PONT Aloia

PLAN DE ORDENACIN
DOS RECURSOS NATURAIS
Parque Natural do Monte Aloia
Pontevedra, decembro de 2000
EQUIPO REDACTOR
DIRECCIN FACULTATIVA
Susana Torres Brabo
Xefa de Servicio de Medio Ambiente Natural de Pontevedra
Gonzalo Puerto Arribas
Director conservador do Parque Natural do Monte Aloia
EQUIPO REDACTOR
Miguel Lorenzo Fernndez
Francisco Arcos Fernndez
Patricia Planelles de Miguel
PORN Parque Natural Monte Aloia
NDICE
NDICE
INTRODUCCIN
1. Obxecto do Plan.....................................................................................v
2. mbito territorial................................................................................... vi
3. Antecedentes ......................................................................................... vi
4. Contido do Plan..................................................................................... vi
MEMORIA DESCRITIVA E XUSTIFICATIVA
INVENTARIO
Medio fsico
I.1. CLIMA ..................................................................................................1
I.1.1. Introduccin.........................................................................................1
I.1.2. Caracteres pluviomtricos .....................................................................1
I.1.3. Caracteres termomtricos ......................................................................2
I.1.4. Caracteres ombrotrmicos .....................................................................2
I.1.5. Clasificacins climticas.......................................................................4
I.2. XEOLOXA...........................................................................................6
I.2.1. Introduccin.........................................................................................6
I.2.2. Litoloxa ..............................................................................................6
I.2.3. Xeoloxa econmica .............................................................................7
I.3. XEOMORFOLOXA..............................................................................9
I.3.1. Introduccin.........................................................................................9
I.3.2. Unidades xeomorfolxicas....................................................................9
I.4. EDAFOLOXA .................................................................................... 11
I.4.1. Introduccin....................................................................................... 11
I.4.2. Solos naturais ..................................................................................... 12
I.4.3. Solos cultivados ................................................................................. 13
I.4.4. reas sen solos .................................................................................. 13
I.5. HIDROLOXA..................................................................................... 15
I.5.1. Introduccin....................................................................................... 15
I.5.2. Hidroloxa superficial......................................................................... 15
I.5.3. Hidroloxa subterrnea........................................................................ 17
I.6. VEXETACIN .................................................................................... 18
......................................................................................................................
I.6.1. Introduccin....................................................................................... 18
I.6.2. Unidades de vexetacin ...................................................................... 18
I.6.3. Especies endmic as, raras e ameazadas................................................ 27
I.7. FAUNA ............................................................................................... 29
I.7.1. Introduccin....................................................................................... 29
I.7.2. Caracterizacin dos hbitats presentes ................................................. 30
I.7.3. Descricin das comunidades faunsticas............................................... 32
I.7.4. Valoracin da fauna. Especies relevantes............................................. 37
ii
NDICE
I.7.5. Catlogo de fauna............................................................................... 42

I.8. PAISAXE............................................................................................. 52
I.8.1. Introduccin....................................................................................... 52
I.8.2. Unidades da paisaxe ........................................................................... 52
I.8.3. Calidade visual da paisaxe .................................................................. 53
I.9. RECURSOS CULTURAIS.................................................................... 55
I.9.1. Antecedentes histricos ...................................................................... 55
I.9.2. Patrimonio histrico-artstico .............................................................. 55
I.9.3. Elementos etnogrficos ....................................................................... 56
I.9.4. Edificios e construccins singulares..................................................... 56
I.9.5. Festas populares................................................................................. 57
Medio socioeconmico
I.10. RECURSOS DEMOGRFICOS......................................................... 58
I.10.1. Introduccin..................................................................................... 58
I.10.2. Densidade de poboacin ................................................................... 58
I.10.3. Dinmica demogrfica...................................................................... 59
I.10.4. Estructura da poboacin .................................................................... 60
I.11. O SISTEMA PRODUCTIVO .............................................................. 62
I.11.1. Introduccin..................................................................................... 62
I.11.2. A poboacin activa ........................................................................... 62
I.11.3. Anlise econmico sectorial.............................................................. 64
DIAGNSTICO
II.1. USOS DO SOLO E ACTIVIDADES.................................................... 72
II.1.1. Actividades extractivas...................................................................... 72
II.1.2. Actividades forestais ......................................................................... 72
II.1.3. Actividades agrcolas ........................................................................ 73
II.1.4. Actividades gandeiras........................................................................ 73
II.1.5. Urbanismo ........................................................................................ 74
II.1.6. Uso pblico ...................................................................................... 76
II.1.7. Outras actividades............................................................................. 78
II.2. SNTESE AMBIENTAL...................................................................... 79
II.2.1. Introduccin ..................................................................................... 79
II.2.2. Caracterizacin das unidades ambientais............................................. 79
II.3. DEGRADACINS E AMEAZAS........................................................ 87
II.3.1. Introduccin ..................................................................................... 87
II.3.2. Degradacins .................................................................................... 87
II.3.3. Ameazas........................................................................................... 88
II.4. SNTESE DO DIAGNSTICO............................................................ 91
II.4.1. Consideracins xerais ........................................................................ 91
II.4.2. Unidades de diagnstico.................................................................... 94
II.4.3. Relacin con outros espacios naturais ................................................. 98
iii
NDICE
MEMORIA DE ORDENACIN
III.1. CRITERIOS E OBXECTIVOS DE ORDENACIN ............................ 99
III.1.1. Criterios de ordenacin .................................................................... 99
III.1.2. Obxectivos de ordenacin............................................................... 100
III.2. ZONIFICACIN.............................................................................. 101
III.2.1. Criterios de zonificacin................................................................. 101
III.2.2. Delimitacin de zonas .................................................................... 102
PARTE DISPOSITIVA
IV.1. PROPOSTA DE INSTRUMENTACIN NORMATIVA ................... 105
1. Disposicins xerais................................................................................ 105
2. Directrices de ordenacin dos recursos naturais ....................................... 106
3. Normas xerais ....................................................................................... 110
4. Normas particulares............................................................................... 112
5. Rxime de avaliacin de impacto ambiental............................................ 116
6. Desenvolvemento do Plan...................................................................... 117
Anexo I. Bibliografa ................................................................................ 118

Anexo II. Cartografa ................................................................................ 121
iv
MEDIO FSICO / CLIMA
INTRODUCCIN
1. Obxecto do Plan
A Lei 4/1989, de 27 de marzo, de Conservacin dos Espacios Naturais e
da Flora e Fauna Silvestre, establece o marco xeral para a planificacin dos
recursos naturais na lia do seu aproveitamento sostible, sempre sobre a base
da conservacin, proteccin e mellora dos valores naturais propios do
territorio. Os Plans de Ordenacin dos Recursos Naturais (PORN) que en ela se
definen, constiten o instrumento bsico para una planificacin territorial
progresiva, que contemple os distintos graos de intensidade das actividades
humanas axeitados para cada zona do territorio, as como os graos de
proteccin, ou no seu caso rximes de proteccin, necesarios nalgunhas delas.
O presente PORN constite as o instrumento xeral de planificacin dos
recursos naturais e de desenvolvemento de actividades do Parque Natural do
Monte Aloia, e redactouse segundo as indicacins da Lei 4/1989, de 27 de
marzo, de Conservacin dos Espacios Naturais e da Flora e Fauna Silvestre.
Son obxectivos do presente Plan:
Delimita-lo mbito territorial obxecto de ordenacin.
Defini-lo estado de conservacin dos recursos naturais, ecosistemas

paisaxes, e prever a sa evolucin futura.
Elaborar un rxime xeral das limitacins que respecto dos usos e

actividades haxa que establecer en funcin da conservacin dos recursos
naturais e ecosistemas.
Promove-la aplicacin de medidas de conservacin, restauracin e

mellora dos recursos naturais que o precisen.
Establece-los criterios de referencia orientadores das polticas sectoriais

que inciden no mbito territorial obxecto de ordenacin.
MEDIO FSICO / CLIMA
2. mbito territorial
Correspndese cos lmites establecidos no Real Decreto 3160/1978, de 4
de decembro, sobre a declaracin do parque natural do Monte Aloia. Trtase de
738 ha., das cales 333 ha. pertencen entidade local menor de Pazos de Reis e
405 ha. comunidade vecial de montes de Rebordns.
3. Antecedentes
Os antecedentes de carcter normativo con que conta o mbito do Plan son
os seguintes:
Orden Ministerial de 5 de xuo de 1935, pola que se declara Monte Aloia

sitio natural de interese nacional.
Real Decreto 3160/1978, de 4 de setembro, sobre declaracin do parque

natural do Monte Aloia.
Orden de 21 de xaneiro de 1992, pola que establecese o rxime de

proteccin do parque natural do Monte Aloia (DOG n 39, de 26 de
febreiro de 1992).
Orden de 24 de setembro de 1997, pola que se regula a limitacin de paso

para os vehculos que circulan polo parque natural do Monte Aloia (DOG
n 196, de 10 de outubro de 1997). Correccin de erros da orden de 24 de
setembro (DOG n 209, de 29 de outubro de 1997).
4. Contido do Plan
O presente Plan de Ordenacin dos Recursos Naturais estructurouse do
seguinte xeito:
Memoria descritiva e xustificativa
Anlise do medio fsico
Anlise do medio socioeconmico
Diagnstico do medio
MEDIO FSICO / CLIMA
Memoria de ordenacin
Proposta de instrumentacin normativa
Cartografa
MEDIO FSICO / CLIMA
I.1. CLIMA
I.1.1. Introduccin
En xeral pdese afirmar que o clima a resultante da combinacin de tres
factores como son a latitude, a proximidade mar e o relevo. A proximidade
mar fai que se rexistren temperaturas superiores s esperadas nestas latitudes.
Esta accin favorable do mar debida influencia das borrascas atlnticas que
traen aire temperado e cargado de humidade pola corrente do Golfo.
A influencia atlntica patente en toda a zona litoral galega, se ben nas
Ras Baixas adquire un matiz mediterrneo, como o demostra o irregular
rxime pluviomtrico e o perodo de seca estival en relacin resto do ano. Na
comarca do Baixo Mio, onde emprzase mbito do Plan, a variabilidade ven
dada mis polas condicins orogrficas que pola distancia mar. Existen zonas
como a serra do Galieiro, onde a tendencia atlntica atenase.
Para a caracterizacin climtica do mbito do Plan tomouse como
referencia os datos aportados por Carballeira et al. (1983), en base estacin
meteorolxica (termopluviomtrica), emprazada no Monte Aloia a unha altura
de 400 m.s.n.m. Os datos termomtricos abarcan un perodo de 10 anos
mentres que os pluviomtricos alcanzan un perodo de 14 anos.
I.1.2. Caracteres pluviomtricos
A precipitacin anual media alcanza os 1.930 mm. A precipitacin mnima
coincide en xullo, o mes mis clido, con 39 mm. As mximas choivas
rexstranse en xaneiro con 278 mm, resultando a precipitacin media de
outubro a abril superior s 200 mm.
Rxime pluviomtrico. Estacin: Monte Aloia
MEDIO FSICO / CLIMA
278
215
218
127
138
93
39
67
109
179
221
246
anual
1930
I.1.3. Caracteres termomtricos

A temperatura media anual sitase nos 14,0 C, sendo agosto o mes mis
clido cunha media de 20,2 C, e resultando decembro o mes mis fro cunha
temperatura media que alcanza os 7,5 C.
A temperatura media das mnimas
diarias nos meses mis fros (decembro e xaneiro) sitase entre os 3,6 y 4,3 C,
mentres que a media das mximas temperaturas dos meses mis clidos (xullo
e agosto) sitase nos 25,3 C y 26,4 C.
A temperatura media mis alta das mximas absolutas presentase nos
meses de xullo e agosto, 35,0 C e 34,8 C, respectivamente. A media mis
baixa das mnimas absolutas dse en xaneiro con -0,6 C, alcanzando 0,2 C o
mes de decembro.
anual
8,4
9,6
11,0
13,1
15,9
18,2
19,8
20,2
18,7
15,2
9,8
7,5
14,0
tm
4,3
5,0
6,2
7,6
10,7
12,6
14,2
14,0
13,6
10,2
5,5
3,6
9,0
tM
12,5
14,3
15,8
18,6
21,1
23,9
25,3
26,4
23,8
20,2
14,2
11,4
19,0
Tm
-0,6
0,2
0,5
2,5
5,7
7,5
10,7
10,7
8,6
5,1
0,6
-0,2
4,3
TM
17,6
20,6
20,9
25,4
27,4
32,1
35,0
34,8
30,1
27,0
18,8
15,3
25,4
Rxime trmico (Monte Aloia). t: temperatura media; t m: t media das mnimas; tM: t media das mximas;
Tm: t media das mnimas absolutas; TM: t media das mximas absolutas.
I.1.4. Caracteres ombrotrmicos

Son os resultantes da interaccin entre pluviosidade e temperatura, polo
que proporcionan unha importante informacin desde o punto de vista
ecolxico. Un estudio grfico do rxime ombrotrmico dunha estacin
meteorolxica, pode ser obtido a partir do seu correspondente diagrama de
Gaussen.
MEDIO FSICO / CLIMA
Gaussen (1954) propn que se considere como mes seco aquel no que as
precipitacins (expresadas en l/m2 ) tean un valor menor que o dobre da
temperatura media mensual (en C). No diagrama elaborado para a estacin
considerada pdese observar como non presenta un mes seco, anda que o mes
de xullo encntrase no lmite do aceptado.
Diagrama de Gaussen (Monte Aloia)

T (C)
P (mm)
50
100
T (C)
P (mm)
40
75
30
50
20
25
10
0
E
O ndice de aridez proposto por De Martonne est representado polo

cociente Ia= P / T + 10, onde P= precipitacin anual media (mm) e T=
temperatura media anual (C). Este ndice tamn pdese expresar
mensualmente: ia= 12p / t + 10, onde p= precipitacin mensual media (mm) e
t= temperatura media mensual (C).
ndice de aridez. Estacin: Monte Aloia

Mes
Ind. aridez
Ia
182
131
125
65
64
40
16
27
46
85
133
169
81
De Martonne define a aridez, tanto a nivel anual como mensual, cando

ambos ndices adquiren valores inferiores a 20. Carballeira et al. (1983)
propoen para Galicia como nivel de aridez mensual valores inferiores a 10, xa
MEDIO FSICO / CLIMA
que o consideran mis prximo realidade.O valor mis baixo prodcese no

mes de xullo; a pesar de que est prximo, non alcanza o nivel esixido para
considerar que exista aridez durante este mes.
I.1.5. Clasificacins climticas
Clasificacin de Thornthwaite
Este autor ca combinacin de catro criterios que permiten clasificar o

clima, traduce a interpretacin dos valores do balance hdrico dunha estacin.
Os criterios utilizados son: o grao de humidade, a eficacia trmica, a variacin
estacional da humidade e a concentracin estival da eficacia trmica.
ndice de humidade (Ih):

Ih = 100 S/N, onde S = exceso hdrico anual
N = necesidade de auga anual (= E.T.P.).
ndice de aridez (Ia):
Ia = 100 D/N, onde D = dficit hdrico anual.
ndice hdrico anual (Iha):
Iha = Ih- 0,6 Ia; o resultado de relacionar os ndices anteriores, dando
menor peso Ia, xa que a falta de auga de precipitacin non significa que
a humidade do solo haxa alcanzado o punto mximo de marchitez.
ndice de concentracin estival da eficacia trmica (C):
C = E.T.P. estival/ E.T.P. anual x 100.
Estacin: Monte Aloia
Ih
Ia
Iha
Tipo climtico
150
11
143
48,3
A r B2 b4
Clasificacin de Allu
Este autor define unha rexin climtica determinada, polo estudio directo
da magnitude dos valores dos climodiagramas, para o cal elabora unha clave
MEDIO FSICO / CLIMA
dicotmica cos factores que, dentro do conxunto de valores sintticos, ten unha
significacin diferencial:
i = ndice de aridez segundo Gaussen (n de meses na que a precipitacin menor que o dobre
da temperatura, p < 2t).
P = precipitacin anual
t F = temperatura media do mes mis fro
Pe = precipitacin estival
h = altitude
c = intensidade da sequidade
Entre as subrexins fitoclimticas desta clasificacin, a correspondente

mbito do Plan a seguinte:
Estacin: Monte Aloia
Subrexin fitoclimatica
V (VI)
Atlntico Europeo
MEDIO FSICO / XEOLOXA
I.2. XEOLOXA
I.2.1. Introduccin
O mbito do Plan, enclavado na comarca do Baixo Mio, encntrase no
extremo suroccidental da provincia de Pontevedra, sobre un substrato
maioritariamente grantico correspondente s races da oroxnia Hercnica. Os
materiais de natureza metamrfica, que aparecen seguindo bandas de direccin
aproximada NO-SE, mostran a direccin principal desta macroestructura,
arrasada durante o Mesozoico.
As grandes formas do relevo da comarca, son producto de movementos
tectnicos a favor de fracturas en direccins aproximadamente perpendiculares,
N-S y E-O, tratndose probablemente de fracturas antigas reactivadas durante o
Terciario. Destaca entre elas a que deu lugar val principal do Mio no seu
tramo inferior, resultando anloga s que xeraron as Ras Baixas.
I.2.2. Litoloxa
A descricin dos tipos litolxicos presentes no mbito do Plan basanse na
memoria da Folla 04-12 (261) Tui, do Mapa Xeolxico Nacional editado polo
ITGE.
A zona e o seu entorno presenta un evidente predominio dos granitoides
relacionados con a oroxnia Hercnica, de composicin cida a intermedia, que
aparecen uns intruidos por outros.
I.2.2.1. Depsitos recentes. Cuaternario
Depsitos
coluviales.
Procedentes
de
derrubios
nas
ladeiras
mais
pronunciadas. Texturalmente mostran un dominio das texturas grosas anda que

con pobre clasificacin, e por tanto heteroxeneidade no tamao de gran, con
limos, areas e cantos de composicin variable segundo a rocha nai.
I.2.2.2. Rochas metamrficas
MEDIO FSICO / XEOLOXA
Paraneises. Trtase de gneises de biotita e plaxioclasa, con certa

variabilidade nos seus compoentes minerais e sa granulometra. Pola sa
riqueza en micas e plaxioclasa, cabe pensar que orixinronse a partir de
formacins de tipo grauwquico. Presentan intercalacins de para-anfibolitas,
en niveis lentexonares que non exceden os 3-4 m de potencia e dificilmente
superan os 100 m de lonxitude de afloramento. A sa composicin
basicamente hornblndica, con plaxioclasa e cuarzo.
I.2.2.3. Rochas gneas
Granitos alcalinos, de das micas pouco deformados. Constiten as rochas
mais abundantes da Folla de Tui (04-12), presntanse nun gran afloramento
que ocupa a parte centro-occidental da citada Folla. Aparece relacionado con
catro tipos de rochas: intruyen granodiorita precoz e as formacins
metasedimentarias dos Complexos Monteferro - O Rosal e Vigo-Tui, e son
intudos a sa vez polos granitos adamellticos de Pinzs.
Tense observado foliacins con direccin N-150-E anda que xeralmente
menos desenvoltas que nos granitos cataclsticos. Pdense observar diferentes
facies: granitos equigranulares de gran medio a groso (facies comn), granitos
porfiroides, granitos equigranulares de gran medio a fino e granitos
moscovticos.
I.2.3. Xeoloxa econmica
A explotacin de granitos de das micas pouco deformados mediante
canteiras, xa no se desenvolve na actualidade no mbito do Plan, pero s no seu
entorno mais inmediato.As canteiras existentes hasta tempos recentes en
Paredes encntranse na actualidade caducadas, polo que estase procedendo
seu selado e restauracin. Na vertente norte do cordal denominado Costa de
Oia existen canteiras en activo, anda que estas encntranse fora do Parque
Natural. En mbolos casos estas explotacins son de pouca envergadura e en
ningn caso comparables cas explotacins existentes en O Porrio.
10
MEDIO FSICO / XEOMORFOLOXA
I.3. XEOMORFOLOXA
I.3.1. Introduccin
O conxunto montaoso formado pola serra do Galieiro e o monte Aloia
constite unha superficie de aplanamento superior que estendese en direccin
NO-SE e que contrasta con a morfoloxa plana da depresin de Porrio-Tui.
Este relevo e o resultado do progresivo desmantelamento polo ro Mio e os
seus afluentes dos restos dunha chaira irregular fracturada (penichaira de
arrasamento da oroxnia Hercnica), emprazados a diferentes niveis. O grado
de desmantelamento das distintas zonas funcin dos materiais que afloran nas
mesmas.
Para a caracterizacin da estructura do relevo e a identificacin das
unidades xeomorfolxicas utilizouse en primeiro lugar o mapa topogrfico a
escala 1:5.000, para posteriormente realizar recorridos de campo co fin de
recoecer in situ observado na cartografa.
I.3.2. Unidades xeomorfolxicas
Tendo en conta os obxectivos da presente memoria e a escala de traballo
utilizada, parece axeitado clasificar o mbito do Plan en porcins do territorio
con caractersticas homoxneas que, ante un proceso de calquera natureza,
suponse que tern unha resposta uniforme. Estas unidades xeomorfolxicas
presentarn unhas caractersticas fisiogrficas particulares en funcin da
altitude, pendente, exposicin y elementos topogrficos particulares que
presenten.
I.3.2.1. Superficies culminantes
Trtase das zonas altas do mbito do Plan que constiten as divisorias de
augas entre as sub-concas hidrogrficas. Baixo este epgrafe incluiranse a
superficie superior do Monte Aloia e a divisoria chamada Costa de Oia,
situada no extremo NNE do Parque Natural.
11
MEDIO FSICO / XEOMORFOLOXA
Superficie superior do Monte Aloia

Trtase da zona amesatada por enriba dos 600 m que presenta pendentes
de suaves a moderadas e onde localzanse varios promontorios de natureza
grantica coecidos como penedos, onde emprzanse varios miradoiros.
Divisoria Costa de Oia
Constite un interfluvio con pendente lonxitudinal (NO-SE) e con escasa
dimensin transversal (<150 m), onde son frecuentes os afloramentos rochosos.
As formas que presenta son en xeral suaves e a sa altitude mxima acada os
495 m.
I.3.2.2. Ladeiras
Debido natureza do mbito do Plan, tratase da unidade mais estendida.
Son formas de forte pendente (chegan a superar o 60%) que presentan
irregularidades tanto lonxitudinalmente como no gradiente vertical. Inclen a
presencia de interfluvios e valgadas de pequeno tamao, as como rellanos.
Trtase de superficies propensas inestabilidade e que presentan abundantes
afloramentos rochosos.
12
MEDIO FSICO / EDAFOLOXA
I.4 EDAFOLOXA
I.4.1. Introduccin
O solo constite un recurso natural de primeiro orden, sendo ademais un
perfecto indicador das condicins do ecosistema, e imprescindible para o
home. A formacin dos solos un proceso lento, polo que son considerados un
recurso non renovable a escala temporal humana.
no dispoer de informacin edfica concreta do mbito do Plan, se
proceder a realizar unha caracterizacin edfica bsica, en funcin das
caractersticas deste estudio, tomando como referencia a Guitin et al. (1984), e
adaptando a nomenclatura clasificacin da FAO (FAO-UNESCO, 1990).
Cando se aborda un estudio de planificacin, o habitual clasificar o
territorio en solos naturais, dicir non agrcolas, e cultivados. Os solos das
repoboacins forestais tamn pdense considerar como naturais, sempre e
cando evolucionen positivamente e mentres as talas e sacas de madeira non
produzan un rexuvenecemento e unha involucin, polo cal a sa edafoxnese
acercarase mais dun solo cultivado ca dun natural. No caso do mbito do
PORN, os solos das repoboacins forestais consideraranse como solos naturais.
Cobertera (1993) establece dous tipos de edafoxnese que correspndense
co concepto de solos naturais e cultivados: 1) edafoxnese sen accins
antrpicas de rexuvenecemento, correspondentes a solos de evolucin natural;
e 2) edafoxnese con accins antrpicas de rexuvenecemento correspondentes
a solos cultivados e pratenses e forestais sobreexplotados.
No mbito do Plan e en funcin do concepto desenvolto no pargrafo
anterior, pdense establecer as seguintes reas: a) reas de solos naturais, b)
reas de solos cultivados, c) reas sen solos pero con cuberta natural (rochedos
granticos), y d) reas sen solos e sen cuberta natural (construccins, rede
viaria, canteiras e cauces fluviais).
13
I.4.2. Solos naturais

