Zvanini naziv:Arapska Republika Egipat Glavni grad:Kairo Povrina:1.000.000 k !tanovnitvo:"#.$00.000 st. %Egip&ani' (ezik:arapski )ova*:egipatska +unta Religi,a:isla -.

.ri&anstvo Re/i :parla entarna republika 0e+ vlade i dr/ave:preds,ednik republike- koga bira narodna rpi,edlog !kuptine sa andato od 1 godina ko,i se o/e obnoviti Zakonodavno ti,elo:)arodna skuptina sastavl,ena od 2"2 delegata

Prirodne odlike i resursi

Egipat se nalazi u suptropsko po,asu- obu.vata istoni dio !a.are- sa nizi,a a zapadno od )ila i planinski uzvien,i a na istoku- u pri or,u 3rvenog ora.4,eti vlada velika vru&inako,a raste kako se ide pre a ,ugu- gd,e praktino i ne a padavina.5ne su ri,etke ve& u deltigd,e iznose oko "0 godin,e.6olina )ila- korisne irine $ 7 1" k i a izuzetan znaa, zbog ra*ionalnog kori&en,a poplava ko,e pove&ava,u plodnost ze l,ita.Asuanska brana ,e regulisala navodn,avan,e %obezb,e8u,u&i istovre eno na,ve&i dio elektrine energi,e'o ogu&ila ,e dobi,an,e novi. plodni. povrina- pove&ala godin,i bro, /etvi %ponekad i 2 godin,e'.Egipat uvozi polovinu .rane ko,a u ,e potrebna. Gotovo polovina stanovnitva ,o uvi,ek /ivi od pol,oprivrede ali egzodus sa sela doprinosi bu,an,u gradova-u prvo redu Kaira i Aleksandri,e-u ko,i a /ivi vie od "09 stanovnitva.:ndustri,a ,e slabo razvi,ena- izuzev tekstilne- e&erneetalurgi,e i na+tne.

Trgovinska razmjena i problemi

)a+ta ,e zauzela prvo ,esto na listi na,znaa,ni,i. izvozni. proizvoda.;eliki de+i*it u spol,notrgovinsko, raz ,eni ne o/e u potpunosti da se pokri,e doznaka a radnika na privre eno radu u inostranstvu- pri.odo od !ue*kog kanala i turiz a- ko,i ,e veo a razvi,en.5n pove&ava teret spol,nog duga ze l,e- ko,a i a nizak /ivotni standard i u ko,o, de ogra+ski rast i dal,e predstavl,a kl,uni proble .

Egipatska dr/ava ,e nastala u dolini ri,eke )ila.)il ,e velika i vodo bogata ri,eka ko,a plavi svo,u dolinu svake godine nanose&i velike koliine plodnog ul,a- to ,e o ogu&avalo razvo, ze l,oradn,e.<ale seoske optine nisu bile u stan,u da organizu,u slo/ene radove- ko,i su bili uslov za stabilnu ze l,oradn,u- pa su se udru/ivale u ve&e za,edni*e.=e za,edni*e se naziva,u no e- ali su i one sa teko uko izgra8ivale i odr/avale iriga*ioni siste .Zato su se postepeno u,edin,avale- i tako su nastale dvi,e ve&e dr/ave: 65)(: EG:PA=%u delti )ila' i G5R)(: EG:PA= %u sredn,e toku )ila'.5ko $>00. god.p.n.e. dolo ,e do u,edin,en,a Egipta.+or irana ,e ,edna dr/ava- a nazivala se !=AR5 3AR!=;5.5no ,e tra,alo oko #00 god.Pred kra, !tarog *arstva dolo ,e do unutran,i. borbi i n,egovog raspada.

Prestoni*a !tarog *arstva bio ,e <e +is.? to periodu vlada,u kral,evi etvrte dinasti,e %KeopsKe+ren i <ikerin' grade pira ide u Gizi.Pod +araoni a sinovi a boga sun*a Ra Egipat do/ivl,ava pro*vat ko,i podstie razvo, u ,etnost i. 6ruga egipatska dr/ava nazivala se !redn,e *arstvo =ad ,e stvoreno novo %od >200 do 1"#0. *arstvo %1"#0.god.p.n.e.god.p.n.e.'5vu dr/avu ko,e ,e tra,alo do oslabl,enu pobuna a robova 1@1.god.p.n.e.- kad su ga i sel,aka- pokorili su oko pokorili Asir*i.Posli,e >0 1@00.god.Aiksi.Posli,e god. asirske vladavine1>0god.Egip&ani su Egipat se osa ostalio kao prot,etrali Aikse.? !redn,e !aisko *arstvo.Egipto ,e *arstvu vlada B: i B:: vladala B;::: dinasti,a ko,a dinasti,a- ko,a ,e za ,en,u,e kult boga +avorizovala kult boga A ona kulto Atona. A ona. 5vu egipatsku dr/avu ">". god. p.n.e. pokorili su Persi,an*i- a $$>. god. p.n.e. Aleksandar <akedonski.Ri ski osva,an,e Egipta $0. god. p.n.e. zavrena ,e vie ileni,u ska istori,a staroegipatske dr/ave.

Dravno i drutveno ureenje

)a elu egipatske dr/ave bio ,e vladar koga su nazivali +araon %to znai Cveliki do Ckasni,e se s atralo da ,e +araon sin boga sun*a'.Daraonska vlast ,e bila neogranienado/ivotna i nasl,edna.Eivio ,e u raskoi a ogao ,e uvi,ek liiti i ovine i /ivota svakog svog podanika.5vakva vlast dovedena do vr.un*a naziva se despoti,a.Daraon se s atrao vr.pvni vlasniko ze l,e- bio ,e poglavar dr/avevr.ovni vo,ni zapov,ednik i sudi,a.!a.ran,ivani su u velianstveni grobni*a apira ida a. ? upravl,an,u dr/avo oslan,ali su se na pla&eniku vo,sku i inovnike iz redova robovlasnike aristokrati,e i svetenstva.Aristokrati,a i svetenstvo su raspolagali veliki pos,edi a ko,e su obra8ivali robovi i siro ani sel,a*i.

? na,stari,e doba- Egip&ani su bili lov*i i pri itivni stoari- a n,i.ova religi,a se sasto,ala u obo/avan,u divl,i. /ivotin,a.Kasni,e- kad se kod n,i. razvilo stoarstvo- poeli su da obo/ava,u do a&e /ivotin,e: svetu kravu Aator- svetog bika Apisa... Kasni,e kad se razvila ze l,oradn,a poeli su da v,eru,u u bogove od ko,i. ,e - po n,.ovo s.vatan,u- zavisio usp,e. u obra8ivan,u plodni. pol,a u dolini )ila.=ad su glavna bo/anstva postali A on 7 Ra- bog sun*a- :zida- bogin,a ,ese*a- 5ziris- bog plodnosti- Aapi- bogin,a )ila...!veteni*i su nasto,ali da kod l,udi stvore os,e&an,e

ne o&i i da i. naviknu na pokornost- zato su podr/avali su,ev,er,e.? vezi s ti Egip&ani su v,erovali u zagrobni /iviot- t,. da ov,ek posli,e s rti odlazi pred sud boga 5zirisa i da pravedne due odlaze u ra, gok grene na,pri,e eka uen,e -a zati uniten,e.)a osnovu v,ere u zagrobni /ivot razvili su se obredi i obia,i priliko sa.ran,ivan,a rtvi..Po egopatsko v,erovan,u da bi dua /iv,ela i posli,e s rti trebalo ,e ti,elo sauvati od raspadan,a.Zato su Egip&ani balza ovali svo,e rtve. ? ::: vi,eku razvilo se .ri&anstvo.Posli,e =eodosi,eve s rti $F". god. Egipat ulazi u vizanti,sku zonu uti*a,a- a egipatski .ri&ani osniva,u koptsku *rkvu. 5d 120712>. god. Arapi osva,a,u ze l,u.Egipat ,e integrisan u usli ansko *arstvo i isla izovan- a Kopti su inili sa o etvrtinu stanovnitva.

Balzamovanje - in ko,i su stari Egip&ani pokuavali da sauva,u ti,ela rtvi. od

raspadan,aGto ,e in pri ko,e se iz ti,ela izvade vitalni organi-a ti,ela se natapa,u rastvoro soli i pune irisni s ola a.Po s oli C u C balza ovano ti,elo dobilo ,e naziv u i,a.

Hijeroglifi - ,edno od na,stari,i.

slikovni. pisa aGkoristili su ga u Egiptu i dei+rovao ga ,e 0a polion.

Knjiga mrtvi - kn,iga ko,a ,e nastala od CtekstovaC- ko,i su bili ispisani

.i,erogli+i a i ukraavali su zidove pira ida.Kasni,e ,e ona prepisana na papirus i postala ,e dostupna veliko bro,u Egip&an,a. Papirus - 1. bil,ka sa obale )ilaG >. papir za pisan,e ko,i su stari Egip&ani pravili od te bil,ke i koristili ga od >"00. god. p.n.e.

!il - na arapsko al 7 )il- ri,eka na

s,everoistoku A+rike- du/ine 1@00 k .)asta,e od Hi,elog i Plavog )ila ko,i se spa,a,u kod Kartu a.? Egiptuvodosta, )ila raste u ,unu i nove brudok ,e na,vii u septe bru.%CEgipat ,e dar )ilaC'

"#$-%%$% god& - Dati idi vlada,u ze l,o i osniva,u Kairo i univerzitet Al 7 Azar. %"''&god& - Egipat posta,e kral,evina %"()& god& - Egipat posta,e republika *alerija +tari ,gipat

-oderni ,gipat

Egipat
Koordinate. ''/-)'/ +* 01 '(/-)#/ 2*D

Arapska Republika Egipat IJ K LMNOPMQR IS K TUVWX u uriYat <ir al7ArabiYa.

