TS en 12845

TRK STANDARDI
TURKISH STANDARD
TS EN 12845
Nisan 2007
ICS 13.220.20
SABT YANGIN SNDRME SSTEMLER - OTOMATK

SPRNKLER SSTEMLER TASARIM, MONTAJ VE
BAKIM
Fixed-firefighting systems - Automatic sprinkler systems Design, installation and maintenance
2002/37643
TRK STANDARDLARI ENSTTS

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlklar/ANKARA
Bugnk teknik ve uygulamaya dayanlarak hazrlanm olan bu standardn, zamanla ortaya kacak
gelime ve deiikliklere uydurulmas mmkn olduundan ilgililerin yaynlar izlemelerini ve standardn
uygulanmasnda karlatklar aksaklklar Enstitmze iletmelerini rica ederiz.
Bu standard oluturan Hazrlk Grubu yesi deerli uzmanlarn emeklerini; tasarlar zerinde grlerini
bildirmek suretiyle yardmc olan bilim, kamu ve zel sektr kurulular ile kiilerin deerli katklarn
kranla anarz.
Kalite Sistem Belgesi

malt ve hizmet sektrlerinde faaliyet gsteren kurulularn sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarna uygun olarak kurmalar durumunda TSE tarafndan verilen belgedir.
Trk Standardlarna Uygunluk Markas (TSE Markas)

TSE Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin ilgili Trk Standardna uygun
olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk Standardlar Enstitsnn
garantisi altnda olduunu ifade eder.
TSEK
Kalite Uygunluk Markas (TSEK Markas)
TSEK Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin henz Trk Standard
olmadndan ilgili milletleraras veya dier lkelerin standardlarna veya Enstit tarafndan kabul edilen
teknik zelliklere uygun olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk
Standardlar Enstitsnn garantisi altnda olduunu ifade eder.
DKKAT!
TS iareti ve yannda yer alan say tek bana iken (TS 4600 gibi), mamuln Trk Standardna uygun
retildiine dair reticinin beyann ifade eder. Trk Standardlar Enstits tarafndan herhangi bir
garanti sz konusu deildir.
Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geni bilgi Enstitmzden salanabilir.
TRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
TS EN 12845/Nisan 2007
n sz
Bu standard; CEN tarafndan kabul edilen EN 12845 (2004) standard esas alnarak TSE Mhendislik
Hizmetleri htisas Grubu'nca hazrlanm ve TSE Teknik Kurulunun 10 Nisan 2007 tarihli toplantsnda
Trk Standard olarak kabul edilerek yaymlanmasna karar verilmitir.
Bu standardn kabul ile TS 9704 iptal edilmitir.
Bu standardda kullanlan baz kelime ve/veya ifadeler patent haklarna konu olabilir. Byle bir patent
hakknn belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
indekiler
0
1
2
3
Giri .......................................................................................................................................................1
Kapsam .................................................................................................................................................2
Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar........................................................................................2
Terimler ve tarifler................................................................................................................................4
3.1 A gstergesi ........................................................................................................................................4
3.2 Hzlandrc ...........................................................................................................................................4
3.3 Alarm deney vanas..............................................................................................................................4
3.4 Alarm vanas.........................................................................................................................................4
3.5 Alarm vanas, deiken ........................................................................................................................4
3.6 Alarm vanas, kuru ...............................................................................................................................4
3.7 Alarm vanas, n etkili ..........................................................................................................................4
3.8 Alarm vanas, slak ...............................................................................................................................4
3.9 alma alan........................................................................................................................................5
3.10
alma alan, hidrolik bakmdan en ok tercih edilen..................................................................5
3.11
alma alan, hidrolik olarak en az tercih edilen..........................................................................5
3.12
Boru kolu .......................................................................................................................................5
3.13
Kurulular ......................................................................................................................................5
3.14
B gstergesi.................................................................................................................................5
3.15
Yardmc pompa ............................................................................................................................5
3.16
C gstergesi.................................................................................................................................5
3.17
Kontrol vana grubu ........................................................................................................................5
3.18
Eik sprinkleri ................................................................................................................................5
3.19
Tasarmlanan younluk .................................................................................................................5
3.20
Tasarm noktas.............................................................................................................................5
3.21
Datm borusu..............................................................................................................................5
3.22
Datm borusu uzants ................................................................................................................5
3.23
Pskrtme aparat .........................................................................................................................5
3.24
Dm ...........................................................................................................................................5
3.25
Merkez hattnda sonlanan seri ......................................................................................................6
3.26
Kenarlarda sonlanan seri ..............................................................................................................6
3.27
Tahliye sistemi..............................................................................................................................6
3.28
Yangna dayankl blme...............................................................................................................6
3.29
Tamamen hesaba dayal ifadesi.................................................................................................6
3.30
Izgaral yaplandrma.....................................................................................................................6
3.31
Ask................................................................................................................................................6
3.32
Yukar kaldrma sistemi .................................................................................................................6
3.33
Tketilemeyen kaynaklar...............................................................................................................6
3.34
Tesisat (sprinkler tesisat) .............................................................................................................6
3.35
Tesisat, deiken ..........................................................................................................................6
3.36
Tesisat, kuru (boru) .......................................................................................................................6
3.37
Tesisat, n etkili.............................................................................................................................6
3.38
Tesisat, slak (boru).......................................................................................................................6
3.39
Kasnakl pompa.............................................................................................................................6
3.40
Can gvenlii sistemleri ................................................................................................................6
3.41
evrimli konfigrasyon ..................................................................................................................6
3.42
Ana datm borusu .......................................................................................................................7
3.43
Gerekli en byk debi (Qen byk)....................................................................................................7
3.44
Mekanik boru balants ................................................................................................................7
3.45
ok katl bina.................................................................................................................................7
3.46
Dm ...........................................................................................................................................7
3.47
Normal su seviyesi ........................................................................................................................7
3.48
Boru serisi .....................................................................................................................................7
3.49
n hesaplamal ifadesi ...............................................................................................................7
3.50
Basnl tank..................................................................................................................................7
3.51
Ara borusu.....................................................................................................................................7
3.52
Ykseltici .......................................................................................................................................7
3.53
Pskrtc ....................................................................................................................................7
3.54
Sprinkler (otomatik) .......................................................................................................................7
3.55
Sprinkler, tavan veya ankastre......................................................................................................7
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
3.56
Sprinkler, gizli ................................................................................................................................7
3.57
Sprinkler, klasik model ..................................................................................................................7
3.58
Sprinkler, kuru asl model.............................................................................................................7
3.59
Sprinkler, kuru dik model...............................................................................................................8
3.60
Sprinkler, dz pskrtc..............................................................................................................8
3.61
Sprinkler, eriyebilir balant...........................................................................................................8
3.62
Sprinkler, cam ampul.....................................................................................................................8
3.63
Sprinkler, yatay..............................................................................................................................8
3.64
Sprinkler, ak................................................................................................................................8
3.65
Sprinkler, asl................................................................................................................................8
3.66
Sprinkler, gml ..........................................................................................................................8
3.67
Sprinkler yelpazesi ........................................................................................................................8
3.68
Sprinkler, yan duvar tipi.................................................................................................................8
3.69
Sprinkler, pskrtc tip................................................................................................................8
3.70
Sprinkler, yukar ynl...................................................................................................................8
3.71
Sprinkler bileen takm .................................................................................................................8
3.72
Sprinkler sistemi ............................................................................................................................8
3.73
Sprinkler bilezii (kollar) ................................................................................................................8
3.74
Aamal dzen (sprinkler) .............................................................................................................8
3.75
Standard dzen (sprinkler) ............................................................................................................8
3.76
Yardmc deiken uzatma (slak ve kuru boru)............................................................................9
3.77
Yardmc kuru uzatma ...................................................................................................................9
3.78
Sprinkler kullanm iin uygun ifadesi..........................................................................................9
3.79
Besleme borusu ............................................................................................................................9
3.80
Ak gzenekli asma tavan ...........................................................................................................9
3.81
Merkezden beslemeli konfigrasyon.............................................................................................9
3.82
Merkezden sraya konfigrasyon ..................................................................................................9
3.83
Ana ebeke ...................................................................................................................................9
3.84
Su besleme balang noktas ......................................................................................................9
3.85
Blge .............................................................................................................................................9
Szleme plan ve dokmantasyon ...................................................................................................9
4.1 Genel ....................................................................................................................................................9
4.2 lk incelemeler.......................................................................................................................................9
4.3 Balang veya hazrlk safhas..........................................................................................................10
4.4 Tasarm safhas..................................................................................................................................10
Sprinkler korumasnn kapsam........................................................................................................14
5.1 Korunacak binalar ve alanlar..............................................................................................................14
5.2 Ak havada depolama.......................................................................................................................14
5.3 Yangna dayankl malzemeyle alanlarn ayrlmas............................................................................14
5.4 Gmme boluklarn korunmas ..........................................................................................................14
5.5 En stteki ve en alttaki sprinkler gruplar arasndaki ykseklik fark ..................................................15
Meknlarn ve yangn tehlikelerinin snflandrlmas.....................................................................15
6.1 Genel ..................................................................................................................................................15
6.2 Tehlike snflar ...................................................................................................................................15
6.3 Depolama ...........................................................................................................................................16
Hidrolik tasarm kriteri.......................................................................................................................19
7.1 DT, ST ve YT.....................................................................................................................................19
7.2 Yksek tehlikeli depolama - YTD .......................................................................................................20
7.3 n hesaplamal sistemler iin basn ve debi kurallar ......................................................................22
Su beslemeleri....................................................................................................................................24
8.1 Genel ..................................................................................................................................................24
8.2 En byk su basnc ...........................................................................................................................25
8.3 Dier servisler iin balantlar ............................................................................................................25
8.4 Su beslemeleri iin donanmn bulunduu konum .............................................................................26
8.5 Deney sistemi ile ilgili cihazlar............................................................................................................26
8.6 Su besleme deneyi.............................................................................................................................26
Su beslemesi tipi................................................................................................................................27
9.1 Genel ..................................................................................................................................................27
9.2 ehir ebekeleri..................................................................................................................................27
9.3 Depolama tanklar ..............................................................................................................................27
9.4 Tkenmeyen kaynaklar - keltme ve su alma blmleri ..................................................................31
9.5 Basnl tanklar ...................................................................................................................................33
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
9.6 Su beslemesinin seilmesi .................................................................................................................35

9.7 Su beslemesinin sistemden ayrlmas................................................................................................36
10 Pompalar.............................................................................................................................................36
10.1
Genel ...........................................................................................................................................36
10.2
oklu pompa dzenlemeleri........................................................................................................36
10.3
Pompa gruplar iin blmeler ......................................................................................................36
10.4
Su beslemesinin azami scakl .................................................................................................37
10.5
Vanalar ve yardmc ekipmanlar..................................................................................................37
10.6
Emme artlar ..............................................................................................................................37
10.7
Performans karakteristikleri.........................................................................................................40
10.8
Elektrikle alan pompa setleri...................................................................................................42
10.9
Dizel motorla altrlan pompa setleri .......................................................................................43
11 Tesisat tipi ve ebad...........................................................................................................................47
11.1
Su borusu tesisatlar....................................................................................................................47
11.2
Kuru boru tesisatlar ....................................................................................................................48
11.3
Deiken tesisatlar ......................................................................................................................48
11.4
n etkili tesisatlar ........................................................................................................................48
11.5
Yardmc kuru boru veya deiken uzatma.................................................................................49
11.6
Yardmc su pskrtme uzatmas................................................................................................49
12 Sprinkler grubunun aralklar ve konumu........................................................................................49
12.1
Genel ...........................................................................................................................................49
12.2
Sprinkler bana den azami kapsama alan ............................................................................50
12.3
Sprinkler gruplar arasndaki asgari mesafe ...............................................................................51
12.4
Bina yapmyla ilgili sprinkler gruplarnn konumu.......................................................................51
12.5
YT snf meknlarda ara sprinkler grubu ....................................................................................56
13 Boru lleri ve denmesi ..............................................................................................................60
13.1
Genel ...........................................................................................................................................60
13.2
Boru sisteminde basn kayplarnn hesaplanmas....................................................................60
13.3
n hesaplamal sistemler............................................................................................................62
13.4
Tamamen hesaba dayal sistemler .............................................................................................73
14 Sprinkler tasarm karakteristikleri ve kullanm ..............................................................................77
14.1
Genel ...........................................................................................................................................77
14.2
Sprinkler tipleri ve uygulama .......................................................................................................78
14.3
Sprinkler gruplarndan ak .........................................................................................................78
14.4
Sprinkler scaklk derecelendirmeleri ..........................................................................................79
14.5
Sprinklerin sl hassasiyeti ...........................................................................................................79
14.6
Sprinkler mahfazalar ..................................................................................................................80
14.7
Sprinkleri sudan koruyucu perde.................................................................................................80
14.8
Sprinkler rozetleri ........................................................................................................................80
14.9
Sprinkler grubunun korozyondan korunmas ..............................................................................80
15 Vanalar ................................................................................................................................................80
15.1
Kontrol vana seti..........................................................................................................................80
15.2
Durdurma vanalar.......................................................................................................................80
15.3
Halka ebeke vanalar.................................................................................................................80
15.4
Boaltma vanalar........................................................................................................................80
15.5
Deney vanalar ............................................................................................................................81
15.6
Ani boaltma balantlar.............................................................................................................81
15.7
Basn gstergeleri......................................................................................................................82
16 Alarmlar ve alarm cihazlar ...............................................................................................................82
16.1
Su ak alarmlar .........................................................................................................................82
16.2
Elektrikli su ak ve basn anahtarlar.......................................................................................83
16.3
Yangn ekibi ve uzaktan kumandal merkezi istasyon alarm balants......................................83
17 Boru sistemi .......................................................................................................................................83
17.1
Genel ...........................................................................................................................................83
17.2
Boru destekleri ............................................................................................................................85
17.3
rtl meknlardaki boru sistemi................................................................................................86
18 aretler, uyarlar ve bilgi...................................................................................................................86
18.1
Blok plan......................................................................................................................................86
18.2
aret ve uyarlar..........................................................................................................................87
19 Hizmete alma, kabul deneyleri ve periyodik muayene...................................................................88
19.1
Boru sistemi.................................................................................................................................88
19.2
Tamamlama belgesi ve dokmanlar ...........................................................................................89
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
20 Bakm ..................................................................................................................................................89
20.1
Genel ...........................................................................................................................................89
20.2
Kullancnn muayene ve kontrol program..................................................................................90
20.3
Servis ve bakm program ...........................................................................................................91
21 Uygunluun deerlendirilmesi .........................................................................................................93
21.1
Sprinkler alet takm.....................................................................................................................93
21.2
Sprinkler sistemi ..........................................................................................................................93
Ek A - Bilinen tehlikelerin snflandrlmas ..............................................................................................94
Ek B - Eyalar iin snflandrarak depolama metodolojisi.....................................................................96
Ek C - Depolanan mamullerin ve snflarn alfabetik listesi................................................................. 100
Ek D - Sprinkler tesisatlarnn blmlere ayrlmas.............................................................................. 103
Ek E - Yksek yap sistemleri iin zel kurallar.................................................................................... 105
Ek F - Can gvenlii sistemleri iin zel kurallar ................................................................................. 108
Ek G - zel tehlikelere kar korunma ................................................................................................... 109
Ek H - Sprinkler sistemlerinin izlenmesi ............................................................................................... 114
Ek I - Alarmlarn iletilmesi....................................................................................................................... 115
Ek J - Bir sistem tamamen almad zamanki uyarlar ve ilemler ................................................ 116
Ek K - 25 yl muayenesi ........................................................................................................................... 118
Ek L - zel teknoloji................................................................................................................................. 119
Ek ZA (Bilgi iin) - Bu standardn EU Construction Products Directive) hkmleri ile ilikili olan
maddeleri.................................................................................................................................................. 120
Kaynaklar.................................................................................................................................................. 123
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Sabit yangn sndrme sistemleri Otomatik sprinkler sistemleri

Tasarm, montaj ve bakm
0
Giri
Otomatik sprinkler sistemi, yangn balangta tespit etmek ve suyla sndrmek veya sndrme ilemini
dier yollarla tamamlayabilmek iin yangn kontrol altnda tutmak maksadyla tasarlanmtr.
Sprinkler sistemi, su beslemesi (veya beslemeleri) ve bir veya daha fazla sprinkler tesisatndan oluur. Bu
tesisatlarn her biri, tesisat ana kontrol vanalar ve sprinkler balklar taklm bir borudan ibarettir. Sprinkler
balklarnn gerekli olduu durumlarda, frnlar veya ocaklarda raflarn altna ve arasna veya belirtilen
konumlarda at veya tavana monte edilir. Tipik bir tesisatn ana elemanlar ekil 1de gsterilmitir.
Aklama
1 Sprinkler bal
2 Ykseltici
3 Tasarm noktas
4 Datm borusu uzants
5 Boru kolu
6 Ana datm borusu

7 Kontrol vana seti
8 Ykseltici
9 Ara borusu
10 Seviye fark
ekil 1 - Bir sprinkler tesisatnn ana bileenleri
Sprinkler grubu, nceden belirlenmi olan scaklklarda aada etkilenen alann zerine su boaltmak iin
alr. Alarm vanasndan su geiiyle, yangn alarm balatlr. alma scakl genellikle ortam scakl
artlarna uygun olarak seilir.
Yalnzca yangn civarnda olan, bir baka deyile yeterince snmaya balam olan sprinkler gruplar alr.
Sprinkler sistemi, bina ve mtemilat ierisinde sadece snrl istisnalarla yer almaldr.
Can gvenlii ile ilgili baz uygulamalarda, bir kurulu sadece bilinen belirli alanlardaki sprinkler korumasn
ve sprinklerle korunmu alanlardan insanlarn tahliyesine ilikin gvenlik artlarn belirleyebilir.
Tedarik edilen sprinkler sisteminin dier yangn sndrme aralarna duyulan ihtiyac tam olarak
karlamad dnlmemelidir. Bina ve mtemilatnda, yangn tedbirlerinin bir btn olarak dikkate
alnmas nemlidir.
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Gvenli alma ve malzeme tama metotlar, ynetim kontrol ve evlerde yangna kar korumann iyi bir
ekilde yaplmas iin yangna yapsal dayanm, yangndan ka gzerghlar, yangn alarm sistemleri, dier
yangndan korunma metotlarna ihtiya duyulan belirli tehlikeler, hortum makaralar ve yangn musluklar ve
seyyar yangn sndrclerinin tedarik edilmesi dikkate alnmaldr.
Sprinkler sistemlerinin, gerektiinde almasn salamak iin dzenli olarak bakmnn yaplm olmas
nemlidir. Bu rutin ilemin gz ard edilmesi veya yeterince dikkat gsterilmemesi, kontrol eden kiinin
sorumluluundadr. Bununla birlikte, bina ve mtemilat sakinlerinin hayat tehlike altnda bulunmalar ve
bozuk mali durumdan kaynaklanan mali kayp riski durumlarnda bu sorumluluk gz ard edilebilir. Dzenli
bakmn nemi zerinde fazla durulamam olabilir.
Sprinkler sistemi bozulduunda, yangn tedbirlerine daha fazla nem verilmeli ve ilgili kurulular
bilgilendirilmelidir.
Bu standard, otomatik sprinkler sistemlerinin, planland gibi kullanm sresince fonksiyonunu yerine
getirecek ekilde almas iin, satn alnmas, tasarm, montaj, deneyinin yaplmas, muayenesi, onay,
altrlmas ve bakm ile ilgilenenlerin kullanmas iin tasarmlanmtr.
Bu standard, sadece binalarda ve dier bina ve mtemilatlarnda kullanlan, sabit yangn sprinkler
sistemlerine uygulanr. Genel prensiplerin dier kullanm biimlerine (rnein denizcilikte kullanlmas)
uygulanabilmesine ramen, bu dier kullanmlar iin ilave nlemler kesinlikle dikkate alnmaldr.
Bu standardda, ilgili uygulama alannda kalifiye personel altran irketlerin kullanmna ynelik olduu
varsaylmtr. Sprinkler sistemlerinin tasarm, montaj ve bakm sadece eitilmi ve deneyimli personel
tarafndan yaplmaldr. Ayn ekilde cihazn montaj ve deneyinin yaplmasnda kalifiye teknisyenler
kullanlmaldr.
Bu standard sadece EN 12259-1 de belirtilen sprinkler tiplerini kapsar (Ek L).
Kapsam
Bu standard, hayat koruma nlemleriyle birlikte sprinkler sistemleri iin belirli kurallar ve binalar ile
endstride kullanlan yangn nlemeye ynelik sabit sprinkler sistemlerinin tasarm, montaj ve bakm iin
gerekli kurallar ve tavsiyeleri kapsar.
Bu standard, sadece EN 12259-1de belirtilen sprinkler tiplerini kapsar (Ek L).
Bu standardda verilen kurallar ve tavsiyeler, bir sprinkler sistemine yaplan herhangi bir eklemeye,
geniletmeye, onarma veya dier deiikliklere de uygulanabilir. Verilen kurallar ve tavsiyeler su pskrtme
veya selden korunma sistemlerine uygulanmaz.
Bu standard tehlikelerin snflandrlmasn, su beslemelerinin salanmasn, kullanlacak bileenleri, sistemin
montajn ve deneye tabi tutulmasn, bakmn ve mevcut sistemlerin geniletilmesini kapsar ve bu standarda
uygun olarak binalarn sprinkler sistemlerinin iyi bir ekilde almas iin asgar dzeyde gerekli olan yap
ayrntlarn tanmlar.
Bu standard, sprinkler sistemleri dndaki sistemlere yaplan su beslemelerini kapsamaz. Bununla birlikte,
dier yangn sndrme sistemleri iin belirli kurallarn gz nnde bulundurulmas artyla bu standardn
kurallar, dier sabit yangn sndrme sistemleri iin bir klavuz olarak kullanlabilir.
Bu standard ayrca sprinkler sistemi bileen takmlarn da kapsar.
Bu standardda verilen kurallar; gemilerdeki, uaklardaki, aralardaki otomatik sprinkler sistemleri iin veya
seyyar yangn sndrme cihazlarndaki veya maden endstrisindeki yer alt sistemleri iin geerli deildir.
Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar
Bu standardda ve/veya dokmanda, tarih belirterek veya belirtmeksizin dier standardlara ve/veya
dokmanlara atf yaplmaktadr. Bu atflar metin ierisinde uygun yerlerde belirtilmi ve aada liste hlinde
verilmitir. Tarih belirtilen atflarda daha sonra yaplan tadil veya revizyonlar, atf yapan standardda da
ve/veya dokmanda da tadil veya revizyon yaplmas art ile uygulanr. Atf yaplan standardn ve/veya
dokmann tarihinin belirtilmemesi hlinde ilgili standardn ve/veya dokmann en son baskls kullanlr.
2
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
IEC, EN, ISO

Ad
vb. No.
(ngilizce)
EN 54-1
Fire detection and alarm system
Introduction
EN 54-2
Fire detection and alarm system Control and indicating equipment
TS No1)
TS EN 54-1
TS EN 54-2
EN 54-3
Fire detection and alarm system - Fire

alarm devices - sounders
TS EN 54-3
EN 54-4
Fire detection and alarm system Power supply equipment
TS EN 54-4
EN 54-5
Fire detection and alarm system-Heat

detectors - Point detectors
TS EN 54-5
EN 54-10
Fire detection and alarm system Flame detectors - Point detectors
TS EN 54-10
EN 54-11
Fire detection and alarm system Manual call points
TS EN 54-11
EN 287-1
Approval testing of welders - Fusion

welding - Part 1: Steels
TS 6868-1
EN 287-1
EN 1057
Copper and copper alloys-Seamless,

TS 9872 EN
round copper tubes for water and gas in 1057
sanitary and heating applications
EN 1254
Copper and copper alloys - Plumbing

fittins
Fixed firefighting systems Components for sprinkler and water
spray systems - Part 1:Sprinklers
Fixed firefighting systems-Components
for sprinkler and water spray systemsPart 2: Wet alarm valve assemblies
EN 12259-1
EN 12259-2
EN 12259-3
EN 12259-4
EN 12259-5
prEN 1225912
EN 12723
1)

spray systems - Part 3: Dry alarm valve
assemblies
spray systems - Part 4: Water motor
alarms
spray systems - Part 5: Water flow
detectors
spray systems - Part 12: Pumps
Liquid pumps - General terms of pumps
and installations - Definitions,
quantities, letter symbols and units
Ad
(Trke)
Yangn alglama ve yangn alarm
Sistemleri Ksm 1: Giri
Sistemleri Blm 2: Kontrol ve
Gsterge Tertibat
sistemleri - Blm 3: Yangn alarm
cihazlar - Ses cihazlar
Otomatik Yangn Alglayclarn
(Detektrlerin) Bileenleri Ksm 4:
G kaynaklar
sistemleri - Blm 5: Is
dedektrleri - Nokta dedektrler
sistemleri - Blm 10: Alev
dedektrleri - Nokta dedektrler
sistemleri - Blm 11: Elle
altrlan alarm cihazlar
Kaynaklarn yeterlilik Snav Ergitme Kayna - Blm 1:
elikler
Bakr ve bakr alamlar - Dikisiz,
Yuvarlak borular, su ve gaz in
stmada ve atk su artma
tesislerinde kullanlan
-
TS EN
12259-1
TS EN
12259-2
TS EN
12259-3
TS EN
12259-4
TS EN
12259-5
Sabit yangn sndrme sistemleri Sprinkler ve Su Pskrtme

Elemanlar- Blm 1: Sprinkler
sabit yangn sndrme sistemleri sprinkler ve su pskrtme
Elemanlar- Blm 2: Islak tip alarm
vana tertibatlar
Sabit yangn sndrme sistemleri sprinkler ve su pskrtme
sistemleri iin elemanlar - Blm 3:
Kuru tip alarm vana tertibatlar
Sabit yangn sndrme sistemleri sprinkler ve su pskrtme
sistemleri in elemanlar - Blm 4:
Su motorlu alarmlar
Sabit yangn sndrme sistemleri
sprinkler ve su pskrtme
sistemleri iin bileenler - Blm 5:
Su ak dedektrleri
-
TS EN 12723 Sv pompalar - pompalar ve

montaj iin genel terimler - Tarifler,
byklkler, harf semboller, birimler
TSE Notu: Atf yaplan standardlarn TS numaras ve Trke ad 3. ve 4. kolonda verilmitir. iaretli
olanlar bu stadardn hazrland tarihte ngilizce metin olarak yaymlanmolan Trk Standardlardr.
3
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
IEC, EN, ISO

Ad
vb. No.
(ngilizce)
EN 50342
Lead - acid starter batteries - General
requirements, methods of test and
numbering
EN 60529
Degrees of protection provided by
enclosures (IP code) (IEC 60529:1989)
EN 60623
EN 60947-1
EN 60947-4
ISO 65
ISO 3046
ISO 3677
TS No1)
Ad
(Trke)
TS EN 50342 Kurun asit yol verme
akmltrleri- Genel kurallar,
deney metotlar ve numaralandrma
TS 3033 EN
Mahfazalarla salanan koruma
60529
dereceleri (IP Kodu) (Elektrik
donanmlarnda)
Secondary cells and batteries
TS 8289 EN
Sekonder hcreler ve piller - Alkali
containing alkaline or other non acid
60623
veya dier asidik olmayan
electrolytes - Vented nickel - cadmium
elektrolitler ieren - Nikelprismatic rechargeable single cells (IEC
Kadmiyum prizmatik arj edilebilir
60623:2001)
ak tek hcreli
LowVoltage switchgear - Part 1:
TS EN
Alak gerilim anahtarlama dzeni
General rules (IEC 60947-1:1999),
60947-1
ve kontrol dzeni - Blm 1: Genel
modified)
kurallar
Low - Voltage switchgear - Contactors
TS EN
Alak Gerilim Anahtarlama Dzeni
and motor - starters; Electromechanical 60947-4-1
ve Kontrol Dzeni-Blm 4:
contactors and motor - starters (IEC
Kontaktrler ve Motor Yol Vericileri60947- 4 - 1:2000)
Ksm 1: Elektromekanik
Kontaktrle
Carbon steel tubes suitable for screwing TS ISO 65
Karbon elii borular - ISO 7-1'e
in accordance with ISO 7 - 1
uygun olarak vidalama in
(All parts), Reciprocating internal
combustion engines
Filter metal for soldering, brazing and
TS 6934 EN
Yumuak lehimleme, sert
braze welding - Designation
ISO 3677
lehimleme ve sert lehim kayna
in lave metaller - Ksa gsterili
Terimler ve tarifler
Bu standardn amac bakmndan aadaki terimler ve tarifler uygulanr.
3.1 A gstergesi
Besleme borusu kapatma vanas ve tek ynl vana arasnda, ehir ebekesine balanm basn ler.
3.2 Hzlandrc
alan sprinklerde, hava veya inert gaz basncndaki dmenin erken belirlenmesiyle kuru durumdaki
kompozit (karma) alarm vanasnn veya bir kuru alarm vanasnn almasndaki gecikmeyi azaltan cihaz.
3.3 Alarm deney vanas

Su motoru yangn alarmnn ve / veya bununla ilgili elektrik yangn alarmnn, almasn deneyle tayin
etmek iin ierisinden su ekilebilen vana.
3.4 Alarm vanas

Sprinkler tesisat altnda su motoru yangn alarmn da balatan slak, kuru veya bunlarn birleimiyle
meydana gelen tek ynl vana.
3.5 Alarm vanas, deiken

Islak, kuru veya kurudan slaa veya slaktan kuruya deitirilebilir tesisata uygun alarm vanas.
3.6 Alarm vanas, kuru

Kuru tesisat iin uygun alarm vanas ve/veya deiken tesisat iin slak alarm vanasyla birlikte.
3.7 Alarm vanas, n etkili

n etkili tesisat iin uygun alarm vanas.
3.8 Alarm vanas, slak

Islak tesisat iin uygun alarm vanas.
4
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
3.9 alma alan

Bir yangnda alacak olan sprinkler grubu iin, tasarland varsaylan en byk alan.
3.10 alma alan, hidrolik bakmdan en ok tercih edilen

Kontrol vana grubunda, llen olaan d bir basn iin, su debisinin en byk olduu yerde belirtilen
biimdeki bir alma alannn sprinkler srasndaki yeri.
3.11 alma alan, hidrolik olarak en az tercih edilen

Kontrol vana grubunda llen su besleme basnc, belirtilen tasarm younluunu vermesi iin en ok
ihtiya duyulan yerde belirtilen biimdeki bir alma alannn siprinkler srasndaki yeri.
3.12 Boru kolu

Ara borusunu, tek bir sprinkleri besleyen sprikler balna balayan ve uzunluu 0,3 mden daha az olan
boru.
3.13 Kurulular
Yangndan ve binalarn yangna kar kontrolnden sorumlu kurulular, yangna kar sigorta yapan
kurulular, yerel su idaresi veya ilgili dier kamu kurumlar gibi, sprinkler sistemlerinin donanm ve
ilemlerinin onaylanmasndan sorumlu kurulular.
3.14 B gstergesi
Vanann, giri tarafndaki basnc gsteren, bir alarm vanas ile ayn seviyede olan ve bu vanaya balanm
basn gstergesi.
3.15 Yardmc pompa

Cazibeli tank veya ehir ebekesinden sprinkler sistemine su beslemesi yapan otomatik pompa.
3.16 C gstergesi
Vana kndaki basnc gsteren, bir alarm vanas ile ayn seviyede olan bu vanaya balanm basn
gstergesi.
3.17 Kontrol vana grubu

Bir sprinkler tesisatnn kontrol iin kullanlan alarm vanas, durdurma vanas, ilgili btn vanalar ve
yardmc donanmlardan oluan tertibat.
3.18 Eik sprinkleri

Sadece bir tanesi sprinkler grubunca korunan, iki alan arasndaki bir kap veya pencereyi koruyan sprinkler.
3.19 Tasarmlanan younluk

Tasarmlanan bir sprinkler tesisat iin belirli bir sprinkler grubunun boaltt su miktarnn, (dakikadaki su
stunu ykseklii, mm/min) bu grubun kapsad alana (m2) blnerek, dakikada metre kareye boaltlan
suyun asgar younluu.
3.20 Tasarm noktas

Giri ksmndaki boru sisteminin hidrolik hesapla, k ksmndaki boru sisteminin ise izelgelerden
llendirildii n hesaplamal bir tesisatn datm borusundaki nokta.
3.21 Datm borusu

300 mm den daha uzun balant ucu bulunmayan bir ara borusu zerinde ya dorudan ara borusunu ya da
tek bir sprinkleri besleyen boru.
3.22 Datm borusu uzants

Bir merkezden kollara ayrlm ara borusuna uzanan datm borusu.
3.23 Pskrtme aparat

Yangna kar koruma salamak iin bir yzey zerine su datmnda kullanlan pskrtc.
3.24 Dm
Alt seviyedeki bir datm borusunu veya ara borusunu besleyen dey datm borusu.
5
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
3.25 Merkez hattnda sonlanan seri

Bir datm borusunun her iki tarafndaki ara borusundan oluan, boru dizisi.
3.26 Kenarlarda sonlanan seri

Bir datm borusunun sadece bir tarafndaki ara borusundan oluan boru dizisi.
3.27 Tahliye sistemi

Alarm vanasnn daha hzl almasn salamak iin sprinkler ileminde bir kuru veya deiken tesisattan
atmosfere hava veya inert gaz tahliyesine yarayan cihaz.
3.28 Yangna dayankl blme

Belirtilen en ksa sre iin yangna kar btnln koruyabilen kapal blme.
3.29 Tamamen hesaba dayal ifadesi

Sistem ierisinde yer alan btn boru tesisatnn hidrolik hesaplamayla llendirildiini belirten ifade.
3.30 Izgaral yaplandrma

Suyun her bir sprinklere birden fazla gzerghla akt ara borusu.
3.31 Ask
Boru sistemini bina yap elemanlarna asmak iin kullanlan tertibat.
3.32 Yukar kaldrma sistemi

En stte bulunan sprinklerin en alttaki sprinklere veya sprinkler pompalarna olan mesafelerinden hangisi
daha aada ise ondan 45 mden daha fazla bir mesafede yer alan sprinkler sistemi.
3.33 Tketilemeyen kaynaklar

Kapasite ve iklim gibi nedenlerle tketilemeyen akarsular, kanallar ve gller gibi doal ve yapay su
kaynaklar.
3.34 Tesisat (sprinkler tesisat)

Bir kontrol vana grubu, bir arada bulunan k borular ve sprinkler gruplarndan oluan sprinkler sisteminin
paras.
3.35 Tesisat, deiken

indeki boru sistemi, evre scakl artlarna gre su veya hava / inert gaz seilerek doldurulan tesisat.
3.36 Tesisat, kuru (boru)

indeki boru sistemi, basn altnda hava veya inert gazla doldurulan tesisat.
3.37 Tesisat, n etkili

erisindeki alarm vanas, korunan alandaki bir bamsz yangn tespit sistemiyle alabilen kuru veya kuru
modda deitirilebilen tesisat tiplerden biri.
3.38 Tesisat, slak (boru)

indeki boru sistemi her zaman suyla dolu olan tesisat.
3.39 Kasnakl pompa

Bir otomatik su ekme pompas veya yardmc pompann gereksiz yere balatlmasn engellemek iin, az
miktardaki su kaybn tamamlamak maksadyla kullanlan kk pompa.
3.40 Can gvenlii sistemleri

Can gvenliinin salanmas iin gereken tedbirlerin bir ksmn oluturan sprinkler sistemleri iin kullanlan
ifade.
3.41 evrimli konfigrasyon

Suyun, ierisinden bir ara borusuna akabildii birden fazla datm borusu hatt ihtiva eden boru serisi.
6
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
3.42 Ana datm borusu

Bir datm borusunu besleyen boru.
3.43 Gerekli en byk debi (Qen byk)
En ok tercih edilen alma alannn gerekli basn - debi karakteristii ile, asgar seviyede emilerek alnan
su beslemesinin basn - debi karakteristiinin kesitii noktadaki debi.
3.44 Mekanik boru balants

Borular ve bileenleri birbirine balamada kullanlan, di alm borular, vidalanm ekleme paralar,
spigotlar ve soket ve flanl balant dndaki boru balants.
3.45 ok katl bina

Yer alt ve yer stnde iki veya daha ok kat bulunan bina.
3.46 Dm
Tesisattaki hidrolik hesaplamalarda her dmn bir balang noktas alnarak basn ve debinin/debilerin
hesapland, boru sistemindeki nokta.
3.47 Normal su seviyesi

Gerekli btn snrlar dhil (rnein buzlanma), dk su seviyesinde gerekli etkin kapasiteyi vermesi iin
gereken besleme suyunun seviyesi.
3.48 Boru serisi

Sprinkler grubunun bir ksmn besleyen borular. Boru serileri evrimli, zgaral veya kollara ayrlm olabilir.
3.49 n hesaplamal ifadesi

erisinde tasarm noktas / noktalarna ait boru klarnn hidrolik hesaplamayla nceden llendirildii bir
tesisat iin kullanlan ifade. Boru aplarnn izelgeleri verilir.
3.50 Basnl tank

Gerekli basnta btn suyun boaltlabilmesine yetecek derecede su ihtiva eden basnl tank.
3.51 Ara borusu

Dorudan veya boru kollar vastasyla sprinkler grubunu besleyen boru.
3.52 Ykseltici
Yukardaki bir datm veya ara borusunu besleyen dey datm borusu.
3.53 Pskrtc
Konik ekilli, aaya doru bir boaltma salayan balk.
3.54 Sprinkler (otomatik)

Yangn sndrme esnasnda suyu boaltmak zere aan, sya duyarl szdrmazlk cihazna sahip balk.
3.55 Sprinkler, tavan veya ankastre

Altnda scakla duyarl eleman bulunan, tavann alt dzleminin ksmen zerinde balants yaplm asl
sprinkler .
3.56 Sprinkler, gizli

Is uygulandnda serbest kalan dz kapakl gizli sprinkler.
3.57 Sprinkler, klasik model

Suyun krecikler eklinde boaltlmasn salayan sprinkler.
3.58 Sprinkler, kuru asl model

Boru banda sprinkler balk vanasyla ayarlanan bir cihazla kapal tutulan, vanal kuru drme borusu ve
sprinklerden oluan birim.
7
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
3.59 Sprinkler, kuru dik model

Boru tabannda sprinkler balk vanasyla ayarlanan bir cihazla kapal tutulan, vanal kuru ykseltme boru
birimi ve sprinklerden oluan birim.
3.60 Sprinkler, dz pskrtc

Saptrc seviyesinin zerine ynlendirilen boalan suyun bir ksmyla, suya boalma ynn veren sprinkler.
3.61 Sprinkler, eriyebilir balant

Bir bileeni eridiinde alan sprinkler.
3.62 Sprinkler, cam ampul

Sv dolu cam ampul patladnda alan sprinkler.
3.63 Sprinkler, yatay

Suyun balkta yatay olarak ynlendirildii sprinkler.
3.64 Sprinkler, ak
Scakla duyarl bir elemanla kapatlmam sprinkler.
3.65 Sprinkler, asl

Suyun balktan aa doru ynlendirildii sprinkler.
3.66 Sprinkler, gml

erisindeki scakla duyarl elemannn tamam veya bir ksm tavann alt dzlemi zerinde yer
alansprinkler.
3.67 Sprinkler yelpazesi

Asma tavana doru kan bir sprinklerin gvdesi veya gvdesinin bir ksm ile tavan arasndaki boluu
kapatan dzlem.
3.68 Sprinkler, yan duvar tipi

Yar parabolik bir ekilde dar doru boaltma yapan sprinkler.
3.69 Sprinkler, pskrtc tip

Parabol eklinde aa doru boatma yapan sprinkler.
3.70 Sprinkler, yukar ynl

Balnda suyu yukar doru ynlendiren sprinkler.
3.71 Sprinkler bileen takm

Sprinkler bileen takmn pazara sunarak mterinin bileen takmn tedarikiden satn almasna imkn
veren ve montaj yapldnda sprinkler sisteminin (bir sistemi oluturmak iin birden fazla bileen takm
kullanlabilir) bir ksmn veya btnn oluturan iki veya daha fazla bileen grubu.
3.72 Sprinkler sistemi

Bir veya daha fazla sprinkler tesisat iin; boru sistemi ve su beslemesinden/beslemelerinden oluan bina ve
mtemilatnda sprinkler korumas salayan btn aralar.
3.73 Sprinkler bilezii (kollar)

Sprinkler balk vanasyla irtibatl, sya duyarl eleman yk tama balantsyla tutan bir sprinkler paras.
3.74 Aamal dzen (sprinkler)

Ara borusu boyunca birbirini izleyen ara borusu veya borularna gre yarm derecelik yer deitirmeyle
oluturulan sprinklerli dengeleme dzeni.
3.75 Standard dzen (sprinkler)

Ara borularna dik olarak uzanan sprikler grubu ile oluturulan doru izgi biimindeki dzen.
8
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
3.76 Yardmc deiken uzatma (slak ve kuru boru)

evre scakl artlarna gre su veya hava / asal gazla doldurulan ve yardmc kuru veya deitirilebilen
alarm vanasyla kontrol edilen slak tesisat paras.
3.77 Yardmc kuru uzatma

Basn altnda hava veya asal gazla srekli dolu olan slak veya deiken bir tesisat paras.
3.78 Sprinkler kullanm iin uygun ifadesi

AB mamul standardlar mevcutsa bu Standardlara, bu standardlar mevcut deilse belirtilen kstaslara uygun
olarak sprinkler sistemindeki zel bir uygulama maksadyla uygunluu kurulularca kabul edilen donanm
veya bileenler iin kullanlan ifade.
3.79 Besleme borusu

Bir su kaynan bir ana ebekeye , tesisattaki kontrol vana grubuna / gruplarna , zel bir hazneye veya
depolama tankna aktaran boru.
3.80 Ak gzenekli asma tavan

erisinden suyun sprinkler gruplaryla serbest bir ekilde boalabildii, dzgn ve ak hcre yapsndaki
tavan.
3.81 Merkezden beslemeli konfigrasyon