O solo nace e evoluciona a partir dun material orixinal inerte e dunha
materia orgnica, expostos accin do clima e da vexetacin. Este proceso de
evolucin, denominado edafoxnese, presenta fases de xuventude e de
madurez, longo das cales o material orixinal e orgnico transfrmanse. No
territorio que nos ocupa, a vexetacin natural foi profundamente transformada,
polo que a natureza do material inerte, o granito, e sa exposicin accin do
clima constitense como factores esenciais na formacin dos solos naturais.
En lias xerais os solos sobre rocas granticas non teen condicins
favorables para a produccin vexetal dun gran nmero de especies vexetais,
polo que s as plantas mais especializadas, menos esixentes en nutrientes e con
maior facilidade de arraigo nos solos de pouco espesor poden desenvolverse
axeitadamente. O elevado contido en minerais resistentes fai que nos solos
sobre rochas granticas predominen as texturas con baixo contido en arxila, o
que xunto escasa profundidade dos solos, a sa boa permeabilidade e a
topografa bastante accidentada, facilita a eliminacin da auga sendo rpida e
intensamente afectados pola seca estival.
Os solos derivados do granito se non estn protexidos por unha cuberta
vexetal espesa, son facilmente erosionables, o que orixina un intenso e
continuo rexuvenecemento da paisaxe. Esto explica que nas reas granticas
non aparezan solos moi evolucionados (rara vez hai verdadeiros horizontes B),
as como o forte impacto que ocasionan os incendios nestas zonas, onde
unicamente quedan rochas descuberto e solos de moi escasa profundidade:
Litosolos e Ranker (Macias, 1986).
Asociados s rochedos e as partes altas das ladeiras encntranse leptosoles
lticos, solos que s teen un horizonte A crico de menos de 10 cm de espesor
que descansa sobre a rocha continua e coherente de natureza grantica; e
leptosoles mbricos, solos que presentan un contacto ltico que limita o seu
espesor en profundidade a menos de 30 cm, e constitudos por un horizonte A
mbrico.
14
A media ladeira, os perfs someros dan paso a solos mais profundos,

debido a que comezan a producirse procesos de mobilizacin e acumulacin de
materiais procedentes de posicins mais elevadas. O aspecto do horizonte A
(normalmente mbrico) non e moi diferente do observado en posicins mais
elevadas, pero o seu maior espesor e a existencia de mesturas de fragmentos de
rocha e gravas soltas con partculas finas, permite recoecer a existencia dun
transporte de materias longo da ladeira e a sa acumulacin nas zonas
inferiores. En ocasins a rocha grantica sufre un proceso de alteracin intenso
que da lugar a un material de aspecto parecido orixinal pero brando e
facilmente penetrable polas races das plantas. Esta formacin o que se
coece vulgarmente como xabre grantico, que corresponde a un horizonte C
que pode chegar a ter varios metros de espesor, e que se incle nos regosoles
mbricos de perfil AC. Baixo a denominacin de regosoles mbricos tamn
encntranse solos que presentan acumulacins espesas de materiais similares
s do horizonte A mbrico que foron transportados a pequenas distancias e
acumulados en pequenos replanos das ladeiras.
Localizados en enclaves concretos do mbito del Plan, encntranse os
denominados cambisoles gleicos, solos restrinxidos a zonas prximas s cauces
fluviais ou depresins onde o nivel fretico elevado.
I.4.3. Solos cultivados
No mbito do Plan, a superficie ocupada polos cultivos agrcolas
relativamente reducida, ocupando determinados enclaves das partes baixas das
ladeiras do Monte Aloia. Trtase de cultivos tradicionais, denominados de
subsistencia, nos que predomina o cultivo do millo, a pataca, varias especies
hortcolas e a vide.
I.4.4. reas sen solos
Trtase de aquelas zonas onde non existe o medio edfico, xa sea de forma
natural, como o caso dos afloramentos granticos, que no mbito do Plan
localzanse nas zonas de cumio, nas crestas das divisorias e nas ladeiras mais
escarpadas; xa sea pola alteracin da cuberta edfica orixinal, como o caso
das construccins, rede viaria, instalacins deportivas e cursos fluviais.
15
16
MEDIO FSICO / HIDROLOXA
I.5. HIDROLOXA
I.5.1. Introduccin
O desenvolvemento hidrolxico est determinado por dous factores. Por
unha parte o carcter litolxico do conxunto do territorio estudiado,
configurado a grandes rasgos polas rochas gneas (materiais granticos) que
pola
sa natureza son materias de baixa permeabilidade, se ben localmente
sta pode aumentar segundo as influencias estructurais e foliacin, que

presentan ditos materiais. Por outra banda a climatoloxa outro factor a
considerar, xa que determinar as dispoibilidades hdricas da rea.
En lias xerais, dada a litoloxa presente, prodcese un predominio de
circulacin hidrulica en forma de escorrenta superficial, quedando a
escorrenta subterrnea moi limitada e condicionada pola fisuracin, diaclasado
e foliacin.
I.5.2. Hidroloxa superficial
A escorrenta superficial organizase no mbito do Plan en dous bacas
hidrogrficas denominadas Louro e O Rosal (Daz-Fierros et al., 1993), se ben
mbalas bacas son en realidade sub-bacas do denominado sistema Mio-Sil.
A rede fluvial est directamente condicionada polas caractersticas fisiogrficas
do territorio, situado nunha superficie superior de aplanamento como a serra
do Galieiro.
Esta rede fluvial est constituda por diversos regatos que nacen nas cotas
mais altas do macizo do Monte Aloia e que despois constitense nunha
autntica rede de drenaxe de todo o macizo. A baca do Louro, que drena a
parte setentrional e oriental do macizo, pertencen os regatos San Simn,
Deique y Rebordns, mentres que baca de O Rosal, que drena a parte suroccidental do macizo, pertencen os regatos Udencias-Tripes e Tabernas.
No mbito do Plan existen ademais varias charcas ou pequenas lagoas
formadas pola construccin de pequenos azudes nos leitos dos cursos fluviais;
o caso das pozas de Cabanas, Clavildo e Paredes. Tamn, son frecuentes a
17
nivel local as cunetas e pequenas depresins inundables temporalmente, que se

encontran condicionadas polo rxime de choivas imperante.
I.5.2.1. Parmetros hidrolxicos
Os parmetros hidrolxicos da zona, ante a falta de estacins de aforo nos
leitos afectados, pdense deducir dos datos existentes, augas abaixo, para o ro
Louro (Ro y Rodrguez, 1992). Se ben hai que sinalar que os datos desta forma
extrapolados teen un valor relativo xa que para realizalos debemos
partir
dunha homoxeneizacin que dista da realidade observada (por exemplo a

diferencia de precipitacin ou o comportamento dos materiais, sen entrar na
densidade da rede ou tipo e extensin da vexetacin existente).
3
300
cc Louro
250
P Aloia
200
1,5
150
100
0,5
cc
2,5
50
0
S
Fig. 4.1. Coeficiente de caudal do ro Louro e pluviosidade (mm) no Monte Aloia.
Na Fig. 4.1 presntanse conxuntamente o coeficiente de caudal do ro

Louro e os datos de pluviosidade correspondentes a estacin meteorolxica do
Monte Aloia. Como se pode observar existe un patrn parecido en mbolos
ndices anda que cun lixeiro desfase temporal. Os mximos valores de
pluviosidade no Monte Aloia danse entre os meses de outubro a marzo cun
pico diferenciado no mes de xaneiro, mentres que o mximo do coeficiente de
caudal do ro Louro prodcese en febreiro.
18
O alto valor de pluviosidade anual, 1930 mm, xa indica o importante

rxime de choivas que soporta o Monte Aloia, anda que no mes de xaneiro
cando acdanse os valores mximos, xa durante os meses de outono alcnzanse
valores de consideracin. Estes valores pluviomtricos xunto s caractersticas
fisiogrficas do mbito do Plan conducen a que se produza unha escorrenta
superficial moi elevada, as como un risco de avenidas en determinados
enclaves.
A ausencia de vexetacin natural e a acusada pendente en determinadas
ladeiras, xunto escorrenta superficial facilitan a accin dos procesos erosivos
que conducen a unha progresiva perda de solo.
I.5.3. Hidroloxa subterrnea
Como xa comentouse con anterioridade, pola sa natureza, as litoloxas
presentes na rea non favorecen o desenvolvemento de acuferos; estando estes
condicionados pola estructura e a fracturacin tectnica que xenera en elas
unha porosidade de carcter secundario, se ben o grao de fracturacin non tan
intenso como para constitur bos reservorios.
Localmente os mantos de alteracin in situ destas rochas granticas poden
albergar recursos de interese local. O seu aproveitamento levase a cabo
mediante calicatas e socavns para dar caudales de orden dos 0,5 l/s
xeralmente para abastecemento domstico.
19
MEDIO FSICO / VEXETACIN
I.6. VEXETACIN
I.6.1. Introduccin
A vexetacin supn un elemento estructural de primeiro orde determinar
as caractersticas espaciais dos ecosistemas e condiciona definitivamente
fauna e estructura da paisaxe. A cuberta vexetal do mbito do Plan o
resultado da combinacin dos aspectos xeomorfolxicos, litosolos, rochedos
granticos e pendentes, e os usos histricos do monte, entre os que hai que
destacar s incendios forestais, con a consecuente perda de cobertura vexetal.
Fundamentalmente,
cobertura
vexetal
actual
consecuencia
das
repoboacins con conferas efectuadas a principios do sculo XX, para paliar a

paisaxe desolada posterior s incendios sufridos polo Monte Aloia.
Desde un punto de vista corolxico, e seguindo as propostas de
sistematizacin bioxeogrfica perfilada nos traballos de Rivas-Martnez (1982,
1984, 1987) e Rivas-Martnez et al. (1990), o mbito do presente Plan atpase
no subsector Miense, sector Galaico-Portugus, provincia Cntabro-Atlntica,
na rexin Eurosiberiana.
A vexetacin potencial do territorio no que se localiza o mbito do Plan,
correspondese cunha carballeira acidfila colina galaico-portuguesa de Rusco
aculeati Quercetum roboris.
I.6.2. Unidades de vexetacin
Para caracterizar dunha forma xeral a vexetacin presente no mbito do
presente Plan, optouse por agrupar as distintas formacins vexetais presentes
en unidades de vexetacin bsicas, apoindonos na informacin existente na
actualidade, para o que consultronse diversos traballos, entre os que se
encontran: Lpez (1982), Silva-Pando et al. (1987), Silva-Pando y Rigueiro
(1992), y Blanco-Dios (1999).
I.6.2.1. Rochedos granticos
20
A presencia de abundantes afloramentos rochosos de natureza grantica

nos cumios, divisorias e gran parte das ladeiras do Parque Natural, propicia a
existencia de comunidades vexetais que se encontran adaptadas a las esixentes
condiciones ambientais dominantes nestes medios.
Nos litosolos de mnima potencia existentes nas fisuras dos rochedos,
localzanse un bo nmero de especies de pteridfitos, entre os que cabe
destacar a Asplenium billotii, Asplenium trichomanes subsp. trichomanes,
Asplenium
trichomanes
subsp.
quadrivalens,
Anogramma leptophylla,
Cystopteris viridula, Polypodium interjectum y Polypodium vulgare. Outras

especies caractersticas que colonizan estes medios habitando nas fisuras das
rochas son o endemismo do curso baixo do Mio e do Sil Dianthus laricifolius
subsp. caespitosifolius, Centaurea limbata, Sedum hirsutum, Umbilicus
rupestris, Festuca paniculata subsp. multispiculata e Ornithogalum broteroi.
I.6.2.2. Herbazales e pastizales
As especies de carcter teroftico, dicir, aquelas que son capaces de
completar todo o ciclo da sa existencia na estacin favorable, son as que
dominan estes medios.
Entre as especies caractersticas dos herbazales e pastizales terofticos
encntranse Moenchia erecta subsp. erecta, Silene scabriflora subsp.
scabriflora, Tolpis barbata, Sedum arenarium, Agrostis truncatula subsp.
commista, Aira praecox, Anthoxanthum aristatum subsp. aristatum, Vulpia
myuros, Stachys arvensis, Ornithopus compressus, Ornithopus pinnatus,
Ornithopus sativus, Trifolium cernuum, Trifolium glomeratum, Asterolinon
linum-stellatum, Aphanes australis e Sherardia arvensis.
En aqueles lugares onde o grao de humidade edfica e mais elevado
localzanse as ciperceas Carex leporina, Carex ovalis e Carex pilulifera
subsp. pilulifera, as como Luzula campestris e Veronica officinalis; mentres
que nos solos elevados de carcter higroturboso encntranse Gentiana
pneumonanthe.
21
Nos herbazales das beiras dos camios son frecuentes Silene gallica, Briza
maxima, Mentha suaveolens, Vicia sativa, Oxalis corymbosa, Oxalis pescapreae e Rumex bucephaloporus subsp. gallicus. En pastizales de carcter
esqueltico aparece Romulea clusiana, endemismo da Pennsula Ibrica.
I.6.2.3. Regatos e ribeiras fluviais
A vexetacin potencial destes ambientes est constituda por un substrato
arbreo dominado polo ameneiro (Alnus glutinosa), que forma as chamadas
ripisilvas, de gran importancia ecolxica debido a que regulan a temperatura
das augas e suxeitan as marxes dos leitos, impedindo a sa erosin durante as
avenidas. Sen embargo, no mbito do Parque Natural, a presencia de Alnus
glutinosa e mais ben escasa, encontrndose mais frecuentemente nas partes
baixas dos regatos, e resultando raro a medida que se ascende polas ladeiras.
Xunto co ameneiro no substrato arbreo, atpase o bidueiro (Betula alba
var. alba), abeleira (Corylus avellana) e salgueiro (Salix atrocinerea). No seu
caracterstico substrato herbceo, estas ripisilvas presentan s fentos (Athyrium
filix-femina, Blechnum spicant e Osmunda regalis) e s silvas (Rubus spp.), as
como a outras especies caractersticas das beiras dos regatos como Carex acuta
subsp. reuteriana, Epilobium obscurum, Molinia caerulea e Saxifraga
spathularis. Nos propios cursos de auga encntranse, entre outras, Callitriche
stagnalis, Scirpus fluitans, Montia fontana subsp. amporitana e Ranunculus
omiophyllus.
I.6.2.4. Pozas e lugares temporalmente anegados
No mbito do Plan existen varias pozas ou lagunazos formados pola
construccin de pequenos azudes nos leitos dos cursos fluviais; e o caso das
pozas de Cabanas, Clavildo e Paredes. Ademais, son frecuentes as cunetas e
pequenas
depresins
condicionadas
polo
inundables
rxime
de
temporalmente,
chuvias
que
imperante.
se
Nestes
encontran
medios
as
comunidades vexetais situaranse seguindo un gradiente definido polo nivel de

encharcamento do substrato, as como pola desecacin estival.
22
Nas pozas de Cabanas e Clavildo, onde as augas son permanentes a pesar

do descenso estival, encntranse especies caractersticas destes medios como
Baldellia alpestris e Myosotis secunda.
En depresins e cunetas onde o nivel da auga permanece case invariable
durante os meses de inverno, mentres que durante a poca estival experimenta
un forte descenso, instlase a comunidade caracterizada por Eleocharis
multicaulis. Tamn se atopan nestes ambientes Stellaria alsine y Saxifraga
lepismigea, as como Wahlenbergia hederacea.
Nas zonas con solos temporalmente encharcados sitase unha xunqueira
higrfila formado por especies vivaces hemicriptofticas, dominada por Juncus
effusus, e onde tamn se atopan Illecebrum verticillatum y Gamochaeta spicata
I.6.2.5. Mato
No mbito do Plan pdense diferenciar tres tipos xerais de vexetacin de
mato. Formacins de matogueiras densas, formacins de mato con abundantes
afloramentos rochosos e formacins de mato como sotobosque de formacins
arbreas. Se ben en lias xerais presentan a mesma composicin florstica,
matogueiras mixtas de uces e toxos que constiten as etapas de degradacin do
bosque potencial de carballos (Quercus robur) que presenta o territorio,
presentan claras diferencias en canto grao de cobertura.
As formacins densas, non moi abundantes no Parque Natural, estndense
polas ladeiras desprovistas de substrato arbreo ou con unha baixa cobertura de
rbores. Teen a sa orixe na profusin de incendios forestais, que propiciaron
a perpetuacin destas comunidades, evitando a evolucin hacia unha situacin
clmax. Presentan como especies dominantes s toxos (Ulex europaeus, Ulex
minor) e s uces (Erica cinerea, Erica umbellata). En determinadas zonas as
xestas (Cytisus striatus) substiten mato de uces e toxos, formando manchas
monoespecficas densas de porte medio (2-3 m.).
Nas zonas con abundantes afloramentos rochosos e desprovistas de
substrato arbreo, atpase unha comunidade de mato similar das formacins
densas, anda que en xeral con un porte menor. Esta formacin adptase a un
23
solo pouco profundo e a unhas condicins ambientais mais duras. Dominada

por matogueiras de uces e toxos (Ulex europaeus, U. minor, Erica cinerea, E.
umbellata) no que estn presentes as xaras (Cistus psilosepalus, Cistus
salviifolius e Halimium lasianthum subsp. alyssoides), Galium saxatile, as
como outros elementos da uceira atlntica como a ericcea Daboecia
cantabrica e as gramneas Agrostis curtisii e Pseudarrhenatherum longifolium.
Sobre diversas especies de mato frecuente atopar Cuscuta epithymum subsp.
epithymum.
Como sotobosque de formacins arbreas, bsicamente pieirais, atpanse
as comunidades de matorral mais extensas do mbito do Plan. Son formacins
de uces-toxos dominadas por Ulex europaeus, U. minor, Erica cinerea, Erica
umbellata, pero con presencia de Ulex micranthus, Genista triacanthos e de
carqueixa (Genista tridentata), as como das ericceas Calluna vulgaris e
Daboecia cantabrica, e das xaras Cistus psilosepalus e Cistus salviifolius.
Como substrato herbceo acompaando mato de uces-toxos atpase, entre
otras especies, o fento (Pteridium aquilinum), o narciso (Narcissus triandrus
subsp. triandrus), Asphodelus albus subsp. albus, Lithodora prostrata subsp.
prostrata, Arenaria montana, Simethis mattiazzi, Polygala vulgaris; e as
gramneas Agrostis curtisii e Arrhenatherum elatius subsp. elatius.
I.6.2.6. Formacins arbreas caducifolias
Inclense baixo este epgrafe as unidades de vexetacin constitudas por
arboredos de especies autctonas, que en xeral caracterzanse por non formar
nin sequera pequenos rodais, senn mais ben golpes de quercneas mesturados
con as extensas formacins de pieiros (Pinus pinaster).
Carballeiras
O que constite a vexetacin potencial do mbito do Plan, a carballeira de
Quercus robur, na actualidade encntrase limitada a reducidos arboredos mais
ou menos homoxneas, e a pes dispersos baio repoboacins de pieiro. En
xeral predominan os individuos novos, resultando escasos os exemplares
lonxevos. Non resulta raro atopar pes mesturados de Quercus robur e Q. suber;
e tamn, outras especies de leosas como Castanea sativa, Ilex aquifolium,
24
Arbutus unedo, Crataegus monogyna, Prunus spinosa e Pyrus cordata. O

estrato arbustivo medra en condicins mais ou menos sombras e hmidas,
contando ca presencia dos fentos Pteridium aquilinum, Dryopteris affinis e
Polypodium vulgare, as como a xilbarbeira (Ruscus aculeatus), os toxaiscarrasqueiras (Ulex europaeus, U. minor, Erica cinerea, E. umbellata); son
frecuentes tamn a hedra (Hedera helix) e as silvas (Rubus spp.).
Sobredos
Anda que a sobreira (Quercus suber) conta con unha notable presencia no
mbito do Parque Natural, unicamente en determinadas localizacins de
solaina forma pequenos arboredos mesturado con Quercus robur. En xeral
presntase como pes illados nas repoboacins de pieiros (Pinus pinaster), e
incluso nas de eucaliptos (Eucalyptus globulus).
I.6.2.7. Pieirais de repoboacin
Tratase de pieirais de Pinus pinaster, que a especie arbrea dominante
no Parque Natural e que ocupa aproximadamente 420 ha. sobre un total de 738
ha. Existen tamn algunhas manchas e pes illados de pieiro silvestre (Pinus
sylvestris) e pieiro insigne (Pinus radiata), que ocupan unha superficie
discreta.
En xeral trtase de masas con exemplares de porte adulto que presentan un
sotobosque dominado por toxais-carrasqueiras de Ulex europaeus, U. minor,
Erica cinerea e Erica umbellata.
I.6.2.8. Formacins arbreas exticas
Inclense
baixo
este
epgrafe
aquelas
formacins
dominadas
pola
presencia de rodais de conferas exticas de introduccin artificial, con porte

arbreo e alto grao de cobertura. O termo extico adptase aqu para definir
aquelas especies que se encontran fora do seu ambito bioxeogrfico ou
alonxados da sa rea de distribucin natural. A continuacin relacionanse as
especies que teen unha presencia significativa dentro do mbito do Plan.
O cedro de Oregn ou ciprs de Lawson (Chamaecyparis lawsoniana)
unha rbore sempreverde de porte xeralmente piramidal, que pertence familia
25
das cupresceas e que nos seus bosques naturais pode acadar os 60 m. de

altura. Orixinario do sudoeste de Oregn e noroeste de California utilizouse
para repoboar, xa que se reproduce facilmente por semente ou esquexe e medra
moi rpido. No mbito do Plan encntrase nas pozas de Cabanas e nas
proximidades da Casa Forestal.
As acacias (Acacia spp.) son leguminosas que teen a sa orixe en
Australia e Tasmania, e que introducronse en Europa polo seu valor
ornamental e polo seu crecemento rpido e capacidade de expansin. Entre as
que mostran unha presencia mais significativa no Parque Natural encntranse a
mimosa (Acacia dealbata), especie asilvestrada que forma bosquetes densos
nas zonas baixas do Parque, e a acacia negra (Acacia melanoxylon), distribuda
por distintos puntos do Parque. En Galicia localzanse nos pisos colino,
montano
baixo
hmido
hiperhmido,
mesomediterrneo
hmido,
considerndose como especies invasoras. Tamn encontrase no mbito do

Parque a falsa acacia (Robinia pseudoacacia), orixinaria da rexin atlntica de
Estados Unidos, que foi introducida en Europa polo seu valor ornamental e
forestal. En Galicia atpase asilvestrada soamente nos pisos colino hmido e
hiperhmido e montano baixo, mostrando certo carcter invasor pola sa
facilidade para producir rebrotes a partir das races.
Entre as conferas, est presente o pieiro insigne (Pinus radiata), especie
orixinaria de California que utilizouse para repoboacins no norte de Espaa
debido seu elevado valor forestal. No Parque Natural atpanse pes illados
mesturados con Pinus pinaster, as como un rodal de superficie discreta (<1
ha.). Existe no Parque un exemplar supervivente das plantacins efectuadas a
principios do sculo XX, e que est includo no Listado de rboles Singulares
de Espaa.
O abeto de Douglas ou pieiro de Oregn (Pseudotsuga menziesii) unha
pincea orixinaria da costa oeste de Amrica do Norte, que presenta unha copa
cnica e que en condicins naturais pode acadar os 60 m. de altura. Medra en
solos frescos e hmidos, preferentemente nos silceos, necesitando unha certa
humidade ambiental. unha rbore de crecemento rpido con un rendemento
26
en madeira superior de todas as conferas europeas. No mbito do Parque

Natural localizase un rodal de 2,6 ha. que ten pieiro de Oregn como
especie principal.
O cedro xapons (Cryptomeria japonica) unha taxodicea orixinaria do
Xapn e do sur da China que cultvase polo seu valor ornamental e forestal. No
Monte Aloia atpanse exemplares de notable talla na rea de San Xiao e nas
proximidades da casa forestal.
Orixinario do sur de Australia e Tasmania, o eucalipto (Eucalyptus
globulus) foi introducido polo seu valor forestal. No Parque Natural as
repoboacins de eucalipto ocupan aproximadamente 35 ha., en zonas de ladeira
con solo escaso e abundantes afloramentos granticos.
I.6.2.9. Vexetacin ruderal
Trtase de formacins vexetais que habitan en zonas alteradas polo home,
como bordes de camios, campos baldos, etc. Estes medios son ricos en
nitrxeno e caracterzanse por recibir una insolacin elevada, debido falta de
cobertura arbrea.
En zonas mais ou menos areosas e bordes de viales atpanse Echium
rosulatum, Myosotis discolor e Spergularia purpurea. As compostas estn
representadas por Artotheca calendula, Bellis perennis, Stellaria media,
Carduus asturicus, Chamaemelum nobile, Senecio sylvaticus, Senecio vulgaris,
Soliva pterosperma, tpica de lugares pisoteados, e Sonchus oleraceus.
As gramneas son boas expoentes de estes medios ruderais, entre outras
estn presentes Avena barbata, Briza maxima, Briza minor, Bromus diandrus,
Dactylis glomerata, Danthonia decumbens e Poa annua. Entre as leguminosas
pdense citar a Medicago minima, Medicago polymorpha, Trifolium
subterraneum e Vicia sativa. Outras plantas presentes son Fumaria muralis, a
amapola
(Papaver
rhoeas),
en
herbais
subnitrfilos
Rumex
acetosa;
Scrophularia scorodonia, o fiuncho (Foeniculum vulgare), Mentha suaveolens

e as ortigas (Urtica dioica e U. urens).
27
I.6.2.10. Campos e cultivos

Inclense en este apartado todas as superficies dedicadas a algn tipo de
labor, localizadas nas proximidades das zonas habitadas nas partes baixas do
Parque Natural. Trtase basicamente de cultivos tradicionais, caractersticos de
fondo de val, cunha distribucin en mosaico e en parcelas de pequena
extensin. Presentan un carcter marxinal en relacin superficie total do
Parque Natural.
O aproveitamento principal responde denominado policultivo de
subsistencia,
baseado
na
alternancia
de
cultivos
herbceos
dedicados
fundamentalmente autoconsumo. O mais usual e o cultivo da pataca, millo,

trigo e centeo, e incluso praderas de sega. Ocupando unha menor superficie
existen tamn cultivos de hortalizas, entre as que pdense destacar o repolo,
col, coliflor e remolacha.
28
I.6.3. Especies endmicas, raras e ameazadas

A falta de outros estudios florsticos, a continuacin aprtase o listado de
especies da flora do Parque Natural proposto por Blanco-Dios (1999), que
constite os valores florsticos mais destacados polo seu interese bioxeogrfico.
Na sa maiora correspndense con endemismos galaico-portugueses ou
ibricos.
Agrostis truncatula Parl. subsp. commista Charpin & Castroviejo

Endemismo do cuadrante noroccidental peninsular.
Anarrhinum duriminum (Brot.) Pers.
Endemismo do noroeste da Pennsula Ibrica.
Anemone trifolia L. Subsp. albida (Mariz) Ulbr.
Anthoxanthum amarum Brot.
Endemismo do cuadrante noroccidental da Pennsula Ibrica (Galicia e norte de Portugal).
Baldellia alpestris (Cosson) Vasc.
Endemismo do cuadrante noroccidental peninsular e Sistema Ibrico norte.
Carduus asturicus Franco
Endemismo do noroeste peninsular.
Carex acuta L. Subsp. reuteriana (Boiss.) Rivas-Martnez
Endemismo do noroeste da Pennsula Ibrica (Galicia, Len e norte de Portugal).
Centaurea limbata Hoffmanns & Link
Coyncia monensis (L.) Greuter & Burdet subsp. puberula (Pau) Leadlay
Endemismo do noroeste de Espaa e Portugal.
Dianthus laricifolius Boiss. & Reuter subsp. caespitosifolius (Planellas) Lanz
Endemismo galaico-luso do curso baixo dos ros Mio e Sil. Constite a cita mais occidental de este
taxon.
Echium rosulatum Lange
Endemismo de Portugal e noroeste de Espaa.
Erica occidentalis Merino
Especie descrita por MERINO (1906) nas faldas do monte Aloia, pero hoxe incluida na variabilidade
de Erica australis L.
Festuca paniculata (L.) Schinz & Thell subsp. multispiculata Rivas Ponce & Cebolla
Endemismo do occidente da Pennsula Ibrica, de distribucin dispersa e todava mal coecida. Esta
cita do monte Aloia a terceira para Galicia e a primeira para a provincia de Pontevedra.
29
Genista triacanthos Brot.

