Gjuha 12 Liber Mesuesi Me Korrigjime 30 Maj PDF

Nertila Jana
S H T P I A
msuesi
B O T U E S E
Libr
Gjuh shqipe
dhe letrsi 12
Libr
msuesi
Nertila Jana
Librat e msuesit dhe planet msimore pr t

gjith titujt q ne disponojm, mund ti gjeni
dhe ti shkarkoni pa pages nga faqja e internetit
www.mediaprint.al
Pr m shum informacion mund t na shkruani
n adresn e emailit: botime@mediaprint.al
ose t na kontaktoni pran redaksis n numrin
e telefonit: 04 2256158.
www.mediaprint.al
mimi 400 lek

ISBN: 978-99956-93-74-9
Gjuh shqipe
dhe letrsi
12
www.mediaprint.al
KLIKONI KTU
Nertila Jana
Libr msuesi
Gjuh shqipe
dhe letrsi 12
Teksti msimor Gjuh shqipe dhe letrsi 12 sht hartuar nga:

Dr. Agron Tufa, Ma. Ingrit Prizreni, Nertila Jana
Titulli:
Libr msuesi Gjuh shqipe dhe letrsi 12
Autore:
Nertila Jana
Drejtoi botimin:
Anila Bisha
Redaktore gjuhsore:
Elona ali
Dizajni:
Mirela Ndrita
Kopertina : VisiDesign
Shtypi: Mediaprint
ISBN: 978-99956-93-74-9
Botimi i par: 2011
S H T P I A
B O T U E S E
T gjitha t drejtat jan t rezervuara

T gjitha t drejtat e autorit lidhur me kt botim jan ekskluzivisht te zotruara/rezervuara nga Shtpia Botuese
Mediaprint sh.p.k..
Ndalohet do prodhim, riprodhim, shitje, rishitje, shprndarje, kopjim, fotokopjim, prkthim, prshtatje,
huaprdorje, shfrytzim dhe/ose do form tjetr qarkullimi tregtar, si dhe do veprim cnues me fardo lloj
mjeti apo apo forme, pjesrisht dhe/ose trsisht, pa miratimin paraprak me shkrim nga Shtpia Botuese
Mediaprint sh.p.k.
Ky botim, n trsi dhe/ose n pjes t tij, ndalohet t transmetohet dhe/ose prhapet n do lloj forme dhe/ose
mjet elektronik, mekanik, regjistrues dhe/ose tjetr, t ruhet, depozitohet ose prdoret n sisteme ku mund t
cnohen t drejtat e autorit, pa miratimin paraprak me shkrim nga Shtpia Botuese Mediaprint sh.p.k..
do cnim i t drejtave t autorit passjell prgjegjsi sipas legjislacionit n fuqi.
Kontaktet:
www.mediaprint.al
Shtpia Botuese
Kutia Postare 7467 - Tiran
Tel.: 04 2258 156
Cel.: 069 40 44 443
botime@mediaprint.al
Sektori i Shprndarjes dhe Marketingut:

Tel.: 04 4500605
Cel.: 069 40 44 441
Cel.: 069 40 20 201
distributor@mediaprint.al
Komente dhe sugjerime jan t mirpritura n email: botime@mediaprint.al
Shtypshkronja:
Tel.: 04 4500605
Cel.: 069 40 50 380
Cel.: 069 20 79 021
print@mediaprint.al
PRMBAJTJA
Plani msimor Gjuh shqipe dhe letrsi 12................................................................................... 7

Kreu 1 Teksti eseistik dhe kulturologjik ................................................................................ 23
1.1 Teksti dhe komunikimi. Shkrimtari dhe koha ......................................................................... 23
Njsia e kombit dhe shpirti i kombit ........................................................................31
Kohezioni dhe koherenca tekstuale ...................................................................................36
1.2 Rexhep Qosja Moderniteti i keqkuptuar dhe moderniteti i vrtet ....................................38
Kreu 2 Teksti shpjegues ...............................................................................................................41
Shqipria si mu duk .........................................................................................................41
Natyra e gjuhs s simboleve ...........................................................................................46
Kreu 3 Arti letrar dhe idet filozofike t Kamys ................................................................50
3.1 Analiza letrare dhe ideore e romanit I huaji ......................................................................50
Koment Telegrami .....................................................................................................58
Takimi me priftin .............................................................................................................61
Koment Takimi me priftin .......................................................................................64
Kreu 4 Teksti binds argumentues .......................................................................................66
4.1 Mbi natyr tArtit, Gjergj Fishta .............................................................................................66
4.2 Ideali, Branko Merxhani...........................................................................................................67
Shkrimi i tekstit binds argumentues ............................................................................67
4.3 Biblioteka e Babelit, Borges ......................................................................................................72
Kreu 5 Teksti poetik ..................................................................................................................74
5.1 Si lule cikur n kalim nga plori .............................................................................................74
Gjergj Fishta, Metamorfoza ...........................................................................................78
Koment Metamorphozis ................................................................................................80
5.3 Varrimi i t vdekurve, Eliot ...................................................................................................86
5.4 Krahasojm poezit Pelegrin dhe ndr e prer ..............................................................90
Kreu 6 Fatos Arapi dhe poezit e tij ............................................................................................93
Migjeni nj poet me ndrgjegje t re poetike .................................................................98
Metafora poetike e Migjenit ............................................................................................100
Koment Ekstaza pranverore ............................................................................................102
Koment Dy buz ..............................................................................................................105
Koment Z. B. ...................................................................................................................108
Koment Nj nat ..........................................................................................................110
Kreu 7 Teksti tregimtar .............................................................................................................114
7.1 Metamorfoza ............................................................................................................................114
Koment Metamorfoza .....................................................................................................115
7.2 Bylbylat e Plepishtit, Ernest Koliqi .........................................................................................119
Koment: Bylbylat e Plebishtit .........................................................................................122
7.3 Muri, Satri ............................................................................................................................124
7.4 Shkrettira e Tartarve .............................................................................................................133
Koment: Shkrettira e Tartarve .....................................................................................136
7.5 E madhe sht gjma e mkatit ............................................................................................140

Koment: Fragment nga E madhe gjma e mkatit .......................................................142
Kronik n gur. Rrfim i dykuptimt pr botn ......................................................................147
Funksioni i qytetit si personazh ........................................................................................150
Metafora, metonimia, personifikimi, hiperbola dhe grotesku .........................................151
Koment: Kapitulli i par ..................................................................................................154
Analiz Koment: Kapitulli i par ....................................................................................156
Kreu 8 Mbreti Lir ose pasoja e pushtetit t pakufishm .....................................................158
Historia e krijimit t tragjedis Mbreti Lir (1607) ...................................................................158
Mbreti Lir ose pasoja e pushtetit t pakufishm ...................................................................161
Nga Hamleti tek Anti-Hamleti. Rrafshe krahasuese t tragjedis Mbreti Lir .....................163
Koment: Akti i par Skena I. N pallatin e Mbretit Lir ...............................................................165
Koment nga Akti i Dyt, Skena IV ...............................................................................................167
8.1 Drama Shtpia e Bernarda Albs .......................................................................................170
8.2 Tragjedia Abeli ....................................................................................................................178
Koment Abeli ..................................................................................................................183
8.3 Duke pritur Gogon ...........................................................................................................184
Koment: Akti i dyt ........................................................................................................186
8.4 Tragjedia Tiranozauri Kasem Trebeshina ............................................................................191
Koment: Tiranosauri .......................................................................................................193
8.5 Drama Sinkopa ..................................................................................................................196
Koment: Drama Sinkopa .............................................................................................198
Plani msimor lndn Gjuhe Shqipe dhe Letrsi 12

Numri i orve gjithsej: 120
Detyra me shkrim:
8 or
Analiz vepre:
5 vepra x 6 or = 30 or
Studim teksti:
82 or
Kreu I. TEKSTI ESEISTIK DHE KULTUROLOGJIK (14 or)

Msimi 1
or
1
3
4
Msimi 2
or
1
2
3
Msimi 3
or
1
Letrsia dhe muret - Aurel Plasari (4 or)

Objektiva:
T lexoj dhe t kuptoj tekstin
T lexoj nj tekst n shqipen e vjetr
T reflektoj mbi prmbajtjen e tekstit
T asimiloj konceptin e komunikimit
T analizoj teknikat komunikative t tekstit
Objektiva:
T analizoj aspektet e komunikimit n tekstin Letrsia dhe muret
T njihet me nocionin tekst
Objektiva:
T analizohen idet e tekstit Letrsia dhe muret
Objektiva:
T thelloj njohurit e veta mbi karakteristikat e eses
T analizoj esen Letrsia dhe muret nga pikpamja e
karakteristikave t nj teksti eseistik
do t thot t shkruash? - Sartri (3 or)
Objektiva:
T lexuarit dhe t kuptuarit e tekstit.
T reflektuarit mbi esen do t thot t shkruash?
Objektiva:
T studiohen idet e eses s Sartrit
Objektiva:
Nxnsi duhet t thelloj njohurit mbi shkrimin e eses.
Nxnsi duhet t analizoj tiparet eseistike t tekstit t Sartrit
Njsia e kombit dhe shpirti i kombit - Eqerem abej - 3 or
Objektiva:
T lexoj dhe t reflektoj mbi tekstin
T kuptoj dhe t analizoj prmbajtjen e tekstit
T asimiloj konceptet kulturologjike t tekstit
Objektiva:
T thellohen njohurit mbi tiparet e tekstit kulturologjik
T analizoj karakterin kulturologjik t eses Njsia e kombit dhe
shpirti i kombit.
Msimi 4
or
1
Detyre me
shkrim
Nr. 1
1 or
Msimi 1
Or
1
Msimi 2
or
1
T dalloj tiparet eseistike t tekstit

Objektiva:
T rimerren konceptet e koherencs dhe kohezionit n tekst
T analizohen tiparet eseistike t tekstit
T thellohen njohurit mbi huazimet n gjuhn shqipe
Moderniteti i keqkuptuar dhe moderniteti i vrtet - Rexhep Qosja
(3 or)
Objektiva:
T lexohet dhe t kuptohet teksti Moderniteti i keqkuptuar dhe
moderniteti i vrtet.
T reflektohet mbi modernitetin, bazuar n tekstin msimor
Objektiva:
T thellohen objektivat mbi shkrimin e eses kulturologjike
T analizohet aspekti esestik i eses Moderniteti i keqkuptuar dhe
moderniteti i vrtet
Objektiva
T thellohen njohurit e nxnsve mbi mjetet lidhzore n tekst.
T analizohen aspektet gjuhsore t stilit t shkrimit t Rexhep Qoses
Shkrimi i tekstit eseistik - 1 or
Objektiva:
T shkruarit e nj eseje sipas parametrave klasik t saj me pes
paragraf
T shkruarit sakt dhe n mnyr t prqendruar t hyrjes dhe mbylljes
T shkruarit e nj brendie koherente, duke prdorur mjetet e duhura
kohezive
T prdorurit e nj gjuhe t zgjedhur t ligjrimit t shkruar
KREU 2. TEKSTI SHPJEGUES (7 or)
Shqipria si mu duk - Faik Konica (3 or)
Objektiva:
T lexohet, shpjegohet dhe t kuptohet teksti i Konics
T vlersohet profili eseistik dhe politik i Konics
Objektiva:
T thellohen njohurit e nxnsve mbi tekstin shpjegues
T studiohet karakteri eseistik dhe shpjegues i tekstit Shqipria si mu duk
Objektiva:
T thelloj njohurit me karakteristikat gjuhsore t shkrimit t tekstit
shpjegues
T analizoj tiparet gjuhsore t shkrimit Shqipria si mu duk
T prsris konceptet e arkaizmave dhe barbarizmave
Natyra e gjuhs s simboleve - Erich From (3 or)
Objektiva:
T lexohet dhe t kuptohet teksti
T ushtrohen me prdorimin e shenjave t piksimit
Objektiva:
T qmtohet teksti Natyra e gjuhs s simboleve nprmjet eses shpjeguese
T prsriten pes onomatopeja, homonimia, homofonia dhe homografet
Objektiva:
T identifikohen simbolet konvencionale n foto
1 or
1
Analiz 1
6 or
1
Msimi 1
or
T rimerren njohurit mbi riprpunimin e eses

Detyr me shkrim II.
Objektiva:
Nxnsi duhet t ripunoj esen e vet dhe t dshmoj se sht i aft ta
prmirsoj objektivisht at
Alber Kamy (6 or)
Objektiva
T kuptoj shkaqet e lindjes s ekzistencializmit
T asimiloj dhe t jet i aft t dalloj tiparet e ekzistencializmit si
drejtim letrar
T prshkruaj absurdin
T evidentoj aspektet e jets s Kamys q ndikuan n krijimtarin e tij
T dalloj n veprat e Kamys tiparet ekzistencialiste n ngjarjet dhe n
veprimet e protagonistve
Objektiva:
T skematizoj fabuln e romanit
T dalloj dhe analizoj tiparet ekzistencialiste n veprimet dhe sjelljen
e Mersoit
T jap gjykimin e tij pro ose kundr Mersoit
T sintetizoj idet filozofike t romanit
Objektiva:
T lexoj dhe t kuptoj fragmentin pr koment
T parafrazoj veprimet e Mersoit
T shpjegoj mardhnien e Mersoit me shoqrin.
T prshkruaj temperamentin e Mersoit dhe shfaqjen e absurdit n kt
fragment
Objektiva:
T komentoj marrdhnien e Mersoit me shoqrin.
T analizoj stilin e autorit
T shpreh mendimet e veta t argumentuara pr Merson dhe idet q
prcjell vepra.
T prpiqet t dalloj kndvshtrimin e Kamys pr Merson.
Objektiva:
T argumentoj sjelljen e Mersos prball priftit
T reflektoj mbi filozofin ekzistencialise pr vdekjen, duke u nisur
nga veprimet dhe fjalt e Mersos
T komentoj prjetimet e Mersos m kt fragment
Objektiva:
T interpretoj me intonacionin e duhur fjalt e priftit dhe t Mersos
T shpreh mendimin e tij duke u vendosur n vend t Mersos
T shpreh pikpamjet e tij n nj letr argumentuese mbi
domosdoshmrin e heqjes s dnimit me vdekje
T analizoj rolin e personazheve t tjer n roman
T analizoj fragmentet dhe veprn n prgjithsi nga pikpamja e stilit
dhe figuracionit
KREU III. TEKSTI PRSHKRUES (7 or)
Vitet Drit - Italo Kalvino (3 or)
Msimi 2
or
1
3.
1 or
1
Msimi 1
or
1
Msimi 2
or
1
10
Objektiva:
T kuptuarit e tekstit Vitet Drit
T analizuarit e tekstit fantastik
Objektiva:
Nxnsi t theksoj njohurit pr karakteristikat e tekstit prshkrues.
Nxnsi t analizoj karakterin prshkrues t tekstit: Vitet drit
Objektiva:
T rikujtoj tiparet e shkrimit t tekstit prshkrues
T vlersohet rrfimi i Kalvinos pr nga teknikat prshkruese, eseistike
dhe rrfimtare
Krahasimi i teksteve t Markezit
Objektiva:
T analizohet teksti: Sikur Zoti t m falte pakz jet
T nxirret n pah karakteri prshkrues i eses
Objektiva:
T komentohet fragmenti nga romani Njqind vjet vetmi
T evidentohen tipare t realizimit magjik n tekst
T nxirret n pah karakteri prshkrues i ktij fragmenti
Objektivat:
Ti prgjigjet pyetjeve mbi tekstet e krahasuara
T kuptoj se far sht t menduarit kritik
T msoj etapat e nj shkrimi kritik
Detyr me shkrim III. SHKRIMI I TEKSTIT KRITIK VLERSUES
Objektiva: T realizohen teknikat e shkrimit t eses vlersuese
KREU IV. TEKSTI ARGUMENTUES ( 10 or)
Mbi natyr tartit - Gjergj Fishta - 3 or
Objektiva
T lexoj tekstin dhe ta parafrazoj at
T dalloj idet e Fishts pr Artin dhe t bukurn
T analizoj kto ide duke i pasuruar me prvojn personale
Objektiva:
T komentoj mbi idet e Fishts pr artin dhe t bukurn
T diskutoj mbi konceptin e t bukurs si n art dhe n jet duke
komentuar dhe fotot n tekst
Objektiva
T thelloj njohurit pr tekstin binds argumentues
T analizoj tekstin Mbi natyr tartit, duke u mbshtetur n tiparet e
tekstit argumentues
Tezat, nntezat, faktet, opinionet, metodologjia, mesazhet etj
Ideali - Branko Merxhani (3 or)
Objektiva
T lexoj tekstin duke dalluar idet e autorit
T ndaj tekstin n paragraf duke i parafrazuar ata
T komentoj pikpamjet e autorit pr idealin dhe shoqrin
T analizoj aktualitetin e ideve t autorit
T gjykoj mbi prfundimet n t cilat mbrrin autori
Msimi 3
or
1
1 or
Analiz e
veprs
letrare
or
1
Objektiva:
T thelloj njohurit mbi draftimin e tekstit binds argumentues
T analizoj tekstin Ideali duke u mbshtetur n tiparet e tekstit
argumentues
Tezat, nntezat, faktet, opinionet, metodologjin, mesazhet etj
Biblioteka e Babelit - Borges (3 or)
Objektiva:
T lexoj tekstin dhe ta parafrazoj at
T dalloj qndrimet dhe opinionet e Borgesit pr temn q trajton.
T analizoj qndrimet e autorit
Objektiva:
T komentoj idet e Borgesit pr librin dhe bibliotekn
T analizoj prfundimet e autorit duke i pasuruar me prvojn personale
Objektiva:
T analizohen aspektet bindse-argumentuese t eses s Borgesit
T analizohet struktura e eses dhe metodologjia e shkrimit t saj e
prdorur nga autori
T jap gjykimet e veta mbi esen
Detyr me shkrim IV. Shkrimi i eses bindse - argumentuese
Romani Karpa - Martin Camaj (6 or)
Objektiva:
T nxitet nxnsi pr leximin e romanit Karpa
T ndrtohet profili i shkrimtarit Martin Camaj dhe kontributi i tij n
letrsin shqiptare
Objektiva:
T zbrthehet simbolika e romanit duke u nisur q nga titulli dhe
shpjegimet e autorit pr veprn
T prshkruhet konteksti alegorik dhe paradoksal mbi t cilin sht
shkruar kjo vepr
T shpjegoj karakteristikat antiutopike t romanit duke ilustruar me
paragraf nga teksti
Objektiva:
T analizoj universalitetin e ngjarjeve t ksaj vepre
T zbrthej nntekstin e prsritjes ciklike t ngjarjeve dhe
personazheve n roman.
T zbrthej simbolikn e romanit
Objektiva:
T dalloj strukturn rrethore t romanit, duke ilustruar me shembuj.
T analizoj strukturn rrethore t romanit dhe simbolikn q ajo mbart.
T analizoj domethnien e trukeve t autorit n kt vepr
T gjykoj mbi prfundimet dhe mesazhet q prcjell vepra.
Objektiva:
T lexohet dhe kuptohet fragmenti duke e lidhur me fabuln e veprs
T prshkruhen personazhet dhe simbolika e tyre.
T komentohet se si lidhet antikiteti ilir me bashkkohsin n kt fragment
11
Msimi 1
or
1
Msimi 2
or
1
12
Objektiva:
T dalloj kontekstin social estetik ku Camaj ngre rrfimin
T analizoj prfundimet estetike t Camajt n tekst duke u nisur nga
universaliteti i tyre
T analizoj thelbin estetik dhe etik t personazheve
T dalloj dhe analizoj mesazhet q prcjell autori prmes ngjarjes dhe
fatit t personazheve.
KREU V. TEKSTI POETIK (16 or)
Si lule cikur n kalim nga plori - Katuli (3 or)
Objektiva:
T lexoj dhe t kuptoj poezin.
T asimiloj konceptin tekst poetik.
Objektiva:
T komentoj poezin nga pikpamja kuptimore
T evidentoj informacionin historik, social, politik, psikologjik q
mbart poezia
T analizoj botkuptimin e Katulit n poezi
Objektiva:
T rikujtoj studimin metrik t poezis
T rikujtoj konceptin e liriks dhe t thelloj dijet mbi figurat e mendimit
T analizoj poezin nga pikpamja metrike dhe stilistike
Metamorfoza - Fishta (3 or)
Objektiva:
T lexuarit e poezis me intonacionin e duhur q krkon lloji i poezis
satirike duke krijuar efektet e duhura n klas
T kuptuarit e poezis Metamorfoza dhe sqarimi i paqartsive gjuhsore
T reflektuarit mbi poezin
Objektiva:
T dalloj se poezia sht shkruar me an t logjiks s prmbysur,
duke e vn veten n vend t kundrshtarit.
T identifikoj kontekstin historik t poezis
T komentoj poezin:
1. duke shpjeguar: a.Shkaqet e metamorfozs s heroit b.Gjendjen n t
ciln jetonin shqiptart (t varfrit dhe t shndrruarit), c.Ironin dhe
sarkazmn e poetit.
2. Duke argumentuar: a.Shkaqet e ktij shndrrimi b.Arsyet pse Fishta
identifikohet me ata q ai bn objekt t satirs s tij; c.T dalloj temn
dhe motivet e poezis
T dalloj kontekstin historik t poezis
T prshkruaj gjendjen shpirtrore t poetit, por edhe t vetn si lexues
pas analizs s poezis
Objektiva:
T thelloj dijet mbi figurat letrare t satirs, paradoksit dhe inversionit
T dalloj mjetet gjuhsore me ann e t cilave Fishta realizon
demaskimin e fuqishm satirik t tij dhe t shpjegoj funksionin e tyre
n poezin satirike
T dalloj veorit metrike dhe stilistike t poezis
Msimi 3
or
1
Msimi 4
or
1
2
3
Msimi 5
or
1
Detyr me
shkrim
(5or)
1
Analiz e
veprs
letrare
or
1
Varrimi i t vdekurve - Tomas Sterns Eliot (3 or)

Objektiva:
Te njihet me figurn prej shkrimtari t Eliotit dhe me poemn e tij
Tok e shkret
T lexoj dhe t kuptoj fragmentin Varrimi i t vdekurve
Objektiva:
T rikujtohet teknika e analizimit t nj poezie.
T analizohet fragmenti Varrimi i t vdekurve
Objektiva:
T analizohet fragmenti Varrimi i t vdekurve
T zbrthehen veorit metrike dhe stilistike t poezis
Krahasojm poezit Pelegrin dhe ndrr e prer Dritro Agolli
(3 or)
Objektiva
T njihen me poezin e Dritro Agollit.
T analizojn poezin Pelegrin
Objektiva
T analizohet poezia ndrr e prer.
Objektiva
T msohet shkrimi i nj eseje mbi poezit.
T krahasohen poezit Pelegrin dhe ndrr e prer
Fatos Arapi dhe poezia e tij (3 or)
Objektiva:
T njihen me poezin e Fatos Arapit si poezi novatore
T njihen me evolucionin e krijimtaris poetike t Fatos Arapit
Objektiva:
T lexoj dhe t kuptoj poezin Atdheu
T komentoj poezin
Objektiva:
T rikujtoj figurat e similituds, sinekdoks, personifikimit,
oksimeronit
T dalloj figurat letrare t poezis n funksion t veorive t artit t
Arapit
T analizoj tiparet metrike t poezis
Shkrimi i tekstit poetik (1 or)
Objektiva
T zhvillohet fantazia krijuese e nxnsit;
Nxnsi t shpreh artistikisht ndjenjat dhe mendimet e veta
Vargjet e lira Migjeni (6 or)
Tema: Migjeni - nj poet me ndrgjegje t re poetike

Objektiva:
T plotsoj njohurit mbi jetn e Migjenit
T kuptoj dhe t shpjegoj novatorizmin e Migjenit n letrsi
13
Msimi 1
or
1
14
T argumentoj dallimet e krijimtaris s Migjenit me autort

paraardhs
T dalloj tematikn e krijimtaris s Migjenit duke ilustruar sipas
cikleve poetike
Objektiva:
T dalloj metaforn si form e veant e shprehjes poetike t Migjenit
T evidentoj karakteristikat e ndrtimit t metafors nga Migjeni, duke
ilustruar me shembuj nga poezit e tij
T komentoj fuqin shprehse figurative t gjuhs s Migjenit n
poezit Vjeshta n parakalim dhe Shpirtnat shtegtar
T dalloj idet e poetit dhe t zbrthej simbolikn e gjuhs s tij
Objektiva:
T dalloj temn dhe motivet e poezis Ekstaz pranverore
T prshkruaj atmosfern e prgjithshme dhe ndjesit q prcjell
poezia te lexuesi
T shpjegoj funksionin e figurave stilistike dhe detajeve t zgjedhura
nga autori pr t krijuar prfytyrime dhe emocion
T diskutoj mbi mesazhin q prcjell poezia
Objektiva:
Poezia Dy buz:
T prcaktoj llojin temn dhe motivet e poezis Dy buz
T prshkruaj prjetimet e heroit lirik
T dalloj figurat letrare dhe t analizoj funksionin e tyre n shprehjen
e ndjenjave
T analizoj rimn, ritmin dhe llojet e vargjeve n kt poezi
T diskutoj mbi mesazhin q prcjell poezia
Objektiva:
Poezia Z.B:
T shijoj prjetimet q prcjell poezia Z.B. duke e lexuar at me
intonacionin e duhur
T komentoj poezin duke u ndalur:
a- N fuqin e sintetizimit t vargut t Migjenit
b- N funksionin e figuracionit dhe n krijimin e atmosfers s
poezis dhe gjendjes shpirtrore t heroit lirik
c- N temn dhe motivet e saj
Poezia Nj nat.
Objektiva:
T komentoj pikvshtrimin e poetit pr gruan n poezit e tij
T prshkruaj gjendjen shpirtrore t heroit lirik
T komentoj idet prfytyrimet,mesazhet q prcjell poezia
T analizoj stilin dhe figuracionin e poezis
T krahasoj 4 poezit e komentuara te dashuris
T shkruaj nj ese mbi tekstet poetike t Migjenit me tem Dashuria
dhe gruaja
KREU VII. TEKSTI TREGIMTAR (16 or)
Metamorfoza Kafka (3 or)
Objektiva:
T prshkruaj prshtypjet q i krijon kjo metamorfoz e befasishme e
personazhit kryesor q n fjalin e par t romanit .
T argumentoj mbi fijet lidhse t jets dhe komplekseve t Kafks
Msimi 2
or
1
Msimi 3
or
1
dhe pasqyrimit t tyre n personazhin e Gregorit por edhe n krejt

krijimtarin e Kafks.
T analizoj alegorin dhe metonimin q ka prdorur Kafka dhe
funksionin e tyre pr t pasqyruar gjendjen n t ciln ndodhet individi
dhe marrdhniet e individit me shoqrin.
T analizoj trukun artistik t Kafks n pasqyrimin e situatave absurde
n roman
T diskutoj mbi efektin ndjesit dhe mesazhet q prcjell novela tek
lexuesi
Objektiva:
T dalloj realen nga fantastikja n fragment
T shpjegoj funksionin e fantastikes dhe alegoris s metamorfozs s
personazhit kryesor
T shpjegoj duke u nisur nga gjendja e Gregorit gjendjen e njeriut dhe
trysnin n t ciln gjendet ai n prgjithsi
T komentoj shqetsimin e familjes pr vonesn e Gregorit n pun
T dalloj veori t stilit t Kafks n kt fragment
Objektiva:
T zbuloj n fragment detajet e krkuara n funksion t analizs s
tekstit
T jap mendimin e vet pr natyrn e personazheve dhe raporteve q
ata krijojn, duke ilustruar me shembuj nga fragmenti.
T sintetizoj mesazhet universale t novels
T plotsoj sakt dhe n mnyr t prmbledhur tabeln e analizs
prfundimtare t novels Metamorfoza
Bylbylat e plepishtit - Ernest Koliqi (3 or)
T ndrtohet profili i shkrimtarit Ernest Koliqi dhe vendi i tij n

letrsin shqipe
T ritregohet fabula e tregimit Bylbylat e Plepishtit n klas dhe t
diskutohet mbi problematikn q trajton
T prcaktoj temn q trajtohet dhe kndvshtrimin e autorit pr temn
T analizoj ndryshimin e kndvshtrimit e t dy djemve pr vajzn
shkodrane dhe arsyet e ktij ndryshimi
T mbaj nj qndrim individual n dnim t stereotipit gjinor si nj
fenomen i dmshm pr nj shoqri t prparuar
T prshkruaj personazhet botn e brendshme dhe botn e jashtme
T diskutoj mbi aktualitetin e problematiks q trajton Koliqi
T sintetizoj mesazhet q dalin nga tregimi
T bjn nj tregim me t njjtn tematik por me kontekst bashkkohsin
ku t dnojn stereotipin gjinor dhe mendsin patriarkale
T analizojn tregimin pr nga bukuria e gjuhs figuracionit dhe stilit
T dalloj tipare t dialektit t gegrishtes duke i prqasur me formn e
tyre n toskrisht
T vlersoj bukurin e dialektit n kt tregim
Muri - Sartri (3 or)
Objektiva:
T dalloj tiparet ekzistencialiste n veprn e Sartrit
T shpjegoj konceptin e liris n krijimtarin e tij
15
Msimi 4
or
1
Msimi 5
or
16
T analizoj simbolikn e murit duke u nisur nga ngjarja e novels.

T shpjegoj prjetimet e qenies para ekzekutimit
Objektiva:
T lexoj me vmendje fragmentin dhe gjat leximit t prqendrohet n
shtjet e shtruara pr diskutim nga msuesja n tabel:
a. Prjetimet ekzistencialiste t personazheve
b. Bota njerzore, dhuna e saj mbi njeriun transformimet q pson
njeriu prball saj
T prshkruaj prjetimet emocionale dhe psikologjike t personazheve
n momentet t tilla t skajshme t ekzistencs
T komentoj fjalt veprimet dhe mendimet m domethnse t
personazheve n kt fragment
Objektiva:
T prcaktoj kndvshtrimin e autorit pr ngjarjet
T argumentoj humanizmin e Sartrit pr njeriun me shembuj nga
fragmenti
T ilustroj me shembuj nga fragmenti, takimin e heroit rrfimtar me
absurdin
T argumentoj efektin q krijon tek lexuesi dhe mesazhet q prcjell
personazhi i zhveshur nga pozicioni social politik apo ideologjik
T krahasoj mnyrn e rrfimit t Kamys, Sartrit dhe Kafks
Shkrettira tartare - Dino Buxati (3 or)
Objektiva:
T njihet me jetn dhe veprn e Buxatit
T prshkruaj tiparet e krijimtaris s Buxatit dhe prshtypjet q ajo i
ka ln si lexues
T dalloj temat dhe dhe problematikn e veprs s Buxatit
T komentoj se si reflektohet jeta e Buxatit n veprn Shkrettira e
tartarve .
T shkruaj nj ese krahasuese, duke u nisur nga vepra Shkrettira e
tartarve pr t mbrritur n prgjithsime universale t jets
njerzore
Objektiva:
T lexoj fragmentin n mnyr aktive duke analizuar jo vetm tekstin
por edhe nntekstin
T prshkruaj prjetimet e personazhit duke njjtsuar fatin e tij me
fatin e njeriut n prgjithsi.
T argumentoj mbi situatat e dhimbshme dhe absurde n t cilat
gjendet personazhi yn.
T sintetizoj mesazhe nga fragmenti
Objektiva:
T interpretoj simbolet n roman
T analizoj mnyrn e perceptimit t kohs nga Drogo, duke sjell dhe
shembuj t tjer nga realiteti.
T krahasoj Drogon me Merson, prball vdekjes
T analizoj veori t stilit t autorit si fabula lineare dhe vertikale,
koha ciklike, simbolika dhe alegoria e veprs etj
E madhe sht gjma e mkatit - Mitrush kuteli (3 or)
Detyr me
shkrim 6
or
1
Analiz e
veprs
letrare
6 or
1
Objektiva:
T prcaktoj veorit e ndrtimit t ksaj novele n planin rrfimtar
dhe ideor
T shpjegoj tematikn dhe mesazhet q burojn nga vepra
T analizoj rrjedhn e kohs n kt vepr
Objektiva:
T parafrazoj ngjarjen e fragmentit
T zbuloj domethniet dhe kuptimet q prcjell fragmenti
T prshkruaj me detaje nga pjesa por dhe me fjalt e veta gruan si
forc dhe dobsi njerzore
T analizoj prjetimet e Tat Tanushit, luftn psikologjike q ndodh
brenda tij
Objektiva:
T prshtat fragmentin n nj pjes drame dhe ta luaj at para klass
T dalloj figurat letrare n fragment
T analizoj pasurin gjuhsore figurative t Kutelit
T analizoj veorit e rrfimit t Kutelit, duke ilustruar me detaje nga
vepra
T zbuloj mesazhet e fragmentit duke u mbshtetur n veprimet dhe
prjetimet e Tat Tanushit
T jap mendimin e vet mbi mkatet e Tat Tanushit dhe dnimit t tij, si
dhe mbi simbolikn e mkatit si tipar njerzor n prgjithsi
Shkrimi i tekstit tregimtar (1 or)
Objektiva:
T thellohen njohurit pr shkrimin e tekstit tregimtar
T shkruajn n mnyr t pavarur nj tekst tregimtar duke u
mbshtetur n mnyr t prgjithshme n rregullat e shkrimit t tij
Vepra letrare Kronik n gur (6 or)
Objektiva:
T zbrthej titullin metonimik t romanit
T parafrazoj ngjarjet q ndodhin n roman, duke prcaktuar vendin
dhe kohn e rrfimit
T shpjegoj pse romani sht vepr letrare dhe jo biografi
T dalloj funksionin e rrfimit si kronik duke argumentuar zgjedhjen
e autorit
T dalloj veorit e stilit t Kadares
Objektiva:
T shpjegoj metodn e prdorur nga Kadare, pr t prfshir qytetin si
personazh
T komentoj antropomorfizimin dhe shpirtzimin e qytetit n shembujt
e sjell n tekst
T komentoj mardhnien e qytetit me banort
T analizoj perceptimin figurativ fminor t romanit, duke prcaktuar
dhe rolin e tij ky n fizionomin e romanit
Objektiva:
17
Msimi 1
or
1
Detyr me
shkrim VII
Analiz e
veprs
letrare
(6 or)
18
T dalloj figurat e metafors, metonimis, personifikimit, hiperbols

dhe groteskut
T shpjegoj mnyrn e ndrtimit t tyre nga shkrimtart n prgjithsi
dhe Kadare n veanti
T komentoj mundsit shprehse q i japin ato veprs letrare duke
ilustruar me shembuj nga Kronik n gur
T krijoj nj tekst origjinal ku t prdor figurat e msiprme
Objektiva:
T shpreh mendimet e tij pr prshtypjet e mnyrs me t ciln
rrfehen ngjarjet duke dalluar pikvshtrimin e romanit
T ndrtoj hartn e tekstit
T ushtrohet n ndarjen e tekstit narrativ n fragmente rrfimtare dhe t
dalloj temn pr do fragment.
T argumentoj prcaktimin e tems s fragmenteve t gjetura
Objektiva:
T komentoj pjest kur djali shpjegon dukurit sipas kndvshtrimit
fmijror duke dalluar figurat letrare dhe funksionin e tyre.
T dalloj tipare t realizmit magjik n fragment dhe t shpjegoj
funksionin e tyre
T prshkruaj djalin me an t nj pesvargshi.
T shkruaj nj ese me t njjtn tematik, duke ruajtur gjithashtu tipare
t stilit t Kadares
Objektiva:
T thellohen njohurit mbi shkrimin e nj punimi shkencor mbi nj
roman
T provoj t shkruaj nj tez krkimore mbi veprn Kronik n gur,
duke u mbshtetur n njohurit e marra
KREU VII. TEKSTI INFORMATIV (4 or)
Teksti informativ
Objektiva:
T dalloj tiparet e tekstit informativ
T dalloj lloje t ndryshme t tekstit informativ duke analizuar t
veantat dhe t prbashktat mes tyre
T ushtrohet n shkrimin e tekstit informativ
Teksti rregullator
Objektiva:
T dalloj tiparet e tekstit rregullator
T njihen me tekste rregullator dhe t analizojn tiparet e tyre
T ushtrohen n shkrimin e tekstit rregullator (memo ,CV etj)
Realizimi dhe shkrimi i intervists
Objektiva:
T njihen me fazat e shkrimit t intervists
T analizojn teknikat e shkrimit t intervists n intervistn e marr
nga gazetari R. Kalemi
Shkrimi i tekstit informativ (1 or)
Mbreti Lir - Shekspir (6 or)
Msimi 1
Or
1
Objektiva:
T argumentoj zgjedhjen e Shekspirit pr t br subjekt t veprs s
tij nj fabul kaq t njohur
T dalloj risit q solli Shekspiri n prpunimin e subjektit te veprs.
T plotsoj hartn e tekstit duke dalluar linjat e subjektit
T shpreh mendimin e tij origjinal pr sa i prket mnyrs s sjelljes s
Lirit dhe pasojave t ksaj sjelljeje
Objektiva:
T komentoj mesazhet q prcjellin personazhet nprmjet fjalve
dhe marrdhnieve q krijojn.
T analizoj karakteret e mprehta t pens s Shekspirit, duke plotsuar
dhe komentuar bioskedat pr personazhet
T krahasoj Lirin dhe Glosterin, bazuar n tragjedin e secilit
T lidh temn e tragjedis me realitetin gjithkohor dhe hapsinor,
duke ilustruar me shembuj nga letrsia dhe jeta e prditshme
Objektiva:
T dalloj dhe argumentoj ndryshimet q i bri Shekspiri prralls
T dalloj fillin kuptimor q lidh tragjedin me absurdin e shek. 20
T ndrtoj lidhjen shkak pasoj pr veprimet e Lirit
T krahasoj Hamletin me Mbretin Lir
T dalloj kndvshtrimin e Shekspirit pr Mbretin Lir
Objektiva:
T lexoj me intonacionin e duhur fragmentin t ndar n role
T prshkruaj personazhet duke u nisur nga fjalt dhe mnyra e sjelljes
s tyre
T zbuloj mesazhet universale qe prcjell Shekspiri nprmjet fjalve
t personazheve
T mbaj qndrim pro ose kundra si dhe t argumentoj lidhur me arsyen e
konfliktit t tragjedis dhe pasojave q do ta shoqrojn at n shum plane
Objektiva:
T lexoj bukur me role fragmentin
T dalloj idet dhe mesazhet q prcjellin debatet mes Lirit dhe
vajzave
T dalloj dhe argumentoj situatat absurde n t cilat gjendet Liri n
kt fragment
T analizoj gjendjen shpirtrore n t ciln ndodhet Liri
T argumentoj si do t sillej n nj situat t ngjashme n jet
Prezantim individual
Tema: Mbreti Lir i tejkalon te gjith kufijt e tragjedis me risit q solli n
dramaturgji.
Objektiva:
T analizoj t veantat e tragjedis
- Nga pikpamja skenike
- N rrjedhn e ngjarjeve.
- N ndrtimin e linjave t subjektit
- N rolin e personazheve dytsore
KREU VIII. TEKSTI DRAMATIK (16 or)
Shtpia e Bernarda Albs - Lorka (3 or)
Objektiva:
T dalloj problematikn e drams dhe mnyrn e thurjes s konfliktit
19
Msimi 2
Or
1
20
T shpjegoj si jan konceptuar marrdhniet mes personazheve, duke

zbuluar arsyet e nj marrdhnie t till
T lexoj dramn n role duke krijuar emocion dhe duke u prpjekur t
mishroj me an t t folurit dhe gjesteve personazhet e drams
T komentoj detajet e sjella nga autori si plotsim pr mnyrn e
sjelljes veprimit dhe karakterit t personazheve
T komentoj dialogun mes motrave duke ndaluar n momentet m
domethnse dhe m t mprehta t dialogut t tyre
T parafrazoj situatn paradoksale n t ciln gjendet vajzat e
Bernards
Objektiva:
T dalloj shkaqet e situats s krijuar n shtpin e Bernarda Albs.
T analizoj sjelljen e personazheve duke mbajtur qndrim komentuar
apo vlersuar
T portretizoj personazhet, duke ndaluar n tiparet kryesore t
karakterit t tyre
T dalloj konfliktin tragjik si dhe t diskutoj pr zgjidhjen e tij
Objektiva:
T marr pjes aktive n lojn me role me ndrprerje t improvizuara duke
treguar zgjuarsi n zgjedhjen e fjalve dhe prgjigjeve
T analizoj kuptimet e figurshme dhe kuptimet e drejtprdrejta t
fjalve duke shpjeguar se si lindin t parat nga t dytat
T analizoj stilin e Lorks
T dallojn n historin e drams, piktakime me realitetin shqiptar
duke mbajtur qndrim dhe duke sjell arsyet e ktij qndrimi
Abeli - Ethem Axhiademi (3or)
Objektiva:
T ndrtoj profilin e autorit Ethem Haxhiademi
T prcaktoj temn dhe konfliktin tragjik t veprs
T dalloj shkaqet q lindn konfliktin dhe pasojat e rnda t ktij
konflikti
T shpreh qndrimin e vet prball sjelljes s personazheve
T analizoj personazhet duke plotsuar bioskedn pr secilin
T analizoj elementt e harts s tekstit, duke argumentuar mbi
mesazhet q krkon t prcjell autori
Objektiva:
T evidentoj shkaqet dhe pasojat e tragjedis duke marr parasysh dhe
kontekstin historik moral dhe social shqiptar.
T jap mendimin e vet origjinal pr zgjidhjen e konflikteve familjare
me pasoj krimin n familje sot.
T diskutoj mbi mnyrn artistike t shprehjes s mesazheve nga
autori
T analizoj kndvshtrimin e autorit n vepr.
T analizoj pasurin gjuhsore figurative t veprs
Objektiva:
T aktivizohen n veprimtarin praktike n klas: Gjyqi i Kainit
A. duke argumentuar
B. duke prgatitur pyetje t vrteta
C. duke vlersuar
D. duke gjykuar
Msimi 3
Or
1
Msimi 4
Or
1
Msimi 5
Or
Duke pritur Godon - Beket

Objektiva:
T prcaktoj novatorizmin e Beketit n letrsi
T kuptoj dhe t shpjegoj tiparet e teatrit t Beketit veanrisht
prdorimin e gjuhs nga Beketi.
T shpjegoj interpretimet pr dramn N pritje t Godos
T analizoj domethniet dhe mesazhet q burojn nga vepra
T analizoj funksionin e kohs dhe t hapsirs n vepr
Objektiva:
T lexojn pjesn t ndar n role duke sjell n klas sa m shum
atmosfer.
T dalloj shfaqjen e absurdit n fragment dhe si e shfrytzon at Beketi
pr t zbuluar t vrteta jetsore pr njeriun
T analizojn sjelljen e personazheve duke zbuluar n fjalt dhe veprimet e
tyre mesazhe universale pr qenien dhe vendin e saj n bot
T analizoj tiparet e gjuhs dhe ligjrimit mes personazheve.
T ilustroj me detaje nga fragmenti funksionin e kohs dhe hapsirs
ne vepr
Objektiva:
T komentoj kndvshtrimin me an t t cilit Beketi pasqyron jetn
njerzore
T dallojn tiparet e teatrit t absurdit n kt fragment
T bj prmbledhjen e veprimeve dhe bisedave t personazheve dhe t
argumentoj mbi rezultatin q do t ver re
Tiranozauri - Kasm Trebeshina
Objektiva:
T kuptoj veorit e letrsis disidente ,kushtet n t cilat u shkrua ajo
dhe prkatsin e letrsis s Trebeshins n kt lloj letrsie
T prcaktoj temn e veprs dhe mnyrn origjinale t trajtimit t saj
nga Trebeshina
T dalloj tiparet e drams s Trebeshins mes absurdit dhe paradoksit
T prshkruaj diktatorin dhe marrdhniet q ai krijon me t gjith
personazhet rreth tij.
T mbaj qndrim kundr diktaturave t do lloji n shoqrin njerzore
Objektiva:
T komentoj bisedat e personazheve duke zbuluar nnteksin e tyre.
T analizoj duke u nisur nga shembujt n fragment paradoksin n
vepr si n fjalt e personazheve ashtu dhe n proedimet kohore dhe
efektin q ka te lexuesi
T prshkruaj tiparet e Gideonit dhe t njerzve q e rrethojn at si
dhe t diktaturs q ata prfaqsojn
Objektiva:
T prshkruaj fatin e personazheve ne fragment
T analizoj procedimet kohore n fragment duke ilustruar me shembuj
T analizoj universalitetin e mesazheve t veprs
Sinkopa - Anton Pashku
21
T dalloj tiparet e drams s Anton Pashkut

T kuptoj qllimin e autorit n kt vepr, duke dalluar objektin e
drams s tij dhe mnyrn si realizohet ai
T analizoj personazhin kryesor, dualizmin e tij si dhe rolin q marrin
personazhet e tjer n vepr.
T kuptoj dhe analizoj simbolikn e veprs si dhe elementt e teatrit
t absurdit
T zbuloj mesazhet q prcjell autori me kt dram
T dalloj veorit e ndrtimit t ksaj drame
T dalloj n mendimet e Xhexheut, marrdhnien e tij me shoqrin
dhe t hetoj shkaqet e ksaj marrdhnieje
T kuptoj prtej paradoksit t frazave dhe absurdit t mendimit
kuptimet q prcillen
T hetoj marrdhniet mes lumnis, shpress dhe lumturis
prfaqsimin e tyre n botn e Xhexheut dhe n botn e do njeriu
T analizoj tregimin duke plotsuar hapat e harts s ngjarjes.
T analizoj simbolikn e drams.
Detyr me
shkrim
VIII
T aftsohen nxnsit n shkrimin e drams
22
Kreu I Teksti eseistik dhe kulturologjik

1.1 Teksti dhe komunikimi
Shkrimtari dhe koha
Ora e par
Objektiva: Nxnsi t jet i aft:
T lexoj dhe t kuptoj tekstin;
T parafrazoj tekstin;
T reflektoj mbi prmbajtjen e tekstit;
T ngrej pyetje mbi tekstin dhe t prgjigjet duke ilustruar, argumentuar apo
shpjeguar;
T reflektoj mbi foton n tekst duke evidentuar mesazhin e eses prmes saj;
T bj prmbledhjen analitike t eses.
Organizim i ors s msimit

Metodat e prdorura: Klaster, stuhi mendimesh, insert, shpjegim, diskutim, pun e pavarur.
Struktura PNP
Parashikim. Njihen nxnsit me objektivat e ktij kapitulli. Rikujtohen n nj klaster
tiparet e tekstit eseistik.
-Njihen nxnsit me temn e msimit dhe objektivat e ors s msimit Letrsia dhe
muret.
-Stuhi mendimesh: Si e kuptoni titullin e eses? Cila mund t jet tematika dhe
problematika q mund t trajtoj kjo ese?
-Shkruhen n tabel mendimet m interesante t nxnsve.
Model: Eseja mund t trajtoj shtjen e universalizmit t letrsis. A duhet t ket kufij
ajo apo ti prkas mbar njerzimit n do koh. Pra a duhet t ket mure (kulturore), a
mund t ket mure dhe a i kaprcen letrsia muret?
Ose ndoshta mund t flas pr pengesat muret q i vendosen letrsis dhe shkrimtarve
ose pr shkmbimet kulturore apo kaprcimet q letrsia dhe arti u bjn ktyre mureve.
Pyetje nga msuesja: A kemi punuar n vitin e kaluar nj shkrim me tem t till si kjo
q ju po parashikoni se mund t jet objekt i ksaj eseje.
Prgjigje: Nxnsit kujtojn fjalimin e Kadares n marrjen e mimit Asturias ku ai
thekson se si komunikojn popujt nprmjet letrsis edhe n periudhat m t forta t
izolimit hapsinor ose t rikujtojn ese t estetve, shkrimtarve, kritikve t tjer.
-Ndrtim njohurish: Ftohen nxnsit n nj lexim n heshtje t eses duke prdorur
teknikn Insert.
V
?
23
V-E njohur, - E pabesueshme ose ndryshe nga ajo q ata mendojn, + Informacion i ri
dhe ? e paqart pr ta.
U lihet nxnsve koha n dispozicion pr t lexuar tekstin dhe pr ta pajisur at me
shenja.
Pasi nxnsit mbarojn leximin dhe pajisjen e tekstit me shenja diskutohet nse ata e kan
t qart tashm se cila sht shtja q trajton eseja dhe dallojn sa i jan afruar ata me
intuitn e tyre n fazn e parashikimit tems q do t sjell kjo ese.
Shembull
Eseja trajton temn e universalizmit t letrsis dhe kulturs si mjet i pakufijshm njohs
mes popujve. Marrdhniet, ndeshjen mes kulturave dhe prfitimet q i vijn kulturave
nga shkmbimi dhe komunikimi dhe qarkullimi i vlerave artistike dhe estetike. Iden se
letrsia i prket t gjith njerzimit dhe se megjith kufijt hapsinor letrsia i kaprcen
muret....
Diskutohen pyetjet q kan ngritur nxnsit gjat leximit dhe sqarohen nga msuesja
dhe nga nxnsit t cilt kan prgjigje pr pyetjet.
Bhet perifrazimi i paragrafve dhe shembujve q ka sjell autori n favor t tems q

trajton nga disa nxns.
Ndaluni te:
Roli i Ovidit n fillimet e letrsis italiane, frnge dhe rumune.
Mendimet e Gtes pr letrsin e prbotshme, vlersimin e letrsis antike greke,

studimin historik t kulturave.
Roli i Pisistratit n shkrimin prhapjen dhe botimin e veprave letrare.
Voskopoja si qendr e takimit dhe shkmbimit t kulturs pasuria e madhe e librave

n bibliotekn e saj.
Gjetja e nj knge folklorike shqiptare n mes t nj vepre t Konrad Kizer si dukuri e

udhtimit dhe ndrveprimit mes letrsive por dhe e zhvillimit t letrsis n Shqipri.
Diskutohet mbi foton n libr dhe evidentohet n t individi mendimtar mes ideve,
kohs, s shkuars, s ardhmes dhe murit.
Nxnsit shprehin mendimet e tyre duke argumentuar nse ky personazh me mendimet e

tij, sht ngritur mbi murin e paragjykimeve t kohs q ka kaluar dhe po prjeton?
Prcaktohet mesazhi i fotos dhe detajet q ojn te ky mesazh.
Prforcim. Nxnsve u jepet si detyr e pavarur t reflektojn dhe t prcaktojn
karakterin e eses duke ilustruar me shembuj pr alternativn e zgjedhur.
h) c+d+e+g;
Shpjegon ---- Deri n astin kur Gteja shqiptonte kto fjal, pakkush e kish prdorur
termin letrsi e prbotshme, por kjo nuk do t thot se ndrgjegjja e saj nuk kish nisur
t merrte form nprmjet nj sre faktesh e praktikash letrare, si shprehje rrethanash t
caktuara historike...etj.
24
Bind-argumenton
Ky sht teksti q mbahet, me t drejt, si aktkrijimi i teoris s letrsis s prbotshme.
Po t gjykonim nga perspektiva e historis s letrsis, do t thoshim se internimi n

Tomis i vlejti Ovidit dy vepra n vargje: Tristia (T trishtmet) dhe Epistulae ex
Ponto (Letra nga Ponti), drguar s shoqes dhe miqve.
sht, me siguri, i pari homazh poetik pr brigjet e Dobruxhs, Rumanis ballkanike
Gjithsesi, n historin e letrsis rumune fillimet e poezis mbeten t shnuara nn

shenjn e Ovidit. Po mos vall vetm t poezis rumune? Ovidi qe poet i nj shtati t
till dhe vepra e tij poetike mbarte n vete nj tharm t till, sa pa t, me siguri,
ndryshe do t kishin qen fillimet e poezis frnge apo t asaj italiane.
Mediton: Pa shnime e pa libra, npr at ranishte t errt me afka t hirta, vrtet mund
t mos shkruaja dot, po mund t mendoja gjer e gjat pr fatin e poetit e t poezis.
Kulturologjik sepse tema dhe trajtimi i saj kan pr objekt kulturn, letrsin, artin. Teksti
sht i pasur me t dhna e shembujt e sjell jan nga kultura, letrsia dhe historia dhe
krkojn nj lexues t kulturuar me shije njohuri dhe dije kulturore pr ta kuptuar dhe shijuar.
Detyr shtpie: Bni prmbledhjen analitike t eses Letrsia dhe muret.
Ora e dyt
T thellohet n konceptin e komunikimit njerzor duke dalluar tiparet q i

mbivendosen komunikimit;
T analizoj aspektet e komunikimit n tekstin Letrsia dhe muret: Dhnsin,

marrsin, qllimin e autorit, kontekstin, mesazhet q prcillen, veorit gjuhsore
t tekstit si dhe zbrthimin e simboleve n t;
T vlersoj esen Letrsia dhe muret;
Organizimi i ors s msimit

Metodat e prdorura: Pyetje prgjigje, prmbledhje e strukturuar, Grupet e ekspertve,
diskutim, tabela e vlersimit.
Struktura PNP
Parashikim: Pyetje prgjigje.
Hapi i par
Msuesja pyet? Cili sht funksioni kryesor i letrsis? Pse shkruhet ajo?
Nxnsit do t kthejn prgjigje pak a shum t ksaj forme:
25
Letrsia shkruhet pr knaqsi shpirtrore (estetike), vlera njerzore (etike), prqasje

kulturore, etj. Midis shkrimtarit dhe lexuesit krijohet nj lidhje subjektive e cila m s
shumti varet nga lexuesi sepse sht ai q przgjedh nivelin e leximit.
Hapi i dyt
N kt faz t msimit u krkohet nxnsve q t rikujtojn skemn e komunikimit. Nj
nxns e ndrton at n tabel. Shpjegohet tabela bashkarisht.
Diskutohet mbi qllimin komunikativ t titullit t eses: Letrsia dhe muret.
Ndrtim njohurish
Hapi i par
Msuesja bn nj prmbledhje t strukturuar t procesit t komunikimit dhe tipareve t tij.
Hapi i dyt: Grupet e ekspertve:
Krijohen grupet e ekspertve me nga 4 antar secili.
1. Njshat kan pr detyr t dallojn personalitetin q rrfen pra dhnsin si dhe
marrsin q i drejtohet teksti Letrsia dhe muret.
Shembull
Duke hulumtuar n tekst si dhe duke shfrytzuar materialin biografik nxnsit do t vijn
n prfundimin q dhnsi sht nj personalitet i cili e njeh mir letrsin dhe ligjsit e
saj madje ai vetprezantohet n kt fush duke shtuar: Nuk jan pyetje befasuese pr
kdo q merret, gjithsesi, me teorin dhe praktikn e letrsis
Pra dhnsi sht nj studiues i letrsis dhe si i till teksti i tij m s shumti i drejtohet nj rrethi
t ngusht marrsish, atyre q u interesojn ligjsit e letrsis dhe t shkmbimit kulturor letrar.
Ky marrs mund t jet nj studiues letrsie, nj student por edhe nj lexues i apasionuar pas
letrsis i pajisur me kultur letrare, (m pak nj marrs i zakonshm pa formimin e duhur
kulturor dhe letrar).
2. Dyshat kan pr detyr t ndrtojn kontekstin historik t ksaj eseje.
N nj nga ditt e mes shtatorit t ktij viti.
Periudh shndrrimesh e ndryshimesh t thella q kan prfshir si Lindjen ashtu dhe Perndimin,
Si po hyjm n mijvjearin e III.
Tani n t dal t shekullit XX;
Pra bhet fjal pr vitet n t dal t shekullit t XX vitet e ndryshimeve t mdha dhe
hapjes s komunikimit lindje-perndim, rnia e murit t Berlinit, ndryshimet politike q
po ndodhin n Shqipri.
3. Treshat kan pr detyr t dallojn mesazhet q prcillen n tekst duke ilustruar me
shembuj nga teksti.
a. Ja disa nga mesazhet: Ovidi qe poet i nj shtati t till dhe vepra e tij poetike mbartte
n vete nj tharm t till, sa pa t, me siguri, ndryshe do t kishin qen fillimet e
poezis frnge apo t asaj italiane.
26
b. Letrsia kombtare nuk do t thot kushedi far. Ka ardhur koha e letrsis s

prbotshme dhe gjithsecili duhet t ndihmoj n vendosjen e epoks s saj.
c. Kur takohen dy ose m shum kultura, kjo i shtyn njerzit t hetojn sesi zakonet dhe
mnyra vetjake e jetess nuk jan e vetmja e mundshme, se ato as nuk jan dhn nga
zoti, as nuk jan pjes e natyrs njerzore
d. Qarkullimi i vlerave nga letrsia n letrsi i detyrohet, n pjesn m t madhe,
kmbimit t drejtprdrejt t librave n gjuht origjinale.
4. Katrat kan pr detyr t analizojn gjuhn dhe stilin e autorit duke u mbshtetur tek:
veta, koha e foljes, llojet e frazave, leksiku, karakteri teknik i eses; terminologjia, fjal t
reja nse ka, karakteri emocional i shkrimit, teknika me ann e s cils ka nxjerr
prfundime, figuracioni. (N kt rol msuesi zgjedh nxnsit e nivelit m t lart.)
Model: Autori vendos nj komunikim t drejtprdrejt fatik me lexuesin marrsin e tij.
Ai i drejtohet atij sikur e ka t bashkpranishm gjat shtjellimit t fakteve.
P.sh.:
Nuk jan pyetje befasuese pr kdo q merret, gjithsesi, me teorin dhe praktikn e
letrsis
Ec e prgjigju ather, po munde, pyetjes: Si po hyjm n mijvjearin III?
Interesante do t ishte ta ilustroja situatn...
Po marr Voskopojn, qendr tri kulturash t rndsishme ballkanike...
Ja teksti q nxorn Toderiu dhe Polena:
Te studiuesit rumun duhet t kem lexuar
etj.
Kt ai e bn nprmjet kohs s rrfimit n t tashmen n vetn e par, pyetjeve retorike

dhe funksionit fatik pra tipareve t ligjrimit gojor q i jep eses s tij.
Leksiku i zgjedhur me fjalor t pasur, me terma nga fusha e letrsis, me fraza t

zhdrvjellta.
Karakteri teknik i eses: hyrja interesante me pyetje retorike, me ide q trheqin lexuesin,
shembuj interesant dhe n funksion t argumentit, ndrthuret e sotmja me t kaluarn,
historia me letrsin dhe gjuhsin, citohen autor, jepet mendimi personal, ndrthuret
objektivizmi me subjektivizmin etj. nxnsit do t ilustrojn pr do rast me shembuj.
Figuracioni sht n funksion t formatit t eses me ngarkes t leht figurative dhe

pa dmtuar objektivitetin e saj shembuj
Autori ngre teza, citon, sjell shembuj, shpjegon, konkludon etj.
Ekspertt pasi punojn s bashku kthehen n grupet baz dhe shtjellojn shtjen e
prgatitur prej tyre.
Hapi i tret
Pun e pavarur me gjith klasa:
Nxirrni n pah raportet q Aurel Plasari vendos midis s kaluars dhe s tashmes n tekst
duke u mbshtetur n shembullin n tabel dhe nxirrni prfundimet tuaja.
27
E kaluara
E tashmja
Ovidi pat qen nj nga poett m t Pa shnime e pa libra, npr at ranishte t

vlersuar n botn mondane t Roms.
errt me afka t hirta, vrtet mund t mos
shkruaja dot, por mund t mendoja gjer e
gjat pr fatin e poetit e t poezis.
Hapi i katrt
Diskutim. Jepni mendimin tuaj, duke e argumentuar me shembuj prkats nse teksti
Letrsia dhe muret ka karakter vetm letrar, apo shtrihet edhe n shkenca t tjera humane.
Prforcim: Jepni vlersimet pozitive, neutrale dhe negative mbi esen duke argumentuar
qndrimet tuaja:
Vlersime
Argumente
Pozitiv
Negativ
Neutral
Detyr shtpie:
Zbrtheni simbolet e mposhtme n tekst:
a. Ovidi poet elegjiak, simbol i kulturs romake, poet i bukuris dhe i krijimit t
mitit tek Metamorfoza.
b. Gtja simbol i romantizmit, i dijes dhe i vlerave t krijimit.
c. Letrsi e prbotshme tejkalimi i kufijve t letrsis kombtare n
mbarkombtare. Hapi i par drejt universalizmit t letrsis.
d. Soloni dhe Pisistrati simbole t prhapjes s kulturs n Athin.
e. Athina- qendra kulturore m e madhe n Greqin Antike.
f. Homeri m i pari shkrimtar epik n letrsin antike.
g. Njeriu i bukur pikpamje romantike e revokimit fizik t bukuris.
h. Voskopoja qendra me akademin, shtypshkronjn e par n Ballkan gjat shek.
XVII-XVIII.
i. Kulti falik simbol i krijimit.
Ora e tret
28
T krahasoj komunikimin me goj dhe komunikimin me shkrim n nj diagram Veni;
T analizoj esen Letrsia dhe muret duke analizuar idet komentuar

prshkruar dhe shpjeguar shembujt e citimet e sjella nga autori;
T shpreh mendimin e vet lidhur me rndsin e shkmbimit t kulturave;
T diskutoj mbi foton n tekst Shkmbimi kulturor dhe t shpreh idet q i prcjell ajo.
Metodat e prdorura: Lexim n dyshe, diagram veni, grupet e ekspertve, diskutim me

t gjith klasn.
Struktura PNP
Lexim dhe diskutim i detyrave t shtpis.
Parashikim
Hapi i par
Trhiqet vmndja e nxnsve me pyetjen. N sa mnyra realizohet komunikimi mes
njerzve? Shembuj.
Komunikim me goj. Komunikimi n jetn e prditshme. Cilat jan kushtet q duhet t
prmbush komunikimi me goj?
Komunikimi me shkrim. Veorit.
Ndrtim njohurish
Hapi i par
Pasi nxnsit sjellin shembujt e tyre mbi dy llojet e komunikimeve u krkohet t lexojn
n dyshe materialin informues n tekst duke plotsuar njohurit e tyre si dhe t realizojn
diagramin e Venit pr dy llojet e komunikimit.
Komunikimi me shkrim
T prbashktat
Komunikimi me goj
Punohet n tabel diagrami i Venit me t gjith dyshet.

