Genel Muhasebe Ders Notları

FiNANSAL MUHASEBE
DERS NOTLARIM
ylmaz dalkran
nsz (mutlaka okuyunuz)

Orta ada ilk olarak talyanlarn ift tarafl kayt yntemini kullanmas ile birlikte
muhasebe geliimini srdrm ve bugnk modern eklini almtr. lkemizde ise 1 Ocak
1994 tarihinden itibaren Tekdzen Hesap Plan (THP) ad altnda muhasebe standartlar
belirlenmi, muhasebe daha sistemli ve gvenilir bir hl alm, yorumlanmas
kolaylamtr.
Genel (finansal) muhasebe, ticar mal sat veya retimi yapan tm iletmelerin kullanmak
zorunda olduu bir muhasebe trdr. Bu ders notlarnda genel muhasebe zerine
zetlenmi ve tarafmca derlenmi ders notlarna ulaacaksnz. Size tavsiyem notlara
almaya balamadan nce en az bir konu anlatml genel muhasebe kitabn bitirmenizdir.
Daha sonra bu notlara aln derim. Bu notlardan sonra piyasadaki soru bankas
kitaplarndan birini zmenizi neririm.
Notlar mmkn olduunca zetlenmi ve sizi skmayacak seviyeye indirgenmitir. Amacm
KPSS ya da kurum snavlarndan bir hafta ncesine kadar bu notlar zerinden almanzdr.
Bu ekilde hem hzl bir tekrar yapma frsatn elde edecek, hem de bilgilerinizi
tazeleyeceksiniz.
Notlara almadan nce bu notlar ile birlikte gelen Genel Muhasebe Hesap Kodlarn
okumanz ve mmknse tm hesaplar kodlar ile birlikte ezberlemenizi tavsiye ederim.
Bunu hesaplar renirken grup grup ezberleyerek de yapabilirsiniz. nk snavlarda
hesaplar ve hesap gruplar ile ilgili sklkla soru gelmektedir. Hesap kodlarn bilirseniz
muhasebeye 1 0 nde balarsnz. Bunu unutmayn.
Muhasebeyi renirken balarda zorlanrsnz. rendike kolay gelmeye balar. Aslnda
olduka zevkli bir alandr. nk bu alanda rendiiniz hemen her ey gerek yaamda
da kullanlmaktadr. ktisat gibi teoriler zerine younlamamtr. Kendi iinde blnp
Klasikiler, Keynesyenler gibi akmlara blnmemitir. Muhasebede pratikte ne ise
gerekte de o vardr.
Tavsiye ettiim kitaplar:
KPSS A Genel Muhasebe Konu Anlatml / Ortak Yazarlar / Yarg Yaynevi / 2014
NUMERUS zgn Muhasebe Sorular / Ferhat YILDIZ / kinci Sayfa Yaynevi / 2014
Notlarn iinde arayp da bulamadnz bir yer olursa CTRL + F kombinasyonu ile arama
yapabilirsiniz. Ayrca eer imknnz varsa bu notlarn renkli ktsn almanz tavsiye
ederim. nk ekran banda almak ile kt zerinde almak ok farkldr. kt
zerinde almak sizin iin daha verimli olacaktr.
Notlar ile ilgili her trl gr, neri, soru ve bulduunuz hatalar iin benimle iletiime
geebilirsiniz.
Hepinize baarlar dilerim.
Ylmaz DALKIRAN
yilmazdalkiran@gmail.com
Temmuz 2014 / iSTANBUL
iiNDEKiLER
Genel Muhasebe Bilgileri
Dnen Varlklar
14
Duran Varlklar
43
Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar
69
Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar
86
z Kaynaklar
90
Gelir Tablosu
96
Maliyet Hesaplar
108
Dnem Sonu lemleri
117
Mali Tablolar Analizi (Finansal Analiz)
120
Ticari Aritmetik (Finans Matematii)
142
Muhasebe Nedir?
letmenin varlklarnda ve kaynaklarnda deime yaratan her trl parasal olayn
kaydedilmesi, snflandrlmas, zetlenmesi ve analiz edilmesi ile oluturulan bilgi
sistemidir.
Ka tr muhasebe vardr? Bunlar nelerdir?

tr muhasebe vardr. Genel (finansal) muhasebe, maliyet (retim) muhasebesi ve
ynetim muhasebesi.
Genel, Maliyet ve Ynetim Muhasebelerini aklaynz.

Genel, dier ad ile finansal muhasebe, iletmenin kaynaklarnn nereden saland ve
nereye aktarld zerinde durur. Ayn zamanda faaliyet sonucunda oluan gelir ve
giderlerin oluturduu kr ya da zarar ortaya koyar.
Maliyet, dier adyla retim muhasebesi, retim yapan iletmelerde birim maliyetleri tespit
etmek amacyla kullanlr. Temel amalar rnlerin birim maliyetini hesaplamak,
planlamaya yardmc olmak ve zel durumlarda karar alclara gvenilir bilgiler vermektir.
Ynetim muhasebesi ise finansal ve retim muhasebesinden elde edilen bilgilerin
deerlendirilerek yneticilerin gelecee ynelik planlar ve/veya projeler hazrlamasna
yardmc olmak iin kullanlr.
Muhasebenin ilevleri nelerdir, ksaca aklaynz.

Kaydetme: Faaliyete konu oluturan her bir finansal eylemin muhasebe kurallarna gre
gnlk deftere yazlmasn ifade eder.
Snflandrma: ok sayda kayt ileminin belirli kurallara gre aralkl olarak Byk
Deftere yazlmas ilemidir.
zetleme: Kaydedilmi ve snflandrlm bilgilerin bilano, gelir tablosu, mizan gibi mali
tablolarnn hazrlanmasdr.
Analiz ve Yorum: Kaydedilen, snflandrlan ve zetlenen bilgilerin analiz edilerek
yorumlanmas ve sonrasnda gelecee ynelik kararlarn alnmasn ifade eder.
Not: Kaydetme, snflandrma ve zetleme muhasebenin birincil, analiz ve yorumlama ise
ikincil ilevidir.
Muhasebenin temel kavramlar nelerdir? Ksaca aklaynz.

12 tane temel kavram vardr.
Sosyal Sorumluluk Kavram: Muhasebe srecinin gerekletirilmesinde belirli kii ya da
gruplarn deil, tm toplumun karlarnn gzetilmesidir. Bu kavram ihll edildiinde dier
on bir kavram geersiz hle gelir.
Kiilik Kavram: letmenin yneticilerden bamsz olarak tzel bir kiiliin olduu
varsaylr.
ift tarafl kayt esas kiilik kavram ile ilikilidir.

letmenin Sreklilii Kavram: letmenin sonsuz bir mre sahip olduu varsaylr ve
iletme kurulduu andan itibaren faaliyetlerini kesintisiz olarak srdrr.
Dnemsellik
Kavram:
letme
faaliyetlerinin
belirli
dnemler
ierisinde
gerekletirilmesidir. rnein; bilanolarn her on ylda bir yerine her sene hazrlanmas
gibi
letmenin tahakkuk esasna gre kayt yapmas dnemsellik kavram ile ilikilidir.
Her sene amortisman ayrlmas yine dnemsellik gereincedir.
Parayla lme Kavram: Kayt ilemlerinin altn, yabanc para gibi deer aralar yerine
ulusal parayla yaplmasn belirtir.
Muhasebede parayla lme kavram gerei ortak l birimi ulusal paradr.
Maliyet Esas Kavram: letme tarafndan elde edilen finansal varlklarn elde
edililerinde maliyetlerinin temel alnmas bu kavram gereincedir. rnein; iletme dviz
aldnda al bedeli temel kabul edilir. Satt zaman ise yine al bedeli temel kabul edilir.
Aradaki fark kambiyo kr ya da zarardr.
Tarafszlk ve Belgelendirme Kavram: Muhasebe kaytlarnn objektif belgelere gre
dzenlenmesi ilemidir. rnein; iletme mal satt zaman mterisine gelii gzel yazd
bir sat belgesi vermek yerine kanunlara uygun olarak hazrlanan faturay teslim eder.
Tutarllk Kavram: Uygulanan kayt yntemlerinin gelecekte de deimeyeceini ifade
eder.
Alacak ve Bor Senetlerine her sene reeskont ilemi yaplmas tutarllk kavram
gereincedir.
Alacak senetlerine reeskont ilemi uygulanmsa tutarllk kavram gereince bor
senetlerine de uygulanmaldr.
Tam Aklama Kavram: Mali tablolar analiz edilirken ve yorumlanrken yeterli, ak ve
anlalr olmaldr.
Finansal tablolarda dipnotlarn kullanmas tam aklama kavram gereincedir.
htiyatllk Kavram: letmenin risk oluturan durumlar karsnda temkinli davranmasn
ifade eder.
pheli hle gelen alacaklar iin karlk ayrlmas bu kavram gereincedir.
nemlilik Kavram: Bir bilginin muhasebe tablolarnda yer alabilmesi iin nemli olmasn
ne sren bir kavramdr.
zn ncelii Kavram: lemlerin hukuksal biiminden ok zlerinin esas alnmasn
ifade eder.
Alacakl olduumuz bir iletmenin iflas etmesi sonucu vadesi gelmeden karlk ayrlmas
zn ncelii kavram gereidir.
Not: Vadesi geldii zaman karlk ayrlmas ihtiyatllk, vadesi gelmeden karlk ayrlmas
zn ncelii kavram gereincedir.
Muhasebe kavramlar zerine zel not:

Soruda;
ift tarafl kayt esas tabiri geerse kiilik,
Sonsuz kelimesi geerse iletmenin sreklilii,
Tahakkuk ve amortisman kelimeleri geerse dnemsellik,
Reeskont ve deimezlik kelimeleri geerse tutarllk,
Karlk ayrlmas, gizli yedekler tabirleri geerse ihtiyatllk,
Dipnot kelimesi geerse tam aklama,
Objektif belgeler tamlamas geerse tarafszlk ve belgelendirme,
Ulusal para terimi geerse parayla lme,
flas kelimesi geerse zn ncelii
kavramlar aklna gelsin.
En fazla hata yaplacak kavramlar dnemsellik, tutarllk, ihtiyatllk ve zn nceliidir. Bu

yzden bunlar ezberlemek yerine bol bol tekrar etmek gerekir.
Her sene amortisman hesaplanmas dnemsellik gereincedir. nk baz duran
varlklarn deeri her dnem tekrar belirlenmelidir.
Alacak ve bor senetlerine reeskont hesaplamas yaplmasnn sebebi menkul kymetin
dnem sonundaki deerinin geree uygun olmas iindir. Bu da menkul kymetin deerinin
gerek deeri ile tutarl olmas ile ilgidir.
Bir alacak pheli hle gelmise ihtiyatl davranmak adna karlk ayrlr. Bir alacak artk
tahsil edilemeyecek hle gelmise zn ncelii kavram gerei ilem yaplr.
KPSS 2006 Sorusu:

I. Amortisman ayrlmas
II. zel fon ayrlmas
III. Karlk ayrlmas
IV. Reeskont ayrlmas
Yukardaki muhasebe ilemlerinden hangileri ihtiyatllk kavram gerei yaplr?
Yant:
Amortisman, dnemsellik; reeskont ise tutarllk kavramlar ile ilikili. zel fon ayrlmas
ilemi ne iin yapld belli olmad iin hibir kavram ile ilgili deil. Yine de amortisman
gibi dnlebilir ve dnemsellik kavram ile ilikilendirilebilir.
Karlk ayrlmas ise ihtiyatllk kavram gereidir. Bu yzden yant Yalnz III.
Temel finansal tablolar nelerdir?

Bilano ve gelir tablosu olmak zere iki tanedir.
Bilano nedir? Blmleri nelerdir? Blmlerini ve bilano zelliklerini ksaca

aklaynz.
Bilano bir iletmenin belirli bir andaki finansal durumunu gsteren tablodur.
Varlklar ve Kaynaklar olmak zere iki temel blmden oluur. Kaynaklar ise Borlar ve
zsermaye olmak zere iki blmden oluur.
Varlklar: letmenin faaliyetlerini srdrebilmek iin sahip olduu ekonomik deerlerdir.
En likitten en az likide doru sralanr.
Kaynaklar: Borlar ve zsermaye olmak zere iki blmden oluur. Borlar en ksa srede
deneceklerden en uzun srede deneceklere doru kronolojik olarak sralanr.
-
Borlar: nc kiilerden alnm ve geri denecek olan kaynaklar bu ksmda

bulunur.
zsermaye: letmenin faaliyeti sonucu elde edilen, ortaklara verilmeyen finansal
gelirler ve krlardan oluur.
Varlklar her zaman bilanonun aktifinde, kaynaklar ise pasifinde yer alr.
VARLIKLAR = KAYNAKLAR
AKTF = PASF
VARLIKLAR = BORLAR + ZSERMAYE
Bilano her zaman aktif toplamnn pasif toplamna eit olmas ile oluturulur. Bu eitlik
hibir zaman bozulmaz. Eer bozulursa bilano hataldr ve geersizdir.
Bilano gemi dnem faaliyetlerine ilikin bir belgedir. Gelecee ynelik faaliyetleri
iermez.
Bilanodaki muhasebe kavramlar Tekdzen Hesap Planna (THPye) gre dzenlenir.
AKTF
BLANO
PASF
I. DNEN VARLIKLAR
III. KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR
II. DURAN VARLIKLAR
IV. UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR

V. ZKAYNAKLAR (ZSERMAYE)
Gelir tablosu nedir? Ksaca aklaynz.

letmenin faaliyetleri sonucunda oluan gelir ve giderlerin karlatrlmas ile bulunan
kr ya da zarar gsteren tablodur.
nemli Not: Bilano, iletmenin finansal durumunu, gelir tablosu ise iletmenin faaliyet
sonucunu gsterir.
Hesap nedir? Ka eit muhasebe hesab vardr? Bunlar aklaynz.

Muhasebede hangi ilemin hangi konuya ait olduunu gsteren izelgedir. rnein;
iletmenin sahip olduu nakit para Kasa Hesabnda, bankada tuttuu para ise Bankalar
Hesabnda gsterilir.
4 eit muhasebe hesab vardr:
Asli Hesap: Kendi balarna etkilerini kesin sonular ile veren hesaplardr.
Kasa Hesab, Alacak Senetleri Hesab, Alnan ekler Hesab gibi...
Dzenleyici Hesap: Bir iletmenin aktif ve pasif deerlerinin gerek deerleri ile
gsterilmesini salar. ki eittir.
-
Aktif dzenleyici hesaplar: Bilanonun pasif ksmnda yer almas gerekirken aktif
tarafnda yer alan hesaplardr. Verilen ekler ve deme Emirleri, Alacak Senetleri
Reeskontu gibi...
Pasif dzenleyici hesaplar: Bilanonun aktif ksmnda yer almas gerekirken pasif
tarafnda yer alan hesaplardr. Dnem Net Zarar, Bor Senetleri Reeskontu gibi...
Geici Hesaplar: Tamamlanmayan ilemler iin geici sre kullanlan ve kpr vazifesi
gren hesaplardr. Saym ve Tesellm Noksanlar hesab gibi. Dnem sonunda bu Say. ve
Tes. Nok. Hesab, Dier Olaan Giderler ve Zararlar hesabna aktarlarak kapatlr.
Nazm Hesaplar: Varlklarda, borlarda ve sermayede art ya da azal yaratmayan; fakat
iletmenin nc kiilerle olan ilikilerini gstermek iin ve hak dourabilecek durumlara
kar kullanlmak zere oluturulan hesaplardr.
Aktifi dzenleyici hesaplar nelerdir?
103
119
122
124
129
137
139
158
199
222
224
229
237
239
241
243
244
246
247
249
257
268
278
298
VERLEN EKLER ve DEME EMRLER (-)

MENKUL KIYMETLER DEER DKL KARILII (-)
ALACAK SENETLER REESKONTU (-)
KAZANILMI FNANSAL KRALAMA FAZ GELRLER (-)
PHEL TCAR ALACAKLAR KARILII (-)
DER ALACAK SENETLER REESKONTU (-)
PHEL DER ALACAKLAR KARILII (-)
STOK DEER DKL KARILII (-)
DER ETL DNEN VARLIKLAR KARILII (-)
ALACAK SENETLER REESKONTU (-)
KAZANILMI FNANSAL KRALAMA FAZ GELRLER (-)
PHEL TCAR ALACAKLAR KARILII (-)
DER ALACAK SENETLER REESKONTU (-)
PHEL DER ALACAKLAR KARILII (-)
BALI MENKUL KIYMETLER DEER DKL KARILII (-)
TRAKLERE SERMAYE TAAHHTLER (-)
TRAKLER SERMAYE PAYLARI DEER DKL KARILII (-)
BALI ORTAKLIKLARA SERMAYE TAAHHTLER (-)
BALI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DEER DKL KARILII (-)
DER MAL DURAN VARLIKLAR KARILII (-)
BRKM AMORTSMANLAR (-)
BRKM AMORTSMANLAR (-)
BRKM TKENME PAYLARI (-)
STOK DEER DKL KARILII (-)
7
299 BRKM AMORTSMANLAR (-)
(!) Aktifi dzenleyici ve pasifi dzenleyici hesaplar ezberlemeniz nerilmez. Tm hesaplar

renirken bu hesaplar da zaten reneceksiniz.
Pasifi dzenleyici hesaplar nelerdir?
302
308
322
337
371
402
408
422
437
501
503
580
591
ERTELENM FNANSAL KRALAMA BORLANMA MALYETLER (-)

MENKUL KIYMETLER HRA FARKLARI (-)
BOR SENETLER REESKONTU (-)
DER BOR SENETLER REESKONTU (-)
DNEM KARININ PEN DENEN VERG ve DER YKMLLKLER (-)
MENKUL KIYMETLER HRA FARKLARI (-)
BOR SENETLER REESKONTU (-)
DER BOR SENETLER REESKONTU (-)
DENMEM SERMAYE (-)
SERMAYE DZELTMES OLUMSUZ FARKLARI (-)
GEM YILLAR ZARARLARI (-)
DNEM NET ZARARI (-)
(!) Soruda verilen hesap isminde emirleri, alacak, gelirleri, karl, taahhtleri
ve amortismanlar kelimeleri geiyorsa %80 aktif dzenleyici hesaplardan birisidir. Ayn
ekilde hesap isminde bor, fark, denmemi ve zarar kelimeleri geiyorsa %80
pasif dzenleyici hesaplardan birisidir.
KPSS 2010 Sorusu:

Aadakilerden hangisi pasif dzenleyici hesaplar arasnda yer alr?
A) Menkul Kymetler hra Fark
B) Kdem Tazminat Karl
C) Maliyet Giderleri Karl
D) Gelecek Yllara Ait Gelirler
E) zel Fonlar
Yant: B ve C seeneklerinde karl kelimesi geiyor. Bu yzden aktif dzenleyici

hesaplardr. D seeneinde gelirler kelimesi geiyor. Ayn ekilde bu da aktif dzenleyici
bir hesaptr. E seeneindeki zel Fonlar hesab ne aktif ne de pasif dzenleyici bir hesaptr.
A seeneinde ise fark kelimesi geiyor. Bu yzden Men. Ky. hr. Fark bir pasif
dzenleyici hesaptr.
Vergi kanunlarmza gre kanunen kabul edilmeyen giderler nelerdir?

Kanunen kabul edilmeyen demek iletmenin vergi matrahnda olmamasn istemesine
ramen vergi matrahnda kullanlan giderlerdir. Yani iletmeye bir gider olutursa dahi
bunlar vergiden dlmez. Bu yzden kanunen kabul edilmeyen giderler tabiri buradan
gelir.
zsermaye/rtl sermaye zerinden denen veya hesaplanan faizler

Her trl ayrlan yedek akeler, para ve vergi cezalar
Kiralama yoluyla oluan giderler
Her trl fazla ayrlan amortisman ve karlklar
Maddi veya manevi tazminat giderleri
Yasal snrlar aan ba ve yardmlar
Motorlu tatlar vergisi
Her trl reeskontlar
Ayrlm, fakat denmemi olan kdem tazminat karlklar
denmemi SGK primleri
Telefon faturalarnn zel iletiim vergileri
Tekdzen Hesap Plan (THP) nedir? Ksaca aklaynz.

Tm iletme muhasebe belgelerinin belli kurallara gre hazrlanmasn ve kullanlmasna
gre dzenlenmi bir standarttr. lkemizde 1 Ocak 1994 tarihinden beri THP
uygulanmaktadr.
rnein; bilanonun aktifinde sadece varlklara ait, pasifinde ise sadece kaynaklara ait
hesaplarn olmas THP gereincedir.
Tekdzen Hesap Plan dokuz snftan oluur:
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
Dnen Varlklar
Duran Varlklar
Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar (Borlar)
Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar (Borlar)
z Kaynaklar (zsermaye)
Gelir Tablosu
Maliyet Hesaplar
Serbest
Nazm Hesaplar
Bilanoda I., II., III., IV ve V. snflar vardr. Gelir Tablosu hibir ekilde Bilanoda yer
almaz. Bu yzden bu snf, Bilano snflar ile kartrlmamaldr. Maliyet Hesaplar ise
sadece Maliyet Muhasebesinde kullanlr.
Hesap kodlar nasl yorumlanr?

hanelidir.
rnein; 254 TAITLAR HESABIn ele alalm. Yzler basama snf, onlar basama grup
ve birler basama ise sra numaras iin kullanlr.
2 says Duran Varlklar snfn, 5 says Duran Varlklar snf ierisinde 5inci grupta yer
alan Maddi Duran Varlklar, 4 rakam ise Maddi Duran Varlklar ierisinde drdnc srada
yer aldn belirtir.
9
Madde nedir? Trleri nelerdir? Aklaynz.

Bir ilemi btn ile kayda alan ve birbirine paralel izgilerle snrlanan ksma denir.
Basit Madde: Tek bir hesabn bor tarafna ve tek bir hesabn alacak tarafna kaydedildii
madde trdr.
100 KASA 10,000
120 ALICILAR 10,000
Bileik Madde: Birden fazla hesabn bor tarafna ve tek bir hesabn alacak tarafna ya da
tek bir hesabn bor tarafna ve birden fazla hesabn alacak tarafna kaydedildii madde
trdr.
100 KASA 10,000
120 ALICILAR 5,000
121 ALACAK SENETLER 5,000
320 SATICILAR 5,000
321 BOR SENETLER 5,000
100 KASA 10,000
Karma Madde: Hem bor hem de alacak tarafnn birden fazla hesaplarla kaydedildii
madde trdr.
320 SATICILAR 5,000
321 BOR SENETLER 5,000
100 KASA 5,000
102 BANKALAR 5,000
Oluumuna gre belgeler nelerdir?
Orijinal ve yapay olmak zere iki trldr. Orijinal belgeler ticari ilemler sonucu
kendiliinden oluan belgelerdir. Muhasebe belgeleri mutlaka orijinal belgelere dayanr.
Yapay belgeler ise iletmenin kendi iinde dzenledii VUKa gre belge yerine gemeyen
belgelerdir.
Fatura, sevk ve tama irsaliyesi, yolcu listesi, gnlk mteri listeleri, adisyonlar, hakedi
belgeleri, fatura yerine geen belgeler, perakende sat belgeleri, gider pusulas, mstahsil
makbuzu, serbes meslek makbuzu orijinal belgedir. Malzeme k fileri, muhasebe fileri,
cret bordrosu, akord fii ve amortisman defteri yapay belgedir.
Muhasebe fileri neledir? Aklaynz.

Tahsil, tediye ve mahsup olmak zere trdr. Tahsil iletmenin kasasna giren paralar
gsterir. Tediye iletmenin kasasndan kan, iletmenin dedii paralar gsterir. Mahsup
ise nakit dndaki ek, senet ve veresiye gibi ilemlerde kullanlr.
10
Bilinmesi Gereken nemi pular
Bor toplam ile bor kalan ayn ifadeler deildir. rnein; KASA hesabnn bor
tarafnda sadece 1,000 ve altnda 100; alacak tarafnda ise sadece 200 ve altnda
50 yazyor olsun. Bor toplam 1,100dr. nk sadece bor ksm toplanr. Ayn
ekilde alacak toplam 200 + 50 = 250dir. Fakat bor kalan 1,100 - 250 = 850dir.
nk hesabn bor toplamndan alacak toplam karldnda bor tarafnda net
olarak bir deer kalr. Buna bor kalan denir. Alacak kalan ise bir hesabn alacak
toplam ile bor toplam arasndaki pozitif fark ifade eder.
Tahsil ile deme yan ifadeler deildir. letme bir eyi tahsil ettiinde bilin ki
tahsil edilen varlk iletmenin eline gemitir. rnein; ALINAN EKLERden 1,000
TLlik ek tahsil edildi deniliyorsa iletme ALINAN EKi bankada 1,000 TL nakite
evirmi ve kasasna/mevduat hesabna aktarmtr. letme tarafndan 1,000 TL
dendi deniliyorsa iletmenin kasasndan 1,000 TL kt anlalabilir.
ciro ile keide ayn anlamlar deildir. Ciro, nc kiiler tarafndan elde edilen
varlklarn baka nc kiilere verilmesidir. rnein; iletme mal satm olsun. A
iletmesi ise iletmenin satt mallar alsn ve karlnda ek versin. Bizim
iletmemiz baka bir iletmeden mal satn ald zaman karlnda A iletmesinden
ald eki verdiinde ek ciro edilmi olur. nk bu eki kendi dzenlememitir.
Keide ise iletmenin kendi dzenledii ekleri ifade etmek iin kullanlr. rnein;
iletme mal satn ald zaman ek keide ederse bu eki kendi dzenliyor anlamna
gelir. Daha nce nc kiilerden ald ekler kullanlmaz. zetle, ek ciro
edildiinde yalnzca 101 ALINAN EKLER hesab alacaklandrlrken; ek keide
edildiinde yalnzca 103 VERLEN EKLER ve DEME EMRLER (-) hesab
alacaklandrlr. Buradaki (-) ifadesi hesabn aktifi dzenleyici pasif karakterli bir
hesap olduunu belirtmek iindir.
Her ne kadar ift tarafl (bor alacak) kayt yntemini kullanyor olsak da sorular
zerken tek tarafl dnmeye aln ve kendinizi iletmenin sahibi yerine koyun.
Bylece muhasebeyi renmeye baladnzda ok fazla zorluk ekmezsiniz.
rnein; mal sattnzda 191 NDRLECEK KDV hesabn m yoksa 391
HESAPLANAN KDV hesabn m kullandnz konusunda tereddte debilirsiniz.
Ticari mal sattnzda yle dnn: Mal satan benim. O zaman mala katma deer
katan da ben olmalym ve bu KDVyi ben hesaplamalym. Bu yzden 391
HESAPLANAN KDV hesabn kullanmalym. Mal satn aldnzda ise yle dnn:
Mal satn alan benim. Fakat KDVsine de ben katlandm ve KDVsini dedim. Ay
sonunda bu KDVyi bir ekilde hesapladm KDVlerden indirmeliyim ki adalet yerini
bulsun. Bu yzden 191 NDRLECEK KDV hesabn kullanmalym. Farkl rneklerde
u ekilde dnebilirsiniz: Ben mal sattm ve karlnda adam bana ek verdi.
Bunu bor tarafnda m yoksa alacak tarafnda m gstermeliyim? Bu gibi
durumlarda aldnz eki para gibi dnn. Nasl ki kasaya para girilerinde
hesabn bor tarafn kullanyorsanz, eki aldnzda da kasaya giriyor gibi 101
ALINAN EKLER hesabn borlandrn. Yani bor tarafna kayt yazn.
Tm aktif hesaplar (dnen ve duran varlklar) dzenleyici hesaplar dnda iletmeye

giri olduu srece bor tarafl alrlar. rnein; iletmenin kasasna nakit
girdiinde 100 KASA hesab borlandrlr. Fakat 103 VERLEN EKLER ve DEME
EMRLER (-) gibi bir hesap kullanlyorsa alacaklandrlr.
11
Yani aktif tarafndaki bir hesabn sonunda (-) yoksa ve iletmenin tahsil ettii bir
bor ya da varlklarndaki bir art daima hesab borlandrma prensibi ile alr.
Tm pasif hesaplar (ksa ve uzun vadeli kaynaklar ile z kaynaklar) dzenleyici

hesap deilse iletme borland srece alacak tarafl alrlar. rnein; iletme
kredili olarak bir mal ald zaman 320 SATICILAR hesab alacaklandrlr. letme
kard bir bonoyu zerinde yazan deerinden (nominal deerinden) daha ucuza
satarsa 308 MENKUL KIYMET HRA FARKLARI (-) hesab borlandrlr. Bunun
sebebi bu hesabn bilanonun pasif tarafnda yer almasna ramen dzenleyici bir
hesap olmasndan dolaydr.
Yani pasif tarafndaki bir hesabn sonunda (-) yoksa ve iletme birilerine
borlanyorsa ya da kendine bir kaynak oluturuyorsa ilgili hesaplar daima
alacaklandrma prensibi ile alr. rnein; iletme bankadan ksa vadeli kredi
aldnda 300 BANKA KREDLER hesab alacaklandrlr.
Kasa saym ile kasann bor bakiyesi vermesi ayn ifadeler deildir. Kasa saym
fiili bir saym sonucudur. Bor kalan (bakiyesi) vermesi ise hesaplara dayal bir
denetim trdr. Bu iki ifade genellikle 197 SAYIM ve TESELLM NOKSANLARI ve
397 SAYIM ve TESELLM FAZLALARI sorularnda kullanlr. Fakat kasa saym ile
kaytlar arasndaki fark her zaman bu hesaplara kaydedilmez. Sadece farklln
sebebi ayn gn bulunamaz ise bu iki hesaptan birine kaydedilir. Farklln sebebi
ayn gn iinde bulunursa ilgili hesaplarla dzeltme yaplr. 197 ve 397 kullanlmaz.
Muhasebeyi renirken balarda ok zorlanrsnz. Daha sonra kolay gelmeye balar.

Size tavsiyem hesaplar renmeye balarken u yntemi izleyin:
I. DNEN VARLIKLARn ilk hesap grubu olan 10 HAZIR DEERLERdeki 100 KASA,
101 ALINAN EKLER gibi hesaplar srayla ezberleyin ve daha sonra o grubu
almaya balayn. Bu hesaplar renirken gelir tablosu hesaplarn ve dier baz
bilano hesaplarn da kullanacaksnz. Henz renmediiniz hesaplar
reneceim diye kendinizi ok zorlamayn. Bilmediiniz hesaplarn sadece
rendiiniz hesaplarla olan etkileimlerini inceleyin. rnein; iletme mal satn
aldnda yalnzca 191 NDRLECEK KDV hesab kullanlr. Mal sattnda ise 391
HESAPLANAN KDV hesab kullanlr. Bunlar rendiiniz hesaplarla olan
etkileimlerini soru ze ze reneceksiniz zaten.
10 HAZIR DEERLERi rendikten sonra 11 MENKUL KIYMETLER hesap grubunu
reneceksiniz. Bu hesap grubundaki 110 HSSE SENETLER gibi hesaplar da
ezberleyin ve sonra renmeye balayn. Bir sre sonra ezberlediiniz hesap
kodlarn, hesaplarn ne ie yaradn bildiiniz iin adnz gibi yazmaya
balayacaksnz.
Hesap kodlarn ezberlemenizi ve daha sonra renmenizi istiyorum; nk
snavlarda baz sorular bu hesap grubunda hangi hesap yer almaz?, hangi hesap
pasifi dzenleyici bir hesap deildir? gibi sorular sklkla gelmektedir. Bu yzden
hesap kodlarn bilmeniz muhasebeyi renmenizde size ok byk bir avantaj
salayacaktr.
12
Yevmiye defteri ile byk defter (defter-i kebir) arasndaki fark bilmelisiniz.
100 KASA 10,000

120 ALICILAR 10,000
gibi bir madde kayd sadece yevmiye defterine (gnlk deftere) yazlr.
100 KASA
BOR
ALACAK
BOR
120 ALICILAR
10,000
ALACAK
10,000
Hesaplar ise sadece byk defterde bulunur. Byk defter dnem sonuna (31.12.2xxx
tarihine) kadar kullanlr.
Muhasebede sorular zerken pratik bir ekilde hesaplamalar yapabilirsiniz.

rnein; 120,000 TLnin %30 sorulduunda kafadan 36,000 TL diyebilirsiniz. Bunu
u ekilde yaparsnz:
120,000 x 0.3 12 ile 3 arpp bir sfr eksik yazarsnz.
rnein; 200,000 TL tutarl bir tahvil %48 faiz oranna sahip ve 2 yllk olsun.
leyen 3 aylk faizi bulmak iin u forml yazarsnz:
Faiz Tutar = 200,000 x 48/100 x 3/12
Burada basit sadeletirme ilemleri ile nce 48i 12ye bler ve kan sonucu 3 ile
arparsnz. 200,000i 100e bldnzde ise geriye 2,000 kalr. 2,000ini de 12 ile
arpp 24,000 TL sonucuna ulaabilirsiniz.
KDV hesaplamalarnda ise u rnekleri inceleyin:
rnein; %18 KDVli tutar 2,360 TL olan maln KDVsiz fiyatna
2,360/1.18 yntemi ile ulaabilirsiniz.
rnein; %18 KDV orannda KDVsiz fiyat 4,000 TL olan maln KDVli fiyatna
4,000x1.18 yntemi ile ulaabilirsiniz.
Sadece KDV oranna ulamak iin 4 x 18 = 72 ve bir sfr daha ekleyip 720 TL
diyebilirsiniz.
Yaptmz udur: 4,000 x 0.18 = 720 TL (0.18deki iki ondalk 4,000deki iki sfr
gtrr.)
13
DNEN VARLIKLAR
letmenin faaliyet dnemi ierisinde, dier bir deile bir sene iinde paraya evrilmesi
dnlen varlklar kapsar. Gruplar en likitten en az likide doru sralanr.
1 yl aan ve vadesi uzayan alacaklar duran varlklarda ilgili hesap gruplarna aktarlr.
I.
DNEN VARLIKLAR
10. HAZIR DEERLER
11. MENKUL KIYMETLER
12. TCAR ALACAKLAR
13. DER ALACAKLAR
15. STOKLAR
17. YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM MALYETLER
18. GELECEK AYLARA AT GDERLER VE GELR TAHAKKUKLARI
19. DER DNEN VARLIKLAR
10 HAZIR DEERLER
100 KASA
101 ALINAN EKLER
102 BANKALAR
103 VERLEN EKLER VE DEME EMRLER (-)
108 DER HAZIR DEERLER
100 KASA
Yabanc paralar ulusal para cinsinden al bedeli ile muhasebeletirilir.
VUKa gre yabanc paralar borsa rayici ile deerlenir. Fakat lkemizde resmi dviz borsas
olmad iin deerleme gnnde Maliye Bakanlnn belirledii kurlar kullanlmaktadr.
rnek: letme satt mal karlnda ald 3,800 TLlik eki bankada krdrarak dorudan
kasasna aktarmtr. Gerekli muhasebe kaydn yapnz.
100 KASA 3,800
101 ALINAN EKLER 3,800
101 ALINAN EKLER

letmenin ticar faaliyetler sonucu elde ettii ekler iin bu hesap kullanlr.
ek keide edildii yerde denecekse 10, baka bir ehirde denecekse 30, baka bir ktada
denecekse 90 gn ierisinde tahsil edilmelidir.
ekin tahsil veya ciro edilmesi durumunda hesap alacaklandrlr.
Mal ve hizmet sat sonucu oluan olumlu kur farklar 600 YURT SATILAR, olumsuz
kur farklar ise 611 SATI SKONTOLARI hesabna; Maddi Duran Varlklar sonucu oluan
olumlu kur farklar 649 D OLAAN GELRLER ve KARLAR hesabna aktarlr. zleyen
14
dnemde 646 KAMBYO KARLARI hesabna aktarlr. Olumsuz kur farklar 659 DER
OLAAN GDERLER ve ZARARLAR hesabna, izleyen dnemde ise 656 KAMBYO
ZARARLARI hesabna aktarlr.
Eer ek karlkszsa 127 DER TCAR ALACAKLAR hesabna, tahsilat ilemi yaplan
grmeler sonucu yaplamyorsa 127 D TC ALdan 128 PHEL TCAR ALACAKLAR
hesabna aktarlr.
ALINAN EKLER banka tarafndan tahsil edilirken banka komisyon keserse 770 GENEL
YNETM GDERLER hesabna komisyon gideri kaydedilir. 653 KOMSYON GDERLER
hesabna DEL! Eer dviz cinsinden olumlu fark varsa 646 KAMBYO KARLARI hesab
kullanlr.
rnek:
102 BANKALAR 5,000
Yukardaki yevmiye kayd hangi ilemi belirtmektedir?
letmenin ticari bir faaliyet sonucu mterisinden ald eki bankadan tahsil etmesini
102 BANKALAR
letmenin bankada bulundurduu nakitleri kapsar. Bankada dviz cinsinden paras olsa
dahi TL cinsinden kaytlara alr.
rnek: letme vadesiz mevduat hesabndaki parasnn 35,000 TLlik ksmn vadeli
mevduat hesabna yatrmtr.
102 BANKALAR 35,000
-
Vadeli mevduat hesab
102 BANKALAR 35,000

-
Vadesiz mevduat hesab
103 VERLEN EKLER ve DEME EMRLER (-)

letmenin ticari faaliyetler sonucu keide ettii ekleri kapsar.
Dnem sonunda denmeyen ekler 321 BOR SENETLER hesabna aktarlr ve reeskont
ilemi uygulanr. Dnem banda BOR SENe aktarlan bu ekler tekrar VER EK DM EMR
hesabna aktarlr.
VER EK ve DM EMR hesab pasif karakterli aktifi dzenleyici bir hesaptr.
Dnem sonunda zn ncelii kavram gerei 101 AL EKLER, 121 AL SENETLER hesabna;
VER EKLER ve . EMRLER ise 321 BOR SENETLER hesabna aktarlr. Ticari olmayan
alacaklar ise 136 D E ALACAKLAR, ticari olmayan borlar ise 336 D E BORLAR
hesabna aktarlrlar.
rnek: letme 100,000 TLlik ticari mal satn alm ve satcya fatura tutar kadar ek
keide etmitir. KDV oran %10 ise gerekli muhasebe kaytlarn yapnz.
15
153 TCAR MALLAR 100,000

