TΑ

Α Ν Τ Ι Β Ι Ο Τ Ι Κ Α 
ΓΕΝΙΚΑ  (Α)

Κρίναμε σκόπιμο να αναφέρουμε στην εργασία αυτή

εκείνα που αφορούν στην χρήση των αντιβιοτικών. Όπως
είναι γνωστό το θέμα των αντιβιοτικών είναι αρκετά
δύσκολο για τον κλινικό γιατρό ο οποίος πάντα πρέπει να
ανατρέχει στις απόψεις των ειδικών, οι οποίες όμως
αναθεωρούνται πολύ γρήγορα και έτσι ότι ισχύει σήμερα
μπορεί πολύ σύντομα να αλλάξει μετά από νέες μελέτες.
Είναι γνωστό ότι οι παθογόνοι εν γένει οργανισμοί
αλλάζουν συμπεριφορά μετά από μακρόχρονη και ενίοτε
αλόγιστη χρήση των αντιβιοτικών. Μεταλασσόμενοι δε
καθίστανται ανθεκτικοί.Έτσι ενώ ήταν ευαίσθητοι κατ’
αρχήν
ή σε κάποιο
ά αντιβιοτικό,
β ό ανάπτυξαν
ά ξ αντίσταση
ί στη
συνέχεια με αποτέλεσμα να απαιτείται η ανακάλυψη νέων
αντιβιοτικών ισχυρότερων και ίσως «εξυπνότερων» για
την προστασία του ανθρώπου ή την θεραπεία από
διάφορες ασθένειες.
Η χειρουργική κλινική του 3ου Νοσοκομείου ΙΚΑ
θεώρησε καλό να παρουσιάσει ότι ισχύει μέχρι σήμερα
αναφορικά με τα ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ στη χειρουργική πράξη, με
την βοήθεια του χειρουργού της κλινικής και της ΜΑΦ του
Νοσοκομείου μας κ. Σαλή Ηλία
Ηλία..
Η προσπάθεια αυτή θα ολοκληρωθεί σε δύο ενότητες.
Α) Περί αντιοβιοτικών γενικά και Β) Τα αντιβιοτικά στη
Χειρουργική πράξη.

Dr. Γρηγ. Θ. Λακιώτης

Χειρουργός -Δ/ντής
Χειρουργικής κλινικής 3ου Νοσ. ΙΚΑ
 ΤΑ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ
ΔΙΑΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΣΕ:
¾Μικροβιοστατικά
¾Μ β ό
¾Μικροβιοκτόνα
¾Ευρέος φάσματος
¾Στενού φάσματος

ΤΑ Β-ΛΑΚΤΑΜΙΚΑ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ
χαρακτηρίζονται από την παρουσία
του
Β -λακταμικού δακτυλίου στο μόριό
τους
Τέτοια είναι οι:
¾Πενικιλίνες
¾Κεφαλοσπορίνες
¾Μονοβακτάμες
¾Καρβαπενέμες
 ΠΕΝΙΚΙΛΛΙΝΕΣ

Φυσικές (βενζυλοπενικιλλίνη ή πενικιλλίνη G,

G
φαινοξυμεθυλοπενικιλλίνη ή πενικιλλίνη V)
Το αντιμικροβιακό τους φάσμα είναι:
¾ Gram
G θ
θετικοίί κόκκοι
ό ((σταφυλόκοκκος,
ό
πνευμονιόκοκκος, β-αιμολυτικός στρεπτόκοκκος)
¾ Αναερόβιοι κόκκοι (πεπτόκοκκοι,
πεπτοστεπτόκοκκοι)
¾ Kλωστηρίδια (τετάτου,
(τετάτου αεριογόνου γάγγραινας)
¾ Κορυνοβακτηρίδιο της διφθερίτιδας
¾ Ναϊσέριες, τρεπονήματα, αντινομύκης
¾ Gram αρνητικά αναερόβια βακτηρίδια (πλην του
B Fragilis)
B.

ΠΕΝΙΚΙΛΛΙΝΕΣ ΣΤΕΝΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ

¾ Βενζυλοπενικιλλίνη (πενικιλίνη G)
¾ Φαινοξυμεθυλική (πενικιλίνη V)
¾ Αντισταφυλλοκκικές (Μεθικιλλίνη,
Οξακιλλίνη, Δικλοξακιλλίνη,
Φλουκλοξακιλλίνη).
Το αντιμικροβιακό τους φάσμα είναι πολύ στενό
και αφορά κυρίως τον σταφυλόκοκκο aureus και
σε μικρότερο βαθμό τους υπόλοιπους
σταφυλόκοκκους..
 ΠΕΝΙΚΙΛΛΙΝΕΣ ΕΥΡΕΟΣ
ΦΑΣΜΑΤΟΣ