3astava

*rb

Himna. Bilady, Bilady, Bilady

Glavni grad !lu/beni ,ezik Pre i,er. Pre i,er. !tvaran,e - Prva dinastija - !ezavisnost - 8epublika Povrina

Kairo
)4/'5! )%/%)5,

arapski Hosni -ubarak 6 med !azif oko )%(4& pne& '7& februar %"''& %7& jun %"()&

- 9kupno - >oda <?= !tanovnitvo - '44$& - *ustina H6P <PPP= - 9kupno - Po glavi stanovnika A6: <'44#= ;aluta ;re enska zona :nternet do en Pozivni bro,

%&44%&::" km; <)4&= 41#)' 7'&"7'&)#: <%%= $:@km; '44#& priblino )'"&$"%A milijardi <'"= :&7)# <%%4= 41$4' <%%%&= B srednji Cunta <EGP= 9TD E' do E) &eg
+20

Arapska Republika Egipat <egipatski. km.t F koptski. GGGG Kmi F arapski. MQR Mir F egipatski arapski. Mr= je drava u severoistoHnoj 6friIi& Deo egipatske teritorije1 +inajsko poluostrvo1 nalazi se na podruHju 6zije& Pokriva povrinu od oko %&44%&:(4 kvadratni kilometara1 na zapadu graniHi sa Jibijom1 na jugu sa +udanom1 na severu sa +redozemnim morem a na istoku sa 2zraelom i *azom& !ekada se u srpskom jeziku ,gipat nazivao -isir1 to se zadralo u nekim starim knjigama& ,gipat je petnaesta drava po broju stanovnika u svetu1 a druga u 6friIi <posle !igerije=& >eKina od $#1( miliona stanovnika ivi u blizini obala reke !ila gde je razvijena agrokultura& >elike povrine pustinje +a are su slabo naseljene& Lko polovine egipatski stanovnika ivi u urbanim delovima1 najvie u Kairu <najveKem gradu u arapskom svetu= i ostalim veKim gradovima na delti !ila& ,gipat je poznat po svojoj antiHkoj IivilizaIiji i po nekim najpoznatijim svetskim spomeniIima1 ukljuHujuKi piramide *izu1 i >elike piramideF u grad Juksor1 na jugu ,gipta1 nalazi se veliki broj antiHki artefakta kao to su dvoraI Karnak i Dolina kraljeva& Danas je ,gipat prepoznatljiv kao vaan politiHki i kulturni Ientar Bliskog 2stoka&M%NM'NM)NM:N

:stori,a Zuredi[
Za vie informacija pogledajte Istorija Egipta.

Pre oko (&444 godina na obalama reke !il u severnoj 6friIi razvijala se po mnogo Hemu neverovatna IivilizaIija starog ,gipta& !jen razvoj je trajao preko )&444 godina - due nego ijedne druge IivilizaIije u svetskoj istorijiO Danas je ,gipat jedna od najrazvijeniji i najutiIajniji arapski drava i nalazi se izmeu 6frike i Bliskog istoka& ,gipat ima istoriju dugu #&444 godina i mnoge turistiHke atrakIije - pre svega piramide kao jedino preostalo od sedam svetski Huda1 zatim ogromni kip sfinge1 grobniIu kralja Tutankamona i mnoge druge&

Geogra+i,a Zuredi[
Za vie informacija pogledajte Geografija Egipta.

,gipatsko selo1 juno od Kaira *eografski poloaj ,gipta je izuzetno povoljan& +inajsko poluostrvo predstavlja kopneni most koji povezuje ,gipat sa 6zijom& +redozemnim morem povezan je sa ,vropom1 a +ueIki kanal predstavlja vaan trgovaHki Hvor izmeu dva kontinenta& !a severu je +redozemno more1 na istoku *aza1 2zrael i Drveno moreF na jugu +udan i na zapadu Jibija& -aksimalna duina sever-jug iznosi %&%4( km i maksimalna irina %&%'" km& Povrina ,gipta iznosi ""$1$)" km;& -anje od desetine od ukupne teritorije ,gipta je naseljeno i Iivilizovano& Teritorija obu vata dolinu i deltu !ila1 odreen broj zemlju du +ueIkog kanala koji povezuje +redozemlje sa +ueIkim zalivom1 rukavIem Drvenog mora&

Rel,e+ Zuredi[

JokaIija jezera !aser

>ie od "4? teritorije zauzimaju pustinje1 ukljuHujuKi Jibijsku <tkz& 3apadnu pustinju= na zapaduF deo +a are1 6rabijsku pustinju <tkz& 2stoHnu= koja graniHi sa Drvenim morem i +ueIkim zalivom1 na istoku& Jibijska pustinja poznata je kao Pveliko peskovito moreQ u kome postoji nekoliko depresija od koji je najveKa Katara& Ld pustinjski oaza u Jibijskoj pustinji najpoznatija su. Barija 1 Daktila1 Karija 1 Carafra i mnoge druge& !a izrazitom jugu du graniIe sa +udanom nalazi se !ubijska pustinja1 ogromna teritorija kameni povrina i peskoviti dina& +inajsko poluostrvo obu vata peskovite pustinje na severu i ogromne planinske venIe na jugu sa zastraujuKim vr ovima koji se izdiu i do '&%44 m iznad Drvenog mora& Planina Katarina <Rabal Katrina 1 '1#)$ m= najveKa je planina u ,giptu& !alazi se na +inajskom poluostrvu kao i planina +inaj <Rabal -usa= gde je prema ebrejskoj Bibliji -ojsije primio deset boiji zapovesti& 8eka !il ulazi u ,gipat iz +udana i teHe severno prema +redozemnom moru& +vojom Ielom duinom od june graniIe do Kaira !il podseKa na dugi odnik jer se iznad njegove doline izdiu visoke stene& Runo od grada 2dfua dolina !ila retko da dostie irinu veKu od ) km& Ld 2dfua do Kaira proseHna irina doline iznosi Hak i do ') km i veKi deo zapadne strane je iskoriten za poljoprivredu& Lko Kaira dolina se stapa sa deltom i zauzima '(4 km sredozemne obale& !anosi aluvijalnog mulja i drugog reHnog materijala posle poplava 8ozete1 Damijete i drugi reka naHinili su deltu najplodnijom regijom ,gipta& 2pak1 iako poplave donose plodan mulj M6suanN Hini sve da smanji godinji broj poplava1 zbog erozije u priobalnom podruHju koju vri slana voda& 9 ,giptu postoji mnogo jezera& Rezero !aser1 ogromni rezervoar blizu 6suana1 prostire se du +udanske graniIe& !iz plitki i slani jezera smeteni su na krajevima delte prema moru& Drugo veKe jezero je Birkat Kvarun koje se nalazi u unutranjosti tj& u pustinji severno od grada Cajum&

Kli a Zuredi[

PeHana oluja ,gipat se nalazi u suptropskom podruHju& Klimu odlikuju vruKa i suva leta i tople zime1 tj& topli periodi od maja do septembra i ladni od novembra do marta& !ajvie temperature u oba perioda uslovljene su severnim vetrovima& 9 obalnim podruHijima proseHne

temperature kreKu se od maksimalne )$/D do minimalne %:/D& >elika temperaturna variranja najHeKa su pojava u pustinjama od maksimalne dnevne :#/D do minimalni #/D tokom noKi& Tokom zimskog perioda temperature tokom noKi padaju i do 4S& PodruHja sa najveKom vlanosti nalaze se du sredozemne obale1 a proseHna kol& padavina iznosi '44 mm godinje1 dok je proseHna koliHina padavina u Kairu samo '# mm godinje1 a u pustinjskim oblastima kia pada jednom u nekoliko godina& KoliHina padavina opada iduKi ka jugu1 dok temperatura raste& Kamsin <suv i topao pustinjski olujni vetar= javlja se u aprilu i maju1 a dostie brzinu i do %(4 km@ &

Aidrogra+i,a Zuredi[

!il !il ulazi u ,gipat kod >adi-Halfe na njegovoj junoj graniIi& TeHe kroz pustinju %1(-' km irokom dolinom do 6suana& Ld 6suana poto pree svoju poslednju kataraktu1 !il teHe kroz dolinu koja se iri od (-'4 km i protee do Kaira neki $44 km& Dalji )44 km do mora prolaze nilske vode kroz vrlo prostranu deltu1 razgranatu u mnogo rukavaIa& Delta zavrava sa lagunskom obalom dugom '(4 km& Dolinu i deltu !ila pokriva izuzetno plodno zemljite koje je reka iljadama godina taloila u sloj debeo %4-%' m& +vake godine od avgusta do oktobra vodostaj !ila poraste1 reka se izlije iz korita i poplavi svoju dolinu i deltu& Posle povlaHenja ostavlja za sobom mulj koji obnavlja plodnost tla& !a teritoriji ,gipta !il ne prima ni jedanu stalnu pritoku& Klima koja vlada nad dolinom je izrazito topla1 pustinjska& +amo morska obala poznaje kie& 9 dolini !ila vlada trajna vedrina& >egetaIijsko doba uopte se ne prekidaF biljke neprestano rastu i dozrijevaju& Te prirodne okolnosti stvorile su od doline !ila najveKu reHnu oazu na svetu& Koliko se moe iz istorijski izvora zakljuHiti ljudi se veK #&444 godina koriste tim tlom i poplavama !ila. grade kanale1 podiu nasipe1 izvlaHe vodu1 sve do nai dana& Lsim plodnog tla i nilske vode priroda je obdarila ,gipat i znaHajnim rudnim bogadstvom& !a +inajskom poluostrvu i u Irvenomorskom primorju ima izdani izvora nafte& 9 tom primorju javljaju se i fosfati& 6 zapadno od delte u sredozemnom primorju ima kamene soli&

Dlora i +auna Zuredi[

Drvo banane na Lstrvu banana >egetaIija ,gipta ograniHena je na deltu1 dolinu !ila i pustinjske oaze& !ajvie rasprostranjena je kokosova palma& Ld ostali vrsta drveKa ovde se nalaze akaIija1

tamaris1 karob& DrveKe koje je doneto sa drugi kontinenata su Hempres1 eukaliptus1 mimoza kao i razne vrste voKki& 6luvijalno tlo ,gipta1 naroHito u delti1 pogodno je za gajenje razliHiti biljaka i kultura1 ukljuHujuKi groe1 razne vrste povrKa1 IveKa poput lotusa1 jasmina i rue& 9 pustinjskim predelima najHeKe raste iblje i trava za stoku& Papirus1 nekada zastupljen du !ila1 sada se moe naKi na samom jugu ,gipta& 3bog pustinjske klime1 ,gipat ima nekoliko domaKi divlji ivotinja& *azele u pustinji1 kao i lisiIe1 ijene1 akali1 divlji veprovi naseljavaju razliHita podruHja1 uglavnom deltu i planine du Drvenog mora& Ld reptila ivi nekoliko vrsta otrovni zmija& Krokodili1 nastanjeni nekad u Donjem ,giptu1 danas uglavnom ive na podruHju *ornjeg ,gipta& Ld ptiIa ivi flamingo1 orlovi1 leinari1 pelikani i jo preko :") poznati vrsta& !astanjeni su i mnogi insekti1 a korpioni ive u pustinjskim predelima& 9 jezerima i u !ilu ivi oko $4 vrsta ribe&