Endemismo do oeste da Pennsula Ibrica e noroeste de Africa.
Gentiana pneumonanthe L. var. aloyana Merino
MERINO (1906) describe esta variedad da cumbre do monte Aloia, hoxe incluida na variabilidade da
propia especie.
Halimium lasianthum (Lam.) Spach subsp. alyssoides (Lam.) Greuter
Endemismo do cuadrante noroeste da Peninsula Ibrica e sudoeste de Francia. Carrasqueiras.
Hyacinthoides paivae S. Ortz & Rodrguez-Oubia
Endemismo da mitade occidental de Galicia e zonas limtrofes de Portugal, recentemente descrito
(1996).
Narcissus bulbocodium L. subsp. bulbocodium
Endemismo da Pennsula Ibrica e sudoeste de Francia. Matogueiras.
Narcissus triandrus L. subsp. triandrus
Endemismo da mitade norte da Pennsula Ibrica. Matogueiras e pieirais.
Omphalodes nitida (Willd.) Hoffmanns & Link
Endemismo do sector noroccidental ibrico.
Ornithogalum broteroi Lanz
Endemismo da mitade oeste da Pennsula Ibrica.
Ranunculus bulbosus L. Subsp. aleae (Willk.) Rouy & Fouc. var. gallaecicus (Freyn ex Willk.) G.
Lpez
Endemismo do noroeste peninsular.
Saxifraga lepismigena Planellas
Endemismo do arco atlntico do cuadrante noroeste da Pennsula Ibrica.
Saxifraga spathularis Brot.
Endemismo do cuadrante noroeste da Pennsula Ibrica e Irlanda.
Sesamoides suffruticosa (Lange) Kuntze
Endemismo do noroeste de Espaa e norte e centro de Portugal.
Silene scabriflora Brot. subsp. scabriflora
Endemismo da Pennsula Ibrica e Marrocos.
Spergularia purpurea (Pers.) G. Don fil.
Endemismo da Pennsula Ibrica e norte de Africa (Marrocos).
Stipa gigantea Link
Especie endmica da mitade occidental da Pennsula Ibrica e noroeste de Africa, sendo escasa en
Galicia.
Thymus caespitititus Brot.
Endemismo do noroeste de Espaa e illas Azores.
Ulex micranthus Lange
Endemismo do cuadrante noroccidental ibrico.
30
MEDIO FSICO / FAUNA
I.7. FAUNA
I.7.1. Introduccin
O Parque Natural do Monte Aloia sitase no extremo sur da serra do
Galieiro. A masa arbrea que cubre este monte en case toda a sa extensin,
ten a sa orixe nas repoboacins forestais que inicironse a principios do
sculo XX; este feito confire fauna asociada unha escasa naturalidade. O
elevado nmero de pistas existentes, xunto gran cantidade de visitantes que
recibe longo do ano, condicionan a presencia dunha fauna xeneralista,
adaptada a medios degradados e tolerante a unha frecuente presencia humana.
Nembargantes persisten elementos de gran valor, asociados a aqueles puntos
que han logrado permanecer marxe de agresins externas.
Os coecementos existentes acerca da fauna do parque son escasos. A
informacin dispoible de carcter xeral; descocese para a totalidade dos
grupos faunsticos o nmero de especies presentes, a sa distribucin
estacional por hbitats, a sa abundancia, e incluso os problemas de
conservacin que poden estar incidindo sobre elas. necesario abordar
estudios precisos que vaian completando esta informacin tan necesaria para
unha correcta xestin dos valores do Parque.
A continuacin descrbense por separado os hbitats mis relevantes e a
fauna caracterstica asociada. A descricin centrouse no grupo dos vertebrados,
para o que a informacin dispoible mis extensa, pero tamn faise referencia
fauna de insectos, en especial grupo dos colepteros escoltidos e dos
odonatos.
Os hbitats identificados son as correntes fluviais, as pozas e charcas
estacionais, as carballeiras, os eucaliptais, as formacins arbreas exticas, os
pieirais de repoboacin, o medio rural e as zonas de mato.
31
MEDIO FSICO / FAUNA
I.7.2. Caracterizacin dos hbitats presentes

Medio fluvial
O medio fluvial est constitudo por cursos de auga de escasa entidade, de
pequena lonxitude e limitado caudal, moi minguado na poca estival. Entre
eles destacan os ros Deique e Tripes. A excepcin deste ltimo, que o fai no
Mio, tdolos demais son afluentes do ro Louro. Estacionalmente estas
correntes principais vense acompaadas po la multitude de pequenos cursos
que discorren longo da prctica totalidade do Parque.
A vexetacin asociada s ribeiras fluviais moi variable; naquelas zonas
onde atravesan lugares de espallamento practicamente inexistente, por causa
do pisoteo exercido por centos de visitantes longo do ano. Transcorren as
mesmo os cursos fluviais a travs de xesteiras (Cytisus spp.), pieirais de
repoboacin (Pinus pinaster), pequenas extensins de eucaliptais (Eucalyptus
globulus) e bosquetes de especies exticas (Acacia melanoxylon e Cryptomeria
spp., entre outras); nestas zonas conservan escasos pes de ameneiros (Alnus
glutinosa) e salgueiros (Salix spp.), polo xeral de escaso porte, a excepcin das
zonas mis baixas, onde se atopan exemplares de gran tamao.
As ribeiras fluviais mis interesantes as encontramos en zonas de pendente
moderada, onde se desenvolve unha estreita franxa de carballos (Quercus
robur), acompaada de Sanguio (Frangula alnus) e salgueiros (Salix
atrocinerea), baixo a que se crean as condicins axeitadas de umbria e
humidade para que se desenvolva unha interesante flora, tanto de plantas
vasculares como de pteridfitos e brifitos.
Pozas e charcas
E frecuente longo de camios e naquelas zonas de escasa o nula
pendente a formacin de charcas estacionais, orixinadas polas choivas outonais
e invernais, e por os desbordamentos dos regatos estacionais. Carecen
practicamente de todo tipo de vexetacin; non as as pozas, de carcter
artificial e de augas permanentes, nas que a vexetacin subacutica
importante.
32
MEDIO FSICO / FAUNA
Carballeiras
De escasa entidade as carballeiras presentes estn constitudos polo
carballo (Quercus robur). Estas formacins desenvlvense puntualmente en
zonas de mediana pendente en valgadas fluviais, e tamn a longo dunha estreita
franxa irregular a ambos lados das principais vas de acceso. Presenta unha
escasa complexidade estructural e un sotobosque pouco desenrolado.
Eucaliptal
Trtase dun eucaliptal (Eucalyptus globulus) maduro, de pequena
extensin, e asentado nunha zona rochosa de pendente moderada. O
sotobosque est composto por toxos (Ulex europaeus), varias especies de uces,
e algn p disperso de sobreira (Quercus suber).
Formacins exticas
Na zona do Santuario de San Xiao, nos enredores das principais zonas de
espallamento, e en zonas de pendente en valgadas fluviais, asentase esta
formacin vexetal, na que domina a acacia (Acacia melanoxylon), da que
existen exemplares de gran porte, pero tamn estn presentes outras especies
como Cryptomeria japonica, Cedrus atlantica o Cupressus spp.
Ten a sa orixe nas plantacins efectuadas a principios do sculo;
nembargantes, algunhas formacins de acacias son xa de carcter espontneo,
debido arrastre das sementes pola choiva e os cursos fluviais.
O sotobosque practicamente inexistente, debido por unha parte s
condicins extremas de umbria xeradas na sa base, en segundo lugar a
fenmenos alelopticos que moitas das especies presentes desenrolan, e en
terceiro lugar a que estn asociadas a zonas de espallamento, nas que o nmero
de visitantes e polo tanto o grao de pisoteo maior.
Pieiral
33
MEDIO FSICO / FAUNA
De gran extensin, os pieirais cobren a prctica totalidade da superficie

do Parque. O Pieiro galego (Pinus pinaster) a especie dominante, pero
tamn existen ps de Pieiro silvestre (Pinus sylvestris) e de Monterrey (Pinus
radiata), que aportan diversidade especfica e estructural formacin.
Tratase dun pieiral de repoboacin en xeral maduro, sometido a traballos
de carcter silvcola. A causa destes traballos moitas zonas de sotobosque
vense sometidas a continuas rozas, que impiden en gran medida o
desenvolvemento de toxos (Ulex europaeus), carqueixas (Genista tridentata) e
uces (Erica cinerea, E. umbellata, Daboecia cantabrica e Calluna vulgaris).
Nas zonas sometidas a un maior grao de pisoteo por parte dos visitantes esta
vexetacin practicamente inexistente.
Rural
De escasa extensin, est composto por prados de sega para o gando, por
fruteiros, viedos, e por pequenas superfcies de horta, na inmediata
proximidade de construccins humanas habitadas.
Mato
o segundo medio en extensin no Parque, e atpase asociado a zonas
rochosas. un mato de escasa altura e composto por toxos (Ulex europaeus) e
varias especies de uces (Erica cinerea, E. umbellata, Daboecia cantabrica e
Calluna vulgaris). Encntrase sometido pastoreo extensivo de cabalos, e en
menor medida de cabras e ovellas.
I.7.3. Descricin das comunidades faunsticas
34
MEDIO FSICO / FAUNA
Cursos fluviais
A riqueza da comunidade faunstica asociada s ros e regatos do Parque
vese moi condicionada tanto polo grao de conservacin das sas beiras, como
polas importantes variacins estacionais do seu caudal.
Entre as aves frecuente a Lavandeira real (Motacilla cinerea), asociada
s canles de maior entidade, concretamente ro Deique. Neste regato, anda
que non se descarta totalmente a sa presencia noutras canles do Parque,
posible a presencia do Rato de almizcre (Galemys pyrenaicus), igual ca do
Murgao de Cabrera (Neomys anomalus), anda que esta especie, a diferencia
da primeira, necesita ribeiras con abundante vexetacin na que guarecerse
(Blanco, 1998).
Das especies de anfibios son caractersticas do medio fluvial, a
Saramaganta (Chioglossa lusitanica) e a Ra patilonga (Rana iberica). mbalas
especies necesitan zonas de remanso entre rpidos, onde depositan as sas
postas; dado o seu carcter semiterrestre, son mis abundantes canto mellor
conservada este a vexetacin das beiras.
Entre os rptiles encontramos o Lagarto das silvas (Lacerta schreiberi) nas
ribeiras mis vexetadas, e tamn Escncer comn (Anguis fragilis).
frecuente ademais que moitas especies de quirpteros utilicen os cursos
fluviais como zonas de caza, ser aqu moi abundantes os insectos dos que
alimntanse.
frecuente
encontrar
Morcego
grande
de
ferradura
(Rhynolophus ferrumequinum), e tamn Morcego comn (Pipistrellus

pipistrellus). Os puntos nos que os ros atravesan as estradas do Parque poden
constitur para estas especies bos refuxios estivais, anda que de carcter
temporal.
O Porco bravo (Sus scrofa) atopa nas beiras o lugar ideal onde darse baos
de fango para desparasitarse e refrescarse.
Pozas e charcas
O carcter estacional das charcas fronte carcter permanente das pozas,
vai a condicionar sobremaneira a fauna asociada a unhas e outras.
35
MEDIO FSICO / FAUNA
As mellores pozas son as de Cabanas no regato Udencias, que dan cobexo

a unha interesante poboacin de Vermella (Rutilus arcasii); nelas tamn est
presente a Troita (Salmo trutta), especie introducida e menos abondosa.
Os Pintafontes comn (Triturus boscai) e o Pintafontes verde (T.
marmoratus), xunto ca Ra verde (Rana perezi), son os anfibios caractersticos
daqueles puntos onde a vexetacin subacutica e abundante; a Pntega comn
(Salamandra salamandra) est ligada nembargantes a aqueles lugares nos que
esta practicamente inexistente. Ademais destas especies, e anda que non foi
detectada durante presente estudio posible a presencia da Estroza (Hyla
arborea).
Entre os rptiles son especies caractersticas as cobras de colar e viperina
(Natrix natrix e N. maura).
Nas pozas desenvlvese tamn unha rica fauna de insectos odonatos,
resultando ser os puntos de maior diversidade do Parque (Fernndez-Martnez
y Mosquera, 1999).
Carballeiras
Dada a sa escasa entidade como formacin, non conta con ningn
elemento
faunstico
caracterstico
asociado,
compartindo
moitos
dos
compoentes descritos para os pieirais de repoboacin. Son abundantes os

pridos e os picafollas (Phylloscopus collybita, P. brehmii), e tamn
frecuente observar Gabeador (Certhia brachydactyla) naqueles exemplares
de maior porte. Nas carballeiras situadas nas beiras da estrada, onde a
densidade arbrea menor, moi abundante o Gaio, e tamn frecuente
observar a verderolos (Carduelis chloris) e xirines (Serinus serinus).
Entre os invertebrados est presente a Vacaloura (Lucanus cervus), anda
que non debe ser demasiado abundante este coleptero, si temos en conta os
traballos silvcolas que lvanse a cabo no Parque, incompatibles c feito de que
as sas larvas alimntanse de madeiras en putrefaccin. Estas son retiradas con
prontitude do bosque, ante o risco de pragas derivado da sa presencia.
36
MEDIO FSICO / FAUNA
Eucaliptal
A fauna asociada a este medio pobre, e depende do sotobosque que en el
desenvlvese. A nica especie caracterstica a Carriza (Troglodytes
troglodytes), presente a longo de todo o ano; tamn podera ser utilizada en
poca de reproduccin por o Azor (Accipiter gentilis) para emprazar o seu
nio, o igual que sucede noutros puntos de Galicia.
Formacins exticas
A fauna neste tipo de formacin vexetal est representada case
exclusivamente polas aves. Canto mis diversa sexa a sa composicin
florstica, mis rica ser a comunidade de aves asociada, que nembargantes
nunca chega a alcanzar os niveis de outras formacins do Parque. Moitas das
especies que observamos proceden das reas de pieirais adxacentes;
frecuente observar Ferreirio real (Parus major) Ferreirio negro (Parus
ater), e tamn Estrelia riscada (Regulus ignicapillus). O Pombo torcaz
(Columba palumbus), verderolos (Carduelis chloris) e xirines (Serinus
serinus), emprazan con frecuencia aqu os seus nios, gracias espesura que en
moitos puntos alcnzase.
Pieiral
Os pieirais do parque albergan unha rica comunidade de paseriformes
forestais, entre os que destacan os pridos (Parus ater e Parus cristatus), e
tamn o Gabeador (Certhia brachydactyla) e o Pimpn (Fringilla coelebs).
Nas zonas aclareadas e de beiras con cortalumes, son abundantes o Merlo
charlo (Turdus viscivorus) en inverno, o Gaio (Garrulus glandarius), a
Escribenta riscada (Emberiza cia), e bandos de frinxlidos, entre os que destaca
polo seu elevado nmero o balo (Carduelis spinus), acompaado en menor
medida por liaceiros (Carduelis cannabina) e verderolos (Carduelis chloris).
Nestas zonas ben soleadas habitual encontrar Lagarto arnal (Lacerta lepida)
e a Lagartixa galega (Podarcis bocagei), ocupando a Lagartixa dos penedos
(Podarcis hispanica) as zonas mis rochosas.
37
MEDIO FSICO / FAUNA
Os anfibios son tamn aqu abundantes na sa fase terrestre; os Pintafontes

comn e verde son mis frecuentes naquelas zonas onde a vexetacin
abundante, e onde existe unha maior cantidade de refuxios onde guarecerse,
como pedras ou rbores cados. Tamn est presente a Pntega comn
(Salamandra salamandra), especie terrestre que tan s acude a auga por un
breve espacio de tempo durante a poca de reproduccin, para depositar as sas
larvas xa desenroladas.
Nas zonas onde o mato abundante encontra un hbitat axeitado a Cobra
lagarteira europea (Coronella austriaca).
A Algaria (Genetta genetta) un vivrrido forestal que encontra no dosel
arbreo alimento e refuxio; non debe ser demasiado abundante, existir poucas
zonas tranquilas no Parque. O que si debe selo o Raposo (Vulpes vulpes),
especie mis tolerante presencia humana, a xulgar pola abundancia de marcas
territoriais que obsrvanse longo das pistas e camios, e tamn o Esquo
(Sciurus vulgaris), moi doado de observar.
Asociada a esta formacin est presente unha fauna de colepteros
escoltidos, insectos xilfagos responsables de pragas forestais.
Rural
neste medio onde se detecta a maior diversidade de pequenas aves,
conformar unha zona de ecotono con o pieiral de repoboacin e con unha
pequena extensin de carballeira mesturada con castieiros (Castanea sativa).
Gracias variabilidade estructural presente, utilizan a zona a totalidade das
especies de pridos e frinxlidos do Parque, acompaados de picafollas, merlos
(Turdus merula) y paporrubios (Erithacus rubecula). Nos sotos e zonas de
vexetacin mis enmaraada est presente ademais a Papuxa cabecinegra
(Sylvia melanocephala).
O Sapo comn (Bufo bufo), especie aparentemente escasa no Parque, debe
encontrar no ambiente rural as zonas mis ptimas para vivir.
38
MEDIO FSICO / FAUNA
Entre os mamferos son caractersticos o Ourizo (Erinaceus europaeus), a

Toupa (Talpa occidentalis), e a Donicela (Mustela nivalis).
Mato
As zonas onde o afloramento rochoso tan s permite o desenrolo dunha
vexetacin herbcea, frecuente o Coello (Orictolagus cuniculus), sempre na
proximidade do mato de porte elevado onde poder guarecerse.
Aqu frmanse charcas estacionais, que son utilizadas polo Sapo
corriqueiro (Bufo calamita) e a Pntega comn (Salamandra salamandra) na
poca de reproduccin.
abundante o Lagarto arnal (Lacerta lepida). Encontran tamn aqu un
hbitat axeitado a Lagartixa rabuda (Psammodromus algirus), o Esgonzo
comn (Chalcides striatus) e a Cobra lagarteira meridional (Coronella
girondica).
Entre as aves obsrvanse a Papuxa do mato (Sylvia undata), o Chasco
(Saxicola torquata), a Azulenta (Prunella modularis) e o Merlo (Turdus
merula); mentras que nas zonas mis rochosas, durante o inverno, est presente
o Merlo rubio (Monticola solitarius).
Nas tboas do anexo I.7.5, recllese un catlogo aberto de carcter
exhaustivo da fauna do Parque Natural.
I.7.4. Valoracin da fauna. Especies relevantes

Todo proceso de valoracin resulta complexo, xa que para facerse
correctamente debe conxugar tanto a inclusin de especies en lexislacins de
carcter proteccionista, como informacin acerca da sa abundancia e grao de
conservacin no rea de estudio; polo xeral este ltimo tipo non existe, o que
dificulta sobremaneira o proceso avaliativo.
O Parque Natural do Monte Aloia non constite unha excepcin
respecto; este feito obrigou emprego na avaliacin da informacin referida,
39
MEDIO FSICO / FAUNA
por unha parte riqueza especfica de cada grupo e presencia de endemismos

ibricos; por outra, presencia de especies catalogadas en inventarios e en
lexislacins
proteccionistas
de
carcter
internacional
estatal.
Secundariamente, de forma totalmente intuitiva e con risco de equivocacin,

tendo en conta as caractersticas do hbitat, utilizronse criterios de abundancia
e grao de conservacin para resaltar a presencia de determinadas especies.
No apartado I.7.5. pdese consultar un listado pormenorizado das especies
includas nalgn dos inventarios e lexislacin utilizados, e que a continuacin
especifcanse:
a) Directiva 92/43/CEE do Consello, de 21 de maio de 1992, relativa
conservacin dos hbitats naturais e da fauna e flora silvestres.
(trasposta polo R.D. 1997/95).
b) Directiva 79/409/CEE do Consello, de 2 de abril de 1979, relativa
conservacin das aves silvestres.
c) Real Decreto 439/1990, de 30 de marzo, polo que regulase o Catlogo
Nacional de Especies Ameazadas.
d) Libro Vermello dos Vertebrados de Espaa.
e) Especies para cuxo estado de conservacin en Europa existe
preocupacin (Species of European Conservation Concern, SPEC).
f) Catlogo provisional de aves nidificantes ameazadas en Galicia.
A continuacin procedese a resaltar aqueles elementos de maior

importancia, e que aportan o maior grao de singularidade Parque; tamn
mencinanse aquelas especies que sen estar includas nos listados lexislativos,
constiten elementos relevantes o singulares da fauna do Parque.
Con intencin de facer a exposicin o mis aclaratoria posible, trtanse por
unha parte os invertebrados en conxunto, ser a informacin dispoible para
40
MEDIO FSICO / FAUNA
eles moi escasa; e por outra os vertebrados, separados nos seguintes grupos
faunsticos: peces, anfibios, rptiles, aves, e mamferos.
Invertebrados
Destaca a posible presencia da Vacaloura (Lucanus cervus), e a dos
odonatos Coenagrion mercuriale, asociado a augas estancadas, e Oxigastra
curtisii, asociado a zonas de corrente. Do primeiro tense constancia da sa
presencia no regato Rebordns, nas proximidades da sa desembocadura no ro
Louro, pero fora dos lmites do parque. A segunda especie difcil de detectar,
e considerase probable a sa presencia no Deique (Fernndez-Martnez y
Mosquera, 1999).
A pesar de non haber sido observadas, tampouco descartase a presencia
dos moluscos Geomalacus maculosus e Caracol de Quimper (Elona
quimperiana) nas zonas mis umbrias e hmidas do Parque.
Ningunha das cinco debe ser abundante, a causa das restriccins existentes
na cantidade e calidade de hbitat dispoible.
Vertebrados
Peixes
A Vermella (Rutilus arcasii) a nica especie de interese; endemismo
ibrico, conta nas pozas de Cabanas e no regato Udencias con poboacins que
asemellan ser importantes.
Anfibios
O Parque Natural do Monte Aloia recibiu a catalogacin de zona de inters
herpetolgico importante, segundo o inventario de reas importantes para os
anfibios e rptiles en Espaa (Santos et al.; 1998), pola diversidade e
abundancia da sa comunidade de anfibios.
41
MEDIO FSICO / FAUNA
Estn citadas na zona un total de 11 especies das 14 presentes en Galicia;

entre todas elas destacan especialmente os urodelos, con poboacins de
importancia para a Pntega comn (Salamandra salamandra), o Pintafontes
comn (Triturus boscai) e o Pintafontes verde (Triturus marmoratus).
Destaca ademais a presencia de dous endemismos ibricos, a Ra patilonga
(Rana iberica) e a Saramaganta (Chioglossa lusitanica), anda que non deben
contar con poboacins de importancia, dadas as limitacins de hbitat
existentes no Parque.
Rptiles
Destaca a presencia, como endemismos ibricos, da Vbora de Seoane
(Vipera seoanei) e do Lagarto das silvas (Lacerta schreiberi), anda que pouco
abundantes e asociados s zonas mis hmidas e de vexetacin enmaraada.
Tamn est presente a Lagartixa galega (Podarcis bocagei), endemismo
ibrico, e a Lagartixa dos penedos (Podarcis hispanica), aqu recollida pola sa
abundancia nas zonas mis rochosas.
Aves
Destaca dentro da comunidade de aves forestais pola sa abundancia e
diversidade o grupo dos pridos (ferreirios), entre os que a especie mis
significativa o Ferreirio cristado (Parus cristatus). Resultan tamn de
interese as concentracins invernales de balo (Carduelis spinus) e Tordo
charlo (Turdus viscivorus), asociados s zonas de borde e bosques clareados, e
tamn a do Gaio (Garrulus glandarius), quizs a especie mis abundante e a de
mis fcil observacin.
Non podemos deixar de mencionar neste apartado a presencia durante case
todo o ano do Azor (Accipiter gentilis), especie que probablemente nidifique
no Parque.
Mamferos
O Porco bravo (Sus scrofa), o Raposo (Vulpes vulpes) e o Esquo (Sciurus
vulgaris), constiten as especies mis caractersticas da zona. As das
42
MEDIO FSICO / FAUNA
primeiras pasan desapercibidas para a maiora dos visitantes, pero os rastros da

sa actividade, na maiora das ocasins restrinxida noite, poden detectarse
incluso nas zonas mis visitadas.
A pesar de que non foi confirmada polo equipo redactor, a posible
presencia do Rato de almizcre (Galemys pyrenaicus), pola sa rareza e carcter
de especie endmica, conferira fauna de mamferos unha importancia
singular.
43
MEDIO FSICO / FAUNA
I.7.5. Catlogo de fauna

