NORWEGIA

z
o

~
m

Gl
);

SPIS TRECI
4

40

NORWEGIA - DROGA
NA PNOC

Svalbard

Nordkapp

POUDNIOWY KRANIEC
NORWEGII

Verde

46

BERGEN

54

KRLESTWO FIORDW
NA ZACHODZIE

80

TRONDHEIM

SZWECJA

NORWEGIA

Bergen

Stavanger

Kristiansand

FINLANDIA

o
~
m
G)

>

NORWEGIA - DROGA
NAPONOC
~

Nazwa Norwegia znaczy "Droga na

pnoc", a podrujc z poudnia na
pnoc dowiadczysz rozmaitoci
krajobrazu, kultury i historii. S
tu fiordy, gry, wodospady, mae
i due wyspy midzy ldem a
nieokieznanym morzem.
Parki narodowe z dzik przyrod oraz
lodowce, biae noce i zorza polarna,
miasta i miasteczka o kulturze zarwno
historycznej jak i nowoczesne. Udanej
wyprawy!
Norwegia graniczy na wschodzie z Rosj,
Finlandi i Szwecj - a na zachodzie z
Atlantykiem. Ze wzgldu na fiordy, linia
brzegowa Norwegii ma ponad 20000
kilometrw. Odlego midzy najdalej
wysunitym na poudnie (Lindesnes) a
najbardziej na pnoc (Przyldek Pnocny)
punktem, wynosi 2518kilometrw.
Archipelag Svalbard, Bierneya oraz wyspa
Jan Mayen rwnie nale do Norwegii.
Wikszo ludnoci zamieszkuje
poudniow cz kraju, a zagszczenie
jest najwiksze w okolicach stolicy kraju,
Oslo. Dziki ciepemu prdowi morskiemu
z Zatoki Meksykaskiej, zwanemu Prdem
Zatokowym, moliwe jest zamieszkiwanie
szerokoci geograficznych, ktre w innych
czciach wiata s niezamieszkane.

II

Porywajca przyroda
W Norwegii rnice s due - tak latem jak
i zim. Wyruszajc z wybrzea o agodnym
klimacie i kierujc si w gb ldu, szybko
dotrzesz w wysokie gry, gdzie warunki
pogodowe s znacznie surowsze.
Linia brzegowa jest przerywana wskimi
odnogami fiordw, ktre wrzynaj si nawet
do 200 kilometrw w gb ldu. Te ciasne
fiordy, z grami stromo wypitrzonymi z wody
na wysoko ponad 1000 metrw, nale do
najwikszych atrakcji turystycznych Norwegii.
Krajobraz wschodniej i rodkowej czci
Norwegii jest agodniejszy, z kolei
Norwegia Pnocna zaprasza pikn i
surow przyrod. Tutaj, w proczu letnim,
biae noce daj wiato przez ca dob, a
w proczu zimowym panuje ciemno,
przerywana niewielkim przebyskiem
wiata w rodku dnia.

Norwegia - kiedy iteraz

Od ponad 10000 lat ludzie zamieszkiwali
tereny dzisiejszej Norwegii. Przez wiele
tysicy lat, ludzie pnocy yli z owiectwa,
rybowstwa i rolnictwa.
Rzdy owianych legend wikingw, znanych
ze swoich morskich wypraw wojennych do
innych krajw, trway 300 lat, od ok. roku
800. Tu przed rokiem 900, Norwegia zostaa
zjednoczona w krlestwo przez krla
Haralda Piknowosego. 100 lat pniej,
krlowie Olaf Tryggvason i Olaf wity,
wprowadzili do kraju chrzecijastwo.
Czarna mier spustoszya Norwegi w latach
1348-1350i spowodowaa mier przynajmniej
poowy ludnoci. W 1537roku rozpocza si
tak zwana "noc 400-letnia", kiedy Norwegia
bya w unii z Dani i pod jej rzdami. W
1814roku, Norwegia otrzymaa pierwsz

001 Hurtigruten pynie na pnoc w wietle biaej nocy.

002 Statek wycieczkowy wpywa do Geirangerfjorden, jednego
z naj synniejszych i najczciej odwiedzanych fiordw w
regionie Vestlandet.
003 Krajobraz norweskiego wybrzea, ze stromymi grami
rzuconymi w morze, ma w sobie wiele dramatyzmu. Zdjcie z
veerey na Lofotach
004 Zima w Jotunheimen
005 17.maja witowany jest w caym kraju, dzieci id w
pochodach, a orkiestry dte graj marsza. Tutaj pochd
dziecicy w Oslo idcy ulic Karl Johan w stron Palacu, aby
pozdrowi Rodzin Krlewsk.
006 Krl Harald V, krlowa Sonja, ksi nastpca tronu Haakon
Magnus, ksina Mette-Marit i ksiniczka Ingrid Alexandra

z
o

~
m
Gl

o
;:c

~
m
Gl

ex>

konstytucj, a w 1905 roku kraj uzyska

niepodlego. Od tego czasu Norwegia miaa
trzech krli, Haakona VII, Olafa V oraz Haralda
V.
Norwegia jest monarchi konstytucyjn,
gdzie krl jest gow pastwa, bez realnej
wadzy politycznej. Kraj jest rzdzony wedug
zasad parlamentarnych, gdzie Storting posiada
wadz ustawodawcz, a rzd wykonawcz.
Norwegia, poprzez dwa referenda, w 1972
i 1994 roku odrzucia czonkostwo w Unii
Europejskiej, UE.
Jest ona jednym z krajw przodujcych
w budowaniu nowoczesnego pastwa
opiekuczego, ktrego celem jest zapewnienie
bezpieczestwa socjalnego i ekonomicznego
dla swoich mieszkacw. Oznacza to
rozbudowany pastwowy system ubezpiecze
spoecznych i emerytalnych, darmow sub
zdrowia, wsparcie dla rodzin z dziemi, a take
darmow edukacj dla wszystkich.
Od lat 1970,na norweskim szelfie
kontynentalnym wydobywa si rop naftow i
gaz. Norwegia jest dzisiaj jednym z wiodcych
eksporterw ropy i jednym z gwnych
dostawcw gazu na kontynent europejski.
Norwegia jest rwnie czwart co do wielkoci
potg morsk na wiecie, a take wielkim
eksporterem ryb.
Rybowstwo od czasw redniowiecza
stanowi bardzo istotny sektor gospodarki.

Kultura
ycie kulturalne Norwegii jest bogate i
dynamiczne, a wielu artystw zostao
zauwaonych za granic. Najbardziej
znanym wrd nich jest dramatopisarz
Henryk Ibsen (1828-1906).Jego znane
dramaty, takie jak Dom lalki orazUpiory
s czsto wystawiane na wiatowych
scenach teatralnych.
Trzech norweskich pisarzy otrzymao

nagrod Nobla w dziedzinie literatury.

Biernstjerne Bjornson (1832-1910) otrzyma
nagrod w 1903 roku. Pisa powieci,
wiersze i sztuki teatralne, jest take autorem
norweskiego hymnu narodowego "Ja, vi
elsker".Nasz produktywny pisarz Knut
Hamsun (1859-1952) otrzyma nagrod Nobla
w 1920 roku za powie Bogosawiestwo
ziemi, a Sigrid Undset (1882-1949) otrzymaa
nagrod osiem lat pniej. Napisaa wiele
powieci, ktrych akcja rozgrywa si w
redniowiecznej Norwegii.
Norwedzy wyrnili si rwnie w innych
dziedzinach kultury ni literatura. Edward
Munch (1863-1944) zyska wiatow saw
swoim obrazem .Krzyk=.Edward Grieg
(1843-1907) jest najwikszym norweskim
kompozytorem muzyki klasycznej, a jednym
z jego wielu znanych utworw jest "Wgrocie
krla gr".
piewaczka operowa Kirsten Flagstad (18951962) naley do grupy najlepszych wiatowych
sopranw wszech czasw i jest jedn z
najbardziej znanych Norweek na wiecie.
Rwnie ostatnimi czasy Norwedzy dali si
zauway. Aktorka i reyserka Liv Ullmann
wyrnia si midzy innymi ze wzgldu
na swj udzia w filmach Szweda Ingmara
Bergmana, a popowa grupa A-ha, w ostatnich
dziesicioleciach jedzia w trasy koncertowe
po caym wiecie.
We wszystkich dziedzinach kultury,
przedstawiciele kultury norweskiej odnosz
sukces zagraniczny, co przyczynia si do
umacniania pozycji Norwegii na mapie wiata.
007
008

009
010

Gdzieniegdzie wzdu wybrzea mona dostrzec wiata

platform wiertniczych daleko na Morzu Pnocnym.
Sztokfisz, gownie z dorsza, suszy si na specjalnych
rusztowaniach lub w suszarni. Sztokfisz jest towarem
najduej eksportowanym przez Norwegi. Nowym towarem
eksportowym s ryby hodowlane, gwnie oso.
"Krzyk:' (namalowany w 1893r) to naj synniejszy obraz
Muncha.
Henryk Ibsen to jeden z najbardziej znanych pisarzy Norwegii.
Jego sztuki s wci wystawiane na wiatowych scenach
teatralnych.

