K TRKN LM

S tk Ulu

Bu kitab n sat ndan elde edilecek gelir, Prof. Dr. Ahmet Taner
K lal n n da kurucu yesi oldu u Anadolu a da E itimVakfna (ANAEV)
ba lanm t r.

Dolunaya...
Sana, annene ve
babana verdi im bir sz
tutmak iin yazd m.
Bu kitap sana sevgimin,
ba l l m n ve sayg n
mcadelene deste imin
simgesi...

T rkiyedekit mtrafikve
ter rkurbanlarnnruhlarna
Yetkim olsayd , Devlet
ad na hepinizden af dilerdim

VeAtaya
B rakt n emaneti
korumay , uyar lar n dikkate
almay , ruhuna verdi imiz
szleri tutmay pek
beceremiyoruz. Ama ilkelerini
korumak iin abal yor,
gaflet,delaletvehyanet
i indekilerle mcadeleyi
srdryoruz.
Sana Rahatuyu
diyenleri bir nebze olsun
uyand rmak umuduyla

 NS Z

Nilgn K lal henz benim kay nvalidem de ilken ve olaca na ili kin
en ufak bir i aret yokken, Dolunay kk bir ocukken, Ahmet Taner K lal
yla srekli hararetli siyasi tart malara girmekten ve tabii onun bilgi ve
deneyimi kar s nda silinip susmak zorunda kalmaktan s k ld m bir
dnemde akl ma gelmi ti: Nilgn K lal n n hayat hikayesi ok gzel bir
ara t rma konusu olabilirdi.
San yorum on - on iki y l kadar nce, kendisine bu d ncemden sz
etmi tim. Glmsemi , o gzel Trkesiyle, Bendesanayardmederim
demi ti.
Aradan y llar geti. Nilg n isimli bir ara t rma kitab n n haz rl klar n
geni lde tamamlam , ilk sayfalar bilgisayar haf zas na alm t m.
Gerek kalmad .
Nilgn ld.
Benim bir kitap dolusu ifadelerle anlatmaya al aca m , Ahmet
Taner K lal , BirT rk n l m ba l kl makalesiyle Trkiyeye yans tt .
..
Her ey ok h zl ya and son y llarda
Prof. K lal , Nilg n nkitabnyazmalsn diye srar ediyor, kar s n n
kazadan nce bu amala ald notlar ve kendi derlemelerini Brksele
yolluyordu.

S zvermi tin,bukitabyazmalsn
Nilgn tan yanlar, lmnden sonra onun ya am n konu alacak bir
kitap yazman n zorluklar n ok iyi tahmin edebilirler. O kitap, daha en
ba tan, eksik kalmaya mahkumdur. Fransan n gneybat sahillerindeki
kylerde yapt m ara t rmalar; elimdeki notlar, belgeler; yzlerce yak n n
destek ve katk szleri de o kitab n hedefe ula mas n sa layamaz bence...
..
steksiz bir ekilde tekrar klavyenin ba na oturmu tu m ki, Temmuz
1999da annemin lm haberi Brksele geldi.
Ac l gnlerde keyifli sohbet olur mu? Ahmet Taner K lal yla,
Ankarada, hzn ve suskunlu un a r bast bir gn geirdik. Buna
ra men, ayr l rken, Nilg n nkitabnunutma demeyi ihmal etmedi, yine
notlar n verdi.
Nereden bilebilirdim bunun son gr memiz olaca n ?.. Nereden
bilebilirdim, annemin cenazesinden birka ay sonra Profesr K lal y
topra a vermek iin Trkiyeye tekrar gelmek durumunda kalaca m z ?..
..
Onu da ldrttler
Ve s rt mda bir kitapy k Kulaklar mda Nilgn ve Ahmet Taner
K lal lar n S zverdin deyi leri
Gzlerimde glmsemeleri, gnlmde sevgileri
Bir sr iz
Geride Alt nay, Dolunay ve Nilhan var.
........
Dolunaya anlatt m:
Nilgnn kitab n , bir ara trma olarak haz rlayacakt m. O kitab n
anlam Nilgnn ya ama sevinci; o sevincin yans mas olacakt .
Nilgn ldkten sonra, Ahmet Taner K lal n n iste iyle ve
katk lar yla bir eyler yaz labilirdi.
O da ldkten sonra, bu kadar hznle klavye ba na oturan adam,
K lal lar n sevincini, sevgisini, co kusunu, inanc n yans tamaz,
payla amaz art k
Bana yle geliyor hl
.
Bu kitap, bir zamanlar yazmak iin byk istek duydu um Nilg n n
hikayesi de il
Bu kitap; cinayetlerin, lmlerin getirdi i ayr l n, paralanmalar n,
y k mlar n izini ta yacak
Bu kitap, sevgi dolu insanlar n, sevgisiz ve bilinsizler taraf ndan
katledili inin hikayesine dn ecek ve bir isyanla noktalanacak

Okuyan ne d nr bilmiyorum ama bu kitap beni zecek, yoracak.

Kar ma bunlar syledi im zaman babas yla tart malar m hat rlatt .
K lal y susmakla, siyasete girmemekle, meydanlar bo b rakmakla
haks z yere ele tirdi i m oluyordu. Bence ondaki deneyim ve yetenekler,
Trkiyeye daha byk kazan mlar sa layacak boyuttayd . (Zaten bu
nedenle ldrld.)
Neticede, kar m k ramad m.
Bu kitab , grd m bir ryadan sonra kaleme almaya ba lad m
da itiraf etmeliyim. Yeri gelince o ryay anlataca m.

Do rusu benim ba lang taki arzum, Nilgnn kitab n Frans zca

yazmak, onun muhte em ya am hikayesini ve maceralar n Frans zlara
anlatmakt . Dahaiyianlarlar d ncesiyle de il, birT rk tansnlar
diye
Kim bilir? imdilik o tasar m rafta kals n.
..
Aileyi tan mayan veya bu kitab y llar sonra elinde bulabilecek
okuyuculara, ba rol oyuncular n k saca sunmak gerekiyor:
Nilgn K lal , 1943 y l nda, kinci Dnya Sava n n karanl k
gnlerinde, Fransan n gneyinde do mu Nicoledr. Ola anst bir Trk
olarak, Trkiyenin ola anst ko ullar nda ya am ve Karayollar Genel
Mdrl nn ihmalinden kaynaklanan bir trafik cinayetine kurban
gitmi tir. Onun asil ya am hikayesini ve nas l bir T rk oldu unu sat rlar
akt ka gzlemleyeceksiniz.
Prof. Dr. Ahmet Taner K lal , 1939da, Tokat n Zile ilesinde
do mu tur. Banka memuru Hseyin Hsn Beyle ilkokul retmeni Ltfiye
Hocan n ocu udur. Siyasal Bilgiler Fakltesinden mezun olup Fransada
doktoras n yapm ve Nilgnle evlenerek iki ocuk babas olmu tur. 70li
y llar n sonunda, Ecevit hkmetinde Kltr Bakanl grevinde bulunmu ,
daha sonra, gazetecilik ve e itim alanlar nda stn ba ar lar yla, yazd
kitaplarla Trkiyede ve yurtd nda tan nm , be enilmi , sevilmi tir.
K lal , nc ocu unun do umundan bir ay sonra, Trkiyeye ve Trk
insan na katk lar yznden, 21 Ekim 1999 sabah , Ankarada, randan
gelen emirleri yerine getiren kuklalar taraf ndan katledilmi tir.
Dolunay, K lal lar n iki numaral evlatlar ve benim kar md r. Sevgisi,
iradesi ve keman yla, zorla ya am ma girmi , hayat m altst etmi , 1974
do umlu bir gentir. Muhte emdir. 47 y ll k mrmn son 10 y l nda,
kendimi onun avcununi indekiekmekkrnts gibi grerek, dnyan n en
mutlular aras nda yer buldum. Onun, Tanr taraf ndan bana ltuf olarak
gnderilmi bir melek oldu u d ncem hi de i medi. Bu eytani
mele in ki ili i hakk nda da fikir edinecek, sonunda mutlulu u mun
boyutlar n anlay p bana imrenecek ve phesiz, bir yandan da, Allah
kolaylkversin diyeceksiniz.

Alt nay, Dolunay n ablas d r. Onu anlamak ve anlatmak zor. Ama

K lal lar n yeti tirdikleri iki ocu un kalitesini bilen bilmeyene syledi
zaten Ayn anne ve babalar gibi, birbirinden ok farkl yap larda ama
birbirini tamamlayan iki karde Biri gaz pedal , biri fren!..
Ve bendeniz, arada debreyaj! Her vites de i tirmek isteyenin
kuvvetli bir darbeyle en dibe do ru itti i, klstr bir araba debreyaj !
Ben, Prof. Ahmet Taner K lal n n eski bir karde iyim. O benim
de erli a abeyim... Sonra, (byk maceralardan sonra) damad oldum.
Damaatlacakdamat!
Aileye kat l m m; daha nce ve daha sonra ya anan kazalar,
cinayetler ve byk sorunlarla ayn oranda alkant yaratt . Ama benim
neden oldu um darbe, sonu mutlu biten bir a k hikayesi boyutunda kald .
Bu hikayeyi de anlataca m size...
Uzun y llardan beri Bat Avrupada ya ayan, o tarafta tahsilden sonra
gene o tarafta al an bir gazeteciyim. Roman yazmas n bilmem, bir- iki
ara t rma kitab m var. Mesle imi ok severim. Dolunay ve di er K lal lar
hayat ma girinceye kadar da gazetecilik; kalbimde, ruhumda tm yeri i gal
etmi tir. (Kimkiminhayatnagirdi? sorusunun yan t n da, bu kitab
okurken, kendi de erlendirmelerinizle verebileceksiniz.)
Kitab n en ba nda unu da belle inizin bir yerlerine not edin ltfen:
Yirmi y ll k gazeteciyim, on y ld r Anadolu Ajans nda al yorum. Hani
baz lar n n devletajans deyip getikleri, gazetecilerini memurgibi
grdkleri Anadolu Ajans ... Benim gzmde, bugnn Trkiyesinin en
sayg n, drst, gvenilir ve itibarl bas n kurumu... Devletin de il, halkn
ve Atat rk n haber ajans ... Not etmenizi istedi im u: Anadolu
Ajans nda grev yapan bir muhabir olarak, bu kitab yazarken bazen
kar mda, bazen yan mda, cumhurba kanlar n , ba bakanlar , bakanlar ,
milletvekillerini, mste arlar ve sorumlu veya sorumsuz ki ileri
gryorum. nan n, ailem d nda en byk gcm, mesle i me,
demokrasiye ve fikir zgrl ne olan inanc mla, al t m messesenin
sayg nl d r.
Susma,susarsansrasanagelecek diyenlere inan yorum.
Susmadan s raya giriyorum.
.........
Bir e it tiyatro
Haz rl ks z yakalanm ; rollerini hi ezberlememi ; genelde a k n,
sakar, beceriksiz aktrler Kimisi ba rol oyuncusu olmaya itilmi , bir k sm
figran Ama hepsi do al tildikleri sahnede saklanacak delik
bulamay nca, hodrimeydan deyip kar n za k yorlar.
Bir de seyircilikten ileri gidemeyenler var

Bu kitap, n iin, nvan iin, para kazanmak iin yaz lmad .

Bu kitap, K lal n n sayg de er rencileri iin, ok sevdi i Trk

insan iin, umutla kaleme al nd .
Bu kitap, aclarde il,mutluluklarpayla maki in yaz ld .
Bu kitap, baz insanlar n, fikirlerin ve gereklerin unutulmas n
geciktirmek amac yla yaz ld .
Bu kitap, Nilgn ve Ahmet Taner K lal n n an lar na; sadece benim
de il, btn sevenlerinin bir vefaborcu olarak yaz ld .

S tk Ulu

1. BLM

NLGN

BRT RK NDO UMU

Be y ll k dnya sava ndan kt ktan sonra bir trl toparlanamayan

Frans zlar, sava harabelerini onar rken, Almanyabununhesabnerge
verecek diye d nyorlard . De erleri y pranm , onurlar k r lm t .
Birinci Dnya Sava n n sonunda, zaferin maliyeti ok yksek
olmu tu. Fransada 60.000 kilometre yol tahrip edilmi , demiryollar n n
byk bir blm kullan lmaz hale gelmi , kuzey ve do u kentleri
harabeye dnm , enflasyon tehditkar bir boyut kazanm , 1,5 milyon
insan lm t. Ayd n ve sekinler art k yok say l rd .
Frans zlar ocuk sahibi olmak istemiyorlard art k. 1919- 1939
dneminde 1,5 milyon artarak 42 milyon olan lke nfusundaki bu
hareketlenme; Polonya, talya, spanyadan gelen gmenler ve Orta
Avrupa Yahudilerinin Fransaya gemelerinden kaynaklan yordu. Hkmet,
1920de kard bir yasayla krtaja kar mcadeleyi hedefliyor,
hamileliklerini saklayan ve ocuk ald ranlara a r cezalar verilmesini
ngryordu.
Monar istler geriye dn ryalar gryor, Yahudilere kar
hareketler art yordu.
Hitlerin 1925de kurdu u nazi partisi ve SS rgt; 1929da ya anan
karaper embe ve New York borsas ndan kalk p Avrupay kerten
ekonomik kriz; Stalin Rusyas ndaki endi e verici geli meler ve geliyorum
diyen kinci Dnya Sava

Paul ve Yvonne, 1928de, Pariste tan p, birlikte oldular. A k, evlilik

karar n da beraberinde getirdi ama 18 ya ndaki gen kad n, Yvonne,
kendisinden iki ya byk olan sevgilisinin 18 ayl k askerlik hizmetini
tamamlamas n beklemek durumundayd .
Gneyli f r nc yla Parisli gzel i inin evlilikleri 1930da gerekle ti.
Bu ate li a k n ilk rn olan k z ocu u, Linette, bir y l sonra dnyaya
geldi.
Gneyin, ttn ve arap retiminden gelen huzurunu ya ayan
kasabalar ndan LaReolede olu an bu kk aile, ba lang ta hi de
mutsuz de ildi. Paul, ci erlerindeki rahats zl k yznden f r nc l ktan
vazgemi , ehirleraras otobs ofrl ne ba lam t . Yak kl ve
apk nd . Linette byrken, kk kaamaklar d nda, ailesine sahip
k yor, i i olarak al may srdren kar s n seviyordu.
Dzen 1939da bozulmaya ba lad . Seferberlik ilan edilmi , Paul
askere a r lm t . Linettele yaln z kalan Yvonne, sava n ba nda
hkmet taraf ndan evine yerle tirilen bir Frans z subayla ayn at alt nda
ya amak zorunda b rak ld .
Yvonne ok gzel bir kad nd .
Fransan n bir blmnn, 1940da i gal alt na girmesi ve karanl k
y llar n tekrar ba lamas gneye de yans yordu ama ya am, Alman
postallar n n girmedi i blgelerde daha farkl yd .

kinci Dnya Sava `n n ba nda, cephede sava an gen bir adam,

Paul, kendisine ula t r lan bir ihbar mektubu eline geti i gn her eyi
unutmu , izin alarak evine dnmek iin de her yolu denemi ve ba ar l
olmu tu.
Mektupta, kar s n n, evdeki Frans z subayla birlikteli i ok ilerletti i;
aldatld yaz yordu.
Kk Linetteten kendisine baba demesini isteyecek kadar ileri
giden Frans z subay, h mla eve dnen gerek baba taraf ndan, ocu un
ve annesinin gzleri nnde, feci ekilde dvld.
Yvonne, o ya murlu gecede soka a at lm , Paul kendini karakolda
bulmu tu.
Olay n hassasiyetini de erlendiren Frans z yetkililer, subay evden
uzakla t rd lar ve i i bytmemek iin, silah alt ndaki izinliasker
hakk nda takipsizlik karar ald lar.
Yvonne bir sre ortadan kaybolurken, Paul ocu unu babas na ve k z
karde i Marie- Jeannea emanet ederek cepheye dnd.

Frans zlar, Almanlara abuk teslim olmu lard . Silah alt ndaki
askerler zorunlu terhis edildiler ve Paul y l sonunda evine dnd. Yvonneu
affetti ve hamile buldu u kar s na kucak a p aileyi tekrar birle tirdi.

Sava y llar nda de erler, yakla mlar ve de erlendirmeler farkl yd .

Pierrot 1941de do du. Babas n n kim oldu u, ailenin en yak n

fertleri taraf ndan bile bilinmiyordu ama kasabada ona ok benzeyen bir
adam n varl herkesi rahats z ediyordu. Okula ba lad zaman, kk ve
muhafazakar kasaban n insanlar ona pi diyecek, arkada lar gerek
babas oldu u varsay lan adam n ad n hayk rarak onunla alay edecek,
daha sonraki y llarda da vey anne, ocu a a r gerekleri zaman ndan
ok nce ve insafs z ifadelerle anlatacakt .
nce annesinden kopart lan, Frans z polis birimlerine kat l ncaya
kadar aile iinde d lanan ve gerek babas n tan mak iin, kaybetti i
annesini y llarca arayan Pierrot, 22 ya nda evlenecek, bir y l sonra baba
olacak, ama pi likdamgas bu ailede de huzur bulmas n engelleyecekti.
Pierrot, 27 ya nda, annesini aramak zere evden ayr ld ktan sonra,
nce ablas Linettee u rayacak, kap n n yzne kapanmas zerine
tabancas n aka na dayayarak ya am na son verecekti.

Sava ve i gal y llar nda, 1943te, Paul-Yvonne iftinin bir k zlar daha
dnyaya geldi.
Nicole
Ypranm bir ili kinin bu son bebe i do du u zaman, abla Linette 12
ya n tamamlam t bile... Annesinden nefret ediyor, kad n n Nicolee
yans tt sevgi onu iyice ileden kar yordu.
Nicole, ailede gerek anlamda anne sevgisiyle byyen tek ocuk
olma ans n ya ad ama bu uzun srmedi.
Paul ve Yvonneun evlenirken birbirlerine verdikleri sadakat sz
oktan unutulmu tu.
Ve sava sonras dnemin en karanl k Fransas nda, gneydeki o
kasabada, bugn bile belgelenemeyen, izah edilemeyen olaylar ya and .

Linette, babas n n kar s na geip, Yao,yaben diyecek ya a geldi i

zaman, 1950de, Yvonne evden kovuldu.
Abla, bir sre iki ocukla ilgilendi ama Pierrot ve Nicolen, MarieJeanne halan n himayesine aktar lmalar uzun srmedi. Yedi ya nda
annesiz kalan kk Nicole art k halas n anne bilecek, terzilik yapan bu iyi
yrekli kad n taraf ndan yeti tirilecekti.
Yllar, y llar sonra, Nicole oktan Nilgn ad n alm ken, kendisinin
hayat hikayesini yazmaya heveslenen damad iin tuttu u notlarda,
kendine zg, gzel Trkesiyle o dnemi yle anlat yor:
Minnac k, minnac k bir ocuk. Terkedilmi
anas ndan Bir sabah uyand nda, babas n minenin
nnde a larken grm . Srekli ,i mdibenne

yapaca m diyormu o baba... Forml bulmu . Bana dedi

ki, Kzmbenbirbabaym.Sanabakamyorum.Eniyisiseni
halanayollayaym.Sanaiyibakar.Seninya ndabir
kuzeninvar.Mutluolursun.
O gn hi unutmam. Mutluluktan uuyordum.
Kuzenlerle ya ayaca m, oynayaca m ve ok sevdi im
bir insan n yan na gidece im.
ok mutlu iki sene geirdim halam n yan nda. Bana
kendi ocu u gibi bakt , sevdi. Taa ki dokuz ya ma
gelinceye kadar O zaman, babama bir ltimatom verdi:
Yabu ocu utamamenbanavereceksinveyaaile
ya amnd zenesokacak,yenidenevlenecekve ocu unu
yannaalacaksn. nk bu ocukb y yor,gelecekte
sendenhesapsoracaktr
Serseri babam, btn metresleri aras ndan bir
seim yapmak zorunda kald ve Henriettei en iyisi
zannederek seti. Ama ne seim! Kendisinden 10 ya
byk bir kad n! Mutsuz bir evlilik ama ok gzel, varl kl
ve bak ml bir kad n Karar verildi, yuva kuruldu.
Han mefendi kasabada ya amay kabul etmedi,
Bordeauxya ta n ld . Bir lokanta a ld , Henriette i in
ba na oturtuldu. Babam ba ka, gen kad nlarla Bazen
bir ay ortadan kaybolur, bunun i iin oldu unu herkese
yuttururdu.
Babam ola anst bir insand . Ona gre hayat
gzeldi, ne eliydi. O, mesuliyeti olmayan bir ku tu. Her
zaman gleryzlyd, herkes ona inan rd . Onun
yan nda hayat kolay ve gzeldi. Bana ilk sigaray , ilk
ikiyi babam ikram etti. Tabii bunu hep gizli yap yorduk
nk Henriette, cici annem, ok ciddi bir kad nd . Beni
ok iyi e iterek bytt. apka ve eldivensiz evden
kamazd m. Her cuma gecesi operaya gitmemiz artt .
Bana bir elbise al naca zaman nce kendisi ma azaya
gider, tane seer ve daha sonra beni gndererek
onlardan birini be enip almam isterdi. Ba ka bir giysi
be enmeye hakk m yoktu. lk vizon mantomu 17
ya mda ald . Benim iin de il, etrafa gsteri iin
Lokantada byk balolar dzenlenirdi ama hep ya l
insanlar kat l rd . Beni dansa kald racak bir tek gen
olmazd .
Ne kadar mutlu bir genlik geirdim! 12 ya ma
kadar, Annemkim?Annemnerede? diye soruyordum.
Yok, ld dediler. Bu cevaplar beni tatmin etmiyordu.
Ni inhi foto rafyok? diye sordum. Cici annem
zlmesin diye hepsi yokedilmi
Ne biim baba ki sorular kar s nda i in derinini

d nmyor bile!..
Hep bir anne zlemiyle ya yordum. Bir gn annem
bir yerlerden k p geliverecek diye bekliyordum. Hayal
i te Bu konu tabu oldu u iin fazla zerine
gidemiyordum. Her sene, anneler gnnde, halama kart
gnderiyordum.
Cici annem beni bir gn bile pmedi ama her
sabah ve her ak am kendisini pmemi isterdi. Ne efkat!
Bydm, gen k z oldum. Babam gene
kaamaklarda, ba mda cici anne var O zamanlar
tan mad m bir ablam vard . Evi oktan terketmi ,
Birle mi Milletlerde al an bir adamla evlenmi ti.
Linette dnyay geziyordu.
Linette, bir gn gizlice babam ziyarete gelmi ti.
Bana ac d ve onlara gidebilece i mi syledi. Evden
kat m, Cezayire, yanlar na gittim. Bir sene orada
kald m.
Evden kamam cici anne iin bir utan olmu tu.
Babam o gn btn Fransa polisini aya a kald rm .
Eni tem evi aray p Cezayirde oldu umu bildirince panik
son bulmu . Babam rahatlam ama cici annem gnlerce
hasta yatm , uzun sre evden d ar kamam .
Ben peri and m. Babam seviyordum ve
zlyordum. San yorum o, dnyan n en pasif, sorumsuz
ama en iyi insan yd . Yllar sonra, kendisinden 30 ya
kk bir metresine spor araba hediye etti ini
renmi tim.
Asl nda onu hi tan m yordum.
..
Nilgnn notlar na zaman zaman dnece iz.

