58 'e']e =e pe.].

]e ,-Tes'e]
| |'|1'
'|l.l.'''.\|
1O-'d''
!"#$%&'#(%(# # *&#'+(#",'
-./!0(%(# 1!&#2#/

" #$"%&' '#()*)+&$'&),"
34 *56786 96 :;<=8>=86 ?@(6A76B














! #$!%&'
! #$!%&'
'#()*)+&$'&),!
'#()*)+&$'&),!
!"#$%&$%' )"
!"#$%&$%' )"
*+ ,-'.%'
*+ ,-'.%'
)$/
0 1#'%./ 234&)&5.#/.&6'
0 1#'%./ 234&)&5.#/.&6'
7 899:;9<= >
!#&?#');@A5A6"
(dhe Teste nga Drejta Administrative)
www.e-Libraria.com
1
E DREJTA ADMINISTRATIVE


1. E drejta dhe normat juridike - E drejta nnkupton nj sistem normash
juridike t cilat i sanksionon shteti me qllim t mbrojtjes s rendit shoqror. N
shoqrin e civilizuar njerzit sillen sipas normave (rregullave) shoqrore t cilat i
krijojn vet. Kjo dmth q njeriu nuk mund t sillet ashtu siq do t dshironte ai
vet ndaj antarve tjer t shoqris mirpo n baz t rregullave shoqrore.
Normat shoqrore jan t ndryshme, ndrsa m t njohurat jan: morali, zakoni
dhe e drejta.
Normat juridike prbhen nga dy elemente: dispozicioni dhe sanksioni.
Dispozicioni prmban rregulln e sjelljes me t ciln urdhrohet ose ndalohet
diqka. Mosrespektimi i asaj rregulle dmth dispozicionit shpie deri t aplikimi i
sanksionit, prkatsisht dhuns shtetrore, dnimit etj.


2. Nocioni i pushtetit - Pushteti paraqet raportin midis dy subjekteve n t cilin
njri subjekt i urdhron subjektit tjetr, ndrsa ky i dyti at urdhr e kryen dhe e
respekton. Pushteti shtetror sht i mveshur me aparatin e dhuns. Pushteti
shtetror prbhet nga dhnia e urdhrave mbi sjelljen e njerzve n shoqri,
prapa t cilve n rast mosrespektimit t tyre, qndron aparati I shtetror I
dhuns. N kt mnyr shteti ushtron pushtetin e tij n dhnien e urdhrave mbi
sjelljen (dispozicionin) dhe mbi sanksionin q nnkupton krijimin e s drejts. Aty
edhe krijohet lidhja e shtetit me t drejtn.


3. Prkufizimi i administrats shtetrore - Administrata shtetrore
prfaqson njrin nga instrumentet e aparatit shtetror prmes t cilit shteti
ushtron veprimtarin e vet. Ajo
veprimtari shtrihet n fusha t ndryshme t jets shoqrore, politike dhe
ekonomike t nj vendi. Nj nga format e veqanta t ushtrimit t veprimtaris s
shtetit sht administrata shtetrore. Nga pikpamja juridike administrata
shtetrore edhe vet paraqitet n forma t ndryshme, ndrsa dy jan format
themelore t shprehjes s saj. E para administrata shtetrore n formn e
instrumentit shtetror dhe e dyta administrata n formn e veprimtaris
shtetrore. Pr kt arsye nga nj kuptim i prgjithshm i administrats
shtetrore burojn dy kuptime t veqanta:
I pari, kuptimi formal ose organizativ I administrats shtetrore dhe
I dyti kuptimi material ose funksional I administrats shtetrore.
Me administratn shtetrore n kuptimin formal - organizativ tregohet trsia e
sistemit t posaqm t atyre organeve shtetrore, t cilat njihen si organe t
administrats shtetrore dhe t cilat ngarkohen me ushtrimin e pushtetit
shtetror n form t veprimtaris s administrats shtetrore.
Me administratn shtetrore n kuptimin material-funksional tregohet jo m
aparati administrative I shtetit, por vet veprimtaria shtetrore q zhvillon ky
aparat dmth tregohet veprimtaria q zhvilohet n baz dhe pr zbatim t ligjit.


www.e-Libraria.com
2
4. Akti juridik dhe akti administrative - Aktet juridike mund t jen t:
prgjithshme dhe individuale. Me aktin e prgjithshm juridik krijohen norma t
prgjithshme juridike, me t cilat rregullohen marrdhniet e caktuara
shoqrore.Midis akteve t prgjithshme juridike kushtetuta paraqet formn
juridike me prmbajtje m t lart sepseme t ,mvishen normat kryesore
juridike" t cilat rregullojn marrdhniet m t rndsishme n shoqri. SI ligj
themelor Kushtetuta sht akti juridik me fuqi m t lart nga aktet tjera. Prveq
kushtetuts sht edhe ligji I cili paraqet nj form tjetr juridike, burim tjetr I
rndsishm juridik (formal) fuqia juridike e t cilit, n raporte me kushtetun,
sht m I ult, kurse n raport me aktet tjera juridike sht m e lart. Pra me
aktet e prgjithshme juridike krijohen normat juridike dhe prgjithsisht
rregullohen marrdhniet shoqrore, me aktet juridike individuale bhet
konkretizimi I tyre.
Akti administrative - Mund t vshtrohet n dy aspekte: at formal dhe material.
Si akt administrative, n kuptimin formal, konsiderohet akti I organit shtetror, I
cili nxirret sipas procedurs s caktuar (procedua administrative), ndrsa akti
administrative n kuptimin material paraqet shprehjen e vullnetit t organit
shtetror.


5. Nocioni i marrdhnies juridike dhe kuptimi i prgjithshm i
marrdhnies juridike administrative - N kuptimin m t prgjithshm,
marrdhnia juridike prfaqson nj pozit shoqrore t rregulluar, sipas s cils
njerzit duhet t sillen. Marrdhnia juridike sht marrdhnie shoqrore, ndrsa
ndryshon nga marrdhniet tjera, sepse pas marrdhnies shoqrore qndron
shteti, prkatsisht dhuna shtetrore, ndrsa pas marrdhnieve tjera jo.Qdo
marrdhnie juridike sht marrdhnie midis personave. Keta persona
emrtohen n t drejtn subjekte juridike, t cilat nuk jan elemente, po jan
barts t marrdhnies juridike. Qdo marrdhnie juridike ka dy elemente:
autorizimin juridik dhe detyrimin juridik. Autorizimi do t thot mundsin e
marrjes s veprimeve t caktuara, sjelljen e caktuar t cilat i mbron normat
juridike. Ndrsa detyrimi juridik nnkupton se nj subjekt sht i obliguar q t
sillet sipas mnyrs q e krkon subjekti tjetr prej tij. Autorizimi juridik mund t
jet i trajtuar si e drejt subjektive dhe si kompetenc.
E drejta subjektive - nnkupton autorizimin e subjektit t s drejts q ai t
vlersoj interesin e vet dhe t ndrrmar masa adekuate t mbrojtjes s interesit
t vet.
Me kompetenc kuptohet e drejta dhe detyra e subjektit t s drejts q t veproj
sipas normave juridike. Pr dallim nga e drejta subjektive ku subjekti vet cakton
interesin e vet, dhe vet i ndrmerr drejtprdrejt masat e nevojshme pr
mbrojtejen e t drejtave t veta, kompetenca prmban edhe obligimin q t
veprohet sipas normave juridike. Prandaj kompetenca sht autorizim q t
mbrohet interesi i subjektit t caktuar.
Marrdhnia juridike administrative sht nj marrdhnie shoqrore specifike, e
cila sht e rregulluar me norm juridike. Kto marrhdnie krijohen prmes aktit
administrative dhe n kto marrdhnie palt paraqiten si bart t drejtash e
detyrash t vendosura dhe t mbrojtura prej shtetit.


www.e-Libraria.com
3
6. Rendi juridik dhe sistemi juridik - Uniteti i normave juridike dhe sjelljet e
njerzve sipas atyre normave prcaktojn nocionin e rendit juridik. Rendi juridik
prfshin vetm at pjes t rendit shoqror, e cila sht e rregulluar me t
drejtn, kurse rendi shoqror prveq rendit juridik, prfshin edhe at moral,
ekonomik e politik. Pr nga struktura e tij rendi juridik mund t ndahet n pjesn
normative, e cila prbhet nga normat dhe pjesn faktike e cila prbhet nga
sjellja konkrete e njerzve sipas normave.
Pr dallim nga rendi juridik, sistemi juridik prfaqson trsin e t gjitha
normave t prgjithshme dhe t veqanta t sistemuara n at mnyr q
paraqesin nj unitet logjik t ndrlidhur dhe jot kundrthnshm.
Qdo system juridik ka dy elemente kryesore: institucionin juridik dhe degn
juridike. Institucioni juridik nnkupton trsin e t gjitha normave, t cilat I
prkasin marrdhnies s njejt shoqrore ose grupit m t vogl t saj dhe t
cilat kan bazat e njjta si dhe jan pjes prbrse e ndonj trsie t caktuar
m t lart. Deg juridike quhet trsia e institucioneve t cilat rregullojn t
njjtn fush t marrdhnieve shoqrore mbi bazat e njjta.


7. Subjekti juridik - Subjekt I s drejts sht titullari I t drejtave dhe
detyrave n marrdhniet juridike. N fakt, subjektet e s drejts jan titullart e
t drejtave dhe detyrave n rendin juridik: personat juridik dhe personat fizik.
Personat fizik nuk jan konsideruar gjithmon subjekte t s drejts. N kohn
bashkohore t gjith njerzit t posalindur bhen subjekte t s drejt. Qdo person
ka aftsin juridike por jo edhe pr t vepruar. Pr dallim nga aftsia juridike,
aftsia pr t vepruar nnkupton ushtrimin faktik t aftsis juridike, prkatsisht
realizimin e saj.
Aftsia pr t vepruar fitohet n moshn madhore. Personi juridik pr dallim nga
ai fizik nnkupton shoqatn e organizuar t qytetarve, organin punues,
institucionin apo bashksin tjetr t cilave me ligj ose me aktin e bazuar n ligj
sht njohur e drejta q t jen titullar t drejtave dhe detyrimeve n rendin
juridik.Aftsia juridike e personave juridik sht aftsi juridike specifike, ndrsa
aftsia e personave juridik pr t vepruar sht e barabart me aftsin juridike
t ktyre personave.


8. Organizata administrative - E vshtruar pikrisht si dukuri reale shoqrore,
organizata administrative paraqet at lloj organizate, n t ciln njerzit kryejn
pun t prgjithshm shoqrore t cilat konsistojn n ushtrimin e pushtetit, n
njrn an, dhe n ushtrimin e shrbimeve t caktuara pr subjektet juridike me
mundsin e shfrytzimit t autorizimit public, n ann tjetr. Mirpo vshtirsit
lindin me rastin e prcaktimit t kuptimit "pun t prgjithshme shoqrore. Se
qka n t vrtet jan "punt e prgjithshme shoqrore, varet nga rregullimet
shoqrore t vendeve t ndryshme q prcaktojn prmbajetjen e tyre.
Zakonisht mendohet se " nj pun merr karakter t prgjithshm shoqror
ather kur at pun nuk mund ta ushtroj secili pr vete ose, s paku, nuk mund
ta ushtroj mir nj individ, siq e ushtron kt, p.sh nj organizat administrative.


www.e-Libraria.com
4

9. Veprimtaria administrative - sipas nj koncepti shumica e autorve
veprimtaris administrative I japin nj kuptim m t gjer se sa q ai ka n t
vertet dhe e prkufizon si veprimtari ekzekutive, ku veprimtaria e organeve t
administrats araqet vetm nj dimension t ushtrimit t saj. Ata q
prfaqsojn kt concept, kan parasysh se me ushtrimin e ksaj veprimtarie
nuk merren dy lloje t veqanta organesh shtetrore - organet ekzekutive, n
njrn an dhe organet administrative n ann tjetr. Veprimtaria ekzekutive
sht sipas tyre veprimtari e njejt dhe e vetme e pushtetit, e cila shfaqet n t
njjtn koh n dy aspekte: n aspektin ekzekutiv dhe n at administrative.T
dyja kto aspekte I konsiderojn si dy an t s njejts veprimtari shtetrore, t
ushtruar nga I njjti system organesh shtetrore. Koncepti tjetr, veprimtarin
administrative e shkput nga veprimtaria ekzekutive n kuptimin e gjer dhe
kshtu nga nj veprimtari e prbashkt, n fakt shfaqen dy lloj veprimtarish
shtetrore, siq shfaqen dy sisteme organesh q I ushtrojn ato veprimtari me
prmbajtje t ndryshme.


10. Procedura administrative - Nj nga elementet q prmendet n teorin
juridike administrative lidhur me procedurn administrative sht: garancia pr
paln se do t nxjerret vendim I ligjshm dhe I drejt; prputhj n mes
gjendjes faktike dhe juridike; mbrojtja juridike e t drejtave subjective; ndjenja e
siguris s pals; zbatimi I normave juridike materiale etj. Prkufizimi m I
ngusht I procedurs administrative sht ai q prfshin n vete elementin e
zbatimit t normave juridike materiale pr rregullimin e materieve t veqanta
administrative.


11. E drejta administrative dhe shkenca e saj - E drejta administrative
prdoret n dy kuptime:
1. Si deg e sistemit juridik ku prfaqson nj trsi normash juridike, me t cilat
rregullohen marrdhniet shoqrore t caktuara
2. Si deg e shkencsj juridike, ku merret me studimin e normave juridike me t
cilat rregullohen marrdhniet e caktuara shoqrore.
E drejta administrative prgjithsisht mund t prkufizohej si trsi normash
juridike me t cilat rregullohen marrdhniet shoqrore q krijohen n fushn e
veprimtaris administrative.


12. Objekti i s drejts administrative - Normat juridike q rregullojn
marrdhniet shoqrore, t cilat prbjn objektin e s drejts administrative
quhen norma juridike administrative. Rregullimi q u bn e drejta administrative
marrdhnieve shoqrore q hyjn n objektin e saj quhet rregullim juridik
administrative.
N literaturn administrative shfaqen pikpamje t ndryshme lidhur me
prcaktimin e objektit t s drejts administrative. Objekt i s drejts
administrative paraqesin normat juridike t caktuara, si dhe marrdhniet q
krijohen prmes atyre normave ose lidhur me to, edhe pse problemet paraqiten
me rastin e prcaktimit se cilat norma juridike konsiderohen norma juridike
www.e-Libraria.com
5
administrative dhe cilat marrdhnie juridike jan marrdhnie juridike
administrative.
Ekzistojn s paku dy grupe prkufizimesh t objektit t s drejts
administrative: Prkufizimet negative sipas t cilave e drejta administrative
studion normat q I prkasin administrats dhe nuk I prkasin, prkatsisht nuk
studiohen nga ndonj deg tjetr e s drejts dhe prkufizimet positive q
prcaktojn normat q studiohen nga e drejta administrative.
Prkufizimet positive po ashtu mund t klasfikohen n dy grupe: n ato q pr
object t s drejts administrative konsiderojn t gjitha normat q I prkasin
administrats, pa marr parasysh karakterin e marrdhnieve, prkatsisht t
veprimtaris q ushtron administrate dhe n prkufizimet q pr object t s
drejts administrative konsiderojn vetm ato norma t cilat rregullojn
organizatat administrative dhe veprimtarin administrative, si dhe veprimtarin e
organeve t tjera lidhur me marrdhniet juridike administrative.