o
;o
~
m

Gl

>
I

O
;o

O
Gl

:>
Z

:>
"'C

o'
rZ

O
(')

Stolica Norwegii pooona jest w

otoczeniu piknej przyrody, w
gbi pitego co do wielkoci fiordu
w kraju. Jeli przybdziesz drog
morsk, zobaczysz naipiknieisze
wejcie do portu, jakie mona
wymarzy. Po miniciu idyllicznych
szkierw na Oslofjorden, wita
ci pera architektury, Opera, w
naj modszej dzielnicy Oslo.
Pooenie Oslo jest wyjtkowe. Centrum
miasta ley nad samym fiordem,
otoczone jest rozlegymi lasami, a
obszary grskie s bardzo blisko.
Norwedzy kochaj przyrod, a w
Oslo egluga po fiordzie, wycieczka
piesza, rowerowa lub na nartach po
terenie Nordmarka, s zawsze na
wycignicie rki. Krtka podr
promem na wysepki fiordu - albo
rwnie krtka podr kolejk miejsk
na teren Nordmarka - zabiera ci
daleko od miejskiego zgieku.
Oslo ju w poowie XI wieku zostao
ogoszone stolic Norwegii przez
krla Haralda Srogiego. Wielki poar
w 1624 roku zniszczy du cz
starych zabudowa, ale miasto zostao
przeniesione i szybko odbudowane
przez duskiego krla Christiana IV oraz
nazwane Christiani. 300 lat pniej
miasto ponownie nazwano Oslo.

o
;>;l

~
m
Gl

Dzisiejsze Oslo, ze swoimi 575000

mieszkacw, jest nowoczesn metropoli
z mnstwem ciekawych miejsc, jak na
przykad charakterystyczne
budynki
Opery, Ratusza oraz nowo wybudowanej
skoczni Holrnenkollbakken.
W norweskiej
stolicy mona znale jedn z najczciej
odwiedzanych atrakcji turystycznych,
wyjtkowy Park Vigelanda z rzebami
Gustava Vigelanda, moesz te
odwiedzi Munchmuseet
i napawa si
widokiem obrazw jednego z najbardziej
znanych artystw Norwegii, Edwarda
Muncha.
Niedaleko od centrum znajdziesz
sielski pwysep Bygdoy, ze statkami
Wikingw, statkiem polarnym Fram
Fridtjofa N ansena, tratw Kon -Tiki Thora
Heyerdahla i oczywicie skansenem
Folkemuseet, ktry mieci wszystkie
stare, tradycyjne budowle drewniane
charakterystyczne
dla kraju.
Oslo stale si zmienia. Wok nowej
Opery, w nadmorskiej czci miasta
wyrasta nowa, nowoczesna dzielnica,
ktra podkrela blisko stolicy do fiordu.
Wzdu fiordu Oslofiorden czekaj
kolejne atrakcje. Po stronie wschodniej
le na biao malowane miasta
letniskowe Drebak i Son, Fredrikstad
z uroczym Starym Miastem, a take
potna twierdza Fredriksten Festning
w Halden. Po stronie zachodniej fiordu
jest wzgrze zamkowe Slottsfiellet w
Tonsberg - naj starszym miecie w kraju,
Asgardstrand, gdzie mieszka Edward
Munch oraz Blaafarveverket (muzeum
sztuki i przemysu) w Modum, ktrych
nie mona przegapi.

Ol l
012

013

014
015

W samym centrum Oslo ley gwna ulica Karl J ohansgate,

ktra prowadzi do Paacu.
Ze skoczni Holmenkollbakken,
lecej na wzgrzu ponad Oslo,
roztacza si pikny widok na fiord i miasto, tutaj w zimowej
szacie.
Ratusz w Oslo gruje nad miastem ze swoimi dwiema
masywnymi wieami o wysokoci 63 i 66 metrw. Plac
Radhusplassen rozciga si a do wody i nabrzea AkerBrygge,
ktre latem ttni yciem.
Oslo od strony morza
Paac krlewski, z pomnikiem krla Karla Johana na
pierwszym planie, ley na szczycie gwnej ulicy Oslo, Karl
J ohansgate.

o
Vl
r-

o
"TI

o
;;o

o
Vl

r-

o
~
o
;;o
o
m
Z

016

017
018

019

Opera jest piknie pooona nad sam wod i po otwarciu

w 2008 roku, staa si nowym znakiem rozpoznawczym
miasta.
Stortinget, parlament Norwegii, ley na ulicy Karl
Johansgate w samym centrum Oslo.
Okazay redniowieczny zamek w Oslo, twierdza Akershus,
od pocztku XIV wieku chroni miasto przed najedcami
od strony morza.
Opera w Oslo jest pierwszym na wiecie gmachem opery, po
ktrego dachu mona chodzi!

o
;:o
~
m
Gl

020

021
022

023

Park Vigelanda to najwikszy na wiecie zbir rzeb

wykonanych przez jedn osob, Gustava Vigelanda
(1869-1943). Kolekcja skada si a z 192 rzeb.
Posgi w parku przedstawiaj czowieka we wszystkich
fazach ycia i budz ciekawo u duych i maych.
W najwyszym punkcie parku wznosi si Monolit, 17
metrowy sup, ktry skada si ze 121postaci ludzkich. Sup
wykonano z jednego kamienia, std nazwa Monolit.
Jedna z najmniejszych rzeb w parku jest zarazem
najbardziej znan. To Sinnataggen czyli Zonik.

z
o
;lJ
~
m

Gl

:>

024

025

026

027

Muzeum Kon-Tiki mieci oryginaln tratw Kon-Tiki z

drzewa balsa, ktra w 1947 roku przewioza wiatowej
sawy podrnika Thora Heyerdahla (1914-2002) i jego
zaog przez Ocean Spokojny z Peru do Polinezji.
Osebergskipet jest jednym z trzech statkw wikingw
z IX i X wieku, ktry jest wystawiony w muzeum
Vikingskipshuset.
Norskfolkemuseum
to najwiksze w Norwegii muzeum
historii kultury. Muzeum mieci prawie 150 starych
domw, zebranych z caego kraju i odbudowanych na
terenie wielkiego parku.
Na Bygdoy stoi pomnik upamitniajcy pierwszych

028

ludzi, ktrzy dotarli na Biegun Poudniowy. Roald

Amundsen (w rodku) dotar na Biegun Poudniowy
w 1911roku, a jego statek, "Gjoa", jest wystawiony w
Norweskim Muzeum Morskim (w tle).Obok znajduje
si Frammuseet.i.Fram"
to okrt, ktry ponis innego
podrnika polarnego, Fridtjofa Nansena, w kierunku
Bieguna Pnocnego w okresie 1893-1896. Nansen i jego
druyna dotarli do Bieguna Pnocnego jako pierwsi na
wiecie, po dugiej i wyczerpujcej podry na nartach.
Bunad wystpuje w wielu wariantach i powsta w okresie
rozwizania unii ze Szwecj w 1905 roku, zainspirowany
tradycyjnym strojem ludowym.

o
;JJ
~

Gl

5>

tv

029
030
031

032
033
034

W 2011 roku Oslo byo gospodarzem M w narciarstwie.

Byo to wielkie wito na terenach Nordmarka.
Zasuona przerwa podczas wyprawy narciarskiej w jednym
z lokali gastronomicznych
na Nordmarka.
031 Oslo otoczone jest pikn przyrod, a Nordmarka
jest dla mieszkacw miasta popularnym terenem
rekreacyjnym przez cay rok. Zim obowizuj narty
biegowe.
Wzdu fiordu Oslofjorden rozciga si wiele piknych pla.
Na kwitncej wyspie na Oslofjorden ley twierdza
Oscarsborg.
Oslofjorden jest latem uczszczany przez mionikw odzi.

o
ro
li>

"T'I

o
;:o

o
o
li>

r-

~
o
;:o
o

m
Z

o
~

m
G)

);:

NORWEGIA GRZYSTA OJCZYZNA TROLLI

Monumentalna przyroda w
krlestwie grskim Norwegii porywa
wysokimi szczytami, stromymi
przepaciami, nieskoczonymi
rwninami, gbokimi lasami i
yznymi dolinami z dzildmi rzekami,
Prawie jedna trzecia Norwegii to
gry. Wil<szo gr znajduje si
w poudniowej czci kraju, gdzie
tworz "krgosup" pomidzy
bogactwem fiordw od strony morza
na zachodzie, a rozlegymi lasami i
zotym krajobrazem pl uprawnych w
stron Szwecji na wschodzie. Wanie
w tych grach rnieszkaj trolle.
Norwedzy maj bliski i aktywny
stosunek do dziewiczej przyrody w
grach, tak latem jak i zim.
W Jotunheimen moesz uprawia
wspinaczk lub rafting na rwcych
rzekach przepywajcych przez doliny. A
moe wyprawa na lodowiec, na narty w
rodku lata?Wdrwki po oznaczonych
szlakach wysokogrskich, otwartych
paskowyach lub zacisznych lasach s
idealne dla tego, kto poszukuje ciszy i
spokoju.
Miasta olimpijskie z 1994 roku Lillehammer, Gjovik i Hamar -le
wok najwikszego jeziora w kraju,
Mjesa. S one wietnymi punktami

o
;:c

~
m
Gl

wypadowymi, skd mona zapozna

si z norweskim krlestwem grskim,
obejmujcym Trollheimen, Dovrefiell
oraz Rondane na pnocy, a take z
potnym Jotunheimen i rozlegym
paskowyem Hardangervidda dalej na
poudnie. Dugie i pikne doliny rzek,
jak Hallingdal, Valdres, Gudbrandsdalen
i 0sterdalen, prowadz w gr i w gb
monumentalnego
krlestwa gr.
Gry i doliny kryj wiele skarbw
kultury, na przykad osad grnicz Roros,
z jedyn w swoim rodzaju zabudow
drewnian, i charakterystyczne kocioy
klepkowe w dolinach, zdobione ludowym
norweskim stylem rosemaling.
Najstarszy bocznokoowiec Norwegii,
Skibladner, pywa latem po jeziorze Mjesa
i zabierze ci w tras midzy Lillehammer,
Gj0vik i Hamar, gdzie moesz, midzy
innymi, odwiedzi ruiny katedry
Hamardomen. W Lillehammer wraenie
moe na tobie zrobi stara, norweska
architektura chopska w muzeum
Maihaugen. A moe wizyta w kolebce
sportw narciarskich w Telemark?Tu te
moesz rozpocz niezwyky rejs kanaem
Telemarkskanalen, ktry poprowadzi
ci do morza, na poudniowonorweskie
wybrzee szkierowe.

035
036
037

038

039

Widok na szczyty Skagastelstindene

w Jotunheimen
Wyprawa rowerowa w norweskie gry
Skibladner z 1856 roku jest jedynym w Norwegii
bocznokoowcem parowym i wci funkcjonuje na
najwikszym jeziorze Norwegii.
Hamardomen to budowla chronica ruiny po starej katedrze
z ok. XIII wieku. Ruiny zostay oszklone w 1998 roku, w celu
ochrony przed dziaaniem mrozu i wilgoci.
Muzeum Maihaugen zawiera imponujcy zbir starych
budynkw zabranych z Lillehammer lub pobliskich dolin.

z
o

~
m
Gl

:;;
Gl

O,
;O
N

-<

VI

o
::o

~
m
G)

5>

040
041
042
043
044
045

Grupa zwizana lin pokonuje lodowiec na trasie z

Galdhepiggen, najwyszej gry Norwegii (2469 m n.p.m.).
Dom Gjendinebua w Jotunheimen
Jesie w Jotunheimen
1994 by rokiem, kiedy Norwegia organizowaa 10 w
Lillehammer, zdjcie z ceremonii zamknicia.
Besseggen, grzbiet w J otunheimen
Jotunheimen w szacie zimowej. To naj dziksze obszary grskie
Norwegii, gdzie znajduje si wikszo jej najwyszych
szczytw. Gry wznosz si ponad 2000 metrw n.p.m.

z
o
;Jj
::E
m

G)
);
G)

O,
;Jj

-<

V>

~
O
l.-

n
N

-<

--I

;Jj

r-

046
047
048
049
050

Rondane w jesiennej szacie

Kozy s staym elementem gr. Przez warzenie koziego mleka
otrzymuje si typowo norweski ser geitosten.
Dzikie renifery w galopie na Tynset
U wejcia do Trollheimen
Na dzikich terenach Dovrefjell mona urzdzi sobie safari w
poszukiwaniu wou pimowego.

o
;;o
::E
m

Gl

051
052
053

054

Koci Reros, O charakterystycznej

wiey, ley w centrum
miasta.
Tradycyjne targowisko Rerosmartnan organizowane jest
kadego roku od 1854 i trwa pi dni.
Reros ley 600 metrw n.p.m. Kamieniem wgielnym lecym
u podstaw spoeczestwa Reros bya dziaalno wydobywcza
miedzi Reroskobberverk
i z tego powodu zwane jest ono osad
grnicz. W okolicy znajduje si wiele pomnikw historii,
a caa Osada Grnicza wpisana jest na list dziedzictwa
kulturowego UNESCO.
Gaustatoppen ley 1883 m n.p.m. i jest jednym z najlepszych
punktw widokowych w kraju:Przy dobrej pogodzie widok
rozciga si na jedn szst obszaru kontynentalnej Norwegii.

o
;:o
::E
m

Gl
);

Gl
O,
;:o

-<
V>

~
O

'n
N

-<
N

-I

;:o

r-

055
056
057

058
059

Dziewczyny w bunadach z Hallingsdal

Pikne ozdoby srebrne s oczywistym dodatkiem do bunadw.
Drzeworyty nale do bogatej tradycji rkodzielniczej w Norwegii.
Na zdjciu widniej ornamenty zwierzce stanowice cz wystroju
wntrza kocioa Heddalstavkirke.
Wntrze Heddalstavkirke malowane w tradycyjnym stylu rosemaling
W redniowieczu wzniesiono okoo tysica kociow klepkowych
w Norwegii. Dzi zostao tylko 28 z tych imponujcych i zupenie
wyjtkowych kociow drewnianych. Najwikszym z nich
wszystkich jest Heddalstavkirke w Telemark.

o
;:o
::::

Gl

060
061
062

063
064

Rafting po rwcej rzece Sjoa spywajcej z gr.

o na duych obszarach lenych Femunden.
Skoczek narciarski w locie w Morgedal. Telemark. rodzinnej
miejscowoci SondreNorheima. By on pionierem rozwoju
nowoczesnego narciarstwa.
Hardangervidda to najwikszy paskowy Pnocnej Europy i
najwikszy z wielu parkw narodowych Norwegii.
SOOludziom zajo pi lat. eby za pomoc dynamitu
wykopa kana Telernarkskanalen, ktry biegnie od podna
Hardangervidda a na wybrzee. do miasta Skien. Kana
by gotowy w 1892 roku. i by najwikszym osigniciem
inynieryjnym tamtych czasw.

POUDNIOWY
KRANIEC NORWEGII
Pikny pas wybrzea cigncy
si od Skien, u ujcia kanau
Telernarkskanalen, na zachd od
Stavanger, stanowi poudniowy
kraniec Norwegii. Tu znajdziesz
beztrosk idyll norweskiego
krajobrazu wakacyjnego - czarujce
miasteczka o biao malowanych
domach oraz ruchliwe przystanie,
nagrzane skay i pokrzykiwanta
mew, sone morze i drewniane
odzie. Ciepe i soneczne dni na
poudniowonorweskim wybrzeu
szkierowym to dla wielu Norwegw
pena definicja wakacji.
Riser, Grimstad i Lillesand to pereki,
z wielu innych, lece wzdu
poudniowego wybrzea, gdzie ludzie
cigaj przez cae lato, aby uczestniczy
w festiwalach odzi drewnianych,
wydarzeniach kulturalnych, i
leniuchowa w swoich letnich domkach.
Wielu artystw od wiekw inspirowao
si prowincjonaln idyll poudniowej
Norwegii, jak te krajobrazem wybrzea.
Jednym z nich jest wiatowej sawy malarz
Edward Munch.
Liczne miasta portowe wzdu
poudniowego wybrzea rozkwitay w
erze aglowcw w XIX wieku, dziki
intensywnemu transportowi morskiemu,
rybowstwu i handlowi. lady tych

zotych czasw mona znale w

przepiknych rezydencjach lokalnych
armatorw i kupcw, a take w wielkich
budynkach handlowych.
Kristiansand jest najwikszym miastem
w regionie Serlandet, a zostao zaoone
przez Christiana IVjako miasto- forteca w
1642 roku.
Na zachd, w pobliu Kristiansand, ley
Mandal, naj dalej na poudnie wysunite
miasto w Norwegii, a jadc jeszcze nieco
na zachd i dotrze si do najbardziej na
poudnie wysunitego punktu kraju, do
Lindesnes. Std jest 2518kilometrw
do najbardziej na pnoc wysunitego
punktu Norwegii, Przyldka Pnocnego.
Zanim dotrzesz do Stavanger, oczaruje
ci pikna rwnina nadbrzena, Jreren,
ktra rozciga si do wzburzonego
morza. Tutaj te ley druga co do dugoci
piaszczysta plaa Norwegii, Orrestranden.
Wrd bezkresnych piaszczystych pla,
pooone s jedne z najbardziej yznych
obszarw rolniczych.
Stavanger to czwarte pod wzgldem
wielkoci miasto Norwegii, dodatkowo
nazywane Miastem Naftowym, gdy
stanowi ono centrum norweskiej
morskiej dziaalnoci poszukiwawczowydobywczej.
Pomalowana na biao i kameralna
starwka ley wok portu Vagen i trzeba
j zobaczy, zanim zacznie si podr
w kierunku majestatycznych fiordw
Norwegii.
065
066

067
068
069

Blindleia to idylliczna przysta.Jeca

pomidzy LilIesand na
ldzie a okolicznymi wyspami.
Masywne "koty olbrzyma" pod Riser nale do najwikszych w
Europie Pnocnej. Kiedy wierzono, e trolle gotoway w nich
jedzenie, ale obecnie wykorzystywane s raczej do kpieli.
Widok na naj dalej na poudnie pooone miasto Norwegii,
Mandal, z wejciem do portu i otwartym morzem.
Brekkeste to symbol letniej idylli na poudniu.
Jacht Coli n Archer pod Riser. Colin Archer by
naj znamienitszym konstruktorem odzi w Norwegii pod
koniec XIX wieku. Opracowa on nowy rodzaj odzi, ktre byy
wytrzymale na trudne warunki eglarskie.