Hapi i dyt
Ndahet klasa n grupe ekspertsh.
1. Njshat do t punojn me paragrafin e par t eses duke ndalur n pyetjet e mposhtme:
1. far e bn universale figurn e Ovidit sipas kndvshtrimit t autorit?
2. Komentoni vargjet e Ovidit kushtuar perandorit dhe nxirrni mesazhin e tyre.
3. Analizoni figurn e Ovidit nga perspektiva e historis s letrsis dhe e
kontributit t tij n letrsin evropiane.
2. Dyshat do t punojn me paragrafin e dyt t eses duke ndalur dhe shpjeguar pyetjet e
mposhtme:
1.
Rilexoni qndrimin e Gtes mbi poezin dhe komentojeni at n prqasjen e tij si

pasuri e njerzimit n t gjitha vendet e n t gjitha koht.
2. Kush sht poeti sipas Gtes?

3. Shpjegoni cili sht modeli i letrsis s prbotshme sipas Gtes dhe si e ka
sqaruar ai at.
4. Prpiquni t provoni sipas Aurel Plasarit, pse biseda e Gtes me Ekermanin
mbahet si nj nga astet e para t krijimit t teoris s letrsis s prbotshme.
5. Evidentoni kundrshtit q ka hasur teza e Gtes.
6. Si realizohet procesi i afrimit t letrsis kombtare? Komentoni shkaqet.
29
7. Prkufizoni modelin me vler universale sipas Gtes.

3. Treshat do t ndalojn n paragrafin e tret duke analizuar pyetjet
1. Vlersoni kontributet historike e civile t Solonit dhe Pisistratit.
2. Interpretoni kontributet kulturore t Solonit dhe Pisistratit duke i krahasuar ato.
3. Nxirrni prfundimet tuaja mbi mrekullin athinjote t par nga kndvshtrimi i Poperit.
4. far e shtyn njerzimin prpara sipas Karl Poperit. Analizoni duke u mbshtetur
n shembujt q ka sjell ai.
5. Kush sht Homeri dhe cila sht rndsia e veprave t tij?
6. Komentoni vargjet q Pisistrati i kushton Homerit.
7. Vlersoni aspektin universal t njeriut t bukur.
4. Do t ndalojn n paragraft e mbetur duke punuar me pyetjet:
1. Cila ka qen mnyra e prhapjes s letrsis pr shekujt e mparshm? Po sot si sht?
2. Prshkruani Voskopojn si qendr kulturore t Shqipris s shek. XVII-XVIII.
3. Komentoni shprehjen latine Habent sua fata libelli.
4. Thoni se far ruhet n bibliotekn e Kshtjells Shantiji dhe far rndsie ka ky
objekt i ruajtur pr kulturn shqiptare.
5. Pr far flitet n tekstin q mendohet se sht i shkruar n shqipen e vjetr?
6. Prpiquni t shpjegoni domethnien e kultit falik n lidhje me karakterin luftarak
t shqiptarve.
Pasi ekspertt diskutojn n minutat e lna n dispozicion kthehen n grupet baz ku do t
shpjegojn shtjet e tyre si ekspert.
Hapi i tret
U krkohet nxnsve t vzhgojn me kujdes foton n tekst dhe t shprehin mendimet q
ju zgjon ajo si dhe t dallojn mjetet me t cilat prcillen idet e saj.
Nxnsit formulojn n mnyr t pavarur mesazhin q prcjell foto dhe n fund bhet
nj przgjedhje e mesazheve m t arrira.
Prforcim: Diskutim me t gjith klasn. Duke u nisur nga idet q prcolli teksti thoni
mendimin tuaj mbi rndsin e shkmbimit t kulturave. Argumentoni duke ilustruar
edhe me shembuj q i vreni si ndikime t kulturave t tjera n kulturn ton.
30
Njsia e kombit dhe shpirti i kombit

Ora e par
T lexoj dhe t kuptoj tekstin;
T dalloj objektin e shkrimit t abejt dhe te prcaktoj kndvshtrimin e tij;
T dalloj n tekst karakteristikat e prbashkta q ka sjell abej pr kombin

shqiptar si dhe opinionet e studiuesve t huaj;
T prshkruaj kto karakteristika duke dalluar pikat e forta dhe pikat e dobta t
shqiptarve;
T komentoj dhe analizoj idet q prcjell piktura e zgjedhur pr ilustrimin e tems.
Metodat e prdorura: Stuhi mendimesh, Lexim i imt me kodim teksti, pyetje-prgjigje.

Struktura PNP
Parashikim
Njihen nxnsit me temn dhe objektivat e ors s msimit.
Stuhi mendimesh.
Si e kuptoni titullin e shkrimit? Evidentoni raportet n t cilat vendosen njsia kombtare
dhe shpirti kombtar n titull.
Nxnsit shprehin mendimet e tyre pr titullin.
Model: Fjala njsi nnkupton shkrirjen n nj, trsin, njjtsimin t prbashktat
gjeografike zakonore morale materiale t kombit t cilat prbjn shpirtin e tij at q
karakterizon t gjith shqiptart pavarsisht dallimeve etj.
Ndrtim njohurish
Hapi i par: Lexim i imt me kodim teksti
U krkohet nxnsve t lexojn tekstin brenda nj kohe t caktuar dhe t krkojn n t
informacionet e mposhtme duke e pajisur me nnvizime me ngjyra gjat leximit. Msuesja
shkruan n tabel informacionet q duhet t gjejn nxnsit dhe ngjyrat q duhet t prdorin:
Informacion pr mnyrn e ndrtimit t banesave nga shqiptart (kafe).
Informacion pr veshjet dhe kostumet popullore (kuqe).
Informacion pr objektet e kulturs materiale (e verdh).
Informacion pr pamjen e jashtme t shqiptarve ( blu).
Informacion pr karakterin dhe moralin e shqiptarit (jeshile).
Nnvizim i emrave t studiuesve dhe t mendimeve t tyre pr shqiptart (lejla).
31
Hapi i dyt
Pasi nxnsit mbarojn leximin dhe kodifikimin e tekstit bhen disa pyetje t prgjithshme
nga msuesja pr shkalln e kuptueshmris s tekstit gjat leximit t par t tij:
Cila sht pyetja q Eqrem abej ngre mbi historin e kulturs shqiptare?
Shqipria duhet konsideruar si nj njsi apo si nj mozaik?
Si e kan par studiuesit e ndryshm n koh t ndryshme Shqiprin sipas

informacionit q sjell abej?
N mesin e shekullit t kaluar studiuesit me kultur t lart mendore si Hajn apo Ami
Bou e kqyrn Shqiprin si nj trsi e njjt prkundrejt viseve t tjera t Ballkanit.
Por kjo ndrroi me lindjen e specializimit n shkenc. Specialistt iu kthyen tashti vetm
nj aspekti t formave t jets shqiptare ose nj krahine t vendit, pa kqyrur trsin.
- Cila sht teza q do t mbroj abej n gjith kt shkrim. Gjejeni at n tekst.
Por njsia sht. sht njsi etnike e kulturo-historike, e rrjedhur nga njsia gjeografike.
Do vetm q t zbulohet. Pr ta kuptuar duhej rrahur vendi nga njra an n tjetrn.
Ather shlyhen ndryshimet e theksuara, trajta lokale t jets kalojn me ngadal njra
n tjetrn dhe bashkohen domosdo n nj trsi t njllojt.
-Informacionet e sjella nga abej t cilt ju i gjett gjat leximit t tekstit far
prforcojn dhe me qllim jan sjell dhe analizuar nga ai?
Nxnsit do t dallojn se informacionet pr shqiptart t cilt ata i ngjyrosn gjat leximit
jan karakteristikat e prbashkta t t gjith shqiptarve dhe jan sjell e analizuar nga
abej pr t ilustruar dhe prforcuar tezn q ai ngre se Shqiptart jan nj trsi.
Hapi i tret
Pasi msuesja bindet pr shkalln e kuptueshmris s tekstit nga nxnsit kalon n
zbatimin e njohurive t marra gjat leximit.
Ndahet klasa n grupe.
Grupi i par: Prshkruani kulturn e baness s popullit shqiptar dhe analizoni se si
reflektohet ajo nprmjet karakterit t shqiptarve.
Grupi i dyt: Nxirrni n pah karakteristikat thelbsore t kostumeve shqiptare dhe
tregoni dini pr kostumin tradicional t krahins suaj.
Grupi i tret: far dshmojn objektet e kulturs materiale pr njsin shqiptare. Kush
e ka vn n dukje kt?
Grupi i katrt: Shkruani nj pesvargsh pr pamjen e jashtme t shqiptarve, duke u
mbshtetur tek qndrimi i abejt.
Diskutohet puna n grupe e nxnsve duke prforcuar tiparet e prbashkta pr t gjith
shqiptart.
Hapi i katrt
U krkohet nxnsve t vzhgojn foton n libr dhe t reflektojn mbi t duke ndaluar n
pyetjet e mposhtme:
32
Prgatitja e nuses Paja Jovanovi, 1859

Pr far flet piktura n foto?
Piktura Prgatitja e nuses ka n fokus prgatitjen e nuses n qytetin e Shkodrs. Fabula
e saj sht marr pikrisht nga ky moment t cilin piktori e ngriti n nivelin e nj riti
artistik. Piktura sht e kompozuar n nj mjedis familjar n nj shtpi karakteristike dhe
ka shtat personazhe t cilat mbartin individualitet etnografik. sht mjedis graror ka
reflekton edhe kontekstin sociologjik t kohs. Grat mbartin psikologjin e familjes
ndoshta patriarkale por n harmoni me veten. Drita n piktur sht vendosur nprmjet
ngjyrs s bardh dhe e bardha sht ngjyra karakteristike e veshjes shqiptare. Qendra e
pikturs sht nusja.
Komentoni pikturn pr nga detajet e kompozicionit, veshjet karakteristike shqiptare,
mjedisi, psikologjia e grave, ndriimi i pikturs etj.
Shpjegoni me aq sa mundeni far t prbashkta nga kultura ballkanike transmeton kjo
piktur dhe far veorie unike t shqiptarve reflekton ajo.
Diskutoni mbi ndikimet e prgjithshme ballkanike n kulturn shqiptare.
Prforcim: N kt faz t msimit u krkohet nxnsve t shkruajn pa ndaluar nj
shkrim t lir mbi idet q iu zgjoi shkrimi i abejit mbi trsin dhe shpirtin e kombit
shqiptar t cilit ata i prkasin.
Lexohen disa nga shkrimet e nxnsve
Detyr shtpie
Shkruani nj prmbledhje analitike t tekstit: Njsia e kombit shpirti i kombit.
Ora e dyt
T dalloj mendimet e studiuesve t ndryshm prfshir dhe at t abejt pr

shqiptart;
T vihet n vend t ktyre studiuesve dhe t shpreh opinionet e tyre nga pozita e
tyre;
T shpreh mendimin dhe qndrimin e vet t argumentuar prball ktyre

mendimeve;
T thellohet n analizn e tipareve dhe karakterit t shqiptarve;
T shfrytzoj dijet historike por edhe ti pasuroj ato me informacion mbi

figurn e Sknderbeut dhe Ali Pashs dhe t marr pjes n mnyr aktive n
diskutimin mbi rolin e ktyre figurave n historin e Shqipris;
T shpreh qndrimin e vet mbi mesazhet dhe prfundimet e eses.
33
Metodat msimore: Pun n grupe, empatia, karrigia e nxeht, diskutim.

Kontroll dhe diskutim i detyrave t shtpis.
Kjo or msimore do t ndrtohet m shum mbi diskutimin dhe aktivizimin e nxnsve
n zbatimin e materialit teorik t marr n orn e kaluar.
Hapi i par
Paraprgatitje pr karrigen e nxeht.
Grupi 1. Ka si detyr t punoj me figurn mendimet dhe qndrimet e studiuesit Ami Bou.
Grupi 2. Ka si detyr t punoj me mendimet dhe qndrimet e studiuesit J. Ph. Fallmerayer.
Grupi 3. Ka si detyr t punoj me mendimet dhe qndrimet e studiuesit Herbert Louis.
Grupi 4. Ka si detyr t studioj dhe t prgatitet pr argumentimin pro ose kundr
ktyre studiuesve duke prdorur mendimet dhe qndrimet e abejt.
Do t rilexohet teksti prkats dhe nxnsit n grup do t prgatiten pr rolin n karrigen
e nxeht. do grup do t zgjedh prfaqsuesin q do ti prfaqsoj n karrigen e nxeht.
Hapi i dyt
Ulet n karrigen e nxeht e para msuesja e cila vihet n rolin e abejt. Ajo prezantohet:
Un jam studiuesi E. abej. Filloni nga pyetjet.
Nxnsit mund t prdorin pyetje t tilla p.sh:
Pse i keni kushtuar kaq shum vmendje n shkrimet tuaja gjuhs shqipe dhe historis
s shqiptarve?
Nga e keni marr shtysn kur shkruat kt shkrim?
tregon mnyra e baness s shqiptarve pr njsin dhe prbashksin e tyre? Etj
Msuesja pasi jep modelin e metods ia l radhn studiuesit Ami Bou n karrigen e nxeht.
Grupi prkats zgjedh nxnsin q sht paraqitur m mir n diskutimin n grup.
Fillojn pyetjet nga auditori:
Si i njihni ju shqiptart? Me cilt popuj evropian do ti krahasoni ata?
Model prgjigjeje: Nga vizita q kam br n Shqipri dhe nga studimi i sjelljes dhe
karakterit t shqiptarve do t thosha se Shqiptart jan nj popull krenar dhe tepr i zgjuar.
Un do ti krahasoja ata me zvicerant dhe tirolast pr sa i prket cilsive t tyre fizike.
Ku e bazoni ju kt opinion tuajin?
I njoh shqiptart si populli i prgjigjeve t shpejta e therse par excellence. Problemi

kryesor i tyre sht se jan mbrapa me civilizimin por nse ato do t civilizoheshin me
kto veti karakteri q ata shfaqin do t bheshin jo zvicerant e Lindjes, po frngj t holl,
d.m.th. nj nga ata popuj t cilt mbi do gj tjetr mojn pushtimin.
34
A mund t na shpjegoni m mir kt prfundim tuajin?

Po un mund t shtoja si prforcim t asaj q shpreha m lart se Jeta me rreziqe sht

aq fort elementi i tyre (i shqiptarve) sa fatkeqsit n luft nuk peshojn aspak pr ta.
Kshtu me radh t gjith personazhet sipas grupeve. Nxnsit jan t lir q duke u nisur
nga teksti por edhe nga njohurit e tyre t bjn pyetje nga m t larmishmet.
Ata mund t shfrytzojn pr t formuluar pyetje pikat e mposhtme:
Si mund ta analizoni shprehjen: Karakter dramatik ka dhe historia shqiptare me

fytyrat e saj kryesore pr nga historia dhe aktualiteti.
Komentoni shprehjet: Natyra e ushtarit sht nj trajt e prbashkt karakteri, nj

atribut konstant i ktij kombi. sht kryesisht figura e lufttarit me t ciln kombet e
tjera e paraqesin m mir shqiptarin.
Vini n kontrast rezervimin dhe karakterin e hapur t popullit shqiptar.
Shpjegoni thelbin e dhelpris s lindur t banorit t maleve ndr shqiptar.
Ilustroni me shembuj jetsore qndrimin e . Briques mbi karakterin e popullit shqiptar.
Analizoni se si sht e organizuar jeta shqiptare.
Prshkruani mallin e toks si tipar shques t popullsis shqiptare.
Komentoni domethnien e shprehjes Forca e rezistencs s gjuhs shqipe dshmon

autenticitetin e kombit n raport me popullin shqiptar.
Hapi i tret
Pasi mbaron loja me karrigen e nxeht bhet nj debat i hapur me t gjith klasn pr
qndrimin e nxnsve pro ose kundr ktyre prfundimeve. Ata do t prdorin
argumentin si prforcues t mendimeve t tyre. Debati do t orientohet n mendimet e:
J.Ph.Fallmerayer: Shqiprin e quan vendin e vullnetit t fort dhe t mendjes s shkurtr.
Shqiptari i msuar m shum t veproj me rrmbim sesa t rrij e t mendoj. Karakter
dramatik ka dhe historia shqiptare me fytyrat e saj kryesore. Kjo cilsi na shfaqet dhe n
poezin popullore t shqiptarve.
Herbert Louis: Te do shqiptar shohim nj njeri q vepron me kok t tij. Secili, i zgjuar
qoft a i trash, disponon prmbi nj fuqi vendimi t konsiderueshme dhe sht msuar t
rrezikoj n veprimet e tij kamjen edhe gjakun.
Historiant anojn nga mendimi se prarja e toks shqiptare n pjes t izoluara dhe
dyndjet centrifugale t popullit nuk e kan ln Shqiprin kurr t shfaqet si njsi n
kuptimin historik t fjals.
Pr t argumentuar qndrimet e tyre nxnsit do t sjellin shembuj nga historia, letrsia
dhe nga figurat historike si Sknderbeu apo Ali pash Tepelena.
35
Kohezioni dhe koherenca tekstuale

Ora e katrt
T prforcoj njohurit pr koherencn dhe kohezionin n nj tekst;
T prforcojn njohurit pr neologjizmat dhe huazimet n gjuh;
T analizojn tekstin Njsia e kombit shpirti i kombit duke dalluar n t:

a. Elementt e koherencs dhe kohezionit;
b. Neologjizmat;
T analizoj strukturn e eses.
Metodat e prdorura: Tabela e koncepteve, prmbledhje e strukturuar, pun n grupe.

Struktura PNP
Parashikim
U krkohet nxnsve t plotsojn tabeln e koncepteve duke u nisur nga njohurit e tyre
ekzistuese pr konceptet e mposhtme:
Koncepti
Koherenca
Kohezioni
Neologjizmat
Huazimet
Prshkruaje
Koherenca lidhet me bashkimin e
njsive logjike e kuptimore q lejojn
ndrtimin e nj teksti t unifikuar n
form dhe prmbajtje.
Funksioni
Koherenca i jep tekstit harmoni mes
paragrafve dhe lidhje t strukturuar t
mendimeve.
Kohezioni realizohet duke respektuar

prkimet e numrit dhe gjinis mes
kryefjals dhe kallzuesit (msuesi
shpjegon) ose ndrmjet emrit dhe
mbiemrit (trndafili i bardh) dhe
duke ruajtur rendin e zakonshm t
fjalive n fjali.
Neologjizmat jan fjal t reja q
krijohen n nj gjuh pr t emrtuar
koncepte t reja apo pr t pasuruar
gjuhn
Huazimet jan fjal t huaja q hyjn
n prdorimin e nj gjuhe pr t
emrtuar koncepte apo dukuri por jan
me origjin nga gjuh t tjera.
Kohezioni i siguron tekstit harmonin

e forms, mosprsritjen e t njjtave
fjal duke shfrytzuar sinonimin
frazeologjin, si dhe prshtatjen
korrekte numr, gjini, ras, koh etj
Pasurojn gjuhn duke krijuar fjal t

reja sipas zgjedhs kuptimore t gjuhs.
Jan t rndsishme kur plotsojn

nevojat e gjuhs n ato raste kur nuk ka
nj fjal pr t emrtuar dukurin
sidomos kur dhe vet ajo sht e
huazuar.
N fillim nxnsit e plotsojn tabeln me njohurit ekzistuese t tyre dhe pas

prmbledhjes s strukturuar t msueses dhe leximit t tekstit i japin asaj pamjen
prfundimtare.
36
Ndrtim njohurish
Prmbledhje e strukturuar nga msuesja. Punohen shembujt n tabel. Rishikim i Tabels
s koncepteve.
Ndahet klasa n grupe me detyrn t punojn me tekstin pr t gjetur:
Grupi i par: Evidentoni n tekst disa raste kur emrat jan zvendsuar nga premra dhe
thoni se si mund t zvendsohen ndryshe.
Emri
kulla,
t shqiptarit
kostumet
raca dinarike
shqiptari
etj
sht zvendsuar nga premri

t ciln
ky
ktyre
e cila
i cili,
mund t zvendsohej nga

q
q
t cilve
q
q
Grupi i dyt: Identifikoni n tekst rimarrjet me ann e sinonimeve dhe jepni sugjerimet
tuaja se me cilat sinonime t tjera mund t zvendsohen rimarrjet e abejt.
Fjala
Ndritohesh
t ken sy
njsi
rezervimi
sjelljen kokfort
etj.
Rimarrja me an t sinonimit
i elej
vshtrimi
trsi t njllojt
i matur, i mbyllur
kryelart t pafre,
Grupi i tret: Nnvizoni fjalt e reja pr ju n tekst dhe zbrtheni kuptimin e tyre n kt
prdorim.
Fjalt e reja
Kuptimi
N kt tabel nxnsit mund t nnvizojn fjalt q ata si kan dgjuar ndonjher m

par dhe do t zbrthejn kuptimin me njri tjetrin si dhe me msuesen.
Diskutohet puna n grupe.
Pasi mbarohet me elementt e kohezionit t tekstit kthehemi te koherenca e tekstit
Lihen nxnsit n grupet ekzistuese pr disa minuta t punojn me pyetjet:
1. Ndani tekstin n paragrafin hyrs, trupin e eses dhe mbyllje.
2. Prkufizoni me fjalt tuaja tezn q ngre Eqrem abej n esen e tij.
3. Shkruani gjith nnpikat me ann e t cilave Eqrem abej ka prpunuar tezn e
njjt s njsis dhe shpirtit t kombit shqiptar.
4. Listoni prfundimet n t cilat ka dal autori:
37
Prforcim
Rilexoni mbylljen dhe analizoni se si Eqrem abej e ka ln t hapur tezn e vet mbi
njsin dhe unitetin e kombit shqiptar.
sht e vrtet se krahinat kufizore shqiptare kan lidhje t thella me fqinjt e tyre
ballkanik, lidhje kto q rrjedhin m shum prej natyrs dikur shqiptare t ktyre tokave q
sot jan br t huaja: mirpo vall a mos nuk lidhen m ngusht pjest shqiptare ndrmjet
tyre, gjurmimi i ksaj shtjeje sht nj nga detyrat kryesore t studiuesve shqiptare.
Diskutohet mbi kt shtje.
Detyr shtpie
1. Prpiquni t zbuloni origjinn e fjalve si:
erodoj ________ ;
pekuniar___________;
gjeografi____________;
konfesion____________.
2. Analizoni t gjitha prdorimet kuptimore t fjals nj n tekst, duke prfshir edhe
rastet kur prdoret si parashtes.
1.2 Rexhep Qosja - Moderniteti i keqkuptuar dhe moderniteti i vrtet

Ora e par
T lexoj dhe t kuptoj tekstin Moderniteti i keqkuptuar dhe Moderniteti i

vrtet;
T reflektoj mbi modernitetin bazuar n tekstin msimor.
Struktura: PNP
Metodat e prdorura: Stuhi mendimesh, Grupet e ekspertve, Pesvargsh.
Parashikim: Stuhi mendimesh
Msuesja shkruan n tabel:
MODERNE
Pyetje: Si e perceptoni ju modernen? sht modernia pr ju? Po jomodernia a ka qen

dikur moderne? Si mendoni ju far e bn nocionin modernitet t pacaktuar?
Po n letrsi dhe art cilat vepra quhen sot moderne? Pse?
Listohen idet e nxnsve n tabel.
38
Ndrtim njohurish
Njihen nxnsit me temn dhe objektivat e ors.
Duke qen se msimi sht i gjat rekomandohet nj lexim i shpejt i gjith tekstit me z
pr t gjith klasn nga nxns t ndryshm dhe m pas copzim i msimit n paragraf
duke e rilexuar dhe analizuar me grupe ekspertsh.
Shpjegohen fjalt e vshtira.
Ndahet klasa n grupe ekspertsh.
1. Nxnsit kan pr detyr t analizojn paragrafin Moderniteti i keqkuptuar duke iu
prgjigjur ktyre pyetjeve:
Si qndron nocioni modernitet n raport me kohn?
Prkufizoni modernitetin si nj nocion:
-
njohs: Moderniteti sht nocion njohs sepse nnkupton nj raport m shum apo
m pak t caktuar ndrmjet kulturs s nj kohe dhe t shoqris n t ciln krijohet
ajo.
vlersues: Nocioni modernitet, ndrkaq, pa t drejt prdoret edhe si nocion

vlersues, sepse n momente dhe n mjedise t ndryshme me prdorimin e tij
nnkuptohet vlersimi i veprave, i eksperimenteve krijuese, i dukurive apo i proceseve
artistike, n kt mes letrare, fare t ndryshme, q paraqesin, vrtet, ose q duhet t
paraqesin vlera aktuale apo me perspektiv historike.
Si abuzohet n kuptimin e vlersimit me nocionin modernitet mes liris s prdorimit

dhe etiketimit?
Identifikoni n tekst qndrimin e Rexhep Qoses ndaj kuptimit modernitet n kritikn
shqiptare.
Shpjegoni historin e fatit t thjeshtuar t nocionit modernitet sipas Qoses.
Tregoni shkaqet pse autori yn ka vendosur q n parim t shpjegoj at ka nuk sht
moderne n letrsin e nj kohe.
2. Kan pr detyr t analizojn paragrafin Moderniteti dhe stolisjet romantike duke
iu prgjigjur pyetjeve t mposhtme:
Kush sht Sharl Bodleri pr modernitetin?
Prshkruani karakterin e letrsis shqipe n shekullin e XIX mes tradits dhe
modernitetit.
Dalloni tematikat dhe format q nuk jan m moderne n letrsin e sotme. Po pr
poezin mund t thuhet?
3. Nxnsit kan pr detyr t analizojn paragrafin Moderniteti dhe rrfimi dhe tu
prgjigjen pyetjeve t mposhtme:
Prkufizoni se far nuk quhet proz moderne.
Perifrazoni kndvshtrimin e Rexhep Qoses mbi fabuln.
Nxirrni prfundimet tuaja mbi raportin proz-fabul n kontekstin e modernitetit.
39
4. Nxnsit kan pr detyr t analizojn paragrafin Moderniteti dhe estetika dhe tu

prgjigjen pyetjeve t mposhtme:
Jepni mendimin tuaj se cila kritik nuk mund t quhet moderne dhe cilat jan pasojat e saj.
Prkufizoni se far sht moderniteti vetvetiu:
5. Nxnsit kan pr detyr t analizojn paragrafin Vetdija pr modernitetin si
vetdije mbi trsin dhe tu prgjigjen pyetjeve t mposhtme:
Prligjni karakterin trsor t modernitetit dhe shpjegojeni at nprmjet arsyetimeve t
Rexhep Qoses.
Komentoni shprehjen Sa m e re, m e paharxhuar, m e panjohur t jet thnia poetike
aq m befasuese do t jet nj vepr me shprehsin e saj, por vet moderniteti i saj varet
prej ndjeshmris, prej fryms, prej pamjeve t krijuara n t: ato prcaktojn karakterin e
saj modern apo konvencional.
Listoni se far nuk lejon moderniteti n krijimtarin e sotme letrare dhe shpjegoni pse.
P.sh., prmbajtja sentimentale, romantike, folklorizuese, glorifikimi i veorive m shum
a m pak t njohura t saj.
Analizoni raportet modernizm-konformizm.
6. Nxnsit kan pr detyr t analizojn paragrafin Moderniteti dhe vetdija kritike
si dhe Funksioni projektues i modernitetit duke iu prgjigjur pyetjeve t
mposhtme:
Argumentoni pse moderniteti ka n thelbin e tij lirin.
Krahasoni modernitetin nprmjet t shkuars, t tashmes dhe t ardhmes.
Prmblidhni n tre fraza rndsin e vetdijes mbi modernitetin dhe rolin e krijuesit t
vetdijshm pr t nesrmen.
Prforcim
Shkruani nj pesvargsh mbi modernitetin.
Detyr shtpie
Pyetja 17. Rilexo tekstin me kujdes dhe bj nj evidenc t asaj q nuk mund t jet
moderne sipas Rexhep Qoses.
40
K r e u II
Teksti shpjegues
Shqipria si mu duk
T lexoj tekstin duke dalluar, komentuar dhe shpjeguar pikpamjet dhe idet q
sillen n t;
T vlersoj profilin eseistik dhe politik t Konics.
Metodat e prdorura: Lexim i drejtuar me ndalesa, Klaster, Pun n grupe.

Struktura PNP
Parashikim: Stuhi mendimesh.
Kujtoni se far dini pr Faik Konicn si shkrimtar.
Klaster n tabel pr jetn dhe veprn e Konics.
Shkruhet n tabel titulli i eses Shqipria si mu duk.
far kuptoni nga titulli i shkrimit?
Nxnsit japin prgjigje t ndryshme t cilat renditen n tabel.
Ndrtim njohurish: Lexim i drejtuar me ndalesa.
Ndalesa e par: Komentoni kontrastin ndrr-zhgjndrr n t cilin eseisti parathot se
do ta vendos rrfimin e tij.
Model: Nga fjalt e Konics kuptojm se autori e kishte idealizuar vendin e tij dhe nj nga
arsyet e ktij idealizimi ishte largsia dhe malli prej atdhetari i cili e bnte t mos shihte prtej
ndjenjave t tij. Por realiteti ishte krejt ndryshe dhe kt Konica do t na e thot m posht.
Ndalesa e dyt: N vit ka ndodhur ngjarja e rrfimit dhe si e kuptojm ne kt?
Ngjarja ka ndodhur n vitin 1929. N kt vit Konica ndrton rrfimin e tij n kt ese.
Ndalesa e tret: Kontrastoni figurn e autorit n raport me shprehjen q prmbante
pusulla drguar nga autoritetet e vendit: T thyesh qafn e t shkosh me vaporin q niset
sot pr n Brindizi, se skemi nevoj ktu pr njerz si ty. Komentoni dhimbjen n
rrafshin personal dhe t prgjithshm.
sht shum paradoksale q nj komb si yni i cili kishte dhe ka gjithmon nevoj pr
figura t shquara si Konica t ket autorite t tilla q verbazi dhe brutalisht mohojn
kontributin e ktyre njerzve kaq t ndritur t kombit.
Konica me dhimbje shprehet: Duke qen se ata dhe un rrojm n dy bot shpirtrore t
ndara me miliona male dhe dete njra nga tjetra, - nevoj mund t kishin ata nga un
ose un nga ata?
Ndalesa e katrt: Prkufizoni nga konteksti fjaln esll.
Nnkupton i zgjuar nga ndrra dhe realist i prgatitur pr gjithka madje edhe pr m t
keqen e mundshme.
41
Ndalesa e pest: Identifikoni se kujt i kushtohet prshkrimi q Konica u bn pritshmrive

t veta n episodin N Bari dhe analizoni domethnien e ktij prshkrimi.
Ky prshkrim i kushtohet atyre njerzve t paaft t administrats shqiptare t cilt
mbanin poste q nuk u takonin pasi nuk ishin t aft nga ana intelektuale pr to. Konica
na e thot kt nprmjet nj hiperbole.
Ndalesa e gjasht: Eseisti na ka prezantuar nprmjet kontrastit me dy fytyra t
ndryshme t administrats shqiptare t kohs. Nxirrni prfundimet tuaja.
Nga nj an studenti apo idealisti q nuk di as alfabetin dhe nga ana tjetr
kryekonsulli zoti Mark Kodheli, zyrtar i gjall e i zot dhe burr m njerzi t rrall.
Vm re se dika ka ndryshuar se pritshmria e Konics nuk po realizohet se ai po
konstaton se Shqipria ka filluar t prfaqsohet nga njerz t aft.
Ndalesa e shtat: Komentoni dramn institucionale, shoqrore dhe kohore n shprehjen
Letra G do t jet vshtir pr t nxn, - qenka si nj mur i fort kundr t cilit duhet
prmbledhur artileria m e rnd e trurit pr t ar udh m tutje.
Ironia e Konics pr paaftsin e zyrtarve t kohs prjetohet si nj dram e madhe
institucionale shoqrore pr vendin.
Ndalesa e tet: Nnvizoni frazn ku autori shprehet me romantizm kundrejt vendit t tij.
Interpretojeni kt prqasje n planin personal, intelektual dhe politik.
Zemra m qllonte dhe gjaku m valonte nga gzimi.
Ndalesa e nnt: Lexoni me kujdes frazn: Ashtu kuptova se n t vrtet kisha arritur n
Shqipri, nj vend i bekuar me nj mij bukurira po i shkelur nga nj turm, e cila ushqen
nj far urrejtje kundr bukuris. Si mendoni, a ka t drejt Konica n kt qndrim?
Ndalesa e dhjet: Komentoni shprehjen: Kshtu, n qoft se n Shqipri bukuria sht e
prbuzur dhe e shkelmuar, ska dyshim se fisnikria, nj nga virtytet e vjetra t kombit
shqiptar, sht ende e gjall dhe merr nj fuqi t re nga shembulli i atij q duhet t jet
dhe sht pasqyra e mirsive t shpirtit e t sjelljeve
Vazhdohet kshtu deri n fund duke prdorur si ndalesa pyetjet e mposhtme:
-
Perifrazoni se kishte ndodhur me madhshtin e Durrsit dhe dalloni dramn

historike dhe dramn shoqrore t ktij qyteti.
Shpjegoni romantizmin dhe realizmin q paraqet Konica teksa merr udhn nga
Durrsi pr n Tiran.
Cila sht pyetja q ngre Konica mbi kryeqytetin e Shqipris? Si mendoni, a sht e
drejt kjo pyetje?
Prshkruani profilin e mbretit nprmjet arritjeve dhe reputacionit t tij. Po ju far

mendimi keni?
Ku ndodhet heroi yn rrfimtar? Shpjegoni zhvillimin e vendit nprmjet zhvillimit t

infrastrukturs s vendndodhjes s Konics.
Si prfundon rrfimi i Konics Shqipria si mu duk? far tregon kjo pr profilin

politik t tij?
42
Zbrtheni nga pikpamja social-ekonomike dhe politike frazn prmbyllse: Ashtu, pa

br m fjal, shkova n Pallat t paraqitem prpara fytyrs m historike t Shqipris
q n kohn e Sknderbeut.
Pasi lexohet teksti deri n fund ndahet klasa n grupe me detyrat:
Grupi i par: Pyetja 1. Identifikoni nga leximi i tekstit: a. rrfimtarin; b. vendin e
rrfimit; c. kohn s cils i dedikohet rrfimi; d. qllimin; e. mnyrn e rrfimit.
Grupi i dyt: Pyetja 15. Rilexoni fragmentin ku Konica shpjegon kthimin e tij n Durrs
n vitin 1913. Krahasoni n koh kt qytet, duke pasqyruar n tabeln e mposhtme t
gjitha detajet q ka prmendur autori.
Durrsi 1913, Durrsi pas vitit 1920, Durrsi pas vitit 2010.
Grupi i tret: Pyetja 16.
Konica e thot her pas here n mnyr t drejtprdrejt se eseistika e tij sht me prirje
realiste. Sillni tre shembuj n vijim, ku ai e deklaron kt qndrim.
P.sh.: i dehur nj her e mir, sot shkoj n Shqipri as me enthuziazm, as me frik, i
gatitur pr do ngjarje.
Grupi i katrt: Pyetja 32.
Sqaroni duke u mbshtetur n tekst prirjet e Shqipris pr emigrim n vitet 1920, duke
identifikuar shkaqet dhe disavantazhet sociale t ktij emigrimi.
Diskutim i puns n grupe.
Detyr shtpie
Pyetjet 19 dhe 20. Identifikoni regjimin politik t Shqipris n vitin 1924, duke u mbshtetur
tek treguesit e tekstit dhe thoni se dini pr aktivitetin politik t Konics n at koh.
Ndrtoni profilin e mbretit sipas prshkrimit t autorit dhe thoni kuptoni pr elitn
shqiptare t viteve 1920.53
Ora e tret
T thelloj njohurit n karakteristikat gjuhsore t shkrimit t tekstit shpjegues;
T analizoj tiparet gjuhsore t shkrimit Shqipria si mu duk;
T prsris konceptet e arkaizmave dhe barbarizmave.
Si or q i kushtohet analizs gjuhsore t tekstit kjo or do t organizohet si nj or

ushtrimesh ku do t prdoren metoda t puns n grup dhe puns s pavarur.
Hapi i par
Lexohet orientimi gjuhsor si t shkruajm nj tekst shpjegues n libr.
Punohet nj klaster me njohurit e marra n tabel.
43
Rikujtohen njohurit mbi arkaizmat dhe barbarizmat.

folje t veprimit n kohn
e tashme t jen n
formn joveprore
emra t prgjithshm dhe

abstrakt
Gjat shkrimit t nj
teksti shpjegues
prdorni:
fraza emrore
fjali t prbra
lidhza kohore dhe

shkakore
fraza ndajfoljore
Hapi i dyt
Grupi i par. Pyetja 1.
Evidentoni n ese pes emra t prgjithshm dhe abstrakt t cilt jan shpjeguar nga
Konica n tekst. Shkruani sqarimet pr ta sipas autorit n formn e nj prkufizimi.
P.sh. Njeriu q e shkon kohn me ndrra t plqyera ka frik t zgjohet.
a. Nj ndrr e zhdukur nuk prsritet.
b. T tilla plag sshrohen plotsisht kurr dhe n qoft se mbyllen ln prjet nj
shenj n shpirt t njeriut.
c. Trimi i panjohur humbi ktu nj rast t rrall t shptoj mmdhen ose t dy
dherat bashk e n at mnyr t mbetet i pavdekur n histori.
d. Shenja e par q e shquan studentin shqiptar sht q ky ose nuk e di fare alfabetin
ose ka nxn vetm nj pjes t tij, m t shumtat her ka arritur gjer n letrn G g
dhe ktu ka ngecur.
e. Ashtu kuptova se n t vrtet kisha arritur n Shqipri, nj vend i bekuar me nj
mij bukurira, po i shkelur nga nj turm, e cila ushqen njfar urrejtjeje kundr
bukuris.
Grupi i dyt: Pyetja 2.
Nnvizoni foljet n tekst dhe klasifikojini n tabel:
Folje t veprimit
Zgjohem
mora
u lava,
u rrojta,
u vesha
u spastrova
44
Folje t lvizjes
Shkova
shtita
u nisa
afrohesha
Folje t gjendjes
Ndodhem
u ndodha
t lodhem
qndroja
qenka
Folje t ndjenjave
Habitem
ndjeva
t shijoj
Grupi i tret. Pyetja 3.

Identifikoni pes fraza t tekstit t cilat jan ndrtuar mbi bazn e prdorimit t foljeve n
joveprore dhe kthejini n veprore. Thoni, a ndryshon kuptimi i frazs? Po stili i
shprehjes?
P.sh. T do zemra t futesh prsri n gjum e t kthehesh n botn e lulzuar nga e cila
sapo dole.
T do zemra tia fussh prsri gjumit e ta kthesh mbrapsht botn e lulzuar nga e cila
sapo dole.
a. T tilla plag sshrohen plotsisht kurr dhe, n qoft se mbyllen, ln prjet nj
shenj n shpirt t njeriut.
b. Me t zgjuar, u lava, u rojta, u vesha, dhe dola t shijoj pr s largu dukjen romantike
t Durrsit.
c. U pin shndetet, dhe pasi u ngrohn me nj t fundme kup rakie nga Franca,
duallm nga Shtpia e. Qytetit dhe u nism pr Tiran.
d. Po plepet me majat aq t larta sa ret u pren q prej kohe, dhe shumica e kopshteve
ose u zhveshn nga dimri, ose u shitn pr t hapur vend pr bina t ra etj
Grupi i katrt. Pyetja 4.
Listoni gjith togfjalshat kohor dhe prpiquni t dalloni se cilt prej tyre i referohen nj
ngjarjeje historike t caktuar e cilt jo.
Gjashtmbdhjet vjet m par, Pas disa muajsh shtitjeje, mngjes t Vjeshts s Tret
1913, Kur vjeshtn e kaluar, pesmbdhjet vjet pas, pesmbdhjet vjet m par, pr
gjysm ore afat etj.
Grupi i pest. Pyetja 6.
Gjeni n tekst gjith perifrazimet q i kushtohen Mbretit Zog dhe thoni si jan ndrtuar ato.
Fytyra m historike t Shqipris q n kohn e Sknderbeut.
Nj djal i ri t cilit i ka hie kurora e mbretrimit
Fytyr historike.
Pun e pavarur me gjith klasa. Pyetja 5
Fjalit e mposhtme, ndajini dhe me fjalt e tyre ndrtoni dy fjali nga t cilat njra t jet
emrore. P.sh. Njeriu q e shkon kohn me ndrra t plqyera ka frik t zgjohet.
- Njeriu. Ai e shkon kohn me ndrra t plqyera e ka frik t zgjohet.
a. Zgjimi qe i tmerrshm e qesharak.
Zgjimi. Ai qe i tmerrshm dhe qesharak.
b. Trimi i panjohur. Ai humbi ktu nj rast t rrall t shptoj mmdhen ose t dy
dherat bashk, e me at mnyr mbetet i pavdekshm n histori.
Pun e pavarur e gjith klasa. Plotsimi i tabels.
45
Arkaizmat
Sipas tekstit
Sipas shqipes s sotme
Kusur
Resmi
Pistolet
Kobure
Grma
Letra
Sendet
Plaka
Sekretar
Shkronjsin
Kryebashkiak
kryeplak i qytetit
Bashki
Shtpi t Qytetit.
Barbarizmat
Sipas tekstit Sipas shqipes s sotme
Shija m e par
Parashije
Koh Mesme Mesjet
kinder garten Kopsht fmijsh
Polic
Xhandar
Detyr shtpie
Shkruani nj prmbledhje analitike pr esen Shqipria si mu duk.
Natyra e gjuhs s simboleve

Ora e par
Objektiva: Nxnsit t jen t aft:
T lexoj tekstin me vmendje dhe ta perifrazoj at;
T dalloj temn dhe idet q shpjegon autori n tekst;
T bhet pjesmarrs n diskutimet dhe konkretizimin e tems me shembuj

personal.
Metodat e prdorura: Shoqrim idesh, lexim me ndalesa, lexim me kodim teksti, tabela
e koncepteve.
Struktura PNP
Parashikim: Shoqrim idesh
Msuesja shkruan n tabel nj fjal e cila mund ti oj nxnsit hap pas hapi dhe ide pas
ideje n nj mozaik idesh p.sh.:
vetmi, ndarje, mrzi
Dit me shi
gjum, krevat, plogshti, mrzi

re, gri, ftoht, mrzi, etj.
Pra n prgjithsi nj dit me shi prjetohet nga shum njerz si nj dit q zgjon mrzi.
N nj far mnyre nj dit me shi sht simbol i plogshtis apo vetmis. (Msuesja
mund t zgjedh fardo fjal apo eksperimenti idesh zinxhir n kt faz t msimit.)
Por mund t vijn dhe ide t ndryshme nga kto m sipr n varsi t asaj se si e sheh
secili prej nesh nj dit me shi. (simbole rastsore)
46
Pyetje: Secili prej nesh ka simbole t veanta apo personale q lidhen me prvoja apo
prjetime p.sh nj arom, nj kng, nj film apo nj qytet. Po ju a keni hasur ndonjher
nj prvoj t till ku dika pa dashje ju kujton dika tjetr n dukje krejt t papritur apo
pa lidhje?
Ftohen nxnsit t shprehin idet lirshm.
Arrihet n prfundimin se simbolet krijohen nga shoqrimi i ideve q ndodhin n
mendjen ton. Pra dika q z vendin e dikaje tjetr.
Ndrtim njohurish: Lexim me ndalesa.
Njihen nxnsit me temn dhe objektivat.
Para se t lexohet teksti ftohen nxnsit n nj loj ku disa prej tyre t shpjegojn
ndryshimin midis vers s bardh dhe vers s kuqe.
Lexohet hyrja e eses. Le t mendojm sikur duam ti shpjegojm dikujt ndryshimin
midis shijes s vers s bardh dhe asaj t vers s kuqe. Kjo mund t ngjante si nj gj
fare e thjesht. Ndryshimi dihet mir. Ather prse t mos jet po kaq e thjesht tia
shpjegojm nj tjetri? E, megjithat, ta shprehsh me fjal kt ndryshim shijesh sht
shum e vshtir. Dhe, ka shum t ngjar, q kjo prpjekje t mbyllet me fjalt: Shiko,
sjam n gjendje t ta shpjegoj. Pi ver t kuqe, pastaj ver t bardh dhe do ta kuptosh
ndryshimin vet. Kur shpjegojm ingranazhin m t ndrlikuar, nuk hasim asnj
vshtirsi pr t gjetur fjalt e prshtatshme, ndrkoh q ato ngjajn t paafta pr t
prshkruar nj prvoj t thjesht t shqiss s t shijuarit.
A nuk sht, vall, e vrtet, se gjendemi prpara t njjtit problem dhe kur duam t
shpjegojm nj prvoj emocionale?
Prforcohet me fjalt e autorit situata n t ciln u gjendn nxnsit gjat shpjegimit q iu
krkua t bnin. Nxnsit shpjegojn prvojn e tyre n sqarimin e ndjenjave emocionale.
U krkohet nxnsve t vazhdojn leximin deri n at pik ku ata do t gjejn t shprehur
nga autori qllimin dhe temn e ksaj eseje shpjeguese.
E shkruajm at n tabel.
sht simboli? Shpesh simboli prcaktohet si dika q z vendin e dikaje tjetr.
Pra autori ngre nj pyetje dhe n vazhdim do t na shpjegoj ashtu si na e thot edhe
titulli natyrn e gjuhs s simboleve.
Vazhdohet leximi deri te pyetja e dyt q nxnsit do t hasin n tekst dhe plotsojm
kshtu qllimin e autorit n kt tekst shpjegues.
Cila sht bashklidhja e sakt midis simbolit dhe asaj q simbolizon ai?
N kt pjes t msimit u krkohet nxnsve t vazhdojn leximin e pavarur me kodim
teksti. Gjat leximit ata do t dallojn n tekst:
-Llojet e simboleve duke nnvizuar me ngjyra secilin sipas rastit.
-T plotsojn hartn e konceptit si m posht pr secilin nga simbolet:
47
Simboli
Konvencional
Aksidental
Universal
Prkufizimi, prshkrimi
Jan ato simbole t njohura dhe t
pranuara nga t gjith. Simboli
konvencional krijohet dhe
pranohet por mes tij dhe asaj q ai
shnjon nuk ka asnj lidhje
kuptimore apo logjike.
Asosacioni midis simbolit dhe
prvojs s simbolizuar sht
krejtsisht i rastit (aksidental).
Simboli universal sht ai tip ku
ekziston nj marrdhnie e
brendshme midis simbolit dhe asaj
q prfaqson ai.
Shembuj
Sistemi gjuhsor sht nj sistem
konvencional. Sistemi rrugor i shenjave
sht nj sistem konvencional. etj
Prvojat personale, ndrrat veprat

simbolike.
Simbolin e zjarrit, simboli i ujit,
Pasi lexohet teksti deri n fund dhe mbarohet s plotsuari harta e koncepteve iu krkohet
nxnsve t materializojn llojet e simboleve m sipr me shembuj t ndryshm nga jeta
e tyre ashtu si ka br dhe Fromi gjat shpjegimit t gjuhs s simboleve. N sjelljen e
shembujve ndihmohen edhe nga msuesja.
Diskutohen shtje t ndryshme t trajtuara n ese, si p.sh: arsyet pse do individ
pavarsisht kontekstit t tij, sht i aft t kuptoj gjuhn e simboleve; shkaqet pse
domethnia e disa simboleve ndryshon nga njri qytetrim tek tjetri.
Prforcim: Diskutim
Prforcohet msimi me nj diskutim me t gjith klasn mbi gjestet e njeriut, veshjen,
sjelljen, modelin e flokve, t ushqyerit e tij mes simbolit dhe komunikimit.
Detyr shtpie
Shkruani nj pesvargsh pr zjarrin, dhe nj pesvargsh pr ujin duke u mbshtetur n
qndrimet e Fromit.
Ora e dyt
T prdor drejt shenjat e piksimit;
T analizoj strukturn dhe ndrtimin e eses Gjuha e simboleve;
T analizoj veorit gjuhsore t eses.
Metodat e prdorura: Pun n grupe, lexim dhe pyetje.

Struktura PNP
Parashikim
Shkruhen n tabel shenjat:
48
Pika, Pikpresja, Presja, Dy pikat, Pikuditja, Pikpyetja

[ ],
[;]
[,]
[:]
[!]
[?]
Rikujtohen nga nxnsit rastet e prdorimit t secils prej shenjave.

Ndrtim njohurish
-
Ndahet teksti Gjuha e simboleve n paragraf dhe do grupi i caktohet nj paragraf

pr ta plotsuar me shenja ortografike.
Lexohet me z materiali n tekst pr shenjat e piksimit dhe vlersohet roli dhe

funksioni i tyre n shkrim. Qllimi sht t ndrgjegjsohen nxnsit n prdorimin e
sakt t tyre.
Lexohen me z fjalit nga fragmentet e pajisura me shenja nga grupet dhe

prcaktohet shenja e vendosur. Nxnsit e tjer bashk me msuesen dgjojn me
vmendje dhe korrigjojn kur sht e nevojshme duke argumentuar kt korrigjim me
rregullin prkats.
Sugjerohet q t udhhiqen nxnsit t zbrthejn strukturn e eses n hyrje, trup

dhe mbyllje.
Grupeve tashm t formuara u jepet si detyr t plotsojn tabeln n tekst.
Grupi i par plotson t dhnat pr hyrjen e eses.
Grupi i dyt pr trupin.
Grupi i tret pr mbylljen.
Prforcim
Ndrto fjali ku t prdorsh t gjitha shenjat e piksimit q u rikujtuan n kt or
msimi.
Detyr shtpie: Pyetja 5
Gjeni n tekst gjith foljet q pr nga kuptimi i prdorimit i afrohen foljes shpjegoj:
a. shpjegoj t shprehsh me fjal; b. t prshkruash nj prvoj t thjesht; c.
ropatem n krkim t fjalve; d. prcaktohet si; e. shprehen si t ishin; f. po t pyessh
veten pse.
49
Kreu III Arti letrar dhe idet filozofike t Kamys

1. Analiz letrare dhe ideore e romanit I huaji
Ora e par
T asimiloj dhe t jet i aft t dalloj tiparet e ekzistencializmit si drejtim

letrar;
T kuptoj shkaqet e lindjes s ekzistencializmit;
T prshkruaj absurdin;
T evidentoj aspektet e jets s Kamys q ndikuan n krijimtarin e tij;
T dalloj n veprat e Kamys tiparet ekzistencialiste n ngjarjet dhe n veprimet

e protagonistve.
Metodat e prdorura: Stuhi mendimesh, klaster, prmbledhje e strukturuar, diskutim.

Struktura PNP
Parashikim
Me an t nj stuhie mendimi msuesja prthith gjith informacionin q kan nxnsit pr
ndikimin shprfytyrues q pati lufta tek njeriu i viteve 40. Kaosi politik n pragun e
Lufts s Dyt Botrore, fuqizimi i nazizmit, disfata e Francs, hutimi i shtresave t
popullsis franceze n vitet 40 -50, humbja e besimit n gjithka, thyerja e vlerave morale
dhe prballja kaq e shpesht me vdekjen.
Nxitet mendimi i nxnsve me pyetjen: Si mendoni ju si do t sillej njeriu prball nj
konteksti t till shprfytyrues?
Priten prgjigje nga nxnsit. N fund msuesja bn nj prmbledhje t strukturuar:
Ndrgjegjsimi pr vdekjen prbn takimin me absurdin. Ekzistencializmi sht nj
filozofi q synonte ta ruante thelbin e njeriut t ksaj periudhe t paprekur, synonte t
ruante dinjitetin njerzor.
Ndrtim njohurish
Lexohet msimi pjes pjes dhe krkohet nga nxnsit t bjn sa m shum pyetje pr
msimin. P.sh. Kur mund t takoj njeriu absurdin dhe si sillet ai kur e takon at?
Model prgjigjeje
Njeriu ekzistencialist takon absurdin kur ai prballet me shoqrin e ashpr, rregullat e
ngurta t saj, njeriu ekzistencialist ndihet i vetmuar n nj bot indiferente, ekzistenca e
tij krcnohet nga hii i prjetshm, edhe liria sht fatalitet absurd pr ekzistencialistt,
sepse ata e konceptojn at si nj dnim q i sht dhn njeriut.
Punohet klasteri pr absurdin:
50
A nkth nga vetdija e

kotsis s
ekzistencs dhe
prania e vdekjes s
pashm angshm e
D shir e etur
p r je tn
toksore
S jellje t
papranueshm e
nga ana e
sho qris
A bsurdi
V etm ia dhe
m osku ptim i m e
shoqrin
H um b ja e
besim it n
gjithka
S hkputja ng a
jeta
N djesia e hiit
Diskutohet me nxnsit pr rrjedhojat q vijn nga takimi me absurdin:

Si thoni ju pse kur njeriu takon absurdin lind revolta dhe pasioni pr jetn toksore? Po
liria si konceptohet nga ekzistencialistt?
Priten prgjigje nga nxnsit.
Model prgjigjeje q mund t jepet n fund nga msuesja:
Revolta: T gjitha kto ndjesi sjellin revoltn e njeriut ekzistencialist. Ai ndihet keq n
nj bot q se kupton, n nj bot q krkon ti rrmbej lirin absolute t tij, revolta e tij
shprehet me indiferentizm, trheqje, izolim, paaftsi pr veprim, mosdshire pr veprim.
Mnjanimi i gjithkaje q pengon sigurimin e liris absolute.
-Duke qen se njeriu ekzistencialist bhet i ndrgjegjshm pr ekzistencn e vdekjes ai
interesohet t shijoj jetn toksore pr t ciln e di se nj dit do i vij fundi. Pasioni pr
jetn shprehet me mosinteresim pr fen dhe jetn e prtejme.
Liria: liria pr ekzistencialistt ka t bj me lirin e shpirtit njerzor, me ruajtjen t
paprekur nga transformimi shprfytyrues i shoqris dhe rregullave t lojs s saj, me
ruajtjen nga moralizmat gjithfarsh t nj shoqrie q n vetvete sht imorale. Mbijetesa
e unit t lir varet vetm nga prpjekjet e pandrprera pr ruajtjen e identitetit dhe liris
vetjake. Dhe Kamy shprehet me fjalt e Ivanit t Dostojevskit: Gjithka sht e
lejueshme.
-
Punohet me informacionin n tekst pr jetn e Kamys dhe absurdin q ai takoi q n

fmijrin e tij, si dhe analizohet n vija t prgjithshme personazhi absurd Merso.
Plotsohet klasteri pr tiparet ekzistencialiste t Mersoit.
Absurdi shfaqet n sjelljen e Mersos n prpjekjet e tij pr t jetuar i lir sipas dshirs
pa iu prshtatur rregullave t shoqris. Kjo mnyre jetese pa interesa pa dshira pa prirje
materialiste apo karrieriste shfaqet absurde n syt tan. Me kt mnyr jetese Merso
sht absurd.
51
Rebelimi: Merso jeton i vetmuar ai e shprfill shoqrin, Merso nuk pyet pr kufijt e t
mundshmes, Merso vret, Merso nuk pranon t rrfehet, Merso i thyen t gjitha rregullat
formale. Ai nuk qan, shijon kafen, dhe sheh nj film komik pas vdekjes s nns.
Liria: Mersoja tashm nuk pyet pr kufijt e s mundshmes, ngase vetvetiu pr t,
gjithka sht e mundur. Ai sht i lir absolutisht dhe pr t gjithka sht e
lejueshme.
Mersoja sht i lir absolutisht, sepse absurdi mbretron gjithkund, ndrsa ai e
percepton veten si hero t bots absurde, n t ciln nuk ka zot, nuk ka kuptim, ka vetm
nj t vrtet t vetme e vrteta e Vdekjes.
Jepet si detyr shtpie pr nxnsit q t plotsohet tabela pr t gjith veprat e
Kamys.Pamja e saj e prfunduar do t jet si m posht: N klas do t diskutohet dhe
do t komentohen t dhnat e saj.
-
Diskutohet mbi foton n tekst Sizifi dhe nxirret nj mesazh n konteksin

ekzistencial t interpretimit t mitit.
Prforcim
Pyetja 13. Nxirrni pes prfundime t karakterit estetik pas analizs letrare t krijimtaris s
autorit duke u mbshtetur tek shembulli i mposhtm: p.sh., vepra e artit i takon bots s
absurdit, por vet akti i krijimit jep mundsi ta fiksoj, ta ruaj vetdijen n botn e
kaosit.
Detyr shtpie
Pyetja 10. Plotso tabeln e mposhtme:
Vepra
Heronjt
absurde
52
Mesazhi
Sizifi
Ngjitja e gurit n maj nga e

cila ai prap do t rrokulliset.
Por ai e di kt dhe me kt
veprim ai ngrihet mbi zotat.
Dija sht e mjaftueshme, ajo

garanton lirin. Vepra e artit,
gjithashtu, i takon bots s absurdit,
por vet akti i krijimit jep mundsi ta
fiksoj, ta ruaj vetdijen n botn e
kaosit.
Mjeku
Bernard
Rie, nj
gazetar i
huaj,
Ramber
N nj far mnyre Rieja ka

tiparet e Sizifit pasi ai e di q
smundja
sht
e
pashrueshme dhe do t ik
vet jo se do t shrohet nga ai.
Rieja nuk pret fitore, atij i
sht dhn vetm dija mbi
fatkeqsin dhe mundsia pr
ta pohuar dinjitetin e tij,
njerzin e tij, duke u
prleshur pa shpres me
vdekjen.
Smundja ka vn posht vet

ekzistencn, e cila sht n mnyr
absurde e pashrueshme. Pozitivja
pohohet jo si e vrteta e madhe, jo n
cilsin e idealit, por si prmbushje e
nj borxhi elementar, si puna,
domosdoshmria e s cils diktohet
nga kanosja e vdekjes.
Miti i
Sizifit
Murtaja
Veprimet absurde
Kaligula
Hero tjetr i bots absurde, i

bots pa Zot q vrteton lirin
e tij me arbitraritetin m t
pafre, me poshtrimin e
njerzve t tjer, nprmjet
krimit t pamotivuar
Merret vetm me veten e vet,
nuk njeh dyshime, nuk i ka
borxh askujt asgj. Knaqet me
at, q vazhdimisht mkaton
dhe pr mkatet e tij, koh pas
kohe, rrfen me sinqeritet, pa
fshehur asgj.
Dario, Ivi,
Zhanina
Dario e ndien veten kokrriz

rre, rob. Ivi plaket, ka nj
pun t vshtir.
Zhanina ndihet keq me burrin.
Kaligula
Rnia
Mbretria
dhe
syrgjyni
Kaligula sht nj Merso q ka

marr nj pushtet t pakufizuar, sht
nj tiran, por sht edhe secili,
gjersa nuk ka kufi dhe nuk ka mas
pr at etje lirie, e cila i kaprcen
lojtart
Mesazh i dyzuar: Zoti nuk
nevojitet pr t fiksuar fajin,
sikundr nuk nevojitet as gjyqi i
tmerrshm ai kryhet prdit dhe
Pa Zotin sht e paprballueshme,
t gjith njerzit duhet ta kuptojn
fajin e vet karshi t tjerve dhe vetm
ather do te pastrohen e do t bhen
njerz te vrtet.
Bukuria e natyrs e qiellit dhe e detit
bhet shptuese dhe ngushlluese n
jetn e protagonistve.
Porositen nxnsit t lexojn n shtpi me kujdes materialin teorik Analiza letrare dhe
ideore e romanit I huaji pasi orn tjetr n klas do t punohet me metodn hetim i
prbashkt e cila krkon nj njohje t mir t materialit paraprakisht.
Ora e dyt
Objektiva: nxnsi t jet i aft:
T skematizoj fabuln e romanit;
T dalloj dhe analizoj

Mersoit;
T jap gjykimin e tij pro ose kundr Mersoit;
T sintetizoj idet filozofike t romanit.
tiparet ekzistencialiste n veprimet dhe sjelljen e
Esht e kshillueshme q nxnsit ta ken lexuar materialin n shtpi paraprakisht.