Her sradaki borusuna sadece tek bir su besleme yolu olan boru konfigrasyonu.
3.82 Merkezden sraya konfigrasyon

Bir datma borusundan sadece tek bir su besleme yolu olan boru konfigrasyonu.
3.83 Ana ebeke

ki veya daha fazla su besleme borusunu, tesisat kontrol vana grubuna / gruplarna balayan boru.
3.84 Su besleme balang noktas

Su besleme basnc ve ak karakteristiklerinin belirlendii ve lld,boru tesisatndaki nokta.
3.85 Blge
zel ak alarml, izlenebilen ilave durdurma dzeneine balanm tesisatn alt blm.
Szleme plan ve dokmantasyon
4.1 Genel
Madde 4.4 ve Madde 4.3te belirtilen bilgi, uygun olduunda, kullanc veya mal sahibine verilmelidir. Btn
izim ve bilgi dokmanlarnda aadaki bilgiler bulunmaldr:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
Biliniyorsa kullancnn ve mal sahibinin ismi,

Bina ve mtemilatnn adresi veya yeri,
Her binada ikamet edilip edilmedii,
Tasarmcnn ismi,
Tasarmc olmayan, tasarmn kontrolnden sorumlu kiinin ismi,
Basm numaras ve tarihi.
4.2 lk incelemeler
Tasarmn ana hatt hazrlanrken, sprinkler sisteminin performansn etkileyebilecek alma ilemleri, bina
sistemleri ve bina tasarm gz nnde bulundurulmaldr.
Otomatik bir sprinkler sistemi genellikle bir bina veya alan boyunca dalsa bile, dier yangndan korunma
aralarna gerek duyulmayaca dnlmemeli, bina ve mtemilatndaki yangn tedbirleri bir btn olarak
dikkate alnmaldr. Sprinkler sistemleri ve dier yangndan korunma nlemleri arasndaki muhtemel etkileim
dikkate alnmaldr.
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Yeni veya mevcut binalar ve endstriyel alanlara sprinkler sistemi kurulmas veya mevcut sprinkler
sisteminde tadilat veya ekleme yaplmas dnldnde ilgili kurululara ilk kurulum aamasnda
danlmaldr.
Not - Tehlike snflandrmas belirlendiinde ilgili kurululara yer almaldr.
4.3 Balang veya hazrlk safhas

Bu safhada, en azndan aadaki bilgiler salanmaldr:
a) Sistemin genel zellii,
b) Bina ve mtemilatnn blok plan:
1) eitli binalardaki tesisatn / tesisatlarn tipi / tipleri ve tehlike snf / snflar ile rn depolama
kategorileri,
2) Yangna kar korumasz alanlarn ayrntlaryla birlikte sistemin kapsam,
3) Ana binann ve herhangi komu ve / veya ilikili binalarn yaps ve kullanlp kullanlmad,
4) Belirtilen bir referans dzlem zerindeki en yksek sprinklerin yksekliini gsteren binann / binalarn
tam yksekliinin bir kesiti.
c) ehir ebekesi deney tarihi, zaman ve deneyin yapld yerin bir plan ile birlikte basn debi verisini
iermesi gerekiyorsa, su beslemelerinin genel ayrntlar,
d) Bu standarda veya bu standardn artlarndan sapmann zelliklerine ve nedenlerine gre tasarlanacak ve
monte edilecek tesisatn beyan.
4.4 Tasarm safhas

4.4.1
Genel
Verilen zet program (Madde 4.4.2), sprinkler tesisatnn/tesisatlarnn btn alma izimlerini (Madde
4.4.3) ve su beslemelerinin (Madde 4.4.4) ayrntlarn ihtiva etmelidir.
4.4.2
zet program
zet program aadaki bilgileri iermelidir:

a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
j)
k)
l)
Projenin ad,
Btn izimlerin veya dokmann referans numaralar,
Btn izimlerin veya dokmann basm numaralar,
Btn izim veya dokmanlarn basm tarihleri,
Btn izim ve dokman balklar,
Tesisatn / tesisatlarn tipi / tiplerini ve her bir kontrol vana setinin anma ap /aplar,
Sistemdeki her kontrol vana setinin says veya referanslar,
Her kontrol vana setindeki sprinkler gruplarnn says,
Kuru veya deiken tesisatlar durumunda denen boru hacmi,
Her kontrol vana setindeki en yksek sprinklerin ykseklii,
Bu standardn kurallarndan sapmann ayrntlar ve nedenleri dikkate alnarak tasarlanacak ve monte
edilecek tesisatn beyan,
Sisteme dhil edilmi, sprinkler kullanm iin uygun, tedarikisinin ad ve model/referans numarasyla
belirlenmi bileenlerin listesi.
4.4.3
Tesisat deme izimleri
4.4.3.1
Genel
Tesisat deme izimleri aadaki bilgileri ihtiva etmelidir:

a)
b)
10
Kuzey yn gstergesini,
Depolama kategorisini ve tasarlanan depolama yksekliini ihtiva eden tehlike snfna gre, tesisatn
snf veya snflarn,
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
c)
Sprinklerli ve sprinklersiz blgeleri ayran duvarlarn, katlarn, tavanlarn, atlarn, d duvarlarn yapsal
ayrntlarn,
d) Sprinkler demesini veya sprinkler gruplarndan suyun veya asal gazn datlmasn etkileyen tavanlar,
yap yzeyleri gibi yerlerden sprinkler gruplarna olan mesafeyi gsteren her binann her katnn
yksekliklerini,
e) Gerek at veya tavandan daha dk bir seviyede szdrmaz klnm gmme at veya tavan
boluklar, brolar ve dier kapal meknlarn yeri ve boyutunu,
f) Sprinkler dalmn ters bir ekilde etkileyebilecek kablo tesisat, bina iskelesi, platformlar, makinalar,
k donanm, stclar, ak gzenekli asma tavanlarn, vb. gsterilmesini,
g) Sprinkler tipi /tipleri ve scak snfn,
h) Boru desteklerinin tipi ve yaklak yerini,
i) Kontrol vana setlerinin yerini, tiplerini ve su motoru alarmlarnn yerini,
j) Her bir su ak yeri, ayrntlarn ve hava veya su basnc alarm anahtarlarn,
k) Her bir yardmc vanann, yardmc durdurma vanalarnn ve boaltma vanalarnn yeri ve boyutunu,
l) Boru sisteminin boaltma eimini,
m) Sprinkler grubu, pskrtcler vb. saylarnn listesini ve koruma alannn izelgesini,
n) Btn deney vanalarnn yerini,
o) Her bir alarm panelinin yeri ve ayrntlarn,
p) Her bir itfaiye su giri balantlarnn yeri ve ayrntlarn,
q) Kullanlan sembollerin aklamasn.
4.4.3.2
n hesaplamal boru sistemi
n hesaplamal boru sistemi iin aadaki ayrntlar izimlerde veya izimlerle birlikte verilmelidir:
a) ekil 18deki gibi, tesisat deme iziminde her srann tasarm noktasnn belirlenmesi,
b) Aada tasarmlanan debilerde, kontrol vana seti ve tasarm noktalar arasndaki basn kayplarnn bir
zeti:
1) Bir dk tehlike (DT) tesisatnda
225 L / min,
2) Bir sradan tehlike(ST) tesisatnda
1000 L / min,
3) Bir yksek tehlike(YT) tesisatnda
izelge 7 veya Madde 7.3.2.2 de verilen uygun

tasarmlanan younlua karlk gelen debi.
c) Madde 13.3te belirtildii gibi hesaplama aadakileri gsterir:

1)
2)
DT veya ST tesisatlarnda, datma boru sisteminin her almas iin pf - ph Madde 13.3.3 veya
Madde 13.3.4te belirtilen uygun deerden fazla deildir ve / veya,
izelge 32 ila izelge 35 kullanlarak tasarmlanan YT ve YTD tesisatlarnda, pf + pd + ps uygun
debilerde deneye tabi tutulduunda, su beslemesiyle kontrol vana setinde oluan artk basntan
fazla deildir,
Burada;
pd. : izelge 7de belirtilen veya uygun olan tasarm noktasndaki bar cinsinden basn,
pf. : Tasarm noktas ve C kontrol vana gstergesi arasndaki datm boru sisteminde bar cinsinden
srtnmeli basn kayb,
pn. : lgili kattaki en yksek tasarm noktas seviyesiyle en st kattaki en yksek tasarm noktas seviyesi
arasndaki bar cinsinden durgun basn,
ps. : C kontrol vana gstergesi zerinde ilgilenilen srada en yksekte bulunan sprinklerin nedeniyle oluan
bar cinsinden statik basn kaybdr.
4.4.3.3
Tamamen hesaba dayal boru sistemi
Tamamen hesaba dayal boru sistemi iin, yaplan hesaplamalarn ayrntlar amaca ynelik tasarlanm
bilgisayar program alma sayfas veya bilgisayar kts olarak aadakilerle birlikte verilmelidir:
11
ICS 13.220.20
a)
b)
c)
d)
TRK STANDARDI
Programn ad ve srm numaras,

alma sayfas veya bilgisayar ktsnn tarihi,
Hesaplamada kullanlan btn borularn gerek i aplar,
lemin her tasarm alan iin;
1)
Alan tanmlamas,
2)
Tehlike snf,
3)
Belirlenmi tasarm younluu (mm/min),
4)
Varsaylan en byk alma alan (m2),
5)
alma alanndaki sprinkler says,
6)
Sprinkler anma aklk boyutu (mm),
7)
Sprinkler bana kapsanan en byk alan, (m2),
8)
Aada verilenleri gsteren ayrntlandrlm ve boyutlandrlm alma izimleri:
i) Hidrolik deerlendirme gerektiren borular, kesime noktalarn, sprinkler balklarn ve
balantlar belirlemek iin kullanlan dm veya boru referans emas,
ii) lemin hidrolik bakmdan en az tercih edilen alannn konumu,
iii) lemin hidrolik bakmdan en ok tercih edilen alannn konumu,
iv) Younluun tasarmlanmasnda esas alnan drt sprinkler,
v) Belirlenmi basn deerinin her noktasnn referans dzlemi zerindeki ykseklii.
e)
Her alan sprinkleri iin:

1)
Sprinkler dm veya referans numaras,
2)
Anma K faktr (EN 12259-1),
3)
Sprinklerden geen debi (L/min),
4)
Sprinkler veya sprinkler dzeneine giri basnc (bar),
f)
Hidrolik bakmdan nemli olan her boru iin:

1)
Boru dm veya dier referans numaras,
2)
Anma delii (mm),
3)
Hazen -Williams sabiti,
4)
Debi (L/min),
5)
Hz (m/s),
6)
Uzunluk (m),
7)
Balantlarn ve bileenlerin numaralar, tipleri ve metre cinsinden e deer uzunluklar,
8)
Statik basn deiimi (m),
9)
Giri ve ktaki basnlar (bar),
10) Srtnme kayb (bar),
11) Ak ynnn gsterilmesi.
4.4.4
Su beslemesi
4.4.4.1
Su beslemesi izimleri
izimler, kontrol vana setine kadar olan su beslemesini ve boru sistemini gstermelidir. Sembollere bir
aklama dhil edilmelidir. Dier servisler iin durdurucunun, tek ynl vanalarn ve basn azaltc vanalarn
her birinin, su sayalarnn, geri tepmeyi nleyicilerin ve su beslemesi yapan her bir balantnn konumu ve
tipi belirtilmelidir.
4.4.4.2
Hidrolik hesaplama
Hidrolik hesaplama, kontrol vana setinde gerekli basn ve debiyi salayabilecek asgari su besleme
zelliklerini salamaldr.
4.4.4.3
ehir ebekesi
Beslemelerinin biri veya her ikisinden oluan veya azaltlm kapasiteli depolama tanknn doldurulmasn
salayan bir ehir ebekesi olduu durumda aadaki ayrntlar verilmelidir:
a) ebekenin anma ap,
b) ebekenin iki utan beslemeli veya kapal ulu olup olmad, kapal ulu ise kapal uca balanm iki
utan beslemeli ebekenin yeri,
c) ehir ebekesinden azami sarfiyatn yapld dnemde bir deneyle belirlenen basn / debi
karakteristii. En az basn / debi noktas elde edilmelidir. Deney yeri ve C kontrol vana gstergesi
veya su alma tank doldurma vanas arasndaki srtnme kayplar ve statik basn fark iin grafik
uygun ekilde dzeltilmelidir,
12
ICS 13.220.20
d)
e)
TRK STANDARDI
ehir ebekesi deneyinin tarihi ve zaman,

Kontrol vana setine gre ehir ebekesi deney noktasnn yeri.
Boru sisteminin tamamen hesapland yerde aadaki ilave ayrntlar verilmelidir:

f)
g)
En byk debiye kadar her hangi bir debide mevcut basnc gsteren bir karakteristik basn / debi
grafii,
Kontrol vanasndaki C basn gstergesiyle alnd gibi alnan basnla, hidrolik bakmdan en az tercih
edilen (ve gerekiyorsa en ok tercih edilen) alma alannn her tesisat iin karakteristik basn / debi
sarfiyat grafii.
4.4.4.4
Otomatik pompa seti
Her otomatik pompa seti iin aadaki ayrntlar salanmaldr:

a) Kontrol vanasndaki C gstergesinde montaj artlar altnda pompa veya pompalarn tahmin edilen
performansn gsteren ( ekil 4 ve ekil 5) X dk su seviyesi iin bir karakteristik pompa erisi.
b) Pompa tedarikisinin aadakileri gsteren bilgilerini;
1)
Basn grafii,
2)
G alma grafii,
3)
Net pozitif su alma basnc (NPSH) grafii,
4)
Her balatc motorun g k.
c) Tedarikinin normal su seviyesi ve X dk su seviyesi ( ekil 4 ve ekil 5) iin C kontrol vana
gstergesinde ve normal su seviyesi iin pompa k basn gstergesinde yerletirilmi pompa setinin
basn / ak performans karakteristikleri gsteren verilerini,
d) Kontrol vanasndaki C gstergesi ve aktarma pompasndaki basn gstergesi arasndaki ykseklik
fark,
e) Tesisat numaras ve tehlike snf / snflar,
f) Gerekli en yksek debide mevcut ve belirlenmi NPSH,
g) Dalg pompalarnn ilevini yapabilmesi iin gerekli asgari su derinlii,
Boru tesisatnn tamamen hesapland yerde aadaki ilave ayrntlar salanmaldr:
h)
Kontrol vanasndaki C gstergesinde hidrolik olarak en az tercih edilen ve en ok tercih edilen alma
alan iin hesaplanan sarfiyatn basn / debi karakteristii.
4.4.4.5
Depolama tank
Aadaki ayrntlar salanmaldr:

a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
j)
Yer,
Tankn toplam hacmi,
Tankn etkin kapasitesi ve dolma sresi,
Azaltlm kapasiteli tanklar iin giri ak,
Tankn X dk su seviyesi ve pompa merkez izgisi arasndaki dey mesafe,
Tankn veya atnn yapsal ayrntlar,
Tankn boaltlmasn gerektiren programlanm onarmlarn tavsiye edilen sreleri,
Donmaya kar koruma,
X ve N dk ve normal su seviyeleri (ekil 4),
En yksekte bulunan sprinklerin zerindeki cazibe tanknn ykseklii.
4.4.4.6
Basn tank
Aadaki ayrntlar salanmaldr:

a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
Yer,
Tankn toplam hacmi,
Depolanan suyun hacmi,
Hava basnc,
Tank taban zerinde en yksekteki ve/veya hidrolik olarak en uzaktaki sprinklerin ykseklii,
Tank taban altndaki en dk sprinkler grubunun dey mesafesi,
Doldurma aralarnn ayrntlar.
13
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Sprinkler korumasnn kapsam
5.1 Korunacak binalar ve alanlar

Sprinklerle korunacak bir binada Madde 5.1.1, Madde 5.1.2 ve Madde 5.3te belirtilen durumlar haricinde
bina veya balantl binann btn alanlar sprinkler korumal olmaldr.
Yk tayan elik yaplarn korunmasna dikkat edilmelidir.
5.1.1
Bir bina ierisinde msaade edilen istisnai durumlar
Sprinkler korumas aadaki durumlarda dikkate alnmaldr. Ancak yangn yknn aadaki her durumda
yeterli olarak dikkate alnmasndan sonra ihmal edilebilir:
a)
b)
c)
d)
Yanc malzemeleri depolanmak iin kullanlmayan ve yanc olmayan malzemelerden oluan tuvaletler
ve giyinme odalar (vestiyerler hari),
Yanc malzeme iermeyen ve yangna dayankl blme (Madde 5.3) olarak yaplm bina iindeki
merdivenler ve kapatlm dey boluklar (rnein asansr veya servis boluklar),
Dier otomatik yangn sndrme sistemleri ile korunan odalar (rnein gaz, toz ve su pskrterek),
Kt retme makinalarndaki suyla yaplan ilemlere benzer slak ilemler.
5.1.2
Gerekli istisnai durumlar
Bir bina veya fabrikada bulunan aadaki alanlarnn sprinklerle korunmas salanmaldr:
a)
b)
c)
Su ile temas ettiinde genileyen, silolar ve kmr ihtiva eden maddeler,

Yangn sndrme ileminde su kullanldnda, yangn tehlikesi artyorsa endstriyel frnlarn veya
kurutma frnlarnn, tuz banyolarnn, ergitilmi metal tayan kepelerin veya benzeri aletlerin
evresinde,
Su boaltmann tehlike oluturaca yerlerde, odalarda ve alanlarda.
Not -
Bu durumlarda, dier otomatik yangn sndrme sistemleri dikkate alnmaldr (rnein, gazl veya
tozlu sistemler).
5.2 Ak havada depolama

Ak havada depolanan yanc malzemelerle, sprinkler sistemi yerletirilmi bina arasndaki mesafe, sistemin
kullanld yerdeki mevcut dzenlemelere uygun olmaldr.
rnein dzenlemenin yaplmad yerlerde, ak havada depolanan yanc malzemelerle, sprinkler sistemi
yerletirilmi bina arasndaki mesafe 10 mden veya depolanan malzeme yksekliinin 1,5 katndan az
olmamaldr.
Not -
Yangna kar dayankl blmler, bir yangn duvar veya uygun ekilde etraf boaltl.arak koruma
sistemiyle elde edilebilir.
5.3 Yangna dayankl malzemeyle alanlarn ayrlmas

Sprinklerle korunan ve korunmayan alanlar ayrmada kullanlan ayrc malzeme, hibir durumda 60 minden
az olmayacak ekilde yangn dayanmna sahip ilgili kurulu tarafndan belirtilmi bir malzeme olmaldr.
Kaplar kendiliinden kapanr veya yangn durumunda otomatik olarak kapanabilir olmaldr.
Not - Sprinkler sistemiyle korunmayan bir binann veya blmn hibir yeri, Madde 5.1.1 ve Madde 5.1.2de
belirtilen durumlar dnda bir sprinkler korumal binann veya blmn altnda, dey olarak yer
almamaldr.
5.4 Gmme boluklarn korunmas

atnn alt ksm ve asma tavann en st arasnda veya ykseltilmi katn alt ksm ve katlar arasnda,
llen gmme boluklarn ykseklii 0,8 m yi geerse bu boluklar sprinkler korumal olmaldr.
at ve katta gmme boluk ykseklii 0,8 mden byk deilse ve sadece yanc malzemeler ieriyor veya
yanc malzemelerden yaplmsa, bu gibi boluklar sprinkler korumal olmaldr. Elektrik kablolarnn
ierisinden getii gml boluklarda 250 Vdan az gerilime sahip, tek fazl en fazla 15 elektrik kablosuna
msaade edilir.
14
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Ana tehlike snf DT olduunda, gmme boluktaki yangna kar koruma DT ye gre ve btn dier
durumlarda, ST1 ana tehlike snfna gre yaplmaldr. Boru sisteminin ayarlanmas iin Madde 17.3 e
baknz.
5.5 En stteki ve en alttaki sprinkler gruplar arasndaki ykseklik fark

Bir sistem veya binada en stteki ve en alttaki sprinkler gruplar arasndaki ykseklik farknn 45 myi getii
yerlerde, Ek E deki kurallar uygulanmaldr.
Bir tesisatta (rnein tekli kontrol vana setine balanm) en stteki ve en alttaki sprinkler gruplar arasndaki
ykseklik fark, 45 myi gememelidir.
Meknlarn ve yangn tehlikelerinin snflandrlmas
6.1 Genel
Tasarmlanan sprinkler sistemine gre tehlike snf, tasarm ii balatlmadan nce belirlenmi olmaldr.
Otomatik sprinkler sistemiyle korunacak binalar ve alanlar Dk Tehlike, Sradan Tehlike veya Yksek
Tehlike eklinde snflandrlmaldr.
Bu snflandrma mekna ve yangn ykne baldr. Mekn rnekleri Ek Ada verilmitir.
Farkl tehlike snflarna sahip ak balantl alanlarn bulunduu yerlerde, daha yksek tasarm kriterlerine
sahip alandaki sprinkler sistemindeki sprinkler gruplarnn en az iki sras, daha dk tehlike snfna ait
alana girecek ekilde geniletilmelidir.
6.2 Tehlike snflar

Aadaki meknlarn veya yangn tehlikelerinin bir veya daha fazlasn ihtiva eden binalar veya alanlar,
uygun olduklar tehlike snflarna gre aadaki gibi snflandrlmaldr:
6.2.1 Dk tehlike snf - DT
Dk yangn ykne sahip, dk yanabilirlii olan ve yangna kar direnci en az 30 min olan 126 m2 den
byk blm olmayan meknlar. rnekler iin Ek A ya bakn.
6.2.2 Sradan tehlike snf - ST

Bir orta yangn ykne ve orta yanabilirlie sahip olan ve yanabilen malzemelerin ilendii veya retildii
isknlar. rnekler iin Ek A ya bakn.
Sradan tehlike - ST, 4 alt gruba ayrlr:
- ST1, Sradan Tehlike Snf 1,
- ST4, Sradan Tehlike Snf 4.
Aadaki kurallar salanmak artyla malzemeler, ST1, ST2 ve ST3 olarak snflandrlan meknlarda
depolanabilir:
a)
b)
c)
Odann tamamnn korumas en az ST3e gre tasarlanmaldr,

izelge 1 de verilen azami depolama ykseklikleri almamaldr,
Etrafnda 2,4 mden az olmayan aralklarn olduu her bir blok iin, azami depolama alanlar 50 m2
olmaldr.
lemin yaplaca mekn ST4 olarak snflandrldnda, depolama alanlar YTD (yksek tehlikeli depolama)
olarak ele alnmaldr.
15
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
izelge 1 ST1, ST2 ve ST3 snflar iin azam depolama ykseklikleri

Azami depolama ykseklii (Not 1)
(m)
Mstakil veya blok hlinde depolama
Btn dier durumlar
(DS1- Madde 6.3.2)
(DS2 DS6 Madde 6.3.2)
Kategori I
4,0
3,5
Kategori II
3,0
2,6
Kategori III
2,1
1,7
Kategori IV
1,2
1,2
Not 1 - Bu deerleri aan depolama yksekleri iin Madde 6.2.3.1 ve Madde 7.2ye baklmaldr.
Depolama
kategorisi
Not 2 - Btn bu durumlarda yangna kar koruma ilemi, ST3 snfna gre tasarmlanmaldr.
6.2.3
Yksek tehlike snf - YT
6.2.3.1
Yksek tehlikeli, lem - YT
Yksek tehlikeli ilemi, yksek yangn yk ve yksek yanabilirlie sahip ve hzla yaylma veya youn yangn
eklinde gelime gsterebilen malzemelerin bulunduu meknlar kapsar.
YT drt alt snfa ayrlr:
- YT1, Yksek Tehlikeli lem Snf 1,
- YT4, Yksek Tehlikeli lem Snf 4.
Not - YT4 biimindeki tehlikelere kar koruma, bu standardn kapsam dnda bulunan genellikle youn su
akna sahip sistemlerle salanr.
6.2.3.2
Yksek tehlikeli, depolama YTD
Yksek tehlikeli depolama, Madde 6.2.2de verilen snrlar ald durumlarda, eyalarn depolanmasn
kapsar.
Yksek tehlikeli, depolama - YTD drt alt kategoriye ayrlr:
- YTD1, Yksek Tehlikeli Depolama Kategorisi I;
- YTD2, Yksek Tehlikeli Depolama Kategorisi II;
- YTD3, Yksek Tehlikeli Depolama Kategorisi III;
- YTD4, Yksek Tehlikeli Depolama Kategorisi IV;
Not - rnekler Ek B ve Ek Cde verilmitir.
6.3 Depolama
6.3.1
Genel
Depolanan eyalarn toplam yangn tehlikesi, ambalajlar dhil olmak zere depolanm malzemelerin
yanabilirliinin ve depolama konfigrasyonunun bir fonksiyonudur.
Eya depolanmas durumunu hesaba katacak gerekli tasarm kriterlerini belirlemek iin ekil 2deki ilem
izlenmelidir.
16
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Bu bir zel
tehlikemidir?
Evet
Belirlenmi
kriterleri kullan
Ek G
zel tehlikeler
Hayr
Plstik veya
kauuk ihtiva
ediyor mu?
Evet
Snflandrma
metodunu kullan
Ek B
Snflandrma metodu
Hayr
Alfabetik listeye
bavur
Belirtilen
snf kullan
Ek C
Mamllerin alfabetik listesi
ekil 2 - Depolama snfn belirlemede kullanlan ak emas

Not-
6.3.2
Bu eklerin hi birinin tamamen uygulanamad ve geni lekli yangn deneyinden elde edilen verinin
mevcut olduu yerlerde, tasarm kriterini oluturmak iin bu verilerin kullanlmas uygun olabilir.
Depolama konfigrasyonu
Depolama konfigrasyonu aadaki ekilde snflandrlmaldr:

- DS1 : Mstakil veya blok hlinde ylm,
- DS2 : Genilii 2,4 mden az olmayan aralarnda mesafe kalacak ekilde tekli sralar hlinde, paletlerin
stne konularak yaplm depolama,
- DS3 : oklu (ikili dhil) sralarda paletlerin stne konularak depolama,
- DS4 : Paletli raf (kiri biiminde palet raflama),
- DS5 : 1 m veya daha az genilikte olan sert veya tahta raflar,
- DS6 : Genilii 1 mden fazla 6 mden az olan sert veya tahta raflar.
Depolama konfigrasyonuna ait tipik rnekler,ekil 3te verilmitir.
Not-
Her bir depolama metodu iin, sprinkler sistemlerinin tasarm ve tipine bal olarak depolama
yksekliklerine ynelik zel snrlamalar vardr (Madde 7.2).
Sprinkler korumasnn etkin olmas iin, izelge 2deki snrlamalar ve koruma kurallar salanmaldr.
17
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
izelge 2 - Farkl depolama konfigrasyonlar iin snrlamalar ve koruma artlar.

Depolama
konfigrasyonu
DS1
DS2
DS3
DS4
DS5
Tesisat deme ilemindeki

snrlamalar
Depolama, C III ve IV iin plan
alannda 150 m2 yi gemeyecek
ekilde bloklarla snrlanm
olmaldr.
2,4 m koridorlu tek sra
Depolama, plan alannda 150 m2 yi
gemeyecek ekilde bloklarla
snrlanm olmaldr.
Sralar ayran koridorlarn genilii
1,2 m veya daha byk olmaldr.
1,2 mden kk olmaldr
1,2 mden az olmamal veya plan
alanndaki depolama bloklar 150m2
den fazla olmamaldr
at veya tavanda bulunan

sprinkler gruplarna ilave
koruma
Uygulanabilir
izelge notlar
Hi biri
Not 2, Not 3
Hi biri
Not 2
Hi biri
Not 2
Ara sprinkler gruplar tavsiye

edilir.
Ara sprinkler gruplar
gereklidir.
Ara sprinkler gruplar tavsiye
edilir.
Not 1, Not 2
Not 1
Not 1, Not 2
Ara sprinkler gruplar gerekir

veya bu mmkn deilse A1
veya A2 avrupa
Plan anannda sralar ayran
snflandrmas veya ulusal
koridorlarn genilii 1,2 mden az
snflandrma sistemlerindeki
Not 1, Not 2
DS6
olmamal veya plan alanndaki
edeeri bir tam ykseklie
2
depolama bloklar 150 m den fazla
sahip dey blmeler her
olmamaldr.
rafn ierisinde boylamasna
ve aprazlamasna
yerletirilmelidir.
Not 1- Tavan, depolanan eyalarn en yksek seviyesinden 4 m daha yukarda olduunda sprinkler gruplar
raf aralarnda kullanlmaldr.
Not 2 - Depolama bloklar genilii 2,4 m az olmayan koridorlar ile ayrlmaldr.
Not 3 Depolama, C I ve C II iin plan alannda 150 m2yi gemeyecek ekilde bloklarla snrlanm
olmaldr.
18
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Aklama
1 Mstakil depolama (DS1)
2 Paletli raf (DS 4)
3 Palet st depolama (DS 2)
4 Palet st depolama (DS 3)

5 Sert veya tahta raflar (DS 5 / 6)
ekil 3 - Depolama konfigrasyonu
Hidrolik tasarm kriteri
7.1 DT, ST ve YT
lgilenilen odada veya alma alanndaki btn tavan veya at sprinkler gruplarndan hangisi daha azsa ve
buna ilave olarak herhangi bir raf sprinkler grubu veya ilave sprinkler grubu altnda, bu maddede verilen
tasarm younluu, uygun deerden az olmamaldr. DT, ST ve YT snflar iin tasarm younluu ve
alma alan iin asgari artlar izelge 3te verilmitir. YT snflar iin Madde 7.2 uygulanmaldr.
Not - n hesaplamal sistemler iin, Madde 7.3, Madde 9.3.2.2 ve Madde 10.7de beliritilen su beslemesi ve
boru sistemi ile ilgili kurallarnn uygulanmasyla tasarm kriterleri salanr
izelge 3 - DT, ST ve YT iin tasarm kriteri
alma alan
(m2)
Islak veya n etki
Kuru veya deiken
HT
2,25
84
Msaade edilmez
ST1 kullanlr
ST1
5,0
72
90
ST2
5,0
144
180
ST3
5,0
216
270
ST4
5,0
360
Msaade edilmez
YT1 kullanlr
YT1
7,7
260
325
YT2
10,0
260
325
YT3
12,5
260
325
YT4
Youn su (Nota baknz)
Not - zel deerlendirme gerekir. Youn su sistemleri bu standardn kapsam dndadr.
Tehlike snf
Tasarm younluu
mm/min
19
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
7.2 Yksek tehlikeli depolama - YTD

7.2.1
Genel
Koruma tipi, tasarm younluunun belirlenmesi ve alma alan, mamuln (veya kark mamullerin)
yanabilirliliine, paketlenmesine (palet dhil), depolama metodu ve depolama yksekliine baldr.
zel snrlamalar, ayrntlar Madde 6da verilen eitli tiplerdeki depolama metotlarna uygulanr.
7.2.2
Sadece tavan veya atdan koruma
izelge 4, yangna kar sadece at veya tavandan korunan eitli depolama tipleri iin verilen azami
depolama ykseklii snfna gre, uygun tasarm younluunu ve alma alann belirtir. Sprinkler
gruplarnn at veya tavanda bulunduu durumlarda, etkin sprinkler korumas iin izelgede gsterilen en
fazla depolama ykseklikleri dikkate alnmaldr.
Not 1 - zin verilen en fazla depolama ykseklii, at veya tavan sprinkler gruplar arasndaki mesafe 4 myi
gememelidir.
Depolama yksekliinin bu snrlar getii yerlerde veya depolama st seviyesi ve at veya tavan
arasndaki mesafe 4 myi getii yerlerde, raf sprinkler gruplarnn ara seviyeleri, Madde 7.2.3 n her bir
maddesindeki gibi verilmelidir.
Not 2 - Depolama ykseklii, bina ykseklii ve tavan aral (at veya tavan sprinkler gruplar ve depolama
st seviyesi arasndaki dey mesafe) sprinkler korumasnn gerekli tasarm younluu ve etkinliine
katk salayan nemli deikenlerdir.
7.2.3
Ara seviyeli raf sprinkler gruplar
7.2.3.1 Raflarda 50den fazla ara seviye sprinkler grubu monte edilmise, bunlar at veya tavan sprinkler
gruplar gibi ayn kontrol vana setinden beslenmemelidir. Kontrol vana setinin ap 100 mmden az
olmamaldr.
at veya tavan sprinkler gruplar iin tasarm younluu 260 m2 lik bir alma alan zerinde en
az 7,5 mm/min olmaldr. Eyalar ara seviyeli raf sprinkler gruplarnn en stnde depolanmsa, at veya
tavan sprinkler gruplar iin tasarm kriteri, izelge 5ten alnmaldr.
7.2.3.2
7.2.3.3
Hidrolik hesaplamann amalar iin, en fazla 3 rafa kadar raf sprinkler gruplarnn her seviyesinde
hidrolik olarak en uzak konumda, ayn anda sprinkler grubunun alt varsaylmaldr. Raf koridorlarnn
genilii 2,4 m veya daha fazla olduu durumlarda sadece bir rafn dhil edileceinin varsaylmas gerekir.
Raf koridorlar genilii 2,4 mden az fakat 1,2 mye eit veya bundan byk olduu yerde, iki rafn dhil
edilecei varsaylmaldr. Raf koridorlar genilii 1,2 mden az olduu yerde 3, rafn dhil edilecei
varsaylmaldr.
Not-
Dey veya yatay dzlemde sprinkler srasndan daha fazla siprinkler srasnn e zamanl olarak
alt dnlmemelidir.
7.2.3.4
Raf sprinkler gruplar ve birleik tavan sprinkler gruplar, her zaman tam olarak hesaplanmaldr
(Madde 13.1.1).
Not - alan her bir sprinklerde asgari basn, 2,0 bardr (Madde 13.4.4).
20
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
izelge 4 - Sadece at veya tavan korumal YTD iin tasarm kriterleri
Depolama
snf
DS1 mstakil veya

blok hlinde ylm
DS2 tekli sralarda

palet st
Msaade edilen azami depolama ykseklii

(Not 1)
(m)
Snf
Snf
Snf
Snf
I
II
III
IV
5,3
6,5
7,6
4,7
5,7
6,8
4,1
5,0
5,9
6,7
7,5
3,4
4,2
5,0
5,6
6,0
Tasarm
younluu
mm/min
alma alan
(slak veya n etkili
sistemi (Not 2)
2
(m )
2,9
3,5
4,1
4,7
5,2
1,6
2,0
2,3
2,7
3,0
7,5
10,0
12,5
15,0
17,5
260
5,7
6,3
6,7
7,2
3,3
3,6
3,8
4,1
4,4
20,0
22,5
25,0
27,5
30,0
300
2,2
2,6
3,2
3,7
4,1
1,6
2,0
2,3
2,7
3,0
7,5
10,0
12,5
15,0
17,5
260
4,4
5,3
6,0
3,3
3,8
4,4
20,0
25,0
30,0
300
2,2
2,6
3,2
1,6
2,0
2,3
2,7
3,0
7,5
10,0
12,5
15,0
17,5
DS4 paletli raflar
DS3 oklu (ikili

dhil) sralarda palet
st
DS5 ve DS6 sert
veya tahta raflar
4,7
5,7
3,4
4,2
5,0
260
Not 1 - Zeminden sprinkler saptrclarna kadar olan dey mesafenin 1 m eksii veya izelgede
gsterilen en yksek mesafeden hangisi daha azsa.
Not 2 Kuru ve deiken sistemler, zellikle yancl yksek olan mamuller (daha yksek
kategoriler) ve yksek depolama gibi yksek tehlikeli depolamadan kanlmaldr . Buna karn
kuru veya deiken bir sistem monte etmek gerektiinde, alma alan % 25 orannda
artrlmaldr.
21
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
izelge 5 - Raf sprinkleri at veya tavan sprinklerleri iin tasarm kriteri
Depolama
snf
Raf korumann en st seviyesi zerindeki

en fazla msaade edilen depolama
ykseklii
(Not 1)
(m)
Snf
Snf
Snf
Snf
II
III
IV
3,5
3,5
2,2
2,6
3,2
3,5
1,6
2,0
2,3
2,7
DS4 paletli raflar
DS5 ve DS6
sert veya tahta
raflar
3,5
3,5
Tasarm
younluu
(mm/min)
7,5
10,0
12,5
15,0
alma alan
(slak veya n etki
sistemi
(Not 2)
(m2)
260
2,2
2,6
3,2
1,6
7,5
2,0
10,0
2,3
12,5
2,7
15,0
260
Not 1 - Raf sprinkler gruplarnn en yksek seviyesinden depolamann en st seviyesine kadar olan
mesafe.
Not 2 - Kuru ve deiken sistemler, zellikle yancl yksek olan mamuller (daha yksek kategoriler) ve
yksek depolama gibi yksek tehlikeli depolamadan kanlmaldr. Buna karn kuru veya deiken
bir sistem monte etmek gerektiinde alma alan % 25 orannda artrlmaldr.
7.3 n hesaplamal sistemler iin basn ve debi kurallar

7.3.1
DT ve ST sistemleri
Her kontrol vana setinde, izelge 6da belirtilen uygun debiler ve basnlardan az olmayacak ekilde su
beslemesi salanmaldr. Her kontrol vana seti ve su beslemesi arasndaki srtnme kayb ve statik
ykseklie bal basn kayb, ayrayr hesaplanmaldr.
izelge 6 - n hesaplamal DT ve ST sistemleri iin basn ve debi kurallar
Tehlike snf
Debi
(L/min)
Kontrol vana
setindeki basn
(bar)
2,2+ps
1,0+ps
1,4+ps
stenen azam debi

(L/min)
Kontrol vana
setindeki basn
(bar)
DT Islak ve n etkili
225
ST1 Islak ve n etkili
375
540
0,7+ps
ST1 Kuru ve deiken
725
1000
1.0+ps
ST2 Kuru ve deiken
1100
1,7+ps
1350
1,4+ps
ST3 Kuru ve deiken
1800
2,0+ps
2100
1,5+ps
Not - ps C kontrol vana seti gstergesi zerinde ilgili sradaki en yksek sprinklerin yksekliinden
kaynaklanan bar cinsinden statik basn kaybdr.
7.3.2
7.3.2.1
Raf sprinkler grubu ihtiva etmeyen YT ve YTD sistemleri
Su beslemesi, izelge 7 veya deitirilen Madde 7.3.2.2 ila Madde 7.3.2.5te belirtilen uygun debi
ve basntan daha dk olmayan en yksek tasarm noktasnda datlabilmelidir. Kontrol vana setinde
alma basnc iin toplam art, tasarm noktasndaki basncn toplam olmaldr. Bu basn, kontrol vana
setiyle tasarm noktasnn en stndeki sprinklerin k arasndaki ykseklik farknn ve kontrol vana
setinden tasarm noktasna doru boru tesisatndaki debi iin basn kayb arasndaki ykseklik farknn
basn e deeridir.
22
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
izelge 7 - izelge 32 ila izelge 35 kullanlarak tasarmlanan n hesaplamal tesisatlar iin basn ve debi
artlar
En yksek tasarm noktasndaki basn
(pd)
stenen en byk ak
Tasarm
(bar)
(Ll/min)
younluu
Sprinkler bana alma alan
(mm/min)
(m2)
Islak veya n etkili
Kuru veya deiken
6
7
8
9
(1) izelge 32 ve izelge 33 ile K faktr 80 olan sprinkler grubuna uygun boru aplar
7,5
2300
2900
10,0
3050
3800
1,80
2,40
1,80
3,15
2,25
3,90
7,5
2300
2900
10,0
3050
3800
1,30
1,80
1,35
2,35
1,75
3,00
7,5
2300
2900
10,0
3050
3800
0,70
0,95
0,70
1,25
0.90
1,60
10,0
3050
3800
12,5
3800
4800
0,90
1.15
15,0
4550
5700
0,95
1,25
1.65
17,5
4850
6000
1,25
1,70
2.25
20,0
6400
8000
1,65
2,25
2.95
22,5
7200
9000
2,05
2,85
3.70
25,0
8000
10000
2,55
3,50
4.55
27,5
8800
11000
3,05
4,20
5.50
30,0
9650
12000
3,60
4,95
6.50
Not - Tasarm noktasndan daha yksek bir srada sprinkler grubu mevcutsa, tasarm noktasndan en
sprinkler grubuna doru olan statik basn ykseklii pt ye eklenmelidir.
0,95
1,45
2,10
2,80
3,70
4,70
5,75
6,90
yksek
7.3.2.2
Bir meknn yksek tehlikeli ilemlerin (YT) veya yksek tehlikeli depolamalarn (YTD) yapld
ksmlarna ait alann alma alanndan az olduu yerlerde, izelge 7deki debi (Madde 7.3.2.6) orantl
olarak azaltlabilir, Ancak alan iin en yksek tasarm noktasndaki basn, izelgede gsterilene eit olmal
veya hidrolik hesaplama ile bulunmaldr.
7.3.2.3
Bir meknn YT veya YTD yapld ksm 48den az sprinkler grubu ihtiva ettiinde, sprinkler
grubunun YT veya YTD yaplan alanna giri noktasnda izelge 7de gsterilen debi ve uygun basn en
yksek sprinkler grubunun seviyesinde bulunmaldr.
7.3.2.4
alma alannn, YT veya YTDlarn yapld ksmlarn korunmasna gre korunan alanlardan
byk olduu ve bu alann STye gre korunan alann yannda bulunduu yerlerde toplam debi, Madde
7.3.2.2deki gibi orantl olarak drlmelidir. Bu drmeye ilave olarak 5 mm/minlik bir tasarm younluu
esasna gre ST blm iin hesaplanan debi YT veya YTD ksmnn toplam olarak hesaplanmaldr. Riskin
YT veya YTD blmnde en yksek sprinkler grubunun tasarm noktasndaki basn,izelge 7de
gsterildii gibi veya hidrolik hesaplamayla belirlendii gibi olmaldr.
Not - ST ksm YT alannn giri ksmndaysa, hidrolik eime gre sadece ST sistemlerinden ziyade ST
ksmna daha fazla debide bir ak salanm olacaktr. Bu nedenle tam bir tasarm alan ieren bir
yangnda, YT blm azaltlm debiye sahip olacaktr.
7.3.2.5
alma alan birden fazla datm borusu ile beslendiinde, tasarm noktalarnn en stnde
bulunan sprinkler grubu seviyesindeki basn, uygun tasarm younluu iin izelge 7de gsterildii gibi
veya hidrolik hesaplama ile belirlendii gibi olmaldr. Her datm borusu iin debi, orantl olarak
belirlenmelidir (Madde 7.3.2.6).
23
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
7.3.2.6
Verilen bir tasarm younluu iin temel alma alan Madde 7.3.2.2 ila Madde 7.3.2.7de tarif
edildii gibi artrlp veya azaltld durumlarda, debi orantl olarak artmal veya azalmal (Madde 7.3.2.7),
ancak tasarm noktasndaki basn deimeden kalmaldr.
7.3.2.7
Artan veya azalan debiler aadaki gibi orantl olarak belirlenebilir:
Q1 = Q 2 x
Burada;
a1
a2
Q2: Gerekli debi veya Madde 7.3.2.2 ila Madde 7.3.2.5te belirtilen durumlarda her datm borusundaki debi
(L/min),
Q1: izelge 7de verildii gibi gerekli debi (L/min),
a1: Tasarm younluu iin alma alan (m2) (izelge 4),
a2: Gerekli alma alan veya Madde 7.3.2.2 ila Madde 7.3.2.5te tarif edilen durumlarda her datm
borusuyla su verilen alandr (m2).
Su beslemeleri
8.1 Genel
8.1.1 Sre
Sistem ii gerekli asgari basn/debi artlarnda, su beslemeleri otomatik olarak salanabilmelidir. Su
beslemesi, basn tanklar iin belirtilen durum dndaki dier yangn sndrme sistemlerinde kullanlrsa
(Madde 9.6.4), her su beslemesi aadaki asgar sreler iin yeterli kapasiteye sahip olmaldr:
-
DT
ST
YT
YTD
30 min,
60 min,
90 min,
90 min.
Not - Atlamayan kaynaklar ve btn n hesaplamal sistemlerin olduu ehir ebekesinde, bu standard da
verilen artlardaki sre kesindir.
8.1.2 Sreklilik
Su beslemesi debiyi veya etkin kapasiteyi azaltabilecek alr durumdaki beslemenin almamasna neden
olabilecek muhtemel donma artlar, suyun ekilmesi veya youn su ak veya dier herhangi bir durumdan
etkilenmemelidir.
Su beslemelerinin srekliliini ve gvenirliini salamak iin, uygulanabilir btn ilemler yaplmaldr.
Not - Su beslemeleri tercihen kullancnn kontrol altnda olmal veya dayankll ve doru kullanlmas
kontrol yetkisine sahip bir organizasyon tarafndan garanti edilmelidir.
Boru sisteminde birikmelere yol aan sspansiyon hlinde bulunan lifli veya dier maddeler, su
beslemesinde bulunmamaldr.
Uygun su bulunmayan yerlerde, srekli yenilenen suyla doldurulmak kaydyla, sprinkler tesisatnda tuzlu su
kullanlabilir.
8.1.3 Donmaya kar koruma
Besleme borusu ve kontrol vana seti, en az 4 oC scaklkta muhafaza edilmelidir.
24
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
8.2 En byk su basnc