¾ Αμπικιλλίνη, Αμοξυκιλλίνη (έχουν το φάσμα της

πενικιλίνης – Haemophilus infleuenzae, E. Coli,
Proteus Mirebilis, Salmonella sp, Shigella,
py
Campylobacter, , enterococcus sp,
p, Listeria
monocytogenes)

¾ Αντιψευδομοναδικές πενικιλλίνες: Καρμπενικιλλίνη,

Timentin Τικαρσιλλίνη,
Τικαρσιλλίνη Αζλοκιλλίνη
Αζλοκιλλίνη, Πιπερακιλλίνη
(το φάσμα τους περιλαμβάνει κυρίως την
ψευδομονάδα.
Οι νεότερες δρουν και κατά των εντεροβακτηριακών,
του αιμόφιλου
ό και μερικώς
ώ κατά ά του B.
B Fragilis).
F ili )

ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
ΠΕΝΙΚΙΛΛΙΝΩΝ

¾ Αλλεργία
¾ Γαστρεντερικές διαταραχές
¾ Ηπατοτοξικότητα
¾ Ηλεκτρολυτικές διαταραχές
¾ Διαταραχές από το ΚΝΣ
¾ Νευροτοξικότητα
 ΤΡΟΠΟΣ ΔΡΑΣΗΣ Β-ΛΑΚΤΑΜΩΝ

¾ Αναστέλλουν τηη σύνθεση η του κυτταρικού

ρ
τοιχώματος των μικροβίων
¾ Είναι μικροβιοκτόνα
¾ Δρουν στη φάση πολ /σμού των μικροβίων
¾ Για να δράσουν πρέπει:
α) να ενωθούν με τις πενικιλλινοδεσμευτικές
πρωτεΐνες,
β) να έχουν σωστή συγκέντρωση στο σημείο δράσης

Η ΑΝΤΟΧΗ ΣΤΙΣ Β-ΛΑΚΤΑΜΕΣ

οφειλεται:
¾ Παραγωγή β -λακταμασών
¾ Απώλεια της συγγένειας με τις
πενικιλλοδεσμευτικές πρωτεΐνες
¾ Ελάττωση
Ελά της δ
διαπερατότητας
ό του κυτταρικού
ύ
τοιχώματος

ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ ΤΩΝ Β
Β-ΛΑΚΤΑΜΑΣΩΝ
ΛΑΚΤΑΜΑΣΩΝ

¾ Αμπικιλλίνη + σουλμπακτάμη (Begalin)

¾ Αμοξυκιλλίνη + κλαβουλανικό (Augmentin)
¾ Τικαρσιλλίνη
Τ ί + κλαβουλανικό
ό (Ti
(Timentin)
i )
¾ Πιπερακιλλίνη + ταζομπακτάμη (Tazocin)
 ΚΕΦΑΛΟΣΠΟΡΙΝΕΣ
Κατατάσσονται σε 4 γ
γενεές
ς που
διαφέρουν μεταξύ τους:
Š Στο φάσμα
Š Στη σταθερότητα τους έναντι των
β- λακταμασών
Š Στη φαρμακοκινητική

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΕΦΑΛΟΣΠΟΡΙΝΩΝ

Š Δεν δρουν στους εντεροκόκκους

Š Προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις
Š Μηχανισμός δράσης όμοιος με των
πενικιλινών
Š Δεν διαπερνούν τον αιματοεγκεφαλικό
φραγμό εκτός από την 3η γενεά
Š Είναι ασφαλή σε υψηλές δόσεις
 ΑΝΤΙΜIΚΡΟΒΙΑΚΟ ΦΑΣΜΑ ΚΕΦΑΛΟΣΠΟΡΙΝΩΝ
πρώτης γενεάς
Š Σταφυλόκοκκος aureus και epidermitis πλην
ανθεκτικών στην μεθικιλλίνη στελεχών
Š Streptococcus spp (πλην των εντεροκόκκων
Š E. Coli, Klebsiella pneumoniac, Proteus mirabilis
Š Αναερόβια πλην του B. Fragilis

ΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΟ ΦΑΣΜΑ
ΚΕΦΑΛΟΣΠΟΡΙΝΩΝ
δεύτερης γενεάς

Š Μικρότερη δράση στα Gram θετικά

Š Μεγαλύτερη δράση στα Gram αρνητικά
περιλαμβανομένων των E. Coli, K. pneumonie,
P. mirabilis
Š Η κεφαμανδόλη δρα ιδιαίτερα στους αιμόφιλο
και enterobacter
Š Η κεφοξιτίνη είναι δραστική έναντι του B.
Fragilis
 ΑΝΤΙΜIΚΡΟΒΙΑΚΟ ΦΑΣΜΑ
ΚΕΦΑΛΟΣΠΟΡΙΝΩΝ
τρίτης γενεάς