Prirodne odlike i resursi Zuredi[

,gipat se nalazi u suptropskom pojasu1 obu vata istoHni deo +a are1 sa nizijama zapadno od !ila i planinskim uzvienjima na istoku1 u primorju Drvenog mora& Jeti vlada velika vruKina1 koja raste kako se ide prema jugu1 gde praktiHno i nema padavina& Lne su retke veK u delti1 gde iznose oko (4 mm godinje& Dolina !ila1 korisne irine ) - %( km ima izuzetan znaHaj zbog raIionalnog koriKenja poplava koje poveKavaju plodnost zemljita& 6suanska brana je regulisala navodnjavanje <obezbjeujuKi istovremeno najveKi deo elektriHne energije=1 omoguKila je dobijanje novi plodni povrina1 poveKala godinji broj etvi <ponekad i : godinje=& ,gipat uvozi polovinu rane koja mu je potrebna& *otovo polovina stanovnitva jo uvek ivi od poljoprivrede ali egzodus sa sela doprinosi bujanju gradova1 u prvom redu Kaira i 6leksandrije1 u kojima ivi vie od (4? stanovnitva& 2ndustrija je slabo razvijena1 izuzev tekstilne1 eKerne1 metalurgije i naftne&

Regionalna podela Zuredi[

Gorn,i Egipat obu vata dolinu !ila od june egipatske graniIe pa do blizu Kaira& 3a valjujuKi vetaHkom navodnjavanju u tom dugom pojasu preovladava uzgajanje pamuka i eKerne trske& Pamuk je zauzeo prostrane povrine u obliku monokulture& 9

*ornjem ,giptu znatne se povrine zasavaju jeHmom i prosom1 a dobro uspevaju i druge itariIe <kukuruz1 peniIa1 pirinaH=& 9z kuKe rastu i datuline palme& 9z rubove doline ima dobri maslinika i agruma& !ajveKi grad u tom delu ,gipta je 6sTat& Ld njega se odvaja kanal koji vodi u veliku oazu Cajum u kojoj se uzgajaju pamuk i itariIe& !a jugu uklesani su u stenama kipovi faraona1 a dolinom se prostiru ruevine ramova i palata u Tebi1 Juksoru i Karnaku& 9sled podizanja nivoa vode izgradnjom brane 6suana mnogi spomeniIi su potopljeni& 6on,i Egipat obu vata prostranu deltu !ila& Delta daje zimi etvu peniIe1 jeHma i povrKa& Jetna etva sastoji se uglavnom od pamuka i pirinHa& Resenjska donosi kukuruz i proso& Lsim toga u delti rodi i razno voKe <datule1 banane1 agrumi1 smokve1 kajsije1 breskve1 jabuke1 kruke&&&=& Donji ,gipat je ispreseIan gustom mreom puteva i elezniHki pruga& !ilom i brojnim kanalima plove mnoge lae& Lvo je gusto naseljeno podruHje sa glavnim Ientrima. Kairo1 politiHka i kulturna metropola1 administrativni1 trgovaHki i turistiHki IentarF 6leksandrija1 glavna egipatska luka1 metropola trgovine pamukom1 itom1 eKerom i voKem& 2stoHno od delte !ila protee se zona +ueIkog kanala& Taj veliki svetski morski put pod egipatskom upravom i odgovornoKu angauje na desetine iljada egipatski slubenika i radnika& !a severnom ulazu u kanal razvila se moderna luka Port +aid1 a na junom ulazu luka +ueI&

=rgovinska raz ena i proble i Zuredi[

!afta je zauzela prvo mesto na spisku najznaHajniji izvozni proizvoda& >eliki defiIit u spoljnotrgovinskoj razmeni ne moe u potpunosti da se pokrije doznakama radnika na privremenom radu u inostranstvu1 pri odom od +ueIkog kanala i turizma1 koji je veoma razvijen& Ln poveKava teret spoljnog duga zemlje1 koja ima nizak ivotni standard i u kojoj demografski rast i dalje predstavlja kljuHni problem& +a proseHnom gustinom naseljenosti od blizu %'44 stanovnika na km;1 ,gipat je najguKe naseljena zemlja na svetu <ako se izuzmu neke veoma male drave= &

!tanovnitvo Zuredi[

Uene u ,giptu Prema popisu stanovnitva iz '44)& ,gipat je imao $:&$%7&$"$ stanovnika& ProseHna gustina naseljenosti je $( stanovnika@km;& +tanovnitvo se munjevito poveKava

za valjujuKi visokom natalitetu1 tako da je ,gipat na primer %"$#& imao tek )#&#'#&'4: stanovnika& ,tniHki sastav. ,gipKani "7 ?1 !ubiKani 4&7 ? i drugi&

Religi,a Zuredi[

-anastir +vete Katarine na planini +inaj +lubena religija u ,giptu je islam& Prema Ienzusu iz %"7#& ":? ,gipKana su muslimani& !ajveKa religijska manjina su Kopti& Lni sa ostalim manjinama <pravoslavni *rIi i Rermeni1 katoliHki *rIi i Rermeni i protestanti= Hine :? od ukupnog broja stanovnika& Kopti i ostale manjine smatraju da slubeni popis nije taHan te da oni Hine %4 ? od ukupnog broja& !a ovom prostoru iveli su Revreji1 iako u malom broju1 vrlo ekonomski vani& !apustili su zemlju posle %"(#& kada su oruane snage 2zraela1 CranIuske i >elike Britanije napale ,gipat& PoHetkom 74-i godina islamski vojniIi pripadali su islamskim grupama i Di adu& %""'& poHela je kampanja oruanog nasilja sa Ientrom u Kairu i *ornjem ,giptu Hiji je Iilj bio osnovati vladu striktno zasnovanu na 2slamskom pravu& Urtve ovog nasilja bili su Kopti1 vladini slubeniIi i turisti& LrganizaIije za ljudska prava ustanovili su da egipatska vlada vri diskriminaIiju nad Koptima& >lada poriHe ove optube ali i dalje su prava Kopta ograniHena& 8eligije. -uslimani ": ?1 HriKani < kopti = # ?&

(ezik Zuredi[
+lubeni jezik u ,giptu je arapski& +tandardni knjievni arapski jezik razumeju samo visoko obrazovani ljudi& !ubijanIi govore starim jezikom& Berber se upotrebljava u nekoliko naselja u oazama 3apadne pustinje& HriKani upotrebljavaju koptiHki jezik1 na kojem je sluena liturgija& 9 upotrebi su engleski i franIuski meu obrazovanim ,gipKanima&

Etnike grupe Zuredi[

3bog arolike rasne strukture starosedeoIi ,gipta su bili podeljeni u etniHke grupe1 danas razlog tome su upotreba razliHiti jezika i pripadanje razliHitim religijama& -nogi ,gipKani su potomIi drevni ,gipKana1 populaIije koja je bila naseljena u severoistoHnoj 6friIi& Blizu :&444 arapski konjanika zauzelo je ,gipat i proirilo islam& 6rapski doseljeniIi poHeli su se meati sa starosedeoIima1 stupajuKi u braHne odnose& Dananji ,gipKani vode poreklo i od drugi osvajaHa posebno 8imljana1 *rka i Turaka& Ldvojena starosedelaHka grupa !ubijanIi iveli su u severnom +udanu i junom ,giptu& !a iljade nji ovi sela poplavljena su izgradnjom jezera !aser u blizini 6suana& !ubijska populaIija danas je skonIentrisana u 6suanu i Kairu& >lada i ne priznaje kao etniHku manjinu& -ali broj *rka1 2talijana1 Revreja i ostali manjina se stopio sa domaKim riKanskim i muslimanskim stanovnitvom&

5brazovan,e Zuredi[
"77& osnovan je 9niverzitet u 6l-6z aru& Lvo je najstariji univerzitet na svetu i vodeKa instituIija u izuHavanju vii islamski nauka& PoHiva na mrei religiozni kola paralelni dravnom sistemu& 9niverzitet u Kairu1 osnovan %"471 takoe je vodeKa instituIija vieg obrazovanja& Postoji jo dvanaest dravni univerziteta1 u Kairu1 6suanu1 6leksandriji&&& 6meriHki 9niverzitet u Kairu je jedini privatna instituIija vieg obrazovanja& Brz rast populaIije ozbiljno su preopteretili sistem obrazovanja& 9HioniIe su od osnovni kola do univerziteta prepune1 a kolama nedostaje radni materijal za adekvatno obrazovanje& -nogo djIe neredovno po aaju kolu ili Hak nikako1 jer moraju raditi da bi izdravali svoju porodiIu& Prema popisu iz '44%& $41$ ? stanovnitva je pismeno1 od toga $$1' ? mukaraIa i #)17 ? ena&

6rutvena struktura Zuredi[

9 ,giptu stanovnitvo se od davnina bavilo uglavnom poljoprivredom& Pre agrarne reforme siromani radniIi nisu posedovali nikakvu zemlju& 6grarnom reformom ograniHena je povrina zemlje koju porodiIa ili pojedinaI moe posedovati1 a te graniIe su jo vie smanjene posle %"#%& i %"#"& Lva ograniHenja su slomila politiHku i drutvenu moK bogati zemljoposednika& 9prkos reformama1 nii sloj opet je dobio malo ili Hak nije dobio nita od obradive zemlje& Kao poslediIa toga migrirali su u gradove traeKi posao da bi se pre ranili& >eKina i se zaposlila u industriji koja se ubrzano razvijala zbog vladini industrijalizaIijski programa od %"(4-%"#4& 2pak mnogi su ostali nezaposleni1 tako da je veliki broj farmera1 gradski radnika i profesionalaIa migriralo u +audijsku 6rabiju1 Jibiju i ostale zemlje bogate naftom1 traeKi posao i platu est puta veKu nego to su u ,giptu mogli zaraditi& -igraIije iz sela u gradove i migraIije u druge zemlje nastavljene su i %""4-i & +amo :4? se bavilo tradiIionalnim zanimanjima <ribolovom1 uzgojem biljaka i ivotinja=1 dok je '1( miliona ,gipKana radilo u inostranstvu&

