Botanika

BOTANIKA
SYSTEMATYKA - kolokwium IV
SPIS TRECI
w. 15 Morfologia, systematyka i rozmnaanie rolin

nagonasiennych (Gymnospermae)
w. 16 Systematyka rolin okrytonasiennych
(Magnoliophytina/Angiospermae) cd. 1
w. 17 cd. 2 (Rzd: Rosales, Caryophyllales, Malvales)
w. 18 - cd. 3 (Rzd: Capparales, Scrophulariales, Salicales,
Solanales)
w. 19 cd. 4 (Rzd: Solanales, Fabales, Lamiales, Theales)
w. 20 cd. 5 (Rzd: Apiales, Ericales, Polygonales, Asterales)
w. 21 cd. 6 Liliopsida - jednolicienne (Liliales, Orchidales,

Cyperales, Poales)
W. 15
Gymnospermae (roliny nagozalkowe)

1) Zalki nagie, nie osonite zalni, stykaj si ze
rodowiskiem zewntrznym
2) Wizki kolateralne otwarte (uo. w piercie)
3) W drewnie wtrnym wyst. cewki (brak naczy!)-wyjtek
Gnetopsida!
4) Kwiaty:
1)Bez okwiatu!
2)Wiatropylne
3)Rozdzielnopciowe
4)Zebrane zawsze w kwiatostany, wyst. na okazach:
Jednopiennych (wikszo)
Dwupiennych np. Juniperus communis,
Ginkgo biloba, Taxus baccata

4) Kwiatostany eskie szyszki
Szyszka pocztkowo misista, po zapyleniu drewnieje

Zazwyczaj usce nasiennej (kwiatowi eskiemu)
towarzyszy uska wspierajca (homolog przysadki)
5) Kwiatostany mskie kosy (rzadziej kotki)
Prciki uskowate lub tarczowate, co najmniej 2 woreczki

pykowe
Woreczki otwieraj si dziki tzw. egzotecjum, ktre
dziaa jak aparat kohezyjny
Ziarna pyku rozpylane s przez wiatr (transport uatwiaj
im komory powietrzne)
Wewntrz ziarna pyku rozwija si gametofit mski

6) Nie wytwarzaj typowych owocw!! wystpuj analogi
owocw:
U Taxus baccata (cis pospolity):
U Juniperus communis (jaowiec pospolity):
upina nasienna minieje i przeksztaaca si w

karminow osnwk (imitacja jagd) powstaje z osonki
zalka (integumentum)
Moda szyszka minieje i przeksztaaca si w
szyszkojagod (surowiec leczniczy)
U Ginkgo biloba (miorzb japoski):
Osonki zalkw miniej i zrastaj si, otaczajc

nasienie na ksztat pestkowca (przypomina mirabelk i
ma bardzo nieprzyjemn wo)

7) Nasiona:
okryte s upin nasienn zaopatrzon najczciej w

aparat lotny i chronione przez drewniejce szyszki
8) Licie:
Kseromorficzne (przystosowane do ycia w suchym

rodowisku)
Zredukowane (czsto uskowate)
Zimozielone (wyjtek modrzew!)
Pokryte woskiem
Mikisz palisadowo-ramienisty
Aparaty szparkowe zagbione do hipodermy
Rozmnaanie Gymnospermae
Rozwj gametofitu mskiego:

1) Gametofit mski rozwija si wewntrz ziarna pyku
2) Ziarno pyku pocztkowo skada si z 2 komrek:
generatywnej i wegetatywnej;
oraz zaopatrzone jest w 2 komory powietrzne
3) Podczas zapylenia:
kom. wegetatywna przeksztaca si w agiewk pykow
(kierujc si ku rodniom)
kom. generatywna dzieli si na 2 kom plemnikowe, z ktrych
jedna degeneruje ( u wikszoci kom. plemnikowe s nieruchome
wyjtek Ginkgopsida!)
4) Nastpuje pojedyncze zapodnienie (np.. u sosny 1 rok po

zapyleniu!)
5) Po zapodnieniu rozwija si zarodek i powstaje nasienie
Rozwj gametofitu eskiego