Š Μεγαλύτερη δράση στα Gram αρνητικά

βακτήρια
Š Pseudomonas aeruginosa
g
Š Providencia stuartii
Š Bacteroides fragilis
Š Η κεφοταξίμη δρα σε στελέχη Haemophilus
influenzac και Neisseria g
gonorrhoeae,, που
παράγουν β -λακταμάση

ΑΝΤΙΜIΚΡΟΒΙΑΚΟ ΦΑΣΜΑ
ΚΕΦΑΛΟΣΠΟΡΙΝΩΝ
τέταρτης γενεάς,
γενεάς,
Κεφεπίμη, που δρα σε:
Κεφεπίμη,

Š Gram αρνητικά
Š Gram θετικά (σταφυλόκοκκος aereus
ευαίσθητος στην μεθικιλλίνη, στρεπτόκοκκος
pneumoniae και στρεπτόκοκκος pyogenes)
Š Δεν δρα στους ανθεκτικούς στη μεθικιλλίνη
σταφυλόκοκκους
υλόκ κκ υ και
κ στο B.B Fragilis
F ilis
 ΜΟΝΟΜΠΑΚΤΑΜΕΣ

Είναι: Β -λακτάμες
λακτάμες με μονοκυκλική δομή.
δομή
Κύριος αντιπρόσωπος η Αζτρεονάμη
(AZACTAM).
Φάσμα: Ψευδομονάδα , Gram αρνητικά
β
βακτηρίδια.
ίδ
Δεν δρα στα Gram θετικά βακτηρίδια, στα
αναερόβια και στο acinetobacter.

ΚΑΡΒΑΠΕΝΕΜΕΣ
Ιμιπενέμη – Σιλαστατίνη (PRIMAXIN)
Μεροπενέμη
o Ευρύ αντιμικροβιακό φάσμα
o Αντοχή στις β -λακταμάσες
o Υδρολύονται από τις δισπεπτιδάσες του
νεφρού αντιμικροβιακό φάσμα
o Gram αρνητικά βακτηρίδια (πλην P.
Maltophilia, P. Cepacia)
o Gram θετικά βακτηρίδια (πλην των MRSA)
o Αναερόβια
o Παρουσιάζουν συνεργεία με τις
αμινογλυκοσίδες κατά της P. Aeruginosa
 Ενδείξεις χορήγησης

y Λοιμώξεις
μ ξ ς αναπνευστικού και
ουροποιητικού από νοσοκομειακά
μικρόβια

y Σηψαιμία από νοσοκομειακά μικρόβια

y Χειρουργικές λοιμώξεις κοιλίας

y Π
Πολυμικροβιακές
β έ λοιμώξεις
ώξ

y Γυναικολογικές λοιμώξεις

y Λοιμώξεις οστών και αρθρώσεων

y Λοιμώξεις δέρματος (αποστήματα,

ε ιμολυσμένα δερματικά έλκη και
επιμολυσμένα
τραύματα)
 ΑΜΙΝΟΓΛΥΚΟΣΙΔΕΣ

Γενταμυκίνη, Τομπραμυκίνη, Αμικασίνη,

Νετιλμικίνη - Μηχανισμός δράσης
9 Μικροβιοκτόνα. Αναστέλλουν την πρωτεϊνοσύνθεση
των βακτηριδίων
9 Σύνδεση με πρωτεΐνη του ριβοσώματος
9 Εσφαλμένη
Ε λ έ αναγνώριση
ώ πληροφοριών
λ ώ mRNARNA
9 Εκτροπή της παραγωγής λευκώματος
Αντιμικροβιακό φάσμα
9 Gram αρνητικά βακτηρίδια
9 Gram θετικούς κόκκους (κυρίως στον σταφυλόκοκκο
aereus)
9 Δεν δρουν κατά των αναεροβίων
9 Έχουν ισχυρή μετααντιβιοτική δράση
9 Έχουν συνεργική δράση με τα β-λακταμικά αντιβιοτικά

Κλινική χρήση
9 Νοσοκομειακή
μ ή πνευμονία
μ
9 Ουρολοιμώξεις
9 Μικροβιακή ενδοκαρδίτις
9 Ενδοκοιλιακές λοιμώξεις
9 Σηψαιμία
9 μ ξ ς σε ανοσοκατεσταλμένους
Λοιμώξεις μ ς ασθενείς
ς
9 Χειρουργική χημειοπροφύλαξη

Παρενέργειες
9 Νεφροτοξικότητα
9 Ωτοτοξικότητα
9 Νευρομυϊκή παράλυση
 ΛΙΝΚΟΣΑΜΙΔΕΣ
Λινκομυκίνη – Κλινταμυκίνη
Αναστέλλουν την πρωτεϊνική σύνθεση των
μικροβίων σε επίπεδο ριβοσωμάτων.
Το αντιμικροβιακό τους φάσμα περιλαμβάνει:
y Gram θετικά αερόβια βακτήρια
y Gram θετικούς αναερόβιους μικροοργανισμούς
y Gram αρνητικά αναερόβια βακτήρια