Presntase a continuacin un catlogo faunstico bsico que contempla s
especies de invertebrados, e vertebrados: peces, anfibios, rptiles, aves e
mamferos, presentes no mbito do Plan. Cada especie vai acompaada dunha
breve informacin correspondente o seu estado de conservacin xeral, citando
ademais a fonte a partir da cal obtvose a informacin. O estado de
conservacin de cada unha delas, as como a sa situacin legal foi extrada
dos seguintes instrumentos:
a) Directiva 79/409/CEE do Consello, de 2 de abril de 1979, relativa

conservacin das aves silvestres.
+ Especies includas no Anexo I: aquelas que deben ser obxecto de
medidas de conservacin do hbitat.
b) Directiva 92/43/CEE do Consello, de 21 de maio de 1992, relativa
conservacin dos hbitats naturais e da fauna e flora silvestres.
+ Especies includas no Anexo II: especies de interese comunitario para
cuya conservacin necesario designar zonas especiais.
+ Especies includas no Anexo IV: especies de interese comunitario que
requiren unha proteccin estricta.
c) Real Decreto 439/1990, de 30 de marzo, polo que se regula o Catlogo
Nacional de Especies Ameazadas.
+ Clasifica s diferentes taxons nas categoras de en perigo de
extincin e de interese especial.
d) Libro Vermello dos Vertebrados de Espaa (Blanco y Gonzlez, 1992).
+ Clasifica s especies nas seguintes categoras:
En perigo: especies en perigo de extincin.
44
MEDIO FSICO / FAUNA
Vulnerable: especies que entraran na categora anterior nun futuro

inmediato se os factores causantes continan actuando.
Rara: taxons con poboacins pequenas, que sen pertencer s

categoras anteriores, corren risco.
Indeterminada: especies que sbese pertencen a unha das

categoras anteriores, pero non existe informacin suficiente para
decidir cal a apropiada.
Insuficientemente coecida: especies das que sospeitase pertencen

a algunha das categoras precedentes, anda que non se ten certeza
debido falta de informacin.
e) Especies para cuyo estado de conservacin en Europa existe preocupacin

(Species of European Conservation Concern, SPEC) (Tucker y Heath, 1994).
+ BirdLife Internacional introduce o concepto de Especie que precisa
medidas de conservacin en Europa, desenvolvendo criterios para
identificar especies de aves en funcin do seu status global e europeo:
SPEC
1: especies presentes en Europa consideradas globalmente
ameazadas, dependentes de conservacin, o sen suficientes datos.

SPEC
2: especies presentes principalmente en Europa e cun estado de
conservacin desfavorable no continente.

SPEC
3: especies con poboacins non concentradas en Europa, onde
presentan un estado de conservacin desfavorable.

SPEC
4: especies presentes principalmente en Europa, onde manteen
un estado de conservacin favorable.

f) Catlogo provisional de aves nidificantes ameazadas en Galicia (Fernndez
Cordeiro y Domnguez, 1991).
+ Clasifica s especies segundo o seu estado de conservacin en catro
categoras:
En
perigo de extincin: especies de supervivencia pouco probable se os
factores causantes da sa situacin actual seguen actuando.
45
MEDIO FSICO / FAUNA
Sensibles
alteracin do seu hbitat: aquelas especies que teen o seu
hbitat caracterstico particularmente ameazado, en grave regresin,

fraccionado ou moi limitado.
Vulnerables:
aquelas especies que corren o perigo de pasar a categoras
anteriores nun futuro inmediato se os factores adversos que actan

sobre elas non son corrixidos.
De
interese especial: especies que, sen estar includas nas categoras
anteriores, son merecedoras dunha atencin particular en funcin do

seu valor cientfico, ecolxico, cultural ou pola sa singularidade.
46
MEDIO FSICO / FAUNA
INVERTEBRADOS
II
INSECTOS
Colepteros
Lucanus cervus
Odonatos
Anax imperator
Boyeria irene
Calopteryx haemorrhoidalis
Calopteryx virgo
Ceriagrion tenellum
Coenagrion lindeni
Coenagrion mercuriale
II
Coenagrion puella
Oxigastra curtisii
3
1
II
Cordulegaster boltoni
Ischnura graelsi
Libellula quadrimaculata
Onychogomphus uncatus
Orthetrum cancellatum
Pyrrhosoma nymphula
Sympetrum sanguineum
Escoltidos
Tomicus piniperda
Hylurgus ligniperda
Hylastes ater
Hylastes linearis
Hylastes attenuatus
Ips sexdentatus
Orthotomicus erosus
Pityogenes bidentatus
Pityogenes trepanatus
Crypturgus mediterraneus
Xyleborus eurygraphus
MOLUSCOS
Geomalacus maculosus
Elona quimperiana
II
1.- Directiva 92/43/CEE do Consello, de 21 de maio de 1992, relativa conservacin

dos hbitats naturais e da fauna e flora silvestres.
2.- Fonte; 1:FERNNDEZ & MOSQUERA, (1999); 2: LOMBARDERO, (1990); 3:
presencia posible/probable, que deber ser confirmada.
47
MEDIO FSICO / FAUNA
Peixes
Troita
Salmo trutta
Vermella
Angua
Espiento
Rutilus arcasii *
Anguilla anguilla
Gasterosteus aculeatus
V
V
1
2,3
2,3
II
1.- Directiva 92/43/CEE do Consello, de 21 de maio de 1992, relativa conservacin dos

hbitats naturais e da fauna e flora silvestres.
2.- Libro Rojo de los Vertebrados de Espaa (Blanco y Gonzlez, 1992).
3.-Real Decreto 439/1990, de 30 de marzo, polo que se regula o Catlogo Nacional de
Especies Ameazadas.
4.- Fonte; 1: observacins directas do presente estudio; 2: cuadrcula UTM 10x10 km Atlas
Vertebrados de Galicia (SGHN, 1995); 3: presencia posible/probable, que deber ser
confirmada.
* Endemismo ibrico.
48
MEDIO FSICO / FAUNA
Anfibios
Saramaganta
Chioglossa lusitanica*
Pntega comn
Salamandra salamandra
Pintafontes comn
Triturus boscai*
Pintafontes verde
Triturus marmoratus
Sapio comadrn
II, IV
II
1
1
II
II
Alytes obstetricans
II
2,3
Sapio pintoxo
Discoglossus galganoi
II
2,3
Sapo comn
Bufo bufo
Sapo corriqueiro
Bufo calamita
Ra verde
Rana perezi
Estroza
Hyla arborea
IV
II
2,3
Ra patilonga
Rana iberica*
IV
II
IV
1
IV
II
1
1
Rptiles
Lagarto arnal
Lacerta lepida
Lagarto das silvas
Lacerta schreiberi*
Lagartixa galega
Podarcis bocagei
Lagartixa dos penedos
Podarcis hispanica
II
Lagartixa rabuda
Psammodromus algirus
II
2,3
Escncer comn
Anguis fragilis
II
Esgonzo comn
Chalcides striatus
II
2,3
Cobra lagarteira comn
Coronella austriaca
II
C. lagarteira meridional
Coronella girondica
II
2,3
Serpe riscada
Elaphe scalaris
II
2,3
Cobregn
Malpolon monspessulanus
Cobra de colar
Natrix natrix
II
Cobra viperina
Natrix maura
II
2,3
Vbora de Seoane
Vipera seoanei*
II, IV
II
1
1
IV
2,3
1.- Directiva 92/43/CEE do Consello, de 21 de maio de 1992, relativa conservacin dos

hbitats naturais e da fauna e flora silvestres.
3.-Real Decreto 439/1990, de 30 de marzo, polo que se regula o Catlogo Nacional de
Especies Ameazadas.
4.- Fonte; 1: observacins directas do presente estudio; 2: cuadrcula UTM 10x10 km Atlas
Vertebrados de Galicia (SGHN, 1995); 3: presencia posible/probable, que deber ser
confirmada.
* Endemismo ibrico.
49
MEDIO FSICO / FAUNA
Aves
II
AI
Garza real
Ardea cinerea
Miato abelleiro
Pernis apivorus
II
Azor
Accipiter gentilis
II
1,2
Gabin
Accipiter nisus
II
Miato
Buteo buteo
1,2
Lagarteiro
Falco tinnunculus
Falcn pequeo
Falco subbuteo
Falcn peregrino
Falco peregrinus
Perdiz
Alectoris rufa
Paspalls
Coturnix coturnix
Becacina
Gallinago gallinago
Arcea
Scolopax rusticola
Pombo torcaz
Columba palumbus
Rula turca
Streptopelia decaocto
Rula
Streptopelia turtur
Cuco
Cuculus canorus
Curuxa
Tyto alba
Moucho de orellas
Moucho
II
3
I
II
II
II
2
3
SA
EA
IA
1,2
II
II
Otus scops
II
Athene noctua
II
2,3
Avelaiona
Strix aluco
II
Avenoiteira cincenta
Caprimulgus europaeus
II
Cirrio
Apus apus
II
Andorin real
Apus melba
Picapeixe
Alcedo atthis
Bubela
Upupa epops
Peto formigueiro
Jynx torquilla
Peto verde
Picus viridis
Peto real
Dendrocopos major
Cotova pequena
Lullula arborea
Laverca
Alauda arvensis
II
EA
II
SA
2,3
II
II
MA
II
1,2
II
1,2
SA
II
EA
II
SA
II
1,2
Andoria de cu branco Delichon urbica
II
EA
Pica das rbores
Anthus trivialis
II
2,3
Pica dos prados
Anthus pratensis
II
Lavandeira amarela
Motacilla flava
II
EA
Lavandeira real
Motacilla cinerea
II
1,3
Lavandeira branca
Motacilla alba
II
1,2
Carriza
T. troglodytes
II
1,2
Azulenta
Prunella modularis
II
1,2
Paporrubio
Erithacus rubecula
II
1,2
Rabirrubio
Phoenicurus ochruros
II
1,2
Andoria das barreiras Riparia riparia
E
A
Andoria dos penedos Ptyonoprogne rupestris

Andoria
Hirundo rustica
II
50
MEDIO FSICO / FAUNA
Aves (cont.)
7
1,2
Merlo
Turdus merula
Tordo real
Turdus pilaris
IA
Tordo comn
Turdus philomelos
1,3
Tordo rubio
Turdus iliacus
Tordo charlo
Turdus viscivorus
Chasco norteo
Saxicola rubetra
II
Chasco
Saxicola torquata
Pedreiro cincento
Oenanthe oenanthe
Merlo azul
Monticola solitarius
Rousinol bravo
Cettia cetti
Carriza dos xuncos
Cisticola juncidis
Folosa amarela
Hippolais polyglotta
Papuxa do mato
Sylvia undata
Papuxa cabecinegra
1,3
MA
II
1,2
II
MA
II
II
II
2,3
II
II
1,2
Sylvia melanocephala
II
1,2
Papuxa picafollas
Sylvia borin
II
MA
Papuxa das amoras
Sylvia atricapilla
II
1,2
Picafollas europeo
Phylloscopus collybita
1,2
Picafollas ibrico
P. brehmii
Picafollas musical
P. trochilus
Estrelia riscada
Regulus ignicapillus
Papamoscas cincento
Papamoscas negro
Ferreirio rabilongo
Aeghitalos caudatus
Ferreirio azul
Parus caeruleus
Ferreirio cristado
Parus cristatus
Ferreirio real
Ferreirio negro
Gabeador
Certhia brachydactyla
Ouriolo
Oriolus oriolus
Picanzo real
Lanius excubitor
Gaio
Pega
II
II
1,3
Muscicapa striata
II
Ficedula hypoleuca
II
II
1,2
II
1,2
II
1,2
Parus major
II
1,2
Parus ater
II
1,2
II
II
2,3
II
Garrulus glandarius
1,2
Pica pica
1,2
Corvo pequeno
Corvus corone
1,2
Corvo grande
Corvus corax
Estornio pinto
Sturnus vulgaris
Estornio negro
Sturnus unicolor
1,2
Pardal
Passer domesticus
1,2
Pardal monts
Passer montanus
2,3
Pimpn
Fringilla coelebs
II
1,2
Pimpn do norte
Fringilla montifringilla
II
Xirn
Serinus serinus
1,2
Verderolo
Carduelis chloris
1,2
Xlgaro
Carduelis carduelis
4
3
4
II
4
51
MEDIO FSICO / FAUNA
Aves (cont.)
balo
Carduelis spinus
Liaceiro
Acanthis cannabina
1,2
Cruzabico
Loxia curvirostra
II
Cardeal
Pyrrhula pyrrhula
II
Escribenta comn
Emberiza cirlus
II
2,3
Escribenta riscada
Emberiza cia
II
2,3
1.- Directiva 79/409/CEE do Consello, de 2 de abril de 1979, relativa conservacin das aves silvestres.
2.- Especies para cuxo estado de conservacin en Europa existe preocupacin (Species of European
Conservation Concern, SPEC) (Tucker y Heath, 1995).
4.- Real Decreto 439/1990, de 30 de marzo, por el que se regula el Catlogo Nacional de Especies
Ameazadas.
5.- Catlogo provisional de aves nidificantes ameazadas en Galicia (Fernndez Cordeiro y Domnguez,
1991)..
6.- Estatus; S: sedentario; E: estival; I: invernante; M: en migracin; A: escaso o accidental.
7.- Fonte; 1: observacins directas do presente estudio; 2: cuadrcula UTM 10x10 km Atlas Vertebrados
de Galicia (SGHN, 1995); 3: presencia posible/probable, que deber ser confirmada.
52
MEDIO FSICO / FAUNA
Mamferos
IV
Ourizo cacho
Erinaceus europaeus
Toupa cega
Talpa occidentalis *
Rato de almizcre
Galemys pyrenaicus
Furafollas ibrico
Sorex granarius*
Furafollas pequeno
Sorex minutus
Murgao de Cabrera
Neomys anomalus
Furao comn
Crocidura russula
Furao xardieiro
Crocidura suaveolens
Morcego espertello
Eptesicus serotinus
M. grande de ferradura
K
II,IV
1
II
IV
II
2,3
Rhinolophus ferrumequinum
II, IV
II
2,3
M. pequeno de ferradura
R. hipposiderus
II, IV
II
2,3
Morcego rateiro grande
Myotis myotis
II, IV
II
2,3
Morcego orelludo comn
Plecotus auritus
IV
II
2,3
Morcego comn
Pipistrellus pipistrellus
IV
II
2,3
Coello
Orictolagus cuniculus
Lebre
Lepus granatensis
Esquo
Sciurus vulgaris
Leirn careto
Eliomys quercinus
2,3
Trilladeira dos prados
Microtus agrestis
Corta dos prados
Microtus lusitanicus*
Rata de auga
Arvicola sapidus
2,3
Rata comn
Rattus norvegicus
Rata cincenta
Rattus rattus
Raton de campo
Apodemus sylvaticus
Rato caseiro
Mus domesticus
Raposo
Vulpes vulpes
Armio
Mustela erminea
Donicela
Mustela nivalis
Visn americano
Mustela vison
Tourn
Mustela putorius
Gardua
Martes foina
Teixugo
Meles meles
Algaria
Genetta genetta
Porco bravo
Sus scrofa
1
2,3
1
II
2,3
2,3
2,3
2,3
1.- Directiva 92/43/CEE del Consejo, de 21 de maio de 1992, relativa conservacin dos hbitats
naturales e da fauna e flora silvestres. (transferida a Espaa por R.D. 1997/95).
3.- Real Decreto 439/1990, de 30 de marzo, polo que se regula o Catlogo Nacional de Especies
Ameazadas.
53
MEDIO FSICO / FAUNA
4.- Fonte; 1: observaciones directas do presente estudio; 2: cuadrcula UTM 10x10 km Atlas Vertebrados
de Galicia (SGHN, 1995); 3: presencia posible/probable, que deber ser confirmada.
*Endemismo ibrico.
54
MEDIO FSICO / PAISAXE
I.8. PAISAXE
I.8.1. Introduccin
Desde o punto de vista da planificacin, a paisaxe considerase como un
recurso que, no seu sentido mais amplo, compendia e reflexa as caractersticas
fsicas -biticas y abiticas- dun territorio, as como a sa incidencia
antropxena. Esta consideracin pode ser asumida desde unha dobre
perspectiva: como recurso ambiental en s mesmo, tratndose dun elemento
que necesita proteccin fronte as actuacins que o poidan degradar; e como
recurso que contribe decisivamente na capacidade do territorio para o
desenvolvemento de certas actividades ou a asignacin de usos determinados
(recreativos y tursticos fundamentalmente).
Os aspectos perceptivo-sensoriales da paisaxe, como elemento esttico e
expresin dunha relacin de elementos naturais e culturais, considranse como
unha variable independente no estudio do medio natural e un recurso e ben
patrimonial que e preciso usar e xestionar axeitadamente (Cancer, 1999).
I.8.2. Unidades da paisaxe
A relativa reducida extensin do Parque Natural do Monte Aloia e as sas
particulares
caractersticas
fisiogrficas
condicionan
notablemente
delimitacin das unidades da paisaxe. En realidade, o conxunto do Monte

Aloia pdese considerar como unha unidade no marco da comarca do Baixo
Mio, constitundo unha baca visual con forma trapezoidal formada por
ladeiras arboradas, cando se visualiza desde o exterior (marxe portuguesa do
ro Mio).
Como subunidades desta unidade constituda polo Monte Aloia pdense
delimitar as tres que forman o interfluvio denominado Costa de Oia, a
superficie culminante amesetada constituda polo alto de San Xiao, as como as
ladeiras de orientacin S-SE do Monte Aloia.
A Costa de Oia presenta como caracterstica diferencial a prctica
ausencia de vexetacin arbrea salvo algunhas rbores de Pinus pinaster e
55
Eucalyptus
globulus
distribudas
de
forma
descontinua
polas
ladeiras
dominadas polo mato. A presencia de abundantes formacins rochosas con

formas suaves e redondeadas nas zonas culminantes tamn lle confire un
aspecto caracterstico
O Alto de San Xiao correspndese coa superficie culminante do Monte
Aloia, que est constituda por unha zona amesetada con diversos promontorios
rochosos ou penedos de natureza grantica. Esta zona ten unha notable
cobertura de especies arbreas exticas de gran porte, o que lle confire un
aspecto singular a este espacio concreto. Os diversos penedos que aqu se
atopan fan as veces de miradoiros naturais con un elevado potencial de vistas.
Localzase tamn nesta subunidade o Santuario de San Xiao, que se encontra
perfectamente integrado con seu entorno.
O resto do Monte Aloia est integrado polas ladeiras arboradas con
pendentes de moderadas a fortes e con unha orientacin maioritaria S-SE. Estas
ladeiras presentan unha gran cobertura arbrea de Pinus pinaster de
repoboacin, que se ve interrompida en certos emprazamentos polos rodais de
Eucalyptus globulus, e en menor medida polas pequenas manchas de especies
autctonas como Quercus robur e Quercus suber. Estas ladeiras tamn
caracterzanse por estar sucadas por diversos cursos de auga, as como por
unha importante rede de pistas forestais, por varios cortalumes e por tendidos
elctricos de media tensin que rompen frecuentemente a sa homoxeneidade.
I.8.3. Calidade visual da paisaxe
Entndese por calidade visual da paisaxe, o grao de excelencia deste, o seu
mrito para non ser alterado, para que a sa estructura actual se conserve.
Neste apartado farase referencia calidade da paisaxe a travs da valoracin
indirecta dos compoentes da paisaxe.
Calidade visual intrnseca

Trtase de significar o atractivo visual que se deriva das caractersticas
propias de cada punto do territorio e do seu entorno inmediato, e que se definen
56
en xeral en funcin da morfoloxa, vexetacin, presencia de auga, etc. Entre os

puntos do Parque Natural cunha maior calidade visual intrnseca encntranse:
- Alto de San Xiao
- Alto da Cabacia
- Regato Udencias e pozas de Cabanas
Calidade do fondo escnico
Por vistas escnicas ou fondo escnico entndese o conxunto que constite
o fondo visual dun determinado punto do territorio. Os elementos bsicos
mediante
os
cales
avaliase
calidade
das
vistas
escnicas
son
intervisibilidade, que valora a existencia de panormicas amplas no horizonte

visual de cada punto do territorio, a altitude, a vexetacin, a presencia de auga
e as singularidades xeolxicas. Como puntos do territorio cun elevado
potencial de vistas panormicas pdense destacar os seguintes:
- Costa de Oia
- Miradoiro da Oliva
- Alto da Cabacia
- Miradoiro enxeeiro Areses
- Alto de Perdurn
- Alto Castro dos Cubos
57
MEDIO SOCIOECONMICO / RECURSOS DEMOGRFICOS
I.9. RECURSOS CULTURAIS
I.9.1. Antecedentes histricos

Distintas teoras sitan no monte Aloia antigo emprazamento da
poboacin de Tui. A primeira cita sobre o citado emprazamento a proporciona
P. de Sandoval (Antigedad de la ciudad e iglesia catedral de Tuy, Braga,
1610), baseada nun documento de 1905, polo que don Ramn e dona Urraca,
irm de Alfonso VI, sinalan a delimitacin do coto de Tui: ...venitur in
Castrum et ad montem Aloie ubi fuit civitas antiquitus condita et ubi sunt
reliquie sancti Iuliani reposite...Anda que a cita parece clara, debe ser un erro
de apreciacin do autor do documento, xa que no monte Aloia no se atopou
vestixio algn, a pesar de atoparse amurallado nunha extensin de 2 km.
Baseados nisto, diversos historiadores sitan neste lugar Mons Medulis que
cita Paulo Orosio. O investigador Schulten realizou diversas prospeccins nas
que non encontrou vestixios de hbitat, xustificando a existencia da muralla
como medio de proteccin e defensa nos momentos de evacuacin da cidade
durante as distintas invasins (Gmez y Gonzlez, 1974).
Outro lugar que os historiadores contemplaron inicialmente como antigo
emprazamento de Tui foi o castro denominado Cabeza de Francos ou castro do
Alto dos Cubos, situado na ladeira do monte Aloia, lugar de Frinxo (Pazos de
Reis). A pesar de que comprobouse o seu hbitat permanente, a sa reducida
identidade motivou desestimar a posibilidade de que albergara unha cidade da
importancia de Tui en poca romana.
I.9.2. Patrimonio histrico-artstico
Fortaleza do Monte Aloia
Punto includo no Inventario do Patrimonio Cultural da Provincia de
Pontevedra. Conxunto defensivo do cal o documento histrico mais antigo do
que se ten coecemento data do ano 1905. Trtase dun amplo recinto
fortificado (muralla ciclpea) que polo seu permetro pode considerarse como o
de maior extensin das fortificacins coecidas en Galicia.
58
Castro Cabeza de Francos (Alto dos Cubos)

