Filip Kalisz 1PIM

Konstrukcja Element�w Uk�adu Korbowego

T�ok
Budowa:
-denko t�oka
-cz�� pier�cieniowa t�oka
-cz�� no�na t�oka
-piasty t�oka
Materia�y:
-Aby t�ok m�g� spe�ni� swoje zadania podczas pracy silnika, materia�, z kt�rego
jest wykonany, powinien si� charakteryzowa�:
-ma�� g�sto�ci�
-du�ym wsp�czynnikiem przewodzenia ciep�a
-ma�� rozszerzalno�ci� ciepln�
-dobrymi w�a�ciwo�ciami �lizgowymi
-du�� odporno�ci� na �cieranie
-wytrzyma�o�ci� w wysokich temperaturach
Materia�ami stosowanymi do produkcji t�ok�w samochodowych silnik�w spalinowych s�:
-stopy aluminium
-�eliwa
-stale stopowe

Warunki pracy t�oka:

T�ok silnika spalinowego pracuje w bardzo trudnych warunkach przynosz�c du�e
obci��enia mechaniczne i cieplne. Du�e obci��enia mechaniczne spowodowane ci�nienie
gaz�w i si�ami bezw�adno�ci przy du�ej pr�dko�ci ruchu i problemach z zapewnieniem
warunk�w tarcia p�ynnego decyduj� o warto�ci pracy tarcia, a wi�c o zu�yciu t�oka
oraz g�adzi cylindra. Wysokie temperatury pogarszaj� w�a�ciwo�ci mechaniczne
materia�u, z kt�rego jest wykonany t�ok a r�nice lokalnych temperatur
poszczeg�lnych cz�ci i powierzchni t�oka powoduj� dodatkowo powstawanie
zewn�trznych napr�e� cieplnych, kt�re mog� wywo�ywa� p�kni�cia. Wskutek nagrzewania
si� i stygni�cia t�oka zmieniaj� si� jego wymiary co utrudnia utrzymanie w�a�ciwych
luz�w t�oka w cylindrze w r�nych stanach cieplnych silnika.
Pier�cienie t�okowe
Rodzaje pier�cieni t�okowych:
-uszczelniaj�ce, kt�rych zadanie polega na uszczelnianiu t�oka w cylindrze
-zgarniaj�ce, kt�re zapobiegaj� przedostawaniu si� nadmiernej ilo�ci oleju do
przestrzeni nad t�okiem
Budowa pier�cieni t�okowych:
Pier�cienie uszczelniaj�ce - s� pier�cieniami o pe�nym przekroju. Najcz�ciej
stosuje si� pier�cienie o przekroju prostok�tnym. Do�� rozpowszechnione s�
pier�cienie sto�kowe o bardzo ma�ym k�cie pochylenia powierzchni zewn�trznej kt�re
szybko si� docieraj� a ponadto w pewnym stopniu wspomagaj� zgarnianie oleju z
g�adzi cylindr�w.
Pier�cienie zgarniaj�ce wyst�puj� w trzech podstawowych odmianach:
-z otworkami
-z otworkami i spr�yn�
-o przekroju pe�nym
Materia�y na pier�cienie t�okowe:
-Materia� stosowany na piersi nie t�okowe powinien si� charakteryzowa�:
-spr�ysto�ci� zar�wno w niskich jak i wysokich temperaturach
-niezbyt du�� twardo�ci�
-dobrymi w�a�ciwo�ciami �lizgowymi
Sworzenie t�okowe
Sworze� t�okowy - zapewnia przegubowe po��czenie t�oka z korbowodem oraz
przeniesienie nacisku t�oka na korbow�d. Warunki pracy z sworzenia t�okowego s�
bardzo ci�kie ze wzgl�du na:
-znaczne naciski jednostkowe dzia�aj�ce na jego powierzchni� zewn�trzn�
-zmienno�� obci��enia co do warto�ci i kierunku
-nagrzewanie si� sworzenia do wysokiej temperatury
-trudne warunki smarowania sworzenia w piastach t�oka i g��wce korbowodu
Materia�y na sworzenie t�okowe:
W zwi�zku z charakterem pracy sworze� powinien mie� wytrzyma�y i ci�gliwy rdze�
oraz tward�, odporn� na zu�ycie powierzchni� zewn�trzn�. Wymagania te spe�niaj�
sworzenie wykonane ze stali nie stopowych do naw�glania stali stopowych do
naw�glania lub stali stopowych do azotowania.
Budowa sworzenia t�okowego
-Sworze� zaci�ni�ty w piastach t�oka i obracaj�cy si� w g��wce korbowodu
-Sworze� zaci�ni�ty w g��wce korbowodu i obracaj�cy si� w piastach t�oka
-Sworze� osadzony obrotowo zar�wno w g��wce korbowodu jak i w piastach t�oka