1) Wewntrz orodka zalka wyrnicowuje si 1 komrka, ktra
przechodzi podzia redukcyjny (R!)
2) Powstaj 4 komrki (1n) 3 degeneruj
3) Rozwija si tylko 1 komrka dajc woreczek zalkowy
4) Gametofit eski rozwija si wewntrz woreczka zalkowego,
ktrego jdro przechodzi wielokrotny podzia
5) Powstaj liczne jdra potomne, wok nich gromadzi si
cytoplazma i zakadaj si ciany
6) W ten sposb powstaje parenchymatyczna, haploidalna tkanka
bielmo pierwotne, w ktrym zagbione s rodnie (od 2 do 8)
7) Rodnia zawiera 1 du kom. jajow i 1 kom. kanaow
brzuszn
Rozwj gametofitu eskiego
Systematyka Gymnospermae
Krlestwo: Eukaryota (jdrowe)
Podkrlestwo: Phytobionta (roliny)
Gromada: Telomophyta (roliny telomowe)
Podromada: Cycadophytina (nagozalkowe wielkolistne)
Klasa: Pteridospermopsida (paprocie nasienne)
Klasa: Cycadopsida (sagowce)
Klasa: Cycadeoipsida (benetyty) +
Klasa: Gnetopsida (gniotowe)
Rzd: Welwitschiales (welwiczjowce) Welwitschia mirabilis
Podgromada: Pinophytina (nagozalzkowe drobnolistne)
Klasa: Ginkgopsida (miorzbowe)
Klasa: Pinopsida (szpilkowe)
Rodzina: Taxaceae (cisowate)
Rodzina: Cupressaceae (cyprysowate)
Rodzina: Pinaceae (sosnowate):
Rodzaj: Pinus
Rodzaj: Larix
Rodzaj: Picea
Rodzaj: Albies
Klasa: Cordaitopsida (kordaity) +
Podgromada: Cycadophytina
Klasa: Pteridospermopsida (Lyginopteropsida, paprocie nasienne)
Klasa: Cycadopsida (sagowce)
Klasa: Cycadeoipsida (benetyty) +
Obejmuje:
Wiele gatunkw wymarych (Pteridospermopsida oraz Cycadeoipsida) +
Cycadopsida (sagowce):
yj w tropikach i subtropikach
Przypominaj palmy (krtki pie zagrzebany w glebie z piropuszem wielkich
lici)
Wytwarzaj analogi owocu podobne do pestkowca
Podgromada: Cycadophytina
Gnetopsida (gniotowe):
Wykazuj pewne cechy okrytonasiennych:
Obecno naczy we wtrnym drewnie
Brak rodni
Przedstawicielem jest 1 gatunek: Welwitschia
mirabilis (welwiczyja przedziwna)
zaliczana do najdziwniejszych rolin wiata

Ronie na pustyni Namib w poudniowej Afryce
Ma krtki pie o ponad metrowej rednicy zagrzebany w duej mierze
w piasku
Ma tylko 2 licie dochodzce do 2 metrw dugoci
U nasady lici wyrastaj kwiatostany (kwiaty eskie zapylane s przez
pustynne owady)

Rodzaj: Pinus
Rodzaj: Larix
Rodzaj: Picea
Rodzaj: Albies
Klasa: Cordaitopsida (kordaity) +

Obejmuje tylko 1 gatunek relikt ery mezozoicznej Ginkgo biloba (miorzb

japoski)
Jest to 30 metrowe, dwupienne drzewo
Ma charakterystyczne wachlarzykowate licie z dichotomicznym unerwieniem
Licie s surowcem leczniczym
Miorzb wydaje analog owocu, ktry powstaje w wyniku
minienia intagumentum (wygldem przypomina mirabelk)

Rodzaj: Pinus
Rodzaj: Larix
Rodzaj: Picea
Rodzaj: Albies
1) Rodzina: Taxaceae (cisowate)
Obejmuje tylko 1 gatunek Taxus
baccata (cis pospolity)
Dwupienny krzew o czerwono brunatnej korowinie

Ma paskie, zaostrzone igy, wierzchem ciemnozielone,
spodem matowozielone, uoone grzebieniasto
Nasienie cisu okrywa karminowa, nie trujca osnwka,
ktra powstaje w wyniku minienia uski nasiennej
Licie i korowina zawieraj taksol (cytostatyk)

Rodzaj: Pinus
Rodzaj: Larix
Rodzaj: Picea
Rodzaj: Albies
Rodzina: Cupressaceae (cyprysowate):

