TERMODNAMK

Enerji ve madde arasndaki ilikiyi

inceler

Termodinamikte bir organizma, bir hcre veya birbiri ile reaksiyona

giren iki madde, sistem olarak tanmlanr.
Bir sistem, bir evre iinde yer almaktadr.
Sistem ve evrenin ikisi birlikte de evreni olutururlar.
evre
sistem

Evren

Sistem; termodinamikte, fiziksel ve

kimyasal
olaylarn
gereklemekte
olduu belirli snrlar iindeki madde
topluluuna denir.
evre; sistemin durumu zerine etki
yapabilen,sistemle
temas
halinde
bulunan ve sistemi evreleyen ortamdr.

Sistemler;

Yaltlm sistem; hacim, ktle ve enerji

deimez
madde

evre

enerji

Sistemler;

Kapal sistem; evre ile yalnzca enerji

al-verii yapar
madde

evre

enerji

Sistemler;

Ak sistem; madde ve enerji al-verii

yapabilirler.

madde

enerji

evre

Sre-1

Sre; sistemde oluan ve herhangi bir

deiime neden olan olaydr.
Sistemle evre arasndaki enerji al-verii son
bulduunda sre dengeye ulam demektir.
Sistem termodinamik durumunu
termodinamik deikenlerinin bir/birkann
deimesiyle deitirebilir.

Sre-2

Bu deiimler;

Dnml sreler ve
Dnmsz sreler
olarak 2 ye ayrlrlar.

Sre-3

Dnml sre(daima dengede kalr)

Buz

(00C)

Su

(00C)

Dnmsz sre
Canlnn doup, bymesi ve sonunda
lmesi,
Tersi mmkn deil.

Termodinamik

lgi alanlar
-

Basn
Hacim
Is
Kimyasal Bileim

lgi alanna girmeyenler

Zaman
Reaksiyon mekanizmas
Reaksiyonun nasl
olutuu

Termodinamik zmlemede, sistemin toplam enerjisini

oluturan deiik enerji biimlerini makroskopik ve

mikroskopik olarak iki gurupta ele almak yararl olur.

Makroskopik enerji, sistemin tmnn bir d

referans noktasna gre sahip olduu enerjidir, kinetik
ve potansiyel enerji gibi.
Mikroskopik enerji ise, sistemin molekl yaps ve
molekl hareketliliiyle ilgilidir ve d referans
noktalarndan bamszdr.

ISI KAPASTES

Is kapasitesi C birim ktle bana s miktarnn (Q)

scaklk deiimi Tye blm olarak adlandrlr.

C
eklindedir.

Q
m T

Cv
T

Is

Yaltm

Sabit hacimde s kapasitesi

Sabit hacimde tutulan bir malzemeye (kat, sv veya gaz) s

verilmektedir. Bu durumda s kapasitesi Cv adn alr. Verilen
s malzemenin i enerjisinin, E artmasna neden olur.
(Sisteme verilen enerji, sistemin i enerjisinin artmasnda
kullanlr)
Bu durumda denklem;

mC v T

Sistem elemanlarnn sahip olduu

kinetik enerjinin toplam Enerji olarak
adlandrlr.(E)

Cp

Is

Sabit basnta s kapasitesi

Sabit basnta tutulan bir malzemeye (kat, sv veya gaz)

s verilsin. Bu durumda llen sl kapasite Cp olarak
adlandrlr. Verilen s malzemenin i enerjisinin artmasnn
yan sra arln kaldrlmasn da salar. Dolaysyla PV ii
de yaplm olur. Bu durumda:

P V

mC p T

Termodinamiin Birinci Yasas

Termodinamiin birinci kanunu veya

dier adyla enerjinin korunumu ilkesi
enerjinin deiik biimleri arasndaki
ilikileri ve genel olarak enerji
etkileimlerini incelemek iin salam bir
temel oluturur.

Kapal sistem olarak tanmlanan, belirli snrlar

iinde bulunan sabit bir ktle iin
termodinamiin birinci yasas veya enerjinin
korunumu ilkesi aadaki gibi
ifadelendirilebilir:

Q, sistem snrlarndan net s geiini;

W, deiik biimleri kapsayan net ii;
E, sistemdeki toplam enerji deiimini ifade
eder.