13. Burimet e s drejts administrative - Teoria mbi shtetin dhe t drejtn e
trajton kuptimin e burimeve t s drejts n dy drejtime: si burime n kuptimin
material dhe si burime n kuptimin formal. Si burime t s drejts n kuptimin
material, teoria mbi shtetin dhe t drejtn kupton forcn "q shkakton shfaqjen
(krijimin) e s drejts. Si burim formal, teoria mbi shtetin dhe t drejtn kupton
fromn me t ciln mvishen normat juridike, me fjal t tjera kupton t drejn
positive, respektivisht at q sht n fuqi.
Burimet themelore t s drejts n prgjithsi dhe t s drejts administrative n
veqanti jan: kushtetuta, ligji, dekreti dhe aktet nnligjore.
Kushtetuta paraqet formn juridike me prmbajtje m t lart, sepse siq sht e
njohur, me t mvishen normat juridike kushtetuese m kryesore t cilat
rregullojn marrdhniet m t rndsishme t shoqris.
Ligji sht nj form tjetr juridike, burim tjetr juridik n kuptimin formal, fuqia
juridike e s cils n raport me kushtetutn sht m e ult, ndrsa n raport me
aktet tjera juridike sht m e lart. Ligji n t vrtet rregullon nj marrdhnie
shoqrore t caktuar dhe si I till ai nxirret nga organi legjislativ sipas procedurs
s caktuar.
Dekreti poashtu paraqet njrin nga burimet e s drejts n kuptimin formal po q
se me t rregullohet nj marrdhnie e caktuar shqrore. Kur dekreti ka karakter
normative dhe kur rregullon marrdhnie shoqrore n fushn e administrats
shtetrore, ai bhet edhe burim I s drejts administrative.N disa vende dekretet
paraqesin aktet m t shpeshta shtetrore pr vendosjen e normave juridike
administrative (n ato vende bnte pjes edhe SHqipria).
Aktet nnligjore jan gjithashtu burime t s drejts n prgjithsi dhe t s
drejts administrative n veqanti, mirpo fuqia juridike e tyre sht m e ult se
ajo e ligjit. Ato jan t tilla kur prmbajn norma juridike me t cilat rregullojn
marrdhniet shoqrore. Nse ato norma rregullojn marrdhniet n fushn
administrative ather ato bhen burim I rndsishm pr t drejtn
administrative.
Megjithat pjesn m t madhe t burimeve t s drejts administrative e
prbjn aktet e organeve t administrats shtetrore. Aktet e organeve t
administrats mbajn emrtime t ndryshme varsisht nga organet q I nxjerrin
dhe vendi ku jan t themeluara e veprojn ato organe, respektivisht pozits q
www.e-Libraria.com
6
kan ato organe n aparatin e prgjithshm t pushtetit shtetror.

14. Sistemi i s drejts administrative - N sistemin e s drejts
administrative t nj vendi prfshihen, s pari, normat juridike q prmban
kushtetuta e atij vendi, t cilat sanksionojn organizimin dhe veprimtarin e
organeve t administrats shtetrore. N radh t dyt, n sistemin e s drejts
administrative prfshihen edhe normat e akteve t tjera juridike, t cilat
sanksionojn marrdhniet shoqrore n fushn e administrats shtetrore. Ktu
mendohet, si rregull, n normat juridike t ligjeve t veqanta, dekreteve dhe
akteve t tjera.

15. Organizatat administrative (nocioni I prgjithshm I administrats)
- Autor t ndryshm m s shumti prqendrohen n kto pjes t organizats:
a)njerzit, b)qllimi I caktuar, c) mjetet (materiale dhe juridike), q) struktura
organizative dhe d) mvetsia n pun.
Termi "organizat mund t kuptohet s paku n dy aspekte: si pun e organizuar
pr t arritur nj qllim t caktuar dhe organizat; si institucion q ka elemente t
caktuara dhe q sht themeluar q t realizoj qllime t caktuara. Njrin nga
prkufizimet e organizats e bn Sajmon. Me organizat, ai nnkupton nj
"format e sjelljes kolektive. Me rastin e ktij prkufizimi, nocioni I organizats
pothuajse njehsohet me nocionin e institucionit shoqror, siq jan bie fjala,
martesa, familja, shoqria etj. Nj prkufizim t gjer t organizats I bn edhe
Xhems Muni. Ai nocionin e organizats e prdor pothuajse n kuptimin universal.
Muni e prkufizon organizatn si form t qdo shoqate njerzore pr arritjen e
qllimit t prgjithshm.
Parimet themelore t organizats jan: 1. Parimi I ndarjes s punve, 2. Parimi I
koordinimit, 3. Centralizimi dhe decentralizimi dhe 4. Koncentrimi dhe
dekoncentrimi.
Ndarja e punve n organizat, bhet mbi bazn e vendit t puns, respektivisht
punve dhe detyrave t zbatuesit. Elementet e vendit t puns jan:
a) punt dhe detyrat
b) puntori-zbatuesi I puns (nj ose m shum puntor)
c) Mjetet e puns dhe
d) Hapsira pr pun

15 a. Ndarja e punve mund t bhet n shum mnyra: ndarja funksionale,
ndarja resoriale, ndarja vertikale, ndarja horizontale dhe ndarja operative. Ndarja
e punve ka ndikim n dukurit e specializimit, tipizimit dhe t standardizimit.
Specializimi nnkutpon trsin e thirrjeve t veqanta dhe t nevojshme pr
ushtrimin e punve profesionale t caktuara, ose t m shum punve t
ngjashme. Tipizimi konsiston n ushtrimin e atyre punve, pas t cilave qndron
produkti I njjt ose I ngjashm. Standardizimi nnkupton at ndarje t punve,
n t ciln operacionet (veprimet) e thjeshta (t rndomta), kryhen m leht e
m shpejt dhe me sukses kontrollohen.
15b. Koordinimi n fakt sht korelat I ndarjes s puns. Koordinimi paraqet nj
ndr parakushtet esenciale t strukturs s organizats, I cili do t bj t
mundshm "sigurimin e unitetit t veprimtaris n organizat. Koordinimi
paraqet vetm at lloj t ndrlidhjes, e cila siguron veprimin e harmonizuar t
njsive organizative, prkatsisht t njsive t organizats pr realizimin e
www.e-Libraria.com
7
qllimit t prgjithshm t organizats.
Me fjaln centralizim n kuptimin e prgjithshm, shorehet gjendja kur me nj
organizat qeveriset nj qendr. S kndejmi karakteristik themelore e
centralizimit sht se ai gjithnj paraqet nj hierarki t caktuar, q do t thot "
se vendosja dhe rregullimi I qshtjeve thelbsore prqndrohet n majn e
piramids s strukturs organizative. Ndrkaq decentralizimi nnkupton
dobsimin e ndikimit t qendrs s organizats n pjes t organizats. Pra
decentralizimi shpreh bartjen e autorizimeve t caktuara prej organeve
udhheqse n barts funksional t caktuar, n t ciln njkohsisht bartet
prgjegjsia e caktuar n prpjestim m autorizimet e dhna.
15c. Parimi I koncentrimit sht I ndrlidhur me parimin e centralizimit.
Koncentrimi n fakt paraqet tendencn q vendimet t ncirren sa m afr q
sht e mundur, nga maja e piramids hierarkike. Ndrsa dekoncentrimi
nnkupton tendenxn q vendimet t nxirren nga ana e organeve varse,
natyrisht gjithnj "n kuadr t rregullimit t caktuar juridik t s drejts,
detyrimeve dhe prgjegjsive t subjekteve t caktuara.

16. Nocioni I organizats administrative - N literaturn juridike s pari
krkohen tiparet specifike q e prkufizojn organizatn administrative. Ato tipare
jan t shumta dhe m s shpeshti prmenden kto: kontinuiteti, profesionalizimi
I nnpunsve, autorizimet, punt shoqrore dhe t tjera. Si nj lloj I veqante I
organizatave, organizatat administrative dallojn nga organizatat e tjera n baz
t dy karakteristikave themelore t tyre:
E para n organizatat administrative kryhen punt e prgjithshme shoqrore dhe
E dyta punt e prgjithshme shoqrore konsistojn n ushtrimin e pushtetit,
prkatsisht n ushtrimin e shrbimeve pr subjektet juridike dhe mundsin e
shfrytzimit t autorizimeve publike; q nnkupton nj pushtet t deleguar.

17. Llojet e organizatave administrative - Organizatat administrative mund
t klasfikohen n shum grupe. Grupin e par e prbjn organizatat
administrative, punt e t cilave konsistojn n ushtrimin e pushtetit ku
nnkupton organet e pushtetit shtetror, prkatsisht organet e administrats
shtetrore. Grupin e dyt e prbjn organizatat administrative q ushtrojn
shrbime t caktuara, duke shfrytzuar mundsin e ushtrimit t nj pushteti t
deleguar nprmjet autorizimeve publike, Grupi i dyt i organizatave
administrative nnkutpron organizatat dhe institucionet, t cilat ushtrojn
shrbime t caktuara duke shfrytzuar pr kt autorizimet publike.
N literaturn juridike administrative, ndeshim shperhjen organizata e
administrats publike e cila n vete prmbledh dy grupet e organizatave
administrative. Kshtu Maks Veber thekson se organizatat administrative
shrbejn nga njra an si instrument pr ushtrimin dhe mbajtjen e pushtetit,
ndrsa nga ana tjetr si sistem organizatash pr ushtrimin e shrbimit publik

17a. Organet e administrats - Fjala organ ka dy kuptime: kuptimin subjektiv
dhe kuptimin objektiv. N kuptimin subjektiv fjala ,organ" nnkupton njerzit,
qoft si individ, qoft si grup i tyre, nprmjet t cilve shteti ushtron punt e
veta. N kuptimin objektiv fjala ,organ" nnkupton vllimin e veprimtaris s
individve apo t grupeve t tyre, nprmes t cilve shteti, prkatsisht
bashksia e caktuar shoqrore, ushtron punt e veta. Profesori Krbek bn
www.e-Libraria.com
8
njprkufizim q na duket m i afrt dhe m i pranueshm. Sipas tij organi
shtetror paraqet nj ,institut real konkret dhe t organizuar juridik", i cili duhet
t kryej ,rreth t caktuar t detyrave dhe t punve shtetrore".
Organet e organizats shtetrore prbjn at pjes t aparatit shtetror e cila
sht ngarkuar me veprimtarin administrative, si njrn nga veprimtarit e
prgjithshme q ushtron shteti. Karakteristika themelore, e cila bn q organet e
administrats t cilsohen si organe shtetrore sht mveshja e tyre me tagra t
pushtetit. Tagrat e pushtetit t organeve t administrats shtetrore, shprehen n
t drejtat dhe detyrat e tyre q: a) t nxjerrin akte juridike administrative me t
cilat manifestojn vullnetin e shtetit, prkatsisht t pushtetit shtetror dhe b) t
mbrojn dhe t zbatojn ligjet e tij nga qdo shkelje, duke prdorur edhe fuqin
shtrnguese.
Karakteristik tjetr e rndsishme e organeve t administrats shtetrore jan
kompetencat e tyre t prcaktuara me ligj. Organet e administrats kan nj
numr veqorish specifike n baz t t cilave ato dallohen nga organet tjera t
pushtetit shtetror. Kto veqori t tyre prcaktohen nga karakteri i veqant q ka
veprimtaria administrative e shtetit. Shpesher organet e administrats
njejtsohen me persinat zyrtar. Shprehjet ,organ administrativ" dhe ,person
zyrtar" u prkasin dy nocioneve t ndryshme, prandaj edhe kan kuptim t
ndryshm juridik. Me shprehjen ,organ administrativ tregohet nj formacion
individual ose kolektiv, me organizimin e tij t brendshm, q sht pjes
prbrse e aparatit administrativ, ndrsa shprehja ,person zyrtar" tregon
individin, njeriun konkret, personin e caktuar q kryen kt apo at funksion
administrativ.

17b. Klasfikimi i organeve t administrats - Klasfikimi organeve t
administrats shtetrore sht n varsi t drejtprdrejt prej sistemit shoqror
politik dhe juridik t nj vendi. Kalfikimi i organeve administrative sht i
ndryshm varsisht a bhet fjal pr shtetin unitar apo federativ, t centralizuar
apo t decentralizuar ejt.
Sipas kriterit t shtrirjes s veprimtaris s organeve t administrats shtetrore,
organet qendrore shtrijn veprimtarin e vet brenda tr territorit t vendit,
ndrsa organet lokale t administrats e kan t kufizuar shtrirjen e vet p.sh
brenda nj komune. Lidhur me kt sht edhe ndarja n organet qendrore dhe
regjionale t administrats shtetrore.
Kriter themelor pr ndarje n organet individuale dhe kolegjiale t administrats
sht mnyra e vendosjes. Organet individuale t administrats jan organe n t
cilat si rregull shprehet vullneti I individit, I atij q sht n krye t organit,
prkatsisht eprorit t organit. Organet individuale shtetrore jan p.sh
ministrit.Organe kolegjiale t administrats shtetrore jan ato organe n t cilat
e drejta e vendosjes I takon nj grupi personash. Vendimi merret me mbledhje
m shumic votash. Mbledhja brena nj afati t caktuar quhet sesion, ndrsa
numri I antarve pr pun dhe marrjen e vendimeve t organit kolegjial quhet
kuorum. Ekzistojn dy lloje t kuorumit.: kuorumi I t pranishmve dhe kuorumi I
votuesve. Kuorumi I t pranishmve sht numri I antarve q nevoitet pr
hapjen, prkatsisht fillimin e puns dhe mbajetjen e mbledhjes, ndrsa kuorumi
I votuesve sht numri I antarve q nevoitet pr marrjen e vendimeve n
mbledhje.
Kriter pr ndarjen e organeve aktive dhe kshilluese t administrats shtetrore
www.e-Libraria.com
9
shrben lloji I punve q kryejn, prkatsisht ushtrojn ato organe. Organet
aktive jan t mvetsishme n ushtrimin e punve administrative dhe ndryshe
mund t emrohen edhe si organe t cilat nxjerrin vendime (ministrit). Organet
kshilluese jan si rregull ato t cilat bjn kshilla, pra shfaqin kryesisht
mendime profesionale pr organet tjera dhe kto n esenc dallohen prej
organeve aktive. Kriter themelor pr klasifikimin e organeve t mvetsishme dhe
n organet n prbrjen e organeve t mvetsishme t organizats sht shkalla
e mvetsis n pun, prkatsisht n ushtrimin e saj. Organet e mvetsishme
jan ato organe q jan n raport t drejtprdrejt me parlamentet dhe
themelohen prej tyre p.sh ministrit . Organet n prbrjen e organeve t
mvetsishme t administrats shtetrore jan n raport t drejtprdrejt me
organet e mvetsishme dhe themelohen me ushtrimin e punve t caktuara nga
rrethveprimi I tyre p.sh inspektoratet n prbrjen e ministrive. Kto organe
krkojn shprbim t veqant dhe t organizuar, por edhe nj shkall t caktuar
t mvetsis n ushtrimin e punve.
Kriter themelor pr ndarjen n organe t larta dhe t ulta t administrats
shtetore sht raporti ndrmjet tyre. Ai raport shprehet si raport I organeve
eprore dhe varse, si raport I koordinimit, prkatsisht bashkrendimit dhe si
raport I lidhjeve vertikale ndrmjet tyre, prkatsisht I t drejtave dhe detyrave
t ndrsjellta.
Klasfikimi n organet e administrats s shkalls s lart dhe t ult sht
shprehje e shkallve t ndryshme t njsive territoriale politike, pra edhe
shkallve t ndryshme t organeve t pushtetit shtetror n prgjithsi dhe t
organeve t administrats shtetrore n veqanti.
Kriter themelor pr ndarje n organet e prgjithshme dhe organe t veqanta t
administrats shtetrore sht vllimi I punve. Organe t prgjithshme t
administrats shtetrore jan ato organe t cilave u sht dhn n kompetenc
ushtrimi I t gjitha punve administrative, t cilat n prgjithsi mund ti kryejn
organet administrative. Organe t veqanta administrative jan ato organe
veprimtaria e t cilave sht e kufizuar n fush t caktuar administrative,
prkatsisht n shrbim t caktuar administrativ si p.sh seksione, referate etj.