Krzewy lub drzewa
Licie szpilkowe lub uskowate, uoone okkowo
Kwiaty eskie szyszkowate o zminiaych owocolistkach
Ziarna pyku bez workw powietrznych
Wyst. ywice, olejki lotne, lignany i flawonoidy
Gatunki:
Juniperus communis (jaowiec pospolity)
Juniperus sabina (jaowiec sabiski)
Juniperus nana (jaowiec halny)
Chamae cyparis (cyprysik)
Cupressus sempervirens (cyprys woski)
Juniperus communis (jaowiec pospolity)

Krzew dwupienny
Igy ostre, rwnowskie, ustawione po 3 w okku
Wydaje analog owocu zwany szyszkojagod, powstajcy w wyniku minienia caego
kwiatostnu eskiego (szyszki)
Szyszkojagody jaowca maj znaczenie
lecznicze
Juniperus sabina (jaowiec sabiski)

Krzew pocy si
uskowate szpilki, po 2 w okkach
Rolina trujca, chroniona
Dawniej w medycynie stosowano szczyty gazek
(Summitas Sabinae)

Rodzaj: Pinus
Rodzaj: Larix
Rodzaj: Picea
Rodzaj: Albies
Drzewa i krzewy
Roliny jednopienne, wiatropylne, zawierajce przewody ywicowe
Licie szpilkowe, skrtolege, zimotrwae (wyjtek modrzew Larix!)
Kwiatostany eskie to szyszki, mskie kosoksztatne
Nasiona zwykle oskrzydlone
W caej rodzinie wystpuj ywice i olejki lotne, zawierajce zwizki terpenowe
Gatunki:
Rodzaj: Pinus Pinus sylvestris (sosna zwyczajna), Pinus nigra (sosna czarna), Pinus strobus (sosna wejmutka), Pinus
pinea (sosna pinia), Pinus montana (kosodrzewina), Pinus cembra (limba)
Rodzaj: Larix Larix decidua (Larix europea, modrzew europejski), Larix polonica (modrzew polski)
Rodzaj: Picea Picea alba (wierk pospolity)
Rodzaj: Albies Albies alba (joda pospolita),
Rodzaj: Pinus
Pinus sylvestris (sosna zwyczajna):
Igy po 2 na krtkopdzie, sztywne, zimozielone z nalotem woskowym
Szyszki jajowate, bez poysku, popielate, tarczki usek romboidalne z
wyrostkiem
Korowina uszczca si tarczkami, u nasady brunatna, wyej
pomaraczowo-ta lub jasnobrunatnoczerwona
Rodzaj: Pinus
Pinus strobus (sosna wejmutka):
Korowina zielonoszara, gadka
Igy cienkie, wiotkie po 5 na krtkopdach! (tworz jak gdyby pdzelki)
uski szyszek szeroko odgite
Rodzaj: Pinus
Pinus nigra (sosna czarna):
2 igy na krtkopdzie, wiotkie i dugie!
uski nasienne szyszki czarne, kontrastujce z jasnymi uskami
wspierajcymi
Rodzaj: Pinus
Pinus nigra (sosna czarna):
2 igy na krtkopdzie, wiotkie i dugie!
uski nasienne szyszki czarne, kontrastujce z jasnymi uskami
wspierajcymi
Rodzaj: Pinus
Pinus pinea (sosna pinia):
2 igy na krtkopdzie, sztywne, szpiczaste
Charakterystyczna parasolkowata korona
Szyszki okazae z woskowym nalotem
Nasiona jadalne (orzeszki piniowe)
Rodzaj: Larix
Larix decidua (Larix europea, modrzew europejski):
Igy opadajce na zim!! mikkie, skupione na krtkopdach po 15-40!
Szyszki jajowate, brunatne, uski cienkie, odgite brzegiem na zewntrz
Rodzaj: Larix
Larix polonica (modrzew polski):
Korowina ciemnowiniowa
Igy mikkie, osadzone na dugopdach i krtkopdach!
Szyszki podobnego ksztatu jak u Larix decidua, ale uski s grube,

wklse i nie odginaj si na zewntrz!!
Rodzaj: Picea
Picea alba (wierk pospolity):
Igy ustawione pojedynczo, 4-kanciaste, ostre, sztywne, zimozielone