Termodinamiin birinci yasas deneysel

gzlemlere dayanarak, enerjinin var
veya yok edilemeyeceini, ancak bir
biimden dierine dnebileceini
vurgular.

Q; Sistemin evreden ald veya verdii enerji kcal, kjoule

E; Sistemdeki i enerji deiiklii
E=E2-E1

W; Sistemin yapt i
Bir sisteme dardan Q kadar s enerjisi verdiimizde bunun bir
ksm i enerjisini arttrrken bir ksm da sisteme i yaptrr.

E W

Biyokimyasal reaksiyonlarda (P sbt)

W=P. V
V= V2 V1

Q= E + P. V
H=E+P.V(entalpi)

ENTALP
Entalpi (H), enerji ile ilikili bir durum fonksiyonudur.
Durum fonksiyonu; Herhangi bir termodinamik sistemin

enerji deiiklii sistemim ilk ve son durumuna baldr.

Sistemin son durumuna hangi hzla ve nasl geldiinin bir
nemi yoktur.

Entalpi deiiklii ( H),

Sistemin volm art veya volm azalmasndan
baka i yaplmazsa

Entalpi deiiklii ( H),

evreden alnan veya evreye verilen s miktardr.

1- evreden s alarak gerekleen olaylar ENDOTERMK reaksiyonlar

2- evreye s vererek gerekleen olaylar ise EKZOTERMK reaksiyonlardr

Entalpi deiiminin belirlenmesi

1- Bomba kalorimetreleri ile

llebilirler,
2-Standart entalpi deiikliklerinden
hesaplanabilirler.

Bomba Kalorimetresi-1

Bomba Kalorimetresi-2

Vcudumuzda kullanlan besin maddeleri

oksitlendiklerinde enerji aa karrlar.
Besin maddelerinin oksitlenme entalpileri
bomba kalorimetreleri ile llebilir.
Karbonhidratlarn ve yalarn O2le
yaklmas kalorimetre ile llebilecek
deerler elde edilir.

Hess Yasas

Bir reaksiyon birden fazla basamakta

gerekleiyorsa reaksiyonun entalpi deiimi, her
basamaktaki entalpi deiiminin toplamna eittir.
Bu olay HESS yasas olarak bilinir.
Entalpi deiikliklerinin toplanabilme zelliidir.
H= H(rnler)- H(reaktanlar)

H= H(rnler)- H(reaktanlar)

H<0

H>0

sistem s kaybeder(ekzotermik reak.)

sistem s kazanr(endotermik reak.)

Termodinamiin ikinci yasas

Entropi
Reaksiyonlar oluurken bazlarnn endotermik, bazlarnn ise
ekzotermik olduunu tespit ettik.
Reaksiyonlardan bazlarnn olumas iin uyar gerekirken,
bazlarnn balamas iin uyarya gerek yoktur yani
kendiliindendir.
rnein
1-0oCdaki buzun oda scaklnda erimesi iin herhangi bir
uyarya gerek yok, H>0
2- Ntrleme reaksiyonlar H<0
3- deal gazn balonlar aras geii H=0

3-

H=0

Bir ynde kendiliinden (spontan) olan olaylar dier ynde

spontan deildirler.
Doada kendiliinden olan olaylar genelde enerji kaybyla
sonulanrlar.
Spontanlk sistemlerin dzenleri ile ilgilidir.

Termodinamiin ikinci yasas

Kendiliinden gerekleen herhangi bir
srete sistem ve evrenin total entropisi artar.
Evren
kanlmaz olarak
dzenli durumdan
daha dzensiz
duruma gider.

S- Entropi;
Madde ve enerjinin
dzensizlik halinin bir
lsdr.
Doada kendi halinde
braklan her eyin
entropisi artar.

Entropi

Geliigzellik/Danklk entropi ile ifade edilir.

S = S(son) - S(ilk)

Bir maddenin Sv hali, kat haline gre daha yksek

entropiye sahiptir.
Bir maddenin gaz hali, sv haline gre daha yksek
entropiye sahiptir.
Scaklk ykseldike maddenin entropisi ykselir.
Bir kimyasal reaksiyonda gaz molekllerin says artka
entropi artar.