18. Parimet e organizimit t administrats shtetrore - Parimet e
organizimit t administrats shtetrore kushtzohen drejtprsdrejti nga rendi
shoqror I nj vendi dhe organizimi I tij shtetror I ndrtuar mbi kt baz. Ndr
parimet themelore t organizimit t administrats shtetrore jan ato t cilat jan
me interes pr shqyrtime komparative: parimin e ndarjes s funksionit ekzekutiv
nga funksioni administrativ, parimin e kushtetutshmris dhe ligjshmris, si dhe
parimin e federalizmit, si tri nga parimet kryesore.
Disa vende bjn ndarjen e funksionit ekzekutiv nga ai administrativ pr dallim
nga disa vende ku nuk ndeshim n ndarjen e ktyre funksioneve. Funksionin
ekzekutiv e ushtrojn organet ekzekutive, ndrsa at administrativ organet e
administrats shtetrore. Funksionin administrativ mund ta ushtrojn edhe
organizatat, t cilat ushtrojn punt me interes pr njsin administrative politike
prkatse, si dhe organizatat dhe institucionet t cilat kan autorizime publike.
Parimi I kushtetutshmris dhe ligjmris paraqet parimin politik e juridik, q do
t thot se organizimi I administrats shtetrore bazohet n parimet e
prgjithshme t organizimit t pushtetit shtetror t prcaktuar n kushtetut
www.e-Libraria.com
10
dhe n ligje. Ky parim prveq q sht parim I organizimit, ai sht edhe parim I
puns s organeve t administrats shtetrore.
N vendet me rregullim federativ qshtja e organizimit t administrats
shtetrore shtrohet ndryshe nga vendet me rregullim unitar. Prandaj n vendet
me rregullim federativ nuk kemi prqndrim t veprimtaris administrative vetm
n nj hallk organizative, por n m shum hallka (komuna, krahina, republika,
federata).

20. Shrbimet publike dhe institucionet pr ushtrimin e tyre
20a Nocioni I shrbimit publik - Shrbimi publik si nocion u zhvillua n vendet e
Perndimit e sidomos n Franc. Leon Digi q sht prfaques I s ashtuquajturs
teori e funksioneve sociale zhvillon teorin se e drejta publike sht n t vrtet
e drejt e shrbimeve publike dmth se nuk ka karakter t urdhrit, veqse
prmban norma mbi rregullimin dhe drejtimin prkatsisht qeverisjen e
shrbimeve publike.Sipas tij shrbim publik paraqet secila veprimtari ushtrimi I s
cils do t duhet t sigurohej dhe t kontrollohej nga ata q qeverisin, sepse
ushtrimi I ksaj veprimtarie sht I domosdoshm pr realizimin dhe zhvillimin e
reciprocitetit shoqror dhe ky shrbim sht I asaj natyre q nuk do t mund t
realizohej pa intervenimin e forcs sunduese. Nga ky prkufizim kuptojm se
shrbimi publik sht sigurim I reciprocitetit shoqror, ndrsa mjetin me t cilin
arrihet ai qllim, paraqet forca e atyre q sundojn, prkatsisht atyre q
qeverisin.
Moris Orju, shrbimin publik e konsideron sigurimin e interesit t prgjithshm
dhe si mjet pushtetin publik.

21. Klasifikimi I shrbimeve publike -Kryesisht merren dy kritere t
klasifikimit t shrbimeve publike: objekti I shrbimit publik dhe mnyra se si
sigurohet interesi publik.
Profesori Riverio sipas objektit shrbimet publike I klasfikon n tri grupe:
shrbimet publike t administrats, shrbime publike t industris dhe t tregtis
dhe shrbime publike sociale.Sipas mnyrs se si sigurohet interesi I
prgjithshm I njjti autor dallon tri grupe: s pari shrbimet publike t cilat kan
qllim t drejtprdrejt dhe individualisht, ti plotsojn nevojat e individve, s
dyti shrbimet publike t cilat n mnyr indirekte I ofrojn dobi individve, s
treti shrbimet publike t cilat nuk jan t destinuara drejtprsdrejti pr dobin
personale t individve, veqse I shrbejn interesit t prgjithshm n kuptimin e
drejt t fjals, dmth interesit t tr bashksis shoqrore.
N Franc ndr format e reja t shrbimeve publike veqohen:
a)ndrrmarjet publike dhe
b)ndrrmarjet mikse, prkatsisht ndrrmarrjet e prziera
N shrbime publike n industri dhe tregti gjithnj e m shum aplikohen
rregullat e s drejts private dhe n at mnyr ato transformohen n kategori t
veqnt juridike n ndrrmaje publike. Prveq ksaj si organe t veqanta q
ushtrojn veprimtarin e shrbimit publik, ekzistojn ndrrmarjet mikse,
prkatsisht t prziera, aksionart e t cilave jan n njrn an kapitalistt
private, ndrsa n ann tjetr shteti, prkatsisht personat publik juridik.



www.e-Libraria.com
11
22. Autorizimet publike - Autorizimet publike me nj pjes t vet I prkasin
ushtrimit t veprimtaris administrative. Derisa organet e administrats dhe
organet tjera t pushtetit ushtrojn "pushtet, organizatat shoqrore nuk
ushtrojn "pushtet (burimor), veqse kur jan me ligje t autorizuara, ushtrojn
"autorizime publike, pra njfar "pushteti t deleguar. N sistemet kushtetuese
juridike t vendeve t ndryshme jan prcaktuar subjekte joshtetrore pr
ushtrimin e veprimtaris administrative. N Shqipri kto ishin organizata
shoqrore gjendja juridike e t cilave prcaktohej me kushtetut, ndrsa n
mnyr m t hollsishme ajo rregullohej me normat juridike administrative, t
vendosura me akte juridike t organeve prkatse shtetrore. Element kryesor q
prcaktonte gjendjen juridike administrative t organizatave shoqrore ishte
zotsia juridike administrative q dmth trsia e t drejtave dhe e detyrimeve, me
t cilat shteti I pajis dhe I ngarkon ato n fushn e veprimtaris ekzekutive
urdhrdhnse dhe s dyti zotsia e tyre pr tu paraqitur vet n marrdhnie t
caktuara juridike si bartse t drejtash dhe detyrimesh me karakter administrativ.

23. VEPRIMTARIA E ORGANEVE T ADMINISTRATS SHTETRORE

A) VEPRIMTARIA ADMINISTRATIVE
23a. Funksionet themelore t shtetit - Organet e administrats shtetrore jan
pjes prbrse e aparatit shtetror t nj vendi. Organet e administrats
shtetrore mbi t gjitha ushtrojn pushtet shtetror, me t cilin jan pajisur nga
normat juridike n fuqi t atij vendi. Nprmjet atyre normave ushtrimi I
pushtetit shtetror nga ana e organeve t administrats shtetrore merr form
dhe prmbajtje t caktuar, si dhe t shprehur e t konkretizuar n aktet juridike
q nxjerrin ato. Veprimtaria e shtetit sht shum e gjer. Forma e par e
veprimtaris q ushtron shteti sht ajo ligjvnse dhe kt e bn Parlamenti.
Veprimtaria e dyt sht ajo ekzekutive dhe ushtrohet nga organet e pushtetit
shtetror Qeverja dhe ministrit. Veprimtaria ekzekutive prkufizohet n dy
kuptime t saja themelore: n kuptimin e gjer n t cilin prveq funksioneve
ekzekutive prfshihen edhe funksionet e organeve administrative dhe n kuptimin
e ngusht n t cilin prfshihen vetm funksionet e organeve administrative. Me
kushtetutn e Republikes s Kosovs (1990) dhe amandamentet e saj sht
prcaktuar se pushtetin shtetror ekzekutiv dhe n kuadr t tij edhe at
administrativ e ushtron Qeveria dhe ministrit prkatse t Republiks dhe
organet e organizatat tjera administrative, ndrsa funksione t caktuara
administrative mund t ushtrojn edhe subjektet tjera, kur kjo u sht besuar me
ligj.

24. Prkufizimi i veprimtaris s organeve t administrats shtetrore -
Si form e veqant e veprimtaris shtetrore n kuptimin e gjer administrata
shtetrore, shprehet n dy drejtime: Si veprimtari ekzekutive dhe si veprimtari
administrative n kuptimin e ngusht. Veprimtaria ekzekutive e organeve t
administrats shtetrore qndron n kujdesin pr zbatimin e ligjeve, ndrsa
veprimtaria administrative qndron n zbatimin e drejtprdrejt t ligjeve dhe
akteve tjera t bazuara n to.N baz t prmbajtjes konkrete t qllimit, q
administrata ndjek si dhe veqorive juridike e politike q at e karakterizojn si
form e veqant e ushtrimit t pushtetit shtetror, administrata shtetrore mund
t prkufizohet si: veprimtari administrative, q ushtrohet nga organet
www.e-Libraria.com
12
administrative, n baz dhe pr zbatim t ligjit. Ky prkufizim v n dukje se
tipari I par kryesor juridik I administrats sht karakteri nnligjor I saj. Me fjal
tjera administrata shtetrore si form e veqant e veprimtaris shtetrore "varet
nga ligji, I nnshtrohet ligjit dhe ushtrohet gjithmon n baz dh pr zbatim t
ligjit.

25. Llojet e punve, prkatsisht funksioneve t administrats shtetrore
- Organet e administrats shtetrore ushtrojn dy lloje themelore t punve:
Punt administrative dhe punt profesionale, shoqrore dhe pun t tjera.
A) punt administrative n kuptim t ngusht konsistojn n nxjerrjen e akteve
normative dhe t akteve administrative, ushtrimin e mbikqyrjes administrative
dhe ushtrimin e veprimtaris represive. Kto jan t ashtuquajturat pun
autoritative.
B) Punt profesionale shoqrore dhe punt tjera jan punt joautoritative dhe ato
si rregull, organet e administrats I ushtrojn pr nevoja t organeve t tjera t
pushtretit, n radh t par pr organet ligjvnse dhe ekzekutive.

26. Parimet e puns s organeve t administrats - Parimi I ligjshmris
- Parimi I ligjshmris dhe zbatimi I tij kan rndsi jashtzakonisht t madhe
sidomos pr administratn shtetrore. Parimi I ligjshmris shtron krkesa dhe
gjen zbatim si n veprimtarin ashtu edhe n organizimin e aparatit
administrativ. N fushn e veprimtaris s ktij aparati zbatimi I prpikt I saj
krkon q t gjitha organet dhe personat e tij zyrtare t udhhiqen nga ajo si n
kryerjen e veprimeve t tyre juridike ashtu edhe t veprimeve jojuridike
(materiale-teknike). Parimi I ligjshmris gjen zbatim t plot edhe n fushn e
organizimit t administrats shtetrore. I tr ndrtimi I saj n t gjitha
strukturat dhe hallkat e tij mbshtetet fuqimisht mbi kt parim. Kjo prmbn nj
nga faktort kryesore t aparatit administrativ dhe sht n gjendje q ta realizoj
me sukses t plot prmbajtjen e administrats shtetrore n kuptimin e saj
material funksional dhe pa respektimin e ktij parimi nuk mund t ket veprimtari
t rregullt administrative. Parimi I ligjshmris konsiderohet si parimi m I
rndsishm dhe I par juridik, q n kuptim t prgjithshm nnkupton
lidhshmrin e organeve t administrats pr normat juridike, prkatsisht
pajtueshmrin e normave juridike t ulta me ato t larta, ndrsa n kuptim t
veqant, parimi I ligjshmris s puns s administrats nnkupton se t gjitha
aktet e organeve t administrats duhet t jen t ligjshme, prkatsisht n
prputhje me ligjin dmth t bazuara me ligj dhe akte t tjera q jan nxjerr n
baz dhe pr zbatim t ligjit.Rastet m t shpeshta t paligjshmris q shfaqen
n punn e administrats jan:
- inkompetenca
- cenimi I t drejtave n procedure
- cenimi I t drejtave materiale - juridike
- vrtetimi I gabueshm I gjendjes faktike dhe
paligjshmria n oportunitetin ose qllimin e aktit.

26a. Inkompetenca - Organet e administrats duhet ti prmbahen kompetencs
s caktuar. Mosprmbajtja e t drejtave dhe detyrave t prcaktuara,
prkatsisht autorizimeve nga ana e organeve nnkupton inkompetencn e tyre
dhe n kt mnyr nj rast eklatant t paligjshmris. Paligjshmria mund t
www.e-Libraria.com
13
shfaqet me cenimin e t drejtave mbi kompetencn lndore dhe territoriale. Nga
inkompetenca duhet t dallojm uzurpimin e kompetencs, I cili paraqitet ather
kur individi apo grupi I individve, prkatsisht organi far nuk kan cilsin e
titullarit, ndrsa nxjerrin aktin administrativ.Ky sht I ashtuquajturi akt inxistent
(I paqene) t cilin pala nuk duhet ta godas, por thjesht ta injoror.

26b. Canimi I t drejtave n procedure - njihet edhe si gabim formal apo
procedural I administrats. Ai cenim mund t shkaktohet me cenimin e normave
me t cilat rregullohet forma e aktit. Gabimet formale ose procedurale ndahen ne
dy grupe: n gabime esenciale dhe joesenciale. Esenciale jan ato gabime q
ndikojn n vendosjen e qshtjes, ndrsa gabime joesenciale jan ato gabime q
nuk kan pasur ndikim n prmbajtjen e aktit.