"C

o
rc
o
z

o::E
-<
A
;O

z
m
()

O
;O

::E
m
Gl

.~518

070

071

072

073

Nordkapp

Pornnik historyczny "Miecze w skale" zosta wzniesiony

na pamitk bitwy pod Hafrsfjord w IX wieku - jednej z
najwikszych i najwaniejszych bitew w erze wikingw,
gdzie pierwszy krl Norwegii, Harald Piknowosy, pokona
lokalnych wadcw i zjednoczy Norwegi w krlestwo.
Kameralna starwka w Stavanger, czwartym co do wielkoci
miecie Norwegii (ok. 124 000 mieszkacw), ley na wzgrzu
opadajcym w stron portu.
Najstarsza latarnia Norwegii ley na Lindesnes i dugo bya
miertelnie wanym znakiem rozpoznawczym dla wszelkiego
ruchu morskiego w kierunkach od i do Batyku.
Kierunkowskaz, ktry potwierdza, e Norwegia jest dugim
krajem

o
;Je
::E

m
G)
m
Z

BERGEN - STOLICA FIORD

WWREGONIEVESTLANDET

Bergen ley nad morzem, na

zachodnim kracu Norwegii, i
otoczone jest siedmioma wysokimi
grami. To miasto to urokliwa
mieszanim charakterystycznych
drewnianych domw, sigajcych
korzeniami do czasw hanzeatyckich,
gwarnego i ludnego portu i
przedsibiorczego handlu ze sklepami
i straganami, a take zachcajcym
targiem rybnym. Wznie si wysoko
kolejk Pleibanen, a zobaczysz
fantastyczny widok na miasto, ktre
ley u twoich stp.
Bergen, zamieszkane przez ponad 260
000 osb, nazywane jest czsto stolic
regionu Vestlandet i jest drugim co do
wielkoci miastem Norwegii. Miasto
jest popularnym celem wycieczek
turystycznych i naturalnym punktem
wyjcia do wypraw nad osawione fiordy
Norwegii.
Dlatego te Bergen jest jednym z
najbardziej atrakcyjnych europejskich
portw dla statkw wycieczkowych.
Miasto zostao zaoone w 1070 roku
przez Olafa Spokojnego i nazwane
Bjergvin, co znaczy "zielona ka
pomidzy grami".
W redniowieczu, Bergen przez
pewien okres byo najwikszym
miastem Skandynawii, a take miastem

8
~

handlowym i portowym o znaczeniu

europejskim.
Przez kilkaset lat miasto miao monopol
na eksport wszelkich ryb zowionych na
obszarze od Vestlandet a po Finnmark.
Niemiecki Zwizek Hanzeatycki, w XIII i
XIV wieku, mia w Bergen jedn ze swoich
czterech najwaniejszych zagranicznych
izb handlowych oraz kontrolowa
wikszo handlu na Bryggen. Dzisiaj
te stare charakterystyczne domy
handlowe z okresu hanzeatyckiego s
wizytwk miasta i wpisane s na list
wiatowego dziedzictwa kulturowego i
przyrodniczego UNESCO.
W swojej historii, Bergen zostao
dotknite a 36 rozlegymi poarami.
Ten najwikszy, z 1702 roku, zamieni 90
procent miasta i cae Bryggen w popioy.
W kolejnych latach Bryggen
odbudowano zgodnie z pierwotn
tradycj budowlan.
Bergen wci jest wanym miastem
handlowym i portowym, posiadajc
drugi co do wielkoci port w Norwegii.
Pooenie pomidzy wybrzeem a grami
miejskimi sprawia, e w Bergen "zawsze"
pada i deszczu jest tu okoo trzy razy
wicej ni w Oslo.
Bergen jest te miejscem rozpoczcia
"Najpikniejszego rejsu na wiecie", czyli
trwajcej pi i p doby podry statkiem
Hurtigruten do Kirkenes na samej
pnocy Norwegii. Od 1893 roku statek
ten przewozi pasaerw, towary i poczt
wrd bajecznej norweskiej przyrody - po
spektakularnych fiordach, w kierunku
biaych nocy lub zrz polarnych i wzdu
surowego wybrzea Pnocnej Norwegii.

074
075

076
077
078

Bergeska zabudowa drewniana widziana z vagen

Przechadzki pomidzy starymi, drewnianymi, hanzeatyckimi
domami na Bryggen. Domy pochodz z okresu redniowiecza
i s jedn z najwikszych atrakcji turystycznych w Norwegii.
Zabudowa drewniana skada si z 61 budynkw objtych
ochron i wpisanych na list dziedzictwa wiatowego UNESCO.
Na osawionym targu rybnym nad Vagen mona posmakowa i
kupi niemal wszystko, co pywa w morzu.
Charakterystyczne fasady domw Bryggen.
Vagen w Bergen, na pierwszym planie statek szkolny
"Statsraad Lehmkuhl". Statek zosta wybudowany w
Niemczech w 1914 roku i zakupiony w 1921 roku przez byego
premiera Kristoffera Lehmkuhla, dyrektora Bergeskiej
Spki Statkw Parowych.

C:l

;;o

G)
m
Z
Vl

-I

O
r

"T1

o
;;o

o
o'
~
~

o
;:c
::E
m

Gl

m
Z

o
;>:l

m
Gl
m
Z

V1
N

079

080

081

Ulriksbanen potrzebuje jedynie trzech minut na

podr z centrum na szczyt Ulriken, ktry ley 642
m n.p.m.Mona tu wybra si na spacer po rozlegej
okolicy, lub po prostu cieszy si widokiem.
Z Fleien roztacza si fantastyczny widok na Bergen.
Kolejka Fleibanen zabierze ci z targu rybnego
Fisketorget do stacji kocowej Fleien, lecej 320
metrw nad miastem.
Akwarium w Bergen jest najstarszym i najwikszym
akwarium w kraju. S tam foki, pingwiny i gatunki ryb
z bliskich i dalekich mrz. Akwarium odwiedza rocznie

082

083

ok. 250 000 osb, aby obejrze widowiskowe karmienie

fok i pingwinw.
Troldhaugen to dom kompozytora Edwarda Griega.
Dom wybudowano w 1885 roku, a dzi funkcionu]e on
jako muzeum. Wewntrz willi mona midzy innymi
zobaczy fortepian Steinway z 1892 roku nalecy do
Griega, ktry wci wykorzystywany jest na koncertach.
Edward Grieg nazwa dom Troldhaugen "moim
najlepszym dotychczasowym opusem", mimo, e dom
zosta zaprojektowany przez jego kuzyna.

.:
c::J

m
::<:l

o
m
Z
V>

-I

O
r

;=;

"
O
::<:l
CI

O,

~
~
::<:l

m
Gl

~
m
<
m
V>

-I

CI

-I

V1

'"

'

.: .

o
~
m
Gl

KRLESTWO FIORDW
NA ZACHODZIE
Norweskie gry nie s najwysze na
wiecie, tylko tal, wygldaj. Siedzc
w odzi na rodku fiordu widzisz,
[ak stromo spadaj wturkusow
to wody, podczas gdy wodospady
rzucaj si w d zbocza.
W Norweskim krlestwie fiordw
moesz dowiadczy majestatycznej
przyrody, sielskiej i porywajcej
zarazem.
Nie bez przyczyny "f) ord" jest
jednym z niewielu norweskich sw,
ktre stay si midzynarodowe:Duga
norweska linia brzegowa jest jednym z
obszarw na wiecie, gdzie znajduje si
najwicej fiordw - prawie 1200 fiordw
otrzymao wasn nazw. Niektre
z nich nale te do naj duszych na
wiecie, w tym Sognefjorden (204 km)
i Hardangerfiorden (180 km).Znajduj
si one w zachodniej czci kraju,
pomidzy Stavanger na poudniu a
Kristiansund na pnocy.
Dwa z fiordw w tej czci
kraju otrzymay miejsce na licie
wiatowego dziedzictwa kulturowego
i przyrodniczego UNESCO, 17
kilometrowy Neereyftorden oraz 15
kilometrowy Geirangerfjorden.
Syn z tego, e s najwszymi,
najdzikszymi i najbardziej
widowiskowymi fiordami na wiecie,

o
~
m
Gl

5>

oraz wspaniale reprezentuj porywajcy

krajobraz fiordw, charakterystyczny dla
tej czci kraju.
Wrd zachodnionorweskiego
pejzau
fiordw, oprcz wielu z najwyszych
gr Norwegii, znajduje si jedenacie
z 20 najwikszych lodowcw kraju.
Jostedalsbreen o powierzchni 480 km2
jest najwikszym lodowcem kontynentalnej
Europy.
W wielu miejscach regionu Vestlandet
odnajdziesz lady starego osadnictwa,
midzy innymi z czasw wikingw.
Norweskie kocioy klepkowe s
architektonicznymi pomnikami
wprowadzenia chrzecijastwa do Norwegii.
Kocioy klepkowe Borgund stavkirke i
Urnes stavkirke le w odnogach fiordu
Sognefjorden, i pochodz z XII i XIII wieku.
Zachodnie krlestwo fiordw spina sie
pocze promowych, mostw, tuneli i
stromych drg pncych si wzwy. Czy
bdziesz przemieszcza si ldem, czy
wod, bdziesz wiadkiem widowiska,
ktrego sama natura jest reyserem.
Wyprawa wskimi i krtymi drogami w
strome gry lub rejs po fiordzie, zapieraj
dech w piersiach i s dowiadczeniem na
cae ycie.