8.2.1
Deney sresi dnda, donanm balantlarndaki su basnc, Madde 8.2.1.1 ve Madde 8.2.1.2de
belirtilen yerlerde 12 bar gememelidir. Pompal sistemlerdeki basn, kapal vana durumundan
kaynaklanan debi ve basnta art olaca dnlerek dikkate alnmaldr.
8.2.1.1
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
Sprinkler sisteminin btn tiplerine ait paralar aada verilmitir:

Sprinkler grubu,
oklu pskrtme kontrolleri,
Su ak dedektrleri,
Kuru boru ve n etkili alarm vanalar,
Hzlandrclar ve boaltclar,
Su motoru alarmlar,
Blge kontrol vanalar.
8.2.1.2
En stteki ve en alttaki sprinkler balklar arasndaki ykseklik fark 45 myi gemeyen yerdeki
sprinkler sistemlerinde, aada verilenler bulunmaldr:
a) Kapal vana artlar altnda altrma hzndaki her akn dikkate alnd pompa klar,
b) Islak alarm vanalar,
c) Durdurma vanalar,
d) Mekanik boru balantlar,
8.2.2
En yksekteki ve en alttaki sprinkler arasndaki ykseklik farknn 45 myi getii yukar

kartlabilen sprinkler sistemlerinde, aadaki yerlerde su basnlar 12 bar geebilir (12 bardan byk
basnlara maruz kalan btn donanmn amaca uygun olmas artyla):
a)
b)
Pompa klar,
Ykseltme ve datma borular.
8.3 Dier servisler iin balantlar

Sadece aada belirtilen btn artlar salandnda, dier ilemler iin bir sprinkler sistminden su alnabilir:
a) Balantlar izelge 8de belirtildii gibi olmaldr,
b) Balantlar, kontrol vana setine setlerine sabitlenen bir durdurma vanasyla , sprinkler sistemi besleme
borusuna balant noktasna mmkn olduu kadar yakn yaplmaldr,
c) Sprinkler sistemi ykselme mesafesi yksek bir sistem olmamaldr,
d) Sprinkler sistemi ok katl bir binay korumamaldr.
Madde 9.6.4e uygun bir birleik su beslemesi kullanlmadka, sprinkler sistemi pompalar herhangi bir
yangn musluu sistemini besleyen pompalardan ayr olmaldr.
izelge 8 - Ykseltme mesafesi dk olan dier servisler iin su balantlar
Su beslemesi tipi
Balantnn/balantlarn kabul edilebilir says,

boyutu ve kullanm amac
ehir ebekesi. ebeke ve besleme borusu Bir adet, ap 25 mmden fazla olmayan, endstri dnda
ap 100 mmye eit veya byk
kullanlmas iin
ehir ebekesi. ebeke ve besleme borusu Bir adet, ap 40 mmden fazla olmayan, endstri dnda
ap 150 mmye eit veya byk
kullanlmas iin
Bir adet, ap 50 mmden fazla olmayan, ilave bir balantnn
yaplabilecei yangn hortum makaralar iin (ilk balant
yerine yakn, son besleme ucuna yakn bir durdurma
vanasyla taklr), endstri dnda kullanlmas iin ap 40
mm den fazla olmayan
Ykseltilmi zel rezervuar, cazibeli tank Bir adet, ap 50 mmden fazla olmayan, yangn hortum
veya otomatik pompa
makaralar iin
Not tfaiyecilerin kullanmas iin, kontrol vanasyla bir ilave su beslemesi salanmaldr.
25
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
8.4 Su beslemeleri iin donanmn bulunduu konum

Pompalar, basn tanklar ve cazibeli tanklar gibi su besleme donanmlar, binalarda veya tehlikeli ilemlerin
yapld veya patlama tehlikelerinin olduu bina ve mtemilatnda bulunmamaldr. Su beslemeleri,
durdurma vanalar, kontrol vana setleri herhangi bir yangn annda gvenli ekilde ulalabilecek biimde
monte edilmi olmaldr. Su beslemelerinin ve kontrol vana setlerinin btn bileenleri yetkilendirilmemi
ahslar tarafndan kullanlmasna kar gven altna alnacak ve donmaya kar uygun koruma salanacak
ekilde montajlar yaplmaldr.
8.5 Deney sistemi ile ilgili cihazlar

Madde 7.3 ve Madde 10a uygunluun kontrol iin, sprinkler tesisatlar basn ve debinin llmesi iin
daimi cihazla birlikte verilmelidir.
8.5.1 Kontrol vana setlerinde

Aadaki durumlar haricinde her kontrol vana setine bir debi lme cihaz monte edilmi olmaldr:
a) Cihaz, iki veya daha fazla kontrol vana setinin birlikte monte edilmesi durumunda, sadece hidrolik
bakmdan en uzaktaki kontrol vana setine veya tehlike snflar farkl olan tesisatlar iin en yksek su
debisini gerektiren kontrol vana setine monte edilmesi gereklidir,
b) Su beslemesinin otomatik pompa veya pompalarla yapld durumda, debi lme cihaz pompa
donanmnn bulunduu yere yerletirilebilir.
Btn durumlarda, Madde 13.2de belirtilen hesaplama metotlar kullanlarak su beslemesi ve kontrol vana
seti / setleri arasndaki basn kayplar iin uygun kabuller yaplmaldr.
Deney suyunun atlmas iin, uygun bir tesisat salanmaldr.
Kuru ve deiken kontrol vana setlerinde (ana veya ilave) mevzuata uygun olmayan besleme basnc
deneyini yapmak iin ana durdurma vanasnn knda, kontrol vana setinin altna taklm belirtilmemi
ak kayb zelliine sahip ilave bir debi deneyi vana dzenei bulunabilir. Bu tip debi deney vanalar ve ara
borusu DT tesisatlar iin 40 mm ve dier tesisatlar iin 50 mm anma apna sahip olmaldr.
8.5.2 Su beslemelerinde
En az uygun bir ak ve basn lme dzenei kalc bir ekilde monte edilmeli ve bu dzenek her bir su
beslemesini kontrol edebilmelidir.
Deney tertibat yeterli kapasitede olmal ve tedarikinin talimatlarna uygun olarak monte edilmelidir.
Tertibatlar donmaya maruz kalmayan bir alanda monte edilmelidir.
8.6 Su besleme deneyi

8.6.1 Genel
Madde 8.5.2de belirtilen deney ilemi kullanlmaldr. Tesisata yaplacak her su beslemesi btn dier
beslemelerden bamsz bir ekilde deneye tabi tutulmaldr.
n hesaplamal ve tamamen hesaba dayal tesisatlarn her ikisi iin su beslemesi, tesisat iin istenen en
fazla akta deneye tabi tutulmaldr.
8.6.2 Depolama tank ve basn tank beslemeleri

Su beslemesinden tesisata doru ak kontrol eden durdurma vanalar tamamen ak olmaldr. Otomatik
pompann almaya balamas tesisat boaltma ve deney vanasnn tamamen almasyla kontrol
edilmelidir. Ak, Madde 7ye ve iletmeye alma deneyi srasnda kaydedilen deere uygun olarak
dorulanmaldr. C gstergesinde llen besleme basnc en az Madde 7 de belirtilen uygun deerde
olduu gibi dorulanmaldr.
26
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
8.6.3 ehir ebekesi, yardmc pompa, ykseltilmi zel rezervuar ve cazibeli tank
beslemeleri
Su beslemesinden tesisata doru ak kontrol eden durdurma vanalar, tamamen almaldr. Otomatik
pompann balamas, tesisat boaltma ve deney vanasnn tamamen almasyla kontrol edilmelidir. Madde
7de belirtilen debiyi vermesi iin, boaltma ve deney vanas ayarlanmaldr. Debi kararl duruma geldiinde
C gstergesinde llen besleme basnc, en az Madde 7de belirtilen uygun deerde olduu gibi
dorulanmaldr.
Su beslemesi tipi
9.1 Genel
Su beslemeleri, aada verilenlerden biri veya birka olmaldr:
a)
b)
c)
d)
Madde 9.2ye uygun ehir ebekeleri,

Madde 9.3e uygun depolama tanklar,
Madde 9.4e uygun tkenmeyen kaynaklar;,
Madde 9.5 e uygun basn tanklar.
9.2 ehir ebekeleri

9.2.1 Genel
Su basnc nceden belirlenmi bir deere dtnde, sisteme monte edilmi bir basn anahtar alarm
altrmaldr. Anahtar tek ynl vanann giriine yerletirilmeli ve bir deney vanasyla ile tehiz edilmelidir
(Ek I).
Not 1 - Baz durumlarda su kalitesi ehir ebekesinden gelen btn balantlarda filtre taklmasn gerekli
klar.
Not 2 tfaiyecilerin kullanmas iin gerekenden fazla su aknn gz nnde bulundurulmas gerektirir.
Not 3 - ehir ebekesi balantlar iin, su idaresiyle anlama yaplmas gereklidir.
9.2.2 Yardmc su ebekeleri

Yardmc pompalar kullanlyorsa, Madde 10daki artlara uygun olarak monte edilmelidir.
Not - ehir ebekesine bir yardmc pompa balanmas iin ilgili yerleim alanndaki su idaresiyle anlama
yaplmas gerekli olacaktr.
Tek bir pompann takld yerlerde, ilave balant pompaya yaplan su balantsyla ayn boyutta olmal ve
tek ynl bir vana ve iki durdurma vanasyla monte edilmelidir. Pompa veya pompalar sadece yangndan
korunma ilemi iin ayrlmaldr.
9.3 Depolama tanklar

9.3.1 Genel
Depolama tanklar aadakilerden biri veya bir ka olmaldr:
-
Pompayla boaltlan tank,

Cazibeli tank,
Rezervuar.
9.3.2 Su hacmi
9.3.2.1
Genel
Her sistem iin, asgari su hacmi belirlenir. Bu aadakilerden biriyle salanmaldr:

-
Belirlenmi asgar su kapasitesine eit etkin kapasiteli bir tam kapasite tank,
Gerekli su hacminin, tankn etkin kapasitesine ilave olarak otomatik doldurmayla saland, kapasitesi
drlm tank (Madde 9.3.4).
27
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Bir tankn etkin kapasitesi, normal su seviyesi ve asgari etkin su seviyesi arasndaki fark alnarak
hesaplanmaldr. Donma olaynn meydana geldii alanlarda tank donma nleyicili deilse, normal su
seviyesi en az 1,0 m ykseltilmeli ve buzlanma iin tahliye vanas monte edilmelidir. Kapal tanklar kullanlan
durumlarda, kolay eriim salanmaldr.
Ak rezervuarlar haricinde, tanklar dardan okunabilen bir su seviye gstergesiyle birlikte verilmelidir.
9.3.2.2
n hesaplamal sistemler
DT ve ST snflarna giren meknlarda n hesaplamal sistemler iin gerekli asgar etkin hacmi belirlemek
iin izelge 9 kullanlmaldr. Belirtilen su hacimleri, sadece sprinkler sisteminin kullanm iin ayrlmaldr.
izelge 9 - n hesaplamal DT ve ST sistemleri iin asgar su hacmi
En alttaki sprinkler ile en stteki
sprinkler arasndaki h ykseklii a
(m)
h 15
DT - Islak veya n etkili
15h30
30h45
h 15
ST1 - Islak veya n etkili
15h30
30h45
ST1 - Kuru veya deiken
h 15
15h30
30h45
h 15
15h30
30h45
h 15
15h30
30h45
YT durumdaki koruma kullanlr b
a
Sprinkler vana odasndaki sprinkler grubu hari.
b
Sadece hidrolik olarak hesaplanan.
Asgari su hacmi
(m3)
Grup
9
10
11
55
70
80
105
125
140
135
160
185
160
185
200
n hesaplamal YT veya YTDnn yapld yerlerdeki sistemler iin asgari hacim izelge 10da belirtilmitir.
Belirtilen su hacmi sadece sprinkler sisteminin kullanm iin ayrlmaldr.
izelge 10 - n hesaplamal YT veya YTDnn yapld yerlerdeki sistemleri iin asgari su hacmi
Almayan tasarm
younluu
(mm/min)
Islak sistemler
Kuru sistemler
7,5
10,0
12,5
15,0
17,5
20,0
22,5
25,0
27,5
30,0
225
275
350
425
450
575
650
725
800
875
280
345
440
530
560
720
815
905
1000
1090
9.3.2.3
Asgari su hacmi
(m3)
Hesaplanm sistemler
Asgari etkin su hacmi, Madde 8.1.1de belirtilen sreyle, istenen azami debi arplarak hesaplanmaldr.
28
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
9.3.3 Tam kapasiteli tanklar iin tekrar dolum hzlar

Su kayna 36 saatten fazla olmayan bir srede tank tekrar doldurabilmelidir.
Besleme borusunun k, su alma borusu giriinden yatay olarak 2,0 mden daha az bir mesafede
olmamaldr.
9.3.4 Kapasitesi drlm tanklar

Kapasitesi drlm tanklar iin aadaki artlar salanmaldr:
a)
b)
c)
d)
e)
Su girii en az iki amandra vanasndan geirilen ehir ebekesinden yaplmal ve otomatik olmaldr.
Su girii pompa emiini olumsuz ynde etkilememelidir,
Tankn etkin kapasitesi izelge 11de gsterilenden az olmamaldr,
Tankn kapasitesi ve tanka giren suyun toplam, Madde 9.3.2 de belirtildii gibi sistemi tam kapasitede
beslemeye yeterli olmaldr,
Su girii kapasitesini kontrol etmek mmkn olmaldr,
Su girii dzenei muayene iin eriilebilir olmaldr.
izelge 11 - Kapasitesi drlm tanklarn asgari kapasitesi

Tehlike snf
DT - Islak veya n etkili
YT ve YTD
9.3.5
Asgari kapasite
(m3)
5
10
20
30
50
70,
Hibir durumda tam kapasitenin %10undan
daha az olmaz
Tanklarn etkin kapasitesi ve su alma blmlerinin boyutlar
Depolama tanklarnn etkin kapasitesi ekil 4te gsterildii gibi hesaplanmaldr,

Burada:
N : Normal su seviyesi,
X : Dk su seviyesi,
D : Su girii borusunun ap.
29
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Aklama
1 Kolektrsz
2 Kolektrl
3 Etkin kapasite
A
B
Su yzeyinden en dk su seviyesine kadar olan asgari mesafe

Su alma borusundan kolektr tabanna kadar olan asgari mesafe
ekil 4 Su alma tanklarnn etkin kapasitesi ve su alma blmnn boyutlar

Aadakiler iin asgari mesafeler, izelge 12de verilmektedir:
Su alma borusundan dk su seviyesine doru olan A mesafesi (ekil 4),
Su alma borusundan kolektr tabanna doru olan B mesafesi (ekil 4).
izelge 12 de belirtilen asgari boyutlarla bir girdap nleyici cihaz taklacaksa, A mesafesi 0,10 mye
drlebilir.
Etkin kapasiteyi en st seviyeye karmak iin, kolektrl tank verilebilir (ekil 4).
30
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
izelge 12 Su alma borusu giri boluklar

d su alma borusunun
anma ap
(mm)
65
80
100
150
200
250
300
400
500
9.3.6
A
Asgari
(m)
0,25
0,31
0,37
0,50
0,62
0,75
0,90
1,05
1,20
B
Asgari
(m)
0,08
0,08
0,10
0,10
0,15
0,20
0,20
0,30
0,35
Girdap nleyici cihazn boyutu

(m)
0,20
0,20
0,40
0,60
0,80
1,00
1,20
1,20
1,20
Izgaralar
Emerek su ekme ileminde kullanlan pompalarda zgara, pompann su alma borusundaki supabnn giri
ksmna monte edilmelidir. Izgara, tank boaltlmadan temizlenebilecek ekilde monte edilmelidir.
Pozitif basn ykyle ak tanklar besleyen pompalarda, tank dnda su alma borusuna bir zgara monte
edilmelidir..Ayrca tank ve zgara arasna bir durdurma vanas monte edilmelidir.
Izgaralar, borunun anma alannn asgari 1,5 kat olan bir kesit alanna sahip olmal ve ap 5 mmden byk
olan cisimlerin gemesine izin vermemelidir.
9.4 Tkenmeyen kaynaklar - keltme ve su alma blmleri

9.4.1
Tkenmeyen bir kaynaktan beslenen bir keltme veya su alma blmne bir su alma borusu
veya dier bir boru takldnda, su alma borusu ap D, giri borusu ap d ve savaktaki su ykseklii d1 olan
ekil 5teki tasarmlar uygulanmaldr. Borular, oluklar ve zeri ak kanal yata keltme veya tama
blmne doru 1:125lik bir srekli eime sahip olmaldrlar. Besleme borularnn veya oluun ap, izelge
13te verilenden daha az olmamaldr. Su alma blm boyutlar, Madde 9.3.5te belirtildii gibi olmaldr.
31
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Aklama
1 Izgaralar
2 Bilinen en dk su seviyesi, X
3 keltme blm
4 Su alma blm
5 Savak beslemesi
6 Ak kanal beslemesi
7 Takn veya tahliye borusu
ekil 5 - keltme veya su alma blmleri

izelge 13 - keltme ve su alma blmleri iin besleme veya takn tahliye borularnn anma ap
Besleme borularnn anma ap veya takn tahliye
Azam pompa debisi (Q)
borularnn en kk ls (d1)
(L/min)
(mm)
200
500
250
940
300
1570
350
2410
400
3510
500
6550
600
10900
Not - izelgede olmayan boyutlar iin aadaki eitlik kullanlmaldr:
d1 > 21,68 Q0,357
32
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Su ak durumunda, ak yn ve giri ekseni (k ynne gre) arasndaki a 60 oden az olmaldr.
9.4.2
Borulara veya takn tahliye borularna giri, en az bir anma boru ap kadar bilinen en dk su
seviyesinin altnda daldrlmaldr. Ak kanallarn ve savaklarn toplam derinlii, su kaynann bilinen en
yksek su seviyesine yerletirilmelidir.
Su alma blmnn ls ve su alma borularnn blm duvarlarndan itibaren yeri, bilinen en dk su
seviyesinin (buz iin toleranslar) altnadr ve tabandan olan aklk Madde 9.3.5 ve ekil 4 ve ekil 5e uygun
olmaldr.
keltme blm su alma blmyle ayn genilik ve ykseklie sahip olmal ve uzunluu en az 10d
olmaldr. Burada d, borunun veya takn borusunun asgari ap olup, 1,5 mden daha kk deildir.
Sistem, keltme blmne giri ve pompann su alma boru girii arasndaki herhangi bir noktada ortalama
su hz 0,2 m/s yi gemeyecek ekilde tasarmlanmaldr.
9.4.3
Rzgrn oluturduu dkntleri ve gne nnn giriini engellemek iin, keltme blmnde
bir izleme dzenei oluturulmaldr.
9.4.4
Su, keltme blmne girmeden nce tel gzenekli karlabilir zgaradan veya DT veya ST veya
YT veya YTD iin en byk tasarlanan debi durumunda, pompa anma debisinin her L/mini iin su
seviyesinin 150 mm altnda bir tortudan arndrlm alana sahip delikli metal plakadan gemelidir.
Izgara, suyun alna dayankl olmal, tkanma ihtimaline kar gz akl 12,5 mmden fazla olmamaldr.
Biri kullanmak iin dieri temizlik gerektiinde deitirilmek zere yksek konumda iki zgara salanmaldr.
9.4.5
Boru, keltme blm takn beslemesi veya su alma blmnn giriinde boru veya takn
blm kesit alannn en az be kat tortudan arndrlm bir alana sahip bir elek bulunmaldr.
9.4.6
Su alma girii, bir akarsu, kanal veya gl yatanda beton duvarlardan yaplm olan kapal
blmden saland durumda, bu duvar uygun bir izleme tertibatyla su seviyesinin zerine kadar
uzatlmaldr. Alternatif olarak duvarn en st ile su seviyesi arasndaki boluk bir izleme tertibatyla
kapatlmaldr. zleme tertibatlar, Madde 9.4.4te belirtildii gibi olmaldr.
9.4.7
Pompann su alma girii iin gerekli derinlii oluturmak maksadyla gl yatann kazlmas vb.
tavsiye edilmemektedir fakat mmkn olan en geni izleme tertibatyla alann kapatlmas kanlmazsa, her
durumda Madde 9.4.4te belirtildii gibi yeterli temiz alana sahip olmaldr.
9.4.8
ki katna karlm su beslemeleri ayr su alma ve kelme blmleriyle birlikte salanmaldr.
9.5 Basnl tanklar

9.5.1 Genel
Basnl tank, sadece sprinkler sistemi iin ayrlmaldr.
Basnl tank haric ve dhil muayene iin eriilebilir olmaldr. Basnl tank dhil ve haric korozyona kar
korunmaldr.
Boaltma borusu, basnl tank tabannn asgar 0,05 m zerinde yerletirilmelidir.
9.5.2 Muhafaza
Basnl tank, aadaki yerlerde kolayca eriilebilir bir konumda muhafaza edilmelidir:
a) Sprinkler korumal yapda,
b) Sadece yangndan korunmada kullanlan su beslemeleri ve donanmnn muhafazas iin kullanlan A1
veya A2 Avrupa snf veya e deer bir ulusal snflandrma sistemindeki sprinkler korumal ayr bir
yapda,
33
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
c) Yanc hibir malzemenin bulunmad yangna dayankl blme iinde 60 min hasar grmeden
duran korumasz yapda.
Basnl tank bir sprinklerle korumal binaya yerletirildiinde, bu alan 30 mindan az olmayan bir sreyle
yangna kar dayankl olan bir yapyla evrelenmelidir.
Basnl tank ve tank evreleyen yap asgari 4 oC scaklkta bulundurulmaldr.
9.5.3 Asgari kapasite (su)
Bir tekli su beslemesi iin basnl tanktaki asgari su hacmi, DT iin 15 m3 ve ST1 iin 23 m3 olmaldr.
kili su beslemeleri iin bir basnl tanktaki asgari su hacmi DT ve ST (btn gruplar) iin 15 m3 olmaldr.
9.5.4 Hava basnc ve ierii

9.5.4.1
Genel
Hava boluu, basnl tank hacminin te birinden az olmamaldr.

Tanktaki basn 12 bar gememelidir.
Tanktan boalan hava basnc ve su debisi, sprinkler tesisat iin talep edilen artlar boalma noktasna
kadar yetecek dzeyde karlamaldr.
9.5.4.2
Hesaplama
Tankta bulunmas gereken hava basnc aadaki eitlikten hesaplanmaldr:
p = (p1 + p 2 + 0,1h)x
Burada;
Vt
P1
Va
p:
p1:
p2:
h:
Gsterge basnc (bar),

Atmosfer basnc (bar) (p1 =1 olduu kabul edildiinde),
Basnl tank knda en yksekte bulunan sprinkler iin gereken asgar basn (bar),
En yksekteki sprinklerin veya basnl tankn taban zerindeki (rnein en yksekteki sprinkler tankn
altndaysa negatif alnr) hidrolik olarak en uzaktaki sprinklerin ykseklii (m),
Vt: Tankn toplam hacmi (m3),
Va: Tanktaki havann hacmidir (m3).
n hesaplamal sistemler iin p2ye ilave olarak kontrol vana seti ve basnl tank arasndaki veya tasarm
noktas ve basnl tank arasndaki srtnme kayplar, izelge 6dan alnmaldr.
9.5.5
Hava ve su ile doldurma
Bir tekli su beslemesi olarak kullanlan basnl tanklar, otomatik olarak srekli hava basnc ve belirli
seviyede su salayan aralarla birlikte salanmaldr. Hava ve su beslemeleri 8 saati gemeyecek bir srede
tank tamamen doldurabilmeli ve basnlandrlabilmelidir.
Su beslemesi, gsterge basncnda (Madde 9.5.4teki p) asgari 6 m3/h lik bir debiyle basnl tank en st
seviyesine kadar suyla doldurabilmelidir.
9.5.6
Kontrol ve gvenlik donanm
9.5.6.1
Tanka bir basn gstergesi monte edilmeli ve doru gsterge basnc (p), gsterge zerinde
iaretlenmelidir.
Tank, izin verilen azami basn almayacak ekilde uygun gvenlik cihazlaryla tehiz edilmelidir.
9.5.6.2
Su seviyesini gstermesi iin bir gsterge cam monte edilmelidir. Durdurma vanalar, gsterge
camnn sonuna monte edilmeli ve bunlar normal olarak kapal tutulmaldr. Ayrca bir boaltma vanas
verilmelidir.
34
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Gsterge cam mekanik arzalara kar korunmal ve doru su seviyesi ile iaretlenmelidir.
9.5.6.3
Hava basnc veya gerekli su seviyesini tekrar oluturan cihazlarda oluan arzay gstermesi iin
bir otomatik uyar sistemi salanmaldr. Alarmlar, tesisat kontrol vanasnda veya kalc bir konumda
grlebilir ve duyulabilir ekilde verilmelidir.
9.6 Su beslemesinin seilmesi

9.6.1 Tekli su beslemeleri
Uygun tekli su beslemeleri aadakilerden oluur:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
Bir ehir ebekesi,

Bir veya daha fazla yardmc pompal bir ehir ebekesi,
Bir basnl tank (sadece DT ve ST1),
Bir cazibeli tank,
Bir veya daha fazla pompa ieren depolama tank,
Bir veya daha fazla pompa ieren tkenmeyen kaynak.
9.6.2 Yksek performansl su beslemeleri

Yksek derecede gvenirlie sahip yksek performansl su beslemeleri, gvenirlik derecesi yksek tek su
kaynaklardr. Bu kaynaklar:
a)
Aadaki artlar salayan her iki utan beslenen bir ehir ebekesini:
-
Her u sistemin basn ve ak ihtiyalarn salayabilmeli,

ehir ebekesi iki veya daha fazla su kaynandan beslenmeli,
ehir ebekesi bir tekli genel ana ebekeden bamsz olmal,
Yardmc pompalar gerekiyorsa iki veya daha fazla pompa verilmelidir.
b) Aadaki artlar salayan yardmc pompas olmayan bir cazibeli tank veya iki veya daha fazla pompal
depolama tank:
c)
Tam kapasiteli olmal,

Ik veya hibir yabanc madde giriine elverili olmamal,
me suyu ile doldurulmal,
Boyanmal veya 10 yldan az olmayan bir srede bakm maksadyla tankn boaltlmas ilemini
geciktiren korozyon nleyici kullanlmaldr.
ki veya daha fazla pompal tkenmeyen kayna ihtiva eder.
9.6.3 kili su beslemeleri

kili su beslemeleri birbirinden bamsz iki tekli su beslemesinden oluur. kili su beslemesinin paralarn
oluturan kaynaklarn her biri, Madde 7de verilen basn ve debi karakteristiklerine uymaldr.
Tekli beslemelerin herhangi bir birleimi aadaki snrlamalarla kullanlabilir (yksek performansl tekli su
beslemeleri dhil):
a)
b)
ST snfna giren meknlarda kullanlan sistemler iin birden fazla basnl tank kullanlmamaldr,
Azalan kapasiteli bir depolama tank kullanlabilir (Madde 9.3.4).
9.6.4 Birleik su beslemeleri

Yangn musluu, hortum ve sprinkler tesisatlarnn birlikte kullanld durumlardaki gibi, birleik su
beslemeleri, birden fazla sabit yangnla mcadele sistemini beslemek iin tasarmlanm yksek performansl
tekli veya ikili su beslemeleri olmaldr.
Not - Baz lkeler, sprinkler sistemlerinin bir birleik su beslemesiyle beslenmesine msaade etmeyebilirler.
Birleik beslemeler aadaki artlar salamaldr:
a) Sistemler tamamen hesaba dayal olmaldr,
b) Su beslemesi, her sistemden e zamanl azami hesaplanm debilerin toplamn salayabilmelidir.
Debiler en ok kullanlan ve sistem iin gereken basnca kadar dzeltilmelidir,
35
ICS 13.220.20
c)
d)
TRK STANDARDI
Su beslemesinin sresi en ok kullanlan sistem iin gerekenden az olmamaldr,

kili boru balantlar, su beslemeleri ve sistemler arasna monte edilmelidir.
9.7 Su beslemesinin sistemden ayrlmas

Su kaynaklar ve sprinkler kontrol vana setleri arasndaki balantlar aadakileri salamas iin
ayarlanmaldr:
a)
b)
c)
Szgeler, pompa setleri, tek ynl vanalar ve debi lerler gibi ana bileenlerin bakmlarnn yaplmas
salanr,
Bir su beslemesinde meydana gelen herhangi bir problem, dier hi bir kaynak veya su beslemesinin
almasna zarar vermemelidir,
Bir su beslemesinde yaplan bakm, dier herhangi bir kaynak veya su beslemenin almasna zarar
vermeden yaplabilmelidir.
10 Pompalar
10.1 Genel
Pompa, kararl bir H(Q) erisine sahip olmaldr. rnein bu eride en byk basn ile kapatma basnc
rastgele seilir ve debinin artmasyla birlikte toplam basn azalr (EN 12723).
Pompalar, aada verilenlere uygun olarak gerekli asgari gc temin edebilen elektrik veya dizel motorla
altrlmaldr:
a) Ar ykleme yaplmayan karakteristik g erili pompalar iin, g erisinin tepe noktasndaki gerekli
azami g,
b) Karakteristik g erisi art gsteren pompalar iin, su aknn olmad durumdan bir NPEY
pompasnn 16 mye eit olmas iin gerekli debiye ulancaya kadar veya en byk statik su alma
basncna 11 mnin ilave edilmesinden hangisi daha bykse, pompa yknn bu durum iin azami g.
Yatay durumdaki pompa gruplarnn pompas ile pompay harekete geirme mekanizmas arasndaki
balant, bamsz olarak ayrlabilmeyi salayan ve su alma veya boaltma borusunu etkilemeden pompa
ilerinin muayene edilmesine veya deitirilmesine imkn veren tip olmaldr. Emme pompalar geri ekmeli
tip olmaldr. Borular pompadan bamsz olarak desteklenmelidir.
10.2 oklu pompa dzenlemeleri

Pompalar uygulanabilir karakteristik basn-debi erilerine sahip olmal ve mmkn olan btn debilerde
altrlabilmelidir.
ki pompann montajnn yapld yerde, her biri belirlenen debileri ve basnlar tek bana salayabilmelidir.
Monte edilmi pompann bulunduu yerlerde, her bir pompa verilen basnta verilen debinin asgari
% 50sini salayabilmelidir.
Bir yksek performansl veya ikili su beslemesinde birden fazla pompann monte edilmi olduu yerlerde,
elektrik motoruyla alan birden fazla pompa olmaldr.
10.3 Pompa gruplar iin blmeler

10.3.1 Genel
Pompa gruplar yangndan korunma dnda hi bir ama iin kullanlmayan 60 minden az olmayan bir
yangn direncine sahip bir blme iinde muhafaza edilmelidir. Bu blme aadakilerden biri olmaldr (tercih
srasna gre):
a) Ayr bir bina,
b) Dardan kolayca eriilebilir bir sprinkler korumal binaya bitiik bir bina,
c) Dardan kolayca eriilebilir sprinkler korumal bina ierisindeki blme.
36
ICS 13.220.20
10.3.2
TRK STANDARDI
Sprinkler korumas
Pompa setleri iin ayrlan blmeler, sprinkler korumal olmaldr. Pompa blmesinin ayr olduu yerde bina ve
mtemilatnda kontrol vana setlerinden sprinkler korumasnn salanmas pratik olmayabilir. Sprinkler
gruplarnn almasnn grlebilir ve duyulabilir olmasn salamak iin, EN 12259-5e gre ak ler ile
birlikte ak konumda bulunan ilave bir durdurma vanas zerinden, pompann tek ynl vanasnn k
ksmnda en yakn eriilebilir noktadan sprinkler korumas salanabilir. Alarm donanm kontrol vanalarnda
veya kapc odas gibi gvenilir bir yere monte edilmelidir (Ek I).
Alarm sisteminin pratik ekilde deneyini yapmak iin ak alarmnn kna, anma ap 15 mm olan
boaltma vanas ve deney vanas taklm olmaldr.
10.3.3
Scaklk
Pompa blmesi aadaki scaklklarda veya bu scaklklarn zerindeki scaklklarda bulundurulmaldr:

-
Elektrikli motorla altrlan pompalar iin 4oC,

Dizel motorla altrlan pompalar iin 10 oC.
10.3.4
Havalandrma
Dizel motorla altrlan pompalar iin, tedarikinin tavsiyelerine gre pompa blmlerine uygun
havalandrma salanmaldr.
10.4 Su beslemesinin azami scakl
Su besleme scakl 40 oCu gememelidir. Dalg pompalarn kullanld yerlerde, pompa prEN 1225912ye gre 40 oCa kadar olan scaklklar iin, motorun uygunluu kantlanmadka su scakl 25 oCu
gememelidir.
10.5 Vanalar ve yardmc ekipmanlar

Pompann su alma borusuna bir durdurma vanas ve datm borusuna tek ynl ve bir durdurma vanas
taklm olmaldr.
Pompa kna taklan herhangi bir konik boru 15 oyi gemeyen bir ada ak ynnde uzatlmaldr. Suyun
datld taraftaki vanalar, herhangi bir konik borudan sonra monte edilmelidir.
Pompa, kollarnn ayarlanmasyla kendi kendine havalandrma yapmadka, pompa muhafazasnn btn
boluklarnn havalandrlmas iin aralar salanmaldr.
Pompa kapal bir vanaya kar altrlyorsa ar snmay nlemek maksadyla pompadan yeterli miktarda
srekli olarak su akn salamak iin dzenlemeler yaplmaldr. Bu ak, sistemin hidrolik hesabnda ve
pompa seiminde dikkate alnmaldr. k net bir ekilde grnr olmal ve birden fazla pompann olduu
yerlerde klar ayr olmaldr.
Dizel motoru soutma devreleri genellikle ayn suyu kullanr. Bununla birlikte, ilave su kullanlmsa bu husus
gz nnde bulundurulmaldr.
Giri ve k basn gstergeleri iin pompa zerindeki basn gstergesi taklm yerlere, kolayca
eriilebilmelidir.
10.6 Emme artlar

10.6.1
Genel
Mmkn olan yerlerde, bir pozitif su emme balyla birlikte aada verilenlere uygun olarak montaj
yaplan yatay santrifj pompalar kullanlmaldr:
-
Su emme tanknn etkin kapasitesinin asgari te ikisinde, pompa merkez hatt seviyesinin zerinde
olmaldr,
Pompa merkez hatt su emme tanknn dk su seviyesi zerinde 2 mden daha yksekte olmamaldr.
(Madde 9.3.5de X seviyesi).
Bu uygulanabilir deilse, pompa, suyu emerek yukar karacak biimde yerletirilebilir veya dey trbin
pompalar kullanlabilir.
37
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Not Suyu emerek yukar karma ve dalg pompa dzenlemelerinden kanlmal ve yalnzca pozitif emme
basnc dzenlemesi uygulanabilir olmadnda kullanlmaldr.
10.6.2
Emme borusu
10.6.2.1 Genel
Pompann emme ksm en az iki ap uzunluunda, bir doru veya konik boruya balanmaldr. Konik boru,
yatay balk ksm ve 15oyi gemeyen azami daldrma asna sahip olmaldr. Vanalar pompa giriine
dorudan taklmamaldr.
Btn vanalar ve ekleme paralarn ihtiva eden emme boru tertibat, istenen azami debi (izelge 14) ve
azami su scaklyla pompa giriindeki mevcut NPEB gereken NPEByi asgari 1 m gemesi salanacak
ekilde tasarmlanmaldr (Madde 10.4).
izelge 14 - Pompa basnc ve debi
Boru sistemi
Tehlike snf
n hesaplamal
DT/ST
YT
Tamamen
hesaba dayal
Tm
Beyan pompa ak
stenen azami ak, izelge 6dan
Gerekli ak, 1,4x izelge 7den
stenen azami ak
Pompa giri art

Dk seviyede su
beslemeli tanklar iin
(izelge 4de X e baknz).
Asgari ehir ebekesi
basnl yardmc
pompalar iin
Boruda hava boluu oluma olasln nlemek iin, emme boru tertibat yatay olarak veya pompaya doru
hafif artan bir eimle denmelidir.
Pompa merkez hatt dk su seviyesinin zerinde olduu durumda, su alma deposuna dip vanas monte
edilmelidir (Madde 9.3.5).
10.6.2.2 Pozitif basn yk

Pozitif basn yk artlarnda, emme borusunun ap, 65 mmden az olmamaldr. Ayrca pompa, istenen
azam debide altrldnda borunun ap 1,8 m/slik su ak hzn amayacak ekilde olmaldr.
Birden fazla pompann verildii durumda, bir pompa bakm iin karldnda, her bir pompann almaya
devam etmesini salamak iin durdurma vanalarna taklmas artyla emme borular birbirine balanabilir.
10.6.2.3 Emme kuvveti

Emme kuvveti artlarnda, emme borusunun ap 80 mmden az olmamaldr. Ayrca pompa istenen azami
akta altrldnda 1,5 m/slik su ak hz almayacak ekilde olmaldr.
Birden fazla pompa setinin montajnn yapld durumda, emme borular birbirine balanmamaldr.
Dk su seviyesinden (Madde 9.3.5) pompann merkez hattna kadar olan ykseklik 3,2 myi gememelidir.
Emme borusu tank veya depoya, ekil 4, izelge 12 veya ekil 5, izelge 13ten hangisi uygunsa ona gre
yerletirilmelidir. Emme borusundaki en dk noktaya bir dip vanas monte edilmelidir. Her pompa Madde
10.6.2.4 e uygun olarak otomatik balatma tertibatina sahip olmaldr.
10.6.2.4 Pompann altrlmas

Her bir pompaya ayr bir otomatik altrma dzenei monte edilmelidir. Dzenek, pompadan daha yksek
bir seviyeye yerletirilmi bir tank ihtiva etmeli ve boru balants tanktan, pompann suyu datt tarafna
doru eimli olmaldr. Bu balantya tek ynl vana monte edilmelidir. ekil 6da bir rnek gsterilmektedir.
Tank, pompa ve emme boru sistemi, Madde 10.6.2.3te belirtilen dip vanasndan sznt olsa bile sabit bir
ekilde, tamamen suyla dolu olarak tutulmaldr. Tanktaki su seviyesi, normal seviyenin te ikisine
dtnde. pompa almaldr.
38
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Aklama
1 Deney iin boaltma vanas
2 Pompa hava boaltmas ve en dk ak hatt
3 Pompa altrma tank
4 eri ak
5 Tama kanal
6 Boaltma vanas
7 Pompay altrmak iin dk seviye anahtar
8 altrma beslemesini durdurma vanas