26c. Cenimi I ligjit material - mund t shkaktohet n dy mnyra themelore: q
n rastin konkret t mos aplikohet norma, e cila sht dashur t aplikohet ose kur
sht aplikuar norma, mirpo aplikimi sht br gabimisht prkatsisht n baz
t interpretimit t gabueshm.

26d. Gabimi n gjendjen faktike - Bhet ather nse nuk vertetohen t gjitha
faktet q jan relevante pr nxjerrjen e aktit. Ky gabim mund t bhet qoft nse
faktet nuk jan vertetuar plotsisht ose nse sht nxjerr prfundim I
gabueshm mbi gjendjen faktike.

26e. Paligjshmria n oportunitetin ose qllimin e aktit - ekziston ather nse
organi i administrats nxjerr aktin mbi realizimin e nj qllimi tjetr dhe jo t atij
q buron nga ligji. Norma administrative sht aplikuar drejt vetm nse aplikimi
I prgjigjet oportunitetit ose qllimit t vet.

27. Parimi I diskrecionit (parimi I qmuarjes s lir) - Esenca e tij konsiston
n at q normat ligjore nuk prmbajn zgjidhjen kategorike, por ia ln
mundsin organit t administrats, n rastin konkret t zgjedh ndrmjet dy a m
shum alternativave prkatsisht mundsive, at q sht m oportune. Ky parim
buron nga parimi I ligjshmris dhe paraqet konkretizimin e denj t tij,
veqanrisht n procedurn administrative me rastin e vendosjes s qshtjes
konkrete administrative.

28. Parimi I mvetsis - Edhe parimi I mvetsis paraqet zbatim t denj t
parimit t ligjshmris, sepse ai nnkutpon se administrata mund t punoj
vetm at pr t ciln sht e autorizuar. Kshtu konsiderohet se asnj organ
tjetr, nuk mund t przihet n rrethveprimin e administrats e n ann tjetr
administrata sht prgjegjse pr kryerjen dhe ushtrimin e detyrave q I jan
prcaktuar. Kjo mvetsi e organeve t administrats sht relative q do t thot
mundsi veprimi brendaprbrena kompetencave t prcaktuara me kushtetut e
ligj.Rrethveprimi dhe kompetenca paraqesin instrumentet kryesore t prkufizimit
horizontal ndrmjet organeve t administrats shtetrore.

Rrethveprimi nnkupton fushn e caktuar t veprimtaris nga trsia e
funksioneve t organeve t administrats, q I takon nj organi t administrats.
Kompetenca prkufizohet si e drejt dhe detyr e organit t administrats n
www.e-Libraria.com
14
ushtrimin e puns s caktuar administrative. Kompetenca ndahet pr nga
prmbajtja e veprimtaris, prkatsisht lloji I punve, t cilat ushtrohen dhe
kompetencn pr nga territori n t ciln shtrihet mundsia e veprimit t organit
t administrats. Ekzistojn dy drejtime t ndrrimit t kompetencs: delegimi
dhe substitucioni I kompetencs. Delegimi I kompetencs nnkupton bartjen e
kompetencs nga organi I administrats s shkalls m t lart n organin e
administrats s shkalls m t ult, ndrsa substitucioni I kompetencs
nnkupton marrjen e kompetencs prej organit m t ult nga organi m I lart.

29. Parimi I efikasitetit - Ekzistojn shum parakushte q ndikojn n mnyr
t drejtprdrejt n shkalln e efikasitetit t administrats. Ndr to sht edhe
ligjshmria n punn e saj. Parakushte tjera t rndsishme, nga t cilat varet
efikasiteti n punn administrats jan: organizimi funksional I administrat,
prkatsisht prcaktimi I kompetencave t administrats, modernizimi I puns n
administrat, ngritja profesionale e kuadrove n administrat, dhe informimi e
komunikimi n administrat.

30. parimi I puns s hapur t administrats - Ky parim n esenc
nnkupton hapjen e administrats para shoqris, prkatsisht informimin e
qytetarve mbi punn e saj.Informimi pr punn e administrats mund t behet
n vllim t ndryshm dhe n forma t ndryshme. Pr kt si rregull shfrytzohen
mjetet e informimit publik. Realizimi praktik I ktij parimi ka mundsi t kufizimit
n rastet e ruajtjes s sekretit, prkatsisht fshehtsis s puns n
administrat.Secilat pun apo shrbime nga kompetenca e administrats
konsiderohen sekret, prkatsisht fshehtsi, caktohen n legjislacion t qdo vendi.

31. MARREDHENIET JURIDIKE - ADMINISTRATIVE
- Prkufizimi I normave juridike administrative dhe dallimi I tyre nga normat tjera
juridike - Norma juridike administrative quhen ato rregulla t detyrushme t
sjelljeve q vendosen ose sanksionohen nga shteti pr rregullimin juridik t
marrdhnieve shoqrore t cilat krijohen n procesin e veprimtaris s tij
administrative. N aspektin e prgjithshm juridik normat administrative nuk
dallojn ndaj normave t degve t tjera t s drejts pra kan prmbajtje dhe
natyr t njejt. Normat administrative nga normat e degve tjera I dallon objekti
I veqant I rregullimit juridik t tyre. N kt objekt siq sht thn hyjn vetm
marrdhniet shoqrore q krijohen n procesin veprimtaris adminsitrative t
shtetit. Vetm duke u nisur nga ky kriter ne mund t dallojm se nj norm
juridike sht e s drejts administrative apo jo.
a) Norma juridike administrative sht baz pr lindjen e marrdhnies juridike
administrative. Megjithat vet marrdhnia administrative at nuk e krijon. Ajo
prmban vetm mundsin abstrakte t krijimit t ksaj marrdhnie, duke I
parashikuar rastet e mundshme dhe n prgjithsi t lindjes s t drejtave e
detyrimeve administrative pr subjektet e s drejts administrative.
b) Normat juridike administrative si rregull kan karakter imperativ. Ky karakter I
saj shfaqet nn urdhrimin e detyrueshm q ajo prmban pr subjektet e s
drejts administrative. N pjesn m t mardhe t tyre normat juridike
administrative e bjn rregullimin e marrdhnieve shoqrore prmes
urdhrimeve kategorike, t cialt u drejtohen subjekteve prkatse.
c) Elementet prbrse t strukturs s norms juridike administrative
www.e-Libraria.com
15
karakterizohen nga disa ndryshime n krahasim me normat e tjera t s drejts.
Dispozitivi I norms juridike administrative dmth, pjesa e struktrs q prcakton
vet rregullimin e sjelljes s prcaktuar prej saj zakonisht sht shprehur n mnyr
shum t qart. Sa I prket sanksionit konkret dmth asaj pjese t strukturs s
norms juridike administrative, tregohen masat e ndikimin shtetror e shoqror
kundr atyre q shkelin dispozitivin e saj q mungon fare.
Sipas prmbajtjes konkrete normat juridike administrative ndahen n norma q
rregullojn marrdhnie shoqrore (kto norma prbjn Pjesn e prgjithshme
t s drejts administrative) dhe norma q rregullojn marrdhnie shoqrore t
nj dege t veqant t administrats shoqrore ose disa degve t saj (kto
norma prbjn Pjesn e posaqme t s drejts administrative).
Sipas fuqis juridike normat e s drejts administrative ndahen n norma t
organeve shtetrore eprore dhe norma t organeve shtetrore varse. Realizimi I
normave juridike administrative nga subjektet e s drejts bhet n dy forma:
formn e ekzekutimit dhe at t zbatimit. Ekzekutimi I norms juridike
administrative nnkupton nnshtrimin e sjelljes s subjektit t s drejts ndaj
krkesave q I drejton atij kjo norm.Ekzekutimi hst I detyrueshm pr t
gjith subjektet e s drejts administrative pa prjashtim. N zbatimin e norms
juridike administrative kuprojm zgjidhjen n baz t saj t qshtjeve konkrete
nga ana e organeve kompetente shtetrore dhe personave t tyre zyrtar.
- Zbatimi I norms juridike bhet vetm nga ai subjekt I s drejts adminsitrative
I cili sht I autorizuar nga ligji pr nj gj t till dmth vetm organi shtetror,
personi zyrtar ejt.
- Zbatimi I norms juridike administrative n rastet konkrete bhet n prputhje
me prmbajtjen e vrtet t saj dmth vetm pr ti arritur ato qllime, pr t cilat
sht vendosur norma.
- Zbatimi I norms juridike administrative bhet duke I respektuar t gjitha
rregullat e procedurs q ka parashikuar nj shtet pr nj gj t till.

32. Kuptimi dhe veqorit kryesore t marrdhnieve juridike
administrative
N kuptim t prgjithshm, marrdhnie juridike administrative quhen ato
marrdhnie shoqrore q krijohen n fushn e veprimtaris administrative dhe
n t cilat palt paraqiten si bartse t drejtash dhe detyrash t vendosura e t
mbrojtura nga shteti. Marrdhniet juridike administrative dallohen pr nga kto
veqori:
a) To jan marrdhnie shoqrore juridike. Si t ktilla ato dallohennga
marrdhniet shoqrore n prgjithsi, sepse rregullohen nga normat juridike
administrative, ndrsa nga marrdhniet tjera shoqrore juridike ato dallohen
sepse krijohn n fushn e veprimtaris administrative t shtetit.
b) Njra nga palt n marrdhniet juridike administrative duhet t jet doemos
shteti I prfaqsuar nga orgnai I tij. Si rregull ky I fundit sht organ I
administrats shtetrore. Me cilsin e pals tjetr mund t paraqiten t gjith
subjektet e tjer t mundshm t ktyre marrdhnieve dmth. Personat fizike
dhe juridike. Qenia e organit shtetror si pal e domosdoshme prkatsisht e
detyrueshme e marrdhnieve juridike administrative, shpjegohet me faktin se
veprimtaria administrative realizohet gjithnj n emr t shtetit, t cilin mund ta
prfaqsojn vetm organet e tij.
c) Mrrdhniet juridike administrative nuk krijohen vetvetiu, krijimi I tyre bhet
www.e-Libraria.com
16
ather kur vrtetohen ato rrethana me t cilat normat juridike administrative
krijojn lindjen ndryshimin dhe shuarjen e tyre. Ato rrethana quhen fakte juridike
administrative.
d) Subjekte t marrdhnieve juridike administrative jan ata persona fizik e
juridik q duke qen t mveshur me t drejta dhe t ngarkuar me detyra n
fushn eveprimtaris administrative t shtetit hyjn n marrdhnie me organet
shtetrore. Keto subjekte duhet t ken zotsin juridike dhe zotsin pr t
vepruar pr t hyr n kto marrdhnie.

33. Llojet e marrdhnieve juridike administrative - Marrdhniet juridike
administrative mund t ndahen n lloje t veqanta. Si rregull kriteret kryesore pr
ndarje t till jan: prmbajtja konkrete e marrdhnieve juridike administrative;
karakteri I vet marrdhnieve; karakteri I subjekteve t saj dhe metodat e
mbrojtjes s marrdhnieve juridike administarive.

34. Aktet administrative shteterore - Dy vrejtje duhet theksuar: E para akte
t organeve t administrats nuk jan vetm aktet administrative, t cilat n fakt,
jan vetm nj nga llojet e akteve q nxjerrin organet e administrats shtetrore
n ushtrimin e funksioneve t prcaktuara t tyre me kushtetut dhe ligje
E dyta, akte administrative nuk jan vetm aktet, t cilat nxjerrin organet e
administrats shtetrore, veqse nxjerrin edhe organizatat dhe bashksit n
ushtrimin e autorizimeve publike, do t thot kur jan t pajisura me t drejta
dhe t ngarkuara me detyrime n marrdhniet juridike administrative. Organet
administrative nxjerrin: akte juridike dhe akte materiale,

35. Aktet juridike t administrats - Aktet juridike t administrats mund t
klasfikohen n: akte normative ose t prgjithshme dhe akte konkrete ose
individuale.
35a. Aktet normative ose t prgjithshme - Aktet normative ose t pergjithshme
jan aktet q organet e administrats shtetrore I nxjerrin n veprimtarin e vet
dhe me t cilat rregullojn norma t sjelljes n mnyr abdstrakte prkatsisht t
prgjithshme. Kto norma ju prkasin numrit t pacaktuar t njerzve dhe
rasteve. Aktet normative t pergjithshme t cilat I nxjerrin organet
administrative jan: rregullore, urdhresat dhe udhzimet.

35a1. Rregullorja - Rregullorja sht akt juridik normativ ose akt I prgjithshm
I organeve t administrats. Ky akt ka karakter normativ, sepse prmban
dispozita t prgjithshme, t cilat duhet t zbatohen nga subjektet juridike
administrative n fushat prkatse t administrats shtetrore. Rregullorja nxirret
pr dy qllime t caktuara: e para pr t prcaktuar organizimin e brendshem t
organit dhe e dyta, pr t prcaktuar rrethveprimin e tij.

35a2. Urdhresa - Urdhresa sht akt juridik normativ ose akt I prgjithshm I
administrats, me t cilin behet zbatimi I dispozitave ligjore dhe I akteve t
prgjithshme t kuvendeve t bashksive shoqrore-politike dhe t organeve
ekzekutive t tyre. Mardhniet kryesore q krijohen n jetn e nj vendi, si
rregull rregullohen n mnyr primare me akte ligjore (ligje dhe dekrete) SI
prjashtim pr rastet kur vet ligji e l rregullimin e marrdhnieve t caktuara
shoqrore n kompetencn e organeve t administrats shtetrore dhe kryesisht
www.e-Libraria.com
17
n kompetencn e Qeveris ajo I rregullon ato me Urdhresa. Prandaj urdhresat
nga natyra juridike jan akte me karakter t prgjithshm. Ato zakonisht
prcaktojn rregulla t detyrueshme sjelljeje pr nj rreth t gjer personash dhe
pr zbatimin e ktyre rregullave zakonisht parashikojn edhe sanksione
administrative.

35a3. Udhzimi - Udhzimi sht akt juridik normati ose akt I prgjithshm I
administrats dhe nxirret me qllim t drejtimit, kshillimit ose dhnies s
instrukcioneve t ndryshme, lidhur me zbatimin e ligjeve apo dispozitave tjera
dhe t akteve t prgjithshme t kuvendeve e organeve ekzekutive t tyre.
Udhzimi ka karakter t detyrueshem por edhe fakultativ. Udhzimi I
detyrueshem zakonisht nxirret nga organet e administrats m t lart dhe u
drejtohet organeve t administrats m t ult kshtu q atyre u ndihmon pr t
zbatuar m leht dispozitat e ndryshme ligjore. Udhzimi fakultativ nxirret si
instruksion profesional nprmjet t cilit nj organ m I lart I udhzon organit
tjetr m t ult t administrats se si duhet t kryej nj pun profesionale.