084
085
086

087
088

Wczesny ranek na Preikestolen, wznoszcym si nad

Lysefjorden, naj dalszym na poudnie fiordem Vestlandet.
Kwitnce drzewa owocowe w Hardanger, sadzie Norwegii
Latem wiele fiordw i jezior barwi si na zielono z powodu
muu wypywajcego z lodowcw, tak jak tutaj - jezioro
Oldevatnet.
Rowerzyci na Kjeragbolten, gazie zaklinowanym w
rozpadlinie skalnej nad Lysefjorden.
Folgefonna to trzeci co do wielkoci lodowiec Norwegii oraz
wspaniae miejsce do wdrwek lodowcowych.

'r"

O,
m

VI

-I

~
O

"
(5

'O,"
CI

~
z

()

:I:
O

CI
N

VI

"

V1

co

,,~

. >

. .. .

,>{l~

f'

"'

A
Al

O,
r
m
VI

~
O

"T1

(5
Al

O,

~
Z
:I>
N

:I>

J:
O

t:!
m

.t"

r' '

z
o
;lJ

m
Gl

089
090
091
092

Malownicze gospodarstwo grskie Kieasen w Eldfiord,

Hardanger
Ruch promowy w okolicach Utne w Hardanger
W od powiedniej porze roku mona podziwia pikny ogrd
rany przy Baronii w Rosendal. Hardanger.
Imponujcy wodospad venngsfossen w Eidfrord, Hardanger,
naley do najczciej odwiedzanych atrakcji przyrodniczych
Norwegii. Woda spada z wysokoci a 182 metrw.

o
~
m
G)

093
094
095
096

097
098

Wodospad Latefoss w Odda jest jedn z najczciej odwiedzanych

przyrodniczych atrakcji w Norwegii.
W proczu letnim Flam jest portem intensywnie uczszczanym
przez statki wycieczkowe.
Punkt widokowy ze Stegastein na fiord Sognetjorden
Trasa Flamsbanen to jeden z najbardziej spektakularnych odcinkw
kolejowych na wiecie. Pocig potrzebuje SSminut na przejechanie
20 km ze stacji kolejowej Myrdal na Hardangervidda.
Najpierw
pocig wjeda na granic wystpowania drzew na wysokoci 900
metrw, a potem zjeda do Flam nad Aurlandstjorden.
Sielskie gospodarstwo Otternes, pomidzy Aurland a Flam
Wski i dugi na 17km Nseroyftorden jest odnog Sognetjorden i
figuruje na licie dziedzictwa wiatowego UNESCO.

;:o

O,
r-

m
Vl

-I

~
O
-n

(5
;:o
O

O,

~
Z

J:
O

o
!:::!
m

...
z

o
:>:J

~
m
G')

A
;>J

O,
rm
V\
-I

O
TI

O
;>J
O

O,

~
Z

()

O
O
N
m

099
100

101

102

Skoczkowie BASE w akrobatycznym skoku z Nebbet w Gudvangen.

Koci klepkowy Urnesstavkirke nad Lustrafjorden jest najstarszym
zachowanym stavkirke z pierwszej poowy XII wieku. Koci figuruje
na licie wiatowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.
Borgundstavkirke ley w Laerdal, w Sognefjorden i naley do
najlepiej zachowanych w Norwegii kociow klepkowych z okresu
redniowiecza. Wikszo norweskich kociow klepkowych
wzniesiono w latach 1150 -1350. Dzi zostao ich tylko 28.
Urnesstavkirke ma bogato dekorowane wntrze. Na zdjciu
zdobienia ciany zewntrznej.

A
AJ

O,
rm
II>

-I

~
O

:!!
O
AJ

O,

~
z
>
N

>
n
::r

o
o
~
m

103
104
105
106
107

Briksdalsbreen to odnoga lodowca Jostedalsbreen.

Krowy na pastwisku Breng nad Lovatnet
Turyci wdrujcy po lodowcu Briksdalsbreen
Owce na Grotli nad Strynefjellet
Widok naAlesund. Po ogromnym poarze w 1904 roku, miasto
zostao odbudowane i w przecigu kilku lat wzniesiono 350
budynkw w charakterystycznym
stylu secesyjnym. Dzisiaj
miasto moe pochwali si jednym z naj pikniejszych i
najbardziej wizualnie dopracowanych centrw w Norwegii.

;lO

O,
r
m
V\
-

::iE
O
"TI

Ci
;lO
O

O,

::iE
Z

n
I

O
O
N
m

o
;lJ
::E
m

Gl

:>

108
109
110
111

Brosundet w centrum Alesund

Charakterystyczne
budynki secesyjne w Alesund.
Maskonury na ptasiej grze na wyspie Runde
Widok na fiord Geirangerfjorden z Flydalsjuvet

o
;0=E
m
Gl

5>

112

113
114
115
116
117

Jar Gudbrandsjuvet otrzyma nowy wygld w 2010 roku, dziki

innowacyjnej architekturze zwizanej z projektem Narodowe szlaki
turystyczne.
Trollstigen to najsynniejszy szlak turystyczny w Norwegii. Ta
momentami wska i stroma droga ma w sumie 11zakrtw o 180.
Z gry Dalsnibba (1476 m n.p.m.) rozciga si panorama na
Geirangerfjorden.
Wzdu fiordu Geirangerfjorden le wodospady Zalotnik, Siedem
Sistr oraz Welon panny modej.
Statek Hurtigruten we fiordzie Geirangerfjorden, zrozumiae zboczenie
z trasy .najplkniejszego rejsu wiata" wiodcej na pnoc do Kirkenes.
Na zboczu, wysoko ponad Geirangerfjorden, ley opuszczone
gospodarstwo grskie Skagefla, z widokiem na Siedem Sistr.

A
;>;J

O,
r-

m
VI
-I

O
-n

(5
;>;J

O,

~
Z
:I>

N
:I>

n
J:
O

!:::!
m

o
;!J

~
m
Gl

;>J

O,
rm
Ul
-i

~
O

"T1

(5
;>J

O,

~
Z

n
I

O
O

!::::!
m

118
119

120
121

Trollveggen W Romsdalen, ktra przyprawia o zawrt gowy

pionowym spadkiem o wysokoci a 1700 metrw.
Midzy Molde a Kristiansund moesz przejecha
spektakularn Drog Atlantyck, ktra skacze z wyspy na
wysp, ssiadujc z oceanem.
Autobus turystyczny jadcy Drog Trolli nad wodospadem
Stigfossen
Kviknes Hotell w Balestrand, wybudowany w stylu
szwajcarskim, ktrego historia siga roku 1752. Lista
prominentnych
goci jest duga, a naj sawniejszym z nich by
Cesarz Niemiec Wilhelm II.

o
;:o

~
m

G)
);

TRONDHEIM ,-CEL
PIELGRZYMOW
Katedra Nidarosdomen, to znak
rozpoznawczy Trondheim, a zarazem
najwiksza nordycka katedra, Tu,
od prawie 1000 lat, przybywaj
pielgrzymi w poszukiwaniu grobu
witego Olafa. Rwnie wspczeni
podrni wdruj lub jed rowerem
po dawnych trasach pielgrzymw.
Inni pielgrzymuj do innych, bardziej
wieckich "witoci" - duych,
rybnych rzek pooonych w okolicach
miasta.
Bya stolica Norwegii, Trondheim, dzi
jest trzecim co do wielkoci miastem z
174000 mieszkacw.
Trondheim lub Nidaros, bo tak miasto
nazywao si kiedy, zostao zaoone
przez Olafa Tryggvasona w 997 roku.
W 1030 roku Olaf wity poleg w
bitwie pod Stiklestad, i tym samym
chrzecijastwo na dobre zadomowio si
w Norwegii.
Najpierw wzniesiono ma, drewnian
kaplic nad grobem Olafa, a nastpnie
ludno wybudowaa kamienny koci,
ktry sta si zacztkiem katedry takiej,
jak znamy dzisiaj.
Napyno wiele darw dla kocioa, bo
szybko rosa sawa Olafa witego jako
osoby witej. By on najwikszym krlem
mczennikiem kraju, by te znany i
czczony daleko poza jego granicami.