191 NDRLECEK KDV 10,000
103 VER EK v D EMRLER 110,000
rnek: letme 10.10.2013 tarihinde 03.04.2014 vadeli 15,000 TLlik adet ek vererek
mal satn almtr. 31.12.2013 tarihinde yaplan envanter almalar srasnda bir adet
ekin banka tarafndan dendii kalan iki adet ekin ise denmedii tespit edilmitir.
31.12.2013 tarihinde yaplmas gereken kayt nasl olmaldr?
31.12.2013
103 VER EK v D EM 30,000

320 BOR SEN 30,000
zleyen dnemin banda ise tekrar 103e aktarlr:
01.01.2014
320 BOR SEN 30,000

103 VER EK v D EM 30,000
108 DER HAZIR DEERLER

Pullar, vadesi gelmi kuponlar, yoldaki paralar, tahsil edilecek posta ve banka havaleleri,
vadesi olarak tahsil edilen kredi kart ilemleri ve kredi kartnn henz kullanlmam
puanlar bu hesapta izlenir.
Kredi kart ile yaplan sat bir vade iermiyorsa ya da 3 gn gibi ok ksa vadeliyse 108
D HAZ DE, vade ieriyorsa 127 D TC AL hesabnda izlenir.
rnek: letmenin yapt 10,000 TLlik sat mteri kredi kart ile demitir. KDV oran
%18 ise gerekli muhasebe kaytlarn yapnz.
108 DER HAZIR DEERLER 11,800
600 YURT SATILAR 10,000
391 HESAPLANAN KDV 1,800
rnek: letme satn ald damga pullarn bilanoda aktifletirmektedir. Dnem sonunda
satn alnan 1,000 TLlik damga pullarndan 300 TLlik ksmnn kullanlmad tespit
edilmitir. Dnem sonunda yaplmas gereken muhasebe kayd nasl olmaldr?
31.12.2xxx
770 GEN YN GD 700

108 D HAZ DE 700
16
11 MENKUL KIYMETLER
110 HSSE SENETLER
111 ZEL KESM TAHVL, SENET VE BONOLARI
112 KAMU KESM TAHVL, SENET VE BONOLARI
118 DER MENKUL KIYMETLER
119 MENKUL KIYMETLER DEER DKL KARILII (-)
110 HSSE SENETLER

letmenin atl duran paralar piyasadan ald hisse senetleri ile deerlendirildiinde
kullanlr.
Eer bir iletmeye uzun sreli ortak olmak amacyla hisse senedi alnyorsa 240 BA MEN
KIY, 242 TRAKLER ya da 245 BA ORT hesab kullanlr. Ortak olmak amac
gdlmyorsa 110 HSSE SEN hesab kullanlr.
Hisse senetleri alndnda al, satldnda yine al bedeli ile muhasebeletirilir. Arada
oluan fark gelir tablosu hesaplarndan olan 645 MEN KIY SATI KARLARI ya da 655 MEN
KIY SATI ZARARLARI hesaplarnda takip edilir.
Ortak olunan irket kar pay datma karar almsa 640 T TEM GEL ya da 641 BA ORT
TEM GEL hesab kullanlr.
Hisse senetleri sat srasnda banka komisyon alrsa 653 KOM GD hesab kullanlr.
rnek (4 sorulu): letme geici yatrm yapmak amacyla Y A.nin 100,000 TLlik
hisselerini banka araclyla satn almtr. Gerekli muhasebe kaydn yapnz.
110 HSSE SEN 100,000
102 BANKALAR 100,000
Daha sonra iletme ortak olmak amacyla Y A.nin 145,000 TLlik hisse senedini daha
banka araclyla satn almtr. Y A.nin sermayesi ise 10,000,000 TLden olumaktadr.
Gerekli muhasebe kaytlarn yapnz.
240 BALI MENKUL KIYMETLER 245,000
110 HSSE SEN 100,000
111 ZEL KESM TAHVL, SENET VE BONOLARI

112 KAMU KESM TAHVL, SENET VE BONOLARI
letmenin zel ya da kamu kurulularndan satn ald hazine bonosu, yatrm bonosu,
devlet tahvili ve yatrm senetleri gibi menkul kymetler bu hesaplarda izlenir.
Alndnda al bedeli ile borlanr. Faiz ilemise faiz tutar 198 D E DN VAR
hesabna aktarlr. Satldnda yine al bedeli alacaklandrlr.
Eer alnan tahvil, nominal deerinin zerinde alndysa aradaki fark 198 D E DN
VARLIKLAR hesabnda izlenir. Altnda alnrsa 380 GEL AY AT GELRLER ya da 480 GEL YIL
17
AT GELRLER hesaplarnda izlenir. Kimi zaman 380 hesab yerine 642 FAZ GELRLER
hesabnn da kullanld eitli kaynaklarda grlmtr. Sonu olarak dnem sonunda her
ekilde bu tutarlar 642 FAZ GELRLER hesabnda alacaklanacaktr.
rnek: letme, Y A.nin ihra ettii nominal deeri 200,000 TL olan finansman bonosunu
236,000 TLye banka araclyla satn almtr.
111 Z KES TAH, SEN v BON 200,000
198 D E DN VAR 36,000
rnek: X A, 15.07.2010 tarihli 10 TL nominal deerli %24 faizli ve 2 yl vadeli Y Aye
ait 20,000 adet tahvili 01.10.2010 tarihinde 215,000 TLye satn almtr. Tahvil faiz
demeleri alt aylk dnemler itibariyle yaplmaktadr. Anapara vade sonunda denecektir.
01.10.2010 tarihindeki kayd yapnz.
15.07den 01.10 tarihine kadar 2.5 ay vardr.
Faiz Tutar = 75/360 x %24 x 200,000 = 10,000 TL faiz geliri zaten ilemitir. Bu yzden
bu tutar 198 D E DN VARLIKLAR hesabna aktarlr.
198 D E DN VAR 10,000
rnek: X iletmesi 01.10.2010 ihra tarihli, 8 TL nominal deerli, %48 faizli, 2 yl vadeli Y
irketine ait 25,000 adet tahvili ihra tarihinde 176,000 TLye satn almtr. letme mali
tablolarn aylk olarak dzenlemektedir. Tahvil faiz demesi yllk ve anapara demesi ise
vade sonundadr. Buna gre 01.10.2010 ve 31.12.2010 tarihinde yaplmas gereken
muhasebe kaytlar nasl olmaldr?
01.10.2010

380 GEL AY AT GEL 3,000
480 GEL YIL AT GEL 21,000
31.12.2010

181 GEL TAH 24,000
642 FAZ GEL 25,000
rnek: X iletmesinin elinde bulunan al deerleri toplam 75,000 TL olan hisse
senetlerine 15,000 TL temett tahakkuk etmitir. Tahakkuk kaydn yapnz.
136 D E AL 15,000
649 D OL GEL v KARLAR 15,000
18
rnek: X iletmesi nominal deerleri toplam 200,000 TL, yllk faiz oran %24, 2 yl vadeli
ve faiz demesi 12 aylk dnemler itibariyle yaplacak olan Y Anin tahvillerini 01.09.2010
tarihinde Z bankas araclyla satn almtr.
Bu bilgilere gre 01.12.2010 tarihinde tahvillerin 218,000 TLye satlmas durumunda
ortaya kan kr ya da zarar hangi hesaba ve ne ekilde kaydedilmelidir?
3 aylk vadede ileyen faiz 642ye aktarlr. Artan tutar pozitif ise 645e aktarlr.
01.12.2010

642 FAZ GEL 12,000
645 MEN KIY SAT KAR 6,000
rnek: Nominal deeri 200,000 TL olan 1 yl vadeli hazine bonolar ihra tarihi olan
01.09.2010 tarihinde 185,000 TLye satn alnmtr. 31.12.2010 tarihinde yaplmas
gereken kayt nasl olmaldr?
Satn alndnda yaplacak kayt u ekilde olur:
112 KAM KES TAH, SEN v BON 200,000
31.12.2010

642 FAZ GEL 5,000
rnek: X iletmesi 15.05.2010 tarihinde 10 TL nominal deerli %36 faizli 2 yl vadeli
tahvillerden 20,000 adedini 7.6 TLden satn almtr. Tahvil faizleri yllk denmektedir.
Anapara vade sonunda denecektir.
Bu bilgilere gre iletmenin 15.05.2011 tarihinde yapaca kayt nasl olmaldr?
15.05.2010
112 KAM KES TAH, SEN v BON 200,000

(!) Yukardaki ilemlerde 380 GEL AY AT GEL hesab yerine 642 FAZ GEL hesab da
kullanlabilirdi. Sonu olarak dnem sonunda yine GEL AY AT GEL hesabndaki tutar FAZ
GELRLERne aktarlacaktr.
31.12.2010

181 GEL TAH 45,000
642 FAZ GEL 60,000
19
15.05.2011
102 BANKALAR 72,000

181 GEL TAH 45,000
642 FAZ GEL 27,000
118 DER MENKUL KIYMETLER

A ve B tipi yatrm fonlar, varla dayal menkul kymetler, kar zarar ortakl belgesi,
yatrm fonu katlma belgeleri, altn ve altn d madenlerin izlendii hesaptr.
Ksacas hisse senetleri, tahvil, senet ve bonolar dndaki her trl menkul kymet bu
hesapta izlenir.
rnek: letme 36,000 TLlik B tipi yatrm fonu, 14,000 TLlik ise gm satn almtr.
Yatrm fonunun tutarn bankadan, gmlerin faturasn ise kasadan demitir.
118 DER MENKUL KIYMETLER 50,000
-
102 BANKALAR 36,000

100 KASA 14,000
B tipi yatrm fonu 36,000 TL

Gm 14,000 TL
119 MENKUL KIYMETLER DEER DKL KARILII (-)

SPKya gre dnem sonunda menkul kymetler %10dan daha fazla deer kaybettiyse pasif
karakterli aktifi dzenleyici bu hesap kullanlr.
Karlk ayrlm olan menkul kymetinin tamamnn satndan sonra MEN KIY DE D
KAR hesab borlandrlarak kapatlr. Karlnda ise KON KALMYN KAR hesab kullanlr.
KAR GD hesabnn kapatm iinse KAR GD alacaklandrlr ve KON KALMYN KAR
hesab borlandrlr. Bylece MEN KIY DE D KAR, KAR GD ve KON KALMYN KAR
hesaplar kapatlm olur.
rnek (3 sorulu): letmenin hesaplarnda 100,000 TL olarak kaytl bulunan hisse
senetlerinin dnem sonu deerinin 80,000 TL olduu anlalmtr. zleyen dnemde bu
hisse senetlerini 110,000 TLye banka araclyla satmtr. Dnem sonu ve sat kaytlarn
yapnz.
654 KARILIK GDERLER 20,000
119 MEN KIY DE D KAR 20,000
110 HSSE SEN 100,000
644 KON KALM KARILIKLAR 20,000
645 MEN KIY SAT KARLARI 10,000
Hisse senetleri izleyen dnemde 90,000 TLye satlsayd yaplmas gereken muhasebe kayd
nasl olmalyd?
102 BANKALAR 90,000
110 HSSE SENETLER 100,000
644 KON KALM KAR 10,000
Hisse senetleri izleyen dnemde 70,000 TLye satlsayd yaplmas gereken muhasebe kayd
nasl olmalyd?
20
102 BANKALAR 70,000

655 MEN KIY SAT ZAR 10,000
110 HSSE SEN 100,000
12 TCAR ALACAKLAR
120 ALICILAR
121 ALACAK SENETLER
122 ALACAK SENETLER REESKONTU (-)
124 KAZANILMI FNANSAL KRALAMA FAZ GELRLER (-)
126 VERLEN DEPOZTO VE TEMNATLAR
127 DER TCAR ALACAKLAR
128 PHEL TCAR ALACAKLAR
129 PHEL TCAR ALACAKLAR KARILII (-)
letmenin ticar olan ksa vadeli tm alacaklar bu grupta incelenir.
120 ALICILAR
letmenin kredili (senetsiz ve veresiye) olarak yapt satlar iin kullanlr.
letmenin senetsiz ve arz olarak satt duran varlklar bu hesap yerine D E
ALACAKLAR hesabnda izlenir. Yani iletme ticari faaliyetleri dnda bir sat yaptnda D
E AL hesab kullanlr. Senetsiz ve ticari bir sat yaptnda ise bu satn karl belirli
bir sre sonra denecekse (veresiye ise) ALICILAR hesab kullanlr.
rnek: letmeye 7,800 TL borcu olan alc 8,000 TLlik senet vererek veresiye olan
borcunu senetli borca dntrmtr. Gerekli muhasebe kaydn yapnz.
121 AL SEN 8,000
120 ALICILAR 7,800
642 FAZ GEL 200
121 ALACAK SENETLER

letmenin ticar faaliyetleri sonucu elde ettii senetler iin bu hesap kullanlr.
letmenin senetli ve arz olarak satt duran varlklar bu hesap yerine D E
ALACAKLAR hesabnda izlenir.
Polie: letmenin borlu olduu kiiye, iletmeye borcu olan kiinin deme yapmasdr.
tarafl bir ilem sz konusudur. Keideci, muhattap ve lehdar. Keideci iletmedir.
Muhattap iletmeye borcu olan kii ve lehdar ise iletmenin borcu olduu kiidir.
Senetli alacak banka tarafndan tahsil edilirken banka komisyon alrsa 770 GEN YN GD
hesabna bor yazlr. Fakat vadesinden nce daha dk bir fiyat verirse aradaki fark FN
GDERLER hesabna bor yazlr.
21
letme vadesinden nce senet krdrrsa aradaki farkn 780 FN GDERLERNE yazlmasnn
sebebi vadesinden nce krdrd iin kendisine bir finansman (kaynak) salam olmasdr.
Alacak senetlerinin nc kiilere devredilmesine ciro denir. rnein; satclara olan
borcun Alacak Senetleri ile denmesi bir ciro ilemidir.
letme hatr senedi alrsa D E BORLAR hesab alacaklandrlr. Bunun sebebi ticari
bir ilemden kaynaklanmadan ksa vadeli bir kaynak salanm olmasdr.
Eer iletme hatr senedi dzenler ve baka bir iletmeye verirse D E ALACAKLAR
hesab borlandrlr. BOR SENETLER hesab alacaklandrlr.
Teminattaki, Protestodaki ve Takipteki Senetler
Bankalar iletmelere kredi verirken kredinin geri denmeme olaslna kar teminat
isterler. ou zaman bu teminatlar duran varlklar ya da menkul kymetler olur.
rnek: letme bankadan 100,000 TL tutarnda ksa vadeli kredi ekmi ve kasasna
koymutur. Teminat olarak ise bankaya 120,000 TL deerindeki alacak senedini vermitir.
Muhasebe kaydn yapnz.
121 AL SEN 120,000
-
121 AL SEN 120,000
Teminattaki senetler
Czdandaki senetler
100 KASA 100,000

300 BANKA KREDLER 100,000
Kimi zaman iletmeler alacak senetlerini vadesinde tahsil edemediklerinde iletmeye borcu
olan kiiyi ya da iletmeyi noter kanalyla protesto ederler.
rnek: letme vadesinde tahsil edemedii 70,000 TL tutarndaki alacak senedini protesto
etmi ve notere 120 TL demek zorunda kalmtr.
121 AL SEN 70,120
-
121 AL SEN 70,000
Protestodaki senetler
Czdandaki senetler
100 KASA 120
Protestoya ramen iletme alacan tahsil edememi ve yasal takibe balamtr.

121 AL SEN 70,120
-
121 AL SEN 70,120
Takipteki senetler
-
Protestodaki senetler
rnek: Vadesi henz gelmeyen 30,000 TLlik alacak senedi iskonto ettirilmek zere
bankaya verilmi, 2,500 TL iskonto gideri dldkten sonra kalan tutarn bankaya
aktarld anlalmtr.
22
102 BANKALAR 27,500

780 FNS GD 2,500
121 AL SEN 30,000
rnek: X A ticari iliki iinde olduu Y Aden 30,000 TL senetsiz alacakldr. Z Aye de
ayn tutarda senetsiz borludur. X A, Y A zerine Z A lehine polie keide etmi ve
polie kabul edilmitir.
X, Y ve Z Anin yapmas gereken kaytlar nasl olmaldr?
X Anin
121 AL SEN 30,000
120 ALICILAR 30,000
-
Y A
320 SATICILAR 30,000

-
121 AL SEN 30,000
Z A
Y Anin
321 BOR SEN 30,000
Z Anin
121 AL SEN 30,000
120 ALICILAR 30,000
X Anin yapt kaytlarda 321 BOR SEN hesabnn kullanlmamasnn sebebi udur:
letme senedi kendi dzenlemesine ramen Y Aye kabul iin gndermitir. Senet
kabulden dnd iin 121 AL SEN hesab kullanlr.
rnek: X A, Y Aden 30,000 TL senetsiz alacakldr. Z Aye ise 30,000 TL senetsiz
borludur. X A 30,000 TL deerinde senet dzenleyerek kabulsz olarak muhatab Y A
olan lehdar Z Aye senedi vermitir. X Anin yapmas gereken muhasebe kayd nasl
olmaldr?
-
120 ALICILAR 30,000
Z A
Y A
rnek:
121 AL SEN 30,000
Yukardaki ilem neyi belirtir?
Alacak senedinin tahsili
23

Alacak senetlerine reeskont uygulanmasnn sebebi, bilano gnnde senetlerin gerek
deerini gstermektir. Pasif karakterli aktifi dzenleyici bir hesaptr.
Eer alacak senetlerine reeskont uygulandysa bor senetlerine de reeskont uygulanmak
zorundadr.
Bankalar ve sigorta irketleri senetli alacak ve borlar iin reeskont uygulamak zorundadr.
Bunlar dnda kalan iletmeler istee baldr.
VUKa gre pheli hale gelmi alacak senetlerine, vadeli eklere ve hatr senetlerine
reeskont uygulanmaz.
Vadeli senetli alacaklar iin reeskont uygulamas tutarllk, vadeli senetsiz alacaklar iin
reeskont uygulanmas ise zn ncelii kavram iindir.
VUKa gre senette faiz oran varsa bu faiz oran reeskont iin temel alnr. Senette faiz
yoksa Merkez Bankasnn belirledii i iskonto oran uygulanr.
skonto = Senet Tutar / 1 + (Faiz Oran x Vade)
31.12.2xx1
657 RES FAZ GD XXX

122 AL SEN REES XXX
01.01.2xx2
122 AL SEN REES XXX

647 RES FAZ GEL XXX

Aktifi dzenleyici bir hesaptr.
letme z kaynaklarn kullanmadan maddi duran varlk kiralayabilir. Buna finansal
kiralama denir. rnein; iletmenin arsa, arazi ya da bina kiralamas
Bir finansal kiralamann finansal kiralama olabilmesi iin kiralama sresinin iktisadi
kymetin ekonomik mrnn %80inden daha byk bir blmn kapsamas, szlemeye
gre yaplacak kira demelerinin bugnk deerleri toplamnn iktisad kymetin rayi
bedelinin %90ndan daha byk bir deeri oluturmas ve finansal kiralama szlemesinin
en az 4 yl sreli olmas gerekmektedir.

Sadece nakit olarak verilen deerler bu hesapta izlenir. rnein; iletmenin kiralad bir
i yeri iin depozito vermesi.
rnek: letme satlarnda kulland muhafaza kaplarn geici bir sre kiralam ve 1,000
TLlik teminat vermitir.
126 VER DEP ve TEM 1,000
100 KASA 1,000
24
127 DER TCAR ALACAKLAR

Ticari faaliyetler sonucu ortaya kan fakat yukardaki alacaklarn hibirinin konusu
olmayan, tahsili gecikmi fakat henz pheli hale gelmemi alacaklar, yaplan anlama
gerei bir sre sonra tahsil edilecek ilemler (vadeli kredi kart tahsilleri) bu hesapta izlenir.
rnek: letme yapm olduu 1,000 TLlik sat karlnda alc, iletmeye borcunu kredi
kart ile demitir. Banka ile yaplan anlama gereince kredi kartndan olan alacaklar 50
gn sonra iletmeye verilecektir. Sat kaydn yapnz. (KDV %10)
127 D TC AL 1,100
600 YURT SAT 1000
391 HES KDV 100
128 PHEL TCAR ALACAKLAR

Dava aamasnda olan, protesto edilmesine karn denmeyen veya icra aamasnda olan
alacaklardr.
nceki dnem karlk ayrlan pheli alacaklar tahsil edilirse 671 NCEK DNEM GELR
VE KARLARI ya da 681 NCEK DNEM GDER VE ZARARLARI hesab kullanlr.
VUKa uygun olarak ayrlan karlklar gider olarak kabul edilirler.
P TC AL KAR hesab aktifi dzenleyici bir hesaptr.
VUKa gre hatr senetleri, teminata balanm alacaklar ve ticari faaliyetler sonucu
olmayan verilen avanslar iin karlk ayrlmaz.
rnein; tahsili pheli hale gelen 10,000 lirann 4,000 liralk ksm teminatlysa
P TC AL 10000
ALICILAR 10000
Dnem sonunda
KAR GD 6000
P TC AL KAR 6000
yazlr.
Sonraki dnem alacan 4000 liralk ksm tahsil edildiinde ve kalan deersiz hale
geldiinde
KASA 4000
P TC AL KAR 6000
P TC AL 10000
eklinde kayt yaplr.
rnek: X iletmesi nceki dnemde pheli hle gelen ve %40 orannda karlk ayrlan bir
alcnn borcuna ilikin olarak haciz yoluyla 20,000 TL deerinde bir makine alm, geriye
kalan 5,000 TL tutarndaki alacan ise tahsil edilme imkn kalmamtr. Sz konusu
25
makinenin iletmeye getirilmesi aamasna kadar 3,000 TL tutarnda gider denmitir.

(KDV %10) Tm muhasebe kaytlarn yapnz.
nceki dnemde alacan pheli hle gelmesi u ekilde yaplr:
20 bin liralk makine ve 5 bin liralk zarar olduysa pheli hle gelen tutar 25,000 TL
olmaldr.
128 P TC AL 25,000
120 ALICILAR 25,000
Karlk ayrlmas ise u ekilde olur (alacan %40 deniliyor):
654 KAR GD 10,000

129 P TC AL KAR 10,000
Yukardaki ilemler nceki dnemde yaplm. Cari dnemde ise yaplmas gereken
ilemler:
253 TES, MAK ve CH 20,000
129 P TC AL KAR 10,000
128 P TC AL 25,000
zn ncelii kavram gerei 644 KON KALM KAR hesabnn kapatlmas ise u ekilde
olur:
671 NCEK DN GEL v KAR 5,000
Eer bu olaylarn tm cari dnemde olsayd:

679 D OLd GEL ve KAR 5,000
ilemleri yaplacakt.
rnek: Gemi dnemde tamam iin karlk ayrlan bir alacan borlusunun iflas etmesi
halinde iletme nasl kayt yapmaldr?
129 P TC AL KAR XXX
128 P TC AL XXX
rnek:
129 P TC AL KAR XXX
644 KON KALM KAR XXX
Yukardaki ilem neyi belirtir?
pheli hle gelen ticari alacan tahsili
26
rnek: X iletmesinin 25,000 TL tutarndaki senetli alaca pheli hle gelmitir. Bu

alacan 12,000 TLsi teminatldr. lgili dnemde karlk ayrlan bu alacak iin izlenen yasal
sre sonucunda alacan 10,000 TLlik ksmnn tahsil edilebilecei hkme balanmtr ve
alacak bir sre sonra tahsil edilmitir. Gerekli muhasebe kaytlarn yapnz.
Senedin pheli hle gelmesi:
128 P TC AL 25,000
121 AL SEN 25,000
12,000 TLsi teminatl olduu iin 13,000 TL karlk ayrlabilir:
654 KAR GD 13,000
129 P TC AL KAR 13,000
Alacak tahsil edildiinde ise u ilemler yaplr:
100 KASA 10,000
129 P TC AL KAR 13,000
689 D OLd GD v ZAR 2,000
128 P TC AL 25,000
13 DER ALACAKLAR
131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR
132 TRAKLERDEN ALACAKLAR
133 BALI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR
135 PERSONELDEN ALACAKLAR
136 DER ETL ALACAKLAR
137 DER ALACAK SENETLER REESKONTU (-)
138 PHEL DER ALACAKLAR
139 PHEL DER ALACAKLAR KARILII (-)
letmenin ticar faaliyetleri dnda oluan ksa vadeli alacaklarn kapsar. Bu hesaplarda
bilinmesi gerekenler ortaklar, itirakler ve bal ortaklklardr. Ortaklar iletmenin %0 %10 arasnda (%10 dhil deil) ortak olduu baka iletmeleri kapsar. tirakler iletmenin
%10 - %50 arasnda ve bal ortaklklar ise iletmenin %50 - %100 arasnda ortak olduu
dier iletmeleri kapsar.
%0 10 Ortaklar
%10 50 tirakler
%50 100 Bal Ortaklklar
27

letmenin esas faaliyet konusu dndaki ilemleri dolaysyla ortaklarndan alacakl olduu
tutarlarn izlendii hesaptr.
rnek: X iletmesinin alacakl olduu ortann iletmeden ayrlmas durumunda bu
alacakla ilgili yaplmas gereken kayt nasl olmaldr?
136 D E AL XXX
131 ORT AL XXX

letmenin esas faaliyet konusu dndaki ilemleri dolaysyla itiraklerinden alacakl olduu
tutarlarn izlendii hesaptr.
rnek: X iletmesinin %30unu elinde bulundurduu Y iletmesi iletme adna 50,000 TL
kr pay tahakkuk ettiini belirtmitir.
Gerekli muhasebe kaydn yapnz.
132 T AL 50,000
640 T TEM GEL 50,000

letmenin esas faaliyet konusu dndaki ilemleri dolaysyla bal ortaklklarndan alacakl
olduu tutarlarn izlendii hesaptr.
rnek: X iletmesi %75 hissesini elinde bulundurduu Z iletmesine 35,000 TL ksa vadeli
bor para vermitir.
133 BA ORT AL 35,000
100 KASA 35,000

letme personelinin iletmeye olan ticari faaliyetler dndaki eitli borlar iin kullanlr.
rnek (ki sorulu): Kaybolduu iin kaytlara alnan ve iletme binas iinde bulunamayan
4,000 TL deerindeki dizst bilgisayar bedelinin sorumlu personelden karlanmasna
karar verilmitir.
135 PERS AL 4,000
197 SAY v TES NOK 4,000

Ticari olmayp yukarda saylan hesaplardan hibirine uymayan genellikle iten ayrlan
personelden alacaklar, vergi dairesinden olan alacaklar, kiraclardan alacaklar, sigorta
irketlerinden hasar tazminat nedeniyle olan alacaklar kaydedilir.
28
rnek: Kaybolan 4,000 TL deerindeki bilgisayar bedelinin kendisinden karlanmasna

kzan sorumlu personel, istifa etmi ve iletmeden ayrlmtr.
136 D E AL 4,000
135 PERS AL 4,000
rnek: X iletmesi yakn ilikiler iinde bulunduu Y iletmesine 60,000 TL deerinde hatr
senedi vermitir. X iletmesi iin gerekli muhasebe kaytlarn yapnz.
136 D E AL 60,000
321 BOR SEN 60,000
rnek: letmenin yangn srasnda yanan 40,000 TLlik makinesi tamamen kullanlamaz
hle gelmitir. Sigorta irketi ise makine iin 28,000 TLlik demede bulanabileceini yaz
ile bildirmitir. Makinenin birikmi amortisman 8,000 TLdir.
136 D E AL 28,000
257 BRK AMORT 8,000
253 TES, MAK v CH 40,000
(!) Kimi kaynaklarda 136 D E AL hesab yerine 127 D TC AL hesabnn kulland
grlmektedir. Bu yzden sorularda byle yantlarla karlarsanz armayn.
137 PHEL ALACAK SENETLER REESKONTU (-)

Bilgi yok.
138 PHEL DER ALACAKLAR

letmenin ticar faaliyetleri sonucu olmayan alacaklar pheli hle geldiinde kullanlr.
rnek: X iletmesinin itiraklerinden olan 25,000 TL alaca icra safhasna gelmitir.
letme daha sonra bu alacak iin %40 karlk ayrmtr.
138 P D AL 25,000
132 T AL 25,000
654 KAR GD 10,000
139 P D AL KAR 10,000
29
15 STOKLAR
150 LK MADDE VE MALZEME
151 YARI MAMULLER - RETM
152 MAMULLER
153 TCAR MALLAR
157 DER STOKLAR
158 STOK DEER DKL KARILII (-)
159 VERLEN SPAR AVANSLARI
letmenin satmak, tketmek veya retmek amacyla edindii bir yl iinde elden
karlmas dnlen varlklar kapsar.
Stok deerleme yntemleri nelerdir? Aklaynz.
Ortalama Maliyet Yntemi, FFO ve LFO olmak zere tanedir.
Ortalama Maliyet = Toplam Tutar / Toplam Al Miktar
Satlan Maln Maliyeti (SMM) = Satlan Miktar x Ortalama Maliyet
Stok Maliyeti = Stok Miktar x Ortalama Maliyet
FFOda ilk satn alnan madde ve malzeme ilk olarak retime ya da sata sevk edilir.
LFOda ise en son satn alnan madde ve malzeme ilk olarak retime ya da sata sevk
edilir. LFO yntemi 1 Ocak 2004 tarihinden beri lkemizde kullanlmamaktadr.
150 LK MADDE ve MALZEME

letmenin retimde kullanmak zere ald hammadde, ambalaj gibi madde ve
malzemelerden oluur.
rnek: X iletmesi retimde kullanmak iin 35,000 TLlik hammadde satn alm,
karlnda ek keide etmitir. (KDV %10)
150 LM MAD v MALZ 35,000
191 ND KDV 3,500
103 VER EK v D EM 38,500
151 YARI MAMULLER - RETM

retim giderlerinin topland hesaptr.
rnek: letme Eyll aynda 5,000 TL direkt ilk madde ve malzeme tketirken, 3,000 TL
direkt iilik gideri yapmtr. Genel retim giderleri toplam 2,000 TL olarak gereklemi
ise Eyll ay sonunda yaplacak kayt nasl olmaldr?
30
151 YARI MAM RT 10,000

711 DRKT LK MAD v MALZ YANS HES 5,000
721 DRKT LK GD YANS HES 3,000
731 GEN RT GD YANS HES 2,000
152 MAMULLER
retim almalar sonucunda oluan ve sata hazr hale gelen mamullerin izlendii
hesaptr.
MAMULLER XXX
YARI MAMULLER RETM XXX
eklinde bir kullanm mevcuttur.
153 TCAR MALLAR

Herhangi bir deiiklie tabi tutulmadan sadece satmak amacyla elde tutulan ticari
mallarn (emtia) izlendii kalemdir.
Aralkl ve Srekli (Devaml) Envanter Yntemi olmak zere iki farkl stok kayt yntemi
vardr.
Aralkl Envanter Yntemi

Sadece bilano gnnde STMM hesab kullanlr.
153 TCAR MALLAR
DB Mevcut
Dii Allar
Al Giderleri
600 Yii SATILAR
Al skontolar
Altan adeler
Mal Noksan
De. D. Mal
Sat Haslat
621 STMM
Sat Maliyeti
STMM = TC MAL BOR KALANI DNEMSONU MAL MEVCUDU

STMM = [DB Mevcut + Dii Allar + Al Gid. (Al sk. + Al ad.)] DS Mal Mevcudu
(!) Aralkl envanter ynteminde 610 SATITAN ADELER ve 611 SATI SKONTOLARI
hibir ekilde STMMi etkilemez.
31
Devaml (Srekli) Envanter Yntemi

Bu yntem daha ok az mal eidi ile alan iletmelerde kullanlr.
Dnem iinde yaplan mal satlarnda srekli STMM hesab kullanlr.
153 TCAR MALLAR
DB Mevcut
Dii Allar
Al Giderleri
Sat. adeleri
600 Yii SATILAR
Al skontolar
Altan adeler
Mal Noksan
De. D. Mal
Satn Maliyeti
Sat Haslat
621 STMM
Sat Maliyeti
Sat. adeleri
(!) Srekli envanter ynteminde 611 SATI SKONTOLARI STMMi etkilemez; fakat 610
SATITAN ADELER STMMi etkiler.
Envanter ilemleri srasnda ortaya kan noksanlklar olduu zaman kanun fire olup
olmamasna baklr. Firelerin oranna yetkili kurumlar karar verir.
rnein;
Dnem sonunda 2000 liralk maln noksan olduu ve bu noksan maln 500 liralk ksmnn
kanun fire olduu tespit edilmitir.
STMM 500
D OL GD ZARARLAR 1500
TC MAL 2000
eklinde kayt yaplr. Fakat aralkl envanter ynteminde fire ile ilgili bir kayt yaplmaz.
Fire ilemleri sadece devaml envanter yntemini kullanan iletmeler iin geerlidir.
rnek: X iletmesi satn ald mallarn iletmeye getirilmesi iin 2,500 TL nakliye gideri
demitir. (KDV %10)
153 TC MAL 2,500
191 ND KDV 250
100 KASA 2,750
rnek: X iletmesi daha nce kredili olarak satn ald mallardan 10,000 TLlik ksmn
satc iletmeye iade etmitir. (KDV %10)
153 TC MAL 10,000
391 HES KDV 1,000
32
rnek: X iletmesinin daha nce kredili satn ald mallar iin satc iletme 3,500 TL
iskonto yaptn bildirmitir. (KDV %10)
320 SATICILAR 3,850
153 TC MAL 3,500
391 HES KDV 350
rnek: X iletmesinin daha nce kredili olarak satt ve maliyeti 15,000 TL olan 20,000
TLlik mal alc iletme tarafndan iletmeye iade edilmitir. letme mal hareketlerini srekli
envanter yntemini kullanmaktadr. (KDV %10)
610 SAT AD 20,000
191 ND KDV 2,000
120 ALICILAR 22,000
153 TC MAL 15,000
621 STMM 15,000
rnek: X iletmesi daha nce kredili satt mallar iin alc iletmeye 8,000 TL iskonto
yaptn bildirmitir. (KDV %10)
611 SAT SK 8,000
191 ND KDV 800
120 ALICILAR 8,800
rnek: X iletmesi, satt mallar ile ilgili 2,000 TL komisyon, 1,500 TL nakliye gideri,
3,000 TL de reklam gideri demitir. (KDV %10)
760 PAZ, SAT v DA GD 6,500
191 ND KDV 650
100 KASA 7,150
(!) Sat ile ilgili tm giderler 760 PSD GDERLER hesabnda izlenir.
rnek: Mal hareketlerini aralkl envanter yntemine gre izleyen X iletmesinde 2009 yl
dnem sonu mal mevcudu 150,000 TLdir. letme 2010 yl iinde 450,000 TLlik mal satn
alm ve kr dhil 250,000 TLlik mal satmtr. Sz konusu iletme satlarn %25 krl
yapmaktadr. Ayrca iletmeye satt mallardan 25,000 TLlik ksm iade edilmitir.
Yukardaki bilgilere gre dnem sonu Satlan Ticari Mallar Maliyeti hesabnn durumu ne
olur?
Aralkl envanter ynteminde iletmeye iade edilen mallarn STMM ile bir ilgisi yoktur.
letme dnem iinde kr dahil 250,000 TLlik mal sattna gre satlan mallarn maliyeti
250,000 / 1.25 = 200,000 TLdir.
33
rnek: X iletmesinin su basmas sonucu 20,000 TLlik mal 12,000 TL kesin deer
dklne uramtr.
Yaplacak muhasebe kayd nasl olmaldr?
659 D OL GD v ZAR 12,000
153 TC MAL 12,000
rnek: Stoklarn devaml envanter yntemi ile takip eden iletmenin envanter ilemleri
srasnda ticari mallar ile ilgili 2,000 TLlik noksanlk bulunduu ve bunun 500 TLlik
ksmnn kanun fire olduu tespit edilmitir. Yaplmas gereken envanter kayd nasl
olmaldr?
621 STMM 500
153 TC MAL 2,000
(!) Aralkl envanter yntemini kullanan iletmeler yasal fire ilgili hibir ilem yapmazlar.
157 DER STOKLAR

Yukardaki stok kalemlerinin hibirine uymayan deeri den stoklar, yoldaki mallar,
iletme adna satlmak zere komisyoncuya gnderilen mallar, retim srasnda ortaya
kan artk ve dknt malzemeler ile mterilere verilmek zere promosyon olarak alnan
rnlerden oluur.
letme yurtdndan mal satn aldnda ve gmrkten indirildiinde bu mallar TC MAL
hesab yerine D STOK hesabndan izlenir. Mallar iletmeye ulanca D STOK
hesabndan karlr ve TC MAL hesabna aktarlr.
rnek: Daha nce 20,000 TL sipari avans verilen 50,000 TL tutarndaki mallar kalan
tutar iin ek ciro edilerek gmrkten ekiliyor.
157 D STOKLAR 50,000
159 VER SP AVANS 20,000
101 AL EK 30,000
(!) Mallar hl gmrkte olduu iin dier stoklarda izlenir. letmeye geldikten sonra ticari
mallar hesabna aktarlr.
rnek: X iletmesi 20,000 TL tutarndaki maln satmak zere bir arac ile anlam ve
mallar 1,000 TL nakliye gideri ile birlikte gndermitir. Nakliye giderini pein demitir.
157 D STOKLAR 20,000
153 TC MAL 20,000
100 KASA 1,000
34

