο
Θέτουμε 3x − 1 = ω ≥ 0 . Τότε η (1) γράφεται:

ΟΣ ΙΝ
ω 3

ΠΡ ΝΤ
ω− > −1 ⇔ 3ω − ω > −3 ⇔ 2ω > −3 ⇔ ω > −
3 Μ ΤΑ 2
Επομένως είναι:
3
3x − 1 > − , που αληθεύει για κάθε πραγματικό αριθμό x
ΛΑ Ν Σ

2
ΗΣ ΚΩ

4. Να λυθούν οι ανισώσεις:
2 (1 + x )
ΑΚ ΑΣ

x +3
i. x + ≥ 5+
3 2
ΣΤ ΑΡ

2 x + 7 − 12
ii. ≥ −3
ΚΩ Μ

4
ΣΑ

3− x
iii. ≤2
2

Λύση:
Για τη λύση της ανίσωσης x ≥ θ , έχουμε:
Αν θ > 0 , τότε: x ≥ θ ⇔ x ≤ −θ ή x ≥ θ
Αν θ = 0 , τότε η εξίσωση αληθεύει για κάθε x ∈ \
Αν θ < 0 , τότε η εξίσωση αληθεύει για κάθε x ∈ \

i. Είναι:
2 (1 + x ) x +3
x+ ⇔ 6 x + 4 (1 + x ) ≥ 30 + 3 ( x + 3) ⇔
≥ 5+
3 2
⇔ 6 x + 4 + 4 x ≥ 30 + 3 x + 9 ⇔ 7 x ≥ 35 ⇔
⇔ x ≥ 5 ⇔ x ≤ −5 ή x ≥ 5

9
www.samaras.info
ii. Είναι:
2 x + 7 − 12
≥ −3 ⇔ 2 x + 7 − 12 ≥ −12 ⇔ 2 x + 7 ≥ 0 , που αληθεύει για κάθε
4
πραγματικό αριθμό x

iii. Είναι:
3− x
≤ 2 ⇔ 3 − x ≤ 4 ⇔ x ≥ −1 , που αληθεύει για κάθε πραγματικό αριθμό x
2

Δ. Αποδεικτικές ασκήσεις με απόλυτα

1. Να αποδειχθεί ότι ισχύει η ισότητα:

Σ
2 2 2 2
x+ y + x− y =2 x +2 y

Ο
ΟΣ ΙΝ
Λύση:

ΠΡ ΝΤ
Εκτελούμε τις πράξεις στο 1ο μέλος της ισότητας και καταλήγουμε
στο 2ο μέλος
Μ ΤΑ
ΛΑ Ν Σ

Έχουμε:
2 2
x+ y + x− y =
ΗΣ ΚΩ

= ( x + y) + ( x − y) =
2 2
ΑΚ ΑΣ

= x 2 + 2 xy + y 2 + x 2 − 2 xy + y 2 =
= 2 x2 + 2 y 2 =
ΣΤ ΑΡ

2 2
=2 x +2 y
ΚΩ Μ
ΣΑ

2. Να αποδειχθεί η ισοδυναμία:
2 x + y < x + 2 y ⇔ x < y , με ( x + 2 y ) y ≠ 0

Λύση:
Υψώνουμε στο τετράγωνο για να απαλλαγούμε από τα απόλυτα και
εκτελούμε τις πράξεις

Είναι:
2 2
2x + y < x + 2 y ⇔ 2x + y < x + 2 y ⇔
⇔ ( 2 x + y ) < ( x + 2 y ) ⇔ 4 x 2 + 4 xy + y 2 < x 2 + 4 xy + 4 y 2 ⇔
2 2

2 2
⇔ 3x 2 < 3 y 2 ⇔ x 2 < y 2 ⇔ x < y ⇔ x < y

10
www.samaras.info
3. Αν x ≤ 3 και y ≤ 2 , τότε να αποδειχθεί ότι:
4 x − 3 y + 1 ≤ 19

Λύση:
Χρησιμοποιούμε την τριγωνική ανισότητα α ± β ≤ α + β

Είναι:
4x − 3 y +1 ≤ 4x + 3 y + 1 = 4 x + 3 y +1 =
= 4 x + 3 y + 1 ≤ 4 ⋅ 3 + 3 ⋅ 2 + 1 = 19
Επομένως 4 x − 3 y + 1 ≤ 19

Σ
Ε. Συμπληρωματικές ασκήσεις

Ο
ΟΣ ΙΝ
1. i. Ποιο συμπέρασμα προκύπτει για τους πραγματικόυς αριθμούς α και β , όταν:

ΠΡ ΝΤ
α + β = 0;
ii. Να λυθούν οι εξισώσεις:
Μ ΤΑ
a. x 2 − 9 + 9 − 3 x = 0
ΛΑ Ν Σ

b. x−2 + x −3 = 0
ΗΣ ΚΩ

Λύση:
Ισχύει:
ΑΚ ΑΣ

α + β =0⇔α = β =0
ΣΤ ΑΡ

α + β ≠ 0⇔α ≠ 0 ή β ≠ 0
ΚΩ Μ

α + β >0⇔α ≠ 0 ή β ≠ 0
ΣΑ

i. Είναι:
α ≥ 0 και β ≥ 0 , οπότε α + β ≥ 0 . Όμως η σχέση α + β = 0 ισχύει μόνο όταν είναι
α = 0 και β = 0 , δηλαδή όταν α = 0 και β = 0 .
Άρα α + β = 0 ⇔ α = β = 0 .

ii. Από το ερώτημα (i) έχουμε ότι α + β = 0 ⇔ α = β = 0 . Άρα:

⎧ x2 − 9 = 0 ⎧( x − 3)( x + 3) = 0
⎪ ⎪
a. x 2 − 9 + 9 − 3x = 0 ⇔ ⎨ και ⇔⎨ και ⇔
⎪9 − 3 x = 0 ⎪
⎩ ⎩ − 3x = −9
⎧ x = 3 ή x = −3
⎪
⇔⎨ και ⇔ x=3
⎪ x=3
⎩
11
www.samaras.info
 ⎧x − 2 = 0 ⎧x = 2
⎪ ⎪
b. x − 2 + x − 3 = 0 ⇔ ⎨ και ⇔ ⎨ και , που είναι αδύνατο
⎪x − 3 = 0 ⎪x = 3
⎩ ⎩

2. Να λυθεί η ανίσωση:
2x −1 < 2x + 3

Λύση:
Είναι:
2x −1 < 2x + 3 ⇔
2 2
⇔ 2x −1 < 2x + 3 ⇔

Σ
⇔ ( 2 x − 1) < ( 2 x + 3) ⇔
2 2

Ο
ΟΣ ΙΝ
⇔ 4 x 2 − 4 x + 1 < 4 x 2 + 12 x + 9 ⇔
⇔ −16 x < 8 ⇔

⇔ x>−
1
ΠΡ ΝΤ
Μ ΤΑ
2
ΛΑ Ν Σ

3. Να λυθεί η ανίσωση:
ΗΣ ΚΩ

3 < 2x − 5 < 4
ΑΚ ΑΣ

Λύση:
ΣΤ ΑΡ

Είναι:
⎧ 2 x − 5 > 3 (1)
ΚΩ Μ

⎪
3 < 2x − 5 < 4 ⇔ ⎨ και
ΣΑ

⎪ 2x − 5 < 4 2
⎩ ( )
Από την (1) έχουμε:
2x − 5 > 3 ⇔
⇔ 2 x − 5 < −3 ή 2 x − 5 > 3 ⇔
⇔ 2 x < 2 ή 2 x > 8 ⇔ x < 1 ή x > 4 (α )
και από τη ( 2 ) :
2 x − 5 < 4 ⇔ −4 < 2 x − 5 < 4 ⇔
1 9
⇔ 1 < 2x < 9 ⇔ <x< (β ) 0 1/2 1 4 9/2
2 2
1 9
Οι (α ) και ( β ) συναληθεύουν όταν: < x <1 ή 4 < x <
2 2

12
www.samaras.info
4. Να λυθούν οι εξισώσεις:
i. x 2 − 8 x + 16 = 0
ii. x5 − 3x 4 = 0

Λύση:
i. Είναι:
2
x 2 − 8 x + 16 = 0 ⇔ x − 8 x + 16 = 0 ⇔
⇔ ( x − 4) = 0 ⇔ x − 4 = 0 ⇔
2

⇔ x = 4 ⇔ x = 4 ή x = −4

ii. Είναι:
5 4
x5 − 3x 4 = 0 ⇔ x − 3 x = 0 ⇔

Σ
⇔ x
4
( x − 3) = 0 ⇔ 4
x = 0 ή x −3 = 0 ⇔

Ο
ΟΣ ΙΝ
⇔ x = 0 ή x = 3 ⇔ x = 0 ή x = 3 ή x = −3

ΠΡ ΝΤ
Μ ΤΑ
5. Να λυθούν οι εξισώσεις:
i. x − 2 + 2 = 3
ΛΑ Ν Σ

ii. x −1 − 2 = 1
ΗΣ ΚΩ

Λύση:
ΑΚ ΑΣ

i. Είναι x − 2 + 2 > 0 , οπότε x − 2 + 2 = x − 2 + 2 .