Edificio defensivo que forma parte dun conxunto de castros situados
estratexicamente a certa distancia da Fortaleza do Monte Aloia, entre os que se
atopan o Castro de Costal en Ribadelouro, o Castro do Castelo en Tui, e o
Castro das Pedras Brancas.
I.9.3. Elementos etnogrficos
Trtase de antigos muos de auga localizados no curso do ro Deique no
lugar de Paredes e no curso do ro Tripes, augas arriba a partir do lugar de
Circos. Neste ltimo ro os muos anda conservan os nomes polos que eran
coecidos: muo da ponte, muo da cerdeira e muo de Benito.
Estas edificacins singulares representan os vestixios de actividades
tradicionais que tian una gran importancia e que utilizaban a enerxa da auga
respectando o entorno. Na actualidade, varios destes muos encntranse
inmersos nunha fase de restauracin.
I.9.4. Edificios e construccins singulares
As diversas edificacins e construccins de carcter singular que se atopan
no Parque relacinanse de seguido:
Capela de San Xiao, reconstruda a principios do sculo XVIII

sobre un templo romnico. Celbranse as romaras populares en
honor a San Xiao e a Virxe das Angustias.
Capela de San Fins, onde o primeiro domingo de agosto celbrase

unha romara de gran tradicin popular.
Va Crucis que culmina na Gran Cruz (1910) emprazada no alto de

San Xiao.
Casa forestal (1921), de deseo singular realizado polo enxeeiro

Rafael Areses, e onde na actualidade
localizase o Centro de
Interpretacin do Parque Natural.
59
Cama do santo. A pesar de non ser unha construccin, tratase dunha

formacin rochosa singular nivel do chan na que, segundo a lenda
repousa o corpo de San Xiao.
I.9.5. Festas populares

No mbito do Parque Natural celbranse as seguintes romaras populares:
Romara en honor a San Xiao o vintesete de xaneiro.
Romara en honor a Virxe das Angustias, o primeiro domingo de

xullo.
Romara de San Fins, o primeiro domingo de Agosto.
60
I.10. RECURSOS DEMOGRFICOS
I.10.1. Introduccin
Neste captulo analizaranse os recursos humanos do concello de Tui, por
considerar que este concello, ademais de albergar Parque Natural, o que
mostra unha maior influenza sobre o espacio protexido, sobre todo pola
localizacin prxima do ncleo urbano de Tui.
O concello de Tui emprazase dentro do mbito territorial denominado
como rea de influenza de Vigo. Este centro de atraccin de actividades
econmicas tamn comportase como unha rea de movementos migratorios
internos, que entre outros, ten rea de Tui como un subcentro de gravidade.
Por iso, anda que a continuacin analizase unicamente o concello de Tui, no
hai que perder de vista a sa dependencia con a urbe de Vigo.
I.10.2. Densidade de poboacin
Nos derradeiros anos a poboacin do concello de Tui sufriu un lixeiro
incremento para posteriormente estabilizarse en torno s 16.000 habitantes,
resultando as mulleres maiora con o 52,4 % sobre o total.
Poboacin de feito e de dereito polo sexo. 1991 e 1995

Poboacin de feito
Poboacin de dereito
Homes
Mulleres
Total
Homes
Mulleres
Total
7.373
7.973
15.346
7.220
8.022
15.242
1995
7.685
8.459
16.144
1996
7.613
8.390
16.003
1991
Fonte: Censo de Poboacin e Vivendas 1991, IGE (1996). Padrn municipal de habitantes e estatstica de
poboacin 1996, IGE (1999).
A evolucin da poboacin durante as dous ltimas dcadas caracterzase

por mostrar un incremento prximo 7 % (perodo 1981-1996). A densidade
61
de poboacin encontrase entre os valores mis altos da comarca do Baixo

Mio, situndose no denominado eixo Vigo Tui (concellos de Vigo, Mos,
Porrio e Tui), que supera os 200 hab./km2 e que contrasta claramente con
outros concellos da comarca situados no interior.
Densidade de poboacin (1991 y 1996)

1991
2
Superficie (Km )
1996
67
Densidade de poboacin
223,2
Entidades singulares
234,3
155
Ncleos de poboacin
10
Fonte: IGE (1996); IGE (1999).
I.10.3. Dinmica demogrfica

O movemento natural da poboacin a consecuencia directa da sa taxa
de natalidade e de mortalidade, polo que a continuacin analizaranse
brevemente ambos factores co fin de observar a sa evolucin e influenza na
dinmica da poboacin.
Movemento natural da poboacin. 1991.

Nacementos
Media
1993
Defuncins
1994
88-92
158
Media
1993
Crecemento vexetativo
1994
88-92
154
143
143
Media
1993
1994
-1
88-92
155
143
15
Fonte: INE. Movemento Natural de la Poboacin 1988-1992. IGE. Movemento Natural da Poboacin 1993
e 1994. IGE (1996).
Os ndices de natalidade no concello de Tui son moi dbiles, pdese

observar na tboa anterior como os nacementos diminen nos ltimos anos,
situacin que se ven producindo desde fai dcadas e que caracteriza comarca
62
do Baixo Mio. A emigracin e o descenso da fecundidade son as razns

bsicas polas que prodcese este proceso.
Durante os ltimos anos o nmero de defuncins no concello de Tui
estabilizouse, caracterizndose por presentar taxas baixas. Neste proceso
influron os progresos mdicos, a mellora das condicins sanitarias, a
alimentacin, etc., que teen consecuencia directa na duracin media da vida.
Tendo en conta que o crecemento vexetativo un indicador do aumento ou
descenso da poboacin que equivale diferencia entre nacementos e
defuncins, pdese observar como o concello de Tui presenta un balance
negativo ou neutro.
I.10.4. Estructura da poboacin
O anlise da estructura demogrfica nun determinado territorio permtenos
analizar a realidade actual a partir do pasado recente, facilitando unha
aproximacin futuro.
Poboacin por grandes grupos de idade (1991 y 1996)

1991
1996
Menores de 15 anos
3.366
2.805
De 15 a 65 anos
9.728
10.784
De 65 e mis anos
Total
2.148
2.414
15.242
16.003
Fonte: IGE (1996); IGE (1999).
Sen entrar a analizar en detalle todos os posibles grupos de idade, pdese

observar na tboa seguinte como a poboacin do concello de Tui aumenta
lixeiramente mesmo tempo que envellece. Este proceso de envellecemento
non afecta unicamente a este concello, senn que unha caracterstica
preocupante da poboacin de Galicia na actualidade.
63
Vivendas familiares segundo o seu destino.

1991.
Principais
3.909
Secundarias
433
Valeiras
550
Outras
249
Total
5.141
Fonte: IGE. Censo de Poboacin e Vivendas 1991.

IGE (1996).
Vivendas familiares, 1981 y 1991.

Total de vivendas familiares
Vivendas familiares ocupadas
Censo
1981
Censo
1991
% de
variacin
Censo de
1981
Censo de
1991
% de
variacin
4.960
5.141
3,6
4.026
4.342
7,8
Fonte: INE. Censo de vivendas 1981; IRE. Censo de poboacin y de

vivendas 1991. IGE (1996).
64
DIAGNSTICO / USOS DO SOLO
I.11. O SISTEMA PRODUCTIVO
I.11.1. Introduccin
Neste
captulo
realzase
unha
caracterizacin
sucinta
do
sistema
productivo establecido no entorno do Parque Natural e a influenza que ten

sobre o mesmo. Para elo, adoptouse o criterio de analizar unicamente o
concello de Tui, por considerar que o que maior influenza exerce sobre o
espacio protexido e por non dispoer de datos especficos das parroquias
colindantes co Parque pertencentes a outros concellos.
A estructura econmica do concello ven determinada pola importancia da
funcin comercial-administrativa do ncleo de Tui, o que explica un elevado
porcentaxe de activos no sector terciario, formado por un numeroso e variado
comercio polo mido (Patio, 1993). Comercio que vese influenciado
positivamente polo factor fronteira. Tamn hai que destacar sector
secundario que encontrase ligado s materias primas do concello: canteiras de
granito e explotacin madeireira, fundamentalmente.
I.11.2. A poboacin activa
Denomnase poboacin activa conxunto de persoas, de mis de 16 anos,
que subministra man de obra para a produccin de bens e servicios econmicos
ou que estn dispoibles e fan xestins para incorporarse a dita produccin.
En 1996 a taxa de actividade total da poboacin no municipio de Tui
situbase no 45,9 %, presentando os homes unha taxa de actividade do 65,7 %
e as mulleres unicamente do 28,4 %. A taxa de ocupacin total situbase no 35
%, alcanzando o 52,9 % para os homes e o 19,1 % para as mulleres.
A taxa de paro un bo indicador da situacin laboral e econmica dunha
determinada zona. A taxa de paro no concello de Tui en 1996 alcanzaba o 23,8
%, situndose para os homes no 19,5 % e no 32,7 % para as mulleres.
72
Poboacin activa e inactiva (1996)

Homes
Activos
Mulleres
Total
3.984
1.953
5.937
3.209
1.314
4.523
Parados
775
639
1.414
Inactivos
1.993
4.925
6.918
Xubilados
Pensionistas
1.105
563
1.668
180
694
874
Incapacitados
54
39
93
564
738
1.302
Labores do fogar
37
2.799
2.836
Outra situacin
53
92
145
84
84
6.061
6.878
12.939
Ocupados
Estudiantes
Cumprindo servicio militar ou

PSS
Total
Fonte: IGE. Padrn municipal de habitantes e estatstica de poboacin,

1996. IGE (1999).
Poboacin segundo a titulacin acadmica (1996)

Homes
Non saben ler nin escribir
Mulleres
Total
60
178
238
Inferior a graduado escolar ou sen estudios
3.728
4.333
8.061
Graduado escolar ou equivalente
1.852
1.843
3.695
Bacharelato, FP II, equivalente ou

superior
1.113
1.206
2.319
6.753
7.560
14.313
Total

1996. IGE (1999).
Cando abordase un anlise do sistema productivo dun determinado

territorio, resulta fundamental abordala caracterizacin da poboacin activa,
dentro do que se incle un anlise do nivel de instruccin da poboacin. A
situacin no concello de Tui no ano 1996 reflexa unha taxa de analfabetismo
73
do 1,7 %, correspondendo un 0,9 % a os homes e un 2,4 % s mulleres,

situndose claramente por debaixo da media galega.
I.11.3. Anlise econmico sectorial
Non resulta arriscado afirmar que no concello de Tui, o sector terciario
xoga un papel importante no sistema socioeconmico, xa que supn un 49,6 %
da poboacin ocupada. Tamn resulta fundamental o sector secundario que
acolle 32 % da poboacin ocupada, sobre todo no que respecta a industrias
manufactureiras. Sendo o sector primario minoritario acoller unicamente
3,9 % da poboacin ocupada.
Poboacin ocupada segundo a rama de actividade econmica

(1996)
Homes
Agricultura
Pesca
Industria
Mulleres
Total
91
43
134
39
43
1.210
236
1.446
108
111
1.025
222
1.247
77
11
88
622
34
656
1.247
997
2.244
Comercio e reparacins
360
262
622
Hostalera
119
127
246
190
12
202
aluguer; servicios empresariais.
79
46
125
Admn. Pblica, defensa e SS.
220
104
324
95
178
273
39
58
97
145
210
355
Industrias extractivas
Industrias manufactureiras
Produccin e distribucin de
enerxa elctrica, gas e auga.
Construccin
Servicios
Transporte e actividades anexas;

comunicacins.
Intermediacin financeira,
actividades inmobiliarias e de
Educacin
Actividades sanitarias e veterinarias, servicios sociais.
Outros servicios

1996. IGE (1999)
74
I.11.3.1. Actividades agrarias

igual que en outras zonas do paisaxe galego, o medio agrario da
comarca do Baixo Mio caracterzase por mostrar unha imaxe de
mosaico de infinidade de parcelas de pequeno tamao. Este tamao
reducido das explotacins agrarias ven dado polas costumes e a historia,
xa que hasta principios do sculo as terras desta comarca explotbanse en
rgimen foral. Hai que sinalar tamn, que nunha porcentaxe prxima
95 %, no Concello de Tui as terras encadraranse baixo o rxime de
tenencia privado, mentres que no resto englobarase baixo arrendamento,
aparcera e outras formas de tenencia. Recentemente constatouse que boa
parte delas pertencen a propietarios absentistas, con o que de
infrautilizacin isto soporta.
Superficie das explotacins agrcolas censadas (ha.) 1989.

Tipo
Superficie (has.)
Terras labradas
988
22,8
84
1,9
3.094
71,3
176
4,0
4.342
100,0
Terras para pastos permanentes

Especies arbreas forestais
Outras terras
Total
Fonte: INE. Censo Agrario de Espaa. 1989. IGE (1996).
Nmero de explotacins agrcolas censadas (1989)

Explotacins con terras
2.236
Explotacins sen terras
Parcelas
Unidades gandeiras (UG)
Unidades de traballo/ano (UTA)
19.586
3.404
960
75
Total
2.236
Fonte: INE. Censo Agrario de Espaa. 1989. IGE (1996).
O Concello de Tui, sobre un total de 2.203 explotacins agrcolas,

unicamente 3 presentan unha superficie superior s 5 reas. Por outro lado
como pdese observar na tboa seguinte, un 50 % das explotacins descritas
son detentadas por persoas maiores de 55 anos, chamando a atencin a
importancia que mantn o grupo de mis de 65 anos, mentres que unicamente o
5 % das explotacins son detentadas por persoas menores de 35 anos.
O 53 % dos titulares explotan as terras como actividade nica, mentres que
o 46 % desenvolve outra actividade anda que mantendo como actividade
principal a explotacin agrcola.
Titulares das explotacins por grupos de idade e ocupacin principal
Grupos de idade
Ocupacin principal
Total
<34
35-54
55-64
>65
nica
Principal
Secundaria
2.217
116
992
538
571
1.168
1.027
22
Fonte: INE.
A pesar da importante extensin da superficie productiva, a superficie

cultivada relativamente pequena, debido a importancia alcanzada pola
superficie forestal. Nun municipio como o de Tui, as especies arbreas
supoen o 71 % do total da superficie agrcola.
Anda
que
en
tempos
recentes
introducronse
novos
cultivos,
as
explotacins dirixidas obtencin de productos para autoconsumo (cultivos

tradicionais) son as que predominan. No concello de Tui, sobre unha superficie
total de 6.655 ha., o 26,5 % dedicase a terras de labor, onde destaca a superficie
ocupada polos cultivos de millo (920 ha.), mentres que los viedos e os
cultivos da pataca ocupan 153 ha. e 120 ha., respectivamente.
76
Principais superficies e cultivos (1997)

Superficie (has.)
Superficie total
6.655
100,0
Superficie agraria til (SAU)
1.808
27,2
Superficie cultivada
1.765
26,5
Trigo
0,03
Centeo
0,03
920
13,8
43
0,6
120
1,8
Cultivos forraxeiros
78
1,2
Hortalizas
54
0,8
Froiteiros
16
0,2
153
2,3
Millo
Prados e pasteiros
Pataca
Viedo
Fonte: Anuario de Estatstica Agraria 1997. C.A.G.P.A. (1999).

I.11.3.2. Actividades gandeiras
Na comarca do Baixo Mio as explotacins agrarias que contan con algn
tipo de especies gandeiras supera o 95 % (fronte 46,5 % de Espaa),
predominando o gando bovino (46,5 % das unidades gandeiras), seguido das
aves, porcino, ovino, equino e caprino, situacin que comparte tamn o
concello de Tui.
Gandera censada, 1989

Bovinos
750
Ovinos
240
Caprinos
17
Porcinos
281
Equinos
141
Aves
1.969
Coellos (nai)
Fonte: INE. Censo agrario de Espaa 1989. (IGE (1996).
77
A produccin de carne de bovino dse en explotacins de carcter intensivo seguindo un

sistema tradicional, as como en explotacins medianas que seguen un sistema semiextensivo.
Hai que sinalar que polo menos o 90 % do gando vacn de carne da comarca vai dirixido
consumo directo, e tan s un 10 % dirxese consumo industrial. Tampouco hai que esquecer
que a importancia da gandera bovina no concello de Tui realmente discreta, onde o 86 % das
explotacins conta con menos de 2 reses por explotacin, o que condiciona gravemente
sector.
Gando bovino. N de explotacins segundo o tamao. 1995

Reses por explotacin
Tamao explotacin
1-2
3-4
5-9
10-19
20
Total
N de explotacins
299
34
16
348
Fonte: Campaa de saneamento gandeiro, 1995. Consellera de Agricultura, Gandera e

Montes. IGE (1996).
Gando bovino. N de reses segundo o tamao da explotacin. 1995

Reses por explotacin
Tamao explotacin
1-2
3-4
5-9
10-19
20
Total
N de reses
374
110
94
578
Fonte: Campaa de saneamento gandeiro, 1995. Consellera de Agricultura,

Gandera e Montes. IGE (1996).
78
Censo de saneamento gandeiro, 1997

Ganado bovino
Nmero total de explotacins
320
Nmero total de vacas
447
Nmero total de reses
527
Nmero total de vacas de leite
288
Nmero de vacas de carne
159
Fonte: C.A.G.P.A. (1999). Anuario de Estatstica Agraria 1997.
Outras
actividades
gandeiras
mis
prometedoras
modernas
correspndense con as carnes de aves e porcinos, en contraste co sistema mis

que tradicional que pervive en segmentos hoxe en claro retroceso como son o
caprino e do equino.
I.11.3.3. Explotacin forestal
Na comarca do Baixo Mio as especies arbreas forestais ocupan o 48 % da superficie
agrcola da comarca. Esta porcentaxe aumenta claramente no concello de Tui, onde supera o 70
% da superficie agrcola. Hai que sinalar que unha importante superficie dos montes
correspndese con montes veciais, que non sempre aproveitronse de forma adecuada e na
prctica comn falar dunha certa infrautilizacin dos mesmos.
A obtencin de madeira a explotacin mis destacada nos montes da comarca, para elo
repoboronse extensas superficies con especies de crecemento rpido como son pieiro do
pas (Pinus pinaster) e o eucalipto (Eucalyptus globulus).
I.11.3.4. Actividade industrial

Entre as actividades do sector secundario mis representativas da zona e
que presentan unha maior relacin co Parque Natural e o seu entorno, atpanse
79
a actividade extractiva (canteiras de granito), os serradoiros e as granxas de

visns, esta ltima con carcter marxinal.
A extraccin de granito en forma de canteiras unha actividade
caracterstica do entorno inmediato do Parque Natural. O igual que no
conxunto da comarca do Baixo Mio, a maior parte das empresas son
establecementos extractivos, sendo moi escasas as industrias transformadoras.
No
concello
de
Tui
existen
industrias
de
primeira
segunda
transformacin da madeira que comprenden o serrado, a preparacin industrial

da madeira, a fabricacin de taboleiros, pezas de carpintera, etc. A pesar de
que existen empresas medianas, no sector predominan as empresas de tipo
familiar.
As granxas de visns, enmarcadas na produccin peleteira, tiveron en
tempos recentes un auxe que na actualidade decreceu notablemente. A comarca
do Baixo Mio mantivo un considerable nmero de instalacins, si ben na
actualidade moitas delas carecen de actividade. A mis prxima Parque
Natural localzase no concello de Gondomar na parroquia de Morgadns.
I.11.3.5. O sector turismo
Os recursos naturais e culturais presentes no Parque Natural e no seu
entorno poden crear unha demanda que non quede limitada poca estival, xa
que a zona conta con numerosos e variados recursos tursticos tanto fsicos
como culturais, capaces de satisfacer as demandas mis esixentes.
No marco da comarca do Baixo Mio, o concello de Tui conta cun elevado
ndice turstico, s superado polos concellos de A Guarda e Porrio (Banesto,
1994). A notable accesibilidade con que conta a zona, dada a proximidade
dunha va de alta capacidade, e a sa proximidade con Portugal, son factores
que repercutirn de forma positiva no momento de considerar a oferta turstica
da zona.
As autoridades competentes en fomentar o turismo na comarca debern ter
en conta a importancia do binomio turismo-medio ambiente, que na
80
actualidade forman parte dun proceso comn que adquire cada vez maior
importancia, sobre todo para o turismo nacional.
81
II.1. USOS DO SOLO E ACTIVIDADES
II.1.1. Actividades extractivas

Na actualidade as explotacins a ceo aberto en forma de canteira existentes
dentro do mbito do Plan encntranse xa caducadas. Trtase de canteiras de
granitos de das micas, localizadas na parroquia de Ribadelouro no extremo
nords do Parque. Os granitos de das micas expltanse basicamente como
rochas de construccin, extrandose bloques de sillera. Estas canteiras, xa
abandonadas, estn sufrindo un proceso de selado e restauracin na
actualidade.
Nas proximidades do lmite Norte do Parque Natural existen varias
canteiras activas, na vertente Norte do monte chamado Costa de Oia.
II.1.2. Actividades forestais
As actividades forestais no mbito do Parque Natural desenvlvense de
acordo Plan de Ordenacin Forestal (1996) vixente na actualidade, que foi
elaborado por un equipo tcnico do Centro de Investigacins Forestais de
Lourizn. Os beneficios do aproveitamento forestal os perciben a Entidade
Local Menor de Pazos de Reis e a Comunidade Vecial de Montes en Man
Comn de Rebordns, propietarios dos terreos do Parque.
Sobre unha superficie total de 746 ha. do Parque, o citado Plan contempla
410,8 ha. de Pinus pinaster, 31,8 ha. de Eucalyptus globulus, 145,2 ha. de raso
non arborizable, 102,6 ha. de uso pblico e infraestructuras e 30,8 de uso
forestal sen aproveitamento. No Plan Xeral, Pinus pinaster e Eucalyptus
globulus definronse como especies principais. Ademais, establcese un plan
de aproveitamentos definido por unha quenda estimado de 40 anos para o
pieiro do pas e 20 anos para o eucalipto, co fin de conseguir madeira de
mellor calidade. A posibilidade estimada cfrase en 1.942 m3 /ano para pieiro
en Pazos de Reis e 1.858 m3 /ano para pieiro e 261 m3 /ano para eucalipto en
Rebordns.
82
As labores e tratamentos silvcolas son realizados polo persoal adscrito

Consellera de Medio Ambiente da Xunta de Galicia. Estas labores,
fundamentalmente, consisten na realizacin de clareos, podas, cortas de polica
e a creacin de masas de frondosas, as como o mantemento de reas
cortalumes, depsitos de auga e pistas forestais.
II.1.3. Actividades agrcolas
A superficie cultivada no mbito do Parque Natural presenta un carcter
marxinal, limitndose a pequenas parcelas situadas nas terras baixas das
vertentes orientais do monte. Estas pequenas explotacins estn dirixidas
basicamente obtencin de productos para o autoconsumo, o que tamn
pdese denominar cultivos tradicionais. As labores agrcolas adoitan ser de
carcter manual, resultando escaso o uso de maquinaria agrcola.
Nestes cultivos tradicionais destaca o cultivo do millo, resultando pouco
utilizados o resto de cereais. O millo sole ir asociado cultivo das cabazas e
nabos. Xunto co millo o cultivo tradicional por excelencia a pataca, sen
esquecer o cultivo da vide e de rbores froiteiros.
II.1.4. Actividades gandeiras
No mbito do Plan a actividade gandeira limtase a unha discreta
explotacin extensiva, definida como a actividade de percorrido e traslado do
gando por reas con vexetacin herbcea, que consumida directamente polos
animais. O gando pode encontrarse libre, como o caso dos cabalos e en
menor medida de gando vacn, ou guiado polo pastor, como o caso das
cabras.
A presencia de cabalos en liberdade un feito habitual no mbito do
Parque Natural, trtase de exemplares que en xeral responden a una morfoloxa
de pouca alzada e aspecto rstico, adaptable montaa e dunha grande
resistencia. Adoitan vivir en pequenos grupos e, xeralmente unha vez ano, se
lles obriga a baixar do monte curro onde crtaselles a crin (rapa das bestas)
y mrcaselles como formalizacin de propiedade. No contiguo Concello de
83
Gondomar, son moi famosos os curros de Morgadns, Donas (San Cibrn),

Maufe (Portavedra), as como o do Galieiro, que abastcense de bestas que
campan pola serra do mesmo nome.
II.1.5. Urbanismo
No mbito do Plan, as normas urbansticas encntranse especificadas no
Plan Xeral de Ordenacin Urbana do Concello de Tui, aprobado en 1994. O
PXOU clasifica totalidade do Parque Natural como solo non urbanizable,
estando regulado nas ordenanzas 13 e 14, que a continuacin detllanse:
Ordenanza n 14: Suelo no urbanizable de proteccin de espacios naturales.