)ain /ivota Zuredi[

,gipatski glavni i najveKi grad Kairo Postoje dva glavna stalea& 9 prvi spadaju elita i obrazovana zapadna visoka i srednja klasa& Drugoj grupi1 koja je znatno veKa1 pripadaju siromani farmeri1 gradsko stanovnitvo i radniHka klasa& Postoje ogromne razlike u naHinu ivota1 navikama1 is rani1 oblaHenju itd& %"$4& vlada je predstavila liberalnu ekonomsku politiku poznatu kao Potvorena vrataQ& Lva politika najvie je odgovarala prvoj grupi1 jer su se povezali sa stranim kapitalom i kulturom1 dok drugoj grupi su znatno oteali ivot1 jer nisu u stanju da sebi priute ono sto je predstavljeno na televiziji1 gradskim bilbordima ili u novinama& 9 prolosti ene iz nii stalea radile su u poljima sa svojim muevima da bi mogli izdravati svoju porodiIu1 dok su ene iz visoki stalea ostajale u kuKama istiIajuKi da su nji ovi muevi dovoljno bogati da mogu sami da izdravaju porodiIu& Danas mnoge ene rade i zbog toga nose alove oko glave koji podsjeKaju da su one i dalje muslimanske ene iako rade van kuKe& !ajHeKa jela u ,gipatskoj ku inji su palaHinke1 kuari <pasta sa lukom i raznim travama= i svee voKe i povrKe& Vaj ili kafa je obavezan dodatak jelu& Bogati ,gipKani jedu i evropska jela1 posebno CranIuske ku inje&

? etnost Zuredi[

+taro egipatsko pismo na papirusu ,gipat je dugo bio Ientar arabijske i islamske knjievnosti1 ar itekture i primenjene umetnosti& 9 modernom periodu mnogi elementi evropskog stila se mogu prepoznati u egipatskom kulturnom ivotu& Kn,i/evnost. 6rapske kratke priHe pojavile su se u ,giptu krajem %"& i poHetkom '4& veka& 3aTnab1 egipatskog pisIa -u amed Husein HaTkala1 smatra se prvim arapskim

romanom& 2staknuta liHnost je !aguib -a touz1 dobitnik !obelove nagrade za knjievnost& 4ikovna u etnost. 2slamska tradiIija za tevala je predstavljanje ljudi i ivotinja u umetnosti& Kao rezultat toga u osnovi islamske umjetnosti su kaliografija i apstraktne arabeske&

Ar.itektura. 9 Catimid eri i -amluk eri izgraeni su mnogi ar itektonski spomeniIi1 koji o tom dobu svedoHe postojeKi i danas u Kairu& Ples. !ajpopularniji je ples Beli1 izvodi se u razliHitim situaIijama od noKni klubova do porodiHni slavlja& Pozorite i +il . Prva moderna arapska predstava izvedena je u Kairu %7$4& ,gipat je Ientar filmske produkIije arapskog sveta od %")4& Hiblioteke i uze,i. 9 muzeju u Kairu nalazi se najveKa svetska kolekIija drevne egipatske umetnosti1 ukljuHujuKi i blaga iz grobniIe faraona Tutankamona& 9 -uzeju islamske umetnosti u Kairu1 ima bogata kolekIija grnHarije1 drvoreza i ostali dela islamske umetnosti& ,gipatska !arodna biblioteka sadri najveKe kolekIije arapski rukopisa&

Privreda Zuredi[

Laza Ba arija

Kroz istoriju ,gipta glavna privredna delatnost je bila poljoprivreda uprkos HinjeniIi da je "(? zemljita pod neplodnim pustinjama& Lno to najvie uspeva na ovim prosorima je pamuk1 vrlo vaan izvor novIa& Prva modernija industrijska postrojenja pojavila su se %")4-i godina& 2ndustralizaIija je porasla %"#4-i kada je veKina industrijski postrojenja dospelo u dravne ruke& Krajem WW veka pojavili su se i drugi vani izvori novIa od turizma1 nafte&&& 9prkos razvoju privrede i drutvenom napretku1 ,gipat je relativno siromana zemlja& Radna snaga 9kupan broj radno aktivnog stanovnitva iznosi '%1$ miliona <$4? muke populaIije i )4? enske=& ):? stanovnitva se bavi poljoprivredom i ribolovom& 9 sekundarnom sektoru zaposleno je ''? stanovnitva1 a u terIijarnom ::?& Ld %"#%& postoji ,gipatska trgovinska unija koja je pod upravom vlade&

Pri arni sektor Zuredi[

Pol,oprivreda Zuredi[

PirinaH %"""& ova grana privrede zajedno sa ribolovom Hinili su %$? bruto naIionalnog do otka& Pre industrijalizaIije1 najvie su se izvozili poljoprivredni proizvodi1 ali taj broj se znatno smanjio posle %""7& na samo #?& !ajvaniji poljoprivredni proizvodi su. pamuk1 itariIe1 voKe i povrKe1 stoHna rana& Povrina obradivog zemljita je znatno mala1 ali vrlo plodna& 3auzima prostor oko delte i Hitave doline !ila& 2ako je poHetkom WW veka ,gipat mogao da zadovolji potrebe stanovnitva itariIama1 danas %@: uvozi1 kao i veliku koliHinu mesa i mleHni proizvoda1 a izvozi voKe1 povrKe1 eKer i pirinaH& Ribolov Zuredi[ 8ibolov je vana grana privrede& >elike koliHine ribe nalazi se u !ilu1 Drvenom i +redozemnom moru&

!ekundarni sektor Zuredi[

<anu+aktura Zuredi[ 2ndustrijski proizvodi <rudarstva1 manufakture i graevinarstva= Hinili su )'? bruto naIionalnog do otka %"""& Lsnovni proizvodi su. tekstil1 emikalije1 metali1 petrolejski proizvodi& !ova ekonomska politika dovela je do osnivanja privatni kompanija za proizvodnju automobila1 elektronike i lekova& >eKina ovi fabrika skonIentrisane su oko dva najveKa Ientra1 Kaira i 6leksandrije i u industrijskoj zoni du +ueIkog kanala& Rudarstvo Zuredi[ Petrolej je najvaniji proizvod i glavni izvor pri oda& %"74& vlada je podstakla proizvodnju prirodnog gasa u Iilju snabdevanja domaKi potroaHa energijom& Prirodni gas poHeo se izvoziti "4-i godina& *lavna naftna i gasna polja su u oblasti Drvenog mora i Jibijske pustinje& ,gipat je bogat i fosfatima1 solima1 kamenom i eleznom rudom& Energi,a Zuredi[ ,gipat poseduje dovoljno energije da zadovolji potrebe svi potroaHa& *lavni izvori energije su idroelektrane blizu 6suana& KoliHine nafte i prirodnog gasa takoe zadovoljavaju skoro veKinu potroaHa& *asne Ievi snabdevaju sve glavne Ientre&

=er*i,arni sektor Zuredi[

=uriza
Zuredi[

%"""& :1( miliona turista posetilo je ,gipat <od toga "4? poseKuje Kairo1 piramide u *izi1 ramove u Juksoru i ostale zanimljivosti ,gipta=& Krajem 74-i i poHetkom "4-i godina mnogi turisti poseKuju Dreveno more u zimskom periodu <zbog predivne i ugodne klime=& %""'& napad islamski ekstremista na turiste ugrozio je turizam1 ali i to se ubrzo popravilo1 jer je turizam kao grana privrede kompletna u rukama privatni vlasnika& !aobra&a, Zuredi[

*ust saobraKaj u Kairu

Duina elezniHki pruga iznosi (&4'# km i sve su u dravnom vlasnitvu& *lavni pravIi povezuju 6suan i gradove severno od 6suana sa 6leksandrijom1 na obali +redozemnog mora& 8eHni putevi iskoriteni su uglavnom za transport& !ajveKi promet je na !ilu& Dva autoputa povezuje Kairo sa 6leksandrijom1 a ostali sa Port +aidom1 +ueIom i Cajumom& 9kupna duina puteva iznosi #:&444 km& Postoje redovni letovi iz 6leksandrije i Kaira do veliki svetski Ientara& 9 ,gipat-air-u1 dravnoj aviokompaniji1 postoje redovni domaKi i strani letovi& ,gipat ima oko 74 aerodroma& !ajveKa pomorska luka je 6leksandrija1 zatim neto manje su Port +aid i +ueI&

Kultura Zuredi[

,gipatski ijeroglifi

III GEOGRAFSKI POLOAJ, GRANICE I VELIINA Geografski poloaj Egipta je izuzetno povoljan. Sinajsko poluostrvo predstavlja kopneni most koji povezuje Egipat sa Azijom. Sredozemnim morem povezan je sa Evropom, a Suecki kanal predstavlja vaan trgovaki vor izmeu dva kontinenta. Granice: a sjeveru je Sredozemno more, na istoku Gaza, !zrael i "rveno more# na jugu Sudan i na zapadu $i%ija.

&aksimalna duina sjever'jug iznosi (,()* km i maksimalna +irina (,(,- km. .ovr+ina Egipta iznosi --/,/0- km1. &anje od desetine od ukupne teritorije Egipta je naseljeno i civilizovano. 2eritorija o%u3vata dolinu i deltu ila, odreen %roj zemlju du Sueckog kanala koji povezuje Sredozemlje sa Sueckim zalivom, rukavcem "rvenog mora.