Kar s n evden kovan ve ocuklar na onun ld n syleyen Paul,

eski metreslerinden birini, Henriettei eve alm , onunla ya amaya karar
vermi ti.
Linette, bu ihaneti affetmedi, evi terketti.
Babas na ylesine kt ki!..
Nicole ve Pierrotnun, 1950de evden kovulan annelerini son
gr leri de o y l oldu. Henz bo anmad kocas na iki k grmek
istedi ini syleyen, yalvaran Yvonne, birka saatlik izin alabildi ama bu
gr me, rakipkadn Linettein kontrolunda, evde gerekle ecekti.
Yvonne evin kap s ndan girince nce Nicolee, sonra o luna uzun
sre sar ld . Onlar pt. Getirdi i kk hediyeleri verdi. Ama Linettein
tahamml s n r zorlanm , kavga abuk ba lam t . Gr me uzun

srmedi.
Ve o y l, Yvonne, byk bask lara dayanamayarak bo anmay kabul
etti. Sava sonras karga a ve resmi makamlardaki ciddiyetsizlikten olsa
gerek, bu bo anman n belgeleri, herhalde rakipkadn taraf ndan, hep
gizli tutulabildi. in ilgin taraf , y llar sonra yap lan ara t rmada, de il
Yvonneun bo anma belgeleri, evlilik kay tlar bile bulunam yordu. Nfus
kay tlar nda bu evlilik hi yer alm yordu!
a rt c olan unsur daha farkl yd :
O tarihten itibaren, Yvonnea ocu unun da ld ; ocuklara, en
az ndan iki k e, annelerinin art k ya amad anlat ld . Nas l inand r c
olundu u bilinmez ama ok uzun y llar sonra, nce Pierrot annesinin
hayatta oldu unu renerek onu bulmaya al acak, hedefe ula amadan
tabancas n aka na dayay p teti e basacakt .
Nicole ise, 40 y ldan fazla bir sre sonra, annesinin hayatta oldu unu
tesadfen renecekti.
.........
Yvonneun aile haritas ndan silinmesi ve Henriettein vey anne
olmas ndan sonra Paul deniz kenar nda bir lokanta sat n ald . Kendisi
ofrl srdryor, Henriette lokantay i letiyordu. Evlenen Linette
uzakta, Pierrot ve Nicole vey annenin yan nda ya yordu. Pierrot, vey
anne taraf ndan sevilen karde i Nicolen mutlulu unu, imrenerek
izliyordu.
Yaramaz ve uslanmaz ocu un evi terketmesi, evden kamas ,
1960da, aileyi olduka sarst . Nicole art k zgrl n istiyor, nce
ablas n n yan na, Cezayire; sonra e itim ve al ma amac yla Parise,
halas n n yan na gidiyordu. Anne gibi sevdi i Marie- Jeanne ona gene kucak
aacak, iki ocu uyla birlikte Nicole de bar nd racakt .
Nilgnn notlar na dnelim:
Bir y l Cezayirde ya ad ktan sonra eni temin Parise
tayini kt . Eni te bana i buldu. ok gayretliydim.
ngilizce renmeye karar verdim. Ama ak ll , yak kl ,
efendi bir adamla tan t m ve ngilizce i i yatt . O adam
benim ilk, tek ve byk a k m oldu. Gzm art k hibir
ey grmyordu. ki sene sonra evlenme teklifi al p
mutluluktan utum.
........
Nicolen szn etti i akll,yak klveefendiadam n ad Ahmet
Taner K lal yd .

PARSTELKTANGO

imdi, Fransan n ba kentinde doktoras n yaparken, ngilizce

dersinde gnln Frans z gzele kapt ran Ahmet Taner K lal n n, 30 y l
sonra, Nilg n ad nda bir kitap yaz lmas projesine katk iin kaleme ald
notlara gz at yoruz:
Nilgnle 1966 y l n n sonbahar nda tan t k.
Doktora tezimi haz rlarken, bir yandan da ngilizce
renmek istemi tim. zel kurslar pahal yd . Boulevard
Raspaildeki Amerikan Kltr Merkezine yaz ld m.
Nilgn daha ilk derste dikkatimi ekti. Sn ftaki
gen k zlar n en gzeliydi. Ayn zamanda en k saan
Kurslar ak am saatlerindeydi. Bir gn, iki ders
aras nda, herkes birbiriyle sohbet ediyordu. O zamanki
ad yla Nicole de, birisi Yugoslav olan iki genle
konu uyordu. Yanlar na yakla t m, sohbetlerine kat ld m.
Bir ara, Nilgne, Trk mutfa n tan y p tan mad n
sordum. Cezayir mutfa n tan d n syledi.
Benzemedi ini anlatt m ve cumartesi ak am iin

yeme e davet ettim.

Boulevard Saint Michelin Sein nehri ile kesi ti i
yere yak n bir Trk lokantas vard . Sahibi Trk Yahudisi
olan AuxVieillesTrousses. Porsiyonlar kk, ama
ucuz bir lokanta. Cumartesi ak amlar bo masa
bulabilmek iin genler kuyruk olu tururlard .
Yemekten sonra, yanl hat rlam yorsam, Aux
TroisMailles isimli bir caz klbne gittik. Quartier
Latinde Nilgne daha nce caz sevip sevmedi ini
sormu tu m.
Yrrken cebimden naneli bir tictac al p a z ma
att m. Kendisine de bir tane uzatt m ve hazm
kolayla t rd n syledim. Sonradan bana anlatt na
gre, verdi im ekerin uyu turucu olmas ndan korkmu ,
akt rmadan cebine atm
Frans zcam pek i lek de ildi. Ben de ok konu kan
de ildim. Ama Nilgn susmuyordu! Benim hi
tan mad m ve ilgimi de pek ekmeyen ki ilerden sz
ediyor, mutlaka anlatacak bir eyler buluyordu. Bu
durum, sessiz olan ve sessizli i bozmakta zorlanan
benim i ime geliyordu.
lk sorti fena gememi ti. Paraya k y p evine
kadar taksiyle gtrdm ve Rue du Sommerardda
bulunan ucuz otelime, son metro da gitti i iin,
yryerek dnmek zorunda kald m. O, Avenue Franois
Premier gibi ok k bir semtte, ok varl kl bir ailenin
saray gibi evlerinde kirac yd . Ayr banyosu ve yatak
odas vard . Frans z verenler Ulusal Konseyinde Genel
Sekreter Yard mc s Christian Allaisin sekreteri olarak
al yordu. inde ksa zamanda ykselmi ve ya na
gre ok ba ar l bir konuma gelmi ti.
Bordeauxlu idi. Tan nm bir sekreterlik okulu olan
Piagetyi bitirmi ti. ok ba ar l bir renci oldu u halde
ailesi yksek renim yapmas n istememi ti .Senkzsn,
fazlasnagereksinmenyok demi lerdi ona stelik de, o
zamanlar, babas n n lokantas nda al yordu. Okuyup da
ne yapacakt ?
Art k s n fta Nicolen yan nda oturuyordum.
Birlikte ucuz sinemalara gidiyorduk. renci
merkezinden ald m numaras z biletlerle, Olympiadaki
konserleri ka rm yorduk. Tiyatrolara, operetlere
gidiyorduk.
ok ba lardayd . Bir keresinde onu gtrecek bir
film ar yordum. Cengiz Ay tmatovun kitab ndan
uyarlanan bir K rg z filmi dikkatimi ekti: lk retmen

Bu filmle ilgili ok iyi ele tiriler km t . stelik de,

yabanc bir lkede, biraz milliyetilik damarlar m
kabarm t . Gittik.
Film gerekten de gzel ve etkileyiciydi. Ba roldeki
sar n k z n ad da Alt nayd . Yllar sonra Nilgnle
evlenip ilk hamileli ini ya arken ben karar m vermi tim.
Do acak ilk ocu umuz erkek olursa, ad n Kr at
koyacakt m. Nihal Atsz n ocuklu u mda okudu um
Bozkurtlarn l m kitab beni ok etkilemi olmal yd .
Ama do acak ocuk ya k z olursa? Seimi Nilgne
b rakt m. D nd. Biliyormusun? dedi, Seninle
gitti imizoKrgzfilmindekikznad okg zeldi. yi de,
oktan unutmu tum o ad ben Ay tmatovun kitaplar n
kar t r p bulmak gerekmi ti.
kinci hamileli inde, ocuk erkek olursa isim gene
haz rd . Kubilay Kafiye Hep aylar zerine Ama ya
yine k z olursa? Kz olursa, demokratik ailede seim
hakk n elbette ki, bu kez de, kar ma b rakm t m. Sen
geneAytmatovunkitaplarnkar trver dedi. Dolunay
ismini de yle bulduk.
Evlenmeye karar verdi imizde hep alt ocuk
istedi ini sylerdi. Ama Alt naydan sonra pes etti.
Dolunay iin istek ve srar benden gelmi ti. Ya nc bir
k z daha olsayd ? Nilgn bu soruyu hep kahkahalarla
kar lard : AltnayveDolunaydansonra nc kzolursa
adni nanaykoyarz!..
........
Amerikan Kltr Merkezinde, Nicoleden ok
ho land belli olan bir Yugoslav gen vard . Hep ona
yak n bir s raya oturmaya zen gsterirdi. Bir gn
Nicolen s ras n n zerinde bir gl grdm. Yugoslav n
verdi ini syledi. Amerikal bayan retmenimiz tahtaya
bir eyler yaz yordu ki, gl al p s ran n alt ndan
baca na drttm. Belki de k skanl ktan Ve Nicolen
kahkahalar kadar nl l klar ndan biri ile tan m
oldum. Herkes bize dnd. O mahup, k zard . Ben, bir
ey olmam gibi defterime not almaya devam ettim.
Daha sonraki aylarda, arkada larla birlikte
gitti imiz iki sinemada da benzer olaylar ya ad k. Nicole,
filmde beklenmedik bir ey olunca l k at yor, herkes
kahkahay bas nca de ben utan yordum. Sanki ona bir
ey yapm m gibi
kinci olay ok kk bir sinemada gemi ti. Jean
Paul Belmandonun LeVoleur (H rs z) oynuyordu.
Belmando, babas n n mallar na el koymu olan
amcas ndan kaz k yemi bir tatl serseri, h rs z

rolndeydi. Art k amcas lm d e indeydi. Belmando,

amcas n n vasiyetini okuyor ve asl nda babas n n olan
tm mallar n sevgilisine b rakt n gryordu. Eline
ka d kalemi al p, amcas n n yaz s n taklit ederek, tm
mallar kendisine b rakan yeni bir vasiyet yazmaya
koyulmu tu ki, amcas n n birden gzlerini at grld.
Ye eninin ne yapt n anlam t . Yan ndaki ekmeceyi
ekip tabancas n ald . Srt kendisine dnk olan
Belmandoya do rulttu.
Ve Nicolen kocaman bir Non l , kck
sinemada yank lar yapt .
Amca silah yerine b rakt . lm t.
Sinema kahkahadan k r l yordu

Aral k sonlar nda, Mahmut a abeyimin daveti

zerine, Noel ve y lba tatillerini birlikte geirmek zere
Mnihe gittim. Ben yokken Nilgn otelime gelip
kocaman bir i e Guerlian kolonyas b rakm . Otel
arkada lar mdan Erdener inip alm . Ve sonra da Erdal ile
Artuna yle demi :
Ahmetayvayyedi!Bukzlaevlenir
Oysa daha nceki ba ka kz arkada lar m
tan yordu. Ve benim kolay evlenebilecek birisi
olmad m d nyordu.
Daha sonra di er arkada lar m da Nicole tan d lar
ve onu ok sevdiler. Erdal n, bir gn, Nicole bir kenara
ekip, Bakseniyibirkzsn.Ahmetde okiyidirama
evlenmeyid nenbiradamde il.Sanayazkolur!
dedi ini y llar sonra rendim.
ok sonralar , evlenme gndeme geldi inde de,
Nilgn vazgeirmeye al an ok olmu . Otelimin
i letmecisi Monsieur Victordan, patronu Monsieur
Allaisye kadar ok ki i
Victor ona i lerin Paristeki gibi yryemeyece ini
anlatm . Buradaiyidirlerama lkelerined n nce
de i irler demi . Monsieur Allais, Fasta bulunmu bir
arkada ile tan t rm onu Ve bir Arap ile evlenen bir
Frans z k z n yksn anlatt rm . Ha Trk, ha Arap;
hepsi mslman ya(!)
Bir tek halas Tati (Marie Jeanne) km , cesaretini
k rmak istemeyen Seviyorsan,kararlisen,hayrl
olsun! demi .
Ni anlanmak iin Trkiyeye geldi inde de, Frans z

Elili inde nas l beni odaya almay p onu vazgeirmeye

al t klar n an ms yorum.
Ama Nilgnn herkese verdi i yan t ayn idi:
Seviyorum!A kmu runaher eyekatlanabilirim!..
Asl nda, dolayl olarak, onu evlenmekten
vazgeirmeye al anlar aras nda ben de yer alm t m:

Bak,iyid nT rkiyedebenimkazanabilece im
para okazolacak.Naslbiri bulaca mbilebellide il.
Sosyalmeskenbirkooperatifdaired ndahi bir eyim
yok!
Yan t hep ayn idi:
Seninlebir adrdabileya amayarazym!
....
Nicolee ynelik be enim giderek sevgiye
dn yordu. Hep gleryzl, ne eli, cana yak n ve en
nemlisi de, ok do ald . Benden ok farkl bir
ortamda, ok farkl bir biimde yeti tirilmi ti. Bir eyi
sylemesi iin kafas nda uzun uzun tartmak gere i
duymuyordu. Akl na geldi i gibi, iinden geti i gibi
sylyordu. Sevgiyi saklaman n de il, d a vurman n
erdemine inan yordu.
Ben de onu tan d ka sevginin sevgiyi besledi ini
anlamaya ba lad m. Yads maya al sam da, o benim
iin giderek vazgeilmez oluyordu. Bir gn bile
grmesem eksikli ini hisseder olmu tum.
ok temiz ve ok al kand .
Bir yandan i inde ar gibi al yor, te yandan
benim doktora tezimi okuyup Frans zcas n dzeltiyor ve
daktilo ediyordu. Sonra da, kendine yeterince
gvenmedi i iin, baz blmlerini Monsieur Allaisye
gsteriyor ve dzeltilecek ba ka eyler olup olmad n
anlamaya al yordu.
Ola anst pratik zekal ve tezcanl yd .
Onun do um gn 21 Haziran, benimki ise 10
Temmuzdu. kisini birle tirip, 1 Temmuz gn, evinde
bir parti yapmaya karar vermi tik. Ben ona arma an
olarak, kk bir i e LAirduTemps alm t m. O da
bana Cacharel bir gmlek. ok gzel olan paketi a r
a r, bozmadan amaya al yordum ki, dayanamay p
elimden ald . Cart diye y rt p gmle i nme koydu.
Gzlerimin iine bak yordu. Bir an nce arma an n
grmemi, almam ve tepkimi, yani mutlulu u mu
gstermemi istiyordu.

Noel yakla t nda da birbirimize yapaca m z

arma anlar haz rd . O, her zamanki gibi sab rs zd . Hadi
hediyelerimizi ncedenverelim dedi. Ben de, her zamanki
gibi, bunu kurala ayk r buldum ve zaman n beklemekte
srar ettim. Son bir neri giri iminde bulundu:
Peki,senvermeamabensanaarma anmvereyim!
Tabii bunu da, tm srarlar na kar n, kabul
etmedim.
Yllar sonra bana yapt bir ba ka arma an
an ms yorum. Alt nay bebekti. Nilgn i inden ayr lm t .
Para s k nt m z vard . Ve ben, bir kee ulu kalem almay
ok istiyor ama evin btesinden bir trl para
ay ram yordum.
Para biriktirmi ti. Kk kalem kutusunu bana
uzat rken ok mutluydu. Paketi a nca ben de ok mutlu
oldum. Ve haz r mrekkep deposunu itina ile iine
yerle tirmeye al t m. Kolay girmiyordu. Nilgn gene
dayanamad . Bir an nce o kalemle yazd m grmek
istiyordu. Kalemi ve kartu u elimden ekip ald . Aceleyle,
tm gcyle zorlay nca da kalem k r ld . Bir anda kendini
ok kt hissetti. Gzleri doldu. Birbirimize sar ld k.
O olay nedense bana hep, OHenrynin nl sa
tokas ve saat zinciri yksn an msat r. Biraz
hznlenirim.
..
nce Nicolen halas n , Tatiyi tan d m. Onu
byten, annelik eden, kendi ocuklar ndan
ay rdetmemeye zen gsteren, k z na bir elbise dikince
ayn s n ona da yapan Tatiyi Beni mutlaka tan t rmak
istiyordu.
lk tan mam z, bir cumartesi leden sonra,
ayakst olmu tu. Daha sonra da, bir pazar gn,
geleneksel aile yeme ine a rd lar. Bol ikili, bol
amatal , ne eli, kalabal k aile yeme ine Tatinin o lu
Jean-Claude daha yeni evliydi. Tatinin anne ve babas da
hayattayd . Her eye bol bol glnyor, kahkahalar
birbiri pe is ra patl yordu. Ama esprilerin o unu
ka r yordum. zellikle de gney aksan yla ve ok h zl
konu an Jean-Claudeunkileri Daha sonra belote
oynad m z ve Vincennes orman na gezmeye gitti imizi
an ms yorum.
Nilgn onlarla ok mutluydu. Benimle de gurur
duyuyor gibiydi. Sonradan bana anlatt na gre, Tati,
yemekte, Ahmethastam? oksolgung r n yor diye
sormu .