36. Aktet administrative - Per aktin administrativ jan me rndsi kto
karakteristika: konkretsia, autoritetsia dhe veprimi I tij juridik. Akti
administrativ m s shpeshti prkfizohet si akt juridik me t cilin n mnyr
autoritative vendoset nj qshtje konkrete. Atributi juridik ose "veprimi juridik
shrben pr tu dalluar nga aktet materiale t cilat nuk e kan kt cilsi, ndrsa
atributi "konkret shrben pr ta dalluar nga aktet e prgjithshme juridike,
prkatsisht nga aktet t cilat I prkasin nj numri t madh t rasteve.

37. Llojet e akteve administrative - Aktet administrative mund t klasfikohen
sipas kritereve t ndryshme.
- Aktet individuale dhe gjenerale - Ndarja e akteve administrative n akte
individuale dhe akte gjenerale bhet n baz t kriterit themelor se akti i prket
personave individualisht t caktuar apo t pacaktuar. Pr aktin administrativ
individual sht karakteristik se personi prkatsish personat jan t shnuar me
emrp.sh leja q i ipet personit konkret pr hapjen e puntoris zejtare. Akti
gjeneral u prket shum personave t cilt nuk shnohen me emr n akt. Edhe
pse n akt nuk shnohen emrat e personave t cilve u prket akti ata mund t
caktohen p.sh akti me t cilin banorve t nj lagjeje apo t nje rruge I
urdhrohet q t marrin pjes n shuarjen e zjarrit. Akti gjeneral ndryshon prej
ati t prgjithshm sepse nuk sht I karakterit t prgjithshm meq nuk
prman normn e prgjithshme por prmban noremn vetm pr nj rast
(shuarjen e zjarrit, evitimi I vrshimit etj).

38. Aktet konstitutive dhe deklarative - Aktet me t cilat formohen
marrdhniet juridike, pra ato akte me t cilat krijohen, ndryshohen a prishen
marrdhniet juridike quhen akte konsitutive p.sh vendmimi me t cilin lejohet
ndrtimi I objektit t caktuar n nj pronsi toksore, leja pr bartjen e arms etj
Ktu sht karakterisike se marrdhnia juridike m par nuk ka ekzistuar
ndrmjet organit dhe pals. Prmes aktit n fakt formohet marrdhnia. Efekti I
ktij akti sht nga momenti I nxjerrjes s tij pra ex nunc.
Akte deklarative quhen aktet me t cilat vetm vrtetohet ekzistimi I
marrdhnieve juridike administrative. Ktu marrdhnia juridike m par ka
www.e-Libraria.com
18
ekzistuar prandaj me akt vetm bht vrtetimi I ekzistimit t saj. Veprimi
marrdhnies juridike sht nga momenti kur sht krijuar marrdhnia pra ex
tunc. Akt deklarativ sht p,sh akti mbi pushimin e shrbimit personit ushtarak t
caktuar me fuqin e ligjitetj.

39. Aktet pozitive dhe negative - Aktet pozitive jan ato akte administrative t
cilat prodhojn ndonj ndryshim n marrdhniet ekzistuese juridike, qoft nse
krijohen marrdhniet e reja, qoft nse ndryshojn ato ekzistuese apo prishen.
Akt pozitiv shtp.sh vendimi me t cilin personit t caktuar I prcaktohet lartsia
e tatimit.
Akte negative I quajm ato akte administrative me t cilat refuzohet ndryshimi I
mardhnies ekzistuese juridike. Kto akte nxirren sipas krkess s pals.
Kshtu akte negative jan aktet me t cilat refuzohet krkesa pr nxjerrjen e
lejeve pr bartjen e arms, pr hapjen e puntoris zejtare etj. Ktu pra organi
nxjerr aktin me t cilin deklaron se nuk dshiron ta ndryshoj gjendjen ekzistuese.
Ndodh q t mos deklarohet fare meq rast kemi t bjm m heshtjen e
administrats. Heshtje t administrats kemi ather kur organi kompetent nuk
nxjerr vendimin n afatin e caktuar. Nse procedura sht hapur me krkesn e
pals, ai afat sht tridhjet dit nga dita e dorzimit t krkess, ndrsa nse
procedura hapet me krkesn e organit, afati sht gjashtdhjet dit. Nse organi
kundr vendimit t t cilit ankesa sht e lejueshme, nuk e nxjerr kt brenda
afatit t caktuar, ather pala ka t drejt ankese n organ m t lart. Nse
organi I shkalls s dyt nuk e nxjerr vendimin n afatin e caktuar prej
gjashtdhjet ditsh dhe as n afatin plotsues shtat ditsh, para mund t hap
konfliktin administrativ sikunr t jet refuzuar ankesa e saj (sipas legjislacionit t
Jugosllavis).

40. Aktet juridiksht t lidhura dhe aktet n baz t qmuarjes s lir -
Aktet juridikisht t lidhura jan ato akte administravie te t cilat q m pa sht
prcaktuar se duhet t nxirren dhe se qfar do t jet prmbajtja e tyre. Iniciativa
pr nxjerrjen e aktit dhe prmbajtja e tij shprehimisht sht prcaktuar me ligj.
P.sh vendimi mbi dhnien e lejes pr ndrtim.
Aktet n baz t qmuarjes s lir jan ato akte te t cilat organit me ligj I sht
dhn mundsia q sipas bindjes s vet t lir dhe vlersimit t interesit t
prgjithshm t vendos n rastin konkret. P,sh Dhnia shtetsis, mbi dhnien e
ndihmave t caktuara etj.

41. Aktet e nj organi dhe aktet e prbra - Aktet administrative mund t
klasfikohen n akte administrative t nj organi dhe aktet administrative t
prbra prkatsisht t shum organeve. Rast m I shpesht sht q aktin
administrativ ta nxjerr nj organ qoft individual ose kolegjial. Prjashtimisht nj
akt administrativ mund ta nxjerrin dy a m shum organe. P.sh nxjerra e
prbasht e akeve administrative, nxjerrja e aktit me plqimin e mparshm t
organit tjetr, nxjerrja e aktit me vrtetimin ose lejen e organit tjetr ose nxjerrja
e vendimit pasi t jet marr mendimi nga ana e organit tjetr.
42. Elementet prmbajtsore t aktit administrativ - jan: konkretizimi I lnds
dhe I subjekteve t aktit, dispozitivi, arsyetimi dhe udhzmet pr mjetin juridik.
Akti administrative n radh t par prmban lndn pr t ciln bhet fjal edhe
subjektet, prkatsisht palt t cilave u prket. Esenca e prmbajetjes s aktit
www.e-Libraria.com
19
administrative sht dispozitivi dmth vendimi me t cilin vendoset lnda. Prandaj
dispozitivi prmban shprehjen e vullnetit t organit t administrats me rastin e
vendosjes s lnds s caktuar, prkatsisht marrdhnies s caktuar. Dispozitivi
sht elementi m prmbajtsor dhe pa t nuk ka akt administrative. N asryetim
shnohet pse sht vendosur ashtu siq sht thn n dispozitivin e
vendimit.Arsyetimi shpreh parimin e ligjshmris dhe n t pals I pasqyrohet
gjendja faktike dhe dispozitat materiale, n baz t t cilave sht vendosur
qshtja, prkatsisht sht nxjerr vendimi. N udhzim mbi mjetin juridik, pala
informohet mbi mundsin prkatsisht pamundsin e prdorimit t mjetit t
caktuar juridik. Nse pala ka mundsi ather n udhzim shnohet se para cilit
organ mund ta shfrytzoj kt t drejt dhe n qfar afati mund t bj
kt.Udhzimi ka gjithashtu nnshkrimin, datn dhe vuln e organit.

43. Aktet materiale t administrats - Aktet materiale jan akte n t cilat
mbahen shnime t ndryshme mbi dukurit e ndryshme ose kumtohen shnime e
t dhna dhe provohen faktet mbi ato t dhna. Aktet materiale nuk jan akte n
kuptimin teknik por veprime t thjeshta administrative profesionale. Aktet
materiale jan t ndryshme dhe ndahen n:
43a. Aktet e evidentimit ose dokumentacionit - Ktu prfshihen aktet n t cilat
mbahet evidenca, prkatsisht dokumentacioni i dukurive dhe i t dhnave t
ndryshme p.sh regjistrat protokollet librat e ndryshme etj.
43b. Aktet e dhnies e t marrjes s deklaratave - Organet administrative pr
dukurit t ndryshme n baz t krkess s subjekteve t ndryshme marrin
deklarata t ndryshme si p.sh deklarata me t cilat pasqyrohet gjendja ekonomike
dhe personale e subjekteve t ndryshme.
43c. Aktet e lajmrimit ose kumtimit - Ktu prfshihen lajmrime, kumtesa e
tregonjs t ndryshm mbi t dhnat e caktuara pr subjektet e ndryshme.

44. Marrdhniet ndrmjet organeve t administrats dhe marrdhniet e
saj me organet tjera t pushtetit
- Klasfikimi I veprimtaris s organeve t administrats - Veprimtaria e
organeve t administrats shtetrore sht mundur t klasfikohet n mnyra t
ndryhsme p.sh sektore, deg, fush dhe shrbime administrative.
44a. Sektort - Si rregull prfshijn punt administrative n deg t
adminsitrats shtetrore. Varsisht nga vendet e ndryshme sektort organizohen
n mnyra t ndryshme. Kshtu p.sh sektort e veprimtaris s administrats
shtetrore n ish-Jugosllavi klasfikohen n tre m kryesoret.Sektori I
administrats politike q prfshin pun e administrats n degt e mbrojtjes,
punve t brendshme, t jashtme n fushn e administrats gjyqsore dhe t
prgjithshme, pastaj Sektori I punve ekonomike dhe Sektori I administrats
shtetrore n fushn e veprimtaris shoqrore.
44b. Deg t administrats - konsiderohen punt, prkatsisht grupi I punve
administrative, q kan nj ndrlidhje, kan ngjajshmri dhe prmbjn nj trsi
t vetme.
44c. Fush t administrats shtetrore - emrtohen deg t coptuara t saj
dmth trsi m t ngushta se ajo. Kshtu p.sh deg t administrats paraqet
industria, ndrsa fusha e saj jan: industria ndrtimore, industria metalike etj.
44d. Shrbimet administrative- paraqesin nj nocion ende m t ngusht se
sa fusha e administrats. sht fjala pr punt administrative t specializuara, t
www.e-Libraria.com
20
cilat n rastet m t shpeshta jan t organizuara n organe t mvetsishme dhe
n prbrjen e organeve t mvetsishme, siq jan p.sh inspektoratet.

45. Marrdhniet ndrmjet vet organeve t administrats - Marrdhniet
ndrmjet organeve t administrats ndahen n tri grupe themelore:
N t parin prfshihen marrdhniet e t gjitha organeve t administrats pa
marr parasysh s a bhet fjal mbi marrdhniet ndrmjet organeve t nj njsie
territoriale, ose ndrmjet organeve t njsive t ndryshme territoriale. Kto
marrdhnie shprehen n dhnien e ndihms juridike
N t dytin bjn pjes marrdhniet ndrmjet organeve t administrats s
njsive t ngushta dhe t gjera territoriale. Kto jan t ashtuquajturat
marrdhniet vertikale ndrmjet organeve t administrats.
N t tretin hyjn marrdhniet e ndrsjellta, prkatsisht ato reciproke t
organeve t s njjts njsi territoriale. Kto jan t ashtuquajturat marrdhnie
horizontale ndrmjet organeve t administrats.
45a. Dhnia e ndihms juridike - nnkupton ushtrimin e veprimeve t
caktuara t nj organi pr nj organ tjetr t administrats, pa marr parasysh s
a bhet fjal mbi marrdhniet ndrmjet organeve t nj njsie territoriale, apo t
ndryshme territoriale. N procedurn administrative administrative njihen dy rast
t ndihms juridike:
Kur organi duhet t kryej ndonj veprim n procedur jasht territorit n t cilin
shtrihet kompetenca e tij (e ashtuquajtura ndihm jruidike e obligueshme). Dhe
Kur organi kryerjen e ndonj veprimi n procedur ia beson organit tjetr
prkats I autorizuar pr ndrrmarjen e veprimit t till (e ashtuquajtura ndihm
juridike facultative).
45b. Mardhniet vertikale - ndrmjet organeve t administrat zhvillohen n
baz t dy parimeve themelore: Parimit t mvetsis s njsis territoriale,
parimit t rendit komunal.
45a. Parimi I mvetsis s njsis territoriale - nnkupton interesat
specifike, prkatsisht shkalln e interesave t secils njsi, vendosjne e
mvetsishme mbi ato interesa dhe ekzistimin e organeve t administrats n
seciln njsi territoriale.
45b. Parimi I rendit komunal - sht I rndsishm pr marrdhniet vertikale
t organeve t administrats pr shkak se n parim t gjitha aktet e prgjithshme
(publike) ushtrohen n komun, si njsi themelore territoriale nse nuk gjenden
shprehimisht n kompetenv t njsis m t gjer.
45c. Subordinimi - paraqet detyrimin e organeve t nnshtruara q ti kryejn
urdhresat konkrete t organeve eprore.

46. Mardhniet e organeve t administrats me organet ligjvnse - mund
t vshtrohen n kuadr t disa grupeve t qshtjeve siq jan:
A). t drejtat e karakterit organizativ -shprehen n autorizimet e organeve
ligjvnse q ti prcaktojn parimet e prgjithshme t organizimit t tyre
(makroorganizimi I administrats).
B). T drejtat e karakterit funksional shprehen n autorizimet e organeve
ligjvnse t nxjerra me dispozita, t cilat jan t detyrueshme pr organet e
administrats shtetrore, sepse paraqesin bazn pr punn e tyre
C). t drejtat e karakterit personal shprehen n autorizimet q t emrojn dhe
shkarkojn funksionart e organeve t administrats shtetrore.
www.e-Libraria.com
21

47. Mardhniet e organeve administrative me organet ekzekutive - mund
t veshtrohen n kuadr t disa grupeve t mardhnieve:
47a). T drejtat e karakterit organizativ shprehen n autorizimet e organeve
ekzekutive q ti prcaktojn parimet e prgjithshme t organizmit t brendshm
t organeve t administrats shtetrore
47b). T drejtat e karakterit funksional shprehen n autorizimet e organeve
ekzekutive q ti prcaktojn t drejtat dhe detyrat e organeve t administrats
shtetrore, t drejta kto q realizohen prmes nxjerrjes s akteve pr zbatimin e
ligjeve dhe t dispozitave dhe t akteve tjera t prgjithshme t organeve
ligjvnse.
47c) T drejtat e karakterit personale shprehen n autorizimet e organeve
ekzekutive q ti emrojn dhe shkarkojn funksionart e organeve t
administrats shtetrore q nuk emrohen dhe shkarkohen nga organet
ligjvnse.
47d) Te drejtat e karakterit financiar - shprehen n autorizimet e organeve
ekzekutive q ti prcaktojn kriteret pr shfrytzimin e mjeteve pr punn e
organeve t administrats shtetrore.