I ISTORIJA EGIPTA
Stvaranje drave E i!at"#i v$adari Rije#a Ni$ Fara%ni Pira&ide 'ijer% $i(i

.rije oko * ))) godina na o%alama rijeke il u sjevernoj Africi razvijala se po mnogo emu nevjerovatna civilizacija starog Egipta. jen razvoj je trajao preko 0 ))) godina ' due nego ijedne druge civilizacije u svjetskoj istoriji4 5anas je Egipat jedna od najrazvijeniji3 i najuticajniji3 arapski3 drava i nalazi se izmeu Afrike i 6liskog istoka. Egipat ima istoriju dugu 7 ))) godina i mnoge turistike atrakcije ' prije svega piramide kao jedino preostalo od sedam svjetski3 uda, zatim ogromni kip Maska faraona sfinge, gro%nicu kralja 2utankamona i mnoge druge. Tutankamona Stvaranje drave !storija Egipta, koliko znamo iz pronaeni3 spisa, poinje oko 00))'te godine prije nove ere, kada su Egip8ani osmislili sim%ole kojima su poeli da opisuju i %iljee dogaaje svog vremena. 9 to do%a kralj &enes je stvorio dravu Egipat spajaju8i dve velike o%lasti ' Gornji i 5onji Egipat ' u jedinstveno kraljevstvo. Grad &emfis na sjeveru i grad A%idos na jugu postali su glavni gradovi novonastale drave, a grupa snani3 i sposo%ni3 vladara ustanovila je do%ro organizovanu vladu. 9 to vrijeme pojavio se kalendar kao sistem mjerenja vremena, koije sa konjima kao prevozno sredstvo, a %og Sunca ' :a %io je vr3ovni %og u egipatskoj religiji. ;asnije je autoritet ove grupe vladara poeo da opada, a Egiptom je zatim zavladala princeza koju su kasnije naslijedili %rojni vladari i dinastije. E i!at"#i v$adari akon mnogo propali3 dinastija i preminuli3 veliki3 vladara tokom perioda od oko <)) godina, upravljanje i vlast nad Egiptom pre+li su u ruke sve+tenika i carstvo je poelo da propada, postaju8i toliko sla%o da ga je Aleksandar =eliki preuzeo

%ez ikakvog otpora Egip8ana. !ako nije proveo mnogo vremena u Egiptu, Aleksandrija ' novoustanovljeni glavni grad Egipta pod vla+8u Aleksandra =elikog ' %io je i ostao velelepan i izuzetno razvijen. Svoje carstvo je Aleksandar =eliki kasnije podijelio i predao vlast svojim generalima, a ne+to kasnije vlast ove grke dinastije nad Egiptom okonana je sa vla+8u ;leopatre =!!. >na je vladala zajedno sa svojim sinom iz palate u Aleksandriji, u 5onjem Egiptu, koja je nedugo zatim postala svjetski centar grke kulture. akon ;leopatre jo+ preko 0)) godina su faraoni grkog porijekla vladali Egiptom, a zatim je Egipat postao provincija :imskog carstva. &noge strane drave su tada preuzimale Egipat na kra8e vreme. akon mnogo godina ratovanja i stradanja u svojoj dugoj istoriji, Egipat je konano postao samostalna drava u ,). veku. Rije#a Ni$ ijedna druga civilizacija u vrijeme egipatski3 faraona nije se mogla takmiiti sa drevnim Egiptom ' mo8nom dravom poznatom po velelijepnim graevinama, izuzetnim %ogatstvom i, uprkos svemu, dugim periodima mira i sta%ilnosti u oko 7))) godina dugoj istoriji. >snovni razlog nadmo8i Egipta u to do%a %ila je velika geografska prednost koju nijedna druga drava nije imala, oliena u velikoj i mo8noj rijeci il. 5esetinama 3iljada godina centar ivota i razvoja u Egiptu %ila je rijeka il. ?a Egipat se i danas sa pravom kae da je dar rijeke il, jer su dve najvanije o%lasti u Egiptu velika delta @u+8eA ila i dolina ila. 5elta ila je %ila i ostala srce Egipta ' drevni Egip8ani vjerovali su da se vode rijeke il slivaju sa Bne%a o%iljaB, jer su svake godine u odreeno vrijeme plavile o%ale rijeke i su+no pustinjsko tlo stvaraju8i od njega veoma plodno zemlji+te za3valjuju8i kojem je u Egiptu uvijek %ilo dovoljno 3rane. "ijeli Egipat zavisio je od ove rijeke ' sva voda, 3rana, transport. .otre%a da se stvaraju i odravaju irigacioni kanali @za navodnjavanje poljaA i odrava stalni transport rijekom %ili su neki od osnovni3 razloga +to je Egipat formirao svoju nacionalnu vladu i time postao prva ureena drava u istoriji. &ogu8nost neogranienog sna%djevanja vodom rezultovala je razvojem drave i dru+tva koje je stvorilo velika uda drevnog Egipta. Fara%ni :e BfaraonB znai Bonaj koji ivi u palatiB. Egip8ani su se odnosili prema svojim faraonima kao prema %ogovima olienim u razliitim o%licima ' predstavnicima na ?emlji. Smatrali su i3 Bvi+im %i8imaB ' svojevrsnim BnadljudimaB i o%ra8ali su im se imenima koja %i u prevodu znaila Bsin %oga :aB ili Bdavalac ivota kao %og :aB, vjeruju8i da nijedno o%ino ime ne moe izraziti velianstvo odreenog vladara. >ni su takoe vjerovali da za3valjuju8i nji3ovom sluenju vladar uspeva da svako jutro podigne Sunce na ne%o i natjera il da naplavi +iroka podruja plodnim muljem krajem svakog ljeta. 2akoe su vjerovali da ponude u 3rani i vodi koje su svakodnevno inili faraonu o%ez%jeuju da %ogovi 3rane du+e preminuli3 Egip8ana u zagro%nom ivotu. Caraon je %io svemo8an, a njegova mo8 apsolutno neosporna. >snovna dunost faraona %ila je da gradi i odrava

3ramove %ogova. 5odirivanje faraonove krune ili skiptara, ak i sluajno, donosilo je smrtnu kaznu za poinioca. Pira&ide ajimpresivnije graevine Egipta svakako su piramide koje su graene kao gro%nice faraona. 5o sada je pronaeno ukupno <7 piramida, a pretpostavlja se da ima i jo+ neotkriveni3 pod nepreglednim pijeskom pustinja. 9 ,/. veku prije nove ere izgraena je prva piramida i od tada su one postale osnovni nain sa3ranjivanja vladara. Dedan od razloga +to su piramide toliko fascinantne je taj +to su to %ile prve graevine ikada sagraene samo slaganjem precizno isjeeni3 ogromni3 kameni3 %lokova jedni3 na druge. 9 razvoju graevinarstva Egipat je tako %io neprikosnoveno carstvo vi+e od ,))) godina. Egip8ani su vjerovali da je preminulom i dalje potre%no njegovo tijelo i razne stvari koje su sa3ranjivane uz tijelo kako %i preivio u zagro%nom ivotu. >ni su znali da se u suvim pustinjama stvari veoma do%ro uvaju i %irali su pose%na mjesta za sa3ranjivanje koja su i danas izuzetno do%ro ouvana. 9vaeni stanovnici Egipta tog do%a %ili su dovoljno %ogati da izgrade velelijepne gro%nice i %ogato i3 opreme zlatom, dragim kamenjem, zapisima na papirusu, slikovnim prikazima i statuama. Dedna od najpoznatiji3 piramida je =elika piramida faraona ;ufua ' sagraena je od , miliona i 0)) 3iljada kameni3 %lokova, a svaki %lok tei oko ,,* tone. 'ijer% $i(i Egip8ani nisu slikali stvarne predstave iz ivota, ve8 su nji3ove slike %ile vrsta dijagrama za koje se vjerovalo da imaju maginu mo8. ;ako %i sauvali maginu mo8 svoje umjetnosti, umjetnici su precizno kopirali likovni stil svoji3 predaka, pa su tako svi umjetnici drevnog Egipta slikali na isti nain stvaraju8i veoma sline slikovne prikaze. >vi prikazi u gro%nicama usko su vezani za egipatsko slikovno pismo ili 3ijeroglife za koje se vjeruje da su nastali jo+ prije oko * ))) godina. Egip8ani su magine mo8i pripisivali i 3ijeroglifima i uglavnom su i3 korisili u 3ramovima i gro%nicama. Eijeroglifski sim%oli, odnosno slikovno pismo, zapravo predstavljaju cijele rijei povezane pose%nim znacima kojima su umjetnici o%ino opisivali ivot i vjerovanja preminulog koji je sa3ranjen u toj gro%nici. IV PRIRO)NA OSNOVA