Aktifi dzenleyici bir hesaptr. Yangn, deprem, su baskn gibi doal afetler ve bozulma,
rme, krlma, teknolojik gelimeler ve moda deiiklikleri sebebiyle stoklarn fiziki ve
ekonomik deerlerinde nemli azallarn ortaya kmas veya bunlarn dndaki nedenlerle
stoklarn piyasa fiyatlarnda dmelerin meydana gelmesi nedeniyle kayplar karlamak
zere ayrlan karlklarn izlendii hesaptr.
rnek: Srekli envanter yntemini kullanan iletme modasnn gemesi nedeniyle deer
kaybna urad 2,000 TL maliyet bedelli emtialara %30 karlk ayrmtr. Sz konusu
mal izleyen yl ierisinde %18 KDV dahil 1,770 TL pein bedelle satlmtr.
157 D STOKLAR 2,000

153 TC MAL 2,000
654 KAR GD 600
158 STOK DE D KAR 600
zleyen yl ise u kaytlar yaplr.
100 KASA 1,770
158 STOK DE D KAR 600
600 YURT SAT 1,500
391 HES KDV 270
644 KON KALM KAR 600
621 STMM 2,000
157 D STOKLAR 2,000
rnek: letmede 30,000 TL tutarndaki ticari mal iin %20 orannda karlk ayrlmtr.
letme stok hareketlerini srekli envanter yntemi ile izlemekte olup sz konusu mallarn
%20si ek karlnda 3,000 TLye satlmtr. (KDV %18)
Her ne ekilde olursa olsun deer dklne urayan ticar mallar dier stoklarda izlenir.
157 D STOK 30,000
153 TC MAL 30,000
654 KAR GD 6,000
158 STOK DE D KAR 6,000
Kimi zaman aadaki ekilde de bir kayt yntemi kullanlr. Bu yzden sorular zerken
armamalsnz. Bu soru gelebilecek zor sorulardan biridir.
101 AL EK 3,540
621 STMM 4,800
600 YURT SAT 3,000
391 HES KDV 540
157 D STOK 6,000
35
159 VERLEN SPAR AVANSLARI

Yurtiine veya yurtdna verilen avanslar veya akreditif atrlmasnda kullanlr. Eer
alnmak istenen varlk duran varlk ise 159 yerine 259 VER SP AVANSLARI hesab kullanlr.
Akreditif: D ticaret yapabilmek iin birbirini tanmayan iki iletmeye bankann araclk
etmesidir. Arac banka, maln satan iletmeye maln alcya tesliminde mal bedelini
alacan garanti eder. Mal ithal eden iletmeye ise akreditif kredisi aar.
rnek: X iletmesi tarafndan daha nce %50si iin avans verilen toplam 42,000 TL
tutarndaki mal satc firma tarafndan iletmeye teslim edilmi, geri kalan tutar keide
edilen ekle denmitir. (KDV %10)
Mallarn teslim alnmas srasnda yaplacak muhasebe kayd nasl olmaldr?
153 TC MAL 42,000
191 ND KDV 4,200
103 VER EK v D EM 25,200
rnek: X iletmesi ithal edecei mala ilikin 15.04.2010 tarihinde 20,000$ tutarnda
akreditif atrmtr. Banka akreditif tutarnn yarsn iletmenin banka hesabndan alm
kalan iin kredi amtr. Bu tarihteki kur 1$ = 1.3 TLdir.
Banka 25.04.2010 tarihinde 3,500 TL tutarndaki komisyonu iletmenin mevduat
hesabndan aldn bildirmitir.
15.04 ve 25.04 tarihindeki muhasebe kaytlarn yapnz.
Soruda akreditif kelimesini gryorsanz bilin ki 159 VER SP AVANS hesab kullanlacaktr.
15.04.2014

102 BANKALAR 13,000
Banka komisyon alrsa bilin ki bu tr durumlarda oluan giderler her zaman maln
maliyetine eklenir. Henz mallar iletmeye ulamad iin oluan giderler verilen sipari
avanslarna eklenmelidir.
25.04.2014

102 BANKALAR 3,500
17 YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM MALYETLER

178 YILLARA YAYGIN NAAT VE ENFLASYON DZELTME
179 TAERONLARA VERLEN AVANSLAR
Birden ok yla yaylm olan inaat ve bakm onarm iini yapan iletmelerin bu ilemlerini
izlemek iin kurduklar hesap grubudur.
36

Bilgi yok.
178 YILLARA YAYGIN NAAT VE ENFLASYON DZELTME

Bilgi yok.
179 TAERONLARA VERLEN AVANSLAR

Bilgi yok.
18 GELECEK AY. AT GDERLER VE GELR TAHAKKUKLARI

180 GELECEK AYLARA AT GDERLER
181 GELR TAHAKKUKLARI
180 GELECEK AYLARA AT GDERLER

Pein olarak denen fakat gelecek aylara ait giderler bu hesabnda borcunda gsterilirken,
giderlerin ait olduu aya gelinmesi durumunda alacaklandrlr.
rnein; iletme mallarn satmak iin dnem iinde 2 yllna bir maaza kiralad. 2 yllk
kiray da pein verdi. Eer finansal tablolarn aylk olarak tutuyorsa ilk ay iin PAZ, SAT ve
DA GD hesab borlandrlr. Dnem sonuna kadar olan aylar iin GEL AY AT GD hesab
ve ilerleyen dnemlerde denecek kiralar iinse GEL YIL AT GD hesab borlandrlr. Her
kira demesinde ise PAZ SAT ve DA GD hesab borlandrlrken GEL AY AT GD hesab
alacaklandrlr. Dnem sonunda GEL AYLARA AT GD hesab borlandrlrken GEL YILLARA
AT GD hesab ise 12 aylk kiraya gre alacaklandrlr.
Bir yldan uzun sreli giderler 280 GEL AY AT GD hesabnda gsterilir.
rnek: X iletmesi retimde kulland makinelerini 15.07.2010 tarihinden balayarak bir
yl sreyle 2,400 TLye sigorta ettirmitir. Sigorta bedelinin yars iin ek ciro edilmitir.
letme mal tablolarn aylk olarak dzenlemektedir.
Aylk 200 TL sigorta gideri vardr. 15.07den 30.07e ise 15 gn vardr. Yani 100 TLlik
gider.
730 GEN RT GD 100
180 GEL AY AT GD 1,100
101 AL EK 1,200
rnek: X iletmesi 01.11.2010 tarihinde tehir salonu olarak kullanlmak zere bir
gayrimenkul iki yllna kiralam, stopaj sonras iki yllk kira bedeli olarak da 96,000 TL
bankadan deme yapmtr. Stopaj oran %20dir.
Bu bilgilere gre 01.11.2010 tarihinde yaplmas gereken kayt nasl olmaldr?
96,000 TL net kira tutardr. Brt kira tutar vergi ile birliktedir.
Bu yzden u ilemler yaplr.
37
Brt kira 100X = ? ve Net kira 80X = 96,000 ise Brt kira 120,000 TLdir. Aylk 5,000 TL
kira olur. Bunun 10,000 TLsi 2010 ylna aittir. Kalan tutar izleyen dnemlere aittir.
760 PSD GD 10,000
280 GEL YIL AT GD 110,000
102 BANKALAR 96,000
360 D VERG v FON 24,000
rnek: X iletmesi retimde kulland makinelerini 01.04.2010 tarihinde bir yl sreyle
sigortalamtr. Sigorta irketine banka yoluyla 48,000 TL denmitir.
letme mali tablolarn aylk olarak dzenlediine gre 01.04 ve 30.04.2010 tarihlerinde
nasl kayt yaplmaldr?
01.04.2010
180 GEL AY AT GD 48,000

102 BANKALAR 48,000
30.04.2010
730 GEN RT GD 4,000

Kimi kaynaklarda aadaki kayt yntemleri de kullanlmaktadr. Bana sorarsanz aadaki
yntem dnemsellik kavram gereince daha mantkldr. Sonuta 4 senelik de
sigortalatma yaplabilirdi.
Cari yla ait 9 aylk kira bedeli (01.04.2010 31.12.2010) 36,000 TLdir.
01.04.2010
180 GEL AY AT GD 36,000

102 BANKALAR 48,000
30.04.2010
730 GEN RT GD 4,000


THPye gre bilano tarihi itibariyle domu; ancak istenebilir duruma gelmemi gelirlerin,
gelir hesaplarna alnmas amacyla kullanlan hesaptr.
Bir yldan daha uzun sreli olanlar 281 GEL TAH hesabnda gsterilir.
rnek: letmenin dnem sonu itibariyle tahvillerinden olan faiz alaca 10,000 TLdir.
Fakat faiz demesi izleyen dnemde yaplacaktr.
31.12.2xxx
181 GEL TAH 10,000

642 FAZ GEL 10,000
38
19 DER DNEN VARLIKLAR

190 DEVREDEN KDV
191 NDRLECEK KDV
192 DER KDV
193 PEN DENEN VERGLER VE FONLAR
195 AVANSLARI
196 PERSONEL AVANSLARI
197 SAYIM VE TESELLM NOKSANLARI
198 DER ETL DNEN VARLIKLAR
199 DER DNEN VARLIKLAR KARILII (-)
190 DEVREDEN KDV

Bir dnemde indirilemeyen ve izleyen dneme devreden katma deer vergisinin
kaydedildii ve izlendii hesaptr.
rnek: X iletmesinin Devreden KDV hesabnda Mart ay banda 12,000 TL
bulunmaktadr. Mart ay iinde iletme KDV dhil 70,800 TLlik mal alm ayrca KDV dhil
11,800 TLlik ynetimle ilgili gider demitir. KDV hari 50,000 TLlik de mal satmtr. KDV
oran %18 ise ay sonunda KDV ile ilgili nasl bir ilem yaplmaldr?
31.03.2xxx
391 HES KDV 9,000

190 DEVR KDV 3,600
191 ND KDV 12,600
Sonu olarak Mart ay sonunda DEVREDEN KDV hesab 15,600 TL bor kalan verir.
191 NDRLECEK KDV

Her trl mal ve hizmet alnmas ile satclara denene KDVnin izlendii hesaptr.
Her ayn sonunda KDV hesaplar karlatrlr.
ND KDV > HES KDV ise fark DEVR KDVde borlandrlr.
HES KDV > ND KDV ise fark D VERG ve FONLAR hesabnda alacaklandrlr.
HES KDV > ND KDV + DEVR KDV ise fark D VERG ve FONLARda alacaklandrlr.
rnek: X iletmesinde Nisan ay sonunda Hesaplanan KDV 225,000 TL, ndirilecek KDV
kalan ise 195,000 TLdir. Devreden KDV hesabnn kalan ise 35,000 TL ise ay sonunda
nasl bir muhasebe kayd yaplmaldr?
391 HES KDV 225,000
191 ND KDV 195,000
190 DEVR KDV 30,000
39
Sonu olarak Byk Defterde Devreden KDV bor kalan 5,000 TL olacaktr.
rnek: X iletmesinde Haziran ay sonu itibariyle HES KDV 72,500 TL, ND KDV 55,000 TL
ve DEVR KDV 12,000 TLdir. Ay sonu muhasebe kaytlar nasl olmaldr?
391 HES KDV 72,500
190 DEVR KDV 12,000
191 ND KDV 55,000
360 D VERG v FON 5,500
192 DER KDV

Bilgi yok.
193 PEN DENEN VERGLER VE FONLAR

Mevzuat gereince pein denen ve bir yl iinde indirim konusu yaplabilecek gelir,
kurumlar ve dier vergiler ile fonlarn kayt ve takip edildii hesaptr.
rnek: X iletmesinin bankadaki mevduat hesabna 1,000 TL tutarnda faiz tahakkuk
etmitir. %20 gelir vergisi kesintisi yapldktan sonra faiz tutar bankadaki mevduat
hesabna aktarlmtr.
102 BANKALAR 800
193 PE D VERG v FON 200
642 FAZ GEL 1,000
195 AVANSLARI
letme adna mal ve hizmet satn alacak personele verilen nakitlerdir.
rnek: letmeye ait kamyonetin bakm onarm giderlerini karlamak amacyla satn
alma biriminde alan personele 2,000 TL avans verilmitir.
195 AVANS 2,000
100 KASA 2,000
196 PERSONEL AVANSLARI

Personel ve iilere maa, cret ve yolluklarn nceden denen avanslarn izlendii
hesaptr.
Bu hesaba yolluk avanslar ile personelin hak ettii, ancak tahakkuk ileminin yaplma gn
gelmemi cretlerine karlk yaplan demeler kaydedilir. Ancak personele daha sonra
maandan kesilmek zere bor verilen paralar 135 PERSONELDEN ALACAKLAR hesabna
kayt edilir.
letmeden ayrlan personelin avans kalan bu hesaptan alnarak 136 D E AL
hesabnda izlenir.
40
135 PERSONELDEN ALACAKLAR: eitli nedenlerle iletme personelinden oluan

alacaklar bu hesapta izlenir. Personele maandan taksitler halinde kesilmek zere verilmi
olan paralar, lojman kiras vb.
195 AVANSLARI: letme adna mal ve hizmet satn alacak, iletme adna birtakm
gider ve demeleri yapacak personele veya personel dndaki kimselere verilen i
avanslarnn izlendii hesaptr.
196 PERSONEL AVANSLARI: Hak edildii halde normal tahakkuk dnemi henz
gelmemi personel cretlerine mahsuben nceden yaplan demeler ve seyahate
gnderilen personele yapaca seyahat giderine karlk verilen yolluklar bu hesapta izlenir.
rnek: X iletmesi ynetimde alan personeli iin 10,000 TL cret tahakkuk ettirmitir.
Bu cretten 4,000 TL avans dtkten sonra kalan tutar personele denmitir.
770 GEN YN GD 10,000
196 PERS AVANS 4,000
100 KASA 6,000
197 SAYIM VE TESELLM NOKSANLARI

Tesellm verilen bir eyi geri alma demektir.
Saymlar sonucunda teslim edilen kasa, stok ve maddi duran varlklar noksanlaryla,
tesellm srasnda ortaya kan noksanlarn geici olarak izlendii hesaptr.
Noksanl nedeni bulunamaz ise dnem sonunda 659 D OL GD ve ZARARLAR hesab
kullanlr.
rnek: Ocak ay sonunda kasa saym sonucunda kasada 100,000 TLnin bulunduu tespit
edilmitir. Kasa hesabnn bor toplam 120,000 TL, alacak toplam ise 10,000 TLdir. Farkn
sebebi bulunamam ve kaytlara alnmtr.
197 SAY v TES NOK 10,000
100 KASA 10,000
198 DER ETL DNEN VARLIKLAR

Dnen varlklar grubunda yer alan ancak yukardaki hesaplardan hibirisinin kapsamna
girmeyen unsurlarn izlendii hesaptr.
En ok ihra tarihinden sonra alnan tahvil ve bono gibi menkul kymetlerin satn alnma
tarihine kadar ileyen faizlerini gstermek iin kullanlr.
rnek: X A, 15.07.2010 tarihli 10 TL nominal deerli %24 faizli ve 2 yl vadeli Y Aye
ait 20,000 adet tahvili 01.10.2010 tarihinde 215,000 TLye satn almtr. Tahvil faiz
demeleri alt aylk dnemler itibariyle yaplmaktadr. Anapara vade sonunda denecektir.
15.07den 01.10 tarihine kadar 2.5 ay vardr.
Faiz Tutar = 75/360 x %24 x 200,000 = 10,000 TL faiz geliri zaten ilemitir. Bu yzden
bu tutar 198 D E DN VARLIKLAR hesabna aktarlr.
41

198 D E DN VAR 10,000
199 DER DNEN VARLIKLAR KARILII (-)

19 DER DNEN VARLIKLAR grubundaki hesaplara alnan varlklar ile ilgili olarak ortaya
kan riskler iin ayrlan karlklar bu hesapta izlenir. Aktifi dzenleyici bir hesaptr.
rnek: Dnem sonunda SAY ve TES NOK bor kalan 35,000 TL, SAY ve TES FAZ alacak
kalan 30,000 TL olsun. letmenin 5,000 TLlik bir a vardr. Bu yzden aadaki gibi
kayt yaplr:
KAR GD 5,000
199 D E DN VAR KAR 5,000
42
DURAN VARLIKLAR
letmenin faaliyet dnemi ierisinde nakde evirmek istedii varlklar bu grupta yer alr.
Dier bir deyile bir yldan daha uzun bir sre sonra nakde evrilmek istenen varlklar
kapsar.
II.
DURAN VARLIKLAR
22. TCAR ALACAKLAR
23. DER ALACAKLAR
24. MAL DURAN VARLIKLAR
25. MADD DURAN VARLIKLAR
26. MADD OLMAYAN DURAN VARLIKLAR
27. ZEL TKETME TAB VARLIKLAR
28. GELECEK YILLARA AT GDERLER VE GELR TAHAKKUKLARI
29. DER DURAN VARLIKLAR
22 TCAR ALACAKLAR
220 ALICILAR
221 ALACAK SENETLER
23 DER ALACAKLAR
237 DER ALACAK SENETLER REESKONTU (-)
43
24 MALi DURAN VARLIKLAR

240 BALI MENKUL KIYMETLER
241 BALI MENKUL KIYMETLER DEER DKL KARILII (-)
242 TRAKLER
243 TRAKLERE SERMAYE TAAHHTLER (-)
244 TRAKLER SERMAYE PAYLARI DEER DKL KARILII (-)
245 BALI ORTAKLIKLAR
246 BALI ORTAKLIKLAR SERMAYE TAAHHTLER (-)
247 BALI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DEER DKL KARILII (-)
248 DER MAL DURAN VARLIKLAR
249 DER MAL DURAN VARLIKLAR KARILII (-)
240 BALI MENKUL KIYMETLER

1 yldan daha uzun srede nakde dnecek ortaklk hakk ya da alacak hakk veren menkul
kymetlerden oluur. rnein; iletme baka bir iletmenin sermayesinin %10unun altnda
hisse senetlerini alrsa 110 HSSE SENETLER hesabnda izlenir. Yine sermayesinin
%10unun altnda hisse senetlerini ortak olmak amacyla alrsa 240 BALI MENKUL
KIYMETLER hesabnda izlenir. Dier bir deyile ynetime katlma hakk %10un altnda olan
hisse senetleri satn alnrsa bu hesapta izlenir.
Bu hesap ayrca uzun vadeli tahvillerin hemen paraya evrilme yeteneini yitirmi olmas
durumunda da kullanlr. rnein;
letme al deeri 15,000 TL olan tahvili kartan irketin iflas etmesi sebebiyle tahvillerin
parasn alabilmek iin mahkemeye bavurmutur.
Bu durumda u kayt yaplr:
240 BA MEN KIY 15,000
111 Z KES TAH, SEN ve BON 15,000
rnek: X iletmesinin %5 orta durumundaki Y iletmesi, iletme lehine 2,000 TL temett
geliri tahakkuk ettirdiini renmitir. Bu durumda X iletmesinin yapmas gereken kayt
nasl olmaldr?
136 D E AL 2,000
649 D OL GEL ve KAR 2,000
(!) Y iletmesi X iletmesinin orta. X iletmesi Y iletmesinin deil. Bu yzden 131 ORT
AL hesab yerine 136 D E AL hesab kullanlr.
241 BALI MENKUL KIYMETLER DEER DKL KAR (-)

Bilano gnnde deeri den ve %10un altnda ortaklk amacyla alnan menkul kymetler
iin karlk ayrlr.
44
rnein; BA MEN KIY hesabnda kaytl bulunan 25,000 TLlik hisse senedinin bilano
gnndeki deerinin 21,000 TL olduu anlalmtr. Bu durumda u ekilde kayt yaplr:
31.12.2xxx
654 KAR GD 4,000

241 BA MEN KIY DE D KAR 4,000
242 TRAKLER
BALI MENKUL KIYMETLER ile ayn zelliklere sahiptir. Tek fark ortaklk hakk %10 ile
%50 arasnda olunca kullanlr.
rnek: X iletmesinin elinde geici yatrm yapmak amacyla bulundurduu Y iletmesine
ait 900,000 TLlik hisse senedi vardr. Y iletmesinin sermayesi 10,000,000 TLdir. X
iletmesi Y iletmesi ile ortak olmak amacyla banka araclyla 200,000 TLlik hisse senedi
daha satn almtr.
242 TRAKLER 1,100,000
110 HSSE SENETLER 900,000
243 TRAKLERE SERMAYE TAAHHTLER (-)

Bir iletme (A iletmesi) baka bir iletmenin (B iletmesinin) itirakiyse ve A iletmesi B
iletmesinin sermayesinin bir ksmn satn alacana sz verdiyse bu hesap kullanlr.
rnek: A iletmesi 240,000 TL sermaye ile kurulan B iletmesini sermayesinin 60,000
TLlik ksmn alacan taahht ettiyse u ekilde kayt yaplr:
242 TRAKLER 60,000
243 TRAKLERE SERM TAAH 60,000
Satn alnma ilemi gerekletirilirse u ekilde kayt yaplr:
243 TRAKLERE SERM TAAH 60,000
102 BANKALAR 60,000
B iletmesi sene sonunda 30,000 TL kr elde etmi olsun ve bu krn %60n datacan
aklasn. z kaynak yntemine gre u ekilde kayt yaplr:
Kr pay datlaca renildiinde:
A iletmesi B iletmesinin (60,000/240,000) %25i itirakidir. Kr paynn %25i A
iletmesine verilmelidir. 30,000 X .25 = 7,500 TL
242 TRAKLER 7,500
640 T TEMETT GEL 7,500
B iletmesi bu krn %60n dattnda ise A iletmesine 7,500 x .6 = 4,500 TL gelmelidir.
Datm ilemi yapldnda ZKAYNAK YNTEMne gre u ekilde kayt yaplr.
45
102 BANKALAR 4,500

242 TRAKLER 4,500
Eer ZKAYNAK YNTEM kullanlmasyd u ekilde kayt yaplrd:
132 TRAKLERDEN ALACAKLAR 4,500
T TEMETT GEL 4,500
102 BANKALAR 4,500
132 TRAKLERDEN ALACAKLAR 4,500
rnek: A iletmesi 300,000 TL ile kurulan B iletmesinin 90,000 TL deerinde hisse
senedine sahiptir. B iletmesi dnem sonunda 30,000 TL zarar ettiini akladysa u
ekilde kayt yaplr:
A iletmesi B iletmesinin 90,000/300,000 = %30 itiraki konumundadr. A iletmesine
30,000 TLlik zarardan 30,000x%30 = 9,000 TL der. Bu yzden dnem sonunda
31.12.2xxx
659 D OLD GD v ZAR 9,000

242 TRAKLER 9,000
eklinde kayt yaplr.
rnek: letmenin tirakler hesabnn bor kalan 30,000 TLdir. letme tirakler
hesabndaki hisse senetlerini 28,000 TLye ek karl satmtr. Muhasebe kayd nasl
olmaldr:
101 AL EK 28,000
655 MEN KIY SAT ZAR 2,000
242 TRAKLER 30,000
rnek: X iletmesi, sermayesi 1,000,000 TL olan Y Anin %30unu almay taahht etmi
ve taahhdn banka araclyla yerine getirmitir. Y A ilk yl 250,000 TL kr elde etmi
ve bu krn %40n datm, ikinci ylda ise 120,000 TL zarar etmitir. nc ylda
300,000 TL kr elde etmi, bu krn %90n datmtr. letme, itiraklerini zkaynak
yntemi ile deerlemektedir.
Bu bilgilere nc yln sonunda X iletmesinin itiraklerinin tutar ka TLdir?
Srasyla ilemleri yapyorum:
1m x %30 = 300,000
242 T 300,000
243 T SERM TAAH (-) 300,000
243 T SERM TAAH (-) 300,000
1. yl (250,000 x %30 = 75,000 x %40 = 30,000 TL)
242 T 75,000
640 T TEM GEL 75,000
102 BANKALAR 30,000
242 T 30,000
2. yl (120,000 x %30 = 36,000)
659 D OL GD ve ZAR 36,000
242 T 36,000
3. yl 300,000x%30 = 90,000
46
242 T 90,000
640 T TEM GEL 90,000
Bu ksm nemli: TCKya gre gemi yllarda zarar edildiyse gemi yl zararlar cari yldaki
krdan dlr ve kr pay datm net tutar zerinden yaplr.
90,000 36,000 = 54,000 x %90 = 48,600
102 BANKALAR 48,600
242 T 48,600
244 TRAKLER SERMAYE PAYLARI DEER DKL KAR (-)

Dnem sonunda deer kaybna urayan 242 TRAKLER hesab, 654 KAR GD hesab ile
birlikte kullanlr.
Sonu olarak diyebiliriz ki, iletmenin itirak olduu irket zarar ettiinde D OL GD ve
ZAR hesab, iletmenin TRAKLER hesab dnem sonunda deer kaybettiinde T SERM
PAY DE D KAR (-) hesab ve itirakler hesabndaki hisse senetleri zararna satldnda
MEN KIY SAT ZARAR hesab kullanlr. Bu hesabnn nasl ve nerde kullanlacana dikkat
edilmelidir.
rnek: X iletmesi KLM Limited irketinin 120,000 TLlik sermayesinin %30una sahiptir.
Limited irket 2009 yl bilanosunu 40,000 TL zararla kapatmtr. irketin tasfiyesine
karar verilmi olup, yaplan datm sonucunda iletmeye tasfiyeden 26,000 TL tutarnda
nakit dmtr. letme bu paray tahsil etmitir.
2009 ylnda X iletmesinin yapmas gereken kayt nasl olmaldr? Tasfiyeden sonra
yaplmas gereken muhasebe kaytlarn yaznz.
654 KAR GD 12,000
244 T SERM PAY DE D KAR 12,000
100 KASA 26,000
244 T SERM PAY DE D KAR 12,000
242 TRAKLER 36,000
245 BALI ORTAKLIKLAR

240 BALI MENKUL KIYMETLER ve 242 TRAKLER hesaplar gibi alr. Tek fark irket
dier irketin %50 100 arasnda orta olur. Dier bir deyile
%0 10 arasnda ortak olunuyorsa 240 BALI MENKUL KIYMETLER
%10 50 arasnda ortak olunuyorsa 242 TRAKLER
%50 100 arasnda ortak olunuyorsa 245 BALI ORTAKLIKLAR hesab kullanlr.
rnek: X iletmesi 200,000 TL sermayeye sahip Y iletmesinin %40 orta konumundadr.
X iletmesi Y iletmesine ait 40,000 TLlik hisse senedini banka araclyla satn almtr.
245 BA ORT 120,000
242 TRAKLER 80,000
102 BANKALAR 40,000
47
246 BALI ORTAKLIKLAR SERMAYE TAAHHTLER (-)

243 TRAKLERE SERMAYE TAAHHTLER (-) hesab ile ayndr. %50 ve zeri ortaklk
durumu olduunda kullanlr.
rnek: X iletmesi bal orta konumundaki Y iletmesinin ihra edecei 1,000,000 TL
deerindeki tahvilleri satn alaca taahhdnde bulunmutur. Daha sonra bu tahvilleri
banka araclyla satn almtr.
245 BA ORT 1,000,000
246 BA ORT SERM TAAH 1,000,000
246 BA ORT SERM TAAH 1,000,000
102 BANKALAR 1,000,000
247 BALI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DE D KAR (-)

244 hesab ile ayndr. Tek fark %50 ve zeri ortaklk durumu olduunda kullanlr.
rnek (iki sorulu): X Anin %75 orta konumundaki Y A 2014 yln 1,000,000 TL
zararla kapatmtr. X A ortaklklarn z kaynak yntemine gre deerlemektedir.
X A bu durum karsnda sadece karlk ayrmtr. Muhasebe kaydnz yapnz.
X A bu durum karsnda karlk ayrmamtr. Muhasebe kaydn yapnz.
Karlk ayrd zaman:
654 KAR GD 750,000
247 BA ORT SERM PAY DE D KAR
750,000
Karlk ayrmad zaman:
659 D OL GD v ZAR 750,000
245 BA ORT 750,000
Y A 2015 ylnda 2,000,000 TL kr elde etmitir. X A ise payna den kr banka
araclyla tahsil etmitir. Gerekli muhasebe kaydn yapnz.
245 BA ORT 1,500,000
641 BA ORT TEM GEL 1,500,000
Bir nceki seneyi zararla kapatt iin bu zarar 2015 ylnn krndan dlr ve yle tahsil
edilir.
245 BA ORT 750,000
248 DER MAL DURAN VARLIKLAR

249 DER MAL DURAN VARLIKLAR KARILII (-)
Bilgi yok.
48
25 MADD DURAN VARLIKLAR

250 ARAZ ve ARSALAR
251 YERALTI ve YERST DZENLER
252 BNALAR
253 TESS, MAKNE ve CHAZLAR
254 TAITLAR
255 DEMRBALAR
256 DER MADD DURAN VARLIKLAR
258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR
259 VERLEN AVANSLAR
Duran varlklar yalnzca maliyet bedelleri zerinden muhasebeletirilirler.
Maddi duran varlklar iyi alr durumda tutmak zere yaplan harcamalar dnem gideri
olarak kaydedilir.
Maddi duran varlklar alndktan sonra ortaya kan kur fark ve faizlerin gider yazlmas
veya MDVnin (Maddi Duran Varlklarn) maliyetine eklenmesi istee baldr. Eer 259
VERLEN AVANSLAR hesab kullanlarak alndysa bu bedellerin muhasebeletirilmesi ve
MDVnin maliyetine eklenmesi zorunludur.
250 ARAZ ve ARSALAR

Maliyet bedeline satn alma bedeli, noter, tapu, komisyon ve emlak vergisi gibi deerler
eklenir.
Enkaz satndan elde edilen gelirler arsa maliyetinden indirilir.
Sadece bo arsa ve araziler amortismana tabi deildir.
rnek: letme satn ald arsann zerindeki molozlar yktrmak iin KDV dahil 22,000
TL nakit demitir. (KDV %10)
250 ARZ v ARS 20,000
191 ND KDV 2,000
100 KASA 22,000
251 YERALTI ve YERST DZENLER

Her trl yol, kpr, tnel, iskele, park, baca gibi yaplarn izlendii hesaptr. Yapm
tamamlanncaya kadar 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR hesabnda izlenir. Yapm
bittiinde 258 YAP OL YAT hesab alacaklandrlarak 251 YERalt ve YERst DZ hesabna
aktarlr.
49
rnek: letme yapmakta olduu kpry tamamlamtr. Kprnn maliyeti 100,000

TLdir.
251 YERlt v YERst DZ 100,000
258 YAP OL YATRM 100,000
252 BNALAR
Satn alma ileminde her maddi duran varlkta olduu gibi noter, tapu gibi bedeller KDVsi
dldkten sonra maliyetine eklenir ve bu hesapta muhasebeletirilir.
rnek: letme sahip olduu 2,000,000 TL deerindeki ve birikmi amortisman 400,000
TL olan binay 1,500,000 TL deerindeki makine ile takas etmitir.
253 TES, MAK v CH 1,500,000
257 BRKM AMORT 400,000
659 D OL GD v ZAR 100,000
252 BNALAR 2,000,000
253 TESS, MAKNE ve CHAZLAR

letme faaliyetlerinde kullanlan her trl makine, tesis (telefon, elektrik, havalandrma
gibi) ve cihazlar bu hesapta izlenir.
Maliyet bedeline fatura bedeli, gmrk vergisi, montaj gideri, tama gideri, tama
srasnda yaplan sigorta gideri, montaj ncesi depolama gideri, vergi, resim ve harlar,
makine ve tesisat kredili alnm ise satn alma dnemi sonuna kadar denen vade farklar,
faizler ve kur farklar eklenir.
zleyen dnemde denen vade fark, faiz ve kur farklar ise genel gider olarak yazlr.
Tesis, makine ve cihazlar edinildiklerinde elde edilme maliyetine gre deerlenir.
KDV dier duran varlklarda olduu gibi hibir zaman maliyet bedeline eklenmez.
TMC alm veresiye karl oluyorsa D E BOR hesab kullanlr. Bunun sebebi makine
gibi duran varlk almnn iletmenin ana faaliyet konusu dnda olmasdr. Bu yzden
SATICILAR hesab kullanlmaz. Ayrca makinenin kullanm iin iiler eitim alyorsa bu
eitim masraflar GEN RT GD hesabnda gsterilir.
rnek: letme retimde kullanmakta olduu montaj makinesine 100,000 TL deerinde
yeni bir elektrik motoru alm ve ayrca 10,000 TLlik genel bakmn yaptrmtr. Tm
giderler senet keide edilerek denmitir.
253 TES, MAK v CH 100,000
730 GEN RT GD 10,000
321 BOR SEN 110,000
50
254 TAITLAR
Al srasnda maliyet bedeline dier duran varlklarda olduu gibi gmrk vergisi, tama
gideri, tat alm vergisi gibi giderler eklenir.
Kasa veya motorun yenisi ile deitirilmesi veya almnda mevcut olmayan bir tertibatn
eklenmesi iin yaplan giderler maliyet bedeline eklenir. Ancak normal bakm onarm
giderleri maliyet bedeline eklenmeyip dnem gideri olarak (GYG olarak) kaydedilir.
Eer iletme ticari faaliyetlerinde kullanmak zere bir tat kredili olarak alyorsa D E
BORlar alacaklandrlmaz. D TC BORLAR hesab alacaklandrlr. Ama bir makineyi
retimde kullanmak amacyla kredili olarak alyorsa D E BORLAR hesab
alacaklandrlr.
Ticari faaliyetler iin alnan ticari tatlarn al maliyetine KDV eklenmez. Fakat binek
tatlarn al bedeline KDV eklenir. Ayrca sadece binek tatlara kst amortisman
uygulanr. (bkz. 257 BRK AMORT son paragraf)
rnek: letme personelini tamak iin kullanlan minibse 2,300 TL deerinde klima
taktrlm ve periyodik bakm iin 200 TL denmitir. Klima masraflar ek ciro edilerek ve
bakm masraf ise nakit olarak denmitir. KDV dikkate alnmayacaktr.
254 TAITLAR 2,300
770 GEN YN GD 200
101 AL EK 2,300
100 KASA 200
255 DEMRBALAR
letme faaliyetlerinde kullanlmak zere alnan kasa, masa, sandalye, daktilo, bilgisayar
gibi bro eyalardr.
Satn alnma srasnda yaplan nakliye gibi giderler bu hesapta borlandrlarak maliyetine
eklenir ve maliyet bedeli ile kaytlara alnr.
Amortismana tabidirler.
rnek: Yazlm departmannda kullanlmak zere satn alnan 4,000 TL deerindeki dizst
bilgisayarn kaytlara geirilmedii anlalmtr. Satn alnma ilemi iletmenin kredi kart
ile gerekletirilmitir. (KDV %10)
255 DEMRBALAR 4,000
191 ND KDV 400
336 D E BORLAR 4,400
256 DER MADD DURAN VARLIKLAR

Satlacak mallarda kullanlacak muhafaza kaplar gibi demirba niteliinde olmayacak
maddi duran varlklar ierir.
rnek: letme satlarnda kullanlmak zere pein fiyatna tanesi 10 TL maliyetli 1,000
adet rn muhafaza kab satn almtr.
51
256 D MAD DUR VAR 10,000

100 KASA 10,000

Duran varlk maliyetlerinin muhasebe dnemlerine gider olarak datlmas ilemine
amortisman denilir. Duran varlklarda meydana gelen deer kayplarnn dnemler itibariyle
hesaplanp, maliyetlerinden indirilmesine de amortisman ilemi denir.
Birikmi amortismanlar bilanoda duran varlklarn brt tutarn gsterir.
letmeler amortismana tabi ekonomik deerlerini Maliye Bakanlnn tespit ve ilan
edecei oranlar zerinden itfa ederler. lan edilecek oranlarn tespitinde ekonomik
deerlerin faydal mrleri dikkate alnr.
Amortisman ilemleri bo arazi ve arsa dndaki tm duran varlklara uygulanr. Ancak
VUKa gre meyve baheleri ve balar gibi tarm tesisleri amortismana tabi tutulur.
Maddi olmayan duran varlklardan snrl bir kullanm sresine sahip olanlar, bu sre iinde
itfa (amorti) edilirler. Vergi mevzuatna gre erefiye ile kurulu ve rgtlenme giderleri
muhasebede kaytl deerleri zerinden eit tutarlarda ve be yl iinde itfa edilirler.
zel maliyet bedelleri kira sresine gre eit yzdelerle itfa edilirler. Kira sresi dolmadan,
kiralanan yerin boaltlmas halinde henz itfa edilmemi olan giderler, boaltma ylnda bir
defada gider yazlr.
Eer duran varln ekonomik mr sonundaki hurda deeri tahmin edilebiliyorsa maliyet
bedelinden ekonomik mr sonundaki hurda deer kartlarak arta kalan miktar zerinden
amortisman ayrlr.
Kalnt veya hurda deer, duran varlklarn faydal mrlerinin sonunda sahip olduklar
deere denir. Bu deer ok kkse veya tahmin edilmesi zor ise amortisman hesaplarnda
dikkate alnmaz.
Amortisman dnemsellik kavram gereincedir.
Amortisman hesaplama yntemleri unlardr:
-
Takdir Esasna Gre Amortisman

alma Saatlerine Gre Amortisman
Hizmet Birimlerine Gre Amortisman
Eit Payl (Normal) Amortisman (Normal Yntem)
Azalan Payl (Hzlandrlm) Amortisman (Azalan Kalanlar (Bakiyeler) Yntemi)
Artan Payl Amortisman (Artan Bakiyeler (Kalanlar) Yntemi)
Bileik Faizli Taksitlerle Amortisman
Balang ndirimli Amortisman
Fevkalade (Olaanst) Amortisman (Olaanst Yntem)
VUKa gre amortisman yntemleri ise unlardr:

-
Arsa ve Arazide Amortisman

Normal Amortisman
Azalan Kalanlar zerinden Amortisman
Madenlerde Amortisman
Fevkalade (Olaanst) Amortisman
52
Amortisman paylarnn muhasebeletirilmesi direkt ve endirekt olmak zere iki ekilde kayt
edilebilir. Direkt kayt ynteminde duran varln deeri srekli olarak azaltlr. Endirekt
ynteminde ise duran varln deeri 257 BRK AMORTda kaydedilir. Endirekt ynteminde
hem biriken amortisman miktarn hem de duran varln maliyeti grnr olur.
Tekdzen Hesap Plannda (THPde) btn amortismanlarn BRK AMORT hesaplarnda
izlenmesi ngrlmtr. Bu yzden THPye gre daima endirekt yntemi kullanlr.
ktisad ve teknik bakmdan bir btn tekil eden deerler iin normal veya azalan bakiyeler
usul kullanlr.
Normal amortisman yntemini tercih eden iletmeler daha sonradan azalan kalanlar
yntemine geemezler. Fakat azalan kalanlar (bakiyeler) yntemini kullanan iletmeler
daha sonradan dilerlerse normal amortisman yntemine geebilirler.
I. Arsa ve Arazide Amortisman
Bo olmayan arsa ve araziler iin uygulanr. Tarm iletmelerinde meyvalk, dutluk,
fndklk, zeytinlik, bahelik gibi tarm tesisleri ve iletmede ina edilmi olan her trl yollar
ve parklar amortismana tabidir.
II. Normal Amortisman Yntemi
Ekonomik mr 10 yl olarak belirtilen bir maddi duran varln yllk amortisman pay
1/10dan %10dur. Eer bu mr 5 yl olarak belirlendiyse 1/5ten yllk %20 amortisman
uygulanr.
rnek: 25.10.2007 tarihinde 6,000 TLye alnan demirbalarn mrnn 5 yl olduu
hesaplanmtr. Normal amortisman yntemine gre amortisman tablosunu oluturunuz ve
2007 yl dnem sonunca yaplacak amortisman kaydn hem direkt hem de endirekt
yntemine gre yapnz.
Demirban mr 5 yl olarak belirlendiyse 1/5ten %20 amortisman oran uygulanr.
Soruda normal amortisman yntemi istendii iin amortisman tablosu u ekilde olacaktr:
YILLAR
2007
2008
2009
2010
2011
DURAN VARLIK MALiYETi
6,000
6,000
6,000
6,000
6,000
AMORT. ORANI
TL
TL
TL
TL
TL
%20
%20
%20
%20
%20
YILLIK AMORT PAYI
1,200
1,200
1,200
1,200
1,200
TL
TL
TL
TL
TL
BRK. AMORT
1,200
2,400
3,600
4,800
6,000
TL
TL
TL
TL
TL
Direkt kayt yntemine gre 2007 sonunda u ekilde kayt yaplr:

31.12.2007
770 GENEL YNETM GDERLER 1,200

255 DEMRBALAR 1,200
Endirekt kayt yntemine gre 2007 sonunda u ekilde kayt yaplr:
31.12.2007

257 BRKM AMORTSMANLAR 1,200
Aksi belirtilmedike daima endirekt yntemi kullanlr.
53
III. Azalan Kalanlar (Bakiyeler) zerinden Amortisman Yntemi

Amortisman pay hesaplanrken duran varln her yl birikmi amortismanlar dldkten
sonra kalan deerine %50yi gememek zere normal amortisman orannn iki kat
uygulanr. Amortisman sresinde bir deiiklik olmaz. Ayrca son yl Maliyet Birk. Amort
tutar dorudan Birk. Amorta kayt edilir. Yani son yl iin amortisman Birikmi
Amortismanlar zerinden uygulanr.
Yntem duran varlklarn kullanlma dnemlerinin ilk yllarda daha fazla, son yllarda ise
daha az amortisman ayrlmas esasna dayanr.
rnek: letme 11.05.2007 tarihinde satn ald 6,000 TLlik demirba iin %20 orannda
amortisman uygulayacaktr. Azalan kalanlar yntemine gre amortisman tablosunu
oluturunuz ve 2008 dnemi sonunda endirekt kayt yntemine gre muhasebe kaydn
yapnz.
Soruda %20 amortisman uygulanaca belirtildii iin bu demirbalarn ekonomik mr
1/%20den 5 yl olduu anlalr. Ayrca %20 orannda amortisman azalan kalanlar
yntemine gre ikiyle arplr ve her yl %40 orannda amortisman uygulanmaya balanlr.
YILLAR
MALYET BiRK. AMORT
AMORT
ORANI
YILLIK AMORT
MiK.
BiRK AMORT MiKT.
2007
2008
2009
2010
2011
6,000 - 0
6,000 2,400
6,000 3,840
6,000 4,704
6,000 5,222.4
%40
%40
%40
%40
-
2,400
1,440
864
518.4
777.6
2,400
3,840
4,704
5,222.4
6,000
2008 yl iin endirekt yntemine gre amortisman u ekilde kayt edilir:

31.12.2008

rnek: letme faaliyetlerinde kullanlmayp kiraya verilen 200,000 TL kayt deerli bir
iyeri iin normal amortisman yntemine gre %2 amortisman oran uygulanacaksa u
ekilde kayt yaplr:
rnekte iletme faaliyetlerinde kullanlmayan ve kiraya verilen bir iletme dedii iin D
OL GD ve ZARARLAR hesab kullanlr.
31.12.2xxx
659 D OL GD ve ZAR 2,000

letme faaliyetlerinde kullanlmak zere satn alnan; fakat kullanlmayan makine ve
tehizatlar iin 680 ALIMAYAN KISIM GDER ve ZARARLARI hesab kullanlr.
rnek: letme 10.10.2014 tarihinde 200,000 TLye bir makine alm; fakat dnem sonuna
kadar bu makine hi kullanlmamtr. %10 amortisman oranna ve normal amortisman
yntemine gre dnem sonu kaydn yapnz.
54
31.12.2014
680 ALIMAYAN KISIM GDER ve ZARARLARI 20,000
rnek: letme 2009 ylnda satn ald 5 yl ekonomik mr biilen 100,000 TL

deerindeki makine iin azalan bakiyeler yntemi ile amortisman ayrmaya karar vermitir.
2010 ylnda bu makine iin normal amortisman yntemine geilmitir. 2010 yl sonundaki
birikmi amortisman tutar ne kadardr?
2009 ylnda %40 oranyla 40,000 TL amortisman hesaplanr. Makinenin 2010 ylndaki
deeri 60,000 TL olur. Bu tarihte normal amortismana geildii iin geriye 4 sene kalr. Her
seneye 60,000 / 4 = 15,000 TL tutarnda amortisman der. Bylece 2010 yl sonunda
birikmi amortisman tutar 40,000 + 15,000 = 55,000 TL olur.
YILLAR
MALYET BiRK. AMORT
AMORT
ORANI
YILLIK AMORT
MiK.
BiRK AMORT MiKT.
2009
2010
2011
2012
2013
100,000 - 0
100,000 40,000
100,000 55,000
100,000 70,000
100,000 85,000
%40
NORMAL
NORMAL
NORMAL
NORMAL
40,000
15,000
15,000
15,000
15,000
40,000
55,000
70,000
85,000
100,000
IV. Madenlerde Amortisman

Maliye ve Sanayi Bakanlklarnca her maden ve ta oca iin ilenmesi nedeniyle iindeki
cevherin azalmasndan dolay ilgililerin mracaatlar zerine ayr ayr belirlenen oranlar
zerinden yok edilirler.
V. Fevkalade (Olaanst) Amortisman
Amortismana tabi olup yangn, deprem, su basmas gibi afetler sonucunda deerini
tamamen ya da ksmen kaybeden veya yeni bulular nedeniyle deerleri derek tamamen
ya da ksmen kullanlamaz duruma gelen duran varlklarda, ilgililerin mracaatlar zerine
Maliye Bakanlnca her iletme iin iin kapsamna gre ayr ayr belirlenen fevkalade
amortisman oranlar uygulanr.
VUKda be adet amortisman ayrma yntemi belirtilmi olmasna ramen bunlardan,
normal ve azalan kalanlar yntemi zerinden amortisman ayrlmas birer yntemdir. Bunun
dndakiler iin zel bir hesaplama teknii sz konusu deildir. Bu nedenle de birer yntem
olmayp zellikli durumlardr.
(!) Otomobiller de amortisman iin aylar da dikkate alnr. Sadece yl dikkate alnmaz. Buna
kst amortisman denir.
rnein;
27.10.2012de bir otomobil alndysa 10, 11 ve 12. aylar iin amortisman uygulanr. Bir
senelik amortisman 2012in sonunda yazlmaz. Artan amortisman tutar son senenin
amortismannda gsterilir. Binek tatlar iin kst amortisman yntemi tatn alnd aya
gre hesaplanr. Gnler dikkate alnmaz. Tatn alnd ay dikkate alnr.
rnek: letme 15.11.2007 tarihinde ynetimde kullanlmak zere 30,000 TLlik bir araba
almtr. Arabann ekonomik mrnn 5 yl olduu tespit edilmi ve normal amortisman
yntemine gre itfa edilmesi kararlatrlmtr.
2007 ylndan itibaren amortisman kaydn yapnz.
55
Yllk amortisman 30,000 x %20 = 6,000 TLdir. Fakat kst amortisman uygulanmas
gerekmektedir. Kst bir seneden az sre demektir. Kst amortismanda sadece aylar
dikkate alnr. 2009 yl iin 11inci 12nci aylar iin amortisman tutar 2/12 x 6,000 = 1,000
TLdir.
YILLAR
2007
2008
2009
2010
2011
DURAN VARLIK MALiYETi
30,000
30,000
30,000
30,000
30,000
AMORT. ORANI
YILLIK AMORT PAYI
BRK. AMORT
KIST
%20
%20
%20
%20 +
1,000 TL
6,000 TL
6,000 TL
6,000 TL
11,000 TL
1,000 TL
7,000 TL
13,000 TL
19,000 TL
30,000 TL
TL
TL
TL
TL
TL
Son yl iin kst tutarndan artan ksm (6,000 1,000) normal amortismana eklenir.
258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR

letmede yapm sren ve tamamlandnda ilgili hesaba aktarlacak maddi duran varlk
iin yaplan her trl hammadde ve malzeme, iilik ve genel retim giderleri iin yaplan
harcamalarn izlendii hesaptr.
lgili duran varlk kullanma hazr hale gelirse bu hesaptan kartlp ilgili duran varlk
hesabna aktarlr.
rnek: letme kpr yapm inas iin 25.01.2014 tarihine kadar 200,000 TL harcam
olup 30.07.2014 tarihinde kprye 30,000 TL deerinde asfalt dktrm ve asfaltn
masrafn kasasndan nakit olarak demitir. 12.08.2014 tarihinde ise kprnn yapm
tamamlanmtr.
30.07.2014
258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 30,000
100 KASA 30,000
12.08.2014
251 YERALTI ve YERST DZENLER 230,000
258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 230,000
259 VERLEN AVANSLAR

Yurtiinden veya yurtdndan satn alnmak zere sipari edilen maddi duran varlklarla
ilgili olarak yaplan avans demelerinin izlendii hesaptr.
Eer iletme retim yapmak iin avans veriyorsa, dier bir deile ticari faaliyetlerinde
kullanlmak zere makine, tehizat gibi maddi duran varlklar alyorsa 259 VER AVANSLAR
hesab kullanlr. Eer iletme ticari faaliyetlerinde sat yapmak iin ya da retimde
kullanlmak zere hammadde satn almak iin avans veriyorsa 159 VER SP AVANS hesab
kullanlr.
Ksacas maddi duran varlklar iin verilen avanslar 259 VER AVANSLAR hesabndan, dnen
varlklar iin verilen avanslar ise 159 VER SP AVANSLARI hesabnda izlenir.
rnek: letme retimde kullanlmak zere alaca 50,000 TLlik makine iin 10,000 TL
tutarndaki paray satc iletmeye banka araclyla avans olarak gndermitir. Bir hafta
sonra makine iletmeye gelmi ve satc iletmeye kalan tutar banka araclyla denmitir.
56
xx.xx.2xxx
259 VERiLEN AVANSLAR 10,000
102 BANKALAR 10,000

xx.xx.2xxx
253 TESiS, MAKiNE ve CiHAZLAR 50,000
259 VERiLEN AVANSLAR 10,000

102 BANKALAR 40,000
rnek: letme retimde kullanlmak zere alaca 50,000 TLlik ticari mallar iin 10,000
TL tutarndaki paray satc iletmeye banka kanalyla avans olarak gndermitir. Bir hafta
sonra ticari mallar gmrkten indirilmitir. Gmrk ilemleri srasnda iletme, satc
iletmeye banka araclyla kalan tutar gndermitir.
xx.xx.2xxx
159 VERiLEN SiPARi AVANSLARI 10,000
102 BANKALAR 10,000

xx.xx.2xxx
157 DiER STOKLAR 50,000
159 VERiLEN SiPARi AVANSLARI 10,000

102 BANKALAR 40,000
(!) Gmrkten indirilmi ve henz iletmeye ulamam ticari mallar 157 D STOKLAR
hesabnda izlenir. Bunu sakn unutma. letmeye ulatktan sonra 157 D STOKLAR hesab
alacaklandrlr ve 153 TC MALLAR hesab borlandrlarak muhasebe kaytlar yaplm
olur.
26 MADD OLMAYAN DURAN VARLIKLAR

260 HAKLAR
261 EREFYE
262 KURULU ve RGTLENME GDERLER
263 ARATIRMA ve GELTRME GDERLER
264 ZEL MALYETLER
267 DER MADD OLMAYAN DURAN VARLIKLAR
269 VERLEN AVANSLAR
Herhangi bir fiziksel varl bulunmayan ve iletmenin belli bir ekilde yararland veya
yararlanmay bekledii aktifletirilen giderler ile belli koullar altnda hukuken himaye
gren haklar ve erefiyelerin izlendii hesap grubudur.
Bu grupda yer alan hesaplarn bir blm iletmenin kuruluu, rgtlenmesi, aratrma ve
gelitirme faaliyetleri iin katland ve iletmenin bir yldan fazla srede yararlanmay
bekledii aktifletirilmi giderlerden oluur.
Bilgisayar yazlm, patentler, telif haklar, sinema filmleri, mteri listeleri, ipotek hizmet
haklar, avlanma lisanslar, ithalat kotalar, isim hakk ve pazarlama haklar bu grupta
izlenir.
57
260 HAKLAR
mtiyaz, patent, lisans, ticar marka ve unvan gibi bir bedel denerek elde edilen baz
hukuki tasarruflar ile kamu otoritelerinin iletmeye belirli alanlarda tand kullanma,
yararlanma gibi yetkiler dolaysyla yaplan harcamalar kapsar.
Haklar maliyet bedeli ile borlandrlr. Yararlanma sreleri ierisinde eit taksitlerle itfa
olunarak yok edilirler. Eer yararlanma sreleri belli deilse 5 yllk srede eit taksitlerle
itfa edilirler. Dier bir deile 260 HAKLAR iin 268 BRKM AMORTSMANLAR (-) hesab
kullanlr.
rnek: Kaytl deeri 100,000 TL olan bir patent hakknn tamam amorti olduunda u
ekilde kayt yaplr:
xx.xx.2xxx
268 BiRiKMi AMORTiSMANLAR 100,000

260 HAKLAR 100,000
261 EREFYE
Bir iletme devranlrken artan tutar ya da bir kolektif irkete ortak olunurken denen fazla
para bu hesapta kaydedilir.
rnek: ortakl 120,000 TL sermayeli ABC Kolektif irketine drdnc ortak sermayenin
1/4'ne sahip olmak amacyla 64,000 TL demitir. Buna gre erefiye tutar ka TLdir.
120k/3 = 40,000 TL her ortaa den paydr. Drdnc kii de 40,000 TL derse 160,000
sermaye olur. Fakat drdnc ortak fazladan 24,000 TL demitir. Her bir ortaa 6,000 TL
erefiye dmektedir. Fakat 3 ortan erefiyesi 18,000 TLdir. nk yeni gelen ortak iin
erefiye kayd yazlmaz. Enteresan bir soru.
rnek: letme, Yldz letmesini aadaki varlklarla birlikte satn almtr:
lk Madde ve Malzeme Stoklarnn Deeri
Tesis, Makine ve Cihazlarn Deeri
Demirbalar
Tatlar
12,000
25,000
10,000
35,000
TL
TL
TL
TL
letme Yldz letmesini satn almak iin 90,000 TL demeyi kabul edip 40,000 TLlik
mteri eki, kalan iin de ek dzenleyerek vermitir.
xx.xx.2xxx
150
253
255
254
261
LK MAD ve MALZ 12,000

TES, MAK ve CH 25,000
DEMRBALAR 10,000
TAITLAR 35,000
EREFYE 8,000
101 AL EK 40,000
103 VER EK ve D EM 50,000
letme 12+25+10+35 = 82,000 TLlik mal ve duran varlklara gitmitir. Fakat iletme
90,000 TL dedii iin arta kalan miktar erefiye olarak nitelendirilir.
58
262 KURULU ve RGTLENME GDERLER

letmenin kurulmas, yeni bir ubenin almas, ilerin srekli olarak geniletilmesi iin
yaplan ve karlnda maddi bir deer elde edilmeyen giderler iin kullanlan hesaptr.
Gelir vergisine tabi iletmelerde kurulu ve rgtlenme giderleri dnem gideri olarak
muhasebeletirilir.
Kurumlar vergisine tabi iletmelerde ise kurulu ve rgtlenme giderlerinin dnem gideri
olarak gsterilmesi istee baldr.
Hesap maliyet bedeli ile borlandrlrken, genellikle be ylda eit taksitlerle itfa olunarak
yok edilir.
Kurulu aamasnda yaplarak bu hesaba yazlacak giderler irket ana szlemesi hazrlk
ve danma giderleri, kurulula ilgili seyahat giderleri, hisse senetlerinin bask ve ihra
giderleri, iletmenin tantm ve reklam giderleri ile personelin temin edilmesi ve eitim
giderleri gsterilebilir.
(!) Gelir ve gider hesaplar bilanoda yer almayp gelir tablosunda yer alr. Ancak, Kurulu
ve rgtlenme Giderleri, Aratrma ve Gelitirme Giderleri, Arama Giderleri, Hazrlk ve
Gelitirme Giderleri hesab gibi bunun baz istisnalar vardr. Bu hesaplarda izlenen giderler
yapldklar dnemleri aarak gelecek dnemleri de ilgilendirmektedir. Bundan dolay
bilano hesaplarnda izlenerek amortisman yoluyla itfa edilirler.
rnek: letme yeni bir ube amak iin %18 KDV dahil nakit olarak 17,700 TL reklam
harcamas yapmtr. Bu olay muhasebeletiriniz.
xx.xx.2xxx
262 KUR ve RG GD 15,000

191 NDRLECEK KDV 2,700
100 KASA 17,700
263 ARATIRMA ve GELTRME GDERLER

letmede yeni rn ve teknolojilerin oluturulmas, mevcutlarnn gelitirilmesi gibi
amalarla yaplan harcamalarn izlendii hesaptr.
Genellikle 5 ylda eit taksitlerle itfa edilirler. Bu sre en fazla 20 yl olabilir.
rnek: letme yeni bir rn gelitirmek amacyla mhendislik firmasna %18 KDV dahil
5,900 TL deme yapmtr. letme bu olay aktifletirmitir. Muhasebe kaydn yapnz.
xx.xx.2xxx
263 AR ve GEL GD 5,000

191 ND KDV 900
100 KASA 5,900
264 ZEL MALYETLER

nc kiilerden kiralanan gayrimenkullerin gelitirilmesi veya ekonomik deerinin
srekli olarak arttrlmas amacyla yaplan giderler ile (normal bakm onarm ve temizlik
giderleri hari) bu gayrimenkullerin kullanlmas iin yaplp, kira bitimi sonunda mal
sahibine braklacak olan varlklarn izlendii hesaptr. rnein; iletmenin kiralad bir
iyerine ya da alana, iletmenin kendisi tarafndan yol, kpr, it, park gibi yerst
59
dzenleri ile ambar, depo, garaj gibi ek binalar kiralanan arsa veya arazinin zerine ina
edilebilirler veya kiralanm binalarn ilevlerini arttrmak amacyla kat kaloriferi, asansr,
asma kat vb. gibi eklemeler yaplabilir. Bu tr faaliyetler bu hesapta izlenir.
Genellikle 5 ylda eit taksitlerle itfa edilerek yok edilirler.
Kira sresi dolmadan kiralanan yerin boaltlmas halinde henz itfa edilmemi olan
giderler, boaltma ylnda bir defada gider yazlr.
rnek: letme kiralam olduu iyerine %18 KDV dahil 23,600 TLlik asansr
yaptrmtr. Gerekli muhasebe kaydn yapnz.
xx.xx.2xxx
264 ZEL MALYETLER 20,000

191 ND KDV 3,600
100 KASA 23,600
rnek: letme kiralam olduu iyerine kaytl deeri 10,000 TL olan asma kat yaptrm
ve bunun 6,000 TLlik ksmn itfa etmi bulunmaktadr. Kontrat sresinden nce iyerinin
boaltlm olmas nedeniyle yaplmas gereken kayt nasl olmaldr?
xx.xx.2xxx
268 BRK AMORT 6,000

689 D OLd GD ve ZAR 4,000
(!) letme sat maazasna daha ok mal sergileyebilmek iin yeni bir vitrin ile asma kat
yaptrdysa ve bu maaza iletmenin aktifine kaytl ise yaplan giderler 252 BNALAR
hesabnda muhasebeletirilir. Eer iletme bu iyerine sahip deil de bu iyerini kiralam
olsayd 264 ZEL MALYETLER hesabnda muhasebeletirilmeliydi.
267 DER MADD OLMAYAN DURAN VARLIKLAR

Maddi olmayan duran varlklar iinde dier hesap gruplarnda yer almayan varlklar bu
hesapta izlenir. En ok, iletmeler tarafndan satn alnan bilgisayar yazlmlar bu hesap ile
birlikte kullanlr.
rnek: letme pein bedel deyerek bilgisayarlarda kullanlmak zere %18 KDV dahil 944
TL deyerek Windows 8.1 Pro iletim sistemi (yazlm) satn almtr. Gerekli muhasebe
kaydn yapnz.
xx.xx.2xxx
267 D MAD OLMAYAN DUR VAR 800

191 ND KDV 144
100 KASA 944

Maddi olmayan duran varlklar iin hesaplanan amortismanlar bu hesaba kaydedilir.
60
269 VERiLEN AVANSLAR

Maddi olmayan duran varlklarn satn alnmas iin satclara verilen hesaplar bu hesapta
izlenir.
rnek: letme 100,000 TLlik bir bilgisayar yazlmn satn almak iin ABC irketine
kasasndan 24,000 TL avans vermitir. Daha sonra bu yazlm iletmeye gelmi ve
iletmenin bilgisayarlarna kurulmutur. Kurulumlar sorunsuz tamamland iin iletme
ABC irketine yazlmlarn arta kalan miktarn banka araclyla gndermitir. letme bu
yazlmlar be yl sreyle itfa edeceine karar klm ve iki sene sonra yazlmlarn i
grmeyeceini dnd iin 67,800 TLye ek karlnda baka bir firmaya satmtr.
Gerekli muhasebe kaytlarn srasyla yapnz. (KDV dikkate alnmayacaktr.)
Yazlm iin avans verildiinde
xx.xx.2xxx
269 VER AVANSLAR 24,000

100 KASA 24,000
Yazlmlar iletmeye geldiinde ve kurulduunda ABC irketine yaplan deme
xx.xx.2xxx
267 D MAD OLMYN DUR VAR 100,000

269 VER AVANS 24,000
102 BANKALAR 76,000
ki sene birikmi amortismanlar da gz nnde bulundurularak sat yaplmaldr. Be yllk
amortisman uygulandna gre bir yllk amortisman %20 yani 20,000 TLdir. ki sene iin
40,000 TLlik birikmi amortisman olmaldr. Bu yzden sat kayd u ekilde olur:
xx.xx.2xxx

267 D MAD OLMAYAN DUR VAR 100,000
649 D OL GEL v KAR 7,800

(!) Yukardaki hesaplarda 259 VER AVANSLAR yerine 269 VER AVANSLAR hesabnn
kullanldna zellikle dikkat et. nk sat maddi olmayan bir duran varl ile ilgili. Bu
yzden hesap kodlar kartrlmamal ve yalnzca hesap adlarna bakarak kayt
yaplmamaldr. Ayn ekilde 268 BRK AMORT yerine 257 BRK AMORT kullanlmamtr.
DURAN VARLIKLARLA LGL ZEL DURUMLAR
rnek: letme sahibi olduu kamyonetin mr tkenmi motorunu %18 KDV dahil 4,720
TL pein bedelle yenilemitir. Muhasebe kaydn yapnz.
xx.xx.2xxx
254 TAITLAR 4,000

191 ND KDV 720
100 KASA 4,720
rnek: letme pazarlama ilerinde kulland kamyonetin bakmn %18 KDV dahil 944 TL
pein bedelle yaptrmtr. Muhasebe kaydn yapnz.
61
xx.xx.2xxx
760 PAZ, SAT ve DA GD 800

191 ND KDV 144
100 KASA 944
Eer bu soruda pazarlama ilerinde kullanlan kamyonet yerine personel tamada
kullanlan minibs sorulsayd PAZ SAT ve DA GD hesab yerine GEN YN GD hesab
kullanlacakt. Ayrca pazarlama ilerinde kulland kamyonetin motorunu yenileseydi PAZ
SAT ve DA GD yerine 254 TAITLAR hesab kullanlacakt.
rnek: Bir iletme bro olarak kulland binasn tadilat yaptrmak zere bir taahht
iletmesine teslim etmitir. Taahht iletmesi bir sre sonra aadaki faturay sunmutur.
(KDV ihmal edilecektir.)
Binann boyanmas 10,000 TL
Asansr montaj 80,000 TL
Koltuk takm alm 8,000 TL
Buna gre banka havalesiyle gnderilen 98,000 TL ile ilgili yaplmas gereken kayt nasl
olmaldr?
xx.xx.2xxx
770 GEN YN GD 10,000

251 BNALAR 80,000
255 DEMRBALAR 8,000
102 BANKALAR 98,000
522 MADD DURAN VARLIKLAR YENDEN DEERLEME ARTILARI
Gemi dnemlerde enflasyon sebebiyle deeri olduundan az grnen duran varlklar bu
hesap ile deerini geree yakn gstermek mmknd. Kullanm kaldrlmtr.
Duran Varlklarn Sat
Duran varlklarn sat srasnda birikmi amortismanlar dikkate alnr. Duran varlndan
birikmi amortismanndan kartlr ve sat fiyat bulunur. Sat fiyatna kr eklenmise,
yani sat fiyat duran varln net deerinden fazla ise D OLd GEL ve KARLAR hesab,
net deerinden az ise D OLd GD ve ZARARLAR hesab kullanlr.
Eer duran varlk yenilenme ya da yenisinin alnmas gibi amalarla yaplyorsa artan miktar
iin 549 ZEL FONLAR hesab kullanlmaldr.
rnek: letme al bedeli 170,000 TL olan bir makineyi pein bedelle yenileme amacyla
120,000 TLye satmtr. Sat tarihinde makine iin ayrlan amortisman pay 60,000 TLdir.
Gerekli muhasebe kaydn yapnz. (KDV ihmal edilmitir.)
Daha sonra iletme 200,000 TLye yeni bir makine satn almtr. Makine iin kullanm sresi
10 yl olup normal amortisman yntemi uygulanacaktr. letmenin yl sonunda yapmas
gereken amortisman kayd nasl olmaldr. (KDV ihmal edilmitir.)
Eski makinenin sat kayd u ekilde yaplr:
62
xx.xx.2xxx
100 KASA 120,000

253 TES, MAK ve CH 170,000
549 ZEL FONLAR 10,000
Yeni makine alndktan sonra ilk yl iin yaplacak amortisman kayd u ekildedir:
31.12.2xxx
770 GEN YN GD 10,000

257 BRK AMORT 20,000
Grld zere ZEL FONLAR makinenin satn alnmas srasnda deil amortisman ilemi
srasnda kullanlr.
(!) Eer yeni bir makine alnmasayd ve duran varlk 3 yl iinde yenilenmeseydi nc
yln sonunda u ekilde kayt yaplmalyd.
31.12.2xxx

671 NC DN GEL v KAR 10,000
(!) 264 ZEL MALYETLER nc kiilere ait gayrimenkullerin ilevlerini arttrmak
amacyla yaplan harcamalarda, yani iletmeye ait olmayan gayrimenkullere yaplan
ilavelerde kullanlr. Eer bu gayrimenkuller iletmeye aitse 252 BNALAR, 255
DEMRBALAR gibi ilgili hesaplar kullanlr.
549 ZEL FONLAR ise iletmenin yenileme amacyla duran varlk satmas sonucu artan
likitler kullanlr. Yenileme amacyla bir duran varlk satlrsa D OLd GEL ve KARLAR
hesab yerine 549 ZEL FONLAR hesab kullanlmaldr. Eer 3 sene iinde bu fonlar
kullanlmazsa nc senenin sonunda 679 D OLd GEL ve KARLAR hesabna aktarlr.
Duran Varlklarda Sigorta Tazminat,
Kaybolmas veya Hurdaya Ayrlmas
Saym
Farklar,
Duran
Varlklarn
rnek: letmenin 7,000 TL maliyetli 2,500 TL birikmi amortismanl demirba yanmtr.

Sigorta irketi iletme lehine 4,000 TL sigorta tazminat tahakkuk ettirdiini bildirmitir.
Yaplmas gereken kayt nasl olmaldr?
xx.xx.2xxx
136 D E AL 4,000
257 BRK AMORT 2,500
689 D OLd GD ve ZAR 500
255 DEMRBALAR 7,000
(!) Sigorta tazminatlar yznden iletmenin alacaklar hatrlanaca zere 136 DER
ETL ALACAKLAR hesabnda izlenir.
rnek: Dnem sonunda yaplan saymda 2,000 TL maliyetli dizst bilgisayarn kayp
olduu anlalmtr. Olay aratrlmak zere kaytlara alnmtr. Gerekli muhasebe kaydn
yapnz.
63
xx.xx.2xxx
197 SAY ve TES NOK 2,000

255 DEMRBALAR 2,000
Ertesi yl kaybolan bilgisayarn masraflarnn sorumlu iletme personelinden alnmas
kararlatrlmtr. Ayrca kaybolan bilgisayarn birikmi amortisman 400 TLdir. Gerekli
muhasebe kaydn yapnz.
xx.xx.2xxx
135 PERS ALACAKLAR 1,600

257 BRKM AMORT 400
197 SAY ve TES NOK 2,000
(!) Eer bu masraflar sorumlu personelden alnmasayd D OLd GD ve ZARARLAR
hesab kullanlmalyd.
rnek: Kaytl deeri ve birikmi amortisman 680 TL olan demirban yaplan incelemede
hurdaya karlmasna karar verilmitir. Gerekli muhasebe kaydn yapnz.
xx.xx.2xxx
257 BRK AMORT 680

255 DEMRBALAR 680
zel rnek: letme 2012 ylnda 5 yllna kiralad sat maazasna vitrin ve k dzeni
yaptrarak nakit olarak 8,000 TL demitir. 2014 ylnda ise bu maazay tahliye etmitir.
2012 ve 2014 yllarndaki muhasebe kaytlarn yapnz.
xx.xx.2012

100 KASA 8,000
5 yllna kiralad iin daha nce iki senelik amortisman uygulanm olmaldr. Eer
soruda amortisman iin hangi yntemin kullanld belirtilmiyorsa varsaylan olarak daima
normal amortisman yntemi seilir. 2 senelik amortisman tutar 2x(8,000x%20) = 3,200
TLdir. Bu yzden 2014 ylndaki kayt u ekilde olmaldr:
xx.xx.2014
268 BRK AMORT 3,200

689 D OLd GD ve ZAR 4,800
(!) Dikkat edilirse 257 BRK AMORT yerine 268 BRK AMORT hesab kullanld. nk
264 ZEL MALYETLER maddi olmayan duran varlklar ierisinde yer alr.
64
27 ZEL TKENMEYE TAB VARLIKLAR

271 ARAMA GDERLER
272 HAZIRLIK ve GELTRME GDERLER
277 DER ZEL TKENMEYE TAB VARLIKLAR
278 BRKM TKENME PAYLARI (-)
279 VERLEN AVANSLAR
Belirli bir rezervin (doal gaz rezervi gibi) kullanlmas iin yaplan ve o rezervin
kullanlmasyla birlikte deer yitirecek olan arama, hazrlk ve gelitirme ileri yaplan
giderler bu grupta izlenir.
271 ARAMA GDERLER

Maden yatann iletmeye elverili olup olmadnn belirlenmesi ve petrol aratrma
giderlerinin takip edilmesi iin kullanlan hesaptr. Arama sonularnda maden ya da petrol
rezervi bulunursa aktifletirilerek itfa edilir. Aksi durumda gider yazlr.
rnek (iki sorulu): Madencilik alannda hizmet gsteren iletme yeni maden yataklarnn
bulunmas iin arama mhendislerine nakit 30,000 TLlik gider harcamas yapmtr.
271 ARAMA GD 30,000
100 KASA 30,000
272 HAZIRLIK ve GELTRME GDERLER

letmelerde maden zerinde yer alan toprak tabakann kaldrlmas, madene girmek,
maden yataklarn retime elverili olacak ekilde blmek ve cevheri karmak iin
katlanlan giderlerin izlenildii hesaptr.
rnek: Yeni maden yataklar bulunmu ve i makinelerinin ilgili alan amas iin nakit
olarak 10,000 TLlik gider harcamas yaplmtr.
272 HAZ v GEL GD 10,000
100 KASA 10,000
277 DER ZEL TKENMEYE TAB VARLIKLAR

Bilgi yok.
278 BRKM TKENME PAYLARI (-)

zel tkenmeye tabi varlklar iin hesaplanan amortismanlar burada gsterilir.
279 VERLEN AVANSLAR

Sadece zel tkenmeye tabi varlklar iin verilen avanslar burada gsterilir.
65
28 GEL. YIL. AT GDERLER ve GELR TAHAKKUKLARI

280 GELECEK YILLARA AT GDERLER
280 GELECEK YILLARA AT GDERLER

zellikle iletmenin kiralad bir yerini pein demesi durumunda gelecek dnemlerde
denecek tutarlar iin kullanlr.
rnek: letme 01.10.2012 tarihinde bir maaza kiralam ve iki yllk kira bedelini olan
24,000 TLyi pein demitir. 01.10.2012, 31.12.2012 ve 31.01.2013 tarihinde yaplmas
gereken kaytlar nasl olmaldr.
letmenin aylk kira faturas 24,000 / 24 ay = 1,000 TLdir. letmenin mali tablolar aylk
olarak dzenlendii soruda belirtilmedii iin yllk mali tablo esasna gre kayt
yaplmaldr. 2012 iin deyecei toplam kira bedeli 10, 11 ve 12inci aylar olduu iin
aydr. Geri kalan dier yllarda deyecektir.
01.10.2012

100 KASA 24,000
2012 sonunda ise 2013 ylnn kiralar bir sene iinde denecei iin 180 GEL AY AT GD
hesab kullanlmaldr. Bu yzden kayt u ekilde olmaldr.
31.12.2012
180 GEL AY AT GD 12,000

31.01.2013 tarihinde bir kayt yaplmaz. Fakat iletme 2013 ylnn ilk gn u kayd
yapmaldr.
01.01.2013

180 GEL AY AT GD 12,000
Bunun sebebi iletmenin kira bedelini pein demi olmas ve iletmenin mali tablolarn
yllk olarak dzenlemesidir. Bu kayt ile 2013 ylnn tm kiras denmi olarak
gsterilmitir.
Eer iletme 02.01.2013 tarihinde bu iyerini (maazay) tahliye etseydi u ekilde kayt
yaplrd:
02.01.2013
689 D OLd GD ve ZARARLAR 9,000


Bilgi yok. (bkz. 181 GELR TAHAKKUKLARI)
66
29 DER DURAN VARLIKLAR

291 GELECEK YILLARDA NDRLECEK KDV
292 DER KDV
293 GELECEK YILLAR HTYACI STOKLAR
294 ELDEN IKARILACAK STOKLAR ve MADD DURAN VARLIKLAR
295 PEN DENEN VERGLER ve FONLAR
297 DER ETL DURAN VARLIKLAR
291 GELECEK YILLARDA NDRLECEK KDV

Bilgi yok.
292 DER KDV

Bilgi yok.
293 GELECEK YILLAR HTYACI STOKLAR

zleyen dnem ya da dnemlerde kullanlmas dnlen hammaddeler ve ticari mallar bu
hesapta izlenir.
rnek: letme 100,000 TLlik ticari mal satn almtr. Bu mallarn 20,000 TLsinin gelecek
sene satlmas plnlanmaktadr. Satn alma srasnda iletme kredi kart kullanmtr.
153 TC MAL 80,000
293 GEL YIL HT STOK 20,000
329 D TC BOR 100,000
294 ELDEN IKARILACAK STOKLAR ve MADD DURAN VARLIKLAR

eitli nedenlerle elden karlacak maddi duran varlklar bu hesapta izlenir.
rnek: Aktifte kaytl deeri 50,000 TL ve birikmi amortisman 30,000 TL olan tatn
hizmetten karlmasna karar verilmitir.
Muhasebe kayd u ekilde olur:
294 EL IK STOK ve MDV 50,000
254 TAITLAR 50,000
67
(!) Maddi duran varln birikmi amortisman dier duran varlklardaki birikmi
amortismana aktarlr. 257den 299a aktarldna dikkat edin.
rnek: Maliyet bedeli 2,500 TL, birikmi amortisman 1,600 TL olan bilgisayar;
arzalanmas ve tamir masrafnn yksek olmas nedeniyle hizmetten karlmasna karar
verilmitir. Muhasebe kaydn yapnz.
257 BRK AMORT 1,600
294 ELDEN IK ST v MAD DUR VAR 2,500
255 DEMRBALAR 2,500
299 BRK AMORT 1,600
295 PEN DENEN VERGLER ve FONLAR

Bilgi yok.
297 DER ETL DURAN VARLIKLAR

Bilgi yok.