1. mbito de aplicacin.
Corresponden al Monte Aloia, cuyo inters radica en sus valores
paisajsticos, arqueolgicos, culturales, educativos y recreativos. Su mbito
seala en los planos de Ordenacin.
2. Usos permitidos
Ser de aplicacin lo dispuesto en el Decreto 82/1989 de 11 de mayo
de la Xunta de Galicia sobre proteccin de los Espacios Naturales para la
totalidad del espacio delimitado en los planos de Ordenacin. Para el Parque
Natural en concreto, regir lo dispuesto en la Orden de 21 de enero de 1992
de la Consellera de Agricultura sobre el Rgimen de Proteccin del Parque
Natural del Monte Aloia.
3. Equipamientos
En los planos de Ordenacin se seala una zona de equipamientos donde

se emplazarn las instalaciones deportivas, parque infantil, edificio
social, aparcamientos, etc. Independientemente de que el Plan General de
Ordenacin admita estos usos, deber solicitarse autorizacin a la
Consellera de Agricultura previamente a su ejecucin.
Ordenanza n 13: Suelo no urbanizable de proteccin del patrimonio.
1. mbito de aplicacin
84
a) Comprende los terrenos afectados por la proteccin del patrimonio

histrico-artstico, arquitectnico, arqueolgico, etnogrfico y cultural.
b) En el presente documento (PGOU) se incluye una relacin de este
patrimonio, a los que se les aadirn los que puedan ser incluidos en el
inventario que realizar el rgano competente de la Consellera de
Cultura y Juventud de la Xunta de Galicia.
2. reas de proteccin.
Dentro de las reas de proteccin que a continuacin se sealan, ser
preciso informe previo de la Comisin Provincial del Patrimonio, que
tendr carcter vinculante para la realizacin de cualquiera de las
actividades enumeradas en el artculo 178 de la Ley del suelo.
Las reas de proteccin para los elementos puntuales, dentro de las cuales
es necesario el informe antedicho, estarn constituidas por una franja con
una profundidad medida desde el elemento o vestigio ms exterior del bien
que se protege de:
a) 50 metros, cuando se trate de elementos etnogrficos inventariados
(hrreos, palomares, cruceros, hornos, ferias, molinos, etc.)
b) 100 metros, cuando se trate de elementos de arquitectura religiosa
(monasterios, conjuntos parroquiales, iglesias, capillas, santuarios,
cementerios, etc.), arqitectura militar (castillos, baterias, murallas, etc.)
c) 200 metros, cuando se trate de restos arqueolgicos (sepulcros
megalticos, dlmenes, petroglifos, castros, etc.)
Cuando varios elementos singulares se articulen en un conjunto, el rea

de influencia se trazar a partir de los elementos ms exteriores del
conjunto y abarcar la totalidad de aquel.
En las solicitudes de licencia para la realizacin de edificaciones o
actividades situadas dentro de estas franjas, se consultar la informacin
cartogrfica y fotogrfica precisa para determinar el impacto que producir
esta sobre el bien protegido.
II.1.6. Uso pblico

Neste apartado tratarase sobre o uso pblico do Parque Natural, tal como o
definiu Franquesa (1993), no sentido de uso para o ben pblico. A pesares de
que na prctica resulta ser uso do pblico e tradcese por frecuentacin do
85
espacio e desenvolvemento de certas actividades de tipo turstico, recreativo ou

educativo, tamn pdese considerar efectivamente como uso pblico xa que
postre reverte en melloras para a natureza e para as persoas.
II.1.6.1. Instrumentos para a xestin do uso pblico
Dado que as competencias de xestin do Parque Natural recaen sobre o
Servicio de Medio Ambiente Natural da Consellera de Medio Ambiente, por
conseguinte este Servicio, o encargado de desenvolver os instrumentos de
xestin do uso pblico no Parque. Entre os instrumentos desenvoltos hasta a
actualidade encntranse os seguintes: a sinalizacin temtica, o centro de
interpretacin, a senda botnica e as rutas polo Parque, e as diversas edicins
de folletos e libros.
- Sinalizacin. Incle un panel principal co plano-gua e normas bsicas
para a regulacin dos usos; paneis de localizacin dos lmites do Parque; as
como indicadores de rutas ou lugares representativos.
- Centro de interpretacin. Emprazado na antiga casa forestal, dispn de
unha exposicin permanente sobre o medio forestal do Parque e dos elementos
etnogrficos mis representativos, como son os muos de auga. Alberga tamn
exposicins temticas non permanentes e xornadas con conferencias e charlas
relativas espacio protexido.
- Senda botnica e rutas polo Parque Natural. Nas proximidades do
Centro de Interpretacin existe unha senda botnica, que tomando como eixe
regato Tabernas, mostra as principais especies arbreas que pdense atopar na
comarca do Baixo Mio. Ademais, trazronse cinco rutas autoguiadas que
pretenden mostrar os diversos valores naturais e culturais do Parque Natural.
Os itinerarios das cinco rutas e os seus valores recllense nun librio editado
recentemente, o que facilita o seu uso polos visitantes.
- Edicins de folletos e libros. Con carcter informativo e divulgativo, o
Parque conta con diversos folletos entre os que se atopan os trpticos que
describen as rutas autoguiadas, a senda botnica e un plano-gua do Parque
86
Natural. Recentemente editouse un catlogo da flora vascular do Parque, un

pequeno libro que recolle as cinco rutas autoguiadas e unha biografa do
enxeeiro D. Rafael Areses Vidal.
II.1.6.2. reas recreativas
A notable afluencia de visitantes nos das non laborables durante as pocas
de meteoroloxa mis benigna creou a necesidade de acondicionar reas de
espallamento cun mnimo equipamento (mesas, barbacoas, fontes,...) nas zonas
mis concorridas do Parque Natural. Estas reas recreativas son as seguintes:
Circos, A Macoca, Trapa, Faca, Cabanas, Cruceiro Novo, Udencias, Santuario
de San Xiao e miradoiro da Oliva, antiga zona de acampada, San Fins e muos
do Deique.
Anda que cunha distinta funcin, tamn pdense considerar como reas
de espallamento, o campo de ftbol e o campo de tiro emprazados nas
inmediacins de A Macoca.
II.1.6.3. Actividades deportivas
Como
actividade
deportiva
de
especial
relevancia
destaca
desenvolvemento en certos anos dun final de etapa da Volta Ciclista

Comunidade Galega no alto do Monte Aloia. Isto provoca a presencia dun
elevado nmero de vehculos e visitantes no recinto do Parque Natural durante
un curto perodo de tempo.
Outra actividade deportiva de relevancia a existencia dunha ruta de
montaismo (PR) que discorre polo Parque Natural, que chegando desde a
prxima serra do Galieiro accede alto de San Xiao.
II.1.7. Outras actividades
Neste apartado inclense a recollida de cogomelos polos visitantes do
Parque Natural. Actividade que desenvlvese con carcter ldico, sen ningn
plan de aproveitamento predeterminado.
87
88
DIAGNSTICO / SNTESE AMBIENTAL
II.2. SNTESE AMBIENTAL
II.2.1. Introduccin
Con os resultados obtidos na fase de inventario do territorio procederase
a realizar unha sntese ambiental, que consistir na definicin, descricin
e delimitacin dunhas unidades de integracin, identificadas como o
resultado da interrelacin entre os distintos elementos que compoen o
medio, os factores naturais que en el inciden, e os usos e aproveitamentos
que se desenvolven.
Como tipo de unidade de integracin optouse por definir unidades
homoxneas ou unidades ambientais (Ramos, 1979; Gmez Orea, 1994). O
grao de homoxeneidade destas unidades s relativo, dependendo do nivel de
detalle requirido.
A definicin e identificacin das unidades ambientais, neste caso,
realizouse en funcin dos factores ambientais que mostran unha maior carga
explicativa: a xeomorfoloxa (que describe materiais, formas e procesos do
medio inerte e sintetiza as sas relacins), a vexetacin (que explica as
condicins ambientais determinantes da vida e sintetiza as relacins entre o
medio bitico e abitico), os hbitats de fauna e os usos do solo.
II.2.2. Caracterizacin das unidades ambientais
No mbito do Plan definronse un total de dez unidades ambientais, que a
continuacin descrbense.
UA1. reas dominadas por rochedos granticos
Tratase de superficies de cumio e promontorios situados a diferentes niveis
que presentan unha gran cobertura de rochedos de natureza grantica. Estes
rochedos caracterzanse por presentar formas variadas consecuencia da erosin
provocada polos elementos. A cobertura vexetal escasa, limitndose as
comunidades rupestres caracterizadas por especies de pteridfitos como
Asplenium billotii, Asplenium trichomanes subsp. trichomanes, Asplenium
89
trichomanes subsp. quadrivalens, Anogramma leptophylla, Cystopteris

viridula, Polypodium interjectum e Polypodium vulgare, e outras que
tipicamente colonizan as fisuras das rochas, o caso de Dianthus laricifolius
subsp. caespitosifolius, Centaurea limbata, Sedum hirsutum, Umbilicus
rupestris, Festuca paniculata subsp. multispiculata e Ornithogalum broteroi.
Nas proximidades dos afloramentos rochosos onde existe unha mnima capa de
solo, atpanse pasteiros pterofticos onde estn presentes Silene scabriflora
subsp. scabriflora, Tolpis barbata, Sedum arenarium, Agrostis truncatula
subsp. commista, Anthoxanthum aristatum subsp. aristatum, Trifolium
cernuum, Trifolium glomeratum, Asterolinon linum-stellatum, e mato de baixo
porte constitudo por especies como Ulex europaeus, U. minor, Erica cinerea,
E. umbellata, e Cistus psilosepalus, Cistus salviifolius e Halimium lasianthum
subsp. alyssoides. Nas charcas estacionais que aparecen nas partes mis altas,
frecuente a presencia de Sapo corriqueiro (Bufo calamita) e Pntega comn
(Salamandra salamandra) na poca de reproduccin. O rochedo e o seu
entorno un medio propicio para o Lagarto arnal (Lacerta lepida) e Esgonzo
comn (Chalcides striatus), as como para Papuxa do mato (Sylvia undata),
Azulenta (Prunella modularis) e para o escaso Merlo azul (Monticola
solitarius); entre os mamferos, o coello (Orictolagus cuniculus) frecuente
nas proximidades das matogueiras.
Esta unidade frecuentada polos cabalos en semiliberdade que buscan os
pastos
mis
apetecibles.
Os
visitantes
do
Parque
Natural
utilizan
frecuentemente a rede de camios que conflen nas partes mis altas, onde
localzanse miradoiros naturais o dispostos artificialmente, e que caracterzanse
polo seu elevado potencial de vistas.
UA2. Regatos e ribeiras fluviais
Englbanse nesta unidade os diversos cursos fluviais en forma de regatos que
drenan a superficie do Parque Natural, as como o medio ribeireo adxacente,
delimitado polos solos hidromorfos e por a tpica vexetacin ribeirea. Tamn
se inclen nesta unidade as denominadas pozas de Cabanas, Clavildo e
Paredes, que non son mis que pequenos encoramentos pola construccin de
90
azudes, e outras charcas menores repartidas pola superficie do Parque. O

rxime de choivas condiciona notablemente o volume de auga que discorre
polos regatos, provocando unha grande variabilidade en curtos perodos de
tempo. A vexetacin ribeirea que caracteriza a esta unidade mostra unha
cobertura desigual, presentando no seu estrato arbreo pouco frecuente
ameneiro (Alnus glutinosa), xunto con bidueiro, (Betula alba var. alba),
abeleira (Corylus avellana) e salgueiro (Salix atrocinerea). Estn ben
representados os fentos Athyrium filix-femina, Blechnum spicant e Osmunda
regalis, as como outras especies caractersticas das beiras de regatos e dos
propios cursos de auga como Carex acuta subsp. reuteriana, Epilobium
obscurum, Molinia caerulea, Saxifraga spathularis, Callitriche stagnalis,
Scirpus fluitans e Ranunculus omiophyllus. Nas pozas onde as augas son
permanentes a pesar do forte descenso estival, atpanse Baldellia alpestris e
Myosotis secunda, mentres que a modo de orla sitase un xuncal higrfilo
dominado por Juncus effusus. Nas pozas de Cabanas e no regato Udencias
encontrase unha interesante poboacin de Pardella (Rutilus arcasii), que est
acompaada por Troita comn (Salmo trutta). Nas pozas e charcas onde a
vexetacin subacutica abundante atpase Pintafontes comn (Triturus
boscai), Pintafontes verde (Triturus marmoratus) e Ra verde (Rana perezi). A
Ra patilonga (Rana iberica) e a Saramaganta (Chioglossa lusitanica) son
anfibios caractersticos do medio fluvial, mentres que nas ribeiras mis
vexetadas e como representantes dos rptiles atpanse Lagarto das silvas
(Lacerta schreiberi) e Escncer comn (Anguis fragilis). Entre as aves destaca
a presencia de Lavandeira real (Motacilla cinerea), e entre os mamferos a dos
morcegos (Rhynolophus ferrumequinum e Pipistrellus pipistrellus), que
utilizan o medio fluvial como reas de caza; o Porco bravo (Sus scrofa) atopa
nas beiras hmidas lugares idneos para baarse. Nas pozas atpase tamn
unha rica fauna de insectos odonatos.
Nos regatos Deique e Tripes localzanse antigos muos de auga que na
actualidade estn en desuso, y varios deles en proceso de restauracin.
UA3. Manchas de arborado autctono
91
Trtase das superficies cubertas polo que constite a vexetacin potencial do

Parque, as carballeiras de Quercus robur. Son pequenas arboredas dominadas
polo carballo e caracterizadas pola sa escasa complexidade estructural;
atpanse mesturadas co pieiral e nelas non resulta raro atopar pes de Sobreira
(Quercus suber) que a sa vez en determinadas localizacins constiten
formacins mis ou menos homoxneas anda que sempre de extensin
reducida. Nesta unidade tamn inclense outras especies de leosas como
Castanea sativa, Ilex aquifolium, Crataegus monogyna, Prunus spinosa e
Pyrus cordata; no estrato arbustivo son frecuentes Pteridium aquilinum,
Dryopteris affinis e Polypodium vulgare, Hedera helix e as sebes (Rubus spp.),
as como as matogueiras constitudas por Ulex minor, U. europaeus, Erica
cinerea e E. umbellata. Debido a sa escasa entidade non conta con elementos
faunsticos caractersticos, anda que entre as aves son frecuentes os pridos
(Parus spp.), Gabeador (Certhia brachydactyla) e os Picafollas (Phylloscopus
collybita, P. brehmii).
UA4. Pieiral de repoboacin
Correspondese basicamente con ladeiras cubertas por repoboacins de Pinus
pinaster, que abarcan maior parte da superficie do Parque. Estas formacins
de conferas son practicamente monoespecficas, salvo nalgns rodais onde
existe unha maior densidade de Pinus radiata ou de Pinus sylvestris. En
determinados emprazamentos onde a densidade de pinos menor, localzanse
pes de Quercus robur, que nalgns casos poden presentar unha densidade
considerable. En xeral tratase de masas con exemplares de porte adulto que
presentan un sotobosque dominado por un mato de Ulex europaeus, U. minor,
Erica cinerea e E. umbellata. Nas zonas mis hmidas do pieiral est presente
a Pntega comn (Salamandra salamandra), mentres que nas reas de maior
solaina atpase o Lagarto arnal (Lacerta lepida), Lagartixa galega (Podarcis
bocagei) e a Lagartixa dos penedos (Podarcis hispanica) nas zonas mis
rochosas. Esta unidade alberga unha tpica comunidade de paseriformes
forestais entre os que destacan os pridos (Parus ater e Parus cristatus), o
Gabeador (Certhia brachydactyla) e o Pimpn (Fringilla coelebs). Nas zonas
de borde e nas mis aclaradas son frecuentes o Gaio (Garrulus glandarius),
92
Escribenta riscada (Emberiza cia), frinxlidos como o balo (Carduelis

spinus), Liaceiro (Carduelis cannabina) e Verderolo (Carduelis chloris); as
como o Tordo charlo (Turdus viscivorus) durante o perodo invernal. Entre os
mamferos destaca a presencia de Esquo (Sciurus vulgaris) e Raposo (Vulpes
vulpes).
A maior parte do pieiral est sometido a un plan de ordenacin forestal.
UA4b. Repoboacin de Pseudotsuga menziesii
Considerase unha subunidade da anterior, da que diferenciase por
constitur unha plantacin de pieiro de Oregn (Pseudotsuga menziesii)
composta por exemplares novos. Pinus pinaster e Quercus robur tamn
estn presentes nesta subunidade.
UA5. Ladeiras repoboadas con Eucalyptus globulus
Inclense aqu as repoboacins de eucalipto (Eucalyptus globulus) existentes
no mbito do Parque. Tratase de plantacins dispostas en ladeiras con pendente
acusada e en xeral sobre terreos con gran cobertura de rochedos granticos.
Basicamente son masas monoespecficas que inclen algns pes de Quermes
robur e Q. subir; como estrato arbustivo presenta un mato dominado por Ule
europaeus e Erica cinerea. A pobreza de elementos faunsticos a sa
principal caracterstica, dependendo sta en grande medida do grao de
desenvolvemento que presente o sotobosque.
Estos rodais de eucalipto estn sometidos a aproveitamento forestal.
UA6. reas arboradas de carcter recreativo
Son zonas distribudas por todo o Parque que distnguense por o uso recreativo
que estn sometidas. En xeral presentan unha boa cobertura arbrea que en
gran parte correspndese con especies de carcter extico como o ciprs de
Lawson (Chamaecyparis lawsoniana), acacias (Acacia melanoxylon) e cedro
xapons (Cryptomeria japonica); o sotobosque practicamente inexistente
debido en gran parte s condicins de umbria dominantes neste estrato, os
93
fenmenos alelopticos que desenrolan estas especies, as como trasiego e

pisoteo producido por persoas. Os elementos faunsticos no revisten gran
importancia nesta unidade, resultando as aves como los pridos (Parus major,
Parus ater), a Estrelia do norte (Regulus ignicapillus), o Pombo torcaz
(Columba palumbus), verderolos (Carduelis chloris) e Xirns (Serinus serinus),
os mis representativos. Nesta unidade localzanse algns dos elementos
culturais mis importantes do Parque, como son o Santuario de San Xiao e a
muralla ciclpea que rodea alto do mesmo nome; a capela de San Fins e a
Casa Forestal Areses, que na actualidade converteuse no centro de informacin
e interpretacin do Parque Natural.
Est sometida a un intenso uso do pblico, fundamentalmente para actividades
de espallamento e romaras populares, por elo nos lugares mis frecuentados
atpase dotada de diverso mobiliario como mesas, bancos, barbacoas,
papeleiras e fontes.
UA7. Ladeiras cubertas por mato denso
En determinados enclaves do Parque Natural atpanse formacins de
matogueiras densas en ladeiras desprovistas de substrato arbreo ou con unha
baixa cobertura de rbores. Presentan como especies dominantes s toxos
(Ulex europaeus, Ulex minor) e s uceiras (Erica cinerea, Erica umbellata).
Nalgunhas zonas as xestas (Cytisus striatus) substiten mato de uces,
formando manchas monoespecficas densas de porte medio (2-3 m.). Entre a
avifauna caracterstica do mato atpanse Papuxa do mato (Sylvia undata),
Chasco (Saxicola torquata) e Azulenta (Prunella modularis); entre os
mamferos destacan o coello (Orictolagus cuniculus) e o Porco bravo (Sus
scrofa), que atopa nesta unidade lugares onde refuxiarse.
UA8. Medio agrcola
Compoen esta unidade os campos, cultivos e os espacios contiguos
relacionados
cas
explotacins
agrarias,
inclundose
tamn
as
vivendas
directamente relacionadas cas labores agrcolas. Trtase fundamentalmente dun

espacio rururbano, marxinal no mbito do Parque, onde se desenvolven
94
cultivos agrcolas de carcter tradicional, respondendo chamado policultivo

de subsistencia e configurando un mosaico de parcelas de pequena extensin.
Nas beiras dos camios e campos incultos desenvlvese unha variada
vexetacin ruderal dominada por herbazais, onde atpanse Echium rosulatum,
Spergularia purpurea, as compostas Bellis perennis, Carduus asturicus e
Senecio vulgaris; gramneas como Avena barbata e Briza maxima; ademais de
durmideiras (Papaver rhoeas), fiuncho (Foeniculum vulgare) e ortigas (Urtica
dioica e U. urens). O Sapo comn (Bufo bufo) atopa nestes ambientes un
hbitat axeitado; entre as aves son frecuentes os merlos (Turdus merula) e
paporrubios (Erithacus rubecula), as como a Papuxa cabecinegra (Sylvia
melanocephala) nos sotos con abondosas sebes (Rubus spp.). Entre os
mamferos son caractersticos o Ourizo (Erinaceus europaeus), a Toupa (Talpa
occidentalis) e a Donicela (Mustela nivalis).
UA9. Espacios antropizados
Esta unidade fai referencia a aqueles espacios que contan cun marcado carcter
antropxeno. Trtase das reas que han sufrido notables modificacins na
estructura do solo e que perderon toda a sa naturalidade, como son os viales
asfaltados, as pistas forestais, as instalacins deportivas (campo de ftbol e
campo de tiro) e as edificacins de diverso tipo e orixe existentes no mbito do
Parque.
UA9a. Viales asfaltados
UA9b. Pistas forestais
UA9c. Instalacins deportivas
UA9d. Edificacins
UA10. Canteiras abandonadas
Esta unidade engloba conxunto de explotacins de granito en forma de
canteiras que localzanse no lugar de Paredes, e que na actualidade se
encontran nun proceso de restauracin. Est constituda por un promontorio no
que atpanse diversos buratos de explotacin e depsitos de material inerte.
95
Actualmente estase procedendo recheo dos buratos mediante escombros e

outros materiais.
96
DIAGNSTICO / DEGRADACINS E AMEAZAS
II.3. DEGRADACINS E AMEAZAS
II.3.1. Introduccin
As degradacins refrense a situacins de feito, mentres que as ameazas
supoen unha prospectiva de futuro baseada nas tendencias observadas. A
continuacin analzanse de forma sinttica as principais degradacins e
ameazas observadas no mbito do presente Plan.
II.3.2. Degradacins
II.3.2.1. Especies exticas
A notable presencia de especies arbreas exticas non sometidas a
ordenacin forestal, impide en determinados emprazamentos do Parque a
rexeneracin da vexetacin potencial. E o caso das acacias (Acacia spp.) e
Robinia spp., que manifestan un alto nivel de intrusismo e unha gran facilidade
de propagacin, as como un alto grado de eliminacin de especies
competidoras
mediante
procesos
alelopticos.
Estas
situacins
inciden
negativamente na diversidade florstica e faunstica do ecosistema forestal.