Yllar sonra Nilgn herkese yle demekten

ho lan rd :

Benimtand mdabukadaryak klde ildi.Hasta

gibiydi. stelikdeg lmesinibilmezdi,ben rettim
Haks z da say lmazd belki Hep ll biili
hareket etmek ve konu mak zere programlanm
gibiydik. Do all k azald ka, ne e de azal yor.
Nilgn beni Simone adl bir ya l kz arkada yla ve
i ciddile ince, Monsieur Allais ile de tan t rd . Bu
insanlarla dostluklar biz evlendikten sonra da srd.
Zaten Nilgn hemen hibir dostunu, lnceye kadar
unutmad . En az ndan y lba lar nda yazar veya arard .
..
Nicole, ilk olarak, Volkswageni ile Parise, beni
ziyarete gelen Mahmut a abeyimle tan t . Fontainbleu
ormanlar na gidip piknik yapt k. O s ralarda modern bale
kurslar na da giden Nilgn ok formdayd . Yan perende
atarak, spora ok nem veren a abeyimi etkilemi ti.
Evlenmeye karar vermemizden sonra, 1967
sonbahar nda, Mehmet Ali a abeyim de geldi. Benim otel
odamda, kamamber, Frans z ekme i, tereya , domates
ve k rm z arapl bir ak am yeme inde Nilgn ok
heyecanl yd . Yanaklar al ald . Benim aileme kendisini
be endirmek istedi ini anl yordum. Ben do all n ve bu
do all n n ka n lmaz rn olan baz gaflar n
seviyordum. Ama ailem iin ayn ey olmayabilirdi.
Her zamanki a kszll ile, iki a abeyimi de ok
yak kl buldu unu herkese anlat yordu. Biraz
k skan yordum. Ama Nilgnl y llar m, kendime gven
kazanmamda byk rol oynayacakt . Her vesileyle bana
olan a k n ve hayranl n dile getiren, hem de bunu tm
do all ve dolay s ile inand r c l ile yapan bir insand
o.
.
Nilgn her cumartesi leden sonra bana gelirdi.
Sinemaya giderdik. Yry yapard k. Bazen otel odama
Trk arkada lar n doldu u olurdu. nce birka cmle
Frans zca konu ur, sonra i in kolay na ka p Trke
devam ederdik. Arada bir Nicolen, koridorun teki
ucundaki tuvalete gitti ini an ms yorum. Sonradan
anlatt . Me er hibir ey anlamad bu konu malardan
bunal nca kaarm oraya Jenaimarre! (B kt m) diye
bol bol ba r p rahatlad ktan sonra, o harika
glmsemesi ile dner, aram za kat l rm .
Neconun k z arkada Mauricette vard . Erdalla

evlenip Fransaya gelen Emel, ilk ak am, Momonun

arabas ile Pariste dola t rd m z zaman ryada gibiydi.
Sessizdi. Birlikte gitti imiz Rue St. Jacquesdaki in
lokantas ndan pek zevk alm grnmyordu. Ama sonra,
ok tatl bir insan oldu u anla ld . Nilgnle ok iyi dost
oldular.
Baz cumartesi ak amlar , birlikte, Quartier
Latindeki kk ve ucuz bir Rus lokantas na giderdik.
Ya l bir ift, keman ve akordeon ile Rus mzi i alard .
Gecenin bir saatinde, lokantan n sahibi olan Constantin
Cotlarov, iki muhte em Alman kurt kpe i ile birlikte
gelirdi. Plaklar da olan, nefis sesli bir baritondu. zellikle
Ho i orniyeyi ok gzel sylerdi. Bir pla hl
evimizdedir.
Bir keresinde, cumartesi le yeme ini, Sein nehri
zerindeki St. Louis adas ndaki bir Polonya lokantas nda
yemi tik, grup halinde Yan m zdaki masaya garip
k yafetli bir adam n oturdu unu ve kasketini kard n
an ms yorum. Birden, Nilgnn giderek n kazanan ama
kolay kolay da al amad m l klar ndan birisi
lokantay inletti. Sesler kesildi, tm ba lar bizden tarafa
dnd. Bir de ne grelim! Yandaki masadaki adam n
kasketinden ufac k bir maymun km . Masan n zerinde
uslu uslu oturdu ve sahibinin kendisine haz rlad kk
lokmalar afiyetle yedi. Sorduk, maymunu Brezilyadan
alm . Yemek bitince hayvan yeniden kasketine
yerle tirdi, kasketi giyip gitti.
Bazen, pazar gnleri, bir ya da iki arabaya dolar,
Boulogne ormanlar na gidip badmington oynard k. Bir
keresinde, Nilgnn bir kenara ekilip tek ba na,
hznl oturdu unu grdm. Sordu umda, Bir eyyok
dedi. Me er benim Fransadaki aylar m n
tamamlanmakta oldu unu farkedip efkarlanm . nk
evlilik d ncesine kar oldu umu biliyordu. Ertesi gn
beni i yerinden arad . Ormanda oynarken boynundaki
k ymetli bir alt n madalyonu d rd n farketmi . Bir
sre nce sat n ald , elden d me Renault Dauphini ile
gidip arad k. Bulamad k. zlm t ama bunu sorun
yapmamas n takdir etmi tim.
Bal rengi Dauphinini ok seviyordu. San yorum
haziran ay nda alm t . Direksiyonda ok mutlu olur,
heyecandan yanaklar k zar rd . Arabay sat n al r almaz,
Pepe diye a rd bykbabas n yan na al p
gezdirdi ini anlatt . Dedesini mutlu etti i iin o da ok
mutluydu.
O dneme ait ok ve gzel foto raflar var

Lokantaya gitti imiz zaman, s ra tatl ya gelince,

kilo almak endi esiyle kendisi yemez ama bana ne
yemem gerekti ini srarla sylerdi. Sonra da gelen
tatl n n yar s n kendisi yerdi. Evlili imizin ba nda da,
kilo almaktan yak n rd . Ben de a r rd m nk
gerekten fazla bir ey yemiyordu. in s rr n sonradan
anlad m: Mutfakta, ayakst durmadan at t r yor ama
onlar , masadayenmedi ii in hesaba katm yordu.
..
Giderek, hemen her gn bulu ur olmu tuk.
Varl na ylesine al m t m ki, bir gn bile gr mesek
byk eksiklik hissediyordum. Daha nceki k z
arkada lar mda bu duygular hi ya amam t m. Onlarda,
bir- iki saatlik beraberlikten sonra, Artkgitsederahat
etsem diye geirirdim iimden Nicole farkl yd Ve
al ngand Varl n n beni rahats z etti ini, yle bir ey
olmasa da, d nd an, sessizce kaybolurdu.
1967 Temmuzu ili kilerimizde dnm noktas oldu.
S k s k ar za yapan arabas yla, birlikte, 15 gn tatil
yapmaya karar verdik. O, gne i ok seviyor, ben serin
havay tercih ediyordum. nerimi itirazs z kabul etti. Bir
arkada m zdan dn ald m z ad r ve kamp
malzemesi ile Hollandaya gitmeye karar verdik. Ama
gnde 500 kilometreden fazla yol yapmayacakt k.
lk durak olarak, Belikan n Bruges kentinde
kald k. Neco ve Artun ile daha nce u rad m ve ok
sevdi im bir ehirdi. Bir kanal turu yapt k. Nehir k y s nda
karn m z doyurduk. Ve ertesi gn Hollandaya getik.
Deniz k y lar nda yer bulmak olanaks zd . zellikle
kamp yerleri t kl m t kl md . Bir kamp yneticisi bize
Kaag tavsiye etti. Gl zerindeki kk bir adac kt bu.
Disneyin yklerindeki gibi Her tarafta kanallar vard .
ok irin olan evlerin bir yan soka a, bir yan kanala
bak yordu. Sokak taraf nda arabalar , kanal taraf nda da
kay k veya deniz motorlar bulunuyordu. Pencerelerin
n ieklerle bezenmi ti.
Elimizde ema, Mehmet Smerin yeni ald
ad r n umutsuzca kurmaya u ra yorduk. Halimizi
gren bir grup gen yard ma gelmeselerdi, o gece
ad rs z yatmak zorunda kalacakt k herhalde... ok k s tl
tatil btemizden zveride bulunarak, dillerinden tek
szck bile anlamad m z sevimli genlere bira
smarlad k.
Ufac k ad rda, Nilgn iin i me yatak vard . Ben
ise yerde, uyku tulumunda yat yordum. Halimizden
ikayeti de ildik, mutluyduk. Gece s k s k ya an

ya murun ad rdaki t p rt lar n dinleyerek uyumak ok

ho uma gidiyordu. Ama arada bir akan im ekler
Nilgn korkutuyordu. F rt nal bir gece yar s , gzm
at m zaman, Nilgn arm htaki sa gibi grdm.
Kollar n yana am , devrilmesin diye ad r tutuyor ama
beni uyand rm yordu. ok glm t m.
Tatil iin ay rd m z para ok k s tl yd . Lokantaya
gitme gibi bir lksmz yoktu. Kendimize gre bir
program yapm t k. Bir gn Kaagda dinleniyor, ertesi
gn Hollandan n nde gelen kentlerinden birini gezmeye
gidiyorduk. En uza 80 kilometre mesafedeydi.
Gezmeye gidece imiz gnler Nilgn sandviler
haz rl yordu. Hava gzelse a khavada, de ilse arabada
karn m z doyuruyorduk.
Amsterdamda Rembrand mzesine gittik. Kanal
gezintisi yapt k. Rotterdamda ilk kez bir dner kuleye
kt k. Yel de irmenlerinin nnde foto raflar ektirdik.
Haarlemde bir masa akma sat n ald k. Laheyde
Madurodam byk bir keyifle gezdik. (Bir ip ak n n
habersiz ekti i foto raf o an m z sapt yor. Kolum
Nilgnn omuzundayd ve sanki ay pm gibi, bu
foto raf ba kalar grrken hep s k l rd m. Sust
yakalanm cas na) Laheydeki kent mzesinden Van
Goghun bir rprodksiyonunu sat n ald k.
O zamanlar Hollanda belki de Avrupan n en ucuz
lkesiydi. Artt rd m z paralarla kendimize bir eyler
alabilmi tik. Benim srar mla ald m z k rm z kareli isko
etek, k rm z yn h rka ve k rm z bere, Nilgne ok
yak yordu. Laheydeki mzenin nndeki byk
havuzun kenar nda, dallar suya de en salk m s t ve
yemye il fon nnde ekti im k rm z l Nilgn foto raf n
hep ok sevmi imdir.
Ender gne li gnlerden birinde, deniz k y s na
gezmeye gitti imiz ve kalabal ktan okyanusa bir trl
ula amad m z bir seferde, Nilgnn arabas na, yanl
park edildi i iin ceza yaz lm t . Polislerle konu maya
gitti ve do all ile onlar ikna etti. Bir kerelik
affedildi ini syleyerek, para demedi i iin mutlu,
muzip bir glmsemeyle yan ma dnd.
Nilgn bal ok severdi. Asl nda tm deniz
rnlerine bay l rd . Gitti imiz kentlerin birinde, pazar
yerinde, oralarda nl olan Haran bal sat yorlard .
Hem de gzelce temizleyip filato yaparak. Ucuzdu, ald k.
Ertesi gn kendimize bir ziyafet ekecektik. Sabah n ok
erken saatlerinde, ad r n etraf nda kaz sesleri duydum.
ad r n bulundu u kamp su kenar ndayd , kaz ve rdek
oktu ama hi bu kadar yak na gelmemi lerdi. Vak

vaklar fazla srp de uykum ka nca, kalkt m. Bir de ne

greyim! Bizim Haran bal klar n ad r n kenar ndan ekip
ekip yutuyorlar. Bu i e can m z s k ld ama bir tad ml k
da olsa bal k kurtarabilmi tik.
Bize bir masal lkesi gibi gelen Kaagdaki
gnlerimizi hi unutmad k. Tam 28 y l sonra, Nilgn
kaybetmeden drt ay nce, 1995 bahar nda, Dolunay ve
S tk ile oraya yeniden dnd mzde ikimiz de
heyecanl yd k. Hava kapal ve so uktu ama ne gam!
Yahya Kemalin iirinde, Velhaslor yaduruyoryerli
yerinde dedi i gibi, her ey yerli yerindeydi. Evler,
kanallar, sokaklar ve hepsinden nemlisi, kamp
yapt m z yer
S tk ve Dolunay ile o heyecan , mutlulu u
payla mak, onlar bizi biraz a k n izleseler de, ok
gzeldi
.
Kaag, Nilgnsz ya am n benim iin zor olaca n
anlad m yer oldu.
Annem ve babam iki iyi insand ama birbirleri iin
yarat lmam lard . Mutlu ve huzurlu bir evlilikleri yoktu.
Bitmez tkenmez tart malar bizim nce ocuk, sonra
delikanl belleklerimize kaz nm t . Bu nedenle,
karde , mz de evlilikten korkuyorduk. Belki genlik
y llar m gnlmce ya ayamam olman n da etkisiyle,
evlenme d ncesi bana zgrlk yitirme gibi geliyordu.
Doktoram tamamlamama ok kalmam t . En ge
y l sonunda Ankaraya dnm olacakt m. Nilgnn
varl na ok al m t m. Yaln zl a al k n, yaln zl
seven bir insan oldu um halde, Nilgnle her ey
farkl yd . Beklenmedik muziplikleri, do all , canl l ,
ne esi ile ya am ma renk katm t .
Ben sevgimi gstermeye al mam t m. Hele bir
k za, Seniseviyorum demek, bana bir zay fl k belirtisi
gibi geliyordu. Bunu sylemek, sanki evlenme teklif
etmekti. Oysa evlenmekten ylesine korkuyordum ki!
Nilgn ise benim tam tersim S k s k beni ne
kadar sevdi ini, ne kadar k oldu unu anlat rd .
Sokakta dola rken elimi tutmak, kolunu zaman zaman
belime dolamak onun iin bir gereksinmeydi.
Gsterilmeyen sevgi, onun iin varolmayan bir sevgiydi.
Seven bir insan n n bunu gstermekten ka nmas n
anlamas olanaks zd .
A z mdan sevgi szckleri duymad ve benim
ki ili imi de art k iyi tan d iin, s k s k, Beniseviyor

musun? diye sorard . Evet yan t ona yetmezdi. Hadi

yleyse,benisevdi inis yle derdi. Kendimi zorlayarak,
abart l bir teatral hava vererek, komedimsi bir jestle,
Seniseviyorum!Sanatapyorum! derdim. Kzard m
grp glerdi. Ama daha sonra, uzun evlilik y llar nda,
bana sevginin gzelli i kadar sevgiyi gstermenin
erdemini de retmeyi ba ard . Kar l kl d a vurulan
sevginin, sevgiyi nas l besledi ini anlamam sa lad .
Ya amda en nemli eyin sevgi oldu unu, onunla
ya ayarak kavrad m.
Yllar sonra, kz m Dolunay kar ma geip, Stky
seviyorum dedi i zaman ilk tepkim ylesine kat
olmu tu ki! Evet, sevgi ifade edilmeliydi ama bu adam n
neresini sevebilirdi k z m! Ve aradan ok k sa bir sre
getikten sonra, Dolunay n annesine ne kadar
benzedi ini, onun kalitelerini nas l kapt n ve ne kadar
hakl oldu unu anlad m.
Sevgi, korkusuzca ifade edildi i srece de erli
Sevgi, payla ld srece geerli Sevgi, hi kimseye
tavizi verilmeyecek bir duygu Bunu bana Nilgn
anlatt , Dolunay haf zama kaz d

Bir cumartesi gn, Sein nehri k y lar nda

dola yorduk. Nilgn birden o afacan ocuk tavr n
tak nd :

E erbenimleevlenmezsenseni ld r r m!

nce a rd m. Sonra gldm. Bunda bir yanl l k

oldu unu savundum:
BizimT rkiyedekzlarbunub yles ylemezler.E er
benialmazsankendimi ld r r m,derler
Kahkahay bast :
Bendahaakllym!Kendiminiye ld reyimki!..
..
Nilgne evlilik konusunu, ok rkek ve dolambal
bir ekilde, ilk a m, Kaagdaki son gnmze rastlar.
Kesin bir sz verip geriye dn yollar n t kamamaya
zen gstererek
Ben Trkiyeye dndkten bir sre sonra izin al p
gelebilirdi. Trkiyeyi ve benim ko ullar m grebilirdi.
Belki ni an yapabilirdik. Sonra Parise geri dnmeliydi ve
araya alt ay kadar bir sre koymal yd k. Bylece ikimiz
de so ukkanl bir de erlendirme yapma f rsat bulmu
olurduk. Srenin sonunda, hl karar m z de i me mi

olursa, evlenirdik.
Bu kadar ko ullu bir yakla m bile Nilgne
yetmi ti. Mutluluktan uuyordu. Haberi, ailenin en
sevdi i bireylerine bir an nce yeti tirmek iin
sab rs zland n sonradan anlad m. Temmuz ay nda
oldu u halde, Hollandada havalar fena bozmu tu. ok
sevdi i a abeyi Pierrot, CRS diye adland r lan zel bir
polis grubundayd . Bordeaux yak nlar ndaki Soulacda,
okyanus k y s nda kamp yap yorlard . Nilgn, Pierrot ile
tan mam ve tatilin geri kalan ksm n orada
tamamlamam z nerdi, kabul ettim.
Yola kt k. Pariste verdi imiz molay , Nilgn,
haberi halas n n k z Franoisea vermek iin
de erlendirdi. Tati tatildeydi.
Pierrotyu, kar s n ve henz 4 ya nda olan k z
Carole tan d m. Pierrot, insanlarla hemen samimi
olabilen, a k, ne eli, ok cmert ve ok iyi bir insand .
Ailenin tm fertleri gibi, onun da sesi olduka gzeldi.
Gilbert Becaudyu, bizim zmirli Dario Morenoyu taklit
ederek bizi gldrrken gerekten ba ar l yd . nl
ark lar n szlerini de i tirip bol bol espri katmaktan
ho lan yordu.
Nilgnn ya am nda de ilse bile kafas nda,
Pierrotnun nemli bir yeri vard . Aralar nda ya fark ok
az oldu u iin arkada gibiydiler. Ona olan sevgisi,
ac mayla kar kt . Annesiz bym lerdi. nce gen
k zl k a n ya ayan ablalar bakm t iki ocu a Sonra
ablalar evi terk edince, bu grevi halalar stlenmi , iki
ye enini yan na alm t . Babalar eve bir vey anne
getirince de, ocuklar yeniden Bordeauxya dnm lerdi.
vey annenin Nilgne nispeten iyi, ama Pierrotya kt
davrand anla l yordu. Kk ocu a bir pi
oldu unu sylyormu .
Pierrot ile okyanus k y s nda, usuz bucaks z
kumsalda, beyaz kabuklu kk deniz hayvanc klar
toplar, elimizdeki bir naylon torbaya doldururduk. Gel-git
s ras nda sular ekilirken, aya m zla kumlar e elerdik.
Kendilerini kuma gmmeye al an deniz yarat klar n
ka rmamaya al rd k. Pierrot yakalad klar m z
temizler,zerlerine maydanoz do rar, tuz ve biber
ekleyerek tavada pi irirdi.
Nilgnn a abeyinin paras az ama gnl
zengindi. Daha tan mam z n ertesi gn beni bir kenara
ekti. rencilik ko ullar nda para s k nt s
ekebilece imi, s k rsam kendisini aramam syledi.
Bor iinde oldu unu biliyordum, ok duyguland m.
Grevi gere i her y l Soulacda uzun sre kamp yapt klar

iin, ok byk bir ad r sat n alm t . ki odas , mutfa

ve teras olan bir ad r Ben de ad r ok be enmi tim.
Aral k ortalar nda, Trkiyeye dnmemden iki gn nce,
kk deuxchevaux arabas na atlay p Parise geldi.
Koca ad r itina ile paketleyip bize evlilik arma an
olarak getirmi lerdi.
Soulacda gzel gnler geirdik. Gidip suluboya
ald m ve ok uzun y llardan sonra ilk kez resim yapt m.
nsanlar cana yak n ve samimiydi. Dostluk, arkada l k
Trkiyedekine benziyordu. Nilgn, hayatta en ok
sevdi i iki erke in yan nda ok mutluydu. Bir ara Dario
Moreno oraya geldi, gidip dinledik. Trk oldu unu
syledi im zaman herkes ok a rm t .
Pierrot, btn bu ya ad klar m zdan sonra bir y l
bile gemeden, 1968in eyllnde, tabancas yla can na
k yd . Kilise treni engellenmesin diye, intihar etti i
sakland . O dnemde bu intihar n gerek nedenini
anlamam t k. ok uzun y llar sonra, damad m Stk
Uluun Nilgn ve ailesiyle ilgili olarak, Fransada yapt
derin ve h rsl ara t rmalar , birok gerek aras nda, bunu
da renmemizde yard mc oldu.
S tk , Nilgnn ld bildi i annesini bulup k z yla
kar la t rd zaman , bunu nas l gerekle tirdi ini, bu
notlar mla kendisine yard mc olmaya al t m
kitab nda herhalde ayr nt l olarak anlat r. Pierrotnun,
ablas Linettein kap s n n surat na arp lmas ndan
hemen sonra intihar etti ini de bu ara t rmalar sonunda
rendik. O da annesini ar yormu . Stk n n buldu u
anneyi ve dolay s ile gerek babas n gremeden can na
k ymas hepimizi ok zd. Nilgnn de ya am nda en
byk ac lardan biri oldu.

17 Aral k 1967 tarihinde, tezimi savunup, pekiyi

derece ile doktor san na kavu tum. zerimden byk bir
yk kalkm t . Nilgn, o gnn ak am otele heyecanla
geldi ve gzel haberi al nca ok sevindi. Bir mutlulu u
daha payla t k. Ertesi gn de bana Galeries
Lafayetteden bir parker dolmakalem tak m al p
arma an etti.
Para kazanmak, o para ile sevdikleri iin bir eyler
almak, hatta evlilik y llar m zda al arak kazand
paray getirip bana vermek, onu her zaman mutlu
ederdi. Yapt ndan gurur duyard . al mad , para
kazanmad dnemlerde eziklik hissederdi. Benden para
istemekten ekinirdi. Ne yaparsam yapay m, bunun
yanl l n ona anlatamazd m. Belki, ok kk ya tan
itibaren al mas n n bir sonucuydu bu.