rnek: letmenin sonraki dnemlerde kullanmak iin satn ald 20,000 TLlik
hammaddenin deerinde %30 azalma olduu tespit edilmitir.
157 D STOK 20,000
293 GEL YIL HT STOK 20,000
654 KAR GD 6,000

rnek iin (bkz. 294 ELDEN IK STOK v MAD DUR VAR)
68
KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR

letmenin faaliyet dnemi ierisinde, dier bir deyile bir sene iinde denmesi dnlen
borlar kapsar. Gruplar en ksa srede deneceklerden en uzun srede deneceklere gre
sralanr.
1 yl aan ve vadesi uzayan borlar uzun vadeli yabanc kaynaklarla ilgili hesap gruplarna
aktarlr.
III.
KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR

30 MAL BORLAR
32 TCAR BORLAR
33 DER BORLAR
34 ALINAN AVANSLAR
35 YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM HAKEDLER
36 DENECEK VERG VE DER YKMLLKLER
37 BOR VE GDER KARILIKLARI
38 GELECEK AYLARA AT GELRLER VE GDER TAHAKKUKLARI
39 DER KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR
30 MAL BORLAR
300 BANKA KREDLER
301 FNANSAL KRALAMA LEMLERNDEN BORLAR
302 ERTELENM FNANSAL KRALAMA BORLANMA MALYETLER (-)
303 UZUN VADEL KREDLERN ANAPARA TAKSTLER VE FAZLER
304 TAHVL ANAPARA BOR, TAKST VE FAZLER
305 IKARILMI BONOLAR VE SENETLER
306 IKARILMI DER MENKUL KIYMETLER
308 MENKUL KIYMET HRA FARKLARI (-)
309 DER MAL BORLAR
300 BANKA KREDLER

letme bankadan faaliyet dnemi ierisinde demesi gereken bir kredi ektiyse bu hesap
kullanlr. Banka kredilerine ileyen faizler FNANSMAN GDERLER hesabnda izlenir.
Alnan kredinin dier yla sarkyor olmas kredinin bir ksmnn 300de dier ksmnn 400de
gsterilecei anlamna gelmez. rnein; 01.12 tarihinde alnan 1 yl vadeli 12,000 liralk
kredinin 1,000 liras 300e 11,000 liras 400 BANKA KREDLERNE yazlmaz. Kredi bir yl
vadeli olduu iin tamam 300e yazlr.
En ok 780 FN GD, 381 GD TAH gibi hesaplarla ilikili olarak kullanlr.
69
Krediler ve dviz cinsindense deme gnlerinde kur farkndan dolay elde edilen kr ya da
zararlar 646 KAMB KAR veya 656 KAMB ZAR hesaplarnda izlenir. Fakat dnem sonlarnda
sadece 780 FN GD hesab kullanlr.
Bankadan ekilen krediler nakit kredilerdir. Fakat bazen iletmeler nakit olmayan krediler
de kullanabilir. Nakit olmayan krediler iin teminat mektubu kullanlr.
Teminat Mektubu: Yabanc iletmeler yurtdna satacaklar mallar iin alc iletmeye
gvenmek isterler. Bu yzden alc iletmeler bankaya, yurtdndaki mallar geldikten sonra
satc iletmeye parasnn deneceine dair bir teminat mektubu gnderirler. Banka da bu
teminat mektubunu yurtdndaki satc iletmeye gnderir. Teminat mektubunda alc
iletme, satc iletmeye parasn demedii takdirde paray bankann deyecei yazar.
Bylece yurtdndaki satc iletme de kendini gvende hisseder. Fakat byle bir durum
olursa banka da alc iletmenin teminat olarak gsterdii duran varlklar, tahvil, bono gibi
varlklarna el koyabilir. Bundan sonra satc iletme de mallar alcya gnderir. Alc iletme
satcya olan borcunu der. Bankann bu iten kar ise komisyondur. Teminat mektubunda
belirtilen fiyatn belirli bir oran kadar banka komisyon alr.
rnek: letme yurtdndan mal getirtebilmek iin X Bankasna 50,000 TLlik teminat
mektubu gndermitir. Banka teminat mektubunu kabul etmi ve bunun karlnda
iletmenin banka hesabndan 1,000 TL komisyon almtr.
770 GEN YN GD 1,000
102 BANKALAR 1,000
Ak Kredi: Kredi alann imzasndan baka bir teminata dayanmayan krediye denir.
Maddi Teminat Karl Kredi: Kredi alan kiinin borcunu deyememesi durumunda
teminat olarak verecei duran varlk, senet, tahvil vb. varlklar kapsar.
(!) Banka krediyi verdii zaman geri alamama olasln da dnr. rnein; 100,000 TL
kredi verdii zaman 80,000 TLlik teminat istemez. 120,000 TL gibi kredi miktarndan daha
byk miktarda teminat ister. Yani bankann verdii kredi, borcun denemeyecei zaman
bankann el koyaca teminatlardan daha az tutar. Aradaki farka bankaclk sisteminde
marj denir.
rnek: Bankadan 1$ = 2 TL kurundan 10,000$ ksa vadeli kredi eken iletme, dnem
sonunda kurun 1$ = 1.9 TL olmasndan dolay yapmas gereken kayt nasl olmaldr? (7/A
maliyet hesaplamasna gre)
780 FNANSMAN GDERLER 1,000
rnek: letme 01.12.2014 tarihinde bankaya 100,000 TL devlet tahvilini teminat olarak
vererek bankadan %20 marjl 6 ay vadeli %10 faizli kredi ekmi ve mevduat hesabna
yatrmtr. Kredi ve faiz tutar vade sonunda denecektir. Gerekli kaytlar nasl olmaldr?
112 KAM KES TAH, SEN ve BON 100,000
- Teminattaki senetler
112 KAM KES TAH, SEN ve BON 100,000
- Czdandaki senetler
102 BANKALAR 80,000
31.12.2014 tarihinde yaplmas gereken kayt u ekilde olmaldr:
70
Faiz Tutar = 1/12 x %10 x 80,000

780 FN GD 666.6667
381 GD TAH 666.6667

302 ERTELENM FN. KRALAMA BORLANMA MALYETLER (-)
Bilgi yok.
303 UZUN VAD. KREDLERN ANAPARA TAKSTLER ve FAZLER

Vadelerine bir yldan uzun bir sre olsa bile bilano tarihinden itibaren bir yl iinde
denecek ya da denmedii halde bir yl iinde denecek tahakkuk etmi faizlerin izlendii
hesaptr.
Ylda bir anapara ve faiz demesi gibi sorularda kullanlr.
rnek: letme 01.07.2013 tarihinde yllk %30 faizle 5 yl vadeli ve ylda bir anapara ve
faiz demeli 300,000 TL banka kredisi almtr. 01.07.2013, 31.12.2013 ve 01.07.2014
tarihlerindeki kaytlar yapnz.
01.07.2013

Kredi 5 yl vadeli olduu iin 300 yerine 400 BANKA KREDLER hesabnda izlenir.
01.07 31.12 tarihleri arasnda 6 ay vardr. 6 aylk faiz tutar 1/2 x %30 x 300,000 =
45,000 TLdir.
31.12.2013
780 FN GD 45,000
381 GD TAH 45,000
Yllk faiz ve anapara tutar gelecek yl iinde denecei iin 303 nolu hesap kullanlr.
31.12.2013
381 GD TAH 45,000

303 UZ VAD KRED ANAP TAK ve FAZ 105,000
GD TAH gelecek dnem denecei iin 303e ayrca 300,000 TLlik 5 yl vadeli kredinin 1
yllk anapara tutar olan 60,000 TL de 303 UZ VAD KRED ANAP TAK ve FAZLER hesabna
aktarlr.
01.07.2014
780 FN GD 45,000
71
01.01.2014 01.07.2014 tarihleri arasndaki faiz de 01.07.2014 tarihinde denir.

Ayn sorunun ikinci yntemi u ekildedir:
31.12.2013
780 FN GD 45,000
381 GD TAH 45,000
01.07.2014
381 GD TAH 45,000

780 FN GD 45,000
304 TAHVL ANAPARA BOR, TAKST ve FAZLER

letmenin karm olduu tahvillerin bilano dzenlendii tarihte bir yl ierisinde
denmesi gereken taksitleri, anapara tutar ve faizleri bu hesapta izlenir.
rnek: letme 01.10.2014 tarihinde 2 yl vadeli 400,000 TLlik ylda bir anapara ve faiz
demeli %20 faizli tahvil ihra etmitir. 01.10.2015 tarihine kadar gerekli kaytlar yapnz.
01.10.2014

405 IK TAHVLLER 400,000
Tahvil iki yl vadeli olduu iin 305 yerine 405 kullanlr. nk karlan tahvil uzun vadeli
kaynaktr.
01.10.2014 31.12.2014 tarihleri arasnda tahakkuk eden faiz tutar:
3/12 x %20 x 400,000 = 20,000 TL
31.12.2014
780 FN GD 20,000
381 GD TAH 20,000
Soruda ayrca anapara ve faizi de ylda bir denecei sylendii iin
31.12.2014
405 IK TAH 200,000

304 TAH ANAP BOR TAK ve FAZ
200,000
3 ayda 20,000 faiz tahakkuk ettiyse 9 ayda 60,000 TL faiz ileyecektir. Bu yzden deme
gnnde 200,000 TL anapara ve 400,000in %20 si olan 80,000 faiz denmelidir.
72
01.10.2015
304 TAH ANAP BOR TAK ve FAZ 200,000

381 GD TAH 20,000
780 FN GD 60,000
rnek: Finansal tablolarn 3 aylk dnemler halinde dzenleyen bir iletme 01.10.2005
tarihinde 3 yl vadeli olarak kard 1,000,000 TL tutarndaki yllk %18 faizli ve yllk faiz
demeli tahvillerin vade sonundaki demesi nasl olmaldr?
01.10.2008
304 TAH ANAP BOR TAK ve FAZ 1,000,000
381 GD TAH 180,000

102 BANKALAR 1,180,000
305 IKARILMI BONOLAR ve SENETLER

letmenin ksa vadeli fon salamak iin kard bono ve senetlerin izlendii hesaptr.
rnek: letme 90 gn vadeli %15 faizli 300,000 TLlik finansman bonosunu 01.04.2014
tarihinde ihra etmi ve ayn gn satmtr. Anapara ve faiz tutar vade bitiminde
denecektir. Gelir vergisi oran ise %10dur.
01.04.2014

305 IK BON ve SEN 300,000
31.06.2014

780 FN GD 11,250
360 D VERG ve FONLAR 1,250
(!) karlan senet, bono, tahvil gibi menkul kymetlerde gelir vergisi sadece faize uygulanr.

Bilgi yok.
308 MENKUL KIYMET HRA FARKLARI (-)

letmenin kard bonolar, tahviller gibi menkul kymetler deerinin altnda satlyorsa bu
hesap kullanlr. Vade sonunda (deme yapldnda) 780 FN GD hesabna aktarlarak
kapatlr. Aktif karakterli pasifi dzenleyici bir hesaptr.
rnek: letme 01.07.2010 tarihinde 3 ay vadeli 100,000 TL deerinde bir finansman
bonosunu 80,000 TLye ihra etmitir.
73
01.07.2010
102 BANKALAR 80,000

308 MEN KIY HR FARK 20,000
30.09.2010

780 FN GDERLER 20,000
rnek: letme 180 gn vadeli 100,000 TLlik finansman bonosunu 70,000 TLye
01.11.2014 tarihinde satmtr. 31.12.2014 tarihinde yaplmas gereken kayt nasl
olmaldr?
6 aylk ihra fark 30,000 TL olduuna gre iki aylk (01.11 31.12) ihra fark 10,000
TLdir.
31.12.2014
780 FN GD 10,000
309 DER MAL BORLAR

letme kredi kartndan para ektii zaman kullanlr.
32 TCAR BORLAR
320 SATICILAR
321 BOR SENETLER
322 BOR SENETLER REESKONTU (-)
326 ALINAN DEPOZTO ve TEMNATLAR
329 DER TCAR BORLAR
letmenin ticari ilikileri nedeniyle olan senetli ve senetsiz borlarnn izlendii hesaptr.
320 SATICILAR
letmenin ticari ilikileri nedeniyle olan senetsiz borlarnn izlendii hesaptr. Senetsiz
olmasna ramen zamannda denmeyen ya da szl anlama gerei vadesinde denen
borlara faiz ileyebilir. Bu faizler 780 FN GD hesabnda izlenir.
Satclar indirim yaptnda 659 D OL GEL ve KAR hesab alacaklandrlr. 320 SATICILAR
ise borlandrlr.
Bilano gnnde dviz kuru artlarndan dolay 320 SATICILAR hesab alacaklandrlr. 780
FN GD hesab ise borlandrlr. Dviz kuru azallarndan dolay tam tersi kayt yaplr.
74
Dviz kuru art ve azallarndan dolay 320 SATICILAR iin 646 KAMB KAR ve 656 KAMB
ZAR hesaplar kullanlmaz.
SPKya tabi irketlerde 3 aydan uzun vadeli senetsiz borlar reeskont ilemine tabi tutulur.
rnek: letme 10,000 TL ticari mal veresiye olarak satn almtr. (KDV %18)
153 TC MAL 10,000
191 ND KDV 1,800
321 BOR SENETLER

letmenin ticari ilikileri nedeniyle nc kiilere olan senetli borlarnn izlendii
hesaptr. Eer bu bor ticari faaliyetlere konu olmasayd 336 D E BOR hesab
kullanlmalyd.
rnek: letme satcya olan 11,800 TLlik kredili borcunu 13,000 TLlik senet keide
ederek kapatmtr.
780 FNS GD 1,200
321 BOR SEN 13,000
322 BOR SENETLER REESKONTU (-)

122 AL SEN REES (-) hesab gibi alr. Bor senetlerinin bilano gnndeki pein (gerek)
deerlerini hesaplamak iin kullanlr.
letme senetlerine tasarruf deerleme ls kullanrsa bu hesap kullanlr. Mukayyet
deerleme ls tercih edilirse kullanlmaz.
Muhasebe d envanter almalar srasnda yaplr. Muhasebe ii envanter mal saym gibi
stok hesap dorulamalar iin yaplr. Muhasebe d envanter ise sadece muhasebe
hesaplar ile ilgilidir.
Pasifi dzenleyici aktif karakterli bir hesaptr.
31.12.2xx1
322 BOR SEN REES XXX

647 REES FAZ GEL XXX
01.01.2xx2
657 REES FAZ GD XXX

322 BOR SEN REES XXX
75
326 ALINAN DEPOZTO ve TEMNATLAR

letmenin bir iin yaplmasn garantiye almak amacyla nc kiilerden ald borlardr.
Eer bu iin yaplmas srasnda szlemeye aykr bir durum olutuysa alnan depozitolar
geri verilmeyebilir. Bu durumda D OL GEL ve KAR hesabna aktarlr.
Dviz kuru dolaysyla oluan farklar (dnem sonu da dhil) KAMB ZAR veya KAMB KAR
hesaplarnda gsterilir. Bu sefer FN GD hesab kullanlmaz.
letme kap depozitosu aldysa ve i bitiminde kaplardan birka hasarlysa alnan depozito
hasarl olan kaplar kadar eksik denir. Kaplarn alaca ise D OL GEL ve KAR hesab
yerine 256 D MAD DUR VAR hesabnda gsterilir.
rnek: letme kiralad i yeri iin 4,000 TLlik depozito almtr.
100 KASA 4,000
326 AL DEP v TEM 4,000
329 DER TCAR BORLAR

320 ~ 326 hesap gruplar dndaki ticari borlar kapsar. Genellikle sigorta demeleri iin
kullanlr.
rnek: letme elektrik panosu onarmdan sonra sigorta irketine 300 TLlik sigorta
demesi yapmtr.
770 GEN YN GD 300
329 D TC BOR 300
239 D TC BOR 300
100 KASA 300
rnek: letme pein olarak satt mallardan kalite koullarna uymayan 20,000 TL
tutarndaki mal alc tarafndan iade edilmitir. Alcya olan borcun bir ay iinde denmesi
dnlmektedir. (KDV %18)
610 SAT ADELER 20,000
191 ND KDV 3,600
329 D TC BOR 23,600
33 DER BORLAR
331 ORTAKLARA BORLAR
332 TRAKLERE BORLAR
333 BALI ORTAKLIKLARA BORLAR
335 PERSONELE BORLAR
336 DER ETL BORLAR
337 DER BOR SENETLER REESKONTU (-)
76
Herhangi bir ticari nedene dayanmayan ve bir sene ierisinde denmesi dnlen borlar
kapsar.
331 ORTAKLARA BORLAR

letmenin ortaklarna olan ticar olmayan borlarn kapsar.
Eer iletme, orta olan birinden kredili olarak mal satn alrsa alacaklandrlacak taraf 320
SATICILARdr. nk olay her ne kadar ortaa bor gibi gzkse de ticari bir faaliyet
sonucu gereklemitir. Bu hesap bilinip de yaplabilecek en byk hata budur.
letme ortaklarndan biri iletme adna mal satn alrsa bu sefer bu hesap alacaklandrlr.
Asl kullanm da bu ekildedir.
rnek: letme orta Bay Adan 40,000 TL ksa vadeli bor para almtr.
100 KASA 40,000
331 ORT BOR 40,000
332 TRAKLERE BORLAR

333 BALI ORTAKLIKLARA BORLAR
letmenin ticari faaliyetleri dndaki ortaklara, itiraklere veya bal ortaklklara olan
borlar 331, 332 ve 333 hesaplarnda izlenir.
335 PERSONELE BORLAR

letmenin eitli nedenlerle olan kendi personelinden ald veya kendi personeline
demekle ykml olduu borlar kapsar.
Maa demelerinde sklkla kullanlr.
rnek: letmenin bir personeline ait Mays ay cret bordrosu u ekildedir:
Brt cret
Kesintiler
- SSK Primi 400 TL
- Gelir Vergisi 600 TL
- Damga Vergisi 100 TL
- Yolluk Avans 1,000 TL
Net cret
3,650 TL
1,550 TL
31.05.2xxx
GEN YN GD 3,650
361 D SOS GV KES 400
360 D VERG ve FON 700
196 PERS AVANS 1,000
335 PERS BOR 1,550
01.06 tarihinde personelin creti dendiinde u ekilde kayt yaplr:
77
01.06.2xxx
335 PERS BOR 1,550

100 KASA 1,550
336 DER ETL BORLAR

ounlukla iletmeden ayrlan personele olan borlar ve hatr senedi almnda kullanlr.
letme hatr senedi aldnda 122 AL SEN borlandrlrken 336 D E BOR hesab
alacaklandrlr.
rnek: letme yakn ilikiler iinde bulunduu Y Aden 100,000 TL deerinde hatr senedi
almtr.
120 AL SEN 100,000
336 D E BOR 100,000
339 DER BOR SENETLER REESKONTU (-)

Bilgi yok.
34 ALINAN AVANSLAR
340 ALINAN SPAR AVANSLARI
341 ALINAN DER AVANSLAR
Ticari ya da ticari nedenlerle olmayan ve iletmenin ald avanslarn izlendii hesaptr.
340 ALINAN SPAR AVANSLARI

letmenin ticari ilikileri nedeniyle ald avanslar kapsar. 159 VER SP AVANS hesabnn
tersidir.
Dnem sonunda kur farknda dolay 340 AL SP AVANS kullanlmaz. BANKAdaki ya da
KASAdaki avans duruyorsa 646 KAMB KAR ya da 656 KAMB ZAR ile deerleme yaplr.
Mallar teslim edilene kadar kur farkndan dolay 340 AL SP AVANSlar kullanlmaz.
rnek: letme satacak olduu mallar iin banka araclyla Z Aden 20,000 TLlik avans
almtr.
102 BANKALAR 20,000
340 AL SP AVANS 20,000
341 ALINAN DER AVANSLAR

Bilgi yok.
78
35 YILLARA YAYGIN NAAT ve ONARIM HAKEDLER

358 YILLARA YAYGIN NAAT ENFLASYON DZELTME

Bilgi yok.
358 YILLARA YAYGIN NAAT ENFLASYON DZELTME

Bilgi yok.
36 DENECEK VERG ve DER YKMLLKLER

360 DENECEK VERG ve FONLAR
361 DENECEK SOSYAL GVENLK KESNTLER
368 VADES GEM, ERT. veya TAKS. VERG ve DER YKMLLKLER
369 DENECEK DER YKMLLKLER
360 DENECEK VERG ve FONLAR

Gelir vergisi gibi kesintilerin izlendii hesaplardr. (bkz. 335 PERSONELE BORLAR)
KDV hesaplamalarnda da sklkla kullanlr. Hesaplanan KDV, Devreden ve ndirilecek
KDVlerden arndrldktan sonra kalan tutar denecek vergi olarak gsterilir.
Ayrca stopaja gre kesilen (kaynaktan kesilen) vergiler bu hesapta gsterilir. (bkz. 335
PERSONELE BORLAR)
rnek: letmenin Temmuz ay hesaplanan KDV tutar 10,000 TL, indirilecek KDV tutar
4,000 TL ve bir nceki aydan devreden KDV kalan ise 5,000 TLdir. Temmuz ay sonunda
yaplmas gereken KDV kaydnz yaznz.
391 HES KDV 10,000
191 ND KDV 4,000
190 DEVR KDV 5,000
360 D VERG v FON 1,000
rnek: letmenin muhasebecisinin aylk brt creti 4,600 TLdir. Muhasebe cret ve %10
KDV den oluan Serbest Meslek Makbuzunu dzenleyerek veriyor. Muhasebe creti %20
gelir vergisi kesildikten sonra nakden deniyor.
79
770 GEN YN GD 4,600

191 ND KDV 460
100 KASA 4,140
360 D VERG v FON 920
361 DENECEK SOSYAL GVENLK KESNTLER

SGK sigorta primleri ve emeklilik primleri gibi kesintilerin izlendii hesaptr. Soruda prim
szc geiyorsa bilin ki byk olaslkla bu hesap kullanlacaktr.
rnek iin (bkz. 335 PERSONELE BORLAR)
368 VAD. GE., ERT. veya TAKS. VERG ve DER YKMLLKLER

letmeler nakit sknts sebebiyle zaman zaman sigorta primlerini deyemeyecek durumda
olabilirler. Devlet izin verdii takdirde bu primler taksitlendirilebilir.
rnek: letmenin 20,000 TLlik birikmi sigorta primi borcu kurumla yaplan anlama
gereince 5 ay taksitlendirilmitir.
361 D SOS GV KES 20,000
368 VAD GE ERT vy TAK VERG v D YKM 20,000
369 DENECEK DER YKMLLKLER

Bilgi yok.
37 BOR ve GDER KARILIKLARI

370 DNEM KARI VERG ve DER YASAL YKMLLK KARILIKLARI
371 DNEM KARININ PEN DENEN VERG ve DER YKMLLKLER (-)
372 KIDEM TAZMNATI KARILII
373 MALYET GDERLER KARILII
379 DER BOR ve GDER KARILIKLARI
Bilano tarihinde belirgin olarak ortaya kan ancak tutarn ne olaca kesin olarak
bilinmeyen veya tutar bilinmekle birlikte ne zaman tahakkuk edecei bilinmeyen ksa
vadeli borlar veya giderler iin ayrlan karlklarn izlendii gruptur.
370 DN. KARININ VERG. ve DER YASAL YKM. KARILIKLARI

Kurumlar vergisi mkellefi olan iletmeler yl sonunda izleyen yl deyecek olduklar vergi
iin ihtiyatllk kavram gereince karlk ayrrlar. Ertesi yl vergi dairesine beyanname
verildiinde de vergi borcu kesinlemi olur. Bu nedenle yl sonunda ayrlm olan karln
iptal edilerek beyanname verildiinde iletmenin vergi dairesine borlandrlmas gerekir.
80
Kolektif ve Adi Komandit gibi ahs irketlerinde vergi ykmls iletme ortaklar olmas
sebebiyle dnem kr zerinden vergi karl ayrlmaz. Bundan dolay bu tr iletmelerde
370 nolu hesap kullanlmaz.
rnek: letme dnem sonunda hesaplam olduu vergi nedeniyle izleyen dnemde
beyanname verdiinde nasl kayt yaplmaldr?
31.12.2xxx
370 DN KAR VER ve D YAS YKM KAR XXX
360 D VER ve FONLAR XXX

rnek (iki sorulu): letme 40,000 TLlik kurumlar vergisi tahakkuk kaydn nasl
yapmaldr?
691 DN KAR VERG v D YAS YKM KAR 40,000
rnek: Tahakkuk eden 40,000 TLlik kurumlar vergisi kesinletiinde (beyanname

verdiinde) yaplacak kayt nasl olmaldr?
360 D VERG v FON 40,000
371 DN. KARININ PE. DENEN VERG ve D YKM. (-)

Dnem sonunda 370 nolu hesapta olduu gibi pein denen vergiler ve fonlar sebebiyle
kullanlacak hesaptr. Pasifi dzenleyici aktif karakterli bir hesaptr.
rnek: Bir iletmede 2014 yl iinde 193 PE D VER ve FONLAR hesabna 57,000 TL
kayt yaplmtr. Dnem sonunda bu hesap nereye aktarlmaldr?
31.12.2xxx
371 DN KAR PE D VERG ve Di YKM 57,000
193 PE D VER ve FONLAR 57,000

rnek: Vergi hesaplandktan sonra beyannamenin maliyeye verilmesi durumunda nasl bir
yevmiye kayd yaplmaldr?
370 DN KAR VERG v D YAS YKM KAR XXX
360 D VERG v FON XXX

371 DN KAR PE D VERG ve Di YKM XXX
372 KIDEM TAZMNATI KARILII

Personel alt yllar itibariyle kdem kazanr ve iletmede alt yllar kadar her sene
kdem tazminat adnda bir karlk ayrlr. Personel, Kanununda belirtilen hususlar
erevesinde emekli olduktan sonra ya da iten ayrlmas sebebiyle kdem tazminat almaya
hak kazanr.
Kdem tazminatlar iletme tarafndan birka sene sonra denecei iin personelin alt
senelerde 472 KID TAZ KAR hesabna bor kayd yaplr. Emeklilii iletmenin bir sonraki
faaliyet dneminde olacak personelin bu kdem tazminat 472den 372ye aktarlr ve ksa
81
vadeli kaynaklarda gsterilir. Personel emekli olduktan sonra bankalar veya kasa
araclyla kdem tazminat denir. Personel emekli olana kadar 472 hesab 770 GEN YN
GD veya 760 PAZ SAT ve DA GD gibi hesaplara borlandrlarak kaydedilir. Bu ilemler
sadece dnem sonlarnda yaplr. 372 KID TAZ KARILII hesabnn dnem iinde kullanm
sadece personel emekli olduktan ya da iten ayrldktan sonradr.
31.12.2002
770 GEN YN GD XXX

472 KID TAZ KAR XXX
31.12.2014
472 KID TAZ KAR XXX

372 KID TAZ KAR XXX
07.02.2015
372 KID TAZ KAR XXX

102 BANKALAR XXX
373 MALYET GDERLER KARILII

Aylk maliyetlere yklenen tahmini gider karlklar bu hesaba kaydedilir.
letme ister aylk isterse de yllk mali tablolar ile muhasebe kayd yapsn, gelecek ayda
ya da aylarda denecek elektrik, doal gaz gibi tketimlerin bedelleri hesaplanr ve ilgili
ayda tahakkuk etmi olarak gsterilir; bu hesap altnda karlk ayrlr.
Bir sonraki ay ya da aylarda personeline ikramiye demesi yapmak isterse yine bu hesap
kullanlr ve alacaklandrlr. kramiye ise tahmini olarak hesaplanr.
rnek: letmenin retim yapt fabrikasnda Haziran ay sonunda 10,000 TLlik elektrik
tkettii iletme teknisyeni tarafndan tespit edilmitir. Fakat faturas ay sonunda
gelmemitir. 10 Temmuzda gelen faturada gre iletme 12,000 TLlik elektrik tespit edildii
anlalm ve kaytlara alnmtr. 15 Temmuzda ise ilgili fatura banka araclyla
denmitir. 30.06, 10.07 ve 15.07deki kaytlar yapnz.
30.06.2xxx
730 GEN RT GD 10,000

373 MAL GD KAR 10,000
10.07.2xxx
373 MAL GD KAR 10,000

730 GEN RT GD 2,000
15.07.2xxx

102 BANKALAR 12,000
(!)Kimi kaynaklarda 320 SATICILAR hesab yerine 381 GD TAH hesabnn kullanld
grlmtr.
82
379 DER BOR ve GDER KARILIKLARI

Yukardaki bor ve gider karlklar hesaplar dnda kalan ilemler iin kullanlr. Genellikle
iletme aleyhine alan tazminat davalarnda bu hesap alacaklandrlr ve D OLd GD
ve ZAR hesab borlandrlr. Tazminat davas iletme lehine sonulanrsa D OLd GEL
ve KAR hesab alacaklandrlr.
rnek: Daha nce ticari malla ilgili mterilerin at 150,000 TL karlk ayrlan 225,000
TLlik tazminat davas sonulanm ve iletme 85,000 TL tazminat demitir. Muhasebe
kaytlarn yapnz.
689 D OLd GD v ZAR 150,000
379 D BOR v GD KAR 150,000
379 D BOR v GD KAR 150,000
100 KASA 85,000
679 D OLd GEL v KAR 65,000
38 GELECEK AY. AT GELRLER ve GDER TAHAKKUKLARI

380 GELECEK AYLARA AT GELRLER
381 GDER TAHAKKUKLARI
18 grubunun tersi gibi alr.
380 GELECEK AYLARA AT GELRLER

Genellikle iletmenin kiraya verdii iyerleri iin gelecek aylar balayan alacaklarn
kapsar. letmenin faaliyet dnemi ierisinde elde ettii kiralar 649 D OL GEL ve KAR
hesabnda izlenir.
rnek: letme kiraya vermi olduu iyerinin 12,000 TL olan bir yllk kira bedelini
01.04.2015 tarihinde pein olarak tahsil etmitir. 01.04.2015, 31.12.2015 ve 01.01.2016
tarihleri iin gerekli muhasebe kaytlarn yapnz.
01.04.2015
100 KASA 12,000

649 DG OL GEL ve KAR 9,000
31.12.2015

01.01.2016

83
381 GDER TAHAKKUKLARI

Gelecek aylarda demesi yaplacak ve kesinlikle belgeye dayanan borlarn izlendii
hesaptr. Gelecek yllar iin olan demeler 481 GDER TAHAKKUKLARI hesabnda izlenir.
rnek: letmeye gelen 2,400 TL tutarl Kasm 2014 elektrik faturas Aralk ay ierisinde
denecektir.
xx.11.2xxx
770 GEN YN GD 2,400

381 GiD TAH 2,400
Bu soruda maliyet giderleri karl kullanlamaz. nk deme fatura ile kesinlemitir.
Buna ramen GD TAH hesab yerine SATICILAR da kullanlabilir.
39 DER KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR

391 HESAPLANAN KDV
392 DER KDV
393 MERKEZ ve UBELER CAR HESABI
397 SAYIM ve TESELLM FAZLALARI
399 DER ETL YABANCI KAYNAKLAR
391 HESAPLANAN KDV

letmenin mal sat gibi sebeplerle hesaplad KDVyi gsterir.
rnek: letme kredili olarak 10,000 TL deerinde ticari mal satmtr. (KDV %18)
120 ALICILAR 11,800
600 YURTii SAT 10,000
391 HES KDV 1,800
392 DER KDV

Bilgi yok.
393 MERKEZ ve UBELER CAR HESABI

Bilgi yok.
84
397 SAYIM ve TESELLM FAZLALARI

eitli nedenlerle saym sonucu hesaplardaki tutarlardan daha fazla kan sonular iin
gsterilir. lgili fazlaln nedeni dnem sonuna kadar bulunamaz ise dnemsellik kavram
gereince 679 D OLd GEL ve KAR hesabna aktarlr.
rnek: Kasa saym sonucunda kasada 15,000 TL nakit bulunmutur. Kasa hesabnn bor
kalan ise 14,000 TLdir. Farkn sebebi bulunamam ve tekrar aratrlmak zere ilgili
hesaplara kaydedilmitir.
100 KASA 1,000
397 SAY v TES FAZ 1,000
399 DER ETL YABANCI KAYNAKLAR

Bilgi yok.
85
UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR

letmenin faaliyet dneminden sonra, dier bir deile bir seneden daha uzun sreli
borlar kapsar. Gruplar en ksa srede deneceklerden en uzun srede deneceklere gre
sralanr.
1 yln altna inen ve vadesi ksalan borlar ksa vadeli yabanc kaynaklarla ilgili hesap
gruplarna aktarlr.
IV.
UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR

40
42
43
44
47
48
49
MAL BORLAR
TCAR BORLAR
DER BORLAR
ALINAN AVANSLAR
BOR VE GDER KARILIKLARI
GELECEK YILLARA AT GELRLER VE GDER TAHAKKUKLARI
DER UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR
40 MAL BORLAR
400
401
402
405
407
408
409
BANKA KREDLER
FNANSAL KRALAMA LEMLERNDEN BORLAR
IKARILMI TAHVLLER
IKARILMI DER MENKUL KIYMETLER
MENKUL KIYMET HRA FARKI (-)
DER MAL BORLAR
400 BANKA KREDLER

letmenin bir yldan uzun sreli banka kredilerini kapsar. Banka kredisi alndnda hesap
alacaklandrlr. Kredi 3 yllk olsa bile ilk bir yllk ksm 300 hesabna aktarlmaz. En az iki
yllk krediler iindir. 13 aylk krediler de bu hesapta gsterilir.
Faiz ve dviz kuru artlar durumunda hesap alacaklandrlr. Dviz kuru art durumunda
faizde FN GD, dv kurunda ise KAMB ZAR hesab kullanlr. Dviz kuru dleri
durumunda hesap borlandrlr ve KAMB KAR hesab alacaklandrlr. KAMB KAR ve KAMB
ZAR hesaplar banka kredileri iin deerleme gnnde yani bilano gnnde kullanlr.
rnek: letme 01.07.2014 tarihinde yllk %20 faizle 600,000 TL uzun vadeli banka kredisi
almtr. Alnan kredinin anaparas be eit taksit halinde her yl ileyen faizi ile birlikte
denecektir.
01.07.2014, 31.12.2014 ve 01.07.2015 tarihlerindeki kaytlar yapnz.
01.07.2014

86
31.12.2014

303 UZ VAD KRED ANAP TAK v FZ
120,000
780 FNS GD 60,000
381 GD TAH 60,000
01.07.2015
303 UZ VAD KRED ANAP TAK v FZ 120,000

381 GD TAH 60,000
780 FNS GD 60,000

Bilgi yok.
402 ERT. FNANSAL KRALAMA BORLANMA MALYETLER (-)

Bilgi yok.
405 IKARILMI TAHVLLER

letme tarafndan karlan tahviller bu hesapta alacaklandrlr.
Nominal deerinin altnda satlrsa satld dnem iin 308, gelecek dnem ya da dnemler
iinse 408 MEN KIY HR FARK (-) hesab kullanlr.
Eer tahvil yllk eit taksitler halinde deniyorsa bu taksitler 304 TAH ANAP BOR, TAK ve
FAZ hesabna aktarlr. leyen faiz dnem sonunda FN GD ve GD TAH hesaplar
kullanlarak muhasebeletirilir.
rnek: letme 2 senelik 400,000 TL deerinde tahvil ihra etmitir.
405 IK TAH 400,000

Vadesi bir yldan uzun olan varla dayal menkul kymet gibi borlar kapsar.
Nominal deerinin altnda satlrsa satld dnem iin 308, gelecek dnem ya da dnemler
iinse 408 MEN KIY HR FARK (-) hesab kullanlr.
rnek: letme 1 Nisan 2008 gn 18 ay vadeli 320,000 TLlik varla dayal menkul
kymeti 285,000 TLye banka araclyla satmtr.
9 aylk ihra fark ilgili dneme aittir. Kalan 9 aylk fark ise izleyen dneme
87
01.04.2008

407 IK D MEN KIY 320,000
408 MENKUL KIYMET HRA FARKI (-)

karlan tahvil ya da dier bir menkul kymet nominal deerini altnda satldysa gelecek
dnemi ya da dnemleri kapsayan ksmlar bu hesapta gsterilir. lgili dnemi kapsayan
fark ise 308 MEN KIY HR FARK (-) hesabnda gsterilir.
rnek: letme 2 yl vadeli 100,000 TL nominal deerli bir tahvili 01.07.2013 tarihinde
76,000 TLye banka araclyla satmtr. Tahvil faizi ve anaparas vade sonunda
denecektir.
Aradaki fark 24,000 TLdir 2 yllk tahvil olduu iin her ay 1,000 TLlik faiz denecei
dnlebilir. 2013 iin 6 aylk faiz gideri vardr. Bu yzden 6,000 TL 2013 iin, geri kalan
18,000 TL ise gelecek dnemler iin ayrtrlr ve aadaki gibi kayt edilir.
01.07.2013
102 BANKALAR 76,000

405 IK TAH 100,000
Bilano gnnde ise cari dnemin faizi FN GD hesabna aktarlr. Ayrca gelecek 12 ay iin
hesaplanan uzun vadeli bor, ksa vadeli kaynaklara aktarlr.
31.12.2013
780 FN GD 6,000
2014n sonunda senelik olarak ayrlan ihra fark, bu dnemin faiz gideri gibi gsterilir ve
FN GD hesabna aktarlr. Ayrca uzun vadeli ihra fark gelecek dnem denecei iin ksa
vadeli ihra fark hesabna aktarlr. Son olarak, tahvilin anaparas gelecek sene denecei
iin ksa vadeli yabanc kaynaklara aktarlr.
31.12.2014
780 FN GD 12,000
405 IK TAH 100,000
304 TAH ANP BOR, TAK ve FAZ 100,000
deme gnnde ksa vadeli yabanc kaynaklara aktarlan tahvil anaparas ve bu dneme
ait faiz gideri aadaki ekilde kayt edilir ve ilgili tahvilin muhasebe kaytlar tamamlanm
olur.
88
01.07.2015
780 FN GD 6,000
304 TAH ANP BOR, TAK ve FAZ 100,000
Tm bu ilemler sonucunda u ekilde bir hesap tablosu oluur:
780 FN GD
6,000
12,000
6,000
24,000
24,000
308 MEN KIY HR FARK (-)