II.3.2.2. Procesos erosivos
As pistas forestais aptas para vehculos a motor, xeran en determinados
casos unha erosin inducida polas cembas nas zonas con un maior desnivel,
que agravase con o escaso coidado con que se acometen as medidas
correctoras. Durante os perodos de choivas intensas a escorrenta superficial
erosiona a capa de rodada das pistas compostas por xabre grantico e arrastralo
s leitos dos cursos fluviais. Este proceso ten un carcter cclico, o que provoca
unha maior alteracin del ecosistema fluvial, condicionando a vexetacin as
como a presencia e abundancia de moitas especies, tanto de vertebrados como
de invertebrados.
97
A escasa cobertura de ripisilva nos regatos de cabeceira de conca e a

existencia dunha acusada pendente, provocan unha erosin das ribeiras durante
as avenidas que pode resultar irreparable nalgns casos.
II.3.2.3. Uso pblico
O tramo da estrada principal pola que se accede alto de San Xiao, entre a
ponte sobre o regato Udencias e a bifurcacin hacia Gondomar, mstrase como
unha zona crtica en canto a mortalidade de anfibios y rptiles polos atropelos,
sendo os urodelos o grupo mis afectado (observacins propias do equipo
redactor durante os meses de outubro xaneiro). Isto debido a que dito vial
discorre xunto a unha das principais reas de reproduccin de anfibios, as
pozas do regato Udencias, sendo ademais a va principal de acceso parque
para o trfico rodado.
Nas reas recreativas mis utilizadas polo pblico observase unha marcada
ausencia doutro tipo de vexetacin que non sexa a arbrea, motivado en gran
parte polo proceso de pisoteo e compactacin do solo. Este feito anda mis
marcado naquelas reas recreativas onde existe un curso fluvial, xa que
notoria a ausencia de vexetacin riberea e a sa absoluta desproteccin fronte
s avenidas estacionais. A fauna riberea practicamente non existe aqu,
encontrndose soamente as especies asociadas dosel arbreo.
A pesar de estar limitada a circulacin de vehculos motorizados s pistas
forestais, constatouse a presencia de motos fora delas, nas reas culminantes de
rochedos e matogueiras da Costa de Oia, que afectan leito dunha charca
estacional de interese.
II.3.3. Ameazas
II.3.3.1. Incendios forestais
A pesar de que nos ltimos anos non se produciron incendios no mbito do
Plan, non hai que perder de vista que nas repoboacins de conferas
concntranse determinados factores que favorecen a propagacin de incendios
forestais. Por elo, resulta innecesario comentar a necesidade de desear e
98
manter unha estratexia adecuada na prevencin e extincin de incendios no

mbito do Parque Natural e no seu entorno. O impacto que producira o efecto
dun incendio forestal sera un enorme retroceso na tarefa de mellora do
ecosistema forestal que se desenrola na actualidade.
Hai que destacar que no mbito do Parque natural existe un plan de
prevencin especfico contra incendios forestais.
II.3.3.2. Propagacin de especies exticas
Baixo este epgrafe inclense aquelas especies de porte arbreo non
sometidas a ordenacin forestal. A notable presencia de exemplares adultos de
especies exticas (Acacia sp., Robinia sp., etc.) nas zonas altas do Parque
Natural, concretamente na zona recreativa do alto de San Xiao, provoca que
estas zonas acten de sementeiros naturais destas especies. Si a esto engdese a
facilidade de propagacin que encontran a travs da escorrenta superficial
durante os perodos de intensa pluviosidade, encontramos a razn principal
pola que as ladeiras do Monte Aloia encntranse tapizadas por arboredos
destas especies. Esta circunstancia incide negativamente na erradicacin destas
especies, que cada vez presentan unha maior cobertura e que sen dbida
provocan un deterioro grave do ecosistema forestal afectar negativamente
diversidade.
II.3.3.3. Mortaldade de herpetofauna
A relativa importancia que presenta a herpetofauna do Parque Natural
contrasta considerablemente con a mortaldade observada por causas non
naturais. Por unha banda, os xa mencionados atropelos de exemplares nas vas
principais de acceso Parque, e por outro a puntual aparicin de numerosos
cadveres de urodelos por causas descoecidas, nun piln de auga localizado
na antiga zona de acampada. Ante a posibilidade de provocar unha degradacin
inxustificada da herpetofauna a medio prazo, estase desenvolvendo na
actualidade un estudio de sas poboacins, no que analizaranse con detalle os
impactos e se arbitrarn posibles medidas correctoras.
99
ORDENACIN / CRITERIOS E OBXECTIVOS
II.4. SNTESE DO DIAGNSTICO
II.4.1. Consideracins xerais

O Monte Aloia, debido a sa situacin e singular fisionoma albergou
historicamente a diferentes culturas que utilizrono como lugar de veneracin
ou emprazamento defensivo. Na actualidade un espacio rural dominado polo
aproveitamento forestal a travs de repoboacins de Pinus pinaster e por un
uso recreativo en forma de actividades de ocio e espallamento xeral, as como
pola celebracin de romaras populares.
As unidades ambientais descritas no mbito do Plan (ver Tboa I)
definronse en base presencia de elementos xeomorfolxicos singulares,
cobertura vexetal e usos predominantes. Estas reas mis ou menos
homoxneas servirn de referencia para analizar o estado actual dos valores
ambientais e dos factores que inciden sobre os mesmos.
Tboa I. Unidades ambientais descritas
UA1. reas dominadas por rochedos granticos

UA2. Regatos e ribeiras fluviais
UA3. Manchas de arborado autctono
UA4. Pieiral de repoboacin
UA5. Ladeiras repoboadas con Eucalyptus globulus
UA6. reas arboradas de carcter recreativo
UA7. Ladeiras cubertas por mato denso
UA8. Medio agrcola
UA9. Espacios antropizados
UA10. Canteiras abandonadas
Unha parte significativa da superficie do Parque atpase dedicada

aproveitamento forestal, resultando excludas soamente aquelas zonas que
mostran unha baixa aptitude para este uso. Este feito condiciona notablemente
s recursos naturais do mbito do Plan, encontrndose mis ou menos
99
modificados pola intervencin humana, e en xeral cun discreto estado de

conservacin.
O uso recreativo encntrase tamn profundamente arraigado, consistindo
fundamentalmente en actividades de espallamento en datas non laborables, que
desenvlvense nas zonas do Parque especialmente habilitadas para elo.
Os outros usos e actividades que se desenvolven no mbito do Parque (ver
Tboa II) non revisten o mesmo nivel de importancia que os resecados con
anterioridade, a pesar de que as actividades relacionadas con a educacin
ambiental e a interpretacin do medio adquiren cada da unha maior
notoriedade.
Tboa II. Usos do solo e actividades

UA1
UA2
UA3
UA4
UA5
UA6
UA7
UA8
UA9
UA10
Actividades extractivas
Actividades agrcolas
Gandera extensiva
Forestal repoboacin
Forestal natural
Rutas de montaa PR
reas recreativas
Pistas forestais
Sendas ecolxicas
+
+
Viales asfaltados
Vivendas rurais
reas antropizadas
+
+
+
Os valores ambientais mis significativos do mbito do Plan concntranse

nos rochedos granticos e no seu entorno inmediato, nos regatos e ribeiras
fluviais e nos arboredos de especies autctonas (ver Tboa III). Estes radican
na presencia de vexetacin climcica, de flora de carcter endmico ou rara, de
fauna con gran dependencia de lugares hmidos como o caso dos anfibios, as
100
como dunha pequena poboacin de Vermella (Rutilus arcasii) localizada nun

reducido tramo fluvial.
Son tamn de consideracin os valores ambientais referidos patrimonio
histrico e etnogrfico que atpanse estreitamente vencellados e integrados na
paisaxe do Monte Aloia.
Tboa III. Valores ambientais mis significativos

UA1
Elementos xeomorfolxicos
Vexetacin natural de
interese
UA2
UA3
Arborado autctono
Presencia de Rutilus arcasii
UA6
UA7
UA8
UA9
UA10
Patrimonio histrico
Elementos etnogrficos
UA5
Fauna de anfibios
Potencial de vistas
UA4
En canto s alteracins ambientais mis significativas detectadas no

mbito do Plan (ver Tboa IV), en primeiro lugar hai que facer mencin
perda da cobertura vexetal autctona e a sa substitucin maioritaria por un
pieiral de repoboacin e por arboredos de especies exticas. Isto incide
negativamente na diversidade das comunidades faunsticas e na calidade
intrnseca da paisaxe. En segundo lugar, o uso recreativo masivo provoca
procesos erosivos puntuais e eliminacin de vexetacin natural; as mesmo
determinadas labores silvcolas e de mantemento de pistas forestais poden
agudizar determinados procesos erosivos e de desnaturalizacin de leitos
fluviais.
101
Tboa IV. Alteracins ambientais mis significativas

UA1
Deterioro da vexetacin
natural
UA2
UA4
UA5
Repoboacin con conferas
Propagacin de spp. exticas
Alteracin de cauces
Presin recreativa
UA3
UA6
UA7
UA8
UA9
+
+
+
+
Mortaldade de fauna
Perda de diversidade
faunstica
UA10
+
+
Degradacin paisaxstica
+
+
Canteiras
II.4.2. Unidades de diagnstico

Co obxecto de facilitar unha posterior ordenacin dos recursos naturais e a
zonificacin do mbito do Plan, a continuacin e partindo das dez unidades
ambientais descritas, definiranse unhas unidades de diagnstico. Para a
definicin destas unidades de diagnstico se tern en conta os valores
ambientais, os usos e aproveitamentos, as como as alteracins recollidas nas
dez unidades ambientais bsicas que foron descritas con anterioridade.
Os principais valores ambientais do mbito do Plan quedan englobados nas
unidades ambientais UA1, UA2, UA3 e UA7. Estas unidades atpanse na
actualidade sometidas a determinados usos e actividades que provocan unha
degradacin dos seus valores naturais, polo que resulta necesario establecer
certas
limitacins,
mantendo
unicamente
os
usos
compatibles
con
conservacin e rexeneracin destes valores.

As unidades UA4, UA5 e UA8 presentan uns valores ambientais medios e
baixos, tendo como uso principal o aproveitamento de recursos naturais. A
explotacin forestal de Pinus pinaster e Eucalyptus globulus o uso
predominante, resultando os cultivos agrcolas como un uso marxinal no
recinto do Parque. As particularidades da repoboacin de Pinus pinaster
102
facilita a rexeneracin de pes de Quercus robur, polo que o uso forestal, anda
que predominante, pode permitir a rexeneracin parcial do bosque autctono.
As unidades UA6 e UA10, despois da sa restauracin, mostran unha
clara vocacin para o uso recreativo ordenado que ademais resulta
predominante, podendo compatibilizar este uso con a rexeneracin da
vexetacin arbrea autctona e a conservacin dos recursos naturais existentes.
A unidade UA9 caracterzase por haber perdido a sa naturalidade
orixinaria e por mostrar un uso urbano ou semi-urbano, que se pode
compatibilizar coa minimizacin dos impactos derivados de este uso.
vista do anlise anterior, o conxunto do Parque Natural dividiuse en
catro unidades de diagnstico territorial (ver Tboa V), que agrupan s dez
unidades ambientais definidas no mbito do Plan. Estas unidades de
diagnstico territorial son as seguintes:
a) reas naturais de especial interese

b) reas dedicadas aproveitamento dos recursos
c) reas dedicadas uso recreativo e turstico
d) reas urbanizadas
Tboa V. Unidades de diagnstico

UA1
UA2
UA3
UA4
UA5
UA6
UA7
UA8
UA9
UA10
reas naturais de especial

interese
103
reas dedicadas
aproveitamento dos recursos
reas dedicadas uso
recreativo e turstico
reas urbanizadas
UD1. reas naturais de especial interese
Englbanse aqu os lugares do Parque ecoloxicamente mis valiosos e

aqueles que cun certo nivel de degradacin presentan un alto valor potencial e
grandes posibilidades de restauracin. Tratase dos rochedos granticos
localizados en posicins culminantes, que albergan unha interesante flora de
fisuras e exhiben un elevado potencial de vistas; os regatos e ribeiras fluviais,
que a pesar de presentar tramos profundamente degradados, constiten
enclaves singulares dentro do Parque Natural, debido flora acutica e
ribeirea, as como s elementos faunsticos que albergan; as pequenas
manchas de arborado autctono, representantes da vexetacin climcica do
territorio no que se encadra o Parque; e as ladeiras cubertas por mato denso,
constitudas por comunidades de substitucin da vexetacin climcica, que
mostran unha boa aptitude para a rexeneracin.
UD2. reas dedicadas aproveitamento dos recursos
Tratase
fundamentalmente
das
superficies
cubertas
por
pieirais e
eucaliptais de repoboacin que estn sometidas a aproveitamento forestal baixo

as directrices dun plan de ordenacin forestal. Se inclen tamn nesta unidade
as zonas marxinais nas que se desenvolven cultivos agrcolas tradicionais. En
non poucas zonas dominadas por Pinus pinaster prodcese a rexeneracin de
carballos (Quercus robur), alcanzando en determinados enclaves unha
densidade notable.
UD3. reas dedicadas uso recreativo e turstico
Inclense nesta unidade todas aquelas zonas que teen como principal uso
o recreativo, entendendo como tal s actividades de espallamento e de disfrute
104
da natureza en xeral. Trtase dun conxunto de espacios que desempean unha

importante funcin social e que presentan unas boas condicins para o
desenvolvemento de actividades recreativas por posur unha infraestructura
mnima e unhas condicins bsicas para desenvolvelas (presencia de auga,
accesibilidade, topografa relativamente cha, reas de sombra, etc.). Teen
lugar nestas zonas as romaras de gran tradicin popular que se desenvolven no
Monte Aloia en honor a San Xiao, San Fins e Virxe das Angustias. No alto de
San Xiao localzanse gran parte dos arboredos de especies exticas presentes
no Parque, que a modo de arboreto plantronse a principios de sculo.
UD4. reas urbanizadas
Englbanse nesta unidade de diagnstico territorial os diferentes espacios

do mbito do Plan que mostran un alto grao de antropizacin e que perderon a
sa naturalidade orixinal. Trtase das pistas forestais, viales pavimentados,
edificacins, canteiras en restauracin e instalacins deportivas de uso
intensivo como son os campos de ftbol e o campo de tiro.
105
II.4.3. Relacin con outros espacios naturais

A gran proximidade do Parque Natural do Monte Aloia co Lugar de
Importancia Comunitaria Gndaras de Budio, proposto para formar parte da
Rede Natura 2000 da Unin Europea, e que incle a lagoa de Budio e unha
boa parte das ribeiras do Louro ata a sa desembocadura no Mio, dbese
aproveitar para manter unha relativa unidade de mbalas reas naturais sen
barreiras e obstculos que impidan a relacin dos seus valores naturais.
Deste xeito o Monte Aloia non quedara illado, xa que o fluxo ecolxico
quedara garantido face-lo ro Louro e o Mio e as sas ribeiras como vas
ecolxicas naturais.
Por outra banda en nun caso similar, encntrase a Serra do Galieiro e o
cinto forestal da rea de Vigo. O Monte Aloia deber manter sempre unha certa
unidade ecolxica e paisaxstica coa Serra do Galieiro, xa que forman parte
do mesmo macizo montaoso e comparten valores naturais.
106
III.1. CRITERIOS E OBXECTIVOS DE ORDENACIN
III.1.1. Criterios de ordenacin

A partir da anlise territorial do mbito do Plan e unha vez identificados os
principais conflictos mediante a fase de diagnstico, pdense definir os
criterios e obxectivos que adoptaranse na ordenacin dos usos e actividades a
desenvolver no Parque Natural.
A orientacin principal do Parque Natural ser a de conservacin dos
valores naturais e a rexeneracin daqueles que debido s actividades humanas
atpanse degradados.
A consideracin da propiedade dos terreos onde se empraza o Parque
Natural, as como os aspectos socioeconmicos, obrigan a compaxinar o
aproveitamento forestal coa sa regulacin e a conservacin dos valores
naturais do espacio. Neste sentido, as repoboacins productivas deberanse
limitar s zonas con suficiente capacidade para realizar tal actividade e onde
esta no produza impactos relevantes. Promoverase en xeral a evolucin
progresiva vexetacin climcica, e preferentemente, con fines ecolxicos ou
protectores, nos terreos onde as repoboacins productivas resulten inadecuadas.
O Parque Natural do Monte Aloia pdese considerar como un enclave con
un alto potencial turstico. Por elo, fomentaranse os usos tursticos e recreativos
sostibles que non produzan unha diminucin da calidade ambiental do rea, ni
poan en perigo a conservacin dos seus valores naturais e culturais.
III.1.2. Obxectivos de ordenacin

Obxectivos xerais
107
Como obxectivos xerais de ordenacin no mbito do presente Plan

establcense os seguintes:
a) Conservar e protexe-la integridade da gea, auga, flora, fauna, paisaxe, a
dinmica e estructura funcional dos ecosistemas do Parque Natural, as
como sos seus recursos culturais e arqueolxicos.
b) Restaurar no posible os ecosistemas e valores do espacio que haxan sido
deteriorados.
c) Asegura-la utilizacin ordenada dos recursos
d) Impulsar
programar
actividades
de
informacin,
interpretacin
educacin ambiental e o recoecemento do patrimonio natural e cultural,

que logren o respecto imprescindible para logra-los obxectivos de
conservacin.
e) Promove-lo coecemento e goce dos seus valores naturais e culturais,
desde os puntos de vista educativo, cientfico, recreativo e turstico, dentro
do mis escrupuloso respecto s valores que trtanse de protexer.
f) Promove-la salvagarda dos bens e valores histricos, artsticos, culturais ou
arqueolxicos relacionados co Parque Natural.
g) Promove-la investigacin e a sa aplicacin xestin dos recursos naturais.
108
ORDENACIN / ZONIFICACIN
III.2. ZONIFICACIN
III.2.1. Criterios de zonificacin

En virtude do artigo 4.4.c) da Lei 4/1989, de 27 de marzo, de
Conservacin dos Espacios Naturais e da Flora e Fauna Silvestres, onde se
outorga PORN a potestade para inclur entre as sas determinacins aquelas
"limitacins xerais e especficas que respecto dos usos e actividades haxan de
establecerse en funcin da conservacin dos espacios e especies a protexer, con
especificacin das distintas zonas no seu caso", o presente Plan establece os
seguintes graos de proteccin de aplicacin s diferentes reas do Parque
Natural.
A zonificacin a ferramenta mediante a cal se distribe o territorio en
funcin da sa capacidade de acollida para os usos permitidos, co fin de
minimizar os impactos negativos e de optimizar a sa proteccin. Establcense
zonas como reas mis ou menos homoxneas en canto o seu valor
naturalstico, grao de transformacin e vocacin preferente, obtidas a partir do
inventario do medio e dos usos do solo.
A peculiaridade dos valores e recursos naturais dun espacio protexido
obriga a que a utilizacin dos recursos e o uso pblico do seu territorio
efectese racionalmente e de forma acorde con a garanta do logro da sa
persistencia e utilizacin sostida.
O territorio dun espacio natural protexido conten, segundo reas,
singularidades e peculiaridades tanto en relacin con seus valores como nos
recursos naturais que en elas atpanse. Elo obriga a que as intensidades do uso
do territorio ou a utilizacin dos recursos naturais que se xeneren nelas sexa
diferente e acorde con aquelas caractersticas.
O Parque Natural do Monte Aloia presenta dos usos principais, como son
o aproveitamento forestal e o recreativo. Tendo en conta os valores ambientais
analizados na fase de inventario e no diagnstico, preciso diferenciar as zonas
109
que requiran unha conservacin prioritaria, e aquelas onde estes usos pdanse
desenvolver de forma racional e compatible con a preservacin dos recursos
naturais.
Considranse aproveitamentos compatibles cos recursos naturais os
forestais ordenados e os agrcolas tradicionais, anda que estes ltimos no
recinto do Parque teen unha escasa representacin.
O uso recreativo do Parque Natural unha demanda social e un recurso
econmico da zona que posible permitir en tanto en canto prodzanse de
forma compatible con a conservacin do espacio natural. As mesmo, a
educacin ambiental a travs da interpretacin, unha necesidade actual e a
garanta futura do interese da poboacin pola conservacin do Parque Natural.
III.2.2. Delimitacin de zonas
De acordo con o anlise das caractersticas e valores ecolxicos do mbito
do Plan, e con a avaliacin das unidades ambientais identificadas en captulos
anteriores, procedese definicin de catro zonas de ordenacin, que
encntranse cartografadas no Plano 3, e que son as seguintes:
A. Zona de uso limitado

B. Zona de uso forestal
C. Zona de uso turstico e recreativo
D. Zona de uso xeral
110
Teen esta consideracin aquelas reas que conteen os principais valores

naturais do Parque Natural, entre os que se inclen as zonas de rochedos
granticos existentes en posicins culminantes; os regatos e ribeiras fluviais,
delimitados por unha franxa de 20 m a cada lado do curso fluvial; os arboredos
de especies autctonas inseridas nas masas de Pinus pinaster; e aquelas
ladeiras cubertas de forma predominante por mato con escasa o nula cobertura
arbrea, e non aptas para o aproveitamento forestal.
Estes espacios dedicaranse fundamentalmente a funcins de conservacin,
rexeneracin, investigacin e uso educativo controlado. O uso pblico estar
restrinxido, excepto naquelas reas debidamente delimitadas e sinalizadas pola
Consellera de Medio Ambiente, onde poderase desenvolver con unha
finalidade didctica.
Delimitaranse e incluiranse nestas zonas aquelas superficies do Parque
Natural que atpanse sometidas a un aproveitamento forestal ordenado e que
mostran a necesaria aptitude para elo. Tamn inclense aqu as zonas marxinais
do Parque onde desenvlvense cultivos tradicionais con carcter marxinal.
Estes espacios tern un uso predominantemente forestal. Tamn resultar
compatible un uso pblico controlado, que radicar basicamente na existencia
de rutas e sendeiros didcticos.
Son espacios con certos valores naturais e paisaxsticos, que constiten
lugares de estancia, recreo e espallamento aire libre de modo compatible coa
conservacin da natureza e a educacin ambiental. Inclense baixo esta
denominacin aquelas reas do Parque Natural cun alto interese recreativo, xa
que renen condicins idneas para este uso, entre as que destacan a presencia
de auga, sombra, topografa suave e boa accesibilidade. Inclense aqu os
seguintes enclaves do Parque Natural: Circos, A Macoca, Trapa, Faca, Casa
111
Forestal, Cabanas, Cruceiro Novo, Udencias, Santuario de San Xiao e

miradoiro da Oliva, antiga zona de acampada, San Fins y muos do Deique.
Nestas zonas o uso recreativo deber ser compatible coa rexeneracin da
vexetacin autctona e as actividades didcticas de educacin ambiental.
Teen esta consideracin aquelas reas con importantes alteracins de
orixe antrpico dentro do recinto do Parque Natural. Inclense nesta zona as
vas principais de comunicacin, que teen como finalidade bsica o fluxo de
vehculos e visitantes, significando sectores cunha forte presin de uso polo
pblico; as reas urbanizadas con edificacins e as instalacins deportivas de
uso intensivo (campos de ftbol e campo de tiro).
112
BIBLIOGRAFA
IV.1. PROPOSTA DE INSTRUMENTACIN NORMATIVA
1. Disposicins xerais
1.1. Natureza do Plan
O presente Plan o instrumento de planificacin dos recursos naturais do

Parque Natural do Monte Aloia, conforme previsto na Lei 4/1989, de 27 de
marzo, de Conservacin dos Espacios Naturais e da Flora e Fauna Silvestres.
1.2. Finalidade
O presente Plan de Ordenacin ten como finalidade establece-las medidas

necesarias para asegura-la proteccin, conservacin, mellora e utilizacin
racional do Parque Natural do Monte Aloia.
Son obxectivos do presente Plan:
a) Definir e sinala-lo estado de conservacin dos recursos naturais que
integran o mbito do Plan, formulando un diagnstico de dito mbito e
unha previsin da sa evolucin futura.
b) Determina-las limitacins xerais e especficas que respecto dos usos e
actividades
haxan
de
establecerse
en
funcin
do
estado
de
conservacin do territorio.
c) Promove-la aplicacin de medidas de conservacin, restauracin e
mellora dos recursos naturais que o precisen.
d) Establecer criterios de referencia orientadores para a formulacin e
xeracin das diversas polticas sectoriais que incidan no mbito
territorial do Plan.
1.3. mbito
E o que comprende o Parque Natural do Monte Aloia, e que encntrase

definido no Real Decreto 3160/1978, de 4 de decembro, de declaracin do
Parque Natural do Monte Aloia.
118
BIBLIOGRAFA
1.4. Efectos do Plan
As disposicins do presente Plan sern obrigatorias e executivas desde a

entrada en vigor do Decreto de aprobacin do mesmo, segundo o disposto no
artigo 5 da Lei 4/1989, de 27 de marzo, de Conservacin dos Espacios Naturais
e da Flora e Fauna Silvestre, dentro do mbito territorial do Plan, constitundo
as sas disposicins un lmite para outros instrumentos de ordenacin territorial
ou fsica.
2. Directrices de ordenacin dos recursos naturais
2.1. Directrices para a xestin do medio natural
Auga
a) Preservaranse as marxes dos regatos, charcas e pozas, restaurando aquelas
zonas que haxan sufrido alteracins importantes por actuacins ou usos
inadecuados.
b) Anteporase o mantemento da calidade da auga e seus valores ecolxicos s
usos recreativos.
c) Evitaranse as actuacins, infraestructuras e instalacins que supoan un
impedimento ou modificacin normal circulacin das augas polos seus
leitos,
salvo
as
mnimas
imprescindibles
para
abastecemento
poboacins e os usos agrcolas tradicionais da zona.