Κλινική χρήση
y Σταφυλοκοκκικές λοιμώξεις
y Στρεπτοκοκκικές
ρ ς λοιμώξεις
μ ξ ς
y Πνευμονία από εισρόφηση
y Οστεομυελίτιδα
y Αναερόβιες ενδοκοιλιακές λοιμώξεις
y Συνδυάζονται με μετρονιδαζόλη κατά του Β. Fragilis
και με ημισυνθετικές πενικιλίνες ή και με
αμινογλυκοσίδες επί μεικτών λοιμώξεων

Ανεπιθύμητες ενέργειες
ƒ Ερεθισμός του γαστρεντερικού
ƒ Ψευδομεμβρανώδης κολίτις
ƒ Αλλεργικές αντιδράσεις
ƒ Ηπατοτοξικότης
ƒ Ουδετεροπενία
 ΓΛΥΚΟΠΕΠΤΙΔΙΑ
Βανκομυκίνη – τεϊκοπλανίνη

Μηχανισμός δράσης
™Αναστολή της σύνθεσης του κυτταρικού
τοιχώματος
ώ
™Αναστολή της σύνθεσης RNA
™Επίδραση στην διαπερατότητα της κυτταρικής
μεμβράνης

Αντιμικροβιακό φάσμα – Κλινική χρήση

™ Gram + κόκκοι ((σταφυλόκοκκοι,
φ , εντερόκοκκοι,
ρ ,
πνευμονιόκοκκοι, διφθεροειδή)
™ Αναερόβια (κλωστηρίδια)
™ Σταφυλοκοκκικές λοιμώξεις
™ Ψευδομεμβρανώδης εντεροκολίτις

Παρενέργειες
™ Ωτοτοξικότητα
™ Νεφροτοξικότητα
™ Εξανθήματα
™ Θ μβ λ βί δ
Θρομβοφλεβίτιδα
™ Ερυθρότητα προσώπου
™ Αγγειοοίδημα - υπόταση
 ΣΤΡΕΠΤΟΓΡΑΜΙΝΕΣ 
Quinupristin/ dalfopristin (70:30)
Βακτηριοστατικές ουσίες κατά των Gram +
βακτηριδίων. 
Ο συνδυασμός τους έχει βακτηριοκτόνο και
παρατεταμένη μετα‐ αντιβιοτική δράση.
Τρόπος δράσης
ρ ς ρ ης
Αναστέλλουν την πρωτεϊνική σύνθεση των μικροβίων σε 
επίπεδο ριβοσώματος.
Αντιμικροβιακό φάσμα
¾ Gram + βακτήρια (S. aereus, S. epidermidis, 
Streptococcus pneumonie, Streptococcus   
pyogenes)
¾ Enterococcus feacium συμπεριλαμβανομένων και των 
Enterococcus feacium συμπεριλαμβανομένων και των
ανθεκτικών στην βανκομυκίνη στελεχών 
¾ Gram + αναερόβια βακτήρια 
¾ Listeria monocytogenes 
¾ Haemophilus influenzae 
H hil i fl
¾ N. meningitidis 
¾ Moraxella catarrhalis 
¾ Legionella pneumophi
Κλ
Κλινική χρήση
ή ή
¾ Νοσοκομειακή πνευμονία 
¾ Πνευμονία κοινότητας 
¾ Λοιμώξεις δέρματος και μαλακών μορίων 
¾ Μικροβιαιμία 
¾ Λοιμώξεις από εντερόκοκκο ανθεκτικό στην 
βανκομυκίνη 
 ΟΞΑΖΟΛΙΔΙΝΕΣ
Linezolid
Συνθετικές αντιμικροβιακές ουσίες, που
αναστέλλουν την πρωτεϊνοσύνθεση των
βακτηριδιακών κυττάρων.

Αντιμικροβιακό φάσμα
‰Gram + βακτήρια
‰Σταφυλόκοκκοι ανθεκτικοί στην μεθικιλλίνη
‰S. aereus ανθεκτικός στα γλυκοπεπτίδια
‰Εντερόκοκκοι feacalis και feacium ανθεκτικών
στην βανκομυκίνη
‰Α όβ
‰Αναερόβιοι μικροοργανισμοίί ((clostridium
l t idi
perfingens, C. dificile, peptostreptococcus spp,
B. Fragilis)