6,000
6,000
12,000
12,000
6,000
6,000
24,000
24,000
24,000
24,000
408 MEN KIY HR FARK (-)

18,000
12,000
6,000
18,000
18,000
18,000
18,000
89
Z KAYNAKLAR
letme sahip veya ortaklarnn bilano tarihinde iletmeye yapm olduklar sermaye
yatrmlarnn tutarn gsteren denmi sermaye, sermaye yedekleri, kr yedekleri, gemi
yl karlar ve dnem net krn kapsar.
Kr yedekleri krdan ayrlrken, sermaye yedekleri sermaye hareketleri sonucu oluur.
V.
Z KAYNAKLAR
50
52
54
57
58
59
DENM SERMAYE
SERMAYE YEDEKLER
KAR YEDEKLER
GEM YIL KARLARI
GEM YIL ZARARLARI
DNEM NET KARI (ZARARI)
50 DENM SERMAYE
500
501
502
503
SERMAYE
DENMEM SERMAYE (-)
SERMAYE DZELTMES OLUMLU FARKLARI
SERMAYE DZELTMES OLUMSUZ FARKLARI (-)
500 SERMAYE
letme sahipleri kiisel varlklarn iletmeye tahsil ettiklerinde bu hesap kullanlr. 501 ile
birlikte kullanldnda iletmenin sermayesi olumu olur.
501 DENMEM SERMAYE (-)

Pasifi dzenleyici bir hesaptr.
letme sahiplerinin sermaye oluturulmas srasnda verdii taahhtleri kapsar.
rnek: letme iki ortak tarafndan 24,000 TLye kurulacaktr. lk ortak A 10,000 TL, ikinci
ortak B ise 14,000 TL sermaye taahhdnde bulunmutur. Ortak A 5,000 TL nakit, 5,000
TL de demirba vermitir. kinci ortak B ise 4,000 TLlik bina, 1,000 TLlik ticari mal ve
9,000 TLlik hisse senedi vermitir. ki ortak da taahhdn yerine getirmi ve irket
kurulmutur. Muhasebe kaytlar ise u ekilde olur:
xx.xx.2xxx
501 DENMEM SERMAYE 24,000

500 SERMAYE 24,000
100
255
252
153
110
KASA 5,000
DEMRBALAR 5,000
BNALAR 4,000
TCAR MALLAR 1,000
HSSE SENETLER 9,000
90
rnek: letme ortaklarndan Bay A 40,000 TLlik sermaye taahhd karlnda nominal
deeri 45,000 TL olan bono vermitir. Bononun tasarruf deeri 40,000 TL olarak kabul
edilmitir.
501 DENMEM SERM 40,000
500 SERMAYE 40,000
121 AL SEN 45,000
501 DENMEM SERM 40,000
642 FAZ GEL 5,000
52 SERMAYE YEDEKLER
520
521
522
523
524
529
HSSE SENED HRA PRMLER

HSSE SENED PTAL KARARLARI
MDV YENDEN DEERLEME ARTILARI
TRAKLER YENDEN DEERLEME ARTILARI
MALYET ARTILARI FONU
DER SERMAYE YEDEKLER
zsermaye 50 DENM SERMAYE hesap grubu dndaki baz ilemler ile de arttrlabilir.
rnein; iletme hisse senedi ihra edebilir ve nominal bir bedelin zerinde hisse senedi
karmas ile bu fark Trk Ticaret Kanunu gereince yedek ake olarak sermaye yedekleri
grubunda gsterebilir.
522 ve 523 numaral hesaplar enflasyon dzeltmesi iin kullanlrd. Kullanm kalkmtr.
520 HSSE SENED HRA PRMLER

letme sermaye artrmna gitmek iin nominal bedelin zerinde hisse senetleri ihra
edebilir. Aradaki bu fark bu hesapta gsterilir.
rnek: letme nominal deeri 10 TL olan 100,000 adet hisse senedi ihra etme karar
alm ve hisse senetlerini banka tarafndan 14 TLye satmtr. (%40 primli) irket daha
sonra ihra priminin tamamnn sermayeye eklenmesi kararn almtr.
irket hisse senetlerini kardnda yaplacak kayt:
501 DENMEM SERM 1,000,000
500 SERMAYE 1,000,000
Hisse senetleri banka aracl ile satldnda yaplacak kayt:
102 BANKALAR 1,400,000
501 DENMEM SERMAYE 1,000,000
520 HSSE SEN HR PRMLER 400,000
91
hra primlerinin sermaye aktarlmas:

520 HSSE SEN HR PRMLER 400,000
500 SERMAYE 400,000
521 HSSE SENED PTAL KARARLARI

Taahht borcunu yerine getirmeyen bir ortan hisse senetleri yeni bir ortaa ya da baka
bir ortaa fiyatnn zerinde satldnda yaplacak kayt iin kullanlr:
rnek: Ortak A sermaye taahhdn yerine getirmedii iin 100,000 TLlik hisse senetleri
ynetim kurulu kararnca Ortak Bye 120,000 TLye satlmtr.
102 BANKALAR (ya da KASA) 120,000
521 HSSE SEN PT KAR 20,000
54 KAR YEDEKLER
540
541
542
548
549
YASAL YEDEKLER
STAT YEDEKLER
OLAANST YEDEKLER
DER KAR YEDEKLER
ZEL FONLAR
Kanunlarca, iletme szlemesince ya da ynetim kurulu kararyla iletme braklan krlar

kapsar.
540 YASAL YEDEKLER

Trk Ticaret Kanununca (TTK) ayrlmas zorunludur.
I. Tertip Yedek Ake ve II. Tertip Yedek Ake olmak zere iki unsurdan oluur.
I. Tertip Yedek Ake: TTKya gre her yl net krn yirmide birinin (%5inin) denmi
sermayenin bete birini (%20sini) buluncaya kadar yedek ake ayrlmas zorunludur.
nceki dnemlerden devreden ve dnem krndan mahsup edilmesi gereken zararlar varsa
dnem krndan indirilir ve kalan tutar zerinden I. Tertip Yedek Ake ayrlr. Dnem
zararla kapanm ise I. Tertip Yedek Ake ayrlmaz.
II. Tertip Yedek Ake: TTK gereince ortaklara veya szlemede belirtilen kiilere kr
datlacaksa bu krn %10u datlmaz ve II. Tertip Yedek Ake ad altnda ayrlr. Gemi
yl kr da sz konusu ise ilgili dneme eklenir ve yle hesaplanr.
rnek: letme gemi yl krlarnn 100,000 TLlik ksmnn 20,000 TLsini yasal yedeklere,
30,000 TLsini ise olaanst yedeklere datm. Kalan tutar ise ortaklara olan borlarn
demek iin kullanmtr.
Bu kr datmnda yaplmas gereken kaytlar yaznz.
570 GEM YIL KAR 100,000
540 YASAL YEDEKLER 20,000
542 OLAANST YEDEKLER 30,000
331 ORT BORLAR 50,000
92
541 STAT YEDEKLER

irket ana szlemesine gre krdan ayrlan yedeklerdir.
rnek: Ana szlemeye gereince irket geen yln krndan 1,000 TL yedek ake
ayrmtr.
570 GEM YIL KARLARI 1,000
541 STAT YEDEKLER 1,000
542 OLAANST YEDEKLER

Genel kurul kararyla ayrlan yedekler ve datlmayp iletmede braklmasna karar verilen
krlardr.
rnek: letme ynetim kurulu 20.04.2008 tarihinde 2007 ylnn 30,000 TLlik net krnn
aadaki ekilde datlmasn kararlatryor:
I. Tertip Yedek Ake .. 1,500 TL
II. Tertip Yedek Aka ... 2,000 TL
Ana szleme gereince ayrlan yedek .. 3,000 TL
Ortaklara datlacak temett . 20,000 TL
Olaanst yedek ake 3,500 TL
Kr datm yapldnda u ekilde muhasebeletirilir:
20.04.2008
570 GEM YIL KARLARI 30,000

540 YASAL YEDEKLER 3,500
541 STAT YEDEKLER 3,000
331 ORTAKLARA BORLAR 20,000
542 OLAANST YEDEKLER 3,500
549 ZEL FONLAR

letme yenisini almak amacyla bir duran varlk sattnda kr olarak konulan fark bu
hesapta gsterilir. letme yeni bir duran varlk aldnda ise yalnzca amortisman ilemleri
sonucunda kullanlr. 3 yl iinde kullanlmazsa D OLd GEL ve KAR hesabna aktarlr.
Baz kaynaklarda NCEK DN GEL ve KARLARI hesabna aktarlarak da kullanlmaktadr.
rnek: letme 20.04.2014 tarihinde 6,000 TL maliyetli, 2,000 TL birikmi amortismanl
tat yenilemek amacyla %18 KDV hari 5,500 TLye nakit karl satmtr. 25.01.2015
tarihinde ise %18 KDV hari 8,500 TL maliyetli yeni bir tat satn almtr. Tat iin %20
normal amortisman ayrlmtr.
20.04.2014, 25.01.2015 ve 31.12.2015 tarihlerindeki muhasebe kaytlarn yapnz.
20.04.2014
100 KASA 6,490

257 BRK AMORT 2,000
254 TAITLAR 6,000
391 HES KDV 990
93
25.01.2015
254 TAITLAR 8,500

191 ND KDV 1,530
100 KASA 10,030
31.12.2015
770 GEN YN GD 200

257 BRK AMORT 1,700
57 GEM YILLAR KARLARI

570 GEM YILLAR KARLARI
570 GEM YIL KARLARI

Gemi yllarda oluan ve henz dalmam krlardr. Alacak tarafna yazlr.
nceki dnemde oluan kr dnem banda u ekilde yeni dnemde gsterilir:
01.01.2xxx
590 DN NET KAR XXX

570 GE YIL KAR XXX
nceki dnemde
kararlatrlmtr.
oluan
krn
20,000
TLlik
ksmnn
sermayeye
eklenmesi
xx.xx.2xxx
570 GE YIL KAR 20,000

500 SERMAYE 20,000
58 GEM YIL ZARARLARI

580 GEM YIL ZARARLARI (-)
580 GEM YIL ZARARLARI (-)

nceki dnemlerde oluan zararlar dnem banda bu hesaba aktarlr. Bor tarafna yazlr.
01.01.2xxx
580 GE YIL ZAR XXX

591 DNEM NET ZAR XXX
94
59 DNEM NET KARI (ZARARI)

590 DNEM NET KARI
591 DNEM NET ZARARI (-)
Tm gelir ve gider hesaplar dnem sonunda gelir tablosu hesab olan 690 DN KARI veya
ZARARI hesabna aktarlarak kapatlr. Sz konusu hesabn alacak kalan iletmenin vergi
ncesi krn oluturur. Vergi ve dier yasal ykmllkler dldkten sonra 692 DNEM
NET KARI veya ZARARI hesabna alnr. Daha sonra gelir tablosunda bulunan bu net kr
bilanoya aktarlr.
590 DNEM NET KARI

rnek: Dnem sonunda 690 DN KAR veya ZAR hesab 6,000 TL alacak kalan vermitir.
Kurumlar vergisi ve dier yasal ykmllkler 2,000 TLdir. Buna gre dnem sonunda u
ekilde kaytlar yaplr:
31.12.2xxx
690 DN KAR veya ZAR 6,000

691 DN KAR VERG ve D YAS YK KAR 2,000
692 DN NET KAR veya ZAR 4,000

692 DN NET KAR veya ZAR 4,000
590 DN NET KAR 4,000
01.01.2xxx

570 GE YIL KAR 4,000
591 DNEM NET ZARARI

rnek: Dnem sonunda 690 DN KAR vy ZAR hesab 10,000 TL bor kalan vermitir.
letmenin demesi gereken vergiler ve ykmllkler toplam 7,000 TLdir. Buna gre
dnem sonunda u ekilde kayt yaplr:
31.12.2xxx
692 DN NET KAR vy ZAR 17,000

690 DN KAR vy ZAR 10,000
691 DN KAR VER v DG YKM KARS 7,000
591 DN NET ZAR 17,000
Yukardaki ilemler doru olmayabilir.
95
GELR TABLOSU
letmenin faaliyet dnemi ierinde elde ettii gelir ve giderleri gsteren tablodur.
z sermaye zerinde arttrc ve azaltc etkileri vardr.

Gelir elde edildii zaman hesap alacakl alr. Gider hesaplar ise borlu alr.
1 yl aan ve vadesi uzayan alacaklar duran varlklarda ilgili hesap gruplarna
aktarlr.
Tm gelir tablosu hesaplar dnem sonunda 690 DNEM KARI veya ZARARI
hesabna aktarlarak kapatlr. Tm gelirler 690 hesabnn alacak tarafna, tm
giderler ise hesabn bor tarafna yazlr. 690 hesabnn bor ya da alacak kalan
vermesine gre kr ya da zarar belirlenebilir. rnein; hesap bor kalan verirse
zarar, alacak kalan verirse kr olduu anlalr.
Kr ve zararn olup olmadn anlamak iin karlatrma yntemi kullanlabilir.
K/Z = (DS zsermaye DB zsermaye) + (ekilen De Eklenen Deerler)

rnek: letmenin 2014 yl dnemsonu z sermayesi 100,000 TL, dnemba z
sermayesi 120,000 TL ve dnem ierisinde iletmeden ekilen deerler 5,000 TLdir.
letmenin kr veya zarar ne kadardr?
K/Z = (100,000 120,000) + (5,000 0) = - 15,000 TL zarar vardr.
rnek:
Dnem sonu varlklar
letmeden ekilen deerler
Dnem sonu borlar
Dnem ba varlklar
Dnem ba borlar
Kr
75,000
12,000
60,000
50,000
?
22,000
letmenin dnem ba borlar ne kadardr?

Dnem sonu varlklar dnem sonu borlar = dnem sonu z sermaye = 15,000
Dnem ba varlklar dnem ba borlar (X) = dnem ba z sermaye = 50,000 - X
(15,000 (50,000 X)) + (12,000 0) = 22,000 X = 45,000 TL
(!) Gelir ve gider hesaplar dnem sonunda Dnem Net Kar hesabna devredilmezler. 690
DNEM KARI veya ZARARI hesabna devredilirler. Dnem Net Kar olarak tabir edilen 590
DNEM NET KARI hesabdr. Yani zsermaye (bilano) hesabdr.
VI.
GELR TABLOSU
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
BRT SATILAR
SATI NDRMLER (-)
SATILARIN MALYET (-)
FAALYET GDERLER (-)
DER FAALYETLERDEN OLAAN GELR VE KARLAR
DER FAALYETLERDEN OLAAN GDER VE ZARARLAR (-)
FNANSMAN GDERLER
OLAANDII GELR VE KARLAR
OLAANDII GDER VE ZARARLAR (-)
DNEM NET KARI VEYA ZARARI
96
60 BRT SATILAR
600 YURT SATILAR
601 YURTDII SATILAR
602 DER GELRLER
letmenin faaliyet dnemi ierisinde yapt satlar ve dier gelirleri kapsayan gelir
tablosu grubudur.
600 YURT SATILAR

Dnem iinde yurtiinde yaplan satlardan elde edilen gelirleri kapsar.
601 YURTDII SATILAR

Dnem iinde ihra satlarn kapsar.
Yurtd satlarndan elde edilen gelirler vade fark ya da kur fark ieriyorsa bu hesaba
eklenir.
rnek: letme 01.05.2014 tarihinde yurtdna kredili olarak 1$ = 1 TL kurundan 10,000
$lk mal satmtr. Alc iletmeye olan borcunu 20 gn sonra 1$ = 1.2 TL kurundan ve
banka araclyla gndermitir.
102 BANKALAR 12,000
120 ALICILAR 10,000
601 YURTDII SATILAR 2,000
(!) Bu tr sorularda yaplan en byk hata 601 hesab yerine 646 KAMB KAR hesabnn
kullanlmasdr. Eer iletme alacan gelecek sene iinde alsayd 601 yerine KAMB KAR
hesab kullanlrd. nk gelir tablolar yalnzca ilgili dnemi kapsar ve gemi dnemde
kapatlm bir hesaba (601e) tekrar ekleme yaplmaz. Yeni dnemde kullanlan 646 KAMB
KAR hesabna fark aktarm yaplr.
rnek: letme 28.12.2014 tarihinde yurtdna kredili olarak 1$ = 1 TL kurundan 10,000
$lk mal satmtr. Dnem sonundaki kur 1$ = 1 TLdir. Alc iletmeye olan borcunu
02.01.2015 tarihinde 1$ = 1.2 TL kurundan ve banka araclyla gndermitir.
102 BANKALAR 12,000
120 ALICILAR 10,000
646 KAMB KAR 2,000
letme alacan bir sonraki dnemde tahsil ettii iin 601 yerine 646 hesab kullanld.
602 DER GELRLER

Devletin eitli sbvansiyonlar yoluyla sat tarihindeki vade farklarn destekleme yoluyla
yapt gelirleri kapsar.
97
rnek: letme devlete tevik edilen bir tarm rn satacaktr. Kilogram bana 1$
navlun primi denecektir. letme 10,000 kg rn ihra etmi etmitir. letme tarihinde
1$ = 1.5 TLdir.
127 D TC AL 15,000
602 D GEL 15,000
rnek: letme pein fiyat 600 TL olan maln iki ay vadeli olarak 720 TLye satmtr.
120 ALICILAR 720
600 YURT SAT 600
602 D GEL 120
rnek: X iletmesinin mal ald Y firmas, iletme lehine 10,000 TL ciro primi tahakkuk
ettiini bildirmitir. Ciro primi iletmenin satcya olan borcundan mahsup edilmitir. (KDV
%18)
X ve Y iletmeleri iin ayr ayr muhasebe kaytlarn yapnz.
X iletmesinin yapaca kayt:
602 D GEL 10,000
391 HES KDV 1,800
Y iletmesinin yapaca kayt:
191 ND KDV 1,800
120 ALICILAR 11,800
61 SATI NDRMLER
610 SATITAN ADELER (-)
611 SATI SKONTOLARI (-)
612 DER NDRMLER (-)
Net sat haslatn elde etmek iin kullanlr.
rnek:
60 BRT SATILAR toplam 100,000 TL
61 SATI NDRMLER (-) toplam 20,000 TL
NET SATILAR toplam 80,000 TLdir.
nk sat indirimlerinin sonuna yazlan (-) ifadesi hesaplarn bor tarafnda altn
gsterir ve gelir tablosunda bor kalan veren hesaplar giderlerdir.
98
610 SATITAN ADELER (-)

Geerli sebepler sonucu alclarn iletmeye iade ettikleri ticari mallarn yurtii veya yurtd
sat fiyatn gsterir.
rnek: Devaml envanter yntemini kullanan iletme, tamam kredili olmak zere %10
KDV hari 1,000 TLlik mal satm ve bu mallarn 200 TLlik ksm iletmeye iade edilmitir.
Satlan mallarn maliyeti 800 TL ise yaplmas gereken kayt nasl olmaldr?
610 SAT ADE (-) 200
191 ND KDV 20
120 ALICILAR 220
153 TC MAL 160
621 STMM 160
611 SATI SKONTOLARI (-)

Genellikle iletmeye vadesinden nce denen borlar iin ya da belirli bir sat hacmini aan
mterilere yaplan indirimlerde kullanlr.
rnek: Alc iletmeye olan 50,000 TLlik borcunu erken dedii iin iletme tarafndan
alcya %2lik indirim yaplmtr.
100 KASA 49,000
611 SAT SK (-) 1,000
120 ALICILAR 50,000
612 DER NDRMLER (-)

Alcya maln gnderilmesi sonucu oluan kazalarda maln hasar almas dahilinde alcnn
borcunda yaplan indirimlerdir.
rnek: Kredili olarak satlan 10,000 TLlik maln bir ksmnn yolda hasar almas sebebiyle
alc ile grlm ve alc adna 500 TLlik indirim yaplmasna karar verilmitir. (KDV
oran %10)
612 D NDRM (-) 500
191 ND KDV 50
120 ALICILAR 550
62 SATILARIN MALYET
620 SATILAN MAMLLER MALYET (-)
621 SATILAN TCAR MALLAR MALYET (-)
622 SATILAN HZMETLER MALYET (-)
623 DER SATILARIN MALYET (-)
150 Ticari Mallar ile birlikte mal satm srasnda sklkla kullanlan hesaplardr. Srekli
envanter yntemi kullanan iletmeler bu hesaplar dnem ierisinde srekli kullanr.
Aralkl envanter yntemini kullanan iletmeler bu grubu sadece dnem sonunda kullanr.
99
620 SATILAN MAMULLER MALYET (-)

Bilgi yok.
621 SATILAN TCAR MALLAR MALYET (-)

Kesin mizanda asla kalan vermezler.
letmenin satmak iin ald mallar sattktan sonra kullanlan hesaptr. 600 YURT
SATILAR hesabnda sat fiyatna kr unsuru eklenebilir; fakat 621 STMM hesabnda
eklenemez.
622 SATILAN HZMETLER MALYET (-)

7/A seeneini kullanan iletmelerden dnem sonunda 740 HZMET RETM MALYETnde
biriken giderler bu hesapa aktarlr.
rnek: Dnem sonunda 740 HZ RT MAL hesabnn bor kalan 40,000 TLdir.
Dnem sonunda yaplacak kayd yaznz.
622 SAT HZ MAL 40,000
741 HZ RT MAL YANS HES 40,000
741 HZ RT MAL YANS HES 40,000
740 HZ RT MAL 40,000
63 FAALYET GDERLER
630 ARATIRMA ve GELTRME GDERLER (-)
631 PAZARLAMA, SATI ve DAITIM GDERLER (-)
632 GENEL YNETM GDERLER (-)
letmenin esas faaliyeti sonucu oluan ve retim maliyetlerine yklenmeyen giderleri
kapsar. Ticari faaliyetler sonucu oluan giderlerdir. retim faaliyetleri sonucu oluan
giderler maliyet hesaplarn ilgilendirir.
Yl sonunda da maliyet grubundaki ayn adl giderler de yanstma hesaplar yoluyla gelir
tablosu faaliyet giderleri hesaplarna aktarlr. Daha sonra maliyet tablolarndaki yanstma
hesaplar ters kayt ile yine maliyet tablolarndaki hesaplar ile kapatlr.
31.12.2xxx
630 AR-GE GDERLER XXX

631 PAZ, SAT v DA GDERLER XXX
632 GEN YN GD XXX
751 AR-GE GD YANSITMA XXX
761 PAZ, SAT v DA GD YANSITMA XXX
771 GEN YN GD YANSITMA XXX
751 AR-GE GD YANSITMA XXX
761 PAZ, SAT v DA GD YANSITMA XXX
771 GEN YN GD YANSITMA XXX
750 AR-GE GD XXX
761 PAZ, SAT v DA GD XXX
771 GEN YN GD XXX
100
(!) Yukarda 63 grubu, maliyet yanstma hesaplarna aktarlmadr. Maliyet yanstma

hesaplar 63 grubuna aktarld. Daha sonra maliyet yanstma hesaplar ters kayt yntemi
ile kapatld. Sonu olarak 750, 761, 771 hesaplar srasyla 630, 631 ve 632 hesaplarna
aktarlm oldu. Yanstma hesaplar ise yanstma yolu ile bu hesaplarn aktarmna araclk
etti. Unutmayn ki gelir tablosundaki gider hesaplar bor tarafnda alrlar.
630 ARATIRMA ve GELTRME GDERLER (-)

Duran varlklar ierisinde yer alan Maddi Olmayan Duran Varlklar grubundaki 263
ARATIRMA ve GELTRME GDERLER ve maliyet tablosundaki 750 ARATIRMA ve
GELTRME GDERLER ile ayn ada sahiptir. Fakat bu hesap, bir bilano ya da maliyet
hesab deil, gelir tablosu hesabdr. Bu yzden kartrlmamaldr. Aralarndaki farklar
kabaca yledir:
263 retim teknolojisinin gelitirilmesine yneliktir ve etkisi bir yldan uzun srelidir.
630 satlarn arttrlmasna yneliktir. Etkisi bir yl ile snrldr.
750 retim maliyetlerinin drlmesine yneliktir. Etkisi bir yl ile snrldr.
631 PAZARLAMA, SATI ve DAITIM GDERLER (-)

letmenin sat maazas iin yapt giderler, satta kulland tatn bakm gibi giderleri
kapsar.
632 GENEL YNETM GDERLER (-)

letmenin ynetim fonksiyonu ile ilgili giderler bu hesaba yazlr.
Dnem ierisinde 770 GEN YN GD hesab kullanlr. Dnem sonunda 7/A seeneini
uygulayan iletmeler 771 GEN YN GD YANS hesab ile bu giderleri gelir tablosuna
(632ye) aktarrlar. 7/B seeneini kullanan iletmeler ise 798 GD E YANS hesab ile
aktarmlarn yaparlar.
64 DER FAALYETLERDEN OLAAN GELR VE KARLAR

640 TRAKLERDEN TEMETT GELRLER
641 BALI ORTAKLIKLARDAN TEMETT GELRLER
642 FAZ GELRLER
643 KOMSYON GELRLER
644 KONUSU KALMAYAN KARILIKLAR
645 MENKUL KIYMET SATI KARLARI
646 KAMBYO KARLARI
647 REESKONT FAZ GELRLER
648 ENFLASYON DZELTMES KARLARI
649 DER OLAAN GELR VE KARLAR
101
letmenin esas faaliyeti dnda elde ettii gelirler ve karlarn izlendii hesap grubudur.
640 TRAKLERDEN TEMETT GELRLER

tiraklerden olan temett gelirlerinin izlendii hesaptr.
Genellikle u ekilde kullanlr:
letmenin itiraki konumundaki irket iletme lehine net olarak 100,000 TL temett
datacan aklamtr.
132 T AL 100,000
640 T TEM GEL 100,000
Bu hesap dier gelir grubu hesaplarnda olduu gibi dnem sonunda 690 DNEM KARI
veya ZAR hesabna aktarlr.
641 BALI ORTAKLIKLARDAN TEMETT GELRLER

Bal ortaklklardan olan temett gelirlerinin izlendii hesaptr.
642 FAZ GELRLER

Her trl ksa ve uzun vadeli yatrmlardan salanan faizlerin izlendii hesaptr.
rnek: letmenin czdannda bulunan devlet tahvillerinin tahsil edilecek birikmi
kuponlar nasl kayt edilir?
108 D HAZ DE XXX
642 FAZ GEL XXX
643 KOMSYON GELRLER

Mal satna araclk etmek gibi komisyon ilemleri sonucu elde edilen gelirlerdir.
rnek: letme mal satna araclk ettii iin %18 KDV dhil 472 TL komisyon almtr.
100 KASA 472
643 KOM GEL 400
391 HES KDV 72
644 KONUSU KALMAYAN KARILIKLAR

Karlklarn iptal edilmesi srasnda kullanlan hesaptr.
645 MENKUL KIYMET SATI KARLARI

Menkul kymet sat srasnda iletme lehine oluan farklar bu hesapta izlenir.
102
646 KAMBYO KARLARI

Dnem sonunda ya da bir yurtii maln sat srasnda iletme lehine oluan dviz kuru
farklar bu hesapta gsterilir.
Yurtd Satlarda durum farkldr. Eer yurtd sat ilgili dnemde deerlenirse 601
YURTDII SAT hesab kullanlr. Bir sonraki dnemde deerlenme olursa 646 KAMB KAR
hesab kullanlr. (detayl bilgi iin bkz. 601 YURTDII SATILAR)
647 REESKONT FAZ GELRLER

Senetli alacaklarn ya da senetli borlarn tasarruf deerine gre deerleyen iletmeler bu
hesab kullanr. 122 AL SEN iin dnem banda kullanlrken 322 BOR SEN iin dnem
sonunda kullanlr. (detayl bilgi iin baknz 122 ve 322 nolu hesaplar)
(!) Tasarruf deerleme yntemini seen iletmeler bu hesab kullanrken mukayyet (kaytl)
deerleme yntemini seen iletmeler kullanmaz. nk mukayyet deerleme yntemini
seen iletmeler hesaplardaki kaytl deerleri temel alr. rnein; alacak senedinin
zerinde ne kaytlysa deeri de odur. Fakat tasarruf deerleme ynteminde alacak
senedinin o gnk gerek deeri temel alnr. Kaytl deeri baz alnmaz.
649 DER OLAAN GELR VE KARLAR

Yukardaki hesaplarn hibirine gelir olarak yazlamayan ilemlerde kullanlr.
rnek: letme ynetim binasnda iletmeye ait olduu sanlan ve muhasebe kaytlarnda
gzkmeyen 1,000 TLlik bilgisayar olduu anlalm ve iletme envanterine alnmtr.
255 DEMRBALAR 1,000
65 D. FAALYETLERDEN OLAAN GDER VE ZARARLAR

653 KOMSYON GDERLER (-)
654 KARILIK GDERLER (-)
655 MENKUL KIYMET SATI ZARARLARI (-)
656 KAMBYO ZARARLARI (-)
657 REESKONT FAZ GDERLER (-)
658 ENFLASYON DZELTMES ZARARLARI (-)
659 DER OLAAN GDER VE ZARARLAR (-)
letmenin esas faaliyeti dnda oluan gider ve zararlar kapsar.
653 KOMSYON GDERLER (-)

Ana faaliyet konusu dnda denen komisyon tutarlarn gsterir.
103
En ok hata yaplan banka komisyonlardr. Bankaya denen komisyon 770 GEN YN GD

hesabnda gsterilir. nk bankaya denen komisyon iletmenin ana faaliyet konusu
iindedir.
654 KARILIK GDERLER (-)

Aktifle ilgili her trl menkul kymet deer dkl, pheli alacaklar, stok deer
dkl, saym ve tesellm noksanl gibi sebeplerle ayrlan karlklarn izlendii
hesaptr.
655 MENKUL KIYMET SATI ZARARLARI (-)

Menkul kymet satlarnda iletme aleyhine oluan farklar iin kullanlan hesaptr.
656 KAMBYO ZARARLARI (-)

Dviz kuru deerleme sonucu iletme aleyhine oluan farklar iin kullanlr.
657 REESKONT FAZ GDERLER (-)

Alacak ya da bor senetleri gibi senetli alacaklardan deerleme gn oluan faiz giderlerini
gsterir. rnein; deerleme gnnde (bilano gnnde) alacak senedi satlsayd u kadar
gelir elde eder, u kadar faiz kazancndan olmu olurduk gibi bir yorum yaplabilir.
659 DER OLAAN GDER VE ZARARLAR (-)

letmenin ana faaliyet konusu dnda oluan gider ve zararlar kapsar.
66 FNANSMAN GDERLER
660 KISA VADEL BORLANMA GDERLER (-)
661 UZUN VADEL BORLANMA GDERLER (-)
660 KISA VADEL BORLANMA GDERLER (-)

661 UZUN VADEL BORLANMA GDERLER (-)
Bu iki hesapta dnem sonunda yalnzca 780 FN GD hesab ile birlikte kullanlr. 780 FN
GD hesabndaki borlanmalarn ksa ve uzun vadeli olup olmad incelenir. Daha sonra
gelir tablosundaki ilgili hesaplara aktarlr.
rnek: letme dnem sonunda 780 FN GD hesabnn 10,000 TL bor kalan vermi
olduunu grmtr. Bu hesaptaki 3,000 TLlik ksmn karlm bonolar ve senetlerden,
7,000 TLlik ksmn ise karlm tahvillerden olduu anlalmtr. Dnem sonunda nasl
kayt yaplmaldr?
104
31.12.2xxx
660 KIS VAD BOR GD 3,000

661 UZ VAD BOR GD 7,000
781 FN GD YANS 10,000
781 FN GD YANS 10,000
780 FN GD 10,000
Bu ekilde 780 FN GD hesab 660 ve 661 gelir tablosu hesaplarna aktarlr ve 780 FN
GD hesab kapatlr.
67 OLAANDII GELR VE KARLAR

671 NCEK DNEM GELR VE KARLARI
679 DER OLAANDII GELR VE KARLAR
671 NCEK DNEM GELR VE KARLARI

nceki dnemde gelir olarak kaydedilmesi gereken bir olayn ya da arzi olarak bulunan bir
gelirin kayt edilmesi iin kullanlr.
679 DER OLAANDII GELR VE KARLAR

Arz olarak gelien ve iletmenin ana faaliyet konusu dnda elde ettii gelir ve karlar
kapsar.
68 OLAANDII GDER VE ZARARLAR

680 ALIMAYAN KISIM GDER VE ZARARLARI (-)
681 NCEK DNEM GDER VE ZARARLARI (-)
689 DER OLAAN DII GDER VE ZARARLAR (-)
680 ALIMAYAN KISIM GDER VE ZARARLARI (-)

letme faaliyetlerinde kullanlmak zere satn alnan; fakat kullanlmayan makine ve
tehizatlar iin 680 ALIMAYAN KISIM GDER ve ZARARLARI hesab kullanlr.
rnek: letme 10.10.2014 tarihinde 200,000 TLye bir makine alm; fakat dnem sonuna
kadar bu makine hi kullanlmamtr. %10 amortisman oranna ve normal amortisman
yntemine gre dnem sonu kaydn yapnz.
31.12.2014
680 ALIMAYAN KISIM GDER ve ZARARLARI 20,000
105
(!) letme faaliyetlerinde kullanlmayan; fakat kiraya verilen duran varlklar iin biriken
amortismanlar ise 689 D OLd GD ve ZAR hesabnda gsterilir.
681 NCEK DNEM GDER VE ZARARLARI (-)

Arz olarak bulunan bir gider gemi dneme aitse, cari dnemde bulunsa dahi bu hesap
kullanlmaldr.
689 DER OLAAN DII GDER VE ZARARLAR (-)

letmenin ceza, tazminat, saym noksan gibi arz olarak gider ve zarar olarak sayd,
iletmenin ana faaliyet konusu dndaki tm olaylar kapsar.
(!) Duran varlklarla ilgili satlar iletmenin ana faaliyet konusu dnda ve ounlukla arz
olduu iin 679 ve 689 hesaplar kullanlr.
69 DNEM NET KARI VEYA ZARARI

690 DNEM KARI VEYA ZARARI
691 DNEM KARI VERG VE DER YASAL YKMLLK KARILII (-)
692 DNEM NET KARI VEYA ZARI
Sadece deerleme gnnde kullanlan hesap grubudur. Bilano gnnde gelir grubundaki
tm giderler bor kalan verdii iin ters kayt yntemi ile alacaklandrlrken, tm gelirler
borlandrlr ve 690 DNEM KARI VEYA ZARARI hesabna aktarlr.
rnek: Faraz bir iletmenin dnem sonu gelir tablosu u ekilde aktarlr:
31.12.2xxx

610 SAT ADE
621 STMM
631 PAZ, SAT v DA GD
632 GEN YN GD
653 KOM GD
655 MEN KIY SAT ZAR
656 KAM ZAR
659 D OL GD v ZAR
661 UZ VAD BOR GD
689 D Old GD v ZAR
600
640
642
645
649
671
679
1,000
1,000
1,000
1,000
1,000
1,000
1,000
1,000
1,000
1,000
YURTii SAT 2,000

T TEM GEL 1,000
FAZ GEL 1,000
MEN KIY SAT KAR 1,000
D OL GEL v KAR 1,000
N DN GEL v KAR 1,000
D Old GEL v KAR 1,000
106
Sonu olarak iletme 2,000 TL faaliyet zarar elde etmitir. Vergi ykml 10,000 TL
olsayd ve 55,555 TL kr etseydi aadaki gibi bir kayt yntemi kullanlabilirdi:
31.12.2xxx

Bu ekilde iletmenin 45,555 TL net kr elde ettii anlalabilir. Ayrca 691 hesabnn
kapatlmas iin 370 bilano hesabna aktarlmaldr.
31.12.2xxx
Bundan sonra kapatlmayan bir tek 692 hesab kalr. Ve o da bilanoya aktarlr.
31.12.2xxx

590 DN NET KAR 45,555
107
MALYET HESAPLARI
Giderlerin topland ve maliyet unsurlarna dntrlerek izlendii hesaplardr.
7/A ve 7/B olmak zere iki farkl maliyet hesaplama seenei vardr. Maliye Bakanl
iletmeler iin bir nceki yln net alm ve satm tutarn belirler. Bu tutar aan iletmeler
7/A seeneini uygulamak zorundadrlar. Altnda kalan iletmeler ise ister 7/A isterse de
7/B seeneini uygulayabilir.
VII.
MALYET HESAPLARI
7/A
70 MALYET MUHASEBES BALANTI HESAPLARI
71 DREKT LK MADDE VE MALZEME GDERLER
72 DREKT LK GDERLER
73 GENEL RETM GDERLER
74 HZMET RETM MALYET
75 ARATIRMA VE GELTRME GDERLER
76 PAZARLAMA, SATI VE DAITIM GDERLER
77 GENEL YNETM GDERLER
78 FNANSMAN GDERLER
7/B
79 GDER ETLER
(!) Dnem ierisinde ynetim blmnde alan personele yaplan harcamalar 770 GEN
YN GD hesabnda, sat maazasna yaplan harcamalar 760 PAZ, SAT ve DA GD
hesabnda izlenir. Dnem sonunda yanstma hesaplar yoluyla bu hesaplarda
borlandrlan deerler 632 GEN YN GD ve 631 PAZ, SAT ve DA GD gibi gelir tablosu
hesaplarna aktarlrlar.
70 MALYET MUHASEBES BALANTI HESAPLARI

700 MALYET MUHASEBES BALANTI HESABI
701 MALYET MUHASEBES YANSITMA HESABI
700 MALYET MUHASEBES BALANTI HESABI

Bilgi yok.
701 MALYET MUHASEBES YANSITMA HESABI

Bilgi yok.