Entropi
Entropi deiimi enerji boyutuna sahiptir

S, entropideki deime miktar,

Q; s enerjisindeki deime,
T; mutlak scaklk

Q
T

Entropi; Bir termodinamik durumun dzensizliinin ls olan

termodinamik deikendir. Sistemin her termodinamik durumunun
bir durumunun bir entropisi vardr.
Birden fazla alt birimden oluan bir sistemin entropisi, basit olarak alt
sistemlerin entropilerinin toplamdr.
S(evren)= S(sistem) + S(evre)
Entropi deiimi srecin nitelii hakknda bilgi verir.

Entropi
Entropi deiimi srecin nitelii hakknda
bilgi verir.

S = 0 dnml,

S> 0 dnmsz,

S <0 olanaksz.

SERBEST ENERJ
Q
Q

p v

Termodinamiin 1. yasas

T S

Termodinamiin 2. yasas

p v T S
p v T S 0
T S

SERBEST ENERJ-(Gibbs Enerjisi)

SERBEST ENERJ

Bir kimyasal reaksiyonun yn ve ne kadar devam

edecei, reaksiyon srasnda iki faktrn ne derece
deieceine baldr. Bunlar, entalpi ( H, reaksiyona
girenlerin ve rnlerin s ieriklerindeki deiimlerin
lsdr) ve entropi ( S, reaksiyona girenlerin ve
rnlerin geliigzellii ve dzensizliindeki deiimin
lsdr.
Bu termodinamik birimlerin hibirisi kendi bana bir
kimyasal reaksiyonun yazld ynde spontan olarak
ilerleyip ilerlemeyeceini saptamak iin yeterli deildir.
Ancak, matematiksel olarak birletirildiklerinde entalpi ve
entropi nc bir birimi, serbest reaksiyonunun spontan
olarak ilerleyecei yn tahmin eden serbest enerjiyi
tanmlamak iin kullanlabilir.

SERBEST ENERJ DEM

Serbest enerjideki deiim 2 ekilde olabilir.

1- G (Serbest Enerji Deiimi)
Daha geneldir. , nk serbest enerjideki deiimi ve
bylece rnlerin ve reaktanlarn belirli
konsantrasyonlarnda reaksiyonun ynn tahmin eder.
2- G (Standart Serbest Enerji Deiimi)
rnler ve reaktanlar 1 mol/l iken olan enerji deiimidir.
[Standart durumda reaktanlar veya rnlerin
konsantrasyonu 1 mol/l olmasna ramen, protonlarn
konsantrasyonunun 10-7 mol/l olduu -ki bu pH= 7 dirkabul edilir].

G iareti reaksiyonun ynn

tahmin eder

Serbest enerjideki deiim, G, sabit bir s ve

basnta reaksiyonun ynnn tahmini iin
kullanlabilir.
A B

Eer G negatif bir say ise,

net bir enerji kayb vardr ve
reaksiyon spontan olarak
yazld ynde ilerler yani
A,
B'ye
evrilir.
Reaksiyonun
ekzergonik
olduu sylenir.

Eer G pozitif bir say

ise, net bir enerji kazanc
vardr ve reaksiyon
spontan olarak B'den A'ya
ilerlemez . Reaksiyonun
endergonik olduu
sylenir ve reaksiyonun
B'den A'ya ilerleyebilmesi
iin sisteme mutlaka enerji
eklemek gerekir.

G= O ise, reaktanlar denge halindedir.

Bir reaksiyon, spontan olarak ilerliyorsa yani serbest
enerji kaybediliyorsa reaksiyon, G sfra ulancaya ve
denge kuruluncaya kadar devam eder.

SERBEST ENERJ
Tepkimenin ynn yada gerekleebilirliini belirleyen
ve i iin deerlendirilebilen enerji eklidir.

G=0 Denge durumu

G<0 Serbest enerjide azalma
Kendiliinden gerekleebilirlii

G>0 Olayn olumas iin saysal deer olarak

serbest enerjiye ihtiyac olduunu gsterir.

1. H<0, S>0, G<0

olduunda

reaksiyon btn scaklklarda kendiliinden oluur.