Sa dan soldan artt rd paralar saklay p, biriktirip,

ihtiyac m oldu unda bana vermekten ya da bana veya
k zlar m za bir eyler almaktan zevk duyard .
..
1967 Aral k sonlar na do ru Trkiyeye dndm.
Bir ay kadar sonra Nilgn izin al p gelecek, ni an
yapacakt k. Hemen her gn bana yaz yor, ben de
mmkn oldu unca dzenli yan t vermeye al yordum.
lk mektuplar m n eline gemesi gecikince ok
kederlenmi . Tatiye bunu anlat nca ,Kendinial tr.Belki
degidipailesiylekonu uncavazge mi tir gibilerden bir
yan t alm . A lam .
Bir cumartesi gn, zelulak mektubum eline
geti inde nas l sevindi ini, dnyalar n nas l kendinin
oldu unu bana uzun uzun yazm t . Ylba gecesi beni
telefonla aramay unutmad . O zamanlar, bu kadar uzun
mesafeden telefonla mak kolay de ildi.
Derken, Nilgnn Ankaraya gelece i gn gelip
att . Ben, saatler nce, havaalan na gitmek iin
terminaldeydim. Esenbo ada ok sis oldu u ve bu
nedenle ua n stanbuldan kalkmad sylendi. Sonra,
sis iinde yol alan bir otobsle, karanl k saatlerde
havaalan na gittim. Geceyar s na kadar bekledikten
sonra, uu un ertesi gne ertelendi i a kland .
Ertesi sabah, gzm aar amaz ilk i im telefona
sar lmak oldu. Uak leden sonra gelecekti. Alana
gittim ve nihayet birbirimize kavu tuk. stanbulda
s k nt l saatler ya am , gtrld nar Otelde, ua
ka rmak korkusuyla gzne uyku girmemi .
Genlik Caddesindeki eve gelir gelmez Nilgn
herkesi sar l p pt. Aileyle tan mas tam Nilg nce
oldu. Berbere gitti. Dn te kuzenim Neciple kar la t k.
Aydo an n annesi Hanife Halam, Nasl,be endinmi?
diye sormu . Necip de, Be enmemekm mk nm
halac m demi .
Annem, ilk i olarak, Nilgn Byk ar daki
kuyumculara gtrd. Tipik bir gm gerdanl k ve
gm kpeler al nd . Ni an yzkleri haz rland . 20 Ocak
1968 ak am , evimizin salonunda, yzkleri babam takt .
Sadece Nenem, Mehmet Ali, Mahmut, Sevin, K ymet
vard . Mehmet Ali erefe ampanya at . Herhalde yerli
ampanya Annem bile iti, yzn ek iterek Sonra
da, gene Mehmet Alinin konu u olarak, Sreyyaya gittik
ve Zalihay dinledik, dans ettik.
Ailenin by ve ok sevdi imiz Hanife Halay

ziyarete gidecektik. Nilgne nceden rettim: Sana

ho geldinder,sendeho buldukdersin diye
Gidildi, oturuldu. Ve halam her zamanki sevecen
gler yzl haliyle sordu:
-Ho geldin k z m, nas ls n?
-Bu kaniz Ho kabuz
Halam, HerhaldeFranszcabir eylers yl yor diye
d nm tr. Halam n k z Aydo an ve damad Nkhet
bize bak yorlard , herhalde Trkeye evirelim diye
Sevin a k n, Frans zca olarak Nilgne sordu:
-Ne dedin?
Nilgn rahatt :
-Sizin bana retti inizi syledim
nce Bu kaniz demi , yz ifadelerimizden do ru
olmad sonucunu kar nca Ho kabuza evirmi .
Bu tr Nilgnlklerine giderek al acakt k. Bu, tm
Trklk ya am boyunca srecekti.
.
Nilgn da lar hep ok severdi. Karl da larla evrili
Ankara da ona sevimli gzkm t. Benim yapt m
plana gre, alt ay sonra temelli gelecekti ve
evlenecektik. Araya koydu umuz bu sre zarf nda da,
birbirimize olan sevgimizi de erlendirme ve so ukkanl
bir biimde d nme f rsat bulabilecektik.
Ni anlanmadan sonra ilk i i Frans z Bykelili ine
gitmek oldu. iin ba vurmakt amac Galiba, patronu
Monsieur Allaisnin d i lerindeki bir dostunun
tavsiyesiyle, belirli birisi ile gr m t. Ama, daha nce
de anlatt m gibi, beni kap n n nnde bekletip, onu
ieriye tek ba na ald lar. Ve de yapt i in, yani bir
Trkle evlenmenin yanl l n uzun uzun anlat p,
vazgeirmeye al t lar.
ans yard m etti. Fransaya dnmesinden iki ay
gemeden, Frans z Kltr Merkezinde kltr ata esinin
sekreterli i grevi bo ald . Acele geri a rd k.
.
Nilgnn Ankaraya yeniden ve temelli olarak
dn , ilk geli indeki kadar i a c olmam t . E yalar n
yollam , yatakl trenle geliyordu. Yolculuk fena
gememi . Yan kompartmandaki iki Frans z bayan
ark c yla ahbapl k etmi ler. stanbuldan ayr l falan da
gzel. Ama ertesi sabah kompartman n perdesini a p da

kendisini plak Anadolu bozk r nda bulunca biraz morali

bozulmu .
Yan lm yorsam mart ay idi geldi inde. 28 May s
1968 tarihinde evleninceye kadar, annemin Genlik
Caddesindeki evinde beraber kald k.
Ni anlanmak iin geldi inde, ilk i olarak onu
Bas ntepedeki, yeni bitmi ama henz etraf
mezbelelikten kurtulmam , daha kimsenin oturmad
binadaki dairemize gtrdm. Ev bana kk gibi
gzkyordu ama Nilgn memnundu. Zaten ben Pariste
iken, dairenin planlar n annemden istemi tim. Mobilya
dergileri al r, evi nas l d eyece i mizi uzun uzun
d lerdik.
En ortak yanlar m zdan ve en byk
zevklerimizden biriydi d kurmak. Nilgn, bu dnyadaki
ya am n n son anlar na kadar bu gzel, iyimser, enerji
dolu zelli ini hi yitirmedi. Son d , mitkydeki
evimizin yan ndaki arsayd . Dzenli olarak piyango bileti
al yor ve byk ikramiye kt nda o arsay nas l
alaca n ve zerine neler yapaca n anlat yordu.
Aram zdaki duvar kald racak, oraya iki katl bir ev
yapacakt . Her kat bir k za. Dolunay nkinde, Stk lar
Brkselde olduklar iin, ablas I llar oturacakt .
Bir gn, kazadan ok k sa bir sre nce, kom umuz
ahinlere gitmi heyecanla. Ve ba lam anlatmaya:
-Yandaki arsay al yorum. zerine de iki katl bir ev
yapaca z
Ve uzun uzun anlatm , evin eklini, dekorunu,
S tk yla Dolunay n maalesef gelemeyeceklerini,
dolay s yla Haluk ve I l n orada oturacaklar n , kom u
olunaca n ve de birlikte ya anacak gzel gnleri
ahin ve Figen a k n ahin memnun, sormu :
-ok sevindim. Paray nerden buldun?
Nilgnn yan t ok ciddi:
-Yeni bir piyango bileti ald m. Bu kez mutlaka
kacak!
Nilgnd bu
..
Nilgn, Ankarada kendini k sa srede herkese
sevdirmi ti. Frans z Kltr Merkezinin nnde
kar la t m z elik Ar oba bana, Ben,g zlerinini ine
kadarbukadarg zelvei teng lenbirinsang rmedim
dedi.


ok az para kazan yordum. Ama Nilgnn geliri
fena de ildi. lk ayl ile bir kutu baklava al p anne ve
babama gtrd nde ok mutlu ve gururluydu.
Kuraca m z yuva iin tasarruf yap yorduk.
Vaktimiz oldu unda, 25 kuru luk dolmu paras n
tasarruf etmek iin yryerek gidip gelirdik. En byk
zevklerimizden birisi de, zaman zaman evimize gidip
temizlemek, boyamak ve yorulunca da oturup d
kurmakt . Yerler marley d endi inde, Nilgn bunu
byk bir gururla Tatiye yazm ve zavall Tati de
herhalde marleyin ne oldu unu uzun uzun d np
anlamaya al m t .
Nilo grd her eyi benimsiyor ve de, huyu
gere i, abart yordu. Bir eyi normal boyutlar yla
anlatt nda ok ilgi ekici olmayaca n d nyordu
san r m. Onun iin abartmak, yeme e tuz biber ekmek
gibi bir eydi. Nikah m z iin Ankaraya aileyi temsilen
gelecek olan Franoisea yazd bir mektubu
an ms yorum:

.BuradabirAtat rkBulvarvar,ChampsElys es
gibiAntkabiriseTrocaderodandahag rkemli

Mahmut a abeyim bizi bazen Volkswagen

kaplumba as ile gezdiriyordu. Bir gn, yoku ta, yolun
ortas ndan giden bir arabaya biraz sinirlendik. Tam
geerken, Mahmut eliyle, sa dangitsene gibilerden bir
i aret yapt . Nilgn de kafas n camdan kart p,
kendisine Trke renmede yard mc olmak
iddias ndaki muzip baz arkada lar mdan yeni kapt bir
iltifat gnderdi:
E o lu
Bir de bakt k ki araba bizi izliyor. indeki ki iler
bize dur i areti yap yordu. Durduk ve abimle birlikte
arabadan indik. Nilgn memnun, o iki adam nas l
h rpalayaca m z seyretmeye haz rlan yordu. teki
arabadan inenler de bize gre ufak kal yorlard . Ama bir
de ne grelim! Birisi Kaz m Ayvaz, tekisi Mahmut
Atalay Biri Olimiyat, di eri dnya ampiyonu iki
gre imiz Kendilerine gvendikleri iin sakindiler.
Niin sinirlendi imizi sordular. Anlatt k.
-Hakl olabilirsiniz ama o bayan niin bize hakaret
etti?
-Siz ona bakmay n, yabanc d r. Trke bilmiyor

Arabaya dnd mzde Nilgn pek memnun

de ildi. nk kurallara sayg s z olan iki ki iye
derslerini verememi tik. O iki kk adam n kim
olduklar n anlat nca kat la kat la gld

Bas ntepedeki 86 metrekarelik sosyal mesken

dairemizi yava yava d yorduk. Biten ilk yer,
mutfa n yan ndaki kk al ma odas olmu tu.
Kullan lm mobilya satan yerleri dola p, siyah bir
al ma odas tak m n ucuz fiyata bulmu tuk. Annem
onlar bir at arabas ile eve gtrm t. Bir de perde
ekleyip kitaplar yerle tirince byk mutluluk
duymu tuk. Zaman zaman kar l kl oturur, d kurard k.
Evin tamamen d endi ini hayal ederdik. Ben al ma
masam n arkas nda, Nilgn de bir tabure zerinde
Keyifle sigaras n tttrrd.
Banyo ufac kt . ki ki i birlikte zor s ard . Di
f ralamak iin s raya girmek gerekirdi. Bazen aceleye
gelip de ikimiz birlikte di f ralarken, bir de kk
veletin lavobaya g yeti ir ekilde di ini f ralad n
d lerdik. Ben dizlerimi bkerek kk bir ocu u taklit
ederdim, ok glerdi.
Mehmet Aliler bize eski buzdolaplar n verdiler.
Babam salona hal ald . Nenem f r n n paras n dedi.
Yatak odas annemden oldu. Nilgnn eyiz hakk
sayesinde bir Philips televizyonumuz bile vard .
28 May s 1968deki nikaha, Nilo un ailesini
temsilen Franoise geldi. Gelinli i Tati nceden dikmi ti.
Nikah davetiyelerini ucuz kartona bast rd k. Tl al n p
kk kk kesildi. lerine birka badem ekeri ile birer
ukulata kondu. Nikah ekerlerimiz haz rd .
Genlik Park ndaki nikahtan sonra annemin evine
gittik. Mehmet Alinin zel olarak haz rlad ampanyay ,
di erleri gelmeden tatt k. Annem gene yzn
buru turarak iti. Babam, bunun rak kadar gzel
olmad n syledi. Ve bir sre sonra, en yak nlar m zdan
30 kadar ki i evin salonunu doldurdu. Annemin yapt
ok katl pastay kesip birbirimize yedirirken Nilgn gene
glyordu.
Mutluyduk.
ark lar sylendi. Georges Pitoeff, Nilgn ve
Franoise Frans zca ark lar sylediler, mum nda...
Pitoeff, ORTFden, nl Sacha Pitoeffin karde i. Benim
Fransa dn asistan olarak girdi im Bas n ve Yay n
Yksek Okulunda, radyo ve televizyon gazetecili i
zerine dersler veriyor, ben de evirtmenli ini

yap yordum. Abim de gzel sanatfoto raflar ekti.

Franoise ile birlikte evimize gittik. Ben Nilgn
kuca ma al p kap dan ieri sokarken, o, uyduruk bir
foto raf makinas ve titreyen elleriyle bu an
grntlemeye al yordu.
Ertesi gn, Mahmutun kaplumba as ile stanbula
gittik ve Franoise bizden ayr ld .
Balay m z n ilk gnnde, Resmiye halam n Kk
Modadaki dairesinde kald k. Dolmabahe Saray n falan
gezdik. En byk lksmz olarak, Kalam ta, denize
naz r kk ve ok sade bir lokantada bir eyler yedik.
Birka gn sonra da, gazetecilerin
Bayramo lundaki tatil kyne gitme f rsat geti elimize.
Olduka ucuzdu. Biz gelirken Ecevitler ayr l yordu
oradan Kemal Tahir, Turan Gne , Orhan Birgit de
oradayd lar.
..
Her ayba btemizden biraz ay r p, evin bir
eksi ini gidermeye al yorduk. Yata m z n ba ucuna
gece lambas ald m zda ne kadar sevindi imizi
an ms yorum.
Nilgn dil bilmiyordu, param z azd . Arkada m z ve
e lencemiz de Frans z Kltr Merkezindeki filmlere
giderdik. Sinemalardaki nadir Frans z filmlerini
ka rmamaya al rd k.
..
Gnler geiyor ve Pierrotnun Ankaraya gelmesini
bekliyorduk. Nilgnn Fransada az bir miktar paras
kalm t . Pierrotnun ne kadar s k nt da oldu unu
bildi imiz iin onlara, o para ile bir televizyon alman n
hesaplar n yap yorduk.
Ve bir cumartesi gn leden sonrayd . Ben,
Paristen arkada m z Mehmet Smer ile maa gitmi tim.
Eve birlikte dndk. Nilgn h k r klarla a layarak
boynuma sar ld . Sevin, bembeyaz bir yzle ayakta
duruyordu.
Kap al n p postac bir telgraf uzatm t .
Kuzenlerim Aydo an ve Yld zlar dahil btn aileyi ertesi
gn iin yeme e a ran ve bu nedenle de, byk bir
hevesle payela yapmaya koyulan Nilgn, bu telgraf n,
Pierrotnun geli mjdesini ta d n sanm , sevin
l yla am t . Telgrafta tek bir sat r vard :
Pierrotkazasonucu ld

Bu, Nilgnn ya am nda tan d en byk ac yd .

Oysa daha bir gn nce, onu ok mutlu eden bir olay
olmu tu. Doktora tezimi, SBF, Frans zca olarak basm t .
Ben de kitab kar ma adam , Amafemme diye
yazm t m
Mehmet Alinin yard m yla bir uak bileti bulduk,
Nilgn Fransaya gitti.
Pierrotnun lmnn kaza de il, intihar
oldu unu da orada rendi.
...
Nilgn hep alt ocuk istedi ini sylerdi. Ama ocuk
yapma i ini iki y l sonraya b rakmaya karar vermi tik.
Pierrotyu kaybedince d ncesini de i tirdi. Ben de
de i tirdim. Onu hayata ba layacak, benim d mda, bir
eye ihtiya vard . Sevgili karde i intihar etmi ti ve
Nilgn ok byk bir karamsarl k iindeydi. stelik,
Trkiyeye ve aileye uyum sorunundan kaynaklanan
s k nt lar ya yordu.
Pierrotnun lmnden hemen sonra hamile kald .
ayl k hamileyken, bir bayram tatilinde,
Nilgnn kederini azaltmak iin onu zmire, Necolara
gtrm tm. Kurban Bayram tatilinden yararlanarak da
Antalyaya gitmeye karar verdik. Mahmutun Volswageni
ile yola koyulduk. San yorum aral k ay ba yd .
Afyondan sonra arabay kendisi kullanmak istedi. Araba
kullanmay ok severdi zaten
Ve kaygan e imli bir yolda, Burdur- Antalya
aras nda, nmzdeki bir kamyoneti gemeye al rken,
kprden a a utuk. Araba hurdaha oldu. Biz birka
ezik ve atlakla kurtulduk. Nilgn, sonradan erkek
oldu u anla lan ocu unu d rd.
Yllar sonra, gene Antalya yolunda bir kazada, can
yolda m Nilgnm kaybedebilece im akl ma gelir
miydi?
.
Ahmet Taner K lal n n yazara kendi ifadeleriyle ve daktilosuyla
iletti i notlar burada son buluyor. Gerisi, sayfalarca el yaz s ve Nilg n
kitab nda, unutulmamas iin zenle al nm notlar...
K lal , bu notlar , Nilgnn kitab yaz ls n diye bana aktard . Bui i
eniyisenyaparsn diyor ve s k s k al malar m n durumunu soruyordu.
Oysa kitab n ilk birka sayfas d nda bir ey yazamam t m. Her sat rda
Nilgnn ld n d nmek, her sayfada mutlu gnleri an msamak,
Dolunayla birlikte verdi imiz zorlu mcadelenin s k nt lar n hat rlamak
i imi ok gle tiriyordu. imden gelmiyordu yazmak Ben, bu kitab

Nilgn hayattayken, birlikte yazaca m z planl yordum. Verdi im sz de

buydu. K lal n n srarlar beni fazla etkilemiyordu. O da havlu att m
anlam olsa gerek ki, notlar n gndermeyi durdurdu.
Ve Nilgnn lmnden 4 y l sonra, yreksiz pis eller, Ahmet Taner
K lal y ldrdler.
Kitap tamamen unutuldu, hava iyice karard .
Bana Yazartk ukitab diyen yak nlar ma, Beniartksadece
Dolunayilgilendiriyor diyordum. O, her eye ra men, mutlu olmal yd .
Verece i mcadelede, kocas n kendine yak n hissetmeliydi. Benim iin iki
ncelik vard : Dolunay ve Anadolu Ajans ndaki grevlerim
Btn notlar, kuprler, yaz lar raflara kald r ld .
..
K lal n n katledilmesinden birka ay sonra, ok garip bir rya
grdm:
Tahayyl edilemeyecek kadar gzel bir mezarl k inde havuz falan
var!.. Her yer yemye il Mezarlar a alar n alt nda ama sanki mezar de il,
her biri gl bahesi Kim oldu u belli de il, nl bir ki iyi defnetmeye
gelmi iz. Tren var. Bandolar, siyahlar giyinmi k insanlar, mthi bir
kalabal k Hava ylesine gzel ki!
Birden mezarl n iinde kendimi yaln z buldum. Ahmet Taner K lal
yan ma geldi. Beni teselli ediyordu. z lmeartk dedi. Bakburasne
kadarg zel
Onuda ld rd ler,g rd nm ? diyerek, gmlmekte olan ki iyi
gsterdi. Kimli i mehul
Sonra, glmseyerek, Dolunayaverdi indesteki inte ekk rederim
dedi ve arkas n dnerek uzakla maya ba lad . Birden durdu, geri dnd:
Sanabirvasiyetimvar dedi, Unutma!
Tanr m, ne kbus!
Pe inden ko tum. AhmetAbi,nedirvasiyetiniz? diye sordum.
Aypediyorsun.Yazlverdimbunusana.Altkatain,dolabni indeki
ye ildosyana .En stteyazlduruyor!
Ter iinde uyand m.
Ryalara falan inanmam ama gecenin bir saatinde titreyerek alt kata
indim, yerini bile tam bilmedi im ye il dosyay arad m, buldum, at m. Bu
dosyada, Nilgnn kitab iin K lal n n yazd klar ve benim yapt m
ara t rmalar n belgeleri, notlar vard . En stteki sayfada, Ahmet Taner
K lal n n el yaz s yla, kendi gnderdi i sayfalar n en ba na d t u
not dikkatimi ekti:
Stk, uanakadaryazabildiklerimiveNilg n n amlderedesenin
i intuttu unotlaryolluyorum.Bukitabancaksenyazabilirsin.Sana
g veniyorum.L tfenyaz.Te ekk rederim.ATK

 nanmayabilirsiniz ama bu el yaz s not daha nce hi dikkatimi

ekmemi ti.
Bu kitab yazmak art k boynumun borcu oldu.
nmde Nilgnn, K lal n n sayfalarca notlar Trke, Frans zca
belgeler, gazete kuprleri, yasalar, kitaplar, yaz lar
kiT rk n l m n yazarken ac ekiyorum.