Szyszki wskolancetowate, zwisajce z pdu, jasnobrunatne lub
czerwonawobrunatne, opadaj w caoci po wysypaniu si nasion
uski nasienne nie daj si odrni od usek wspierajcych
Korowina pytko spkana, czerwonobrunatna
Rodzaj: Albies
Albies alba (joda pospolita):
Igy ustawione pojedynczo, od spodu z 2 biaymi paskami,

uoone na pdzie grzebieniasto
Szyszki walcowate, sterczce do gry, po dojrzeniu rozsypujce si ju na drzewie,
uski okrywajce odgite wstecz
Korowina gadka, biao-szara
Wyst. w poudniowej Polsce, w grach
i zazyczaj towarzyszy bukom Fagus sylvatica
w. 18
w. 18 - cd. 3 (Rzd: Capparales, Scrophulariales, Salicales,

Solanales)
Systematyka
Podromada: Magnoliophytina (Okrytonasienne)
Klasa: Magnoliopsida (dwulicienne)
Rzd: Capparales (kaparowce)
Rodzina: Cruciferae
Rzd: Scrophulariales (Trdownikowce)
Rodzina: Plantaginaceae (babkowate)
Rodzina: Scrophulariaceae (Trdownikowate)
Rzd: Solanales (Psiankowce)
Rodzina: Solanaceae (Psiankowate)
Rodzina: Boraginaceae (ogrecznikowate, szorstkolistne)
Rzd: Salicales (Wierzbowce)
Rodzina: Salicaceae (Wierzbowate)
Rodzaj: Salix (wierzba)
Rodzaj: Populus (topola)
Rzd: Capparales
Rodzina: Cruciferae
Obejmuje:
Roliny zielne
Kosmopolityczne
Wiele gatunkw ruderalnych
Gatunki:
1) Sisymbrium sp. (stulisz)
2) Erysimum sp. (pszonak)
3) Barbarea sp. (gorczycznik)
4) Cardamine sp. (rzeucha)
5) Sinapsis sp. (gorczyca)
6) Brassica sp. (kapusta)
7) Raphanus sp. (rzodkiew, rzepa)

8) Capsella sp. (tasznik)
Rzd: Capparales
Rodzina: Cruciferae
Licie:
1. Skrtolege
2. Czsto pierzastodzielne
3. Licie odziomkowe zebrane w ryczk
Kwiaty:
1. Promieniste
2. Zebrane w grona
3. Kielich 4-dziakowy w dwch okkach
4. 4 patki korony uoone na krzy w jednym okku midzylegle dziakom kielicha
5. 6 prcikw, ale prcikowie jest 4-silne, czyli 4 s dusze i 2 krtsze (tetradynamia)
6. Supek grny podzielony faszyw przegrod
7. Wzr kwiatowy: *K2+2C4A2+4G(2)
Owoc: uszczyna lub uszczynka
Nasiona: bezbielmowe
Rzd: Capparales
Rodzina: Cruciferae
Charakterystycznym skadnikiem Cruciferae s:
1) glikozydy rodankowe (pod wpywem enzymw daj tzw.
olejki gorczycowe)
oraz
2) glikozydy kardenolidowe.
Rzd: Scrophulariales
Rodzina: Plantaginaceae
Rodzina: Scrophulariaceae
Rodzina: Plantaginaceae *K(4)[C(4)A4]G(2)
Rodzina: Scrophulariaceae K(4+5)[C(4-5)A2-5]G(2)
Roliny zielne, kosmopolityczne
Licie:
1. Pojedyncze
2. Odziomkowe zebrane w ryczk
Kwiaty:
1. Drobne zebrane w kos prosty
2. Wzr kwiatowy:
*K(4)[C(4)A4]G(2)
3. Prciki przyronite do rurki kwiatowej
Gatunki:
1.Plantago lanceolata (babka lancetowata)
2.Plantago major (babka zwyczajna)
3.Plantago media (babka rednia)
Rodzina: Scrophulariaceae (trdownikowate)
Roliny zielne strefy umiarkowanej, w tropikach to drzewa i krzewy
Wiele gatunkw to:
pasoyty np. Lathraea squamaria (uskiewnik rowy)
ppasoyty np..
Pedicularis palustris,
Rhinanthus serotinus,
Euphrasia rostkoviana (wietlik kowy)
odyga oba
Licie pojedyncze, naprzeciwlege
Owoc torebka
Kwiaty:
Zebrane w grona lub wierzchotk przypominajc grono
Grzbieciste 4-5 krotne
Korona czsto 2-wargowa
Prciki 2 lub 4
Wzr kwiatowy: K(4+5)[C(4-5)A2-5]G(2)
Rodzina: Scrophulariaceae (trdownikowate)
Gatunki:
1. Digitalis sp. (naparstnica)
2. Verbascum sp. (dziewanna)
3. Veronica sp. (przetacznik)
4. Scrophularia sp. (trdownik)
5. Linaria sp. (lnica)
6. Melampyrum sp. (pszeniec)
Rzd: Solanales
Rodzina: Solanaceae (psiankowate)
Rodzina: Solanaceae (psiankowate):