o;o
::E
m
G)

);

00
IV

W rzeczywistoci, w redniowieczu
Nidaros by najczstszym celem
pielgrzymek w Europie pnocnej.
Obecnie w Nidarosdomen
przechowywane s klejnoty koronne,
razem z kocielnymi skarbami z dawnych
czasw.
W Trondheim jest te wiele innych
godnych zobaczenia miejsc i atrakcji,
midzy innymi czarujca zabudowa
drewniana dzielnicy Bakklandet oraz
wyjtkowe nabrzee Bryggene, u ujcia
rzeki Nidelven. Wiele zabytkw kultury
opowiada o historycznym znaczeniu
miasta, jednak mimo zakorzenienia w
historii, Trondheim jest nowoczesnym
miastem. Miasto nad rzek Nidelven
jest rwnie miastem uniwersyteckim i
stolic technologiczn kraju.
Wzdu fiordu Trondheimsfjorden le
jedne z najbardziej yznych i kwitncych
wsi rolniczych.
Nigdzie te nie ma takiej iloci
petroglifw jak w okolicach Trondheim.
W krajobrazie kulturowym regionu
'I'rondelag moesz niemal poczu klimat
dramatycznej przeszoci.

122
123
124

125
126

127

Nidarosdomen dominuje nad miastem Trondheim.

Trondheim oraz ciana zachodnia Nidarosdomen. ktra jest
najpikniejsz i najbardziej zdobn cian katedry
Widowisko Stiklestadspelet opowiada histori Olafa witego
i chrystianizacji Norwegii. To przedstawienie plenerowe
wystawiane jest co roku w okolicach Verdal, na pnoc od
Trondheim.
Szczeg katedry Nidarosdomen
Pomnik przedstawiajcy Olafa Tryggvasona, ktry by jednym
z waniejszych i bardziej wpywowych krlw Norwegii, stoi na
rynku w centrum Trondheim.
Wczesny poranek na nabrzeu Bryggene nad rzek Nidelven w
Trondheim

;>:)

o
z
o
:I:
m

Dzika przyroda Pnocnej Norwegii

zniewala: Widoki gr i morza, rwnin i
fiordw, biaych nocy i zorzy polarnej,
s tak spektakularne, e zapieraj
dech w piersi nawet najbardziej
dowiadczonym podrnikom. Za
pomidzy wysokimi grami i licznymi
wyspami, le czarujce osady
rybackie zabudowane chaupami.
CD
V1

T jedn trzeci Norwegii, pooon

najbardziej na pnoc, zamieszkuje
jedynie 10 procent ludnoci. Wikszo
tutejszej ludnoci zamieszkuje przytulne
nadbrzene miasteczka. Olbrzymie
obszary nietknitej przyrody cign
si od rwniny, gdzie pas si oswojone
renifery i byszcz liczne i pene ryb
jeziora, po strome szczyty grskie, fiordy i
krlestwo licznych przybrzenych wysp.
Obszary na pnoc od krgu polarnego
pogrone s w ciemnoci w rodku zimy,
a latem owietlaj je biae noce.
Najbardziej spektakularny sposb
dotarcia do Norwegii Pnocnej, to statek.
Hurtigruten, zwany te Drog krajow
nr 1,pynie z Bergen na poudniu a do
Kirkenes na pnocy. W drodze na pnoc
przekraczasz koo podbiegunowe, a
nastpnie docierasz do gr Lofotw, ktre
wynurzaj si z morza jak majestatyczna
ciana. Ludzie powiadaj, e to naj starsze
gry wiata. Archipelag Lofotw jest

gwnym celem wycieczek w tej czci kraju

~ i zawsze by jednym z najbogatszych w ryby
5>
obszarw na wiecie.
Hurtigruten zawija do wszystkich miast
wzdu pnocnonorweskiego wybrzea, w
tym do regionalnej "stolicy" - Tromse, ktre
ley nieco na pnoc od Lofotw. Miasto
jest susznie nazywane Paryem Pnocy,
ze wzgldu na liczne restauracje, bary,
kluby nocne i kawiarnie. Tu znajduje si te
przepikna Katedra Arktyczna.
Przyroda Pnocnej Norwegii jest
jedn z najmniej naruszonych w Europie.
Warunki s tu bardziej ekstremalne
ni dalej na poudnie, a ludzie musieli
dopasowa si do krajobrazu i si natury.
Moesz osobicie zbliy si do si natury,
mieszkajc w tradycyjnym kota na rwninie
Finnmarksvidda lub w chaupie rybackiej na
~ Lofotach.
Dzika przyroda wabi do siebie amatorw
wspinaczki, wdrwek po lodowcu i
narciarstwa.
Pync statkiem Hurtigruten do Bode,
wzdu drogi Kystriksveien, mona zobaczy
lodowiec Svartisen, ktry speza a do morza
oraz by wiadkiem jak orki baraszkuj
wok statku.
A moe wyprawa na rwnin
Finnmarksvidda, do ojczyzny Samw, w
towarzystwie reniferw?
Rwnina moe pochwali si ponad
60 000 jezior penych ryb oraz tysicami
kilometrw rzek penych ososia i pstrga.
Z Przyldka Pnocnego, naj dalej na
pnoc wysunitego punktu Europy, moesz
popatrze na Morze Barentsa, w kierunku
Svalbardu i Bieguna Pnocnego.
~

128
129
130
131

132

Wczesny poranek w Reine na Lofotach

Domy typowe dla regionu Nordland, pod ska Torghatten w
okolicach Brenneysund.
Pnocna Norwegia jest bogata w ptactwo, tu reprezentowane
przez mew siw (Larus canus).
Statek Hurtigruten Nordlys ze ska Torghatten w tle, w regionie
Nordland. W skale Torghatten jest przechodzcy na wylot
otwr. Otwr ma 160 metrw dugoci, 35 metrw wysokoci i 20
metrw szerokoci.
Zorza polarna to zjawisko wystpujce na terenach
podbiegunowych, widoczne na niebie w postaci falujcego
wiata. Zorza moe mie rne ksztaty, kolory i natenie, od
ciemnoniebieskiej po zielon i t, czerwon i pomaraczow.

o
;o
~

m
G)

s
"O

O,
rZ
O

o
;lJ

~
m
G')

>

"

O,
rZ

O
()

A
;lJ

O,
rm
VI

~
O
OJ

>r-

-<
()
::c
Z
O
()

-<

o
;:o
~

m
Gl

;;

'D

133

134

Dom dla edredonw na jednej z wysp archipelagu Vega w Nordland.

Archipelag z 6500 wyspami, wysepkami i okolicznymi szkierami
figuruje na licie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego
UNESCO, ze wzgldu na wyjtkow kultur nadmorsk archipelagu.
Ju od epoki kamienia, ludzie mieszkajcy tu pod krgiem
polarnym, yli w ekstremalnych warunkach owic ryby, zbierajc
jaja i bardzo mikkie pierze kaczki edredonowej.
Orodek Krgu Polarnego na grze Saltfjellet, pod Bode, Nordland.
Tu obok znajduje si park narodowy SaltfjeUet-Svartisen. Krg
Polarny to brama do arktycznej Norwegii, gdzie mona przey
zarwno biae noce jak i noc polarn.

135
136
137

Edredon (Somateria mollissima) w locie

Rowerzyci na wyspie Hemy na wybrzeu Helgelandskysten.
W tle wida pasmo grskie De Syv sestre.
Maskonury w locie podczas biaej nocy. Wyspa Trtena, widoczna
w tle, to najstarsza osada rybacka w Norwegii.

z
o

;o

~
m

G)

o
;o
::E
m
Gl

5>
"'CI

O,
rZ

O
.-.'

n
z

A
;o

O,
rm

'"::E
-

O
Q:I

5>
r-<
n
::c
z
O
n
-<

138
139
140
141
142

Lodowiec Svartisen
Turyci pod lodowcem Austerdalsisen, odnodze Svartisen
Stare miejsce handlu na piknej wyspie Kjerringey, na pnoc
od Bode
Saltstraumen to naj silniejszy na wiecie prd pywowy i jedna z
najpikniejszych na wiecie atrakcji dla nurkw.
Saltstraumen jest jednym z najlepszych owisk w Norwegii,
dziki mocno natlenionej wodzie.

o
;o
::E

G)

o
;o
~
m
G)

s
"t:I

O,
rZ

O
()

A
;O

O,
rm

VI

-I

~
O

OJ

srr;
::c
Z

O
()

-<

143

144
145
146

Muzeum Hamsuna na Harnarey, gdzie dorasta pisarz Knut Hamsun.