711 DREKT LK MADDE VE MALZEME YANSITMA HESABI
712 DREKT LK MADDE VE MALZEME FYAT FARKI
713 DREKT LK MADDE VE MALZEME MKTAR FARKI
108

letme stoklarnda yer alan hammaddeler retime sevk edildiklerinde bu hesap kullanlr.
rnek: letme, stoklar iinde yer alan hammaddeyi retime sevk etmitir.
710 DRKT LK MAD ve MALZ GD XXX
150 LK MAD ve MALZ
711 DREKT LK MADDE VE MALZEME YANSITMA HESABI

Direkt ilk madde ve malzeme giderlerinin mamul maliyetinin bir unsuru olarak ilgili stok
hesabna aktarlmasnda kullanlr.
rnek: Dnem sonunda 710 DRKT LK MAD v MALZ GD, 711 DRKT LK MAD v MALZ YANS
HES ve 151 YARI MAM RT hesaplarn kapatnz.
151 YARI MAM RT XXX
711 DRKT LK MAD v MALZ YANS HES
XXX
711 DRKT LK MAD v MALZ YANS HES XXX
710 DRKT LK MAD v MALZ GD XXX
712 DREKT LK MADDE VE MALZEME FYAT FARKI

Bilgi yok.
713 DREKT LK MADDE VE MALZEME MKTAR FARKI

Bilgi yok.
72 DREKT LK GDERLER
720 DREKT LK GDERLER
721 DREKT LK GDERLER YANSITMA HESABI
722 DREKT LK CRET FARKLARI
723 DREKT LK SRE (ZAMAN) FARKLARI
720 DREKT LK GDERLER

Bilgi yok.
721 DREKT LK GDERLER YANSITMA HESABI

Bilgi yok.
722 DREKT LK CRET FARKLARI

Bilgi yok.
109
723 DREKT LK SRE (ZAMAN) FARKLARI

Bilgi yok.

731 GENEL RETM GDERLER YANSITMA HESABI
732 GENEL RETM GDERLER BTE FARKLARI
733 GENEL RETM GDERLER VERMLLK FARKLARI
734 GENEL RETM GDERLER KAPASTE FARKLARI

Dnem iinde retimle ilgili giderler bu hesaba aktarlr. Dnem sonunda gelir tablosuna
aktarlmaz.
731 GENEL RETM GDERLER YANSITMA HESABI

Bilgi yok.
732 GENEL RETM GDERLER BTE FARKLARI

Bilgi yok.
733 GENEL RETM GDERLER VERMLLK FARKLARI

Bilgi yok.
734 GENEL RETM GDERLER KAPASTE FARKLARI

Bilgi yok.

741 HZMET RETM MALYET YANSITMA HESABI
742 HZMET RETM MALYET FARK HESAPLARI

Dnem sonunda yanstma hesab yoluyla (741 ile) 622 Satlan Hizmet Maliyeti hesabna
aktarlr.
rnek: X iletmesi turizm alannda faaliyet gstermektedir. Otelde alan personeli iin
10,000 TL cret tahakkuk etmitir ve kasadan demitir.
110

740 HZ RT MAL 10,000
100 KASA 10,000
741 HZMET RETM MALYET YANSITMA HESABI

Bilgi yok.
742 HZMET RETM MALYET FARK HESAPLARI

Bilgi yok.

751 ARATIRMA VE GELTRME GDERLER YANSITMA HESABI
752 ARATIRMA VE GELTRME GDER FARKLARI

Dnem iinde yaplan aratrma ve gelitirme giderleri aktifletirilmediyse bu hesaba
aktarlr. Dnem sonunda 751 hesab ile 630 AR ve GEL GD hesabna aktarlr.
751 ARATIRMA VE GELTRME GDERLER YANSITMA HESABI

Bilgi yok.
752 ARATIRMA VE GELTRME GDER FARKLARI

Bilgi yok.
76 PAZARLAMA, SATI ve DAITIM GDERLER

761 PAZARLAMA, SATI ve DAITIM GDERLER YANSITMA HESABI
762 PAZARLAMA, SATI ve DAITIM GDERLER FARK HESABI

Dnem iinde iletmenin pazarlama, sat ya da datm ile ilgili giderleri bu hesapta
gsterilir. Dnem sonunda 761 hesab yardmyla 631 PAZ, SAT v DA GD hesabna
aktarlr.
761 PAZARLAMA, SATI ve DAITIM GDERLER YANS HESABI

Bilgi yok.
111
762 PAZARLAMA, SATI ve DAITIM GDERLER FARK HESABI

Bilgi yok.

771 GENEL YNETM GDERLER YANSITMA HESABI
772 GENEL YNETM GDER FARKLARI HESABI

Dnem iinde yaplan tm ynetim giderleri bu hesapta toplanr. Dnem sonunda 771
hesab yardmyla 632 GEN YN GD hesabna aktarlr.
771 GENEL YNETM GDERLER YANSITMA HESABI

Bilgi yok.
772 GENEL YNETM GDER FARKLARI HESABI

Bilgi yok.
78 FNANSMAN GDERLER
780 FNANSMAN GDERLER
781 FNANSMAN GDERLER YANSITMA HESABI
782 FNANSMAN GDERLER FARK HESABI
Hisse senedi ihra edilirse finansman gideri ortaya kmaz.

Dnem iinde yaplan tm faiz demeleri bu hesapta gsterilir. Dnem sonunda 781 hesab
yardmyla faizlerin vadesine gre 660 KIS VAD BOR GD veya 661 UZ VAD BOR GD
hesaplarna aktarlr.
781 FNANSMAN GDERLER YANSITMA HESABI

Bilgi yok.
782 FNANSMAN GDERLER FARK HESABI

Bilgi yok.
112
rnek: letmenin dnem ierisinde gerekleen giderleri yledir:

750 AR ve GEL GD 10,000 TL
760 PAZ, SAT ve DA GD 20,000 TL
770 GEN YN GD 30,000 TL
Ksa vadeli kredilere tahakkuk eden faizler 5,000 TL
Dnem sonu ilemlerini yapnz.
31.12.2xxx
630
631
632
660
AR ve GEL GD 10,000
PAZ, SAT ve DA GD 20,000
GEN YN GD 30,000
KIS VAD BOR GD 5,000
751 AR ve GEL GD YANS 10,000
761 PAZ, SAT ve DA GD YANS 20,000
771 GEN YN GD YANS 30,000
781 FN GD YANS 5,000
751
761
771
781
AR ve GEL GD YANS 10,000

PAZ, SAT ve DA GD YANS 20,000
GEN YN GD YANS 30,000
FN GD YANS 5,000
750 AR ve GEL GD 10,000
760 PAZ, SAT ve DA GD 20,000
770 GEN YN GD 30,000
780 FN GD 5,000
rnek:
7/A seeneini uygulayan iletme 10,000 TL direkt, 5,000 TL ise endirekt malzeme
satn alm ve bedelini pein demitir.
150 LK MAD v MALZ 15,000

100 KASA 15,000
Depodan retime 5,000 TL direkt ve 2,000 TL de endirekt malzeme ekmitir.
710 DRKT LK MAD v MALZ GD 5,000

730 GEN RT GD 2,000
150 LK MAD v MALZ 7,000
(!) Direkt madde retime sevk edildiinde sadece 710 ve endirekt malzeme retime sevk
edildiinde sadece 730 hesab kullanlr.
Dnemde tahakkuk eden direkt iilik 2,000 TL ve endirekt iilik gideri 1,000 TLdir.
720 DRKT LK GD 2,000

730 GEN RT GD 1,000
381 GD TAH 3,000
Giderlerin retime aktarlmas (yanstlmas) durumu:

113

710 DRKT LK MAD v MALZ 5,000
720 DRKT LK GD 2,000
730 GEN RT GD 3,000
Tamamlanan mamullerin kayd:
152 MAMULLER 10,000

Satlan mamullerin kayd:
620 SAT MAM MAL 10,000

152 MAMULLER 10,000
rnek: (2 sorulu) 2011 ylnda bir iletmenin verileri yledir:
LK MAD v MALZ alm
DS LK MAD v MALZ stoklar
DRKT LK GD
GEN RT GD
DS Yar Mamul stoklar
100,000
10,000
50,000
30,000
12,000
TL
TL
TL
TL
TL
Bu bilgilere gre iletmede retime gnderilen ilk mad ve malz tutar nedir?
DB LK MAD v MALZ Stoku 100,000 DS LK MAD v MALZ Stoku 10,000 = 90,000 TL
Bu bilgilere gre iletmede tamamlanan mamul maliyeti ka TLdir?
retime gnderilen LK MAD v MALZ 90k + iilik ve retim giderleri 80 TL = 170,000 TL

dnem iinde 151 YAR MAM RT hesab kullanlmtr. Dnem sonunda 12,000 TL yar
mamul kaldna gre 158,000 TLsi retime gnderilmitir. Yani 152 MAM hesab
kullanlmtr.
79 GDER ETLER
790 LK MAD ve MALZEME GDERLER
791 CRET ve GDERLER
792 MEMUR CRET ve GDERLER
793 DIARIDAN SALANAN FAYDA ve HZMETLER
794 ETL GDERLER
795 VERG, RESM ve HARLAR
796 AMORTSMAN ve TKENME PAYLARI
798 GDER ETLER YANSITMA HESABI
799 RETM MALYET HESABI
114
Sadece 7/B seeneini uygulayan iletmeler bu hesaplar kullanlr. Ayrca gider datm
tablosu sadece 7/B seeneini uygulayan iletmeler tarafndan kullanlr.
790 LK MADDE ve MALZEME GDERLER

Bilgi yok.
791 CRET ve GDERLER

rnek: 7/B seeneini kullanan iletme retimde alan iiler iin 10,000 TL cret
demitir.
791 CR v GD 10,000
100 KASA 10,000
(!) 7/A seeneini kullanan bir iletme olsayd 730 GEN RT GD hesabn kullanlacakt.
792 MEMUR CRET ve GDERLER

rnek: 7/B seeneini kullanan iletme ynetimde alan personeli iin 10,000 TL cret
demitir.
792 MEM CR v GD 10,000
100 KASA 10,000
(!) 7/A seeneini kullanan bir iletme olsayd 770 GEN YN GD hesabn kullanacakt.
793 DIARIDAN SALANAN FAYDA ve HZMETLER

rnek: 7/B seeneini uygulayan iletme fabrika binasnn elektrik gideri olarak 5,000 TL
demitir.
793 DI SA FAYD v HZ 5,000
100 KASA 5,000
rnek: 793 DI SA FAY v HZ, 798 GD E YANS HES ve 632 GEN YN GD hesaplarnn
dnem sonu kapanlarn yapnz.
632 GEN YN GD XXX
798 GD E YANS HES XXX
798 GD E YANS XXX
793 DI SA FAY v HZ XXX
115
794 ETL GDERLER

rnek: 7/B seeneini kullanan iletme pazarlama ile ilgili 2,000 TLlik krtasiye malzemesi
satn almtr. Muhasebe kaydn yapnz.
794 E GD 2,000
100 KASA 2,000
795 VERG, RESM ve HARLAR

Bilgi yok.
796 AMORTSMAN ve TKENME PAYLARI

rnek: 7/B seeneini kullanan iletme retimde kulland makineler iin 7,000 TL
amortisman hesaplamtr.
796 AMORT v TK PAY 7,000
257 BRK AMORT 7,000
(!) 7/A seeneini kullanan bir iletme olsayd 796 yerine 730 GEN RT GD hesabn
kullanacakt.

798 GDER ETLER YANSITMA HESABI
799 RETM MALYET HESABI
116
DNEM SONU LEMLER

ENVANTER IKARMAK
Bilano gnndeki mevcutlar, alacaklar ve borlar kesin bir ekilde ayrntl olarak tespit
etmektir.
ENVANTER LEMLER
I. Muhasebe D Envanter: Ylda en az bir kez yaplmas zorunlu olan iktisadi varlklarn
hesaplar dikkate alnmakszn tek tek saylmas, kontrol edilmesi ve deerlenmesidir.
Bilanonun hazrlanmas bu envantere dayanr.
Muhasebe d envanter almalar srasnda kasa saym yaplaca srada 100 KASA
hesabnn bor ve alacak toplamlarna baklmaz. Buna ramen bankadaki dvizler
deerlemeye tabi tutulursa bu bir muhasebe d envanter almasdr. Fakat deerlemeler
bilanoda kayt edilmeye baland zaman muhasebe ii envanter almas yaplm olur.
VUKa gre deerleme lleri:
-
Maliyet Bedeli: Duran varlk alm srasnda katlanlan tm giderleri maliyet

bedelidir.
Borsa Rayici: Rayi bir maln sat deeri demektir. Gerek menkul kymetler
gerekse kambiyo borsalarnda kullanlan deerlerdir. rnein; 1$ = 2.14 TL dolarn
TL cinsinden borsa rayicidir. Ayn ekilde bir hisse senedinin lot fiyatnn 10 TL
olmas o hisse senedinin borsa rayicini gstermektedir.
Tasarruf Deeri: Bir iktisad varln deerleme gnndeki deeridir. Alacak ve
bor senetlerine reeskont uygulanmas ayn zamanda bu senetlerin tasarruf deerini
verir. Tasarruf deeri bir bakma gerek deerdir.
Mukayyet Deer: Mukayyet kaytl anlamna gelmektedir. ktisad varlklarn
bilano gnndeki kaytl deerlerini gsterir. Tasarruf deerinin ztt da denilebilir.
rnein; bor ve alacak senetlerine reeskont uygulanmamsa bu ayn zamanda
hesaplarda yazan deer ile ayndr. Bu yzden kaytl deer denir. Mukayyet deer
bir bakma nominal deerdir.
tibari Deer: Ulusal parann, hisse senedinin ve menkul kymetlerin zerinde
yazl deeridir. Bir bakma nominal bir deerdir.
(!) Bir iktisad kymetin muhasebe kaytlarndaki deeri mukayyet deeridir.
zerinde yazl deeri itibari deeridir.
Rayi Bedel: Bir iktisad varln deerleme gnndeki normal alm satm deeridir.
Vergi Deeri: Bina ve arazinin rayi bedelidir.
Emsal Bedeli ve Emsal creti: Gerek deeri belli olmayan varlklarn deerleme
gnnde benzerleri ile karlatrlarak verilen deerlerdir.
II. Muhasebe i Envanter: Muhasebe d envanter almalar sonucunda bulunan

rakamlar genel geici mizandaki rakamlar ile karlatrlr. Farkllk bunulursa dzeltme
ayarlar yaplr. rnein; kasa saym sonucunda 100 TL bulunduysa ve 100 KASA hesabnn
bor kalan 90 TL eklindeyse
100 KASA 10
397 SAY ve TES FAZ 10
Fazlaln sebebi bulununcaya kadar 397 SAY ve TES FAZ hesab kullanlabilir. Dzeltme
ayarlar bu ekilde yaplr. Farklln sebebi bulunamazsa 679 D Old GEL ve KAR
hesabna aktarm yaplr. Eer envanter ilemleri sonucunda hesaplar ile saym arasnda
bir fark bulunamazsa bir ey yaplmaz.
117
(!) Bilano gnnde reeskont hesaplamas bir muhasebe d envanter almasdr. Fakat
hesaplanan reeskontun kaydnn yaplmas muhasebe ii envanter almasna rnektir.
Yani deerlemeler ve hesaplamalar muhasebe d envater almas iken kayt altna
almalar birer muhasebe ii envanter almasdr.
Pf Nokta:
Muhasebe d envanter: Saym ve Deerleme

Muhasebe ii envanter: Dzeltme
DEFTERLER
Yevmiye Defteri: Gn iinde yaplan ilemler kayt edilir. Hesaplar byk

defterdedir. Burada sadece ilem kaytlar tutulur. Sadece maddeler vardr.
Byk Defter: Gn iinde yevmiye defterine yaplan ilemler buradaki hesaplarn
bor ve alacak taraflarna kayt edilir.
Yardmc Defter: Bankalar hesabnn Akbank ya da Bankas olmas ve
bunlarn iinde de TL, Euro ve Dolar cinsinden ayr hesaplarn yazlmas gibi
yardmc hesaplar barndran defterdir.
Envanter Defteri: Sadece bilano gnnde muhasebe ii envanter almalar
srasnda kullanlr.
VUKa gre I. Snf Tccarlarn Yevmiye ve Envanter defteri tutmas zorunludur. Ayrca
noter tarafndan onaylatlmak zorundadr. Byk defter zorunlu deildir; fakat TTKya gre
ticari davalarda kantlayc belge olabilmesi iin noterce onaylatlm olmaldr.
Yine VUKa gre II. Snf Tccarlar letme Hesab Defteri tutarlar.
DNEM SONU LEMLER KRONOLOJK SIRASI
DNEM
Bir gne ait ilemler yevmiye defterine kayt edilir. Gnlk hesaplarda kullanlan hesaplar
Byk Defterde yer alr ve yevmiye defterindeki kaytlara gre borlandrlr veya
alacaklandrlr. Her ayn sonunda geici (aylk) mizan hazrlanr. Sadece aralk aynn
sonunda genel geici mizan hazrlanr.
DNEM SONU (DEERLEME GN, BLANO GN)
lk nce yardmc defterdeki hesaplar da dahil byk defterdeki hesaplar Genel

Geici Mizana aktarlr.
Daha sonra muhasebe d envanter almalar yaplr.
Muhasebe ii envanter almalar yaplr. Muhasebe d envanter almalar
sonucunda bulunan deerler ile genel geici mizandaki hesaplar karlatrlr.
Hatalar varsa dzeltmeler yaplr.
Dzeltmelerden sonra bu deerler Kesin Mizana aktarlr.
Bilano dzenlenir. lk nce maliyet hesaplar gelir tablosuna aktarlr. Gelir
tablosunun kesim saym bittikten sonra 69 grubu 59a aktarlr. Mali tablolar
dzenlenmi olur.
Kapan kaytlar yaplr. Yevmiye, byk defter ve yardmc defterdeki hesaplar
kapatlr.
118
Dnem ii
Dnem sonu
Yevmiye Defteri
Byk Defter
Geici (Aylk) Mizan
Genel Geici Mizan
Muhasebe D Envanter
Muhasebe i Envanter
Kesin Mizan
Bilanonun ve Mali Tablolarn Dzenlenmesi
Kapan Kaytlar
119
MAL TABLOLAR ANALZ

(FNANSAL ANALZ)
Bir iletmenin mali tablolarn en bata iletme yneticileri olmak zere bankalar, alclar,
satclar, devlet ve kamu isteyecektir. Bu mali tablolar iletmenin gemi bilgilerini gsterir.
Bu bilgilerden yola karak gelecek hakknda tahminde bulunmak ya da iletme ile ilikiler
kurmak isteyen kiiler baz analizler yapacaktr. te buna mali tablolar analizi denir. Mali
tablolar analizi ile birtakm oranlar ve gstergeler kullanlarak iletmenin gelecei hakknda
baz karsamalarda bulunulabilir. Bankalar bu analize gre iletme hakknda kredi
verilebilirlik (kredibilite) derecelerini belirleyebilir. Yatrmclar iletme zerinde yatrm
yapp yapmama karar alabilir. Bu ve bunun gibi amalara gre finansal analiz yaplr.
Yapl amacna gre finansal analiz trleri ynetim, kredi ve yatrm analizidir. Ynetim
analizi ynetici kararlarna yardmc olmak iin, kredi analizi bankalara yardmc olmak iin
ve yatrm analizi iletmeye yatrm yapmay dnen yatrmclara yardmc olmak
amacyla yaplr.
Finansal analiz ierie gre statik ve dinamik olmak zere iki trldr. Statik analiz tek bir
dneme ait veriler iin yaplr. Sadece bir dnemdeki deimeler statik analiz ile incelenir.
Dinamik analiz ise birden fazla dneme ait verileri kapsar.
letme yneticileri tarafndan yaplan mali tablolar analizi i analiz, iletme dndan
kiilerce yaplan analiz ise d analizdir.
Sonu olarak diyebiliriz ki, mali tablolar analizi iletmenin mali durumunun (bilano) ve
faaliyet sonularnn (gelir tablosu) gelecek iin analiz edilmesi ve yorumlanmasdr.
Temel mali tablolar bilano ve gelir tablosudur. Bununla birlikte satlar maliyeti tablosu,
fon akm tablosu, nakit akm tablosu, kar datm tablosu ve zkaynak deiim
tablosu olmak zere eitli ek mali tablolar da mevcuttur.
rnek: Aadakilerden hangisi
gerekletirilen analiz trdr?
A) Analiz
B) Yatrm Analizi
finansal
tablo
C) Statik Analiz
analizinin
yapl
D) Dinamik Analiz
amacna
gre
E) D Analiz
Yant: B
BLANO
Bir iletmenin mali durumunu gsteren en nemli mal tablodur. Bilanonun aktif ve pasif
toplam her zaman birbirine eittir.
Brt alma Sermayesi: Bilanonun dnen varlklar toplamna denir.
Net alma Sermayesi: Dnen varlklardan ksa vadeli kaynaklarn karlmas sonucu
bulunur.
Devaml Sermaye: Uzun vadeli yabanc kaynaklar ile z kaynaklarn toplamdr.
Brt alma sermayesi gnlk ilemlerin yerine getirilmesine ve ksa vadeli borlarn
denmesine yetecek tutar gsterir. Net alma sermayesinin negatif olmas iletmenin
nakit ihtiyac olduunu gsterir. Net alma sermayesi ne kadar bykse kredi kurumlar
nezdinde iletmenin kredibilitesinin deeri artacaktr.
120
BRT ALIMA SERMAYES = DNEN VARLIKLAR

NET ALIMA SERMAYES = DNEN VARLIKLAR KISA VAD YAB KAYNAKLAR
DEVAMLI ALIMA SERMAYES = UZUN VAD YAB KAYNAKLAR + Z KAYNAKLAR
Oto finansman: letmenin elde ettii krn bir ksmnn datlmayp iletmede
braklmasdr. Bu ekilde iletme kendine z kaynak yaratm olur.
GELR TABLOSU
Bir iletmenin belli bir dnemdeki faaliyet sonularn verir.
rnein; faraz bir iletmenin gelir tablosu u ekildedir:
121
GELR TABLOSU
60 BRT SATILAR
600 YURT SAT
601 YURTd SAT
602 D GEL
100,000
50,000
10,000
BRT SATILAR
160,000
61 SATI NDRMLER
610 SAT AD (-)
611 SAT SK (-)
612 D ND (-)
10,000
10,000
5,000
NET SATILAR
135,000
62 SATILARIN MALYET
620 SAT MAM MAL (-)
621 SAT TC MAL MAL (-)
622 SAT HZ MAL (-)
623 D SAT MAL (-)
BRT SATI KRI veya ZARARI
63 FAALYET GDERLER
630 AR ve GEL GD (-)
631 PAZ, SAT ve DA GD (-)
632 GEN YN GD (-)
NET SATI (FAALYET) KRI veya ZARARI
64 D FAL OL GEL ve KAR
640 T TEM GEL
641 BA ORT TEM GEL
642 FAZ GEL
643 KOM GEL
644 KON KALM KAR
645 MEN KIY SAT KAR
646 KAMB KAR
647 REES FAZ GEL
648 ENF DZLT KAR
649 D OL GEL ve KAR
65 D FAL OL GD ve ZAR
653 KOM GD (-)
654 KAR GD (-)
655 MEN KIY SAT ZAR (-)
656 KAMB ZAR (-)
657 REES FAZ GD (-)
658 ENF DZLT ZAR (-)
659 D OL GD ve ZAR (-)
66 FNANSMAN GD
660 KIS VAD BOR GD (-)
661 UZ VAD BOR GD (-)
OLAAN KR veya ZARAR
10,000
40,000
5,000
10,000
70,000
0
10,000
20,000
40,000
0
0
10,000
0
5,000
5,000
10,000
5,000
0
30,000
10,000
10,000
5,000
5,000
5,000
0
5,000
5,000
5,000
55,000
67 OLd GEL ve KAR

671 NCK DN GEL ve KAR
679 D OLd GEL ve KAR
68 OLd GD ve ZAR
680 ALM KIS GD ve ZAR (-)
681 NCK DN GD ve ZAR (-)
689 D OLd GD ve ZAR (-)
DN KRI veya ZARARI
5,000
10,000
0
0
20,000
50,000
69 DN NET KAR veya ZARARI

691 DN KAR VERG ve D YAS YKM KAR (-)
DNEM NET KRI veya ZARARI
122
15,000
35,000
(!) Gelir tablosu ile ilgili sklkla soru gelmektedir. rnein; brt sat krlar ile olaan
krlar arasnda nceki dnem gelir ve karlar yer almamaktadr. Ya da Verilen bilgiler
nda iletmenin faaliyet kr ne kadardr? gibi sorular gelmektedir.
Bu gelir tablosunu ksaca u ekilde zetleyebiliriz:
ZET GELR TABLOSU
60 BRT SATILAR
BRT SATILAR
61 SATI NDRMLER (-)
NET SATILAR
62 SATILARIN MALYET (-)
BRT SATI KRI veya ZARARI
63 FAALYET GDERLER (-)
NET SATI (FAALYET) KRI veya ZARARI
64 D FAAL OL GEL ve KAR
65 D FAAL OL GD ve ZAR (-)
66 FNANSMAN GDERLER (-)
OLAAN KR veya ZARAR
67 OLd GEL ve KAR
68 OLd GD ve ZAR (-)
DNEM KRI veya ZARARI
691 DN KR VERG ve D YAS YKM KAR (-)
DNEM NET KRI veya ZARARI
Gelir tablosunu u ekilde yorumlayabiliriz:
Brt satlardan sat indirimlerinin karlmas sonucunda net satlara ulalr.

Net satlardan satlarn maliyetinin karlmas sonucunda brt sat kr veya
zararna ulalr.
Brt sat kr veya zararndan faaliyet giderlerinin karlmas sonucunda faaliyet
kr veya zararna, dier bir ifade ile net sat kr veya zararna ulalr.
Faaliyet kr veya zararna, olaan gelir ve krlarn eklenmesi ve faaliyet kr veya
zararndan olaan gider ve zararlar ile finansman giderlerinin karlmas ile olaan
kr veya zarara ulalr.
Olaan kr veya zarara, olaand gelir ve krlarn eklenmesi ve olaan kr veya
zarardan olaand gider ve zararlarn karlmas sonucunda dnem kr veya
zararna ulalr.
Dnem kr veya zararndan dnem krnn vergi ve dier yasal ykmllk
karlklarnn karlmas sonucunda dnem net kr veya zararna ulalr.
123
MAL ANALZ TRLER

ORAN (RASYO)
ANALZ
KARILATIRMALI
TABLOLAR ANALZ
(YATAY ANALZ)
TREND ANALZ
(ELM ANALZ)
DKEY ANALZ
(YZDE ANALZ)
ORAN ANALZ
Mal tablolarda en az iki snfn ya da grubun oranlanarak analiz edilmesine ve
yorumlanmasna dayanr.
Finansal tablolarda yer alan kalemler arasnda matematiksel iliki kurmak suretiyle bu
kalemlerin birbirinin yzdesi ya da kat biiminde analiz etmeye ynelik analiz tekniine
oran analizi denir. Buradaki kalemden kastedilen dnen varlklar, ksa vadeli yabanc
kaynaklar gibi unsurlardr.
Oran analizinde ama iletmenin likidite durumu, bor deme gc, finansman ekli gibi
baz nemli bilgilere ulamaktr.
ORAN ANALZ TRLER
LKDTE ORANLARI
Cari Oran
Asit Test Oran
Nakit Oran
Stok Bamllk Oran
BORLANMA ORANLARI (FNANSAL YAPI ORANLARI)
Kaldra Oran
Finansman Oran
Bor/zsermaye Oran
Otofinansman Oran
Faizin Kazanlma Says
Maddi Duran Varlklar/zsermaye
Duran Varlklar/Devaml Sermaye Oran
Devaml Sermaye Bamllk Oran
FAALYET (ETKNLK) ORANLARI
Alacak Devir Hz
Ortalama Tahsil Sresi
Maddi Duran Varlk Devir Hz
Stok Devir Hz
Stok Deiim Sresi
Aktif Devir Hz
Ticari Borlar Devir Hz
KRLILIK ORANLARI
Mal Rantabilite
Ekonomik Rantabilite
Hisse Bana Getiri
Hacmi Rantabilite
Kmlatif Karllk Oran
PYASA TEMELL ORANLAR
Fiyat/Kazan Oran
Piyasa Fiyat/Defter Deeri
Firma Deeri
Fiyat Sat Oran
Hisse Senedi Plasman Oran
124
(!) Aktif devir hznn faaliyet oranlar iinde olduunu bilmek gibi hangi orann hangi grupta
olduunu bilmek nemlidir. Bu ksmlardan da sklkla soru gelmektedir.
LKDTE ORANLARI
letmenin ksa sreli borlarn deyebilme gcn ve alma sermayesinin yeterli olup
olmadn saptayabilmek iin kullanlr.
CAR ORAN: Ksa vadeli borlarn denmesinde bir glkle karlalp karlalmadn
gsterir. Orann 2nin zerinde olmas arzu edilir.
Cari Oran = Dnen Varlklar / Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar
rnek: Net iletme sermayesi pozitif olan bir iletme bor senedi derse net iletme
sermayesi ve cari oran nasl deiir?
Bu soruyu zebilmek iin dnen varlklarn 10,000 TL, ksa vadeli yabanc kaynaklarn ise
5,000 TL olduunu varsayalm. letmenin dedii bor senedi de 4,000 TL olsun.
Net iletme sermayesi = 10,000 5,000 = 5,000 TLdir.
Cari Oran = 10,000 / 5,000 = 2.0dr.
Bor senedini dedikten sonra tekrar deerlerimize bakalm:
Net iletme sermayesi = 6,000 1,000 = 5,000 TLdir. Yani net iletme sermayesi
deimemitir.
Cari Oran = 6,000 / 1,000 = 6.0 olmutur. Yani cari oran artmtr.
rnek: Cari oran 2, aktif toplam 10,000, dnen varlklar 4,000 TL olan bir iletmede
duran varlklarn devaml sermayeye oran % katr?
Aktif
DN VAR 4,000
DUR VAR
Pasif
KIS VAD YAB KAY
UZ VAD YAB KAY
Z KAY
TOPLAM
TOPLAM 10,000
Soru bize bu ekilde veriler veriyor. Ayrca cari orann 2 olduunu bildiimize gre ksa
vadeli yabanc kaynaklar 2,000 TL olmal. Bilano her zaman aktif ve pasif eitliine
dayand iin pasif toplam da 10,000 TL olmal. Duran varlklar ise doal olarak 6,000 TL
oluyor.
Aktif
DN VAR 4,000
DUR VAR 6,000
Pasif
KIS VAD YAB KAY 2,000
UZ VAD YAB KAY
Z KAY
TOPLAM 10,000
TOPLAM 10,000
Duran varlklarn devaml sermayeye oran ise 6,000/8,000den %75tir. Devaml

sermayenin uzun vadeli yabanc kaynaklar ile z kaynaklarn toplam olduunu unutmayn.
Pasif toplam 10,000 TL ve ksa vadeli yabanc kaynaklar 2,000 TL ise devaml sermaye
8,000 TLdir.
125
rnek: Devaml Sermaye / Pasif Toplam = .6 ve Duran Varlklar / Aktif Toplam = .5 ise
iletmenin cari oran katr?
Bu tr sorular zebilmek iin bilanoda basit bilinmeyen deerler kullanabiliriz.
Bilanonun iki tarafnn ayr ayr toplam 10X olsun dedim:
Aktif
DN VAR
DUR VAR
Pasif
KIS VAD YAB KAY
UZ VAD YAB KAY
Z KAYNAKLAR
TOPLAM 10X
TOPLAM 10X
Devaml Sermaye / Pasif Toplam %60 ise UZ VAD YAB KAY ile Z KAYNAKLARIN toplam
6Xdir. KIS VAD YAB KAYNAKLAR ise doal olarak 4Xtir.
Aktif
DN VAR
DUR VAR
TOPLAM 10X
Pasif
KIS VAD YAB KAY 4X
UZ VAD YAB KAY + Z KAYNAKLAR 6X
TOPLAM 10X
Ayn ekilde Duran Varlklar / Aktif Toplam %50 ise DUR VARLIKLAR 5X ve DN
VARLIKLAR da 5X olur.
Aktif
DN VAR 5X
DUR VAR 5X
TOPLAM 10X
Pasif
KIS VAD YAB KAY 4X
UZ VAD YAB KAY + Z KAYNAKLAR 6X
TOPLAM 10X
Soruda bizden cari oran sorulduu iin

DN VAR / KIS VAD YAB KAY = 5X/4Xten 1.25 sonucuna ularz.
AST TEST ORANI (LKDTE ORANI): Cari orana benzer; fakat cari orandan daha
anlaml sonular verir. Dnen varlklardan stoklarn karlmas sonucunda elde edilen
deerin ksa vadeli yabanc kaynaklara blnmesi ile bulunur. Stoklarn dnen varlklardan
karlmasndaki ama bu hesap grubundaki kymetlerin paraya evrilmesinin uzun zaman
almasndan kaynaklanmaktadr. Bu ekilde ksa vadeli borlarn tamamnn likit dnen
varlklar ile sratle denip denemeyecei anlalabilir. Orann 1 veya 1in zerinde olmas
arzu edilir.
Asit - Test Oran = (Dnen Varlklar Stoklar) / Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar
rnek: Bir anonim irketin bilanosu yledir:

Aktif
10 HAZ DE 9,000
11 MEN KIY 2,400
12 TC AL 9,000
15 STOKLAR 3,450
24 MAL DUR VAR 2,100
25 MAD DUR VAR 1,050
27,000
Pasif
30 MAL BOR 3,000
32 TC BOR 6,000
40 MAL BOR 4,500
50 D SERM 7,500
54 KAR YED 4,200
27,000
126
Bu bilgilere gre iletmenin cari oran katr ve her 1 TL iin hangi hzla paraya evrilebilen
likit dnen varl vardr?
Cari Oran = (9,000 + 2,400 + 9,000 + 3,450) / (3,000 + 6,000) = 2.65
Her 1 TL iin hangi hzla paraya evrilebilen likit dnen varl olduunu asit test oran
gsterir.
Asit Test Oran = (9,000 + 2,400 + 9,000) / (3,000 + 6,000)
2.27
NAKT (DSPONBLTE) ORANI: letmeye hibir nakit girii olmamas durumunda

mevcut nakit ve nakit benzeri varlklarla ksa vadeli borlarn yzde kann denebileceini
tespit etmek amacyla kullanlr. Orann 1 veya zerinde olmas arzu edilir.
Nakit Oran = Hazr Deerler + Menkul Kymetler / Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar
rnek:
Aktif
DNEN VARLIKLAR
Kasa 50
Alnan ekler 250
Bankalar 850
Ticari Mallar 1,825
4,700
Pasif
KISA VAD BOR 2,300
UZ VAD BOR 900
Z KAYNAKLAR 1,500
4,700
letmenin nakit orannn 0.65 olmas iin aadaki ilemlerden hangisi gereklemelidir?
A) 215 TLlik ekin tahsil edilmesi
B) 325 TLlik alt ay vadeli banka kredisi alnmas
C) 295 TLlik nakd sermaye salanmas
D) 435 TLlik iki yl vadeli banka kredisi alnmas
E) 345 TLlik varln nakit karl satlmas
Bu tr sorularda nce nakit orannn deerlerini bulun:
%65 = Hazr Deerler / 2,300
ise istenen hazr deerler toplam 1,495 TL olmaldr.
Bize verilen hazr deerler toplam ise 50 + 250 + 850 = 1150 TLdir. Yani
1,495 1,150 = 345 TLlik bir hazr deer art olmal. klarda ise bu seenek sadece
Edir.
Bu arada hazr deerlerden kastn DNEN VARLIKLAR snf iindeki 10 HAZIR DEERLER
grubu olduunu unutmayn.
Hesap gruplar yardmyla nakit orann u ekilde de ifade edebiliriz:
Nakit Oran = (10 + 11) / (30 + 32 + 33 + 34 + 35 + 36 + 37 + 38 + 39)
STOK BAIMLILIK ORANI: Asit Test Orannn 1den kk kmas halinde iletmenin
ksa vadeli borlarn demesinde hazr deerlerin ve sratle paraya evrilebilecek dnen
varlklarn yannda stoklarnn % kan satmas gerektiini gsteren orandr.
127
Stok Bamllk Oran = (Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar Hazr Deerler) / Stoklar
(!) Bu oran sadece ve sadece asit test orannn 1den kk kmas halinde kullanlr ve
iletmenin bor deme gcn gstermez. Bu bilgileri unutmaynz.
rnek: letmenin stok bamllk oran %63 ise stoklarnn en az %63n satmal ki asit
- test oran 1in zerine kabilsin.
FNANSAL YAPI ORANLARI (BORLANMA ORANLARI)

z sermaye ile borlar (kaynaklar) arasndaki ilikiyi inceler.
KALDIRA ORANI: Varlklarn yzde kann yabanc kaynaklarla finanse edildiini
gsterir. letmeye kredi veren kurulular bu orann dk olmasn isterler. nk yksek
olmas iletmenin riskli finanse edildiini gsterir. %50den aa olmas arzu edilir.
Kaldra Oran = Ksa ve Uzun Vadeli Kaynaklar / Aktif Toplam
Kaldra Orann u ekilde de ifade edebiliriz:

Kaldra Oran = Ksa ve Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar / Dnen ve Duran Varlklar
rnek:
Aktif
DNEN VARLIKLAR ?
DURAN VARLIKLAR ?
Pasif
KIS VAD YAB KAY 21,400
UZ VAD YAB KAY 3,450
Z KAYNAKLAR ?
?
Finansal kaldra oran 0.39, DN VAR / DUR VAR oran 1.5 ise soru iaretli yerlerin
deerleri ne olmaldr?
z kaynaklar X olsun.
%39 = 24,850 / (24,850 + X) => X = 70,150 TL z kaynaklar verir.
Pasif toplam = 115,000 TLdir. Doal olarak aktif toplam da 115,000 TLdir.
DN VAR / DUR VAR oran 1.5 ise 3x/2x olarak da ifade edebiliriz.
5x = 115,000 ise DN VAR 69,000 TL, DUR VAR ise 46,000 TLdir.
FNANSMAN ORANI: letmenin mali bamszln gsterir. 1den byk olmas iletme
iin nc kiilerin yapt basky azaltr. 1den kk olmas iletmenin sahiplerinden
daha ok nc kiilerce finanse edildiini gsterir.
Finansman Oran = z Kaynaklar / Ksa ve Uzun Vadeli Kaynaklar
128
rnek:
Aktif
DNEN VARLIKLAR 800
DURAN VARLIKLAR ?
Pasif
KIS VAD YAB KAY ?
UZ VAD YAB KAY ?
Z KAYNAKLAR 360
?
Yabanc Kaynaklar / Aktif Toplam 0.75 ve Dnen Varlklar / Ks Vad Yab Kay = 1 ise
Finansman oran katr?
Dn Varlk / Ks Vad Yab Kaynaklar = 1 ise Ks Vad Yab Kaynaklar 800dr.
Aktif
DNEN VARLIKLAR 800
DURAN VARLIKLAR X
Pasif
KIS VAD YAB KAY 800
UZ VAD YAB KAY X - 360
Z KAYNAKLAR 360
800 + X
800 + X
Yab Kay / Aktif Top = 0.75 ise
(800 + X 360) / 800 + X = %75tir.
Basit bir oranlama ile X 640 bulunur. Yani duran varlklar toplam 640dr. Bylece aktif ve
pasif toplamlar 1,440 olarak ifade edilebilir.
Finansman Oran = z Kaynaklar / K ve U Vad Yab Kay = 360 / 1080
0.33 bulunur.
BOR/ZSERMAYE ORANI: Finansman orann tersidir. Borlarn z sermayenin ne

kadar olduunu gsterir. 1 veya 1den kk olmas arzu edilir.
Bor/zsermaye Oran = Ksa ve Uzun Vadeli Kaynaklar / z Kaynaklar
OTOFNANSMAN ORANI: letmenin oto finansman yoluyla salam olduu fonlarn

oransal ifadesi iin kullanlr. Ne kadar byk karsa o kadar olumlu alglanr.
Otofinansman Oran = (Kr Yedekleri Gemi Yllar Zararlar) / denmi Sermaye
Hesap gruplar yoluyla gsterirsek:

Otofinansman Oran = (54 58) / 50
eklinde ifade edilebilir.
FAZN KAZANILMA SAYISI (FAZ KARILAMA ORANI): Bir iletmenin alm olduu
kredi ile yapm olduu yatrmdan elde ettii brt krla kredi faizini ka kez deyebileceini
gsterir.
Faizin Kaz. Says = Faiz ve Vergi ncesi Kr / Finansman Giderleri
129
rnek: Dnem kr 60,000 TL, Dn Kr Vergi ve Di Ykm Kar hesab 15,000 TL ve

Finansman Giderleri 20,000 olan bir iletmenin faiz karlama oran nedir?
Faiz Kar Oran = Faiz ve Vergi ncesi Kr / Fin Gid
= 60,000 + 20,000 / 20,000 = 4
(!) Soruda sadece dnem kr verilmitir. Buraya dikkat edin. Dnem net kr verilseydi
o zaman vergiyi de eklemeliydik. Dnem krna zaten vergi de eklidir.
MADD DURAN VARLIKLAR / ZSERMAYE ORANI: Maddi duran varlklarn ne
kadarnn zsermaye ile karlandn gsterir. Orann %70 ve zeri olmas arzu edilir.
Mad Dur Var / zsermaye Oran = Mad Dur Var / zsermaye
DURAN VARLIKLAR / DEVAMLI SERMAYE ORANI: Duran varlklarn ne kadarnn

devaml sermaye ile finanse edildiini gsterir. Orann 1den byk olmas arzu edilir. Eer
1den bykse duran varlklarn finansmannda devaml sermaye dnda yabanc kaynaklar
da kullanyor demektir.
Duran Varlklar / Devaml Sermaye = Dur Var / (Uz Vad Yab Kay + zkaynaklar)
DEVAMLI SERMAYENN BAIMLILIK ORANI: Devaml sermaye iin finansman

ihtiyacnn hangi derecede olduunu gsterir.
Devaml Sermayenin Bamllk Oran = (Stoklar + Tic Al Tic Bor) / Devaml Sermaye
FAALYET (ETKNLK) ORANLARI

letmenin satlar ile eitli varlk kalemleri arasndaki ilikileri incelenir. Verimlilik analizi
olarak da bilinir.
ALACAK DEVR HIZI (ADH): letmenin yapm olduu satlardan doan alacaklarn
ylda ka kez tahsil ettiini gsteren orandr. Orann yksek olmas olumlu yorumlanr.
nk yksek olmas iletmenin kredili olarak yapm olduu satlarndan doan
alacaklarn kolaylkla tahsil ettii anlalr.
ADH = (Kredili) Net Satlar / Ticari Alacaklar
Kredili Net Satlar = Alclar + Alacak Senetleri

Net Satlar: Gelir tablosundan elde edilir.
Ticari Alacaklar = Alclar + Alacak Senetleri + Dier Ticari Alacaklar
Dnen Varlk Devir Hz = Net Satlar / Dnen Varlklar
ORTALAMA TAHSL SRES (OTS): Alacaklarn ortalama ka gnde tahsil edildiini
gsterir. Dk olmas olumlu alglanr.
130
OTS = 360 / ADH
(!) Formlde soruya gre 360 yerine 365 alnabilir.