Κλινική χρήση
‰ Νοσοκομειακή πνευμονία
‰ Λοιμώξεις από εντερόκοκκο ανθεκτικό στην
βανκομυκίνη
μ ξ ς δέρματος
‰ Λοιμώξεις ρμ ς και μ
μαλακών μ
μορίων
ρ
‰ Πνευμονία κοινότητας
 ΜΕΤΡΟΝΙΔΑΖΟΛΗ
Mικροβιοκτόνο αντιβιοτικό για αναερόβιες
λοιμώξεις
¾Μηχανισμός δράσης
ς στο βακτηριακό
‰Είσοδος β ηρ κύτταρο
ρ μμε παθητική
η ή
διάχυση
‰Αναγωγή της νιτροομάδας
‰Αποσύνδεση των κλώνων του DNA

¾Αντιμικροβιακό φάσμα

‰ Αναερόβια μικρόβια
‰ Τριχομονάδες
‰ Ιστολυτική αμοιβάδα

¾Κλινική χρήση μετρονιδαζόλης

‰ Αναερόβιες λοιμώξεις κοιλίας και πυέλου

‰ Λοιμώξεις
Λ ώξ ΚΝΣ (συνδυασμός
( δ ό με πενικιλίνη)
λί )
‰ Λοιμώξεις οστών και αρθρώσεων
‰ Λοιμώξεις μαλακών μορίων
‰ Στοματικές
Σ έ και οδοντικές
δ έ λοιμώξεις
λ ώξ
‰ Ψευδομεμβρανώδης κολίτις
 ΚΙΝΟΛΟΝΕΣ

y Συνθετικά μικροβιοκτόνο αντιβιοτικά.

Μητρική ουσία: ναλιδιξικό οξύ
y Νορφλοξασίνη
y Σιπροφλυξοσίνη
y Περφλοξασίνη
y Οφλοξασίνη

Κοινά χαρακτηριστικά

„ Ευρύ μικροβιακό φάσμα

„ Μικροβιοκτόνος δράση
„ Αναστολή DNA – γυράσης Α
„ Ευρεία κατανομή στον οργανισμό (ούρα,
(ούρα
πτύελα, προστάτης, οστά, λευκοκύτταρα,
επιθήλιο γαστρεντερικού, σίελος)
„ Δεν παρουσιάζουν διασταυρούμενη αντοχή
„ Δεν διαταράσσουν την αναερόβια χλωρίδα
του εντέρου
 ΚΙΝΟΛΟΝΕΣ
Αντιμικροβιακό φάσμα
„ Εντεροβακτηριακά
„ S. aereus και S. epidermitis
p
„ Streptococcus pneumoniac
p και Streptococcus
p
pyogenes
„ Neisseria gonorrhoeae, neisseria
meningitidis
„ Άτυπα μικροβακτηρίδια
„ Εντεροπαθογόνα (σαλμονέλλα, σιγκέλλα, E.
Coli, campylobacter)

Kλινική χρήση κινολονών

„Λοιμώξεις ουροποιητικού
ουρο οιητικού (προστατίτις)
( ροστατίτις)
„ Λοιμώξεις αναπνευστικού
„ Εντερολοιμώξεις (σαλμονέλλα, σιγκέλλα)
„ Λοιμώξεις δέρματος και μαλακών μορίων
„ Λοιμώξεις οστών
 ΝΕΩΤΕΡΕΣ ΚΙΝΟΛΟΝΕΣ
Moxifloxacin – levofloxacin
► Έχουν:
Ισχυρή μικροβιοκτόνο δράση.
Καλές φαρμακοκινητικές και φαρμακοδυναμικές
ιδιότητες.
Υψηλή συγκέντρωση στην εστία λοίμωξης.
Πα εμ όδι η της γ
Παρεμπόδιση γρήγορης
ήγ ης ανά
ανάπτυξης
τυξης αντ
αντοχής.
χής

Αντιμικροβιακό φάσμα

► Gram + (σταφυλόκοκκοι aereus και epidermitis

ευαίσθητων και ανθεκτικών στην μεθικιλλίνη,
στρεπτόκοκκοι και πνευμονιόκοκκοι ανθεκτικοί στην
η, εντερόκοκκοι)
πενικιλίνη, ρ )
► Gram- με εξαίρεση την ψευδομονάδα
► Αναερόβια (είδη Bacteroides,
peptostreptococcus και clostridium)
► Άτυπα
Ά παθογόνα
θ ό
Κλινική χρήση
► Πνευμονία κοινότητας
► Έξαρση χρόνιας βρογχίτιδας
► Νοσοκομειακή πνευμονία
► Οξεία παραρρινοκολπίτιδα
► Λοιμώξεις ουροποιητικού
► Λοιμώξεις δέρματος και μαλακών μορίων
► Ενδοκοιλιακές λοιμώξεις
 ΣΟΥΛΦΟΝΑΜΙΔΕΣ

Ταξινόμηση σε δύο ομάδες:

™ Βραχείας και μέσης δράσης
¾σουλφασοξαζόλη
¾σουλφαμεθαζόλη

™ Μα
Μακράς
ράς δράσης
ρά ης
¾Σουλφαδιμεθοξίνη
¾Σουλφαμεταπυραζίνη
¾Σουλφαδοξίνη

9 με χρόνο ημίσειας ζωής από 35 ως 120 ώρες.