Metoda t prdorura: Stuhi mendimesh, hetim i prbashkt, harta e tekstit, diskutim.
-Koment i detyrave t shtpis.
Msuesja prezanton temn dhe shkruan n tabel tituj provizor t zgjedhur nga Kamy:
Njeriu i lumtur" (Un homme heureux), "Njeriu i zakonshm" ose "I till, si t gjith" (Un
homme comme les autres), "Shprfillsi" (L'indifferent).
Pyeten nxnsit: Si na ndihmojn kta tituj q ta kuptojm m mir thelbin e heroit
kryesor? Krijohet nj klaster n tabel me idet e nxnsve.
53
Le ti qasemi m nga afr veprs pr ta kuptuar dhe analizuar m mir at:

Lexohet fabula e romanit dhe plotsohet harta e tekstit.
Koha dhe
vendi
Personazhet
Konflikti
kryesor
Pika kulmore
Ngjarjet
Kryessore
Ngjarjet
perfundimtare
Mesazhi
Koha e paprcaktuar, vendi Algjeri

Merso, Maria, eleste, plaku Salamano, prokurori, Rajmondi etj.
Konflikti kryesor sht mes Mersoit dhe shoqris.
Pika kulmore sht vrasja e arabit
Sjellja e Mersoit n varrimin e nns, sjellja e Mersoit pas vdekjes s nns,
filmi komik, plazhi dhe pika kulmore, vrasja e arabit.
Mersoi dnohet me vdekje. Ai nuk pranon rrfimin te prifti.
I hapur
Diskutohet me nxensit pr veprimet e Mersoit duke u nisur nga tiparet ekzistencialiste t tij:
a. Vetmia. Merso e ka ndjer thuajsimin me shoqrin. Ai sht i vetmuar dhe krkon
ta jetoj jetn ashtu si e mendon. Vetmia sipas pikpamjes s ekzistencialistve sht
fati i do njeriu. Motivi i zakonit (i t brit shprehje) e prshkon gjith romanin dhe n
kt rat nnvizon thuajsimin e Mersoit me botn, me t ciln ai ka qen gjithmon
fjalpak, shpesh edhe i heshtur. Pse Merso ka zgjedhur t jet i huaj me shoqrin? Nj
nga arsyet sht se vet shoqria me moralizmat e saj gjykimet dhe me tendencn pr t
prekur dhe cnuar lirin vetjake ka br q Merso t zgjedh ti shmanget asaj.
b. Marrdhnia me rregullat hipokrite t shoqris. Nga momenti i marrjes s telegramit
Mersoi e ndjen veten fajtor, sepse pr t qen i pranishm gjat varrimit t s ms ai
duhet t'i krkoj shefit t tij nj lej dy ditore. Gjat kohs s kuvendimit me drejtorin e
azilit pr nnn e tij t vdekur Merson e kaplon srish ndjenja e fajsis. N t dyja
rastet ndjesit e heroit shkaktohen nga mendimi intuitiv, se vdekja dhe rituali i lidhur me
t ka pr syt e shoqris nj domethnie t madhe dhe krkon prej njeriut, q m par,
nj sjellje t caktuar.
Ai e ndjen, se rituali i varrimit sht i nginjur me shtirjeje dhe prbn nj fars.
Mersoit i duket hipokrizi t'i shprehsh ngushllimet njeriut vetm ather kur ai sht i
veshur n zi, sikundrse t varrossh sipas riteve kishtare nj grua, e cila kurr nuk sht
interesuar pr fen.
Megjithse ai i ndjek rregullat kryesore t sjelljes s farefisit t t vdekurs (kalon natn
pran arkivolit, ndjek pa folur karrocn e varrimit), ai bn "gabime" t tilla t pafalshme,
t cilat nuk prputhen me imazhin e nj biri t mbytur nga hidhrimi. Gjat kohs s
procesit gjyqsor atij ia kujtojn dhe cigaren, dhe kafen q ka pir tek varri i s ms, dhe
mosditjen e moshs s saj, dhe mungesn e dshirs pr ta par at pr her t fundit. Kjo
e rndon Mersoin si nj njeri t pashpirt, shprfills e zemrgur. Tashm q nga detajet e
pjess s par bhet e qart, se heroi i Kamys ka nj ide krejt t ndryshme nga t tjert
p ritualin e varrimit, porse kjo mosprputhje vetm sa e pasqyron distancn e thell, q
ka ai me shoqrin. Mersoi e sheh vdekjen krejt ndryshe nga t tjert, ka do t thot, se
kshtu e sheh edhe jetn.
54
c. Vdekja. Motivi i vdekjes, i shpallur tashm q n fjalin e par, bhet qndror

n roman dhe prftues i subjektit. Subjekti nis me lajmin mbi vdekjen e nns s heroit
dhe mbaron me pritjen e ekzekultimit me vdekje t heroit. Ndrmendja e vdekjes sht e
pranishme vazhdimisht n tekst: kuvendimet e Mersoit me t njohurit, zhdukja e qenit
Salamano, vrasja e arabit, shnimi i gazets, t ciln heroi e gjen n qeli, fjalimet n
procesin gjyqsor. T gjitha kto episode na lejojn t evidentojm marrdhnien e
Mersoi ndaj vdekjes. Po t thellohemi n analiz kuptojm se Merso e ka pranuar vdekjen
si t nns si t kujtdo prandaj ai sht kaq shprfills ndaj rregullave dhe nxiton t
shijoj jetn toksore, prandaj dhe n fund t romanit ai nuk pranon rrfimin pasi pr t
ka vler vetm jeta reale dhe jo jeta e prtejme. Prania e vdekjes i bn ekzistencialistt t
jen indiferent dhe shprfills/
d. Liria. Pr ekzistencialistt njeriu sht i dnuar me liri, q do t thot n nj bot pa
zot do njeri zgjedh t veproj i lir sipas dshirs po nga ana tjetr ssht aq i lir
prderisa shoqria sht aty gati pr t gjykuar e dnua, sipas kndvshtrimit interesit
dhe rregullave t saj. Merso ishte i lir t sillej si t donte me jetn e tij por ai i theu
rregullat dhe u dnua shum m ashpr dhe pa kompromis pr krimin q bri.
Mosveprimi
Ai i jepet pasivisht rrjedhs s jets dhe e percepton pa asnj interes do prpjekje pr ta
ndryshuar. Kuptimi filozofik i ekzistencs s heroit, qndron n prpjekjen e ruajtjes s
vetmjaftueshmris, pa prishur drejtpeshimin e vendosur nga natyra. Si hero i prirjes
ekzistencaliste, Merso i trembet veprimit, pr shkak se ai e shtrngon njeriun t ndryshoj
thelbin e brendshm, ka do t thot ndrhyrje n harmonin e parkrijuar t bots.
Diskutim me gjith klasn:
A sht Merso n syt tan nj figur e dyzuar? Cilat jan argumentat pro dhe kundr tij?
Sillni sa m shum shembuj nga romani pr do rast. Shkruhet n tabel skema dhe
nxnsit zgjedhin sipas kndvshtrimit.
Ftohtsia shpirtrore---------------------------------Dhembshuria pr vdekjen e nns
Formalizmi i varrimit ------------------------------Natyrshmria e sjelljes s Mersoit.
Vrasja me paramendim-----------------------------Vrasja pa dashje
Formaliteti i shoqris -----------------------------Sinqeriteti i Mersoit
Pyeten nxnsit: Po Kamy si mendoni me kndvshtrim na e sjell Merson. Pse?
Kamy sht i paanshm sepse atij intereson m shum se sa krimi i Mersos mnyra se si
shoqria prpiqet ta tjetrsoj individin, ti pushtoj atij thelbin e liris, ta tjetrsoj,
paragjykoj dhe ta transformoj n nj fars. Krimi sht vetm preteksti. Ja pse ai zgjedh
nj hero si Merso q duke jetuar i vetm i vetknaqur dhe shprfills patjetr i
kushtzuar nga shoqria u dnua pa asnj kompromis. Kamys i interesonte t shpaloste
para lexuesit edhe absurditetin n mnyrn e funksionimit t gjykatave dhe dnimeve q
ato jepnin. sht e njohur ideja humaniste e Kamys pr heqjen e dnimit me vdekje.
Prforcim
Shkruhen n tabel dy thnie t Kamys.
1. E rndsishme pr njeriun sht t jet i vrtet, kjo prfshin gjithka.
55
2. Merso sht i vetmi Krisht q ne meritojm sepse duke mos qen i prirur nga
heroizmi pranon vdekjen n cilsin e t vrtets.
Nxnsit lihen t lir pr 5 minuta t ndar n dy grupe t shkruajn n fletore gjithka q
ata mendojn pr ti komentuar.
Pastaj lexohen komentet e nxnsve dhe zgjidhen m t goditurit:
Model: 1. E rndsishme pr njeriun sht t jet i vrtet, kjo prfshin gjithka
T jet i vrtet nnkupton n radh t par i vrtet dhe i sinqert me veten e tij dhe jo
n fars pr ti br qefin moralit t shoqris dhe n kt mnyr t mos jet kurr i
lumtur por t jetoj i drejtuar nga rregulla q i kan vendosur t tjert. Mersoi ishte i
vrtet.
3. Merso sht i vetmi Krisht q ne meritojm sepse duke mos qen i prirur nga
heroizmi pranon vdekjen n cilsin e t vrtets
Krishti vdiq pr njerzimin pr fajet dhe mkatet e tij, po Merso far bri pr
njerzimin?
Sipas Kamys ai me sjelljen e tij sidomos n pjesn e dyt n gjyq kur nuk ndrmori asnj
mas mbrojtse, kur nuk u prpoq t shfajsohej apo t mbulonte n nj far mnyre
veprimet e tij si do t bnte shumica e njerzve i dha atyre nj shembull t s vrtets m
t lart. Ai e kishte ruajtur t paprekur thelbin e tij t vrtet njerzor.
Detyr shtpie
Pyetja 11 dhe 14. Dallo veorit e stilit t Kamys. Shpjego funksionin e ktij stili n
mishrimin e heroit ekzistencialist Mersoit dhe n prcjelljen e ideve t tij filozofike.
Listoni prfundimet tuaja etike dhe estetike mbi romanin.
Ora e tret
Nxnsi t jet i aft:
T lidh idet e romanit i Huaji me pikturn n libr;

T perifrazoj veprimet e Mersoit;
T shpjegoj mardhnien e Mersoit me shoqrin;
T prshkruaj temperamentin e Mersoit dhe shfaqjen e absurdit n kt
fragment.
Metodat e prdorura: Shoqrim idesh, veprimtari e leximit t drejtuar, diskutim.
Struktura PNP
Parashikim: Diskutohen detyrat e shtpis.
Shoqrim idesh: Punohet me foton n libr e cila nxit ide t ndryshme pr veprn I
huaji. Analizohet piktura nga pikpamja e estetiks ekzistenciale. Nxnsit sintetizojn
mesazhin q iu prcjell ajo.
56
Ndrtim njohurish: Veprimtari e leximit t drejtuar me ndalesa.

Pyetjet pas msimit t vendosura n mnyr kronologjike shrbejn si elsa pr t
zbrthyer fragmentin. Msuesja drejton leximin e nxnsve dhe bn ndalesat e nevojshme
n paragraft e caktuar. Nxiten nxnsit t bjn pyetje.
Modele pergjigjesh:
1. Rilexoni me z fjalit hyrse t romanit. prshtypje ju le mnyra se si shprehet
Merso pr nj ngjarje kaq tragjike si vdekja e nns.
Merso shprehet kaq qet sikur po tregon nj ngjarje t thjesht dhe jo sikur po tregon
vdekjen e nns. Rrfimi sht tepr i that pr nj ngjarje kaq tragjike. Lexuesi shokohet
nga nj ftohtsi e till. Po a sht Merso kaq zemrgur? Le t ndjekim hap pas hapi dhe ti
qasemi me nga afr figurs s tij.
2. tregon mosgatishmria e pronarit pr dhnien e lejes? A sht ky nj detaj i dhn
nga Kamy pr t treguar ftohtsin e shoqris n t ciln jetonte Merso?
Pronari ssht i gatshm t jap leje. Ky sht nj detaj q tregon se shoqria me sjelljen
e saj indiferente nuk kishte br asgj m shum vetm sa kishte krijuar nj hendek t
pakaprcyeshem mes saj dhe njerzve si Mersoi. Mersoi e ka kuptuar indiferentizmin e
shoqris ftohtsin e saj prsa i prket halleve dhe brengave t t tjerve dhe ka zgjedhur
tja shprblej shoqris me t njjtn mnyr: me indiferentizm trheqje dhe vetmi.
3. Vini re se Mersoi ndihet n faj kur krkon dy dit leje pr t varrosur nnn. Si e
plotson ky detaj marrdhnien e Mersoit me shoqrin ku jeton?
T ndihesh n faj se krkon leje pr t shkuar n varrimin e nns tregon as me shum as
me pak se fytyrn e ashpr t shoqris ku jetonte Mersoi.
4. Komentoni fjalin: n t vrtet m duket sikur mamaja nuk ka vdekur. Zbuloni
thjeshtsin me t ciln Mersoi zbulon ndjenjat e tij para lexuesit.
Kjo mnyre shprehjeje kaq e thjesht tregon pr nj njeri me ndjenja si gjith t tjert.
sht normale q prballja e par me vdekjen e nj njeriu t dashur krijon mosbesim dhe
vetm pasi kalon nj far kohe prshtatemi me iden se vdekja tashm sht nj fakt i
pakthyeshm. N kt fjali Merso shfaqet shum njerzor.
5. Po fjalia q vjen me pas an t karakterit t Mersoit zbulon?
Prkundrazi, pas varrimit, vdekja e saj do t jet nj shtje e mbyllur dhe do gj do t
marr nj karakter m zyrtar.
Mersoi sht i drejtprdrejt. Ai i thot gjrat si jan ashtu si i vijn n mend pa i
zbukuruar me mnyra shprehje si i krkon morali i shoqris. Por ka kaq vrtetsi n
mnyrn se si ai shprehet. N fakt pas varrimit vdekja bhet nj fakt i pamohueshm pr
t gjith ata q prballen me raste t tilla. Por jo t gjith kan kurajn t shprehen si
Mersoi thjesht dhe drejtprdrejt pr shtje delikate si vdekja.
6. Krahasoni sjelljen e pronarit dhe sjelljen e elests n prshtypjet q krijojn n
syt e Mersoit. tregojn kto prshtypje pr ndjeshmrin e Mersoit?
Lexuesi i vmendshm e v re prshtypjen jo t mir q l sjellja e pronarit dhe ndjesin e
mir q shkakton ngushllimi i elestes. Kjo tregon se Merso sht shum i ndjeshm
megjithse nuk shprehet. Ai pret q pronari ta ngushllonte sepse mendon q vdekja e
nns sht dika tepr tragjike.
57
7.
Bhet nj ndales n lexim dhe listohen n nj klaster t gjitha veprimet e

Mersoit pas marrjes s telegramit deri n mbrritjen n azil. Komentohen kto
veprime duke i gjykuar si normale ose jo normale n syrin e moralit t shoqris.
Vrehet shfaqja e absurdit n personazhin e Mersos.
1. Krkoi leje te
pronari
5. Fjeti gjith
rrugs
2. Hngri n
restorant si
zakonisht
Veprimet e
Mersos
4. Vrapoi pr t
kapur autobuzin
3. U ngjit te
Manueli dhe
krkoi boexh
rroba zie
Prforcim
Ktu realizohet nj diskutim ku nxnsit shprehin mendimet e tyre mbi veprimet e
Mersoit dhe krkohet t vihen n dukje shfaqja e par e absurdit te ky personazh para
syve t lexuesit duke kujtuar se sht absurdi pr ekzistencialistt. Theksohet hngra si
zakonisht, gjumi dhe mosdshira pr t hyr n muhabet me policin.
Detyr shtpie
Ese: Un dhe shoqria njerzore prreth meje. Sa i pranishm sht Merso n karakterin tim.
Tema: Koment Telegrami

Ora e katrt
58
T komentoj marrdhnien e Mersoit me shoqrin;
T analizoj stilin e autorit;
T shpreh mendimet e veta n form diskutimi ose argumentimi pr Merson

dhe idet q prcjell vepra;
T prpiqet t dalloj kndvshtrimin e Kamys pr Merson.

Metodat: Lexim i drejtuar, pun n grupe, pesvargsh.

Struktura PNP
PARASHIKIM: Lexim i detyrs s shtpis e cila krijon n klas nj atmosfer t
prshtatshme pr vazhdimin e leximit t drejtuar.
Ndrtim njohurish
Vazhdohet leximi me ndalesa.
10. Ndalohet n fjalin: Nuk m mbante vendi pa e par maman.
Kjo fjali na tregon se Merso nuk sht aq i pandjeshm sa duket. Ai sht si t gjith
njerzit, n prjetimin e ndjenjave pr nnn dhe vdekjen e saj.
11. Vini re shfaqjen pr her t dyt t ndjenjs s fajit te Mersoi. N kt rast si e
plotson kjo ndjenj karakterin e Mersoit?
Mersoi e ndjen si faj uarjen e nns n azil. Kjo tregon se ai nuk sht aq i pandjeshm
sa duket n nj vshtrim t prcipt. Madje ai krkon dhe t shfajsohet pr kt veprim.
Shfajsimi bhet nga vet drejtori dhe lexuesit i bhet i qart motivi pse Merso e kishte,
uar nnn n azil. Ai nuk mund t gjykohet pr kt veprim.
12. Cilat jan shkaqet q Merso kto vitet e fundit pothuajse nuk kishte shkuar fare pr t
takuar nnn? Nnvizoni absurdin n sjelljen e heroit t romanit.
Merso rrfen pa dorashka. Ai nuk prpiqet t justifikohet por sht i drejtprdrejt. N
syt tan sjellja e tij sht absurde. Ai krkon t shijoj dhe jetoj jetn e tij pa kokarje
dhe mundime dhe zgjedh rrugn me t thjesht pr ta br kt duke mos u shqetsuar
aspak pr tju prshtatur rregullave t moralit t jets njerzore.
13. Vreni prjetimet e Mersoit pr vdekjen e nns vdekja e par n roman, kujtoni nga
vepra prjetimet q i shkakton vrasje e arabit dhe n fund pritja e ekzekutimit t tij.
Komentoni kto prjetime pr vdekjen duke u mbshtetur n tiparet ekzistencialiste t heroit.
Vdekja prjetohet si dika normale e cila i prket bots njerzore dhe n duart e s cils do t
kalojn t gjith njerzit. Ky vetndrgjegjsim bn q heroi t jepet pas prditshmris dhe
gzimeve t vogla t jets pa kokarje sepse takimet me vdekjen kan zgjuar tek ai absurdin
dhe ndjesin e hiit t njeriut prball vdekjes. Sipas Mersoit vdekja sht njerzore sepse t
gjith do t vdesim nj dit. Me kt qartsi tragjike t ekzistencialistve Merso jeton
prgjat gjith romanit, dhe pikrisht kjo shpjegon reaksionin e tij n vdekjen e s ms
dhe vrasjen e arabit. Mersoi i prjeton i qet vdekjet e tyre, sepse e di, q edhe
ekzistenca e tij hert apo von do t ndrptitet; ai nuk e quan t nevojshme t shtiret si i
"rregullt", prderisa pr t vdekurin kjo sht njsoj; ai refuzon t'i jepet hidhrimit dhe
prllogaritjeve, pasi nxiton t shijoj jetn e mbetur toksore.
Komentoni thelbin ekzistencial t shprehjes: Sa her q vdes ndonj, t moshuarit e
tjer nuk ndjehen mir dy a tri dit me radh aq sa e kemi t vshtir ti kthejm n
gjendjen e zakonshme.
Pun n grupe
Grupi 1. Pyetja 16. Listoni t gjitha momentet q tregojn se Mersoi sht nj njeri i
pashoqrueshm dhe i trhequr nga shoqria. Si e plotson kjo mnyr sjelljeje absurdin e
heroit ekzistencialist?
59
I thash po pr t mos u futur n muhabet.
Portieri vetm drdlliste.
Pastaj m dha dorn dhe ma shtrngoi aq gjat sa un nuk po gjeja astin ta trhiqja.
I thash po zoti drejtor.
Kur mamaja jetonte me mua pothuajse nuk fliste asnj fjal....drejtori vazhdonte t
fliste por un pothuajse nuk po e dgjoja.
U ngrita pa u folur, ndrsa ai me priu drejt ders.
Kto detaje tregojn nj prej tipareve t heroit ekzistencialist trheqjen n vetmi,

moskomunikimin si nj mnyr pr t qen i lir, dhe nga ana tjetr kjo trheqje sht nj
prej tipareve te absurdit tek heroi ekzistencialist.
Grupi 2. Pyetja 17. Listoni n nj tabele tiparet q e bjn Merson t zakonshm si t gjith
njerzit dhe n ann tjetr tiparet e heroit absurd ekzistencialist. Prpiquni ti shpjegoni sjelljet
absurde t Mersoit duke u mbshtetur n sjelljen e shoqris ndaj Mersoit.
Pasi listohen tiparet jepet shpjegimi i mposhtm:
Burimi i vetm i tyre sht morali fals i shoqris i cili nuk gjen kompromis n nj njeri si
Mersoi. Merso ruan t lir thelbin e shpirtit njerzor aq t rndsishm pr
ekzistencialistt.
Grupi 3. Pyetja 18. Romani rrfehet nga vet Merso n veten e par, si e pasuron iden e
romanit kjo zgjedhje nga ana e autorit?
Rrfimi n veten e par si nj rrfim me vete sikur thekson vetmin ekzistencialiste t
heroit po ashtu dhe pr t treguar prjetimet e Mersoit nn vshtrimin e tij, versionin e tij
t fakteve. Lexuesi e ka t qart tashm q Merso nuk gnjen, ai flet pa dorashka dhe i
tregon ngjarjet vrtet ashtu si kan ndodhur dhe ashtu si ai i ka prjetuar. N kt mnyr
Kamy distancohet, ai nuk sht i detyruar t jap kndvshtrimin e tij pr ngjarjen.
Grupi 4. Pyetja 25. Fragmenti ka edhe ngjyrime patetike. Identifikojini ato dhe zbrtheni
nntekstin e tyre.
Prforcim
Prshkruaj Merson:
-Me an t nj emri ____________
-Me ann e dy mbiemrave ______________, _________________
-Me tri folje ___________, _______________, _______________
-Me ann e nj fraze_________________________________
-Duke e riprcaktuar me nj sinonim______________________________
60
Detyr shtpie
Pyetjet 19, 21, 22.
Pyetja 19. Vini re nse autori shpreh ndonj prej qndrimeve t veta nprmjet Mersoit
apo qndron asnjans? Ku qndron nnteksti i nj qndrimi t till?
N roman nuk ka shpjegime t tipit, se ku e n far rrethanash kemi pasur mundsin t
"dgjojm" zrin e rrfyesit dhe t kemi fiksuar pastaj historin e tij. Kamy lirohet nga
"kornizat" karakteristike t romanit t shekullit XIX, n t cilin autori i jepte lexuesit
shpjegimet e domosdoshme.
Kt skem fabulare Kamy e mbush me nj stil lakonik, t thjesht e t qart. Por prtej
ksaj tejdukshmrie rrfimore ndjehet nj tendosje e maskuar, nj nyje e fort problemesh
e shtjesh tragjike, t cilat nuk i zgjidh shkrimtari. T japsh nj interpretim t
drejtprdrejt apo nj trajtim jokontradiktor historis s Mersoit dhe domethnies s tij
sht mjaft e vshtir. Libri i Kamys rrfen, aludon, nnkupton, por asgj nuk sqaron
dhe nuk parashtron formulime t gatshme.
Tema: Takimi me priftin

Ora e pest
T argumentoj sjelljen e Mersos prball priftit;
T argumentoj mbi filozofin ekzistencialiste pr vdekjen duke u nisur nga

veprimet dhe fjalt e Mersos;
T analizoj prjetimet e Mersos m kt fragment.
Metodat e prdorura: Klaster, lexim i drejtuar, diskutim, shkrim i lir.

Struktura PNP
Diskutim i detyrave t shtpis.
Parashikim
Rikujtojm n nj klaster n tabel si i shihnin ekzistencialistt raportet jet vdekje pr t
komentuar m mir fragmentin para vdekjes s Mersos.
Ndrtim njohurish: Lexim i drejtuar
Lexohet fragmenti n klas dhe punohen pyetjet n tekstin e nxnsit pr ndalesat gjat
leximit. Msuesi mund t prgatis dhe pyetje shtes nse e sheh t arsyeshme.
2. Merso sht ateist ai nuk pranon rrfimin dhe pendimin para vdekjes.
Si e pasuron Merso dozn e akuzave kundr tij me kt bm t fundit kaq t
papranueshme dhe absurde pr syt e akuzuesve t tij dhe t lexuesit t krishter?
61
sht bma e fundit e Mersos. Ai behet nj hero tipik absurd -- si t gjith heronjt
absurd pr t cilt Zoti kishte vdekur -- i huaj dhe i kundrt me at q jemi msuar n
situata t tilla. Por Merso nuk merakoset ai e shpreh hapur qndrimin e tij ai nuk ka frik
nga e vrteta e tij sepse si thot Kamy ai pa qen hero pranoi t vdes pr t vrtetn. N
kt qndrim t Mersos dallojm dhe pikpamjet ateiste t vet Kamys.
sht arsyeja e
indiferentizmit t
ekzistencialistve
Ska nevoj pr nj
zot t na dnoj pas
vdekjes pr mkatet
tona
Ajo shkakton
vetdijen e
kotsis dhe
ndjesin e hiit
Vdekja
Ata mendojn se
ferri sht n tok
Prania e saj bn q
ekzistencialistt t
duan me zjarr jetn
toksore
3. Zbuloni ftohtsin e fjalve t Mersos dhe zgjidhjen q ofrojn fjalt e priftit. A

sht kjo zgjidhja pr t ciln ka nevoj njeriu i shek t 20-t?
Prifti i jep si zgjidhje t pranoj fajin n mnyr q t fitoj faljen e zotit por Merso nuk e
do at falje sepse ai asnjher se ka ndjer pranin e zotit n jetn reale. Merso do t
donte q para vdekjes t shijonte dhe njher lumturin q i fali Maria. Vini re njeriu i
shek t 20 nuk sht m aq naiv sa t pranoj pruljen fetare prball jets reale dhe
gzimeve t mbla t saj.
4. Dalloni ironin n fjalt e Mersos: ndoshta para disa kohsh kisha krkuar dhe un
t gjeja nj fytyr ...deri te ....nga kjo djers q lshonin gurt. Komentoni nntekstin
q prftohet ironia:
N vend t fytyrs hyjnore t pakapshme dhe abstrakte sht fytyra toksore e Maris, e
cila i ka sjell gzim dhe lumturi Mersos ndrkoh q Zotin ai se ka ndjer ndonjher
pran n jetn e tij t deritanishme.
5. do njeri para vdekjes, edhe m krimineli sipas priftit i kthen syt nga Zoti. Merso
shprehet se ata kishin koh t merreshin me t. Po Merso me se ishte i zn para
vdekjes? Prse ai nuk donte t humbiste koh me priftin dhe me Zotin?
Blasfemia sht e hapur. Merso nuk ka koh pr Zotin ai nuk beson n jetn e prtejme,
kto minuta t fundit ai do ti harxhoj pr veten e tij me kujtimet e tij dhe i duket dhun
q dikush vjen dhe ja harxhon pr biseda kaq pa interes si feja dhe shptimi i shpirtit.
6. Dalloni efektin q shkakton te Mersoi prania e priftit. Ilustrojeni kt efekt me detaje
nga fragmenti. Argumentoni arsyen e nj efekti t till.
62
Nxnsit gjejn detaje nga fragmenti.

Komenti 1. Askush sishte interesuar ndonjher pr Merson pse interesoheshin tani? Ai
e ndien kt interesim si fals dhe jo t sinqert. Pse ky interesim tani kur ai skishte m
nevoj pr asgj?
Komenti 2. Merso sht msuar i vetmuar ai nuk e duron dot ndrhyrjen e t tjerve n
privatsin e tij.
7. Jemi msuar ta shohim Merson t qet dhe n momentet m t rnda dhe vendimtare pr
fatin e tij. Si e komentoni ju kt shprthim t frikshm t Mersoit kundrejt priftit?
Tashm kuptohet se Merso ngjan me t gjith njerzit e zakonshm kur bhet fjal pr
gjrat t cilat si duron dot. Ai sht prej mishi dhe gjaku. Durimi i tij ka arritur kulmin. Ai
nuk do q dikush i padshiruar dhe i paftuar ti marr dhe minutat e fundit t jets me
drdllitje q pr Merson tingllojn pa kuptim.
8. Cila sht e vrteta q shpalli Mersoi? far e bn at m superior se prifti?
Por isha i sigurt pr veten, i sigurt pr do gj, m i sigurt se ai, i sigurt pr jetn time dhe
pr vdekjen q m priste. Po, vetm kt siguri kisha. Por t paktn e mbshtesja kt t
vrtet. Kisha pasur t drejt, kisha ende t drejt, kisha gjithmon t drejt. Kisha jetuar
n kt mnyr dhe nuk kisha jetuar ndryshe, ndonse mund t jetoja edhe ndryshe.
Merso sht i sigurt pr jetn dhe i sigurt pr vdekjen. Botn e prtejme se ka par njeri
askush smund t jet i sigurt pr dika t till pa e par. Merso sht superior sepse ai
njeh vetm t vrtetn q ka jetuar kurse prifti flet pr gjra q si ka par dhe sjan
vrtetuar kurr, Merso sht i vrtet.
9. Lexoni me kujdes pyetjet retorike q ngre Mersoi. Cilat shtje ekzistencialiste
ngren ato n diskutim? A dalloni ju n kto pyetje tipare t humanizmit t Kamys?
E pastaj? Ishte njlloj sikur t kisha pritur gjat tr kohs kt minut dhe agimin e
zbeht kur do t vrtetohej se kisha t drejt. Asgj, asgj nuk kishte rndsi dhe un e
dija prse. Edhe ai e dinte prse. Nga thellsit e s ardhmes sime, n rrjet t tr jets
sime t pakuptimt, po ngrihej drejt meje prmes viteve q nuk kishin ardhur ende nj
frym e errt, e cila rrafshonte n rrug e sipr do gj q e propozonin pr vitet aspak m
t prekshm se vitet q jetoja. E rndsi kishte pr mua vdekja e t tjerve, dashuria e
nj nne, rndsi kishte pr mua Zoti i tij, jett, fatet q zgjidhnin njerzit, prderisa
mua do t m zgjidhte vetm nj fat i vetm dhe bashk me mua miliarda t privilegjuar
q si ai, i mbanin pr vllezrit e mi. A e kuptonte kt? A e kuptonte? T gjith ishin t
privilegjuar. Vetm t privilegjuar kishte. Edhe t tjert do ti dnonin nj dit. Edhe ai
do ti dnonte. E rndsi do t kishte sikur, i akuzuar pr vrasje, ai do t ekzekutohej
sepse nuk kishte qar n varrimin e nns? Edhe gruaja e vogl automate ishte po aq
fajtore sa parisienia me t ciln ishte martuar Masoni ose sa Maria q kishte dshir t
martohej me mua. E rndsi kishte q Rajmondi qe shoku im po aq sa eleste q vlente
m shum se ai? rndsi kishte q Maria ia falte sot buzt e saj nj Mersoje tjetr?
N kto pyetje retorike kemi takim t pastr me absurdin e jets njerzore.
a. T gjith do t vdesim nj dit, ajo q ka rndsi sht jeta vet.
b. Edhe prifti do t vdiste nj dit.
c. Edhe nse do t jetonte m gjat Merso prap Vdekja do t ishte aty n pritje.
63
d. T gjith jemi fajtor dhe jeta e prditshme sht ferri ku ne lajm mkatet. Nuk ka
nevoj pr nj zot q t na gjykoj pasi ne vet jemi gjykats t egr pr njri tjetrin etj.
10. Sqaroni se ku e ka burimin paqja e Mersos dhe hapja e tij ndaj bots? Dalloni
humanizmin n kt fragment.
Zhurmat e fshatit erdhn deri tek un, aromat e nats, toks dhe t krips freskuan tmthat e
mi. Prehja e magjishme e asaj nate t prgjumur vere hyri brenda meje si valt e para t
batics. At ast, diku larg, n errsir, ushtuan sirenat e anijeve. Ata lajmronin nisjet
drejt nj bote, pr t ciln, tash e tutje, nuk doja tia dija. Pr her t par, pas shum
kohsh, mendova pr maman. Mu duk se e kuptova prse n fund t jets kishte gjetur nj
t fejuar, prse luajti n prtritjen e jets. Atje tej edhe atje tej, rreth atij azili ku
shuheshin jett, mbrmja ishte si nj prehje e trishtuar. Mamaja, aq pran vdekjes, duhet
t ndjehej aty e liruar dhe e gatshme pr t rijetuar do gj. Askush, askush nuk kishte
t drejt t qante mbi t. Tr ai trbim i madh sikur m kishte pastruar nga do keqe, sikur
kishte shuar do shpres dhe, pr her t par, para asaj nate t ngarkuar me shenja dhe yje,
i hapa zemrn mosprfilljes s dhimbsur t bots. Un e ndjeva aq shum t ngjashme me
mua, aq shum vllazrore, sa n fund kuptova se kisha qen i lumtur dhe se isha ende i
lumtur. Dhe q fati im t kurorzohej plotsisht, q t ndjehesha sa m pak vetm, m
mbetej vetm t dshiroja q ditn e ekzekutimit tim t kishte sa m shum njerz.
1-Merso ndihet i qet. Tashm ai e di dhe sht i vetdijshm pr fatin e tij. Ai shijon natyrn
aromat e fundit t jets. Mendon maman e vdekur. Ai thot kur njeriu e ndjen vdekjen pran
lirohet nga do gj tjetr dhe mundohet ta kap astin dhe t rijetoj do gj. Askush nuk ka
t drejt t qaj mbi njeriun q vdes i vetdijshm pr fatin e tij. Merso e ndien botn
vllazrore. Ai sht humanist sepse i vjen keq pr botn, pr fatin e saj q prsritet. Bota
sht indiferente, Merso sht indiferent. T dy palt jan t vetmuar, por Merso e di se nesr
do t vdes, ndrsa njerzit n varrimin e tij do ta presin me britma urrejtjeje, por n kt
mnyr ata thjesht do t brtasin dhe urrejn padashje vet fatin e tyre q sht po i njjt me
fatin e Mersos. Merso kishte qen i lumtur sepse kishte pasur fatin t jetonte.
Prforcim: Shkrim i lir.
Shpjego duke u mbshtetur n komentin e tekstit si ndihet Merso para vdekjes.
Detyr shtpie
Pyetje 12. Rindrtoni n formn e dialogut fjalt e Mersoit dhe t priftit dhe interpretojini ato
n ift para klass. Dalloni se sa drejtprdrejt godasin fjalt e Mersoit n formn e dialogut.
Tema: Koment Takimi me priftin

Ora e gjasht
64
T interpretoj me intonacionin e duhur fjalt e priftit dhe t Mersos;
T shpreh mendimin e tij duke u vendosur n vend t Mersos;
T shpreh pikpamjet e tij n nj letr argumentuese mbi domosdoshmrin e

heqjes s dnimit me vdekje;
T analizoj rolin e personazheve t tjer n roman;
T analizoj fragmentet dhe veprn n prgjithsi nga pikpamja e stilit dhe

figuracionit.
Metodat e prdorura: Loj me role, detyr e pavarur, pyetje prgjigje, shkrim i lir.
Struktura PNP
Hapi i par
Interpretim n klas loj me role. Nxnsve u sht dhn si detyr t prgatiten n shtpi.
Qllimi i ksaj detyre sht aftsimi i nxnsve n kthimin e pjesve letrare nga nj gjini n
nj tjetr dhe theksimi i ironis dhe ashprsis q merr n kt rast dialogu mes priftit dhe
Mersos. Pas leximit nxnsit shprehin prshtypjet e tyre mbi efektin q prcjell dialogu.
Hapi i dyt
Nxnsve u krkohet ta shohin Merson me nj sy m t afrt duke imagjinuar pr nj
ast veten n rrethana t ngjashme. Plotsojn n mnyr t pavarur Pyetjen 13 si dhe
pyetjet e tjera pr fragmentin n prgjithsi pyetjet 14,15.
Sugjerohet t lexohen ushtrimet nga disa nxns dhe diskutohen idet e tyre.
Hapi i tret
Punohet me t gjith klasn me pyetje t ndrtuara pr t gjith veprn si:
Pyetja 16. N mnyr deformohet n pjesn e dyt historia e Mersoit e rrfyer n pjesn e par?
Lexuesi e njeh ngjarjen dhe di gjithka ka ndodhur nga Mersoi. Tani ai sheh me syt e tij
se si gjykatsit e paaft transformojn gjithka n interes t moralit falls t shoqris saq
avokati i Mersos klith nse ky njeri po dnohet se sqau pr nnn apo pr vrasjen ......
Pyetja 17. far roli luajn personazhet e dors s dyt n roman? Prse pas njzet vitesh pas
krijimit t romanit Kamy i ka quajtur Selestin dhe Marin si dy nga personazhet e tij m t
shtrenjt t veprave t tij? far kan t prbashkt midis tyre plaku Salamano dhe Mersoi?
Modele prgjigjesh:
Personazhet dytsor mund ti ndajm n dy grupe pro dhe kundr Mersos. T dy grupet
na ndihmojn pr t dal m i qart imazhi i heroit kryesor nga njra an dhe imazhi i
shoqris nga ana tjetr. Seleste dhe Maria prfaqson at grup njerzish q jan t rrall
n shoqrin moderne t dashuris dhe mirkuptimit t panters.
Kurse plaku Salambo sht kopja e plakur e Mersoit q bn jetn e trhequr nga shoqria
dhe q m t shtrenjt ka miqsin me qnin sesa me njerzit. N nntekst ai zbulon
indiferentizmin e shoqris pr njerzit si ai dhe si Mersoi por n t njjtn koh dhe
indiferentizmin e ktyre njerzve pr shoqrin dhe normat e saj.
Vazhdohet kshtu me pyetjet 18,19 dhe 20.
Detyr shtpie
Shkruaj nj letr argumentuese ku t shprehsh pikpamjet e tua pr heqjen e dnimit me vdekje.
65
Kreu IV
Teksti binds-argumentues
4.1 Mb natyr tArtit, Gjergj Fishta

Ora e par
T lexoj tekstin dhe ta parafrazoj at;
T dalloj idet e Fishts pr Artin dhe t bukurn;
T analizoj kto ide duke i pasuruar me prvojn personale.
Organizim i or s msimit
Struktura PNP
Metodat e prdorura: Stuhi mendimesh, Lexim i drejtuar me ndalesa, Pesvargsh.
Cila sht vlera e artit sipas jush dhe pse arti sht i rndsishm n jetn e njeriut?
Listohen idet e nxnsve pr kt pyetje.
Diskutohet n klas mbi rolin e Fishts n letrsin dhe kulturn shqiptare.
Ftohen nxnsit n leximin e tekstit Mbi natyrn e artit t Gjergj Fishts.
Ndrtim Njohurish: Lexim me ndalesa.
Lexohet teksti n klas me z nga nxns t ndryshm dhe gjat leximit msuesja e
ndrpret her pas here leximin pr t sqaruar komentuar apo diskutuar mbi idet dhe
mesazhet q prcjell teksti. Prgjigjet e pyetjeve do t sillen t parafrazuara.
Ndalesa e par: Pyetja 1. Cili sht botkuptimi i Fishts mbi artin?
Parafrazohet teksti nga nxnsit: Bukuria sht thelbi i artit.
Ndalesa e dyt: Pyetja 2. Prkufizoni sendet sipas Fishts.
T gjitha sendet pr shkak t individualizimit t vet n natyr jan t mira t plqyeshme
dhe t bukura.
Ndalesa e tret: Pyetja 3. Prcaktoni se far sht dhe far nuk sht vepra artistike,
sipas shkrimtarit.
sht e bukur por sht unike n llojin e vet, sht prbrenda rruzullimit por njkohsisht
nuk sht pjes e tij, sht krijim, nj mrekulli.
Ndalesa e katrt: Pyetja 4. Shpjegoni karakteristikat e mrekullis.
Mrekullia sht nj fakt rastsor q nuk varet nga ligjet e natyrs, dhe nuk listohet n
rradhn e sendeve t rruzullimit.
Shpjegohet koncepti i Fishts mbi bukurin.
66
Ndalesa e pest: Pyetja 6. N raporte i vendos shkrimtari sendet dhe bukurin e artit. A
bini dakord me mendimin e tij?
Sendet jan t bukura dhe arti sht i bukur dhe i mrekullueshm por natyra e artit pra
bukuria dhe mrekullia e tij nuk duhet par n bukurin e sendeve t individualizuara dhe
t krijuara n natyr por nji bukur, q t kaprcej bukurin e sendeve t individualizuara
n natyr.
Ndalesa e gjasht: Pyetja 7. Thoni se n marrdhnie sht bukuria me shqisat. Po
forma me sendet?
Shqisat kapin bukurin prototipa por bukuria e artit sht shum m e pakapshme me an
t tyre ndrsa forma sht ajo q prcakton natyrn dhe qensin e sendeve.
Ndalesa e shtat: Pyetja 9. N ciln form mund t shklqejn sendet?
Nga bukurit qensore dhe t domosdoshme q i prkasin sendit burojn prmvetsi t
tjera q i nxjerrin m n pah kto bukuri.
Ndalesa e tet: 12. Prcaktoni raportin q ekziston mes sendeve dhe qllimit t tyre.
Sendet jan t lidhura me nj qllim. Natyra e sendit duhet t ruaj qllimin pr t cilin ky
send sht krijuar.
Ndalesa e nnt: 17. Ku gjenden kufijt e bukuris?
Bukuria sht nj drit q buron nga pushteti n t ekzistuari ardhmria n t ndodhur dhe
mirsia n veprim.
Pasi lexohet perifrazohet dhe dallohen idet q prcjell Fishta n kt tekst kalohet n
fazn e Prforcimit: 5) Shkruani nj pesvargsh pr sendet sipas kuptimit n tekst.
Detyr shtpie
Pyetja 13 dhe 20
4.2, Ideali, Branko Merxhani

Shkrimi i tekstit binds- argumentues
Ora e par
T lexoj tekstin duke dalluar idet e autorit;
T ndaj tekstin n paragraf duke i parafrazuar ata;
T komentoj pikpamjet e autorit pr idealin dhe shoqrin;
T analizoj kto ide n shoqrin shqiptare t kohs.
Metodat e prdorura: Stuhi mendimesh, lexim i drejtuar, shkrim i lir.

67
Struktura PNP
Si e kuptoni ju idealin dhe sa idealist e ndieni veten?
Listohen idet e nxnsve.
Ndrtim njohurish: Lexim i drejtuar me ndalesa: Njihen nxnsit me temn dhe objektivat
dhe pas ksaj bhet leximi i drejtuar i tekstit qllimi i t cilit sht kuptimi i prmbajtjes,
komentimi dhe sqarimi i shtjeve t trajtuara n tekst. Do t shfrytzohen pyetjet pas msimit
pr ndalesat e bra dhe do t krkohet perifrazimi i tekstit gjat prgjigjeve t nxnsve.
Ndalesa e par. 1. Thoni se sht filozofia pr eseistin Branko Merxhani. A bini dakord
me mendimin e tij?
Filozofia m e mir sht ajo q lindi nga shkenca sociologjike, ajo q mpshtetet mbi
njohje pozitive dhe arrin gjer n majn e Idealevet m t larta dhe m t bukura.
Ndalesa e dyt: 2. Cilat jan prqasjet q autori sjell pr t ndrtuar kontekstin mbi
argumentin e qndrimit t tij mbi idealin?
Autori prmend qndrime t ndryshme pr idealin t cilat ai shpall se nuk i kan rezistuar
kohs dhe n fund sjell qndrimin e tij mbi idealin: Ideali sht nj realitet, i cili i
prket bots pozitive.
Ndalesa e tret: 4. Prkufizoni idealin sipas pozitivizmit:
Pas definicionit positivist, pra, t ksaj shkence, Ideali sht ajo jet q rojn Shoqrit
n epokat e krizs s tyre, domethn kur mardhniet midis individvet, aksiomet
dhe reaksionet gjnden n t zier e sipr.
N kt ndales komentohet prcaktimi i msiprm.
Ndalesa e katrt: 6. far sht jeta individuale sipas Merxhanit?
Po jeta individuale sht e zonja t siguroj vetm mirrojtjen materiale. Lumtria shpirtrore
mbetet e pa-realizuar. Individt q jan prej natyre partikularist dhe egoist, vetm kur
hidhen brenda n trazirn dhe n t zierit e jets shoqrore, pa q ta kuptojn mir mir
vrtiten jasht qarkut t ngusht dhe barbar t natyrs s tyre. Fitojn Ideale. Bhen altruist...
Po n kt ndales nxnsit diskutojn pyetjen e mposhtme duke u mbshtetur te
qndrimi i autorit si dhe duke e pasuruar kt qndrim me idet personale.
7) Thoni shkakun pse lumturia shpirtrore mbetet e parealizuar n jetn individuale sipas
autorit. A bini dakord me kt qndrim t tijin?
Ndalesa e pest: 9. Evidentoni qndrimet me ann e t cilave Branko Merxhani ka arritur n
prfundimet se Pr kt ideali nuk sht vese shoqria vet. Ideali sht pjell e shoqris.
1- Individt q jan prej natyre partikularist dhe egoist, vetm kur hidhen brenda n
trazirn dhe n t zierit e jets shoqrore, fitojn Ideale. Bhen altruist...
2- Individt vetm n aste t jashtzakonshme t jets kombtare e kuptojn ekzistencn
e padukshme t jets shoqrore.
Ndalesa e gjasht: 10. N thirrjen q shkrimtari i bn rinis s vendit, vreni dhe
ilustroni gjendjen e tejkaluar romantike q po prjeton vendi yn n vitet 1930.
68
N kt thirrje autori shpall se shpresat e kaluara jan t humbura dhe nostalgjit duhen
ln mnjan sepse ato e rndojn gjendjen e dshpruar dhe e vetmja zgjidhje sht:
Hidhuni me guxim e sakrific brenda n valn e trubulluar t jets shoqrore!...
Ndalesa e shtat: 11. Prshkruani thelbin e shoqris sipas kndvshtrimit sociologjik t
autorit.
Nj shoqri sht nj entitet, q krijohet nga ndjenjat shoqrore, nga ndrgjegjia e
bashkt... krejt e ndryshme nga forma individualistike e individvet t veant q e
prbjn.
Ndalesa e tet: 14. Cili sht botkuptimi antik mbi shoqrin dhe cila ishte pasoja e ktij
botkuptimi?
Kt entitet shpirtror dhe moral, njerzit e kohrave t vjetra e pandehn dikur si nj
perndi, dikur si nj fuqi magjike dhe dikur si nj gj siprnaturale. do entitet brenda n
natyr dhe pik-s-pari formasionet shoqrore t njersvet kan, q t prdor nj shprehje
mythollogjike, Epokn e Dashuris s tyre. N kt epok shpirtrat e njerzvet rojn n
nj t zier t thell, q prhapet si vettim nga njeri n njeri, dhe ehere enthusiasma arin
pikn e lavdis s saj. Kto jan astet kur Ideali shkakton triumf...
Ndalesa e nnt:15. Shpjegoni triumfin e idealit sipas shkrimtarit.
Triumfi i Idealit sht prova m e mir e vitalitetit shoqror t nj populli
Vazhdohet me ndalesa deri n fund t leximit duke prdorur pyetjet 17,18,19 dhe 20.
Diskutim
Pyetja 21. Dshmoni nse populli shqiptar sht idealist apo jo:
Po
Pse
Jo
Prforcim
Shkrim i lir mbi idet q prcolli teksti brenda nj kohe t vendosur nga msuesja
nxnsit do t punojn pyetjen 24. Gjykoni prfundimet n t cilat mbrrin autori mbi
raportet: e ardhme ideal.
Detyr shtpie: Pyetja 22. Shpjegoni dhe komentoni se si shfaqet ideali sipas shkrimtarit.
Ora e dyt
T dalloj pse ky tekst sht argumentues;
T dalloj elementt e argumentimit n tekst si tezn, argumentet, arsyet provat

apo faktet n favor t tezs;
T analizoj qndrimet dhe konkluzionet e Branko Merxhanit duke diskutuar mbi to.
Metodat e prdorura: Stuhi mendimesh, kodim i argumenteve n tekst, diskutim, shkrim i lir.
Struktura PNP
69
Parashikim
Lexim i detyrave t shtpis. N kt detyr nxnsit japin qndrimin e tyre se si e
kuptojn idealin sipas Branko Merxhanit.
Stuhi mendimesh: Cili sht funksioni i shprehjes s Chamberlainit Kultura sht krijesa
e LVIZJES S LIR T IDEVE. Fitimi q u realizua me palln sht shum i pakt.
Lufta e vrtet sht lufta pr iderat
Ndrtim njohurish: Kodimi i argumenteve n tekst.
Nxnsit jan njohur dhe familjarizuar me tekstin, por gjat ksaj ore ata do t bjn nj
rilexim t tij duke e koduar at sipas pyetjeve q shkruan msuesja n tabel dhe shenjs
prkatse t dhn nga msuesja pr do pyetje.
- Cila sht pyetja kryesore q bhet n kt shkrim?
Pyetje
- far prgjigje ofron?
Prgjigje
Argumente
Prova
Mungesat
Fakte
Fjal t
ngarkuara
- far argumentesh jepen n mbshtetje t ksaj prgjigjeje?

- far provash jepen n mbshtetje t do argumenti?
- far arsyesh ose faktesh ose argumentesh lihen pa thn-pra mungojn -q mund
t kishin mbshtetur nj prgjigje t kundrt pr kt arsye?
- Cilat fakte duhet ti pranojm pa diskutim?
- far fjalsh t ngarkuara prdoren, cilat fjal prmbajn paragjykime?
- Duke marr parasysh t gjitha kto arsyet a i justifikojn konkluzionet e nxjerra?
Lihen nxnsit t rilexojn tekstin dhe t punojn me pyetjet n dyshe.

Pyetje: Mir, po sht Ideali?
Prgjigje: Ideali sht nj gj misterioze, q gjendet kurdoher jasht lnds dhe interesit...
Ideali sht nj realitet, i cili i prket bots pozitive.
Pr kt Ideali nuk sht vese shoqria vet. Ideali sht pjell e Shoqris.
Argumenti 1. T gjitha definicionet pr idealin sot nuk i kan rezistuar kohs. (Shih te
teksti mendimet pr idealin q nga Platoni e ktej).
Prova 1. Sociologjia i hodhi posht dhe i thrrmoi interpretimet filozofike dhe provoi se
ideali sht nj realitet, i cili i prket bots pozitive.
Pas definisionit positivist, pra, t ksaj shknce, Ideali sht ajo jet q rrojn Shoqrit
n epokat e krizs s tyre, domethn kur mardhniet midis individvet, aksiomet dhe
reaksionet gjnden n t zier e sipr.
Argumenti 2. Jeta individuale sht e zonja t siguroj vetm mirrojtjen materiale.
Lumtria shpirtrore mbetet e pa-realizuar.
70
PROVA 2. Individt q jan prej natyre partikularist dhe egoist, vetm kur hidhen
brenda n trazirn dhe n t zierit e jets shoqrore, pa q ta kuptojn mir mir
vrtiten jasht qarkut t ngusht dhe barbar t natyrs s tyre. Fitojn Ideale. Bhen
altruist...
Individt vetm n aste t jashtzakonshme t jets kombtare e kuptojn ekzistencn e
padukshme t jets shoqrore.
Tre pikat n vazhdim plotsohen n varsi t prgjigjeve t nxnsve (M, F dhe FN)
Kalohet te pika e fundit. Listohen konkluzionet e autorit:
- T Rinj, q brithni si hiera t heshtura brnda n nostalgjirat e shpresavet t humbura!
Njerz, q shpirtrat tuaja bredhin si vurkolleq brnda n errsirn e dshprimit! Hidhuni
me guxim e sakrific brnda n valn e trubulluar t jets shoqrore!...
- Triumfi i Idealit sht prova m e mir e vitalitetit shoqror t nj populli.
-Ideali njerin q sht prej natyre partikularist dhe egoist e ndron n nj Vetmohonjs
guximtar, n nj Altruist.
- Ideali krijon nga krijesa e ndyr e fuqive natyrale, sipas fjals s Schiller-it, njerin e
esthetiks, njerin artist.
- Ideali ndrit shpirtin, shprndan shpres dhe ngushllim n zmrat, t dshpruarin e
mban t lidhur n jet, n iden e shptimit, n lindjen e ringjalljes.
- Si mjer ata popuj q nuk kan Ideal. N faqjen e par t krizs, n fryjtjen e par t
rebeshit, q jan kaq t bollta, kaq t kokllavitura dhe, kaq t pa-pritura n jetn e sotme
t popujve, do t shkrijn, pa patur koh t pshertijn, si nj Pallat prej karte. Si mjer ai
grusht njerzish, q adhuron tre Perndira nn nj qiell!...etj
Diskutohet mbi konkluzionet e autorit.
Prforcim:
Pasi u shqyrtuan idet e autorit msuesi fton nxnsit n nj t menduar kritik mbi esen
duke ngritur pyetjen: A jeni ju dakord me t gjitha argumentet dhe konkluzionet e autorit?
Shkruani pr 10 minuta nj kundrargument ndaj ktij shkrimi duke prfshir arsyet dhe
provat q mbshtesin kt kundrargument.
Detyr shtpie
Pika 3. Ndajeni tekstin n hyrje, zhvillim, mbyllje.
Pika 4. Shkruani n mnyr t prmbledhur hyrjen e eses.
Pika 8. Gjeni fjalt e huaja n tekst dhe zvendsojini me fjal shqipe.
71
4.3 Biblioteka e Babelit, Borges

T lexoj tekstin dhe ta parafrazoj at;
T dalloj qndrimet dhe opinionet e Borgesit pr temn q trajton;
T analizoj qndrimet e autorit;
T analizoj prfundimet e autorit duke i pasuruar me prvojn personale.
Struktura PNP
Shpjegoni se far simbolizon pr ju Biblioteka e Babelit?
T vzhguarit
Figura n foto sht marr nga ilustrimi origjinal q Borgesi i ka br rrfimit t vet.
Shpjegoni detajet e prshkrimit t Borgesit nprmjet fotografis.
A e dini se emri hebraisht i Babilonis sht Babel. Kulla e madhe e Babilonit, q, sipas
Bibls, u ngrit shum lart me synimin pr t arritur qiellin; por Zoti e ndrpreu lartsimin
e saj dhe i dnoi njerzit pr shkak t mendjemadhsis s tyre.
Ndrtim njohurish: Grupet e ekspertve.
sht e kshillueshme q nxnsit t jen porositur pr ta lexuar tekstin n shtpi dhe t
jen lajmruar q kjo or do t realizohet me grupe ekspertsh.
Hapi i par
Ndahet klasa n grupe ekspertsh sipas shtjeve t mposhtme:
1-Njshat: Pyetjen 3 dhe 4 n tekst.
Prshkruani universin fizik sipas Borgesit.
Diskutoni nse i prgjigjet universit t vrtet, pr aq sa e njohim, ky mikrounivers q
prshkruan shkrimtari. Ilustrojeni me shembuj.
2-Dyshat: Pyetjen 9 n tekst.
Prshkruani shndrrimin e individit nga qenie e prkohshme n qenie t prjetshme. E
gjeni me vend kt qndrim t shkrimtarit? Argumentoni prgjigjen tuaj.
3-Treshat: Pyetjen: 12 n tekst.
Shpjegoni se si sht e ndrtuar Biblioteka, sipas autorit.
4-Katrat: Pyetjet 19 dhe 20 n tekst.
Prshkruani inkuizitort n rolin e tyre drejt njohjes.
Si mund t gjenden librat e mueshm? Ilustrojeni kt nprmjet dy ilustrimeve q sjell
autori.
72
Pasi ekspertt diskutojn me njri tjetrin pr shtjet q iu jan ngarkuar kthehen n grupet baz
ku do t shpjegojn pr grupin pjesn q iu sht caktuar. Msuesi vzhgon punn e grupeve.
Hapi i dyt
Pun e pavarur n grupe
Grupi i par: Pyetja 5 dhe 6.
Gjeni n tekst frazn q deklaron se nj pjes e njerzve mendon se universi sht i
fundm.
Evidentoni n tekst frazn ku shkrimtari deklaron se ai sht i mendimit se universi sht
i pafundm.
Grupi i dyt: Pyetje 10
Shkruani qndrimin e idealistve dhe mistikve mbi universin:
Grupi i tret: Pyetja 11
Komentoni shprehjen: Biblioteka sht nj sfer, qendra e prpikt e s cils sht
cilido gjashtkndsh dhe perimetri i s cils sht i paevitueshm.
Grupi i katrt: Pyetja 13
Zbrtheni realitetin dhe simbolikn e shprehjes Kur u njoftua se Biblioteka prmbante t
gjith librat, reagimi i par qe nj gzim pa kufi.
Hapi i tret
Komentim dhe diskutim i ideve t tekstit. Msuesja shtron pr diskutim pyetjet:
Pyetja 7. Pse udhton Borgesi? Po njeriu, n prgjithsi?
Pyetja 15. Komentoni absurdin e vrtetsis s shprehjes: Universi sht i prligjur,
befas universi u b i prputhshm me gjersin dhe gjatsin e shpress njerzore.
Pyetja 17. Komentoni anarkin e njerzimit, teksa ndriohet nga drita e gabuar.
Pyetja 18. Kundrshtoni tezn se Njerzimi mund t zbuloj themelet e tij: prejardhjen e
Biblioteks dhe t kohs.
Prforcim: Komentohen prfundimet e eses me t gjith klasn.
- Biblioteka sht kaq e pafundme, sa fardo paksimi prej duarsh njerzore del se sht
vetm nj cikrrim.
- Cilido libr sht i vetm e i pazvendsueshm
Detyr shtpie
Pyetja 22. Zbrtheni thelbin etik t qndrimit t Borgesit: Un guxoj t them se
pasojat e grabitjeve t kryera nga Dliruesit jan ekzagjeruar nga tmerri q vet ata,
fanatikt, e kishin frymzuar.
73
Kreu V Teksti poetik

5.1 Si lule cikur n kalim nga plori
Ora e par
T lexoj poezin me intonacionin q krkon lloji i saj;
T prcaktoj personazhet t cilt jan br objekt i ligjrimit poetik t Katulit;
T asimiloj konceptin tekst poetik;
T diskutoj mbi foton n tekst.
Metodat e prdorura: Stuhi mendimesh, Lexim i drejtuar, Pema e mendjes,

Prmbledhje e strukturuar.
PARASHIKIM
Shkruhet n tabel titulli i poezis: Si lule cikur n kalim nga plori.
Stuhi mendimesh
Si e kuptoni titullin e poezis? Si mendoni cila sht tematika e saj?
Sqarohet titulli i cili sht i ndrtuar mbi nj krahasim: Si lule e prer nga thika e parmends.
Cila mund t jet kjo lule?
Idet m interesante t nxnsve shkruhen n tabel.
Ndrtim njohurish: Lexim i drejtuar
Hapi i par
Ftohen nxnsit n leximin e poezis bukur dhe n zbulimin me kujdes t tems dhe ides
q ajo sjell.
Po tani a e zbuluat se cila sht lulja e cikur n kalim nga plori?
Model: sht pikrisht dashuria e vdekur e poetit. Ajo nuk vdiq rastsisht por ai u lodh
nga sjelljet e pahijshme dhe nga moskthimi me t njjtn dashuri nga e dashura e tij.
N titull shohim dhimbjen e poetit pr zbehjen e ksaj dashurie, shohim lodhjen e tij dhe
brengn q e shoqron megjithse dashuria tashm ka mbaruar.
Sqarohen fjalt pr t cilat nxnsit mund t ken pyetje si dhe emrtimet e vendeve.
Hapi i dyt
Katuli dhe krijimtaria e tij poetike
Lexim dhe prmbledhje n dyshe.
Ndahen dyshet dhe asimilojn s bashku materialin teorik mbi jetn dhe veprn e Katulit.
N fund mbyllet me nj Pem mendjeje n tabel.
74
Katuli
Jeta
Vepra
Jetoi midis viteve 84 dhe 54. p.e.s.
Poezia e tij pasqyron jetn si n nj ditar

lirik n t gjitha pamjet e saj.
Lindi n Verona t Italis n nj familje

fisnike.
U ndikua nga Poett e lasht melik e

jambik si dhe nga ata aleksandrin.
Ishte njeri i qejfit dhe jeta t ciln ai e

pasqyron n poezi pasqyron dhe
mnyrn e jets s bashkkohsve t tij
Temat kryesore t poezis s Katulit jan:
Dy ngjarjet m t rndsishme n jetn

e Katulit jan dashuria pr Lesbian dhe
vdekja e vllait.
Idhulli q ushqen lirikn e dashuris s

Katulit sht e dashura e tij, Lesbia.
Poezia e Katulit sht nj shembull i

shklqyer ku poeti dhe njeriu prbjn
nj trsi t vetme.
Poezia e Katulit ka nj mori shum t

pasur personazhesh nga jeta reale, miq dhe
armiq t poetit.
dashuria dhe miqsia, letrsia dhe politika.
Hapi i tret
Diskutim i fotos n libr. Foto Katuli, Lesbia dhe shokt
Vshtroni skicn n foto dhe identifikoni personazhet q jan t njohur pr ju.
Duke iu referuar dijeve tuaja, thoni vendin dhe kohn kur ka ndodhur ky takim.
Prshkruani mjedisin, veshjet e personazheve, psikologjit e tyre dhe thoni si sht
reflektuar Roma e lasht aty.
Si mendoni, pr far jan duke debatuar personazhet n foto.
Mendoni nj titull pr foton.
Hapi i katrt
Prmbledhje e strukturuar nga msuesja pr tekstin poetik.
Prforcim
Kujt i drejtohet Katuli n kt poezi? Prmblidheni fjaln e tij drejtuar shokve n tri
fjali, duke u mbshtetur n informacionin thelbsor q na jep poezia.
Detyr shtpie
Pyetja 4. Me ndihmn e nj harte prcaktoni hapsirn imagjinare t udhtimit t Katulit
me miqt e tij. do t thot pr ju t ndrmarrsh nj udhtim n shoqrin e dy miqve?
75
Ora e dyt
T komentoj poezin duke dalluar ironin dhe sarkazmn e poetit n shprehjen e

kuptimeve;
T evidentoj informacionin historik, social, politik, psikologjik q mbart poezia;
T prcaktoj temn motivet dhe mesazhin e poezis;
T prshkruaj ndjenjat e poetit n kt poezi.
Metodat e prdorura: Stuhi mendimesh, hetim i prbashkt, pun n grupe.

Struktura PNP
Kontroll dhe diskutim i detyrs s shtpis.