Zalicza si go do najbardziej wpywowych pisarzy XX wieku, a dla
wielu jest twrc wspczesnej powieci. Muzeum Hamsuna otwarto
w 2009 roku, na ISO-lecie urodzin Hamsuna.
Letni dzie na wyspie Moskenesoy, Lofoty
Widok z Reinebrinken na Lofotach
Osada rybacka Reine na Lofotach

o
~
m
G)

147
148
149
150

Statek wycieczkowy wpywajcy do ciasnego Trollfiorden,

ktry u ujcia ma zaledwie 70 metrw szerokoci
Maskonur na wyspie Rest, na kracu Lofotw
Wspinacz na grze Svolvrergeita, Svolvser na Loforach
Letni dzie w gbi wyspy Vestvgey na Lofotach

o
:;o
::E
m
G)

5>
"'C

OrZ
O
li
Z

:;o
Or
m

V1

::E

O
to

5>
r-

~
I

O
li

-<

151
152

153
154

Zimowy dzie na Henningsvser na Lofotach

Poowy ryb na Lofotach, w trudnych warunkach, od dawna byy
bardzo istotne dla lokalnej spoecznoci i dla caego kraju. Poowy
dorsza odbywaj si w okresie zimowym, kiedy ryby pyn w
kierunku wybrzea na taro.
Rybak wyciga z wody duego dorsza.
Dorsze na Lofotach wiesza si do suszenia na specjalnych
rusztowaniach.

z
O
::o

~
m
C)

);

."O,
rZ

::>
A

::o
O,
rm
Vl
--

~
O
\XI

);
r""

-<

n
J:
Z

-<

o
~

m
Gl

>

~-

.--

o
;o
~
m
CI

s
"U

O,
l""

O
/I
Z

;O

O,
rm
V>

~
O
c:>

s
rr;
:r:
Z

O
/I

-<

lSS
lS6

1S7
158

1S9
160

Najdusza W Norwegii piaszczysta plaa, Bleik na vesteralen

Osada rybacka w Nordland
Z gry Aunfiellet pod Harstad roztacza si fantastyczny widok
na bezkresne morze.
Wybierz si na wielorybie safari i przeyj spotkanie z
kaszalotem, podlegajcym w Norwegii cakowitej ochronie.
Orka jest delfinem spokrewnionym z rodzin wielorybw i
osiga do 10 metrw dugoci oraz wag wielu ton.
Trornsa, majce niemal 70 000 mieszkacw, jest
najwikszym miastem pnocnej Norwegii i jest susznie
nazywane Paryem Pnocy.

o
;:o

~
m

CI

o
IV

z
o
;o

~
m

Gl

:;;
"O

OrZ
O
()

A
;O

Or

m
li>
--l

O
co

:;;
r--

-<
::c
()

O
()

-<

o
VI

z
o

~
m
CI

>
-C

O,
rZ
O

n
Z

A
;;o

O,
r

m
li>
--

~
O
OJ

r;

J:
Z

n
-<

o
V1

161

162
163
164

Katedra Arktyczna w Trornse. Koci wybudowano

w 1965 roku. Jasne pola i sama forma kocioa
przywouje skojarzenie z gr lodow. Koci jest
mocno wyeksponowany w krajobrazie i stanowi znak
rozpoznawczy miasta.
Imponujc panoram Tromse mona podziwia z kolejki
linowej, ktra wyrusza z miasta.
Psi zaprzg przy'I'romse Villmarksenter na wyspie Kval0ya,
nieco na poudnie od Trornse
Wdkarz sportowy w Reisa Nasjonalpark

o
;lJ
::E

Gl

165

166

167

W Alta znajduje si najwikszy w Europie Pnocnej zbir

petroglifw sprzed 2500 do 6500 tysica lat. Od roku 1973
znaleziono a 6000 petroglifw w wielu miejscach w Alta.
Petroglify figuruj na licie wiatowego dziedzictwa kulturowego i
przyrodniczego UNESCO.
Punkt uku geodezyjnego w Hammerfest, jeden z 34 punktw w
rnych krajach, ktre tworz uk geodezyjny Struvego. Kolumna
zostaa wzniesiona w 1854 roku, na pamitk najwikszych
midzynarodowych
pomiarw ksztatu i wielkoci Ziemi. Punkt
uku geodezyjnego figuruje na licie dziedzictwa wiatowego
UNESCO.
Hotel Lodowy w Alta jest jedynym hotelem zbudowanym z lodu i
niegu. Wewntrz, przez ca zim, panuje staa temperatura -5C.
Hotel zbudowano po raz pierwszy w 2000 roku, i od tego czasu jest
on co roku budowany na nowo.

~
m
Gl

-c

O,
rZ

n
Z

'r"

O,
m

'"-I:::E
O
OJ

s...
rl
::c
Z

-<

z
o

;o

~
m
CI

o
O>

168

169
170
171
172

Renifer to zwierz z rodziny jeleniowatych, ktre zamieszkuje pnoc

i stanowi najwaniejsz ga gospodarki Samw. Renifery hoduje
si przede wszystkim na miso, skry i poroe. Stado reniferw
trzeba przenosi co roku z pastwiska na pastwisko, i takie wypasanie
reniferw jest zwizane ze stylem ycia i kultur wielu Samw.
Renifer zaprzony do sa
Rodzina Samw w charakterystycznych
strojach odwitnych
Biaa noc na Przyldku Pnocnym
Paskowy Przyldka Pnocnego

o
~
m

C)

>

"
OrZ

O
()

;:o;
;:o

Or
m

VI

-I

:E
O
al

s
r""
~
::c
Z

O
()

-<

o
\O

o
;l:l
~

Gl

::::
O

o
;:o
~
m
Gl

;;:

"
OrZ

O
()

Z
:I>
A
;:o

Orm

Vl

~
O
ctJ

sr~
::c

O
()

-<

o
;:o
::E
m

Gl
);

::::
IV

SVALBARD - DOM
NIEDZWIEDZIA POLARNEGO
;

""
)

\"

t~\~

\.

'\

Latem archipelag Svalbard skpany

jest w socu, ktre nie zachodzi,
a zim nad kralobrazem rzucaj
wiato nieoldeznane zorze polarne.
Svalbard jest bardzo szczegln
czci Norwegii i jednym z naj dalej
na pnoc pooonych ldw na
wiecie. Poniewa Svalbard ley tak
na uboczu, teren podlega niewielkim
wpywom czowieka, Wikszo
jego obszaru to wci nietknita
przyroda, bez drg czy innych ladw
ludzldej ingerencji.
Arktyczny archipelag Svalbard ley
w poowie drogi midzy Norwegi
kontynentaln a Biegunem Pnocnym.
Przyrod Svalbardu charakteryzuj
olbrzymie lodowce i rozlege paskowye
grskie. Pomimo surowego, arktycznego
klimatu, Svalbard obfituje w faun
w postaci niedwiedzi polarnych,
morsw i wielu innych gatunkw
zwierzt i ptakw, ktre dopasoway
si do zimnego klimatu. Bogate zoa
wgla day podstaw do zaoenia
osad grniczych Longyearbyen oraz
Barentsburg.
Svalbard zosta odkryty w 1596
roku. Najpierw z wysp korzystali
owcy wielorybw, majc tam baz
poowow od XVIII wieku, ktr z
czasem opuszczono. Na pocztku XIX

z
o

'm"
~
Gl

wieku rozpoczto wydobywanie wgla,

co doprowadzio do zaoenia wielu
spoecznoci. Obecnie na Svalbardzie
mieszka okoo 2600 mieszkacw,
wikszo z nich w Longyearbyen.
Ta pikna, grzysta kraina jest rajem
zarwno dla geologw, jak i turystw. Ponad
poowa mierzcej 63 000 km2 powierzchni
Svalbardu pokryta jest lodem. Lini
brzegow wyznaczaj spiczaste gry, co
dao nazw najwikszej wyspie Svalbardu,
Spitsbergen. Fiordy i lodowce Svalbardu
zapieraj dech, to przyroda ktra wabi i
jednoczenie przeraa.
Arktycznej nieskoczonoci moesz
dowiadczy odzi, psim zaprzgiem,
skuterem nienym, pieszo lub na nartach.
Przyroda arktyczna jest jedyna w
swoim rodzaju, ale te bardzo delikatna.
Bogactwo fauny i flory egzystuje w
trudnych warunkach. Ruch turystyczny
mocno wzrasta, ale jest podporzdkowany
surowym regulacjom, a wszelki ruch i
dziaania na Svalbardzie podporzdkowane
s ochronie rodowiska.
Na tobie, nasz gociu, te spoczywa
odpowiedzialno:Zadbaj o Svalbard!

173

174
175

176

Ruch turystyczny na Svalbardzie znacznie wzrasta.