NCOLE,NLG NOLUYOR

Ltfiye Hoca, o lu Ahmetin mektubunu ald zaman K ymeti a rd

ve bir kere daha gzlklerini bulamad ndan yak n p, Okubakalm dedi.
Paristen gelen mesaj a kt ve bir soru i aretiyle noktalan yordu:

BirFranszkzlatan tm,adNicoleOrtaboylu,fazlag zelde ilama

okakllvesempatikbiri,sevece inizdeneminim.Onunlaevlenmek
istiyorum,nedersiniz?
Zarftan bir de Nicolen vesikal k resmi kt . Ltfiye Hoca,
Ger ektensempatik,g zlerinini ig l yor dedi k z na...
Foto raftaki gen k z n salar k sa kesilmi , ne tesadf, aynen
Ltfiye Hocan n tarz nda yap lm t . Tpkbanabenziyor dedi K lal n n
annesi ve mektuba olumlu yan t verdi:
Hakknzdahayrlsolsun.
a da ve modern bir retmen emeklisi olan Ltfiye Hoca, o gn,
k z K ymete, n allahbugelininm sl manoldu unudaAllahbanabirg n
g sterir diyordu.
..........
Nicolen Nilgn olmas ve Mslmanl semesi iin fazla zaman
gerekmedi. Bu konularda hi kimseden bask grmedi i gibi aceleci
davranan da kendisi oldu.
K lal n n da kat ld Ecevit hkmetinde din i lerinden sorumlu
Devlet Bakan olan Dr. Ltfi Do an n aileyle iten bir yak nl , dostlu u
vard . K lal , dini konularda Do an n gr lerine s k s k ba vurur ve bu
gr lere byk de er verirdi.
at :

Yeni tan t klar ve hkmette olduklar dnemde Do ana bu konuyu

- E im Frans z ve h ristiyand . Trk ve mslman oldu. Ben bu konuda

kendisini hi zorlamad m. steyerek, severek, be enerek, inanarak yapt
seimini...
- Sen bask da bulunmayarak do rusunu yapm s n. O da, isteyerek,
tan yarak, be enerek Trkl ve Mslmanl seerek do ru olan
yapm . Kutlu olsun...
Dahasonra,ince,zarif,erdemli, okg zel,sevimlie Nilg nHanm
karde imizitandk,dostolduk diyor Dr. Ltfi Do an ve unlar anlat yor:
Nilg nHanmhercumaHacbayramagider,duaederdi.Camidensonra
banatelefonedipduygularnanlatrd,anlayamad eylerisorard.Yardm

isterdi.Obizdenbiriydiartk.Babadan,anadange engelenekleriylede il;

d nce,bilgivesevgisiyleinanm tslama. ekinmedenkonu ur,itirazlarn
das ylerdi.Hacbayramdag rd bazkadnlarntavrlarndan ikayet
etmi tibirkez.Birdefada,Ramazandagitti ibirdavette,oru tuttu unu
renenbirilerinin,kendisindenhabersizbarda nai kikoyduklarn
renmi , okkzpa lam ,banai inid km t .
Gerekten de, Nilgn bu merkep akasna ok k zm t . An larda bu
olay not edenler ok fazla... f tar n amak iin barda n eline ald nda,
alkoln hemen fark na varm ve barda de i tirenin kim oldu unu da
tahmin ederek ona dnm , Bak demi , B ylebirg ndeb ylebir
muzipli iho g rmekbirm sl mani inm mk nolamaz...
..........
Nilgnn evresinde sadece anlay l insanlar yoktu elbette...
Babas n n lm haberini ald zaman, sayg duydu u yak n bir akraban n
kendisine ba sa l dilemedi ini hi unutmad . Kocas , o akrabaya, neden
ba sa l dilemedi ini sordu u zaman ald , Gavurlardab ylebiradet
oldu unubilmiyordum yan t , Nilgnn zntsne znt katm t .
Gavurlardab ylebiradetoldu unu bilmeyen akraba, Nilgnn 20 y ld r
evli oldu unu, oktan isim ve din de i tirdi ini de unuttu u iin, zr
kabahatinden bykt... Nilgn, bunca sevgiye ve inanm l a ra men, bu
yakla m n, ona babas n kaybetmek kadar ac verdi ini anlatt hep...
..........
Nilg n nrenkliki ili ii indebiziduygulandran, a rtan,d nd ren
ve o uzamankatlasyag ld rensayszrenktonuvard diyor yak n
akrabalardan Demet K lal ve ekliyor:
Onda k,tutkulu,verenkadn;i lianneyi;esprilive akacsafgen
kz;beceriklivesava i kadnn;alm,g zeli,birbirinekom uanlarda,
ardardaya ardk.Pratikzekasnnincen kteleriylegdklanr, okho vakit
ge irirdik.Nilg n nkendinehasbiryetene ivard:Kelimelerievirir evirir,
e sesleriyletersy zedip,onubunayap trpyak trarakbenzerlerinibulur,
ylesineustalklavesaf,masumbirdo allklabunuyapardkiolaybirincisnf
g ld r halinegelir,dildendilenakledilenfkrayad n rd .
Demet K lal n n k z Petek, ODTy kazan p stanbuldan Ankaraya
geldi i zaman bir sre K lal larda kald . Sonra kendi dzenini kurup kiral k
bir daireye geti. Petek, bir gn annesini aray p hasta oldu unu syledi.
Evinde telefon olmad iin gn boyunca ba ka haber gitmedi
stanbula... Meraklanan anne, al t iin k z n n yan na gidemiyordu.
Nilgn arad sonunda, iini dkt. Meraketme dedi Nilgn ve bir saat
sonra endi eli anneye telefon etti. Gecenin o saatinde mitkyden
kalkm , gidip Peteki bulmu , al p eve getirmi ti:
Bendeanneyim.Seninmerakve z nt n bendedefalarcaya adm.
Evdeoturamadm.Gittimevinibuldumkznn...Bizegetirdim.Ate id m ,
meraketme.Sende imdiyatverahat auyu...

.............
Nilgnn 1973ten itibaren en samimi arkada olan Naile Damal ,
Ankarada birlikte al t klar dnemi anlat rken hznle glyor hep:
Amedle evliydi. Alt nay, minik, sar n, mavi gzl
bir bebekti o zamanlar. Dolo henz do mam t . Anne
bildi i kay nvaldesi vard . Hep sevgi ve sayg yla
bahsetti i kay npederini kaybetmi lerdi. ftihar etti i iki
kay nbiraderi, bir eltisi, bir grmcesi; H ncal ad nda bir
akrabas ve onun kar s Holly; Amedin kuzenleri
Aydo an, Nket, Zeynep, Ay e; arkada lar Ayfer, Altan,
zen, Orhan, Ay e, Behi, Filiz, Nail, Nurcan, Mmtaz...
TMY irketine girdi im ilk gn tan m t k.
Gzlerinin iindeki muzip glmsemeyi farketmi tim
hemen... Bana yard mc oldu, i e s nmam kolayla t rd .
al rken bak ml olmay sever, bazen abart rd .
k giysileri yan nda salar n da ihmal etmezdi. De i ik
uzunlukta ve renkteki postijleriyle tipini de de i tirirdi.
irkette, kad nlar n ruh hallerini, i lerinin yo unlu u
nedeniyle pek takip edemeyen ve gzleri de ok gl
olmayan bir Orhan Beyimiz vard . Baz gnler, Orhan
Bey, Nilo u tan yamaz, beni ziyarete gelmi bir
arkada m zanneder ve kahve smarlard . Nilgn hi
bozmaz, oyunu sonuna kadar oynard ve ok glerdik.
Trkeyi ok iyi skm t ama telaffuzu srarla
renmiyordu. Telaffuz farkl l ona faydalar sa l yordu.
En ciddi protokol davetlerinde bile, ortal k fazla
ciddile irse veya elektriklenirse, Nilo hemen devreye
girip, skld n sylerdi, Frans z aksan yla!..
Frans zcada harfi olmamas kt tabii... Ama Nilgn
bunu bile bir stnlk ve beceri unsuru olarak kullan rd .
Mslmanl semi ti ben tan d mda... Her sene
orucunu hi aksatmaz, Ramazanda hi iki imez, tiryaki
olmas na ra men sigaradan vazgeebilirdi. radesi
a rt c yd .
1 Nisan akalar na bay l rd . Bir seferinde, Ajda
Pekkan n evlerindeki davete kat laca n sylemi , bizi
de davet etmi ti. Evde s k s k sanat lar bulu urdu,
a rmad k, gittik. Kap da bir nisan bal ... Evde kimse
yok!
Bir ba ka 1 Nisanda, kocam Atoma, i yerinde
bay ld m yalan n uydurmu , adamca z n bembeyaz
bir yzle ko arak gelmesi kar s nda ok e lenmi ti.
Nilgn i de i tirdike beni de yan nda
srklyordu. Maa lar m z n ne olmas gerekti ini
kendimiz belirliyorduk. Yntem basitti: Her ikisi de

bizden daha entellektel, daha tahsilli ve retim yesi

olan kocalar m z n ve o dnemde, Fen Fakltesinde 30
y ll k retim yesi olan annemin maa lar na bak yorduk.
Ortalama al p ikiyle arp yorduk. Bizim maa m z bylece
ortaya k yordu! Bu hesaplar m z, sab rl ve kanaatkar
Ahmeti etkilemiyordu ama kocam isyan ettiriyordu.
Sonunda kendini zel sektre att o da...
Geceleri gezmeye kmak iin onlar almaya
gitti imizde, Nilgn, kck iki ocu una nas l kfte
yap p k zartmalar gerekti ini falan anlat rken grr, ok
a r rd m. Benim ocu um yok. Hayatta kfte, yemek
yapmad m, kibrit yakmas n bile bilmem. Deh ete d er,
Yanibuminnack ocuklarak ftemiyaptracaksn? diye
hayk r rd m. Tabii imdi bu p r l p r l, kendine yeten,
ba ar l iki ho k z grdke Nilgnn ne kadar hakl
oldu unu anl yorum.
..
Trk, mslman ve en nemlisi insan olan Nilgn dostlar ,
yak nlar anlats n, biz okuyal m.
Adnan Binyazar anlat yor:
Yl 1978. Ekim ay n n 10u. Moskovada, bir otelin
krallara zg odalar nda kal yoruz. Ahmet Taner K lal
Kltr Bakan . Mste ar, Prof. erafettin Turan. Ben
Daire Ba kan y m. K lal , san r m ilk yurtd gezisine,
beni de katm . Verdi i bu karar, derin bir dostlu u
ya at yor bana. Hacettepede Do ramac
antidemokratikli inin s k nt lar n birlikte ya am z.
K lal ile yaln zca sevgi ortakl m z yok, dert
ortakl m z da var. Btn bunlar, Bakanl kta canla ba la
al mam z n kayna oluyor.
Nilgn K lal , Moskova gezisine Bakan e i olarak
kat lm . Burun kald rs n, yle bir byklensin. Yok, yok,
yok Bir e , bir karde , bir dost
1978 Ekiminin puslu bir Moskova sabah nda;
a abeyim, dostum erafettin Turanla, onun odas nda,
toplant lar n n haz rl n yap yoruz. Kap m z vuruluyor.
Puslu sabah gl lerle delen bir yz! Nilgn Han m
kap da BuyrunHanmefendi diye hemen
toparlan yoruz. Bakan e i Nilgn K lal , Sizinburada
kimsenizyok;Ahmetin (Ne gzel Amed derdi!)
pantalonunu t ledim;verinsizinkileride t leyeyim
diyor.
nsan yre inde var olan o yce ho gry hangi
kollarla kucaklars n?..
...........

Nilgn, Binyazara AdnanBey demez, MehmetBey derdi. Kltr

Bakanl nda, K lal n n annesinin retmen arkada lar ndan olan bir
M avir Mehmet Bey vard . ok sevimli, zverili bir insand ve bakan n
yan na srekli girip kard . Binyazar, Nilgnn belle inin ona
ko ulland n d nyordu. Eh,T rkleringeneladMehmettir,Mehmet ik
deoradangelir diyordu kendi kendine Ama an lar n aktar rken bir de
unlar ekliyordu:

Adnandaha okkentliaddr.Benimg r n mpekkentliye

benzemez.Nilg nHanmbanaMehmetadnndahauygund ece ini
d nm olabilir
Nilg nHanm ltlg zleri,g le y z yledikkatleri ekerdi diyor
Binyazar:

lktan anbileonunlai tenlikliolabilirdi.nsanlarnarasnaresmi

so ukluklarsokmazd.B ylebirscakl vard.G zelli inisergileyicibir
yapdade ildi, okdo ald.MoskovadaRuslarnbizetahsisetti i
terc manmzGennadyBikoff,kar la mamzndahailksaatlerinde,K lalya
d nm veBiliyormusunuzBakanBey,sizinkarnz okg zeldirdemekten
kendinialamam t.Nilg nHanmnouygarcate ekk r bug nk gibi
g zlerimin n nde
.......
Nilgn iyi tan yanlardan biri de Emin la an nceinsan,sonra
gazeteci oldu u iin, o da bu kitab n yay mlanaca n rendi inde katk y
reddetmedi ve unlar yazd :
Nilgn ilk kez ne zaman tan d m
an msam yorum. Bir yerlerde, galiba Murat Karayal n n
y llar nceki bir davetinde tan m t k.
Ahmeti iyi tan rd m, belli yerlerde gr rdk ve
kar s n n yabanc oldu unu duymu tum.
Tan t m z gn Nilgnle epeyce sohbet ettik.
Trke konu uyordu.
Kimseye belli etmeden birilerine sordum:
Pekiaslenhangimilletten?
Frans z oldu unu sylediler.
Fakat dahas vard . Grdm ki, Nilgn Trkiye
siyasetini ve lkemizi acayip izleyen biridir. Konu tuka
hayret ediyordum. Siyasetin ba ndan girip sonundan
k yor, baz ki ileri ele tiriyor, baz lar n vyor ama ok
tutarl eyler sylyordu.
Trkesi ok iyiydi. Fakat yine de yabanc oldu u
anla l yordu.
Zaman geldi, geti, Ahmet ve Nilgnle baz
yerlerde yine birlikte olduk. Ahmet sa lam bir ayd n.

Bomba gibi bir Atatrk

Ve Nilgn de yle.
rticaya, ikinci cumhuriyet soytar lar na kar .
Yolsuzluklara ok bozuluyor.
Bizden biri.
Onun yabanc oldu u sadece ivesinden
anla l yor.
ocuklar n tamamen Trk kltryle yeti tirmi .
Nilgnn sohbetleri, fikir ve gr leri beni
etkiliyor nk evremde ikinci bir Nilgn yok.
Avrupaya ok k z yor.
Hatta bazen kendi aram zda konu urken diyoruz ki,
Avrupadabintaneb yleNilg nolsa,brakT rkiyenin
lobisinionlaraveyangelyat
Gnn birinde feci bir haberle sars l yoruz.
Ahmetle Nilgn trafik kazas geirmi ler, ikisinin de
durumu a rm .
Sonra en ac haber geliyor:
Nilgn lm .
Korkun bir ey. Bizden biri lm ama o farkl
bizden biri.
D nd nz zaman, hi de yle olmak zorunda
de ildi. rne in Trkiyeye tepeden, Avrupal gzyle
bakmas pekala mmknd.
Ahmete ve k zlar na ba sa l dilerken iimden
a lamak geliyordu.
Ne mutlu onlara ki, Nilgn onlara e lik etmi ,
anal k etmi .
Aradan bir sre geiyor ve Ahmetin kitab k yor:

BirT rk n l m .
Ahmet imzal gnderiyor, bir solukta okuyorum.

Nilgnle ilgili bir kitaba bundan daha gzel, daha

arp c , daha gereki bir isim konulamazd .
Aradan zaman geiyor. Trkiyeyi srklemeye
al t klar pislik ortama kar Ahmetle birlikte hep ayn
kavgay vermeye devam ediyoruz.
Onunla hep ayn kulvarda ko uyoruz ve bir araya
geldike, Ke kemedyadabizimgibi1520ki iolsa,
T rkiyeningidi inide i tirirdik diye dertle iyoruz.

Ahmet yaz lar nda, syleyi lerinde tam bir fikir

adam . Her yaz s n dikkatle, zevkle, onur duyarak
okudu um bir arkada m, dostum. dnsz, kat ks z bir
Atatrk
Ve Nilgnn ac haberini ald m z gibi, bu kez
Ahmetin ac haberi geliyor.
Bomba, arac nda patlam .
Allah kahretsin! Hep iyiler gidiyor.
Nilgn, Ahmet ve daha niceleri.
Kafamda bir fikir dolan yor. Birileri ara t r p yeni bir
kitap yapsa:

kiT rk n l m

...............
Nilgnn ya am nda en mutsuz dnem, herhalde K lal n n Kltr
Bakanl yapt ksa zaman dilimi oldu. Muhafazakar bas n ve muhalifler
K lal ya ynelik sald r lar nda yabance Nilgn kullan yor, olmad k
ithamlar gndeme getiriyorlard . Kltr Bakan ok al yor, aileye fazla
vakit ay ram yordu. Srekli lm tehdidi alt ndayd . Geceleri bir yere
gitmeleri gerekti i zaman ocuklara s k tembihlerde bulunuyor, Kap
alarsaarkasndadurmayn,tararlar diyorlard .
K ymet, bir gn, Nilgn evde, salonun bir k esine ekilmi
a larken buldu. Galibabo anmamzgerekecek diyordu grmcesine:
Kocam yleseviyorumki!Amabenimleevlioldu ui inbusaldrlarn,
iftiralarnsonugelmeyecek...
Sa malama dedi K ymet, Bunlarnhepsigeridekalacak.A abeyim
deseni okseviyor.Mutlulu unuzadarbevurdurmayn.kinizdeperi an
olursunuz. nemliolansevgi...
Nilgn bu szleri k sa bir sre sonra Kymete hat rlatacakt . Ni anl s
Ali Grlekle, Hacettepedeki bir saz konserinden dn nde geciken
K ymet, Ltfiye Hocadan fena halde azar i itince a lamaya ba lam t . Ali,
bu tr sorunlara kkten zm, hemen evlili i neriyordu. Annesinin
acele evlili e kar fikrini payla an K ymet, tereddt iinde a l yordu.
Gerginlik art yordu. Nilgn bu tr tart malardan birinin ard ndan u rad
evde, a layan K ymeti grnce yan na yakla t veNeoldu?Anlat dedi.
Annesini ikayet eder duruma d memek iin tereddt eden gen k z,
Nilgnn yksek ikna gcyle kar la nca sorunlar n yans tt .
- Seviyor musun onu?
- Evet.
- O halde hemen evlen. Sen sylemi tin: nemli olan sevgi!..
K ymet, Aliyle a abeyinin ve yengesinin sayesinde tan m t . Bir
yemekte Frans zca konu malar anlamadan izlerken, K lal ona, Senne

zamanFranszca reneceksin? diye tak lm t . ok al n p ertesi gn

Frans z Kltr Merkezinin derslerine kay t oldu. Aliyle orada tan t .
Nilgnn, Hemenevlen, nemliolansevgi szlerinden sonra da hemen
evlendi. Neredeyse 20 y l oluyor. Sevgi dolu bir yuvas ve 3 k z var...
........
ankayadaki dairenin st kat nda Hsniye Can isimli bir han m,
ocu u ve bir torunuyla ya yordu. Nilgn, Hsniye han m ok severdi ve
Alt nayla Dolunaya, onu anneanne olarak tan tm t . ocuklar, yaln z
kald klar zaman annane dedikleri Hsniye Han ma gider, kendilerine
bakt r rlard . Dolunay, bahede oynarken simiti geti i zaman, st kata
do ru, Annaneparaat,simitalacam diye ba r rd .
Hsniye Han m n kz Yasemin, o gnlerden bir an s n yle
anlat yor:
K lal ailesini tan d mda 11 ya ndayd m ve
Frans zca okuyordum. Apartmana ta nd klar nda yeni
evlenmi lerdi. Nilgn Abla bana Frans zca, ben ona
Trke retiyordum. rendi i her Trke kelimede
ocuklar gibi mutlu oluyordu ve ak am, Ahmet Abi eve
geldi inde, yeni rendi i kelimeleri sylyordu. Ahmet
Abi, teleffuz hatalar n duyunca, Hanmdilinie ekars
soksun diye tak l yordu.
Kap c m z Bekir Beye verdi i sipari ler apartman n
ne e kayna olmu tu. Bekir Bey her seferinde
istenenden farkl eyler getiriyordu.
Seneler sonra, K lal Kltr Bakan iken, Nilgn
Abla bir gn bana telefon at :
Yasemin,esir ocuklari inbiryemekdavetivarm .
Nezamanbiliyormusun?Yardmcolalm.
Bilmiyordum do rusu, duymam t m byle bir ey.
Uzun uzun d ndm, sonra, i in iinden kamay nca,
Ahmet Abiye sordum. O da bir sre d nd, karamad
ve gelen davetiyelere tek tek bakt . O zaman anlad k,
ocukEsirgemeKurumu yarar na verilen bir davetin sz
konusu oldu unu!..
K lal lar, hibir bayramda, anneanne dedikleri
annemi ziyaret etmeden di er ziyaretlere ba lamazlard .
Bu geleneklerini ankayadan ta nd ktan sonra da
srdrdler. Onlar anlatacak kelimeleri semekte
zorlan yorum. Kltrl, sayg n, nazik, iyiliksever,
birbirlerine d kn, insanlar incitmekten korkan, sevgi
dolu insanlar...
...........
Nilgn her zaman g leny z yle an msayanlardan biri de Nesrin

lmen. 70li y llar n ba nda, ODTde retim grevlisi olarak al rken

tan m lard . Nilgnn canl l , hareketlili i, Trkeyi iyi rendikten
sonra bile, bilinli olarak yar m yar m konu mas , sevecenli i haf zalara
kaz nm durumda. Okadarfaaldiki diyor, lmen, okde i iki lerde,
hepdurmadan al yordu.Franszasllolmasnakar nT rkl ve
M sl manl sahiciolarakbenimsemesidebeni oketkilemi ti...
Eski dostlardan, Mhendis zer lmen de, Belle imdebuikiresim,
g zelg l leriylebirbirineyap kduruyor,tpkhayattaoldu ugibi diyor ve
Aslndabirbirinepekbenzemeyenkarakterlerini,kar lklsevgivetoleransla
biruyumzirvesineula trm lard diye anlat yor K lal lar ... Ve ekliyor:
Ahmet,bilgisindenvekendindeneminki ili iylebakanoldu uzaman
tevazuundanvesevimlili indenenufakbir eykaybetmedi.Nilg nde,e ine
yardmcolmaki inEcevitinK yKentprojesindeg revalrken,biryandanda
al yor,parakazanyor,evmasraflarnakatkdabulunuyordu...
..........
Akrabalardan Muzaffer ve Engin Ak n her ikisi de doktor... Eskiden
Ak Hastanesi onlar nd . Nilgn her gn bu hastaneye u rar, beyaz
nl n giyer, ameliyattan yeni km hastalarla konu ur, gler yzyle
ve esprileriyle onlara moral a lard . Ak lar, o gnleri an msarken, o u
kanserliolanhastalaramoralden te,hayatverirdi diyorlar ve ekliyorlar:
Hastalarherg nonunyolunug zlerlerdi.Herbiriyletektekkonu urdu.O
kadari tenilgig sterirdivedertpayla rdki...
Nilgn, hastalar n ar aflar n de i tirir, giyinmelerinde, her trl
ihtiyalar nda yard mc olur, ne esiyle onlar n soluk gnlerini ayd nlat rd .
Btn bunlar yaparken akac l ktan vazgemiyordu. Bazen
hastaneye telefon ediyor, Frans z Elili inden veya ba ka bir yerden
birileri iin randevu al yordu. Randevu saatinde kendisi geliyor, olmayan
hastay doktor Ak la birlikte, sohbet ederek bekliyordu. Sonra da
kahkahay bas p, ba ka trl rahat konu acak vakit olmad n sylyordu.
Nilgnn ikna yetene i de ok glyd. Ak lar n o lu Leventi
manken olmaya te vik etmi , anne Engin bu i e zlp Nilgne
yalvar nca, ocu u manken olmamaya iknay da ba arm t .
Uyduruk Murat arabas n Engine satmak isterken, heyecanla, Sen
kullanmyorsunbuarabay,okendigidipistedi inyeribuluyor diye
abart yordu.
K lal n n bakanl dneminde, Ak lar n evinde bir siyasi tart ma
s ras nda, kocas na, Amed,pazaragiden,oradakisatclarla,kadnlarla
konu ansende ilsin,benim.Benidinlemenlazm diyordu Nilgn...
Ak lar, Nilgnn lmnden sonra, K lal n n kendilerine, Ben
sadecebirNilg n de ilbir okNilg n kaybettim.Herkapnnarkasndan
ba kat rl kard deyi ini unutam yorlar...
............