Harta e udhtimit imagjinar t poetit si dhe diskutimi mbi nj udhtim n shoqrin e
miqve do t krijoj atmosfer pr komentin e poezis n klas.
Si mendoni ju, vrtet shokt e tij, Aureli dhe Fluri, ishin aq miq besnik, sa ta ndiqnin
poetin n t gjitha vendet q ai prmend, me dshirn dhe knaqsin q t jep udhtimi
me nj mik t mir? Si do ti deshifronit ju kuptimet e fjalve t tij drejtuar miqve?
Ndrtim njohurish: Hetim i prbashkt.
Shkruhen n tabel shtjet pr diskutim:

-N nj lexim m t thell t poezis ne kuptojm se n fakt, udhtimi q Katuli i
referohet sht rrugtimi i jets. Shpjegoni rolin e miqve, oqeanit etj. pr t dhn
tatpjetat e jets.
-Komentoni vargjet e mposhtme mes s vrtets dhe ironis:
Ju q m jeni shok ndr t gjitha sa t kqija zotat m caktuan...
I gjith konkluzioni i ktij hetimi sht q t kuptohet ironia dhe sarkazma e prdorur nga
poeti, t kuptohet nnteksti dhe mnyra jo e drejtprdrejt q ai zgjedh pr t prcjell
mesazhin e tij. Ata nuk jan aq shok t mir dhe ndaj ai zgjedh pikrisht ata t cilt
erdhn si ndrmjets pr pajtim, pr ti prcjell kt mesazh t vrazhd dhe fyes t
dashurs s tij t pabes sepse kjo mund t jet detyra q ata mund t bjn m mir nga
gjithka.
- Poeti sht i vetdijshm pr fjalt e rnda q do t prdor teksa i referohet ish t
dashurs s vet. Argumentoni qndrimin e tij.
- N form shprehen fjalt drejtuar Lesbias? Dalloni mllefin n kt urim t poetit.
Konkluzioni i ktij hetimi sht se autori e bn t qart q do t thot disa fjal pak t
rnda pr veshin e lexuesit por ky qndrim i tij argumentohet me mllefin, zhgnjimet dhe
pabesit e njpasnjshme t saj kundrejt dashuris s vrtet t tij.
Ai uron dhe urimi i tij jepet i prmbysur dallohet ktu prsri ironia deri n sarkazm e
poetit t zhgnjyer kundrejt t dashurs s tij dhe fjalori i tij i vrazhd e thekson m
shum sarkazmn e hidhur q buron nga hidhrimi i shpirtit t tij.
76
Ndahet klasa n grupe

Grupi i par: Pyetja 7
Duke u mbshtetur n njohurit tuaja historike dhe duke prdorur burime t tjera
informacioni, thoni pse autori i ka cilsuar si vijon vendet, popujt dhe individt e mposhtm:
a. Arabt e shthurur: Arabt kishin namin si njerz t dhn pas qejfeve. Arabia, pjesa e
saj mesdhetare, ishte vendi i parfumeve.
b. Nili shtatgojsh: Delta e Nilit prbhet prej shtat rremash.
c. Alpet e larta: Madhshtia e tyre lartsia e pamat.
d. Qesari i Madh: I njohur pr madhshtin e tij si strateg dhe udhheqs.
e. Reni Galik: Prkatsia territoriale e lumit t Renit i cili prshkruan territore galike.
f. Britant e llahtart: Britant quhen t "llahtart" sepse kishin zakon t bnin tatuazhe
n blu, q t dukeshin sa m t frikshm pr armiqt.
Grupi i dyt: Pyetja 11
Shkruani nj pesvargsh pr Lesbian duke u mbshtetur n prshkrimet e poetit.

Grupi i tret: Pyetja 13
Cili sht kontrasti q krijojn vargjet e mposhtme me gjith poezin dhe si sht krijuar
ky kontrast:
Ra dashuria ime, ra prtok
si lule cikur n kalim nga plori
buz livadhit.
sht pjesa e fundit e poezis. Nxnsit do t dallojn se ktu poeti bhet i but i trisht lirik,
pa ironi dhe sarkazm i drejtprdrejt n shprehjen e ndjenjave. Atij i dhimbset dashuria t
ciln e shpirtzon e konkretizon me prfytyrimet q krijon me krahasimin si nj lule e
prmbysur e prer nga parmenda. Kjo pjes e poezis sht n kontrast me dy pjest e tjera.
Grupi i katrt: Pyetja 15
Prshkruani gjendjen shpirtrore t poetit n kt poezi n kuadrin e reflektimit mbi jetn

q Katuli sht duke br.
N fund t komentimit t poezis prcaktohen dhe shkruhen n tabel tema, motivet dhe
mesazhi i poezis.
Prforcim
Diskutim n klas pyetja 18.

A keni dgjuar pr poet t tjer n vargjet e t cilve mbizotron nj emr femre? Thoni
disa prej tyre dhe diskutoni mbi vargjet qe i ka kushtuar secili t dashurs s prjetshme.
Sugjerim: Dante Aligeri, Petrarka, Zef Serembe.
Detyr shtpie: Pyetja 14. Komentoni dashurin e poetit ndrmjet t vrtets, jets dhe
friks ndaj saj.
77
Gjergj Fishta, Metamorfoza

Ora e par
T lexoj poezin me intonacionin q krkon lloji i poezis satirike duke krijuar

efektet e dshiruara n klas;
T dalloj se poezia sht shkruar me an t logjiks s prmbysur duke vn

veten n vend t kundrshtarit;
T zbuloj kuptimshmrin e poezis Metamorphozis;
T bj pyetje mbi paqartsit gjuhsore dhe t prdor fjalorin pr ti shpjeguar ato;
T reflektoj mbi poezin;
T komentoj idet q prcjell piktura n libr n kuadrin e shndrrimit.
Metodat e prdorura: Stuhi mendimesh, prmbledhje e strukturuar, lexim prmbledhje

n dyshe, pyetje prgjigje me t gjith klasn, ditar dypjessh.
Struktura PNP
Shkruhet n tabel titulli i poezis. Cilat jan idet q ju zgjon nj titull i till? Si
mendoni far shndrrimi do t ndodh n kt poezi?
Shkruhen idet e nxnsve n tabel.
Pastaj ilustrohet me kto vargje nga poezia:
T'a dij Shqypnija
Pr, e sheklli mbar
Se m mbas sodit
U' s'jam Shqyptar.
Ripyeten nxnsit nse tani e kan t qart shndrrimin q pritet t ndodh.

Ndrtim njohurish
Hapi i par
Msuesja bn nj prmbledhje t strukturuar t mnyrs s ndrtimit t ksaj poezie

satirike dhe zgjedhjen e autorit pr t shkruar poezin nga kndvshtrimi i kundrshtarit.
Hapi i dyt
Lexohet poezia nga disa nxns.

U krkohet nxnsve t shprehin me goj efektin q iu shkaktoi dgjimi i ksaj poezie.
Pyeten nxnsit nse e kuptuan se kjo poezi sht shkruar me metodn e logjiks s
prmbysur.
78
U krkohet nxnsve t tregojn me fjalt e tyre prse bn fjal poezia dhe t diskutojn
mbi problemet q e shqetsojn ndrgjegjen e poetit.
Nxnsit dallojn apostrofin n strofn e par dhe diskutojn se si e ndihmon ai shprehjen
e shqetsimit t poetit dhe ndarjen e ktij shqetsimi me t tjert.
Ndalohet te fjalori dhe shpjegimi i fjalve dhe shprehjeve pr t cilat nxnsit kan pyetje.
Hapi i tret
Lexim prmbledhje n dyshe i materialit teorik n tekst:
Logjika paradoksale si rrnim i logjiks s natyrshme
Nxnsit lexojn materialin teorik n dyshe. (Metoda lexim n dyshe konsiston n t

punuarit e materialit teorik nga dy nxns s bashku. Nj nxns lexon paragrafin e par
dhe pastaj do t bj nj prmbledhje t tij sipas shembullit t punuar nga msuesja.
Pastaj Shoku i banks do ti bj dy ose m shum pyetje pr paragrafin t cilave ai duhet
tu prgjigjet. Gjat leximit shkmbehen rolet. Msuesja gjat gjith kohs vzhgon dhe
jep sugjerime nse sht nevoja.)
Hapi i katrt
T vzhguarit.
Diskutim komentim i pikturs n libr.
Shikoni me kujdes pikturn n foto.
Duke u nisur nga titulli, identifikoni personazhin n foto. A sht i ngjashm ai

me shkrimtarin e Faustit. Thoni pse po, pse jo.
Cili sht shndrrimi q po ndodh n shoqri. Identifikoni ironin dhe sarkazmn

n piktur.
Po n trurin e Gtes, far sht duke ndodhur?
A mund t themi se pr nga angazhimi social, vepra e Fishts ka ngjashmri me

veprn e Gtes?
Identifikoni fragmente nga poezia Metamorphozis e Gjergj Fishts, t cilat

mund t ilustrohen nprmjet pikturs n foto.
Thoni n mnyr t argumentuar nse ju plqen piktura ose jo.
Prforcim: Ditar dypjessh
Cilat jan vargjet q t bn m shum prshtypje? Pse?

Vargjet
Komenti
Detyr shtpie
Pyetja 12. Ndaj poezin n pjes kuptimore dhe parafrazo seciln prej tyre duke ruajtur linjn
fishtjane t t menduarit si dhe duke ruajtur kndvshtrimin ironik dhe sarkazmatik t
poezis.
79
Pjesa e par: Hyrja e poems. Heroi i poezis shpalos se ai deri dje ka menduar pr atdhe e
pr Shqipni dhe ka pritur fardo ndshkimi pr t. Qe besa or burra,...... far do ndshkimi
Pjesa e dyt. Ai shpall se do t ndryshoj se e ka ln trimnia dhe sepse kujdesi pr geg e
tosk atij i ka rrjedhun si hut n prosk. Por tash ta dini Ttan rreth e ark....... A me pas
ndejun Tue tredhun qen
Pjesa e tret: Ai shprehet se sht br pishman q ka menduar kaq gjat pr Shqipnin
sepse nse ai do ishte kujtuar t ndryshonte m par ai do t ishte majmun si majmet
ngjala si ata t cilt pr dhen e t parve su bje ndrmend por e kan sopatn n mjalt.
Ai mohon gjuhn atdheun, fisin, figurat historike madje do ti mohoj sa her q do ti
duhet n emr t barkut t tij. Kjo sht dhe pjesa m e gjat kur ai jep gjith prfitimet
q do i vijn nga ky ndryshim..
Ehu! Tkishe shkue Pak ma kadal,..... Me sa druen halen Se i there nperpeq...deri n fund
Koment Metamorphozis
Ora e dyt
Nxnsi t jet i aft:
T komentoj poezin duke dalluar:

a. Shkaqet e mefamorfozs s heroit;
b. Gjendjen n t ciln jetonin shqiptart e vrtet n kontrast me ata t
shndrruarit ironin dhe sarkazmn e poetit;
Duke argumentuar:
a. Shkaqet e ktij shndrrimi;
b. Arsyet pse Fishta identifikohet me ata q ai bn objekt t satirs s tij;
T dalloj temn dhe motivet e poezis;
T dalloj kontekstin historik t poezis;
T prshkruaj gjendjen shpirtrore t poetit, por edhe t vetn si lexues pas

analizs s poezis.
Metodat e prdorura: Stuhi mendimesh, Pyet srish, Pun n grupe, Diskutim.

Cilat jan shkaqet e metamorfozs s heroit. Pse ai zgjedh me vetdije t ndryshoj

mnyrn e t vepruarit dhe t menduarit?
Mendimet e nxnsve nxiten t jen t ilustruara me vargje.
Listohen mendimet e nxnsve n tabel.
80
Ndrtim njohurish
Hapi i par
Kalohet te komenti i poezis duke prdorur metodn Pyet srish:

Caktohen vargjet q do t lexohen. Njri nxns lexon vargjet. Nj nxns tjetr bn
pyetje pr vargjet dhe partneri q lexoi duhet tu prgjigjet atyre. T dy duhet t bien
dakord pr prgjigjet m t prshtatshme.
Pastaj ndrrohen rolet. Tani partneri q bri pyetjet lexon me z t lart vargjet dhe tjetri
do t bj pyetje si m lart.
Ja disa modele: Vargje + pyetje + prgjigje
Qe besa or burra,
Nuk dij kah taj, Cila sht dilema q shprehet n kto vargje?
shprehin kto vargje pr situatn n t ciln ndodhej Shqipria?

Model: Dilema nse duhet t jetonte sipas parimeve t msuara gjithmon dhe t
trashguara brez pas brezi pr virtytin dhe atdhedashurin apo t zgjidhte jetn komode
q ofronte realiteti duke u vn n shrbim t interesit dhe t paras. Nj situat e cila i ka
orientuar shqiptart e thjesht pasi ata jan br dshmitar t nj situate tepr
paradoksale ku njeriu nuk di ciln an t mbaj pasi tashm nuk jan m modelet e
zakonshme t nderit virtytit dhe atdhedashuris q udhheqin njerzit.
Shpjegoni funksionin e paradoksit:
Mbasi do tthirret
Sod derri daj...
far demaskon poeti n kto vargje?

Kshtu mund t vazhdohet deri sa msuesja ta shoh t arsyeshme se nxnsit e kuptuan
thelbin e poezis.
Hapi i dyt
N kt faz t msimit punohet me t gjith klasn me pyetjet e mposhtme:

1. N gjendje jeton shqiptari i vrtet i cili jeton me mendje dhe me zemr pr
Shqiprin. Ilustrim me vargje.
2. Dalloni dhe shpjegoni ironin n fjalt e poetit drejtuar atyre q vun interesin
personal mbi Shqiprin, q n kurriz t saj u majmn si njala.
3. U krkohet nxnsve t dallojn vetn e ndrtimit t ligjrimit poetik.
Nxnsit do t dallojn se sht veta e par.
Pyeten nxnsit se cila mund t jet arsyeja e prdorimit t vets s par.
Nxnsit do t dallojn se autori prdor ironin, pra ne do t kuptojm t kundrtn e asaj q
ai pohon ose m sakt autori pohon se do t ndryshoj pr ato arsye q nxnsit gjetn n
poezi por ata do t dallojn se n t vrtet autori demaskon t gjith ata q kan zgjedhur
kt mnyr jetese. E gjith poezia do t lexohet dhe kuptohet duke deshifruar ironin.
-Prcaktohen tema dhe motivet e poezis.
Tema: Atdhetare
81
Motivet: Motivi atdhedashuris, i dhembjes pr gjendjen n t ciln ndodhet atdheu, i

urrejtjes pr indiferentt e ksaj gjendjeje, i urrejtjes pr shkaktart e ksaj gjendjeje, etj.
Hapi i tret
Pun n grupe
Grupi i par: Pyetjet 13 ,14,15
Metamorfoza shkon deri n mohim t identitetit. Ilustroni me vargje. Cilt shqiptar

demaskohen n kto vargje? far sht m e rndsishme se identiteti pr kta njerz?
Nxnsit do t dallojn vargjet ku mohet Shqipria dhe identiteti dhe do t diskutojn
arsyet e ktij mohimi.
Mthirrni si tdoni,
Ta dij Shqypnija
U tham: Urdhno!
Pra e sheklli mbar,
Z u l u ma njitni...
Se ma mbas sodit
Shqyptr, por, jo.
Uu sjam Shqyptar,
Etj.
.
Vini re se nga vargu n varg ironia bhet m e fuqishme dhe sarkazma mbizotruese.
Cilat jan mohimet m t rnda q bn heroi i ksaj poezie. N emr t kujt i bn ai kto
mohime? Ilustroni me vargje nga poezia.
Mohimi i identitetit
Mthirrni si tdoni,
U tham: Urdhno!
Z u l u ma njitni...
Shqyptr, por, jo.
Mohimi i gjuhs
Perse ve shqypja
Do fol nShqypni
(Si duen me thanun
Nji pal zotni),
Mohimi i historis
Luftt e Kastriotit
E tDukagjinit
Un kam me i mbajtun
Per dokrra hinit
Grupi i dyt: Pyetja 16. Prshkruaj jetn e re n metamorfoz t heroit duke prdorur
fjal dhe shprehje t Fishts.
Heroi i ksaj poezie pasi vendosi t shndrrohet dhe t mohoj identitetin e tij mendon se do
t bj nj jet si kjo q do t prshkruajm m posht duke u nisur nga modeli q ai ka par
n jetn e prditshme te ata njerz t cilt kan mohuar Shqiprin dhe nuk kan br asgj
pr t por prkundrazi e kan shfrytzuar pr interesat e tyre. Ai do ta ket spatn n mjalt
dhe barkun plot. N emr t ktij barku ai do ti bj temenara cilitdo pushtuesi dhe do t
flas cilndo gjuh q do ti ngop barkun. T gjitha punt do ti ecin fill madje murrizi atij
do ti qes trndafila. Nj jet e re do t filloj me kuletn e nxeht e cila do ti hap t gjitha
82
portat. Madje ai shpall se n emr t ktyre prfitimeve do t shkel n rrafsht t

shqiptarve
Grupi i tret: Pyetja 18. Dallo t gjith protagonistt e ksaj satire duke ilustruar me
vargje nga satira.
1. Ata t cilt e kan harruar atdheun
E per dhe ttParvet

Su bjen nder mend
Me sa per kpurdha
Qi bijn ndervend
2. Ata t cilt mohojn atdheun
Prandej, mbas sodit,

Kur tmlederdisin
Un kam me shndrrue
Sa here tdue fisin.
3. Ata t cilt mohojn gjuhn
4. Ata t cilt mohojn figurat e shquara
Per mue jan baras
Sot per mue Leka
Si buk si pane,
E Skanderbeu
Jan Palok Cuca
E jaho Begu
5. Ata t cilt nuk duan tja din pr mbarvajtjen e Shqipris
Ma skan me i qitun
Zavall un kres
Per krena tvendit
As per tpar tfes;
6. Ata t cilt shtrydhin e shtypin kt vend

Kemi me shkelun
Mbi rrafsht tShqyptarvet
Prforcim
Diskutim. Pse sht e dhimbshme q kjo poezi sht aktuale edhe sot?
Cili sht konteksti historik i ksaj poezie? A mund t vendoset kjo poezi n kontekste t
tjera historike t Shqipris duke qen po aq aktuale n mesazhet q prcjell?
Cilat jan mesazhet q prcjell poezia tek t gjith shqiptart.
Nxnsit formulojn mesazhet e tyre dhe mesazhet m t arrira shkruhen n tabel.
Detyr shtpie
Pyetjet 21, 22. Prshkruani gjendjen shpirtrore t Fishts mes mllefit, prbuzjes,
dhimbjes dhe dashuris pr Shqiprin.
Argumentoni pse Fishta n kt satir e prfshin lexuesin n mnyr vepruese, si t

bashkpranishm n bised dhe aktiv n marrjen e mesazheve. Dalloni mjetet gjuhsore
me t cilat Fishta e realizon kt bashkveprim.
83
-Poezia sht ndrtuar n vetn e par dhe protagonist gjith kohn e vetrrfimit i
drejtohet lexuesit sikur e ka t bashkpranishm n bashkbisedim.
Por tash ta dini
E dij se kini
Ttan rreth e ark,
Ju tgjith me msha
E se me mrhirrun
Ma skini mrhirrun
Ma skini vlla;
Mjete gjuhsore: Premrat vetor t vets s dyt shums, (ju), trajtat e shkurtra t vets s dyt,
(ta,) koha dhe veta e foljeve, e tashme veta e dyt, vetrrfimi i heroit n vetn e par, apostrofat etj.
Ora e tret
T thelloj dijet mbi figurat letrare t satirs, paradoksit dhe inversionit.
T dalloj mjetet gjuhsore me ann e t cilave Fishta realizon demaskimin e

fuqishm satirik t tij dhe t shpjegoj funksionin e tyre n poezin satirike.
T dalloj veorit metrike dhe stilistike t poezis.
Metodat e prdorura: Prmbledhje e strukturuar, Pun n grupe, Plotsim i tabels.

Struktura PNP
Parashikim

Njihen nxnsit me temn dhe objektivat. Vilen mendimet e nxnsve pr satirn si lloj i
poezis si dhe pr figurn e paradoksit dhe inversionet si figura t shpeshta t ksaj lloj poezie.
U krkohet nxnsve t gjurmojn n poezi shprehje ironike dhe sarkazmatike t poetit.
Shembull: Prse ishe majun,
Si majet njala,
E punue mkishte
Kuleta e fjala;
Ose
Ata, eh tpaa!
Kan spaten nmjalt (N mnyr t hiperbolizuar jepet prfitimi i tyre n
kurriz t atdheut i cili jeton n gjendje t mjeruar. )
84
N kt mnyr nxnsit do t sjellin vargjet m pikante t poezis duke argumentuar

funksionin e ironis dhe sarkazms si mjete t fuqishme demaskuese.
Ndrtim njohurish
Prmbledhje e strukturuar nga msuesja pr temn.

Gjat realizimit t ksaj ore msimore nxnsit do t punojn me analizn e stilit t
Fishts n kt poezi. Punohet me ushtrimet n libr.
Grupi i par: Pyetja 1. N cilin dialekt sht shkruar satira? Evidentoni disa veori
gjuhsore t ktij dialekti q vrehen tek ligjrimi poetik i Fishts. Si mendoni, a i jep
vlera t reja artistike ky prdorim poezis.
Grupi i dyt: Pyetja 2. Me lloj vargu dhe rime sht shkruar poezia? Si realizohet ritmi i saj?
Vargu jambik. Rimat jan t ndryshme ABAB, t puthura, asonanca, konsonanca etj.
Ritmi realizohet nga rimat, inversionet, enumeracionet.
Nxnsit japin shembuj pr do rast.
Grupi i tret: Pyetja 3. funksion merr prsritja e disa fjalve dhe shprehjeve n
poezi? Dallojini ato dhe shpjegoni prforcimin e kuptimit.
Prse ishe majun, Si majet njala, E punue mkishte Kuleta e fjala;

Kan spaten nmjalt.....Per atme barkun,
O barku i em,.Kuleten xet
Nuk jam Shqyptar....O barku i em,
T gjitha kto shprehje prforcojn ironin dhe sarkazmn e poezis.
Grupi i katrt: Pyetja 4. Gjeni barbarizmat dhe arkaizmat q Fishta ka prdorur tek
Metamorphozis. Zbrtheni kuptimin e tyre dhe qllimin e prdorimit sipas mendimit tuaj.

Plotsohet tabela e gjuhs dhe e stilit.
Gjuha dhe mnyra e zgjedhjes s fjalve jan mjetet m pikante pr t realizuar qllimin
n nj poezi satirike. Hetoni n poezin e Fishts fjal, shprehje si dhe ndrtime
sintaksore q plotsojn dhe realizojn funksionin ironik e satirik t poezis.
Shprehje frazeologjike
Paradokse
Inversione
mka hi Sod lepri nbark; Masht ba shtup zemra; A me pas

ndejun; Tue tredhun qen; Me tjerr ktu fjal; Kan spaten
nmjalt;
ta mbaj Un shtatin nuj; Un kam me i mbajtun; Per dokrra hinit
me i qitun Zavall un kres; Tjet dreq me bryna; Ska pr
tngran palla etj.
Mbasi do tthirret Sod derri daj...
Me anmiq tShqypnis, Un pa u frigue, Mjaft jam, i mjeri,
Kacagjelue
etj
85
Ironi
Enumeracion
E punue mkishte, Kuletae fjala; Porsi njatyne, Qi ndej

nShqypni,
Kujtojn se gjinden ShinAustrali; etj.
Nuk kam kund atmeAs, fis as vlla. Fisk am ma tfortin E vlla
bujarin,
Per atme barkun, Per erz kam arin
Analizohet roli i tyre n funksionin ironik t poezis.

Prforcim
Shkruaj tre argumente pse kjo poezi sht satirike.

1. Protagonist i ksaj satire sht antishqiptari antiatdhetari i cili bhet me turp,
satirizohet nga Fishta pr sjelljen e tij.
2. Poeti zgjedh mjete shprehse demaskuese ironizuese, prdoret shum inversioni pr
ta br m godits vargun.
3. Poeti e ka shkruar poezin sipas logjiks s prmbysur nga pozita e atyre q
demaskohen.
Detyr shtpie
Shkruani nj ese kritike vlersuese mbi satirn Metamorphozis.
5.3 Varrimi i t vdekurve, Eliot

Ora e par
T dalloj tiparet e poezis s Eliotit;
T analizoj poemn Tok e shkret strukturn, temn, idet.
Metodat e prdorura: Stuhi mendimesh, lexim n dyshe, pema e mendjes, pun me grupe.
Struktura PNP
Parashikim
Shkruaj n tabel: TOMAS ELIOT Tok e shkret

Analizohet titulli i poems.
Kuptimi i par i fjalve varrim dhe i vdekur;

Kuptimet figurative t fjalve t msiprme mes religjionit dhe shpirtit;
Thoni kuptimin etik dhe estetik q mbart titulli Varrimi i t Vdekurve;
Si mendoni, far notash mund t transmetoj nj titull i till?
Askush nga poett bashkkohor anglez nuk e ka prcjell me nj mprehtsi dhe forc
mbreslnse ndjeshmrin e njeriut q e ka prjetuar Luftn e Par Botrore dhe q
gatitet t shkel n tokn e zbrazt e t shterpt, n nj bot pa Zot.
86
Stuhi mendimesh: Krkohen nga nxnsit sa m shum ide lidhur me thnien e

msiprme pr Eliotin dhe mnyrn e tij t t shkruarit.
Vazhdojm me msimin dhe shohim sa i jemi afruar mnyrs s tij t t shkruarit.

Ndrtim njohurish
Jeta dhe vepra e Eliotit. Lexim.

Pema e mendjes
Tomas Eliot
Temat dhe problematika
Veorit e artit t tij
Tragjizmi i ekzistencs s njeriut dhe

kriza shpirtrore e lindur n nj
qytetrim antihumanitar.
Pesimizmi i thell i shoqron veprat e

Eliotit me nj satir q prshkallzohet n
ironi.
Thuajsimi i njeriut n botn

bashkkohore
Poezit e Eliotit jan t ftohta, n to jan

prcjell ndjenjat impersonale t njerzve
Ideja e krizs s humanizmit, u shfaq n

trajtn e bots s ftoht e t pashpirt, ku
vdesin ndrrat dhe shpresat, ku shuhen
zrat e njerzve dhe dgjohen vetm
rnkimet e vdekjes s emocioneve.
Elioti nuk i liron emocionet, por u

shmanget atyre. Ai krijoi nj poezi t
depersonalizuar, n t ciln nuk gjen
imazhe t personalitetit individual.
Shpjegohen shtjet e paqarta dhe ngrihen pyetje mbi shtjet e msiprme.

Lexim n dyshe. PR T KUPTUAR POEMN TOK E SHKRET
Pas leximit t pjess ndahen nxnsit n grupe me detyrat e mposhtme:

Grupi 1. Si shfrytzohet miti n poezin e Eliotit dhe shtreszime krijon ai n poezin e tij?
Poema e Eliotit ka si karakteristik t fort mitologjizmin. Duke iu kthyer mitit, Elioti,

ashtu si Xhojsi, pikasi nj rrug pr krijimin e universaleve t ekzistencs.
Shfrytzimi i mitit, - shkruan Elioti n esen Uliksi rregulla e mitit (1923), - sht
vendosja e paraleleve ndrmjet bashkkohsis dhe lashtsis... ka nj mundsi pr ta
kontrolluar, pr ta sistemuar, pr ti dhn form dhe domethnie asaj panorame gjigante
t kotsis dhe pshtjellimit, t ciln paraqet n vetvete historia. N poem sht
shfrytzuar miti pr Gralin e shenjt, pr Adonisin dhe Ozirisin. Theksohet imazhi biblik i
toks q ka lindur n vendin e qyteteve t dikurshme, imazhin e lugins s kockave.
Grupi 2. Prshkruaj panoramn e temave dhe ideve q prshkojn poemn Tok e shkret.
N Tok e shkret kan ln gjurm gjendja shpirtrore dhe ndjenjat e njerzve q kan
prjetuar katastrofn psikologjike ku i gremisi Lufta e Par Botrore.
87
Toka e shkret i kushtohet tems s veprimeve t dshtuara dhe t pakuptimta t

turbullirs s njeriut q e shpie at paprapsueshm n vdekje. N poem jan shprehur
ide mbi degradimin e bots bashkkohore, pr shterpsin e civilizimit bashkkohor.
Mbizotrojn gjendjet apokaliptike.
Grupi 3. Cila sht struktura e poems? Parafrazo me nj fjali seciln pjes t poems
dhe nxirr nj konkluzion nga gjith tematika q trajtohet n kt poem.
Konkluzioni
Prforcim:
Pr t kuptuar nse e keni t qart gjith nivelin kuptimor t poezis, prgjigjuni
pyetjeve t mposhtme duke qarkuar alternativn e sakt:
- Fragmenti Varrimi i t vdekurve sht shkputur nga:
a. Njeriu i zbrazt;
b. Tok e shkret (1922);
c. Vrasje n katedrale;
d. Tok e shkret (1948).
88
a.
b.
c.
d.
Varrimi i t vdekurve sht:

pjesa e pest e poems Tok e shkret;
pjesa kulmore e poems;
pjesa e dyt e poems;
pjes e par e poems.
Tematika e fragmentit Varrimi i t vdekurve sht:

a. jeta si loj shahu;
b. vdekja;
c. pshtjellimet e jets;
d. vdekja e gjithkaje t gjall.
-
Pjesa i referohet muajit:

a. janar; b. mars; c. prill; a+b+c.
Togfjalshi tok e vdekur zbrthen simbolin e:

a. lugins s kockave t thara; b. Hadin; c. jetn e zbrazt; d. tokn e
shkret.
Rrfimtari n tekst sht:

a. Tomas Eliot; b. Zonja Eliot; c. ne d. nuk ka rrfimtar t prcaktuar teksti.
Kush sht Maria?:

a. Shn Mria, b. Maria Larisch; c. nj grua e thjesht, po dhe kristiane, d.
a+c.
Me fjalt Bir njeriu, rrfimtari n tekst ka marr atributet e:

a. Zotit, b. shkrimtarit, c. nuk rrfen m Elioti, d. nj m t madhi.
Teksa prmend ngushllimin q vjen nga zri i bulkthit, autori ka pasur

parasysh:
a. mbshtetjen e Zotit; b. humbjen e besimit tek institucionet fetare; c.

asgj;d. b+c.
-
Nprmjet vargjeve: Dhe guri i rreshkt asfare tingull uji. Ve/

Hijeja posht ktij shkmbi t kuq,... autori i
referohet:
a. Luginn e Zjarrit t Djallit, b. Tokn e shkret; c. lulzimin e jets; d. t
ardhmen pa t ardhme.
-
N vargjet: Vjet ti m fale t parin lulak pranvere;

Ata m thirrn up lulaksh. Shprehet:
a. ironi; b. satir; c. dashuri; d. absurd; e. a+b+c.
-
Madam Sosostris sht:

a. nj fallxhore; b. nj perndesh; c. nj ironi pr profetsit e rreme; d.
gruaja m e menur e Europs s fundit t shekullit XIX.
Beladona sht:
a. eliksiri i dashuris, b. helmi i jets, c. Shn Mria; d. Madam Sosostris.
Vargu Trembju vdekjes nga uji sht thirrje pr:

a. apokalipsin e s ardhmes; b. prmbytjes biblike; c. a+b; thjesht nj
kshill.
Qytet Ireal, n tekst ka kuptimin e:

a. bots s prtejme;
b. t ardhmes s qytetrimit;
c. pikpyetjet e jets;
d. sht thjesht nj lagje financiare n Londr.
Thirrja Ti! Msues hipokrit! nnkupton:

a. pakuptimsin e dijes; b. zhytjen e njeriut n budallallk; c. mrzin e
jets; d. b+c.
Kjo poezi prafron t paktn pr nga tematika me ciln nga kto poezi t
letrsis shqipe:
a. Shn Pjetri mbi mangall, Fan Noli; b. Gjuha shqype, Fishta; c.
Krishtlindje n Nju Jork, Ismail Kadare; d. Sikur t jesh mrzitur
shum, Dritro Agolli.
Detyr shtpie
Lexoni fragmentin Tok e shkret dhe hartoni nj fjalor me simbolet e prdorura nga
Elioti dhe me shpjegimet e tyre.
89
5.4 Krahasojm poezit Pelegrin dhe ndrr e prer

Ora e dyt
T komentoj kuptimet q prcjellin vargjet dhe figurat baz q ka zgjedhur poeti

pr t shprehur idet e tij;
T prshkruaj prjetimet e heroit lirik;
T analizoj veorit e ndrtimit t poezis, llojet e vargjeve dhe rimave, n

funksion t ndjenjave q do t prcjell autori;
T shpjegoj funksionin e figurave letrare n kt poezi;
T sintetizoj mesazhet q prcjell poezia.
Struktura: PNP
Metodat e prdorura: Praktik e udhhequr hap pas hapi, pun me grupe, pun e pavarur.
Parashikim
Shkruaj n tabel titullin e poezis dhe vllimin nga sht shkputur ajo: ndrr e prer
nga vllimi Pelegrin i vonuar
Stuhi mendimesh
ide ju sugjeron titulli i ksaj poezie? Pr far mund t flas kjo poezi? Po nse e
lidhim titullin dhe me vllimin poetik nga sht shkputur si mendoni cilat mund t jen
motivet e ksaj poezie?
Model: Nxnsit mund t sjellin shum ide pr thelbin e poezis sepse titulli sht shum
domethns. Me an t ksaj metafore shprehet nj ndrr e parealizuar e cila nse
marrim parasysh dhe vllimin poetik nga sht shkputur krijon padyshim lidhje me
ndrrat e parealizuara t nj brezi t tr, ndrrat e humbura, ndrrat e prera ashtu si dhe
marrdhniet e prera me botn etj.
Ndrtim njohurish
Lexohet poezia bukur me intonacionin e duhur duke krijuar atmosfer n klas.

Hapi i par
Me t gjith klasn ndalojm n pjesn e par t poezis. U krkohet nxnsve t

dallojn realitetin nga ndrra dhe perifrazojn me nj fjali secilin:
Realiteti: Mos vdis se ka ardhur pranvera dhe t presin punt e bujqsis.
ndrra: Ne ndrronim t bnim anije dhe t lundronim n ishujt e Havans dhe
n ishujt Belvedere.
Dallohet q n pjesn e par ndrra z vendin m t madh. Heroi lirik e ndjen se mund t
ket m tepr ndikim jetdhns shtysa pr t realizuar nj ndrr se sa punt e
prditshme...etj.
90
Hapi i dyt
U krkohet nxnsve t dallojn kujt i drejtohet lutja, ndrrs s prbashkt apo t dyve?
Listohen idet e nxnsve n tabel.
Hapi i tret
Dalloni vetn e rrfimit t heroit lirik. Nxnsit do t dallojn se heroi i drejtohet n vetn
e dyt njjs: Mos vdis, por pr ndrrat i flet n vetn e par shums NE. Pse?
Model: Poeti dhe shoku kan pasur ndrra t prbashkta jan ndrrat e nj brezi t tr.
Nse shoku vdes pa realizuar ndrrat ai do t ngelet vetm dhe ndrrat do t ngelen pa
realizuar kurr dhe pr t. Bashk me shokun do t vdes shpresa e tij.
Hapi i katrt:
Msuesja shkruan n tabel ____Kali, anija.

t prbashkt kan? Dalloni simbolikn e tyre n kt poezi.
Nxnsit___Rruga dhe udhtimi ky sht dhe simboli me t cilin vijn n kt poezi. Pra
ndrra e tyre sht nj udhtim nj hapje drejt bots. Bhet fjal pr nj brez t mbyllur.
Por ka dhe nj sugjerim tjetr: Jan mjeti q do ti onte n udhtimin e ndrruar pr t
realizuar ndrrn.
Pyetje: far ka ndodhur me kto dy mjete?
Prve se shoku po vdes dhe me kt vdekje realizimi i ndrrs s prbashkt bhet i
pamundur edhe kto dy mjete jan gati t padisponueshme t realizojn ndrrn:
Anija nuk sht ndrtuar dhe kalit i ka rn patkoi. Ai sht i kundrt me kuajt e ndrrs n
hipodrome. Ai, mjeti i udhtimit, i realizimit t ndrrs nuk i njeh m ata q ndrruan ndrrn.
Ata kan ndryshuar. Ata po e harrojn Kalin (ndrrn) dhe kali (ndrra) spo i njeh ata.
Prdoret fjala nallban. Po a mund t riparohen ndrrat? Po a mund t merren hua ndrrat?
Nse ndrrat riparohen far ndodh me to?
Tani u lihet n dor nxnsve vazhdimi i komentit.
Ndahet klasa n grupe. Shfrytzohen ushtrimet n libr pr detyra grupesh.

Grupi 1. Pyetja 10 dhe 11. Vini re antitezn q krijon pjesa e tret e poezis me pjesn e
dyt t saj. Shpjegojeni at. Argumentoni se n pjesn e tret jepet ndrra e realizuar
ndrkoh q n dy pjest e para ajo kishte mbetur vetm ndrr. Ndaloni n kuptimet q
sjell fjala sofr dhe zbutja q ka ndodhur me vajzat q dikur ishin t paarritshme t egra
ndrsa tani do t vijn n sofrn e madhe.
Grupi 2. Pyetja 12. N strofn e fundit duket sikur heroi ndrgjegjsohet se vdekja sht
e pashmangshme. Tani ai nuk i lutet m shokut thjesht t mos vdes. Dalloni se si
pasurohet kuptimisht lutja e tij tashm. Cila sht fjala q mbart peshn kuptimore t
lutjes n strofn e fundit?
Pse t mos vdes i shtrir? nnkupton kjo lutje?

Grupi 3. Pyetja 14. Si ndihet poeti nga kjo vdekje e parakohshme e shokut t tij? Pse ai i
drejtohet me fjalt: sht turp kaq shpejt t rrish e t vdessh sikur ai ta kishte vet vdekjen
91
ose shptimin n dor? Dalloni vdekjen e idealeve dhe zhgnjimin n kt poezi ku vdekja
m shum se sa fizike merr prmasat e nj vdekjeje t idealeve ndrrave dhe premtimeve.
Pse ata smund ti shihnin tashm fytyrat n pikn e vess? kuptime prcjell pika e
vess n prgjithsi dhe n kontekstin e ksaj poezie n veanti?
Grupi 4. Pyetja 17 dhe 18. Dalloni rimat, asonancat dhe kosonancat e poezis.
Grupi 5. Pyetja 19 dhe 20. Prshkruaj gjendjen shpirtrore t heroit lirik? Dalloni arsyet
e ksaj gjendjeje. Dalloni motivet dhe lajtmotivin q e prshkon at.
Grupet sqarojn shtjet q kishin detyr.

Msuesja ndjek komentin e tyre dhe sqaron paqartsit.
Pun e pavarur. Pyetja 16.
Pasi e lexuat dhe e komentuat gjith poezin nxirrni nga poezia arsyet pse ai nuk duhet t
vdes:
Mos vdis se:
Prforcim:
Sintetizo mesazhin q more nga poezia:_______________________________________

Detyr shtpie
Pyetja 21. Analizoni pasurin figurative t poezis.
Metafora
ndrr e prer
dielli ka shtruar
sofrn e madhe
u thoshe
sorkadhe;
92
Krahasime
me syt si
gota
Simbole
Kali,
anija,
sofra
Kontraste
ndrra dhe
realiteti,
Kali i
hipodromeve
Kali i ndrrs
T tjera
Enumeracion strofa e
par dhe strofa e tret.
Inversion: Mos vdis n
dhomn e heshtur i
shtrir.
etj.
Kreu VI. Fatos Arapi dhe poezia e tij

Ora e par
T prcaktoj temat dhe motivet e poezis s Fatos Arapit para dhe pas viteve 90;
T vlersoj poezin e Arapit pr risit dhe origjinalitetin e saj;
T komentoj ndjeshmrin q prcjell poezia e Fatos Arapit;
T lexoj bukur poezin Atdheu dhe t shpreh prjetimet q i krijoi ajo;
T perifrazoj poezin Atdheu duke nnvizuar ndjenjat e poetit.
Struktura: PNP
Metodat e prdorura: Stuhi mendimesh, Lexim n dyshe, Pema e mendjes, Pun e
pavarur.
Parashikim
Njihen nxnsit me temn dhe objektivat.

Stuhi mendimesh: Sot do t studiojm nj autor shqiptar Fatos Arapin i cili ka shkruar
para viteve 90 dhe pas tyre. Si mendoni ju tipare do t ket krijimtaria e tij duke u nisur
nga ky fakt. Kujtoni se ai pr nj periudh ka heshtur dhe nuk ka botuar, madje nj libr
ia kan ndaluar. Nn ciln teknik ishin t detyruar t shkruanin shkrimtart n diktatur
dhe si e deformoi kjo doktrin artin shqiptar?
Nxnsit sjellin idet e tyre t tilla si p.sh:

-N periudhn e diktaturs shum artist i humbn vlerat e tyre duke krijuar nn metodn
e Realizmit Socialist e cila e shterpzoi frymzimin artistik t artistve shqiptar. Ndoshta
veprat e Arapit t shkruara n kt periudh mund t ken kto tipare.
-Mund t kt pasur nj ideal si t gjith por m von e ka humbur at dhe kt e ka
pasqyruar n poezi.
-Poezia e tij pas viteve 90 mund t jet m e arrir sepse poeti ka qen i lir t shpreh
mendimet.
-Megjithat mendoj se poezia e tij mund t mos jet shum optimiste pasi poetit mund ti
jen vrar shum ndrra dhe shpresa etj.
Ndrtim njohurish
Hapi i par
Lexohen t dhnat e prgjithshme pr jetn dhe veprn e Arapit dhe shkruhen n tabel
disa prej titujve t veprave t tij.
Lexim n dyshe. Nxnsit punojn n dyshe materialin. Msuesja ndjek punn e dysheve.
Realizohet n tabel, Pema e mendjes:
93
Fatos Arapi
Poezia para viteve 90
Poezia pas viteve 90
"Shtigje poetike" (1962), "Vjersha dhe

poema" dhe "Drejt qindra shekujsh
shkojm" (1966).
Poezia mbrrin kuotat m t larta artistike,

duke na dhn nj bot t plotsuar me
referenca nga miti, kultura kombtare dhe
botrore.
Brenda parimeve t realizmit socialist,

poeti shpaloste besimin se Shqipria
ecte drejt nj rruge t re, t lir.
Vllimet me poezi "Ne, pikllimi i

dritave" (1993), "M vjen keq pr Jagon"
(1994), "In Tenebris" (1996), "Gloria
viktis" (1998) dhe "Me duhet nj gjysm
ndrre" (1999), plotsojn krejt iden e
"njeriut n kurthin e historis"
Vllimet e para jan tematikisht T

rrudhura kushtzuar nga rrethanat
politike t kohs.
Deprton thell n botn dhe realitetin

shqiptar.
"Ku shkoni ju statuja?" (1991) dhe
"Dafina n shi
Fatos Arapi sht ndrtiuesit dhe

emancipuesit e vargut dhe metafors .
Heroi lirik i ksaj periudhe sht i

zhgnjyer, i prndjekur nga ankthi dhe i
privuar nga misioni i tij n kt jet.
Diskutohet mbi prjetimet e poetit sidomos pas viteve 90 dhe pasqyrimet e tyre n poezi.
Hapi i dyt
Vzhgohen fotot n libr dhe zbulohet realiteti q prcjell secila. Krahasohen dhe
theksohet doktrina dhe arti n shrbim t nj pushteti, arti i mashtruar por njkohsisht
mashtrues te e para dhe arti pr art dhe liria krijuese te e dyta.
Hapi i tret
Tani do ti ilustrojm njohurit teorike me nj prej poezive t Arapit e cila titullohet

Atdheu.
Pyetje para leximit: Poezia sht shkruar pas viteve 90. Si mendoni ju cila do t jet
optika me t ciln do ta sjell poeti Atdheun?
Lexohet poezia bukur.
Nxnsit shprehin prjetimet q iu zgjoi ajo dhe prcaktojn kndvshtrimin e poetit pr
Atdheun.
94
sht nj kndvshtrim plot dhimbje q buron nga gjendja n t ciln ndodhet Atdheu.
Pun e pavarur: Plotsoni sht Atdheu pr poetin:

Atdheu sht pr poetin:
Dhimbje, kryq, tok e premtuar, buk e uritur, ndrr,

ankth, shpres e sfilitur, varr i hapur, i vogl,
Hyjnor i pavdekshm- lot.
Lexohet Materiali Pr nj lexim t orientuar t poezis Atdheu dhe nxnsit bjn nj

perifrazim me goj t materialit teorik q lexuan.
Prforcim
Prshkruaj me fjalt e tua t gjith ndjeshmrin q t prcolli poezia n pes rreshta:

Detyr shtpie
Orientohen nxnsit q t punojn me pyetjet mbas msimit pasi orn tjetr do t jen ata
q do t ushtrohen n rolin e msuesit duke prdorur metodn msimdhnie e ndrsjellt.
Ora e dyt
Nxnsi t jet i aft:
T komentoj poezin Atdheu:

a. duke zbuluar kuptimet q prcjell autori prmes fjalve dhe simboleve t
zgjedhura;
b. duke dalluar realitetin dhe gjendjen n t ciln ndodhet moralisht dhe
materialisht Atdheu;
c. duke deprtuar n ndjeshmrin e poetit dhe t vetn pr atdheun;
T shkruaj vargjet e tij origjinale t nxitura nga poezia pr Atdheun.
Struktura PNP
Metodat e prdorura: Msimdhnie e ndrsjellt, praktik e udhhequr, shkrim i lir.
Parashikim
Krijohet atmosfer n klas duke lexuar bukur poezin.

Ndrtim njohurish
Nxnsit jan lajmruar se disa prej tyre sot do t luajn rolin e msuesit. Ndahet klasa
n grupe me nga 5-6 nxns. Nxnsit do t bjn me radh rolin e msuesit.
Nxnsi q do t bj rolin e msuesit ka kto pes detyra:
1. Do t komentoj strofn q do t lexoj.
2. Do ta prmbledh me fjalt e veta.
3. Do t bj pyetje nxnsve t tjer mbi t.
95
4. Do t sqaroj paqartsit.
5. Do t parashikoj vazhdimsin e ideve n strofat n vijim.
Msuesja jep shembullin duke punuar strofn e par t poezis Atdheu.
Poeti q n vargun e par e quan atdheun dhimbje madje e prsrit dy her pr t theksuar
gjendjen e dhimbshme t atdheut dhe dhimbjen q ai ndjen pr t. Prilli sht ndr muajt
m t bukur dhe atdheu sht prill i dashur dhe i magjishm por epiteti i piklluar tregon
se me gjith bukurin dhe dashurin q ndjen pr t poeti (i cili e do atdheun pavarsisht
gjithkaje) gjendja e atdheut t tij sht e piklluar. Prill i piklluar-oksimoron.
Msuesja pyet nxnsit: Si mendoni ju cilat jan shkaqet e ksaj dhimbjeje?
Nxnsit sjellin ide t tilla si:
-Gjendja e dshpruar ekonomike;
-Emigrimi n mas i njerzve;
-Inferioriteti prball vendeve t zhvilluara evropiane;
-Tranzicioni i zgjatur etj.
Atdheu sht kryqi. Cili sht imazhi q iu vjen n mendje nga nj prcaktim i till pr atdheun?
Imazhi i par sht shenja e nj kryqi simbol i Zotit.
Imazhi i dyt sht kryqi q mbajti Krishti n kurriz, rndesa e tij dhimbja e tij.
T krijohet imazhi i Krishtit me kryq n krah, imazhi i vuajtjes. Ti e mban n shpirt Ai t
mban n shpirt, ti vuan pr t ai vuan pr ty. Lidhja njeri atdhe sht nj lidhje e shenjt.
Kt shembull do t ndjekin ata q do t luajn rolin e msuesit pr grupet e tyre.
Msuesja ndjek punn e nxnsve.

Strofa e dyt
Strofs s dyt i prgjigjen kto pyetje t cilat mund ti prdorin nxnsit msues pasi t
bjn prmbledhjen dhe sqarimet e veta:
Bn prmbledhjen. Pyet:
Kujtoni simbolikn e Toks s premtuar. Si perceptohet atdheu sipas ksaj simbolike?
Toka e premtuar nga Zoti, Toka drejt t cils Moisiu udhhoqi izraelitt. Do t thot
vendi yt i bekuar nga Zoti. M e mbla tok.
N mnyr vargu pasardhs e prmbys kuptimin e Toks s premtuar pr atdheun e poetit?
Ti shkel si nj zot dhe s'e ke ndn kmb.
Varg i ndrtuar mbi paradoksin prkatsia si nj zot por ajo q t ofrohet sht pasiguria.
Dalloni vargun e ndrtuar mbi personifikimin. Atdheu s'ka fjal, ka sy t trishtuar
Pse atdheu ska fjal? A e ndjeni dhe ju vshtrimin e tij? Si mendoni ju far mund t
krkoj ose t shpreh vshtrimi i trishtuar i nj Atdheu? Jepni mendimin tuaj.
Cila sht ndjeshmria q prcjell vargu: Vdes dashuria n dashuri q t mend.
96
Prcillet nj dashuri n shkalln siprore e ndrtuar me figurn e paradoksit.

Msuesi i tret strofa e tret.
Bn prmbledhjen.
Bn pyetjet.
Kur njeriu ndjehet ashtu si shprehet poeti n strofn e tret? A mund t ngopet njeriu me
atdheun? Si ndihet njeriu pa atdheun?
Buka e uritur Oksimoron.
Anjher njeriu nuk mund t ngopet me atdheun sepse nse ikn gjithmon do t ndihet
bosh n shpirt pa t.
Cili sht realiteti q prcjell enumeracioni: ndrr dhe ankth dhe shpres e sfilitur
me syt n'errsir vetveten krkon.
Nse humbur atdheun ke humbur nj pjes t vetvetes t ciln sdo e gjesh kurr larg tij.
Msuesi i katrt strofa e katrt.
Bn prmbledhjen, komenton, bn pyetjet.

Si jepet robria dhe liria n kt vargje?
Dalloni se si Atdheu jepet n kto vargje si dora ledhatare q fshin lott dhe e bn njeriun
t ndihet i lir.
Msuesi i pest
Atdheu yt pra atdheu im dhe yti dhe yni. Ne bhemi marrs t drejtprdrejt me an t
premri pronor Yt me t cilin na drejtohet poeti.
Pasi mbaron msimdhnia e ndrsjellt msuesja i pyet nxnsit si u ndjen si msues.
vshtirsi hasn. Sqarohet ndonj pyetje t cils nxnsit si kan dhn dot prgjigje.
Praktik e udhhequr
Nga komenti q i bt poezis veoni edhe njher n morin e prjetimeve q sht

atdheu pr poetin ato q ju mendoni se ai sht m shum pr t? Si arritt n kt
prfundim? Si alternohet dhimbja me dashurin n kto vargje?
Prforcim
Nxnsit lihen t lir q brenda nj kohe t caktuar t shkruajn vargjet e tyre t ndikuara
dhe nga poezia e punuar gjat ksaj ore pr Atdheun.
Vargjet e tua pr atdheun:
Detyr shtpie
Analizoni efektin ritmik t fjalve n kt poezi. Cila figur sintaksore e mundson nj

efekt t till?
Analizoni gjendjen shpirtrore t heroit t poezis.
97
Migjeni - nj poet me ndrgjegje t re poetike

Ora e par
T plotsoj njohurit mbi jetn e Migjenit dhe ti prdor ato pr t kuptuar m

mir veprn e tij;
T kuptoj dhe t shpjegoj novatorizmin e Migjenit n letrsi;
T dalloj tiparet e artit t Migjenit;
T argumentoj dallimet e krijimtaris s Migjenit me autort paraardhs;
T dalloj tematikn e krijimtaris s Migjenit duke ilustruar sipas cikleve

poetike.
Struktura PNP
Metodat e prdorura: di, dua t di msova, prmbledhja e strukturuar, pun n grupe,
klaster, diskutim.
Struktura PNP
Parashikim: Di, Dua t di, Msova.
Pyeten nxnsit se far kan lexuar nga Migjeni. prshtypje u ka ln? A e kuptojn
poezin e Migjenit, a u plqen? far din pr artin e tij dhe far do t donin t msonin
n mnyr q ta kuptonin m mir thelbin e poezive t Migjenit?
Plotsohet kolona Di, me t dhnat q solln nxnsit dhe kolona Dua t di, me Pyetjet e tyre.
Di
Dua t di
Msova
Ndrtim njohurish
Msuesja bn nj prmbledhje t strukturuar pr keqinterpretimet e shpeshta q i jan

br veprs s Migjenit n letrsin shqipe duke dhn dhe disa nga arsyet e ktij
keqinterpretimi. Prfundohet duke interpretuar qasjen se vepra e Migjenit sht krijuar
nga trazime t thella individuale, t sublimuara me maskn e nj metafor atipike pr
traditn e poezis shqipe, duke u projektuar intimisht n peizazh gjithshoqror.
Grupi 1. Pyetja 1. Punon me tekstin dhe plotson me t dhna tabeln
98
Veori t prgjithshme t veprs

Risit q solli vepra e tij n letrsin
s Migjenit
shqiptare
1. Poezia e Migjenit sht krijuar nga 1. mitizoi tabut private e shoqrore.
trazime t thella individuale.
2. Vendosi marrdhnie t reja me t
2. Ajo shquhet pr prdorimin e nj vrtetat individuale e shoqrore.
metafore atipike pr traditn e poezis
3. U shkput n mnyr t vetdijshme
shqipe.
nga trajtat formale e tematike t poezis
3. Projektohet intimisht n nj peizazh shqipe t kohs.
gjithshoqror.
4. Gati askund nuk duket tema e famshme
4. Zjarrmia e mendimit migjenian, t etur atdhetare e kombtare.
pr veprim, shoqrohet gjithmon me nj
5. E kaluara preket vetm si reflektim n
ndjesi distancimi e topitjeje, bhet konfuze
aktualen, por jo tem e veant.
dhe prfundon n brejtje dilematike
5. Tem zotruese e veprs s Migjenit

bhet tema shoqrore e kohs ashtu si dhe
dhembja personale t lidhura me kohn dhe
me vetveten.
Grupi 2. Pyetja 5. Punon me tekstin dhe plotson me t dhna tabeln e mposhtme.
Titulli i ciklit poetik
Tema q trajtohet
1."Kangt e Ringjalljes,
1. Rizgjimi i kombit.
2.", Kangt e mjerimit",
2. Mjerimi i thell material e moral i

popullit.
3."Kangt e prndimit",
4."Kang m vete",
5."Kangt e rinis",
6."Kangt e fundit".
3. Besimi i rigjetur i poetit.

4. Refuzimi kategorik i thirrjes joshse pr
"andrrat e vjetra": nacionalizmi dhe feja.
5. Malli i trhequr Migjenian. Dashuria dhe
shpresa.
6. Rebelimi kundr fatit.
Grupi 3. Pyetja 9 dhe 11. Lexoni t dhnat pr jetn e Migjenit dhe ndrtoni nj klaster
pr jetn e Migjenit.
JETA
Klaster jeta
Lexohet puna nga grupet, diskutohet pr pyetjet e mposhtme:

99
Pyetja 2. Cilat jan tabut private dhe shoqrore q theu Migjeni n krijimet e tij?
Pyetja 4. Argumentoni shkputjen e vetdijshme t Migjenit nga trajtimi i tematiks
atdhetare e kombtare.
Pyetja 7. Si shfaqet dashuria dhe gruaja n poezit e Migjenit? Ilustroni me vargje nga
poezit e ciklit Kngt e rinis.
Pyetja 8. Shpjegoni theksimin e tonit subjektiv n ciklin poetik Kngt e fundit.
Pyetja 9. gjurm t biografis s Migjenit vihen re n krijimtarin e tij?
Pyetjeve q nxnsit nuk arrijn tu japin nj prgjigje t knaqshme i plotson msuesja.
Prforcim
N fund nxnsit plotsojn kolonn e fundit t tabels Msova
Metafora poetike e Migjenit

Ora e dyt
Objektiva:
T dalloj metaforn si form e veant e shprehjes poetike t Migjenit;
T dalloj karakteristikat e ndrtimit t metafors nga Migjeni duke ilustruar me

shembuj nga poezit e tij;
T komentoj fuqin shprehse figurative t gjuhs s Migjenit n poezit

Vjeshta n parakalim dhe Shpirtnt shtegtar;
T dalloj idet e poetit dhe t zbrthej simbolikn e gjuhs s tij;
T ushtrohet n shkrimin e metaforave origjinale por edhe t prdor metaforat e

Migjenit n krijimet e tij.
Metodat: Stuhi mendimesh, prmbledhje e strukturuar, hap pas hapi, pun e pavarur,
shkrim i lir.
Struktura PNP
Shkruhet n tabel titulli i msimit: Metafora poetike e Migjenit.

Pyeten nxnsit: ide ju sjell nj titull i till si prcaktues i poetiks s msimi pr
Migjenin?
far prisni ju t msoni t re nga msimi i sotm?
Listohen disa prej ideve m interesante t nxnsve q mund t jen:
-Migjeni ka prdorur shum metaforn.
-Metafora e Migjenit sht e veant.
100
-Me an t metafors Migjeni shpreh idet dhe ndjenjat e tij m t rndsishme.

-Metaforat e krijuara nga Migjeni mund t jen t nj niveli t lart artistik dhe me fuqi t
madhe shprehse sintetizuese etj.
Ndrtim i njohurive
Msuesi nis me nj Prmbledhje t strukturuar pr veantin e metafors s Migjenit

n letrsin shqipe krahasuar me paraardhsit dhe shkruan n tabel tiparet: Metafora e
Migjenit sht: hiperbolike, ekscentrike dhe jo shpjeguese apo ilustrative si te poett
paraardhs n prgjithsi.
Listohen n tabel nga msuesi dhe nga nxnsit metafora nga poezit e Migjenit dhe
komentohet veantsia e tyre:
Nj grue..me buz t vyshkuna n vaj,
me plag n gjoks e stolisun,
me veshje dhe me shpirt t grisun. ...

Kalohet te konkretizimi i msimit me poezit e sjella pr ilustrim dhe komentim:Vjesht
n natyr dhe vjesht n shpirtin tim si dhe poezia Shpirtnt shtegtar
Lexohet poezia.
Komentohet ajo hap pas hapi me pyetje t drejtuara nga msuesja (shumica e pyetjeve pr
shfrytzim jan t gatshme n tekstin e nxnsit) por edhe duke nxitur nxnsit t bjn
pyetje:
Pyetja 2. figur sintaksore prfton renditja metaforave n strofn e par, t poezis
Vjesht n parakalim cila sht ndjesia q prcillet te lexuesi?
Enumeracion metaforash q krijojn paralelizm figurativ mes natyrs dhe gjendjes
shpirtrore
Pyetja 3. Plotsohet tabela pr t ciln nxnsit pasi i nnvizojn metaforat n poezi i
ndajn n dy kolona sipas krkess n tabel.
Metafora pr natyrn
Metafora pr gjendjen shpirtrore t heroit lirik
1.
Lngon i zymt dielli.
1.
Lngon shpirti i smun n krahnore tona.
2.
Ngjyrt e verdha lozin n

vallen e fundme 3 Dhe m'at
vaj bashkohet horizont i
mbytun n mjegull prpise.
Pemt degt e lagun me vaj
i mbshtjellin n lutje - por
kot! E din, t fikun, se
nesr do vdesin
2.
Gzimet, andjet tona, dshirat e fundme
npr balta t vjeshts nj nga nj po shkelin.

3.
Mallngjehet syni, mallngjehet zemra
n'orn e vorrezs, kur heshtin damaret,

e vorri naltohet nn qiella ma t'epra
me klithm dshprimi q n dhimb t madhe zvarret.
Pyetja 4. Ndalohet n vargjet: Gzimet, andjet tona, dshirat e fundme npr balta t
vjeshts nj nga nj po shkelin.
101
Pyeten nxnsit pr prfytyrimet q ju ngjall nj metafor e till ku krijohet analogjia mes

gjetheve n balt dhe dshirave q jan duke dhn shpirt duke vdekur.
Pyetja 5. Kalohet tani te figura e lisit. Metaforat plotsohen m mir dhe me figura t
tjera letrare si sht simboli i Lisit po n kt rast nj Lis nuk na jepet me fuqin e
viganit por n vajtim kshtu q krijohet nj prmbysje n prfytyrimin pr Lisin, nj lis
q vajton sht nj antitez nj gjendje paradoksale n konceptin dhe prfytyrimin ton.
Figur tjetr plotsuese sht dhe personifikimi i pemve t cilat vajtojn luten dhe vdesin
ashtu si dhe nje jet njerzore e etur pr jet.
Detaje: vaj, i mbytun, t fikun, nesr do t vdesin. Folja e din prforcon fatalitetin.
Funksioni i pyetjes retorike: Vall! A ka shptim ndokund?! Poeti klith pr jet, por ai e
ndjen q shptim nuk ka.
Pyetja 8. N strofn e parafundit, vdekja bhet mbisunduese. Shprehjet sinonime pr
vdekjen jan: Or e varrezs, heshtin damart, naltohet varri.
Pyetja 9. N strofn e fundit dallohen metaforat t cilat krijojn prfytyrime paradoksale:
Dshirat rnkojn, kufomat stolisin.
Prforcim
Nxnsit prqendrohen n nj shkrim t lir ku ata do t prpiqen t krijojn nj strof

poezie ku t prdorin sa m shum metafora. Jan t lir n zgjedhjen e tematiks.
Detyr shtpie
Pyetja 11. Ktheni poezin n nj tregim t shkurtr ose proz poetike duke ruajtur frymn
dhe ndjesit e prgjithshme q ajo prcjell si dhe duke prdorur metaforat q t kan br
m shum prshtypje.
Koment: Ekstaza pranverore

Ora e tret
T prshkruaj atmosfern e prgjithshme dhe ndjesit q prcjell poezia te

lexuesi;
T shpjegoj funksionin e figurave stilistike dhe detajeve t zgjedhura nga autori

pr t krijuar prfytyrime dhe emocionalitet;
T diskutoj mbi mesazhin q prcjell poezia.
Struktura PNP
Metodat e prdorura: Shoqrim idesh, pun n grupe, diskutim, plotsim tabelash.
102

Parashikim: Shoqrim idesh
Shkruhet titulli i poezis n tabel Ekstaz pranverore.