Re$je(

K$i&a

'idr% ra(ija

*i$jni i iv%tinj"#i "vijet

a+Re$je( =i+e od -)F teritorije zauzimaju pustinje, ukljuuju8i $i%ijsku @tkz. ?apadnu pustinjuA na zapadu# dio Sa3are, Ara%ijsku pustinju @tkz. !stonuA koja granii sa "rvenim morem i Sueckim zalivom, na istoku. $i%ijska pustinja poznata je kao Gveliko pjeskovito moreH u kome postoji nekoliko depresija od koji3 je najve8a ;atara. >d pustinjski3 oaza u $i%ijskoj pustinji najpoznatija su: 6arija3, 5aktila, ;arija3, Carafra i mnoge druge. a izrazitom jugu du granice sa Sudanom nalazi se u%ijska pustinja, ogromna teritorija kameniti3 povr+ina i pjeskoviti3 dina. Sinajsko poluostrvo o%u3vata pjeskovite pustinje na sjeveru i ogromne planinske vijence na jugu sa zastra+uju8im vr3ovima koji se izdiu i do ,()) m iznad "rvenog mora. .lanina ;atarina @Da%al ;atrina3, ,,70/ mA najve8a je planina u Egiptu. alazi se na Sinajskom poluostrvu kao i planina Sinaj @Da%al &usaA gdje je prema 3e%rejskoj 6i%liji &ojsije primio deset %oiji3 zapovjesti. :ijeka il ulazi u Egipat iz Sudana i tee sjeverno prema Sredozemnom moru. Svojom cijelom duinom od june granice do ;aira il podsje8a na dugi 3odnik jer se iznad njegove doline izdiu visoke stijene. Duno od grada !dfua dolina ila rijetko da dostie +irinu ve8u od 0 km.>d !dfua do ;aira prosjena +irina doline iznosi ak i do ,0 km i ve8i dio zapadne strane je iskori+ten za poljoprivredu. >ko ;aira dolina se stapa sa deltom i zauzima ,*) km sredozemne o%ale. anosi aluvijalnog mulja i drugog rijenog materijala poslije poplava :ozete, 5amijete i drugi3 rijeka nainili su deltu najplodnijom regijom Egipta. !pak, iako poplave donose plodan mulj Asuan ini sve da smanji godi+nji %roj poplava, z%og erozije u prio%alnom podruju koju vr+i slana voda. 9 Egiptu postoji mnogo jezera. Dezero aser, ogromni rezervoar %lizu Asuana, prostire se du Sudanske granice. iz plitki3 i slani3 jezera smje+teni su na krajevima delte prema moru. 5rugo ve8e jezero je 6irkat ;varun koje se nalazi u unutra+njosti tj. u pustinji sjeverno od grada Cajum. ,+K$i&a Egipat se nalazi u suptropskom podruju. ;limu odlikuju vru8a i suva ljeta i tople zime, tj. topli periodi od maja do septem%ra i 3ladni od novem%ra do marta. ajvi+e temperature u o%a perioda uslovljene su sjevernim vjetrovima. 9 o%alnim podruijima prosjene temperature kre8u se od maksimalne 0/I" do minimalne (<I". =elika temperaturna variranja naje+8a su pojava u pustinjama od maksimalne dnevne <7I" do minimalni3 7I" tokom no8i. 2okom zimskog perioda temperature tokom no8i padaju i do )J. .odruja sa najve8om vlanosti nalaze se du sredozemne o%ale, a prosjena kol. padavina iznosi ,))mm godi+nje, dok je prosjena koliina padavina u ;airu samo ,7mm godi+nje, a u

pustinjskim o%lastima ki+a pada jednom u nekoliko godina. ;oliina padavina opada idu8i ka jugu, dok temperatura raste. ;amsin @suv i topao pustinjski olujni vjetarA javlja se u aprilu i maju, a dostie %rzinu i do (*) kmK3. c+'idr% ra(ija il ulazi u Egipat kod =adi'Ealfe na njegovoj junoj granici. 2ee kroz pustinju (,*', km +irokom dolinom do Asuana. >d Asuana po+to pree svoju poslednju kataraktu, il tee kroz dolinu koja se +iri od *',) km i protee do ;aira neki3 /)) km. 5alji3 0)) km do mora prolaze nilske vode kroz vrlo prostranu deltu, razgranatu u mnogo rukavaca. 5elta zavr+ava sa lagunskom o%alom dugom ,*) km. 5olinu i deltu ila pokriva izuzetno plodno zemlji+te koje je rijeka 3iljadama godina taloila u sloj de%eo ()'(, m. Svake godine od avgusta do okto%ra vodostaj ila poraste, rijeka se izlije iz korita i poplavi svoju dolinu i deltu. .oslije povlaenja ostavlja za so%om mulj koji o%navlja plodnost tla. a teritoriji Egipta il ne prima ni jedanu stalnu pritoku. ;lima koja vlada nad dolinom je izrazito topla, pustinjska. Samo morska o%ala poznaje ki+e. 9 dolini ila vlada trajna vedrina. =egetacijsko do%a uop+te se ne prekida# %iljke neprestano rastu i dozrijevaju. 2e prirodne okolnosti stvorile su od doline ila najve8u rijenu oazu na svijetu. ;oliko se moe iz istorijski3 izvora zakljuiti ljudi se ve8 7))) godina koriste tim tlom i poplavama ila: grade kanale, podiu nasipe, izvlae vodu, sve do na+i3 dana. >sim plodnog tla i nilske vode priroda je o%darila Egipat i znaajnim rudnim %ogadstvom. a Sinajskom poluostrvu i u crvenomorskom primorju ima izda+ni3 izvora nafte. 9 tom primorju javljaju se i fosfati. A zapadno od delte u sredozemnom primorju ima kamene soli. d+ *i$jni i iv%tinj"#i "vijet =egetacija Egipta ograniena je na deltu, dolinu ila i pustinjske oaze. ajvi+e rasprostranjena je kokosova palma. >d ostali3 vrsta drve8a ovde se nalaze akacija, tamaris, karo%. 5rve8e koje je donijeto sa drugi3 kontinenata su empres, eukaliptus, mimoza kao i razne vrste vo8ki. Aluvijalno tlo Egipta, naroito u delti, pogodno je za gajenje razliiti3 %iljaka i kultura, ukljuuju8i groe, razne vrste povr8a, cvije8a poput lotusa, jasmina i rue. 9 pustinjskim predjelima naje+8e raste +i%lje i trava za stoku. .apirus, nekada zastupljen du

ila, sada se moe na8i na samom jugu Egipta. ?%og pustinjske klime, Egipat ima nekoliko doma8i3 divlji3 ivotinja. Gazele u pustinji, kao i lisice, 3ijene, +akali, divlji veprovi naseljavaju razliita podruja, uglavnom deltu i planine du "rvenog mora. >d reptila ivi nekoliko vrsta otrovni3 zmija. ;rokodili, nastanjeni nekad u 5onjem Egiptu, danas uglavnom ive na podruju Gornjeg Egipta. >d ptica ivi flamingo, orlovi, le+inari, pelikani i jo+ preko <-0 poznati3 vrsta. astanjeni su i mnogi insekti, a +korpioni ive u pustinjskim predjelima. 9 jezerima i u ilu ivi oko /) vrsta ri%e. II STVARANJE -O)ERNE )RAVE Egipat, slu%eni naziv Arapska :epu%lika Egipat @Dum3uriLat &isr al'Ara%iLa3A, zemlja u sjeveroistonoj Africi i jugozapadnoj Aziji. .oetkom != vijeka p.n.e. nizovi osvajaa su donijeli nove religije i jezike na podruje Egipta. .oljoprivredna %ogatstva, centar trgovine, dug period politikog jedinstva odravao je kulturu na visokom nivou. !ako je Egipat danas ara%ijsko govorno podruje i islamska zemlja ipak sadri vane aspekte 3ri+8anske, grko' rimske i drevne tradicije starosjedilaca. &uslimanski Arapi osvojili su Egipat 7<(. godine n.e. i od tada je postao dio arapskog i muslimanskog svijeta. &odernu dravu osnovao je &u3amed Ali, koji je %io sultanov podanik u Egiptu od (M)*. do (M<-., dok je drava %ila provinicija >tomanskog carstva. 6ritanija je zauzela Egipat (MM,. godine. .oslije <) godina kolonijalnog ropstva Egipat je (-,,. postao nezavisna monar3ija. &eutim, prisutnost %ritanske vojske zajedno sa monopolom 6ritanije u proizvodnji i otkupu egipatskog pamuka prisiljavali su novostvorenu monar3iju da se i u unutra+njoj i u vanjskoj politici ravna prema volji 6ritanaca. 2ek (-*,. kada je mlada revolucionarna inteligencija uspjela da na elu sa grupom oficira unutra+njom revolucijom protjera kralja i proglasi repu%liku do+ao je kraj i %ritanskom tutorstvu. a energine za3tjeve nove revolucionarne vlade =elika 6ritanija je %ila prisiljena da povue vojsku i iz zone Sueckog kanala, ime je Egipat stekao potpun suverenitet na itavoj svojoj teritoriji. .oslije sloma neuspjele %ritansko'francusko'izraelske agresije na Egipat (-*7. porastao je meunarodni ugled Egipta. >tada revolucionarna vlada provodi unutra+nje reforme, koje u krajnjoj liniji tee ka socijalizmu. 9 vanjskoj politici Egipat je dosljedan po%ornik arapskog jedinstva i aktivne koegzistencije meu narodima. "ijeli arapski svijet priznaje ga svojim predvodnikom u svjetskoj politici. 9 ratu sa !zraelom (-7/. Egipat je pretrpio poraz, ime su mu nanijete velike +tete, meu kojima su svakako najosjetljivije privremeni gu%itak Sinajskog poluostrva i o%ustava prometa na Sueckom kanalu. 2akse koje je Egipat u%irao za prolaz %rodova Sueckim kanalom %ile su jedan od njegovi3 najznaajniji3 pri3oda.

>dugovlaenje mirnog i pravednog rje+enja spora sa !zraelom, preko >9 'a i preko konferencije etiriju veliki3 sila, dovodi Egipat u situaciju da tro+i ogromna sredstva za naoruanje, +to je svakako veliko optere8enje za njegovu privredu. ?a vrijeme predsjednike vladavine Anvara al'Sadata (-/-. Egipat je postao prva arapska nacija koja je potpisala mirovni sporazum sa jevrejskom dravom !zrael. Egipat je najznaajniji politiki i kulturni centar Arapskog svijeta. VI PRIVRE)NA OSNOVA
Radna "na a Pri&arni "e#t%r Se#.ndarni "e#t%r Tercijarni "e#t%r

;roz istoriju Egipta glavna privredna djelatnost je %ila poljoprivreda uprkos injenici da je -*F zemlji+ta pod neplodnim pustinjama. >no +to najvi+e uspijeva na ovim prosorima je pamuk, vrlo vaan izvor novca. .rva modernija industrijska postrojenja pojavila su se (-0)'i3 godina. !ndustralizacija je porasla (-7)'i3 kada je ve8ina industrijski3 postrojenja dospjelo u dravne ruke. ;rajem NN vijeka pojavili su se i drugi vani izvori novca od turizma, nafte... 9prkos razvoju privrede i dru+tvenom napretku, Egipat je relativno siroma+na zemlja. Radna "na a 9kupan %roj radno aktivnog stanovni+tva iznosi ,(,/ miliona @/)F mu+ke populacije i 0)F enskeA. 0<F stanovni+tva se %avi poljoprivredom i ri%olovom. 9 sekundarnom sektoru zaposleno je ,,F stanovni+tva, a u tercijarnom <<F. >d (-7(. postoji Egipatska trgovinska unija koja je pod upravom vlade. a+ Pri&arni "e#t%r .oljoprivreda

(---. ova grana privrede zajedno sa ri%olovom inili su (/F %ruto nacionalnog do3otka. .rije industrijalizacije, najvi+e su se izvozili poljoprivredni proizvodi, ali taj %roj se znatno smanjio poslije (--M. na samo 7F. ajvaniji poljoprivredni proizvodi su: pamuk, itarice, vo8e i povr8e, stona 3rana. .ovr+ina o%radivog zemlji+ta je znatno mala, ali vrlo plodna. Plodna dolina rijeke Nil ?auzima prostor oko delte i itave doline ila.