K lal n n k sa bakanl k dnemini ok iyi an msayanlardan biri de

Adnan Binyazar. Hecettepe niversitesinde birlikte al m lard , K lal
gen bir asistand o zaman ...A rba l,tertemizgiyimli,yumu akhuylubir
retimg revlisiydi diyor Binyazar ve ekliyor:
Nilg nHanmda,canlg zleri,hareketlitavrlaryla,zamanzamanonun
yanndag r n rd .kig zelinsanndavran larnasinmi sevgileri,d ardan
g renlerdesayguyandrrd.Onlarahayranl mb yleba lam tr...
Ve devam ediyor:
K lt rBakanl nailkatananbenoldum...K lal,yeme i,b t n
Bakanlk al anlarnnarasnda,yukardakisalondayerdi.Kendisinitepedebir
yerdeg rmezdi,i i indei retenbirK yEnstit l gibiheparamzdaolurdu.
yleki,Bakanlktabizey netimderslerivermek zeregelenAmmedaresi
konferan larndinlerkenodaaramzdayd.Budemokratl b t n al anlar
etkiliyor,hepimizebirliktei yapmannhazznya atyordu.Obirbakangibi
de il,i imizdenbir al angibiydi.
.........
Eski CHP milletvekilerinden Selami Grg ve ailesi, 1980 ncesi
Meclis koridorlar ve aile ili kileri iinde srekli gr tkleri K lal lar , 12
Eyll sonras s k nt larla birlikte an ms yorlar ama bu an larda da sayg nl k,
gleryz ve sevgi n plana k yor.
1991 yaz nda Nilgn, Ahmet Taner ve Dolunay, Urlaya, Grglere
tatile gittiler. Keyifli geen birka gnden sonra, bir len vakti, etraf
kaplayan duman ve yan k kokusuyla d ar ya f rlad lar. Yoldan geen birinin
att izmarit yznden evin biti i indeki koru alevler iinde kalm t .
Selami Grg zmirdeydi. Ei Nazan, itfaiyeye haber verdi ve yard m
gelinceye kadar, herkes sndrme abas na giri ti. O karga ada,
Dolunay n aya kayd ve ate in iine, diz st d t. Nazan, Ahmet Taner
K lal ya, k z n n ellerinin ve ayaklar n n yand n hayk r yor, o, bir yandan
elindeki yang n sndrme cihaz yla, tutu mak zere olan bir a ac
kurtarmaya al rken, bir yandan da, olay n ciddiyetini farkedemedi i iin,
Dolunaysuyasok diye ba r yordu.
K lal a ac kurtarm t yanmaktan. Dolunaysa kt yanm t . tfaiye
geldikten sonra onu hastaneye gtrdler. Ayaklar n n alt , dizleri ve elleri
feci durumdayd . Bir kemanc iin ellerin yanmas felaketti. Uzun, ac l
tedavi s ras nda ocu un gleryzl kalmas ysa herkesi a rtm ve
etkilemi ti.
...........
Rahmetli Teoman Erelin e i Ne e Erel de, ankayadaki dairede, ilk
dnemde, kom u Nicolen kap c yla Trke mcadelesini an ms yor:
Bekir Efendiye ald raca eyleri gstererek
anlat yordu. Maydanoz istedi i zaman mutfa a ko up bir
dal maydonoz getirir, gsterirdi. Evde bulunmayan
eylerde tabii sorun ya yordu. Ama ok ksa srede
Trke rendi, Trk ve Mslman olmakta hi tereddt

etmedi.
K lal Kltr Bakan oldu u zaman da o heyecan
birlikte ya am t k. O zamanlar 4 ya nda olan Dolunay,
herkese, Bakanolan babas n anlat rken, Babam
bakyor derdi...
Nicole daha Nilgn olmadan, geceleri onlara gidip
iskambil oynard k. Sonra beylerle koyu sohbete dal n rd .
Onun Trkesi henz ok zay ft . Sizkonu un,bengidip
yatyorum derdi. Ba lang ta bu tavr yad rgard k.
D nnce ok yerinde bir davran oldu unu farkettik.
Gitselerartk diye iinden sylenerek aram zda
oturaca na, gidip yatmas ve sohbetin srmesini
sa lamas ok do al bir davran t .
Yllar sonra, mitkydeki evin kaba in aat
srerken, bir pazar gn, Nilgn bize u rad ve Bug n
neyapyorsunuz? diye sordu. Sonra da bizi, mitk ye,
kiremitta maya davet etti. n aat d ndaki kiremitlerin
al nmamas iin ieri ta nmas gerekiyordu. Daveti
kabul etmi ; memnuniyetle, zevkle ve e lenerek
yapm t k bu i i... Teoman kendini o kadar kapt rm t ki,
pantalonunun fermuar n n tamamen a k oldu unu
farketmemi ve tabii bu durumu ilk grp herkese
yksek sesle, sevimli kahkahalar yla duyuran Nilgn
olmu tu...
..
K lal lar, ocuklar n cezaland rmas n da bilirlerdi zaman zaman...
Eski aile dostlar ndan Ali Ulvi Bolelin anlatt , bu cezalara ilgin bir
rnek:
Dolunay ok konu kan, ok haylaz ve ok merakl bir ocuktu.
Prenses Alt nay n yan nda, tam bir haylaz...
Bir gn yine fazla azm , sitedeki oyun bahesinden dnmekte
gecikmi ti.
Bolel o gece K lal lara u rad zaman, kap y prenses at . lk
sz, BiliyormusunAliUlviAbi,Dolunaycezal oldu. Havakararanakadar
salncaktaninmedi,evege kald...
Misafir glmemek iin kendini zor tutup, Vayyaramaz,neleryapm !
derken, kap n n arkas nda, surat as k cezal y grd. Dolunay, Ali Ulvinin
yan na a lamakl bir yzle yakla t ve anlatt :
Cezalym.Buhaftasonusinema,tiyatroveyakonsere
gidemeyece im...
O zamanlar ilkokulda olan Dolunaya verilebilecek en byk cezayd ,
kltr faaliyetlerinden mahrumiyet... Bu ailede ocuklar byle
cezaland r l yordu.

BRAZDABENANLATAYIM...

K lal Ailesine maceral kat l m m, onlar n ya amlar n olduka

de i tirdi. Art k dram, heyecan, a k, komedi, korku ve macera hepsi bu
sinemadayd .
Ahmet Taner K lal yla, 80li y llarda, Brkselde tan t m. Gazeteci
arkada lar beni nceden uyard lar :
AmanK lalnnyanndaEcevitaleyhindebirlafetme.Geceninkeyfini
ka rma
Sanki her nme gelene Eceviti eki tirirmi im gibi, byle bir uyar
beni a rtt ama Meraketmeyin dedim.
Brksel niversitesindeyken, 70li y llar n ikinci yar s nda, ben de
Ecevit i idim. Kbr s Bar Harekat ndan sonra Trkiyenin olaya
yakla m n Avrupada anlatmak iin ok aba harcayan demokratik
solcular aras ndayd m. Bir ara Ecevite o kadar inanm t m ki, partinin,
YarnlarBizim ark s n n pla n kahvehaneleri gezerek satar, toplanan
paray partiye gtrecek ki ilere verirdik. O arada, s k s k, muhaliflerden
dayak yerdik.
Yllar sonra,Ecevitlerin siyasi tav rlar , koalisyonlar , tavizleri beni
hayal k r kl na u ratt iin olsa gerek, aka yollu, yedi imodayaklar
helaletmedi imi syledi im olmu tur. Hepsi bu Gazetecili e ba lad ktan
sonra da siyasi gr ler yerini tarafs zl a b rak p gitti zaten
.....
K lal yla, gazeteci dostlardan Ahmet Sever ve Vehbi Sarg n ile
birlikte, Brkseldeki bir gece gezintisinde bereber olduk ilk defa Ben
Ecevitin ad n a z ma almad m, neme gerek!.. Kaliteli, iten bir insand .
Bol bol konu tuk, dertle tik, mesleki duygular m z payla t k. Gzel bir
geceydi. Belki de Ecevit ismi hi gemedi i iin, fikirlerimiz ok uygun
gzkyordu. O da Frans z kltryle yo urulmu say l rd . Zevklerimiz,
dinledi imiz mzikler, okudu umuz kitaplar uyu uyordu. Paristen sz
edince ikimizin de gzleri parl yordu. Bana Nilgn ilk anlat da, o gece,
konu Paristen a l nca oldu.
Sonra, bir ara Mehmet Ali K lal Brksele geldi. O zamanlar ayn
gazetede al yorduk stad m zla Evime davet ettim, geldi. Evliydim o

dnemde, bir Belikal avukatla

Ard ndan Alt nay geldi Brksele, Niyaziyle Balay gezisindelerdi
san yorum. Bizim evde, arkada larla, gzel bir gece geirdi imizi
an ms yorum.
Trkiyeye gitti im nadir zamanlarda K lal lar grmeye, onlara
yeme e gitmeye ve baz davetlerine kat lmaya f rsat buluyordum.
lk yemekli davette, fazla kalabal k olmayan bir sofrada, yeni
tan t m z Nilgnn beni ok a rtan tav rlar n , konu malar n ,
glmsemelerini hayran hayran gzlemliyordum. K lal n n ne kadar
a rba l ve durgun bir insan oldu unu d nyor, Nilgnn hareketlili i
ve do all kar s nda oktan oka giriyordum. Bu kad n, etraf na mthi
bir ne e ve enerji sa yordu. Fransadan kalk p gelmi , her zaman al m ,
Trke renmi , bir bakan e i olmu ama alakgnlll nden hibir ey
kaybetmemi ti.
Nilgnn gzel Trkesiyle her anlatt n , her hareketini haf zama
kaydetmek iin dikkat kesilmi tim ve bu dikkatimi hibir eyin
da tamayaca n d nyordum.
Taa ki Dolunay aram za kat lana kadar...
Olamaz yani!.. Byle bir gzellik olamaz!
13- 14 ya lar ndaki bu periyi grd m zaman, itiraf etmeliyim ki,
ok erken do du u m u d ndm ve iimden, Allahba lasn dedim.
Stkabi,babambizesizden oks zeder.Mektuplarnzhepbirlikte
okuyoruz, okg l yoruz dedi ini hat rl yorum.
K lal ya bazen Trke, bazen, konuya gre, espriler daha iyi
vurgulans n diye Frans zca yazd m oluyordu.
Nilgn, okg zelFranszcayazyorsunuz dedi de dikkatimi
Dolunaydan da tt .
K lal Ailesinin, (genellemeyelim, Ahmet Taner K lal n n ailesinin)
uyumlu, alakgnll, sevgi ve sayg nl k dolu grnts beni ok
etkilemi ti.
Daha sonraki y llarda da s k s k gr tk, yaz t k. Dolunay n Stk
Abi diye ba layan mektuplar n hl saklar, okuduka glerim.
.
90l y llar n en ba nda, Brkselden Frankfurta, gazetenin Avrupa
bask lar yaz i leri mdrl ne atand m. Bir y l sonra da, T rkiyeye
ikibu ukgazeteyeter zihniyeti sayesinde gazete knce i siz kald m. Bu
sre fazla uzamad . Brksele yeni dnm tm ki, Anadolu Ajans n n
Frankfurt brosunda al mak zere tekrar Almanya yolunu tuttum.
Bu arada, Belikal e imden ayr ya yordum. ocu umuz, ailenin
suni olarak ayakta kalmas n bir sre daha sa lasa da, Frankfurt- Brksel
seferlerim giderek azal yor, ayr l k rzgarlar esiyordu.
Bekarl k, sultanl k gibi gzkyordu. Bo anmaktan sz eden yoktu.

Kar m byle bir eyi d nmek bile istemiyor, ben de gerekli

grmyordum.
Bir y l sonra, hi beklemedi i m bir anda, Ankaradan tayinimin
Brksele kt haberi geldi. Bu, iki y ld r Almanyada olu turdu u m
dzenimi bozuyordu ama mesleki a dan kt bir geli me say lamazd .
Brksel, yurtd nda al an bir gazeteci iin ok cazip, haber cenneti bir
yerdir. Ayr ca, Belika benim ikinci vatan m, mrmn yar s ndan fazlas n
geirdi im, pasaportunu da ta d m bir lke
Yllar sonra, bu tayinin kmas nda Ahmet Taner K lal n n bir rol
oldu unu renecektim. Belikal kar m, tan d , sevdi i ve sayd
K lal ya bir mektup yazm , benim evden ve ocuktan koptu u mu
anlatm , tek umudunun Brksele dnmem oldu unu bildirip yard m
istemi . Durum Ajans ynetimine yans y nca, bu atama mmkn ve
ihtiyalara uygun grlm . Kimse bana bunlar anlatmad , fikrimi de
sormad . Broya gelen bir faks talimat yla, 1974- 1990 aras ya ad m
Brksele tekrar hareket ettim.
K lal bana bu mektuptan ve giri imlerinden sz etseydi veya Ajans
yneticileri durumu bana bildirmi olsalard herhalde olduka bozulur ve
zlrdm. Dnmek istemedi imi de bildirir, gerekelerini anlat rd m.
Dn te eve u ramad m, kendime kk bir daire kiralad m. E ime
de, birlikte ya amam z n art k ikimize de sorun d nda bir ey
kazand rmayaca n anlatmaya al t m.
...
Aradan k sa bir sre gemi ti. Bir ak am, Avrupa Birli i Konseyi
toplant s ndan sonra broya u rad m zaman, telesekreterde Nilgnn
panik halindeki sesini duydum:
Stk, ok nemlibir eyoldu.Acelebiziara!..
Endi eyle telefonu kapt m, numaray evirdim. Nilgn durumu
anlatt :

Dolunayn okyaknbirkzarkada ld .Moralisfr.Fransaya,

kuzenininyannag nderecektikamaolmad.Sizeg nderiyoruz!..
Tabii dedim ve telefonu kapatt m.
Eyvah!
K lal lara e imle birlikte ya amad m , ayr ev tuttu u m u henz
anlatmam t m.
Onlar, Dolunay bize gnderme karar alm lard .
Kar ma telefon ettim, Yarng r elim dedim ve ertesi gn
bulu tuk.
Durumu anlatt m ve K lallarnkzgelecek.Birs reeved neyim.
Durumubellietmeyiz. ocuk okskntlym dedim.
Eved n projesi, kayna ne olursa olsun, kar m sevindirmi ti.
Dolunay n geli inden bir gn nce eve gittim, kendime at kat nda bir oda

dzenledim ve tabii f rt na koptu. Kar m, bu dn ok ciddiye alm t .

Ben, iki y ll k ayr l , kazanlm hak olarak gryordum ve hibir taviz
vermeye niyetli de ildim. Dolunay gitti i gn evden tekrar ayr lacakt m.
ok sa l ks z ve gergin bir ortamda geldi Dolunay Kar lay p eve
gtrdm, odas n gsterdik. D grn , her eye ra men fena de ildi ve
ilk gnler iyi geti. Dolunay ve ocuklar uyuttuktan sonra kavgaya
tutu uyor, ertesi sabah s r tarak sahneye k yorduk ama bakt m olacak
gibi de il, i imden izin istedim ve Dolunaya ,Gelseninlek kbirAvrupa
turuyapalm dedim.
Fransa, Hollanda, Almanya ve Lksemburg gezileri sonunda Dolunay
Trkiyeye, ben kendi daireme ve i ime dndm.
O arada, Dolunay, kendinden 20 ya byk bir adama, bana, fena
halde k olmu tu!
Bunlar anlat rken drst olmak ok zor. Ben ona ilk grd mden
beri kt m asl nda ama bunu d nemiyor, kendi kendime bile itiraf
edemiyordum
Nas l d nrsnz ki!
En de erli, sayg n arkada m, a abeyim Ahmet Taner K lal n n
ufac k kz na, evli ve ocuk babas bir adam k olabilir mi?
Dolunay bana StkAbi diye ba layan a k mektuplar yaz yordu
art k Yllar sonra, K lal bana, Benseninkzmkandrd n
d nm t m,me erseosenikandrm diyecekti zaten
S k s k Trkiyeye gitmeye ba lad m, abisinibekleyen Dolunay
yznden aresizlik iinde k vran yordum. Dolunay bu sevdadan
vazgeirmek iin k t adam rolleri oynad m bile an ms yorum.
.
Nilgn durumu anlam t . Bir gn, Ankaradayken beni arad ve Gel,
seniKalede okg zelbirlokantayadavetediyorum, lenbulu alm dedi. O
dnemde, Belediyede al yordu. Ik na s k na gittim. Kar ma oturdu.
Ne kadar gzel, gleryzl ve ak ll bir kad nd
- S tk , ben anlad m. Galiba Dolunay sana k!
- Burada en gzel yemekler hangileri?..
- Ben k z m tan yorum. O bana benzer, senin pe ini b rakmayacak
- Manzara ne kadar gzel, de il mi? Buralar da mkem mel restore
etmi ler yani...
- Sen ne d nyorsun, onu seviyor musun?
- Brkselde bir operaya gittim, grmeliydiniz
- Ben Dolunay anl yorum, seni anlamak istiyorum.
- Sizin mitkydeki evin nndeki sokak lambas n hl tamir edemediler
mi? Yanm yor mu?

Bu konu ma o kadar uzun srd ki! Nilgn, Tamam,tamam.Anladk.

Haditerinisilveyeme iniye dedi inde ve sorular na son verdi inde ok
rahatlad m. Gzlerimin iine bak yor, muzipe glmsyor ve sinirlendi ini
gizlemeyi gayet iyi ba ar yordu.