2. H>0, S<0, G>0

Reaksiyon hibir scaklkta kendiliinden olumaz,

3. H<0, S<0, G<0

reaksiyon dk scaklklarda kendiinden oluur,
yksek scaklklarda pozitif ve ters ynde spontan

4. H>0, S>0, G<0

yksek scaklklarda negatif ve yazld ynde spontan.

Serbest Enerji ve Denge Katsays

A
A

B
B

B
A

K>1 ise B maddesi tepkime rn olarak gerekleebilir.

K=1 ise A=B olur. A maddesinin yars B maddesine dner.
K<1 ise yeterince A maddesinden B dnm olmaz.
G negatif () ise reaksiyon rnlere doru (saa doru)
spontan olarak gerekleir.

K Denge katsays, tpk serbest enerji

deiimi ( G) gibi tepkimenin
gerekleebilirliinin gstergesidir.
Bir tepkimenin

G ile K arasndaki iliki

G= G0 + RT lnK
G0=- RT ln K
G0=- 2,3RT log K

K>1 G<0; negatif () ise reaksiyon rnlere

doru (saa doru) spontan olarak gerekleir,
reaksiyon ekzergoniktir
K=1 G=0; Reaksiyon dengededir.
K<1 G>0 , pozitiftir, reaksiyon yazld ekilde
soldan saa doru kendiliinden ilerlemez ( G>0)
ve reaksiyon endergoniktir.

Termodinamiin biyolojik srelerdeki

nemi

1- Birok biyolojik enerji dnm, kimyasal reaksiyonlar

izleyen molekller arasnda yeniden bir enerji dalm sonucu
oluur.
2- Biyolojik fonksiyon, organizasyonu oluturmak iin kullanlan
enerjiyle ilikilidir.
3-Termodinamie gre; kendi haline braklan bir sistem
maksimum bir entropi durumuna doru yol alr.
Canl, olduka karmak ve dzenli bir duruma doru geliir.
Doal termodinamik gidi ynne ters ynde etki eden, sisteme
edeer enerjinin girmesidir.(Gne enerjisi)

BYOENERJETK
Canl sistemde; enerji iletilmelerini, enerji
akmlarn ve enerjinin oluturduu
sreleri inceleyen bilim dalna
biyoenerjetik ad verilir.

BYOENERJETK

Btn canllar varlklarn srdrebilmek

iin 3 tip i yapmak zorundadrlar ve
bunun iin enerjiye ihtiyalar vardr.
1- Biyosentez,
2- Ozmotik i,
3- Mekanik i

Biyolojik enerji akmlar

Besinlerin oksitlenmesi sonucu ortaya kan enerjiden

i yapmak iin yararlanrz. Bu enerjinin ne kadarnn
dorudan ie dntrlecei sz konusu metabolik
yolun verimliliine baldr.
Spontan Olaylar; Serbest enerji deiiklii i
yapmakta kullanlabilecek enerji miktarnn teorik
maksimum deerini belirtir,
Spontan Olmayan Olaylar; yapmak iin sisteme
dardan salanmas gereken minimum enerji
miktardr.

Biyosentezi amac, canlnn ihtiyac olan kendine

zg karmak molekllerin yaplmasdr.

CO2, NH4 ve su gibi basit molekllerden

karmak moleklleri sentezleyebilen canllar,
ototrof canllar dr.

FOTOSENTEZN TERMODNAMK ZELLKLER

Fotosentezde enerji gneten elde edilir ve enerji glikoza yklenir.

6CO2

6H 2O

C6 H 12O6

6O2

G=686 kcal/mol (Yksek serbest en. )

H=673 kcal/mol

S=-43,6 kcal/mol (entropi )

(1mol glikoz iin 686 kcal gne enerjisinden harcanyor)

Heterotrofik Canllar, besleyici molekllerin yklmas

vastasyla bir kimyasal formdan serbest enerji elde
ederler ve besin molekllerinin yaklma sreci
solunum olarak adlandrlr.