*K(5)[C(5)A5]G(2)
Rodzina: Boraginaceae (ogrecznikowate, szorstkolistne):

*K(5)[C(5)A5]G(2)
Rzd: Solanales
Rosliny zielne, pncza, krzewy, nawet niskie drzewa gwnie Ameryki Poudn.
Gatunki ruderalne i synatropijne
Licie:
Pojedyncze lub pierzastozoone
Skrtolege
Kwiaty:
Z reguy promieniste 5-krotne
Zebrane w wierzchotki
5 prcikw przyronitych do rurki korony
Supek grny
Wzr kwiatowy: *K(5)[C(5)A5]G(2)
Owoc torebka lub jagoda
Obecno w pdach wizek bikolateralnych (cecha charakterystyczna!!)
Zawieraj alkaloidy tropanowe
Rzd: Solanales
Gatunki Nowego wiata:
1. Solanum tuberosum (ziemniak zwyczajny)
2. Lycopersicon esculentum (pomidor)
3. Nicotina tabacum (tyto szlachetny)
4. Datura stramonium (bielu dzidzierzawa)
5. Capsicum sp. (papryka)
Gatunki Starego wiata:
(1) Solanum dulcamara
(2) Atropa bella donna (pokrzyk wilcza jagoda)
(3) Hyoscyamus niger (lulek czarny)
(4) Mandragora officinalis
Rzd: Solanales
Roliny zielne, kosmopolityczne, g. strefy umiarkowanej
odyga oba, szorstkoowosiona
Licie pojedyncze, caobrzegie, szorstkoowosione, skrtolege
Kwiaty:
5-krotne zebrane w wierzchotki
W gardzieli korony wystpuj osklepki (uszczki)
Wzr kwiatowy : *K(5)[C(5)A5]G(2)
Mode kwiaty s zazwyczaj innej barwy ni starsze
Owoc 4-dzielna rozupnia rozpadajca si na 4 rozupki
W nasionach Borago officinalis (ogrecznik lekarski) wystpuje
boragoglandyna, olej bogaty w NNKT omega-6
Ziele Lithospermum sp. (nawrot) zawiera substancje gonadotropowe
(naturalne zwizki antykoncepcyjne)
Rzd: Solanales
Gatunki:
1. Anchusa sp. (farbownik)
2. Echium sp. (mijowiec)
3. Myosotis sp. (niezapominajka)
4. Cynoglossum sp. (ostroe)
5. Pulmonaria officinalis (miodunka lekarska)
6. Symphytum officinale (ywokost lekarski)
w. 19
Rzd: Solanales
Rodzina: Boraginaceae
Rzd: Fabales
Rodzina: Fabaceae
Rzd: Theales
Rodzina: Hypericaceae
Rzd: Lamiales
Rodzina: Lamiaceae
Systematyka
Klasa: Magnoliopsida (dwulicienne)
Rzd: Solanales (psiankowate)
Rodzina: Boraginaceae (szorstkolistne)
Rzd: Fabales (strczkowce)
Rodzina: Fabaceae (Papilionaceae) Strczkowe (Motylkowe)
Rzd: Theales (Herbatowce)
Rodzina: Hypericaceae (dziurawcowate)
Rzd: Lamiales (Jasnotowce)
Rodzina: Lamiaceae (Labiatae) Jasnotowe (wargowe)
Rzd: Solanales
Roliny zielne, kosmopolityczne, g. strefy umiarkowanej
odyga oba, szorstkoowosiona
Licie pojedyncze, caobrzegie, szorstkoowosione, skrtolege
Kwiaty:
5-krotne zebrane w wierzchotki
W gardzieli korony wystpuj osklepki (uszczki)
Wzr kwiatowy : *K(5)[C(5)A5]G(2)
Mode kwiaty s zazwyczaj innej barwy ni starsze
Owoc 4-dzielna rozupnia rozpadajca si na 4 rozupki
W nasionach Borago officinalis (ogrecznik lekarski) wystpuje
boragoglandyna, olej bogaty w NNKT omega-6
Ziele Lithospermum sp. (nawrot) zawiera substancje gonadotropowe
(naturalne zwizki antykoncepcyjne)
Rzd: Solanales
Gatunki:
1. Anchusa sp. (farbownik)
2. Echium sp. (mijowiec)
3. Myosotis sp. (niezapominajka)
4. Cynoglossum sp. (ostroe)
5. Pulmonaria officinalis (miodunka lekarska)
6. Symphytum officinale (ywokost lekarski)
Rzd: Fabales -Strczkowce