!ako je poetkom NN vijeka Egipat mogao da zadovolji potre%e stanovni+tva itaricama, danas O uvozi, kao i veliku koliinu mesa i mlijeni3 proizvoda, a izvozi vo8e, povr8e, +e8er i riu. :i%olov :i%olov je vana grana privrede. =elike koliine ri%e nalazi se u Sredozemnom moru. ,+ Se#.ndarni "e#t%r &anufaktura !ndustrijski proizvodi @rudarstva, manufakture i graevinarstvaA inili su 0,F %ruto nacionalnog do3otka (---. >snovni proizvodi su: tekstil 3emikalije, metali, petrolejski proizvodi. ova ekonomska politika dovela je do osnivanja privatni3 kompanija za proizvodnju automo%ila, elektronike i lijekova. =e8ina ovi3 fa%rika skoncentrisane su oko dva najve8a centra, ;aira i Aleksandrije i u industrijskoj zoni du Sueckog kanala. :udarstvo .etrolej je najvaniji proizvod i glavni izvor pri3oda. (-M). vlada je podstakla proizvodnju prirodnog gasa u cilju sna%dijevanja doma8i3 potro+aa energijom. .rirodni gas poeo se izvoziti -)'i3 godina. Glavna naftna i gasna polja su u o%lasti "rvenog mora i $i%ijske pustinje. Egipat je %ogat i fosfatima, solima, kamenom i eljeznom rudom. Energija ilu, "rvenom i

Egipat posjeduje dovoljno energije da zadovolji potre%e svi3 potro+aa. Glavni izvori energije su 3idroelektrane %lizu Asuana. ;oliine nafte i prirodnog gasa takoe zadovoljavaju skoro ve8inu potro+aa. Gasne cijevi sna%dijevaju sve glavne centre. c+ Tercijarni "e#t%r 2urizam (---. <,* miliona turista posjetilo je Egipat @od toga -)F posje8uje ;airo, piramide u Gizi, 3ramove u $uksoru i ostale zanimljivosti EgiptaA. ;rajem M)'i3 i poetkom -)'i3 godina mnogi turisti posje8uju "reveno more u zimskom periodu @ z%og predivne i ugodne klimeA.

(--,. napad islamski3 ekstremista na turiste ugrozio je turizam, ali i to se u%rzo popravilo, jer je turizam kao grana privrede kompletna u rukama privatni3 vlasnika.

Piramide u Gizi Hram u Luksoru Sao%ra8aj 5uina eljezniki3 pruga iznosi *,),7 km i sve su u dravnom vlasni+tvu. Glavni pravci povezuju Asuan i gradove sjeverno od Asuana sa Aleksandrijom, na o%ali Sredozemnog mora. :ijeni putevi iskori+teni su uglavnom za transport. ajve8i promet je na ilu. 5va autoputa povezuje ;airo sa Aleksandrijom, a ostali sa .ort Saidom, Suecom i Cajumom. 9kupna duina puteva iznosi 7<.)))km. .ostoje redovni letovi iz Aleksandrije i ;aira do veliki3 svjetski3 centara. 9 EgLpt'air'u, dravnoj aviokompaniji, postoje redovni doma8i i strani letovi. Egipat ima oko M) aerodroma.

ajve8a pomorska luka je Aleksandrija, zatim ne+to manje su .ort Said i Suec. VII REGIONALNA PO)JELA Gornji Egipat o%u3vata dolinu ila od june egipatske granice pa do %lizu ;aira. ?a3valjuju8i vje+takom navodnjavanju u tom dugom pojasu preovladava uzgajanje pamuka i +e8erne trske. .amuk je zauzeo prostrane povr+ine u o%liku monokulture. 9 Gornjem Egiptu znatne se povr+ine zasijavaju jemom i prosom, a do%ro uspijevaju i druge itarice @kukuruz, p+enica, riaA. 9z ku8e rastu i datuline palme. 9z ru%ove doline ima do%ri3 maslinika i agruma. ajve8i grad u tom dijelu Egipta je AsLat. >d njega se odvaja kanal koji vodi u veliku oazu Cajum u kojoj se uzgajaju pamuk i itarice. a jugu uklesani su u stijenama kipovi faraona, a dolinom se prostiru ru+evine 3ramova i palaa u 2e%i, $uksoru i ;arnaku. 9slijed podizanja nivoa vode izgradnjom %rane Asuana mnogi su spomenici 9 Gornjem Egiptu znatne se povr+ine zasijavaju jemom i prosom, a do%ro uspijevaju i druge itarice @kukuruz, p+enica, riaA. 9z ku8e rastu i datuline palme. 9z ru%ove doline ima do%ri3 maslinika i agruma. ajve8i grad u tom dijelu Egipta je AsLat. >d njega se odvaja kanal koji vodi u veliku oazu Cajum u kojoj se uzgajaju pamuk i itarice. a jugu uklesani su u stijenama kipovi faraona, a dolinom se prostiru ru+evine 3ramova i palaa u 2e%i, $uksoru i ;arnaku. 9slijed podizanja nivoa vode izgradnjom %rane Asuana mnogi su spomenici potopljeni. 5onji Egipat o%u3vata prostranu deltu ila. 5elta daje zimi etvu p+enice, jema i povr8a. $jetna etva sastoji se uglavnom od pamuka i rie. Desenjska donosi kukuruz i proso. >sim toga u delti rodi i razno vo8e @datule, %anane, agrumi, smokve, kajsije, %reskve, ja%uke, kru+ke...A. 5onji Egipat je ispresijecan gustom mreom cesta i eljezniki3 pruga. ilom i %rojnim kanalima plove mnoge lae. >vo je gusto naseljeno podruje sa glavnim centrima: ;airo, politika i kulturna metropola, administrativni, trgovaki i turistiki centar# Aleksandrija, glavna egipatska luka, metropola trgovine pamukom, itom, +e8erom i vo8em. !stono od delte ila protee se zona Sueckog kanala. 2aj veliki svjetski morski put pod egipatskom upravom i odgovorno+8u angauje na desetine 3iljada egipatski3 slu%enika i radnika. a sjevernom ulazu u kanal razvila se moderna luka .ort Said, a na junom ulazu luka Suec. V STANOVNI/TVO I NASELJA

Re$i ija

Je0i#

Etni1#e r.!e

O,ra0%vanje )r.2tvena "tr.#t.ra 3&jetn%"t

Na1in iv%ta

6roj stanovnika prema popisu iz ,))(. iznosi 7-.*07.7<<. Stanovni+tvo iskljuivo ivi na teritoriji delte, doline ila, Sueckog kanala i na sjevenom o%alnom podruju Sinajskog poluostrva. .ostoje i manje zajednice, ali one ive u oazama $i%ijske pustinje, u gradovima sa razvijenom rudarskom i naftnom industrijom u Ara%ijskoj pustinji. .ostoji i mala populacija nomadski3 %eduina. Gustina naseljenosti je /) stanovnikaKkm1, ali na manje od *F teritorije gustina naseljenosti iznosi (-)) stKkm1. atalitet je ,*.0M roeni3K())) stanovnika, a mortalitet /.M0 umrli3K())) stanovnika.

.rosjeni ivotni vijek je 70 godine, 7( kod mu+karaca i 7* kod ena. 9 istoriji Egipta ve8ina stanovni+tva ivjelo je na selima i %avilo se poljoprivredom. 9 drugoj polovini ,)'og vijeka stanovni+tvo sa sela slilo se u gradove, trae8i posao. 2ako da je do (---. <7F stanovni+tva ivjelo u gradovima. a+Re$i ija Slu%ena religija u Egiptu je islam. .rema cenzusu iz (-M7., -<F Egip8ana su muslimani. ajve8a religijska manjina su ;opti. >ni sa ostalim manjinama @pravoslavni Grci i Dermeni, katoliki Grci i Dermeni i protestantiA ine <F od ukupnog %roja stanovnika. ;opti i ostale manjine smatraju da slu%eni popis nije taan te da oni ine () F od ukupnog %roja. a ovom prostoru ivjeli su Devreji, iako u malom %roju, vrlo ekonomski vani. apustili su zemlju poslije (-*7. kada su oruane snage !zraela, Crancuske i =elike 6ritanije napale Egipat.

.oetkom M)'i3 godina islamski vojnici pripadali su islamskim grupama i Di3adu. (--,. poela je kampanja oruanog nasilja sa centrom u ;airu i Gornjem Egiptu iji je cilj %io osnovati vladu striktno zasnovanu na !slamskom pravu. Prtve ovog nasilja %ili su ;opti, vladini slu%enici i turisti. >rganizacije za ljudska prava ustanovili su da egipatska vlada vr+i diskriminaciju nad ;optima. =lada porie ove optu%e ali i dalje su prava ;opta ograniena.

pr. >ni moraju traiti dozvolu od vlasti da grade nove crkve ili rekonstrui+u ve8 postoje8e.