Solunum
C6 H 12O6

6O2

6CO2

G=-686 kcal/mol

H= -673 kcal/mol
S=+43,6 kcal/mol

6H 2O

Biyolojik Enerji Akm

Biyolojik Enerji Akm

Balca 3 aamada gerekleir;
1-Gne Enerjisi,
2- ATP molekllerinin oluumunda
3- ATP ieriinin eitli biyolojik ilerde
kullanlmasnda

ADP ile Pitan oluturulan ATP, daha sonra

kimyasal enerjisinin bir ksmn
-metabolik ara maddeler ve kk n
maddelerden makromolekllerin sentezi,
-konsantrasyon gradientine kar membranlarn
bir tarafndan dier tarafna maddelerin tanmas

-mekanik hareket gibi endergonik sreler iin

kullanr.

Canl hcredeki
reaksiyonlar
Canl hcredeki reaksiyonlarn ou, be
genel kategoriden birine uyar:
Fonksiyonel grup transferi
Oksidasyon-redksiyon
Bir veya daha fazla karbon atomu evresindeki ba
yapsnn yeniden dzenlenmesi
C C balarn oluturan veya ykan reaksiyonlar
Bir molekl su kyla iki molekln kondensasyonu
reaksiyonlar

Canl hcrede pH=7 dolaylarnda

ATP moleklndeki her fosfat
grubu(-) ykldr. ATP 4(-) yke
sahiptir. Bu nedenle canl hcrede
anyon eklinde ok az bulunur ve
genel olarak Mg ile kompleks yapar.

https://eapbiofield.wikispaces.com/

ATP hcrelere enerji veren reaksiyonlarla, enerji harcayan reaksiyonlar

balayan ortak ara bileiktir.

ATP nin negatifliinin nedenleri ve nemi

1- Hcrede suyun ntral ancak polar

ortamnda ATP moleklnn 3 fosfat grubu
proton ayrmasyla 4(-) yk tar.
Elektronegatiflik nitelik- ATP hidrolizinin
enerjetiini belirler.
Hidroliz sonucu oluan rnler elektronegatif
ykleri nedeniyle birleme eilimi
gstermezler.

2- ATP hidrolizinin Gnin yksek negatif

deerinin nemli bir nedeni ise tepkime
rnlerinin ADP ve fosfatn olanakl olan
en dk enerji seviyesinde
olmasndandr.

Bu balara yksek enerjili fosfat balar

denmesinin nedeni?????
G=-7,3 kcal/mol
Tepkimeye giren fosfat trevinin
hidrolizi sonucu kimyasal i gcndeki
deimedir.

Oksijenli Solunum 3 Kademede Gerekleir

Glikoliz Evresi
Krebs Devri
Oksidatif Fosforilasyon Evresi (ETS)

sitoplazma

Mitekondri
matriksi

Mitekondri
zar

Elektron Transport Zinciri

Elektromotif g

Her elektron vericisinin bir elektron

verme gc yada eilimi, alcsnnda
elektronlara ynelik bir ilginlii vardr.
Bir elektron vericisinin elektron verme
gc, elektromotif g yada redoks
potansiyeli denir.

Elektronlarn iletimi enerji salan bir olaydr.

Bu srete serbest enerjideki deime redoks
potansiyeli ile dorudan orantldr.

n.F.

E0- Elektron tayclar arasndaki redoks pot

n- aktarlan elektron says
F- Faraday katsays

Bir glikoz moleklnn oksitlenmesi

sonucu 12 e- ifti solunum zinciri
yolu ile O2 ne aktarlr ve 624
kcal/mol enerji elde edilir.

Elektron transport zinciri

mitokondri i zarndadr ve
vcutta farkl yaktlardan elde
edilen elektronlarn oksijene
iletilmelerindeki son ortak yoldur.
Elektron trasportu ve oksidatif
fosforilasyon ile ATP sentezi
vcudun mitokondri tayan tm
hcrelerinde srekli oluur.

Elektron
transport
zincirinin
komponentleri i zarda yerlemitir. D
zar birok iyonun ve kk molekln
serbeste
geiini
salayan
porlar
(gzenekler)
tamasna
ramen,
mitokondri i zar H+, Na+, K+ da dahil
olmak zere kk iyonlarn ouna,
ATP, ADP, pirvat gibi kk molekllere
ve mitokondri fonksiyonu iin nemli
olan
dier
metabolitlere
geirgen
olmayan zellemi bir yapdr.