48. Marrdhniet e organeve t administrats me gjykatat - Organet e
drejtsis ushtrojn forma t caktuara t kontrollit mbi punn e oraneve t
administrats shtetore. Ekzistojn disa forma t kontrollit:
a) Kontrolli I kushtetutshmris dhe ligjshmris s akteve t prgjithshme t
organeve t administrats
b) kontrolli I ligjshmris s akteve administrative.

49. KONTROLLI I PUNS S AMINISTRATS - kontrolli I brendshm I
administrats - Me kontroll administrativ kuptojm ndikimin q ushtron organi
administrativ epror mbi organet varse, lidhur me kryerjen e sukseshme t
detyrave t tyre zyrtare (ky sht kontrolli I brendshem), ose ndikimin e organit
t specializuar administrativ mbi organet tjera administrative dhe mbi zbatuesit e
tjer, me qllim t sigurimit t zbatimit t rregullt nga ana e atyre ligjeve e
akteve nnligjore t organeve m t lart (ky sht kontrolli I jashtm).
N sistemin administrativ bashkohor, kontrolli I brendshem administrativ
zhvillohet n dy forma:
49a. kontrolli instancional - l bhet si rregull, n baz t paknaqsis s shprehur
nga ana e pals, dmth n baz t ankess. Prmes ankess goditet nj akt
konkret administrativ I organit t ult administrativ para organit m t lart.
49b. Kontrolli kierarkik- bhet n baz t pushtetit kierarkik dhe kshtu organet
m t larta administrative kan jo vetm t drejt, por edhe detyrim q t
mbikqyrin punn e organeve m t ulta. Mbikqyrja mund ti prkas akteve
konkrete individuale t organeve t ulta dhe mund ti prkas edhe puns s
trsishme t nj ose m shum organeve t ulta. Mbikqyrja bhet prmes
inspekcionit dhe revizionit

50. Kontrolli I jashtm I administrats - kontrolli nga ana e parlamentit -
paraqet njrin nga format m t rndsishme t kontrollit polititk. Prmes kti
kontrolli veqanarisht pretendohet
a) sigurimi I funksionimit t rregullt dhe t mir t administrats
www.e-Libraria.com
22
b) garancimi I ligjshmris dhe mbrojtja e t drejtave t qytetarve dhe
c) ushtrimi I mbikqyrjes s prgjithshme mbi veprimtarin administratie
Kontrolli I jashtem ka pr qellim adekuatitetin t veprimtaris administrative n
normat themelore nga ana e pushtetit politik. N shumicn e vendeve bashkohore
organet e kontrollit t jashtm ushtrojn jo vetm kontrollin e ligjshmris por
shpeshher ushtrojn edhe kontrollin e oportunitetit n fusha t caktuara. Kontrolli
parlamentar n vendet me demokraci t zhvilluar paraqet njrn nga format m
t rndsishme t kontrollit t jashtm. Ai shfaqet si nj form e kontrollit politik
prms s cils, me an t parlamentit ose t komiteteve a komisioneve t tij
dshirohet q t ndikohet n funksionin ekzekutiv, t cilin e ushtrojn qeverit
dhe organet e administrats shtetrore dhe subjektet tjera.

51. Ombudspersoni si lloj i kontrollit t puns s administrats - Paraqet
njrin nga llojet e kontrollit mbi punn e administrats. Flaja "ombudsman sht
huazuar nga gjuha suedeze q do t thot ndrmjetsuesin ose prfaqsuesin.
Ombudsmani prfaqson nj organ I cili ka pr detyr q t mbroj
qytetart.Ombudsmani zhvillohet sidomos n vendet me sistem parlamentar ose
n vendet ku kontrolli I administrats nuk sht siguruar si duhet. Funksionet e
ombudsmanit jan: q ti hulumtoj t gjitha rastet e shkeljes t s drejts dhe
ligjeve, pr t cilat merr vesh ose pr t cilat I drejtohen qytetart, q t udhheq
procedurn dhe t ndjek prpara gjyqit qdo funksionar, I cili n ushtrimin e
detyrave t veta nga favoritizimi, korumpiteti ose pr qfardo motivi tjetr, shkel
ligjin dhe l anash prgjegjsin e vet, q ti vlersoj t gjitha aktet juridike dhe
aktgjykimet e gjykatave supreme dhe t ndjek bile edhe gjyqtart m t lart
nse konsiderohen se kan nxjerr aktgjykim t padrejt q ti paraqes Kuvendit
q t tregoj pr dobsit e ligjeve dhe ti propozoj ndryshimet dhe shtesat, apo
nxjerrjen e ligjeve t reja etj.

52. Kontrolli gjyqsor i administrats - Kontrolli gjyqsor I administrats
nnkutpon autrozimet t cilat I jepen nj organi t pavarur nga pushteti politik
dhe nga administrata q ti zgjidhe konfliktet, t cilat jan t shkaktuara me
funksionimin e administrats. Funksioni themelor I kontrollit gjyqsor konsiston
n sigurimin e mbrojtjes s qytetarve n raport me administratn. Zgjidhja e
konflikteve administrative I sht besuar organeve gjyqsore.

53. Mjetet e kontrollit politik t administrats - n kuptim t prgjithshm
emrohen ato mjete t cilat kan pr qllim q t ndikojn n organizatat
administrative lidhur me rolin e tyre me mekanizmin e pushtetit.Sipas prfesor
Pusiqit, mjetet e kontrollit politik t administrats ndahen n dy grupe themelore:
a) n organizative dhe
b) n funksionale
Mjetet organizative t konrtollit politik sipas tij jan: decentralizimi n kuptimin
m t gjer; ndarja e funksioneve dhe parimi I kolegjialitetit, ndrsa n mjetet
funksionale, I njjti autor prmbledh vendosjen e qytetarve, pjesmarrjen e
qytetarve n kufizimin e administrats me norma.

54. Mjetet organizative t kontrollit - Me decentralizim nnkuptohet secili
dobsim I ndikimit t qendrs s caktuar t nj sistemi t organizuar n pjes t
atij sistemi. Si mjet I kontrollit politik t administrats, decentralizimi mund t
www.e-Libraria.com
23
aplikohet me qllim t zvoglimit t ndikimit t qendrave t caktuara t pushtetit
politik n pjes t caktuara t indstrumentit administrativ e poashtu edhe me
qllim t dobsimit t lidhjeve brenda vet aparatit administrativ. Format kryesore
praktike t decentralizimit jan "ndarja e sovranitetit, prkatsisht federata,
konfederata dhe forma tjera t shteteve t prbra, pastaj decentralizimi
territorial, veqanrsiht vetadministrimi lokal dhe decentralizimi I vrtet nga
krijimi I llojeve t natyrshme t sistemeve organizative paralele pr rrethin e
njjt t punve dhe deri te bartja e punve administrative nga nj sistem I
organizuar qendror, zakonisht nga administrata shtetrore n organizata tjera q
gjendejn jasht atij sistemi.

54a. Ndarja e funksioneve - paraqet rast t veqant t decentralizimit t vrtet
n vet kulmin e administrats dhe t organizimit t pushtetit.Mvetsia organiative
e bartsve t pushtetit lehtson kontrollin politik dhe krijon dy institucione t
rndsishme t kontrollit t administrats.

54b. Kolegjialiteti - si mjet I kontrollit politik t administrats do t thot besimin
e vendimeve t caktuara ose t vendosjes n prgjithsi n organizatn
administrative, njkohesiht dy ose m shum vetave (funksionarve eprore).

55. Mjetet funksionale t kontrollit - Vendosja e qytetarve nnkutpon t
drejtn e t gjith qytetarve me t drejta politike q t marrin pjes n nxjerrjen
e vendimeve q I prkasin administrats. Forma t veqanta t vendosjes s
qytetarve jan;
- konsulltimi I qytetarve dhe
- tubimet e qytetarve.
Konsulltimi i qytetarve nuk paraqet fom t prhershme organizative; vendimi I
prket qoft qshtjeve kushtetuese e ligjore (referendumi), qoft qshtjeve t
tjerap.sh ndryshimeve eventuale territoriale (plebishiti
Tubimi I qytetarve sht form e prhershme organizative e vendosjes s
qytetarve (n procedurn zgjedhore) etj.
Kufizimi me norma - nnkupton ekzistimin e atyre rregullave t cilat n qfardo
mnyre respektivisht prkufizojn veprimtarin e administrats (instrumente t
kontrollit politik jan: kushtetuta dhe institucionalizimi I kontrollit prmes
gjykatave.

56.Prgjegjsia politike e administrats - prkufizimi I nocionit t
prgjegjsis - Pergjegjsia prcaktohet si raport I njeriut dhe pushtetit
prkatsisht shoqrors. Lloji dhe sistemi I prgjegjsis varen nga lloji I
normave juridike.N kutpimin m t prgjithshm prgjegjsia paraqet raportin
midis veprimi dhe paojave t tij. N t drejtn publike prgjegjsia ka kaluar
npr kto faza: periudha e mospergjegjsis shtetrore, periudha n t ciln
prgjegjsia e shtetit fillon t zhvillohet, krahas zhvillimit t s drejts
administrative, dhe periudha bashkkohore e prgjegjsis s shtetit.

57. Prgjegjsia politike - Teoria i njeh dy lloje themelore t prgjegjsis:
- Prgjegjsin shoqrore, t ciln e karakterizojn elementet prkatse
shoqrore e jo sanksionet juridike dhe
- Prgjegjsin juridike, me obligimet juridikisht t prcaktuara dhe t
www.e-Libraria.com
24
sanksionuara me kushtet dhe me format e prgjegjsis.
Bazn e prgjegjsis politike e paraqet puna jooportune e cila nuk sht n
pajtim me qndrimin, pikapmjet, me mendimin ose interesat e forumit,
prkatsisht organit, para t cilit jepet prgjegjsia.
Prgjegjsia politike sht ajo prgjegjsi ku p.sh nnpunsit e aparatit shtetror e
kan jo vetm kur e kryejn krimin, shkeljen administrative, o kur I shkaktojn
dme materiale institucionit, por kur nuk plotsojn detyrat e tyre me karakter
politik. Prgjegjsi t till kan p,sh nnpunsit e zgjedhur t aparatit, n rastin
kur justifikojn besimin e zgjedhsve.
Krahas prgjegjsive tjera p.sh prgjegjsive penale materiale dhe disiplinore q
jan forma t rregullta t prgjegjsive juridike dhe t cilat jan t rregulluara me
norma jridike, prgjegjsia politike nuk sht juridikisht e rregulluar dhe e
karakterizon raporti I besimit. Pergjegjsia politike nnkupton prgjegjsin pr
punn jooportune dhe jo edhe pr punn e paligjshme. Te prgjegjsia politike
sanksioni shpreheht me ndrprerjen e raportit t votbesimit, me at t revokimit,
ndrrimit prkatsish shkarkimit t titullarit t funksionit nga ana e forumit apo
orgnait. Kurse te sanksioni mbi prjgegjsin penale sht denimi penal, I cili varet
nga vepra e kryer, pr prgjegjsin materiale -kompenzimi I dmit ndrsa pr
prgjegjsin disiplinore - masa prkatse disiplinore.

58. Nocioni dhe baza e prgjegjsis politike t ministrave - Prgjegjsia
politike e ministrit u lind s pari n Angli. Baza e prgjegjsis politike t
ministrave, mund t jet e trefisht, ata mund t jen prgjegjs pr:
- punn e vet
- punn e organit n krye t t cilit jan
- pr punn e shefit t shtetit
Prgjegjsia politike e ministrave shtrihet edhe n punen e resorit n krye t t
cilit ndohet. Puna e ministrave duhet doemos t jet n pajtim me politikn e
resorit dhe vetvetiu me politikn e Qeveris e cila duhet doemos ti prgjigjet
vullnetit t Parlamentit.
Prgjegjsia politike e ministrave mund t jet individuale dhe kolektive.
Prgjegjsia individuale nnkupton prgjegjsin e vet ministrit, ndrsa
prgjegjsin kolektive e ka Qeveria.Prgjegjsia individuale bazohet n aktet dhe
veprimet e ministrit prkats, ndrsa prgjegjsia kolektive n punn e Qeveris
si forum kolegjial.

www.e-Libraria.com
| ss |+
!"#$" &'( " )*"+$( ,-./&/#$*($/0"

1 23"$+" &'( " )*"+$( ,-./&/#$*($/0" 1

45 67 -(889+&: ;/"*(*</( -=" >7?9*-/&/./ -=" @/8($ +(&: A/<($ " A:*?(#=<:$( $: $3*"B
|||st s ,s.|ss||sts jsss ,s.|ms ts s.ss|t|m|t ts sim|s|st.stss. ,s.|sjss sjs s|stsm ssss|t.|m|.
|s||sjss ss ,s.mssst s ssss|t.|m|t. ,s.mssst s ssss|t.|m|t s |sjss a|s.i|s|m|s ms ts la|s|sm ss
H|s.s.||ss. Ks sa|s.i|s|m |sss ,jsss s ts.s H|s.s.||s ,s. ,|as si|s i||s ms s|ams. ,.ssisj ss|ts ms
| la|s|sm ss H|s.s.||s. |i|s ||s.s.||s si|s a|s.i|s|m| jsss ssss|t.|m. ,.s ssss|t.|m | s.sss.s ts
a|sts sisj s.sss.s ms ts |s.ts. Kis.ss ts sa|s.i|s|m| |sm| si|s .s,.|m s|,ss a.i|.s.s ts s.sss.s
ms ts |s.ts ,s.s.ss|s|t ss ||js|ms.|s s t,.s. |mt| s.ssst s a|sts is ts .s,.sjss s|,ss s.sss.s ms
ts |s.ts si|s ss sts s|tasts |a. s.ss| ms | a|st s mss ss sa| jsss a.i|.st ss ,sjt|m ms ||j|s. jsss ts
,s||js|ms. s.ss| | a|st ia|st ts .s,.sj ss,ss ss|ts ljs|s ,s. |||H||.

C5 )(889&/ (<$"$ (-./&/#$*($/0" &'( (<$"$ " (-./&/#$*($:#B
Is i, s|tst | s\js.. /im|s|st.sts.
|s|||m| /|tst sim|s|st.st|.s jsss sjs.s ss ||sjst s s|ts.s ts sim|s|st.stss.
Ms s|t|s sim|s|st.st|.s sj||ss sjs s i.sjts sss ,s.ss|ts|st sjs ist,.|m.
/|tst sim|s|st.st|.s sa| sms.ts|ss s| sim|s|st.st|.s ,s. s||s|as ss | s\js.. sim|s|st.sts. masi ts
s\|..ss si|s ss sa|js|tst s tjs.s. ,s. ms ||j jsss ts sats.|tas.s i|s |sts s |sjss ss sms. ts
/|I|||l|M|I ||||||.