�o�yska g��wne i korbowe

G��wne i korbowe uzyska� �lizgowe sk�adaj� si� z dw�ch panewek wykonanych w postaci
wymiennych wk�adek stalowych pokrytych stopem �o�yskowym. Panewki �lizgowe ze
wzgl�du na stosunek ich grubo�ci od �rednicy wewn�trznej �o�yska dzieli si� na
panewki -grubo�cienne i cienko�cienne.
Stopy �o�yskowe z losowane do wytwarzania panewek powinny si� charakteryzowa�:
-du�� wytrzyma�o�ci� mechaniczn�
-dobrymi w�a�ciwo�ciami �lizgowymi
-odpowiedni� odporno�ci� na zatarcie
-dobrym przewodzeniem ciep�a
Stopy �o�yskowe stosowane na panewki �o�ysk �lizgowych mog� by� na osnowie:
-cyny
-miedzi
-aluminium
Smarowanie �o�ysk �lizgowych
�o�ysko �lizgowe wymaga intensywnego dop�ywu oleju mi�dzy wsp�pracuj�cy
powierzchni� czopa i panewek. Po�o�enie i rozwi�zanie konstrukty czy inne miejsca
doprowadzenia oleju wewn�trz �o�yska nie mo�e przeszkadza� tworzeniu si� klina
smarnego. W panewkach g��wnych silnik�w spalinowych stosuje si� otwory i rowki
obwodowe lub wzd�u�ne. Rowki obwodowe powoduj� zmniejszenie no�no�ci �o�yska,
dlatego mog� by� wykonane tylko w panewce g�rnej. Panewki korbowe wykonuje si�
zwykle bez rowk�w rozprowadzaj�cych olej silnikowy. Og�ln� zasad� jest umieszczenie
rowk�w i otwor�w smarowych w najmniej obci��onych miejscach �o�yska. Dzi�ki temu
unika si� zak��ce� w dop�ywie oleju i uzyskuje w�a�ciwy rozk�ad ci�nienia w klinie
smarnym.
Osadzenie �o�ysk �lizgowych
Panewki cienko�cienne s� umieszczone w gnie�dzie z wciskiem. Jest ona na tyle du�y,
�e zabezpiecza w pewnym stopniu panewk� przed obrotem lub przesuni�ciem. Uzyskuje
si� go w przez wykonanie panewek o �rednicy wi�kszej ni� wynika to ze �rednicy
gniazda. W celu w�a�ciwego u�o�enia panewek w gnie�dzie w stanie swobodnym s� one
nieco rozwini�te. Pomimo du�ego wcisku przy osadzaniu panewek cienko�ciennych w
celu ich dodatkowego zabezpieczenia przed obracaniem si� lub przesuwaniem stosuje
si� niewielkie odgi�cia tzw. w�sy umieszczone w miejscu ich styku. Wchodz� one w
wyci�cia wykonane w gniazdach oraz dach oraz ich pokrywach. Do prawid�owego
zaci�ni�cia panewki cienko�ciennej w gnie�dzie jest niezb�dny w�a�ciwy moment
dokr�cania �rub mocuj�cych pokryw� korbowodu lub �o�yska g��wnego w kad�ubie
silnika.
�o�yska oporowe
Wa� korbowy jest obci��ony r�wnie� niewielkimi si�ami osiowymi. S� one przenoszone
za po�rednictwem specjalnie ukszta�towanych kraw�dzi jednej z panewek g��wnych lub
p�pier�cieni oporowych. P�pier�cienie oporowe osadza si� i pozycjonuje w
wytoczeniach wykonanych w gniazdach oraz ich pokrywach. P�pier�cie� jest
zabezpieczony przed obrotem za pomoc� wyst�pu, kt�ry wchodzi w wyci�cie wykonane w
pokrywie.
Ko�a zamachowe
Budowa ko�a zamachowego:
-gwintowane otwory mocowania sprz�g�a
-ko�ki ustalaj�ce po�o�enie ko�a zamachowego i wa�u korbowego
-�ruba mocuj�ca ko�o zamachowe do wa�u korbowego
-wieniec z�baty wsp�pracuj�cy z z�bnikiem rozrusznika
-G��wnym zadaniem ko�a zamachowego jest zgromadzenie energii kinetycznej potrzebnej
do wykonania fazy ssania, spr�ania i wydechu.
Wa� korbowy
Wa� korbowy - diament uk�adu korbowego zamieniaj�cy ruch posuwisto-zwrotny na ruch
obrotowy
Materia�y na wa�y korbowe
Materia� wa�u korbowego powinien si� odznacza�:
-du�� wytrzyma�o�ci�
-udarno�ci�
-odporno�ci� zm�czeniow�
-zdolno�ci� do t�umienia drga�
-odporno�ci� na zu�ycie
Budowa wa�u korbowego:
-czopy g��wne i korbowe
-ramiona wa�u korbowego
-kana�y oleju
-zako�czenia wa�u korbowego Korbowody

Korbow�d - element uk�adu korbowego spe�niaj�cy nast�puj�ce zadania:

-��czy t�ok z wa�em korbowym
-przenosi na wa� korbowy si�y nacisku dzia�aj�cy na t�ok
-bierze udzia� w zamianie post�powo-zwrotnego ruchu t�oka na ruch obrotowy wa�u
korbowego
Budowa korbowodu:
W korbowodzie wyr�nia si� 3 cz�ci:
-g��wka
-trzon
-Stop�
Materia�y na korbowody oraz spos�b ich wykonania
Dobrze wykonany korbow�d powinien si� charakteryzowa� odpowiedni� wytrzyma�o�ci�
zm�czeniow� i sztywno�ci�, a jednocze�nie powinien by� dostatecznie lekki.
Korbowody silnik�w samochodowych wykonuje si� jako stalowe odkuwki. Rodzaj
zastosowanej stali zale�y od warto�ci obci��e� wyst�puj�cych w silniku. W
konstrukcjach mniej obci��onych korbow�d wykonuje si� ze stali niestopowych o
zawarto�ci w�gla 0,35 � 0,45%, do ulepszania cieplnego. W silnikach bardzo
obci��onych materia�em korbowod�w jest stal stopowa o zawarto�ci w�gla 0,3-0,45%, z
dodatkami chromu, molibdeu i wanadu