Coraz wicej osb wybiera wypraw na Svalbard statkiem
wycieczkowym, dziki czemu wchodzi si w bezporedni
kontakt z monumentaln
przyrod.
Skuter nieny jest naturalnym rodkiem transportu na
Svalbardzie, gdzie nieg zalega przez wikszo roku.
Niedwied polarny na krze. Niedwied polarny, razem z
niedwiedziem brunatnym kodiackim, jest najwikszym
niedwiedziem i drapienikiem na wiecie. Moe way nawet
800 kg.
Pikne formacje skalne po zachodniej stronie Svalbardu
podczas biaej nocy.

Kiedy ponad dziesi tysicy

lat temu ludzie osiedlili si w
Norwegii, szybko odkryli, e kra]
by ju zamieszkany, Pewne dziwne
istoty dotary tam wczeniej. Pod
kopcami i w domostwach mieszkay
krasnale, W rzekach i wodospadach
mieszka Fossegrimen, a w czarnych,
bezdennych stawach krlowa Nekken.
Ale to w grach yy te najgorsze ze
wszystkich. Nieprzyjemne trolle.
Trolle byy podobne do ludzi, ale miay
tylko po cztery palce u rk i ng, dugie
nosy oraz ogony przypominajce krowie.
Niektre trolle byy ogromne, czsto
miay drzewa lub inne, podobne do mchu
wyrola na gowie i w nosie. Inne byy
bardzo mae. Widywano te trolle dwu- i
trzygowe, a niektre miay tylko jedno
oko na rodku czoa. Wszystkie byy
bardzo sdziwe.
Zobaczy je mona byo tylko w nocy
lub o zmierzchu, bo trolle nie znosiy
wiata dziennego. Jeli nie schroniy
si w grach przed wschodem soca,
pkay i zamieniay si w kamie. Tu i
tam w Norwegii mona zobaczy wiele
takich skamieniaych trolli, na przykad
Trolltindene w Romsdal oraz Svolveergeita
na Lofotach.
Gniew trolla by bezgraniczny. Dlatego
wane byo, eby utrzymywa z nimi

z
o
;:c

Gl

>

....
00

pokojowe relacje. Niech bogowie maj w

opiece chopa, ktry nie okazywa trollom
nalenego szacunku!Naraa on siebie
i swj dobytek na zaraz i zniszczenie.
Dlatego te chop wystawia dla nich
pen mich kaszykadej wigilii,a kasza ta
zawsze bya zjedzona.
Trolle byy nie tylko porywcze, ale te
bardzo silne i mogy rzuca gazami w
kocioy i inne rzeczy, ktrych nie lubiy.
W ten sposb trolle pozostawiy po sobie
lady w terenie, ktre uznano za "dowody"
ich istnienia.
Jednym z najwikszych zagroe
zwizanych z napotkaniem trolla byo
porwanie w gb gry. Z porwanych
osb, niektre byy w niewoli zaledwie
par minut lub godzin, a inne nigdy nie
powrciy. Trolle byy ze i niebezpieczne,
ale ludzie odkryli w nich pewn cech
agodzc:Byy one tak gupie, e niemal
wzbudzay politowanie.
W dramacie wierszem Henryka Ibsena
Peer Gynt z 1867 roku, spotykamy krla
trolli, Dovregubben, ktry w istocie nie
by tak gupi jak inne trolle. Obecnie trolle
znamy gwnie z poda, legend i ballad
ludowych, a zwaszcza z norweskich poda
ludowych Norske folkeeventyr z 1844 roku,
spisanych przez Asbiornsena i Moe.

177
178
179
180
181
182
183

Troll w Parku ROdzinnym Hunderfossen, ktry ley w

Gudbrandsdalen,
na pnoc od Lillehammer
Te niezbyt grone trolle zapraszaj na szczyt drogi Trollstigen.
Troll z gatunku bardziej poczciwych
Troll w Hunderfossen Familiepark
Poywk dla wiary w istnienie trolli dawaa sama natura, ktra
wprowadza nierzadko magiczny nastrj.
W kocu ludzie otrzymali pozwolenie na wystawianie znakw
ostrzegajcych przed trollami wzdu drogi Trollstigen!
Zimowy poranek w grskim lesie.

~
CAPPELEN DAMM AS 2012

Bard Leken
Laboremus Oslo [JOOoDoria & Rune Deli]
PRINTING AND BINDING
Livonia Print Sia, 20U, Latvia
PICTURE EDITOR
DESIGN

Norwegian edition
English edition
German edition
French edition
Spanish edition
Italian edition
Dutch edition
Polish edition
Russian edition
Chinese edition

ISBN
ISBN
ISBN
ISBN
ISBN
ISBN
ISBN
ISBN
ISBN
ISBN

978-82-02-38000-7
978-82-02-38153-0
978-82-02-38155-4
978-82-02-38154-7
978-82-02-38156-1
978-82-02-38159-2
978-82-02-38161-5
978-82-02-38158-5
978-82-02-38157-8
978-82-02-38160-8

No part of this publication may be reproduced in any

form without the prior permission ofthe publisher.
Cappelen DammAS
N-0055 Oslo

www.cappelendamm.no

PICTURE CREDITS I FRONT COVER

Blossoming fruit trees, Hardanger
Stig Tronvold / NN / Samfoto
World Ski Championship, Holmenkollen
EkJohansen
/ Scanpix

2011

PICTURE CREDITS / BACK COVER

Midnight sun at the

Bard Leken
Umes stave church,
Bard Leken

North Cape
/ NN / Samfoto
Sogn og Fjordane
/ NN / Sarnfoto

PICTURE CREDITS I FRONT- AND ENDPAPERS

Lustrafjord, Sogn og Fjordane
Bard Leken / NN / Samfoto

PICTURE CREDITS I CONTENTS

Helge Sunde / Samfoto: 001
Bard L0ken / NN / Samfoto: 002, 004, 003, 013, 017, 024, 025, 026, 035, 037, 038,
039,041, 044, 045, 046, 051, 057, 058, 059, 064, 065, 074, 075, 076, 077, 083,
084, 087, 089, 090, 092, 093, 095, 097, 098,100,101,102, 103,104, 106,107,

~~~~oom~~m~~mmm~~~~
144,145, 148, 150,151, 156,157,160, 161, 162,163,164,165, 166, 167,
169,170, 171, 172, 177,178,182,183
Heiko Junge / Scanpix: 005, 006
Roger Hardy / Samfoto: 007
Biern Jergensen / NN / Samfoto: 008
Munch-museet/Munch-Ellingsen
gruppen/BONO 2012. Photo Jacques Lathion
/ The National Museum of Art, Architecture and Design: 009
Tom Schandy / NN / Samfoto: 010, 015, 048, 066
Gran Bohlin / VG: 011
Espen Bratlie / Samfoto: 012, 018, 019, 029, 030, 031, 052, 060, 063, 109, 155
0ystein sebye / NN / Samfoto: 014, 033, 034, 036
Jens Selvberg / Samfoto: 016
Vigeland-museet/BONO
2012. Photo Svein Grenvold / NN / Sarnfoto- 020
Vigeland-museet/BONO
2012. Photo Kerstin Mertens / Samfoto: 021
Vigeland-museet/BONO
2012. Photo Bard Leken / NN / Samfoto: 022, 023
Hkon Fageras. Photo Bard Leken / NN / Samfotos 027
Jan Petter Lynau / VG: 028
Thorfinn Bekkelund / Samfoto: 032, U2
Helge Sunde / Samfoto: 040, 042, 079, 080, 082, 091,149
Svein Ek Dahl / Sarnfoto: 045
Stig Berre ElvegArd / NN / Samfoto: 047
Tore Wuttudal / NN / Samfoto: 049, 053,133,154, 175,180
Steinar Myhr / NN / Samfoto: OSO,069,105,130,131
Ove Bergersen / NN / Samfoto: 054, 061,118,176
Svein Grenvold / NN / Samfoto: 055,158,
Sigmund Krevel-Velle / Samfoto: 056,147
Fred Friberg / NN I Samfoto: 062
Kjell-Erik Moseid / NN / Samfoto: 067, 073,108
Willy HaraIdsen /Scanpix: 068
Fritz R0ed/BONO 2012. Photo Bard Leken / NN / Samfoto: 070
Johannes Haugan / NN / Samfoto: 071
Baard Nsess / NN I Samfoto: 072, 110
Odd Mehus I Aftenposten: 081
Stig Tronvold / NN I Samfoto: 085, 094, 099
Pl Hermansen: 086,168
Per Eide I Samfoto: 087,117
Jan Rabben / Samfoto: 088
Sara Johannessen I VG: 096
Ame Aasheim: 111
Jarle Wrehler / Statens Vegvesen: 112
Henrik Trygg I Corbis: 113
Terje Rakke / Nordic Life: Ul
Thorfinn Bekkelund I Samfoto: 125
Erlend Haarberg I NN / Samfoto: 135,136
Dag G. Nordsveen / Samfoto: 141
Bjarn Jergensen / NN / Samfoto: 143
Kai Jensen I Scanpix: 146,173
Trym Ivar Bergsmo lSamfoto: 152, 153
PAl Hermansen / NN I Samfoto: 159
Fredrik Naumann / Samfoto: 174
trollsofnorway.com: 179
Dag Jensen / Samfoto: 181