Rodzina: Fabaceae (Papilionaceae) Strczkowe (Motylkowate)
Roliny zielne
Krzewy i drzewa (klimat umiarkowany i tropikalny)
Nasiona bogate w wysokiej wartoci biako
Korzenie:
yj w symbiozie z bakteriami z rodzaju Rhizobium (wi azot atmosferyczny i
dostarczaj rolinom zwizki azotowe)
Licie:
Pierzastozoone, rzadziej doniastozoone z przylistkami
Czsto trjlistkowe
Kwiaty:
Symetria grzbiecista
Przypominaj wygldem motyle
Zebrane w grona lub pojedyncze
Kwiat skada si z 5 elementw (deczk tworz 2 patki zrose brzegiem)
Korona ukrywa w sobie supek i 10 prcikw, z ktrych 9 jest zrosych nitkami
Wzr kwiatowy: K5C5A(9)+1G(1)
(supek grny z 1 owocolistkiem)
Owoc strk z bezbielmowymi nasionami

Gatunki pospolite:
1. Trifolium pratense (koczyna kowa)
2. Ononis spinosa (wilyna ciernista)
3. Glicyrrhiza sp. (lukrecja)
4. Trigonella sp. (kozieradka)
5. Medicago lupulina (luceryna gwkowata)
6. Lupinus polyphyllus (ubin trway)
7. Vicia sepium (wyka potowa)
8. Melilotus officinalis (nostrzyk ty)
9. Robinia pseudoacacia (robinia akacjowa)
10.Sarothamnus scoparius (arnowiec miotlasty)

Gatunki uytkowe:
1. Phaseolus sp. (fasola)
2. Pisum sp. (groch)
3. Glicine sp. (soja)
4. Arachis hypogea (orzecha ziemna)
5. Astragalus sp. (tragant)
6. Amorpha fruticosa (indygowiec barwierski) w jego korzeniach wyst. bardzo
cenny barwnik indygo

Roliny drzewiaste (g. stref tropikalnych)
Licie:
Caobrzegie
Naprzeciwlege
Kropkowano przewiecajce, za spraw zbiornikw eterycznych (cecha

charakterystyczna)
Kwiaty:
Promieniste, 5-krotne, te
Liczne prcikowie zrose u nasady w kilka wizek
Wzr kwiatowy:
Owoc torebka
*K5C5AG(3-5)

Gatunki:
1. Hypericum perforatum (dziurawiec zwyczajny)
2. Hypericum tetrapterum (dziurawiec skrzydekowaty)
3. Hypericum maculatum (dziurawiec czteroboczny)
Rzd: Lamiales (jasnotowce)

Roliny zielne, kosmopolityczne
Ziele tych rolin zawiera due iloci olejkw eterycznych
odyga:
Czterokanciasta z wyranymi wzami i midzywlami
Licie:
Pojedyncze
Naprzeciwlege, krzyujce si parami
Kwiaty:
Grzbieciste, 5-krotne
Zebrane w silnie skrcone kwiatostany wierzchotkowe (nibyokki)
Korona 2-wargowa (grna warga zrosa z 2 patkw, dolna z 3)
Prciki 4, w tym dwa dusze przyronite do rurki korony (didynamia)
Wzr kwiatowy: *K(5)[C(5)A2+2]G(2)
Owoc rozupnia rozpadajca si na 4 rozupki
Woski gruczoowe typu Labiatae (8 komrek wydzielniczych)
Wikszo gatunkw (owoce, licie) to przyprawy kuchni rdziemnomorskiej

