Wadim Andruszkiewicz

187587 E4E






Materiay konstrukcyjne i eksploatacyjne

Projekt : Tuleja cylindrowa seryjnego auta







Tuleja cylindrowa jest elementem silnika spalinowego w ktrym porusza si
tok, nie jest jednak elementem powszechnie stosowanym. Tuleje montuje si w
silniku tylko wwczas, jeli praca toka nie jest moliwa bezporednio wewntrz
cylindra. Jednym z podstawowych warunkw prawidowego wspdziaania
toka z cylindrem jest luz pomidzy ciankami elementw. Potrzeba uycia toka
cylindrowego wynika z duego naporu cinienia na cianki cylindra, elementu
silnika zazwyczaj wykonanego z aluminium, podatnego na takie naprenia
przez co cianki cylindrw mogyby ulec odksztaceniu, ponadto aluminiowe
toki umieszczone w aluminiowych cylindrach nawet przy bardzo dobrym
smarowaniu nie przemieszczaj si prawidowo - aluminium ma wysoki
wspczynnik tarcia, ktry ronie do kwadratu, jeli ma ono ociera si take o
aluminium. Tuleja cylindrowa wykonana jest z eliwa, odpornego na
odksztacenia oraz o korzystnym wspczynniku tarcia, co przekada si na
ywotno tokw i caego silnika.
W silnikach spalinowych tuleje cylindrowe mog by:
odlane w kadubie (taki sam materia),
suche (wciskana w cylinder tuleja cylindrowa nie styka si bezporednio z
ciecz chodzc silnik, kadub odlany jest z gorszego materiau).
mokra (zewntrzna powierzchnia wciskanej w cylinder tulei cylindrowej
pozostaje w kontakcie z ciecz chodzc, tuleje nie wymagaj obrbki po
osadzeniu w kadubie).
Gwnym problemem wystpujcym przy uytkowaniu tulei suchych jest
szczelno, nawet przy najlepszych uszczelkach pod gowic szczelno w tym
rejonie silnika moe w pewnej chwili by niewystarczajca co moe skutkowa
uszkodzeniem silnika, w tulejach mokrych, po kilku latach uytkowania
uszczelniacze mokrych tulei zaczynaj "puszcza" i woda przedostaje si do
miski olejowej. A wwczas uytkownik samochodu, ktry nie zauway w
odpowiedniej chwili emulsji wodnej w oleju, ryzykuje zatarcie silnika.
Tuleje mokre s rwnie naraone na dziaanie erozji kawitacyjnej, szybko
zmieniajce si cinienie czynnika chodzcego powoduje powstanie drga oraz
pcherzykw na powierzchni tulei oraz stopniowe odrywanie czsteczek z
powierzchni metalu co moe skutkowa nawet przenikniciem korozji na wylot.






Materia na tuleje powinien odznacza si przede wszystkim du odpornoci
na cieranie i na korozj, dobr obrabialnoci i wytrzymaoci na naprenia
w wyniku dziaania cinienia oraz zmiennym temperaturom
Wymog tym odpowiada eliwo perlityczne oraz eliwo austenityczne

eliwo perlityczne. Skad eliwa na tuleje cylindrowe zaley od gruboci ich
cianek i skadniki jego maj zwykle nastpujce wartoci: C = 2,9 3,3 %, Si =
0,8 1,4 %, Mn = 0,7 1,0 %, P = 0,5 0,8 %, S-max 0,14 %. Twardo tego
eliwa wynosi 190 235 HB, ktra przez obrbk ciepln moe by
powikszona do 203 350 HB. Tego rodzaju eliwo jest typowym materiaem
w silnikach z zaponem samoczynnym, zwaszcza rednio- i wolnoobrotowych o
rednicy cylindra do okoo 450 mm.


eliwo austenityczne. Du odporno tulei cylindrowych na korozj i
cieranie mona uzyska rwnie przez zastosowanie eliwa austenitycznego o
skadzie: C = 2,6 3,2 %, Si = 1,5 2,4 %, Mn = 0,6 1,2 % P = 0,5 0,8 %,
Ni = 13 17 %, Cu = 6 8% oraz Cr = 1,5 3%. Tuleje wykonane z takiego
eliwa s drogie, lecz otrzymane wyniki wskazuj, e wysokie koszty opacaj
si, zwaszcza przy niekorzystnych warunkach pracy, dziki dugiemu okresowi
pracy tulei.


Odporno na cieranie tulei eliwnych mona zwikszy przez azotowanie lub
elektrolityczne chromowanie, zabiegi te powoduj wzrost ceny produktu od
150-250% lecz skutkuj wzrostem trwaoci elementu na cieranie od 50 do
80% dziki czemu s coraz czciej spotykane.. Tuleje azotowane wykonuje si
ze specjalnych stali stopowych chromowoaluminiowych lub
chromowomolibdenowych, ktrych cieralno jest w przyblieniu 2,5krotnie
mniejsza ni eliwnych.




















Proces produkcyjny: Materiay do produkcji cylindrw dobiera si
oddzielnie dla kadego silnika, std konieczno cisej wsppracy z ich
producentami. Niektrzy producenci preferuj wiksz zawarto danego
materiau stopowego, podczas gdy inni okrelaj dany stopie twardoci.
Ponadto, istnieje wiele rodzajw tulei cylindrowych, ktre wymagaj
specjalnych materiaw. Dotyczy to tulei osadzanych w bloku silnika i
bezporednio chodzonych ciecz. S te tuleje cylindrowe wcinite do
otworw w bloku silnika nie stykajce si z chodziwem lub te cylindry
ebrowane do silnikw chodzonych powietrzem. Niektre tuleje cylindrowe s
osadzane w korpusie silnika bezporednio podczas produkcji aluminiowych
blokw. W zalenoci od zastosowania, zawsze stosuje si optymalny materia
stopowy.
Po schodzeniu, odlewy cylindrw poddawane s wstpnej obrbce na
tokarkach. Naprenia wewntrzne w materiale s uwalniane, a jednorodna
struktura osigana jest przez wyarzanie ich w duych piecach elektrycznych w
temperaturach ok. 600 C przez okoo 20 godzin. Zabiegi mog zagwarantowa
brak wypacze i niepodanych napre pojawiajcych si podczas kocowej
obrbki cylindrw poprzez precyzyjne toczenie, szlifowanie i honowanie.
Zastosowanie pieca nie zawsze jest oczywistoci. Z uwagi na fakt, i podczas
obrbki cieplnej zuywa si duo energii elektrycznej, niektrzy dostawcy
taszych produktw chc unikn wysokich kosztw z ni zwizanych. Wyniki
takich dziaa nie zaskakuj: tani cylinder czsto odksztaca si wewntrz
silnika. To z kolei prowadzi do zwikszonego zuycia oleju i niebezpiecznych
pkni napreniowych.




Cena :
Koszty tulei s bardzo zalene od rodzaju uytego materiau, wymiarw i
przeznaczenia
Przykadowa tuleja cylindrowa do Alfa Romeo 156,166 2.5 V6 kosztuje 40 z.