ώρες

Ορισμένες είναι δυσαπορρόφητες και

χρησιμοποιούνται μόνο στο γαστρεντερικό σύστημα.

Μηχανισμός δράσης

Είναι βακτηριοστατικά
Εί β ά και δρουν
δ με παρεμβολή
β λή στη
σύνθεση του φυλλικού οξέος των μικροβίων
 ΣΟΥΛΦΟΝΑΜΙΔΕΣ
Αντιμικροβιακό φάσμα
™ Gram θετικά – αρνητικά βακτήρια
™ Ακτινομήκυτες, χλαμύδια
™ Πλασμώδια, τοξόπλασμα gondii

Κλινική χρήση
-Χορήγηση per os και τοπικά
-καλή κατανομή στους ιστούς και ΕΝΥ
-Σε ουρολοιμώξεις, συστηματικές λοιμώξεις μαζί
με τριμεθοπρίμι,
τριμεθοπρίμι τοξοπλάσμωση
τοξοπλάσμωση, ελονοσία μαζί
με πυριμεθαμίνη
-Τοπικά σε οφθαλμικές λοιμώξεις, ερπητοειδή
δερματίτιδα και εγκαύματα.

Οι δυσαπορρόφητες σουλφοναμίδες
χορηγούνται σε:
™Ελκώδη κολίτιδα
™Νόσο Crohn
 ΤΕΤΡΑΚΥΚΛΙΝΕΣ

Τα πρώτα αντιβιοτικά ευρέος φάσματος.

Σήμερα η χρήση τους είναι περιορισμένη.

Διακρίνονται σε:
- βραχείας δράσης (τετρακυκλίνη, οξυτετρακ.)
- ενδιάμεσης δράσης (μεθακυκλίνη)
- μακράς δράσης (δοξυκυκλίνη, μινικυκλίνη)

Μηχανισμός δράσης

Αναστολή της πρωτεϊνοσύνθεσης στα

ριβοσώματα.

Αντιμικροβιακό φάσμα
• Gram + βακτήρια
• Στελέχη
Σ λέ σταφυλοκόκκου,
λ ό στρεπτοκόκκου
ό
ομάδας Α
• Ρυκέτσιες, χλαμύδια, μυκόπλασμα
• Campylobacter χολέρας,
χολέρας γονόκοκκος
 ΤΕΤΡΑΚΥΚΛΙΝΕΣ
Κλινική χρήση

Š Βακτήρια,
ήρ , βρουκέλλωση,
βρ η, βλεννόρροια
β ρρ
Š Χολέρα, χλαμύδια, ψιττάκωση
Š Σπειροχαίτες, τράχωμα, ρικετσιώσεις

Παρενέργειες

Δόντια: μόνιμη κίτρινη χρώση

Οστά: προσωρινή καθυστέρηση ανάπτυξης
οστών
Γαστρεντερικές διαταραχές
Αντιστρεπτή βλάβη αιθουσαίου νεύρου από την
μινοκλυκλίνη
Αύξηση πίεσης στο ΕΝΥ
Δευτερογενής λοιμώξεις Candida.
 ΑΝΤΙΜYKHTIAKA ΦΑΡΜΑΚΑ
y Πολυενικά αντιβιοτικά (νυστατίνη
αμφοτερικίνη)
y Φθοριοκυτοσίνη
y Γκρισεοφουλβίνη
y Ιμιδαζόλες τριαζόλες
Ιμιδαζόλες, τ ιαζόλες

Σπανιότερα ως αντιμυκητιακά φάρμακα

χρησιμοποιούνται
χρησιμοποιούνται:

y Σουλφοναμίδες (ιστοπλάσμωση)
y Ιωδιούχο κάλιο (σποροτρίχωση)
y Βενζοικό σαλικυλικό οξύ
Βενζοικό,
(δερματομυκητιάσεις)
ΠΟΛΥΕΝΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ
Αμφοτερικίνη Β, νυστατίνη

Μηχανισμός δράσης

Τα πολυεν.
Τ λυ αντ. αντιδρούν
δ ύ σαν οξέα
ξέ ή βάσεις,
βά
συνδέονται με τις στερόλες της
κυτταροπλασματικής μεμβράνης με τελικό
αποτέλεσμα τον θάνατο των μυκήτων από τη
λύση
ύ αυτής.
ή
 ΑΝΤΙΜYKHTIAKA ΦΑΡΜΑΚΑ
Αντιμικροβιακό φάσμα

¾ Candida,
Candida blastomyces
¾ Aspergillus, histoplasma
¾ Cryptococcus, sporothrix

Κλινική
ή χρήση
ή
Η νυστατίνη: χορηγείται τοπικά και από το
στόμα.
Παρεντερικά είναι πολύ τοξική.
Είναι αποτελεσματική στις μυκητιάσεις δέρματος
και βλεννογόνων (εντέρου, στόματος, κόλπου)

Η αμφοτερικίνη: χορηγείται μόνο παρεντερικά.