9 altrma beslemesi tek ynl vana
10 Pompa altrma dzenei
11 Emme tank
12 Ana ebeke tesisat
13 Pompay altrmak iin dk seviyeli vana
14 Pompay altrmak iin basn anahtarlar
15 Basn gstergesi
ekil 6 Suyu emerek yukar karmak iin pompa altrma tesisat

39
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
altrma tank kapasitesi ve boru ap izelge 15 e uygun olmaldr.

izelge 15 - Pompa altrma tank kapasitesi ve boru ap
DT
100
altrma borusunun asgari

ap
(mm)
25
ST, YT ve YTD
500
50
Tehlike snf
Asgari tank kapasitesi

(L)
10.7 Performans karakteristikleri

10.7.1
n hesaplamal sistemler - DT ve ST
Pompalarn depolama tankndan su ald durumda, n hesaplamal DT ve ST sistemlerinin karakteristii

izelge 16ya uygun olmaldr.
izelge 16 DT ve ST(n hesaplamal sistemler) iin gerekli asgari pompa karakteristikleri
Tehlike snf
DT slak veya n
etkili
ST1 slak veya n
etkili
Kontrol vana seti

setleri zerindeki
sprinkler ykseklii(h)
(m)
h15
15<h30
30<h45
h15
15<h30
30<h45
h15
15<h30
30<h45
Anma verileri
Karakteristik
Basn
(bar)
Ak
(L/min)
Basn
(bar)
Ak
(L/min)
Basn
(bar)
Ak
(L/min)
1,5
1,8
2,3
1,2
1,9
2,7
1,4
2,0
2,6
300
340
375
900
1150
1360
1750
2050
2350
3,7
5,2
6,7
2,2
3,7
5,2
2,5
4,0
5,5
225
225
225
540
540
540
1000
1000
1000
2,5
4,0
5,5
2,9
4,4
5,9
375
375
375
725
725
725
2,9
4,4
5,9
1350
1350
1350
3,2
4,7
6,2
1100
1100
1100
3,0
4,5
6,0
2100
2100
2100
3,5
5,0
6,5
1800
1800
1800
ST1 kuru veya

deiken
ST2 slak veya n
etkili
ST2 kuru veya
1,4
2250
h15
deiken
2,0
2700
15<h30
ST3 slak veya n
2,5
3100
30<h45
etkili
ST3 kuru veya
1,9
2650
h15
deiken
2,4
3050
15<h30
ST4 slak veya n
3,0
3350
30<h45
etkili
Not 1 - Gsterilen basnlar kontrol vana seti/setlerindeki gibidir.
Not 2 - Belirtilen ykseklikleri geen yaplarda pompa karakteristiklerinin Madde 7.3.1de belirtilen debileri ve
basnlar vermeye uygun olduu kantlanmaldr
10.7.2
n hesaplamal sistemler - raf sprinkler gruplar olmayan YT ve YTD
n hesaplamal YT ve YTD sistemler iin anma pompa debisi ve basnc Madde 7.3.2ye uygun olmaldr.
Ayrca pompa, tasarmlanan debide basncn % 70inden az olmayan bir basnta, debinin %140n
salayabilmelidir.
10.7.3
Hesaplanm sistemler
Pompann beyan edilen grevi, pompa basn-debi erisinin hi tercih edilmeyen alannn bir fonksiyonu
olmaldr. Tedarikinin deney imknlaryla lldnde, pompa hi tercih edilmeyen alan iin gerekli olan
basntan en az 0,5 bar daha yksek bir basn salamaldr. Pompa btn su besleme seviyelerinde basndebi grafiindeki en ok tercih edilen alandaki debi ve basnc da salayabilmelidir (ekil 7).
40
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Aklama
1 En istenilmeyen alan
2 Tasarmlanan pompa ak
3 stenen en byk ak
4 En ok istenilen alan
x Debi
y Basn
ekil 7 - Tipik pompa erisi
10.7.4
ehir ebekelerinin basn ve su kapasitesinin artrlmas
Pompa giriinde lld gibi, asgari 0,5 bar lk bir basnta istenen azami debinin % 20si eklenmi debiye
eit bir debiyi basn ve su kapasitesi artrlmam su beslemesinin saladn gstermek iin bir deney
yaplmaldr. Bu deney, ebekedeki su sarfiyatnn en fazla olduu zamanda yaplmaldr.
10.7.5
Basn anahtarlar
10.7.5.1 Basn anahtarlarnn says

Her pompa setini altrmak iin iki basn anahtar salanmaldr. Basn anahtarlar anahtarlardan birinin
almasyla normal kapal balantlarla pompay altracak biimde seri olarak balanmaldr. Basn
anahtarlarna uzanan borunun ap asgari 15 mm olmaldr.
10.7.5.2 Pompann altrlmas

ehir ebekesindeki basn 0,8 Pden (P kapal vana koulundaki basn) az olmayan bir deere
dtnde, ilk pompa seti otomatik olarak almaya balamaldr. ki pompal bir set monte edildii
durumda, ikinci pompa basncn 0,6 P den az olmayan bir deere dmesinden nce almaldr. Pompa
bir kez almaya balaynca, elle durduruluncaya kadar almaya devam etmelidir.
10.7.5.3 Basn anahtarlar deneyi

Basn anahtaryla alan her bir pompay deneye tabi tutmak iin gerekli aralar salanmaldr. ehir
ebekesi ve herhangi bir pompa altrma basn anahtar arasndaki balantda bir ayrma vanas taklysa
ayrma vanas kapal olsa bile ehir ebekesi basncndaki d basn anahtarna iletebilecek tek ynl
bir vana ayrma vanasna paralel olarak taklmaldr.
41
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
10.8 Elektrikle alan pompa setleri

10.8.1
Genel
10.8.1.1 Elektrik besleme sistemi srekli olmaldr.

10.8.1.2 Motor, kontrol alarm devreleri, sinyaller, montaj izimleri, ana besleme ve transformatr
diyagramlaryla balantlar ve gncelletirilmi dokmantasyon, sprinkler vanas ve pompasnn bulunduu
blmede bulundurulmaldr.
10.8.2
Elektrik beslemesi
10.8.2.1 Pompa kontrol mekanizmasna yaplan elektrik beslemesi, sadece sprinkler pompa setinin
kullanm iin olmal ve btn dier balantlardan ayr olmaldr. Bu elektrik beslemesi elektrik tesisatnn
msait olduu yerde, bina ve mtemilatna gelen beslemedeki ana alterin giriinden salanmal, buna izin
verilmedii durumda, pompa kontrol mekanizmasna yaplacak elektrik beslemesi bir balantyla ana
alterden salanmaldr.
Pompa kontrol mekanizmasndaki sigortalardan yksek kapasitede akm ekildiinde, 20 minden az
olmayan bir sre ierisinde sigortalar pompay altracak akma dayanabilmelidir.
10.8.2.2 Btn kablolar yangna ve mekanik hasara kar korunmaldr.

Kablolarn dorudan yangna maruz kalmasn engellemek iin kablolar, bina dndan veya binann yangn
riskinin ihmal edilebilir olduu blmlerinden, yangna 60 minden az olmayan bir dayanm gsteren duvarlar,
blmeler veya demelerle, nemli yangn riskinden ayrlm blmlerden geirilmeli veya bu kablolarn
yangndan korunmas iin dorudan koruma nlemleri alnmal veya bu kablolar yer altna gmlmelidirler.
Kablolar ekleme yaplmam, bir baka deyile tek para olmaldr.
10.8.3
Ana alter panosu
10.8.3.1 Bina ve mtemilatnn ana alter panosu, elektrik beslemesi haricinde dier amalar iin
kullanlmayacak ekilde bir yangn blmesinde yerletirilmelidir.
Ana alter panosundaki bina ve mtemilatna elektrik veren balantlar kesildiinde, kontrol devresine
yaplan elektrik beslemesi kapanmamaldr.
10.8.3.2 Sprinkler pompalarnn g beslemelerindeki her anahtara aadaki etiket yaptrlmaldr:

SPRNKLER POMPASI MOTORUNUN ELEKTRK BESLEMES - YANGIN DURUMUDA KAPATMAYINIZ
Yukardaki yazda bulunan harflerin ykseklii en az 10 mm olmal ve krmz zemin zerine beyaz renkte
olmaldr. alter bozulmaya kar korunmaldr.
10.8.4
Ana alter panosu ve pompa kontrol mekanizmas
Kablonun hangi kalnlkta kullanlacann hesaplanmasnda akm, muhtemel en byk tam yk akmnn
% 150si alnarak hesaplanmaldr.
10.8.5
Pompa kontrol mekanizmas
10.8.5.1 Pompa kontrol mekanizmas;

a)
b)
c)
basn anahtarlarndan bir sinyal aldnda otomatik olarak motoru altrlabilmeli,

elle harekete geirildiinde motor alabilmeli,
sadece elle harekete geirilmesiyle motoru durdurabilmelidir.
Kontrol mekanizmasna bir ampermetre taklm olmaldr.

Dalg pompalarda, pompa karakteristiklerinin yazl olduu bir plaka, pompa kontrol mekanizmasna monte
edilmelidir.
42
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
10.8.5.2
Dalg pompalarn haricinde, pompa kontrol mekanizmas elektrik motoru ve pompa ile ayn
blmeye yerletirilmelidir.
10.8.5.3
10.8.6
10.8.6.1
-
Balantlar EN 60947-1 ve EN 60947-4 n AC - 4 kullanma snf ile uyumlu olmaldr.

Pompa almasnn izlenmesi
Aadaki durumlar izlenmelidir (Ek I):
Motor iin alternatif akml (a.c.) fazl g kayna,

altrlmas istenen pompa,
Pompann almas,
Balatma hatas.
10.8.6.2
Btn izlenen durumlar pompa odasnda grnr olarak ayr, ayr belirtilmelidir. Btn izlenen
durumlar sorumlu personel tarafndan srekli olarak kontrol edilen bir yerde grnr biimde belirtilmelidir.
Ayn yerde, pompa almas ve arza alarmlar da sesli olarak gsterilmelidir.
10.8.6.3
Grnr arza uyars sar renkli olmaldr. Sesli sinyaller en az 75 dB sinyal iddetine sahip
olmal ve sessiz konuma getirilebilmelidir.
10.8.6.4
Sinyal lambalarn kontrol etmek iin bir lamba deneyi yaplmaldr.
10.9 Dizel motorla altrlan pompa setleri

10.9.1
Genel
Dizel motor, ISO 3046 ya uygun olarak beyan edilen srekli bir g k olan, yksek bir yerde tam ykte
devaml olarak alabilmelidir.
Pompa almaya baladktan 15 min sonra. tam kapasiteyle ulamaldr.
Yatay pompalar dorudan tahrik edilebilir olmaldr.
Pompa setinin otomatik olarak balamas ve almas motor ve motora bal g kaynaklar dndaki enerji
kaynaklarna bal olamamaldr.
10.9.2
Motorlar
Motor, scakln 5oC olduu motor odasnda almaya balayabilmelidir.

Motor hzn kontrol etmek iin, normal ykte beyan edilen hz % 5 hatayla kontrol eden bir dzenleyiciyle
birlikte tedarik edilmeli, motorun otomatik olarak altrlmasn nleyen mekanik cihaz monte edilmeli ve bu
cihaz motorun balang konumuna gelmesini salamaldr.
10.9.3
Soutma sistemi
Soutma sistemleri aadaki tiplerden biri olmaldr:

a) Gerekiyorsa tedarikinin artnamesine uygun olarak, sprinkler pompasndan gelen su basn drme
cihazndan geirilerek dorudan motor silindir klflar ierisine verilerek yaplan soutma. Boaltlan
suyun grnmesi iin k borusu ak olmaldr,
b) Gerekiyorsa, tedarikinin artnamesine uygun olarak sprinkler pompasndan gelen suyun basn drme
cihazndan geirilmesini takiben, bir s deitiricisine verilmesiyle yaplan soutma. Boaltlan suyun
grnmesi iin k borusu ak olmaldr. Bir motorla altrlan yardmc pompa, suyu kapal evrimde
devridaim etmelidir. Yardmc pompa kasnakl ise, kasnaklarn yarsnn kopmas durumunda dahi kalan
kasnak / kasnaklar pompay altrabilmelidir. Kapal su devresinin kapasitesi, motor tedarikisi
tarafndan belirtilen deerlere uygun olmaldr,
43
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
c) Gcn oklu kasnak yardmyla motordan alarak alan fanl, hava soutmal radyatrle yaplan
soutma. Kasnaklarn yars kopsa bile, geri kalan kasnaklar fan altrabilmelidir. Motor yardmyla
altrlan bir yardmc pompa, suyu kapal devrede devridaim yaptrmaldr. Yardmc pompa kasnakl ise
kasnaklarn yarsnn kopma ihtimaline kar ok sayda yedek kasnak salanmaldr. Kasnaklarn
yarsnn kopmas durumunda geri kalan kasnaklar pompay altrabilmelidir. Kapal su devresinin
kapasitesi motoru tedarik eden tarafndan belirtilen deerlere uymaldr,
d) oklu kasnakla alan fan yardmyla motorun dorudan hava ile soutulmas. Kasnaklarn yars kopsa
bile, geri kalan kasnaklar fan altrabilmelidir.
10.9.4
Havann filtrelenmesi
Motor hava giriine, uygun bir filtre monte edilmelidir.
10.9.5
Egzoz sistemi
Egzoz borusuna uygun bir susturucu monte edilmelidir. Toplam geri basn tedarikinin tavsiyelerini
amamaldr.
Egzoz borusunun motordan yksekte olduu yerlerde, havadaki nemin borunun i ksmnda
younlamasyla oluacak suyun motora geri akn nlemek iin uygun aralar salanmaldr. Egzoz
borusu, egzoz gazlarnn pompa blmesine tekrar girmesini engelleyecek ekilde yerletirilmelidir. Egzoz
borusu yaltlmal ve yangna tutuma riski yaratmayacak ekilde monte edilmelidir.
10.9.6
Yakt, yakt tank ve yakt besleme borular
Kullanlan dizel yaktn kalitesi, tedarikinin tavsiyelerine uygun olmaldr. Motorun yakt tanknda, aadaki
artlarda tam ykte almasna yetecek kadar yakt bulunmaldr:
-
DT iin 3 saat,
ST iin 4 saat,
YT ve YTD iin 6 saat.
Yakt tank elikten olmaldr. Birden fazla makinann olduu durumlarda, her bir makina iin ayr yakt tank
ve yakt besleme borusu olmaldr.
Yakt tank, pozitif basn salayacak ekilde, motorun yakt pompasndan daha yksek bir seviyede
sabitlenmeli, ancak pompann tam zerinde olmamaldr. Yakt tanknn, salam bir yakt seviye gstergesi
olmaldr.
Tank ve motorlar arasnda yakt besleme borusundaki vanalar tanka bitiik olarak yerletirilmeli, gstergesi
olmal ve ak konumda tutulmaldr. Boru balantlar, lehimle yaplmamal, yakt boru hatlar iin metal
borular kullanlmaldr.
Besleme borusu, yakt tanknn tabanndan en az 20 mm yukarda bulunmaldr. Tankn tabanna, en az 20
mm apnda bir boaltma vanas monte edilmelidir.
Not - Yakt tanknn havalandrma delii, bina dnda sonlandrlmaldr.
10.9.7
altrma mekanizmas
10.9.7.1 Genel
altrma motoru ve aklerin her iki sistemde kullanlmas dnda, otomatik ve elle altrma sistemleri
tedarik edilmeli ve bu sistemler bir birinden bamsz olmaldr.
Dizel motorun, basn anahtarlarndan alnan bir sinyale bal olarak, otomatik bir ekilde ve pompa kontrol
mekanizmas zerindeki basma dmesine baslarak elle altrlmas mmkn olmaldr. Dizel motorun
kapatlmas sadece elle mmkn olmal ve motor izleme cihazlar motorun durmasna sebep olmamaldr.
Aklerin ve motoru altrma mekanizmasnn beyan gerilimi, 12 Vun altnda olmamaldr.
44
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
10.9.7.2 Otomatik altrma sistemi

Otomatik altrma serisi, motoru altrmak iin her biri 5 saniye ila 10 saniye sreli her altrma giriimi
arasnda en fazla 10 saniye ara olan alt altrma giriimden olumaldr. altrma cihaz kendi kendini
otomatik olarak tekrar altrabilmeli ve altrma cihaz g besleme hattndan bamsz olarak
almaldr.
Sistem her altrma giriiminden sonra otomatik olarak dier akye gemelidir. Kontrol gerilimi, her iki
akden e zamanl olarak ekilmelidir. Bir aknn dierinin zerinde ters etki yapmasn nlemek iin gerekli
sistemler salanmaldr.
10.9.7.3 Acil elle altrma sistemi

Her iki akden salanan gle altrlan acil elle altrma sistemleri krlabilir kapayla birlikte
salanmaldr. Bir aknn dierinin zerinde ters etki yapmasn nlemek iin gerekli sistemler salanmaldr.
10.9.7.4 Elle altrma sistemleri iin deney dzenei

Bir elle altrma deney dmesi ve gsterge lambas, acil elle altrma sistemi dmesinin zerindeki
kapak krlmadan elle alan elektrik altrma sisteminin dzenli aralklarla deneyinin yaplmasna izin
verecek ekilde dzenlenmelidir. altrma panelindeki lambann yannda aadaki yaz yazlmaldr.
LMBA YANIYORSA, ELLE ALITIRMA DENEY DMESN ALITIRINIZ
Elle altrma deney dmesi bir kapatmay takiben veya otomatik olarak balatmak iin alt defa
tekrarlanan baarsz altrma giriiminden sonra, dme ak duruma getirilmelidir. Her iki durumda
gsterge lambasnn yanmasna neden olur ve acil elle basarak altrma dmesiyle elle altrlan deney
dmesi birlikte alr.
Elle altrma deneyi yapldnda bu ilem iin kullanlan devre otomatik olarak altrlamamal ve
gsterge lambas snmelidir. Elle altrma deney dmesi devresi kullanlsa dahi, otomatik altrma
dzenei bulunmaldr.
10.9.7.5 altrma motoru

Elektrikli altrma motoru, volan dilisi emberiyle otomatik olarak kavrama yaparak hareket edebilen bir
dili ark yapsndadr. Ani yklemeden kanmak iin, dili sistem ark tamamen kavranncaya kadar
motoru altrmak iin tam g uygulamamaldr. Dili ark, dzensiz motor atelemesiyle kavrama
konumundan ayrlmamaldr. Motor dnerken kavrama yaplmasn nleyen bir ara olmaldr.
Dili ark, volan dilisi emberiyle kavrama yapmazsa, altrma motoru durmal ve balang konumuna
geri dnmelidir. Kavramada ilk baarszlktan sonra balatma motoru, kavramay salamak iin otomatik
olarak be altrma giriiminde daha bulunmaldr.
Motor altrldnda, altrma motoru dili ark bir hz alglaycs vastasyla volan dilisi emberinden
otomatik olarak geri ekilmelidir. Motor yalama sistemi veya su pompas k zerindeki basn
anahtarlar, altrma motorunun enerjisini kesmek amacyla bir ara olarak kullanlmamaldr.
Hz alglayclar,
kullanlmamaldr.
10.9.8
motora
dorudan
taklmal
veya
motor
dilisiyle
almaldr.
Esnek
dililer
Elektrikli altrma motoru akleri
G beslemesi iki ayr ak ile salanmal ve bunlar baka amalar iin kullanlmamaldr. Akler EN 60623
ile uyumlu prizmatik yeniden arj edilebilir, ak nikel - kadmiyum hcrelerden olabildii gibi, EN 50342 ile
uyumlu kurun - asit aklerde olabilir.
Kurun - asit akler iin elektrolit, EN 50342ye uygun olmaldr.
Akler bu standardda verilen kurallara ve tedarikisinin talimatlaryla seilmeli, kullanlmal, arj edilmeli ve
bakmlar yaplmaldr.
Elektrolit younluunu kontrol etmek iin, bir hidrometre tedarik edilmelidir.
45
ICS 13.220.20
10.9.9
TRK STANDARDI
Ak arj cihazlar
Her altrma aks, tedariki tarafndan belirtildii gibi mnferit, srekli balantl, tam otomatik, sabit
potansiyelli arj cihaz ile birlikte verilmelidir. Aklerden biri alrken dierinden arj cihazn ayrmak
mmkn olmaldr.
Not 1 - Kurun - asit akler iin arj cihazlar her hcreye (2,25 0,005) Vluk bir sabit gerilim salamaldr.
Anma arj gerilimi yerel artlara (iklim, dzenli bakm, vb.) uygun olmaldr. Hcre bana 2,7 Vu
gemeyecek bir yksek gerilim arj iin bir hzl arj tesisat salanmaldr. arj cihaz k aknn
10 saatlik kapasitesinin %3,5 ve %7,5 arasnda olmaldr.
Not 2 - Ak nikel - kadmiyum prizmatik akler iin arj cihazlar her hcreye (1,445 0,025) Vluk bir sabit
gerilim salamaldr. Anma arj gerilimi yerel artlara (iklim, dzenli bakm, vb.) uygun olmaldr.
Hcre bana 1,75 Vu gemeyecek bir yksek gerilim arj iin bir hzl arj tesisat verilmelidir. arj
cihaz k aknn 5 saatlik kapasitesinin % 25 ve %167 arasnda olmaldr.
10.9.10 Aklerin ve arj cihazlarnn yerleimi

Akler tezghlara monte edilmelidir.
arj cihazlar aklerle birlikte monte edillebilir. Akler ve arj cihazlar petrol yaktyla, nemle, pompa seti
soutma suyuyla kirlenme veya titreime bal, hasar olaslklarnn asgari olduu yerlere ve kolaylkla
eriilebilir konumda yerletirilmelidir. Ak ve altrma motoru balant ucu arasnda gerilim dmesini
asgariye indirmek iin, ak yukardaki snrlamalara bal olarak mmkn olduunca kapal olmaldr.
10.9.11 altrma alarm gstergesi

Aadaki artlarn her biri pompa setlerinin bulunduu yerde ve ayrca gvenilir bir yerde belirtilmelidir (Ek I):
a) Motorun otomatik olarak altrlmasn engelleyen her bir anahtarn kullanlmas,
b) Alt giriimden sonra motorun altrlamamas,
c) Pompann almas,
d) Dizel motorun kontrol mekanizmas arzas,uyar klar uygun ekilde almaldr.
10.9.12 Aletler ve yedek paralar

Motor ve pompa, tedarikisi tarafndan tavsiye edildii gibi, aadaki yedek paralarla birlikte bir standard
alet takm verilmelidir:
a) ki takm yakt filtresi eleman ve contalar,
b) ki takm ya filtresi eleman ve contalar,
c) ki takm kasnak (kullanld yerde),
d) Bir takm motor balants, contalar ve hortumlar;
e) ki enjektr bal.
10.9.13 Motor deneyleri ve uygulanmas

10.9.13.1 Tedarikinin deneyi ve sonularn belgelendirilmesi
Motor ve pompa takmnn her biri, beyan aknda 1,5 saatten az olmayacak ekilde tedariki tarafndan
deneye tabi tutulmaldr. Deney belgesine aadakiler kaydedilmelidir:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
j)
46
Pompa alkalamas ile birlikte motor hz,

Beyan aknda su datan pompann motor hz,
Pompa alkalama basnc,
Pompa giriindeki emme basnc,
Herhangi bir k delii tabakasnn beyan edilen k debisindeki pompa basnc,
Ortam scakl,
1,5 saatlik bir almann sonunda soutma suyu scaklndaki art,
Soutma suyu debisi,
Yaplan deney sonunda yalama ya scaklndaki art,
Motora bir s deitiricisinin bal olduu durumda, motorun balangtaki scakl ve kapal devre
motor soutma suyunun scaklndaki art.
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
10.9.13.2 Yerinde iletmeye alma deneyi

Bir tesisat deneye tabi tutulduunda, dizel motorun otomatik ilk hareket sistemi 15 saniyeden az olmayan
veya 10 saniyeden az olmayan bekleme ve 15 saniyeden az olmayan her bir alt evrimlik altrma iin
ayrlm beslemeyle aktif duruma geebilmelidir. Alt altrma evriminin tamamlanmasndan sonra, hata
alarm almaya balamaldr. Yakt beslemesi tekrar salanmal, elle deney balatma dmesi
altrldnda motor almaya balamaldr.
11 Tesisat tipi ve ebad

11.1 Su borusu tesisatlar
11.1.1
Genel
Madde 11.1.2nin kapsad yerler haricinde, su borusu tesisatlar basn altnda srekli olarak suyla dolu
olmaldr. Su borusu tesisatlar, sadece suyun donma ihtimalinin olmad ve ortam scaklnn 95 oCu
gemeyecei bina ve mtemilatnda monte edilmelidir.
Izgaral ve evrimli sistemler iin, sadece su borusu tesisat kullanlmaldr.
11.1.2
Donmaya kar koruma
Donmaya maruz kalan tesisatnn paralar antifriz svs ile veya elektrikli erit stma veya yardmc kuru
boru veya deiken uzatmalarla korunabilir (Madde 11.5).
11.1.2.1 Antifriz svsyla koruma

Antifriz svsyla korunan boru tertibatnn herhangi bir blmndeki sprinkler grubunun says 20yi
gememelidir. kiden fazla antifriz blmnn bir kontrol vana setiyle kumanda edildii durumda, antifriz
blmlerindeki sprinkler gruplarnn toplam says 100 gememelidir. Antifriz zeltisi, beklenen asgari
donma scaklnn altnda bir donma noktasna sahip olmaldr. Hazrlanan zeltinin ktlesi, uygun bir
hidrometre kullanlarak kontrol edilmelidir. Antifriz svsnn gvenirliini salayan sistemlere, suyun
kirlenmesini nlemek iin, geri ak nleyen cihazlar monte edilmelidir.
11.1.2.2
Elektrikli erit stmayla koruma
Istma eleman/elemanlar veya alglayclarnn arzas veya g beslemesi arzas ihtimaline kar erit
stma sistemi izlenmelidir (Ek I). Boru donanm A1 veya A2 Avrupa snflandrmasyla veya mevcut e deer
ulusal snflandrma sisteminin muadiliyle salanmaldr.
kili stma elemanlar, stlmayan boru sisteminin zerinde verilmelidir. ki elemann her biri 4 oCtan az
olmayan asgari scaklkta boru sistemini alr durumda tutabilmelidir. Her erit stma devresi gzlenmeli ve
ayr devrelerle alp kapatlmaldr. eritli stma band, dier bir eritli stma bandnn zerinden
gememelidir. eritli stma band, sprinkler balklarna giden borunun dier yzne monte edilmelidir. eritli
stma band, borunun sonundan itibaren 25 mm ierisinde sonlandrlmaldr. Btn erit stmal boru
sistemi A1 veya A2 Avrupa snflandrmasyla veya mevcut ulusal snflandrma sistemindeki kalnl 25
mmden az olmayan su geirmez kaplamal yaltm malzemelerinin muadiliyle kaplanmaldr. Btn ular su
szmasn nlemek iin tam szdrmaz hle getirilmelidir. eritli stma band en fazla 10W/m beyan deerine
sahip olmaldr.
11.1.3
Tesisatn ebad
Bir yardmc uzatmada, her bir sprinkler grubu ihtiva eden bir tekli slak alarm vanasyla kontrol edilen azam
alan izelge 17 de verilenleri gememelidir.
izelge 17- Su borulu ve n etkili tesisatlarda en fazla korunan alan
Tehlike snf
DT
Her bir DT sprinkler grubu dhil ST
Her bir ST ve DT sprinkler grubu dhil YT
Kontrol vana seti ile korunan azam alan

(m2)
10000
12000, Ek D ve Ek Fde izin verilenler haricinde
9000
47
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
11.2 Kuru boru tesisatlar

11.2.1
Genel
Kuru boru tesisatlar genellikle kuru alarm vanasnn knda basnl hava veya inert gazla, kuru alarm
vanasnn giriinde basnl suyla doldurulur.
Boru sistemi iindeki basnc srdrmek iin kalc bir hava / inert gaz besleme montaj yaplmaldr. Tesisat
basnc, alarm vana tedarikisinin tavsiye ettii basn aralna uygun olarak, basnlandrlmaldr.
Kuru boru tesisatlar sadece donma sonucu hasar ihtimalinin olduu veya kurutma frnlar gibi scakln 70
Cu getii yerlerde monte edilmelidir.
11.2.2
Tesisatlarn ebad
Hesaplama ve deneyler, sprinklerin al ile su boaltlmas arasndaki srenin en fazla zamann 60

saniyeden az olduunu gstermedike, kontrol vana setinin kndaki boru sisteminin net hacmi, izelge
18de verileni gememelidir. Deney, Madde 15.5.2de belirtilen uzaktaki deney vanas kullanlarak
yaplmaldr.
Not - lk alan sprinkler grubuna suyun yeniden doldurulmasndaki gecikme, sistemin etkinliini byk
lde azaltacandan, YTnin uygulamalar iin kuru ve deiken tesisatlarn kullanlmamas nerilir.
izelge 18 Her bir tesisattaki azami ebat - kuru ve deiken tesisatlar
Montaj tipi
Hzlandrcsz veya aspiratrsz
Hzlandrcl veya aspiratrl
Boru sisteminin azami

hacmi
(m3)
DT ve ST
YT
1,5
4,0
3,0
11.3 Deiken tesisatlar

11.3.1
Genel
Deiken tesisatlar, deiken alarm vanas veya slak alarm vanas ve kuru alarm vanasndan oluan bir
karma set yapsndadr. K aylarnda deiken veya kuru alarm vanasnn kndaki boru sistemi tesisat,
basn altnda hava veya inert gazla ve sistemin geri kalan ksm alarm vanasnn giriinde basnl suyla
doldurulur. Yln dier zamanlarnda tesisat sulu bir tesisat gibi alr.
11.3.2
Tesisatlarn ebad
Kontrol vana setinin kndaki boru sisteminin net hacmi, izelge 18de verilenleri amamaldr.
11.4 n etkili tesisatlar

11.4.1
Genel
n etkili tesisatlar aadaki tiplerden biri olmaldr:
11.4.1.1 n etkili A tipi tesisat

Sprinkler grubunun almasndan ziyade, otomatik bir yangn alglama sistemiyle aktif duruma getirilen
kontrol vana setindeki baka trl bir kuru boru tesisatdr.
Tesisattaki hava/inert gaz basnc, srekli izlenmelidir (Ek I). Bir tehlike annda n etkili vanay kullanlabilir
hle getirmek iin, en az bir elle alan hzl alan vana yerletirilmelidir.
Not - Yanllkla suyun boalmas hlinde nemli derecede hasarn meydana geldii alanlarda, sadece A tipi
n etkili tesisatlar monte edilmelidir.
11.4.1.2 n etkili B tipi tesisat

Sprinkler grubunun almasyla veya otomatik bir yangn alglama sistemiyle aktif duruma getirilen kontrol
vana setindeki baka trl bir kuru boru tesisatdr. Yangn belirleyicilerinin cevabndan bamsz olarak boru
sistemindeki basn dmesi alarm vanasnn almasna neden olur.
48
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Kuru boru sisteminin talep edildii ve yangnn yaylmasnn hzl olmasnn beklendii durumda, B tipi n
etkili tesisatlar yerletirilebilir. Bu tesisatlar, hzlandrc veya aspiratrle veya bunlar olmadan sradan kuru
boru sistemlerinin yerine de kullanlabilir.
11.4.1.3 Birden fazla n etkili tesisat olan sprinkler sistemleri

Bir sprinkler sisteminde birden fazla n etkili sprinkler tesisat bulunduu durumda, birden fazla n etkili
tesisatn e zamanl alp almadnn gsterilmesi iin, bir risk deerlendirmesi yaplmaldr. n etkili
sprinkler tesisatlar, e zamanl olarak doldurulmasnn gerektii durumlarda, aada verilenler yerine
getirilmelidir:
a)
b)
Depolanan suyun hacmi, toplam n etkili tesisatlarn hacmi ile artrlmaldr.

oklu n etkili tesisatlarn taklmas ve incelenen tesisatlardaki herhangi uzaktan kumandal deney
vanasndan suyun boalmas arasndaki zaman 60 saniyeyi gememelidir.
11.4.2
Otomatik tespit sistemi
Tespit sistemi, n etkili sprinkler sistemleriyle korunan btn odalara ve blmelere monte edilmeli ve EN
54n ilgili blmleriyle veya bunlar olmadnda, sprinkler sisteminin kullanld yerde geerli olan
zelliklerle uyumlu olmaldr.
11.4.3
Tesisatlarn ebad
Bir n etkili alarm vanasyla kontrol edilen sprinkler grubunun says, izelge 17 de verilenleri amamaldr.
11.5 Yardmc kuru boru veya deiken uzatma

11.5.1
Genel
Yardmc kuru boru veya deiken uzatmalarn, normal sulu tesisatlara doru snrl bir ekilde geniletilmesi
ve uzatlmas dnda Madde 11.2 ve Madde 11.3e uygun olmaldr.
Yardmc kuru boru veya deiken uzatmalar, aadaki ekilde monte edilmelidir:
a) Uygun ekilde stlm bir binada muhtemel bir donma hasarnn olutuu kk alanlarda bir su borusu
tesisatna kuru boru veya deiken uzatma biiminde,
b) Souk depolarda ve yksek scaklkl frnlarda veya normal frnlarda su boru tesisatna veya deiken
tesisata kuru borunun uzatlmas biiminde.
11.5.2
Yardmc uzatmalarn ebad
Herhangi bir yardmc uzatmadaki sprinkler grubunun says, 100 gememelidir. kiden fazla yardmc
uzatmann kontrol vana setiyle kontrol edildii durumda, yardmc uzatmalardaki sprinkler grubunun toplam
says, 250 yi gememelidir.
11.6 Yardmc su pskrtme uzatmas

Bu uzatmalar, kendi harekete geirme (youn su vanas veya oklu kontrol) vanalar yoluyla sprinkler
tesisatna balanm ak sprinkler takmlar veya pskrtcleri kullanlr.
Balantnn 80 mmden daha byk olmamas istenen su beslemeleri tasarmlanrken (Madde 8) ilave su
ihtiyac dikkate alnmas artyla, su pskrtme uzatmalar bir sprinkler tesisatna balanabilir (Madde 8).
Bu tesisatlar, ok hzl yaylan youn yangnlarn olmasnn beklendii yerlerde ve bir yangnn olabilecei ve
yaylabilecei btn alanlar zerine su uygulanmas istenilen yere monte edilir.
12 Sprinkler grubunun aralklar ve konumu

12.1 Genel
12.1.1
Aksi belirtilmedike sprinkler aralnn btn lmeleri, yatay dzlemde yaplmaldr.
12.1.2
at ve tavan sprinkler gruplarnn saptrcs altnda, en az aadakiler kadar belirgin bir aralk
bulunmaldr:
a) DT ve ST snf tehlike durumlarnda kullanlan sprinkler gruplar iin:
Dz pskrtc sprinkler grubu iin 0,3 m,
49
ICS 13.220.20
b)
TRK STANDARDI
Dier btn durumlarda 0,5 m.

YT ve YTDs iin:
1,0 m.
12.1.3
Sprinkler gruplar, tedarikisi tarafndan belirtildii ekilde monte edilmelidir.
Kuru asl model sprinkler gruplarnn kullanld durumlar dnda, kuru boru, deiken ve n etkili
tesisatlardaki sprinkler gruplar, yukar ynl olmaldr. Yukar ynl sprinkler, boruya paralel bilezik kollarla
tutturulmaldr.
Not 1- Yukar ynl sprinkler gruplar, mekanik hasarlara ve sprinkler tutucularnda yabanc maddelerin
toplanmasna kar, daha az eimli olabilirler. Yukar ynde yerletirilmi sprinkler gruplar ayrca
sprinkler su yollarndan suyun tamamen boaltlmasn kolaylatrr.
Not 2- Asl sprinkler gruplar, sprinkler ekseni yannda ve hemen sprinkler ekseninin altnda yksek hzda
daha byk miktarda suyu datacak potansiyele sahiptir. Sonu olarak asl sprinkler gruplar
raflarn korunmas ve depolama alanlarnn korunmas gibi baz uygulamalar iin daha iyi yangn
kontrol zelliine sahip olabilir.
12.2 Sprinkler bana den azami kapsama alan

Sprinkler bana den azami kapsama alan, yan duvar tipi sprinkler gruplar iin, izelge 20ye ve duvar
dndaki sprinkler gruplar dndaki sprinkler gruplar iin, izelge 19a gre tayin edilmelidir.
Not - rnekler ekil 8 de verilmitir. Bu ekilde S ve D ebatlar karlkl dzlemlerde, sprinkler gruplar
arasndaki mesafedir.
izelge 19 - Yan duvar dndaki sprinkler gruplar iin en fazla kapsama alan ve boluk
Tehlike snf
DT
ST
YTI ve YTD
Sprinkler bana
den azami alan
(m2)
21,0
12,0
9,0
Aklama
S Sprinkler gruplar arasndaki mesafe
ekil 8 de gsterilen azami mesafe

(m)
Kademeli deme
Standard deme
S ve D
S
D
4,6
4,6
4,6
4,0
4,0
4,0
3,7
3,7
3,7
Sprinkler gruplar arasndaki mesafe
ekil 8 - Tavan tipi sprinklerlerle ilgili mesafeler
50
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
izelge 20 Yan duvar sprinkler gruplar iin azami kapsama ve mesafe
Tehlike
snf
Sprinkler
bana
azami alan
(m2)
Duvarlar boyunca mesafe

Sprinkler
Sprinklerden
gruplar
duvar sonuna
arasnda
kadar
(m)
(m)
Oda genilii
(w)
(m)
w 3,7
3,7<w7,4
DT
17,0
4,6
w>7,4
2,3
Oda uzunluu
(l)
(m)
Duvar
sprinkler
gruplar
Mesafe
yaps
(yatay
dzlem)
Herhangi bir
9,2
> 9,2
Herhangi bir
1
2
2
2(Not 1)
Tek hat
Standard
Kademeli
Standard
w 3,7
Herhangi bir
1
Tek hat
2
Standard
6,8
3,7 <w7,4
> 6,8
2
Kademeli
w>7,4
Herhangi bir
2
Standard
ST
9,0
3,4 (Not 2)
1,8
deer
(Not 1)
Not 1 - at veya tavan tipi sprinkler gruplarnn ilave sras veya sralar gerekir.
Not 2- Tavann yangna kar 120 mindan az olmayan bir dayanma sahip olmas artyla bu 3,7 mye ykseltilebilir.
Not 3 - Sprinkler saptrclar tavann altnda 0,1 m ve 0,15 m arasnda ve duvardan yatay olarak 0,05 m ve 0,15 m
arasnda bir mesafede yerletirilmelidir.
Not 4 - Duvara 1,8 m dik ve sprinklerin her iki tarafnda 1,0 m boyunca uzayan bir kare ierisindeki tavanda engel
olmamaldr.
12.3 Sprinkler gruplar arasndaki asgari mesafe

Aadaki durumlar dnda, sprinkler gruplar 2 mden az olan mesafelerde monte edilmemelidir:
-
Yan yana olan sprinkler gruplarnn birbirlerini slatmalarn nlemek iin, dzenlemelerin yapld
durumlar. Bu, yaklak 200 mm x 150 mm blmeler kullanlarak veya bir yap malzemesi kullanarak
gerekletirilebilir,
Raflardaki ara sprinkler gruplar,
Yryen merdivenler ve merdiven boluklar (Madde 12.4.11).
12.4 Bina yapmyla ilgili sprinkler gruplarnn konumu

12.4.1
Duvarlar ve blmelerden sprinkler gruplarna olan azami mesafe aada verilenlerin en kk

uygun deeri olmaldr:
-
Standard mesafe iin 2,0 m,

Kademeli boluk iin 2,3 m,
Tavan veya atdaki kirilerin akta olduu yerde veya at kirilerinde 1,5 m,
Ak yaplarn ak yzeyinden 1,5 m,
D duvarlarn yanc malzeme olduu yerde 1,5 m,
D duvarlarn yanc veya yanc olmayan kaplamal veya yaltkan malzemeli metal olduu yerde 1,5 m,
izelge 19 ve izelge 20de verilen azami mesafenin yars.
12.4.2
Sprinkler gruplar, A1 veya A2 Avrupa snflandrmasnn 0,45 m altnda veya tutuabilir tavanlarn
altnda 0,3 mden daha aada, ya da mevcut ulusal snflandrma sistemlerine e deer olan deerin
altnda monte edilmelidir.
Mmkn olduu yerde, sprinkler gruplar tavan, gmme veya ankastre sprinkler gruplarnn kullanld
durumlar dnda, tavann veya atnn altnda 0,075 m ila 0,15 m arasnda bir yerde saptrclarla birlikte
yerletirilmelidir. artlar azam 0,3 m ve 0,45 m mesafelerin kullanlmasn zorunlu klyorsa, dhil edilen alan
mmkn olduu kadar kk olmaldr.
12.4.3
Sprinkler gruplarnn saptrclar, at veya tavann eimine paralel olacak ekilde monte
edilmelidir. Eimin yatay dzlemle olan as 30oden byk olduunda, bir sra sprinkler grubu atnn tepe
noktasna sabitlenmeli veya 0,75 mden daha uzaa monte edilmemelidir.
12.4.4
Bir saak kenarndan en yakn sprinkler grubuna olan mesafe, 1,5 myi gememelidir.
51
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Normal tavan seviyesinin zerinde llen at hacmi 1 m3 ten daha byk olan at
aydnlatmalarnn normal tavan seviyesine uzakl 0,3 mden byk deilse veya salam bir ekilde monte
edilen ve at veya tavan ile ayn seviyede cam taklm ereve varsa, sprinlerle korunmaldr.
12.4.5
12.4.6
Kiriler ve deme kirileri
Aklama
D Saptrc
a Kiri / deme kiriinden olan uzaklk
b Kiri / deme kiriinin alt tabanndan itibaren olan uzaklk
ekil 9 Kirilere gre sprinklerin konumu

Saptrc (ekil 9 D) kirilerin veya deme kirilerinin veya benzer yap elemanlarnn alt seviyesinin zerine
yerletirildiinde, sprinkler grubunun etkin boalmnn engellenmemesini temin etmek iin aadaki
tedbirlerden biri alnmaldr:
a)
b)
c)
ekil 9da gsterilen boyutlar ekil 10da belirtilmi olan deerlerle uyumlu olmaldr.
Madde 12.4.7 nin mesafe artlar uygulanmaldr.
Kiri veya deme duvar gibi dnlerek sprinkler grubu bunlarn yzlerinden birine monte edilmelidir.
Sprinkler grubu, dey bir mesafede kuaklar veya 0,2 mden geni olmayan kirilerin hemen zerine ve
0,15 mden az olmayan bir uzakla yerletirilmelidir.
Btn bu durumlarda, Madde 12.4.2 de belirtilen tavan aklklar uygulanabilir.
ok sayda sprinkler kullanlmas gerektiinde, yukardaki zmlerden hibiri uygulanamazsa, kiriler
kaldrlarak dzgn bir tavan oluturulur.
52
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Aklama
1 Asl pskrtme
2 Yaygn olarak yukar ynde
3 Yukar doru pskrtme
4
x
y
Yaygn olarak asl

Kiriin sprinklere olan asgari yatay (a) mesafesi, m
Saptrcnn ykseklii (b) kiriin yukarsnda ise (+) veya
aasnda ise (-), m
ekil 10 - Sprinkler saptrcsnn kirilere olan mesafesi
12.4.7
Kiriler ve kiriler aras aklk
Eksenler arasndaki akln 1,5 mden fazla olmad dar aklklarn olduu yerlerde, aadaki aklklar
kullanlmaldr:
-
Birincisi her nc kiriin merkezine ve ikincisi iki korumasz kiriler aras akl ayran kiriin altna
birer sra sprinkler grubu yerletirilir (ekil 11 ve ekil 12).
Dier ynde, rnein kiriler aras aklk boyunca sprinkler gruplar arasndaki azami mesafe (ekil 11
ekil 12 de S) ilgili tehlike snf iin verilmi kurallara uygun olmaldr (Madde 12.2).
Sprinkler gruplar kirilere dik duvarlardan 1,5 mden ve kirilere paralel duvarlardan 1 mden fazla
olmayan mesafede monte edilmelidir.
Kiriler arasndaki aklk ierisine sprinkler grubunun yerletirilmesinde, saptrclar tavann alt yznde
0,075 m ila 0,15 m arasnda olacak ekilde yerletirilmelidir.
53
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Aklama
1 Tavan
2 Duvar
ekil 11 - Kiri ve kiriler arasndaki aklk (kiriler sadece bir ynde )
54
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Aklama
1 Tavan
2 Duvar
ekil 12 - Kiri ve kiriler arasndaki aklk (kiriler her iki ynde)
12.4.8 at kirileri
Sprinkler grubu, aada verilenlerden birine gre monte edilmelidir:
a) at kirii flan genilii 0,2 mden daha geni olmad durumda, dorudan at kiriinin zerine veya
altna,
b) at kirii flan genilii 0,1 mden daha geni olmad durumda, at kiriinin yan yzeyinden 0,3 mden
az olmayan bir yere,
c) at kirii flan genilii 0,1 mden fazla geni olduu durumda, at kiriinin yan yzeyinden 0,6 mden az
olmayan bir yere.
12.4.9 Kolonlar
at veya tavandaki sprinkler grubu kolonun bir kenarna 0,6 mden daha yakn bir konumda sprinkler monte
edilmise, dier sprinkler, kolona 2 m mesafede yer alacak ekilde, kolonun kar tarafna monte edilmelidir.
12.4.10 Platformlar, kanallar, vb.