D5 )(889&/ 0"&-/."$ E(<$"$F A:*G7&-/.$(*" &'( 0"&-/."$ " G9*.:# #: A*"*:B
\ssi|m| | ls.mss ss ,.s.s ss|ts s| |asis. ts s|||t ,s|s sa| |s ts i.sjts ts ,s.is.s ss ss|sss i|s ss
,si|. ,s. |s i.sjts ts ,s.is.s mjstst s jss|tsts|sss|ms.
\ssi|m ,s.lasi|mts.s ss|ts s| s|t ss ts s|||s ,s.lasis|st ,.sssia.s slts ss s||s||ss s ,s.s ,s
sss sa| |s ,sss ,.sssia.s ss||m|. slts ss s||s||ss s i,ts ,s sss |s ,ss ,.sssia.s ss||m|.

H5 I:&/ -(88/./& ."# =(A+"# #: A*9@"-7*:# ." <:*<"#:& " A(8:# -=" =(A+"# #: A*9@"-7*:# ."
|s|s|st|.ss s s.ss|t!
Ms |s.|ssss s ,s|ss |a. ,s|s |s.|ss s t| sj||st sjs s i.sjts.
Ms |s|s|st|.ss s |.ss|t s|tsts.s. sts|s.s |a. s.ss| | ,s.ss|tss ist,.|m ,s|ss.(,s|. |s|m tst|m|)

J5 K<( <( $: .(&':$ &: $"9*/&: L+"*.(&" &: 8/-=+" ." 9?+"<$/& " $: -*"+$:# ,-./&/#$*($/0"B
s,ss ss ts i.sjtss |a||||s sa| |sss ,jsss .stsm /im|s|st.sts ,s. si|s las|st s tjs.s ts ss i.sjtss
|a||||s.
www.e-Libraria.com
I ss |+

M5 2(*/."$ " N*'(&/O/./$ E9*'(&/O($:#FP
s. Kis.js s ,ass.s.
|. |ss.i|s|m| | ,ass.s (|ss||s.ssi|m| | ,ass.s).
s. |sst.s||t|m|. |sssst.s||t|m|.
i. |ssssst.|m| (,s.ssi.|m| | ,ass.s). |s|ssssst.|m| (s|,s.ssi.|m | ,ass.s).

Q5 6($"'9*/$:P
s. |as| ss|ts s.ss|.
|. |as| ss|ts s.ss| s|tsts.s. (ts j|t|s ||sjst s ,as|tst|t).
s. |as| ss|ts s.ss sim|s|st.st|.s (ts j|t|s .s,.|mts.|ts sim|s|st.st|.s).
i. |||| ss|ts |s.sss| l,.ts. (,s.sss| | sats.|tas.)

R5 S89+"$ 1 6*/$"*"$ .?/ ?(O:& " $: @/8(0" <8(#/G/<9="& 9*'(&" " (-./&/#$*($:#P
s. |s.j|t|s|ms i|s ts .sssts.
|. |.sss ts |s.ts i|s ts a|sts ( |.|ts. |s .s,s.t|s s t,.s).
s. |.sss ts s||s||ss ss |s.ts i|s ts a|st (|.|ts. |s s||s||ss s s.ss|t).
i. |ssi.s.s i|s |s|s|s (.s.ss|s|t ss s|t.|.js s t,.s).
s. |si|.|ias|s i|s |s|s|t|.s (|si|.|ias|s |a. .ssi|mst | ms.. sjs ,s.sss. |s|s|t|.s |a. .ssi|mst
ms..ss ms |as.am s|am|ss).
l. |.sss ts ms.stss|s|ms i|s s.sss |.ssis t,.s (m|s|st.|s i|s |ss,s|ts.st| | m|s|st.|ss).
. /|t|. i|s |ss||||ass (/|t|. s\js.. .ssi|ms. |ss||||ass sa| s\js.. .ssi|ms ,s. |ss||||ss).

T5 U(A9*$"$P
s. ||js|t|. a|js|t|..
|. |s.tss |s|t.ass.
s. |.ss|tst|. |as|s|sss|.

4V5 !"*./ 9*'(& .7&- $: <7A$9="$ #/B
s. | ,ass s s.ss|tas..
|. | |sst|tas|ss.

445 KWG(* (<$/ +7*/-/< :#=$: (<$/ (-./&/#$*($/0"B
/|t |si|.|ias|


www.e-Libraria.com
ss |+
4C5 @/8( :#=$: <(*(<$"*/#$/<( " (<$/$ .($"*/(8B
|s.s|ts.|st|| s s|t|t msts.|s| ss|ts ss sa| ,.si|ss ,sssjs ja.|i||s.

4D5 ,7$9*/O/./ ." 8/'+ <7A$9&B
/ats.|t|m |a||||































www.e-Libraria.com
+ ss |+
X -*"+$( ,-./&/#$*($/0" Y !"#$/ Z

45 KW:#=$: " -*"+$( (-./&/#$*($/0"B
|ss s ss i.sjtss i|s s||ssss ja.|i||s.

C5 K<( #$7-/9& " -*"+$( (-./&/#$*($/0"B
s. | iss s ss i.sjtss ja.|i||s. - |.sa||ss ss.mst sim|s|st.st|.s.
|. | s||ssss s ss i.sjtss ja.|i||s. - tai|ss ss.mst sim|s|st.st|.s.

D5 X -*"+$( (-./&/#$*($/0" 7 8/&-P
s. |.ssss.
|. |js.mss|.

H5 >=A*"=+( [,-./&/#$*($:\ **+"-= &'(P
s. .s|s|tjs s .jsts..
|. |st|s|s|tjs s .jsts..
s. l.ssj|s|tjs s .jsts..

J5 ]+(8( [,-./&/#$*($:\ **+"-= &'( #=A*"=+(555555(-./&/#$:*555 -=" -5.5$=5 555&:& <9&$*98855555&'(
'+7=( S($/&"5

. /im|s|sts. i.m.t| !
|.jsi| ss ljs|s |st|ss - /| m|s|sts.s is ts t|sts. sss m|||s,.jss s,s sss |sst.s|||s s i||ajt.

Q5 ,-./&/#$*($( :#=$: -7<7*/P
s. |s||t||s.
|. |ss.s.s.

R5 ,-./&/#$*($( <( -3 <7A$/." $="."89*"P
s. Kjs.| |s ts |sj ms ||sj|s s |||/K|l/I|.
|. Ijst.| |s ts |sj ms ||sj|s s \||||MI/|||.

T5 >$*7<$7*( " (-./&/#$*($:# &: 69#90:B
|, st.a|ta.st s sim|s|st.stss ss |sss.s jsss. /im|s|st.sts |a||||s i|s |tsts.s.s.


www.e-Libraria.com
ss |+
4V5 ,-./&/#$*($( 7#=$*9& 0"A*/.$(*/P
s. |ss.s.s.
|. |tsts.s.s.
s. |s||t||s.

445 ^"A*/.$(*/( (-./&/#$*($/0" <7A$9&P
s. K\js..jss s ||js.s.
|. |ajiss|s ,s. t|st|m|s s ||js.s.
s. l|st|m|s s i.sjt,s.i.sjt ts ||js.s.

4C5 ,-./&/#$*($( :#=$:P
s. iss s ss i.sjtss.
|. |as|tst.
s. /ssjs.s

4D5 2:*0"_ #/ 27#=$"$ (-./&/#$*($( #=G(`"$ "-=" #/ >=:*?/.B
(I|s|sss| s|sm|aj ts sim|s|st.stss s| |as|tst i|s s| |s.||m)!
>/ A7#=$"$P s. Kjs .ssi|m m|| tst|m|s ss ,.sss.
|. Kjs .ssi|m ,s. ..sa||s.ss m|| s.|a|||m|s s t.sl||at.
s. Kjs .ssi|m sim|s|st.st|. m|| i|ss|ss s |sjs.s ,s. sis.t|m|s s |sssss.s.
>/ #=:*?/.P s. Kjs .ssi|m m|| ssjst ss is|amsstst t,.ts.s.
|. Ks s||m|s|m|s s |a.s|.ss|ss(,sssss.s) ssst|.s s is|amssts.s ,s.ssss|s.
s.

4H5 ]7&<#/9&/ $="."89* / (-./&/#$*($:# :#=$:P
l|st|m| | ||j|t

4J5 a: @/8:& A*9@"-7*: (-./&/#$*($( " ?:&: O?($/./& " 8/'+/$P
Ms ,.sssia.s sim|s|st.st|.s

4M5 X -*"+$( ,-./&/#$*($/0" -=" #=<"&@( .?/ (-./&/#$*($:& " <(&: $: &+:+$/& 9?+"<$ #$7-/./B
s. |s
|. 1s
4Q5 X -*"+$( (-./&/#$*($/0" -=" ,-./&/#$*($( +(&: #/&9&/."B
s. |s.
|. 1s
www.e-Libraria.com
ss |+

4R5 b/8/ :#=$: <7A$/./ .: / '+:*: / (-./&/#$*($:#P
s. /im|s|st.sts s|tsts.s.s.
|. /im|s|st.sts |a||||s.

4T5 2:*0"_ ." <:*<"#:& " A(8:# -=" /&/@/($/0:& " 9*'(&/$c 2*9@"-7*( (-./&/#$*($/0" =(A"$ "-="
."P

CV5 2+"#:$ <*3"#9*" (A9 ."<(&/O.($ " #=$"$/$B
s. |s.|smsst|.
|. |.,sts.| | s|tst|t.
s. |s.s.|s.
i. /,s.st| sim|s|st.st|..
s. |s.sst s .ssi|t.
l. |s.sst s s.mstssa.s.
. |s.sst ,s||t||s. ts ,s.t|.s ,s||t||s.

C45 ,-./&/#$*($( / <( -3 <7A$/." $="."89*"c @/8($ +(&: ($9B
s. Kjs.| |s ts |sjs ms ||sj|s s s.ss|tstss.
|. Ijst.| |s ts |sjs ms ||sj|s s .s,.|mts.|ss.

CC5 ,-./&/#$*($( 27?8/<" 7#=$*9& D G7&<#/9&" $="."89*"c @/8($ +(&: ($9B
s. K\js..js s s|ts.s.
|. |as|s|ss| m|||s,.ss i|s
s. |as|s|ss| |s,.ss|..

CD5 b/8($ (<$" / &d+"** ,-./&/#$*($( 27?8/<"P
s. Is ,s.j|t|sssms.
|. |ss|.sts.
s. Msts.|s|s.

CH5 b/8($ &'( (<$"$ " ,-./&/#$*($:# 27?8/<" +(&: e7*/-/<"B
s. /|tst s ,s.j|t|s|ms i|s
|. /|tst |ss|.sts.
s. /|tst msts.|s|s (sa| jsss ja.|i||s)

www.e-Libraria.com
I ss |+
CJ5 b/8( :#=$: <(*(<$"*/#$/<( " ,<$/$ f($"*/(8Bg
|s.s|ts.|st|| |.,sss.s s /|t|t Msts.|s| ss|ts ss sa| ,.si|ss ,sssjs ja.|i||s.

CM5 67 -(889& h"0"*/#+( ^"&-9*" &'( )"@"&$*(8/O/./B
|s.s.|sjs \ssis.s is||ss ss |sssst.s||t|m|. ss ss,s|t|s s ,s.ssi.|m|t ts la|ss ,s||t||s
.ssi|mms..sss.

CQ5 b/8( :#=$: A+"#( `"&-*9*" " 0"&-/./$B
s. ||s,st|ts.
|. ||s,st|t|.|.
s. ||s,st|s|ssst

CR5 N*'(&"$ " (-./&/#$*($:# ai6 &d+"**/& (<$" $: A:*'+/$=#=."B
s. |s.
|. 1s

CT5 b/8($ (<$" $: A:*'+/$=#=." / &d+"**/& 9*'(&"$ " (-./&/#$*($:#B
|.sa||s.js. ai|st|mst sim|s|st.st|.s stj.
|. |||| ss|ts s|||m| | s|t|t sim|s|st.st|.!

D45 67 -(889+&: 9*'(&/O($($ (-./&/#$*($/0" &'( 9*'(&/O($($ $+"*(B

DC5 b/8($ +(&: -3 ?9#=$"$ " (-./&/#$*($:# A7?8/<"P
s. I.a, ,a|||| i|s
|. |sts.ss ts ,s.j|t|s|sm.

DD5 b/8($ +(&: ?7*/."$ G9*.(8" $: #: -*"+$:# (-./&/#$*($/0"B

DH5 67 -(889+&: <7#=$"$7$( &'( 8/'+/B
|as|tstats - ,s.m|ss ,s.|ms ts ,s.j|t|s|ms ,s. .ssi|s ja.|i||. s|sssm||. s|ss.s.. stj.
||j|..sa||ss sjs ms..si|ssjs ss sjs las|s ts ss|tas.. ||j| s\|..st ,s. sjs las|s ts ss|tas..

DJ5 <7#= " '(*(&$9& S/'+#=.:*/&:B
s.ss| s s l|||ss ,.sssia.ss. ,.sssia.s ss|ts ,s.|m| | ||js|ms.|ss.


www.e-Libraria.com
e ss |+
DM5 , / <( ?7*/."$ " 0"$( " -*"+$( (-./&/#$*($/0"B
s. |s.
|. 1s

DQ5 b/8( :#=$: .(**-=:&+( +7*/-/<91(-./&/#$*($/0"B


DR5 67 -(889&/ A7#=$"$/& "<O"<7$/0 &'( (/ (-./&/#$*($/0B
|as|tst| s|ts|at|. |sss|stss. s|,.s|st ms |ajiss|s ,s. t|st|m|s s ||js.s. sis.ss ,as|tst| sim|s|st.st|.
ms t|st|m|s s i.sjt,s.i.sjts ts ||js.s.

DT5 KW:#=$: 9*'(&/O($(B
|.ss|tstss s t|sms|sjss sjs .a, sjs.st|s| ts s||st |sss s|||ms ts ,s.|ss||sts.

HV5 K<( A(*(`"$ <9&G8/<$/ (-./&/#$*($/0B
||sj | |sst.s|||t m|| ||js|ms.|ss s s|t|t sim|s|st.st|..
|ssl|||t| sim|s|st.st|. |s,st ms |/||.
|ssl|||t| sim|s|st.st|. |s,st ss slts ss ,s|s |sss|is.ss ss ms s|t|s sim|s|st.st|. jsss s||s|a. ts
i.sjtst ss ts s||st |s ,ss |sts.ss ja.|i||.

H45 67#= +(&: 9*'(&"$ " (-./&/#$*($:#B

HC5 b/8/ :#=$: -(88/./ ."# b"&$*(8/O./$ -=" )"@"&$*(8/O./$B
|sst.s||t|m| ss|ts ,s.ssi.|m| | ts.s ,as|tst|t ss ssis..
|sssst.s||t|m| - ss|ts s|,s.sis.js s la|ss ,s||t||s .ssi|mms..sss ss i|ss las|s ts ss|tas.s.

HD5 ,<$/ (-./&/#$*($/0 :#=$: (<$ / &+:(&#=:.B
s. |s.
|. 1s

HH5 >/ <*/+9="& .(**-=:&+"$ +7*/-/<" (-./&/#$*($/0"B
Ms ss.ms ja.|i||s sim|s|st.st|.s.
Ms .st .s,.|mts.|ss sim|s|st.st|.s.