Ve o unutulmaz gn ya ay verdik.
Ankarada, ablam n evinde oturuyoruz, Dolunay ve ben Dil
dkyorum, dinleyen yok. O gece, K lal lara yeme e davetliyim, bir kere
daha Art k aileye ihanet etmi bir arkada durumunday m, resmen yalan
dnyas nda ya ar olmu um. K lal n n, Nilgnn, Alt nay n yzne
bakam yorum konu urken, sanki her eyi bir anda gzlerimden
anlayacaklar gibi
Dolunaya, kendisini ok sevdi imi anlat p, Blkba n n ark s nda
oldu u gibi ,Bengamlhazan,sensebahar,dinledevazge .Senkendine
kendingibitazebaharse gibilerden edebiyat yap yorum. Sk m m, feci
durumday m. im yan yor yahu, aresizlikten lece im! Bunlar bana
yak m yor. Hibir k yolu gremiyorum, Dolunaydan kurtulmak
d nda...
Yeme e birka saat kala, Bahelievlerdeki evde, Dolunay oturdu u
koltuktan kalkt , Benbui ihallederim dedi.
Sa ol,benianlayaca nbiliyordum gibi bir eyler geveledi imi
hat rl yorum.
Senbenimhayatmnerke isin.Sendenvazge mem,benden
vazge menedeizinvermem dedi ini de an ms yorum. Art k abi lik
gitmi ti, bana siz de il, sen demeye ba lam t .
Sakinol,konu alm.Hadibanabirazkeman al demeye kalk t m,
gen k z n ne yapmak istedi i hakk nda hibir fikrim olmadan
Babamlakonu uponaher eyianlataca m.Senisevdi imiona
bildirece im dedi.
ok halindeyim!.. Dilim tutuldu...
Ve bir kap arpt .
Dolunay k p gitti.
mrmde kendimi hi bu kadar aciz, gsz ve zavall
hissetmemi tim. Dolunay n pe inden ko acak halim yoktu. Dizlerimin ba
zld, ba m iki elimin aras na s k t r p oturdum.
D nemiyordum bile olacaklar
Deli gibi seviyorum.
Zaten Dolunay ak ll gibi sevilemez
Yapabilece im hibir ey yok, beklemekten ba ka

Birka saat geti. Dolunaydan bir haber yok. O gece yeme e

gidemeyece im kesin ama neler olup bitti ini anlamak, renmek ve
felaketi Dolunayla birlikte ya amak istiyorum.
Kendime gelecek durumda de ilim.
Bekliyorum
Bekliyorum
Ve nihayet telefon ald . Titreyerek at m. Kar mda Ahmet Taner
K lal :
Stk,seninlehemenkonu mamzlazm.Bah elievlersondurakta,
Bulkapastanesinde,birsaatsonrabulu alm
Tabii dedim, titrek bir sesle, ruh gibi
Hemen evden kt m. Pastane eve ok yak n ama benim hava
almaya ihtiyac m var. Bir saat, uyurgezerler gibi sokaklarda dola t m. O
arada, kap dan karken, bizim lg n a k hikayemizi ilk renen, s rda
ye enim Ceranla kar la m m, kendisini tan mam , selams z geip
gitmi im. Fark nda de ilim.
Pastaneye girip oturdum, beklemeye ba lad m. Neler olaca
hakk nda en ufak bir fikrim yok. D nemiyorum.
K lal geldi. Sakin, her zamanki kibarl yla kar ma oturdu.
Nei eriz? diye sordu. Duymad m. Israr etmedi ama o s rada garson
kafam za dikildi. ki kahve syledik.
K lal do rudan konuya girdi:
- S tk , anlad m kadar yla Dolunay sana k olmu !
(Yan t yok)
- Biliyorsun, bu ya ta ocuklar byle eyler ya arlar, sen kusuruna
bakma
(Yan t yok)
- Senden bir ricam var. Bu ak am bize yeme e gelme ve bir sre ortadan
kaybol. Dolunay zaten psevdidir, seni unutur.
Ben bilmiyorum ki Dolunay babas na neler anlatt ! Ben san yorum ki
Ahmet A abey her eyi biliyor, bu ili kinin pek yeni olmad n da
rendi Ben san yorum ki, Dolunay babas na tm ayr nt lar bildirdi
Bunun byle olmad n sonradan rendim. ocuk, babas na, Ben
Stkyaa m,Bel ikayagitmekveonunlaevlenmekistiyorum demi .
Babas da, Sa malama, kodana yan t yla bunu sepetlemi . Dolunay
durumu anlatmak iin bana telefon etmi ama ben evden ruh gibi k p
gitti im iin bulamam . kt m Cerandan renmi . Yapabilece i bir
ey yok. Cep telefonu da yok ki o zamanlar...
K lal , sylediklerini duymad m d nerek olsa gerek, son
szlerini tekrarlad :

- Bir sre ortadan kaybol, ben bu i i yoluna sokar m. zr dilerim, bu

sorunu ya amam z istemezdim
a k nl m iyice artm , dinliyorum ama ne diyebilirim ki? K lal her
eyi bildi i halde nas l bu kadar yumu ak ve sakin kalabiliyor?
Konu mam, bir eyler sylemem gerekiyordu.
- Hakl s n z Ahmet Abi. Bu sorun a l r. Ben ortadan kaybolurum ve Dolunay
bu maceray unutur.
- Te ekkr ederim...
- Ama bu karar ikimiz veremeyiz, mz vermeliyiz.
- mz kim?
- Siz, ben ve Dolunay
San yorum K lal durumun ciddiyetini o an anlad . Dolunay,
kendisinden 20 ya byk bir adama k olmu saf ve bilinsiz bir ocuktu
ama ortada, ondan 20 ya byk, evli, ocuk babas , k ve bilinsiz
gzken bir adam da vard !

Anlyorumdedi K lal . Busorunu zmeki in nc bir ahs

gerekli.Sanabirtand mnadresiniverece im.Yarnbuhanmbul.Hepimiz
ayrayronunlakonu almve z marayalm.
Ve gitti.
Tanr m, ne zor anlard !
Ve ne karanl k bir gelecek!
Ablam n evine dndm. Hi kimseyle konu acak halde de ilim.
Elimde bir adres ve telefon numaras var. Ertesi gn randevu al p
gidece im.
Dolunay arad . nce babas ile konu amad n bana anlatt . Sonra
da K lal n n bitkin bir halde eve dnd n ve kendisiyle hi konu madan
k esine ekildi ini
Okyaydan kt dedim. Yarng r r z

Btn gece, beni bu kadar seven bir ki i iin vermem gereken

mcadeleyi d ndm. Ama d ncelerimin temelinde, itenlikle
yaz yorum, onu kendimden kurtarman n yollar n n aray vard . Kar m
bo anmazd , ben evlenemezdim. Bunlar, nereden bak l rsa bak ls n,
mmkn gzkmyordu. K lal Ailesiyle ili kilerim belli ki art k son
bulmu tu. Yapabilece im tek ey, Dolunay ikna etmek ve bu garip ili kiye
noktay koyup ortadan kaybolmakt .
....
Gnerildi i m han m ben aile dostu zannediyordum. Randevu al p
gitti im yerin bir psikolog muayenehanesi oldu unu farkedince hem
gldm, hem bozuldum. stelik, psikolog han m pek bir eyden haberdar
de ildi, beni analize ba lam t . Konu malar m , el hareketlerimi

gzlemliyor, notlar al yordu.

Afedersinizama dedim, sizneyapyorsunuz?
- Sizi dinliyorum.
- Buraya ne iin geldi imi biliyor musunuz?
- Ahmet Bey bana sorunlar n z oldu unu syledi
- O zaman siz de Ahmet Beye syleyin, k z ndan vazgememin tek yolu
k z n n benden vazgemesidir ve zm psikologlarda bulunamaz.
.......
Bu maceran n ba , sonumuzun pek kt olaca n gsteriyordu.

zin srem bitti i ve Belikaya dnmek iin yola kt m zaman art k

Dolunay n benden vazgemeye hi niyeti olmad n anlam t m. Neticede
bu durum gzme o kadar da kt gzkmez oluyordu. Dolunay, anne ve
babas na bir tek ey sylyordu:
Benbuadamlaberaberolaca m.Bubirliktelikbirg nbiles rse,
ger ekle ecek.Evlenece imizevemutluolaca mzainanyorum.
Yanlyorsam,sonu larnakatlanmayahazrm.
Ben ise ne evlenece imize, ne mutlu olabilece imize hi, ama hi
inanm yordum.
Evlenebilmek iin nce bo anabilmek gerek Ben, hem de bir
avukat olan kar mdan bo an ncaya kadar Dolunay bile ya lan r!
.
Belikaya dnp i ba yapt m. Bo anma davas falan amak gibi bir
giri imim olmad . Kar m art k eve dnmemi istemiyor ama bo anmak fikri
akl n n ucundan gemiyordu. Ailesinde evlenmi , mutlu olamam ,
bo anmadan mr boyu ya am bykler de vard . Tek seenek bu!
......
Dolunayla her gn yaz yoruz art k. O zamanlar internet yok ama
geli en bilgisayar sistemiyle sratli ve ucuz ileti im sa lama olanaklar n
de erlendiriyoruz.
Ankaradan haberler berbat. K lal Dolunayla hi konu muyor.
Nilgne de k zg n, kendisini zaman nda uyarmad iin Nilgn,
Dolunay n bu a k maceras n heyecanla izliyor ve kesinlikle, en ufak bir
olumsuz yakla m sergilemiyor. Kz yla ileti imi kesti i, ona k zd an
iplerin tamamen kopaca n n fark nda
Ankaraya gelip gidiyorum. Bu arada benim ailem de ba ka bir facia
ortam nda Ablam durumu renmi , ok zgn... Sevdi i, yak n oldu u
K lal lar n yzne bakam yor. Annem, kar ma dnmemi ve yuvay
y kmamam istiyor. Eni tem, sabahlara kadar, bu i in yanl oldu unu bana
anlatmaya al yor. Kimseden anlay veya destek bekleyecek halde
de ilim zaten...

Ama ilk mucize gerekle ti.

Dolunay stanbula, Alt nay n yan na gnderdiler. Ben de gittim,
bulu tuk. Ald m onu, Tuzlaya, babamlara gtrdm. Annem ve babam onu
ilk defa grecekler. Alt nay da stanbulda ama tabii, k c kkarde ini
kandrd mi in o da bana k zg n.
Mucize dedi im, bana ok moral kazand ran bir geli me oldu.
Babam, annemden 17 ya byk, emekli bir subay Bu olaylar
herhalde duyuyor ama hibir yorum yapm yor. 80 ya na yakla m o
zamanlar, hayat dolu bir adam.
Tuzladaki evin bahesine yneldi imizde annem ve babam bizi
kar lad lar. Annem Dolunay tereddtl bir ekilde pt. Babam,
Ho geldinkzm deyip yana n ok ad . Annem ve Dolunay eve do ru
ilerlerlerken, ailemizin gerek ve en byk otoritesi olan babam bana, Gel
buraya i areti yapt , askerce Unutulmaz f ralardan birini yiyece im
d ncesiyle, ks ks yana t m yan na:
Kutlarmseni.Bu okcicibirkz.Anneningen li ine okbenziyor.
n allah okmutluolacaksnz.Saknonuyalnzbrakma.Senyapman
gerekenibilirsinzaten dedi.
Kulaklar ma inananmad m.
Otorite, birka saniyede durumun analizini yapm , ye il
yakm t .
lk destek, hem de en nemlisi gelmi ti.
Art k tutmay n beni

NLG NBR KSELDE

Brksele dndm bir kez daha.

K lal n n, hakl olarak hibir ey duymak ve dinlemek istemedi i
dnemde, Nilgn tekrar devreye girdi. Bana telefon etti ve BenBr ksele
geliyorum dedi. a rd m do al olarak. Buyrun, oksevinirim gibi bir
eyler geveleyip sordum:
- Nerede kalacaks n z? Otel ayarlayay m m?
- Senin evin yok mu?
- Var.
- Tamam, yar n geliyorum.
Ve geliverdi. Onu kar lad m, benim kk daireye geldik. Evin her
yerinde Dolunay n resimlerini grd. Sonradan, Ankaraya dn nde
k z na, Buadamsenimanyakgibiseviyor demi
Nilgn beni daha iyi tan maya ve anlamaya al yordu. evreyi, evi
gzlemliyor, de i ik konularda tepkilerimi ilgiyle dinliyordu. Bir lokantadaki
konu mam z da hi unutmuyorum:
- Adi adam, sen beni kand rd n!
- Niye?
- Hani seni Kaleye, yeme e gtrm t m, konu diye A z n b ak
amad , sama sapan eyler syledin. Halbuki ben yan lmad mdan o
kadar emindim ki!
- Bir ey syleyecek halim mi vard ? Dolunay cozlamasayd ben mr boyu
susard m.
- Dolunay bana benzer, susmaz.
Ve gene beni a rtan bir soru:
- Sen MTe al yormu sun, do ru mu?
- Nereden kt bu?
- Ben duyar m. Ahmete de syledim, Olabilir dedi.
- Ben gazeteciyim, MTe al m yorum. Hibir zaman da al mad m.
- Tabii, tabii
Gene h nz r h nz r glmsyordu. Bana bir sr isim say p, btn bu
aklba nda ki ilerin ve arkada lar n benim MTte al t m bildiklerini
anlatt . Ben gldke, Senigidiseni gibilerden i aretler yap yordu.
Bakndedim, BenAvrupaistihbaratservislerineili kin okuzunbir
ara trmayaptm.Birkitapyazdm.Bukitabnm sveddesi uandaAhmet

Abininelinde.Dolunayolaypatlakvermeden nceonateslimetmi tim nk

kitabn ns z n yazacakt.Songeli melerdensonrae er peatmadysao
kitaptasla nalpsonb l m n okuyun.Benimistihbarat larhakknda
d ncelerimorada oka kyazyor.Ayrca,AhmetAbiyedes yleyin,beno
kitapi in10ylemekverdim.O, ns z yazmad s recekitap
yaymlanmayacak.Umurumdadade il
Tamam dedi ve konuyu de i tirdi.
Birka ay sonra, Dolunay n Belikaya gelmesinin hemen ard ndan
K lal kitab n nszn yazm ve yay mevine kendi elleriyle teslim
etmi ti. Nilgn de syledi imi yapm , kitab daha bas lmadan nce
okumu tu. Beni arad :
- Kitab okudum. ok gzel. Ama fikrim de i medi. Bu kitab ancak bir
istihbarat yazabilir. Sen MTe al yorsun ve bir kere daha beni
kand r yorsun.
Olamaz yani
MTtekiarkada laras yleyeyimdeonlari in al mad madairbir
belgeversinlerbari diye dalga geiyordum ki laf m kesti:
- Bak grdn m! Kendini ele verdin! MTtekiarkada lar ha? Seni gidi
seni
Ben hibir zaman MTe al mad m ve Nilgn hibir zaman buna
inanmad !
..
Nilgnn Brksele yapt incelemeveara trma gezisi, benim
a mdan ba ar l geti. Ve dnerken, bana, Dolunayyakndagelecek, zme
cann dedi.

DOLUNAYBR KSELEGELD

K lal aresizdi. Art k, aram zda hibir d manl k olmamas na

ra men, sava hali ya yorduk. So uk sava ! Onun mcadelesi zaman
kazanmaya ynelikti. Dolunay keman na do ru itmeye al yor, beni
unuttu unun i aretlerini bekliyordu ama o benden daha yaln z gibiydi.
Art k mektuplar ma yan t vermiyordu. Ve, beni ok a rtan bir ekilde,
evrede benden yine sevgiyle sz ediyordu.
Dolunaya biletini gnderdim. Babandiyalo ureddediyor.Yapacakbir
eyyok.Artkgelebilirsin dedim ona...
Bu srete, ben hep hastayd m. Srekli bir yerlerimde sorunlar
k yordu. yle ki, aids falan oldu umu d ndm bir ara, eski Almanya
apk nl klar m n da endi esiyle... Birka defa eliza testinden getim.
rendim ki, her s k nt m n nedeni psikolojik...
6 ubat 1993te, mstakbel kar m Brksele geldi ve dnyan n en
mutlu ifti, en az ndan bugne kadar hibir ikili sorun ya amamak zere
bulu tu.
Hibir sa l k sorunum da kalmad !
.........
Dolunayla birlikte ya amaya ba lamam zdan sonra, belki de kzn
ka rmad m K lal ya kan tlamak iin, onu s k s k Ankaraya gnderdim.
Aylar getike herkes acger e i kabullenmeye ba lam t .
Dolunay art k Brksele yerle mi , kendinden 20 ya byk bu adamla
ya amaya koyulmu tu.
Ve mutluluktan uuyordu.
Gitsin,ikig nsonrad ner diye d nenler fikir de i tirmi lerdi.
evrede, Dolunay n, annesine benzer bir ekilde, itenlikle sundu u
mutlulu unu payla mak istemeyen de hemen hi yoktu. Beni ok az ki i
tan yordu ama Dolunay reklam m o kadar iyi, ve gene annesinden kapt
huylarla, o kadar abart l bir ekilde yap yordu ki, insanlar art k merakla
beni tan yacaklar gn bekler olmu lard . Dolunay, ya na ra men olgun
ve bilinli bir ki ili e sahipti. ok gzeldi. Bu ocu u elde eden adam n da

herhalde vard bir zellikleri

Tek zelli imin, iimdeki sevgi payla ma zlemi oldu unu ve
Dolunay bana Tanr taraf ndan bu amala gnderilmi bir melek olarak
alg lad m d nyorum.
.........
Bo anma davas am t m ama kar m Nuh diyor, Peygamber
demiyordu. ocuklar grmemi engelleyen, mahkemeleri srncemede
b rakan tavr , haliyle s k nt m artt r yordu. Tabii esas s k nt Trkiyedeki
ailemin bnyesinde ya an yordu. Art k K lal larla iyi ve yak n dost
olmu lard . ok iyi anla yorlard . Evlenebilsek, ortada hibir sorun
kalmayacakt .
Bu arada, Trkiyede, aileler ok yak nla m lar, yo un bir sosyal
hayat payla maya ba lam lard . Anla m lard derken, bizim
durumumuz konusu d nda tabii...
Gnn birinde, aile meclisi topland .
Adeta bir Devlet Gvenlik Mahkemesi!
San k: S tk Ulu.
Su orta : Dolunay K lal ...
Ablam, eni tem, ye enim ve K lal lar her zamanki gibi bir aradalar.
Belikada, a r ceza mahkemelerinde hl varl n srdren ilkel halk
jrisi gibi toplanm lar.
Zab tlar yle:
I l Erkse ve Ahmet Taner K lal : (gr birli i iinde...)
Bui inolmamasi inbirbirindeninandrcgerek elervar.Stkevli.
Ya farkfeci.Dolunay ocuk...
K lal :
Benimkzmk k.ButamamenStknnhatas...Dolunaysu lamak
yanl ...
Haluk Erkse:
Nedenefendim?Stktekba namyaptbui i?Dolunaydahatay
payla yor.Tabii nemlibirhatas zkonusuama...
Ceran:
kisidebirbirleriniseviyorlar.Sizdenbirbeklentileriyokki,sadece
ho g r istiyorlar.
Bu gergin ortamda, sigara stne sigara yakarak konu malar
izleyen, hi sze kar mayan Nilgn herkesin daha da sinirlenmesine
neden oluyordu. Onun k z bu muhafazakar ailelerin ba na ne i ler am t .
I l dayanamad :
Nilg n,brak ufosurfosursigaramuhabbetinidefikrinis yle.
Kom ununkzndande il,seninkzndans zediyoruz!..

Ve yan t:
G nlerdirhayretveibretlesizinbukonudakitantanal,g r lt l
de erlendirmeleriniziizliyorum.Benkzmabuya agelinceyekadarne
verebildiysemverdim.Artkb y d ,kendihayatnya amakistiyor.Sizin
onlarngelecekleri zerinebukadarm daheledebulunmayanehakknzvar?
Belkidebirka ylsonrabenimkzmbirtrafikkazasnda lecekvesiz uanda,
onunbirka yls recekmutlulukhakknelindenalmakistiyorsunuz.Brakn
neisterlerseyapsnlar,sonu larnadakendilerikatlansnlar!
Bu szler, bizim en ac mas z muhalifimiz konumundaki I l iin bir
hayatdersi niteli i ta d . Kendi ifadelerine gre, fikirbelirtmekle,
ba kalarnnhayatnam dahelearasndakifark alg lad . Susma karar verdi.
K lal da, belki mcadeleden yoruldu u iin, belki de I l n deste ini de
yitirdi i iin teslim oldu.
..
K lal art k acger e i kabul etmi ti. So uksava , Amerika
kar s nda hezimete u ram Sovyetlerin durumundan beter bir halde olan
K lal n n yenilgisiyle noktalan yordu. O da i erden darbe yemi ti
nk... Nilgn bile art k kar bloktayd ! Tek deste i Alt nay, teselli etmek
d nda hibir i lev gremiyordu. Adaletsiz dnyada, bir kere daha,
hakszlar,cahilcesaretliler,bilin sizler,toplumuvekurallarhi esayanlar
zafer kazan yor, mantkveciddiyet yenilgiye u ruyordu.
Gerekte, K lal n n daha sonra ok s k syleyece i ve yazaca gibi,
kazanan sevgiydi!
Sadece sevgi!
En byk g!
..........
Sz konusu sevginin boyutlar n ve K lal lar n ne kadar temiz yrekli
insanlar olduklar n yans tt iin, o dnemde ya ad m z bir olay
anlataca m:
Dolunay n Brksele gelmesinden 15 gn kadar sonra onu birka
gn iin Trkiyeye gnderdim. Bu, K lal ya bir mesajd . Kz kamam ,
ka r lmam t . Onlar ok seviyorduk, mutluyduk...
Ard ndan Dolunay gazetecilikte ilk ad mlar n atmaya ba lad ve
mez olarak i e girdi.
Birka ay sonra, Anadolu Ajans n n o zamanki Genel Mdr Ceyhan
Baytur beni aray p Arnavutlukta bir anla ma imzalanaca n bildirdi ve
kendilerine tercman olarak grev yapma talimat verdi. Tiran, Roma,
Atina, Madrit ve Brksele gideceklerdi, ben de Ankaradan ba layarak
kendilerine e lik edecektim. 10 gnden fazla srecek ilgin ve cazip bir
gezi sz konusuydu ama o dnemde, Dolunaydan bu kadar sre ayr
kalmak ve onu yaln z b rakmak istemiyordum do rusu...
Akl ma bir muziplik geldi.

Ankaraya giderken Dolunay da gtrmeye, herkese srpriz

yapmaya karar verdim. O aileyle kal rd , benim i im bitince Brkselde
bulu urduk.
ald m.