Aada belirtilen yerlerde: Sprinkler grubu platformlarn, kanallarn, stma panellerinin, koridorlarn ve
geitlerin altna monte edilmelidir.
a) Dikdrtgen, birbirine bitiik duvarlar veya blmelerden 0,15 mden daha az ve 0,8 mden daha geni
olmayan yerler,
b) Dikdrtgen ve genilii 1,0 mden fazla olan yerler,
c) Dairesel, birbirine bitiik duvarlar veya blmelerden 0,15 mden daha az ve 1,0 mden daha geni apl
olmayan yerler,
d) Dairesel ve ap 1,2 mden fazla olan yerler.
55
ICS 13.220.20
12.4.11
TRK STANDARDI
Yryen merdivenler ve merdiven boluklar
Sprinkler grubunun says, yryen merdivenler ve normal merdivenlerin zerlerindeki tavan akl
etrafnda artrlmaldr. Sprinkler gruplar, birbirlerinden 2 mden fazla veya 1,5 mden az mesafede
olmaldrlar. Yapnn tasarm nedeniyle 1,5 m lik asgari mesafe salanamyorsa, bitiik sprinkler gruplarnn
birbirini slatmamalar artyla daha kk aralklar kullanlabilir.
Tavan akl ve sprinkler gruplar arasndaki mesafe, 0,5 m yi gememelidir. Bu sprinkler gruplar, geri
kalan dier tavan korumasndaki sprinkler gruplarna en dk debiyi salayabilmelidir.
Hidrolik hesaplamada, sadece akln uzun olan kenarndaki sprinkler grubunun dikkate alnmas gereklidir.
12.4.12
Stunlar ve oluklar
Tutuabilen yzeyi olan stunlarda, sprinkler gruplar herhangi kapal blmn en st seviyesine ve her
ardk deme seviyesine yerletirilmelidir.
Elektrik kablosu denmesi haricinde, mevcut ulusal snflandrma sistemlerindekine karlk gelen veya A1
Avrupa snflandrmasyla uyumlu malzemeler ihtiva eden eriilemeyen ve tutuabilen stunlar haricinde
btn stunlarn tepesine en az bir sprinkler yerletirilmelidir.
12.4.13
Asma tavanlar
Sprinklerin salad korumay engellemeyecei bilinen durumlarda, sprinkler grubunun altnda asma tavan
kullanlmasna izin verilmez.
Sprinkler grubunun asma tavanlarn altna yerletirilmesi durumda, asma tavan malzemesi yangna dayankl
malzemeden imal edilmi olmaldr.
12.4.14
Ak gzenekli asma tavanlar
Ak gzenekli asma tavanlar bir baka deyile dzenli ak gzenekli tavanlar, aadaki artlarn
tamamnn saland DT ve ST snflarnda kullanlan sprinkler tesisatlarnn altnda kullanlabilir:
-
Aydnlatma balantlar dhil olmak zere, tavann toplam ak alan dzlemi, tavan dzlem alannn %
70inden az olmadnda,
Tavan aklklarnn en dk boyutu 0,025 mden veya asma tavanlarn derinliinden hangisi daha
bykse ondan az olmadnda,
Tavann yapsal btnl ve asma tavann ierisinde bulunan aydnlatma balantlar gibi dier cihazlar
sprinkler sisteminin almasndan etkilenmediinde,
Tavann altnda depolama alanlar olmadnda.
Bu gibi durumlarda, sprinkler gruplar aadaki gibi yerletirilmelidir:

-
Tavann stndeki sprinkler boluu 3 m yi gememelidir,

Herhangi klasik veya pskrtmeli sprinkler saptrcs ve asma tavann tepe noktas arasndaki dey
mesafe dz pskrtmeli sprinkler grubu dndaki sprinkler grubu iin 0,8 mden az ve dz pskrtmeli
sprinkler grubu kullanlyorsa 0,3 mden az olmamaldr,
Genilik olarak 0,8 myi geen engellerin (mesela, hafif balantlar) altna boaltma yapmas iin,
yardmc sprinkler grubu yerletirilmelidir.
Suyun boalmasna nemli lde engel tekil edecek muhtemel engeller, sprinkler mesafelerinin
ayarlanmasnda duvarlar gibi ileme tabi tutulmaldr.
12.5 YT snf meknlarda ara sprinkler grubu

12.5.1
Genel
ki sra raf koruyan sprinkler gruplar, tercihen enine akla kesiecek ekilde boyuna ak aralna
yerletirilmelidir (ekil 13 ve ekil 14).
Herhangi bir raf veya tayc elik yap sisteminin sprinkler grubundan boalan suyu nemli derecede
engellemesi sz konusu olduunda, ilave sprinkler grubu salanmal ve bu durum ak hesabnda dikkate
alnmaldr.
56
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Ara seviyelerde alan sprinkler grubundan suyun depolanan eyalara nfuz edebilmesi salanmaldr.
Raflarda depolanm ve srt srta yerletirilmi eyalar arasndaki mesafe, asgari 0,15 m olmal ve
gerekiyorsa palet durdurucular yerletirilmelidir. Sprinkler saptrclar ve deponun en st noktas arasndaki
boluk dz pskrtcl sprinkler grubu iin 0,10 m ve dier sprinkler gruplar iin 0,15 mden az
olmamaldr.
12.5.2
Ara seviyelere yerletirilen sprinkler gruplar arasndaki azami dey mesafe
Demeden en dk ara seviyeye olan dey mesafe ile seviyeler arasndaki mesafe, ekil 13 ve ekil
14te gsterildii gibi 3,50 myi veya iki kattan hangisi azsa onu gememelidir. Btn at veya tavan
sprinkler gruplar depolanan malzemenin en st noktasnn zerinde 4 mden az bir mesafede olmas dnda
ara seviye sprinkler gruplar depolanan malzemenin en st seviyesi zerine yerletirilmelidir.
Hi bir durumda ara sprinkler gruplar depolanan malzemenin en st seviyesinin stnr yerletirilmemelidir.
12.5.3
Ara seviyelerdeki sprinkler gruplarnn yatay konumu
Kategori I veya Kategori II malzemelerin olmas durumunda, sprinkler grubu mmkn olduunda, boyuna
akla her ardk apraz akn kesime noktasna, bir sonraki en st sraya gre zikzak oluturacak ekilde
yerletirilmelidir (ekil 13). Sprinkler gruplar arasndaki yatay mesafe 3,75 myi gememelidir. Sprinkler
gruplar arasndaki yatay ve dey mesafenin arpm 9,8 m2 yi amamaldr.
Aklama
1 Sprinkler sras
2 Katlar
3 Koridor
4 Boyuna ak
5 Enine ak
ekil 13 Raflardaki ara seviye sprinkler gruplarnn konumu - Kategori I veya Kategori II
57
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Aklama
1 Sprinkler sras
2 Katlar
3 Koridor
4 Boyuna ak
5 Enine ak
ekil 14 Raflardaki ara seviye sprinkler gruplarnn konumu Kategori III veya Kategori IV
Kategori III veya Kategori V malzemelerin olmas durumunda, sprinkler gruplar her enine aralklarla kesitii
noktada, boyuna aralklara yerletirilmi olmaldr (ekil 14). Sprinkler gruplarnn arasndaki yatay mesafe
1,9 myi ve yatay ve dey mesafelerin arpm ise 4,9 m2yi gememelidir.
12.5.4
Her seviyedeki sprinkler grubu sralarnn says
Seviye bana den sprinkler grubunun says, toplam raf genilii ile belirlenmelidir. Raflama srt srta
yerletirildiinde toplam genilik, her rafn genilii ve raflar arasndaki mesafe eklenerek hesaplanmaldr.
Seviye bana den sprinkler sras, raf geniliinin her 3,2 msi iin yerletirilmelidir. Mmkn olduunda
sprinkler gruplar, ak boluklarna yerletirilmelidir.
12.5.5
Tablasz raflarda YT ara sprinkler grubu
Ara sprinkler grubu, palet iin hazrlanm raf depolamas ve boydan boya srlen oklu sra depolama
(ekil 3 ve izelge 4 te Tip DT4) iin aadaki ekilde monte edilmelidir:
a)
b)
c)
58
3,2 mden geni olmayan tek sra raflar ekil 13 ve ekil 14te gsterilen sra seviyelerinde taklm tekli
sprinkler grubu srasyla korunmaldr,
3,2 mden geni olmayan ift sral raflar ekil 13 ve ekil 14te gsterilen sra seviyelerinde ve istif
sonlarnda merkezi yatay ak boluundaki sprinkler grubuyla korunmaldr,
Genilii 3,2 mden fazla fakat 6,4 mden az ikili veya ok sral raflarn birbirlerinden uzaklklar 3,2 m
den fazla olmayan iki sprinkler srasyla korunmaldr. Her sra en yakn raf kenarndan ayn mesafede
olmaldr. Her hatta belirli bir seviyedeki sprinkler grubu enine aklar ile ayn gruba yerletirilmelidirler.
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Herhangi raf veya yapsal elik ii, sprinklerden datlan su aknn engellenmi olaca alana, su
datlmasn salamak iin bir sprinkler eklenmelidir.
12.5.6
Raflardaki sabit veya tal raflarn altndaki YT ara sprinkler gruplar
Ara sprinkler grubunun gerekli olduu durumda, sprinkler grubu her rafn zerine (at veya tavan sprinkler
grubu, eyalarn 4 mden fazla zerinde veya eyalara suyun erimesi engellenmise en st raf dhil)
izelge 21 ve ekil 15te gsterildii gibi yerletirilmelidir. Sralar arasndaki dey mesafe, 3,5 myi
gememelidir.
Tek sral sprinkler grubu, raflarn zerinde ortalanmaldr. ikili sralar, her sra en yaknndaki raf kenaryla
ayn mesafede olacak ekilde yerletirilmelidir.
Aklama
1 Sprinkler sras
ekil 15 - DT5 ve DT6 tip depolamada ara sprinnkler gruplarnn konumu
Ara borusu hatlarna paralel rafn sonundan, en yakn sprinklere olan mesafe, takm hatlar sprinkler
boluunun yars veya 1,4 mden hangisi daha kkse o kadar olmaldr.
izelge 21 - DT5 ve DT6 tip depolamada ara sprinkler gruplarnn konumu
Raf genilii - s
(m)
DT5: s 1,0
DT6: 1,0 < s 3,0
DT6: 3,0 < s 6,0
Sprinkler sralar
1
1
2
Sralar boyunca sprinkler gruplar

arasndaki azami mesafe
(m)
2,8
2,8
2,8
Sprinkler grubu sralar

arasndaki azami mesafe
(m)
2,8
59
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
13 Boru lleri ve denmesi

13.1 Genel
13.1.1
Boru lleri
Boru lleri aadaki metotlardan birisi kullanlarak tayin edilmelidir:

-
aplarn ksmen izelgelerden alnd ve ksmen hesapland (Madde 13.3) n hesaplamal sistemler;
Btn aplarn hidrolik hesaplamayla belirlendii tamamen hesaba dayal sistemler.
Btn hesaplamalarn mutlaka kullanlmas gerektii durumlar dnda, tasarmc aada belirtilen iki sistem
arasnda seim yapabilir:
-
Ara seviye YT sprinkler grubu demeler,

Izgaral veya halkal donanmlar.
13.2 Boru sisteminde basn kayplarnn hesaplanmas

13.2.1
Boru srtnme kayb
Borulardaki srtnme kayb, hesaplamalarn Hazen-Williams forml ile tretildii deerden az olmamaldr:
p=
6,05 x10 5
xLxQ 1,85
1,85
4,87
C xd
Burada;
P: Borudaki basn kayb (bar),
Q: Borudaki debi (L/min),
D: Borunun ortalama i ap (mm),
C: Borunun tipi ve durumu iin bir sabit (izelge 22),
L : Boru ve balantlarn e deer uzunluudur (m).
izelge 22 de verilen C deerleri kullanlmaldr.
izelge 22 - eitli boru tipleri iin C deerleri
Boru tipi
C deeri
Dkme demir
100
Yumuak demir
110
Yumuak elik
120
Galvanizli elik
120
i imento kapl
130
i imento kapl dkme demir
130
Paslanmaz elik
140
Bakr
140
Glendirilmi cam fiberi
140
Not Liste bu amala kullanlacak btn trleri kapsamamaktadr.
Hzdan kaynaklanan basn kayb ihmal edilebilir.
13.2.2
Statik basn fark
Bir sistemdeki birbiriyle bal noktalar arasndaki statik basn fark, aadaki eitlikle hesaplanmaldr:
p= 0,098 h
Burada:
p: Statik basn fark, (bar),
h: Noktalar arasndaki dey mesafe, (m)dir.
60
ICS 13.220.20
13.2.3
TRK STANDARDI
Hz
Kararl durumdaki su hz aada belirtilen deerleri amamaldr:

-
Herhangi vana veya ak lme cihazndan geen suyun debisi 6 m/s,

Sistemdeki herhangi noktadaki suyun debisi 10 m/s.
stenen noktada kararl ak art iin, btn sprinkler gruplarnn ayn anda alt varsaylr.
13.2.4
Balant paralar ve vanalardaki basn kayb
Su ak ynnn 45o veya daha fazla deitii vanalar ve balant paralarndaki srtnmeye bal basn
kayb, Madde 13.2.1de belirtilen forml kullanlarak hesaplanmaldr. Uygun e deer uzunluk,
aadakilerden birisi olmaldr:
a) Cihaz tedarikisi tarafndan belirtildii gibi,
b) a)da bir deer belirtilmemise, izelge 23ten seilir.
Ak ynnde deiimin olduu ve ayn noktada boru apnda bir deiimin olduu bir dirsek, ikili balant
veya drtl balant, varsa e deer boru uzunluu ve basn kayb daha kk ap kullanlarak
hesaplanmaldr.
izelge 23 Ekleme paralar ve vanalarn e deer uzunluu
Ekleme paralar ve
vanalar
90o vidal dirsek
(Standard)
20
120a nn bir C deeri iin dz elik borunun e deer uzunluu

(m)
Anma ap (mm)
25
32
40
50
65
80
100
150
200
250
0,76
0,77
1,0
1,2
1,5
1,9
2,4
3,0
4,3
5,7
7,4
0,30
0,36
0,49
0,56
0,69
0,88
1,1
1,4
2,0
2,6
3,4
0,34
0,40
0,55
0,66
0,76
1,0
1,3
1,6
2,3
3,1
3,9
Standard vidal ikili

balant veya drtl
balant (kollardan ak)
Srgl - dz yollu
1,3
1,5
2,1
2,4
2,9
3,8
4,8
6,1
8,6
11,0
14,0
0,38
0,51
0,63
0,81
1,1
1,5
2,0
Alarm veya geri

dnsz vana
(dner tipli)
2,4
3,2
3,9
5,1
7,2
9,4
12,0
Alarm veya geri

dnsz vana
(mantar tipli)
12,0
19,0
19,7
25,0
35,0
47,0
62,0
Kelebek vana
2,2
2,9
3,6
4,6
6,4
8,6
9,9
Kresel vana
16,0
21,0
26,0
34,0
48,0
64,0
84,0
90o kaynakl dirsek

(r/d=1,5)
45o vidal dirsek
(Standard)
Dier C deerli borular iin, gerekli olduunda uzunluklar aadaki faktrlerle arplarak dntrlebilir
C deeri 100 110 120 130 140

Faktr
0,714 0,85 1,00 1,16 1,33
13.2.5
Hesaplamalarn doruluu
13.2.5.1 Hesaplamalar, izelge 24te verilen birimlerde ve dorulukta yaplmaldr.

61
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
izelge 24 - Hidrolik hesaplamalarn doruluu

Byklk
Birim
m
m
m
L/min
mbar/m
mbar
m/s
m2
mm/min
Uzunluk
Ykseklik
E deer uzunluk
Debi
Basn kayb
Basn
Hz
Alan
Uygulanan su younluu (sprinkler vastasyla
bir metrekarelik alana boaltlan su stunu
ykseklii)
Doruluk
0,01
0,01
0,01
1,0
1,0
1,0
0,1
0,01
0,1
13.2.5.2 Hesaplamalar aadaki ekilde dengelenmelidir:

-
Bir evrimdeki basn kaybnn cebirsel toplam (0 1) mbara eit olmal,

Bir kesime noktasnda su ak balantsnn olduu yerde hesaplama 1 mbar ile dengelenmeli,
Bir birlemede su aknn cebirsel toplam (0 0,1) L/mine eit olmaldr.
13.3 n hesaplamal sistemler

13.3.1
Genel
13.3.1.1
Boru ebatlar ksmen izelgelerden ve ksmen de hidrolik hesapla belirlenmelidir. Boru aplar,
herhangi sprinklere giden suyun ak ynnde artmamaldr.
13.3.1.2
Sprinkler grubundaki boru sistemi boyutlar ve her boyuttaki boruyla beslenen sprinkler grubunun
ez fazla says her gruptaki sadece son ya da drt sprinkleri besleyen borular belirten izelge 27 deki
hafif tehlike durumu haricinde izelge 30da belirtildii gibi olmaldr.
13.3.1.3
Her tasarm noktasnda, ak ynndeki borularn ebad, hafif tehlikeler iin Madde 13.3.3.2 ve
sradan tehlikeler iin Madde 13.3.4.2 de belirtildii gibi hesaplanmaldr.
13.3.1.4
Dallandrlan borular dndaki datma borusunu sralara balayan ykselticiler ve alaltclar ve

tekli pskrtclere bal borular, datma borular olarak dikkate alnmal, buna gre boyutlandrlmaldrlar.
13.3.2
13.3.2.1
Tasarm noktalarnn konumu

Tasarm noktas yatay bir datma borusunun aadakilerden birisine baland noktada
olmaldr:
-
Bir eriim kolu borusu,

Datm borularna bir ykseltici veya alaltc balant aralklar,
Tekli bir sprinkleri besleyen boru.
Her tasarm noktasnda ak ynndeki sprinkler grubunun azami says izelge 25 ve izelge 26 da
belirtildii gibi olmaldr.
13.3.2.2
Hafif tehlikeli tesisatlardaki tasarm noktas, izelge 25teki 3. kolonda belirtilen sprinklerin ak
ynnde olmaldr.
izelge 25 - Tasarm noktalarnn yeri - HT
Tehlike snf
HT
62
Odada bir eriim kolundaki

sprinkler grubunun says
3
>4
ninci sprinklerin ak ynndeki

tasarm noktasnn yeri,
n
3
4
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
13.3.2.3 Sradan ve yksek tehlike tesisatlarnda tasarm noktas, izelge 26daki 3. kolona gre eriim
borular ve datma borularnn kesime noktasnn knda olmaldr.
Bir odadaki bir dizi eriim kolundaki veya bir tekli datma borusunda sprinkler grubunun says, tasarlanm
datma borular iin sprinkler grubunun saysna eit veya daha az olduu durumda, (izelge 26 stun 2),
tasarm noktas, kontrol vana setine hidrolik bakmdan en yakn eriim kolunun veya dizisinin datma
borusuna balant noktann knda olmaldr.
Not 1 - ekil 16 tipik eriim kollar dizisini gstermektedir.
Not 2 - Uygun tasarm noktalaryla birlikte boru donanm rnekleri DT iin ekil 17, ST iin ekil 18 ve YTIi
ve YTD iin ekil 19, ekil 20, ekil 21 de verilmitir.
izelge 26 - Tasarm noktalarnn yeri - ST, YT ve YTD
Tehlike snf
Odadaki bir datma

borusundaki sprinkler
grubunun says
>16
>18
>48
ST
YTI ve YTD
13.3.3
ninci sprinklerin bulunduu bir eriim

koluyla kesien bir datma borusundaki
tasarm noktasnn konumu
n
17
19
49
Eriim kolu
yerleimi
iki ulu
dierleri
tamam
Hafif tehlike - HT
13.3.3.1 Tasarm noktasnn kndaki eriim kolu borularnn ve merkezden datm yapan borularnn
ebad, izelge 27 de belirtildii gibi olmaldr.
Hidrolik hesaplamann mmkn olmas durumunda, tasarm noktas ve kontrol vana seti arasna, 25 mm
apl boru yerletirilmesine izin verilmelidir. Ancak iki sprinkler noktas kesin ise, 25 mm apl bir boru, 3nc
ve 4nc sprinkler grubu arasna yerletirilmemelidir.
izelge 27 - HT montajlar iin eriim kolu borusu aplar
Borular
Btn eriim kolu borular ve
u datma borular
ap
(mm)
20
25
Eriim kolu borusundaki en fazla

sprinkler grubu says
1
3
13.3.3.2 Bir dizinin her uzantsnda kontrol vana seti ve tasarm noktas arasndaki btn borular, izelge
28 ve izelge 29 da verilen deerler kullanlarak, hidrolik hesaplamayla boyutlandrlmaldr.
izelge 28 - Kontrol vana seti ve herhangi tasarm noktas arasndaki en fazla srtnme kayb - DT
Odada veya bir eriim kolundaki
sprinkler grubunun says
Yn deimeleri dhil olmak

zere en fazla srtnme kayb
(Not)
(bar)
0,9
0,7
0,7
Eriim kolu ve
datma borusu kayb iin
izelge 29 kolon 2 ve kolon 3

3
>4
izelge 29 kolon 3
Bir tekli hatta, bir dar odada
izelge 29 kolon 3
veya bir at tepesinde > 3
Not Birden ok katl binalardaki basn kayb, ilgilenilen sprinklerin seviyesi ve en yksek kattaki
sprinkler grubunun seviyesi arasndaki statik basnca eit miktarda artrlabilir.
13.3.3.3 Bir ara borusunda ikiden fazla sprinkler varsa, 2 sprinkler noktas ve datma borusu arasndaki
basn kayb izelge 29 stun 2 de verilen basn kayb kullanlarak belirlenmelidir. Bu balant ve kontrol
vana seti arasnda datma borusundaki basn kayb izelge 29 un 3. kolonunda verilen metre bana
basn kaybyla belirlenmelidir.
63
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Not - Bir DT tesisatndaki denen borunun tamamen hesaba dayal bir rnei, tasarm noktalaryla birlikte,
ekil 17de gsterilmitir.
izelge 29 - DT tesisatlarnda tasarm debileri iin basn kayb
Boru ap
(mm)
Stun 1
Borudaki basn kayb

(mbar/m)
Stun 2
(100 L/min)
44
12
5,5
1,7
0,44
25
32
40
50
65
13.3.4
Stun 3
(225 L/min)
198
52
25
7,8
2,0
Sradan tehlike - ST
13.3.4.1 Ara borusu aplar izelge 30a ve datma borusu aplar izelge 31de verilen deerlere uygun
olmaldr.
izelge 30 - ST tesisatlarnda ara borusu aplar
Ara borular
Deme
ap
(mm)
25
32
Beslenen en fazla
sprinkler says
1
2
Btn datma
borularnn uzaktan
kumandal ucundaki
sralar - son iki sralar
2 ulu demeler
Son 3 sra
3 ulu demeler
25
32
2
3
Dier btn demeler
25
32
40
50
2
3
4
9
Btn
25
32
40
50
3
4
6
9
ap
(mm)
32
40
50
65
Beslenen en fazla sprinkler

grubu says
2
4
8
16
Son sra
Dier btn boru

sralar
izelge 31 - ST tesisatlarnda datma borusu aplar

Datma borular
Tesisatlarn btn uzantlarnda:
Deme
2 ulu
Btn dierleri
Deme noktalar ve kontrol vana

seti arasnda
Btn
32
3
40
6
50
9
65
18
Madde 13.3.4.2 ye gre hesaplanr
Ara borular 6oden fazla bir adaki atnn altnda boylamasna uzandnda, boru sistemindeki sprinkler
grubunun says alty gememelidir.
64
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Not- Bir ST tesisatndaki boru demesinin tamamen hesapland bir rnei tasarm noktalaryla birlikte,
ekil 18 de gsterilmitir.
13.3.4.2 Tesisatn en hareketli alanndaki tasarm noktas ve kontrol vana seti arasndaki boru aplar
Madde 13.3.4.3 ve Madde 13.3.4.4te dzenlendii gibi olan durumlar haricinde, 1000 L/min lik bir debiyle
srtnmeden dolay toplam basn kayb 0,5 bar gememesi salanacak ekilde hesaplanmaldr.
13.3.4.3 Birden fazla katl binalarda platformlar veya sundurmalar gibi belirli sayda farkl seviyelerin olduu
yerlerde tasarm noktasndaki 0,5 bar basn kayb, binadaki en yksek sprinkler noktas ve ilgilenilen katta
uzaktaki alan tasarm noktas arasndaki ykseklik farknn neden olduu statik basnca eit miktarda
artrlabilir.
Btn bu durumlarda, en yksek sprinkler seviyesi ve tesisat basn gstergesi arasndaki ykseklik fark,
gerekli basnla birlikte tesisat basn gstergesinde sistemi tamamlama belgesinde belirtilmelidir.
13.3.4.4 Sistemin tamam ortak su beslemesine bal ST3 veya ST4 ve YT veya YTD alanlarn ierdii
durumda, ST3 iin aada verilen rnekteki gibi 0,5 bar, en fazla srtnme kayb, basncn % 50si orannda
artrlabilir.
rnek (bir ST3 tesisat iin )
Statik basn hari kontrol vana setinde gereken basn
(ST3 iin izelge 6)
En yksek sprinkler ve kontrol vana seti arasndaki
ykseklik farkna gre basn fark
1,4 bar
Kontrol vana setinde gereken basn
1,2 bar
=====
2,6 bar
rnein YT de uygun ak iin kontrol vana

setindeki mevcut basn
6,0 bar
Fazladan kullanlabilecek basn:

(6,0 - 2,6) nn % 50 si = 1,7 bar
Aadaki en fazla basn kaybn hesaba katacak ekilde boru sistemi boyutlandrlmaldr:
0,5 + 1,7 (1000/150)2 = 1,43 bar
13.3.5
Yksek tehlike - YT ve YTD (ara seviye sprinkler gruplar hari)
13.3.5.1 Boru aada verile kriterlere gre boyutlandrlmaldr:

-
Tasarm younluu,
Sprinkler gruplar arasndaki aklk,
Kullanlan sprinkler grubunun K faktr,
Su beslemesinin basn / debi karakteristii.
Hibir borunun anma ap, 25 mmden kk olmamaldr.
13.3.5.2 izelge 7 (1)e uygun su beslemeli ve K faktr 80 olan sprikler grubu tesisatlar iin, eriim kolu
borular ve datma borular iin izelge 32 ve izelge 33teki boru ebatlar uygulanmaldr.
Herhangi bir eriim kolu borusu zerinde drtten fazla sprinkler yerletirilmemelidir. Eriim kolu borular ap
150 mmden fazla olan datma borularna balanmamaldr.
Not - izelge 32, izelge 33e ve boru aplarnn tamamen hesaba dayandrld tasarm noktalarna gre
bir boru demesinin rnei, ekil 19da verilmektedir.
65
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
izelge 32 - izelge 7 (1 veya 2)de verildii gibi basn ve ak karakteristikleriyle YT tesisatlar iin eriim
kolu boru aplar
Eriim kolu borusu
Btn datma
borularnn uzak
ucundaki eriim kollar
Dier eriim kollar
Deme
ap
(mm)
2 ulu demeler,
son iki eriim kolu
25
32
Borudan beslenen en
fazla sprinkler grubu
says
1
2
3 ulu demeler,
son eriim kolu
25
32
2
3
25
32
40
25
32
2
3
4
3
4
Dier demeler
sadece son eriimin
kolu
Tamam
izelge 33 - izelge 7 (1) de verildii gibi basn ve ak karakteristikleriyle YT tesisatlarnda tasarm

noktasnn kndaki datma borusu aplar
Datma borular
Tesisatn u
noktalarndaki borular
Tasarm noktalar ve
kontrol vana seti
arasndaki borular
ap
(mm)
32
40
50
65
80
100
Datma borusundan beslenen azami sprinkler

grubu says
2
4
8
12
18
48
Madde 13.3.5e gre hesaplanr
13.3.5.3 izelge 7 (2)ye uyan veya Madde 7.3.2.6 ile dzenlendii gibi ve K faktr 80 olan sprinkler
gruplaryla su beslemeli tesisat iin, eriim kolu borular ve datma borular iin boru ebatlar izelge 32 ve
izelge 34ten belirlenmelidir.
Hibir eriim kolu borusuna drtten fazla sprinkler yerletirilmemelidir. ap 150 mmden fazla olan datma
borularna eriim kolu borusu balanmamaldr. Drt tarafnda ucu olan sistemlerde ap 65 mmden az
datma borular kullanlmamaldr.
bir boru demesinin rnei, ekil 20 de verilmitir.
izelge 34 - izelge 7 (2, 3 veya 4)de verildii gibi basn ve debi karakteristikleriyle YT tesisatlarnda
tasarm noktasnn knda datma borusu aplar
Datma borular
Sistemin uzantlarndaki borular
Tasarm noktalar ve kontrol vana

seti arasndaki borular
Boru ap
Datma borusundan beslenen
mm
azami sprinkler grubu says
50
4
65
8
80
12
100
16
150
48
Madde 13.3.5e gre hesaplanr
13.3.5.4 izelge 7 (3)de gsterilen artlara ve K faktr 80 olan sprinkler grubuyla ve izelge 7 (4)de
gsterildii gibi K faktr 115 olan sprinkler grubuyla uyumlu su beslemeli tesisatlar iin eriim kolu borular
ve datma borular iin boru ebatlar izelge 34 ve izelge 35ten belirlenmelidir.
66
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Bir kenarda sonlanan ayarlamada, herhangi bir eriim kolu borusuna alt sprinklerden fazla sprinkler
taklmamaldr. ki ucu merkezde sonlanan demede herhangi bir eriim kolu borusuna drt sprinklerden
fazla sprinkler taklmamaldr. ap 150 mmden fazla bir datma borusuna eriim kolu borular
balanmamaldr. ap 65 mmden az olan datma borular 4 ucu merkezde sonlanan sistemlerde
kullanlmamaldr.
bir boru demesi rnei, ekil 21de verilmitir.
izelge 35 - izelge 7 (3 veya 4)de verildii gibi basn ve debi karakteristikleriyle YT tesisatlar iin eriim
kolu boru aplar
Eriim kolu borular
Deme
Btn datma borularnn

uzak ucundaki eriim kollar
U taraf,
son eriim kolu
ap
(mm)
40
50
65
Boruyla beslenen azami

sprinkler says
1
3
6
32
40
50
65
32
40
1
2
4
6
1
2
32
32
40
50
2
1
2
4
Dier eriim kollar
Btn datma borularnn

uzak ucundaki eriim kollar
Dier eriim kollar
Btn eriim kollar
ki ucu merkezde
sonlanan
son eriim kolu
3 ve 4 ucu merkezde
sonlanan
13.3.5.5 Tasarm noktas ve kontrol vana seti arasndaki basn kayb, hesaplamayla belirlenmelidir.
izelge 7de gsterilen debilerde basn kayb, tasarm noktasnda gereken basn, en yksek sprinkler ve
kontrol vana seti arasndaki ykseklik farkna eit olmal ayrca statik basn toplam, mevcut basnc
gememelidir.
En yksekteki sprinklerin tasarm noktas akn geli ynnde olduu durumda, daha yksek statik yk
gerektiren ksm kendi datma borusuna sahip olmaldr.
Riskli her blm besleyen datma borusunda, basn kayb uygun bir ekilde boyutlandrlm datma
borularyla dengelenebilir.
67
ICS 13.220.20
Aklama
1 Merkezden beslemeli iki ulu
2 Sondan beslemeli ulu
TRK STANDARDI
3 Merkezden beslemeli ulu

4 Sondan beslemeli iki ulu
ekil 16 Eriim kolu boru dizisi rnekleri
68
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Aklama
Bir kontrol vana seti
Kontrol vana seti ile:
1 (2 sprinkler noktas )
2 (3 sprinkler noktas )
3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 ve 10 (2 tarafl sprinkler noktas kmeleri) arasndaki basn
kayplar srasyla (0,7, 0,7, 0,9) bardr.
20, 25, 32 olarak gsterilen boyutlar, hesaplama sonucundaki muhtemel boru boyutlarn belirtmektedir.
Btn boru boyutlar milimetre cinsinden verilmitir
ekil 17 - Bir DT tesisatnda, tasarm noktalarnn uygulanma rnei
69
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
ller mmdir.
Aklama
1 Kontrol vana seti
1 (2 sprinkler noktas)
2 (3 sprinkler noktas)
3, 5, 6 ve 7 (2 sprinkler noktas)
4 ekil 17de verilmitir
ekil 18 - Bir ST tesisatnda, tasarm noktalarnn (1 ila 7) uygulanma rnei
70
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Aklama
1 48 sprinkler noktas
2 Datma borusu uzants (erime kolu boru balants bulunmayan ksm)
3 Kontrol vana seti
ekil 19 - izelge 32 ve izelge 33e gre boru boyutlaryla birlikte yksek tehlike snfndaki tesisata ait
tasarm noktalarnn uygulanma rnei
71
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Aklama
3 Kontrol vana seti
tasarm noktalarnn uygulanma rnei
72
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Aklama
3 Kontrol vana seti
tasarm noktalarnn uygulanmas rnei
13.4 Tamamen hesaba dayal sistemler

13.4.1
Tasarm younluu
Boalma younluu, drt sprinkler tarafndan kapsanan metrekare cinsinden alana blnen birbirine en
yakn drt sprinkler grubundan litre cinsinden dakikada akan toplam ak olarak alnmaldr. Ayrca drt
sprinklerden daha az sayda sprinklerin almas durumunda, boalma younluu, sprinkler grubuyla
kapsanan alana blnen herhangi bir sprinkler akn en dk deeri olarak alnmaldr.
Her korunan veya mevcut korunan alandan hangisi kkse, her su beslemesi veya mevcut besleme
birleimli drt sprinkler grubunu ihtiva eden boalma younluu, Madde 7 de belirtilmi tasarm
younluundan az olmamaldr.
Her sprinkler tarafndan kapsanan alan bir hat hlindeki balantl dik alardaki bitiik sprinkler grubu ve
kapsanan alann snrlar veya en yakn sprinkler grubuna yar mesafeden hangisi bykse onun arasndaki
orta hatta izilen merkez izgisiyle tanmlanmaldr (ekil 22). Raflar hlindeki dzenlemelerde sprinkler
gruplarnn at veya tavan ve ara seviyelere yerletirildii durumda hesaplamalar debi ve basn art
dikkate alnarak ezamanl yaplmaldr.
73
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
ekil 22 Her bir sprinklerin kapsad alann belirlenmesi
13.4.2
Etki alannn yerleri
13.4.2.1 Hidrolik bakmdan en elverisiz konum

Sprinkler aralndaki, demesindeki, yksekliindeki, aklk merkezlerindeki, sprinkler delik boyutundaki
ve boru boyutlarndaki, hatta btn muhtemel yerlerdeki deiimler ister datma borularnda veya eriim
kolu borularyla balanan datma borular arasnda olsun etki alannn hidrolik bakmdan en elverisiz yeri
belirlenirken dikkate alnmaldr (ekil 23, ekil 25 ve ekil 26).
Izgaral yaps olan tesisatlarda hidrolik bakmdan en elverisiz etki alannn doru konumu, en yksek
basnla ayn etki alanna sahip olan sprinkler menzili, en elverisiz konum olarak belirlenir.
Dairesel tesisatlarda hidrolik bakmdan en elverisiz etki alannn doru konumu, en yksek basnla ayn
etki alanna sahip olan sprinkler menzili, en elverisiz konum olarak belirlenir.
13.4.2.2 Hidrolik olarak en elverili konum

ster datma borularnda veya eriim kolu borularyla balantl datma borular arasnda olsun, isterse
sahann en elverili konumu hidrolik bakmdan belirlenecei zaman btn muhtemel yerler dikkate
alnmaldr (ekil 23 ila ekil 26).
13.4.3
Etki alannn ekli
13.4.3.1 Hidrolik olarak en elverisiz konum

Etki alan mmkn olduu kadar drtgene yakn, sprinkler demesine (ekil 23) ve aadakilere gre
simetrik olmaldr:
a) Merkez ve dairesel dzenlemeler durumunda alann en uzak kenar, merkez hattnda sonlanan
demenin bulunduu erime kolu veya erime kolu iftiyle belirlenmelidir. Tam bir erime kolu veya
erime kolu iftinden olumayan sprinkler grubu, dikdrtgen alana gre bir sonraki akn geli
ynndeki erime kolu srasndaki datma borusuna mmkn olduu kadar yakn olarak
dzenlenmelidir (ekil 23 ve ekil 25).
74
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
b)
6oden byk bir eime sahip bir atnn srtna paralel olarak uzanan erime kollarnn olduu yerde
veya 1,0 metre derinliinden fazla aralklardan oluan iki kiri arasndaki dikmeler boyunca zgaral
dzenleme durumunda L etki alannn karekknn iki katna eit veya daha byk olacak ekilde
alann uzak kenar erime kollarna paralel bir L uzunluuna sahip olmaldr.
c)
Btn dier zgaral dzenlemeler durumunda alann uzak kenar, etki alannn uzak kenar erime
kollarna paralel uzak kenarnn uzunluu L, etki alannn karekknn 1,2 katna eit veya daha byk
olmaldr.
13.4.3.2 Hidrolik olarak en elverili konum