Άρα:
ΣΤ ΑΡ

x−2 +2 =3⇔
ΚΩ Μ

⇔ x−2 +2=3⇔
ΣΑ

⇔ x − 2 =1⇔
⇔ x − 2 = 1 ή x − 2 = −1 ⇔
⇔ x = 3 ή x =1

ii. Είναι:
x −1 − 2 = 1 ⇔
⇔ x −1 − 2 = 1 ή x − 1 − 2 = −1 ⇔
⇔ x −1 = 3 ή x −1 = 1 ⇔
⇔ x − 1 = 3 ή x − 1 = −3 ή x − 1 = 1 ή x − 1 = −1 ⇔
⇔ x = 4 ή x = −2 ή x = 2 ή x = 0

13
www.samaras.info
6. Να λυθεί η ανίσωση:
d ( 3, x ) + 2d ( x,1) < 2 x + 7

Λύση:
Είναι:
d ( 3, x ) + 2d ( x,1) < 2 x + 7 ⇔
⇔ 3 − x + 2 x − 1 < 2 x + 7 (1)
Όμως:
¾ 3− x = 0 ⇔ x = 3
¾ x −1 = 0 ⇔ x = 1
x −∞ 1 3 +∞
+ _
Στο διπλανό πίνακα φαίνονται τα πρόσημα 3− x +
των 3 − x και x − 1 , για τις διάφορες τιμές
_
του x . x −1 + +
Διακρίνουμε τις περιπτώσεις:

Σ
- Αν x < 1, τότε: 3 − x = 3 − x και x − 1 = − ( x − 1) = − x + 1

Ο
Άρα:

ΟΣ ΙΝ
(1) ⇔ 3 − x + 2 x − 1 < 2 x + 7 ⇔

ΠΡ ΝΤ
⇔ 3 − x + 2 ( − x + 1) < 2 x + 7 ⇔
Μ ΤΑ
⇔ 3 − x − 2x + 2 < 2x + 7 ⇔
ΛΑ Ν Σ

2
⇔ −5 x < 2 ⇔ x > −
5
ΗΣ ΚΩ

2
και επειδή x < 1, έχουμε: − < x < 1
5
ΑΚ ΑΣ

- Αν 1 ≤ x < 3 , τότε: 3 − x = 3 − x και x − 1 = x − 1

ΣΤ ΑΡ

Άρα:
(1) ⇔ 3 − x + 2 x − 1 < 2 x + 7 ⇔
ΚΩ Μ

⇔ 3 − x + 2 ( x − 1) < 2 x + 7 ⇔
ΣΑ

⇔ 3 − x + 2x − 2 < 2x + 7 ⇔
⇔ − x < 6 ⇔ x > −6
και επειδή 1 ≤ x < 3 , έχουμε: 1 ≤ x < 3

- Αν x ≥ 3 , τότε: 3 − x = − ( 3 − x ) = x − 3 και x − 1 = x − 1
Άρα:
(1) ⇔ 3 − x + 2 x − 1 < 2 x + 7 ⇔
⇔ x − 3 + 2 ( x − 1) < 2 x + 7 ⇔
⇔ x − 3 + 2x − 2 < 2x + 7 ⇔
⇔ x < 12
και επειδή x ≥ 3 , έχουμε: 3 ≤ x < 12
2
Επομένως, η αρχική ανίσωση αληθεύει όταν − < x < 12
5

14
www.samaras.info
7. Να λυθεί η ανίσωση:
x − 2 −3 <1

Λύση:
Είναι:
x − 2 − 3 < 1 ⇔ −1 < x − 2 − 3 < 1 ⇔
⎧ x−2 < 4
⎪
⇔ 2 < x − 2 < 4 ⇔ ⎨ και ⇔
⎪ x−2 > 2
⎩
⎧ −4< x−2< 4 ⎧ −2< x <6
⎪ ⎪
⇔⎨ και ⇔⎨ και
⎪ x − 2 < −2 ή x − 2 > 2 ⎪x < 0 ή x > 4
⎩ ⎩

Ο Σ
ΟΣ ΙΝ
ΠΡ ΝΤ
Μ ΤΑ
-2 0 4 6
Επομένως, η αρχική ανίσωση αληθεύει όταν −2 < x < 0 ή 4 < x < 6
ΛΑ Ν Σ
ΗΣ ΚΩ
ΑΚ ΑΣ
ΣΤ ΑΡ
ΚΩ Μ
ΣΑ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΣΥΓΓΡΑΦΗΣ
ΣΑΜΑΡΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
ΚΩΣΤΑΚΗΣ ΛΑΜΠΡΟΣ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΙ

15
www.samaras.info