Krkohet nga nxnsit t shprehin t gjith idet q iu vijn n mendje nga ky titull.
Pyeten nxnsit se pritshmri iu krijon nj titull i till. Krkohet nga nxnsit t lidhin
idet me njra tjetrn zinxhir.
Listohen disa prej ideve m interesante t nxnsve t cilat mund t jen:
- Nga nj poezi e titulluar Ekstaz pranverore un pres q autori t flas pr stinn e
pranvers.
-Flitet pr nj peizazh t bukur pranveror me ngrohtsi dhe gjelbrim.
-Fjal ekstaz m on n nj gjendje t lart shpirtrore t heroit lirik q ndoshta ja jep
stina e pranvers.
-Heroi lirik ndihet i lumtur nga ardhja e pranvers.
-Lumturia e heroit lirik ndoshta vjen sepse ai sht n moshn e rinis sepse Rini =
pranver e jets
Hapi i dyt
Komentohet fotoja n tekst: Sandro Botieli, Pranvera, rreth 1482.
Vzhgoni pikturn n foto dhe thoni nse ju plqen apo jo.
Cila sht pranvera q piktori Botieli i prezanton artdashsve? Komentojeni at

mes mjeshtris artistike dhe artit rilinds.
Si mendoni, a ka vlera simbolike kjo piktur? Identifikojini ato dhe ilustrojini me

detaje artistike.
Ndrtim njohurish
Prgzohen nxnsit pr idet e tyre dhe ftohen n komentimin dhe zbulimin e ideve q
ajo prcjell.
-Lexohet poezia bukur.
-Pyeten nxnsit pr ndjenjat q ju zgjoi poezia.
Atmosfer e bukur pranverore me ngjyra dhe tinguj, plot optimizm dhe shpresa. Heroi
lirik sht i gzuar plot hare, por premri pronor tona numri shums na tregon se
pranvera sjell lumturi n fytyrat dhe zemrat e t gjith njerzve.
-A sht e motivuar lumturia e heroit lirik? Po ju a ndiheni t lumtur n pranver? Cilat
jan simbolet e pranvers? (bilbili, dallndyshja, trndafili)
Priten prgjigje nga nxnsit.
-Ndahet klasa n 4 grupe. do grup do t punoj me nj nga strofat e poezis.
Grupi i par -Strofa e par pyetjet 5 dhe 6 te teksti.
103
1. Komentoni vargjet dhe detajet n strofn e par q tregojn se kjo pranver

prve se nj stin sht mosha e rinis, pranvera e jets njerzore.
2. Cila sht figura sintaksore n strofn e par, q realizon larmin e ndjesive q
sjell pranvera?
Model prgjigjeje:
Detajet jet e bukur jet e re, jet n lulzim sjellin iden e moshs s rinis pranvera e
jets ku lulzojn dshirat dhe ndrrat, ku lulzon gzimi. Poeti prdor figurn e
enumeracionit me polisindet pr t theksuar larmin e ndjesive t pranvers. Por mund t
jet dhe nj pranver shprese pr nj jet m t mir.
Grupi i dyt -Strofa e dyt pyetjet 8 dhe 9 te teksti.
1. Komentoni efektin q krijojn vargjet dhe dallndysha erdhi

Si shpirti nekstaz, n hovin e shejt shtri.
2.
Prshkruani me fjalt tuaja prfytyrimin q ju ngjall strofa e dyt duke u

fokusuar n efektin lvizor t foljeve. Dalloni figurn sintaksore q realizon kt
prfytyrim.
Model: Dallndyshja erdhi, Fluturimi i saj krijon prfytyrimin e shpirtit n ekstaz dhe
shpirti n ekstaz krahasohet me fluturimin e dallndyshes. Prve se prshkruhet
fluturimi i saj jepet dhe nj gjendje ekstaze shpirtrore. Kto prfytyrime na i krijojn
foljet lvizore: Rroket, puthet, dridhen kraht, posht vrsulet. Figura sintaksore sht
enumeracioni
Grupi i tret: Strofa e tret, pyetja 10 dhe 11 te teksti.
1. N strofn e tret kemi triumfin e bylbylit. efekt krijojn te lexuesi fjalt dhe
tingujt e zgjedhur nga poeti pr kngn e tij? Dalloni funksionin e figurs
tingullore n dy vargjet e fundit t ksaj strofe.
Model: Knga e bylbylit jepet nga poeti si: plot magji, kumbuese, n nj tempo t marr,
pa fre, q shfre prkdhelje. Knga e bylbylit prve efektit t tingujve t mbl q na
projekton, na sjell dhe iden e nj dufi shfrimi emocional t paprmbajtshm por shum
t bukur shpirtror t moshs s rinis.
N dy vargjet e fundit prsritet: kanga, kumbuese, kang, kang, prsritja e tingujve dhe
fjals kng krijon figurn e simbolizmit tingullor e cila na e sjell pran mblsin e zrit
t bylbylit dhe ndjesin e lumturis q prcjell knga.
Grupi i katrt: Strofa e katrt, pyetja 12 te teksti.
Model: Paralelizmi mes vess, pikl e argjendt dhe jets q n kt mosh t rinis
duket kaq e bukur e pastr e kthjellt dhe e lumtur ide q na i sjell fjala vesa.
Ngjyrat strofs ia japin fjalt: vesa e argjendt, hyjzimi, agimi, rrezet e arta. Jan ngjyrat
shklqimtare ndriuese me t cilat shihet jeta n kt mosh.
Pasi grupet paraqesin punn e tyre diskutohet mbyllja e poezis me t njjtn strof q
filloi, nga t katr grupet:
Model
Prforcohet ideja e ndjesive t lumturis, shpresave, buzqeshjes s jets.

104
Prforcim
Punohen tabelat e mposhtme bashkrisht me t gjith klasn.
Motivet e poezis
I lumturis q zgjohet n shpirt
nga ardhja e pranvers.
I bukuris s pranvers.
I gzimit, i hares q shoqron
at.
Lajtmotivi
Lumturia
shpirtrore
projekton pranvera.
Mesazhi
Pranvera sht stina m e
bukur ashtu si rinia mosha m
e bukur.
Detyr shtpie: Pika B

metafora
krahasime
polisindeti
enumeracioni
aliteracioni
inversioni
Figuracioni i poezis
Rrshqiti nj gzim, ngriti fole n zemrat, jet e re po buzqesh, shprthen
agimi.
Si shpirti nekstaz, n hovin e shejt shtri
si kang Orfeji ndr telat e lyrs.
trheqse si andrra dhe si vijzatimi
dhe pranvera erdhi
Npr ftyra tona rrshqiti nj gzim
dhe ndr zemra tona ngrehi nj fol
E nj jet e bukur, e nj jet e r
me dshira t shumta po buzqesh n lulzim.
Me qielln rroket, me diellin puthet,
Dridhen kraht n hare mandej posht vrsulet
e kanga kumbuese, kang e tij pa fre,
asht si kang Orfeji ndr telat e lyrs
Npr ftyra tona rrshqiti nj gzim
me dshira t shumta po buzqesh n lulzim.
Koment: Dy buz
Ora e Katrt
T prcaktoj llojin temn dhe motivet e poezis;
T prshkruaj prjetimet e heroit lirik;
T dalloj figurat letrare dhe t analizoj funksionin e tyre n shprehjen e

ndjenjave;
T analizoj rimn ritmin dhe llojet e vargjeve n kt poezi;
T diskutoj mbi mesazhin q prcjell poezia.
Struktura: PNP
Metodat msimore: Fjal kye, pun n grupe, rrjeti i diskutimit.

105
Parashikim: Fjal kye.
Objektivat n tabel
Msuesi e nis msimin duke shkruar n tabel fjalt kye q ka nxjerr nga poezia si: Dy
buz, dy dshira, trazuen, helmuan, vodhn, ikn, bukuria, rinia,
U krkohet nxnsve t bjn lidhjen mes ktyre fjalve duke krijuar pr 5 minuta n
poezi ose proz.
Lexohen krijimet e nxnsve.
Pastaj lexohet poezia dhe nxnsit prqasin krijimet e tyre me poezin q lexuan.
Komentohet fotoja n libr:
Kupidi, Eduard Munch, 1907
Piktura n foto titullohet Kupidi. Thoni se far dini pr perndin e Kupidit.
Si identifikohet dashuria n piktur? A sht materializuar ajo apo ruan ende nj

doz largsie?
Jepni mesazhin tuaj pr fabuln e pikturs n foto.
Ndrtim i njohurive
Komentohet poezia n mnyr t prgjithshme me t gjith klasn. Nxiten nxnsit t

bjn sa m shum pyetje duke menduar n mnyr krijuese pr poezin.
Prcaktohet Lloji poezi lirike dhe tema e dashuris.
Komentohen vargjet e para. prfytyrim ju krijojn dy buz q ikin?
Nxnsit do t vn re se sht prdorur pjesa pr t trn, figura e sinekdods, dy buzt
q ikin n vend t nj gruaje q ikn, kjo sepse pjesa e buzve puthja e saj i ka krijuar
heroit lirik ndjesit pr t cilat flet poezia.
U krkohet nxnsve t dallojn me vargje nga poezia se far jan dy buzt pr heroin lirik:
a. dy dshira t flakta
b. bukuri fatale e nj gruaje
sht prdorur figura letrare e metafors. Ndalohet te fjala fatale si fjal els q shpreh
at q ka ndodhur bukuri e cila pr poetin sht fatale pasi i ka mbetur n mendje dhe nuk
e harron dot megjithse ajo ka ikur.
Ndahet poezia n 4 pjes duke u mbshtetur n ndrtimet sintaksore dhe kuptimore t pjesve.
Ndahet klasa n 3 grupe.
Grupi 1. Punon me pjesn e par dhe t dyt t poezis. Dallon motivet, figurn
sintaksore, efektet dhe ndjesit. (Ushtrimi 6 dhe 7 te libri.)
Model prgjigjeje: Figura e shkallzimit, motivi erotik, dhe motivi i mungess. Fjal kye
q shprehin gjithka q ka ndodhur dhe sht prjetuar jan: dy buz t flakta, thithn,
fikn, ikn pr pjesn e par dhe dy buz t prgjakta trazuen, trbuen, helmuen mrguen
pr pjesn e dyt.
106
Grupi 2. Punon me pjesn e tret dhe t katrt t poezis dallon motivet, figurn
sintaksore, efektet dhe ndjesit. (Ushtrimi 6 dhe 7 te libri.)
Model prgjigjeje: N pjesn e tret dhe t katrt poeti e zgjeron informacionin, vargjet
zgjaten, duket sikur ai qetsohet disi pas lumit t fjalve q tha me nj frym n pjesn e
par. Fjal kye jan: Dy buz bukuri fatale, m morn, me nxorn m vodhn dhe m
vrau m zu m dogji pr pjesn e fundit. Prdor figurn sintaksore t shkallzimit. Motivi
erotik, i mungess dhe i dhimbjes.
Grupi 3. Punon me ushtrimet 10 dhe 11 te libri (efektet, shkaqet dhe pasojat)
evidentohen efektet: Kur u takuan ato dy buz ndjet u trazuan, zemra u trbua truri u
helmua.
Pasojat: Iu mor pranvera, zemra iu nxor, gzimi iu vodh. Koment.

Ushtrimi 11. Shkaku sht bukuria, ajo shkaktoi dashurin dhe dashuria u b shkaku q u
dogj rinia.
Kur m vrau bukuria
Kur m zu dashnia
E m dogji rinia.
Pasi diskutohet puna n grupe krkohet nga nxnsit t prcaktohet ngjyra e poezis dhe
motivi q prforcon ajo:
Fjalt els jan: dy buz t kuqe, t prgjakta, t flakta zemra, dashuria, dogji. Ngjyra e
kuqe motivi erotik.
Prforcim
Ngrihet rrjeti i diskutimit me t gjith klasn.

Argumentoni nse heroi lirik sht i lumtur ose jo nga takimi dhe gjurmt q ka ln
puthja n jetn e tij.
Po
Pse
Jo
Si mendoni ju m mir ta takosh dashurin n jet edhe nse pasojat do t jen munges
dhe dhimbje, apo t mos e takosh fare dhe mos ta njohsh kurr dhimbjen e mbl t saj?
Po
pse
Jo
Detyr shtpie
Pyetja 15. Me mjete tingullore dhe sintaksore e krijon poeti ritmin e poezis?
107
Koment: Z.B
Ora e pest
T shijoj prjetimet q prcjell poezia duke e lexuar at me intonacionin e duhur;
T komentoj poezin duke u ndalur:
a. N fuqin e sintetizimit t vargut t Migjenit;

b. N funksionin e figuracionit dhe n krijimin e atmosfers s poezis dhe gjendjes
shpirtrore t heroit lirik;
c. N temn dhe motivet e saj;
T kthej poezin n nj letr personale ku t ruaj sa m t pandryshuar prjetimin

dhe t prfshij pothuajse t gjitha fjalt e poezis n t.
Struktura PNP
Metodat e prdorura: Stuhi mendimesh, grupet e ekspertve, kthim i poezis n letr
personale.

Parashikim: Stuhi mendimesh,
Poezia q do t komentojm sot titullohet Z.B. Cili sht komenti juaj pr kt titull? Pse
poeti ka vendosur vetm iniciale?
Prgjigje t mundshme nga nxnsit:
-Mund t jen inicialet e vajzs q i kushtohet poezia.
-Kjo poezi mund ti kushtohet nj vajze q poeti e ka njohur dhe nuk sht thjesht nj fryt
frymzimi poetik por sht tepr personale.
-Nuk donte q t tjert ta merrnin vesh dashurin e tyre t fsheht.
-Ndoshta ishte dashuri e ndaluar etj.
Ndrtim kuptimi
Le ta dgjojm poezin t lexuar bukur dhe t shijojm ndjeshmrin q prcjell.

Pasi lexohet poezia, nxnsve u shpjegohet se do t jen ata vet q do ta komentojn at
t ndar n grupe ekspertsh ku secili do t ket nj detyr t caktuar.
Ndahet klasa n grupe me nga 4 nxns.
Ndahen rolet pr do nxns t grupit:
Shkruhen n tabel shtjet pr diskutim q do tu jepen ekspertve:
1. Dallo temn motivet e poezis komento dhe ilustro me detaje dhe vargje.
Pyetjet 4,5,6,7.
108
sht buzmbrmje. Dielli po perndon dhe ka skuqur horizontin por akoma duket kaltrsia
e qiellit q sht e njjt me kaltrin e syve t saj n t cilt pasqyrohej nj dashuri e
lumtur e cila krahasohet me vegime fatbardhsie n nj liman ku fluturon dhe gugat nj
pllumb. Kalon koha por ai q at buzmbrmje mendon vetm pr ata sy q n mnyr t
fsheht i faln dashurin. Tema e dashuris e nj dashurie platonike, q realizohet me
shikime. T dashuruarit komunikojn me sy. Motivet q vihen re jan lumturi, shpres,
paqe t cilat vijn nga dashuria e cila shfaqet premtuese. Heroi lirik sht i lumtur.
2. Ndaj poezin n dy pjes kuptimore dhe sintaksore.
Pyetja 9.
Poezia ndahet n dy pjes. Nga ana kuptimore n pjesn e par rrfehet momenti koha e
lindjes s dashuris n nj buzmbrmje, dhe n pjesn e dyt rrfehet ndjenja q tashm
ka hedhur rrnj e po rritet n shpirtin e poetit. Nga ana sintaksore pjesa e par sht
konceptuar si nj fjali e vetme e ndrtuar mbi enumeracionin dhe sjelljen zinxhir t
imazheve ideve ndjenjave si n nj rrfim pa ndalesa. Dhe pjesa e dyt po ashtu sht nj
fjali q prmbledh nj gjith rezultatin e atij shikimi diskret.
3. Dallo vetn e rrfimit protagonistt dhe prcakto se nse do t donim ta kthenim
kt poezi n nj tekst tjetr letrar, cili prej tyre do ta shprehte plotsisht
mesazhin e poetit. (sugjero tregimi, eseja, letra personale, proza poetike etj.)
Motivo zgjedhjen tnde. (Pyetja 10)
sht veta e dyt: Me kaltrina n qiell e n sy tnd, zonjush q at buzmbrmje un

andrroj me andje ata dy sy tuej t kaltr.
Protagonist jan ai heroi lirik q n kt poezi sht shum i afrt me poetin dhe
zonjusha me shikim t mbl. N kt mnyr q sht konceptuar poezia me mendime
q vijn varg me lirizm t przier me rrfim ndjenjash n kohe e hapsir ku ky rrfim i
drejtohet nj vajze forma m e prshtatshme ku mund t kthehej poezia pa iu prekur
thelbi do t ishte nj letr personale.
4. Dallo dhe shpjego funksionin dhe shprehsin q krijojn figurat letrare. (Pyetja 3)
Figurat letrare
Metafora: buzmbrmja u dridhte
Ndr afshet e fundit t diellit perndimor
Paralelizm: me kaltrina t kullueta n
qiell e n sy tand
Krahasim: Si vegimet e fatbardhsis n
lima
Simbol: Pllumb q gugatin lumturi
Funksioni
Prfytyrim i asteve t fundit t dits, afshet e
fundit t diellit, plot romantizm, ast ideal pr
lindjen e nj dashurie.
Prshkrues Tipari q e ka goditur i ka ngelur n
mendje sht syri, i bukur i kaltr e mbi t gjitha
aty pasqyrohet dashuria e kthjellt.
Dashuria projektohet e pastr e bardh.
Paqe dhe shpres pr realizimin e dashuris,
lumturi.
Sipas numrit d.m.th detyrs nxnsit bashkohen n grupet eksperte pr t planifikuar se

si do ta japin msimin nga do rol. Nxnsit kthehen prsri n grupet baz ku do
ekspert drejton pjesn e tij t diskutimit.
Msuesi ndjek ecurin e puns n grupe.
109
Hapi i dyt
Koment: Fotoja n libr:

Amadeo Modigliani, Nudo, 1919
Gruaja e pikturs n foto quhet Zhane Hebuterne. Prshkruajeni at nprmjet

feminilitetit, artit, erotiks dhe nudos.
Analizoni raportin e ngjyrave q Amadeo Modigliani ka vendosur pr t dhn

objektin dhe subjektin e pikturs.
Mendoni nj titull tjetr pr kt vepr.
Ilustroni pikturn e fotos me vargje nga poezia Z.B. e Migjenit.
Prforcim: pun me shkrim
Nxnsit do t kthejn poezin n nj letr personale ku do t ruajn t njjtn mnyr

shprehsie t njjtin mesazh dhe do t prpiqen t prdorin t gjitha fjalt e poezis duke
e pasuruar dhe me fjal t tjera. Jo m shum se gjysm faqe letr.
Detyr shtpie
Pyetja 12. Shkruani nj pesvargsh pr zonjushn Z.B. duke u mbshtetur n prqasjet e

Migjenit ndaj saj.
Koment: Nj nat
Ora e gjasht
T komentoj pikvshtrimin e poetit pr gruan n poezit e tij;
T prshkruaj gjendjen shpirtrore t heroit lirik;
T komentoj idet prfytyrimet, mesazhet q prcjell poezia;
T analizoj stilin dhe figuracionin e poezis;
T krahasoj 4 poezit e komentuara t dashuris;
T shkruaj nj ese argumentuese me tem Dashuria dhe gruaja n poezin e

Migjenit.
Struktura: PNP
Metodat e prdorura: klaster, koment hap pas hapi, Tabel krahasimi.
Parashikim
Meqense sht ora e fundit pr Migjenin rikujtojm n nj klaster veorit e poezive t

tij t ciklit Kngt e rinis dhe mnyrn se si e sheh dhe e paraqet ai gruan n poezit e tij
110
Malli i trhequr
Edhe n kt fush hyhet n

thellsin e mungesave, ku
shqiptimet e mungesave prap
jan lutje. Lutje, kob apo
mplakje para mosrealizimit
shpirtror
Kngt e rinis
Gruaja sht e
pambrritshme dhe
dashuria e parealizuar
Dashuris i kndon
me pasion t madh si
nj streh e fundit e
shpirtit
eljen e shpirtit si
shpres si bashkim me
shpirtin e ngjashm
Ndrtim njohurish
Lexohet poezia bukur dhe nxnsit shprehin lirshm mendimet e tyre pr emocionet dhe
prshtypjet q ajo iu dhuroi.
Msuesja drejton komentin e poezis pr t cilin aktivizon nxns t ndryshm duke i
nxitur t bjn pyetje pr vargjet hap pas hapi.
MODEL:
Pyetja 3. Grue a hyjnesh. prfytyrim iu ngjall ky krahasim? Cili sht pikvshtrimi i

Migjenit pr gruan n poezit e tij?
Model prgjigjeje
Vlersimin m t lart pr gruan. Kjo sht nj pyetje retorike ku Migjeni n mnyr t
pafajshme bn pyetjen por qllimi sht t theksoj adhurimin m t lart pr gruan si pr
nj hyjni.
Pyetja 4. Si e kuptoni ju vargun: zbriti nga sfera t panjoftuna ndr odat e mia?
Model prgjigjeje:
Ideja sht se ajo sht fryt i imagjinats s poetit, modeli i gruas q ai ndrron dhe vjen
ti bj shoqri n vetmin e tij, n odn e tij. Sferat e panjoftuna theksojn se kjo grua
vjen nga imagjinata nga ndrrat pr gjetjen e shpirtit t ngjashm me vetveten.
Pyetja 5. atmosfer krijoi n dhomn dhe shpirtin e poetit vegimi i ksaj gruaje q zbret
nga errsira? N gjendje shpirtrore ndodhet ai?
Dhe u shtrue nj fllad, nj e kandshme ndjesi,
Nj heshtje parathanse zemrn don t m prpij.
111
Atmosfer t mbushur me emocione dhe ndjesi, ajri sht i tejngopur me ndjenja t

parealizuara, etj.
Pyetja 6. Cilat tipare femrore rishfaqen t vlersuara dhe tunduese n kt poezi? Me
far motivesh e mbingopin ato poezin?
Buzt e njoma t saj,
Syt e zez e t mdhaj
Me harmoni vijash t bindshme
Jan prsri buzt dhe syt tiparet femrore q ngacmojn Migjenin. N kt mnyr
konceptimi t vargjeve theksohen motivet erotike t cilat tej ngopin poezin. Jan vargjet
e fundit q i theksojn m tepr kto motive.
Pyetja 7. Dalloni ngjyrat dhe tingujt q mbshtjellin poezin. Si e plotsojn ato tablon
ndjenjsore t poezis? U krkohet nxnsve t dallojn ngjyrat dhe tingujt nj metod e
ndjekur dhe n poezit e tjera t Migjenit tek t cilat nuk mungojn kto simbole q
plotsojn kuptimet q shprehin fjalt.
Model: Ngjyra: errsir e nats, gjini i errsirs, At nat, nata.
Tinguj: heshtje, tik taku i ors, frymmarrja, rrahja e zemrs, akord i heshtjes, vallzim i
ndjesive.
sht nj atmosfer e tejngopur me emocionalitet, ndjeshmri, erotizm por njkohsisht
munges, gjithka ndodh n mendjen e heroit lirik. At nat vallzuan ndjesit n hapsir
sepse ajo grua erdhi nga gjini i errsirs dhe errsira ssht vese imagjinata e ndezur e
poetit.
Prforcim
N kt faz t msimit do t krahasohen tre poezit e dashuris t komentuara gjat

ktyre orve.
Me t gjith klasn:
Dalloni shkallzimin zbrits t realizimit dhe konkretizimit t ndjenjs n tre poezit e
dashuris q komentuat.
Dy buz-sht realizuar puthja, peng i s cils ka mbetur poeti.
Z.B. Dashuria ka nisur nga nj vshtrim, ajo sht platonike n ajr por megjithat plot
shpres.
Nj nat sht ndrra pr dashuri. Gruaja sht fryt ndrrash dhe imagjinate ekzistuese
vetm n fantazi.
11. Krahasoni poezit Dy buz, Z.B, Nj nat. Pasqyroni n tabel t prbashktat dhe t
veantat n motive, prjetime, figuracion, metrik, leksik dhe mesazhe.
112
T prbashkta
T veanta
Tema e dashuris, motivet erotike, Adhurimi pr gruan, detajet dhe tiparet

q trheqin vmendjen, si: buzt, syt.
Prjetimet: N t tre poezit ndjenja e poetit sht e parealizuar plotsisht,
ajo jepet si munges, si mall, si breng ose si ndrr. Figura m e
prdorur: metafora.
Fjal q prsriten: Buz, afsh, Sy, ndjesi, dashni etj.
N t tre poezit poeti i ndrthur vargjet nuk mban nj numr t caktuar
rrokjesh.
Vargu: Ndryshon n varsi t shprehjes poetike. Te poezia Dy buz kemi
varg gjashtrroksh dhe rima t puthura q sjellin pamje t shpejta t asaj q ka
ndodhur, vargu rrshqet ashtu si dhe gruaja me bukuri fatale n ikjen e saj.
Z.B vargu vjen i qet n rrfim derdh ndjenjat ngadal her, poeti nuk
nxiton her me 12 rroksh e her me 8 rroksh, her me rim t puthur e
her thjesht me asonanca.
Nj nat: Varg i gjat q sjell gjith prjetimet ngadal, me ritmin e ors
dhe t zemrs, alternohen lloje t ndryshme vargjesh.
Shkallzohet realizimi i dashuris n mnyr zbritse nga njra poezi te
tjetra, bhet m e pakapshme dhe fryt i fantazis etj.
Detyr shtpie
Shkruani nj ese mbi tekstet poetike t Migjenit me tem: Dashuria dhe gruaja n
poezin e Migjenit.
113
Kreu VI
TEKSTI TREGIMTAR
7.1 Metamorfoza
Ora e par
Nxnsi t jet i aft:
T prshkruaj prshtypjet q i krijon kjo metamorfoz e befasishme e

personazhit kryesor q n fjalin e par t romanit;
T argumentoj mbi fijet lidhse t jets dhe komplekseve t Kafks dhe pasqyrimit
t tyre n personazhin e Gregorit por edhe n krejt krijimtarin e Kafks;
T analizoj alegorin dhe metonimin q ka prdorur Kafka dhe funksionin e

tyre pr t pasqyruar gjendjen n t ciln ndodhet individi dhe marrdhniet e
individit me shoqrin;
T analizoj trukun artistik t Kafks n pasqyrimin e situatave absurde n roman;
T diskutoj mbi efektin ndjesit dhe mesazhet q prcjell novela tek lexuesi.
Metodat e prdorura: Stuhi mendimesh, grupet e ekspertve, rrjeti i diskutimit.
Kshillohet q nxnsit ta ken lexuar materialin m par pr efekt kohe n realizimin e

detyrave t klass.
prfytyrime ju krijon juve metamorfoza e papritur e nj njeriu n nj kandr t madhe

t neveritshme? Si mendoni ju pse Kafka n noveln e tij ka zgjedhur pikrisht nj
personazh t till? ide ju ka ngjallur vepra kur e keni lexuar? Cila sht ndjesia q ju ka
ln pas mbarimit?
Listohen idet m t rndsishme t nxnsve t cilat do t shrbejn pr t kaluar n
fazn e dyt t msimit.
Le ti qasemi m afr s bashku ksaj novele pr t vrtetuar ose saktsuar m tej
prshtypjet e para q ajo ju ka ln.
Ndrtim njohurish: Grupet e ekspertve
Ndahen detyrat n grupet e ekspertve:

1. Dalloni ndikimin e jets dhe komplekseve t Kafks n mishrimin e personazhit t
Gregor Zamss. Shpjegoni ndikimin e fuqishm t biografis s Kafks n veprn e
tij. (Pyetjet 28, 29)
2. Zbuloni idet q prcjell alegoria dhe metonimia e novels, gjendjen e individit,
raportet sociale q ajo zbulon. (Pyetjet 31, 32, 33.)
3. Analizoni trukun artistik t Kafks n pasqyrimin e situatave absurde n roman.
(Pyetja 35, 36, 37)
114
4. Zbuloni nntekstin e tonit t qet me t cilin rrfen Kafka. (Pyetja 30)

Ekspertt pasi mbarojn punn n grupe kthehen n grupet baz dhe diskutojn para
grupit shtjen e detyrs s tyre. Msuesja ndjek punn n grupe dhe sht e gatshme pr
do t paqart.
Prforcim
-Pas mbarimit t detyrs s ekspertve msuesja ngre shtjet pr diskutim duke lidhur
msimin me realitetin dhe duke ndaluar n mesazhet universale t veprs.
-U krkohet nxnsve t shprehin mendimet e tyre prball shndrrimit t Gregorit dhe
qndrimit t familjes s tij.
-Krkohen shembuj nga realiteti q i prgjigjen gjendjes s Zamss.
-Msuesja me an t empatis krkon nga nxnsit t mendojn veten n nj situat t
ngjashme me at t personazhit. Shfrytzohen pr pyetje Ushtrimet 38, 39, 40, 42 por
edhe pyetje t tjera q mund t lindin gjat msimit.
Koment: Metamorfoza
Ora e dyt
T dalloj realen nga fantastikja n fragment;
T shpjegoj funksionin e fantastikes dhe alegoris s metamorfozs s

personazhit kryesor;
T shpjegoj duke u nisur nga gjendja e Gregorit gjendjen e njeriut dhe trysnin
n t ciln gjendet ai n prgjithsi;
T komentoj shqetsimin e familjes pr vonesn e Gregorit n pun;
T dalloj veori t stilit t Kafks n kt fragment.
Metodat e prdorura: Lexim i drejtuar, diskutim, shkrim i lir.

Struktura: PNP
Parashikim: Shkruaj n tabel fjalin hyrse t novels.
Gregor Samsa, pas nj nate me ndrra t kqija, u zgjua n mngjes dhe vuri re se aty, n
shtrat, ishte shndrruar n nj kandrr t madhe e t ndyr.
Nnvizohet ndrra t kqija m pas pyeten nxnsit:
far ndodh normalisht kur zgjohemi pas ndrrash t kqija? Po Gregorit far i ka ndodhur
pas zgjimit? Pse autori prdor nj truk t till dhe cili sht funksioni i ktij truku?
115
Nisja e msimit n kt mnyr ka pr qllim t trheq nga nxnsit njohurit e marra n

msimin e kaluar:
Te Kafka alogjizmi dhe absurdi fillojn pasi njeriu sapo sht zgjuar. Nj truk gjenial,
pikrisht pr nga thjeshtsia e tij, pikrisht sepse pohon absurdin prpirs t bots reale, t
qensis reale t njeriut n kt bot.
Ndrtim njohurish: Lexim i drejtuar me ndalesa.
Lexohet fragmenti me ndalesa dhe zbrthehet me an t pyetjeve t tekstit t nxnsit por

edhe me pyetje t atypratyshme nga msuesja dhe nxnsit.
5. Kafka pas ktij lajmi t befasishm kalon n prshkrimin me imtsi t kandrrs. Cila
sht prshtypja q ju ngjall ky prshkrim? Shpjegoni pse Kafka prshkruan kaq me
hollsi n funksion t ekspresionizmit t estetiks s artit t tij krijues.
Model: Prshkrimi me hollsi bhet nga autori pr t vrtetuar at q ai thot n mnyr
t padiskutueshme ashtu si prshkruhet n veprat realiste.
6. far bri Gregori pasi vuri re ndryshimin e tij? Si e gjykoni ju faktin q ai as nuk
brtiti e as nuk alarmoi njeri por thjesht foli me vete?
Gregori tha: - m paska ngjar kshtu!
Ai nuk klith e nuk alarmon pasi ashtu si gjith personazhet e Kafks ai sht i nnshtruar
ndaj fatit dhe kt q i ka ndodhur e sheh menjher si fatin e tij, ai e di q askush smund
ta ndihmoj.
7. Nuk ishte n ndrr si e prforcon autori mosqnien n ndrr t Gregorit? far
prshkruan ai tashm me imtsi?
sht nj shpres e vakt se mos gjithka sht nj ndrr. Por Kafka duke ndjekur
vshtrimin e Gregorit q bredh npr dhom prshkruan tashm me hollsi dhomn dhe
do gj sht aq reale sa e prmbys shpresn e Gregorit pr t qen n ndrr. Pastaj
prshkruhet po aq me vrtetsi dritarja, zhurma e shiut.
8. Dalloni prpjekjet e dshpruara t Gregorit pr ti mbushur mendjen vetes se qe n
ndrr. N t gjitha rastet si prmbysen shpresat e tij?
Gregori thot: 1. Sdo t bja keq t flija edhe pak, q t harroja do marrzi
2. Kur ngrihesh q pa gdhir - mendoi marrsesh fare. Njeriu duhet ta
bj gjumin q i takon.
3. O zot- mendoi sa zanat t rnd kam zgjedhur!
Fakti q ai slvizte dot dhe zri i nns e bindn se gjithka ishte reale. Ndrsa Kafka
vazhdon prshkrimin me imtsi t kandrrs s neveritshme duke prforcuar tashm te
lexuesi se nuk jemi n ndrr por n nj realitet t mirfillt.
9. Lexoni me vmendje monologun e dshpruar t Gregorit. Si sht jeta e prditshme
e tij? A sht i drejtprdrejt Kafka n kt monolog? far mund ti ndodh realisht
njeriut nse bn nj jet t till rraskapitse? Zbuloni duke u nisur nga ky fragment
alegorin e shndrrimit.
N kt pjes t rrfimit Kafka sht i drejtprdrejt realist duke na paraqitur jetn prej t
shfrytzuari q bn Gregori si n pun ashtu edhe n familje. Ai sht i prulur dhe nuk
mendon pr vete por pr familjen dhe pundhnsit. Jepet shfrytzimi n maksimum i
116
Gregorit nga t tjert duke punuar si kafsh. N kt kontekst alegoria sht e qart, kjo
kandrr e ndyr nuk sht tjetr vese njeriu i tjetrsuar nga shfrytzimi n maksimum.
10. Cili sht pozicioni i Gregorit n familje? Sa i rndsishm sht ai pr t?
Gregori sht burimi kryesor i t ardhurave n familje, prandaj ai sht shum i rndsishm.
11. Si e gjykoni ju faktin q pas shndrrimit t tmerrshm Gregori vazhdon t mendoj t
kap trenin dhe t arrij n koh n pun n vend q t merakoset pr gjmn q e
ka gjetur? tregon kjo mnyr mendimi pr gjendjen e njeriut t shekullit t 20 dhe
raportet e tij me shoqrin?
Edhe njher theksohet shfrytzimi maksimal individit nga shoqria, trysnia e
jashtzakonshme e saj mbi individin, pasiguria pr nj vend pune, frika nga pundhnsit
eprort kthimi i individit n nj robot pune dhe sigurimi i t ardhurave pr t jetuar.
12. Vini re se Gregori mendon n mnyr t fiksuar pr punn dhe drejtorin. tipare ka
pundhnsi i tij?
Jo m kot Kafka i jep kto detaje n mnyr kmbngulse. Ato sbjn gj tjetr vese
motivojn shndrrimin e personazhit. Drejtori sht i pashpirt si t gjith pundhnsit.
13, 14. prshtypje ju l shpjegimi i Gregorit se nse ai do t mungonte nj dit n pun
drejtori bashk me mjekun do t vinin n shtpin e tij pr verifikim? N shkall e
hiperbolizon Kafka egrsin e shoqris ku jeton personazhi i tij?
Kafka hiperbolizon duke na theksuar se individi sht n do koh i kontrolluar, i
vzhguar, i robruar nn kthetrat e sistemit. Megjithat kjo mnyr jetese jepet shum
thjesht dhe transparente tepr normale n syt e lexuesit i cili ndjen deri n thelb
prndjekjen e njeriut nga syri vzhgues i sistemit dhe t tjerve q n planin m t
ngusht jan pikrisht familjart e dashur.
15. Cili sht efekti i zrit t nns t Gregori? Po zri i motrs si tingllon tek ai? Si
mendoni ju a do ta ruajn magjin kta zra pasi t vn re shndrrimin?
Nna ka nj z t mbl, motra ka nj z t dhembshur.
Mblidhen prgjigjet m interesante t nxnsve pr pyetjen. Ndalohet te ato q mendojn
se zri i nns dhe i motrs do ta humbasin efektin. Krkohet q nxnsit ta motivojn
prgjigjen e tyre dhe t sintetizojn nj mesazh pr kt ndryshim t sjelljes s familjes
ndaj Gregorit.
16. Komentoni groteskun e alarmit n familjen e Gregorit pr vonesn e tij n pun.
Alarmi sht nj alarm i prligjur sepse Gregori sht makina e puns q mban familjen
me t ardhura...
Analiza mund t ndrpritet n kt pjes t fragmentit dhe u lihet nxnsve detyr t
vazhdojn leximin n shtpi.
Prforcim: Shkrim i lir
Qllimi i ktij ushtrimi sht t shihet sa e kan kuptuar nxnsit nntekstin e novels.
Shkruani nj tregim t shkurtr me t njjtn tem ku personazh t jet nj Gregor real
dhe i zakonshm pa element fantastik n t. Pasi ti lexoni n klas tregimet tuaja
117
diskutoni pr larmin e situatave t ngjashme n realitetin e prditshm dhe pr larmin e

fateve njerzore me protagonist nj Gregor Zamza.
Detyr shtpie
Kujtoni vazhdimin e novels dhe prmblidheni shkurtimisht para klass. Sintetizoni

mesazhet q prcillen n kt novel pr raportet e njeriut me shoqrin, me familjen dhe
me vetveten.
Ora e tret
Nxnsi t jet i aft:
T zbuloj n fragment detajet e krkuara n funksion t analizs s tekstit;
T jap mendimin e vet pr natyrn e personazheve dhe raporteve q ata krijojn

duke ilustruar me shembuj nga fragmenti;
T sintetizoj mesazhet universale t novels;
T plotsoj sakt dhe n mnyr t prmbledhur tabeln e analizs prfundimtare

t novels Metamorfoza.
Metodat e prdorura: Pun n grupe, diskutim, ruaje fjaln e fundit pr mua.

Struktura: PNP
Parashikim: Lexohen detyrat e shtpis por vetm pjesa ku sht prmbledhur
shkurtimisht fabula. U kujtohet nxnsve q mesazhet q kan sintetizuar pr noveln do
ti lexojn n fund t msimit pasi t ken analizuar dhe pjesn e mbetur t fragmentit.
Ndrtim njohurish:
Ndahet klasa n grupe t cilt do t punojn me ushtrimet n vazhdim.

Grupi 1. Pyetja 17. Listoni t gjitha veprimet e Gregorit pasi ai vendosi t ngrihej nga
shtrati. veori e stilit kafkian spikat n kt prshkrim?
Grupi 2. Pyetja 18. Cili sht nnteksti i prpjekjeve t Gregorit pr tu ngritur nga
shtrati? Bni leximin alegorik simbolik t ktij fragmenti. Cili sht prfundimi juaj?
Grupi 3. Pyetja 19. Shpjegoni thelbin e ironis s Kafks n fragmentin e mposhtm?
Me mjete sht realizuar ajo?
Nuk do t kishte mjaftuar q t vinte pr t pyetur nj irak nse kjo sht e

domosdoshme - po vinte vet prokuratori q ti dshmonte familjes s pafajshme se
shqyrtimi i ktij rasti t dyshimt mund ti besohej vetm zgjuarsis s tij? Prse Gregori
ishte dnuar q t punonte n nj firm ku edhe pakujdesia m e vogl zgjonte dyshime t
mdha?
Grupi 4. Pyetja 20. Komentoni sjelljen e nns prball prokuratorit. N shkall jepet
prulsia e saj? Po prshkrimi q ajo i bn jets s Gregorit tregon pr kt t fundit?
118
Lexohen prfundimet e nxnsve pr ushtrimet e dhna. Kalohet n diskutimin e

ushtrimeve t tjera me t gjith klasn duke nxitur sa m shum ide nga nxnsit.
Shfrytzohen pr pyetje ushtrimet:
22. far ka dashur t shpreh Kafka me hipotezn e Gregorit se edhe prokuratorit mund
ti ndodh nj dit e njjta gj?
23. Komentoni: Gregori ishte aty dhe as mendonte ta linte familjen e tij. Pr far duhet
t mendonte m shum Gregori n kto momente?
24. Si e gjykoni ju faktin se me gjith metamorfozn e tmerrshme Gregori vazhdon t
mendoj pr kthimin n pun dhe pr shfajsimin para drejtorit?
25. Argumentoni se Gregori sht nj qenie e prulur.
26. Cili sht roli i rrfimtarit n kt rrfim? A mban ai qndrim, a shpjegon arsyet apo
motivon situatn e personazheve apo vetm konstaton? Argumento.
Prforcim
Pasi diskutohet pr t gjitha pyetjet e msimit msuesi rimerr detyrat e shtpis me an t

metods Ruaje fjaln e fundit pr mua. Msuesi cakton nj nxns q do t drejtoj
leximin i cili do ti lexoj i fundit mesazhet q ka nxjerr. 5-6 nxns lexojn mesazhet e
tyre. I fundit e ka fjaln nxnsi q drejton leximin.
Detyr shtpie:
Pyetja 27. Element t analizs s testit narrativ n noveln Metamorfoza.
7.2 Bylbylat e Plepishtit, Ernest Koliqi

Ora e dyt
T prcaktoj temn q trajtohet dhe kndvshtrimin e autorit pr temn;
T analizoj ndryshimin e kndvshtrimit t dy djemve pr vajzn shkodrane

dhe arsyet e ktij ndryshimi;
T mbaj nj qndrim individual n dnim t steriotipit gjinor si nj fenomen i

dmshm pr nj shoqri t prparuar;
T prshkruaj personazhet botn e brendshme dhe botn e jashtme;
T diskutoj mbi aktualitetin e problematiks q trajton Koliqi.
Metodat e prdorura: Stuhi mendimesh, pun me grupe, hulumtim i prbashkt,

diagram Veni, rrjeti i diskutimit.
Struktura PNP
Nxnsit jan porositur ta lexojn tregimin n shtpi pr t shkurtuar koh me veprimtarit n klas.
119
Cila sht ngjarja te tregimi Bylbylat e Plebishtit? Po tema e saj? tregon kjo pr
realitetin kur sht shkruar tregimi? Po sot cili sht realiteti me t njjtn tematik?
Ndrtim njohurish
Hapi i par
Disa nxns bjn prmbledhjen e ngjarjes s tregimit.

Hapi i dyt
Ndahet klasa n grupe:

Grupi 1. Pyetja: 2. Komentoni prshtypjen q shkaktoi tek dy djelmoshat shfaqja e
iljets n dhomn e ngrnies. Pamja prshkruhet veshja e saj n ngjyr t kaltr me
topa t bruzt dhe zri i saj i kthjellt por pak i dridhur (Ndoshta nga sedra q
karakterizonte femrn shqiptare).
Veprimet E lirshme me zhdrvjellsi zuri vend n tavolin ...
Prshtypjet T dy djemt kur ajo hyri ngeln me shikim gozhduar te dera, pastaj nuk ia
ndanin dot syt n tavolin dhe u humbn fjalt ato ran n mendime t dyzuara...
Grupi 2. Pyetja 33. Zbuloni pse ardhja e ksaj vajze shkaktoi habi te dy djemt. Ilustroni
me fjali nga teksti arsyet q duhet ta pengonin iljetn t ulej n nj sofr me dy djemt.
1. Mentaliteti
Shumica e vajzave shkodrane koriten para njerzve t huej.
2. Mblesria: Smujte ajo mos me dijtun se pak dit para kish ue i ati shkuesin njiher ke
njani mbandej ke tjetri pa arrijtun n nji prfundim. E ather ku e mori at guxim t rrall
ndr vajza tona me u dalun shi njatyne qi disi, n nji far mnyren e prbuzne tue mos e
pranue si shoqe pr jet?
Grupi 3. Pyetja 4. Dalloni kndvshtrimin e autorit kur flet pr zakonet e t sjellit t femrave
n shoqrin shqiptare t kohs. Cila sht fjala q shpreh m sakt opinionin e tij?
Shkaku i disa zakoneve t vjetrueme qi ngjasin marrisht n vend ton.

Autori del hapur kundr ktyre zakoneve.
Pyetja 5. Cili sht kuptimi q sjell autori me fjalin: Por gjithshka po ndodhte n kto
kohnat tona. far justifikon ai me kt? Justifikon sjelljen e iljets dhe i paraprin
zhvillimit ndryshimit aq t nevojshm, ironizon Hilushin i cili kishte nj mendim krejt
ndryshe pr vajzat shkodrane.
Grupi 4. Pyetja 8. Dy djemt jan shkolluar jasht shtetit dhe kan marr kultur
perndimore. Ata t kthyer n atdhe ndjejn nevojn dhe domosdoshmrin e ndryshimit.
Cilat jan rrugt q propozon secili prej tyre?
Hilushi Vilza, me parafytyrime t gjalla, bante apologjin e traditave ma t shndoshta

tona. Shtjellonte thezn e vet t vjetr. Duhet t zhvillohemi, pa luejt nga bazat e
zakoneve typike t kombit. Duhet mu prtri, pa u dynd prej prfitimesh, kryesore
trashigue nga kalesa...
Lorja Pr me prparue duhej nis jet e r e tue thye do lidhje me zakone t trashgueme.
120
Hilushi tregohej ma i kulturuem, ai ma i shetitun.
Grupet diskutojn punn e tyre.

Hapi i tret
Vazhdohet me zbrthimin e tregimit. Hulumtim i prbashkt. Diskutim.

Nj nxns lexon n libr momentet e mendimeve t dyzuara tek djemt.
Diskutohet pr pyetjen: Pse ndihen ata t orientuar? Cili sht stereotipi gjinor q ata
kan pr femrn shqiptare n mendje?
Kalohet shtja dhe n realitetin e sotm. Po sot cili sht steriotipi gjinor pr femrn n
shoqrin shqiptare?
Diskutim. Po ju qndrim mbani lidhur me argumentet e secilit prej tyre pr ndryshimin
e Shqipris? Jepni dhe ju opinionin dhe argumentet tuaja n lidhje me mundsit e
ndryshimit dhe prparimit t mtejshm t Shqipris dhe mentaliteteve q ju mendoni se
jan t prapambetura pr kohn.
Vazhdon hulumtimi i prbashkt me t gjith klasn pr shtjet e ngritura mbi tregimin.
Mali dhe deti marrin n ligjrimin e Hilushit nj simbolik t veant. Zbrthejeni at dhe
diskutoni pr mesazhin q prcjellin kto fjal t tij.
prshtypje ju l gjykimi i iljets lidhur me opinionet e dy djemve?
A krijon efekte komike rivaliteti i biseds mes djemve? Pse? Ilustroni me detaje nga fjalt
e autorit.
Dalloni kndvshtrimin e autorit pr iljetn. Ilustroni me fjal nga fragmenti mendimin tuaj.
A prfaqson iljeta modelin e femrs shkodrane dhe shqiptare t prshkruar nga Koliqi me
aq dashuri? Cilat jan cilsit me t cilat e pajis Koliqi kt personazh kaq t dashur?
Pun e pavarur
Pyetja 14. Prshkruani heroinn si nga pamja e jashtme, ashtu dhe nga bota e saj e pasur
shpirtrore duke shfrytzuar dhe karakterizimet e prdorura nga shkrimtari pr t.
Prforcim Diagram Veni. Rrjeti i diskutimit
-Prshkruaj Hilushin dhe Loron. shtres prfaqsojn ata, ku ngjasojn dhe ku dallojn
me njri - tjetrin?
Hilushi
Lorja
-T tre personazhet jan t s njjtit mendim lidhur me zakonin e martesave me shkuesi.

A sht ky zakon i pranishm akoma n shoqrin shqiptare, deri n mas? Shprehni
mendimin tuaj pro ose kundra pr kt zakon duke argumentuar n do rast.
Pro
Pse
Kundra
121
Detyr shtpie
Pyetja 17. Thoni disa nga mesazhet q prcillen n kt tregim. Mbshtetuni pr kt

edhe te mbyllja e tregimit.
Koment: Bylbylat e Plebishtit

Ora e tret
T sintetizoj mesazhet q dalin nga tregimi;
T analizojn tregimin pr nga bukuria e gjuhs, figuracionit dhe stilit;
T dalloj tipare t dialektit t gegrishtes duke i prqasur me formn e tyre n

toskrisht;
T vlersoj bukurin e dialektit n kt tregim.
Metodat e prdorura: Pun me grupe, rrjeti i diskutimit.

Parashikim: Lexohen detyrat e shtpis. Mesazhet m t bukura q kan nxjerr nxnsit
shkruhen n tabel.
Ndrtim njohurish:
Lexohen disa nga punt e nxnsve dhe prgzohen pr realizimin.

Hapi i par
Grupi i par. Koliqi shquhet pr gjuhn e pasur plot fines dhe figuracion t zgjedhur.
Analizoni funksionin e figurave letrare n kt tregim pasi t plotsoni tabeln e figurave.
Cila sht figura e preferuar dhe m e prdorur e Koliqit?
Metafora
Vetullat e holla srrijshin kurr t qeta. Buzve t njoma, valt shushurisni,

dshira t ndezuna, kangn e detit, buzqeshje tambl, i fali nj shikim plot
drit e plot mrisi, shikue amblsisht, qindis me mendime t njoma e me
dshir t paguximshme pse tepr tambla etj.
Krahasime
gufonte si nj derit e kthiellt me t ngushullue synin. si degrmi e

ndrpashme etj.
Epitete
ndjete t strholla, za i kthjellt, i thell e deprtues. flokve t lmuet syt e

thell, shtatin e drejt dhe t lakueshm etj.
Inversione
Inversion- Ai me madhnin krenare e tamshueshm shkambijeve. gazmore

kumbuen notat e gjalla etj.
Simbole
122
Mali e deti.
Shprehje
frazeologjike
T tjera
me i a hangr zemrn, bluejtshin mendimesh, eli goj, e pau me udh, tue

shikue shend e ver etj.
Pasthirrm: Ah, ata dy sy! Ah, ai za
Grupi i dyt
Gjurmoni n tekst shembuj dallimesh fonetike, morfologjike dhe leksikore mes dy

dialekteve. Plotsoni tabeln.
Gegrisht
Dallime
fonetike
Togu ue
Togu vo
Zanorja a
n-s ndrzanore
bashktinglloreve
m,n
Dallime
morfologjike
Dallime
leksikore
Paskajores
Pjesorja
Fjal me prdorim
vetm n njrin nga
dialektet.
Toskrisht
Shkruente, besue, urue,
etj.
u vojt,etj.
Shkruante, besuar, uruar
t kandshme, ambla etj.

Vuni, prehn, vens etj.
Ndgjoj, ndiesina
ndrydhte. Vihet re ruajtja
e grupeve mb, nd, etj.
me ngran, me i u shtrue
me lirue etj.
Dasht, bart, etj.
Korit, merit, prozhmin,
dheshku, kres, kande. etj.
T kndshme, mbla,etj.
Vuri, prehr, vers.
U vajt,
T haj, tju shtroj, t

lirosh.
Dashur, mbartur.
Grupi i tret
Zgjidhni nj paragraf nga tregimi. Kthejeni at n gjuhn letrare. ndryshime vini re?
Duhet theksuar se nse e kthen n gjuh letrare i humbet gjith bukuria dhe zbehet origjinaliteti i
autorit. Zgjedhja e fjalve dhe kumbimi i tyre n gegrisht e bjn tregimin tepr lirik.
Me t gjith klasn zhvillohet rrjeti i diskutimit.
Si mendoni ju a i humbet disa nga vlerat e veta artistike tregimi gjat ksaj prshtatje n
gjuhn letrare?
Po
Pse
Jo
Detyr shtpie
Analizoni karakterin tregimtar t pjess Bylbylat e Plepishtit duke u mbshtetur n

elementet e evidentuar n tabel.
123
7.3 Muri, Sartri

Ora e par
T dalloj tiparet ekzistencialiste n veprn e Sartrit;
T shpjegoj konceptin e liris n krijimtarin e tij;
T analizoj simbolikn e murit duke u nisur nga ngjarja e novels;
T shpjegoj prjetimet e qenies para ekzekutimit.
Metodat e prdorura: Stuhi mendimesh, Klaster, insert.

Parashikim
Msuesja i njeh nxnsit me temn dhe objektivat e ors.

Shkruan n tabel titullin e novels Muri
Pr ata q se kan lexuar tregimin: Si mendoni ju pr far mund t bj fjal nj tregim
me kt titull? Kujtoni q bhet fjal pr nj tregim ekzistencialist.
Shkruhen idet m interesante t nxnsve n tabel.
N nj klaster shkruhen tiparet e letrsis ekzistencialiste me t cilat nxnsit jan njohur
n msimin pr Kamyn:
Takim me
absurdin
Liria absolute e
qenies
Prpjekje pr t
ruajtur t paprekur
dinjitetin, thelbin
njerzor
Ekzistencializmi
Ankth q rrjedh
nga takimi me
vdekjen
Thuajsimi me
shoqrin
Ndrtim njohurish: Teknika insert, pyetje prgjigje me klasn pr shtjet n tekst.
Nxnsit lexojn n heshtje msimin dhe vendosin shenjat n tekst.
124
Ndrtim njohurish: Teknika insert:
V-E njohur,
- E pabesueshme ose ndryshe nga ajo q ata mendojn,
+ Informacion i ri
? e paqart pr ta.

shenja.
Pasi nxnsit mbarojn leximin e kujdesshm msuesja sqaron t gjitha pikpyetjet e
ngritura nga nxnsit.
Lexohet materiali plotsues pr ekzistencializmin dhe diskutohet mbi tiparet e
ekzistencializmit t Sartrit.
Msuesja ngre pr nxnsit pyetjet e mposhtme:
1.
ndodh me personazhet e Sartrit kur takojn absurdin?
Vilen mendime nga nxnsit dhe m pas plotsohen nga msuesja:

a. Te Sartri absurdi ka natyr m t drejtprdrejt filozofike.
b. Kur takon absurdin, heroi i Sartrit i kundrvihet me vetdije bots s jashtme, bots s
ftoht t gjsendeve sepse takimi me absurdin zhvleftson do gj q n jetn e heroit
absurd i cili ka t bj me gjrat e rndomta q skan asnj lidhje me ekzistencn.
Ajo q e shqetson heroin absurd sht pikrisht qenia n zgrip e ekzistencs s vet dhe
kotsia e jets prball vdekjes. Pr heroin ekzistencialist nuk ka vler asnj ligj moral
asnj ndjenj atdhetare apo heroike, asnj qndrim politik apo social por mbi t gjitha ka
vler njeriu si njeri si qenie q meriton gjith vmendjen respektin dhe trajtimin njerzor
q i takon pasi sipas ekzistencialistve njeriu sht m i rndsishm se cilido shtet q ai
i prket! Prandaj dhe Sartri shprehet se ekzistencializmi sht humanizm.
2. Kujtoni vlern e liris pr ekzistencialistt. quajn ata liri absolute dhe si
prpiqen ta ruajn at?
Pasi nxnsit sjellin t dhna pr lirin absolute t tilla si:

Heroi ekzistencialist krkon me ngulm t ruaj t paprekur thelbin njerzor nga parimet
morale t shoqris, nga rregullat dhe ligjet t cilat atij i duken transformuese dhe t
ankthshme duke e kthyer njeriun n robot ligjesh dhe rregullash t cilat e pengojn at t
shijoj ekzistencn e vet toksore. Kalohet te komenti i shprehjes s mposhtme:
Vetdija sht pikrisht liria, ai kryq i rnd, i cili e shtyp heroin e bots absurde.
Nxnsit shprehin prfytyrimet e tyre mbi kt shprehje. Bhet lidhja asociative mes kryqit t
rnd t krishtit dhe ndrgjegjes, vetdijs s njeriut i cili sht i lir t bj zgjedhjet e tij n
jet por pasojat e t cilave do t bien dhe do t rndojn pikrisht mbi t.
125
Prandaj Sartri shprehet: Njeriu sht i dnuar me liri.

3. Si kufizohet liria absolute n noveln Muri?
E drejta themelore e njeriut sht t jetoj derisa ti vij vdekja natyrale por n kt
novel njeriut i mohohet dhe i kufizohet liria e tij m absolute; jeta vet.
4. ndodh me vetdijen e personazheve t novels gjat prjetimit paraprak t
vdekjes n nj qeli pr tr natn duke pritur orn e ekzekutimit?
Njeriu n kt novel nuk e ndjen m veten njeri por nj mas mishi e cila t nesrmen
nuk do t ekzistoj m. N pjesn m t madhe t faqeve t ksaj novele prshkruhen
psikologjikisht prpjekjet e njeriut pr t ruajtur t paprekur thelbin njerzor prball syrit
vzhgues t shokve t qelis t cilt i pret po i njjti fat si dhe prball mjekut t sjell
aty pr t vzhguar sjelljet e ktyre qnieve prball vdekjes. Vetdija transformohet deri
n at shkall saq koha nuk prjetohet m si njeri po si i vdekur i pakallur n dhe.
-Diskutohet me t gjith klasn pr fotot n libr. Drejt e n mur, Filip Delmer, Paris, 2006
Shikoni skulpturn n foto dhe thoni cila sht tema e saj.
Vreni trupin dhe shpirtin n subjektin e skulpturs dhe komentojini ata.
Identifikoni procesin q ndodh n shpirtin dhe mendjen e heroit n foto. Ilustroni

me detaje nga skulptura.
Prforcim
Pasi analizohen dhe komentohen shtjet e msiprme u krkohet nxnsve t

prcaktojn simbolikn e titullit t novels:
MURI Muri sht kufiri ndars mes t gjallve dhe t vdekurve, midis t gjallve
dhe atyre q ishin dnuar me vdekje, mes t gjallve dhe atyre q n kt tregim ishin t
dnuar ta prjetonin vdekjen pa vdekur akoma dhe ti shihnin me nj sy tjetr t gjith
njerzit t cilt nuk ishin t detyruar t vdisnin pas disa orsh
Detyr shtpie
Lexoni tregimin Muri dhe bni nj prmbledhje t fabuls s tregimit n fletore
Ora e dyt
T lexoj me vmendje fragmentin dhe gjat leximit t prqendrohet n shtjet e

shtruara pr diskutim nga msuesja n tabel:
a. Prjetimet ekzistencialiste t personazheve.
b. Bota njerzore, dhuna e saj mbi njeriun transformimet q pson njeriu prball saj.
126
T prshkruaj prjetimet emocionale dhe psikologjike t personazheve n

momentet t tilla t skajshme t ekzistencs;
T komentoj fjalt veprimet dhe mendimet m domethnse t personazheve n

kt fragment.
Metodat e prdorura: lexim i drejtuar, pyetje prgjigje, pun e pavarur n grupe, ditar
dypjessh.
Parashikim
Lexohet detyra e shtpis qllimi i s cils sht t kontrollohet aftsia e nxnsve pr t

br sa m sakt nj prmbledhje si dhe t sillet n klas ngjarja e plot e novels
fragmenti i s cils do t komentohet n vazhdim t ors.
Ndrtim njohurish: Lexim i drejtuar, pyetje -prgjigje.
Njihen nxnsit me objektivat e ors. Lexohet fragmenti me ndalesa dhe analizohet hap
pas hapi duke shfrytzuar pyetjet n tekstin e nxnsit si dhe pyetje t atypratyshme q
lindin gjat leximit si nga msuesja ashtu dhe nga nxnsit.
Ndalesa e par:
1. Jan momentet e fundit t tregimit kur pas nj nate rraskapitse ardhja e mngjesit
prjetohet si fatale. Si prjetohet rrjedha e kohs nga personazhet?A e ndjeni dhe ju se si
ata kapen fort pas minutave t fundit t jets s tyre? Ilustroni me detaje.
Gjith natn personazhet skan vn gjum n sy sepse kto jan astet e fundit t
ekzistencs s tyre pas t cils ata kapen fort dhe nuk duan t shkputen. Koha prjetohet
me ankth ajo sht e pandalshme fatale pr ta. E si mund t flesh kur e di q kto jan ort
e fundit t jets?
DETAJE: po ruante zbardhjen e drits, koha po shkiste, po rridhte pik e nga nj pik.
2. Kujtoni moton e ekzistencialistve: N nj bot absurde njeriut i del si detyr t ruaj
mbi t gjitha dinjitetin personal N cilat fjal t personazhit kryesor t ktij tregimi
duket kjo? Komentojini ato sipas kndvshtrimit tuaj.
Doja t vdisja si i ka hije burrit e nuk mendoja pr asgj tjetr

Gjith natn heroi sht prpjekur mos ta jap veten, t qndroj dinjitoz, t mos ulrij
apo brtas sepse atij vetm kjo i ka mbetur n dor asgj tjetr svaret m nga ai.
Gjithka rreth e qark sht transformuese dhe prpjekjet e tij jan shum t mundimshme
ai n mnyr t pavullnetshme nuk e ndjen t ftohtin e madh t qelis ashtu si e ndjen
mjeku i cili nuk sht i dnuar por prkundrazi djersit n mnyr t pakontrolluar dhe
mundohet ta fsheh sa m shum kt fakt i cili i duket shum poshtrues n syt e
mjekut i cili vetm vshtron dhe mbledh fakte pr mnyrn se si sillen njerzit sesi
njerzohen ata prball vdekjes.
Ndalesa e dyt
Vazhdohet leximi deri tek: . Por vetm shtrngoja dhmbt e i rrasja duart ndr xhepa se
doja t mbetesha burr...
Ndahet klasa n grupe dhe u jepen t punojn me shkrim detyrat e mposhtme:
Grupi 1. Pyetja 3. Lexoni me vmendje dialogun mes personazheve n pjesn e par t
127
fragmentit. Analizoni ankthin ekzistencial t tre personazheve t mbyllur n nj dhom

burgu n pritje t ekzekutimit. Listoni fjalt q e shprehin kt dhe komentoni nntekstin
e lakonizmit t prdorur n kt dialog.
DETAJE: - I dgjon?, - dreqin krkojn? N terr nuk qllohet dot!, - Po zbardh.
Filluan, si duket u bka n oborrin mbrapa, - Eh, vete! tha Tomi, vshtronte nga
dera, Tomit i ra cigarja nga goja.
Personazhet nuk flasin shum, nuk rrfehen, por do fjal q ata thon shpreh n mnyr
t thell ankthin e tyre ekzistencial prball vdekjes etj.
Grupi 2. Pyetja 4. Vini re normalitetin me t cilin ushtart kryejn detyrn. Komentoni
fjalt e tyre:
Nuk sht ky i pari q ndihet keq, - tha togeri,- mjafton q ta ngrini hopa t dy bashk;
t tjerat i rregullojm te vendi. ngjyrime kuptimore merr fjala vendi e prdorur n
kt kontekst? Cila sht figura letrare e krijuar?
Kta jan ata t tjert me t cilt personazhet tan t mjer i ndan nj mur i
pakaprcyeshm. Ata e bjn detyrn e tyre me normalitetin q mund t hahet nj vakt
apo t trajtohet nj kafsh. Vendi fjal t ciln ata e shqiptojn kaq natyrshm sht
vendi i vdekjes i ekzekutimit. Figura e prdorur sht Litota ose eufemizmi.
Grupi 3. Pyetja 5. Analizoni gjendjen shpirtrore e psikologjike t personazhit duke u
mbshtetur te fjalt e tij:
Nuk po e kuptoja po ndodhte me mua, po m plqente q t kryenin pun shpejt e

shpejt. Dgjoja breshrit me intervale pothuajse t rregullta; pas do njrs prej tyre un
dridhesha. M vinte t ulrija e t shkulja flokt. Por vetm shtrngoja dhmbt e i rrasja
duart ndr xhepa se doja t mbetesha burr.
Ndalesa e tret
Lexohet deri n fund

Pun e pavarur: Plotsoni n tabeln e mposhtme fjalt, shprehjet, prshkrimet dhe
veprimet q tregojn egrsin njerzore t oficerve prball t burgosurit.
Fjal dhe shprehje
Prshkrime
O jeta e tij, o e jotja, Keni nj erek ore afat pr tu menduar,
Dy sy t egr, nj pal sy q t kallnin t gjall n dh,

bishe t egr e t pashpirt.
Veprime
m kapi nga kraht, mi kishte ngulur gishtat si dar n muskuj e mu

shtrngonte me sa fuqi kishte, m shtyu tutje me forc
ma shfrynte mu n turinj at duhmn e tij t qelbur. , prplaste
kamxhikun pas izmeve,
Diskutim
Komentoni qndrimin e heroit prball oficerve. A ndihet ai i friksuar nga veprimet e tyre
t mirllogaritura? Pse? Dalloni fjalin ku ai shpreh opinionin e vet pr kt sjellje t tyre.
128
Jo ai nuk ndihet i friksuar nga asgj sepse ai sht i sigurt se fardo q t ndodh
vdekjen e ka n xhep. Heroi sht i vetdijshm. Ai shprehet: Q ta trembsh nj njeri
q do t vdes, duhen marifete ku e ku m t holla dhe Punt e tyre t vockla mua
m neveritnin e m ngjanin qesharake: nuk arrija dot ta vija veten n vend t tyre,
ata m dukeshin t marr.
Prforcim: ditar dypjessh
Orientohen nxnsit q t zgjedhin nga fragmenti momentet m domethnse pr ta, fjal

apo shprehje t personazheve, prshkrime etj dhe ti komentoj ato n nj ditar dypjessh.
CITATI
KOMENTI
Detyr shtpie
Pyetje 16. Sillni shembuj t tjer n klas nga historia pr trajtime njerzore q i jan
br njeriut nga njeriu. Diskutoni mbi efektin shkatrrues q kan ln ngjarje t tilla n
brezat q i kan prjetuar kto tragjedi. Po n historin e popullit shqiptar a ka shembuj
t ngjashm? Me materialet e sjella n klas krijoni nj poster me titull Jo dhuns!
Ora e tret
T prcaktoj kndvshtrimin e autorit pr ngjarjet;
T argumentoj humanizmin e Sartrit pr njeriun m shembuj nga fragmenti;
T ilustroj me shembuj nga fragmenti takimin e heroit rrfimtar me absurdin;
T argumentoj efektin q krijon tek lexuesi dhe mesazhet q prcjell personazhi

i zhveshur nga pozicioni social politik apo ideologjik;
T krahasoj mnyrn e rrfimit t Kamys Sartrit dhe Kafks.
Metodat e prdorura: Klaster, poster, Pun n grupe.