Etki alan mmkn olduu kadar kareye yakn ve aadakiler gibi olmaldr
a)
Alan merkez veya dairesel dzenlemeler durumunda, sadece bir datma borusunda sprinkler grubunu
ieren muhtemel yerler olmaldr. Merkezde sonlanan tesisatlarda erime kollarnn bir paras veya
erime kollarnda almas maksadyla hesaplanm sprinkler grubu says, her erime kolunda veya
hidrolik bakmdan en elverili yerde her erime kolunda veya erime kollar iftinde yerletirilmelidir. Bir
btn erime kolu veya erime kolu iftinden olumayan sprinkler grubu hidrolik olarak en yakn yerdeki
bir sonraki erime kolu srasna yerletirilmelidir (ekil 24 ve ekil 26),
b)
Izgaral dzenlemelerde alan, hidrolik bakmdan en elverili yerdeki erime kollarnn zerine
konumlandrlmaldr. Erime kolu zerine herhangi bir ekilde yerletirilemeyen sprinkler gruplar, bir
sonraki srada, hidrolik olarak en yakn konuma yerletirilmelidir (ekil 23).
ekil 23 - Bir kenarl ve iki blml demelerde en elverisiz etki alanlar
75
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
ekil 24 - Bir kenarl ve iki blml boru demelerinde en elverili etki alanlar
Aklama
1 En elverisiz etki alan
2 En elverili etki alan
3 Ykseltici
4 ncelenen drt sprinkler
ekil 25 Izgara biiminde denen borunun etki alannn, en elverili ve elverisiz alanlar
76
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Aklama
1 En elverisiz alan
2 En elverili alan
3 Ykseltici
4 ncelenen drt sprinkler
ekil 26 - Bir dairesel boru demesinde en elverisiz ve en elverili etki alanlar
13.4.4
En dk sprinkler tahliye basnc
Etki alanndaki btn sprinkler grubu alt zaman, hidrolik olarak en elverisiz ekilde yerletirilmi
sprinklerdeki basn, Madde 13.4.1te belirtilen younlua ulamas iin gereken basntan veya aadakiler
den hangisi yksekse ondan az olmamaldr:
-
DT de 0,70 bar,
ST de 0,35 bar,
Raf tipi sprinkler grubu hari YT ve YTD de 0,50 bar,
tal raf sprinkler grubunda 2,00 bar.
13.4.5
En kk boru aplar
Boru ap izelge 36da gsterilenden az olmamaldr.

izelge 36 - En kk boru aplar
Risk
DT
80den byk olmayan bir K faktrne sahip ST ve YT
yatay ve yukar doru boru balantl sprinkler
Dierleri
ap
(mm)
20
20
25
Kontrol vana setinin tesisat tarafndaki boru aplar, atal ve halka biimleri haricinde sadece su ak
ynnde azalabilir.
Yukar doru sprinkler grubu 65 mm apl bir boruya veya gecikmeli tipse, 50 mmden byk apl hi bir
boruya balanmamaldr. Asl sprinkler grubu ap 80 mmden byk bir boruya dorudan balanmamaldr.
Geni apl borular iin sprinkler saptrcsndan ana borunun azna olan mesafenin bu borunun apnn 1,5
katndan az olmamas iin bir kol borusu tutturulmaldr.
14 Sprinkler tasarm karakteristikleri ve kullanm

14.1 Genel
Not - Bu standard sadece EN 12259-1 de belirtilen sprinkler tiplerinin kullanmn kapsar.
77
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Sadece yeni (kullanlmam) sprinkler grubu kullanlmaldr. EN 12259-1de belirtilen durumlar dnda
sprinkler grubu boyanmamaldr. Sprinkler grubu hibir sebeple deitirilmemeli veya Madde 14.9da
belirtilen durum dnda imalat yerinden sevk edilmesinden sonra herhangi bir ssleme veya kaplama
yaplmamaldr.
14.2 Sprinkler tipleri ve uygulama

14.2.1
Genel
Sprinkler grubu, izelge 37ye uygun olarak ve Madde 14.2.2 ila 14.2.4te belirtildii gibi, eitli tehlike
snflar iin kullanlmaldr.
izelge 37 - eitli tehlike snflar iin sprinkler tipleri ve K faktrleri
Tehlike snflar
DT
Tasarm younluu
(mm/min)
2,25
ST
5,0
YT ve YTD tavan veya at

sprinkler grubu
10
> 10
Yksek istif hlindeki

depolamada YTD ara
seviyedeki sprinkler grubu
14.2.2
Sprinkler tipi
Anma K faktr
Klasik, pskrtme, tavan, ani

boaltma, dz pskrtme,
gmme, rtl ve yan duvar
Klasik, pskrtme, tavan, ani
boaltma, dz pskrtme,
gmme, rtl ve yan duvar
Klasik, pskrtme
57
Klasik, pskrtme
Klasik, pskrtme ve dz
pskrtme
80
80 veya 115
115
80 veya 115
Tavan, ani boaltma, gmme ve rtl dzen
Tavan, ani boaltma, gmme ve rtl sprinkler gruplar ST4, TY veya YTD alanlarnda yerletirilmemelidir.
Harekete geirmede alma konumuna den geri ekilen saptrclar rneinde olduu gibi, sabit
saptrcsz sprinkler grubu aadaki durumlara uygulanmamaldr:
a)
b)
c)
Tavann yataydan 45o den fazla eimde olmas,

Korozyona neden olan veya yksek toz ieriine sahip gibi gzken ortam artlarnda,
tal raflarda, raflarn altnda.
14.2.3
Yan duvar dzeni
Yan duvar sprinkler gruplar, YT tesisatlarnda veya ST depolama alanlarnda veya asl tavanlarn zerinde
yerletirilmemelidir. Bu sprinkler gruplar sadece dz tavanlarn altna yerletirilebilir.
Yan duvar sprinkler gruplar sadece aadaki durumlarda kullanlmaldr:
a)
Depolamasz AT, ST1, ST2 ve ST3te,
b)
ST3 depolama tehlikeleri durumunda,
c)
YT de koridorlarn, kablo kanallarnn ve kolonlarn korunmasnda.
14.2.4
Dz pskrtc dzeni
Dz pskrtcl sprinkler gruplar sadece rtl boluklarda, asl ak tavanlarn zerinde ve raflarda
kullanlmaldr.
14.3 Sprinkler gruplarndan ak

Bir sprinkler grubundan akan suyun debisi, aadaki bant hesaplanmaldr:
Q = Kx P
Burada;
Q : Debi, (L/min),
K : izelge 37de verilen sabit,
P : Basntr (bar).
78
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
14.4 Sprinkler scaklk derecelendirmeleri
Sprinkler gruplar, beklenen en yksek ortam scakl zerinde ancak 30 oCtan az olmayan scaklk
derecelendirilmesiyle seilmelidir.
Dam penceresi veya cam, atlar vb. altnda havalandrlmayan rtl alanlarda, 93 oC veya 100 oCa kadar
yksek alma scaklndaki sprinkler gruplarnn yerletirilmesi gerekebilir. Is yayan kurutma frnlar,
stclar ve dier cihazlarn bulunmas durumunda, sprinkler derecelendirmesine zel dikkat gsterilmelidir.
Not 1 - Ilman iklimlerde norma artlar altnda 68 oC veya 74 oC derecelendirmesi uygundur.
Not 2 - Sprinkler gruplar scaklk derecelendirmesini gstermek iin, EN 12259-1e gre aadaki gibi renk
kodlamas yaplmtr.
o
Sprinkler haznesi
Turuncu
Krmz
Sar
Yeil
Mavi
Lila
Siyah
C
57
68
79
93
141
182
204/260
Eriyebilir balant
Renksiz
Beyaz
Mavi
Sar
Krmz
C
68/74
93/100
141
182
227
14.5 Sprinklerin sl hassasiyeti

14.5.1
Genel
Farkl hassasiyetteki sprinkler gruplar, izelge 38e uygun olarak kullanlmaldr. Sprinkler gruplar raflara
yerletirildii durumlarda, tavandaki sprinkler raflara yerletirilen sprinkler grubuna eit veya onlardan daha
yava tepki veren bir hassasiyete sahip olmaldr.
izelge 38 - Sprinklerin sl hassasiyet snflar
Raf sprinkler
n etkili A tipi kuru
Dierleri
grubu zerindeki
sistemler
tavan
A standard
Hayr
Evet
Evet
Evet
zel
Hayr
Evet
Evet
Evet
Hzl
Evet
Evet
Hayr
Evet
Not - Mevcut sprinkler tesisatna yeni bir sprinkler eklendiinde sprinklerin gereksiz yere harekete
gememesini salamak iin farkl hassasiyetlerin etkisini dikkate almak gerekebilir.
Hassasiyet snflar
Raf
Not Sprinkler tiplerinin ounluu hassasiyetin azalan srasna gre, aadaki tiplerden birisi gibi beyan
edilmitir (EN 12259-1):
-
Hzl tepki,
zel tepki,
A standard tepki.
14.5.2
Dier nlemlerle etkileim
Sprinkler sistemleri ve dier nlemler arasnda olas etkileim dikkate alnmaldr. Sonu olarak, sprinkler
sistemlerinin tepki vermesi engellenmemelidir.
Dier yangn gvenlii nlemlerinin etkin olarak almas, sprinklerin en etkin ekilde almasna bal
olabilir. Bu gibi durumlarda toplam yangn gvenlii nlemleri olumsuz etkilenmemelidir. Yksek tehlike
sistemleri bulunduunda, bu konuya zel dikkat gsterilmelidir.
Sprinkler sistemlerinin etkin olarak almas, yangnn hemen balangta kontrol ve bask altna alnmasna
baldr. Raflara yerletirildii durum haricinde, sprinkler grubu normal olarak sprinkler gruplarndan yatay
olarak geen ateten yanabilen scak gazlarn akyla harekete gemektedir. Bu nedenle, hi bir ey bu
yanc gazlarn yatay akn engellememelidir.
79
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
14.6 Sprinkler mahfazalar

Tavan ve ani boaltma sprinkler gruplar dndaki sprinkler gruplar, kaza sonucu oluan mekanik hasar
tehlikesi durumunda yerletirilir. Bu sprinkler grubuna uygun bir metal koruma tutturulmaldr.
14.7 Sprinkleri sudan koruyucu perde

Raflarda veya delikli raflarn altnda, platformlarda, demelerde veya benzer yerlerde yerletirilen sprinkler
gruplar daha yksek sprinkler veya sprinkler gruplarndan gelen suyun hazne veya eriyebilir elemanlara
yakn yerlerde slanmaya sebep olduu durumda, 0,075 m ile 0,15 m arasnda apa sahip bir metal su
kalkan ile birlikte monte edilmelidir.
Yukar ynlendirilmi sprinkler grubundaki sudan koruyucu perdeler dorudan detektre veya bilezie
taklmamal ve sprinklerin su datmna engel olmasn en aza indirmek iin, herhangi bir destekle
tutturulmu raf destekleri ile birlikte tasarlanmaldr.
14.8 Sprinkler rozetleri

Rozetler, metal veya syla sertleen plastikten yaplmaldr.
Rozetler, tavanlar veya dier yaplar desteklemek iin kullanlmamaldr.
Sprinklerin sya duyarl elemannn grnen ksmnn en stnn altndaki tavandan, rozetin hibir blm
dar kmamaldr.
14.9 Sprinkler grubunun korozyondan korunmas

Korozyona neden olan buharlarn yaygn olduu durumda, bina ve mtemilatna yerletirilen sprinkler
grubu, aadaki yollardan birisiyle korunmaldr:
a) EN 12259 -1 e uygun olarak tedariki tarafndan uygulanan uygun bir korozyona kar direnli kaplama
ile,
b) Montajdan bir kez nce bir kez de sonra uygulanan petrol rn jel kaplama ile.
Sprinkler haznelerine korozyona kar iyiletirme ilemi uygulanmamaldr.
15 Vanalar
15.1 Kontrol vana seti
Her tesisat, EN 12259-2 veya EN 12259-3 e uygun bir kontrol vana setine sahip olmaldr.
15.2 Durdurma vanalar

Btn durdurma vanalar sprinkler gruplarna olan su beslemesini aadaki ekillerde kesebilir:
-
Saat ynnde kapatlarak,

Ak veya kapal olduunu aka gsteren bir gsterge ile,
Bir kayla ve asma kilitle veya e deer bir biimde gven altna alarak doru konumda emniyete alarak.
Bu standardda belirtilen durumlar dnda durdurma vanalar, kontrol vana setinin suyun ak ynnde
kullanlmamaldr.
Yksek statik basnlarn bulunmasnn muhtemel olduu zellikle yksek binalarda, btn durdurma, deney,
boatma ve ani boaltma vanalarnn sistem basncna uygunluunun salanmasna zen gsterilmelidir.
15.3 Halka ebeke vanalar

Sprinkler sistemlerinin bina ve mtemilatndaki bir halka, ebeke besleme boru ayarlamasyla beslendii
durumda blmlere dairesel girii engellemek iin, hibir ksmda 4ten fazla kontrol vana seti bulunacak
ekilde durdurma vanalar yerletirilmemelidir.
15.4 Boaltma vanalar

Boaltma vanalar, boru sistemini boaltmaya imkn vermek iin, izelge 39da belirtildii gibi monte
edilmelidir.
80
ICS 13.220.20
a)
b)
c)
d)
e)
TRK STANDARDI
Taklysa, kontrol vana setinin veya bu setin ak ynnde durdurma vanasndan hemen sonra suyun
ak ynnde,
Ak ynnde herhangi bir yardmc alarm vanasndan hemen sonra,
Ak ynnde herhangi bir yardmc durdurma vanasndan hemen sonra,
Kuru boru veya yardmc kontrol vana seti ve deney iin yerletirilmi herhangi bir yardmc durdurma
vanas arasnda,
Suyun kurulumda tek sprinklerin bulunduu alaltma borular dnda boaltma vanasyla
boaltlamad, herhangi bir boru ile olmaldr.
Vanalar borunun alaktaki ucuna monte edilmeli ve izelge 39da belirtildii gibi boyutlandrlmaldr. k,
demenin 3 mden daha yukarsnda olmamal ve ucunda bir pirin tapa monte edilmelidir.
izelge 39 - Boaltma vanalarnn en kk ap
Boaltma vanas
DT tesisat
ST veya YT veya YTD tesisat
Yardmc tesisat
A blgesi
Srgl datma borular, ap 80
Srgl datma borular, ap > 80
Srgl eriim kolu borular
Kuru veya yardmc alarm vanas ve deney iin yerletirilmi
yardmc durdurma vanas arasndaki srgl boru sistemi
Vana ve borunun en kk ap
(mm)
40
50
50
50
25
40
25
15
15.5 Deney vanalar

15.5.1
Alarm ve pompa altrma deney vanalar
Aadaki deneyi yapmak iin 15 mm deney vanalar uygun bir ekilde monte edilmelidir:
a)
b)
c)
d)
e)
Aadakilerin hemen su ak ynnde suyun ekilmesiyle hidrolik alarm ve herhangi elektrik alarm
basn anahtar:
- Islak alarm vanas ve herhangi suyun ak ynndeki ana durdurma vanalar,
- Alternatif alarm vanas.
Ana su besleme durdurma vanasnn suyun ak ynnde ve aadakilerin akn geldii ynden su
ekilmesiyle hidrolik alarm ve elektrik alarm basn anahtarlar:
- Alternatif alarm vanas,
- Kuru boru alarm vanas,
- n etkili alarm vanas uyarl vanas.
Su ak alarmnn suyun ak ynnden su ekilmesiyle kontrol vana setinin suyun ak ynne
yerletirilen herhangi ak alarm vanas,
Otomatik pompa altrma cihaz,
Kontrol vana setinin akn geldii ynne yerletirilmi basn tank sprinkler alarm ak anahtar veya
herhangi pompa.
15.5.2
Uzaktan kumandal deney vanalar
Birleik balantlaryla birlikte deney vanasn ve datma borusunda hidrolik bakmdan en uzaktaki balanan
tekli bir sprinklerden boalmaya eit bir ak aktaran boru sistemini ieren deney tesisi salanmaldr.
15.6 Ani boaltma balantlar

Kalc ekilde yerletirilmi vanalarla veya bu vanalar olmadan ani boaltma balantlar, tesisat datma
borularnn eriim kolu boru balants bulunmayan ksmnn ularna balanmaldr.
Ani boaltma balantlar, datma borular gibi ayn anma boyutunda olmal ve pirin bir tapa veya kapakla
monte edilmelidir.
Belirli durumlarda eriim kollarnda (rnein, bir bo ulu balant biiminde) ani boaltma balantlar
taklmas istenilebilir.
81
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Ani boaltma balantlarnn boru sisteminin periyodik ani boaltmas iin kullanlmasna ek olarak, suyun
mevcut olduunu kontrol etmek, basn ve debi deneylerini yapmak iin ani boaltma balantlar
kullanlabilir.
Tamamen suyla dolu boru sistemleri, scaklk artna bal olarak basncn artmasyla hasar grebilir.
Havann tamamen boaltlmas sz konusu olduunda (rnein, ularda havann tamamen atlmas ihtimali
varsa) tesisata bir basn tahliye vanasnn taklmasna dikkat edilmelidir.
15.7 Basn gstergeleri

15.7.1
Genel
Basn gstergesinin skala blntleri, aada verilenleri gememelidir:

a) 10 bardan az veya 10 bara eit bir en byk skala deeri iin 0,2 bar,
b) 10 bardan byk en byk skala deeri iin 0,5 bar.
En byk skala deeri en byk basncn %150si seviyelerinde olmaldr.
15.7.2
Su besleme balantlar
Her ehir ebeke balants, besleme borusu durdurma vanas ve geri dnsz vana arasna bir basn
gstergesiyle monte edilmelidir (A gstergesi).
Her pompa beslemesi, geri dnsz vanann hemen nne suyun ak ynnde ve herhangi bir k
durdurma vanasnn suyun ak ynnde, besleme borusunda bir snml basn gstergesiyle birlikte
monte edilmelidir.
15.7.3
Kontrol vana seti
Aadaki yerlerin herbirine bir basn gstergesi monte edilmelidir:

a) Her kontrol vana setinin hemen giriinde (gsterge B),
b) Her kontrol vana setinin hemen giriinde (gsterge C),
c) Her deiken veya kuru yardmc kontrol vana setinin hemen giriine, fakat herhangi durdurma
vanasnn knda.
Kuru alarm vanalarndaki B gstergesi, ulalan en byk basnc gsteren bir gstergeye sahip olmaldr.
15.7.4
Basn gstergelerinin tesisattan karlmas
Tesisata su veya hava beslemesi kesilmeksizin, her basn gstergesinin karlmasn mmkn klan aralar
salanmaldr.
16 Alarmlar ve alarm cihazlar

16.1 Su ak alarmlar
16.1.1
Genel
Her kontrol vana seti, her ikisi de alarm vanasna mmkn olduu kadar yakn, uzaktan kumandal alarm
gstergesi iin bir elektrikli cihaz ve EN 12259-4 ye uygun bir su motoru alarmyla birlikte verilmelidir. Bir
tekli alarm motoru veya alarm an ayn alarm odasna yerletirilmesi ve alarm vanas altnda
gstermesi iin her alarm vanasna bir gsterge taklmas kouluyla slak alarm vanalaryla birlikte
yerletirilebilir.
Her su motoru alarm an tesisat numarasyla birlikte belirgin bir ekilde iaretlenmelidir.
16.1.2
Su motoru ve an
Su motoru alarm vanasna, balant noktas zerinde merkez hatt 6 mden yksek olmayan ve an d
duvarn dnda olacak ekilde yerletirilmelidir. Temizleme iin kolayca ulalabilir olmas nedeniyle szge,
lle ve alarm vana balants arasna monte edilmelidir. Herhangi bir su ak olduunda grlebilmesi
mmkn klnacak ekilde ayarlanmaldr.
82
ICS 13.220.20
16.1.3
TRK STANDARDI
Su motoruna boru balants
Balant borular, 20 mm apl galvanizli elik veya demir d metal malzeme olmaldr. Alarm vanas ve su
motoru arasndaki borunun e deer uzunluu her yn deiimi iin 2 m e deer uzunluk olarak kabul
edilen 25 mden fazla olmamaldr.
Boru, tesis ierisine yerletirilen durdurma vanasyla tutturulmal ve 3 mmden geni olmayan bir delikten
geen sabit boaltmayla verilmelidir. Paslanmaz elikten veya demir d metal malzemeden yaplm olan
deliin bulunduu levha, boru balantsnn bir paras olabilir.
16.2 Elektrikli su ak ve basn anahtarlar

16.2.1
Genel
Sprinkler sisteminin almasn alglayacak; elektrikli cihazlar basn anahtarlar veya EN 12259-5 e uygun
su ak anahtarlar veya basn anahtarlar olmaldr.
16.2.2
Su ak alarm anahtarlar
Su ak alarm anahtarlar sadece sulu tesisatlarda kullanlmaldr. Tekli sprinklerin almasn simle etmek
iin, deney balants her anahtarn giriine monte edilmelidir. Yaplan bu deney balants tesisatn
boaltma ksmna monte edilmelidir. Geri boaltma borusu, galvanizli elik veya bakr olmaldr.
Tamamen ak deney vanas ve geri boaltma borusunun basn/debi karakteristii, ak anahtarndan
geerek beslenen en kk anma delikli sprinklerinkine eit olmaldr. Her delikli levha boru kna
yerletirilmeli veya paslanmaz elik ya da demir d metal malzeme olmaldr.
Deney srasnda suyun ak grlebilmesi iin, deney borusu k boaltma sistemine gre
konumlandrlmaldr.
16.2.3
Kuru ve n etkili sistemler
Her tesisat Ek Iya gre grnr ve sesli uyar vermesi iin bir dk hava/gaz basn alarmyla
donatlmaldr.
16.3 Yangn ekibi ve uzaktan kumandal merkezi istasyon alarm balants

Sprinkler tesisatndan yangn ekibine veya uzaktan kumandal insan bulunan merkeze alarm sinyalinin
otomatik olarak iletilmesini salayan cihaz, aada verilenleri salamaldr:
a) Balantnn sreklilii,
b) Alarm anahtar ve kontrol birimi arasndaki balantnn sreklilii.
Not - Yangn ekibine dorudan bir balant mevcut ise, hatal yangn alarmlarndan kanmak iin deney
ilemi konusunda kurumlarn mutabakat salanmaldr.
17 Boru sistemi
17.1 Genel
17.1.1
Yer alt boru sistemi
Borular tedarikinin tavsiyelerine gre denmeli ve korozyona kar yeterli dirence sahip olmaldr.
Not -
Aada belirtilen dkme demir, yumuak demir, ii imento ile svanarak astarlanm, takviyeli cam
fiber, yksek younluklu polietilen boru sistemlerinin kullanlmas tavsiye edilmektedir.
Boru tertibatna, zerinden geen aralarn hasar vermesini nlemek iin gerekli nlemler alnmaldr.
17.1.2
Zemin st boru sistemi
Suyun ak ynndeki kontrol vanalarnn boru sistemi, elik veya bakrdan (Madde 17.1.9) veya
artnamelere gre sistemde bunlarn yerine kullanlabilecek baka bir malzemeden yaplm olmaldr. ap
150 mmye eit veya daha az olan elik borulara di aldnda, oluklu ekilde kesildiinde veya makinada
baka bir ilemden geirildiinde, ISO 65 M ye uygun bir en az et kalnlna sahip olmaldr. Geni aplar
iin en az et kalnl, ISO 65 L2ye uygun olmaldr.
83
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Bakr borular, EN 1057ye uygun olmaldr.

Not Kuru, alternatif veya n etkili tesisatlar iin, galvanizli elik kullanlmas tercih edilmelidir.
17.1.3
elik borularn kaynaklanmas
ap 50 mmden az olan borularn ve balantlarn montajn yapan eleman otomatik kaynak cihaz
kullanmyorsa, tesiste kaynak yaplmamaldr. Hibir durumda montajn yapld yerde kaynak yapma, alevle
kesme, lehimleme veya dier herhangi s yayan ilem yaplmamaldr.
Sprinkler boru sisteminin kaynaklanmas aadaki ekilde olmaldr:
-
Btn balantlar tamamen kaynak yaplmal,

Kaynan i taraf su akn engellememeli,
Borudaki apaklar ve cruflar temizlenmelidir.
Kaynaklar, EN 287-1e gre belgelendirilmi olmaldr.
17.1.4
Esnek borular ve balantlar
Sprinkler sistemindeki boru sisteminin farkl blmleri arasnda birbirine gre kayma olmas muhtemel ise
(rnein, balantlarn genilemesi veya bilinen sznt tipleri durumunda) balant, bir esnek blm veya
balant datma ebekesine balant noktasnda monte edilmelidir. Bu balant, aadaki artlar
salamaldr:
a)
b)
Montajdan nce, en fazla alma basncnn drt kat bir deney basnc veya 40 bardan hangisi daha
bykse o basnca dayanabilmeli ve yangna maruz kaldnda sprinkler sisteminin btnln veya
performansn olumsuz ynde etkileyecek paralar iermemelidir.
Esnek borular, srekli basnca dayankl paslanmaz elik veya demir olmayan metal boruya sahip
olmaldr:
1) Esnek borular tamamen uzatlm yere serilmi konumda taklmamaldr.
2) Esnek borular ve balantlar, ara sprinkler gruplarnn besleme borular ile ana datm borusu
arasndaki ayarlama hatalarn gidermek iin kullanlmamaldr.
17.1.5
Boru tesisatnn gmlmesi
Borular, onarm ve deitirme iin kolayca eriilmesini mmkn olacak ekilde yerletirilmelidir. Borular,
beton zemin veya tavan ierisine gmlmemelidir.
Not -
17.1.6
Mmkn olan her yerde borunun denmesi , muayenesi, onarm ve deitirilmesini zorlatracak
zere rtl yerlere yerletirilmemelidir.
Yangn ve mekanik hasara kar koruma
Boru sistemi, borularn mekanik hasara maruz kalmayaca ekilde yerletirilmelidir. Borularn dk tnel
aklkl koridorlarn zerine veya ara seviyelerde veya dier benzer durumlarda yerletirildii durumda,
mekanik hasara kar nlemler alnmaldr.
Su besleme boru sisteminin sprinkler olmayan bir binadan gemesinin kanlmaz olduu durumlarda, sistem
zemin seviyesinde yerletirilmeli ve mekanik hasara kar korumak iin yangna dayankl malzeme ile zeri
kapatlmaldr.
17.1.7
Boyama
klim ve evre artlarnn gerektirmesi durumunda, galvanizli olmayan demir boru sistemi boyanmaldr.
Kaplama, rnein di alrken hasar grmse galvanizli boru boyanmaldr.
Not Olaan d korozyona neden olacak ortam artlar iin ilave koruma gerekebilir.
17.1.8
Boaltma
Btn boru sisteminin boaltlmasn mmkn klacak aralar salanmaldr. Boaltma ilemi kontrol vana
setindeki boaltma vanasndan geirilerek yaplamad durumda, Madde 15.4e gre ilave vanalar monte
edilmelidir.
84
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Kuru, deiken ve n etkili tesisatlarn olmas durumda, eriim kolu borusu, datma borusuna doru en az
% 0,4 eime sahip olmal ve datma borular uygun boaltma vanasna doru en az % 0,2lik bir eime
sahip olmaldr.
Eriim kolu borular, datma borularnn sadece st ksmna veya yan tarafna balanmaldr.
17.1.9
Bakr boru
Bakr borular, sadece herhangi elik borunun kndaki TY, ST1, ST2, ST3 iin su borusu sisteminde
kullanlabilir. Bakr borular, EN 1254e uygun balantlar kullanlarak mekanik balantlarla veya gm
kaynayla birletirilmelidir.
Gm kayna iin bakrdan bakra balantlar ve bakr ve inkonun (pirin) alamlarn ieren balantlar
veya bakr, kalay ve inko (tun) ISO 3677ye uygun olarak yaplmaldr. Gm lehimi balantlar,
yetitirilmi personel tarafndan yaplmaldr.
Bakrdan elie balantlar, paslanmaz elik somunlar kullanlarak flanlanmaldr. Boru, montajn yapld
yerde bklmemelidir.
Galvanik korozyondan kanmak iin n tedbirler alnmaldr.
17.2 Boru destekleri

17.2.1
Genel
Boru destekleri, dorudan binaya veya gerekiyorsa makinalara, depolama raflarna veya dier yaplara tespit
edilebilir. Boru destekleri dier tesisatlar desteklemek iin kullanlmamaldr. Boru destekleri dengeli yk
dalmn salamak iin ayarlanabilir olmaldr. Destekler borunun etrafn tamamen sarmal ve boruya veya
balantlara kaynak yaplmamaldr.
Desteklerin gven altna alnd yap blm, boru sistemini destekleyebilmelidir (izelge 40). ap 50
mmden byk borular, oluklu elik veya gaz beton levhalarla desteklenmemelidir.
Datma borular ve ykselticiler, eksensel kuvvetlerin dikkate alnmas iin uygun sayda noktada
tutturulmaldr.
Desteklerin hi bir blm, yanc malzemeden yaplm olmamal ve ivi kullanlmamaldr.
Bakr boru desteklerinin boruyla temas sonucu oluacak korozyonunu nlemek iin, destekler yeterli elektrik
direncine sahip uygun malzeme ile kaplanmaldr.
17.2.2
Aralk ve konum
Destekler, genel olarak elik boruda birbirinden 4 mden, bakr boruda 2 mden fazla uzaklkta olmayacak
ekilde aralklarla yaplmaldr. ap 50 mmnin zerinde olan borular iin, bu mesafeler aadaki artlardan
biri salanmak kaydyla % 50 artrlabilir:
-
Yapya dorudan balanan birbirinden bamsz iki destek,

izelge 40ta ifade edilenden % 50 daha byk bir yke yataklk yapabilmesi iin kullanlan bir destek.
Mekanik boru balantlar kullanldnda:

-
Her 1 mlik balantda en az bir destek,

Her boru blmnde en az bir destek olmaldr.
Herhangi bir merkezden beslemeli sprinklerin destee olan mesafesi aadakileri amamaldr:
-
ap 25 mm olan boru sistemi iin 0,9 m,

ap 25 mmden byk boru sistemi iin 1,2 m.
Herhangi yukar ynlendirilmi sprinklerden bir destee doru olan mesafe 0,15 mden az olmamaldr.
Dey borular, aadaki durumlarda ilave desteklere sahip olmaldr:
85
ICS 13.220.20
-
TRK STANDARDI
Uzunluu 2 mden fazla olan borular,

Tekli sprinkler gruplarn besleyen uzunluu 1 mden fazla borular.
Dk seviyedeki veya baka trl mekanik etkiyle zedelenebilir borular, aadaki durumlar dnda ayr
ayr desteklenmelidir:
-
Her bir sprinkleri besleyen uzunluu 0,45 mden az yatay borular,

Her bir sprinkleri besleyen uzunluu 0,6 mden az alaltma veya ykseltme borular.
17.2.3
Tasarm
Boru destekleri, izelge 40 ve izelge 41in artlarna gre tasarlanmaldr.

izelge 40 - Boru destekleri iin tasarm parametreleri
20 oC ta asgari yk
En kk kesit alan
Balama cvatasnn en
tama kapasitesi
(Not 2)
kk uzunluu
(Not 1)
(mm2)
(Not 3)
(kg)
(mm)
d 50
200
30 ( M8 )
30
50 < d 100
350
50 ( M10 )
40
100 < d 150
500
70 ( M12 )
40
150 < d 200
850
125 ( M16 )
50
Not 1- Malzeme 200 oCa kadar stldnda, yk tama kapasitesi % 25ten fazla azalmamaldr.
Anma boru ap
(d)
(mm)
Not 2- Di alm ubuklarn anma kesit alan, en dk kesitin gerekletirilmesi iin artrlmaldr.
Not 3- Balama cvatasnn uzunluu tespitlenecek olan malzemenin tipi ve kalitesine baldr. Verilen
deerler beton iindir.
izelge 41 - Dz demir ubuklarn ve kelepelerin en kk boyutlar
Anma boru ap
(d)
(mm)
d 50
50 < d 200
Dz demir ubuklar
Galvanizli
Galvanizsiz
(mm)
(mm)
2,5
3,0
2,5
3,0
Boru kelepeleri
Galvanizli
Galvanizsiz
(mm)
(mm)
25 x 1,5
25 x 3,0
25 x 2,5
25 x 3,0
17.3 rtl meknlardaki boru sistemi

Sonradan yaplan asma tavanlar ve ykseltilmi demeler gibi gizli meknlarda, sprinkler korumasnn
gerektii yerde boru sistemi, aadaki gibi tasarmlanmaldr:
17.3.1
ST meknlar zerindeki asma tavanlar

Tavan zerindeki sprinkler grubu, tavann altndaki sprinkler grubu gibi ayn eriim kolu borusundan
beslenebilir. n hesaplamal sistemlerde, boru aplarnn tayini iin btn sprinkler gruplar birlikte hesaba
katlmaldr.
17.3.2
Dier durumlar
rtl meknlardaki sprinkler gruplar, ayr eriim kolu borularndan beslenmelidir. n hesaplamal
sistemlerde rtl meknn iinde ve ayn zamanda dnda sprinkler gruplarn besleyen datma borularnn
ap 65 mmden az olmamaldr.
18 aretler, uyarlar ve bilgi

18.1 Blok plan
18.1.1
Genel
Tesisin blok plan ana girie yakn veya yangn ekibi veya alarmdan sorumlular tarafndan kolayca
grlebilecek baka bir yere yerletirilmelidir. Planda aadakiler gsterilmelidir:
a)
86
Tesisat numaras ve karlk gelen kontrol vana setinin ve su motoru alarmnn yeri,
ICS 13.220.20
b)
c)
d)
TRK STANDARDI
Tehlike snfnn her ayr alan, ilgili tehlike snflar ve uygun olduu yerde en fazla depolama ykseklii,
Her tesisatn etki alan renklendirilerek veya taranarak yangn ekibine, gerekiyorsa bu alanlara tesisten
gei gzerghlarnn gsterilmesi,
Herhangi yardmc durdurma vanasnn konumu.
18.2 aret ve uyarlar

18.2.1
Konum levhas
Doa koullarna direnli malzemeye yazlarak oluturulan konum levhas, zellikle kontrol vana setine
/setlerine en yakn girie mmkn olduu kadar yakn olan, d duvarn dnda tespit edilmelidir. Levha
aadaki ifadeleri iermelidir.
SPRNKLER DURDURMA VANASI
Ykseklii 35 mmden az olmayan harflerle ve
ERDE
Ykseklii 25 mmden az olmayan harflerle. Yazlar krmz zemin zerine beyaz harfler olmaldr.
18.2.2
Durdurma vanalar iin iaretler
ebeke vanalar ve herhangi yardmc durdurma vanalar yaknna, aadaki kelimeleri tayan bir iaret
konulmaldr.
SPRNKLER KONTROL VANASI
aret, dikdrtgen krmz zemin zerine ykseklii 20 mmden az olmayan beyaz harflerle yazlm olmaldr.
Durdurma vanasnn bir odann ierisine konulduu durumda iaret, kapnn dna sabitlenmeli ve ikinci
iaret olarak kilitli tutunuz ifadesini ieren levha kapnn dna monte edilmelidir. kinci iaret, mavi zemin
zerinde ykseklii 5 mmden kk olmayan beyaz harflerle yazlarak bir daire ierisine alnm olmaldr.
18.2.3
Kontrol vana seti
18.2.3.1 Genel
Sprinkler sistemi birden fazla sprinkleri kapsad durumda, her kontrol vana seti kontrol ettii tesisat belirten
numarayla ak bir ekilde iaretlenmelidir.
18.2.3.2 Tamamen hesaba dayal tesisatlar

Tamamen hesaba dayal tesisatlarda, her kontrol vana setinin yanndaki ykseltici boruya, dayankl bir levha
monte edilmelidir. Bu levhada aadaki bilgiler bulunmaldr:
a) Tesisat numaras,
b) Tehlike snflandrmas veya tesisatn snflandrlmas,
c) Bir tesisattaki her tehlike snf alan iin:
1) Tasarm artlar (etki alan ve boalma younluu),
2) En elverili ve en elverisiz etki alan iin, gsterge C de veya ak deneyi tesisatlarnda basn ak
art,
3) En elverili ve en elverisiz etki alan iin pompa aktarma basn gstergesinde basn ak art,
4) C gstergesi seviyesinin zerinde en yksek sprinkler ykseklii,
5) C gsterge ve pompa aktarma basn gstergesi arasndaki ykseklik fark.
18.2.4
Dier servislere su besleme balantlar
Sprinkler sistemi besleme borularna veya ehir ebekesinden dier servislere su beslemelerini kontrol eden
durdurma vanalarna bir etiket monte edilmelidir. rnein, souk damga veya kabartmayla yangnla
mcadele hortum makaralar, yerel su beslemesi uygun bir ekilde iaretlenmelidir.
18.2.5
Emme pompalar ve yardmc pompalar
18.2.5.1 Genel
Aadaki bilgiyi tayan bir isim plakas, her emme pompasna veya yardmc pompaya monte edilmelidir:
87
ICS 13.220.20
a)
b)
TRK STANDARDI
Bar cinsinden k basnc ,izelge 16da belirtilen giri artlarnda ve debi snfna karlk gelen anma
hz ve L/min cinsinden debi,
Herhangi bir debi deerinde ilgili hzda harcanan en fazla g.
18.2.5.2 Tamamen hesaba dayal tesisatlar

Montaj yapann aadaki bilgiyi ieren veri levhas, pompann yannda grnr olmaldr:
a)
b)
c)
d)
Pompa tedarikisinin veri levhalar,

Madde 4.4.4.4te belirtilen teknik veriyi liste halinde veren bir program listesi,
ekil 7de gsterilene benzer montajcnn pompa karakteristikleri dosyasnn bir kopyas,
Qen byk debide, pompa k ve hidrolik bakmdan en uzaktaki kontrol vana seti arasndaki basn
kayb.
18.2.6
Elektrik anahtarlar ve kontrol panelleri
18.2.6.1 Yangn ekibine iletilen alarmlar

Tesisata su akt durumda, bu durum otomatik bir alarm vastasyla yangn ekibine iletilir, bu konuya ilikin
bir uyar notu alarm deneyi vanasna/vanalarna tutturulmaldr.
18.2.6.2 Dizel pompa seti

Her iki pompa konrol edicisinde ve sorumlu kiilerin bulunduu yerde, Madde 10.8.6.1 ve Madde 10.9 11de
belirtilen alarmlar, aadaki durumlara gre belirtilmelidir:
a)
b)
c)
d)
Dizel yangn pompas balatcsnn kapatlmas,

Dizel yangn pompas altrma arzas,
Pompann almas,
Dizel kontrol edici hatas.
Elle kumanda edilen kapatma mekanizmas (Madde 10.9.7.1) aadaki gibi etiketlenmelidir:
SPRNKLER POMPASI KAPALI
18.2.6.3 Elektrik motoruyla alan yangn pompas

Elektrikli sprinkleri besleyen g beslemesindeki her anahtar, aadaki gibi etiketlenmelidir:
SPRNKLER POMPASI MOTOR BESLEMESI
YANGIN ANINDA KAPATILMAMALIDIR
18.2.7
Deney ve altrma cihazlar
Deney iin kullanlan btn vanalar, cihazlar ve sistemin almas, uygun bir ekilde etiketlenmelidir.
Bunlara ilikin aklamalar dokmanlarda yer almaldr.
19 Hizmete alma, kabul deneyleri ve periyodik muayene

19.1 Boru sistemi
19.1.1.1 Kuru boru sistemi
24 saatten az olmayan bir srede 2,5 bardan az olmayan bir basn iin kuru boru sistemi, pnmatik olarak
denenmelidir. 24 saat iin 0,15 bardan byk basn kaybyla sonulanan her basn kayb, giderilmelidir.
Not - evre artlar pnmatik deneyden hemen sonra Madde 19.1.1.2te belirtilen hidrostatik deneyin
yaplmasna uygun deilse, uygun artlar olutuunda hidrostatik deney hemen yaplmaldr.
19.1.1.2 Btn boru sistemi

Sistemin maruz kalaca en fazla basncn 1,5 kat veya 15 bardan az olmayan bir basntan (her ikisi de
tesisat kontrol vanalarnda llen) hangisi fazlaysa ise, btn tesisat boru sistemi ona gre 2 saatten az
olmayan bir sreyle hidrostatik bakmdan deneye tabi tutulmaldr. Kalc tahribat, patlama veya kaak gibi
ortaya kan herhangi arza dzeltilmeli ve deney tekrarlanmaldr.
88
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Herhangi sistem bileenlerinin tedariki tarafndan tavsiye edilenden daha yksek basnca maruz kalmamas
iin tedbir alnmaldr.
19.1.2
Cihaz
Sistem Madde 20.2.2 ve Madde 20.3.2te belirtildii gibi bir kez deneye tabi tutulmal (bir baka deyile
yaplan deneyler rutin olarak haftada ve ayda bir yaplm olacak) ve her arza dzeltilmelidir.
19.1.3
Su beslemeleri
Su beslemeleri Madde 8.6da belirtildii gibi bir kez deneye tabi tutulmal ve dizel makinayla alan
pompalarn deneyi, Madde 20.2.2.5te belirtildii gibi yaplmaldr.
19.2 Tamamlama belgesi ve dokmanlar

Sistemin montajn yapan, kullancya aadakileri vermelidir:
a)
b)
Sistemin bu standardn ilgili btn artlarn saladn belirten bir tamamlama belgesi veya artlardan
her bir sapmann ayrntlar,
altrma talimatlarnn tam seti, deney ve altrma iin kullanlan btn vanalarn ve cihazlarn
tanmlanmasn ieren izimler kurulduu durumdaki gibi ve muayene ve kontrol iin kullancnn
program (Madde 20.2).
20 Bakm
20.1 Genel
20.1.1
Programlanm i
Kullanc, muayene ve kontrollerin (Madde 20.2), deney ayarlamasnn, servisi ve bakm ile ilgili bir (Madde
20.3) bir program yapmal ve tesiste dzenlenmesi gereken kayt defteri de dhil olmak zere, kaytlar
muhafaza edilmelidir.
Kullanc, sistemin montajn yapan veya benzer yetkili irket tarafndan bir kontrat dhilinde deney, servis ve
bakm programnn yaplmasn salamaldr.
Bir muayeneden sonra kontrol, deney, servis veya bakm ilem sistemi ve her bir otomatik pompa, basn
tanklar ve cazibeli tanklar uygun alma ekline dndrlmelidir.
Not -
20.1.2
Duruma gre kullanc, deneyleri yapma amac ve/veya deneylerin sonular konusunda ilgili taraflar
bilgilendirmelidir.
esnasnda alnacak tedbirler
Sistem almaz durumdayken veya altktan sonra alnmas gereken tedbirler iin EK J ye baklmaldr.
20.1.3
Yedek sprinkler gruplar
alan veya bozulmu sprinkler gruplar iin yedek sprinkler gruplar ile ilgili bir depo tesiste
bulundurulmaldr. Yedek sprinkler gruplar tedariki tarafndan salanm sprinkler somun anahtarlaryla
birlikte ortam scakl 27 oCu gemeyen grlebilir, kolayca eriilebilir bir yerdeki dolapta veya dolaplarda
muhafaza edilmelidir.
Sistem bana den sprinkler grubunun says, aadakilerden az olmamaldr:
a)
b)
c)
DT tesisatlar iin 6,
ST tesisatlar iin 24,
YT ve YTD tesisatlar iin 36.
Yedek paralar kullanldktan hemen sonra, stok tamamlanmaldr.