Για μείωση της τοξικότητας και παράταση
θεραπείας με αμφοτερικίνη πολλά υπόσχονται οι
μορφές με ενσωμάτωση σε λιποσώματα
(ambisome).
Παρενέργειες

Υπερευαισθησία, νεφροτοξικότητα,
ηπατοξικότητα, καρδιακή αρρυθμία,
θρομβοφλεβίτιδα, ηλεκτρολυτικές διαταραχές.
 5- ΦΘΟΡΙΟΚΥΤΟΣΙΝΗ
Μηχανισμός δράσης
Είσοδος στο κύτταρο, απαμίνωση και μετατροπή
σε παράγωγα που παραβλέπουν την σύνθεση
RNA και DNA των μυκήτων.

Αντιμικροβιακό φάσμα
Candida, Cryptococcus, Αspergillus

Κλ
Κλινική
ή χρήση
ή
Per os και iv. Διέρχεται τον αιματοεγκεφαλικό
φραγμό και το 90% αποβάλλεται αναλλοίωτη
από
ό τα νεφρά.ά
Χρειάζεται περιορισμός δοσολογίας σε ασθενείς
με νεφρική βλάβη.
Επειδή αναπτύσσει γρήγορα αντοχή χορηγείται
με αμφοτερικίνη όπου δρα συνεργικά.
Χρησιμοποιείται στις μηνιγγίτιδες από
μυκητιάσεις.
Κλινική χρήση
Σπανίως ηπατοξικότητα, γαστρεντερικές
διαταραχές, καταστολή του μυελού των οστών.
 ΑΝΤΟΧΗ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΒΙΩΝ ΣΤΑ
ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ
Η βακτηριακή αντοχή στα αντιβιοτικά σχετίζεται
με:
9 Την ευρεία και συχνά αλόγιστη χρήση
τους
9 Την βαρύτητα της λοίμωξης
9 Το είδος των λοιμώξεων και την
συχνότητα αυτών

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ
Η αντοχή
χή επέρχεται
ρχ κατόπιν μεταβολής
μ β ής τηςης δομής
μής
DNA του κυττάρου – μετάλλαξη ή μεταλλαγή.
Μετάλλαξη :
o Αλλαγή δομής του χρωμοσωματικού DNA
o Απόκτηση
ό εξωχρωμοσωματικού
ξ ύ DNA
DN
(αποτέλεσμα ανταλλαγής γενετικού υλικού)
Από βιοχημική άποψη η αντοχή μπορεί να
εκφράζεται με :
o Αλλαγή του βιολογικού στόχου δράσεως των
αντιβιοτικών
ρ γ γ ενζύμων
o Παραγωγή ζ μ που υδρολύουν
ρ
τροποποιούν ή παγιδεύουν τα αντιβιοτικά
o Ελαττωμένη κυτταρική διαπερατότητα
 Βαθμός αντοχής: - τύπου στρεπτομυκίνης
- τύπου πενικιλίνης

Η αντοχή είναι κωδικογραφημένη στο DNA.

DNA
Η μεταβίβαση της μπορεί να αφορά το
πλασμιδιακό ή χρωμοσωματικό DNA.

Υπάρχουν τρεις μηχανισμοί μεταβίβασης DNA:

¾ Σύζευξη
¾ Μεταγωγή
¾ Μεταμόρφωση
ΣΥΖΕΥΞΗ

Η μεταφορά του DNA γίνεται με τα πλασμίδια. Είναι ο

κυριότερος
υ ό μηχανισμός
η ό μεταβίβασης
βίβ η αντοχήςή στα κλινικά
λ ά
στελέχη. Αφορά συνήθως περισσότερα του ενός
αντιβιοτικά – πολλαπλή μεταβιβάσιμη αντοχή.
Τρόπος
ρόπος μεταβίβασης αντοχής στα Gram(
Gram(-)) βακτηρίδια –
κολοβακτηρίδια:
- Salmonella
- Shighella
- Pseudomonas
- Proteus mirabilis
- Klepsiella
- Δονάκιο χολέρας
Gram (-) κόκκοι: αιμόφιλος της γρίπης
Gram (+) κόκκοι: σταφυλόκοκκος
 ΜΕΤΑΓΩΓΗ

Μεταβίβαση γενετικού υλικού με

βακτηριοφάγους.
Δεν συμβάλει σημαντικά στην επίκτητη αντοχή
των μικροβίων.
μικροβίων

ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ

Μεταφορά χρωμοσωματικού DNA από ένα

κύτταρο στο άλλο.
Η ενσωμάτωση γίνεται μόνο από
α ό συγγενή
μικροοργανισμό.