Gatunki pospolite:
Lamium album (jasnota biaa)
Nepeta sp. (kocimitka)
Galeopsis sp. (poziewnik)
Glechoma hederacea (bluszczyk kurdybanek)

Gatunki lecznicze i przyprawowe:
1. Mentha piperita (mita pieprzowa)
2. Mentha crispa (mita kdzierzawa)
3. Mentha pulegium (mita polej)
4. Thymus sp. (macierzanka)
5. Thymus vulgaris (tymianek)
6. Thymus serpyllum (macierzanka piaskowa)
7. Salvia sp. (szawia)
8. Origanum sp. (lebiodka)
9. Origanum majorana (majeranek)
10.Lavendula sp. (lawenda)
11. Rosmarinus sp. (rozmaryn)
12.Melissa sp. (melisa)
w. 21
Klasa: Liliopsida (Monocotyledones) Jednolicienne
Rzd: Liliales Liliowce
Rodzina: Liliaceae Liliowate
Rzd: Orchidales Storczykowce
Rodzina: Orchidaceae Storczykowate
Rzd: Cyperales Ciborowce
Rodzina: Cyperaceae Turzycowate(Ciborowate)
Rzd: Poales Trawowce
Rodzina: Poaceae (Gramineae) - Trawy
Systematyka
Klasa: Liliopsida (Monocotyledones) Jednolicienne
Rzd: Cyperales Ciborowce
Rodzina: Cyperaceae Turzycowate(Ciborowate)
Rzd: Poales Trawowce
Rodzina: Poaceae (Gramineae) - Trawy

- roliny: zielne, kosmopolityczne

- wytwarzaj cebule lub kcza
- licie pojedyncze, rwnolegle unerwione, uoone skrtolegle
- kwiaty:
pojedyncze lub w groniastych kwiatostanach
perygonium barwne, zazwyczaj okazae
prcikw tyle co listkw okwiatu
Promieniste, rzadziej grzbieciste
Kiwaty owadopylne
wzr kwiatowy:
*P3+3A3+3G(3)
- owoc: jagoda lub torebka

Gatunki:
1) Colchicum autumnale (zimowit jesienny kwitnie jesieni, a
owocuje wiosn)
2) Convallaria majalis (konwalia majowa)

Gatunki:
3) Allium ursinum (czosnek niedwiedzi)
4) Polygonatum odoratum (kokoryczka wonna)

Gatunki:
5) Maianthemum bifolium (konwalijka dwulistna)
6) Paris quadrifolia (czworolist pospolity)

7) Lilium martagon (lilja zotogw)
8) Tulipa praestans (tulipan dostojny)

Gatunki uprawne:
1) Allium sativum (czosnek pospolity)
2) Allium cepa (cebula)
3) Allium porrum (por)
4) Allium schoenoprasum (szczypiorek)
5) Asparagus officinalis (szparag lekarski)
6) Aloe vera (aloes zwyczajny) aloes sukulent flory
afrykaskiej dostarcza alony wysuszony sok

Gatunki drzewiaste:
Dracaena draco (dracena smocza)
Yucca aloifolia (jukka aloesolistna)

Przedstawiciele Liliaceae zawieraj:
alkaloidy (np.. zimowit kolchicyn),
glikozydy nasercowe (konwalia),
zwizki chinonowe (aloes),
fitoncydy (czosnek, cebula)

Gatunki gwnie tropikalne

Roliny zielne, kwiaty okazae, asymetryczne
Okwiat barwny z ostrog
Prciki zronite z szyjk i znamieniem supka tworz prtosup
Licie pojedyncze, caobrzegie, skrtolege
Kwiaty zebrane w grona lub kosy
Wzr kwiatowy: P
3+3
A1-2G(3)
Okwiat 2-okkowy po 3 listki; rodkowy listek wewntrznego okka przeksztacony w

wark (labellum) i zaopatrzony w ostrog; warka zwrcona jest ku doowi
Pyek zlepiony w maczugowate pykowiny, supek dolny
Owoc torebka (jadalna u wanilii) z drobnymi nasionami, ktre kiekuj wycznie
przy symbiozie z grzybami
Korzenie storczykw wchodz w mikoryz

Gatunki spotykane w Polsce, pozostajce pod cakowit ochron:
Platanthera bifolia (pokolan biay)
Epipactis palustris (kruszczyk botny)
Orchis mascula (storczyk mski)
Cypripedium calceolus (obuwik pospolity)
Orchis militaris (storczyk kukawka)
Orchis maculata (storczyk plamisty)