Yksek scaklk sprinkler gruplar, yan duvar veya sprinkler yolunun dier deiimleri veya oklu kontroller
ieren tesisatlarda btn bu paralarn/elemanlarn uygun sayda yedek paralar da salanmaldr.
89
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
20.2 Kullancnn muayene ve kontrol program

20.2.1
Genel
Montaj yapan, sistem ile ilgili muayene ve kontrol ilemine ait dokmanlar, kullancya vermelidir. Program,
hasarlar karsnda nasl hareket edilmesi gerektiine dair bilgileri, pompalarn acil olarak elle balatlmas
iin zel ilemleri ve Madde 20.2.2nin haftalk rutin kontrollerin ayrntlar ile birlikte, sistemin altrlmas ile
ilgili talimat iermelidir.
20.2.2
Haftalk rutin kontroller
20.2.2.1 Genel
Haftalk rutin kontroller, 7 gnden daha fazla olmayan aralklarla yaplmaldr.
20.2.2.2 Kontroller
Aadakiler kontrol edilerek ve kaydedilmelidir:
a)
Tesisatlardaki, ehir ebekelerindeki ve basn tanklarndaki btn su ve hava basnc gstergesi

okumalar,
Not -
Kuru, deiken ve n etkili tesisatlarda boru sistemi iindeki basn, haftada 1,0 bardan fazla
dmemelidir.
b)
Ykseltilmi zel rezervuarlarda, akarsularda, kanallarda, gllerde, su depolama tanklarndaki (pompa

harekete geirici su tanklar ve basn tanklar dhil ) btn su seviyeleri,
c)
Btn ana durdurma vanalarnn doru konumu.
20.2.2.3
Su motoru alarm deneyi
Her su motoru alarm, 30 saniyeden az olmayan bir sreyle ses karmaldr.
20.2.2.4
Otomatik pompa altrma deneyi
Otomatik pompalardaki deneyler aadakileri iermelidir:

a)
b)
c)
d)
Dizel makinalarda yakt ve makina yalama yann seviyesi kontrol edilmeli,

altrma cihazndaki su basnc azaltlmal ve bylece otomatik altrma art simle edilmeli,
Pompa altnda, alma basnc kontrol edilmeli ve kaydedilmeli,
Ak devre soutma sisteminden geen soutma suyunun aknn kontrol gibi dizel pompalardaki ya
basnc da kontrol edilmelidir.
20.2.2.5 Dizel makinay yeniden altrma deneyi

Madde 20.2.2.4n pompa altrma deneyinden hemen sonra, dizel makinalar aadaki gibi kontrol
edilmelidir:
a)
b)
Makina, tedariki tarafndan tavsiye edilen sre kadar veya 20 min altrlmaldr. Makina daha sonra
elle alan altrma deney dmesine baslarak durdurulmal ve hemen tekrar altrlmaldr.
Kapal devre soutma sisteminin birinci devredeki su seviyesi kontrol edilmelidir.
Ya basnc (gstergeleri taklmsa), makina scakl ve soutucu ak, deney boyunca izlenmelidir. Ya
hortumlar kontrol edilmeli ve yakt, soutucu veya egzoz duman sznts iin genel bir muayene
yaplmaldr.
20.2.2.6 Hat stmas ve ksmi stma sistemleri

Sprinkler sisteminde donmay nleyen stma sistemlerinin doru alp almad kontrol edilmelidir.
20.2.3
Aylk rutin kontroller
Btn kurun asit hcrelerinin (dizel makina altrma akleri ve bunlarn kontrol paneli g beslemeleri)
elektrolit seviyesi ve younluu kontrol edilmelidir. Younluk dkse ak arj cihaz kontrol edilmeli, ayet
normal alyorsa elektrolit younluu dk olan akler deitirilmelidir.
90
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
20.3 Servis ve bakm program

20.3.1
Genel
20.3.1.1 lemler
Bu maddede verilen programa ek olarak, bileen tedarikisi tarafndan tavsiye edilen her bir ilem
yaplmaldr.
20.3.1.2 Kaytlar
Muayenenin imzal ve tarihli muayene raporu kullancya verilmeli ve yaplan veya gerekli olan herhangi bir
belgelendirme (mesela, sonular etkileyebilecek iklim artlar gibi btn d etkenlerin ayrntlar) rapora
dhil edilmelidir.
20.3.2
ayda bir yaplan rutin kontroller
20.3.2.1 Genel
Aadaki kontroller ve muayeneler 13 haftadan fazla olmayan aralklarla yaplmaldr.
20.3.2.2 Tehlikelerin gzden geirilmesi

Uygun deiikliklerin yaplabilmesi iin tesisat tasarm veya tehlike snfndaki bir bina yapsnn, iskn
durumunun, depolama eklinin, stmasnn, aydnlatmasnn veya cihaznn vb. her bir deiiminin etkisi
belirlenmelidir.
20.3.2.3 Sprinkler gruplar, oklu kontroller ve pskrtcler

Tortulardan (boyama dnda) etkilenen sprinkler grubu, oklu kontroller ve pskrtcler dikkatlice
temizlenmelidir. Boyanan veya deitirilen sprinkler balklar, oklu kontroller veya sprinkler grubu
deitirilmelidir.
Bir petrol rn olan jel, kontrol edilmelidir. Gerekiyorsa mevcut jel karlmal ve sprinkler gruplar, oklu
kontroller veya pskrtcler bir petrol rn jel ile iki kez kaplanmaldr (sadece sprinkler gvdesi ve
bileziinde cam sprinkler haznesi durumunda).
Temizleme ve/veya koruyucu tedbirlerin gerekli olduu pskrtme blmelerinde, sprinkler gruplarna zel
dikkat gsterilmelidir.
20.3.2.4 Boru sistemi ve boru destekleri

Boru sistemi ve asl durumdaki destekler, korozyona kar kontrol edilmeli ve gerekiyorsa boyanmaldr.
Ask destekler ve galvanizli boru sisteminin di alm ular dhil olmak zere, boru sistemindeki zift esasl
boya gerekiyorsa yenilenmelidir.
Not - artlarn iddetine bal olarak zift esasl boyann 1 yl ile 5 yl arasnda deien bir aralkta
yenilenmesine ihtiya duyulabilir.
Gerektiinde borulardaki kaplanm erit onarlmaldr.
Elektriksel topraklama balantlar iin boru sistemi kontrol edilmelidir. Sprinkler boru sistemi elektrikli
cihazlarn topraklanmas iin kullanlmamal ve elektrikli cihazdan yaplm olan her bir topraklama balants
kartlarak alternatif dzenlemeler yaplmaldr.
20.3.2.5 Su beslemeleri ve bunlarn alarmlar

Her su beslemesi,sistemdeki her kontrol vana setiyle birlikte denenmelidir. Pompa/pompalar, varsa otomatik
olarak balamal ve uygun ak hzndaki besleme basnc Madde 20.3.2.2nin gerektirdii herhangi bir
deiiklii kabul eden Madde 10a gre uygun deerden aada olmamaldr.
20.3.2.6 Elektrik beslemeleri

Dizel jeneratrden herhangi bir ikinci elektrik beslemesi tatminkr bir sonu alnp alnmad ynnden
kontrol edilmelidir.
91
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
20.3.2.7 Durdurma vanalar

Sprinkler gruplarna su akn kontrol eden btn durdurma vanalar, sral olarak alacak ekilde
dzenlenmeli ve doru modda almalar iin ayarlanmaldr. Bu, btn su kaynaklarndaki alarm
vanalarndaki durdurma vanalarn ve btn blge veya dier yardmc durdurma vanalarn ierir.
20.3.2.8 Ak anahtarlar
Ak anahtarlar, doru almalar iin kontrol edilmelidir.
20.3.2.9 Deitirme
Yedek olarak muhafaza edilen deitirme paralarnn miktar ve durumu, kontrol edilmelidir.
20.3.3
Alt aylk rutin kontroller
20.3.3.1 Genel
Aadaki kontrol ve muayeneler, 6 aydan fazla olmayan aralklarda yaplmaldr.
20.3.3.2 Kuru alarm vanalar

Kuru boru tesisatlar ve ilave uzantlarnda kuru alarm vanalarn, her bir hzlandrcnn ve emme tertibatnn
hareket eden ksmlar, tedarikinin talimatlarna gre altrlmaldr.
Not -
Alternatif tesisatlarn bu yolla deneye tabi tutulmasna gerek duyulmamaktadr, nk bunlar suludan
kuruya geii ve geri dn sonucunda ylda iki defa denenmektedir.
20.3.3.3 Yangn ekibi ve uzaktan kumandal merkezi istasyon alarm

Elektrikli tesisat kontrol edilmelidir.
20.3.4
Yllk rutin kontroller
20.3.4.1 Genel
Aadaki kontroller ve muayene, 12 aydan fazla olmayan aralklarda yaplmaldr.
20.3.4.2 Otomatik pompa ak deneyi

Tesisattaki her su besleme pompas tam yk altnda (pompa, suyun ak ynnde geri dnsz vanann
kn datan pompaya balantl deney hatt ile) deneye tabi tutulmal ve isim levhasnda belirtilen
basn/debi deerlerini salamaldr.
Kaynak ve her kontrol vana seti arasnda, besleme borusu ve vanalarnda basn kayplar, uygun ekilde
dengelenmelidir.
20.3.4.3 Dizel makinann almama durumu deneyi

altrma durumu, alarm Madde 10.9.7.2 ye uygun olarak deneye tabi tutulmaldr.
Bu deneyden hemen sonra, makina elle altrma sistemi kullanlarak altrlmaldr.
20.3.4.4 Su depolama tanklarndaki yzer vanalar

Su depolama tanklarndaki yzer vanalar, doru altklarndan emin olmak iin kontrol edilmelidir.
20.3.4.5 Pompa emme odalar ve szgeler

Pompa emme szgeleri, keltme odas ve zgaras, senede en az bir defa muayene edilmeli ve
gerektiinde temizlenmelidir.
20.3.5 ylda bir yaplan rutin kontroller

20.3.5.1 Genel
Aadaki kontroller ve muayeneler, 3 yldan fazla olmayan aralklarla yaplmaldr.
20.3.5.2 Depolama ve basn tanklar

Korozyon iin btn tanklarn d yzeyleri incelenmelidir. Tanklar, korozyon oluumuna kar boaltlmal,
gerekiyorsa temizlenmeli ve i yzeyleri incelenmelidir.
92
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Btn tanklar yeniden boyanmal ve/veya gerekiyorsa korozyon nleyici maddeler yeniden uygulanmaldr.
20.3.5.3 Su besleme durdurma vanalar, alarm ve geri dnsz vana

Btn su besleme durdurma vanalar, alarm ve geri dnsz vanalar, gerekiyorsa deitirilmeli veya
onarlmaldr.
20.3.6
On ylda bir yaplan rutin muayene
Btn depolama tanklar 10 yldan fazla olmayan aralklarla temizlenmeli, i yzeyleri incelenmeli ve
gerekiyorsa bakm ilemleri uygulanmaldr.
21 Uygunluun deerlendirilmesi
21.1 Sprinkler alet takm
21.1.1
Genel
Sprinkler alet takmnn uygunluu, aadakilerle kantlanmaldr:

-
Balang tip deerlendirmesi ile,

Alet takm tedarikisi tarafndan yaplan fabrika imalat kontrol ile.
21.1.1.1 Balang tip deerlendirmesi

Alet takmnn tasarm, bu standardn hkmlerine uygun olarak dorulanmaldr.
Alet takmlarnda kullanlan aralarn performans, tasarm artlarna uygun olarak dorulanmaldr.
Avrupa standardna uygun aralarn veya bunlarn yokluunda, lkede kullanlan geerli dier benzer teknik
zellikleri kullanan alet takm tedarikilerinde, bu art salamak iin bileen imalats tarafndan belirtilen
ilem kullanlabilir. Bununla birlikte bu durum, alet takm tedarikisinin aralar doru semesi sorumluluunu
ortadan kaldrmaz.
21.1.1.2 Alet takm tedarikisi tarafndan yaplan fabrika imalat kontrol

Alet takm tedarikisi pazara sunulan alet takmnn belirtilen performans karakteristiklerine uyduunu
garanti etmek iin fabrika imalat kontrol sistemini oluturmal, dokman haline getirmeli ve srdrmelidir.
Fabrika imalat kontrol sistemi, ilemlerden, dzenli muayeneler ve deney ve/veya deerlendirmeler ve ham
madde veya dier girdi malzemelerin veya bileenlerin, cihaz, imal sreci ve alet takmnn kontrol iin
sonularn kullanlmasndan olumaldr. Alet takmnn uygunluunu garanti etmek, muhtemel en erken
safhada dzensizliklerin belirlenmesini temin etmek iin, fabrika imalat kontrol sistemi yeteri kadar
ayrntlandrlmaldr.
EN ISO 9001 in artlar ile uyumlu ve bu standardn artlarna zel yaplan bir kalite kontrol sistemi,
yukardaki artlar salamas iin deerlendirilmelidir.
Muayenelerin, deneylerin veya deerlendirmeler gerektiren etkinin sonular ve bunlara gre yaplan ilemler
kaydedilmelidir. Kontrol deerleri veya kriterler karlanmad durumda, alnan tedbirler kaydedilmelidir.
malat kontrol ilemi el kitabna kaydedilmelidir.
Alet takmn tedarikisi, imalat kontrolnn paras olarak imalat deneylerini yapmal ve sonularn
kaydetmelidir.
21.2 Sprinkler sistemi

21.2.1
Genel
Sprinkler sisteminin bu standardn artlarna uygunluu, aadakilerle kantlanmaldr :

-
Madde 21.1.1 e gre yaplan deerlendirme,

Hizmete alma deneyleri (Madde 19).
93
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Ek A
Bilinen tehlikelerin snflandrlmas
izelge A1, izelge A2 ve izelge A3 en dk tehlike snflandrmasnn listesini ihtiva etmektedir. Bu
izelgeler ayn zamanda zel olarak ifade edilmemi mekn durumlar iin bir rehber olarak kullanlabilir. Bu
izelgeler Madde 6.2 ile birlikte okunmaldr.
izelge A1 - Dk tehlikeli durumlar
Okullar ve dier eitim kurulular (baz alanlar)
Brolar (baz alanlar)
Hapishaneler
izelge A2 - Sradan tehlikeli mekn durumlar
Mekn
-Cam ve seramik
imalatnn yapld
meknlar
-Kimyasallarn imal
edildii kullanld
meknlar
ST1
-imento ileri
ST2
Sradan tehlike gurubu

ST3
Cam fabrikalar
-Fotoraf
laboratuvarlar
-Fotoraf filmi
fabrikalar
-Araba atlyeleri
-Mhendislik
hizmetlerinin
verildii fabrikalar
-Mhendislik
hizmetlerinin verildii
meknlar
-Levha metal
fabrikalar
-Yiyecek ve
ieceklerin imal
edildii ve
bulundurulduu
meknlar
-Mezbahalar
-Frnlar
-Biskvi
fabrikalar
-Bira fabrikas
-ikolata fabrikas
-ekerleme
fabrikalar
-Mteferrit meknlar
-Hastaneler
-Oteller Ktphaneler
(kitap depolar
hari)
-Restoranlar
-Okullar
-Brolar
-Laboratuvarlar
(fiziksel)
-amarhane
-Otoparklar
-Mzeler
-Kadn kullanld
ve imal edildii
meknlar
-Lastik ve plastiklerin
kullanld ve imal
edildii meknlar
94
-Boya ileri
-Sabun fabrikalar
-Elektronik cihaz imal eden

fabrikalar
-Radyo cihaz fabrikalar
-Buzdolab fabrikalar
-amar makinas fabrikalar
-Hayvan yemi fabrikalar
-Msr gevrei imal eden
makinalarn bulunduu
meknlar
-Kurutulmu sebze
imalathaneleri
-orba fabrikalar
-eker fabrikalar
-Yayn stdyolar
-Tren istasyonlar
- Seralar
-Kitap ciltleme fabrikalar

-Mukavva karton fabrikalar
-Kt fabrikalar
-Bask ileri
-Kablo fabrikalar
-Enjeksiyon ekillendirme
(plastikler) tesisleri
-Plastik fabrikalar ve plastik
eya (kpk plastikler hari)
imalathaneleri
-Kauuk eya fabrikalar
-Sentetik fiber fabrikalar
(akrilik hari)
-Ebonitletirme ilerinin
yapld meknlar
ST4
-Balmumu, mum
fabrikalar
-Kibrit fabrikalar
boyaclar
-Damtlm alkol
imalathaneleri
-Sinema ve
tiyatrolar konser
salonlar
-Ttn fabrikalar
-Atk kt ileme
tesisleri
-Bornoz fabrikalar
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
izelge A2nin devam

Mekn
Dkkanlar ve
ofisler
ST1
Veri ileme
(bilgisayar
odas, manyetik
bant deposu
hari)
brolar
ST2
Sradan tehlike gurubu

ST3
Depolar
Alveri merkezleri
ST4
Gsteri salonlar
Hal fabrikalar (kauuk ve kpk Pamuk ileme

makinalarnn olduu
plastikler hari)
bina
Kuma ve giyim eyas
Keten hazrlama
fabrikalar
alanlar
Fiber, kereste fabrikalar
Kenevir hazrlama
Ayakkab fabrikalar
alanlar
rg fabrikalar
Keten fabrikalar
Yatak fabrikalar (ham madde
olarak kpk plastikleri
kullananlar hari)
Diki fabrikalar
Dokuma aletlerinin olduu
binalar
Yn ve ip bkme makinalarnn
olduu binalar
Kereste ve
Aa ii yapan fabrikalar
Bk makinalarnn
ahap ilerinin
Mobilya fabrikalar
olduu bina
yapld
(ham madde olarak kpk
Sunta fabrikalar
meknlar
plastikleri kullananlar hari)
Kontrplak fabrikalar
Mobilya sergileme dkkanlar
Deme (ham madde olarak
kpk plastikleri kullananlar
hari) fabrikalar
Not- ST1 veya ST2 meknlarnda dier benzer yangn yk alanlar veya boyann olduu durumda bu alanlar
ST3 gibi dnlmelidir.
Tekstil ve
giyeceklerin imal
edildii ve
bulundurulduu
meknlar
Deri eya
fabrikalar
izelge A.3 - Yksek tehlike yaratabilecek ilemlerin yapld meknlar

YT1
Deme kuma ve yer
muambas
imalathaneleri
Boya, boyama ve
vernikleme
imalathaneleri
Reine, karbon karas
ve neft ya
imalathaneleri
YT2
akmak imalathaneleri
malzeme faktr M3 olan
(izelge B.1) kpk plastikler,
kpk kauuk imalathaneleri
ve kpk kauuk eya
imalathaneleri (izelge B.1
deki M4 hari)
YT3
Selloz nitrat
imalathaneleri
YT4
Yangn sndrme
ilemlerinde kullanlan
malzemelerin imalat
ilemlerinin yapld
meknlar
Zift damtma ileminin

yapld meknlar
Otobsler iin depo, yksz

Kauuk yerine geen
malzeme imalathaneleri kamyonlar ve tren vagonu
Ambalaj tala
imalatheneleri
95
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Ek B
Eyalar iin snflandrarak depolama metodolojisi
B.1 Genel
Not - Depolanm eyalarn (bir rn ve onun paketlenmesi olarak tanmlanan) btn yangn tehlikesi
srayla yanma ss (kJ/kg) ve yanma hznn (kg/saniye) bir fonksiyonu olan s aa karma
orannn (kW) bir fonksiyonudur.
Eyalarda, malzeme veya malzemelerin karmyla belirlenen yanma ss, yanma hz, malzemelerin ierii
ile birlikte malzemenin biimiyle de tayin edilmektedir.
Bir malzeme faktrnn belirlenmesi iin, malzeme analiz edilmelidir. Gerektii yerde snfn belirlemek iin,
malzeme faktr eyalarn biimine gre deitirilmelidir. Deitirme gerekmiyorsa, malzeme faktr snfn
tek belirleyicisi olmaldr.
B.2 Malzeme faktr (M)

B.2.1
Genel
Eyalar malzemelerin karmndan olutuu zaman, malzeme faktrn belirlemek iin ekil B.1
kullanlmaldr. ekil B.1 kullanld zaman, depolanan eyalar btn paketlemeyi ve palet malzemesini
ierecek ekilde dikkate alnmas gereklidir. Bu deerlendirmeye gre kauuk, plastik gibi ele alnmaldr.
Aadaki drt malzeme faktr, snf tayini ileminde kullanlmaldr:
B.2.2
Malzeme faktr 1
Yanc ambalajdaki yanmayan rnler ve yanan/yanmayan ambalajdaki orta veya dk yanabilirlikli rnler.
Aada belirtildii gibi dk plastik ieriine sahip rnler:
-
Ktle olarak % 5ten az genlemeyen plastik ierii (palet dhil ),

Hacim olarak % 5ten az genleen plastik ierii.
rnek
Ahap paletler zerinde karton ambalajl veya ambalajsz metal ksmlar,
uvallarda toz hlindeki yiyecekler,
Konserve yiyecekler,
Sentetik olmayan kuma,
Deri eyalar,
Ahap rnler;
Karton / ahap kutulardaki seramikler,
Karton / ahap ambalajdaki metal aletler,
lerinde tutumayan svlar bulunan kartonlara konulmu plastik veya cam ieler,
Byk elektrikli aletler (az ambalajl).
96
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Aklama
1 Malzeme faktr 1
2 Malzeme faktr 2
3 Malzeme faktr 3
4 Malzeme faktr 4
x Genleen plastiin hacimce % si
y Genleen plastiin ktlece % si
ekil B.1 - Malzeme faktr
B.2.3
Malzeme faktr 2
rnein ekil B.1de belirtildii gibi byk miktarlarda plastik ieren, malzeme faktr 1den daha byk bir
enerji ieriine sahip eyalar.
rnek
Plastik oturma yerleri olan ahap veya metal mobilyalar,
Plastik ksmlar veya ambalaj olan elektrikli cihazlar,
Kartonlardaki veya makaralardaki elektrik kablolar,
Sentetik kumalar.
B.2.4
Malzeme faktr 3
Benzer enerji ierikli, ounlukla genlemeyen plastik (ekil B.1) veya malzemeler.
rnek
- Elektrolitsiz araba akleri,
- Plastik evrak antalar,
- Kiisel bilgisayarlar,
- Genlemeyen plastik bardak, atal ve bak.
97
ICS 13.220.20
B.2.5
TRK STANDARDI
Malzeme faktr 4
ounluu genleen plastik (hacimce % 40tan fazla) veya benzer enerji ierikli malzemelerdir (ekil B.1).
rnek
- Kpk yataklar,
- Genleen polyester paket,
- Deme kp.
B.3 Depolama biimi

B.3.1
Depolama biiminin etkisi
Malzeme faktrnn belirlenmesinden sonra en uygun snf belirlemek iin, izelge B.1 stun 1de
gsterilen depolama ekline bavurulmaldr. izelge C.1de de, uygun bir snf verilmise, bu iki deerden
daha byk olan kullanlmaldr.
izelge B.1 - Depolama biiminin bir fonksiyonu olan snflar
Depolama biimi
1
Snf I, II, III
Malzeme faktr
2
3
Snf I, II, III
Snf I, II, III
Yangna maruz kalan yanmayan

ierikli plastik kaplar
Yangna maruz kalan plastik yzey
Snf III
Snf III
Genlemeyen
Yangna maruz kalan plastik yzey
Snf IV
Snf IV
Genleen
Ak yap
Snf II
Snf II
Kat blok malzemeler
Snf I
Snf I
Taneli veya toz malzeme
Snf I
Snf II
zel biimi olmayan
Snf I
Snf II
Not - Depolama biiminin aklamas iin Madde B.3.2 ila Madde B.3.8e baklr.
4
Snf IV
Snf III
Snf IV
Snf IV
Snf IV
Snf III
Snf II
Snf II
Snf III
Snf IV
Snf IV
Snf IV
Snf IV
izelgedeki depolama biimleri aadaki gibidir:
B.3.2
Yangna maruz kalan yanmayan ierikli plastik kaplar
Bu snf sadece, kapla dorudan temas eden yanmayan svlar veya katlar ieren plastik kaplara uygulanr.
Not - Bu dzenleme, plastik depolama kutularndaki metal blmlere uygulanmaz.
Snf I : Yanmayan svlarla dolu kaplar.
Snf II : Yanmayan katlar ieren kk (<50 L) kaplar.
Snf III : Yanmayan katlar ieren byk (>50 L) kaplar.
rnek
-
Alkolsz ieceklerin veya % 20den az alkol ieren svlarn plastik ieleri,

Talk pudras gibi reaksiyona girmeyen toz dolu plastik tpler veya variller.
Not - Yanmayan ierikler bir s, absorplayc ve kabn yanma hzn drc gibi davranr. Isy daha etkili
bir ekilde ilettikleri iin svlar katlardan daha etkilidir.
B.3.3
Yangna maruz kalan plastik yzey - genlemeyen
Yzey alannn % 25inden fazlas ve bir veya iki kenar yangna maruz kalan plastik yzeylere sahip
malzeme, Snf III veya Snf IVe ykseltilmelidir.
rnek
98
Metal ksmlar olan PVC depolama sandklar,

Vakumlanarak paketlenmi yiyecekler.
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Propilen ve propilen depolama sandklar iin, Madde G.8e baklr.
B.3.4
Yangna maruz kalan plastik yzey - genleen
Yangna maruz kalan genleen plastikler. yangna maruz kalmayan plastiklerden daha ciddi bir durumdur.
Bunlar Snf IV olarak ilem grmelidir.
B.3.5
Ak yap
ok ak yaplara sahip malzemeler, genel olarak kapal yaplardaki malzemelerden daha fazla tehlikeye
sahiptir . yi bir havalandrma ve byk yzey alan bir araya geldiinde, bu durum yanmay hzlandrr.
Tehlikedeki art zellikle sradan yanclarla ok nemli olabilir.
rnek
- Mukavvann malzeme faktr 1dir,
- Havalandrmal katlarda Snf I,
- Oluturulan bo kutularda Snf II (hava girii yznden),
- Dey olarak depolanm rulolarda Snf III veya depolama metoduna (yakn bir ekilde ylm,
kmelenmi veya kmelenmemi vb.) gre daha yksek bir snf (zel risk).
B.3.6
Kat blok malzemeler
Kat blok eklindeki malzemeler hacim/ktle oranna gre dk yzey alanna sahiptir. Bu durum yanma
hzn azaltr ve snfnn drlmesini mmkn klar.
rnek
-
Blok biiminde depolanm kat kauuk, muamba bloklar.
Not - Bu biim genlemi plastik bloklara uygulanmaz (Snf IV).
B.3.7
Taneli veya toz malzemeler
Not 1 - Yangn srasnda genleerek taabilecek plastikleri iermeyen taneli malzemeler, yangn azaltma
eiliminde olur ve bu nedenle kendi temel malzeme trne karlk gelen malzemelerden daha az
tehlikelidirler.
rnek
- Karton kutularda depolanan enjeksiyonla ekillendirmede kullanlan plastik boncuklar.
Not 2 - Bu ekillendirme istifleme eklindeki depolamaya uygulanmaz.
B.3.8
zel olmayan ekillendirme
Yukardaki karakteristiklerin hi birine sahip olmayan eyalar (rnein, kartonlara konulmu eyalar).
99
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Ek C
Depolanan mamullerin ve snflarn alfabetik listesi
Karton mukavva kutu veya oluklu karton ambalajn bir tekli tabakasndan daha fazla tehlikeli olmayan paletli
veya paletsiz herhangi paketlemede depolanan rnlerin snfn belirlenirken izelge C.1 kullanlmaldr.
izelge C.1 - Depolanan mamuller ve snflar
Mamul
Yaptrclar
Asfalt kt
Asfalt kt
Akler, kuru hcre
Akler, su hcre
Bira
Bira
Kitaplar
Mumlar
Bezler, katran emdirilmi
Karbon siyah
Mukavva (btn tipler)
Mukavva (oluklu hari)
Mukavva (oluklu hari)
Mukavva (oluklu)
Mukavva (oluklu)
Mukavva kartonlar
Mukavva kartonlar
Hal, kk kare eklinde
Hallar, arkas sngersiz
Kartonlar, mumlu, dz
Kartonlar, mumlu, yaplm
Selloz
Selloz kt hamuru
Seramikler
Zahire
Kmr
Elbise, sentetik
Elbise yn veya pamuk
Elbiseler
Hindistan cevizinden hasr
Konfeksiyon
Mantar
Pamuk balya
ini
Elektrik aletleri
Elektrik kablo veya teli
Hasr
Gbre, kat
Fiber levha
Ateleyiciler (mangal iin)
100
Snf
I
II
III
II
II
I
II
II
III
III
II
II
II
III
III
IV
III
II
III
II
II
III
II
II
I
II
II
III
II
II
II
II
II
II
I
I
II
III
II
II
III
Aklamalar
Tutuabilen zclerle zel koruma gerekir
Yatay rulolar hlinde
Dey rulolar hlinde
Bo plastik akmlatrler zel koruma gerektirir
Ahap sandklarda kaplar
Dz depolama
Rulo eklinde yatay depolama
Rulo eklinde dey depolama
Rulo eklinde yatay depolama
Rulo eklinde dey depolama
Bo, ar, kutulanm
Bo, hafif, kutulanm
Raflarda depolama tal raf sprinkler grubu gerekir
Nitratsz ve asetatsz balyalanm
Kutulanm
Ziftli mangal kmr hari
Dz olarak depolanm
Etki alannn artrlmas gibi zel tedbirler belki gerekebilir

ounlukla metal yap
Raflarda depolamada tal raf sprinkler grubu gerekir
Gevek veya balya
zel tedbirler gerekebilir
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI

Mamul
Keten
Un
Yiyecekler, konserve
Gda maddeleri
Mobilya, denmi
Mobilya, ahap
Krkler
Cam elyaf
Cam eya
Tahl
Kenevir
Ham deriler
Hint keneviri
rgl giyecekler
Ahap levha
Deri eyalar
Keten
Muamba
Kibritler
Yatak
Et
Madeni eyalar
St tozu
Bro malzemesi
Boyalar
Kt
Kt
Kt
Kt
Kt
Kt, bitm kapl
Kt, kt hamuru
Kt , atk
Yastklar
Kilimler
Reineler
Rulo hlinde at keesi
Rulo hlinde at keesi
Halat, doal elyaf
Ayakkablar
Sabun, suda znen
Alkoll ikiler
Snf
II
II
I
II
II
II
II
I
I
I
II
II
II
II
II
II
II
III
III
II
I
I
II
II
I
II
III
IV
III
II
III
II
III
II
II
II
II
III
I
I
II
I
Aklamalar
Etki alannn artrlmas gibi zel nlemler gerekebilir
uvallarda veya kt torbalarda
Mukavva kutularda ve tepsilerde
uvallarda
Plastikler dndaki doal elyaf ve malzemelerle
Yass dz kutularda
lenmemi
Bo
uvallarda
Giyeceklere bakn
Soutulmu veya dondurulmu

Kt torbalarda veya uvallarda
Su tabanl
Yatay olarak depolanm tabakalar
Ktle<5 kg/100 m2 (mesela, kt mendil), yatay olarak depolanm rulolar
Ktle>5 kg/100 m2 (mesela, kt mendil), dey olarak depolanm rulolar
Ktle5 kg/100 m2 (mesela, gazete kad), yatay olarak depolanm rulolar
Ktle5 kg/100 m2 (mesela, gazete kad), yatay olarak depolanm rulolar
Rulo veya balya
Ty veya ku ty
Gevek veya balyalanm
Yanc svlar hari
Yatay depolama
Dey depolama
ielenmi, kasa ierisinde
101
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI

Mamul
p, doal fiberler
eker
Tekstiller
Kereste, biilmi
Kereste, biilmi
Kereste, biilmemi
Ttn
Yatay olarak depolanm tekerlekler
Nebati elyaf
Balmumu (parafin)
Hasr ii
Ahap
Ahap, sunta, kontrplak
Ahap hamur
Ahap kaplama tabakalar
Ahaptan imal edilmi yn
102
Snf
I
II
III
II
II
II
IV
II
IV
III
II
II
IV
IV
Yorumlar
Torbalarda veya uvallarda
Kumaa bakn
Havalandrlm istiflerde
Havalandrlmam istiflerde
Yaprak hlinde veya ilenmi
Raflarda dey olarak depolanm lastikler
Keresteye bakn
Dz depolanm, havalandrlm istifler hari
Balyalanm
Balyalanm
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Ek D
Sprinkler tesisatlarnn blmlere ayrlmas
D.1 Genel
Bu ek, blmleme benimsendiinde binada sprinkler korumasna ait kurallar belirler. Bu ek, sadece su boru
tipinin ST sprinkler tesisatlarna uygulanr.
Not - Bu standard dnda gerekli olan durumlar haricinde blmlere ayrma, istee baldr (Ek E ve Ek F).
D.2 Tesisatlarn blmlere ayrlmas

Su borulu sradan tehlikelerde kullanlan sprinkler tesisatlar, blmlere ayrlabilir veya ayrlamaz.
Sradan tehlikede herhangi su kontrol vana setiyle kontrol edilen sprinkler gruplarnn says, aadaki
kstlamalara gre 1000i geebilir (izelge 17):
a)
b)
c)
d)
e)
f)
Herhangi bir katta bir su kontrol vana setiyle kontrol edilen sprinkler gruplarnn says 1000i
gememelidir.
Tesisatlar Madde D.3 e gre blmlenmelidir.
Blmlere ayrlan tesisatlar ST3ten byk hibir tehlike iermemelidir.
Eyalarn depoland ve boaltld araba park yerleri ve alanlar ayr bir blmlenmemi tesis olmaldr.
Binann btn katlar sprinkler korumal olmaldr.
Herhangi kontrol vana setiyle kontrol edilen sprinkler grubunun toplam says 10.000 i gememelidir.
D.3 Blmlere ayrlm tesisatlar iin kurallar

D.3.1
a)
b)
Blmlerin genilii
Blm, 500 sprinklerden fazlasn iermemeli,

Blm, ayrca 100 m2 den byk olmayan bir asma kat ieren birden fazla kat kapsamamaldr.
D.3.2
Blm yardmc durdurma vanalar
Her blm, kontrol edecei blmn zemin seviyesinde kolayca ulalabilir bir konumda monte edilmi
birbirinden bamsz tekli blm yardmc durdurma vanasyla kontrol edilmelidir.
Her vanann ak durmas salanmal ve kontrol ettii alan belirten bir etiketle iaretlenmelidir.
D.3.3
Ani boaltma vanas
Her blm, duruma gre su beslemesinden hidrolik olarak en uzaktaki datma borusunun ucunda veya
uygun ekilde her datma borusu ucuna anma ap 20 mmden az olmayan bir vana monte edilmelidir.
Vana k bir pirin tpa monte edilmelidir.
D.3.4
zleme
Blmlere ayrlm sprinkler tesisatlar, aadaki durumlar izlemek iin kurcalanamayacak - deneme
cihazlaryla birlikte verilmelidir:
a)
b)
c)
Sprinkler grubuna suyun akn kesebilen, yardmc durdurma vanalarn da ieren her durdurma
vanasnn (tamamen ak veya tamamen kapal) durumu,
Herhangi tekli sprinklerden byk veya eit bir ak belirleyebilen, bir su ak alarm anahtaryla her
blmn almasn gstermek zere her blge yardmc durdurma vanasnn hemen kndaki
blmlere suyun ak durumu,
Her ana tesisat kontrol vana setinden geen su ak durumu.
D.3.5
Blm deneyi ve boaltma dzenekleri
Srekli deney ve boaltma dzenekleri her blmde, su ak alarm vanasnn hemen knda verilmelidir.
Deney dzenei herhangi tekli sprinkler balnn almasn simle etmelidir. Atk suyun elden karlmas
iin uygun bir dzenleme yaplmaldr.
103
ICS 13.220.20
D.3.6
TRK STANDARDI
Tesisat kontrol vana seti
Blmlere ayrlm sprinkler tesisatna ait kontrol vana setinde, iki durdurma vanas bulunmaldr. Her bir
tarafta bir adet olmak zere, vanann tamamnn etrafnda ayn anma delik apl baypas balants
bulunan ve normalde kapal bir durdurma vanas taklan tek bir alarm vanas vardr (ekil D.1). durdurma
vanasnn her birine, durumun izlenmesi iin kurcalanamayacak izleme cihazlar monte edilmelidir.
D.3.7
Tesisatlarn izlenmesi ve alarmlar
Aadaki belirtiler ve uyarlarn verildii Madde D.3.4 ve D.3.6nn gerektirdii izleme cihazlar bir kontrol ve
gsterge paneline elektrik balantl olmal, tesiste ulalabilir bir yerde yerletirilmelidir:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
Her izlenen durdurma vanasnn doru alma konumunda olduunu gsteren yeil grnr iaretler,
Bir veya daha fazla kontrol vana setinin tamamen ak olmadn gsteren sesli cihazlar ve sar grnr
iaretler,
Bir veya daha fazla blm yardmc durdurma vanasnn tamamen ak olmadn gsteren ses ve sar
renkli iaret veren cihazlar,
Sistemi besleyen herhangi ehir ebekesinde statik basnc belirtmek iin sar renkli grnr iaretler ve
ses veren cihazlar,
Suyun, tesisatn ierisine aktn gsteren krmz grnr iaret ve ses veren cihazlar,
Suyun, bir veya daha fazla blme aktn gsteren krmz grnr iaret ve ses veren cihazlar.
Sesli alarmlar susturmak iin, gsterge panelinde bu ilem iin tesisatlar salanmaldr, fakat grnr
iaretler, tesisat normal balang konumuna yeniden dndrlnceye kadar almaya devam etmelidir.
Yangn ve arza sinyalleri srekli olarak bir yerde gsterilmelidir (Ek I).
Sesli alarm sustuktan sonra, panel alarmndaki herhangi deiim veya arza belirtisi, sesli alarm tekrar sessiz
konuma geinceye kadar ses vermeye devam etmesine veya panelin normal balang konumuna
dnmesine neden olmaldr.
D.4 Blok plan

Tesisatlar blmler hlinde dzenlenmise, site blok plan blm kontrol vanalarnn konumlarn ayrca
gstermelidir.
Aklama
1 Tesisata balant ksm
2 ktaki plastik durdurma vanas
3 Alarm vanalar
4 Giriteki durdurma vanalar
9 Deney balants
5 Su beslemesinden alnan balant

6 Tesisat izleme tertibat
7 Baypas durdurma vanas
8 Alarm devreleri
ekil D.1 - Blmlere ayrlm bina tesisatlar iin kontrol vanas baypas ayarlamas
104
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Ek E
Yksek yap sistemleri iin zel kurallar
E.1 Genel
Bu ekin kurallar en yksek ve en alak sprinkler gruplar arasndaki ykseklik farknn 45 myi getii ok
katl binalarn sprinkler korumasna uygulanmaldr.
Kurallar tehlikenin ST3ten daha fazla olmayan bir snfta yer ald meknlarda uygulanabilir. zel yangn
mhendislii zmleri ST3ten yksek tehlikeli yksek binalarda olan sistemler iin gereklidir ve uzman
tavsiyesi alnmaldr.
E.2 Tasarm kriteri

E.2.1
Tehlike grubu
Yksek yaplarda kullanlan sprinkler sistemleri III. sradan tehlike grubu korumas iin gereken artlara
uymaldr.
E.2.2
Yksek yaplardaki sprinkler sistemlerinin alt blmlere ayrlmas
Yksek yaplardaki sprinkler sistemi, herhangi bir tesisattaki en yksek ve en alak sprinkler arasndaki
ykseklik fark 45 myi gemeyecek ekilde alt sprinkler gruplarna blnmelidir (ekil E.1 ve ekil E.2).
E.2.3
Alarm ve tek ynl vanalarda sabit su basnc
Herhangi alarm veya tek ynl vana giriinde en dk sabit basn, tesisattaki vana ve en yksek sprinkler
arasndaki statik basn farknn 1,25 katndan aa olmamaldr.
Tesisat akn kontrol eden tek ynl vana, tek ynl vanann giriinde basn eitlemesi ve vana aralyla
lld gibi 1,16:1 i gemeyen servis basncnn tesisat basncna oranyla doru bir ekilde almaldr.
E.2.4
Hesaba dayal sistemler iin datm boru sisteminin hesaplanmas
Tesisattaki en yksek tasarm noktas ve ayn kat seviyesindeki yardmc durdurma vanas arasnda
ykselticiler ve drcler ieren ana datma borular, hidrolik hesaplamalarla boyutlandrlmaldr. En
fazla srtnme kayb 1000 L/min lik bir debide 0,5 bar gememelidir (Madde 13.3.4.2).
Bir tesisatta eitli kat seviyelerinde sprinkler korumasnn olduu yerde, daha dk seviyelerdeki blm
yardmc durdurma vanas ve tasarm noktas arasndaki msaade edilen basn kayb, ilgilenilen seviyedeki
sprinkler grubu ile tesisattaki en yksek sprinkler arasndaki statik basn kazancndaki farka eit, bir
miktarda artrlabilir.
E.2.5
Su basnlar
Boru sistemi, balantlar, vanalar ve dier cihazlar karlalmas olas en byk basnca dayanabilmelidir.
12 bar geen basn problemlerini zmek iin, hidrolik alarm anlar, basn azaltma vanas veya kontrol
vanas, alarm ksmna balanm bir diyaframla kontrol edilen ehir ebekesi gibi, ikinci bir su beslemesi
yoluyla altrlabilir.
E.3 Su beslemeleri
E.3.1
Su besleme tipleri
Sistem en az bir tane ok iyi su beslemesine sahip olmaldr.
E.3.2
Hesaba dayal sistemler iin basn ve debi artlar
Su beslemesi, tesisat blm yardmc durdurma vanas zerindeki en yksek sprinklerin yksekliine eit
Ps basn fark alnarak izelge 6 da belirtildii gibi blm yardmc durdurma vanas knda en dk
basn ve ak artna ulalacak ekilde tasarlanmaldr.
E.3.3
Hesaba dayal tesisatlar iin su beslemesinin karakteristikleri
Su beslemesi karakteristikleri, izelge 6da belirtilen yksek ve dk ak hzlarnda, blm yardmc

durdurma vanas knn, boru sistemi giriinin hidrolik hesabyla belirlenmeli ve su besleme referans
noktasndaki hesaplamalar iermelidir.
105
ICS 13.220.20
E.3.4
TRK STANDARDI
Hesaba dayal sistemler iin pompa performans
Otomatik pompalar, izelge 16ya uygun zelliklerde olmaldr.