Έχει παρατηρηθεί σε:

- πνευμονιόκοκκο
- χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο
- αιμόφιλος
ό ναισσέρια
έ
H. influenzae – H. parainfluenzac
 ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ
ΣΤΟΧΟΥ ΔΡΑΣΕΩΣ

Τα αντιβιοτικά συγκεντρώνονται στα σημεία

δράσεως αλλά λόγω
αλλαγής διαμόρφωσης των μικροβίων αυτά δεν
μπορούν να δράσουν.
Τυπικό παράδειγμα η αντοχή των βακτηριδίων
στις μακρολίδες και στην στρεπτομυκίνη λόγω
μεταβολής της δομής των ριβοσωμάτων.
Η αντοχή των σταφυλόκοκκων στη μεθικιλλίνη
οφείλεται στη μεταβολή των δεσμευτικών
πρωτεϊνών της πενικιλίνης.

ΕΛΑΤΤΩΜΕΝΗ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ
ΔΙΑΠΕΡΑΤΟΤΗΤΑ
Θεωρείται
ρ σαν αποφασιστικός
φ ς παράγων
ρ γ
ανάπτυξης αντοχής τα τελευταία χρόνια και
έχει σημασία μόνο για τα GRAM (-)
βακτηρίδια.
Αντοχή GRAM ((-)) βακτηριδίων σε υδρόφοβα
αντιβιοτικά:
• ερυθρομυκίνη, κλινταμυκίνη
• φουσιδικό οξύ, βανκομυκίνη
ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΩΝ

Η πλειονότητα των λοιμώξεων

αντιμετωπίζεται με ένα
αντιμικροβιακό φάρμακο, αλλά
υπάρχουν ενδείξεις για συνδυασμό
δύο ή περισσοτέρων φαρμάκων.
φαρμάκων

Όταν χρησιμοποιούνται τα
αντιβιοτικά
ά σε συνδυασμό
δ ό η δ
δράση
ά
τους μπορεί να είναι:
- αδιάφορη
- αθροιστική
- συνεργική
- ανταγωνιστική
 ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΥ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

¾ Σε πολυμικροβιακές λοιμώξεις όπως:

- εγκαύματα
- χρόνια πυελονεφρίτιδα
- βρογχιεκτασία
βρ γχ
- περιτονίτιδα
- ορισμένα εγκεφαλικά αποστήματα

¾ Για έναρξη θεραπείας σοβαρών λοιμώξεων

(μηνιγγίτιδας, σηψαιμίας), όταν δεν υπήρχε
αποτέλεσμα καλλιέργειας.

¾ Για επίτευξη
ξη συνεργικού
ργ αποτελέσματος
μ ς σε
λοιμώξεις που οφείλονται σε ανθεκτικά μικρόβια,
όπως σε ενδοκαρδίτιδα από εντερόκοκκο
(πενικ+αμινογλυκοσίδη), σε λοιμώξεις από
ψευδομονάδα (αντιψευδ. Πενικ
Πενικ+αμινογλυκοσίδη),
αμινογλυκοσίδη), σε
μυκητιάσεις (αμφοτερικίνη Β+5- φθόριοκυτοσίνη).

¾ Για ελάττωση της τοξικότητας όπως χορήγηση

μείγματος τριών σουρφοναμιδών για την αποφυγή
α οφυγή
κρυσταλλουρίας.

¾ Για πρόληψη ανάπτυξης ανθεκτικών στελεχών όπως

στη θεραπεία της φυματίωσης.
 ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΥ
ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΩΝ
Συνδυασμός αντιβιοτικών Μικροοργανισμοί

Πενικιλίνη G ή Βανκομυκίνη Είδη

– Αμυνογλυκοσίδη στρεπτόκοκκων
Ναφκιλλίνη ή Βανκομυκίνη – Είδη
Αμυνογλυκοσίδη στρεπτόκοκκων
Αμπικιλλίνη – Listeria –
Αμινογλυκοσίδη Εντερόκοκκος
Τικαρκιλλίνη ή Ψευδομονάδα
Πιπερακιλλίνη –
Αμυνογλυκοσίδη
Κεφαζολίνη
Κεφαζολί η– Klebsiella
Αμινογλυκοσίδη
Τικαρκιλλίνη – Acinetobacter
Αμινογλυκοσίδη
Ισονιαζίδη – Μυκοβακτηρίδιο
αιθαμβουτόλη ή
Ριφαμπικίνη