HJ5 6(*(<$"*/#$/<($ " (<$/$ (-./&/#$*($/0 +(&:B
/|t| | sjssss|sm.
www.e-Libraria.com
ss |+
HM5 69&$*988/ / ?*"&-#=:. &: (-./&/#$*($: 7#=$*9="$ A*"+B

HQ5 69&$*988/ / +(#=$:. &: (-./&/#$*($: 7#=$*9="$ A*"+B
|s.|smsst|

HR5 67#= " A:*@(<$9& &9@/9&/& " U"&-/$ e7*/-/<B

HT5 !=7(+" &+: -/(A9O/$/0 $: 0"&-/./$B
||s,st|t|. ts .ssi|m|t |sm| sts|s.s |a. | sj||st s i.sjts i|s | ,s.ss|ts|st ist,.|m|.
,jsss |.,sss.s s .ssi|m|t ss|ts ||s,st|t|.|.-,.s|. |sjs ,s. sis.t|m ,.s|. lst.|at ....... | ||sia. ss......ss
|sjss ......,s.ss|s.... | js,st |sjs s sis.t|m|t ts ......

JV5 67 :#=$: -(88/./ &'( h"0"*/( -=" f/&/#$*/$:B
|s.s.|s ss|ts s.ss |s|s|t|. | sim|s|st.stss. |a.ss ,jsss s |s.s.|ss ss|ts M|s|st.| | s||| ss|ts ss |.,s
ts sjs iss ts sim|s|st.stss.

J45 K<( :#=$: -9<7."&$/ A7?8/<B
|s|amsst |a|||| ss|ts s| | s||| ,s.m|ss ts i|ssst ts s||st iss|msjss ts .s.tstss ,s.is.|ss sa|
iss|ms|st s |asis.ts.

JC5 !=7(+" &+: (<$ .($"*/(8B
ss.t|l||sts s ||sijss

JD5 b/8($ +(&: G9*.($ ." $: @/8($ A(*(`/$"$ (<$/ (-./&/#$*($/0B


JH5 ,<$"$ <9&<*"$" &-(="& &:B


JJ5 ,-./&/#$*($( ( :#=$: 889+ 0"A*/.$(*/"B
s. |s.
|. 1s




www.e-Libraria.com
|| ss |+
!X>!
;3*+" &: >=<"&@($ ,-./&/#$*($/0"

45 >/ <*/+9="& .(**-=:&+"$ +7*/-/<" (-./&/#$*($/0"B EG(`" QF
s. Ms s|t|s sim|s|st.st|. i|s
|. Ms |ss|tjss s sim|s|st.stss.

C5 2:* (-./&/#$*($:& G8(#/& -=" #=<*7(+&:P EG(`" HTF
s. H|sts.|ssst.
|. |s||t||ssst.
s. 1a.|stst.
i. |||stslst - t|ss| i|ss ss sm.st s t,.s. |ssssls||. ||ss.ss| stj.

D5 b/8( :#=$: .: " 0+"$:*P EG(`" JTF
s. ||ssss m|| sim|s|st.stss.
|. ||ssss s ss i.sjtss sim|s|st.st|.s

H5 KWG(* G7&<#/9&/ 87(+$:& -/#A9O/$($ " ,#(.?8"#: 69.?:$(*" $: ]*(&@:# ." $: @/8($ 7 **"'7887(&
|sm,stsssst i|s ls.mst s s||sssss sim|s|st.st|.s....!
Ks,s.mjst t,.s a .ass t|sms|s s ||sssss sim|s|st.st|.s ts |.sssss.

J5 X8"."&$ <*3"#9* $: #$*7<$7*:# -=" G7&<#/9&/./$ $: 9*'(&/O($:# A(*(`"$P
|s.sst sjs||jss s sjs.st.s ss s|ss.|.

M5 ](<$9*/& $="."89* $: 9*'(&/O($:# " A:*?"+&:P
Kjs.st|t.

Q5 >/A(# $"9*/@/"&$/$ 2"*O9&#c -7<7*/( `"&-*9*" " (-./&/#$*($:# :#=$:P
|as|tst|.

R5 a: $"9*/ ?:="$ G+(8: A:* -3 ?7*/." (8$"*&($/0" $: <7(-*90" (-./&/#$*($/0"B
Kjs.|s s ,s.|ss ||s||s
Ijst.|s s ,s.|ss |.s|t||s (s||.ass| ,s. ,s.,s.ss|ts s sjs.|t i|s tjst.|t |a.|m).



www.e-Libraria.com
|| ss |+
T5 U*"'788($ " "$/<:# #: &:A7&:#0" &: (-./&/#$*($: #=$*/="& &: H G7#=( $: .(**-=:&+"0"
#=9`:*9*"P
s. ts ms..i|ssjs.s ts ss,asss.s sisj |,tsts.s.s.
|. sisj |ss.|ss.
s. sisj |.ss|tstss.
i. sisj |asss.
l|s.t|ss| ms |ss|.st|s|t |sts las|s!

4V5 a: <7A$/./& " 0"$:. $: A:*'+/$=#=:. I7*9<*(@/( &:&<7A$9&P
Kjs ls.ms s sasi|m|t ,.sj l,.ss.

445 a: "$($/O:. #=$"$/ "<#A9&9="$ .(<#/.(8/#=$ &: $: '+/$=( #G"*($ " +"$:# #=9`:*9*"P
|| .
1|

4C5 a: "$($/O:. #=$"$/ ai6 "<#A9&9="$ .(<#/.(8/#=$ &: $: '+/$=( #G"*($ " +"$:# #=9`:*9*"B
||.
1|

4D5 f" @/8($ $/A(*" -(889="$ " -*"+$( (-./&/#$*($/0" &'( -"':$ $+"*( $: #/#$"./$ +7*/-/<B EG(`" 4VJF
s. |s s|js|t ts .sssts
|. |s.s|ts. ts .sssts ts ms..i|ssjs.s s|ss.s.s.

4H5 U*"'788/./& `: 7 ?:&: " -*"+$( (-./&/#$*($/0" .(**-=:&+"0" #=9`:*9*" `: =3+&: &: 9?+"<$/& "
#(+ `7="$B
|.sa|||m 1a.|i|| sim|s|st.st|..

4J5 X<O/#$9+&: -3 '*7A" A:*<7G/O/."#= $: 9?+"<$/$ $: #: -*"+$:# (-./&/#$*($/0"B
|s.|al|t|mst |st|t|.s i|s Ksst|.s (s||.asj ,s. ts).

4M5 KWG(* #A"@/G/<" " 9?+"<$/$ $: #: -*"+$:# (-./&/#$*($/0" <:*<9="$ &: 8/$"*($7*:& +7*/-/<"
(-./&/#$*($/0" &: L+"*.(&/B EG(`" 4VRF
|s.|s|st ss sts. ss s i.sjts sim|s|st.st|.s | ,s.|st ts i.sjtss |a||||s |js.msss.

4Q5 2:*-"*/#( " -*"+$( <7#=$"$7"#" <7G/O9="$ 0"$:. &: A(*/."$ " 9*'(&/O/./$ -=" 0"A*/.$(*/#: #:
s.ss|tsts.s s|tsts.s.s. s||| ss|ts s,s|m| | ss i.sjtss sim|s|st.st|.s!
www.e-Libraria.com
|I ss |+
,sss t|s.t||m|s. stai|m|s ms ts t|s||s ts s.ss|t|m|t i|s .s,.|mts.|ss ss s.ss|tsts.s s|tsts.s.s.

4R5 I7*/."$ " #: -*"+$:# (-./&/#$*($/0" +(&:P
|a.|mst s ss i.sjtss ss ,s.j|t|ss|

4T5 2+"#:& .: $: .(-=" $: ?7*/."0" $: #: -*"+$:# (-./&/#$*($/0" " A:*?:+&:B
/|tst s s.sss.s ts sim|s|st.stss.

CV5 h: " )*"+$( j(<9&9*" $: ."**"$ #/ ?7*/. / #: -*"+$:# <:*<9="$ A:*.?7#=+( " -3 <7#=$"0"P
|. Is |sts t|.stst| ja.|i||s.
I. ts mss jsts ss |asis.s|t|m ms ss.mss ss la|.

C45 " -*"+$( ,-./&/#$*($/0" #/#$".9="$ &: -3 A+"#:P
s. |s.j|t|s|ms (msts.|s|s. ls.ms|s) -(|s stai|s|st ss msts.|s|s s |s ss ls.ms|s).
|. \sssts.




















www.e-Libraria.com
| ss |+

! X > !

X )UXe!, ,)fZaZ>!U,!Z^X Y Ea9@/9&" -=" A(*/." $: ,-./&/#$*($:#F

4F >=$"$/ 7#=$*9& 0"A*/.$(*/&: " 0"$ &:A:*.+"$ #=7.: /&#$*7."&$"0" $: (A(*($/$ #=$"$:*9*5 ,
:#=$: (-./&/#$*($( #=$"$:*9*" &+:*/ &'( ($9 /&#$*7."&$"B
s. |s
|. 1s

CF N?+"<$ $: #=<"&@(0" (-./&/#$*($/0" ai6 +(&: #=`3*$/."$ " 8/'+#=.:*/0" $: -7<7*/0" #=9`:*9*"
8/-=7* ." 9*'(&"$ (-./&/#$*($/0" -=" 0"A*/.$(*/&: " $3*"B
s. |s
|. 1s

DF U98/ #=7.: Z $="<#7(* Z (-./&/#$*($:# #9$ #=A*"="$ &: -3 -*"+$/."P
s. Ks .s,s.t ms ,s|ss i|s
|. Ks .s,s.t ms .st s.ssst s ,as|tst|t.

HF )3 <7A$/." $: 0"_(&$( $: (-./&/#$*($:# #=$"$:*9*" +(&:P
s. |s.ms| (s.ss|tst|.).
|. Msts.|s| (las|s|sss|).
|a,t|m| |s.ms| - |a,tss sjs s|stsm s.ss|tstss| sim|s|st.st|.s.
|a,t|m| Msts.|s| - |a,tss sjs s|stsm las|s|ssss| sim|s|st.st|.s.

JF ,-./&/#$*($( 27?8/<" -=" ,-./&/#$*/./ 27?8/< -(889+&: #7?#$(&@/(88/#=$c A:*#=<*7(&/
-9."$=:&/"& " $3*"B
/im|s|st.sts |a||||s - ss|ts |sst|tas|ss |a|||| (ms..st ms st.a|ta.ss s.ss|tst|.s ts sim|s|st.stss)
/im|s|st.|m| |a|||| - ss|ts iss s ||sssss |s||t||s.

MF >=<"&@( e7*/-/<" ]*(&@"O" ?:*/ <8(#/G/</./& " >=:*?/."0" 27?8/<" .?/ ?(O: $: -3 <*/$"*"0"P
s. ||js|t| | s|s.||m|t ,a|||| i|s
|. Mss,.s ss s| s|a.s|st |sts.ss| ,a||||.
|sts ||ss|l|||m s |s.| mssi|mts.| l.sssst. ||.s.s


www.e-Libraria.com
|+ ss |+
QF ,7$9*/O/./ A7?8/< &:&<7A$9& 0"A*/.$(*/&: ?7*/.9*" $: (-./&/#$*($:#B
s. |s.
|. 1s
/ats.|t|m| ,a|||| s sss|a,tss \s,.|mts.|ss s |s|sas..

RF I(O:& " A:*'+"'+:#/#: A98/$/<" $: ./&/#$*(0" " A:*?:&P
|ass js |,s.tass -
|ass js |,s.tass siss||s|st ms |s.s|sjs i|s ||s.||m.

TF )3 <(*(<$"*/#$/<($ $="."89*" $: .(**-=:&+"0" +7*/-/<" (-./&/#$*($/0" +(&:P
s. |.|js|ss ms ss.ms ja.|i||s sim|s|st.st|.s i|s
|. |.|js|ss ss las|ss s .s,.|mts.|ss sim|s|st.st|.s.

4VF >=<"&@( .?/ (-./&/#$*($:& :#=$: #=<"&@: A:* 889+/& " @(<$7(* $: -7<7*/0" #=9`:*9*" " @/8(
<( `:88/. 0:*$"$/./& " 8/'+:#/0" -=" **"'788#/0" 9?+"<$/0"B
s. |s
|. 1s

44F a+:*( &'( G9*.($ <*3"#9*" &: 0"A*/.$(*/&: "<O"<7$/0" -=" 0"&-/..(**:#" $: (-./&/#$*($:#
A7?8/<" :#=$:P
|s|ts /|t| /im|s|st.st|.

4CF h:88/./ Z ,<$/$ (-./&/#$*($/0" :#=$:P
|s|ts |.|j|m|. Ki.,s||m| i|s |as.js s ,sssjs.s ja.|i||s.

4DF ,-./&/#$*($( 27?8/<" 7#=$*9& G7&<#/9&/&
s. |as|s|ss| |sj|s|st|..
|. |as|s|ss| M|||s,.ss.
s. |as|s|ss| |j,sss.

4HF U*"$=0"A*/./ -=" <9.A"$"&@( +(&: #/&9&/."P
s. |s.
|. 1s
|.st|.s,.|m| Kis.||i|st ms las|s ts ss|tas.s ts .s,.|mts.|ss.
|sm,stssss - Kis.||i|st ms ts i.sjtst i|s ist,.st s s.ss|t.
(Is i.sjtst i|s ist,.st sjs|s|ss|s|t |a,tss si|s sjs /ats.|t|m).
www.e-Libraria.com
| ss |+

4JF b/8($ +(&: #G"*($ eN 27?8/<"B
1sss sts sls.s ts s||st |si|.|ist | sim|s|st.sjss ,s. .st.stss. |.s ss|ts ss|tjs s sim|s|st.|m|t.

4MF KWA:*G#=/="$ &: #G"*:& 27?8/<"B
|tst| i|s |sst|tas|ssst

4QF a: @/8($ <7A$/." .7&- $: 0:#=$*9="$ h"0"*/#+(B
s. Ks |a,t|m Is..|ts.|s| i|s
|. Ks |a,t|m |as|s|sss|

4RF f" @/8/& <7A$/. $: h"0"*/#+"# <9**"#A9&-9& )"@"&$*(8/O/./B
Ms |a,t|m|s Is..|ts.|s|

4TF KW-9 $: $=9$: )"@"&$*(8/O/. &: <7A$/./& .: $: A:*'+/$=#=:.B
|s|ss|m| | si|||m|t ts |ssi.ss ss ,jssst s ssj

CVF b/8($ +(&: D #=A*"=+"$ <*3"#9*" $: )"@"&$*(8/O/./$B
s. |s|s|m.
|. |sssst.s||t|m s.ss|tst|. i|s
s. |sssst.s||t|m| |s||t||

C4F XA*9*/ / &+: <9.7&" :#=$:P
s. s|.sts.|.
|. |.,sts.|.
s. |.,ss|sl|


CCF , k j
/im|s|st.sts ss|ts t|stasss s ||j|t.
www.e-Libraria.com