,+ Je0i# Slu%eni jezik u Egiptu je arapski. Standardni knjievni arapski jezik razumiju samo visoko o%razovani ljudi. u%ijanci govore starim jezikom. 6er%er se upotre%ljava u nekoliko naselja u oazama ?apadne pustinje. Eri+8ani upotre%ljavaju koptiki jezik, na kojem je sluena liturgija. 9 upotre%i su engleski i francuski meu o%razovanim Egip8anima. c+Etni1#e r.!e ?%og +arolike rasne strukture starosjedioci Egipta su %ili podijeljeni u etnike grupe, danas razlog tome su upotre%a razliiti3 jezika i pripadanje razliitim religijama. &nogi Egip8ani su potomci drevni3 Egip8ana, populacije koja je %ila naseljena u sjeveroistonoj Africi. 6lizu <))) arapski3 konjanika zauzelo je Egipat i pro+irilo islam. Arapski doseljenici poeli su se mje+ati sa starosjediocima, stupaju8i u %rane odnose. 5ana+nji Egip8ani vode porijeklo i od drugi3 osvajaa pose%no :imljana, Grka i 2uraka. >dvojena starosjedilaka grupa u%ijanci ivjeli su u sjevernom Sudanu i junom Egiptu. a 3iljade

nji3ovi3 sela poplavljena su izgradnjom jezera aser u %lizini Asuana. u%ijska populacija danas je skoncentrisana u Asuanu i ;airu. =lada i3 ne priznaje kao etniku manjinu. &ali %roj Grka, 2alijana, Devreja i ostali3 manjina se stopio sa doma8im 3ri+8anskim i muslimanskim stanovni+tvom. d+ O,ra0%vanje -MM. osniven je 9niverzitet u Al'Az3aru. >vo je najstariji univerzitet na svijetu i vode8a institucija u izuavanju vi+i3 islamski3 nauka. .oiva na mrei religiozni3 +kola paralelni3 dravnom sistemu. 9niverzitet u ;airu, osnovan (-)M., takoe je vode8a institucija vi+eg o%razovanja. .ostoji jo+ dvanaest dravni3 univerziteta, u ;airu, Asuanu, Aleksandriji... Ameriki 9niverzitet u ;airu je jedini privatna institucija vi+eg o%razovanja. 6rz rast populacije oz%iljno su preopteretili sistem o%razovanja. 9ionice su od osnovni3 +kola do univerziteta prepune, a +kolama nedostaje radni materijal za adekvatno o%razovanje. &nogo djece neredovno po3aaju +kolu ili ak nikako, jer moraju raditi da %i izdravali svoju porodicu. .rema popisu iz ,))(. /),/ F stanovni+tva je pismeno, od toga //,, F mu+karaca i 70,M F ena. e+ )r.2tvena "tr.#t.ra 9 Egiptu stanovni+tvo se od davnina %avilo uglavnom poljoprivredom. .rije agrarne reforme siroma+ni radnici nisu posjedovali nikakvu zemlju. Agrarnom reformom ograniena je povr+ina zemlje koju porodica ili pojedinac moe posjedovati, a te granice su jo+ vi+e smanjene poslije (-7(. i (-7-. >va ogranienja su slomila politiku i dru+tvenu mo8 %ogati3 zemljoposjednika. 9prkos reformama, nii sloj opet je do%io malo ili ak nije do%io ni+ta od o%radive zemlje. ;ao posljedica toga migrirali su u gradove trae8i posao da %i se pre3ranili. =e8ina i3 se zaposlila u industriji koja se u%rzano razvijala z%og vladini3 industrijalizacijski3 programa od (-*)'(-7). !pak mnogi su ostali nezaposleni, tako da je veliki %roj farmera, gradski3 radnika i profesionalaca migriralo u Saudijsku Ara%iju, $i%iju i ostale zemlje %ogate naftom, trae8i posao i platu 7Q ve8u nego +to su u Egiptu mogli zaraditi. &igracije iz sela u gradove i migracije u druge zemlje nastavljene su i (--)'i3. Samo <)F se %avilo tradicionalnim zanimanjima @ri%olovom,uzgojem %iljaka i ivotinjaA, dok je ,,* miliona Egip8ana radilo u inostranstvu. (+ Na1in iv%ta

.ostoje dva glavna stalea. 9 prvi spadaju elita i o%razovana zapadna visoka i srednja klasa. 5rugoj grupi, koja je znatno ve8a, pripadaju siroma+ni farmeri, gradsko stanovni+tvo i radnika klasa. .ostoje ogromne razlike u nainu ivota, navikama, is3rani, o%laenju itd. (-/). vlada je predstavila li%eralnu ekonomsku politiku poznatu kao Gotvorena vrataH. >va politika najvi+e je odgovarala prvoj grupi, jer su se povezali sa stranim kapitalom i kulturom, dok drugoj grupi su znatno oteali ivot, jer nisu u stanju da se%i priu+te ono sto je predstavljeno na televiziji, gradskim %il%ordima ili u novinama. 9 pro+losti ene iz nii3 stalea radile su u poljima sa svojim muevima da %i mogli izdravati svoju porodicu, dok su ene iz visoki3 stalea ostajale u ku8ama isticaju8i da su nji3ovi muevi dovoljno %ogati da mogu sami da izdravaju porodicu. 5anas mnoge ene rade i z%og toga nose +alove oko glave koji podsje8aju da su one i dalje muslimanske ene iako rade van ku8e. aje+8a jela u Egipatskoj ku3inji su palainke, ku+ari @pasta sa lukom i raznim travamaA i svjee vo8e i povr8e. Raj ili kafa je o%avezan dodatak jelu. 6ogati Egip8ani jedu i evropska jela, pose%no Crancuske ku3inje. +3&jetn%"t Egipat je dugo %io centar ara%ijske i islamske knjievnosti, ar3itekture i primijenjene umjetnosti. 9 modernom periodu mnogi elementi evropskog stila se mogu prepoznati u egipatskom kulturnom ivotu. ;njievnost' Arapske kratke prie pojavile su se u Egiptu krajem N!N i poetkom NN vijeka. ?aLna%, egipatskog pisca &u3amed Eusein EaLkala, smatra se prvim arapskim romanom. !staknuta linost je agui% &a3touz, do%itnik o%elove nagrade za knjievnost. $ikovna umjetnost'!slamska tradicija za3tijevala je predstavljanje ljudi i ivotinja u umjetnosti. ;ao rezultat toga u osnovi islamske umjetnosti su kaliografija i apstraktne ara%eske. Ar3itektura'9 Catimid eri i &amluk eri izgraeni su mnogi ar3itektonski spomenici, koji o tom do%u svjedoe postoje8i i danas u ;airu. .les' ajpopularniji je ples 6eli, izvodi se u razliitim situacijama od no8ni3 klu%ova do porodini3 slavlja. .ozori+te i film'.rva moderna arapska predstava izvedena je u ;airu (M/).

Egipat je centar filmske produkcije arapskog svijeta od (-0). 6i%lioteke i muzeji'9 muzeju u ;airu nalazi se najve8a svjetska kolekcija drevne egipatske umjetnosti, ukljuuju8i i %laga iz gro%nice faraona 2utankamona. 9 &uzeju islamske umjetnosti u ;airu, ima %ogata kolekcija grnarije, drvoreza i ostali3 djela islamske umjetnosti. Egipatska arodna %i%lioteka sadri najve8e kolekcije arapski3 rukopisa.

Vladari sa svojom vojskom, crte na papirusu

Egipatska ar.itektura
:z pro,ekta \]^]_`a]bc
+koHi na. navigaIija1 pretraga Kako je veK reHeno1 ,gipKani su bili vie posveKeni obezbeivanju zagrobnog ivota1 nego svakodnevnim ivotom& Tako su od ar itekture saHvune samo grobniIe i ramovi iz kasnijeg perioda1 dok su svetovne kuKe graene od troni materijala i brzo unitene& 1. !taro *arstvo Prve grobniIe su bile mastabe - grobniIe ukopane u zemlju sa karakteristiHnom trapezastom umkom na povrini& Podzemni deo se sastojao iz manje ili vie komplikovanog lavirinta - bar dve grobne prostorije - prava i lana& To se radilo u pokuaju da se zatiti od pljaHkaa grobova1 koji su postojali i u to vreme& Vesto je skulptura preminulog uzidavana u niu u zidu sa prorezom za oHi da bi mogla da posmatra eventualne uljeze& Postavljanjem vie mastaba jednu na drugu je nastala prva stepenasta piramida - grobniIa kralja 3osera ili Dozera1 izgraena oko '(44&g&p&n&e& Lna je veoma znaHajna sa stanovita istorije umetnosti jer nam je poznat njen graditelj - prvi umetnik Hije je ime zabeleeno& 3vao se 2m otep& -anje od jednog veka kasnije poHelo je zlatno doba piramida& 9 kompleksu u *izi kod Kaira izmeu '($4& i %(44& su izgraene najmonumentalinije piramide u istoriji& !ajveKa i najstarija je Keopsova piramida jo +tarom veku proglaena jednim od MM>elike piramideXsedam svetski HudaN& Kompleks Hine i Kefrenova i -ikerinova piramida& Piramide su bile obloene uglaHanim kamenom

sa pozlaKenim vr ovima& Ta obloga se saHuvala jo samo na Kefrenvoj piramidi& 9 kompleksu su se nalazili ramovi i palate a Huvala ga je velika +finga& >. !redn,e *arstvo 9sled opte dekadenIije1 ni grobniIe se vie ne prave monumentalno& $. )ovo *arstvo *robniIe ukopane u stenu&

*robniIa kraljiIe Hatepsut oko %:74& g&p&n&e&1 Deir-el-Ba ari1 ,gipat

+agraen je uz kamenu liiIu sa tri kamena dvorita sa kolonadama <nizovima stubova= povezana rampama1 koja su vodila do male kultne prostorije ukopane u steni& Lvaj izuzetni spoj prirode i ar itekure podseKa na komplekse iz +tarog Iarstva1 kao to je kompleks u *izi1 ali se ovde umesto piramide nalazi breg&

6monov ram u Juksoru1%)"4-%'#4& g&p&n&e& posveKen 6monu1 njegovoj eni -ut i sinu K onsuu& Hram je zidan vie od jednog veka1 a poHeo je da ga gradi 6men otep 222& Kroz masivnu kapiju ulazi se u prvo dvorite1 zatim kroz dvoranu sa stubovima < ipostil= u drugo dvorite1 pa u jo jednu ipostilnu dvoranu1 pa tek onda u ram& Vitav kompleks je zatiKen od spoanjeg sveta debelim zidom i ostavlja utisak mistiHnog i zastraujuKeg& Tutankamonova grobniIa1 oko %)#4&g&p&n&e& dolina kraljeva1 Juksor& Pronaena neopljaHkana %"''& godine& Redina faraonska grobniIa otkrivena u prvobitnom stanju&