Gatunek uprawny, przyprawowy:
Vanilla planifolia (wanilia)

Botanika

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Botanika

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BOTANIKA

w. 15 Morfologia, systematyka i rozmnaanie rolin

w. 19 cd. 4 (Rzd: Solanales, Fabales, Lamiales, Theales)

w. 20 cd. 5 (Rzd: Apiales, Ericales, Polygonales, Asterales)

w. 21 cd. 6 Liliopsida - jednolicienne (Liliales, Orchidales,

Gymnospermae (roliny nagozalkowe)

Gymnospermae (roliny nagozalkowe)

Szyszka pocztkowo misista, po zapyleniu drewnieje

5) Kwiatostany mskie kosy (rzadziej kotki)

Prciki uskowate lub tarczowate, co najmniej 2 woreczki

Gymnospermae (roliny nagozalkowe)

U Taxus baccata (cis pospolity):

U Juniperus communis (jaowiec pospolity):

upina nasienna minieje i przeksztaaca si w

U Ginkgo biloba (miorzb japoski):

Osonki zalkw miniej i zrastaj si, otaczajc

Gymnospermae (roliny nagozalkowe)

okryte s upin nasienn zaopatrzon najczciej w

Kseromorficzne (przystosowane do ycia w suchym

Rozwj gametofitu mskiego:

4) Nastpuje pojedyncze zapodnienie (np.. u sosny 1 rok po

Rozwj gametofitu eskiego

Rozwj gametofitu eskiego

Wiele gatunkw wymarych (Pteridospermopsida oraz Cycadeoipsida) +

Wykazuj pewne cechy okrytonasiennych:

Obecno naczy we wtrnym drewnie

Przedstawicielem jest 1 gatunek: Welwitschia

mirabilis (welwiczyja przedziwna)

zaliczana do najdziwniejszych rolin wiata

Podgromada: Pinophytina (nagozalzkowe drobnolistne)

Podgromada: Pinophytina (nagozalzkowe drobnolistne)

Obejmuje tylko 1 gatunek relikt ery mezozoicznej Ginkgo biloba (miorzb

Podgromada: Pinophytina (nagozalzkowe drobnolistne)

1) Rodzina: Taxaceae (cisowate)

Obejmuje tylko 1 gatunek Taxus

baccata (cis pospolity)

Dwupienny krzew o czerwono brunatnej korowinie

Podgromada: Pinophytina (nagozalzkowe drobnolistne)

Rodzina: Cupressaceae (cyprysowate):

Juniperus communis (jaowiec pospolity)

Juniperus sabina (jaowiec sabiski)

Podgromada: Pinophytina (nagozalzkowe drobnolistne)

Roliny jednopienne, wiatropylne, zawierajce przewody ywicowe

Licie szpilkowe, skrtolege, zimotrwae (wyjtek modrzew Larix!)

Kwiatostany eskie to szyszki, mskie kosoksztatne

Nasiona zwykle oskrzydlone

W caej rodzinie wystpuj ywice i olejki lotne, zawierajce zwizki terpenowe

Korowina zielonoszara, gadka

Igy cienkie, wiotkie po 5 na krtkopdach! (tworz jak gdyby pdzelki)

uski szyszek szeroko odgite

Igy opadajce na zim!! mikkie, skupione na krtkopdach po 15-40!

Szyszki jajowate, brunatne, uski cienkie, odgite brzegiem na zewntrz

Igy mikkie, osadzone na dugopdach i krtkopdach!

Szyszki podobnego ksztatu jak u Larix decidua, ale uski s grube,

Igy ustawione pojedynczo, 4-kanciaste, ostre, sztywne, zimozielone

uski nasienne nie daj si odrni od usek wspierajcych

Korowina pytko spkana, czerwonobrunatna

Igy ustawione pojedynczo, od spodu z 2 biaymi paskami,

w. 18 - cd. 3 (Rzd: Capparales, Scrophulariales, Salicales,

Wiele gatunkw ruderalnych

7) Raphanus sp. (rzodkiew, rzepa)

Rodzina: Plantaginaceae *K(4)[C(4)A4]G(2)

Rodzina: Scrophulariaceae K(4+5)[C(4-5)A2-5]G(2)

3. Prciki przyronite do rurki kwiatowej