Parashikim
Lexohet detyra e shtpis ku nxnsit kan sjell materiale pr trajtime njerzore q i

jan br njeriut modern nga njeriu si: shfarosjet n kampet fashiste e naziste, bombat
atomike, lufta n Kosov etj.
Ngrihet shtja pr diskutim: Cili sht efekti i prjetimit t nj realiteti t till nga njeriu?
Nxnsit shprehin opinionet e tyre por edhe mendime t heroit t novels pr t ilustruar
efektin e dhuns te njeriu t cilat msuesja i prmbledh n nj klaster:
129
Me mendimet m interesante dhe fotot m domethnse nxnsit krijojn nj poster t

cilin e varin n tabel.
Dhuna zhvleftson te
njeriu t ndjert njeri
Dhuna tjetrson njeriun

dhe shoqrit q e
prdor at
Realiteti njerzor i
dhuns
do lloj forme e dhuns mbi

njeriut e on at drejt takimit
me absurdin
Dhuna vret do dshir e

mbi t gjitha dshirn pr t
jetuar
NDRTIM NJOHURISH: Pun me grupe
Kthehemi prsri te vepra dhe shtjet q kan mbetur pr diskutim. Ndahet klasa n
grupe me detyrat:
Grupi 1. Pyetja 8. Argumentoni se personazhi i ktij tregimi sht indiferent ashtu si
jan shumica e heronjve ekzistencialist.
Heroi sht indiferent sepse te ai sht zhvleftsuar kuptimi i jets. Ai ndihet i pasigurt dhe i
pavlefshm atij nuk i intereson m asgj. T jetosh dhe t provosh nj realitet t till shpesh
mund t ndodh t tjetrsohesh dhe t mos vlersosh m asgj madje as jetn tnde.
Cili sht komenti juaj pr mendimin e tij se:
Jeta e tij nuk kishte vler m shum se e imja, asnj jet nuk kishte m vler. Nj
njeri do t vihej rrz murit e do ta qllonin me plumba derisa ti dilte shpirti; qesh un
vet ose Gria apo dikush tjetr, e njjta gj ishte.
Sillni shembuj t tjer nga tregimi q prforcojn kt qndrim t tijin. A ju duket heroi
humanist n kt qndrim t tijin?
Shembuj t indiferentizmit t heroit:
-Miqsia pr t kishte vdekur pak prpara agimit, n nj koh me dashurin time pr
Konn, n nj koh me dshirn time pr t jetuar.
- po mua aq m bnte qoft pr Spanjn e qoft pr anarkin:
N kto fjal ka indiferentizm ka takim me absurdin por ka dhe humanizm sepse heroi
e mon jetn e nj njeriu kushdo qoft ai. Vet fakti se mund t pushkatohej nj njeri
(ska rndsi se kush) rrz nj muri deri sa ti dilte shpirti shpreh n mnyr therse
realitetin e tmerrshm kontekstin e tmerrshm historik q jeton heroi gjat lufts civile n
Spanj por edhe dashurin e pakufishme prej humanisti pr nj jet njerzore.
Grupi 2. Pyetja 12. Personazhi rrfimtar i ksaj ngjarjeje ka takuar absurdin. Ilustroni me
detaje nga fjalt dhe sjellja e tij. A e justifikoni ju takimin me absurdin t njeriut q
prjeton nj situat t till kaosi dhe pasigurie prreth tij?
130
Takimi me absurdin ka ardhur si shkak i realitetit ku ai jeton ku vlera e jets s njeriut

sht kthyer n hi ku dominon pasiguria dhe ankthi i vdekjes.
-Ai shprehet: M plqente q t kryenin pun shpejt e shpejt. -nuk kishte m rndsi pr
asgj, vetm se kisha dshir ti kuptoja arsyet e sjelljes sime. Nj mi na kaloi npr
kmb e kjo m zbaviti etj.
Grupi 3. Pyetja 16. Plotsoni me shembuj tabeln pr llojet e sekuencave t ktij
fragmenti:
Dialog
- Ibiet t quajn?
- Po.
- Ku sht Ramon Gria?
- Nuk e di.
Rrfim
U nisn turravrap e gjith buj e un prita i qet midis hafijeve q sm

shqiteshin. Nganjher qeshja me vete tek mendoja si do t ktheheshin
me bisht ndr shal. M dukej vetja tuhaf, po edhe shejtan i madh. I
imagjinoja duke ngritur rrasat e varreve, duke hapur nj pr nj derikat
e varrezave familjare.
Prshkrim
N nj dhom t vogl q qelbej era duhan e q ishte aq e ngroht sa

mu b se do m zihej fryma. Brenda qen dy oficer q pinin duhan t
ulur n kolltuk e mbanin ca letra mbi gjunj.
Analiz
psikologjike
Nuk po e kuptoja po ndodhte me mua, po m plqente q t kryenin

pun shpejt e shpejt. Dgjoja breshrit me intervale pothuajse t
rregullta; pas do njrs prej tyre un dridhesha. M vinte t ulrija e t
shkulja flokt. Por vetm shtrngoja dhmbt e i rrasja duart ndr xhepa
se doja t mbetesha burr.
Diskutohet puna n grupe. Kalohet n analiz me t gjith klasn. Punohen ushtrimet e

mposhtme:
Pyetja 10. Komentoni fjalt e personazhit pr oficert: I pash me kureshtje si t ishin
insekte t nj specieje tepr t rrall. vlera kuptimore sjell fjala insekte tek lexuesi?
Cila sht figura e prdorur?
Fjala insekte forcon murin q ndan personazhet. Heroi ndihet jo njeri sepse do t vritet si
nj kafsh kurse ata ai i sheh si insekte sepse jan shum her m t ult dhe m t
neveritshm se insektet vet.
Muri ndars sht shum i lart.
Prcaktoni kndvshtrimin e autorit pr ngjarjet.
-Kndvshtrimi i autorit sht i njjt me at t heroit: Punt e tyre t vockla mua m
neveritnin e m ngjanin qesharake: nuk arrija dot ta vija veten n vend t tyre, ata
m dukeshin t marr.
- Pyetja 11. Dalloni mnyrn groteske me an t s cils rrfimtari paraqet aksionin e
ushtarve, prjetimet e personazhit kryesor si dhe absurdin n prmbysjen e situats
fillestare t t dnuarit me vdekje.
131
Heroi ndodhet n nj situat delikate e megjithat gjen rastin pr t br humor, humor t

zi, n gjith kt zell pr t gjetur dhe pr t vrar nj njeri lexuesi rrqethet dhe
njkohsisht prjeton ann komike t situats nga mnyra e rrfimit duke marr parasysh
se deri n nj far momenti heroi mendonte se po i niste n nj drejtim t gabuar.
Prmbysja e situats gjetja e Ramonit e bn situatn m groteske dhe absurde.
-Pyetja 14. Shpjegoni pse heroi i ktij tregimi sht i zhveshur nga pozicionet sociale,
ideologjike apo atdhetare.
Edhe njher vjen n kt mnyr t konceptimi t ngjarjes vlersimi i Sartrit pr njeriun
mbi gjithka tjetr; mbi atdheun apo shtje t caktuara q ngrihen n diskutim. Jo m kot
ai nuk na e prmend fare se prse luftohet aty, prse vriten kta njerz, apo t na shpjegoj
prej cilave parime udhhiqen. Sartri udhhiqet vetm nga nj e drejt humane: E drejta pr
jetn.
Prforcim: diskutim, diagram Veni.
prshtypje ju krijon mnyra e rrfimit t Sartrit pr nj tem kaq njerzore si sht

ekzekutimi masiv i njerzve npr burgje si t bhej fjal pr gjra krejt normale dhe t
rndomta t prditshme? Cili sht efekti i nj rrfimi t till te lexuesi? Krahasoni stilin
rrfimtar t tij me at t Kamys. t prbashkta vini re?
T prbashkta
Sartri
Kamy
Stil transparent, rrfim realist i drejtprdrejt.
Pa figuracion, pa emocion e megjithat
rrqeths n vrtetsin e vet. Prdoret veta e
par duke rrfyer me syt e personazhit
rrfimtar por nse te Kamy nuk kuptohej
kndvshtrimi i autorit te Sartri sht i njjt
me at t personazhit etj.
Detyr shtpie
Pyetja 17. Analizoni tregimin Muri duke u drejtuar nga tabela e mposhtme. Shkruani
prmbledhjen analitike pr fragmentin e shkputur nga tregimi Muri.
132
7.4 Shkrettira e Tartarve

Ora e par
Objektiva: Nxenesi t jet i aft:
T njihet me jetn dhe veprn e Buxatit;
T prshkruaj tiparet e krijimtaris s Buxatit dhe prshtypjet q ajo i ka ln si lexues;
T dalloj temat dhe problematikn e veprs s Buxatit;
T komentoj se si reflektohet n veprn Shkrettira e tartarve jeta e Buxatit;
T shkruaj nj ese krahasuese duke u nisur nga vepra Shkrettira e tartarve

pr t mbrritur n prgjithsime universale t jets njerzore;
Metodat e prdorura: Stuhi mendimesh, lexim n dyshe, klaster, diskutim me t gjith klasn.
Harta e tekstit, Shkrim i lir.
far keni lexuar nga Dino Buxati? A ju ka plqyer mnyra e tij e t shkruarit? Pse
Buxati ju sht dukur i veant? Me cilin autor shqiptar ose t huaj mund ta krahasoni?
Njihen nxnsit me temn dhe objektivat e ors s msimit.
Ndrtim njohurish: Lexim n dyshe.
Nxnsit e kan t qart tashm metodn e leximit n dyshe. Njri lexon, tjetri bn nj
pyetje pr paragrafin e lexuar dhe shokut i takon t prgjigjet pastaj shoku lexon dhe tjetri
bn pyetje pr paragrafin dhe kshtu deri n fund t msimit. Provn e par e bn
gjithmon msuesja si shembull.
Modele pyetjesh: tregojn pasionet e Buxatit pr karakterin e tij? Po ditari i tij si na e
plotson imazhin pr t? ide na sugjeron titulli i par Fortesa etj.?
Pasi dyshet mbarojn s lexuari tekstin msuesja i drejton klass pyetjen:

far iu duket interesante n itinerarin jetsor t Buxatit?
Nxnsit mund t japin prgjigje t ndryshme si: Dashuria pr malet, udhtimet ditari,
frika nga vdekja, pasioni pr pikturn dhe muzikn, etj.
Punohet n tabel nj klaster me veprat dhe tregimet e Buxatit:
Diskutim me t gjith klasn
-Cila sht tema e preferuar e veprs s Buzatit? trajta merr ajo n veprn e tij?
Tema e paraplqyer sht jeta e njeriut prball vdekjes. Ajo jepet me trajta simbolike e
alegorike.
-far e bn t veant krijimtarin e Buxatit duke i dhn nj vend t merituar n
letrsin italiane dhe at botrore?
133
Hekurudha me
mbikalim
Gruaja me
flatra
Kngt e
malit
Veprat
Kolombreja
Nj rast klinik
Shkrettira e
tartarve
Vet paraplqimi i autorit pr bazn antropologjike t romanit, shmangia nga historia,

ideologjia, realizmi, mitet e modernizmit, refuzimi pr tu prfshir n rryma letrare, i dha
vend disi t veant e jo t rndsishm n hierarkin italiane. Pas vdekjes, interesi i
lexuesit pr veprn e tij ndryshoi edhe n Itali; kshtu, Buxatit po i jepet vendi n
historin e letrsis italiane t shekullit XX.
Cilat jan dilemat q ngre kjo vepr? Jepni opinionin tuaj duke u nisur nga prshtypjet e
leximit t Shkrettirs s tartarve.
A sht Drogo njeriu bashkkohor q prshtatet dhe bn kompromise me kohn? Duke
prdorur termin romantik, mund t pyesim nse ekzistenca e tij sht e mbarsur me
iluzione, njeriu q sht i detyruar t hedh posht mashtrimet e racionalitetit t
ekzistencs dhe q i zvendson ato me nj prmbajtje misterioze e anormale n afrimin e
vdekjes, i hap udh ndjenjs fetare. Roman laik apo fetar? Vdekja sht prfundimi
racional i jets, kundrvnia dialektike e kohs absolute apo paraqet shprbrjen e miteve
dhe t fantazis? Koncepti i Buxatit sht optimist apo pesimist?
Si projektohet jeta n gazet (Buxati gjith jetn punoi n t njjtn gazet) n romanin e
tij? Dalloni t prbashktat mes jets n gazet t Buxatit dhe jets n fortes t Drogos.
Q prej vitit 1928, puna pran gazets Corriere della sera i rrnjos vetdijen e
rrshqitjes s kohs. Ai i shihte kolegt e tij tek plakeshin me prirjen e kot t nj
mrekullie q do t vinte nga puna e vshtir e gazetarit, q i kishte kufizuar brenda
kufijve t tryezs s puns. Shkrettira e romanit sht pikrisht historia e jets n
fortesn e gazets, q lejon mrekullit e nj vetmie, q sht zakon dhe vokacion. Drogo
u plak n fortes duke pritur gjith jetn tartart dhe bashk me to lavdin.
Punohet me t gjith klasn fotoja n libr:
T vzhguarit
Salvador Dali, Metamorfoza e Narcizit, 1937.
134
Piktura n foto jep shndrrimin e Narcizit nga simbol i perfeksionit n nj figur

t flashkt. far kuptoni nprmjet thyerjes s ktij miti?
Identifikoni shkrettirn dhe luftn n kt vepr. Jepni mesazhe nga fragmenti

q ilustrohen n kt piktur.
Shpjegoni se si paraqitet dualiteti i personazhit n piktur: vreni nprmjet

dualizmit t Narcizit, dualitetin e Drogos.
Jepni nj mesazh pr pikturn.
Prforcim
Plotsoni hartn e ngjarjes pr romanin Shkrettira e tartarve:
Komenti juaj
Personazhet
Xhovani Drogo,
Konflikti
kryesor
Pritja e tartatve.
Ngjarjet
Kryesore
Emrimi i Drogos, Ardhja

n qytet, kthimi n fortes,
turnet e prditshme t rojs
n pritje t tartarve etj
Pika
kulmore
Ardhja e tartarve
Zgjidhja
Vdekja e Drogos pa shijuar

fushn e shumpritur t
betejs.
E paprcaktuar.
Vendi dhe
koha
Mesazhet
I hapur:
1. Njeriu nuk duhet t
pres q gjrat t
ndodhin vetiu por duhet
tu imponohet atyre me
vullnetin e atij q di
far do.
Xhovani dhe jeta e tij jan t dhna me

simbolik dhe alegori. Xhovani mund t jet
secili prej nesh me shpresat dhe projektet pr
jetn ndrkoh q ajo rrjedh derisa n fund
gjendesh i vetm prball fundit. Por Zhovani
simbolizon edhe ata njerz q jetojn me
iluzione duke pritur t ndodh dika e madhe
dhe n fund zhgnjehen se ajo q kan pritur
nuk ka ardhur kurr.
Tartart jan simbol i shpresave q shoqrojn
ndrrn e njeriut pr lavdi, shpresen pr
ndryshim, etj.
N fakt n kt roman mungojn ngjarjet e
mirfillta. Ato jan simbolike dhe ciklike. Jeta e
secilit n fortes sht e njjt. Ajo e m t
vjetrve bhet pasqyr pr at t m t rinjve.
T gjitha pr personazhet n fortes ruajn nat
e dit me syt nga shkrettira n pritje t
tartarve.
N nj moment t caktuar jeta ka rshkitur si
ndrr dhe kur ti e kupton kt sht tepr von
pr kthim pas.
Zhgnjimi.
Vdekja beteja e fundit pr do njeri.
Mund t jet hapsira dhe koha e do njeriu.
Shumllojshmri mesazhesh.
2. Nj jet pa arritje pozitive sht si nj jet
q nuk ka me se t matet prve se me
ndrra boshe.
3. Kur na vijn mendt na l fuqia etj.
135
Detyr shtpie
Lexoni intervistn e gruas s Buzatit Almerina Buzatit dhn shkrimtarit shqiptar Visar
Zhitit. Nxirrni t dhnat kryesore q ajo jep pr karakterin e Buxatit dhe prdorini ato pr
t kuptuar m mir thelbin e krijimtaris s tij e n veanti t veprs Shkrettira tartare.
T dhnat e ksaj interviste do ti prdorim gjithashtu orn e katrt t komentit gjat s
cils do t shkruajm esen letrare.
Koment: Shkrettira e tartarve

Ora e dyt
T lexoj fragmentin n mnyr aktive duke analizuar jo vetm tekstin por edhe
nntekstin;
T prshkruaj prjetimet e personazhit duke njjtsuar fatin e tij me fatin e

njeriut n prgjithsi;
T argumentoj mbi situatat e dhimbshme dhe absurde n t cilat gjendet

personazhi yn;
T sintetizoj mesazhe nga fragmenti.
Metodat e prdorura: Lexim i drejtuar, rrjeti i diskutimit.

Struktura PNP
Parashikim: Nxnsve u sht dhn detyr orn e kaluar t sjellin fakte interesante nga
jeta e Buxatit t cilat mund t shrbejn si elsa pr veprn e tij. Lexohen materialet e
sjella dhe diskutohet mbi ato fakte q jan t dukshme n krijimtarin e Buxatit.
Ndrtim njohurish:Lexim i drejtuar
Lexohet teksti me ndalesa duke e zbrthyer at me pyetje t nivelit t lart pr do

paragraf. Pr kt nxiten nxnsit t bjn sa m shum pyetje. Msuesi do t shfrytzoj
pyetje nga teksti i nxnsit por edhe t tjera q mund t dalin gjat leximit.
Pyetja 4. Ajo duhej t ishte nj mbrmje lumturie edhe pr njerzit me fat mesatar. Pse
kjo mbrmje projektonte lumturi? Si jepet fati i Drogos n mnyr indirekte n kt fjali?
Ishte nj mbrmje e mahnitshme. Prshkrimi i saj sht n kontrast me mjerimin e
Drogos. Ai jo vetm q nuk sht me fat mesatar por sht i pafat fare prderisa n
fortes erdhn tartart dhe ai ndodhet aq larg pritjes s jets s tij.
Pyetja 5. Pr far mendon Drogo? Listoni t gjitha mendimet e tij. Dalloni mungesn n
kto mendime.
T gjitha mendimet e Drogos jan mungesat q ai ka pasur n jetn e tij t mbyllur n
fortes.--Qyteti n muzg, iftet, akordet e pianos, nj erdhe familjare pas dritave t
dritareve, zjarret e kampit armik.
136
Pyetja 6. Ku qndron paradoksi n situatn n t ciln ndodhet Drogo tashm? Ai q ka

kaluar gjith jetn duke pritur tartart tashm q ata erdhn far sht duke pritur m?
Dikush kndon, ordinanca ka shkuar t pij, nata sht e magjishme, Drogo sht i vetm
prball vdekjes.
Pyetja 7. Analizoni gjendjen shpirtrore n t ciln ndodhet Xhovani Drogo. A sht e
justifikueshme ajo?
Ai ndihej i vetmuar i dshpruar i zhgnjyer. ndjeu se shpirti i tij, tejet i ngarkuar, ishte
gati pr t plasur n vaj.
Pyetja 9. simbolizon deti i hirt e i njtrajtshm? Pse njeriu gjendet gjithmon i vetm
n breg t ktij deti?
Vetmia e tij prball vdekjes e cila sht e hirt dhe e njtrajtshme.
Pyetja 13. Dalloni shkallzimin e llojeve t vdekjeve q paraqiten n tekst. Pse vdekja q
po i bie pr pjes Drogos sht e dhimbshme dhe absurde?
Nxnsit nnvizojn n tekst sipas shkallzimit zbrits llojet e vdekjeve dhe zbulojn se
paradoksi i vdekjes s Drogos qndron se ajo erdhi n momentin e gabuar n t njjtn
koh me astin e shumpritur t ardhjes s tartarve. Ajo nuk erdhi n fushn e betejs si
e kishte dshiruar ai dhe as pran nj familjeje t ciln ai nuk e pati kurr pr hir t jets
n fortes n pritje t tyre.
Pyetja 14. rrug zgjedh Drogo pr tu prballur me vdekjen?A e kompenson kjo betejn
e shumpritur por t munguar gjith jetn? mesazh prcjell tek lexuesi nj qndrim i
till dinjitoz prball saj?
Ndalohet te guximi i Drogos, paraqitja nga ana e Buxatit e ksaj beteje si m e
rndsishmja nga t gjitha. T paktn t vdessh si ushtar pa frik, dinjitoz e me kuraj.
Njeriu duhet ta prballoj me guxim at sepse sht e vetmja betej ku ai do t jet i
vetm. sht fati i do njeriu i pashmangshm.
Pyetja 16. Cilat jan dilemat q po e brejn Drogon n momentet e fundit t jets? Nga
far trembet ai tashm? A sht paradoksale e gjith kjo apo sht e justifikueshme pr
gjendjen n t ciln ndodhet Drogo?
Ai trembet mos vdekja nuk vjen dhe atij do ti duhet t vuaj akoma i ligsht dhe i
mposhtur. Njeriu gjithmon n astet vendimtare ndodhet prball dilemash.
Pyetja 17. N mnyr na e paraqet Buxati ardhjen e vdekjes? Cila sht figura letrare e
prdorur? prfytyrime krijohen?
Vdekja jepet e shpirtzuar e personifikuar si frym e dukshme e ndjeshme duke ecur me
ap t leht....
Nxnsit diskutojn pr prfytyrimet e shkaktuara.
Prforcim: Rrjeti i diskutimit
A vdiq Drogo i lumtur?

PO
Pse?
JO
137
Ndaloni n kt moment t rrfimit dhe komentoni duke zbuluar mesazhet q prcillen:

Ather, iu duk krejt e kot ajo rraskapitja npr skarpatet e Fortess, ai vrojtim i
rrafshins s shkretuar t Veriut, vuajtjet e tij pr karrier, ato vite t gjata pritjeje. Sishte
m nevoja as ta kishe zili Agustinn. Po, Agustina kishte vdekur maj nj mali, n zemr
t tufanit, kishte ikur nga ana e vet prnjmend me eleganc. Por ishte fort m tepr
ambicioze ti jepje fund si trim n gjendjen e Drogs, i gllabruar nga e keqja, i mrguar
mes njerzish t panjohur.
Ora e tret: Koment
Nxnsi t jet i aft:
T interpretoj simbolet n roman;
T analizoj mnyrn e perceptimit t kohs nga Drogo duke sjell dhe shembuj
t tjer nga realiteti;
T krahasoj Drogon me Merson prball vdekjes;
T analizoj veori t stilit t autorit si fabula lineare dhe vertikale, koha

ciklike,simbolika dhe alegoria e veprs etj.
Metodat e prdorura: Puna n grupe, Diagram i venit, praktik e udhhequr me t gjith

klasn, Diskutim.
Struktura PNP
Parashikim: Lexim i detyrave t shtpis.
Ndrtim njohurish: Ndahet klasa n grupe
Grupi 1. Pyetja 8 Komentoni: Iu duk se vrapimi i kohs ishte ndalur, si t qe prishur
magjia. Cila magji? Kur ndal pr njeriun vrapimi i kohs? Kur bhet i vetdijshm njeriu
pr kt.
Grupi 2. Pyetja 10. Si prjetohet koha kur njeriu bhet i vetdijshm pr vdekjen q e pret?
Iu duk se vrapimi i kohs ishte ndalur, si t qe prishur magjia. Koht e fundit, vorbulla
ishte br gjithnj e m e fort, pastaj befas asgj m, bota rrinte amull n nj apati
horizontale dhe ort vraponin pa dobi. Rruga e Drogos kishte mbaruar; ja, tek sht tani
n bregun e vetmuar t nj deti t hirt e t njtrajtshm dhe, prreth, as nj shtpi, as nj
pem, as nj frym njeriu, gjithka kshtu qysh prej kur smbahet mend.
Grupi 3. Pyetja 11. Komentoni: Ai, fillikat n bot dhe i smur, i dbuar nga Fortesa si
nj barr e teprt, ai q kishte ngelur mbrapa t gjithve, ai, i ndrojtur e i ligsht, guxonte
t prfytyronte q skishte mbaruar gjithka: sepse, ndoshta, kishte ardhur prnjmend
rasti i tij i madh, beteja vendimtare q mund t paguante t gjith jetn.
Cila sht beteja m e madhe n jetn e nj njeriu?

138
Si prshkruhet nga Buxati kjo betej? Ku qndron trishtsia e vdekjes s Drogos? Po

paradoksi i jets s tij ku qndron?
Pasi nxnsit mbarojn punn n grupe punohet diagrami i venit n tabel me ide t
sjella nga e gjith klasa.
Merso
Drogo
Krahasoni mendimet dhe prballjen e fundit para vdekjes s Mersos me mendimet dhe
prballjen e Xhovanit. t prbashkta dhe t veanta vini re?
T prbashkta: Prballja me vdekjen sht fat i pashmangshm. T gjith njerzit do ta
takojn nj dit at. T dy jan n ankth prball saj etj.
Merso: Do t vdes para nj publiku, Merso sht indiferent etj.
Drogo sht i vetm. Ai sht dinjitoz dhe i guximshm prball saj etj.
-Rikujtohen njohurit pr simbolin dhe alegorin.
Analiz me t gjith klasn pyetjet e mposhtme t nxjerra nga vepra. Kshillohet q

nxnsve tju jen dhn si orientim gjat leximit t veprs.
Duke u mbshtetur te leximi q i keni br veprs argumentoni pse Romani Shkrettira
tartare mund t cilsohet si romani i pritjes?
E gjith jeta e Drogos kaloi duke pritur tartart........

A mund t themi se n kt roman koha sht ciklike?Si na e krijon Buxati iden e
prsritjes s kohs dhe t prpjekjeve e fateve njerzore?
Oficert n fortes kan kaluar t njjtn jet dhe t njjtat prvoja si Drogo.
sht nj moment n vepr ku koha del identike me 20 vjet m par. Dikur Drogo oficer i
sapoemruar q i ngjitet malit dhe n ann tjetr nj oficer i vjetr, tani pas 20 vjetsh
prsritet e njjta sken vetm se oficeri i vjetr tashm sht Drogo..........
N mnyr simbolike alegorike prpjekjet ndrrat dhe dshirat e tyre jan prpjekjet e t
gjith njerzve t cilat nuk ndryshojn dhe riprtrihen n mnyr ciklike brez pas brezi.
simbolizojn fortesa, shkrettira, tartart n roman?
Ka shum interpretime, Fortesa: Vendi i puns i njjt pr njeriun, monotonia e jets,

burgu shpirtror....
Tartart: Lavdia, shpresa pr ndryshim, karriera, ndrrat, sfidat q duhet t prballoj
njeriu n jet etj.
Shkrettira: E that shterp e pajet, e pafund ajo bhet simbol i vetmis, dshtimit humbjes
dhe sjell shkrettirn shpirtrore rrnimin gradual, heqjen dor nga projektet e larta.
vler i jep veprs hapsira dhe koha e paprcaktuar?
I jep veprs tipare universale duke njjtsuar fatin e Drogos me fatin e Buxatit dhe t do njeriu.
139
A e dalloni absurdin n kt roman? Shpjegojeni at me shembuj nga vepra.

Analizoni alegorin dhe metaforn e veprs, duke u nisur nga ngjarja reale dhe ajo
simbolike.
Prforcim: Diskutim me t gjith klasn pyetja 25. Diskutoni, pse jeta e Drogos sht nj
jet e shkuar dm? A duhet q njeriu t harroj gzimet q t fal jeta e prditshme dhe ti
investoj gjith fuqit, kohn dhe veprimet e tij n pritje t qllimeve t larta, t cilat
mund edhe t mos realizohen kurr?
Detyr shtpie
Pyetja 24. Prve fabuls lineare, romani ka dhe nj fabul vertikale, simbolike, alegorike,
t dhn n mnyr ciklike. Prmblidheni at shkurt, duke vendosur si personazh jo m
Xhovani Drogon, por fatin njerzor n prgjithsi.
7.5 E madhe sht gjma e mkatit

Ora e par
Objektivat: Nxnsi t jet i aft:
T prcaktoj veorit e ndrtimit t ksaj novele n planin rrfimtar dhe ideor;
T shpjegoj tematikn dhe mesazhet q burojn nga vepra;
T analizoj rrjedhn e kohs n kt vepr.
Metodat e prdorura: Plotsim skede, insert, rrjeti i diskutimit.

PARASHIKIM
Nxnsve u sht dhn si detyr t lexojn noveln pr ti paraprir msimit pr kt

vepr. U krkohet nxnsve t tregojn n klas fabuln e novels E madhe gjma e
mkatit. M pas kalohet te plotsimi i skeds pr veprn si veprimtari paraprake pr
orn e msimit.
Titulli i veprs
T fut n perceptimin fetar t veprimeve dhe

pasojave t tyre.
N cilin lloj letrar do ta klasifikonit kt

vepr?
Ku ndodhin ngjarjet?
Letrsi fantastike, realizm magjik
Cilt jan personazhet?
Tat Tanushi, Kalija, gruaja nga qyteti.
Cila sht tema q trajtohet?
Tema e dashuris dhe e marrdhnieve t njeriut

me perndin
N iliri
Cili sht mesazhi q ju mort nga vepra?

far ju trhoqi n kt vepr dhe pse?
140
Diskutohen t dhnat e sjella nga nxnsit pr noveln.

Ndrtim njohurish: Insert.
U krkohet nxnsve t lexojn tekstin duke prdorur teknikn insert.
V
shenja.
Pas leximit t nxnsve dhe vendosjes s shenjave n tekst ngrihen pyetje pr pjest ku
nxnsit kan vendosur pikpyetje dhe sqarohen bashkrisht.
Kalohet te pyetjet pas msimit, disa prej tyre jan sqaruar n pyetjet q kan ngritur
nxnsit. Punohet me ato q kan ngelur pa diskutuar.
Praktik e pavarur. Nxnsit punojn me shkrim t ndar n 3 grupe.
Grupi 1. prmasa kap dashuria n kt novel? Prshkruani fuqin e jashtzakonshme
t saj n marrdhniet njerzore dhe n ekzistencn e njeriut t zakonshm.
Grupi 2. Argumentoni se kjo vepr sht nj himn madhshtor pr dashurin njerzore e
cila i tejkalon t gjitha barrierat dhe i jep kuptim qensis son n kt bot.
Grupi 3. Listoni shkallzimin e mkateve t tij ndaj perndis. Si mendoni ju cili ishte
mkati i tij m i rnd?
Lexohen dhe diskutohen prgjigjet e nxnsve.

Diskutohet mbi foton n libr:
Eduard Kolei Burne-Xhons, Dashuri n rrnoja, 1894
Shikoni me kujdes pikturn n foto dhe tregoni fabuln e fragmentit t pjess
nprmjet saj.
Analizoni detajet artistike t pikturs Dashuri n rrnoja ndrmjet romantizmit
dhe impresionizmit.
Karakterizoni personazhet e fotos mes njerzores dhe dashuris, hyjnores dhe
prkushtimit.
Prforcim:
Ngrihet rrjeti i diskutimit:

Pse u dnua Tat Tanushi? Cili ishte dnimi q iu dha? prshtypje ju l nj dnim i till?
Argumentoni nse ky dnim sht i rnd apo jo pr njeriun.
Po
pse
Jo
Detyr shtpie: Kujtoni nga vepra se si e arrin Tat Tanushi faljen e perndis. Cili sht
nnteksti i dnimit dhe faljes n kt vepr?
141
Koment: Fragment nga E madhe gjma e mkatit.

Ora e dyt
T parafrazoj ngjarjen e fragmentit;
T zbuloj domethniet dhe kuptimet q prcjell fragmenti;
T prshkruaj me detaje nga pjesa por dhe me fjalt e veta gruan si forc dhe
dobsi njerzore;
T analizoj prjetimet e Tat Tanushit luftn psikologjike q ndodh brenda tij.
Metodat e prdorura: Lexim i drejtuar, Pyetje prgjigje, rrjeti i diskutimit.

Struktura PNP
Parashikim: Lexim dhe diskutim i detyrave t shtpis.
Ndrtim njohurish
Lexohet fragmenti n klas dhe analizohet duke ndaluar aty ku msuesit i duket e
arsyeshme si dhe duke shfrytzuar pyetjet pas msimit pr analiz.
Ndalesa e par.
Lexohet deri aty ku prshkruhet gruaja dhe efekti i saj te lexuesi dhe Tata.
Pyetja 5. U krkohet nxnsve t nnvizojn detajet e prdorura pr t dhe ta
prshkruajn at. Nxitet mendimi i nxnsve duke i pyetur se prse ajo nuk ka emr.
Detaje: z femre, zri i holl, metonimi pr gruan pr t vn n dukje kt tipar
femror t saj, ape t leht, nj grua e gjat, e bardh, me veshje qyteti,
--Model prgjigjeje. Gruaja nga qyteti sht vetm yshtje drejt mkatit ky sht funksioni
i saj. Ajo nuk sht nj personazh por nj ide q shrben pr t vn n dukje brishtsin
e njeriut prball fuqis t s ndaluars. Pr Tatn vetm nj grua ka emr Kalia.
Efekti i saj te Tata: Tata u turbullua nga pamja dhe zri i saj sepse ai e mendoi at si t
sjell nga djalli. Tata e ndjen veten t vn n prov prball saj. Vdekja e Kalies ishte
nj prov prball Zotit se si do t sillej ai q i njihte aq mir ligjet e Zotit pas ksaj
humbjeje. A do ta mohonte ai Zotin?! Dhe ne e shohim Tatn q pas vdekjes s saj
gdhend megjithse sht mkat dhe adhuron si nj fytyr shenjtoreje fytyrn e Kalies n
korat. Vdekja e Kalies merr funksionin e nj prove t njeriut prball zotit.
Tani Tata sht prsri nn vzhgim! Si mendoni ju a do ta kaloj provn prball ksaj
gruaje nga qyteti Tata?
Ndalesa e dyt.
Pyetja 9. Analizoni turbullimin shpirtror dhe psikologjik t Tat Tanushit? Argumentoni

luftn mes vetdijes s mkatit dhe fuqis s instinktit tek personazhi.
Detaje q tregojn turbullimin e Tats: U trubullua edhe u trhoq, Tata ish zbehur, dhe
mos na shpjer n ngasje, Sa e bukur e sa e bryllt je ti, o vasha ime, plot me hire,
142
Tata e ndjeu veten t dobt para saj. Ai filloi ti lutej Zotit ta shptonte nga ngasja e djallit
por n t njjtn koh me po t njjtn fuqi kumbonin n mnyr t pavullnetshme n
mendjen e tij vargjet e mbla t Solomonit pr shijimin e jets. Tata sht n luft
psikologjike. Ai e di q sht mkat ndjenja instiktive q e ka prfshir por ai
njkohsisht ndihet i pafuqishm i dorzuar prball ndjenjs njerzore q i zgjon gruaja
nga qyteti.
N po kt ndales:
Pyetja 10. Pse gruaja nga qyteti pavetdijshm zgjon te Tata krahasimin me gruan e
Apokalipsit? Cili mund t ishte Apokalipsi nga i cili trembej Tata?
Tata ka mkatuar por ky do t ishte mkati i tij m i madh prmbysja e tij m e madhe,
apokalipsi i tij dhe kt Tata e di shum mir.
N po kt ndales:
Pyetja 11. Pse autori kmbngul n prshkrimin e tipareve erotike t gruas? Pr far
prgatitet lexuesi nga nj prshkrim i till kaq sensual? Vini re:
(Dhe buza e gruas ish e holl, e kuqe si lngu i shegs. Dhe syri i saj ish i gjelbrth, dhe
fytyra e bardh.)
Ajo u afrua (aq pran sa ay ndjente ern e trupit t saj)
Pr t kuptuar m mir gjendjen e zgjuar n shpirtin e Tats, pr t justifikuar fuqin
kmbngulse t mkatit, pr ta br sa m lirik prshkrimin sa m ndjenjsor.
N po kt ndales.
Pyetja 12. Komentoni qndresn e Tat Tanushit me detaje nga fragmenti.
Tata mundohet t mos dorzohet:
e vshtroj at i mvrejtur, u trhoq, Tat Tanushi ish br zot i vetes dhe po
mbaronte n mendje...dhe mos na shpjer n ngasje..., ay i lutej Zotit ta shptoj nga t
ngart e t ligut, Tat Tanushit iu kujtua Kalija. Motr, mbshtet n dritorja dhe
vshtronte jasht, sepse druhej t vshtroj gruan, . Ay e zotroj mishin dhe mbeti si
shtyll guri.
Por forca e mkatit sht m e fort se forca e arsyes....

Pyetja 13. Analizoni dorzimin gradual t arsyes dhe eprsin e forcave instiktive. Listoni
t gjitha detajet nga fragmenti q ilustrojn kt eprsi n mnyr graduale.
Megjith qndresn shohim se gradualisht ai dorzohet: Aty u anua mi kryen e saj, t
vshtroj: disa fije nga flokt e gruas i prekn balln, era q i del nga kurmi iu derth
npr trup si derdhen prrenjt tatpjet. U trubullua edhe u trhoq. Kur ajo ngriti kryet
ta vshtroj, Tata ish zbehur.
Po, pa dashur, n lutjen e tij przjeheshin vargje t kputura nga Knga e kngve: Sa e
bukur e sa e bryllt je ti, o vasha ime, plot me hire! Flokt e tua jan si purpura. Nj
mbret rri i lidhur n grshetat e tia. Dhe prsri: Shtati yt i ngjan palmierit....Zri i saj
ish i but. Ajo ish e gjat edhe e bardh si e gdhendur n mermer. U afrua pran tij edhe
mbshteti kryet n gjoksin e Tat Tanushit.... Dhe iu kujtua fjala e Eklisinstiut: Pra ti
shko edhe ha me gzim bukn tnde dhe pi me hare vern tnde. Shijo jetn tnde me
143
gruan q do. T gjitha ato q ke n dor ti bsh bji me gjith fuqin tnde sepse n varr
nuk ka asgj, as mendim, as dituri, as urtsi..
Dhe buzt e gruas digjnin. Sepse zjarri i kurmit t saj dilte me an t buzve. Asohere
shtpija e Tat Tanushit u mbush si me er lulesh q turbullojn gjakun.
Dhe bota u shemb me zhurm t madhe
Dhe ran gjith faltoret.
Dhe ran gjith kryqet.
Ndalohet dhe komentohen fjalt me t zeza.

Ndalesa e tret
Kush ishte Jud Iskarioti? bri ai pasi tradhtoi Krishtin?

Ngrihet rrjeti i diskutimit pr pyetjen:
Si mendoni ju vetpendimi a sht i mjaftueshm pr katarsisin moral t njeriut apo duhet
patjetr ndshkimi q katarsisi t quhet m i plot?
Po
Pse
Jo
Lexohet pjesa deri n fund

Nxnsit punojn n grupe Pyetjet:
Grupi 1. Pyetja 15. veori t karakterit t Tats vini re me sjelljen e tij pas mkatit t rnd?
Grupi 2. Pyetja 16. Cila sht gjendja shpirtrore e Tat Tanushit pas kryerjes s mkatit
dhe marrjes s dnimit? Shpjegoni funksionin e pyetjeve retorike n kt pasazh.
Grupi 3. Pyetja 17. Komentoni fjalin:
Doli n kopsht ku argjndi i gruas s qytetit shklqente nr barishta; i vetmi send q
shklqente n nj bot t murrme.
Cila sht figura letrare e prdorur?
Antiteza.
procedim kohor kemi n shprehjen: Edhe u ngrys e u gdhi?
Elips

Prforcim: Pyetja 19. Perifrazoni t gjith ngjarjen n jo m shum se 10 rreshta.
Msuesja vlerson nxnsit pr prgjigjet e dhna gjat ors s msimit.

Detyr shtpie: Pyetja 20. Kthejeni fragmentin e msiprm n nj fragment drame dhe
luajeni para klass. Prqendrohuni n luftn e brendshme shpirtrore t Tat Tanushit dhe
prjetimin e dnimit prej tij.
N kt detyr nxnsit orientohen q t punojn n grup dhe do grup t paraqitet me nj
fragment pr t cilin do t jen prgatitur ta luajn orn e ardhshme para klass.
144
Ora e tret
T prshtat fragmentin n nj pjes drame dhe ta luaj at para klass;
T dalloj figurat letrare n fragment;
T analizoj pasurin gjuhsore figurative t Kutelit;
T analizoj veorit e rrfimit t Kutelit duke ilustruar me detaje nga vepra;
T zbuloj mesazhet e fragmentit duke u mbshtetur n veprimet dhe prjetimet e

Tat Tanushit;
T jap mendimin e vet mbi mkatet e Tat Tanushit dhe dnimit t tij si dhe mbi
simbolikn e mkatit si tipar njerzor n prgjithsi.
Metodat: Dramatizim n klas me role, pun n grupe, diskutim, shkrim i lir.

Parashikim: Nxnsit kan prgatitur nga fragmenti pjesn e drams. do grup e luan
at para klass. Vlersohet me vota nga nxnsit drama m e arrir.
Ndrtim njohurish
Msuesja ndan klasn n grupe. do grup do t plotsoj tabeln e figurave letrare vetm
pr nj figur t caktuar nga msuesja si dhe do t prgatitet t shpjegoj funksionin e
tyre n tekst.
Figurat
Metafora
Epitete:
Krahasime:
Enumeracione
shkallzime,:
shprehje
frazeologjike
Vshtrimi i saj ish kuximtar, vshtroj at i mvrejtur, Ari mali, ka robruar

zemrn, zotroj mishin, flokve t arta, Dhe buzt e gruas diqnin, me er lulesh
q turbullojn gjakun. Dhe bota u shemb me zhurm t madh, e ndjeu qenien e
tij t zhytur n ler, ky u kput e ra n boshe shpellash, boshi i mndjes
Njeri i egr, T perndishme buza e gruas ish e holl, e kuqe syri i saj ish i
gjelbrth, dhe fytyra e bardh, Zri i saj ish i but.
Koshet e bletve zjenin si uj q rrjeth, si vegl me ann e s cils punon
largneshi, si t gjalla, era q i del nga kurmi iu derth npr trup si derdhen
prrenjt tatpjet
Dhe buza e gruas ish e holl, e kuqe si lngu i shegs, Ajo ish e gjat edhe e
bardh si e gdhendur n mermer mbeti si shtyll guri
si brshlemi q pushton lisin, si kan qen e jan t gjith iliriant,
Ish nj grua e gjat, e bardh, me veshje qyteti, Po asnj shnj sdukej aty: as
gur t gdhendur, as lule, as bar-polisindeti
Pra hyri n shtpin e Zotit, veshi veshjet e shenjta edhe qendroj prpara
Tryezs s shenjt pr t filluar shrbesn.
m fal gazin, i shkrepi n mendje, dhe iku ku syt kmbt
metonimi
Zri i holl.
eufemizm
A pushoj, t loth eshtrat - e t ligut, largneshi.
145
Pasi lexohen figurat e gjetura letrare dhe diskutohet funksioni i tyre vihet n dukje se
gjuha e Kutelit sht shum e pasur me figura letrare t t gjitha llojeve. M e prdorura
sht metafora dhe krahasimi. Me ann e tyre prfytyrimi bhet m i gjall, lexuesi m i
prfshir, gjuha m e bukur m lirike m e mbl. Lexuesi e prjeton leximin m tepr
emocionalisht ndjen dhe ai aromat sheh dhe ai fytyrn e mbl dgjon dhe ai zrat si t
gruas s t zotit. Ndjen gjmn e mkatit dhe gjithashtu hirin e zotit. Me an t figurave
sintaksore ndjek lvizjet e Tat Tanushit dhe tensionin e tyre. Me an t shprehjeve
frazeologjike gjuha afrohet me gjuhn e folur dhe merr tiparet e rrfenjs ndrsa pyetjet
retorike, kontrastet zbulojn prjetimet emocionale dhe psikologjike t personazhit.
Pun me grupe
Grupi 1. Pyetja 32. 33. Cilat jan efektet q i shton novels fantastikja dhe magjikja?
Argumentoni simbolikn e shtreszimit fetar dhe elementve fantastik n kt rrfim t
mrekullueshm.
Nxnsit e ktij grupi prgatitin me shkrim rezultatet e puns s tyre.
Model: Dy jan funksionet e fantastikes dhe magjikes: pr t trhequr vmendjen e
lexuesit duke shtuar knaqsin estetike dhe emocionale gjat leximit dhe funksioni i dyt
duke u nisur nga nj realitet fantastik magjik krijohen shtreszime simbolike t cilat e
pasurojn veprn me mesazhe t cilat nnkuptohen nga kjo simbolik dhe autori nuk
sht i detyruar ti jap ato hapur. P.sh shtreszimi fetar, Zoti, djalli, Juda, apokalipsi
mkati, dnimi falja etj. t gjitha kto autori i shfrytzon pr t shprehur idet e tij mbi
raportet e njeriut me t mirn e t keqen t lejuarn e t ndaluarn, arsyes dhe instinktit
dilemave t shpirtit dhe knaqsis s momentit, dashuris s prjetshme dhe joshjes s
prkohshme. Vetkuptohet se kjo nuk sht vepr me prmbajtje dhe mesazhe fetare por
me mesazhe gjithkohore pr pasurin e shpirtit njerzor.
Grupi 2. Pyetja 34. Tata mkatoi prsri e prsri e prsri! Listoni t gjitha mkatet e tij
n mnyr kronologjike duke gjykuar mbi ann njerzore t mkateve dhe falshmris
ose pafalshmris s tyre nga ana e Zotit dhe nga ana e njeriut.
Tata:
1. Dashuroi m shum Kalien sesa deshi Zotin.
2. Deshi t futej n nj varr me Kalien.
3. Adhuroi ikonat me fytyrn e Kalies.
4. Bri mkatin e mishit.
5. Hyri n kish pa u penduar.
Nxnsit ktu do t argumentojn sipas gjykimit t tyre ann njerzore t mkateve t Tat
Tanushit. Cilin prej mkateve do ti falnin ata Tats dhe cilin jo. Do t shprehin mendimin e
tyre se cili prej mkateve sht m i rndi. S fundi do t gjykojn kndvshtrimin e Kutelit
pr Tatn duke u nisur nga fakti q gjithsesi nj dit ai u fal nga Zoti pr gjith mkatet.
Grupi 3. Pyetja 35. Sintetizoni mesazhet q prcjellin sjellja dhe veprimet e Tats, mkati
i tij, dnimi tij n planin material, shpirtror, moral, fetar, njerzor? Vini re se mesazhet
shpesh jan n antitez me njri -tjetrin ashtu si sht vet jeta njerzore ashtu si sht
vet shpirti njerzor n luftn e vazhdueshme mes ndrgjegjes dhe pandrgjegjies mes
grishjes tek e prjetshmja dhe tundimit nga e prkohshmja.
146
Model prgjigjeje:
-Njeriu sht i dorzuar prpara nj dashurie t madhe. Zemra e njeriut sht nj det i
gjer ndjenjash t cilat kur shprthejn nuk mund t kontrollohen dot nga arsyeja.
-Njeriu duhet ti kontrolloj ndjenjat e tij dhe mos t dominohet nga ato.
-Kur mkaton nj dit do t dnohesh.
-Dashuria nuk duhet konsideruar mkat.
-Edhe dashuria kur sht shum e madhe sht e dmshme.
-Nj zemr e madhe nuk mund t mos dashuroj.
-N zemrn e njeriut nuk duhet t mbizotroj vetm nj dashuri.
Mund t nxirren mesazhe t shumta t cilat mund dhe t kundrshtojn njri tjetrin por ky
sht dhe nnshtreszimi i veprs q zbulon para lexuesit shpirtin ashtu si sht njerzor
mkatar, i madhrishm dhe i prulur njkohsisht.
Prforcim
Shkrim i lir: Prshtypjet pr kt vepr n nj shkrim t lir pa ndaluar deri sa t
mbaroj koha n dispozicion.
Detyr shtpie
Prezantim n grup me tem: Realizmi magjik n veprn e Kutelit.
Kronik n gur
Rrfim i dykuptimt pr botn
Ora e par
T zbrthej titullin metonimik t romanit;
T parafrazoj ngjarjet q ndodhin n roman duke prcaktuar vendin dhe kohn e

rrfimit;
T shpjegoj pse romani sht vepr letrare dhe jo biografi;
T dalloj funksionin e rrfimit si kronik duke argumentuar zgjedhjen e autorit;
T dalloj veorit e stilit t Kadares;
T argumentoj mbi vendin q z Kadare n letrsin shqiptare duke e nisur nga

stili i tij i veant dhe jo konformist n periudhn e komunizmit;
Metodat msimore: Stuhi mendimesh, Insert, klaster, Pesvargsh.

Struktura PNP
147

far keni lexuar nga shkrimtari Ismail Kadare? Me cilat mime ndrkombtare sht
nderuar ai? Cila prej veprave t tij ju ka plqyer m shum? Po romani Kronik n gur
prshtypje ju ka ln? Kush m thot pse romani titullohet Kronik n gur?
Idet m interesante t nxnsve pasqyrohen n nj klaster n tabel.
Msuesi u shpjegon nxnsve teknikn Insert dhe u jep pr detyr t lexojn materialin n
tekst dhe ta kontrollojn at nprmjet shenjave t cilat jan: (kontrolloj) kur dika q
lexojn nxnsit sht e njjt me at q din q m par.- kur sht i kundrt apo
ndryshe nga si e dinin ata.+ Informacioni i ri dhe ? informacioni i paqart. U krkohet
nxnsve q pr objektivat e shnuar n tabel gjat leximit t krkojn prgjigjet e tyre n
tekst.
N fund renditet informacioni sipas shenjave n tabel.
Shembull
(Kontrollo)
-Paraqitet kronika e
qytetit piktoresk t
Gjirokastrs gjat Lufts
s Dyt Botrore.
-Romani ka frymzim
autobiografik.
-Rrfimi i romanit sht
n vet t par, etj.
+
-Titulli i romanit sht
metonimi me disa
shkallare
-Pikvshtrimi i lufts
me syt e nj fmije i
jep mundsi autorit t
shfrytzoj nj prmas
antikonformiste etj.
?
-sht nj vepr
jokonformiste?
-Kur nj vepr
karakterizohet nga
ambiguiteti dhe
dykuptimsia?
-Bhet parafrazimi pr shtjet e njohura si:

Personazh kryesor dhe rrfimtar sht nj djal i vogl i cili rrfen sipas kndvshtrimit t
tij.
Romani sht ndrtuar si kronik. Kjo i jep mundsi autorit t rrfej objektivisht n
dukje duke dhn qndrime dhe argumente nga kndvshtrime t ndryshme etj.
Kalohet te parafrazimi dhe sqarimi i informacionit t ri.
148
a. Plotsohet klasteri pr titullin e romanit.

G u ri n n ku p to n
Q Y T E T IN
K ro n ik n g u r
M E T O N IM I
N j sh krim o se
g d h n d je a rti t
p rje tsh m
Q yte ti
n n ku p to n
BANORT
b. Sqarohet pse romani nuk sht biografi duke rikujtuar ku dallon nj biografi nga nj
vepr letrare etj.
Kalohet te sqarimi i pyetjeve q kan ngritur nxnsit gjat leximit t cilat mund t jen:
-Arrihet n konkluzionin se n romanin Kronik n gur autori del jasht rregullave t
Metods s Realizmit Socialist n paraqitjen e lufts dhe kt mundsi ia jep zgjedhja e
kroniks dhe pikvshtrimi fmijnor i lufts. Jokonformizmi nuk del hapur por autori bn
nj loj t dyfisht me ambiguitet dhe dykuptimsi, perceptimi naiv i bots q kalon leht
n metafor metonimi, hiperbol e grotesk i jep mundsi autorit t luaj me
dykuptimsin. Sqarohet se kt metod Kadare e ka ndjekur n pothuaj t gjitha
kryeveprat e tij duke br q ato t marrin vlera universale dhe t shprehin mesazhin e
klithms s nj populli nn diktatur.
Prforcim: Pesvargsh.
Duke shfrytzuar gjithka q u msua gjat ksaj ore msimi n kt faz nxnsve u
krkohet q t plotsojn nj pesvargsh pr Kadaren vlerat vendin q z n letrsin
shqipe metodn e ndjekur prej tij.
Shembull.
Shkrimtar
Antikonformist, modern.
Krijon, prfaqson, lartson.
E ngriti letrsin shqiptare n nivele t krahasueshme me at botrore dhe i dha nj frym
moderne duke pasqyruar n t gjithka shqiptare por gjithashtu duke i dhn nj frym
universale me nj stil t pakrahasueshm plot shtreszime kuptimore.
Kandidat i mimit Nobl
149
Funksioni i qytetit si personazh

Ora e dyt
T shpjegoj metodn e prdorur nga Kadare pr t prfshir si personazh qytetin;
T komentoj antropomorfizimin dhe shpirtzimin e qytetit n shembujt e sjell n

tekst;
T komentoj marrdhnien e qytetit me banort;
T analizoj perceptimin figurativ fminor t romanit duke prcaktuar dhe rolin e

tij ky n fizionomin e romanit.
Metodate prdorura: Diskutim, lexim me kodim teksti, shkrim i lir, klaster

Struktura PNP
Parashikim
Msimi nis me nj diskutim. Msuesja pyet nxnsit se cila sht tema q trajtohet n
roman dhe e shnon at n tabel:
Tema e fmijris dhe e vendlindjes.
Pyetja q shtrohet pr diskutim sht: Pse kto tema jan universale? Prgjigjet m
interesante shnohen n tabel.
Kalohet n fazn tjetr t msimit duke ngritur nj tjetr pyetje: Cilat jan mnyrat e
mundshme q nj shkrimtar t paraqes ngjarjet q kan ndodhur dhe mjedisin ku kan
ndodhur kto ngjarje?
Pritet q prgjigja e nxnsve t jet: Me an t prshkrimit pr mjedisin dhe rrfimit pr ngjarjet.
Ndrtim njohurish
Do t shohim se si Kadare i kombinon kto dy mnyra n romanin Kronik n gur.

Msuesja shkruan n tabel shtjet pr t cilat nxnsit t ndar n grup do t gjejn
prgjigjet n tekst dhe m pas do t diskutohen bashkarisht.
Grupi 1. shtjen e par: Tema: Funksioni i Qytetit si personazh.
1. Lexo me kujdes dhe dallo metodat q prdor Kadare pr t prfshir dhe qytetin n
listn e personazheve.
2.
Dallo dhe shpjego zoomorfizmin dhe antropomorfizmin. Plotso tabeln. Nxnsit

plotsojn tabeln me disa t dhna nga teksti dhe prgatiten pr diskutimin me goj.
Zoomorfizmi
duke u kacavjerr me
mundime t mdha i ishte
qepur faqes s malit".
150
Antropomorfizmi
Qyteti u drodh si epileptik, u
anua, desh ra.
Shpjegimi
Ktu flitet pr qytetin nuk
prshkruhet por ai
zoomorfizohet dhe paraqitet
n lvizje ...
Grupi 2. shtjen e dyt: Perceptimi i bots me syt e magjepsur t nj fmije.
1. Me prmasa jepen ngjarjet n roman? Cila sht metoda e zgjedhur nga autori.
2. Dallo perceptimin fmijror t bots dhe komentoje at.
Nxnsit plotsojn klasterin dhe prgatiten pr diskutimin me goj.
Mbizotrojn prshkrimet
poetike, zbukuruese
Ndrthuret kndvshtrimi i fmijs

me at t t rriturve duke kthyer
botn n prmasat e njmendta
Perceptimi i bots
me syt e nj fmije
Perceptim i tejzgjatur i
hiperbolizuar
Qyteti nnkupton
BANORT
Komentohen shembujt e nnvizuar n tekst nga t dy grupet.

Prforcim: Shkrim i lir.
Tema: Prshkruaj n 5 minuta pa ndalur qytetin tnd duke u prpjekur ti japsh trajta
antropomorfe dhe zoomorfe.
Detyr shtpie
Pyetja 10. Si i prjeton ngjarjet rrfimtari fmij dhe gjurm ln ato n mendjen
fmijrore? Sillni shembuj nga romani ku rrfimtari fmij ndrmerr eksperimente
mendore apo kur krkon t zgjidh me meditim t pavarur e naiv misteret e t mdhenjve.
Metafora, metonimia, personifikimi, hiperbola dhe grotesku

Ora e tret
T dalloj figurat e metafors, metonimis, personifikimit, hiperbols dhe

groteskut;
T shpjegoj mnyrn e ndrtimit t tyre nga shkrimtart n prgjithsi dhe

Kadare n veanti;
151
T komentoj mundsit shprehse q i japin ato veprs letrare duke ilustruar me

shembuj nga Kronik n gur;
T krijoj nj tekst origjinal ku t prdor figurat e msiprme.
Metodat e prdorura: Praktik e udhhequr, tabela e koncepteve, pun me grupe.