Not - Basnlar, herhangi delikli plakann datm ksmndaki pompa knda veya ok kademeli pompann
ilgili blmnde alnmaldr.
Aklama
1 Depolama tank
2 ok kademeli pompa
3 Ak ler
4 Su besleme referans noktas
9 Sprinkler bal
5
6
7
8
10
Alarm vana istasyonu (baypas ayarlamasyla)

Ak deneyi ve blm boaltma
Blm yardmc durdurma vanas
Su ak alarm anahtar
Su ak alarm anahtar vanas ve blm boaltma vanas
ekil E.1 - Pompa beslemesiyle birlikte yksek binalardaki sistemin tipik yerleim plan (tesisat)
106
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Aklama
1 Depolama tank
2 ok kademeli pompa
3 Ak ler
4 Su besleme referans noktas
5 Alarm vana istasyonu (baypas ayarlamasyla)
6
7
8
9
10
Ak deneyi ve blm boaltma

Blm yardmc durdurma vanas
Su ak alarm anahtar
Sprinkler bal
Su ak alarm anahtar vanas ve blm
boaltma vanas
ekil E.2 - Yardmc pompa ve cazibeli tanklarla yksek binalardaki sisteminin tipik yerleim plan (tesisat)
107
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Ek F
Can gvenlii sistemleri iin zel kurallar
F.1 Blmlere ayrma
Tesisat Ek Dye gre her blmde en fazla 200 sprinkler olacak ekilde blmlere ayrlmaldr.
F.2 Su borulu tesisatlar

Can gvenlii iin sprinkler tesisatlar, herhangi yardmc kuru boru ve su boru tipinde olmal veya deiebilir
uzunluu Madde 11.5e uygun olmaldr.
F.3 Sprinkler tipi ve hassasiyeti

Hzl alan sprinkler grubu ve standard A ve zel tepki sprinkler grubu hari ykseklii 5 mden az
olmayan veya alan 500 m2 den az olmayan odalarda kullanlabilir.
F.4 Kontrol vana seti

Tesisat alarm vanalarnn servisi ve bakm srasnda, sprinkler tesisat her ynyle almaldr.
Not - Baz lkelerde iki tesisat kontrol vana seti gerekir.
F.5 Su beslemeleri
Sistem en az bir adet iyi bir su beslemesine sahip olmaldr.
Not- Baz lkelerde, can gvenlii sistemleri iin ikili besleme gerekir.
F.6 Tiyatrolar
Ayrlm sahneli tiyatrolarda (seslendirme odas ve sahne arasnda gvenlik perdesinin olduu yerler)
gvenlik perdesi ulalabilir bir yere taklm hzl alan bir vanayla (rnein, bir supap) kontrol edilen bir
slatclar hattyla birlikte bulunmaldr. Islatclar iin su beslemesi herhangi kontrol vana setinin ak gelme
ynnden alnmaldr. Sahne otomatik veya elle harekete geirilen bir su pskrtme tesisatyla korunmaldr.
Alternatif olarak toplam ykseklii 12 mden fazla olmayan sahneler, sprinkler grubuyla korunabilir.
Btn atlyeler, kostm odalar, sahne, depo olarak kullanlan odalar ve sahnenin altndaki boluklara,
sprinkler taklm olmaldr.
F.7 Bakm iin ilave uyarlar

Herhangi bir zamanda ok blml tesisatlarda bir defada sadece bir blm kapatlmaldr. Bir tesisat veya
blm bakm iin gereken en az zaman iin kapatlmaldr.
Mmkn olan her yerde, can gvenlii salayan sprinkler tesisatnn tamamen veya ksmen kapatlmasndan
kanlmaldr. Sadece tesisatn gerekli olan en kk blm kapatlmaldr.
Blm/blmler doldurulduunda veya boaltmadan sonra yeniden doldurulduunda, blmde/blmlerde
suyun mevcut olduunu kontrol etmek iin sifon vanas/vanalar (Madde D.3.3) kullanlmaldr.
kili kontrol vana setindeki her bir alarm vanas gerektiinde tesisata su beslemesini salamak kaydyla ayr
olarak bakm yaplmaldr.
kili kontrol vana setinin bakm yaplmadan nce, aadaki ilem izlenmelidir:
-
kili alarm vanasna gidi ynndeki durdurma vanalar almaldr. Alarm vanasna gidi ynndeki (ak
durumdaki) durdurma vanalar kapatlmal ve alarm deneyi (Madde 20.2.2.3), dier alarm vanasnda
hemen yaplmaldr.
Su yoksa durdurma vanas hemen almal ve altrlmadan nce arza giderilmelidir.
108
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Ek G
zel tehlikelere kar korunma
G.1 Genel
Bu ekin ilave kurallar, belirtilen rnlerin korunmas iin kullanlmaldr.
G.2 Aerosollar
Aadaki koruma tasarm (izelge G.1), aerosoll rnlerin dier rn tiplerinden ayrlm olarak ve
kaplarda topland durumlarda kullanlmaldr.
Not - Bu tr rnlerin kaplar ierisinde biriktirilmedii durumda, sprinkler korumas etkili olmayabilir.
izelge G.1 - Aerosol depolamas ii koruma kriterleri
En fazla depolama veya sra ykseklii
(m)
ST1 mstakil
ve blok
depolama
Alkol esasl
1,5
Sralar 1,8
Tavan
sprinklerin
scakl
(oC)
Hidrokarbon esasl
-
141
1,5
141
141
ST4 paletli raf

-
Sralar 1,8
141
Younluk
(mm/min)
Etki alan
(m2)
12,5
25,0
260
25,0a ilave olarak

raf sprinkler
grubunda
25,0a ilave olarak
raf sprinkler
grubunda
300
260
300
Raf sprinkler grubu, Madde 14.4e uygun olarak scaklkla hzla alr duruma geen bir tip olmaldr.
G.3 Birden ok giyecek parasnn aslarak depoland giyecekler

G.3.1
Genel
Bu ek oklu sralara sahip sk aralkl giyecek paras aslan depolarn veya iki veya daha fazla seviyede
giyecek paras istiflerinin korunmas iin zel kurallar kapsar. Bu depolar otomatik veya yar otomatik giyim
eyas datma, toplama veya tama sistemlerine sahip olabilir. Yksee konulmu giyecek paras depo
seviyelerine genellikle merdivenlerle ve ykselme rampalaryla eriilir. Asl giyecek paras deposunun genel
zellii sralar arasnda yangn blmesi olmamasdr. Merdivenler, koridorlar, rampalar ve giyecek paras
istifleri tavan seviyesi sprinkler korumasna nemli bir engel oluturur. Koridor olmadan dey bloklarda veya
dner asklarda depolanan asl giyecek paralarnn korunmas bu ekin kapsam dndadr.
G.3.2
Snflandrma
Bu ekin kurallar kendi depolama snfnn her trl giyecek parasna uygulanabilir.
G.3.3
Tavandakiler dndaki sprinkler korumas
Sprinkler korumas, tal raf sprinkler grubu iin gereken kurallara uygun olmaldr.
Her bir giyecek paras raf, iki asl giyecek paras srasyla snrl (yan yana) ve birbirini takip eden
sprinkler gruplar seviyelerinin arasnda 3,5 m depolama yksekliinde olmaldr. Her raf genilii 0,8 m olan
bir koridorla ayrlmaldr. Giyecek paras raflar, tekli bir sprinkler srasyla korunmaldr. Sprinkler sralarnn
arasndaki mesafe, 3,0 myi gememelidir.
Giyecek paras raflarnn zerine dorudan yerletirilmi sprinkler, dey dzlemde kademeli boluklu ve
yatay dzlemde uzunluu 2,8 m uzunluundan daha fazla olmayan yatay aralkl olmaldr. Giyecek
parasnn en st ksm ve sprinkler saptrcs arasndaki aklk, en az 0,15 m olmaldr (ekil G.1).
109
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Aadaki gibi deitirme haricinde, giyecek paras depolama raflarn koruyan her sprinkler sras en az
giyecek paras srasnn genilii ve uzunluundaki srekli kat girintili blm bulunmaldr. Bu girintili blm,
Avrupa snflandrmasnda A1 veya A2 veya buna e deer ulusal snfa uygun olmaldr.
Giyecek paralarnn en st ve tavan sprinkler grubu saptrclar arasnda boluk, 3 myi gememek artyla
sprinkler raf korumas ve blme ihmal edilebilir.
Sprinkler grubu btn gei rampalar, ana koridorlar, geitler ve nakliye yolu altna sprinkler korumal
giyecek paras depolanan istifler arasndaki genilik, 1,2 m geniliini gemeyen koridorlar haricinde
yerletirilmelidir.
G.3.4
Sprinklerin almas
alt varsaylan raf sprinkler grubunun says aadaki gibi olmaldr:

Sralar:
3
Seviyeler:
3
Sra bana sprinkler grubu:
3
Sprinkler korumasnn 3 seviyeden fazla olduu durumda, 3 koruma seviyesinde 3 sprinklerin 3 srasnn
alt varsaylmaldr. Korunan btn seviyelerde 3 veya daha az seviye, 3 sprinklerin 3 srasnn alt
varsaylmaldr.
G.3.5
Tavan sprinkler grubu
Tavan sprinkler grubuna ait istiflerin en st seviyesinin yaltlmas ve raf sprinkler gruplaryla korunmas
artyla 260 m2 etki alan zerinde 7,5 mm/min younluu verecek ekilde tasarlanmaldr.
En st seviye veya yaltm ihmal edilmise tavan sprinkler gruplar, en azndan III. Snf eyalar esasna gre
tasarlanmaldr. stif ykseklii, en yksek ara seviye sprinkler gruplar zerinden asl giyecek parasnn en
stne kadar llmelidir.
G.3.6
Otomatik kapatma
Sprinkler sisteminin almas, depo iindeki btn otomatik datma sistemini otomatik olarak durdurmaldr.
G.3.7
Kontrol vana seti
Btn tesisatlar, sulu tip olmaldr.
Aklama
1 Tavan
2 Girinti
3 Koridor
4 Raf sonu
5
6
7
8
En fazla sprinkler aral

Sprikler bal
Arkadan grn
Koridordan grn
ekil G.1 - Giyecek paras raflarnn tipik sprinkler korumas

110
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
G.4 Alevlenebilir svlarn depolanmas

Alevlenebilir svlar, bu svlarn tutuma noktasna (TN) ve kaynama noktasna (KN) gre izelge G.2,
izelge G.3 ve izelge G.4 te gsterildii gibi snflandrlmaldr.
izelge G.2 - >20 l ve 208 l arasnda kapasiteye sahip metal varillerdeki (ST1) yanc svlar
zellikler
(oC)
Snf
TN > 100
TN < 100
TN < 35
TN < 21 ve
KN < 35
Varilin yerletirilme
biimi
Yan yzeyi zerine
Taban zerine
Yan yzeyi zerine
Taban zerine
Yan yzeyi zerine
Taban zerine
Yan yzeyi zerine
veya taban zerine
zin verilen depolama

12 varil yksekliinde
6 varil yksekliinde
6 varil yksekliinde
2 varil yksekliinde
3 varil yksekliinde
1 varil yksekliinde
1 varil yksekliinde

Younluk
Etki alan
(mm/min)
(m2)
10
450
25
450
25
450
25
450
izelge G.3 - >20 l ve 208 l arasnda kapasiteye sahip metal varillerdeki (ST4) yanc svlar
Snf
zellikler
(oC)
Varilin yerletirme
biimi
zin verilen depolama
Yan yzeyi zerine her 12. sra

taban zerine
her 6. sra
TN< 100
2
taban zerine
her sra
TN<35
3
taban zerine
her sra
TN<21 ve Yan yzeyi zerine her sra
4
KN<35
veya taban zerine
Not - Bu izelge her srada bir varil ykseklii yksekliinde depolanan varillere uygulanr
1
TN 100
Tavan Sprinker grubu

Younluk
Etki alan
(mm/min)
(m2)
10
450
10
25
450
10
25
450
10
25
450
izelge G.4 - 208 l kapasiteye sahip metal varillerdeki (ST1, ST5, ST6) yanc svlar
Snf
1
2
3
4
zellikler
(oC)
Varilin yerletirilme
biimi
TN 100
ST1
ST5/6
ST1
ST5/6
zin verilen azami

depolama ykseklii
(m)
5,5
7,5
4,0
4,6
ST1
ST5/6
1,5
2,1
TN < 100
TN < 35
TN< 21 ve
KN < 35

Younluk
Etki alan
(mm/min)
(m2)
10
450
7,5
12,5
450
12,5
450
G.5 Bo paletler
Kat stunlarda veya paletlerin zerinde depolanan paletler, izelge G.5e uygun tavan sprinkler gruplaryla
korunmaldr. stiflenerek depolanan raflar, izelge 6ya uygun tavan ve tal raf sprinkler gruplaryla
korunmaldr.
111
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
izelge G.5 - Bo paletlerin korunmas (ST1)

Palet tipi
Ahap veya selloz
esasl paletler
Genlemeyen yksek
younlukta tabakal
polietilen paletler
En fazla izin verilen

depolama ykseklii
(m)
3,8
3,8
Dier plastik paletler
3,3

(izelge 4)
zel artlar
Snf IV iin gibi

93 oC veya 100 oCta
beyan edilen sprinkler
grubuyla snf IV iin
olduu gibi
300 m2 zerinde 25
mm/min
60 min yangna
dayanabilen ksmda
depolama
60 min yangna
dayanabilen ksmda
depolama
izelge G.6 - stiflenmi halde depolanan paletlerin korunmas (ST4, ST5, ST6)
Palet tipi
Ahap veya selloz
Malzemeden paletle
genlemeyen yksek
younlukta kat
polietilen paletler
Dier plastik paletler
tal raf sprinkler grubu

(izelge 4)
zel artlar
Snf IV
Snf IV bana gibi. 93

o
C veya 100 oCta beyan
edilen sprinkler gruplar
Depolama ykseklii
>3,8 m olduunda
yangna dayankl
ksmda 60 min
depolama
Depolamann en st
seviyesi zerindeki
sprinkler grubunun bir
seviyesini ieren snf IV,
K=115 ve 3 bar en dk
alma basnc
300 m2 zerinde 25
mm/min
Yangna dayankl
ksmda 60 min
depolama
G.6 Ahap varillerde alkoll ikiler

Variller, ykseklii 4,6 myi gemeyen sadece tavan sprinkler grubuyla birlikte depolanabilir. Byk depolama
ykseklikleri iin ara sprinkler gruplar Snf III/ Snf IV artlarna uygun olarak yerletirilmelidir. Her iki
durumda da tavan sprinkler gruplar 360 m2 etki alan zerinde 15 mm/min pskrtme younluu verecek
ekilde yerletirilmelidir.
Not 1 - Dklen svlarn yaylmasn snrlayan tahliye veya toplama, yaplmaldr.
Not 2 - Bu standardn amalar iin, % 20den fazla alkol ihtiva eden svlara alkoll ikiler denir.
G.7 Dokunmam sentetik kuma

G.7.1 Serbest durumdaki depolama
Tavan sprinkler grubu izelge G.7de gsterilen kriterler kullanlarak yerletirilmelidir.
Not -
112
4,1 mnin zerindeki depolama ykseklikleri iin byk damla veya ESFR sprinkler gruplar (Ek L)
gibi isimlendirilen zel teknolojik sprinkler gruplarnn kullanlmas dikkate alnabilir.
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
izelge G.7 - Dokumasz sentetik dokuma: Sadece tavan korumas veya atyla tasarm kriteri
En fazla izin verilen
Etki alan (su veya n
En az tasarm younluu
depolama ykseklii
etkili sistem)
Depolama dzenlemesi
(Not 1)
(mm/min)
(Not 2)
(m)
(m2)
1,6
10,0
2,0
12,5
2,3
15,0
ST1
2,7
17,5
260
Mstakil duran veya
3,0
20,0
blok istif
3,3
22,5
3,6
25,0
3,8
27,5
4,1
30,0
300
Not 1- Zeminden sprinkler saptrclarna olan dey mesafe, eksi 1 m veya izelgede gsterilen en yksek
deer, hangisi daha dkse.
Not 2- Kuru ve deiken montajlardan kanlmaldr.
G.7.2
Raf depolama
tal raf sprinkler grubu, Snf IVn artlarna uygun olarak kullanlmaldr. Tavan sprinkler grubu 260 m2nin
zerinde en az 12,5 mm/min pskrtme younluuna sahip olmaldr.
G.8 Polipropilen veya polietilen depolama kaplar

G.8.1
Genel
Sprinkler korumasnn dier tipleri uygun yangn deneyiyle geerli olduu kantlanmadka, aadaki kurallar
salanmaldr.
G.8.2
Snflandrma
Polipropilen ve polietilen depolama kaplar, Snf IV YTD gibi snflandrlmaldr.
G.8.3
Paletli raf depolama (ST4)
tal raf sprinkler grubu, 1,5 myi gemeyen yatay bolua sahip olmaldr. tal raf sprinkler gruplar
arasndaki dey mesafe 2 myi gememelidir. Tavan sprinkler grubu zel anma deerine sahip olmal ve
tal raf sprinkler grubu zel veya Hzl derecelendirmesine sahip olmaldrlar.
G.8.4
Dier depolama
En fazla depolama ykseklii, 3 myi gememelidir. rnein elik paletler gibi yanmayan paletler
kullanlmaldr. Palet bana raf ykseklii 1 myi gememeli ve her paletteki en st depolama kab bir
kapakla kapatlmaldr. Sprinkler grubu zel veya Hzl derecelendirmesine anma deerine sahip
olmaldrlar.
G.8.5
Katk kpk
Tedarikinin tavsiyelerine uygun olarak kullanlan uygun bir film oluturan kpk, sprinkler suyuna
eklenmelidir.
Not - Kapsaml yangn deneylerinde AFFF (sv film oluturan kpk) etkili olduu gsterilmitir.
113
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Ek H
Sprinkler sistemlerinin izlenmesi
H.1 Genel
Sprinkler izleme sistemlerinin amac, sistemin ana fonksiyonlarnn srekli kontroldr. Bir baka deyile bu
sistemlerin bozulmas yangn durumunda sistemin doru ekilde otomatik almasn bozabilir. Tedbirlerin
alnmasna imkn salamak iin bir kontrol alarm devreye girmelidir. Bu ek standardn baka blmlerine
ilave artlar belirler. lave artlar izlemenin gerektirdii yerlere eklenmelidir.
zleme iin kullanlan btn cihazlar EN 60529da belirtildii gibi, en az IP59 koruma derecesine sahip
olmaldr. 15ten fazla adreslenemeyen kontrol alarm cihaz bir ortak gstergeye balanmamaldr.
Btn sinyal ve alarm devreleri tamamen kontrol edilmeli ve bir hataya karlk gelen ak veya ksa devre
olaynda, arza alarm verilmelidir.
Kontrol ve gsterge cihaz, kullanld lkedeki mevcut artlara uygun olmaldr.
H.2 zlenecek fonksiyonlar

H.2.1
Genel
Bu standardda belirtilen btn izleme artlarna ek olarak, aadakiler izlenmelidir (Ek I).
H.2.2
Sprinkler grubuna su akn kontrol eden durdurma vanalar
Normal olarak alan btn durdurma vanalarnn kapal konumu; su besleme vanalar, kontrol vana setleri,
yardmc vanalar ve blm vanalar dhil olmak zere sprinkler grubuna su akn nleyen vanalar. Vana
tamamen aktan daha az olduunda bir belirti verilmelidir.
H.2.3
Dier durdurma vanalar
Normal olarak ak btn durdurma vanalarnn kapal konumu; basn anahtar, hidrolik alarm, ak anahtar
gibi alarm vanalarnn veya iaret veren cihazn doru almasna engel olur. Vana tamamen ak
konumdan daha az ak bir konumda olduunda bir iaret verilmelidir.
H.2.4
Sv seviyeleri
Su depolama tanklar ve makina yakt tanklar dhil olmak zere, btn kritik su seviyeleri. Depolanan suyun
anma dolum seviyesinin % 10undan fazla bir depolama su seviyesine dmesinden nce veya depolanan
suyun anma dolum seviyesinin % 25inden fazla bir yakt seviyesine dmesinden nce bir sinyal verilmelidir.
Basn tanklarnda anma dolum seviyesinin % 10un zerine ulamasndan nce bir ilave sinyal verilmelidir.
H.2.5
Basnlar
Btn kuru ve deiken kontrol vana setlerine su beslemeleri ve klar dhil basnlar. Statik basn ehir
ebekesi beslemelerinde hesaplanan alma basnc altna dmse bir sinyal verilmelidir. Btn dier
durumlarda statik basn dmesi deney seviyesinin % 20den daha fazla altnda olduunda bir sinyal
verilmelidir.
H.2.6
Elektrik gc
Elektrikli pompa takmlarna veya dier kritik elektrikli cihaza g beslemesi. Ana beslemenin herhangi
noktasnda veya ana beslemede veya kontrol devresinde veya elektrikli veya dizel pompa kontrol
mekanizmalarnda veya dier herhangi kritik kontrol cihaznda bir veya daha fazla faz arzalanmsa, bir
sinyal verilmelidir.
H.2.7
Scaklk
Sprinkler vanas ve pompa odasnn en dk scakl. Scaklk istenen en dk seviyenin altna

dtnde, bir sinyal verilmelidir.
114
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Ek I
Alarmlarn iletilmesi
I.1
zlenecek fonksiyonlar
Bu standardda belirtilen alarmlar, sprinkler kontrol odas veya pompa odasnda bir alarm paneline monte
edilmeli ve alarmn nemine bal olarak ileriye doru iletilmelidir. Alarmlar, tesisler veya dnda srekli
kontrol yerine veya annda uygun hareket yaplabilsin diye sorumlu kiiye iletilmelidir.
I.2
Alarm seviyeleri
Su ak sinyali gibi bir yangnn gstergesi olabilen sinyaller yangn alarm olarak gsterilmelidir (izelge I.1
de alarm seviyesi A ). Yangn durumunda sistemin doru bir ekilde almasn nleyen g hatas gibi
teknik arzalar, arza alarmlar olarak gsterilmelidir (izelge I.1 de B alarm seviyesi).
izelge I.1 - letim iin alarm tipi
Alarm
ehir ebekesinde dk basn
Pompa odasnda su ak detektr
Madde numaras
9.2.1
10.3.2
Alarm tipi
B
A
Elektrikli pompa takm

- Talep edildiinde
- altrma hatasnda
- alrken
- G mevcut deilse
10.8.6.1
Dizel pompa seti

- Otomatik mod kapal olduunda
- altrma hatasnda
- alma hatasnda
- Kontrol edicilerde hata meydana geldiinde
erit stma devreleri
10.9.11
11.1.2.2
B
B
A
B
B
Alak basn
- n etkili A tipi sistem
- Kuru boru ve n etkili sistemleri
11.4.1.1
16.2.3
B
B
B
B
A
B
Blmlere ayrlm sistemler

- Ak kontrol vanas
- Ksmen kapal kontrol vanas
- Ksmen ak yardmc vana
- Dk ebeke basnc
- Montajda su ak
- Blmde su ak
D.3.7
zlenen sprinkler sistemleri

- Ksmen kapal durdurma vanalar
- Sv seviyeleri
- Alak basn
- G arzas
- Pompa odasndaki dk scaklk
Ek H
B
B
B
B
A
A
B
B
B
B
B
115
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Ek J
Bir sistem tamamen almad zamanki uyarlar ve ilemler
J.1 Etkilerin en aza indirilmesi
Tamamen alabilir durumda olmayan sistemlerin bakm, tadili ve onarlmas, almama zaman ve
sresinin uzamasn en aza indirecek ekilde yaplmaldr.
Tesisat almaz duruma getirildiinde, kullanc aadaki tedbirleri yerine getirmelidir:
a) Kurum yetkilileri ve ilgili merkezi izleme istasyonu bilgilendirilmelidir.
b) Tesisatn veya onun su beslemesinin tadili veya onarmlar [muhtemelen can gvenlii tesisat hari (Ek
F)] normal alma saatlerinde yaplmaldr.
c) Etkilenen alanlardaki nezareti personel uyarlmal ve alan srekli olarak devriye yaplarak kontrol
edilmelidir.
d) Herhangi bir s yayan i, izin alnarak yaplmaldr. lem devam ederken etkilenen alanda sigara
iilmesi k kullanlmas yasaklanmaldr.
e) alma saatleri dnda tesisat almaz durumda kaldnda, btn yangn kaplar ve yangn kapaklar
kapal kalmaldr.
f) Yangn sndrme aletleri bu aletleri kullanacak eitilmi personelle birlikte hazr tutulmaldr.
g) in yaplmakta olduu yerde paray veya paralar besleyen boru sisteminin boaltlmasyla, tesisat
mmkn olduunca alr durumda tutulmaldr.
h) malat tesislerinin bulunmas durumunda, deiimler veya onarmlar fazla olduunda veya 40 mm anma
boru apn geen bir borunun karlmas veya ana durdurma vanasnn, alarm vanasnn veya tek
ynl vanann deitirilmesi veya karlmas gerektiinde, iin yaplmas iin btn faaliyetler makinalar
durdurulduunda gsterilmelidir.
i) Herhangi pompa alamaz durumda olduunda, pompa mevcut vanalarla ayrlmaldr.
j) Boru sisteminden gz siperlikleri veya bo kapaklar kullanlarak gece boyunca koruma salamak iin
tesisatn mmkn olan ksmlar onarlmaldr. Gz siperlikleri veya bo kapaklar zaman geldiinde
karlmalar iin numaralandrlmal ve grnr gsterge etiketlerine kaydedilmelidir.
J.2 Planl kapatma

Acil durum dndaki herhangi bir sebep iin sprinkler tesisatnn veya blmn kapatlmas iznini, sadece
kullanc vermelidir.
Bir sistemin tamam veya bir ksm kapatlmadan nce bir yangn belirtisinin olmadndan emin olmak iin
bina ve mtemilatnn her ksm kontrol edilmelidir.
Risk bakmndan birbiriyle balantl binalarn oluturduu meknlara ayrlan bina ve mtemilatnda genel
sprinkler sistemleri veya tesisatlaryla korunan btn meknlarda sakinlerden suyun kapal olmas
istenilmelidir.
Tesisat boru sisteminin duvarlardan veya tavanlardan gemesi hlinde, bu borularn zel dikkat gerektiren
alanlardaki sprinkler gruplarn beslemesi sz konusu olabileceinden, bu durumlara zel dikkat
gsterilmelidir.
J.3 Planlanmam kapatma

Tesisat kazara veya acil durumla alama hale getirildiinde, Madde J.1de verilen tedbirlere mmkn olan
en az gecikmeyle riayet edilmelidir. Yetkililer mmkn olan en ksa srede haberdar edilmelidir.
J.4 Sprinklerin altrlmasn izleyen ilem

J.4.1
Genel
Bir tesisatn almasndan sonraki kapatma, alan sprinkler balklar doru tip ve anma scaklna sahip
balkla deitirilmeli ve su besleme yeniden doldurulmaldr. lemin meydana geldii alanda bulunan
almayan sprinkler gruplar, bozulma durumunun s veya dier bir sebeple mi olduunu belirlemek iin
kontrol edilmeli ve gerekiyorsa deitirilmelidir.
alan bir tesisata veya bir tesisat blmne verilen su, yangn tamamen snnceye kadar
kapatlmamaldr.
116
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Yangndan dolay alan bir tesisat veya blm kapatma karar, sadece itfaiyeci tarafndan alnmaldr.
Sistemden karlan bileenler uzmanlar tarafndan yaplacak inceleme iin kullanc tarafndan
saklanmaldr.
J.4.2
Soutma depolarn koruyan tesisatlar (hava sirklasyonlu soutma)
Her altrmadan sonra kurutma iin tesisat sklmelidir.
117
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Ek K
25 yl muayenesi
25 yldan sonra borular ve sprinkler gruplar muayene edilmelidir.
Boru takm tamamen boaltlmal ve hidrostatik olarak en byk statik basnca eit basn veya 12 bar
basntan hangisi daha yksekse ona gre deneye tabi tutulmaldr.
Boru sistemi iten ve dtan muayene edilmelidir. Eriim kolu borusunun en az bir metresi, 100 sprinklerde
bir kontrol edilmelidir. Her boru apnn en az bir metre uzunluunun iki boru blm, muayene edilmelidir.
Sistemin performansn olumsuz ynde etkileyen hatalar giderilmelidir.
Su boru sistemlerinde her binada en az bir sprinkler tesisat kontrol edilmelidir. Bir binaya bir ok su kontrol
vana seti yerletirilmise, sadece %10unun muayene edilmesi gereklidir. Kuru boru sistemlerinde kontrol
edilecek tesisatlarn saysnn bu ekilde azaltlmasna msaade edilmez.
Baz sprinkler gruplar sistemden ayrlmal ve muayene edilmelidir. izelge K.1 yerletirilen sprinkler
grubunun toplam saysnn bir fonksiyonu olarak, numune alma ileminin kapsamn belirtir.
izelge K.1 - Muayene edilecek sprinkler grubunun says
Yerletirilen sprinkler grubunun says
5 000
10 000
20 000
30 000
40 000
Sprinkler gruplar aadakiler iin deerlendirilmelidir:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
118
alma,
alma scakl,
K - faktrn deiimi,
Pskrtmedeki tkanklklar,
Yerleme,
Isl hassasiyet.
Muayene edilecek sprinkler grubunun says

20
40
60
80
100
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Ek L
zel teknoloji
Bu standard, sadece EN 12259-1de belirtilen sprinkler tiplerini kapsar. Bu standard hazrlanmadan nce,
zel uygulamalar iin zellikle aadakileri ieren zel teknolojiler gelitirilmitir:
-
Erken harekete geen hzl tepki veren sistemler (ESFR),

Byk damlamal sprinkler gruplar,
Mesken tipi sprinkler gruplar,
Etki alan geni sprinkler gruplar,
zel tal raf sprinkler gruplar.
Gnmzde bu alandaki mhendislik uygulamalar dier alanlardaki uygulamalardan olduka farkldr. Bu

standardn gelecekteki basklarna bu uygulamalarn da dhil edilmesi dnlmektedir.
119
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Ek ZA
(Bilgi iin)
Bu standardn EU Construction Products Directive2) hkmleri ile
ilikili olan maddeleri
ZA.0 Bu ekin kapsam
Madde 1de verilen kapsam geerlidir.
ZA.1 Bu Avrupa standard ve AB direktifi arasndaki iliki

Bu standard, Avrupa Komisyonu ve Avrupa Serbest Ticaret Birlii tarafndan CENe verilen talimatna gre
hazrlanmtr.
Bu standardn izelge ZA.1de gsterilen ilgili maddeleri, 89/106/EEC sayl AB Direktifi erevesinde verilen
yukardaki talimatn gereklerini karlamaktadr.
Bu maddelere uygunluk, bu ek kapsamndaki yap mamullerinin, burada gsterilen tasarlanan kullanma
uygun olmasn gerekli klar; CE iareti ile birlikte verilen bilgilere bavurulmaldr.
Uyar:
Tasarlanan kullanma uygunluu etkilemeyen dier artnameler ve dier AB Direktifleri, bu
standardn kapsamna giren yap mamullerine uygulanabilir.
Not - Bu standard kapsamndaki tehlikeli maddelerle ilgili zel madde hkmlerine ek olarak, standard
kapsamnda olan mamullere uygulanabilecek dier artlar da olabilir (rnek olarak; uyarlanm Avrupa
yasalar ve milli kanunlar, tzkler ve kararnameler). AB Direktifinin hkmlerini yerine getirmek iin,
uyguland yerde ve zamanda, bu artlarn da salanmas gerekli olabilir.
Tehlikeli maddelerle ilgili Avrupa hkmleri ve mill hkmlere ilikin bilgilendirici veri taban, EUROPA
internet sitesinin Yap (Construction) sayfasndan elde edilebilir (bu sayfaya http://europa.eu.int/comm/
enterprise/construction/internal/dangsub/dangmain.htm adresi ile ulalabilir).
Yap malzemesi: Sprinkler alet takm
Kullanm maksad /maksatlar: Toprak temelli binalar ve yaplarda yangn kontrol/nlenmesi iin sprinkler
sistemleri
izelge ZA.1 - lgili maddeler
Zorunlu artlar / zellik
Anma balatma artlar /

hassasiyet
Sndrme ortamnn
dalm
alma gvenirlii
alma gvenirliinin
kalcl
Yangn artlar altnda
performans parametreleri
Bu standarddaki hkm belirten

maddeler
Talimat ile
belirlenmi
seviyeler ve/veya
snflar
Notlar
6,12,14.3,14.4,14.5.2,15, Ek D, Ek F1,
Ek F2, Ek F4, Ek F6, Ek H
7,11,12,13
8.1.1,8.1.2,9.3,9.5,10,14.6,14.7,14.8,17,
4.4, Ak E3,
Ek F5
10.3;10.4;1
7.1.1;17.1.3
;17.1.5;17.1
.6;17.1.7;17
.2.1 hari
14.9
5.5,6,7,14.1,14.2,14.5,16,
Ek A, Ek B, Ek C, Ek D, Ek E1, Ek E2,
Ek F1, Ek F3, Ek F6, Ek G
Not - Alet takmnn sadece performansna ilikin maddeler veya alt maddelerin blmleri ilgilidir.
2)
TSE Notu: Bu direktif, T.C. Bayndrlk ve skn Bakanl tarafndan Yap Malzemeleri Ynetmelii ad
altnda yaymlanmtr.
120
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
ZA.2 Sprinkler alet takmnn uygunluunun onay ilemi

Listelenen kullanm amac iin sprinkler alet takm izelge ZA.2de gsterilen uygunluk onay ilemini takip
etmelidir.
izelge ZA.2 - Uygunluk sistemin onaylanmas
Mamul
Kullanm amac
Seviye /seviyeler veya

madde /maddeler
Sprinkler alet takm

Yangn gvenlii
Sistem 1: Numunelerin tetkik deneyi olmadan CPD Ek III.2(I).
Uygunluk sisteminin
onaylanmas
1
Belgelendirme kuruluu, Madde 2.1.1.1e artlarna uygun olarak izelge ZA.1de verilen ilgili zelliklerin
balang tipini belgelendirmelidir. Balang deerlendirmesi ve belgelendirme ve srekli nezaret,
deerlendirme ve onay, fabrika imalat kontrol, btn ilgili zellikler belgelendirme kuruluunu
ilgilendirmelidir. malat Madde 21.1.1.2nin artlarna uygun olarak fabrika imalat kontrol sistemini
altrmaldr.
ZA.3 CE iaretlemesi
AB direktifi 93/68/EC de belirtilen biimde CE markas sembol ambalajn zerinde ve/veya aadaki
bilginin bulunduu mamul ile birlikte verilen ticari dokmanlarda bulunmaldr:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
Onaylanm kuruluun referans numaras,

malat / tedarikinin ad veya markas,
Marka kullanma hakknn alnd yln son iki rakam,
EC uygunluk belgesinin uygun numaras,
Bu standardn numaras, (EN 12845),
Mamul tipi (bir baka deyile, sprinkler alet takm),
Madde 4.3 ve Madde 4.4te atf yaplan dokmanlar.
ekil ZA.1Ticari dokmanlarda verilecek bilginin bir rneini vermektedir.
93/68/EEC sayl AB Direktifinde verilen "CE"

sembolnden oluan CE uygunluk iareti
0123
..Co Ltd, PO Box 21, B-1050
malatnn ad veya tantc iareti ve kaytl adresi
02
0123-CPD-001
TS EN 12845
aretin ilitirildii yln son iki rakam

Bu standardn numaras
Sprinkler alet takm

Alet takmnn teknik zellikleri ve performans
Mamuln tarifi ve denetime tabi zelliklerle ilgili

bilgiler
ekil ZA.1 - CE iaretleme bilgisi rnei
121
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
ZA.4 Belge ve uygunluk beyan

CE iaretlemesinin yaplmasna yetki veren imalat veya onun EEA da ilan edilmi temsilcisi uygunluk
beyan hazrlamas ve bulundurmas gerekir. Bu beyan aadakileri iermelidir:
-
malatnn veya EEAda ilan edilmi olan yetkili temsilcisi ad ve adresi ve imalat yeri,
Mamuln aklamas (tipi, tanmlamas, kullanm) ve CE iaretlemesi ile birlikte aklama,
Mamuln uygunluu salanan artlar (rnein, bu standardn Ek ZAs),
Mamuln kullanlmasna uygun zel artlar (gerekiyorsa),
Onaylanm Mamul Belgelendirme Kuruluunun ad ve adresi (veya tanmlama numaras),
malat veya onun yetkili temsilcisi adna bey ani imzalaya yetkisi kiinin ad ve grevi.
Belgelendirmenin gerekli olduu (Sistem 1) karakteristikler iin

yukardaki bilgilerle birlikte aadaki bilgileri iermelidir:
-
beyan,
uygunluk belgesine ilaveten
Belgelendirme kuruluunun ad ve adresi,

Belge numaras,
Uygulanabildii yerde belgenin artlar ve geerlilik sresi,
Belgeyi imzalama yetkisi verilen kiinin ad ve unvan,
Beyann ve belgenin mamul kullancs ye lkenin resm dili/dillerinde hazrlanmaldr.
122
ICS 13.220.20
TRK STANDARDI
Kaynaklar
EN ISO 9001 Quality management systems - Requirements (ISO 9001:2000)
EN 671, Fixed fire fighting systems - Hose systems
123

TS en 12845

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS en 12845

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRK STANDARDI

SABT YANGIN SNDRME SSTEMLER - OTOMATK

TRK STANDARDLARI ENSTTS

Kalite Sistem Belgesi

Trk Standardlarna Uygunluk Markas (TSE Markas)

Bu standardn kabul ile TS 9704 iptal edilmitir.

9.6 Su beslemesinin seilmesi .................................................................................................................35

Sabit yangn sndrme sistemleri Otomatik sprinkler sistemleri

6 Ana datm borusu

Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar

IEC, EN, ISO

Fire detection and alarm system - Fire

Fire detection and alarm system Power supply equipment

Fire detection and alarm system-Heat

Fire detection and alarm system Flame detectors - Point detectors

Fire detection and alarm system Manual call points

Approval testing of welders - Fusion

Copper and copper alloys-Seamless,

Copper and copper alloys - Plumbing

Fixed firefighting systems Components for sprinkler and water

Sabit yangn sndrme sistemleri Sprinkler ve Su Pskrtme

TS EN 12723 Sv pompalar - pompalar ve

IEC, EN, ISO

Bu standardn amac bakmndan aadaki terimler ve tarifler uygulanr.

3.3 Alarm deney vanas

3.4 Alarm vanas

3.5 Alarm vanas, deiken

3.6 Alarm vanas, kuru

3.7 Alarm vanas, n etkili

3.8 Alarm vanas, slak

3.9 alma alan

3.10 alma alan, hidrolik bakmdan en ok tercih edilen

3.11 alma alan, hidrolik olarak en az tercih edilen

3.12 Boru kolu

3.15 Yardmc pompa

3.17 Kontrol vana grubu

3.18 Eik sprinkleri

3.19 Tasarmlanan younluk

3.20 Tasarm noktas

3.21 Datm borusu

3.22 Datm borusu uzants

3.23 Pskrtme aparat

3.25 Merkez hattnda sonlanan seri

3.26 Kenarlarda sonlanan seri

3.27 Tahliye sistemi

3.28 Yangna dayankl blme

3.29 Tamamen hesaba dayal ifadesi

3.30 Izgaral yaplandrma

3.32 Yukar kaldrma sistemi

3.33 Tketilemeyen kaynaklar

3.34 Tesisat (sprinkler tesisat)

3.35 Tesisat, deiken

3.36 Tesisat, kuru (boru)

3.37 Tesisat, n etkili

3.38 Tesisat, slak (boru)

3.39 Kasnakl pompa

3.40 Can gvenlii sistemleri

3.41 evrimli konfigrasyon

3.42 Ana datm borusu

3.43 Gerekli en byk debi (Qen byk)

3.44 Mekanik boru balants

3.45 ok katl bina

3.47 Normal su seviyesi