Xeoloxa, xeomorfoloxa e solo
a) Velarase para que as tcnicas de preparacin do terreo en plantacins e
repoboacins non resulten agresivas para o solo e eviten a alteracin dos
perfs edficos e da topografa das ladeiras afectadas.
b) Impedirase a apertura de canteiras e outras actividades extractivas similares
a ceo aberto no Parque Natural.
Vexetacin
a)
Protexer e fomentar en especial as formacins vexetais e especies propias dos medios

fluviais e ribeireos.
119
BIBLIOGRAFA
b) Estableceranse as medidas necesarias para evita-las alteracins da cuberta

vexetal que poidan repercutir negativamente na proteccin dos solos fronte
erosin superficial, a regulacin hdrica, e os valores paisaxsticos ou
ecolxicos do Parque Natural.
c) Procurarase
evitar
desaparicin
de
calquera
especie
autctona,
aplicndose si fora preciso, medidas de proteccin e conservacin da flora

endmica, rara ou ameazada.
d) Evitarase a plantacin e difusin de especies alctonas e tenderase
eliminacin das actualmente existentes que tean carcter intensivo.
Fauna
a) Deberase protexer e conserva-lo conxunto da fauna existente ou visitante
no Parque Natural, as como afondar no seu coecemento para aplicar a
mellor xestin.
b) Promove-la realizacin de estudios das diferentes causas de mortaldade ou
outro
tipo
de
perturbacins
que
poidan
afectar
negativamente
poboacins de vertebrados e invertebrados.

c) Procurarase, mediante as oportunas medidas correctoras, minimiza-lo
impacto sobre a herpetofauna causado pola circulacin de vehculos.
Paisaxe
a) Estableceranse as medidas necesarias para que reas naturais prximas
como as Gndaras de Budio e a Serra do Galieiro mantean vas naturais
de conexin co Parque Natural, sen barreiras ou obstculos que impidan o
fluxo ecolxico.
b) Procurarase evitar a introduccin de calquera elemento estructural artificial
que altere a paisaxe natural ou desfigure as sas formas e perspectivas,
modificando o seu valor esttico.
c) Velarase polo mantemento do Parque Natural libre de lixo, refugallos e
vertidos.
120
BIBLIOGRAFA
d) Procurarase que os tendidos elctricos e as lias telefnicas causen o menor

impacto posible na paisaxe e que, na medida do posible, sexan substitudas
por conduccins subterrneas.
e) Os elementos constructivos, de sinalizacin ou calquera outro elemento que
se xenere como consecuencia da xestin do Parque, debern integrarse no
medio natural onde se localicen, de maneira que causen o mnimo impacto
visual.
2.2. Directrices sobre o aproveitamento dos recursos
Aproveitamentos forestais
a) O aproveitamento forestal desenvolverase no marco do vixente Plan de
Ordenacin Forestal, acorde cas esixencias de conservacin do Parque
Natural e cas directrices deste PORN e dos instrumentos de planificacin
que o desenvolvan.
b) Darase prioridade conservacin da flora e fauna silvestres no momento de
determinar as tcnicas silvcolas a utilizar.
c) Utilizaranse mtodos de explotacin do monte que sexan respectuosos coa
paisaxe e non xeneren riscos de erosin.
d) No caso de ser necesario realizar controles de pragas e enfermidades
forestais, efectuaranse mediante mtodos biolxicos sempre que sexa
posible.
e) Desenvolveranse as medidas necesarias para a prevencin e extincin de
incendios forestais, procurando que as actuacins preventivas minimicen o
seu impacto paisaxstico.
2.3. Directrices sobre o uso pblico
Actividades de informacin e interpretacin
a) Sinalizaranse tdalas entradas Parque Natural con expresa mencin a sa
categora de proteccin, empregando para elo materiais e deseos que
compatibilicen a visibilidade das sinales con a sa integracin na paisaxe.
121
BIBLIOGRAFA
b) Os sistemas de informacin e interpretacin farn especial nfase nos

valores especficos do ecosistema forestal e no seu aproveitamento
racional.
c) Buscarase a travs da interpretacin do Parque Natural promover actitudes
de respecto o medio natural en xeral e a adquisicin dun maior grao de
conciencia sobre a problemtica medioambiental.
d) Promoverase o descubrimento dos contidos do Parque Natural mediante
sendeiros, itinerarios guiados ou non, etc.
Dos recursos histrico-artsticos e culturais
a) A
Administracin
do
Parque
Natural
velar
pola
conservacin
restauracin, nos casos nos que se requira, dos valores arqueolxicos,

histrico-artsticos e etnogrficos, e en xeral por tdalas manifestacins
artsticas que existan en el.
b) Promoverase o coecemento e a divulgacin dos valores anteriormente
citados, as como a investigacin da historia e cultura popular.
Actividades tursticas e recreativas
a) As zonas consideradas de maior valor ambiental deben quedar restrinxidas
uso pblico, evitando a instalacin de equipamentos e limitando o acceso
de visitantes.
b) As reas recreativas, con as adecuacins e equipamento necesarios para a
sa ptima utilizacin tanto polos habitantes da zona como de visitantes,
instalaranse preferentemente en reas atractivas (fontes, ermidas, zonas
tradicionais de espallamento e recreo, etc.).
3. Normas xerais
A normativa de carcter xeral de aplicacin no recinto do Parque Natural do
Monte Aloia no mbito de conservacin e proteccin da natureza,
basicamente a recollida na Lei 4/1989, de 27 de marzo, de Conservacin dos
Espacios Naturais e da Flora e Fauna Silvestre.
122
BIBLIOGRAFA
3.1. Usos permitidos

Con carcter xeral considranse usos ou actividades permitidos os forestais e
recreativos que sexan compatibles ca proteccin de cada zona diferenciada na
zonificacin do Parque Natural.
3.2. Usos prohibidos
Son usos ou actividades prohibidos todos aqueles que sexan incompatibles cas finalidades de
proteccin do espacio natural, e en particular, os seguintes:
a) A introduccin de especies exticas, animais ou vexetais, salvo por motivos

cientficos e tras un estudio previo para avaliar o seu impacto sobre a fauna
ou vexetacin autctonas.
b) A presencia de animais domsticos soltos.
c) A utilizacin de herbicidas, pesticidas e outros productos qumicos, salvo
nos casos estrictamente necesarios e que as o requira a xestin do Parque
Natural.
d) O exercicio da caza e da pesca, salvo por necesidades razonadas de
investigacin ou de xestin do Parque Natural.
e) A captura de animais vivos o de seus ovos ou cras, as como a tenencia
dentro do Parque de artes ou armas para usos cinexticos ou similares,
salvo por motivos de interese cientfico ou de xestin do Parque Natural.
f) A extraccin de plantas, ou partes delas, e de rochas e minerais, salvo por
motivos de interese cientfico ou de xestin do Parque Natural.
g) A escavacin ou modificacin da topografa do terreo.
h) A realizacin de prospeccins, sondaxes e extraccin de areas, pedras ou
terras.
i) O vertido de escombros, lixo, refugallos e demais residuos slidos.
j) Todo tipo de actividade da que puidera derivarse contaminacin das augas
nacentes ou circulantes polo Parque Natural, as como o bao fora das
zonas autorizadas.
k) Alterar a cantidade ou a calidade dos leitos de auga.
123
BIBLIOGRAFA
l) A perforacin ou captacin de augas subterrneas.

m) A prctica da acampada.
n) Acender calquera tipo de lume ou fogueiras fora das instalacins destinadas
a ese uso.
o) A circulacin con vehculos motorizados fora das estradas e pistas
forestais, salvo os expresamente autorizados pola Consellera de Medio
Ambiente.
p) Aquelas accins que provoquen danos sinalizacin e s infraestructuras
do Parque Natural.
q) A apertura de novas sendas ou camios.
r) A instalacin de rtulos, anuncios, carteis ou calquera outra forma de
mensaxe publicitario.
s) A instalacin ou uso de altofalantes u outros aparellos de audicin cuxo
volume de son altere a tranquilidade natural do lugar.
t) E en xeral, calquera actividade que atente contra os valores naturais do
Parque.
3.3. Usos autorizables
Considranse usos ou actividades autorizables todos aqueles sometidos a autorizacin, licencia
ou concesin que afecten mbito territorial do Parque Natural. A autorizacin ser concedida
ou denegada previo informe da Xunta Rectora do parque natural. Deber en todo caso obterse
autorizacin previa para executar os seguintes aproveitamentos e actividades:
a) Para os aproveitamentos forestais, tratamentos silvcolas e as labores de

todo tipo que se executen nos montes do parque natural e que non estn
previstas nos planes anuais de traballos ou nos de melloras.
b) Para a creacin de novos cerramentos ou modificacins dos existentes, as
como para a execucin de calquera obra nova ou de ampliacin ou
modificacin das xa existentes, sen perxuicio das atribucins propias de
outros organismos.
c) Para a instalacin de sinalizacins non previstas no plan anual de traballos.
124
BIBLIOGRAFA
d) Para a realizacin de actividades de investigacin no medio natural.

e) Para a realizacin de actividades e probas de carcter deportivo.
f) Para a actividade fotogrfica, de filmacin e gravacin comercial e de
carcter cientfico.
g) E en xeral para tdalas actividades que requiran o outorgamento, a prrroga
ou modificacin de concesin, autorizacin, permiso ou licencia, sempre
que a execucin das mesmas haxa de ter lugar no parque natural.
4. Normas particulares
4.1. Zonificacin
s efectos de regular os usos e actividades das distintas reas do Parque
Natural e definir os criterios de xestin que habern de seguirse, zonifcase o
Parque nas seguintes Zonas:
Teen esta consideracin aquelas reas que conteen os principais valores
naturais do Parque Natural, entre os que se inclen as zonas de rochedos
granticos existentes en posicins culminantes; os regatos e ribeiras fluviais,
delimitados por unha franxa de 20 m a cada lado do curso fluvial; os arboredos
de especies autctonas inseridas nas masas de Pinus pinaster; e aquelas
ladeiras cubertas de forma predominante por mato con escasa o nula cobertura
arbrea, e non aptas para o aproveitamento forestal.
Estes espacios dedicaranse fundamentalmente a funcins de conservacin,
rexeneracin, investigacin e uso educativo controlado. O uso pblico estar
restrinxido, excepto naquelas reas debidamente delimitadas e sinalizadas pola
Consellera de Medio Ambiente, onde poderase desenvolver con unha
finalidade didctica.
Usos e actividades compatibles
a) As accins destinadas conservacin, rexeneracin e recuperacin de
fauna, flora e hbitats representativos.
125
BIBLIOGRAFA
b) O uso cientfico e as actividades didcticas por medio de rutas e sendas

especficas establecidas para este uso.
Usos e actividades incompatibles
a) Considranse usos e actividades incompatibles aquelas que impliquen unha
modificacin das condicins actuais, a excepcin das actuacins de
conservacin e rexeneracin.
b) A circulacin con calquera tipo de vehculo.
c) A apertura de novos camios, pistas ou sendas, salvo que se consideren
imprescindibles para a xestin e conservacin.
d) A circulacin a pe e a estancia fora das sendas e camios existentes.
Delimitaranse e incluiranse nestas zonas aquelas superficies do Parque Natural
que atpanse sometidas a un aproveitamento forestal ordenado e que mostran a
necesaria aptitude para elo. Tamn inclense aqu as zonas marxinais do
Parque
onde
desenvlvense cultivos agrcolas tradicionais con carcter
marxinal.
Estes espacios tern un uso predominantemente forestal. Tamn resultar
compatible un uso pblico controlado, que radicar basicamente na existencia
de rutas e sendeiros didcticos.
a) Considranse
usos
compatibles
todos
aqueles
destinados
desenvolvemento da actividade forestal, e que non atenten contra as

determinacins do presente PORN.
b) Os usos e actuacins destinados a mellorar as condicins naturais e
paisaxsticas destes espacios ou a facilitar a realizacin de actividades
cientficas e didcticas.
126
BIBLIOGRAFA

a) Con carcter xeral, todos aqueles usos que poidan comportar a alteracin e
degradacin de arborado autctono.
b) As actuacins que supoan a introduccin ou repoboacin con novas
especies vexetais alctonas ou cuxa distribucin non corresponde rea.
c) A transformacin en solo agrcola.
d) A circulacin de vehculos a motor polas pistas e camios, exceptuando os
vehculos utilizados en actividades forestais e agrarias, exceptuando
aqueles expresamente autorizados pola Consellera de Medio Ambiente.
e) A circulacin de vehculos a motor fora das pistas, exceptuando aqueles
expresamente autorizados pola Consellera de Medio Ambiente.
Son espacios con certos valores naturais e paisaxsticos, que constiten lugares
de estancia, recreo e espallamento aire libre de modo compatible ca
conservacin da natureza e a educacin ambiental. Inclense baixo esta
denominacin aquelas reas do Parque Natural cun alto interese recreativo, xa
que renen condicins idneas para este uso, entre as que destacan a presencia
de auga, sombra, topografa suave e boa accesibilidade. Inclense aqu os
seguintes enclaves do Parque Natural: Circos, A Macoca, Trapa, Faca, Casa
Forestal, Cabanas, Cruceiro Novo, Udencias, Santuario de San Xiao e
miradoiro da Oliva, antiga zona de acampada, San Fins y muos do Deique.
Nestas zonas o uso recreativo deber ser compatible ca rexeneracin da
vexetacin autctona e as actividades didcticas de educacin ambiental.
a) Con carcter xeral, o uso recreativo que non supoa un deterioro das
condicins naturais destes espacios.
b) Os usos e actuacins destinados a mellorar as condicins naturais e
paisaxsticas destes espacios ou a facilitar a realizacin de actividades
cientficas e didcticas.
127
BIBLIOGRAFA

a) Con carcter xeral, todos aqueles usos que poidan comportar a alteracin e
degradacin da vexetacin autctona.
b) A circulacin de vehculos a motor fora das pistas e camios.
c) Os vertidos de calquera tipo de materiais, lixo e refugallos fora dos puntos
especialmente habilitados para tal fin.
d) Facer lume fora dos puntos especialmente habilitados para tal fin.
Teen esta consideracin aquelas reas con importantes alteracins de orixe
antrpico dentro do recinto do Parque Natural. Inclense nesta zona as vas
principais de comunicacin, que teen como finalidade bsica o fluxo de
vehculos e visitantes, significando sectores cunha forte presin de uso polo
pblico; as reas urbanizadas con edificacins e as instalacins deportivas de
uso intensivo (campos de ftbol e campo de tiro).
a) Permitiranse todos aqueles usos e actividades que estn relacionados cas
reas en cuestin, sen perxuicio do espiritu conservacionista e de
proteccin que rexer calquera actividade que se realice dentro do Parque
Natural.
b) Permtese o uso de vehculos a motor polos viales pavimentados e os
aparcamentos.
c) Poderanse realizar obras de mellora dos viales sen que supoan un
deterioro dos valores naturais que pretndense protexer.
a) Calquera actuacin que vaxa en contra dos valores naturais que pretndense
protexer ou en contra das determinacins do presente PORN.
128
BIBLIOGRAFA
b) O aparcamento de vehculos, salvo nas reas debidamente acondicionadas

para tal fin.
c) Queda limitado a 20 toneladas o peso mximo autorizado por vehculo en
tdalas pistas e estradas do Parque Natural con excepcin da estrada Tui
Gondomar.
5. Rxime de avaliacin de impacto ambiental
As actividades suxeitas procedemento de Avaliacin de Impacto Ambiental
no mbito do presente Plan sern as que estableza a normativa vixente:
a) Directiva do Consello 85/337/CEE, de 27 de xuo de 1985, relativa
avaliacin das repercusins de determinados proxectos pblicos e
privados sobre o medio ambiente.
b) Real Decreto Lexislativo 1302/1986, de 28 de xuo, de Avaliacin de
Impacto Ambiental.
c) Real Decreto-Lei 9/2000, de 6 de outubro, de modificacin do Real
Decreto lexislativo 1302/1986, de 28 de xuo, de Avaliacin de
Impacto Ambiental.
d) Real Decreto 1131/1988, de 30 de setembro, polo que se aproba o
Regulamento para a execucin do Real Decreto 1302/1986.
e) Decreto 442/1990, de 13 de setembro, de Avaliacin de Impacto
Ambiental para Galicia.
f) Decreto 327/1991, de 4 de outubro, de Avaliacin dos Efectos
Ambientais de Galicia.
g) Lei 1/1995, de 2 de xaneiro, de Proteccin Ambiental de Galicia.
6. Desenvolvemento do Plan
O desenvolvemento do presente Plan de Ordenacin de Recursos Naturais
deber realizarse mediante o correspondente Plan Rector de Uso e Xestin, que
elaborarase segundo o disposto na Lei 4/1989, de 27 de marzo, de
Conservacin dos Espacios Naturais e da Flora e Fauna Silvestre.
129
BIBLIOGRAFA
O Plan Rector de Uso e Xestin desenvolverase mediante Programas Bsicos

de actuacin sectorial que poderan ser os que a continuacin se citan:
a) Programa de conservacin e restauracin dos valores naturais.
b) Programa de ordenacin forestal.
c) Programa de investigacin.
d) Programa de uso pblico e interpretacin.
e) Programa de educacin ambiental.
f) Programa de defensa contra incendios forestais e seguridade en xeral.
g) Programa de desenvolvemento socioeconmico.
130
BIBLIOGRAFA
Anexo I. Bibliografa
Banesto (1994). Anuario del Mercado Espaol 1993. Madrid.

Blanco, J.C. & Gonzlez, J.L. (eds.) (1992). Libro rojo de los vertebrados de Espaa.
ICONA. Madrid.
Blanco, J.C. (1998). Mamferos de Espaa. I Insectvoros, Quirpteros, Primates y
Carnvoros de la pennsula Ibrica, Baleares y Canarias. Geoplaneta.
Barcelona.
Blanco, J.C. (1998). Mamferos de Espaa. II Cetceos, Artiodctilos, Roedores y
Lagomorfos de la pennsula Ibrica , Baleares y Canarias. Geoplaneta.
Barcelona.
Blanco-Dios, J.B. (1999). Catlogo de la flora vascular del Parque Natural Monte
Aloia. Consellera de Medio Ambiente, Xunta de Galicia. 71 pp.
C.A.G.P.A. (1999). Anuario de Estadstica Agraria 1997. Xunta de

Galicia. Consellera de Agricultura, Gandera e Poltica Agroalimentaria.
Secretara Xeral, Servicio de Estudios e Publicacins.
Cancer, L.A. (1999). La degradacin y la proteccin del paisaje.
Ediciones Ctedra. Madrid. 247 pp.
Carballeira, A.; Devesa, C.; Retuerto, R.; Santilln, E. y Ucieda, F. (1983).
Bioclimatologa de Galicia. Fundacin Pedro Barri de la Maza, Conde de
Fenosa. La Corua.
Cobertera, E. (1993). Edafologa aplicada. Ediciones Ctedra. Madrid. 326 pp.
Daz-Fierros, F.; Nuez, A. y Lpez, E. (1993). As concas fluviais de Galicia.
Universidade de Santiago de Compostela. Servicio de Publicacins e
Intercambio Cientfico.
FAO-UNESCO (1990). Mapa mundial de suelos. Leyenda revisada. FAO. Roma.
Fernndez-Martnez, M. y Mosquera, I. (1999). Estudio da diversidade taxonmica e
ecolxica das liblulas do Parque Natural do Monte Aloia. Xunta de Galicia.
Informe indito.
Fernndez-Cordeiro, A. y Domnguez, J. (compiladores) (1991). Catlogo provisional
de aves nidificantes amenazadas en Galicia. Actas do I Congreso Galego de
131
BIBLIOGRAFA
Ornitoloxa, pp: 269-272. Universidade de Santiago de Compostela. Santiago

de Compostela.
Franquesa, T. (1993). s pblic als espais naturals protegits. Educaci Ambiental, 11.
Galn, P. (1999). Conservacin de la herpetofauna gallega. Situacin actual de los
anfibios y reptiles de Galicia. Universidade da Corua, Servicio de
Publicacins. Monografa n 72. 286 pp.
Gmez, X. y Gonzlez, A. (1974). Tui. Historia. En S. Caada (Ed.): Gran
Enciclopedia Gallega, Vol. 29.
Gmez Orea, D. (1994). Ordenacin del territorio. Una aproximacin desde el medio
fsico. ITGE y Ed. Agrcola Espaola. Madrid.
Gonzlez, M. (1999). Rentabilidad social del arbolado en Galicia. Montes, 57: 20-28.
Guitin, F.; Muoz, M. y Carballas, T. (1984). Los suelos naturales de la provincia de
Pontevedra. Instituto de Investigaciones Agrobiolgicas de Galicia, CSIC.
Santiago de Compostela.
Hervella, F. & Caballero, P. (1999). Inventario pisccola dos ros galegos. Xunta de
Galicia. Santiago.
IGE (1996). Galicia en cifras. Anuario 1995. Instituto Galego de Estatstica.
Consellera de Economa e Facenda. Xunta de Galicia.
IGE (1999). Padrn municipal de habitantes e estatstica de poboacin 1996.
Estructura da poboacin. Pontevedra. Consellera de Economa e Facenda.
Xunta de Galicia. 148 pp.
Lombardero, F. (1990). Escoltidos del Parque Natural del Monte Aloia. Informe
indito.
Lombardero, F. (1996). Inventario dos Escoltidos de Galicia (Insecta: Coleoptera:
Scolytidae). Cadernos da rea de Ciencias Biolxicas. InventariosXV.
Publicacins do Seminario de Estudos Galegos. O Castro-Sada, A Corua: Ed.
Do Castro.
Lpez, G. (1982). La gua de INCAFO de los rboles y arbustos de la Pennsula
Ibrica. INCAFO. 866 pp.
Macas, F. (1986). Los suelos. En Torres, M.P. (dir.): Geografa de Galicia. Vol. I. El
Medio Fsico. Xuntanza Editorial, La Corua.
Patio, P. (1993). Tui. En A. Precedo (Dir.), Galicia pueblo a pueblo. La Voz de
Galicia.
Prez Moreira, R. (1991). Ecoloxa, silvicultura e ordenacin do bosque.

Consellera de Agricultura, Gandera e Montes, Xunta de Galicia. 221 pp.
132
BIBLIOGRAFA
Puerto, G.; Vega, G.; Ruz, P.; Castro, M, y Mesego, J.M. (en prensa). La
ordenacin forestal del Parque Natural del Monte Aloia.
Ramos, A. (1979). Planificacin fsica y ecologa. Modelos y mtodos.
EMESA. Madrid. 216 pp.
Ro, F.J. y Rodrguez, F. (1993). Os ros galegos. Consello da Cultura
Galega. Santiago de Compostela.
Rosas, M.; Ramos, A. y Garca, A. (1992). Invertebrados espaoles
protegidos por convenios internacionales. ICONA. Madrid.
Santos, X.; Carretero, M.A.; Llorente, G.A. y Montori, A. (1998).
Inventario de las reas importantes para los anfibios y reptiles de Espaa.
Coleccin
Tcnica.
Ministerio
de
Medio
Ambiente.
Publicaciones
del
Organismo Autnomo Parques Nacionales. 237 pp.

Silva-Pando, F.J.; Garca, X.R. y Valds-Bermejo, E. (1987). Vegetacin de las
Gndaras de Budio. Excma. Diputacin Provincial de Pontevedra, Depto. De
Publicaciones. 46 pp.
Silva-Pando, F.J. y Rigueiro, A. (1992). Gua das rbores de Galicia. Ed. Galaxia.
Sociedade Galega de Historia Natural (1995). Atlas de vertebrados de Galicia. Tomo
I,
Peixes, Anfibios, Rptiles e Mamferos. Consello da Cultura Galega.
Santiago de Compostela.
Sociedade Galega de Historia Natural (1995). Atlas de vertebrados de Galicia. Tomo
II, Aves. Consello da Cultura Galega. Santiago de Compostela.
Tucker, G.M. y Heath, M.F. (1994). Birds in Europe: their conservation status.
Cambridge, U.K.: BirdLife International (BirdLife Conservation Series no.3).
Xunta de Galicia (1999). Cdigo galego de boas prcticas agrarias. Servicio de
Estudios e Publicacins. Consellera de Agricultura, Gandera e Poltica
Alimentaria. Xunta de Galicia. 75 pp.
133
INTRODUCCIN
Anexo II. Cartografa
Plano 1: mbito do Plan

Plano 2: Unidades ambientais
Plano 3: Zonificacin
PORN Parque Natural Monte Aloia cxxxiv

PONT Aloia

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

PONT Aloia

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PLAN DE ORDENACIN

DOS RECURSOS NATURAIS

Parque Natural do Monte Aloia

Pontevedra, decembro de 2000

PORN Parque Natural Monte Aloia

PORN Parque Natural Monte Aloia

I.7.5. Catlogo de fauna............................................................................... 42

PORN Parque Natural Monte Aloia

Anexo I. Bibliografa ................................................................................ 118

PORN Parque Natural Monte Aloia

MEDIO FSICO / CLIMA

Delimita-lo mbito territorial obxecto de ordenacin.

Defini-lo estado de conservacin dos recursos naturais, ecosistemas

Elaborar un rxime xeral das limitacins que respecto dos usos e

Promove-la aplicacin de medidas de conservacin, restauracin e

Establece-los criterios de referencia orientadores das polticas sectoriais

PORN Parque Natural Monte Aloia

MEDIO FSICO / CLIMA

Orden Ministerial de 5 de xuo de 1935, pola que se declara Monte Aloia

Real Decreto 3160/1978, de 4 de setembro, sobre declaracin do parque

Orden de 21 de xaneiro de 1992, pola que establecese o rxime de

Orden de 24 de setembro de 1997, pola que se regula a limitacin de paso

Memoria descritiva e xustificativa

Anlise do medio fsico

Anlise do medio socioeconmico

PORN Parque Natural Monte Aloia

MEDIO FSICO / CLIMA

Proposta de instrumentacin normativa

PORN Parque Natural Monte Aloia

MEDIO FSICO / CLIMA

Rxime pluviomtrico. Estacin: Monte Aloia

PORN Parque Natural Monte Aloia

MEDIO FSICO / CLIMA

I.1.3. Caracteres termomtricos

A temperatura media das mnimas

I.1.4. Caracteres ombrotrmicos

PORN Parque Natural Monte Aloia

MEDIO FSICO / CLIMA

Diagrama de Gaussen (Monte Aloia)

O ndice de aridez proposto por De Martonne est representado polo

ndice de aridez. Estacin: Monte Aloia

De Martonne define a aridez, tanto a nivel anual como mensual, cando

PORN Parque Natural Monte Aloia

MEDIO FSICO / CLIMA

que o consideran mis prximo realidade.O valor mis baixo prodcese no

Este autor ca combinacin de catro criterios que permiten clasificar o

ndice de humidade (Ih):

PORN Parque Natural Monte Aloia

MEDIO FSICO / CLIMA

Entre as subrexins fitoclimticas desta clasificacin, a correspondente

PORN Parque Natural Monte Aloia

MEDIO FSICO / XEOLOXA

pronunciadas. Texturalmente mostran un dominio das texturas grosas anda que

PORN Parque Natural Monte Aloia

MEDIO FSICO / XEOLOXA

Paraneises. Trtase de gneises de biotita e plaxioclasa, con certa

PORN Parque Natural Monte Aloia

MEDIO FSICO / XEOMORFOLOXA

PORN Parque Natural Monte Aloia

MEDIO FSICO / XEOMORFOLOXA

Superficie superior do Monte Aloia

PORN Parque Natural Monte Aloia

MEDIO FSICO / EDAFOLOXA

PORN Parque Natural Monte Aloia