Struktura PNP
Parashikim: Praktik e udhhequr. Msuesi orienton nxnsit t gjejn figurat letrare q
njohin n tekstin e dhn.
Shembull:
Kisha hyr n mbretrin e fjalve. Kjo ishte nj tirani e pamshirshme. Bota u mbush
befas me njerz q kishin n vend t kokave kunguj, koka t tjera vinin vrdall, syt
plasnin si fishekt, disave u ngrinte gjaku si akullore, ca vrtiteshin me gjuh t thar, t
tjert me duar metalike (t arta ose t argjendta), aty-ktu shfaqej ndonj cop mishi me
dy sy, qytetin vet e zinin ethet (kisha par si dridheshin dritaret, kisha par madje edhe
djerst e tij boj hiri), dikush vrtitej me rrnj t dala, t tjert si t mendur i bnin
shoku-shokut pyetje pa kuptim, ku i ke vesht, ku i ke syt, dikush prpinte t hante dik
jo me an t dhmbve, por me an t syve, ngjyrues t panjohur lyenin papritur me
ngjyr t zez dern e ndonj shtpie ose fatin e ndonj vajze dhe, n fund nj dit prej
ditsh dikujt i binte befas n kok dashuria si nj pllak guri nga streht. Kronik n gur .
Lihen nxnsit t punojn me tekstin dhe pasi jan gati nxirren n tabel figurat e gjetura.
Nxnsit mund t gjejn figurat e mposhtme:
Metafora: mbretrin e fjalve,
Hiperbola: I gjith paragrafi. Hiperbolizohen prjetimet e rrfimtarit.
Personifikimi: trajta antropomorfe, qytetin vet e zinin ethet, kisha par madje edhe
djerst e tij boj hiri.
Metonimia: Qytetin e zinin ethet nnkupton q banort jan n ankth, pra kemi vendin
pr banort.
Grotesku: i gjith ky fragment i hiperbolizuar krijon figurn e groteskut i cili v n pah
tragjiken dhe komiken e prjetimeve t fmijs n kt qytet t uditshm.
Ndrtim i njohurive
Pasi nxnsit thon figurat q kan gjetur msuesi u rikujton atyre duke u shpjeguar
mekanizmin e ndrtimit t figurave letrare duke ilustruar me shembuj dhe pastaj i fton t
riprovojn t gjejn n fragment figurn e groteskut apo figura t tjera (Nse nuk kan
arritur ti dallojn me njohurit e mparshme.)
152
Ndrtohet tabela e koncepteve:
Metafora
Metonimia
Personifimi
Funksioni te
Kronike n gur
Mekanizmi i ndrtimit
Arsyeja e prdorimit
Krijohet nga nj
zhvendosje kuptimore
mbi bazn e ngjashmris
mes termit t par dhe atij
t figurshm.
Krijohet nga nj
zhvendosje kuptimore
mbi bazn e e
vazhdimsis llogjike
apo materiale midis
termit t par dhe termit
t figurshm.Mbart
prmbajtjen e nj
mendimi t dikaje n
dika tjetr
Prshkrimi sa m i gjall
i sendeve dhe
koncepteve
Pr t pasuruar mnyrn e
t shprehurit, pr ta br
at m t bukur m
ndikuese
1.
2.
shprehsia
ambiguiteti dhe
dykuptimsia
Pr t pasuruar mnyrn e
t shprehurit dhe
shoqruar idet e autorve
me an t kalimeve mbi
bazn e afrsis.
1.
2.
Shprehsia
Pr t paraqitur
lidhjen e
fuqishme mes
qytetit dhe
banorve si
prfaqsues t njri
- tjetrit
Personifikimi prcakton,
drejton dhe subjektivizon
kndvshtrimin ton ndaj
jofrymorve.
Pr t shprehur
ndjenjat e rrfimtarit
pr qytetin, dashurin,
dhimbjen, t mirat e t
kqijat q i binin pr
pjes banorve t
qytetit dhe qytetit
vet.
Pr t prforcuar
mendimet dhe
prjetimet e rrfimtarit
t vogl si dhe pr t
theksuar karakterin
komik t mendimeve
fmijnore apo t
veprimeve komike t
banorve t qytetit.
V n dukje tragjiken
dhe komiken, t ultn
dhe t madhrishmen
n jetn e banorve
dhe n realitetin q i
kishte rn pr pjes t
rritej dhe t edukohej
ky fmij.
Hiperbola
Prdorimi i fjalve t
ekzagjeruara pr t
shprehur nj koncept
prtej kufijve t s
besueshmes.
Pr t prforcuar, ironizuar
ose theksuar karakterin
komik.
Grotesku
Krijohet duke bashkuar

an t strzmadhuara t
realitetit (hiperbolizuara)
ose duke vn n
kontraste t mdha e t
papritura forma t
largta dhe pa lidhje me
njra tjetrn apo duke i
shformuar deri n
prqeshje
Pr t vn n dukje
bashkjetesn e tragjikes
dhe komikes t ults dhe t
madhrishmes, t bukurs
dhe t shmtuars.
-Ndahet klasa n pes grupe dhe punohet pyetja 2 pas msimit ku do grupi i caktohet pr
detyr t gjej n fragmentet e dhna figurn q do ti caktohet.
153
Prforcim: T ndar n grupe si n ushtrimin paraardhs nxnsve u jepet detyr q pr 5

min, t krijojn sa m shum figura letrare origjinale t llojit q u ishte caktuar n
ushtrimin paraardhs.
Detyr shtpie: Ushtrimi 3.
Koment: Kapitulli i par

Ora e katrt
T shpreh mendimet e tij pr mnyrn me t ciln rrfehen ngjarjet duke dalluar

pikvshtrimin e romanit;
T ndrtoj hartn e ngjarjes;
T ushtrohet n ndarjen e tekstit narrativ n sekuenca rrfimtare dhe t dalloj

temn pr do sekuenc.;
T argumentoj prcaktimin e tems s sekuencave t gjetura.
Metodat e prdorura: Diskutim, harta e ngjarjes, pun me grupe, ndrtimi i sekuencave

gjat leximit.
Struktura PNP
Parashikim
Nxnsit jan porositur t lexojn kapitullin e par n shtpi pr t fituar koh n analizn
n klas si dhe t mendojn nj titull pr kapitullin. Nxiten nxnsit me pyetje pr
prshtypjet q iu ka krijuar leximi i romanit dhe rileximi q i bn n shtpi kapitullit t
par. Shkruhen n tabel disa prej titujve m t goditur.
Lexohen n klas disa momente t zgjedhura nga kapitulli i par pr t krijuar atmosfern
e librit n klas.
Ndrtim i njohurive:
Ndahet klasa n grupe:
Grupi 1. Plotson hartn e ngjarjes dhe diskuton pyetjen 7. Vm re se q n kapitullin e
par prezantohen shumica e personazheve t romanit. Dalloni si vjen bota e t rriturve
para lexuesit. Si ndrthuret ajo me botn fmijrore?
Vendi dhe koha
Personazhet
Ngjarja q ndodh
Zgjidhja
154
N shtpin e djalit, n dimr, nat.

Djali, nna, babai, gjyshja, Mane Voceja, nusja e Nazos, Xhexhoja,
Javeri, Maksuti
Ka rn shum shi. Sterna n shtpin e djalit sht mbushur me uj.
Vijn dhe fqinjt t ndihmojn n zbrazjen e saj. Bhen biseda q n
mendjen e djalit projektohen n mnyr t uditshme.
Shiu pushoi doli Ylberi. Sterna u zbraz nga uji.
Grupi 2. Ndan fragmentin n fragmente, dallon temat pr do fragment.

Sekuenca 1
Djali ndodhet n shtrat. Personazh dhe rrfimtar sht vet ai
Sekuenca 2
Fragmenti i dyt ndodh n katin e poshtm t shtpis, n sternn e

mbushur me uj, shfaqen si personazhe, nna, babai, gjyshja.
Sekuenca 3
N t njjtin vend por pasurohet rrfimi me personazhe t tjer si Mane

Voceja, nusja e Nazos, Xhexhoja, Javeri, Maksuti.
Sekuenca 4
N shtrat, djalin e z gjumi.
Sekuenca 5
N shtpi, t gjith flen, djali vshtron qytetin dhe lagjet e tij.
Sekuenca 6
N stern, djali v re se sterna sht qetsuar.
Sekuenca 7
N dhomn e katit t tret, vshtrim nga dritarja.
Dallo temn pr do fragment.

Fragmenti i par
1.
2.
Djali mendon me nj fantazi shum t pasur pr rnien e

pikave t shiut n sternn e tij. Ai i personifikon ato dhe
mendon pr to si pr qenie t gjalla.
Papritur dgjoi zrin e gjyshes q thirri se kishin harruar
qyngjin pa vn.
Djali sht i zhytur n

fantazin e tij pr pikat e shiut
dhe udhtimin e tyre.
Fragmenti i dyt
1.
2.
Nna, babai, gjyshja shkojn pr t zbrazur ujin

n stern. Djali dgjon hapat, nuk iu durua shkoi
dhe ai t shihte bhej.
Prindrit shkuan t thrrisnin fqinjt.
Djali i afrohet sterns dhe i thrret por

ajo nuk i kthen prgjigje. Ai mendon
se ajo sht egrsuar shum dhe
fantazon pr egrsimin e pikave t ujit
n stern.
Fragmenti i tret
1.
3.
Fqinjt erdhn dhe filluan t

ndihmonin.
t rriturit bisedojn.
Djali ndihet i gzuar, ai flet me pikat e ujit. Fantazon se

do t ishte m mir q n fillim t nxirreshin pikat m
ngatrrestare.
2. Djali dgjon
Fragmenti i katrt
Djalin e z gjumi por ai npr gjum prtyp bisedat e t rriturve.
Fragmenti i pest
1.
Djali zgjohet, t gjith jan n

gjum, ai kurioz vshtron nga
dritarja dhe prshkruan qytetin.
Si zakonisht fantazia e tij merr krah. Ai personifikon

lumin, xhaden, urn, qytetin.
155
Fragmenti i gjasht
Djali mendon pr sternn dhe kthehet
te ajo.
Ai i flet asaj si zakonisht dhe ajo i kthen prgjigje.

Sterna nuk sht m plot me uj.
Fragmenti i shtat
Djali kthehet n dhom. Ai prshkruan qetsimin e natyrs, daljen e ylberit si pakt paqeje, pas
lufts imagjinare q kishte ndodhur mes lumit, urs, xhades...
Grupet paraqesin punn e tyre.

Prforcim: N kt faz t msimit nxnsve iu krkohet t reflektojn pr llojin e tems
m t prdorur. Nxnsit do t argumentojn se kemi t bjm me nj tekst rrfimtar
sodits dhe ekspresiv duke u bazuar n shpeshtsin e temave t prdorura.
Detyr shtpie
Ushtrimi 9. Ndaloni n fjalit: Kohra t kqija, kohra t turbullta, ah, moj xhiko, sht
koh e pabes kjo. Si ndikon tek djali kjo bised? Si e transformon ai at dhe
asociacione krijohen n mendjen e tij? Po ju si mendoni a ka lidhje koha me ngjarjet q
ndodhin n roman?
Analiz koment: Kapitulli i par

Ora e pest
T komentoj pjest kur djali shpjegon dukurit sipas kndvshtrimit fminor

duke dalluar figurat letrare dhe funksionin e tyre;
T dalloj tipare t realizmit magjik n fragment dhe t shpjegoj funksionin e tyre;
T prshkruaj djalin me an t nj pesvargshi;
T shkruaj nj ese me t njjtn tematik duke ruajtur gjithashtu tipare t stilit t

Kadares n kt roman.
Metodat e prdorura: Shoqrim idesh, pun n grupe, pesvargsh.
Diskutim i detyrave t shtpis.

Parashikim: Msuesi shkruan n tabel: M kujtoheshin copra fjalsh dhe bisedash t
dgjuara nga t mdhenjt aty-ktu, me kuptime t rrshqitshme si ujt.
shprehin kto fjal t djalit?

Modele prgjigjesh:
Djali jeton mes t mdhenjve por nuk i kupton ata.
Bisedat e t rriturve jan shum t uditshme pr djalin.
156
Kto kuptime t rrshqitshme i japin krah fantazis s djalit i cili na e paraqet botn kaq
mrekullisht me syrin e tij.
Ndrtim njohurish
U jepet nxnsve si detyr e pavarur t dallojn n tekst t gjitha fragmentet ku djali

mediton ose paraqet botn me kndvshtrimin e tij. Pasi fiksohen t gjith fragmentet
ndahet klasa n grupe me nga nj fragment me detyrn: Pyetja 5
Shembull. Nga: Prpjekjet e egra t lumit gjat nats i tregonte m mir se kushdo kurrizi
i tij i prgjakur...deri te ...Un e doja at, sepse n ket luft ai ishte i vetm.
Dalloni temn e meditimit
Djali mediton pr lumin dhe fryrjen e prrenjve

me uj
Figurn letrare mbi t ciln sht ndrtuar

fantazia e djalit
Personifikimi i zoomorfizuar. Lumi dhe

prrenjt jepen me tiparet e qenit dhe
gjarprinjve. Por dhe i antropomorfizuar: Lumi
urrente, prrenjt urrenin, era urrente etj.
Figurat letrare plotsuese
Metafora: Lumi fryhej e kapardisej me

mendjemadhsi, prrenjt i hidheshin atij n
shpin n befasi dhe pabesisht etj.
Pikvshtrimi i djalit
Djali n gjith kt meditim merakoset pr

qytetin, ai shpreh dashurin e tij t madhe pr
t.
Diskutim i puns n grupe

Pr t gjith klasn: A ka n kt tekst tipare t realizmit magjik? Dalloni n fjalt e
cilit personazh jan ato? Nxnsit sjellin shembullin:
- E dgjove?, - tha duke iu afruar gjyshes - Vajzs s eo Kailit i ka dal mjekr.

- Luaj vendit, - tha gjyshja
- Pr kta sy, - tha Xhexhua. - Mjekr e zez na, si e burrave. Ndaj se l i ati t dal
udhve.
Un hapa vesht. E njihja at vajz dhe vrtet kishte koh q nuk e kisha par rrugve.
- Uh, moj Selfixhe, - rnkoi Xhexhua, t zezt! shenja ky kiamet i zi sonte.
- Duke mos i hequr syt nga atit po prpiqesha t kuptoja se lidhje mund t kishte
midis furtuns s mbrmshme dhe vajzs s eo Kailit, mjekra ogurzez e s cils mu
kujtua papritur.
Pr t gjith klasn: Cili sht komenti juaj pr fjalit e fundit t fragmentit?
Kur u ngjita prsri n dhomn e madhe t katit t tret, pash me gzim se si atje tej, n
nj largsi t paprcaktuar kishte dal ylberi, si nj pakt paqeje i porsavendosur midis
malit, lumit, urs, prrenjve, xhades; ers dhe qytetit. Nuk ishte e vshtir ta kuptoje se
kjo ishte nj paqe e prkohshme dhe e paqndrueshme.
157
Prforcim
Prshkruaj djalin nprmjet:

nj emri:
Fmij
dy mbiemrave:
i zgjuar, kurioz
tri foljeve:
rrfen, mediton, prshkruan
nj fjalie: Nj fmij i jashtzakonshm q me kuriozitetin dhe zgjuarsin e tij futet n

labirintet e qytetit t tij dhe na pasqyron nj bot sa realiste aq dhe realiste magjike,
mundsi kto q ja jep pikvshtrimi i tij prej fmije.
nj sinonimi:
rrfimtari
Detyr shtpie
Pyetja 17. Shkruani nj ese mbi mendimet tuaja pr kapitullin e par t romanit Kronik
n gur.
Kreu VIII Mbreti Lir ose pasoja e pushtetit t pakufishm

Historia e krijimit t tragjedis Mbreti Lir (1607)
Ora e par
T argumentoj zgjedhjen e Shekspirit pr t br subjekt t veprs s tij nj fabul

kaq t njohur;
T dalloj risit q solli Shekspiri n prpunimin e subjektit te veprs;
T plotsoj hartn e tekstit duke dalluar linjat e subjektit;
T shpreh mendimin e tij origjinal pr sa i prket mnyrs s sjelljes s Lirit dhe

pasojave t ksaj sjelljeje.

Metodat e prdorura: Lexim, prmbledhje n dyshe, klaster, harta e tekstit, rrjeti i
diskutimit.
Struktura PNP
Parashikimi:
-Pyeten nse e kan dgjuar ndonjher prralln me tre bijat q u pyetn nga babai se sa
e donin at dhe e vogla iu prgjigj: t dua sa kripa n gjell. Ose me variante t ndryshme
t ksaj prralle. Bhet lidhja me fabuln e tragjedis Mbreti Lir.
158
Ndrtimi i njohurive:
Nxnsit lexojn pjesn e par t materialit n tekst n dyshe, bjn prmbledhjen e tij.
Realizohet klasteri n tabel: veprat me subjekt Mbretin Lir. Autort.
Historia e Britanis. Golfredi i
Monmouthit
Ritregimi n proz nga Uilliam

Kemdeni
Zana mbretresh Rdmund

Spencer
Veprat me subjekt
Historia e Britanis. Golfredi i

Monmouthit
Mbreti Lir
Historia e lavdishme e Lirit, mbretit t

anglis dhe tre vajzave t tij. Autori i
panjohur
Kronikat e Robertit t Glosterit, Robert

Maningut, Xhon Rastllit, P.Holinshedit
etj
U krkohet nxnsve t bjn pyetje pr dy paragraft e par:

Shembull:
Si mendoni ju pse tema e ksaj tragjedie sht kaq e paraplqyer nga autor t ndryshm,
dhe ka trhequr gjithashtu vmendjen e Shekspirit?
Model prgjigjeje: Sepse Shekspirit i kan interesuar gjithmon tema universale, metafizike
q kaprcejn kohrat dhe jo m kot veprat e tij kan vler t pakrahasueshme dhe sot.
N kt tragjedi zbrthehen dy tema t mdha
1.Marrdhniet prind fmij, konfliktet mes brezave.
2. Tema mbretrore, konfliktet q vijn nga ndarja e pushtetit.
-Si e ndryshoi dhe e pasuroi Shekspiri fabuln e tragjedis? Pse?
Ndryshimet e bra prej tij nga materiali i huazuar, prekin para s gjithash, prforcimin e
elementit tragjik. Nse tek paraardhsit e Shekspirit Liri srish bhet mbret, ndrsa
Kordelja mbetet e gjall, Shekspiri e mbyll tragjedin me vdekjen e Lirit dhe t
Kordeljas, n asnj poem apo rrfim n proz nuk ekziston linja e dyt, t ciln e ka
trilluar Shekspiri (Glostri dhe bijt e tij); n dramat e paraardhsve t Shekspirit nuk
ekziston figura e lolos; motivi i menduris s Lirit sht futur nga Shekspiri.
Ndahen nxnsit n grupe me detyrn: Lexoni me kujdes subjektin e tragjedis dhe
plotsoni hartn e ngjarjes. Secilit grup i jepet nj pjes e harts s ngjarjes.
159
Vendi dhe koha

personazhet
Konflikti
kryesor
Konflikti paralel
Ngjarjet
kryesore
Pika kulmore
Ngjarjet
prfundimtare
Mesazhi
Vendi i veprimit sht Britania. Koha e ngjarjeve - shekulli XI megjithat

prmes rreshtave zbulohet Anglia e kohs s Shekspirit.
Mbreti Lir, Gonerila, Regana, Kordelja, Glosteri, Etmundi, Edgari, Loloja,
Kenti, Kornuelli, Duka i Albanit etj.
Konflikti mes Mbretit Lir dhe vajzave t tij, konflikti mes dukjes dhe thelbit,
konflikt mes brezave, konflikti mes t vrtets dhe gnjeshtrs.
Konflikti mes Glosterit dhe bijve t tij, me t njjtn problematik si ajo e
Lirit.
Mbreti krkon t ndaj mbretrin vajzave sipas dashuris q ato do ti shprehin
atij.
Ai prjashton Kordelen nga pasuria sepse ajo i tha: T dua sa nj baba.
Kordelja martohet me mbretin e Francs pa prik.
Pasi Liri dorzon pushtetin dhe vajzat nuk e respektojn m as si mbret as si baba.
Ato nuk i lejojn atij t mbaj 100 kalorsit.
Tensioni dramatik ka disa pika kulmore: Dbimi i Kordeles. Pas nj znke me
vajzat Liri ikn n natyr mes ers dhe t ftohtit bashk me Tom Edgarin i cili
fshihet gjithashtu sepse t gjith besuan se ai kishte br plane t vriste
Glosterin.
Nj mbret i mendur dhe i zhveshur n natyr. Verbimi i Glosterit, vdekja e
Kordeles.
Glosteri u tradhtua nga biri i tij Etmundi i cili ia tha t fshehtn Kornuellit.
Glosteri fshehu mbretin n Dovr dhe pr kt atij ju nxorrn syt nga
Kornuelli.
Shrbtori i Kornuellit vret Kornuellin.
Glosteri merr vesh se biri i tij Etmundi sht nj mashtrues.
Vijn ushtrit franceze t cilat n sulmin e par munden, Liri dhe Kordelja
kapen rob.
Duka i Albanit akuzon Etmundin, Goneriln dhe Regann pr tradhti
mbretrore
Gonerila helmon Regann m pas vret veten.
Edgari vret n dyluftim Etmundin i cili rrfen se kishte dhn urdhr t
vriteshin Mbreti Lir dhe Kordelja.
Kordelja vdes e helmuar n kraht e mbretit Lir.
Vdes dhe mbreti Lir.
Mesazhi n planin humanist: Njeriu duhet t jet i aft t kuptoj thelbin e
njeriut jo nga fjalt por nga veprat.
Shpeshher njeriu pson nga ato q vepron.
Nuk mund t ket mbret pa kuror.
N planin personal Mbreti Lir kuptoi se njeriu u vlersuaka nga fuqia q i jep
pushteti dhe jo nga ndjenjat njerzore si sht dashuria e fmijve pr prindin.
N planin politik: Nuk mund t ket qetsi n nj mbretri t copzuar.
Pasi bhet plotsimi prfundimtar i harts s tekstit n tabel kalohet n fazn e:

Prforcimit
Ngrihet rrjeti i diskutimit me nxnsit pr sa i prket kushtit t Lirit pr ndarjen e

mbretris duke prdorur EMPATIN (vnia e vetes n vendin e tjetrit)
Nse do t ishit n vend t Kordeles do ta pranonit kushtin e Lirit
Po
Pse
JO
Detyr shtpie: Pyetja 4.

160
"Mbreti Lir" ose pasoja e pushtetit t pakufishm

Ora e dyt
T komentoj mesazhet q prcjellin personazhet nprmjet fjalve dhe marrdhnieve

q krijojn;
T analizoj karakteret e mprehta t pens s Shekspirit duke plotsuar dhe

komentuar bioskedat pr personazhet;
T krahasoj Lirin dhe Glosterin bazuar n tragjedin e secilit;
T lidh temn e tragjedis me realitetin gjithkohor dhe hapsinor duke ilustruar

me shembuj nga letrsia dhe jeta e prditshme.
Metodat e prdorura: Grupet e ekspertve, bioskeda personazhesh, diagrami i Venit.

Struktura PNP
Parashikimi
Lexohen detyrat e shtpis. -Ndalohet te fjalt e tre motrave dhe komentohen fjalt e
secils. I kushtohet vmendje falsitetit t fjalve t bukura prball thjeshtsis s Kordeles.
Ndrtimi i njohurive:
Ndahet klasa n grupe me nga 4 nxns.

Ndahen rolet pr do nxns t grupit:
1. Gjetsi i citimeve. Detyra e tij sht q t gjej citimet dhe fjalt m domethnse q
karakterizojn personazhet, ti paraqes me z dhe t ftoj grupin n komentim ."T
siguroj me kokn ton, zot, / se bija e vogl nuk t do m pak;/ heshtja nuk sht shenj
ligsie; bn zhurm kush prbrenda sht bosh.
"I ati e besoi, e besoi dhe i biri. Aq i ndershm sht, sa 'sht dhe i dyshuari. Me
sinqeritetin e tyre sht e leht t luash".
Nj baba zhelan edhe fmijve u kall verbrin. Nj at me qese t madhe sht m i mir
pr llogarin".
Edhe lypsit pr nevoj kan dika me bollk. Po ta shkurtosh gjith jetn n rrangun e
nevojs, dhe njeriu barabitet me kafshn".
Pr njerz kokfort do psim/ Q bjn vet u bhet dhe msim"
2. Hulumtuesi: Detyra e tij sht q t jap informacion paraprak pr do gj q lidhet
me tekstin. Si p.sh Linjat e subjektit, konfliktet mes personazheve,
3. Interpretuesi i personazheve: Detyra e tij sht q t mendoj me kujdes pr
personazhet, karakteret e tyre mesazhet q prcjellin fjalt dhe sjellja e tyre dhe ti
diskutoj ata me nxnsit e tjer.
Metoda e zgjedhur sht plotsimi i bioskeds pr personazhet si me posht:
Etmundi, Edgari, Gonerilia, Regana.
161
Shembull Etmundi
Plan
Mendime
Ndjenja
Personaliteti
T marr
trashgimin.
T ngatrroj baban
me djalin tjetr
Edgarin pr t
prfituar pr vete.
Urrejtje, xhelozi,
smir, lakmi
I pamshirshm, dinak,
mizor, i pabes.
Ant e forta
Veprime
Fjale
Dobsi
Kmbnguls deri n
fund pr t realizuar
planet e tij.
Mashtroi, shpifi pr
t vllan, vuri n
rrezik jetn e t
tjerve, vrau.
I ati e besoi, e besoi

dhe i biri. Aq i
ndershm sht, sa
'sht dhe i dyshuari.
Me sinqeritetin e tyre
sht e leht t luash".
Nuk vlersonte
ndjenjat njerzore dhe
dashurin e babait e t
vllait por kishte
fiksim t hakmerrej.
4. Lidhsi: Ka pr detyr t gjej lidhjet mes tekstit dhe bots jasht shkolls, realitetit t
prditshm, shembuj nga letrsia (Xha Gorio) filma (Zemra e nns), fjal t urta
shqiptare q prcjellin mesazhe t ngjashme pr raportet prind fmij, pr shtirjen dhe t
vrtetn, pr lakmin pr pasuri dhe pushtet etj.
Pasi mbarojn punn grupet e ekspertve ftohen nxnsit n diskutim qllimi i t cilit
sht sjellja e sa m shum argumenteve se fatkeqsia shpirtrore e Lirit qndron n
konceptimin gabim t marrdhnieve prind- fmij, mbret popull.
Ideja q duhet t dal nga ushtrimi i msiprm sht:
Liri kujton se meqense ka lindur mbret meriton gjithka q do. Ai krkon temenara dhe
krkon t blej dashurin e vajzave me para.
Liri sht i padrejt dhe me shtetasit. Ai pr nj fjal goje dnon Kentin me syrgjyn.
Liri sht i paaft t njoh njerzit, shfaqjen nga thelbi etj.
Prforcim
Diagram veni Liri- Glosteri

LIRI: U mend se humbi iluzionet por i mendur sht m i menur se m par.
GLOSTERI: "Un nuk kam rrug, dhe syt s'kan 'm duhen. Ata s'm kan br drit,
kur i kisha.
sht e njjta situat pr t dy. Ata nuk arritn t njihnin thelbin por u gnjyen nga fjalt
dhe ran n kurthin e dinakris.
Prmbysjet e situatave bn q njri t mendej por i mendur duke u endur n natyr jo si i
ka hije nj mbreti ai kupton t vrtetn q nse do t ishte treguar i menur ta kishte kuptuar
q n fillim nuk do t kishin ndodhur gjith tragjedit q pasuan. Kurse Glosteri n po t
njjtn situat si Liri kur u verbua pa m mir t vrtetn q nuk e pa kur kishte syt.
Detyr shtpie: 9. Analizoni gjendjen shpirtrore t Lirit n vargjet:
Shtrngat, shfry, vill zjarr, derdh shi, gjmo!

Shin, ern, bubullimn s'i kam bija,
162
Nuk ju qortoj se jeni pa mshir,

Mbretrin time s'jua fala juve'
S'ju kam fmij, nuk m keni borxh.
Nga "Hamleti" tek "Anti-Hamleti".

Rrafshe krahasuese t tragjedis "Mbreti Lir"
Ora e tret
T dalloj dhe argumentoj ndryshimet q i bri Shekspiri prralls;
T dalloj fillin kuptimor q lidh tragjedin me absurdin e shek 20;
T ndrtoj lidhjen shkak pasoj pr veprimet e Lirit;
T krahasoj Hamletin me Mbretin Lir;
T dalloj kndvshtrimin e Shekspirit pr Mbretin Lir.
Metodat e prdorura: Stuhi mendimesh, procedura e t ripyeturit, diagrami shkak

pasoj, diagrami i venit.
Struktura PNP
Parashikimi: Stuhi mendimesh
Kujtojm tragjedin Hamleti dhe gjith njohurit q kan nxnsit pr t. Cili ishte
misioni q mori prsipr t kryente Hamleti? Si mendoni ju n rrafshe mund t
krahasohen Hamleti dhe Mbreti Lir?
Ndrtimi i njohurive
Njihen nxnsit me temn dhe objektivat e ors t cilt shkruhen n tabel.

Lexohet fragmenti duke realizuar metodn: Procedura e t ripyeturit.
Ndahet msimi n paragraf dhe pr do paragraf nxiten nxnsit t bjn sa m shum
pyetje t nivelit t lart dhe jo q e kan prgjigjen t gatshme n tekst.
Shembull paragrafi i par: Lexohet paragrafi me z nga nj nxns. Msuesja bn pyetjet:
Dim q subjekti u mor nga nj prrall dhe dim se prrallat kan fund t lumtur. Pam
gjithashtu se si prfundoi tragjedia Mbreti Lir. Ather cilat jan argumentet q mund t
sjellim pr besnikrin e Shekspirit ndaj prralls pr sa i prket sjelljes s mbretit dhe
ndryshimeve t bra pr sa i prket lumturis s vajzs s vogl?
Prse te Shekspiri Kordelja vdes?
163
Modele prgjigjesh:
-Liri sillet si mbret prralle kjo i duhej Shekspirit pr t prligjur sjelljen jo t denj t
mbretit t mendur dhe t arratisur n natyr.
-Shekspiri gjithmon ka paraplqyer rritjen e efektit tragjik n veprat e tij tragjedi.
-Vdekja e Kordeles tregon se universi i veprimit te mbreti Lir sht universi i absurdit.
Pastaj sht radha e nxnsit ti bj pyetje msueses i cila gjithashtu do ti prgjigjet.
Pr paragraft n vijim krijohen dyshe nxnsish deri n fund t msimit.
Msuesi gjat gjith kohs sht n vzhgim dhe her pas here ndrhyn duke ndihmuar
nxnsit q t gjejn pyetje t nivelit sa m t lart pr paragraft.
Paragrafi i dyt:
Tani e kan radhn nxnsit t bjn pyetje t cilat mund t jen:
N kuptim tragjedia Mbreti Lir na krijon ndjesin e absurdit?
far sht absurde n kt tragjedi?
Cili sht komenti q mund ti bhet mendimit t Norton Frapit?
Prgjigje: Na krijon kt ndjesi sepse njerzit e mir vdesin n fund ose dnohen rnd
nga fati, si p.sh. Kenti, Glosteri, Kordelia etj. ose
Sa koh q n bot do t ekzistojn njerz si Gonerilia, Regana, Etmundi dhe Kromuelli
do prpjekje pr veprime t mira tingllon absurde dhe tragjedi t tilla do t prsriten
pafundsisht.
Paragrafi i tret:
Evidentoni shkaqet e tragjedis s Mbretit Lir. Pse ndodhi tragjedia e Lirit?
Prgjigje:
Mbreti Lir vendos vet pr do gj. Ai i parashikon vet prgjigjet e vajzave.
Ndau mbretrin dorzoi pushtetin.
Cilat jan pasojat q shoqruan shkaqet e msiprme?
Ai u trbua kur Kordelja nuk u prgjigj sipas modelit q ai kishte n mendje.
Ai u przu nga shtpia e vajzave. Vendi u prfshi nga grindjet pr pushtet. Vajzat vran
njra tjetrn.
Po Shekspiri kndvshtrim ka pr sjelljen e Mbretit? Ku duket kjo?
Vazhdohet kshtu deri n fund paragraf pas paragrafi.
-Pun n grupe: Pyetja 5
Plotsohet bioskeda e personazheve, nj grup pr mbretin Lir dhe grupi tjetr pr Hamletin.
164
plan
mendime
ndjenja
personaliteti
Ant e forta
veprime
fjal
dobsi
Bhet prmbledhja e krahasimit duke ndaluar dhe n fjalt m domethnse t

personazheve:
Pyetja 6. Hamleti: kjo bot u shthur o prapsi o dreq q un paskam lindur t t ndreq
Interpretoni idet q prcjell Shekspiri me an t Hamletit dhe veprimeve te tij.
Hamleti lufton pr t mirn e prgjithshme, nuk sht egoist, ndrmerr misionin e
mundimshm t rregulloj botn, vdes n emr t drejtsis.
Pyetja 7. Liri: Fajtor nuk ka, m beso, nuk ka fajtor:
Askush nuk kryen krime.
Marr prsipr t t shfajsoj doknd.
Interpretoni idet q prcjellin fjalt dhe veprimet e Lirit. Diskutoni mbi kundrshtin q
shfaqin kto dy personazhe me fam t Shekspirit.
Liri shikon gjithka si tragjedi personale. Ai sht i kredhur para s gjithash n vetvete
dhe padrejtsia e bots atij i shfaqet, para s gjithash, n vuajtjet e veta personale, kur nga
froni i sundimtarit ai ka rn deri n nivelin m t mjer t mjeranve. Ai ia hedh fajin
bots s padrejt por nuk merr mundimin ta rregulloj at por dorzohet prball
poshtrsis s saj. N kt pikvshtrim Liri del antihamlet.
Prforcim: Diagram Veni- Mbreti lir dhe Hamleti
Detyr shtpie.
Pyetja 9. Shkruani n tabeln e mposhtme arsyet e vdekjes s ktyre heroinave

shekspiriane: Kordeles, Xhuljets dhe Dezdemons. Thoni far e dallon dhe ku ngjason
tragjizmi i fatit t tyre.
Koment AKTI I PAR SKENA I

Ora e Katrt
N PALLATIN E MBRETIT LIR
T lexoj me intonacionin e duhur fragmentin t ndar n role;
T prshkruaj personazhet duke u nisur nga fjalt dhe mnyra e sjelljes s tyre;
165
T zbuloj mesazhet universale q prcjell Shekspiri nprmjet fjalve t

personazheve;
T mbaj qndrim pro ose kundra si dhe t argumentoj lidhur me arsyen e

konfliktit t tragjedis dhe pasojave q do ta shoqrojn at n shum plane.
Metodat e prdorura: Lexim me role, role t specializuara n diskutim, (grupet e

ekspertve), klaster, pun me grupe, rrjeti i diskutimit.
Struktura PNP
Parashikim
Lexohen detyrat e shtpis.

Ndrtimi i njohurive
Hapi i par
Lexohet fragmenti nga nxnsit t ndar n role.

Hapi i dyt
Ndahet klasa n grupe me nga 4 nxns. Ndahen rolet pr do nxns t grupit:

Shkruhen n tabel shtjet pr diskutim q do tu jepen ekspertve:
1. Pyetja 1. Personazhet n kt fragment, lidhja e tyre me mbretin Lir. Karakteri q
shpalosin.
klaster
2. Pyetja 2. Linjat e subjektit q shfaqen, konflikti. Ilustrim me vargje.
3. Pyetja 5, 6, 10. Kushti i Lirit, sjellja e tij me vajzat. Ilustrim me vargje, koment.
4. Pyetja 7, 8, 9. Prgjigjet e secils nga vajzat. Ilustrim me vargje, koment.
Sipas numrit d.m.th detyrs nxnsit bashkohen n grupet eksperte pr t planifikuar se si
do ta japin msimin nga do rol. Nxnsit kthehen prsri n grupet baz ku do ekspert
drejton pjesn e tij t diskutimit.
Msuesi ndjek ecurin e puns n grupe.
Hapi i tret: Pun n grupe.
Pyetja 12. do grup plotson njrin prej planeve t mposhtme: Tragjedia Mbreti Lir
sht shum komplekse dhe konflikti tragjik i saj mund t shihet n disa plane. Prcaktoni
konfliktin tragjik pr secilin nga planet e mposhtme dhe diskutoni mbi universialitetin e
tyre n shoqrin njerzore.
Plani humanist------konflikti midis shfaqjes dhe thelbit.
Plani familjar------Konflikti mes brezave.
Plani politik------Konflikti pr pushtet, luftrat civile.
166
Plani personal------Konflikt me vetveten, pasi kupton se respekti dhe vlersimi humbasin

kur humbet pushteti. Njeriu nuk sht n vetvete m i menur dhe m i ditur por jan
vlerat e pushtetit q t bjn t ndihesh i till.
Hapi i katrt
Prforcim
Pyetja 12.
Ngrihet rrjeti i diskutimit me tem: Liri ka vendosur t ndaj mbretrin n tri pjes.
Diskutoni nse ndarja e nj mbretrie sht logjike apo jo n parim. Identifikoni pasojat
politike q shoqrojn copzimin e nj mbretrie me nj mbret fiktiv n krye.
Po
Pse
Jo
Detyr shtpie: Pyetja 14. Mendojeni veten pr nj ast sikur jeni kshilltar i Mbretit Lir.
Shkruajini atij nj letr bindse-argumentuese, ku ti arsyetoni shkaqet e mosndarjes s
mbretris.
Tema: Koment nga AKTI I DYT SKENA IV

Ora e pest
T lexoj bukur me role fragmentin;
T dalloj idet dhe mesazhet q prcjellin debatet mes Lirit dhe vajzave;
T dalloj dhe argumentoj situatat absurde n t cilat gjendet Liri n kt

fragment;
T analizoj gjendjen shpirtrore n t ciln ndodhet Liri;
T argumentoj si do t sillej n nj situat t ngjashme n jet.
Metodat e prdorura: Veprimtari e leximit t drejtuar, diskutim, pun n grupe,

empatia.
Diskutohet detyra e shtpis tema e s cils n kt rast shrben edhe pr t krijuar fazn
e parashikimit.
Ndrtimi i njohurive: Prdoret metoda VLD, pra do t lexohet fragmenti me ndalesa dhe
do t nxiten nxnsit me an t pyetjeve t nxjerrin kuptimin dhe zbrthejn idet
kryesore t tij. Pyetjet model hap pas hapi gjenden n rubrikn e pyetjeve pas msimit.
Shembull
167
Lexohet paragrafi i par dhe i dyt. Msuesja bn me shenj pr ndales dhe pyet:
Pyetja 1. N cilat fjal t Lirit shfaqet dobsia e tij prball ligjeve mizore t bots? Kujt
i krkon ndihm ai q deri tani kishte qen m i pushtetshmi nga t gjith njerzit e
mbretris s tij?
Priten prgjigjet e nxnsve.
Vazhdohet leximi.
Pyetje
Pyetja 2. Ajo q e donte t atin m shum se do fmij n bot prindin prgjigje i jep
tani pyetjes s tij? sht Liri tashm pr t? Komentoni vrazhdsin e fjalve t saj
Lexim
Pyetje
Pyetja 3. Si drrmohen shpresat e fundit t Lirit nga prgjigja e s dyts Regans e cila
nuk kishte mundsi t priste t atin sepse vuri re se ishte larg shtpis Po pr t sht
tashm Liri?
Lexim
Pyetje
Pyetja 4. far pranon m mir t bj Liri se t kthehet te Gonerila? Komentoni se Liri
vazhdon t sillet si mbret megjithse nuk sht m i till.
Lexim
Pyetje
Pyetja 5. Prgjigja e Gonerils sht shterp si zemra e saj: Zot si doni. Argumentoni se
Liri n prgjigjen q i kthen sht tashm nj baba dhe jo nj mbret. Dalloni metaforat q
ai prdor pr Goneriln dhe prfytyrimet q ngjallin ato.
Lexim
Pyetje
Pyetja 7. Argumentoni duke u nisur nga fjalt e Regans se Liri tashm sht n
mshirn e fatit, ai ka rn nga shiu n breshr!
Pyetja 14. Jasht sht nat dhe po afron shtrngata. Si theksohet zemrgursia e vajzave
me mbylljen e portave?
Pyetja 13. Cili sht msimi n planin personal q mori Liri n kt fragment?
Pyetja 15. Cili nga konfliktet tragjike t tragjedis del m i fuqishm n kt fragment?
Pyetja 11. Argumentoni absurditetin e situatave t ndryshueshme n t cilat gjendet Liri.
Msuesi sht i lir t ndrtoj pyetje nga m t larmishmet dhe duhet t nxit edhe
nxnsit t bjn pyetje pr fragmentin e lexuar.
Me t gjith klasn: Analizoni gjendjen shpirtrore t Lirit n fjalt e tij t fundit n kt
fragment.
168
Pasi arrihet n fund t fragmentit me lexim dhe komentim ndahet klasa n grupe me nj
nga detyrat e mposhtme:
Grupi 1
Pyetja 6. Dalloni mesazhin Shekspirian n fjalt e Regans. Komentojeni at n planin

politik dhe social.
N nj shtpi a mund t rrojn mir
Nj mori njerz nn dy komanda?
sht e vshtir, gati e pamundur.
Grupi 2
Pyetja 8. Komentoni mesazhin q prcjellin fjalt e Lirit. A jan ato aktuale n situata t
ngjashme dhe sot? Diskutoni.
Nj pjes e keqe sht prap e mir,
Kur ka t tjer m t liga;
Duke mos qen nga t ligjt fare,
Prmban nj far shkalle lavdrimi.
Grupi 3
Pyetja 10. Komentoni fjalt e Lirit:

Ti je nj zonj e veshur n mndafsh.
N vishesh luks q t rrish vet ngroht,
Natyrs nuk i duhet luksi yt.
Prgjigje pr ciln pyetje t Gonerils jan kto fjal? Cili sht kuptimi i tyre?
Prforcim: EMPATIA
Nxnsit plotsojn:
Mendoni pr nj ast veten n vend t mbretit Lir. far do t ndryshoje ti n rrjedhn e
ngjarjeve pr t parandaluar tragjedin:
Po t kisha qen un mbreti Lir do t kisha vepruar ndryshe n at situat. Un do t ----------------------------------------------------------------------------------------Detyr shtpie: Pyetjet
17. Lexoni me kujdes dy fragmentet dhe listoni t gjitha fjalit q prmbajn mesazhe
apo fjal t urta. Komentojini ato pr nga thellsia e mendimit dhe universalizmi i tyre.
18. Argumentoni qndrimin humanist t Shekspirit n demaskimin e pushtetit t
trashguar n tragjedin Mbreti Lir.
Ora e gjasht
Kjo or duhet tju jet komunikuar nxnsve paraprakisht n mnyr q ata t ken koh
n dispozicion pr ta punuar.
Prezantim individual
169
Tema: Mbreti Lir i tejkalon t gjith kufijt e tragjedis me risit q solli n

dramaturgji.
T analizoj t veantat e tragjedis:
Nga pikpamja skenike;
N rrjedhn e ngjarjeve;
N ndrtimin e linjave t subjektit;
N rolin e personazheve dytsore.
Udhzime: Analizoni duke konkretizuar me shembuj nga vepra veantsin e ndrtimit t

ksaj tragjedie risit e saj n planin formal dhe stilistik.
Mbreti Lir solli risi skenike dhe liroi dramn nga principet e kanonizuara klasike.
sht shum e vshtir pr t vn n sken nj tragjedi t till ku nuk ruhet uniteti i
vendit, ku veprimi kalon nga kshtjella n kshtjell, nga kshtjella n kasolle nga
kasollja n hapsir.
Nuk ruhet uniteti i veprimit.
Nga pikpamja skenike kjo sht nj tragjedi e shfrenuar me personazhe q lvizin pa
asnj kontroll.
Liri mendet.
Glosteri verbohet.
Edgari lyps.
Kordelja krkon t atin, Edgari gjithashtu, Edmundi dashnor.
N fabuln e Lirit, Glosteri formon nj subjekt t pavarur ndrsa n tragjedit klasike do
t ishte thjesht nj personazh dytsor q do t theksonte tragjedin e lirit. Pra brenda nj
tragjedie dy linja t pavarura subjekti.
Detyr shtpie
Prqendrohuni te mesazhi qendror i tragjedis Mbreti Lir dhe shndrroheni subjektin e

tragjedis n nj tregim apo artikull gazete, me kontekst historik bashkkohsin.
8.1 Drama Shtpia e Bernarda Albs

Ora e par
T ndrtojn profilin e shkrimtarit Frederik Garsia Lorka;
T dalloj problematikn e drams dhe mnyrn e thurjes s konfliktit;
170
T shpjegoj si jan konceptuar marrdhniet mes personazheve duke zbuluar

arsyet e nj marrdhnie t till;
T prshkruaj me nj pesvargsh Bernarda Albn duke u nisur nga t dhnat

teorike n tekst;
T diskutoj mbi shtjet e ngritura n diskutim nga kjo dram;
T lexoj dramn n role duke krijuar emocionalitet dhe duke u prpjekur t

mishroj me an t t folurit dhe gjesteve personazhet e drams;
T komentoj detajet e sjella nga autori si plotsim pr mnyrn e sjelljes,

veprimit dhe karakterit t personazheve;
T komentoj dialogun mes motrave duke ndaluar n momentet m domethnse

dhe m t mprehta t dialogut t tyre;
T parafrazoj situatn paradoksale n t ciln gjendet vajzat e Bernards;
T shpreh prshtypjet dhe reagimet pr ngjarjen.
Metodat: Przgjedhje e informacionit kryesor, lexim n dyshe, diskutim dhe komentim,

pesvargsh, shkrim i lir.
Struktura PNP
Parashikim: Profili i shkrimtarit.
Nxnsit jan porositur t ken lexuar materialin teorik pr jetn dhe veprn e Lorks dhe
t ken ndrtuar profilin e shkrimtarit Garsia Lorka.
Ndrtim njohurish
Hapi i par
Lexim n dyshe i teoris pr Dramn Shtpia e Bernarda Albs.
Hapi dyt
Pasi dyshet mbarojn s lexuari, prmbledhuri dhe diskutuari materialin shtrohen kto
shtje pr diskutim dhe analizim:
ide krijoni ju pr dramn Shtpia e Bernarda Albs duke u nisur dhe nga nntitulli i
saj: Drama e femrave n fshatin spanjoll?
Jepni mendimin tuaj pse kjo dram nuk ka nj personazh kryesor. Si mpleksen fatet e t
gjitha femrave t ksaj shtpie?
Si e drejton familjen Bernarda Alba? Si sht mbrujtur karakteri i saj dhe skllave e kujt
qndron ajo?
Komentoni: Ka vetm dy rrug pr ti shptuar shtpis s Bernarda Albs, menduria
dhe vdekja. A nuk tingllon rrqethse q e vdekur Adelja sht m e lumtur dhe m e
lir se n shtpin e saj, n shtpin e Bernarda Albs?
171
far sht e dukshme pr t tjert dhe far mbetet vetm brenda mureve t shtpis s
Bernarda Albs? Si mendoni ju pse kjo shtpi ka kaq shum enigma? tregon kjo pr
mnyrn se si detyrohen t jetojn vajzat e Bernards?
T dukshme pr opinionin
Enigma
Hidhrimi gjat funeralit.
Rivaliteti i motrave
Periudha e zis
Humbja e fotografis t s fejuarit t Angustias
Takimet e Angustias me Pepen
Dashuria dhe vetvrasja e Adeljas
T gjith nxnsit si prfundim i fazs s par t ndrtimit t njohurive krijojn nj

pesvargsh pr Bernarda Albn.
Faza e dyt: Takim me tekstin
Hapi i tret
Do t lexohet fragmenti i drams n klas. Nxnsit do t orientohen q me leximin e tyre

t krijojn sa m shum atmosfer n klas.
Hapi i katrt
Rindrtim i situats s ngjarjes me fjalt tona duke komentuar apo analizuar:

Adelja po vjen nga takimi me Pepen. Flokt e shprishura jan detaj lirik i gjurms q ka
ln prjetimi i dashuris nga t dy.
Por ajo jeton n nj familje ku do hap prgjohet. Martirio sht aty n pritje. Kemi nj
situat absurde paradoksale: Vajzat e rritura mes nj morali t elikt mes shtrngimit
dhe rreptsis jan t etura t jetojn dhe t afta ti rrmbejn lumturin njra tjetrs
pavarsisht se jan motra. N dialogun e tyre vm re se ato sillen si shemra me njra
tjetrn. Martirio nuk mund t pranoj q t paktn e motra t jet e lumtur duke u
dorzuar se ajo sht vajza q Pepe do por bn mos e nxitur nga zilia q ta pengoj.
Ndrhyrja brutale e Bernards, keqkuptimi se Pepe vdiq oi n vetvrasjen e Adeljas..
Hapi i tret
Nxnsit punojn me tekstin duke nxjerr detaje nga fragmenti pr shtjet e mposhtme:
A. Alelja e do t motrn pavarsisht rivalitetit n dashuri;
Me nj t hedhur, e prqafon) Oh, Martirio, martirio, un nuk kam faj!
B. Adelja sht gati t bj do gj pr t mbrojtur dhe realizuar dashurin e saj: Ai q

duhet t mbytet, le t mbytet. Pepe Romani sht imi, Jo ty q je e dobt, por nj kal t
hazdisur do t isha n gjendje ta njunjzoja me forcn e gishtit tim t vogl.
C. Dashuria i ka falur Adeljas liri, guxim dhe vendosmri pr t thyer ligjet e forta
morale: Le t ngrihet gjith vendi kundr meje, le t m djeg me gishtrinjt e tij t
zjarrt; le t m ndjekin.
D. Rivaliteti n dashuri i bn dhe motrat armike duke ua mbushur zemrat me ligsi dhe
egrsi: E kam zemrn plot e prplot me nj forc aq t keqe, sa m duket se po mbytem
vet, kundr vullnetit tim.
172
Prforcim: Reagim ndaj historis s ksaj drame. Nxnsit shkruajn n minutat e lna
n dispozicion reagimin dhe prshtypjet pr ngjarjen e drams.
N
dramn
Shtpia
e
Bernarda
prshtypje___________________________.
sepse______________.
Albs
m
Prshtypja
ka
br
ishte
e
veanrisht
fuqishme
Detyr shtpie: Ku ndryshon dashuria q ndjen Adelja nga dashuria q ndjejn Angustia
dhe Martirio? Pse dy motrat e tjera dashuria nuk i ka br m t mira por ua ka mbushur
zemrn me ligsi? Diskutoni pr forcn e dashuris duke ilustruar me veprimet e motrave
n kt dram.
Shtpia e Bernarda Albs

Ora e dyt
T dalloj shkaqet e situats s krijuar n shtpin e Bernarda Albs;
T analizoj sjelljen e personazheve duke mbajtur qndrim komentuar apo

vlersuar;
T portretizoj personazhet duke ndaluar n tiparet kryesore t karakterit t tyre;
T dalloj konfliktin tragjik si dhe t diskutoj pr zgjidhjen e tij.
Hapi i par
- Kontroll dhe diskutim i detyrave t shtpis.

Parashikim: Parafrazohet ngjarja n kt fragment nga disa nxns.
Hapi i dyt
Diskutohen n grup dhe pastaj me gjith klasn pyetjet e mposhtme:

sht momenti i t thnit t gjrave hapur n sy. Komentoni efektin e fjalve t Adeljas
drejtuar Angustias motrs s saj t fejuar me Pepen djalin q ajo dashuron:
Adelja Jam gruaja e tij. (Angustias) Ta msosh mir dhe shko thuaja n oborr. Ai
komandon mbi t gjith kt shtpi. sht atje jasht dhe i mbush mushkrit me ajr si t
ishte nj luan.
N kt shtpi ku t gjith i ruhen njri - tjetrit konflikti tashm ka arritur kulmin. Ka

plasur gjith marazi i mbledhur dhe i ruajtur me koh. Efekti sht tepr tragjikndjells.
Angustia megjithse e di q sht e shmtuar dhe Pepe nuk e dashuron prapseprap ia
lejon vetes fejesn me t e bindur se ai do t martohet me t pr parat q ajo ka dhe q t
motrat nuk i kan. N kt shtpi gjithka sht false: Morali dashuria familjare, vlerat.
T thuash hapur ndjenjat e tua si Adelja foli sht rebelimi m i lart.
173
Pse vdes Adelja?tregon kjo vdekje pr karakterin e saj?A ishte ajo aq e fort sa dukej
n syt tan?
Ajo nuk mund t jetoj pa dashurin e saj, e vetmja liri dhe lumturi t ciln ajo e gjeti
jasht shtpis s saj t ngurt. Karakteri i saj sht i dobt dhe i fort njkohsisht. Me
vdekjen e personazhit Lorka do t theksoj ndikimin dhe transformimin tragjik q sjell
nj konceptim i till i marrdhnieve familjare si n shtpin e Bernarda Albs.
Nxnsit diskutojn se sado e fort q ishte Adelja e cila iu kundrvu moralit normave
dhe ashprsis s Bernarda Albs ajo nuk mundi ta prballonte vdekjen e Pepes.
Msuesja gjithsesi i orienton nxnsit n dnimin e vetvrasjes si nj gj q nuk sjell
zgjidhjen e problemeve. Rasti i Adeljas duhet par si nj element artistik.
Rilexoni fundin e drams. Si e komentoni ju sjelljen e Bernarda Albs prball vdekjes s
vajzs s saj?Pse Bernarda prmend vetm fjaln qetsi?Prse ajo nuk i lejon motrat t
qajn? far sht m e rndsishme se brendsia e shpirtit pr t?
Ashprsia dhe falsiteti i saj arrijn kulmin. Vetm t mos preket fasada t tjerat skan
rndsi, as vdekja vet nuk ka rndsi. Qetsi! Askush sduhet ta marr vesh se vajza e
Bernards dashuroi dhe vrau veten pr nj burr. Qetsi! Ajo sht e vetmja fajtore, ajo
dhe morali fals i shoqris.
Cila sht kontradikta q krijojn fjalt e mposhtme t Bernards:
Pusho, thash! (Nj vajz tjetr) Ruaji lott pr kur t mbetesh vetm. Do t mbytemi t
gjitha n nj det zie.
Pse Bernarda prsrit pa pushim fjalt e mposhtme:

Asnj t mos thot nj fjal! Ajo vdiq e virgjr.
Dalloni n kto fjal t saj rndsin q kishte pr t dukja, hipokrizia dhe mendimi i t
tjerve para t vrtetave t shpirtit njerzor.
T imponosh, t ndalosh, t burgossh, t shkaktosh vdekje shpirtrore dhe fizike dhe t
mbytesh n nj det zie. Kjo sht paradoksale!....
Dalloni konfliktin dramatik dhe zgjidhjen e tij n kt dram.
Konflikt shoqror midis patriarkalizmit, fanatizmit dhe liris individuale dshirs pr
ndryshim.
Konflikt moral midis thelbit dhe dukjes, midis t vrtets dhe gnjeshtrs.
Konflikt familjar midis prindrve autoritar t cilt trashgojn moralin fals t shoqris
dhe fmij rebel q duan t ndryshojn kt konceptim patriarkal t jets. Pasojat e ktij
konflikti familjar jan shkatrruese.
A ndryshoi gj vdekja e Adeljas n fatin e femrave t ksaj shtpie dhe n zemrn e nj
nne si Bernarda? Pse? Ku duket kjo?
Konflikti i drams mbetet i pazgjidhur, sepse e keqja sht e gjithpushtetshme edhe
prtej mureve t shtpis. Bernarda, sht e fort jo n vetvete: sht vese ruajtse
fanatike e atij zakoni, t cilin nuk e kishte vendosur vet dhe jo prej tyre duhet t mbaroj.
Ajo vetm n dukje ngjan si e pushtetshme; ajo sht survejuese dhe ndshkuese, ndrsa,
n thelbin e brendshm, sht vese skllave.
174
Dhe nuk dua t qara. Duhet par vdekja n sy. Qetsi! (Nj vajz tjetr) Pusho, thash!
(Nj vajz tjetr) Ruaji lott pr kur t mbetesh vetm. Do t mbytemi t gjitha n nj det
zie. Vajza e vogl e Bernarda Albs vdiq e virgjr. Dgjuat? Qetsi, qetsi, thash.
Qetsi!
Bernarda vazhdon komandon ndjenjat e vajzave. Ndihet vetm zri i saj. Paralajmrimi se
do t mbyten t gjitha n nj det zie sht ogurzi.
Komentoni fjalt e Martirios: Ajo qe nj mij her e lumtur, se mundi ta kishte!
Dalloni n kto fjal shkrettirn shpirtrore ku jan t detyruara t jetojn vajzat e
Bernarda Albs.
Ato jan fatkeqe. Ato jetojn n nj shkrettir shpirtrore. Ato jan t ndrydhura t friksuara
dhe xheloze pr at q guxon. Vetm Adelja guxoi! Ato vetm ndrrojn dhe binden.
Argumentoni se n t gjitha veprimet dhe fjalt q flet Adelja sht e frymzuar nga forca
e dashuris. Cili sht qndrimi juaj prball sjelljes s Adeljas. Mbroni qndrimin tuaj
me tre argumente pro ose kundr sjelljes s Adeljas:
Argumenti1: Pro. Adelja vepron ashtu sepse ishte e dashuruar. N luft dhe dashuri do
gj sht e drejt.
Argumenti 1: Kundr. Adelja duhet t tregohej m e kujdesshme dhe t mos binte n
dashuri me Pepen t fejuarin e motrs s saj.
Argumenti2: Pro. Adelja ishte e sinqert dhe e dinte se fejesa e tyre ishte fals. Ajo nuk do
t ndrhynte kurr n mes nse Pepe do ta donte vrtet Angustian
Argumenti 2: kundr. Adelja nuk duhet ta vriste veten. Asnjher nuk duhet t
dorzohemi prball disfatave.
Hapi i tret
Pun n grupe.
Grupi 1
Portretizo Bernardn duke u nisur nga fjalt e Adeljas si dhe nga fjalt dhe veprimet e saj
n kt sken.
Grupi 2
Portretizo Martirion mes rivalitetit dhe zilis.
Grupi 3
Portretizo Adeljan mes lirizmit me t cilin jepet figura e saj pafajsis s lumturis dhe
zymtsis s realitetit ku ajo jeton.
Grupi 4
Dalloni shkaqet e drams s femrave t ksaj familjeje:
Grupi 5
Listoni pasojat e sjelljes s egr t Bernarda Albs n familje.