MADD DURAN VARLIK DEVR HIZI (MDVDH): letmenin maddi duran varlklara ar
yatrm yapp yapmadn gsterir. Orann dk olmas iletmede atl kapasitenin
olduunu gsterir.
MDVDH = Net Satlar / Net Maddi Duran Varlklar
Net MDV = MDV Birk Amort
STOK DEVR HIZI (SDH): Stoklarn ylda ka kez yenilendiini gsterir. Yksek olmas
olumludur. nk iletmenin srekli sat yapp ayn zamanda stoklarn yeniledii anlalr.
SDH = Satlarn Maliyeti / Ortalama Stoklar
Stok Deiim Sresi (Stokta Kalma Sresi) = 360 / SDH
Yar Mamul DH = retim Maliyeti / Ortalama Yar Mamul Stoku
Mamul DH = Satlan Mamul Maliyeti / Ortalama Mamul Stoku
Ortalama Stoklar = (DB + DS Stok) / 2
rnek:
DB Stok
Dii Al
DS Stok
Sat Maliyeti
Net Satlar
10,500
119,000
24,500
105,000
140,000
Yukardaki bilgilere gre stoklar ka gnde bir tkenmektedir?

SDH = Sat Mal / Ort Stok
SDH = 105 / [(10.5 + 24.5) / 2] = 6 kez yenileniyor
Stok Deiim Sresi = 360 / 6 = 60 gnde bir ise tkeniyor.
AKTF DEVR HIZI: letmenin sermaye youn teknoloji kullanmnn gstergesidir.
Yksek olmas olumludur. Dk olmas iletmenin atl kapasitesinin olduunu gsterir.
Aktif Devir Hz = Net Satlar / Aktif Toplam
TCAR BORLAR DEVR HIZI: letmenin ticari borlarn hangi hzda dediini gsterir.
Ticari Borlar Devir Hz = Satlarn Maliyeti / Ortalama Ticari Borlar
Ortalama Ticari Bor = DB + DS Ticari Bor / 2
131
Faaliyet etkinlik oranlar analizinde net satlar daima pay ksmnda yazlr. Oran adna gre
yle bir forml yaplabilir:
Hazr Deerler Devir Hz Oran = Net Satlar / Ortalama Hazr Deerler
KRLILIK ORANLARI
letmenin elde ettii krn (rantabilitenin) ll, yeterli ve doyurucu olup olmadn
lmek iin kullanlan oranlardr.
(!) Net krdan kast dnem net krdr. Net sat kr deildir. Dier bir ifade ile vergiden
arndrlm kr, net krdr.
MAL RANTABLTE: letmenin zsermayesi ile elde ettii net kr arasndaki ilikiyi
ortaya koyar. Orann yksek olmas iletme krllnn tatmin edici dzeyde olduunu
gsterir.
Mali Rantabilite = Net Kr / Ortalama zsermaye
Ortalama zsermaye = (DB + DS zsermaye) / 2

EKONOMK RANTABLTE: letmenin kaynaklarn ne kadar verimli kullandn gsterir.
Orann yksek olmas iletme krllnn tatmin edici dzeyde olduunu gsterir.
Ekonomik Rantabilite = Vergi ve Faiz ncesi Kr / Pasif Toplam
Varlk Krll Oran = Net Kr / Aktif Toplam
(!) Vergi ncesi kr ayn zamanda dnem krdr.

HSSE BAINA GETR: Bir hisse senedinin deerinin bulunmasdr.
Hisse Bana Getiri = Net Kr / Dolamdaki Hisse Senedi Says
HACM RANTABLTES: letme faaliyetlerinin krll ne derece etkilediini gsterir.

Sermaye youn teknolojili iletmelerde bu orann yksek olmas istenir.
Hacmi Rantabilitesi = Faaliyet Kr / Net Satlar
BRT SATI KRLILII:

Brt Sat Krll = Brt Sat Kr / Net Satlar
DNEN VARLIK KRLILII:

Dnen Varlk Krll = Dnem Net Kr / Dnen Varlklar
132
KMLATF KRLILIK ORANI: Oran firmann uzun vadeli krlln gsterir.

KKO = Datlmam Kr / Aktif Toplam
PYASA TEMELL ORANLAR

letmenin piyasadaki performansn deerlendirmek amacyla kullanlr.
FYAT/KAZAN (F/K) ORANI: Hisse senedinin piyasada gerek fiyat ile ilem grp
grmediini anlamaya yarar. Yksek olmas yatrmclar hisse senedi almaktan
caydracaktr. Dk olmas hisse senetlerinin piyasa fiyatnn gerek fiyatnn altnda
olduunu gsterir.
F/K Oran = (Datlacak Kr Pay / Hisse Senedi Says) / Hisse Senedi Borsa Fiyat
PYASA FYATI/DEFTER DEER (P/D) ORANI: Hisse senedinin piyasa fiyat ile
bilanodaki kaytl deeri arasndaki ilikiyi ler. Oran yksekse olumsuz alglanr. nk
piyasa fiyat kaytl deerinden fazladr.
P/D Oran = Hisse Senedi Piyasa Fiyat / Hisse Senedi Defter Deeri
(!) P/D oran PD/DD eklinde de gsterilmektedir.

FRMA DEER: irketin satlmas durumunda oluacak piyasa deeridir.
Firma Deeri = letmenin Piyasa Deeri + Net Nakitler
FYAT - SATI ORANI: Firmann deerinin i hacminin ka kat olduunu gsterir.

Fiyat Sat Oran = Firma Deeri / Net Satlar
HSSE SENED PLASMAN ORANI: Hisse senetlerinin maliyet bedeli ile borsa deeri
arasndaki ilikiyi gsterir.
Hisse Senedi Plasman Oran = Datlacak Kr Pay / denmi Sermaye
133
KARILATIRMALI TABLOLAR ANALZ (YATAY ANALZ)

En az iki farkl tarihte dzenlenmi tablolardaki kalemlerin zaman iinde deiip
deimediine bakar.
lk olarak temel bir baz yl alnr ve aadaki forml uygulanr:
[(t2 t1) / t1 ] x 100
t1: Baz yl, t2: Bir sonraki yl
rnek:
Alacak Senetleri
2000
2001
2002
40,000 TL
60,000 TL
80,000 TL
Karlatrmal tablolar analizine gre 2000 yl esas alndnda 2001 ve 2002 yllar iin
alacak senetlerinin % deerleri srasyla katr?
2001 yl iin: [(60 40) / 40 ] x 100 = 50
2002 yl iin [(80 40) / 40 ] x 100 = 100
TREND ANALZ
Eilim analizi ve eilim yzdeleri analizi olarak da bilinir. Mali tablolarda yer alan kalemlerin
zaman ierisindeki eilimlerini gsterir.
Temel yldaki deer 100 olarak alnr. Analizde en az 7 yl olmak zorundadr.
Eilim Yzdesi = (lgili yldaki kalemin deeri / Baz yl deeri) x 100
rnek: Stoklarla ilgili bilgiler yledir:

2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Stoklar (bin TL)
5,100
4,550
4,750
5,250
6,150
7,125
8,125
Eilim Yzdeleri
100
89
93
102
120
139
159
134
Stoklar
9000
8125
8000
7125
7000
6150
6000
5000
5100
4000
4550
4750
2007
2008
5250
3000
2000
1000
0
2006
2009
2010
2011
2012
Stoklar
Eilim analizi ismini bu grafikten almaktadr. Stoklarn 2006 2012 yllar arasndaki
durumu bu ekilde bir eilim gstermektedir. Stoklar yerine eilim yzdelerinin yazlmas
grafiin eklini deitirmeyecektir. Eilim yzdelerinin kullanlmasnn sebebi karmak
saylarla grlemeyen trendler, eilim yzdeleri ile daha kolay alglanabilir.
Eilim Yzdeleri
180
160
159
140
139
120
100
120
100
80
89
93
2007
2008
102
60
40
20
0
2006
2009
2010
2011
2012
Eilim
Grld gibi ister fiyat isterse

deimeyecektir.
eilim
135
yzdeleri
ile gsterilirsin
grafiin
ekli
DKEY ANALZ
Yzde yntemi ile analiz olarak da bilinir. Statik analiz trne girer.
ster bir yla isterse birden fazla yla uygulanabilir.
Grup Yzdesi = (Kalem Tutar / Grup Toplam) x 100
Genel Yzde = (Kalem Tutar / Aktif ya da Pasif Toplam) x 100
10 HAZ DE
12 TC AL
15 STOKLAR
DN VAR TOPLAMI
24 MAL DUR VAR
25 MAD DUR VAR
26 MAD OLM DUR VAR
DUR VAR TOPLAMI
AKTF TOPLAMI
2013
TUTAR
100,000
50,000
70,000
220,000
150,000
350,000
120,000
620,000
840,000
YILI VERLER
GRUP
GENEL
%45
%12
%23
%6
%32
%8
%100
%26
%24
%18
%56
%42
%20
%14
%100
%74
2014
TUTAR
120,000
80,000
100,000
300,000
170,000
400,000
120,000
690,000
990,000
YILI VERLER
GRUP
GENEL
%40
%12
%27
%8
%33
%10
%100
%30
%25
%17
%58
%40
%17
%13
%100
%70
Gelir tablosu dikey analize tabi tutulursa net satlar 100 kabul edilir. Dier kalemler net
satlara gre bulunur.
rnein; faaliyet kr iin bir dikey yzde hesaplanmak istenirse aadaki forml
uygulanr:
Dikey Yzde = (Faaliyet Kr / Net Satlar) x 100
136
NAKT AKIM TABLOSU: Bir faaliyet dneminde kasa ve banka kalemlerindeki

deiimlerin izlendii tabloya denir.
Ama, iletmenin nakit fon oluturma gcn ve fon ihtiyacnn ne kadar olduunu
grebilmektir.
Nakit Kaynaklar
Pein satlar ve Ticari Alacaklar
Menkul Kymetler
Dier Alacaklar
Maddi Duran Varlklar
Banka Kredileri
Dier Borlar
Alnan Avanslar
karlm Tahviller
Sermaye
denmi Sermaye
Hisse Senedi hra Primleri
Di Faal Ol Gelir ve Krlar
Old Gelir ve Krlar
Nakit Kullanmlar
Pein allar ve Ticari Borlar
Menkul Kymetler
Gelecek Aylara Ait Giderler
Mali Duran Varlklar
Maddi Duran Varlklar
Gelecek Yllara Ait Giderler
Banka Kredileri
Uzun Vad Kred Anapara Taks ve
Faizleri
Tahvil Anapara Bor, Taksit ve Faizleri
Dier Borlar
Faaliyet Giderleri
Di Faal Ol Gider ve Zararlar
Finansman Giderleri
Old Gider ve Zararlar
denen Temett ve Vergiler
Nakit Art (Azal)
FON AKIM TABLOSU: Bir faaliyet dneminde fonlarn temin edildii kaynaklar ve bu
kaynaklarn kullanld yerleri gsteren tablodur.
Ama, iletmenin yatrm ve finansman faaliyetlerinin ve dnem ii mali verilerinde
meydana gelen deiiklikleri ilgili kiilere aklamaktr.
Fon Kaynaklar
Faaliyetlerden salanan kaynaklar
Olaan kr (zarar)
Amortismanlar (+)
Fon k gerektirmeyen dier
giderler (+)
Fon girii salamayan gelirler
(-)
Old faaliyetlerden salanan
kaynaklar
Old kr (zarar)
Fon k gerektirmeyen
giderler (+)
Fon girii salamayan gelirler
(-)
Dnen varlklardaki azallar
Duran varlklardaki azallar
Ksa vadeli borlardaki artlar
Uzun vadeli borlardaki artlar
Sermaye artrm
Hisse senedi ihra primleri
Fon Kullanmlar
Faaliyetlerle ilgili kullanmlar
Olaan zarar
Amortismanlar (+)
Fon k gerektirmeyen dier
giderler
Fon girii salamayan gelirler (-)
Old faaliyetlerle ilgili kullanmlar
Old zarar
Fon k gerektirmeyen giderler
(+)
Fon k salamayan gelirler (-)
Alnan Avanslar
denen vergi ve benzerleri
denen temettler
Dnen varlklardaki artlar
Duran varlklardaki artlar (Yeniden
deerleme hari)
Ksa vadeli borlardaki azallar
Uzun vadeli borlardaki azallar
Sermaye azallar
(!) Nakit ve fon akm tablolarndan sklkla soru gelmektedir.
137
rnek: Aadakilerden hangisi fon kullanm deildir?

A) denen vergiler
B) Ksa vadeli yabanc kaynaklardaki azallar
C) denen temettler
D) Duran varlklardaki azallar
E) Sermaye azaltm
Yant: D
rnek: Aadakilerden hangisi fon girii salamayan gelirler arasnda yer alr?
A) Reeskont Faiz Gelirleri
B) Faiz Gelirleri
C) Menkul Kymet Sat Krlar
D) tirakler Temett Gelirleri
E) Komisyon Gelirleri
Yant: A
rnek: Aadakilerden hangisi fon girii salamayan gelirler arasnda yer almaz?
A) Reeskont Faiz Gelirleri
B) Komisyon Gelirleri
C) Konusu Kalmayan Karlklar
D) Gelecek aylara ait gelirlerden dneme isabet eden

ksm
E) Gelir Tahakkuklarndaki art
Yant: B
138
Gerek Yaamda Kullanlan Bir Nakit Akm Tablosu rnei
Kaynak:
http://www.borusanyatirim.com/BorusanFaaliyet/2009/tr/images/rapor_jpg/ConsolidatedStatementof
CashFlows.jpg
139
FNANSAL TABLO KALEMLERNN LM ESASLARI

Tarihi Maliyet lm Esas: Varlklarn elde edildikleri tarihteki almlar iin denen nakit
veya benzerlerinin tutarlar ile onlara karlk verilen varlklarn piyasa deerleri ile
lmlenirler. Borlar bor karlnda elde edilen tutar ile veya iletmenin normal
faaliyetlerinden kaynaklanan borlarda, rnein, kurumlar vergisinde olduu gibi, borcun
kapatlmas iin gereken nakit veya nakit benzerlerinin tutar ile gsterilir.
Cari Maliyet lm Esas: Varlklar ayn varln veya bu varla edeer olan bir varln
alnmas iin hlihazrda gereken nakit veya nakit benzerlerinin tutarlar ile gsterilirler.
Borlar, borcun kapatlmas iin gereken nakit ve nakit benzerlerinin iskonto edilmemi
tutarlar ile gsterilir.
Gerekleebilir Deer (deme Deeri) lm Esas: Varlklar, iletmenin normal
faaliyet koullarnda, bir varln elden karlmas halinde ele geecek olan nakit veya nakit
benzerlerinin tutardr. Borlar, iletmenin normal faaliyet koullarnda, kapatlmalar iin
denmesi gereken nakit ve nakit benzeri deerlerin iskonto edilmemi tutarlar ile
gsterilir.
Bugnk Deer: Varlklar, iletmenin normal faaliyet koullarnda, ileride yaratacaklar
net nakit girilerinin bugnk iskonto edilmi deerleri ile gsterilirler. Borlar, iletmenin
normal faaliyet koullarnda, kapatlmalar iin ileride denmesi gereken net nakit
klarnn bugnk iskonto edilmi deerleri ile gsterilir.
BAABA NOKTASI
letmenin toplam gelirlerinin toplam giderlerine eit olduu noktadr.
ktisatta TR = TC (Toplam Haslat = Toplam Maliyet) olarak da yazlr. Dier ad kra gei
noktasdr.
Kr
Sat Gelirleri
birim sat fiyat x sat miktar
(Sabit Maliyetler
sabit maliyetler
Deiken Maliyetler)
birim deiken maliyet x retim miktar
Katk Oran = (Birim Sat Fiyat Birim Deiken Maliyet) / Birim Sat Fiyat
Baaba Sat Tutar = Toplam Sabit Maliyetler / Katk Oran
BB Sat Miktar (BB Noktas) = Top Sabit Maliyetler / (Br Sat Fiy Br De Maliyet)
retim Maly. gre Katk Oran = (Net Satlar Deiken rt. Giderleri) / Net Satlar
Baaba Sat Tutar = Sabit rt. Giderleri / retim Maliyetine gre Katk Oran
Gvenlik Pay = Net Satlar Baaba Sat Tutar
Gvenlik Oran = Gvenlik Pay / Net Satlar
Krllk Oran = Katk Oran x Gvenlik Oran = Net Kr / Net Satlar
(!) Katk Oran, Katk Pay olarak da geer.
140
rnek: Bir iletmenin bilgileri yledir:

Brt Satlar
Toplam Deiken Giderler
Toplam Sabit Giderler
Baaba Noktas Sat Tutar
Sattan adeler
970,000
658,000
200,000
564,000
30,000
Bu iletmede retim maliyetine gre katk oran ve gvenlik oran katr?

rt Mal gre Katk Oran = (Net Sat De rt Gid) / Net Sat
= (940 658) / 940
= 0.30
Gvenlik Oran = (Net Sat BB Sat Tutar) / Net Sat
= (940 564) / 940
= 0.40
rnek: Bir iletmede toplam sabit maliyet 10,296,000 TL, birim sat fiyat 840 TL, birim
deiken maliyeti 620 TL ise bu iletmenin baaba noktas ka birimdir?
= 10,296,000 / (840 620) = 48,600 br
141
TCAR ARTMETK
(FNANS MATEMAT)
Muhasebenin ticari hayat ilgilendiren faiz, fiyat, kr gibi unsurlarn incelendii konusudur.
FAZ
ktisatlara gre faiz, parann elde tutmann alternatif maliyetidir. Genel anlamyla bir
borca karlk denen fazladan ksma faiz denilebilir. rnein; bankadan kredi alndnda
anaparann yannda belli bir faiz de sz konusudur. Bu faiz tutar bir bakma bankann kr,
iletmenin ise katlanmas gereken bir maliyettir ve 780 FNANSMAN GDERLER hesab ile
kayt altna alr.
Faiz orann etkileyen unsurlar enflasyon, likidite, denmeme riski ve vade riskidir.
Enflasyon ne kadar yksekse zel sektr faizleri de o kadar yksektir. nk hem kredi
veren hem de mevduat sahipleri asndan enflasyon orannn altnda bir faiz pek de akla
yatkn deildir. rnein; dnem banda bir ticari bankann yllk %10dan 1,000 TL ihtiya
kredisi verdiini farz edelim. Yl sonunda enflasyon ise %15 olmu olsun. Banka sene
sonunda bu paray faizi ile birlikte geri aldnda 1,100 TLlik bir tutar elde eder; fakat
fiyatlar genel dzeyi %15 artt iin sene sonunda bu gelirinin 1,150 TL olmasn isterdi.
Bu yzden 50 TLlik bir enflasyon zarar sz konusudur. Ayn ekilde vadeli mevduat
hesabna yllk %10 faiz oranndan 1,000 lirasn yatran mudi de 50 liralk bir enflasyon
zararna urayacaktr. kinci faktr likidite demitik. Dolamdaki nakit para ne kadar
artarsa bankalar da o kadar ok faiz verebilir duruma gelir ve faiz oranlar der. Piyasadaki
likit deerler azald zaman ise bankalar krllklarn drmemek iin faizleri nispeten
yksek tutar. nc faktr denmeme riskidir. denmeme riski ne kadar yksekse faizler
de o kadar yksek olur. rnein; banka riskli bir iletmeye 100,000 TL kredi verdii zaman
karlnda 100,000 TLden daha fazla bir teminat ister. rnein; bu teminat demirba,
tat ya da gayrimenkul olabilir. Risk fazla olduunda faizler de bu yzden ykselmi olur.
Faizi etkileyen unsurlardan sonuncusu vade riskidir. Vade ne kadar uzarsa faiz oranlar da
o kadar artar. nk hem enflasyon hem de ekonomideki belirsizlikler faiz oranlarnn
yksek olmasna yol aar. Vade sresi azald zaman ise faizler der. Bunun en ok
kullanlan rnei hazine bonolar ve devlet tahvilleridir. Bonolar en fazla bir yl vadeli olduu
iin faiz oranlar tahvillere gre daha dktr. nk tahviller bir yldan daha uzun sreli
borlanma aralardr.
Faiz konusu bakmndan reel ve nominal faiz olmak zere iki trldr. Reel faiz enflasyon
etkisinden arndrlm faizdir. Nominal faiz ise enflasyonun da dhil olduu faizdir. rnein;
beklenen enflasyonun %9.3 olduu bir ortamda bankalar yllk %12 vadeli mevduat faizi
uyguluyorsa nominal faiz %12dir ve reel faiz de %3.3tr. nk ancak nominal faizden
beklenen enflasyon oran karldnda vadeli mevduat sahiplerinin reel faiz kazancna
ulalabilir.
Faiz uygulan bakmndan basit ve bileik olmak zere iki trldr:
Basit Faiz: Faiz kazancnn her vade sonunda anaparaya eklenmeden tekrar hesaplanmas
yntemine dayanr.
rnein; 1,000 TL %10 basit faiz oranndan 2 senede 100 + 100 = 200 TL faiz getirisi
salar.
Bileik Faiz: Faiz kazancnn her vade sonunda anaparaya eklenmesiyle birlikte tekrar
hesaplanmas yntemine dayanr.
142
rnein; 1,000 TL %10 bileik faiz oranndan 2 senede 100 + 110 = 210 TL faiz getirisi
salar.
Basit Faiz Gelecekteki Deer, imdiki Deer, skonto ve D skonto
Gelecekteki Deer = Anapara x [1+(Faiz Oran x Vade)]
imdiki Deer = Gelecekteki Deer / [1+(Faiz Oran x Vade)]
skonto = Yazl Deer / [1+(Faiz Oran x Vade)]
D skonto = Yazl Deer x [1 (Faiz Oran x Vade)]
Yazl deer senedin zerinde yazl deeridir. Gelecek bir vadeyi belirttii iin formlde
gelecekteki deer olarak da yazlabilir.
Nominal deer ayn zamanda senedin zerinde yazl deeridir.
Senedin vadesinden nce krdrlmasna iskonto denir. Bu yzden dnem sonlarnda
tasarruf yntemi ile senetlerini deerlendiren iletmeler reeskont hesaplarlar.
skonto oran pein deer zerinden hesaplanyorsa bu ileme i iskonto yntemi denir.
Senedin vadeli deeri zerinden hesaplanyorsa bu ileme d iskonto yntemi denir.
iskonto senedin net deerini bulmak iin, d iskonto ise tasarruf deerini bulmak iin
kullanlr.
rnek: Nominal deeri 900 TL vadesi 31.07.2015 olan alacak senedi iin yllk %60
reeskont faiz oran ile d iskonto yntemi kullanlarak reeskont hesaplanmtr.
Buna gre senedin 31.12.2014 tarihindeki tasarruf deeri katr? (1 ay 30 gn alnacaktr.)
D skonto = 900 / [1 (%60 x 210/360)] = 585 TL
iskonto yntemine gre yaplsayd:
900 / (1 + .6 x 210/360) = 666.6667 TL olarak hesaplanacakt.
rnek: letme 5 ay sonra demesi gereken 100,000 TL nominal deerli senedin yerine
10 ay vadeli e deer bir senet vermitir. Hesaplamalar i iskonto yntemine gre yaplm
ve bir yl 360 gn olarak alnmtr.
Faiz oran %10 olduuna gre e deer senedin nominal deeri katr?
100,000 = Nominal Deer / [1 + (0.1x5/12)] = 104,000 TL
Bileik Faiz Gelecekteki Deer, imdiki Deer, skonto ve D skonto

Gelecekteki Deer = Anapara x (1+Faiz Oran)Vade
imdiki Deer = Gelecekteki Deer / (1+Faiz Oran) Vade
skonto = Gelecekteki Deer / (1+Faiz Oran)Vade
143
rnek: Bileik i iskonto yntemine gre %10 faiz oran ile iskonto ettirilen 3 yl vadeli bir
bonoya karlk 20,000 TL elde edilmitir. Buna gre iskonto tutar ka TLdir?
Soruda senet iskonto ettirildiine gre imdiki deeri 20,000 TLdir.
20,000 = Gelecekteki Deer / (1 + .1)3
Gelecekteki Deer = 20,000 x 1.13 = 26,620 TL
26,620 TL vade sonunda getirisi olan bir senet iskonto ettirildiinde karlnda 20,000 TL
alndysa iskonto tutar 6,620 TLdir.
Efektif Faiz
Bileik faizde bir yldan daha ksa sreli konulara yllk faiz zerinden hesaplamalar
yaplyorsa efektif faiz kullanlr.
Efektif Faiz = [1 + (Nominal Faiz / Devre Says)]Devre Says - 1
Reel Faiz Oran = (Nominal Faiz Oran Enflasyon Oran) / (1+Enflasyon Oran)
(!) Muhasebedeki reel faiz oran iktisattaki yksek enflasyon durumunda uygulanan reel
faiz oran ile ayndr. ktisattaki reel faiz oran = [(1 + i) / (1 +
i nominal faiz orann,
e)] 1
e ise beklenen enflasyon orann belirtir.
rnek: ay vadeli mevduata yllk %9 faiz uygulanmakta ise yllk bileik faiz oran yzde
katr?
Efektif Faiz Oran = (1 + .09/4)4 1 = %9.3083
rnek: Yllk %8 faiz zerinden faizleriyle birlikte birer ay vadeli olarak yatrlan 10,000 TL
bir yl sonunda ka TL olur?
Soruda bir yln altnda faizlendirme olduu iin efektif faiz orannn bulunmas gereklidir.
Efektif faiz = (1 + .08/12)12 1 = %8.299
Bu yzden 10,000 TL bir sene sonunda 10,829 TL olur.
Ticari Aritmetikle lgili Baz nemli Sorular

rnek: 500,000 TLnin 4 aylk %10 faiz oran zerinden ka aylk faiz tutar 450,000 TLdir?
Faiz Kazanc = Anapara x Faiz Oran x Vade

450,000 = 500,000 x %10 x Vade
Vade = 9
Fakat soruda 4 aylk zerinden hesapland iin 9 x 4 = 36 ay doru yanttr.
144
rnek: Bir bankaya yllk %36 faiz oran zerinden yatrlan 200,000 TL ka ay sonra
308,000 TL olur?
Gelecekteki Deer = Anapara x [1 + (Faiz Oran x Vade)]

308,000 = 200,000 [1 + (%36 x Vade)]
Vade = 1.5
1.5 yllk olduu iin 1.5 yl 18 aya eittir.
rnek: 1,000,000 TL krediyi yllk %60 faiz oran ile 4 yl vadeli olarak alan bir iletme,
her yln sonunda o yla ilikin faizle birlikte, anaparann %25ini deyecektir.
Buna gre iletmenin ikinci yln sonunda demesi gereken tutar ka TLdir?
I. YIL 250,000 TL anapara + 1,000,000 x %60 = 850,000 TL

II. YIL 250,000 TL anapara + 750,000 x %60 = 700,000 TL
rnek: Bir banka 140,000 TL kredi isteyen mterisine yllk %25 faiz oranyla ve faiz
tutarn pein olarak kestikten sonra 113,750 TL demitir.
Bu ilemde sre ka aydr?
Faiz tutar 26,250 TLdir.

Faiz Gideri = Anapara x Faiz Oran x Vade
26,250 = 140,000 x %25 x Vade
Vade = 0.75
0.75 yl 9 aydr.
rnek: X iletmesi nominal deeri 20,000 TL, vadesi 15.06.2011 olan alacak senedi iin
yllk %40 reeskont faiz oran ile d iskonto yntemini kullanarak reeskont hesaplamtr.
Buna gre senedin 31.12.2010 tarihindeki tasarruf (pein) deeri katr?
D iskonto = Yazl (Nominal) Deer x (1 Faiz Oran x Vade)

D iskonto = 20,000 x (1 - %40 x 165/360)
D iskonto = 16,333.33 TL
145
rnek: Etiket fiyatnn %20 eksiine alnan bir mal, etiket fiyatnn %12 fazlasna satlyor.
Maliyet zerinden kr yzdesi katr?
Etiket fiyatna 100X diyelim. Satn alnma maliyeti 80X olsun. Sat fiyat 112Xtir.
Buna gre maliyet zerinden
80X %100 ise
112x katr?
Sonu 140tr. Yani maliyet zerinden %40 kr elde edilmitir.
rnek: %25 krla satlan bir mal, sat fiyat zerinden %10 indirim yaplarak 450 TLye
satlyor.
Bu maln al fiyat ka TLdir?
Al fiyat 100X olsun. %25 krla 125Xe satlm olsun. Sat fiyat zerinden ayrca %10
indirim yaplrsa 125X 12.5X = 112.5X bulunur ki bu da 450 TLdir.
112.5X = 450 TL ise
100X ka TLdir?
Sonu 400 TLdir.
rnek: Bir maln maliyeti zerinden %25 zarar edilirse, sat fiyat zerinden % ka zarar
edilir?
Maliyeti 100X olsun. 25X zarar edildiine gre 75Xten satlmtr.

Zarar / Sat Fiyat = 25X / 75X = %33 zarar.
rnek: Maliyeti 3,500 TL olan bir mal ka TLye satlrsa, sat fiyat zerinden %25 zarar
edilmi olur?
Maliyet 3,500 TL ise sat fiyat 3,500 X olsun.

Zarar / Sat Fiyat = X / (3,500 X) = %25 ise X = 700 TLdir. Sat fiyat ise
3,500 700 = 2,800 TLdir.
146

Genel Muhasebe Ders Notları

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Genel Muhasebe Ders Notları

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

FiNANSAL MUHASEBE

nsz (mutlaka okuyunuz)

Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar

Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar

Dnem Sonu lemleri

Mali Tablolar Analizi (Finansal Analiz)

Ticari Aritmetik (Finans Matematii)

Ka tr muhasebe vardr? Bunlar nelerdir?

Genel, Maliyet ve Ynetim Muhasebelerini aklaynz.

Muhasebenin ilevleri nelerdir, ksaca aklaynz.

Muhasebenin temel kavramlar nelerdir? Ksaca aklaynz.

ift tarafl kayt esas kiilik kavram ile ilikilidir.

Muhasebe kavramlar zerine zel not:

En fazla hata yaplacak kavramlar dnemsellik, tutarllk, ihtiyatllk ve zn nceliidir. Bu

KPSS 2006 Sorusu:

Temel finansal tablolar nelerdir?

Bilano nedir? Blmleri nelerdir? Blmlerini ve bilano zelliklerini ksaca

Borlar: nc kiilerden alnm ve geri denecek olan kaynaklar bu ksmda

III. KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR

II. DURAN VARLIKLAR

IV. UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR

Gelir tablosu nedir? Ksaca aklaynz.

Hesap nedir? Ka eit muhasebe hesab vardr? Bunlar aklaynz.

Aktifi dzenleyici hesaplar nelerdir?

VERLEN EKLER ve DEME EMRLER (-)

299 BRKM AMORTSMANLAR (-)

(!) Aktifi dzenleyici ve pasifi dzenleyici hesaplar ezberlemeniz nerilmez. Tm hesaplar

Pasifi dzenleyici hesaplar nelerdir?

ERTELENM FNANSAL KRALAMA BORLANMA MALYETLER (-)

KPSS 2010 Sorusu:

Yant: B ve C seeneklerinde karl kelimesi geiyor. Bu yzden aktif dzenleyici

Vergi kanunlarmza gre kanunen kabul edilmeyen giderler nelerdir?

zsermaye/rtl sermaye zerinden denen veya hesaplanan faizler

Tekdzen Hesap Plan (THP) nedir? Ksaca aklaynz.

Hesap kodlar nasl yorumlanr?

Madde nedir? Trleri nelerdir? Aklaynz.

Muhasebe fileri neledir? Aklaynz.

Bilinmesi Gereken nemi pular

Tm aktif hesaplar (dnen ve duran varlklar) dzenleyici hesaplar dnda iletmeye

Tm pasif hesaplar (ksa ve uzun vadeli kaynaklar ile z kaynaklar) dzenleyici

Muhasebeyi renirken balarda ok zorlanrsnz. Daha sonra kolay gelmeye balar.

100 KASA 10,000

Muhasebede sorular zerken pratik bir ekilde hesaplamalar yapabilirsiniz.

101 ALINAN EKLER

Vadeli mevduat hesab

102 BANKALAR 35,000

Vadesiz mevduat hesab

103 VERLEN EKLER ve DEME EMRLER (-)

153 TCAR MALLAR 100,000

103 VER EK v D EM 30,000

320 BOR SEN 30,000

108 DER HAZIR DEERLER

770 GEN YN GD 700

110 HSSE SENETLER

111 ZEL KESM TAHVL, SENET VE BONOLARI

111 Z KES TAH, SEN v BON 200,000

380 GEL AY AT GEL 1,000

102 BANKALAR 218,000

380 GEL AY AT GEL 5,000

112 KAM KES TAH, SEN v BON 200,000

380 GEL AY AT GEL 15,000

102 BANKALAR 72,000

118 DER MENKUL KIYMETLER

102 BANKALAR 36,000