ATP sentetaz kompleksleri

Bu protein kompleksleri i
membran
partiklleri
olarak adlandrlrlar ve
mitokondri i zarnn i
yzeyine balanmlardr.
Mitokondri
matriksine
doru
uzanan
kreler
eklinde grlrler.

Elektron tayclar ;
NAD, FAD , sitokromlar, kinonlar ve flavoproteinlerdir..

NAD, FAD , kinonlar Hem elektron, hem proton (H+) tarlar

Sitokromlar

Sadece elektron taycsdrlar.

Aktarm srasnda protonlar hcre dna kar, OH- lar hcre iinde
kalr. Bylece membrann d ksmen pozitif ii ise ksmen negatif ykl
olur. Burada bir membranda bir iyon gradienti oluur. Bu bir enerji
oluumu salar. Tpk bir pil gibi art ve eksi iyonlarn zt kutuplardaki
etkileimi sonucu membran enerjili bir hal alr ve bu enerjili hal ATP
sentezi iin kullanlr.

Protonlarn membran
dna kmas ve
membrann bu iyon
gradienti sonucu
enerjili bir hal almas
olayna
PMG(proton motif g)
denir.

Hcre dndaki protonlarn tekrar

hcre iine girmesi gerekir.
Protonlar ykl olduu iin zel
tama proteinleriyle hcre iine
alnrlar. Bu zel protein ATPase
enzimi ve bu enzimin F0 F1
komponentleridir. ATPase enzimleri
hcre membranna gml
durumdadr..

PROTON MOTIVE G LE ENERJ ELDES

NADH + H+ gibi Hidrojen tayclar
hidrojen atomlar 2e- ve 2H+ ayrlr.
e- ETS ile tanr.
H+ (protonlar) hcre dna pompalanr.
Bylece hafif asidik bir hcre membran
yzeyi oluur.
ETSde tanan e-lar son e- alcsna
( O2 solunumda O2 ) aktarlr.
Eer O2 H2O
indirgenecekse,reaksiyonu tamamlamak
iin sitoplazmadan H+ ihtiyac vardr.
Bu protonlar suyun hidrolizinde
salanr.
( H2O H+ + OH- )

PROTON MOTIVE G LE ENERJ ELDES

H+in O2 indirgenmede
kullanlmas ve H+ nn ETS ile
dar atlmas sitoplazmik zarn
i tarafnda OH- birikimine
neden olur. Kk olmalarna
karn H+ ve OH- ykl olmalar
nedeniyle membandan kolayca
geemez. Sonuta denge
kendiliinden oluamaz.

Sonuta sitoplazmik membrann iki taraf arasnda bir

PH GRADENT ve membrana kar bir
ELEKTROKMYASAL POTANSYEL oluur. Sitoplazmik
membrann i taraf ( - ) negatif alkali sitoplazmik
membrann d taraf ( + ) pozitif asidik olur.
Bu pH gradienti ve elektrokimyasal potansiyel bir pil
gibi enerji barndrmaktadr. Bu elektriksel enerji ise
hcre tarafndan kullanlr ve depolanr.
Pildeki enerjitik durum elektromotive g
membranda ise proton motive g olarak ifade edilir.

Canllarn ATP Hidrolizine

baml olarak
1- Biyosentez,
2- Ozmotik i,
3- Mekanik i,
yaparlar.

Biyosentezin Termodinamik zellikleri

1- Kk ve basit bileiklerden, byk ve

karmak makromolekllerin sentez edildii
biyosentez reaksiyonlarnda entropi azalr.
2-Biyosentez reaksiyonlarnda yeralan
reaktantlar standart konsantrasyonlarnda
deil seyreltik zeltileri halinde bulunurlar.
Ters ynde gerekleme eilimindedirler.
Ortak ara bileik kullanm ilkesine uyarlar.

Enerjetik adan partikller membran 2

farkl biimde geebilir,
1- Pasif iletim,
2- Aktif iletim.

Biyoenerjetik ilkeleri ile iletim

Maddenin 2 blme arasnda younluk farkn ortadan
kaldrmas ve olayn kendiliinden olumas beklenir.

S
E
G

Pasif iletimin olumas

Blmeler arasnda bir younluk farknn oluumuna

yol aacak bir iletim

S
E
G
Aktif iletim