175
Prforcim: Nxnsit shkruajn mesazhet q morn nga drama. Mesazhet m t arrira

shkruhen n tabel.
Cilat jan disa nga mesazhet q ju mort nga kjo dram:

Detyr shtpie: Orn tjetr do t luajm n klas lojn me role me ndrprerje t
improvizuara. Ndahen nxnsit n role (personazhet e drams n n kt fragment) t
cilat duhet ti msojn ti luajn mir n shtpi q t jen t prgatitur pr orn tjetr. U
shpjegohet loja me role t improvizuara. Porositet nj grup nxnsish t ndrtojn
ndrprerje t situatave.
Shtpia e Bernarda Albs

Ora e tret
T marr pjes aktive n lojn me role me ndrprerje t improvizuara duke

treguar zgjuarsi n zgjedhjen e fjalve dhe prgjigjeve;
T analizoj kuptimet e figurshme dhe kuptimet e drejtprdrejta t fjalve duke

shpjeguar se si lindin t parat nga t dytat;
T analizoj stilin e Lorks;
T dallojn n historin e drams piktakime me realitetin shqiptar duke mbajtur

qndrim dhe duke sjell arsyet e ktij qndrimi.
Metodat e prdoruar: Loj me role me ndrprerje t improvizuara, tabela e gjuhs,

diskutim.
Hapi i par
Nxnsve u sht shpjeguar loja me role.
Gjat kohs q nxnsit do t luajn lojn me role u sht shpjeguar se ata do t ndrpriten me
nj situat apo shtje t papritur t cils ata duhet ti prgjigjen duke improvizuar. Kjo
veprimtari i ndihmon nxnsit t zhvillojn gjuhn dhe fjalorin n kontekst.
Situata
Momenti i dialogut mes Adeljas dhe Martirios.
Ndrprerja
Hyn Pepe Romani dhe deklaron se dashuron Adeljan dhe i krkon t arratisen t dy.
Situata
Momenti i thnies s t vrtets n familjen e Bernarda Albs.
Ndrprerja
Hyn Lorka dhe e pyet nse jan dakord me kt rrjedh t ngjarjeve apo jo.
176
Momenti i vdekjes s Adeljas

Hyn Dante Aligeri dhe shpall se n cilin rreth t ferrit do t dnohet Bernarda Alba pr
sjelljen e saj.
Kto ishin vetm disa shembuj t cilt mund t prdoren ose t ndryshohen nga nxnsit
dhe msuesja. Kjo veprimtari dhe ndrhyrjet e improvizuara duhet t prgatiten
paraprakisht nga msuesja.
Ndrtim njohurish: Pun e pavarur me tekstin.
Punon e gjith klasa n mnyr q t realizohen dhe analizohen sa m shum fjal dhe
shprehje t figurshme. Nxnsit mund t diskutojn me njri tjetrin pr plotsimin e
tabels.
Tabela e interpretimit t gjuhs. Plotsimi i mposhtm sht vetm nj shembull por n
fund t veprimtaris nxnsit duhet t ken gjetur shum shprehje dhe fjal t figurshme.
far prshkruan
Shprehje nga teksti
Kuptimi i drejtprdrejt
Shpjegimi
Kuptimi i figurshm
T f la s
N n k u p to n n m n y r f ig u r a tiv e , p a m o re t f o lu rin s i
p r o c e s d u k e u n is u r n g a o rg a n i q r e a liz o n
a t .( s h p re h je f r a z e o lo g jik e )
L e t v u a j, le t n d je j
d h im b je .
D u k e q e n s e d h im b je t e s h p ir tit p r q e n d ro h e n n
g jo k s d h e k u r je m i t tris h tu a r n a d u k e t s ik u r d o t n a
p lc a s z e m r a p r d o r e t n d rtim i i till q tre g o n
v u a jtje t m d h a .( m e ta f o r )
L e t m p lc a s g jo k s i.
L e t h u m b a s .
s h t n j m n y r t s h p r e h u r i p r t tr e g u a r h u m b je n .
K u s h f u n d o s e t k u s h m b y te t h u m b ( m e ta f o r :
A i q d u h e t t m b y te t le
t m b y te t .
S a t je to j u n s a t je m
g ja ll
G ja k u s h t je t d h e k jo m n y r t s h p r e h u ri tr e g o n
q e n ie n a k o m a n je t .( L ito t )
s a t k e m u n n j p ik
g ja k u n d e je
K a a r d h u r a s ti q ta h a p
g o j n .
A vini re pika takimi n konceptimin e jets dhe moralit n kt dram t Lorks dhe n
realitetin shqiptar? Cilat jan kto pika t prbashkta? Diskutoni dhe sillni shembuj t
ndryshm nga letrsia dhe kinematografia shqiptare.
Hapi i katrt: T vzhguarit
177
Vshtroni fragmentin teatral n foto. Thoni nga sht shkputur ky fragment dhe cila
sht simbolika e tij. Tregoni kujdes t vreni se personazhet jan vendosur n sken n
formn e nj kryqi. Analizojeni kt moment mes ndshkimit dhe faljes.
Detyr shtpie: Pyetjet
33. Cila sht mnyra e zgjedhur nga Lorka pr t karakterizuar dhe individualizuar
personazhet? Jepni prgjigjen tuaj duke ilustruar me t dhna nga fragmenti.
34. Analizoni forcn e gjuhs dhe figurave t stilistiks pr t pasqyruar gjendjet
emocionale dhe psikologjike n t cilat na paraqiten personazhet.
8.2 Tragjedia Abeli (1939)

Ora e par
T ndrtoj profilin e autorit Ethem Haxhiademi;
T prcaktoj temn dhe konfliktin tragjik t veprs;
T dalloj shkaqet q lindn konfliktin dhe pasojat e rnda t ktij konflikti;
T shpreh qndrimin e vet prball sjelljes s personazheve;
T analizoj personazhet duke plotsuar bioskedn pr secilin;
T analizoj elementt e harts s tekstit duke argumentuar mbi mesazhet q

krkon t prcjell autori.
Metodat e prdorura: Klaster, lexim n role, pun n grupe, plotsim i skeds s

personazhit, diskutim.
Parashikim: Lexohet materiali n tekst pr jetn dhe veprn e Etem Haxhiademit dhe
pasqyrohet n nj klaster informacioni:
Funksionet n adm inistrat,
m sues, nnprefekt, antar i
Institutit t S tudim eve Shqiptare etj.
Studioi shkencat politike n B erlin

dhe V jen.
E tem H axh iad em i
M 1947 H axhiadem i u arrestua

dhe u dnua m e vdekje. M e
ndrhyrjen e A leksandr X huvanit
iu fal jeta . V diq n burg.
178
B otoi tragjedit: "U liksi", "A kili",

"A leksandri", t gjitha m 1921; "Pirrua",
m 1934, "S knderbeu", m 1935,
"D iom edi", m 1936, dhe "A beli", m
1939.
Trhiqet vmendja e nxnsve me historin biblike t Abelit dhe Kainit. Nj nxns

rrfen shkurtimisht historin n klas. Diskutohet mbi aktualitetin e problematiks s
ksaj historie dhe arsyet q mund ta ken shtyr autorin n zgjedhjen e ksaj fabule.
Ndrtim njohurish:
Lexohet materiali n tekst mbi tragjedin Abeli. Verifikohen idet paraprake t nxnsve.
Lexohet n role pjesa e tragjedis.
Prcaktohet tema e saj e cila shkruhet n tabel:
Tema e ksaj tragjedie n mnyrn se si na e servir autori sht nj tem familjare.
Ndahet klasa n grupe t cilt do t punojn me tekstin:

Grupi 1
N dialogun hyrs mes Adamit dhe Evs parashikoni at q m von do t bhet konflikt
tragjik me pasoja t rnda. N cilat fjal t personazheve shprehet ai? Shkruajini fjalt e
tyre dhe dalloni shkaqet q parasillen pr lindjen e mvonshme t tragjedis.
Dhe si anmiq, o Ev; ke per ti kqyr,
Po nuk i pam t dy na me nj ftyr.
Trajtimi i pabarabart i fmijve nga prindrit dhe dashuria jo e barabart q ata iu falin atyre.
Grupi 2
A jeni dakord me fjalt e Kainit:

Por dhe kjo nyje e fort sqndron me fjal,
Pse vetm prej nji barku kemi dal.
Sillni dy argumente pro dhe dy argumente kundr qndrimit t Kainit n dialogun q ai
bn me vllan Abelin
Pro: Kaini ka peshn m t madhe t
puns n familje ...Kaini ndjen
diferencimin e dashuris s prindrve.
Kundr: Kaini nuk e kupton q Abeli e

do me gjith shpirt....Kaini nuk e merr
parasysh se Abeli sht ende i njom
pr pun.
Grupi 3
Cili sht qndrimi juaj prball sjelljes s Evs kundrejt dy djemve? Si mendoni ju a
duhet nj prind i mir ti prmend sakrificat q ka br pr fmijn? Mbani qndrimin
tuaj pro-kundr Evs ose pro-kundr Abelit n dialogun mes tyre.
Grupi 4
Po sjellja e Adamit kundrejt Kainit far prforcon: ndjenja iu ngjall juve si lexues
sjellja e tij? Dalloni kundrshtit me t ciln shfaqen personazhi i Evs dhe i Adamit.
Ilustroni me shembuj nga teksti.
Pasi diskutohen ushtrimet sipas grupeve plotsohet bioskeda pr personazhet e tragjedis.
Plotsoni bioskedn pr personazhet: Shembull: Kaini
179
Mendime
Ndjenja
Mendon se prindrit duan m

shum Abelin vllan e tij.
Mendon t marr hak pr kt
Ant e dobta
Kjo sht arsyeja q ka lindur

nj urrejtje e madhe pr
vllan. Ndihet i
parndsishm pr prindrit
Ant e forta
Nuk arrin t prmbaj

inatin dhe zemrimin,
nuk arrin t shoh brenda
zemrs s vllait t tij.
Personaliteti
Veprime
sht puntor i
pakursyer dhe i
respektueshm me
prindrit.
sht puntor por

gjaknxeht dhe jo imatur.
Fjal
Ndihmon prindrit.
Vret vllan
Abelin.
Pse, nan, un nuk mb

mend t kem ndgjue
Prej jush nji fjal qi
tm gezoj dhe mu?
A nuk me keni si
Abelin bir etj.
Reflektim: Diskutim:
Cilat jan ndryshimet q i ka br autori ngjarjes biblike dhe me qllim ai e risjell
ngjarjen me ndryshime t tilla?
Detyr shtpie
Plotsoni hartn e ngjarjes pr ngjarjen e tragjedis.
Titulli
Abeli
Vendi dhe koha
N koht e lashta, n familjen e par n bot, at t Adamit dhe Evs.
Konflikti
Konflikti familjar mes Kainit dhe prindrve, mes Kainit dhe Abelit.
personazhet
Abeli, Kaini, Adami, Eva
Ngjarjet kryesore
Adami dhe Eva i shprehin dashurin m shum djalit t vogl, ndrsa

Kainin nuk e afrojn aq sa duhet.
Q uan n pikn
kulmore konfliktin
Eva i kujton Kainit sakrificat q ajo ka br pr ta rritur duke harruar se e

kishte pr detyr si nn q ishte.
Prindrit nuk e pranuan dhuratn e Kainit
Prindrit mojn m shum dhuratn e Abelit.
Pika kulmore
Kaini u prpoq ta vras Abelin por ai i shptoi.
Zgjidhja
Kaini e vrau Abelin
Mesazhi
Shnim: Njoftohen nxnsit se orn e tret t ksaj vepre do t organizohet nj sajes

gjyqi n klas ku do t gjykohet Kaini pr veprn e vllavrasjes. Ndahen rolet. Gjyqtari,
ndihmsgjyqtart, Kaini, Eva, Adami. Nxnsit do t fillojn me prgatitjet. Msuesja jep
udhzimet e ksaj prgatitjeje (shih orn e tret t Abelit). Mund t ndryshohet dhe
pasurohet ngjarja e tragjedis me element t tjer.
180
Koment Abeli
Ora e dyt
T evidentoj shkaqet dhe pasojat e tragjedis duke marr parasysh kontekstin

historik moral dhe social shqiptar;
T jap mendimin e vet origjinal pr zgjidhjen e konflikteve familjare me pasoj

krimin n familje sot;
T diskutoj mbi mnyrn artistike t shprehjes s mesazheve nga autori;
T analizoj kndvshtrimin e autorit n vepr;
T analizoj pasurin gjuhsore figurative t veprs.
Metodat e prdorura: Pun n grupe, pun e pavarur, diskutim.

Hapi i par
Lexohen detyrat e shtpis. Diskutohen elementt e harts s ngjarjes. Bhen ndryshimet

e nevojshme. Diskutohet pse autori e ndrton konfliktin n kt mjedis kohor dhe
hapsinor si dhe mesazhi q ai krkon t prcjell duke marr parasysh qllimet e tij
historike, morale dhe shoqrore.
-Autori kt ngjarje e sjell me nj kndvshtrim t ri, pra ai e ndryshon xhelozin pr
dashurin e Zotit n xhelozi pr dashurin prindrore, duke e kthyer konfliktin n nj
konflikt social familjar dhe duke theksuar se kto ndjenja t liga njerzore e kan burimin
q n agun njerzor.
-Autori sjell n kt vepr nj tem universale njerzore. Marrdhniet prind fmij.
-S treti, mesazhi edukativ i veprs n aktualitetin e vet, i drejtohet bots s prar
shqiptare n aspekte t ndryshme politike, religjioze e krahinore, duke apeluar pr nj
dashuri vllazrore midis shqiptarve, pa asnj dallim e diferencim, pasi atdheu sht
"Edeni" i prbashkt i t gjithve.
Hapi i dyt
Plotsim i skemave t mposhtme q kan si qllim aftsimin e nxnsve n forcimin e

logjiks dhe t argumentimit.
Grupi i par
Plotso kornizn e mposhtme duke identifikuar shkaqet e konfliktit t ksaj tragjedie:

Shembull
Shkaku i ksaj tragjedie nuk sht aq i qart sa duket. Ndonse disa mund t mendojn se
shkaku ishte karakteri i keq i Kainit dhe ligsia n shpirtin e tij, un mendoj se shkaku
kryesor ishte sjellja e prindrve me fmijt.
181
S pari, duke e shprehur hapur preferencn e tyre pr Abelin. S dyti duke e nnvlersuar
punn e Kainit si dhe duke i prmuar frytet e puns s tij. Pr kt arsye nse e kam drejt
ne duhet t ndrtojm marrdhnie t drejta n familje si prindrit me fmijt ashtu dhe
fmijt me prindrit dhe me njri tjetrin.
Grupi i dyt
12. Plotsoni diagramin shkak pasoj

Shkaku 1
Pasoja 1
Kaini fillon t urrej t vllan duke
menduar se ai sht lajkatar dhe i ka
vjedhur dashurin e prindrve
Eva dhe Adami duan m shum Abelin

dhe nuk arrijn ta fshehin kt ndjenj
Konflikti n familje
Prindrit nuk e pranuan dhuratn e

Kainit e prmuan at dhe mburrn
dhuratn e Abelit.
Shkaku 2
Kaini u verbua nga urrejtja dhe vrau

t vllan Abelin.
Pasoja2
Grupi i tret
Si mund t zgjidhet problemi i konflikteve t tilla n familje? Jep mendimin tnd duke
plotsuar kornizn e mposhtme:
Shembull: Problemi i konflikteve t tilla n familje n fund t fundit mund t prmblidhet
n shtjen e marrdhnieve prind fmij. N t kaluarn zgjidhja m e zakonshme ishte
autoriteti q vendosnin prindrit. Por kjo zgjidhje sot nuk mund t qndroj. Un do tju
propozoj nj numr zgjidhjesh t tjera q mund t ken rezultat. S pari t lexohen m
shum materiale sociologjike dhe psikologjike q trajtojn tema t tilla nga prindrit. S
dyti prindrit dhe fmijt duhet t komunikojn m shum dhe m hapur me njri-tjetrin
duhet ti kushtoj kohn e duhur familjes dhe mbarvajtjes edukative t saj pr ta forcuar
at dhe pr t parandaluar krimin n familje. S treti fmijt edhe n ato raste kur vijn
nga familje me nivel t ult kulturor duhet t marrin shembujt e tjer pozitiv q ofron
shoqria n shkoll dhe n jet. Kto zgjidhje t mundshme ja vlen t merren n shqyrtim
dhe t testohen, nse duam t kemi sa m pak ngjarje t tilla n t ardhmen e afrt.
Diskutim i puns n grupe. Vlersim e inkurajim pr idet e sjella nga nxnsit.
Praktik e udhhequr me t gjith klasn.
Autori i shpreh mesazhet e tij hapur, sa n fjalt e nj personazhi, sa n ato t nj tjetri.

Dalloni n tekst dhe shkruajini m posht t gjitha porosit morale q prcillen dhe
diskutoni pr vlern dhe aktualitetin e tyre.
Shembull: Zilin edhe nakarin prej vetiut/ O Ev, i polli zemra e njeriut /Kt dy vese
njerzit i gnjenjn, /Sa dhe dy vllazen n anmiq i kthejn.
Dhe si anmiq, o Ev; ke per ti kqyr, /Po nuk i pam t dy na me nj ftyr.
182
Gzohi, bijt e mij, gjithnji gzohi /E n dashnin vllaznore ju bashkohi. /Gas m t math
n hot nuk do t gjeni, /Ve kur thashkuem me njani tjetrin tjeni
Jeta ja qenka nji veprim i gjat, /Qi pa punue nuk ha as nji kafshat.
Pra puna duhet, puna t mohet, /Se fjala asht prtace, me t srrohet etj
Si mendoni ju e rndojn veprn artistikisht sasia dhe mnyra e drejtprdrejt e shprehjes
s ktyre porosive morale? Pse?
Pun e pavarur me gjith klasn: Tabela e interpretimit t gjuhs.
Prforcim:
A e dalloni ju kndvshtrimin e autorit n kt vepr? Si mendoni ju a ka nj personazh t

paraplqyer ai apo prpiqet q n secilin prej tyre t mishroj sipas karakterit porosit e tij
morale?
Detyr shtpie
Dalloni n tekst tipare t mjedisit karakteristik shqiptar t kohs s autorit:

Cili sht interpretimi juaj pr kt kolorit q i ka mbivendosur veprs autori?
Koment Abeli
Ora e tret
(Kjo or mund t organizohet edhe kshtu)

-T aktivizohen n veprimtarin praktike n klas: Gjyqi i Kainit
duke argumentuar;
duke prgatitur pyetje t vrteta;
duke vlersuar;
duke gjykuar.
Metodat e prdorura: Sajes gjyqi
Nxnsit jan njoftuar se kt or do t organizohet nj sajes gjyqi n klas. Jan ndar

rolet, sht prgatitur salla, jan prgatitur pyetjet si dhe prgjigjet nga autori i krimit si
dhe nga dshmitart. Nxnsit jan porositur q provat duhet t paraqiten n mnyr sa
m bindse dhe t fuqishme nga t dy palt.
Procesi do t zhvillohet si m posht:
Argumentet e hapjes.
Pyetja e dshmitarit/dshmitarve t prokuroris.
Pyetja e dshmitarve nga mbrojtja.
183
Kundrpyetje e dshmitarve nga prokurori.

Argumentet prmbyllse.
Udhzimet q u jan dhn nxnsve pr kt or q m par:
1. T lexojn materialet informative t nevojshme pr t krijuar argumentet, pyetjet dhe
prgjigjet e tyre.
2. Krkimet t prqendrohen n shtjen kryesore. A ishte nj vrasje gjakftoht prej
krimineli apo nj vrasje e nxitur nga faktor t astit dhe t errsimit t ndrgjegjes?
3. Gjykatsi duhet t prdor shprehje tipike t salls s gjyqit si p.sh Seancn e gjyqit e
deklaroj t hapur...etj
4. Do t ndiqen t gjith hapat e realizimit t nj gjyqi si dalja nga dhoma e gjyqtarve pr
marrjen e vendimeve etj.
5. Rolin e gjykatsit mund ta luaj msuesi.
N fund t ors bhen vlersimet pr ecurin si dhe pr nivelin e argumenteve dhe t
mbarvajtjes s ors.
Detyr shtpie
Tregojeni ngjarjen si nj flet ditari nj her nga kndvshtrimi i Abelit dhe nj her nga
kndvshtrimi i Kainit duke u prqendruar n prjetimet dhe gjendjen psikologjike t tyre
si dhe duke i zhvendosur ngjarjet n nj kontekst historik bashkkohor.
8.3 Duke pritur Godon

Ora e par
T prcaktoj novatorizmin e Beketit n letrsi;
T kuptoj dhe t shpjegoj tiparet e teatrit t Beketit veanrisht prdorimin e

gjuhs nga Beketi;
T shpjegoj interpretimet pr dramn N pritje t Godos;
T analizoj domethniet dhe mesazhet q burojn nga vepra;
T analizoj funksionin e kohs dhe t hapsirs n vepr.
Metodat msimore: Insert, pema e mendjes, shpjegim, pun e pavarur n grupe, shkrim i
lir.
Struktura PNP
Parashikim: Tema dhe objektivat e ors s msimit. Pyes nxnsit nse jan njohur me
veprn e Beketit dhe nse po prshtypje iu ka ln ajo?
184
Ndrtim njohurish: Teknika insert.
shenja.
Realizohet pema e mendjes me t gjith klasn: Shpjegohen nga msuesja tiparet e
teatrit t Beketit. Ndalohet sidomos n pikpyetjet q kan ngritur nxnsit
Teatri i Beketit
Teatri i Beketit
Prdorimi i gjuhs
Fjala sht e pafuqishme t

shpreh botn dhe gjendjen e
shpirtit
Beketi i heq fjals at mbuloj
q e pengon pr t deprtuar te
thelbi q qndron prtej
gjuhs.
Veorit e
Reduktohet hapsira dhe koha
Reduktohet vllimi i veprimit
Dialogu merr karakter fragmentar
Instrumenti, i cili duhet t

mbush vrimat n trupin e gjuhs,
do t jet heshtja.
Shfytyrohen karakteret e zakonshme.
Ligjrimi i personazheve t tij
sht i paqllimt,
Beketi ia ngarkon funksionin e
ligjrimit - gjuhs
I vetmi qllim i fjalve sht t
demostroj kufirin e mbarueshm t gjuhs.
Kalohet te pjesa e dyt e msimit.
Nxnsit plotsojn n librin e tyre tre interpretimet pr veprn N pritje t Godos.

Interpretimi i par: ---------------------------------------------------------------------------------Interpretimi i dyt: ---------------------------------------------------------------------------------Interpretimi i tret: ---------------------------------------------------------------------------------Diskutohen se cili prej interpretimeve iu duket atyre m i afrt me kuptimin e veprs
185
Pun n grupe
Grupi 1. Pse ngjarjet n dramn Duke pritur Godon zhvillohen n udh? Cila sht
simbolika e saj n kt vepr?
Grupi 2. Si e gjykoni ju faktin se n kt vepr nuk ka veprim dhe as zhvendosje n
hapsir? Po rrjedha e kohs vlera simbolike merr?
Grupi 3. Cili sht komenti juaj pr prcaktimin: Pr Vladimirin dhe Estragonin realisht
ekzistojn vetm e djeshmja dhe e sotmja. Po e ardhmja ?
Grupi 4. Argumentoni se si n dramn Duke pritur Godon simbolizohet pafuqia e
njeriut, i cili nuk sht i pushtetshm t ndryshoj rrjedhn e dhn t kohs.
Grupi 5. Si pasqyrohen n dramn e Beketit mundimet fizike t natyrs njerzore?
Zbrtheni kuptimin simbolik t vrasjes s kmbve nga kpuct e shkalafitura.
Prforcim
N kt faz t msimit nxnsit lihen t lir t shkruajn secili n mnyr t pavarur

duke shfrytzuar gjith njohurit e msimit q morn mesazhet q prcjell vepra e Beketit
te lexuesi
Detyr shtpie
Analizoni kuptimet q prcjell ifti Poko-Laki.

Lexoni n monologun e Lakut. Argumentoni pse ai sht n vetvete monument i absurdit.
Koment: Akti i dyt

Ora e dyt
Nxnsi t jet i aft:
T lexoj pjesn t ndar n rol duke sjell n klas sa m shum atmosfer;
T dalloj shfaqjen e absurdit n fragment dhe si e shfrytzon at Beketi pr t

zbuluar t vrteta jetsore pr njeriun;
T analizoj sjelljen e personazheve duke zbuluar n fjalt dhe veprimet e tyre

mesazhe universale pr qenien dhe vendin e saj n bot;
T analizoj tiparet e gjuhs dhe ligjrimit mes personazheve;
T ilustroj me detaje nga fragmenti funksionin e kohs dhe hapsirs n vepr.
Struktura PNP
Metoda msimore: Stuhi mendimesh, lexim i drejtuar n role, pun n grupe, diskutim.
186
Do t komentojm sot aktin e dyt nga N pritje t Godos. Duke u nisur nga msimi i
kaluar m thoni cilat jan tiparet dhe veorit q ju mendoni se do t hasni dhe do t
prballeni n kt koment?
Listohen disa nga mendimet e nxnsve:
-Ngjarjet do t ndodhin n t njjtin vend dhe n t njjtn hapsir.
- Personazhet do t jen udhtar n koh por jo n hapsir.
-Nuk do t ket shum veprim.
-Gjuha nuk do t ket funksion kryesor komunikimin por thjesht t folurin.
-Personazhet nuk do t jen prfaqsues t nj klas shtrese apo tipi social por do t jen
t zhveshur nga do funksion shoqror.
Ndrtim njohurish
Le ti qasemi m nga afr ksaj vepre interesante.

Hapi i Par
Msuesja lexon pjesn hyrse t fragmentit. Pyet nxnsit cili sht prfytyrimi q ju krijua?
Msuesja: -Si e vini re n dramn e absurdit fjalt e autorit luajn rol t rndsishm.
Ato gjenden m n sasi se n veprat e tjera dramatike. Si mendoni ju pse kan kaq shum
hapsir ato n teatrin e absurdit? Pasi merr mendimet e nxnsve msuesja plotson:
Didaskalit jan ato shpjegime nga ana e autorit q do t ndihmojn aktort t cilt do t
luajn rolin. Duke qen se n kto drama sht zhvleftsuar roli i gjuhs, i komunikimit,
funksion parsor merr sjellja e tyre n sken gjestet dhe mimika dhe detaje nga veshja apo
skena t cilat shpjegohen me an t didaskalive.
Hapi i dyt
Pyetja 2. Cili sht informacioni q merrni nga fjalt hyrse t autorit?

Nxnsit do t theksojn: skena sht njsoj ora e takimit e njjta, kapelja kpuct n t
njjtin vend. Ka rrjedhur vetm koha nj dit.
Personazhet zhvendosen vetm n koh jo n hapsir. Pema ka ndryshuar pamje
Msuesja: mbajeni mend kt detaj se do ta rimarrim m posht.
Hapi i tret
Lexim i drejtuar n role. Leximi bhet pjes pjes. Pr seciln pjes jan prgatitur
pyetjet e mposhtme:
-Cili sht kuptimi q marrin veprimet e prsritura t personazheve si dhe fjalt e
prsritura t tyre?
-Pjest fillojn t gjitha me fjaln qetsi. Cilat jan domethniet q prcjell prsritja aq
e shpesht e saj dhe si e thekson ajo gjendjen e personazheve?
Kujtoni nga teoria e msimit t kaluar:
Instrumenti, i cili duhet t mbush vrimat n trupin e gjuhs, do t jet heshtja.
187
Pyetja 6. Dalloni dhe komentoni absurdin q shprehin veprimet e personazheve: nga njra
an ndihen t vetmuar pa njri tjetrin dhe nga ana tjetr t lumtur pa njri tjetrin.
- Po t them se ktu se ka ndryshuar, q dje deri sot . Si mendoni ju sa koh ka kaluar
realisht? Si jepet rrjedha e kohs me detaje? funksion merr harresa e Estragonit: Mos ke
par gj ndrr. Ah po, mu kujtua. Por kur ka ndodhur? E t gjitha kto kan ndodhur dje sipas
teje?
Model: Realisht ajo q jepet sikur ka ndodhur pr dy dit sht gjith jeta e tyre sepse si
tham udha simbolizon udhn e jets ku gjenden njerzit pa ditur nga vijn e pa ditur
far presin n kt jet e pa ditur se ku shkojn. Harresa e Estragonit na thekson se ka
kaluar shum koh jo vetm dy dit por shum vjet dhe ata jan po aty pra n rrugn e
jets pa sqaruar pyetjet dhe kuptimin e ekzistencs s tyre.
Pasi sqarohen dhe diskutohen pyetjet e msiprme msuesja e ndan klasn n grupe dhe jep
detyrat prkatse:
Grupi 1. Pyetja 9. Ndani fragmentin n pjes. Dalloni far i lidh pjest me njra tjetrn.
A ka nj vijimsi logjike t veprimit apo jan thjesht fragmente frazash dhe bisedash n
dukje pa lidhje?
Prgjigje t mundshme nga nxnsit:
Veprimet q ata bjn jan pa lidhje logjike: kndojn, flasin, llomotitin gjra pa lidhje.
Nga paragrafi n paragraf bisedat q ata bjn duken si fragmente si pjes t shkputura.
Nuk ka veprim n kuptimin kronologjik. Koha rrjedh dhe ata jan po aty. Ajo q i
bashkon pjest jan t njjtt personazhe t cilt rrin n t njjtin vend me po t njjtin
qllim: Pritjen e Godos.
Grupi 2. Pyetja 4. Cilat jan detajet q theksojn vetmin e personazheve n kt
fragment? Listojini dhe komentojini ato:
Dialogu: Rri ktu me mua!
Vladimiri: T kam ln ndonjher vetm?
Estragoni: Ti m le t ikja vetm.
Prqafimi i tyre, fjalt: Estragoni: E sheh, ti nuk ndihesh mir kur un jam ktu.
Edhe un, ndihem m mir vetm.
Nnteksti: Bota ku ata jetojn sht e komplikuar, ekzistenca e tyre sht absurde, ata jan t
prfshir nga vetmia edhe kur jan bashk, njerzimi sht i vetmuar n kt bot pa mbrojtje,
njerzimi sht i krcnuar nga kotsia e ekzistencs, kotsia e pritjes nga prania e vdekjes.
Grupi 3. Pyetja 7. Komentoni fjalt e Vladimirit: Tani...(i gzuar) ja ku je... (pa shprehje)
ja ku jemi...(i trishtuar) ja ku jam. Argumentoni shkallzimin e ndjesive t t qenit
bashk prsri n po t njjtin vend dhe pr po t njjtin qllim.
Monotonia shoqron personazhet. I gzuar se takoi prsri shokun nuk do t ishte i vetm
n pritje, pa shprehje sepse ata jan bashk por nga kjo nuk do t vij ndonj ndryshim, i
trishtuar sepse nuk sheh asnj rrugdalje. Me prdorimin e vets s par (ja ku jam )
theksohet vetmia e personazhit megjithse sht i shoqruar.
-Diskutohet puna n grupe.
188
Msuesja kalon n nj faz tjetr t msimit.

Prforcim
N kt faz t msimit msuesja ka pr qllim t kontrolloj shkalln e kuptueshmris
s msimit nga ana e nxnsve dhe kt ajo do ta realizoj me an t krijimit t nj
atmosfere n klas ku nxnsit do ta mendojn veten si shkrimtar koleg t Beketit dhe
do ti sugjerojn atij rrugdalje t ndryshme pr t shptuar personazhet e tij nga
pesimizmi dhe absurdi. Shkruhet n tabel pyetja:
Pyetja 10. Cilat jan rrugdaljet, zgjidhjet, mundsit q i ofroni ju personazheve t
Beketit pr t luftuar absurdin?
Koment: Akti i dyt

Ora e tret
T komentoj kndvshtrimin me an t s cilit Beketi pasqyron jetn njerzore;
T dallojn tiparet e teatrit t absurdit n kt fragment;
T bj prmbledhjen e veprimeve dhe bisedave t personazheve dhe t

argumentoj mbi rezultatin q do t vr re;
Metodat e prdorura: Pun e pavarur, pun n grupe, diskutim.

Hapi i par
Parashikim: Lexohen dhe diskutohen detyrat e shtpis.

Hapi i dyt
Ndrtim njohurish: Punohen Ushtrimet 11,12,13, me metodn diskutim me t gjith
klasn.
Pyetja: Me gjith absurditetin e bisedave mes personazheve her pas here n frazat e tyre
vihen re probleme sociale ku jepet gjendja e pashpres dhe e palumtur e njeriut. Dalloni
fatin e trishtuar t njeriut n fjalt e Estragonit:
(papritur i trbuar) Ta njoh? ka ktu pr t njohur? E kalova kt zusk jet n mes t
rrave! Dhe ti m krkon tani q t dalloj edhe vendet (sheh rreth e qark) E sheh kt
qelbrsirllk! Skam br kurr ap prej ktej!
Jam trhequr zvarr ktu, po t them! Ktu! N Mutklyz!

Model prgjigjeje. Me gjith situatat absurde her pas here n dram spikatin klithma t
drejtprdrejta pr fatin e njeriut. Konkretisht n kto fjal t personazhit theksohet
monotonia e jets s tij, pakuptimsia dhe palumturia e qensis s tij. Asgj ska
ndryshuar asgj e re ska ndodhur asgj e pritshme ska ardhur.
Pyetja 12. Cili paradoks i jets njerzore theksohet n dialogun mes personazheve?
Vladimiri: Me ty sjetohet, Gogo
189
Estragoni: Do t ishte m mir t ndaheshim.

Vladimiri: Kshtu thua gjithmon ti, dhe vjen prap pastaj.
Model: Njeriu sht i vetmuar n kt dram, i rraskapitur, jeta i ofron shum pak dhe ai
sdi ku t prplaset sdi ku t gjej shptim. Shpesh njeriu qndron dhe e kalon jetn n
monotoni dhe pandryshueshmri nga frika e s panjohurs dhe nga frika e ankthshme e t
gjendurit i vetm fare n nj bot kaos.
Pyetja 13. Vladimiri dhe Estragoni kan 50 vjet q jetojn bashk. Si ka qen jeta e tyre
n kto 50 vjet? A i mjaftojn lexuesit dy dit nga jeta e tyre pr t prfytyruar gjith
jetn? Cili sht motivi q prsritet dhe q i jep t njjtn pamje jets s tyre?
Model: 50 vjet, monotoni n pritje pa ditur k presin. Bota e tyre sht universi i mbyllur
i nj qoshku rruge me nj pem n sfond. Mosndryshimi prbn poetikn dalluese t
absurdit. E prpunuar artistikisht situata absurde e pritjes kthehet n nj refren poetik t
vrtet duke nxjerr n pah monotonin e pritjes n jetn e mbar njerzimit..
Hapi i tret
Pun me tekstin, Praktik e udhhequr me t gjith klasn.
Pyetja 14. Pse personazhet e Beketit nuk mund t rrin pa folur? Listoni t gjitha arsyet
q ata sjellin pr domosdoshmrin e t folurit. A vini re n kto arsye nevojn pr
komunikim mes personazheve?
Nxnsit listojn gjith arsyet q sjellin personazhet pr domosdoshmrin e t folurit:
1. Q t mos mendojm
2. Q t mos dgjojm
3. Q t mos dgjojm zrat e vdekur.
Jo atyre u mjafton t flasin pr t prligjur ekzistencn e tyre, por si e kemi vn re gjat gjith
fragmentit personazhet flasin dhe kalojn nga nj situat n tjetrn nga nj bised n tjetrn pa
realizuar komunikim, por thjesht duke shfrytzuar t gjith mundsit shprehse t gjuhs. Si e
shohim dhe n dialogun e mposhtm atyre u mjafton t flasin, nuk ka rndsi se pr far:
Vladimiri: Fol nj fjal
Estragoni: Sdi t them.
Qetsi e gjat
Vladimiri: (gjith ankth) Thuaj t t vij pr mbar!
Estragoni: po bjm tani?.....
Pyetja 16. Cili sht ankthi q mbisundon te personazhet n pjesn e fundit t fragmentit?
prfytyrim ju krijojn fjalt e tyre? Dalloni ankthin e qenies dhe ekzistencs s saj prball
vdekjes.
Hapi i katrt
Nxnsit shkruajn n mnyr t pavarur prgjigjet pr ushtrimet 15, 17

Pyetja 15. Po ju sa t rndsishm e shihni t folurit n jetn e njeriut? A sht t folurit
mnyra m e mir pr t komunikuar apo mendoni si Beketi q gjuha nuk mund ta
190
plotsoj nevojn e njeriut pr komunikim? Bni nj prmbledhje t shkurtr pr

rndsin e t folurit sipas kndvshtrimit tuaj.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------Pyetja 17. Bni prmbledhjen e gjithkaje q ndodh n kt fragment.
far vini re?
----------------------------------------------------------------------------------------------------------Prforcim: Pyetja 18. Sintetizoni mesazhin q ju nxorrt nga fragmenti:
---------------------------------------------------------------------------------------------------------Detyr shtpie
Pyetja 19 dhe 20. A ka drama nj kontekst social historik apo politik?A kan personazhet
nj pozicion social t caktuar? Si mendoni ju pse n dramn e absurdit kto kontekse nuk
jan t nevojshme? Si e plotson drama zbraztin e tyre dhe mundsi shprehse i japin
drams s absurdit mungesa e tyre?
8.4. Tragjedia Tiranozauri Kasem Trebeshina

Ora e par
T kuptoj veorit e letrsis disidente, kushtet n t cilat u shkrua ajo dhe

prkatsin e letrsis s Trebeshins n kt lloj letrsie;
T prcaktoj temn e veprs dhe mnyrn origjinale t trajtimit t saj nga

Trebeshina;
T dalloj tiparet e drams s Trebeshins mes absurdit dhe paradoksit;
T prshkruaj diktatorin dhe marrdhniet q ai krijon me t gjith personazhet

rreth tij;
T mbaj qndrim kundr diktaturave t do lloji n shoqrin njerzore.
Metodat e prdorura: Stuhi mendimesh, grupet e ekspertve, Empatia, diskutim.

Struktura: PNP
do t thot disidenc pr ju?

Nxnsit japin mendimet e tyre pr pyetjet. Sqarohet termi disidenc dhe letrsi
disidente.
T jesh disident do t thot t jesh ndryshe nga t tjert. N rastin e letrsis ka t bj me
t shkruarit ndryshe nga sa krkonte metoda e realizmit socialist duke dal nga skema dhe
191
duke iu kundrvn ksaj metode. Pse Trebeshina sht disident do ta shohim n vazhdim
t msimit.
Ndrtim njohurish
Hapi i par
Nxnsve u krkohet t lexojn n heshtje pr pak minuta pjesn e par t msimit dhe t
diskutojn mbi:
Dashurin e madhe t shkrimtarit pr popullin, artin dhe t vrtetn.
Pasi nxnsit lexojn pjesn diskutohet mbi pyetjet e msiprme dhe pyetje t ndryshme
q mund tu ken lindur nxnsve.
Hapi i dyt
Ndahet klasa n grupet e ekspertve.

1-shat kan detyr t ritregojn fabuln.
2-shat do t analizojn element t till si tema, koha,vendi i ngjarjes.
Kohapaprcaktuar. Autori luan me
kohn me t djeshmen t sotmen t
nesrmen duke i shkrir n nj.
Vendi i paprcaktuar mund t jet

njkohsisht bashkohsi dhe
antikitet.
Tiranosauri
Tema: Qenia njerzore n

diktatur.
Koha dhe vendi jan t paprcaktuara sepse n kt mnyr theksohet universaliteti i

tems s prjetshme, frika, ankthi e deformimi nga mizorit e nj udhheqsi tiran me
pushtet t pakufizuar n do koh n do vend e gjithmon.
3-shat do t prshkruajn diktatorin Gideon dhe personazhet e tjer aty si Nahumi,
Salmoni etj,
4- trat do t zbuloj veori t stilit dhe mnyrs s ndrtimit dhe konceptimit t veprs si
absurdi dhe paradoksi etj.
Kt detyr msuesja do tua ngarkoj nxnsve m t mir.
-Situatat e absurdit fillojn qkur diktatori i vdekur ngjallet n gips kjo dshmon tmerrin
q ka ln ai te njerzit dhe pas vdekjes.
-Absurd sht fakti q t tjert nuk e kuptojn n po flasin me nj t vdekur apo me
ndrgjegjen e tyre t tmerruar.
-Procedimet kohore t tragjedis i takojn teatrit t absurdit ku e kaluara e tashmja e
nesrmja ngatrrojn radhn kjo sepse procedohet me mendimet e personazheve dhe jo
me ndodhi reale.
192
-Autori przien situata reale p.sh familja e skulptorit me ato jo reale absurde bisedat e
Gideonit t vdekur me njerzit e tij.
-Paradoks sht fakti q Nahumi sa m shum dhunohet aq m i prulur sht.
-Paradoks sht fakti q diktatori vrau dhe djalin e tij t vetm.
T gjitha kto procedime jan n funksion t theksimit t egrsis s Gideonit dhe t
diktaturave t do lloji.
Prforcim: EMPATIA.
U krkohet nxnsve q t mendojn pr nj ast sikur t kishin jetuar jetn nn nj

diktatur. Cila do t isht mnyra do t zgjidhnin pr t jetuar apo mbijetuar? Pyetja 8.
Diskutohen zgjedhjet e nxnsve dhe n fund u krkohet t sintetizojn mesazhin q
morn nga vepra.
Koment Tiranosauri
Ora e dyt
T komentoj bisedat e personazheve duke zbuluar nnteksin e tyre;
T analizoj duke u nisur nga shembujt n fragment paradoksin n vepr si n

fjalt e personazheve ashtu dhe n procedimet kohore dhe efektin q ka te lexuesi;
T prshkruaj tiparet e Gideonit dhe t njerzve q e rrethijn at si dhe t

diktaturs q ata prfaqsojn.
Metodat e prdorura: Lexim i drejtuar n role, Pyetje prgjigje, pun n grupe, diskutim
Struktura PNP
Parashikim: Prmbledhje e fabuls s veprs nga disa nxns.
Ndrtim njohurish: Lexim i drejtuar n role, pyetje -prgjigje.
Leximi bhet me ndalesa sepse teksti sht shum i ngjeshur me ide t cilat nuk mund t
lihen pa u br objekt diskutimi.
Pyetjet q do t shfrytzohen jan ato t tekstit t nxnsit por edhe t tjera q mund t
lindin gjat msimit:
Ndalesa e par deri tek Un jam ashtu si t dshirosh ti!
Nxnsit kujtojn nga teoria si sht sjell diktatori me Nahumin.

1. I ka shfrytzuar gruan.
2. E ka burgosur.
3. I prdhunon dhe i vret vajzn.
193
Dhe ai i prgjigjet: Un jam ashtu si t dshirosh ti!

Me an t ktij paradoksi shprehet transformimi i njeriut n nj qenie shum t ulur e t
prmuar nga diktatura.
Nxnsit dallojn fjalt ku diktatori shpreh paknaqsin pr njerzit si Nahumi:
Ah, Salmon! Shikoji njerzit q m kan mbetur npr kmb!...
Ai kurr nuk knaqet tipar ky i do diktatori.
Salmoni i prgjigjet:
Salmoni T tjert nuk bjn pr ty!
Gideoni Nuk bjn!... Ata q bnin i zhduka!
Salmoni M mir!...
Egrsia e diktaturs e cila i vret t gjith njerzit q krcnojn ekzistencn e saj dhe l t
gjall vetm frikacakt, t prulurit dhe ata q bjn sikur skuptojn.
Ndalesa e dyt
Ndaloni n fjalt e Nahumit pr mnyrn se si duhet t mendojn njerzit.

Nahumi del ktu si teoricien i diktaturs. Ai del shum m i keq se vet diktatori me
mendimet q pasi ai i nxjerr nga goja do t vihen n zbatim pr popullin.
Ndalohen dhe komentohen fjalt: Do t shkruajn e thon vetm at q themi ne dhe
q duam ne t thuhet. N fillim do ta ken t vshtir t varrosin q n lindje u vrtitet
n mendje, por me von do t msohen q t mos kujtohen pr ato q nuk mund t rrinin
pa i thn. Leri pa buk t harrojn gjelln dhe ather do t t falnderojn pr nj
korik t mykur.
sht i dhimbshm ky realitet i cili t kujton ftohtsish Shqiprin komuniste dhe
marrdhnien e saj si me artistin, shkrimtarin (Kujto promemorien e Trebeshins dhe
fatin e disidentve) ashtu dhe me popullin e uritur pr gjithka.
Vazhdohet m posht:
Ata zbresin t gatshm nga qielli, me dijen e asaj q nuk e dim dhe ikin po ashtu si
erdhn duke len nj vazhd t zjarrt n errsirn e thell q na rrethon...
Kush jan ata?
Ktu mblidhen idet q ju lindin dhe prfundohet mbi at q iu duket m e sakt.
-Ata mund t jen ata q i kundrvihen diktaturs ata q me mendjemprehtsin e tyre i
fusin frikn diktatorit, ata t cilt ai si l t mbijetojn, ata q krkojn t ndriojn dhe t
prmbysin errsirn, ata q duan zotin dhe vetm atij ja kan frikn etj.
Lexohet deri n fund.
Nxnsit do t ndahen n grupe.
Grupi 1. Pyetja 9. Ndaloni n teorin e Nahumit pr ndarjen e njerzimit. Cila sht e
vrteta e hidhur q shprehin fjalt e tij? Gjejini dhe shkruajini ato:
Njeriu krkon t urdhroj mbi sa m shum, krkon t shoh sa m shum t dobt q t
194
ndjej dhe t bindet pr forcn e tij. N dy gjysma t barabarta kurr nuk do t mund t
ndahet njerzimi, ndaj dshira pr ndarje do t jet e prjetshme, pakica e fort do ta
marr npr kmb shumicn e dobt, q do t ndjej gzimin dhe frikn, e mbledhur n
kope, duke prtypur korikn e mykur, duke lpir kockn q i hedhin dhe duke
falnderuar pr nj mirsi q nuk sht br.
Grupi 2. Pyetja 10. Iu krkohet nxnsve t analizojn procedimet kohore n vepr.
Nxnsit do t studiojn rastet kur personazhet flasin pr kohn:
T paktn t ishte dje!...
Salmoni At e ke ti n dor!...
Gideoni T ishe dje, t uleshim dhe t pinim...
Salmoni Le t ulemi pr dje!...
Do t na flassh pr at dhe t tjerat nuk kan ndodhur akoma!
Gideoni Jo, se ne i dim ato q erdhn m von!
Nuk m thua, Salmon, pr kto do t jap urdhr q ti hedhin hekurat?
Ashtu do t thosha dje, por dua m shum q t mos e them dhe t mos ndodhin ato q
ishin m von!
Vazhdo, q t jemi atje, t mos jemi aty ku kemi arritur!
Kto jan rastet e procedimeve kohore. N mnyr paradoksale personazhet i kan jetuar
njher ngjarjet. Ata e din si do t jet e ardhmja. Kt autorit ja mundson absurdi loja
me vdekje ngjalljen e Gideonit por efekti sht:
-Diktatort kan n dor dhe kohn rrjedhn normale t saj
-E djeshmja dhe e sotmja prsriten jan njsoj n diktatur pasi vdekja e nj diktatori t
tmerrshm t krijon ndjesin q ai ska vdekur kurr.
-Diktaturat jan njsoj t tmerrshme n do koh e n do vend.
Grupi 3. Duke u nisur nga teksti dhe fjalt e personazheve prshkruaj diktaturn dhe
njerzit q modelonin at por dhe q modeloheshin nga ajo.
Prforcim: Diskutim
Pyetja 12. far paralajmron Nahumi n fjalt: Pa besimin n dy jett, sidomos n at

tjetrn, njerzit shum shpejt do t krkojn nj ndarje t re t kopes... Si u soll diktatori
me besimet fetare dhe me Zotin? Pse i shrbeu atij rrnjosja e besimit fetar? Cili sht
miti q krijoi ai n mendjen e njerzve pas rrzimit t Zotit?
Detyr shtpie
Pyetja 15 dhe 16. Dalloni se si prmbyset situata e Nahumit. Ku qndron paradoksi i

dnimit t tij? Ilustroni me fjalt e tij. Argumentojini se duke i shrbyer nj diktature nuk
mund t jesh kurr i sigurt pr fatin tnd.
195
8.5. Drama Sinkopa

Ora e par
T dalloj tiparet e drams s Anton Pashkut;
T kuptoj qllimin e autorit n kt vepr duke dalluar objektin e drams s tij

dhe mnyrn si si realizohet ai;
T analizoj personazhin kryesor, dualizmin e tij si dhe rolin q marrin

personazhet e tjer n vepr;
T kuptoj dhe analizoj simbolikn e veprs si dhe elementt e teatrit t absurdit;
T zbuloj mesazhet q prcjell autori me kt dram;
Metodat e prdorura: Stuhi mendimesh, Insert, pema e mendjes,

Parashikim: Stuhi mendimesh: Msuesja u bn nxnsve pyetjen:
Sot do t analizojm dramn Sinkopa t autorit Anton Pashku. Po ju them se kjo dram
ka tipare t drams s absurdit t cilin ne e analizuam te Beketi. Duke pasur parasysh kt
kush m thot tipare mund t ket drama e Pashkut?
Priten nga nxnsit prgjigje t tilla:
-N qendr t veprs mund t jet thelbi i njeriut, i zhveshur nga pozicione sociale apo politike.
-Ky njeri mund t jet indiferent, i shkputur nga komunikimi me shoqrin.
-Ai mund t jet i paknaqur me jetn q bn dhe kt mund ta shpreh n mnyr t
uditshme p.sh te Beketi ata pritn gjith jetn Godon dhe ktu mund t ndodh dika e till
e prsritur n mnyr q autori t theksoj vetm at ide apo mesazh q atij i intereson.
-Mund t mos ket shum personazhe dhe gjuha e tyre mund t jet e uditshme.
-Te Beketi mungonte komunikimi ndoshta dhe ktu mund t mungoj.....etj.
Msuesja prgzon nxnsit pr idet dhe i fton ata t shuajn kuriozitetin n materialin
teorik pr veprn.
U krkohet nxnsve t lexojn n heshtje msimin dhe t vendosin shenjat:

V
V- E njohur, - E pabesueshme ose ndryshe nga ajo q ata mendojn, +Informacion i ri

U lihet nxnsve koha n dispozicion pr t lexuar tekstin dhe pr ta pajisur at me shenja.
Pasi nxnsit mbarojn leximin sqarohen nga msuesja pyetjet q ata kan ngritur mbi
tekstin. Nxnsit mund t ken hasur vshtirsi n:
Kuptimin e Sinkops si koncept.
Krijimin e aritmis si rebelim i personazhit.
Dualizmi i Xhexheit dhe biseda imagjinare me Gjegjeun simbolika q ajo shpreh etj.
S bashku me nxnsit realizohet n tabel pema e mendjes.
196
Drama Sinkopa
Subjekti (njerzor) dhe sistemi
N qendr sht nj subjekt
Njerzor i cili sht i paknaqur
Sistemi i personazheve
Telefoni
n
Ai prish rendin e zakonshm t jets
tij Numri ritmin e kodifikuar, mendimin totalitar,
iluzionin pr shprishjen e tij.
Krijon aritmin q sht vepr e tij
Personale
Nuk ndodh ngjarje por kemi nj
prpjekje pr t ndodhur nj ngjarje
(Gjetja e lumtunis)
Pr t gjitha kto kjo dram mund t
quhet nj antidram por dhe nj tragjedi
mjeti i zgjedhur nga autori pr

t krijuar prshtypjen se po ndodh
komunikimi me nj person t dyt por
fakt ky komunikim po ndodh vetm me
veten. Xhexheu flet me alteregon e
tij 1 me 11 zero tregon vetmin
Gjegjeu Sozia e tij, e kundrta e tij
bota e tij imagjinare, konfliktuoze
Mashkulli dhe femra jan projektim,
pantonim, reflektim i individit t
sensibilizuar. ifti njerzor sht i
ndar pr jet e mot, pa shpres pr ta
rivendosur harmonin e dikurshme
Gjat krijimit t pems shpjegohen dhe konceptet e vendosura n degt e saj.

Pun e pavarur
U krkohet nxnsve q t zbulojn n tekst qllimet e autorit dhe mesazhet q ai krkon

t prcjell.
QLLIMET
MESAZHET
N kt vepr autori krkon t pasqyroj te

lexuesi:
Njeriu n koht moderne sht i vetmuar dhe i

mbyllur n vetvete.
fatin e subjektit njerzor.
Njeriu sht i palumtur i mbrthyer nga rutina e

simbolizuar nga lumnia.
shthurjen e personalitetit, ankthin dhe

krizn morale intelektuale prball
zbrthimit t vetvetes.
N shoqrin moderne njerzore nuk ka

komunikim, ka vetm prpjekje pr t
komunikuar.
pamundsin e individit q t prshtatet n

shoqri: Natyra e tij ka disa krkesa,
ndrsa shoqria i parashtron shum
ndalesa.
individi nuk ka t drejt as t manifestoj krizn

individuale t mosprshtatjes n gjirin e
shoqris represive!
individin e bllokuar n ankthet moderne,

nostalgjin e kohve t harmonis s lasht
kur trupi e shpirti ishin nj.
ifti njerzor sht i ndar pr jet e mot, pa

shpres pr ta rivendosur harmonin e
dikurshme.
T gjitha pikat e tabels s msiprme konkretizohen dhe ilustrohen me shembuj nga teoria.
197
Prforcim: Diskutim me t gjith klasn: Analizoni marrdhnien Xhexheu Gjegjeu si

nj dualitet brenda personazhit, si nj kundrshti brenda t njjtit njeri. Diskutoni mbi
dualitetin e shpirtit njerzor dhe plotfuqishmrin q merr njra an n raport me tjetrn
kur shpirti njerzor sht i lodhur nga rutina dhe nga konformizmi.
Detyr shtpie
Pyetja 15. Dalloni n dramn Sinkopa tiparet e teatrit t absurdit. Analizoni veorit
artistike dhe stilistike t realizimit t ksaj drame.
Koment: Drama Sinkopa

Ora e dyt
T dalloj veorit e ndrtimit t ksaj drame
T dalloj n mendimet e Xhexheut marrdhnien e tij me shoqrin dhe t hetoj

shkaqet e ksaj marrdhnieje;
T kuptoj prtej paradoksit t frazave dhe absurdit t mendimit, kuptimet q

prcillen;
T hetoj marrdhniet mes lumnis shpress dhe lumturis, prfaqsimin e tyre

n botn e Xhexheut dhe n botn e do njeriu.
Metodat e prdorura: Lexim i drejtuar, Pun n grupe, Diskutim.

Parashikim: Lexim dhe diskutim i detyrave t shtpis. Nxnsit kan par n kt
dram veorit e teatrit t absurdit.
Ndrtim njohurish: Lexim i drejtuar. Zgjidhet kjo metod sepse teksti paraqitet i
vshtir dhe gjat leximit me ndalesa q do t bj msuesja mund t ndaloj dhe t
sqaroj gjith shtjet t cilat mund ti duken interesante por edhe ato q nxnsit do t
hasin vshtirsi.
Lexohet hyrja, shpjegimet e vet autorit.

U krkohet nxnsve t dallojn absurdin. Pyetja 1
-Ngjarja ndodh n nj dhom.
-Personazhe jan gjithashtu thika dhe telefoni. Pra si te Beketi q i jepej rndsi
kpucve dhe pems kto mjete marrin funksion simbolik.
-Ndodh nj vrasje por nuk ka gjak. Pra ska rndsi vrasja kan rndsi faktort q e
nxitn at.
-Absurdin e shohim gjithashtu edhe fjalt e autorit dhe shpjegimet e tij t uditshme.
Vazhdohet me leximin.
198
Pyetja 2. veori ju bie n sy n ndrtimin e ksaj drame?

-Shohim se vetm Xhexheu flet, jan vetm fjalt e tij gj q se kemi par n asnj dram
tjetr apo jo?
Pyetja 3. Me k po dialogon Xhexheu? Kujt po prpiqet ti shpjegoj ai si ishte Lumnia
kur ishte? Si e vlersoni kt gjetje t autorit? Shpjegoni funksionin dhe kuptimin e
fjalve n kllapa.
Autori e paraqet sikur ai po flet me dik t cilin nuk e njeh fare n telefon. Ndaj ne nuk
mund ti dgjojm fjalt e tjetrit por vetm prgjigjet e Xhexheut. sht nj gjetje shum
interesante pr t theksuar vetmin, krizn mendore, krizn e personalitetit q e ka kapur
personazhin. Fjalt n kllapa jan didaskalit q shoqrojn sqarimet e autorit pr
mendimet e Xhexheut. T krijohet besueshmria q ai po flet me dik por n fakt ai po
flet vetm me alteregon e tij, me vetveten e tij t dyzuar.
Pyetja 4. Si e prshkruan Xhexheu Lumnin? Si sht ndjer ai pran saj? Pse? Ku
qndron tragjikja e Xhexheut n kt konceptim t dyzimit Lumni -Lumtuni?
N kt pyetje iu krkohet nxnsve t thon me fjalt e tyre se si e paraqet Xhexheu
lumnin e tij. U krkohet t shpjegojn pse ai sht ndjer ashtu si dhe t gjejn shkaqet
pse Xhexheu sht tragjik n kt konceptim lumni lumtuni
Model: sht tragjik sepse sht i vetdijshm, sepse krkon ndryshimi e rutins, sepse
sht ngritur kundra po prish aritmin e jets s tij duke u br akoma m i palumtur se
m par pasi kur e di far do dhe smund ta realizosh je shum m tepr tragjik se kur i
prshtatesh rutins, pasi q t lsh lumnin dhe t takosh lumtunin duhet t thyesh
konformizmin e shoqris.
Po ktu diskutohet me nxnsit pr idet q prcjell ky paragraf pr jetn njerzore n
prgjithsi. Ky njeri nuk sht i lir t bj at q do pa u gjykuar pa u kundrshtuar pa u
komentuar. Njeriu n kt paragraf i prfaqsuar nga Xhexheu ka nevoj pr t ndryshuar
rutinn e cila sht vrasja e tij, ka nevoj pr liri.
Lexohet fragmenti deri n fund me ndalesat q msuesja e sheh t arsyeshme.
Ndahet klasa n grupe. Lihen grupet t punojn detyrn e tyre me shkrim n fletore.
Diskutohet puna e do grupi
Grupi 1. Pyetja 7. Cilat jan marrdhniet q ka Xhexheu me shokt e zyrs? Si e
shpjegoni trheqjen e tij? e vrtet qndron prtej absurdit t sjelljes s tij? Identifikoni
raportet e ekuilibruara brenda personazhit. A ndihet ai i revoltuar? Si e shpreh ai
protestn e tij?
Ky grup heton n tekst dhe dallon se Xhexheu sht i trhequr, nuk merr pjes n biseda
me shokt e zyrs. Ai ndihet i paknaqur i ekuilibruar nga dshira pr ndryshim, nga
neveria pr rutinn. sht i revoltuar por kt e shpreh vetm me trheqje, mnjanim
mosinteresim dhe krkess pr ndryshim etj.
Nxnsit sjellin shembuj nga teksti.
Grupi 2. Pyetja 9. Dalloni paradoksin: Kallet biseda e pazashme ndrmjet Femns dhe
Mashkullit. Si e kuptoni ju q ka bised madje kjo bised ndizet e megjithat sht e
pazshme?
199
Ktu kemi nj paradoks i ndrtuar me nj oksimoron. Ka fjal, ka gjeste, ka do gj tjetr

prve se komunikim. Pra ka bised por ata nuk kuptohen nuk njjtsohen nuk merren
vesh. Jan t ndar prgjithmon. ifti modern nuk sht m ift por i ndar, etj.
Grupi 3. Pyetja 10 Si e interpretoni ju botn e personazhit dhe botn e ngjashme t shum
njerzve t ngjashm me t n kto fjal t tij: Ishte i njajt si dje, si sot, si nesr: e sotmja i
ngjante s djeshmes dhe isha i sigurte se edhe e nesrmja do ti ngjante s sotmes, po qe se
nuk do t ndryshonte ritmi dhe po qe se ai ndryshim nuk do t zgjaste pak ma shum etj.
Ktu shohim neverin protestn. Kjo sht arsyeja e gjithkaje, piknisja e ekuilibrit
psikologjik dhe mendor, dshira pr ndryshim, dshira pr t ndodhur dika ky sht
shkaku i braktisjes por njkohsisht edhe i protests ndaj shoqris etj.
Grupi 4. Pyetja 11 Ai vendos t ndryshoj koreografin e jets s tij. Si e kuptoni ju q
Lumnia e tij nuk e donte shpresn e tij? Pse? Cilat jan raportet mes njrs dhe tjetrs?
Identifikohet se kur je i prfshir nga rutina nga konformizmi, nga rregullat, nga morali,
(prangat e lejuara nga lumnia) nuk mund t mendosh ndryshe sepse kjo ndryshe nuk
lejohet nuk pranohet. Prandaj nuk mund t kesh shpresa etj.
Praktik e udhhequr
Ky ushtrim realizohet me goj. Lexohen shembujt e mposhtm. Nxnsit dallojn lojn
e fjalve. U shpjegohet se kjo loj quhet kalambur dhe krkon nj lexues t mpreht q t
shijoj efektin e tyre mbreslns. Shpjegohen kuptimet e krijuara.
Pyetja 12. efekte merr loja e fjalve gjat shtjellimit t mendimit t personazhit? Si quhet n
letrsi kjo figur letrare q prftohet? Provoni dhe ju n klas t krijoni kalambure t goditura.
Un kam shum pak kujtime nga ajo koh e kalueme me Lumnin, ne prehnin e Lumnis.
E krye dy javsh, kur e pata humb edhe shpresn se do t takohem me Shpresn,
Shpresa me gjet n nji gjendje shum t mjerueshme, katastrofale.
Megjithkt, shpresoj se Shpresa do ta gjej Lumtunin.
Diskutim. Pyetja 13.
Takimi me shpresn gjithmon e prtrin njeriun. Po ju si mendoni? Si e deshifroni ju

kt takim tek personazhi yn? emr merr braktisja e tij, po shpresa e tij drejt kujt
orientohet? Si mendoni ju sa mundsi ka ai pr t takuar srish lumtunin?
EMPATIA. U krkohet nxnsve t vendosen n vendin e Xhexheut dhe t
justifikojn ose jo mendimet dhe zgjedhjen e tij mes lumnis dhe lumturis.
Lumtunia asht ma e mir dhe ma e bukur se Lumnia

Lumtunia asht gjylpane q nuk t le rehat
Lumnia asht shum ma e rahatshme

se Lumtunia,
Prforcim
Nga sa lexuat n fragment pr ndjenjat e personazhit pr lumnin dhe lumturin pr

mnyrn se si ai e prshkruan seciln argumentoni se far prfaqson njra dhe far
prfaqson tjetra n jetn e prditshme t Xhexheut:
Lumtunia
Lumnia
Personazhi jeton me shpresa. Kujtoni personazhe t tjer q e kan kaluar jetn n t

njjtn mnyr. (Xhovani drogo,Vladimiri dhe Estragoni etj) t prbashkt kan me
Xhexheun? Cili sht nnteksti i shpress dhe i pritjes?
200
Nertila Jana
S H T P I A
msuesi
B O T U E S E
Libr
Gjuh shqipe
dhe letrsi 12
Libr
msuesi
Nertila Jana
Librat e msuesit dhe planet msimore pr t

gjith titujt q ne disponojm, mund ti gjeni
dhe ti shkarkoni pa pages nga faqja e internetit
www.mediaprint.al
Pr m shum informacion mund t na shkruani
n adresn e emailit: botime@mediaprint.al
ose t na kontaktoni pran redaksis n numrin
e telefonit: 04 2256158.
www.mediaprint.al
mimi 400 lek

ISBN: 978-99956-93-74-9
Gjuh shqipe
dhe letrsi
12

Gjuha 12 Liber Mesuesi Me Korrigjime 30 Maj PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Gjuha 12 Liber Mesuesi Me Korrigjime 30 Maj PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Nertila Jana

Librat e msuesit dhe planet msimore pr t

mimi 400 lek

Teksti msimor Gjuh shqipe dhe letrsi 12 sht hartuar nga:

Libr msuesi Gjuh shqipe dhe letrsi 12

T gjitha t drejtat jan t rezervuara

Sektori i Shprndarjes dhe Marketingut:

Komente dhe sugjerime jan t mirpritura n email: botime@mediaprint.al

Plani msimor Gjuh shqipe dhe letrsi 12................................................................................... 7

7.5 E madhe sht gjma e mkatit ............................................................................................140

Libr msuesi Gjuh shqipe dhe letrsi 12

Plani msimor lndn Gjuhe Shqipe dhe Letrsi 12

Kreu I. TEKSTI ESEISTIK DHE KULTUROLOGJIK (14 or)

Letrsia dhe muret - Aurel Plasari (4 or)

Libr msuesi Gjuh shqipe dhe letrsi 12

T dalloj tiparet eseistike t tekstit

T rimerren njohurit mbi riprpunimin e eses

Libr msuesi Gjuh shqipe dhe letrsi 12

Libr msuesi Gjuh shqipe dhe letrsi 12

Varrimi i t vdekurve - Tomas Sterns Eliot (3 or)

Tema: Migjeni - nj poet me ndrgjegje t re poetike

Libr msuesi Gjuh shqipe dhe letrsi 12

T argumentoj dallimet e krijimtaris s Migjenit me autort

dhe pasqyrimit t tyre n personazhin e Gregorit por edhe n krejt

T ndrtohet profili i shkrimtarit Ernest Koliqi dhe vendi i tij n

Libr msuesi Gjuh shqipe dhe letrsi 12

T analizoj simbolikn e murit duke u nisur nga ngjarja e novels.

Libr msuesi Gjuh shqipe dhe letrsi 12

Libr msuesi Gjuh shqipe dhe letrsi 12

T dalloj figurat e metafors, metonimis, personifikimit, hiperbols

Libr msuesi Gjuh shqipe dhe letrsi 12

Libr msuesi Gjuh shqipe dhe letrsi 12

T shpjegoj si jan konceptuar marrdhniet mes personazheve, duke

Duke pritur Godon - Beket

Libr msuesi Gjuh shqipe dhe letrsi 12

T dalloj tiparet e drams s Anton Pashkut

T aftsohen nxnsit n shkrimin e drams

Libr msuesi Gjuh shqipe dhe letrsi 12

Kreu I Teksti eseistik dhe kulturologjik

T lexoj dhe t kuptoj tekstin;

T reflektoj mbi prmbajtjen e tekstit;

T bj prmbledhjen analitike t eses.

Organizim i ors s msimit

Libr msuesi Gjuh shqipe dhe letrsi 12

Bhet perifrazimi i paragrafve dhe shembujve q ka sjell autori n favor t tems q

Roli i Ovidit n fillimet e letrsis italiane, frnge dhe rumune.

Mendimet e Gtes pr letrsin e prbotshme, vlersimin e letrsis antike greke,

Roli i Pisistratit n shkrimin prhapjen dhe botimin e veprave letrare.

Voskopoja si qendr e takimit dhe shkmbimit t kulturs pasuria e madhe e librave

Gjetja e nj knge folklorike shqiptare n mes t nj vepre t Konrad Kizer si dukuri e

Nxnsit shprehin mendimet e tyre duke argumentuar nse ky personazh me mendimet e

Libr msuesi Gjuh shqipe dhe letrsi 12

Ky sht teksti q mbahet, me t drejt, si aktkrijimi i teoris s letrsis s prbotshme.

Po t gjykonim nga perspektiva e historis s letrsis, do t thoshim se internimi n

sht, me siguri, i pari homazh poetik pr brigjet e Dobruxhs, Rumanis ballkanike

Gjithsesi, n historin e letrsis rumune fillimet e poezis mbeten t shnuara nn

T thellohet n konceptin e komunikimit njerzor duke dalluar tiparet q i

T analizoj aspektet e komunikimit n tekstin Letrsia dhe muret: Dhnsin,

T vlersoj esen Letrsia dhe muret;

Organizimi i ors s msimit

Libr msuesi Gjuh shqipe dhe letrsi 12

Letrsia shkruhet pr knaqsi shpirtrore (estetike), vlera njerzore (etike), prqasje

Libr msuesi Gjuh shqipe dhe letrsi 12