Dolunaya hibir ey sylemedim. zinleri ayarlad m, uak biletlerini

Karar mdan haberdar olmayan Dolunay, bu uzun sreli ayr l k

nedeniyle ok zgnd ama yapacak bir ey olmad n biliyordu.
Kendisine, ben yokken, i te ve evde neler yapmas gerekti ini uzun uzun
anlat p talimatlar veriyordum, notlar al yordu srekli...
Yolculuk gn valizimi zenle haz rlad . Bir gece nce veda
yeme ine kt k. Sanki 18 ay askerlik yznden birbirinden ayr lmak
zorunda kalan ni anl lar gibi, dertle tik, vedala t k. O a lay p duruyordu ve
ben inatla srprizimi gizli tutuyordum.
O gece, gizlice Dolunay n Trk ve Frans z pasaportlar n al p cebime
yerle tirdim.
Ertesi gn, bizim Ajans n ola anst ve her a dan ilgin foto
muhabiri Mehmet zdemir bizi havaalan na gtrd. Mehmet, srpriz
konusundan haberdard . Ben valizimi ve biletleri verirken Dolunay
yan mdan uzakla t rmak da onun greviydi. Sevgililerinden birine bir
hediye alaca n , bir kad n gr ne ihtiyac oldu unu syleyip onu bir
ma azaya srkledi.
Brksel havaalan nda, bas n kart olanlar ieri girebiliyor, uak
kap s na kadar gidebiliyorlard . Mehmet, numaradan, BenDolunayeve
geribrakrm diye kafam zda dikiliyordu. Ben, Hayr,otaksiyleeved ner.
imdibenimlei erigirecek.U a nkalkmasnadahabirsaatvar.Bubirsaat
bizimi in nemli deyip Mehmeti gnderdim.
Alana girdik, kahve itik. Dolunay a l yordu. Ayr l k pek zordu
do rusu...
Ben bu gzya lar kar s nda garip bir haz ve ayn zamanda utan
duyuyordum. Ama son saniyeye kadar, bu deneyimsiz genci i letmekte de
kararl yd m.
Frankfurt zerinden Ankaraya uulacakt . Ua n kap s na kadar
geldik. Yolcular ua a al nmaya ba lad . En son biz kalm t k. Hostes,
a layan ve beni pen Dolunaya ac yarak bak yor, byk bir felaket
ya ad m z d nyordu herhalde...
Ammaa ladnbe! dedim. Madem yle,hadisendegelu a a...
aka yapt m sand , hostesin sab rs z ve ac mal bak lar ndan
utand . Sa malama,aypoluyor,tamama lamyorum dedi. Onu uak
kap s na srkledim ve biletleri hostese verdim.
Dolunay, hi beklemedi i bu durum kar s nda a rm t ama benim
oyunum bitmemi ti daha:
Sanabirs rprizimvar dedim ,Biliyorsun,buu akFrankfurttad rt
saattransitmolasverecek.SanabirBr kselFrankfurtBr kselbiletialdm.O

d rtsaativeu u taki45dakikaydabirliktege irece iz.D n,busayede

beraberli imiz285dakikadahauzam olacak.Neg zel,de ilmi?
Bunu da yuttu. (Ona her zaman birlikteli imizin her saniyesinin ok
de erli oldu unu anlat r m.) Benim ola anst bir adam oldu umu, sevin
ve gvenle syledi.
Frankfurta indik, koca havaalan nda drt saat gezindik, konu tuk.
Sonlara do ru bizimki gene a lamaya ba lad . Art k oyunun sonu geliyordu
ama bir tesadf, bir mucize, bu oyunun birka dakika daha uzamas n
sa lad . Ankara ua n n kalkaca kap n n tam yan nda, ondan be dakika
sonra hareket edecek olan Brksel ua bulunuyordu. Bekleme salonlar
ayn yd .
Dolunaya biletini verdim. A p bakmad bile... Seninu a ndabu
dedim, zntyle. Ve Brksele dn te dikkat etmesi gerekenleri tek tek
anlatt m bir kere daha...
A layarak dinliyordu...
Nihayet, yolcular Ankara ua na binerken, perek veda etti im ve
Brksel ua na do ru ilerleyen Dolunaya, Biletinikontroletdiye
seslendim, son dakikada...
Ben ua a girmi tim, arkadan ko arak geldi. Ua a yerle irken,
gzya lar n silerek syledi ini hi unutmam:
Yahu,aslndabencingibiyimdir. ylederler.Naslyuttumbunlar?!...
Bana k zmad . Ben olsam kzard m do rusu...
Gveni, inanc ve temiz kalplili i, benim mr boyu
de erlendirece i m niteliklerindendi, belli...
Ak amzeri Ankaraya vard k. lk srpriz, bizi almaya gelen eni tem
Haluk A abeye oldu. Dolunay sakland , Haluk a abey beni pp valizi
arabaya att ve yola kmak zere motoru al t rd . Abi,Dolunayunuttuk
dedi im zaman ok a rd ve sevindi.
Evde, ablam I l da ayn a k nl k ve sevinci ya ad .
O gece, K lal lar yeme e davet etmi lerdi.
Nilgn, erken geldi. ten k p Bahelievlerdeki eve ula m t ,
mitkye gitmeden... Kap y alacakl gibi ald . Dolunay banyoya sakland .
Eve sratle dalan ve beni gren Nilgnn ilk sorusu, Dolunay
nerede? oldu. a rd m belli etmeden, Br kselde dedim, Sizi ok
p yor.Gelemedi ii intabiibiraz zg nd amamalum, al yorartk...
Nilgn beni dinlemiyordu. Salona ko tu. Kimse olmad n grnce
evin odalar na girip kmaya ba lad . Dolunay ar yordu. Hepimiz a k n
onu izliyorduk.
Ve sonunda yanan banyonun kap s n a p girdi; kvetin
perdesini ekip at . Arkas ndan bir sevin l ve kucakla ma...
Bu i e biraz bozulmu tum do rusu... Nilgne srpriz yapamad k...

Ablam, YahuNilg n,evinbanyosunanasldaldn yle?Yai erde

ba kabirisiolsayd,CeranveyaHalukbanyodaolsaydneyapardn? diye
sordu unda ald yan t Nilgnceydi:
z rdiler kardm...
Sonra bana dnd Nilgn:
Kimeyutturacaksnbunumaray?BenemindimDolunayn
gelece inden.Senonu15g nyalnzbrakacakadamde ilsin!Saftarozolmak
lazmyutmaki in...
Valla dedim ,Kznzyuttu...HalukAbiyleI ldayuttular.Veeminim
ki,AhmetAbideyutacak...
Nilgn keyifle sigaras n yakt ve kocas n beklemeye koyuldu. O
arada, baba K lal n n bu gece keyifsiz gelece ini, k z n ok zledi ini
anlatt . BenAhmetes yledim,StkDolunaygetirirdiye,amainanmadve
bo unaumutlanmamams yledi dedi.
K lal bir saat kadar sonra kap y ald . Dolunay evin bir ucundaki
Ceran n odas na sakland ve beklemeye koyuldu.
Nilgne, enesini bir sre tutmas n , oyunu bozmamas n ,
s r tmamas n tembih etmi tik. O da somurtup oturdu. Hibir ey
sylemiyordu. K lal , bu somurtkanl ktan rahats z olmu ve Nilgnn,
Dolunay gelmedi i iin bozuldu unu d nm t.
Salona yerle tik, hal hat r soruldu. Tabii K lal k z ndan haberler
istiyordu. Ben de biraz dramatize ederek onu yaln z b rakmak zorunda
kald m , yeni bir daireye ta nd m z , evde henz e ya olmad n falan
anlatt m. Sonra da ,Telefonedelim,dahaaramadmBr kseli dedim.
Koridordaki telefondan, Ceran n odas ndaki paralele ba land m.
Kar mda Dolunay. Ahmet A abey, salondan konu malar m z duyuyor.
Naslsnbebe im?Her eyyolundam?Neyiyeceksinbuak am?Seni
ok zledim gibi bir muhabbet... Ve sonra Ahmet A abeyi telefona
a rd m. Kz yla yar m saat konu tu telefonda... z lme,kendinedikkatet
falan diyordu. Dolunay da ona, Nekadaristerdimsizlerleolmak gibi
laflardan sonra, Stkylasana okb y kbirhediyeg nderdim.S ylehemen
sanaversin.Amahi bekleme,hemeniste dedi. K lal , istemeyerek
telefonu kapatt ve yan m za geldi. Gerekten mutsuz, hznl bir hali
vard . Sk larak, Stk,kusurabakma.Dolunay oksrarettidiyes yl yorum.
Aypoluyorama...Banabirhediyeg ndermi .Hemenvermeniistedi.B y k
bir eymi ,merakettimdo rusu dedi.
Nilgn ve I l, Aaa,aypama,hediyeb ylehemenistenirmi!Sonra
verir deyince K lal , Dolunay yleistedi. z rdilerim szleriyle yerine
oturdu.
GetireyimhediyeyiAhmetAbi dedim, salondan kt m ve geri
dndm. teBr kseldengelenb y kpaket duyurusuyla, Dolunay,
yaramaz ocuklar gibi ba rarak salona dald .

K lal n n o anki a k nl n hibir zaman unutamayaca z. Yerinden

kalkmad . Dolunaya bak yordu sadece... Yznde hibir ifade yoktu.
Sevgili k z babas n n kuca na z plad , kucaklad .
K lal , onu perken, Naslolur?Telefondakisende ilmiydin?Nilg n
niyesuratasyordu?Naslolur? deyip duruyordu.
ok keyifli bir geceden sonra, ertesi gn ben grev yolculu una
gittim, btn bu temiz yrekli insanlar , Ankarada, 10 gnl ne ba ba a
b rakarak...
.............
Brkselde, hibir eyi kendimize dert etmeden ya am
srdryorduk. Ama, Dolunay her eye ra men ocuktu ve e itime, daha
do rusu e itilmeye ihtiyac vard . Geceleri yastkkavgas yapmak
istemesi, kck evin bir yerlerine saklan p kendisini bulmam beklemesi
ve srekli oyun oynama arzusu beni biraz yoruyordu. Onun garip
hareketleri kar s nda endi eleniyordum. rne in, bir gn, bir sandalyenin
zerine k p, tepeden ve iki metre uzakl ktan bana do ru atlay p boynuma
sar lma giri iminde bulunmu tu. Ben de byle bir ey yapmaya cesaret
edece ini bile d nmedi i m iin arkam dnnce ve kollar m amay nca,
fena halde yere yap m t .
Konservatuvar gemi li Dolunay n keman n dinlemek her zaman en
byk zevkim oldu. Brkselde al maya ve ngilizce derslerine gitmeye
de ba lad ama yaramazl klar son bulmuyordu. D zduvaratrmanan,
buzdolab n n kap s na as l p sallanan tipten, ocuk ruhlu bir gen!..
Sakard da Tam Trkiyeye gidece imiz bir dnemde, bir dolab n
kapa n aarken duda n patlatm t . Dayak yemi bir suratla Trkiyeye
geldi imiz zaman K lal duruma bakm ve YahusenbuDolunayiyiadam
ettinamabununaslyapt nmerakediyorum diye sormu tu. Ben de,
Kznca, arpyorumbirtaneAhmetAbi demi tim, Dolunay n patlak
duda n gstererek. K lal ok glm t ama Nilgnn, endi eyle kz na
bak n ve Gelseninlekonu alm diyerek onu gtr n
unutam yorum
Neticede, bir dzen yava yava yerine oturuyordu, Brksel- Ankara
hatt nda...

NLG N NANNESYVONNEHAYATTA...

Brkselde, bo anma ve evlenme beklentili ama ok huzurlu, mutlu

gnler geirirken, Nilgnn bir telefonu beni etkiledi. Morali bozuktu .
Linettelekonu tum.S ylemiyoramaannem lmemi olabilir.Bui ini inde
bir eylervar.Bunuancaksenaydnl akavu turabilirsin dedi ve annesinin
ismini verip istedi im baz bilgileri aktard .

Yvonneu bulmak, sava dneminin ve sonras n n Fransas nda

ya anan karga al klar nedeniyle o kadar da kolay olmad . Bir sre sonra
Nilgn arad m ve baz tereddtlerime ra men ara t rma sonucunu
bildirdim:
AnnenizFransanng neyindebiryerlerdeya yor.Hayatta
Benim telefonumdan sonra ablas Linettele konu mu ve annesinin
hayattaoldu unu rendi ini sylemi ti. Linette bu habere ok k zm ,
telefonu karde inin yzne kapatm t . Bu tav r, benim, birMT igibi
yapt m ara t rmalarda vard m sonucun do ru oldu unun kan t yd .
San yorum bu konu man n ertesi gnyd. 17 Temmuz 1993. Nilgn,
Brksel havaalan nda uaktan indi i zaman ok kt durumdayd . Ayakta
duracak hali olmayan, srekli a layan, gerek bir ok ya ayan Nilgn
eve gtrdk. ok iyi hat rl yorum, gnlerden cumartesiydi.
Ak am, o zamanki, iki odadan olu an kk dairemizde yemek
yerken, Nilgnn durumunun gerekten vahim oldu unu iyice farkettim.
Bunca y ld r annesinin ld n d nyor olmas ve bir anda ortaya
kan gerek onu fena halde sarsm t . Duruma ciddi bir mdahele
gerekiyordu:
Bakn dedim, A laypdurmayn.Sizes zveriyorum. n m zdeki48
saati indeher eyi renece izvee erger ektenhayattaysa,annenizle
kucakla acaksnz!
Bana sar ld . Daha ok a lamaya ba lad .
Dolunayla birliktelik ba ma ne i ler am t !..
nce Ajanstaki mdrm arad m. Hafta sonu Brkselden ayr lmak
iin izin istedim. Sonra telefonu Nilgnn eline verdim ve Linetteiarayn,
banaverin dedim.
Linettei o zamana kadar hi grmemi tim, tan m yorduk ama
ara t rmalar m nedeniyle kendisini pek sempatik bulmad m da not
etmeliyim. O, benim gzmde bir s r kpyd. Her eyi biliyordu.
Annesinin rakibiydi. Kk karde leri Nicole ve Pierrotyu aldatanlar n
ba nda o geliyordu. Pierrot, annesini aramak zere yola kt zaman
Linettein art k yaln z ya ad Paristeki evine gitmi , ablas kap y yzne
arpt ktan hemen sonra intihar etmi ti.
Nilgn, Linettee telefon etti. Bir gn nce, Brksele gelece ini
ablas na sylemi ti zaten Buz gibi bir ses, Geldinmi? diye sordu. yi
haltediyorsun der gibilerden Nilgn, ablas na, Sanadamadm
veriyorum dedi ve telefonu bana uzatt .
Sakin konu mak iin byk aba harcad m. Linettee kendisiyle,
telefonda da olsa, tan t m z iin byk mutluluk duydu u mu, sevecen
ifadelerle anlatt m. En k sa zamanda gr meli ve kucakla mal yd k.
Bakt m ki kar mdaki ses tonu beni kucaklamaya falan niyetli de il
BaknMadam dedim. Annenizinhayattaoldu unu,Fransann

g neyinde,eskievinizeyaknbiryerlerdeya ad nbiliyorum.Bunusizde
biliyorsunuz.Sanyorum,hatalardand nmenindezamangeldi.Karde iniz
benimi in okde erlibirvarlk.Ben,sizistesenizdeistemesenizde,yarn
veyaenge b rg nannenizibulmu olaca m.Sizekarde iniziveriyorumve
ricaediyorum.Annenizinneredeoldu unuonas yleyin.Vakitkazanalm.
Bunuyapmanz,belkide okb y kbirkrgnl nleyecektir.
Linette mthi sinirli, sorunlu, mrnn nemli bir blmn
psikolaglarda geiren bir kad nd . Telefonu yzme kapatmas n bekledim
ama o sesi duymay nca ahizeyi Nilgne devrettim.
Annen,Poitieryaknlarnda,NiortileLaRochellearasndaNalliers
k y ndekiihtiyarlaryurdundaKahretsin!..
Ve telefonu kapad .
Hemen haritay at k.
Demek ki Yvonne, 1930da evlendi i ve yuva kurdu u La Reoledeki
evden kovulunca, 200 kilometre kadar kuzeye km t . Bordeauxnun
gneyinden kuzeyine gemi ti Nilgn 1943te do mu tu, Yvonne
1950de evden at lm t . 40yldanfazlas renbo luktaneleroldu?
sorusuna yan t gerekiyordu.
Nilgn o gece hi uyumad . Ertesi sabah saat 6da arabaya binip yola
kt k. Sekiz saat sonra, Poitier zerinden Niorta ve oradan da, Nalliers
kyne ula t k.
O gleryzl ve konu kan Nilgn, yol boyunca hibir ey sylemedi.
Ben, kat bir erkek rolnde talimatlar m s ral yordum:
Orayaula nca ncebeni erigirece imveannenizibulaca m.Siz
arabadabekleyeceksiniz.Sonragelipsizialaca m
Ne desem, Olur diyordu zaten
Bunlar sylemem bo una de ildi. Kar m za kacak manzara
hakk nda hibir fikrimiz yoktu. Yvonne ok hasta veya lm olabilirdi.
Devlete veya bulundu u bak mevine ok borcu da olabilirdi. Bir ocu unun
ortaya kmas n n sonular , maddi ve manevi ynden sarsabilirdi.
Kar m za, Linettee benzeyen, kat ve ac mas z bir kad n da kabilir,
ocu umug rmekistemiyorum diyebilirdi. Nilgnn bir sr vey
karde i ortaya kabilirdi. Yvonne, 1954ten beri ld zannedilen bir
kad nd . Krk y lda neler olmu tu kim bilir
.............
Etraf yksek duvarlarla evrili, ye il bir bahe iinde, tertemiz bir
bina Ya l lar yurdu Arabay bina d na park ettim. Nilgne, imdi
sabrlabenibekleyinvea lamayasonverin dedim.
Titriyordu.
Gnlerden pazard . Sokaklarda ve binada hi kimseler
gzkmyordu. eri girdi imde hibir grevliyle kar la mad m. Binan n
mutfa na kadar gitmem gerekti, bula k y kayan iki hem ireyle burun

buruna gelmek iin

- yi gnler. Ben Madame Yvonne Marie Perrini ar yorum.
Hem ireler birbirlerine bakt lar ve ylebirisiyokburada dediler.
- Emin misiniz?
- Tabii. Herkesi tan yoruz.
Bozulmu tum bu i e. Bildiklerimi anlatmaya, Yvonneu ve ya am n
tarif etmeye ba lad m. Ksa bir sre sonra, birisi at ld :
- Siz Madame Trogerden sz ediyorsunuz!
- O kim?
- Yvonne Troget. Biz ona Vovon deriz. Eski bir demiryolu i isinin kar s d r.
O bizim a k m zd r. Yllardan beri burada ya yor...
Hem ireler o kadar sevindiler ki! Yvonneu birilerinin aramas onlar
mutlu etmi ti. Kad n ok seviyorlard . Bana fazla soru sormadan, Gelin
dediler ve bir odaya girdik.
Olamaz byle bir ey!
Kar mdaki ya l kad n Nilgne o kadar benziyordu ki, hibir
tereddt yoktu. Bu, Yvonnedu! Ve ayn Nilgn gibi glmsyordu!
ok sevindim, ok heyecanland m.
Bulduk! Nilgnn annesini, Yvonneu bulduk!
Onu ptm ve hemen G r r z deyip odadan kt m. Hem irelere,
beni yurdun mdrne gtrmelerini istedim. M d ryokama okyaknda
oturuyor.Telefonederiz,hemengelir dediler.
Mdr beklerken hem irelerle konu tum. Yvonne bu blgede
ya am t . ok uzun y llar, o ya l lar yurduna gelip gitmi , orada kalan
insanlara arkada l k etmi , onlara ark lar sylemi ti. Kocas ile birlikte,
devletin verdi i emekli maa yla oraya yerle mi lerdi sonunda...
Ama 1910 do umlu Yvonne haf zas n geni lde yitirmi ti.
Hem ireler, onu d nyanneniyiinsan diye tan t yorlard . O kadar
ki iye iyilikler etmi ti ki
Peki dedim, Sizehi ocuklarndans zetmedimi?
- Bay Troger ile evlendi i zaman 2 vey ocu u vard . Bize her zaman
kendisinin 3 ocuk annesi oldu unu, ocuklar n n hepsinin ld n
anlatt .
ld sylenen ocuklardan birinin kap n n nnde, arabada
bekledi ini syledim. Daha fazla zaman kayb na gerek kalmam t . Yvonne
ne hasta, ne sorunlu bir kimse de ildi. ok seviliyordu. Bakn, dedim
hem irelere ,Sizek kkzngetirece im,benzerlik ok a rtc
Arabaya gittim. San yorum aradan 15- 20 dakika gemi ti. Nilgn,
uzaktan gzlerimin iine bak yor, bir i aret, bir umut bekliyordu.

Glmsedim.
Tamam dedim, Annenizlesiziartktan trabilirim!
Arabadan indi.
Tkezledi...
Bir daha tkezledi...
Nilgn yryecek halde de ildi.
Kucaklar gibi sar ld m ona. Sakinolun.G receksiniz.Annenizi
peceksiniz dedim.
ki hem ire, ilgi ve heyecanla bizi kap da bekliyorlard . Nilgn
grdkleri zaman, Cestpaspossible! (Olamaz) diye hayk rd biri, sevin
iinde O da benzerli i hemen farketmi ti.
Yvonneun odas na girdi imiz zaman bir hem ire ba rarak konu tu:
- Bayan Troger, ziyaretiniz var!
- Ziyareti mi? Bana m ?
Nilgn kollar mdan b rak p ne do ru ittim, hem irelere de arkada
kalmalar n i aret ettim. ok uzakla m yordum, Nilgn d erse
yakalayay m diye
O ne gzel kar la ma, o ne gzel kucakla mayd .
Kimse bir ey sylemiyordu.
Nilgn ve Yvonne, birbirlerine sar lm lard .
Hem ireler glerek a l yorlard .
Kucakla ma en az 10 dakika srd, sessiz!
O s rada mdr bey geldi. Manzaray a k nl kla izledi. Ses
karmamas n i aret ettim.
Nilgn bize dnd. ok kararl bir sesle, L tfenbiziyalnzbrakn!
dedi.
Mdre, kendisiyle konu mak istedi imi syledim. Brosuna gittik.
Adam biraz ku kuluydu. Bu insanlar kimdi, nereden km lard ?
Kendisine durumu anlatt m. Nilgnn 40 y ld r annesinin ld n
zannetti ini syledim. Oysakzlarndanbirizamanzamanaryorve l p
lmedi inisoruyor dedi, ters bir sesle
O Linetteti!
Mdr bizim bir miras pe inde olup olmad m z anlamak istiyordu
herhalde Durumu kavray nca memnuniyeti artt . Yvonneun dosyas n
kard , gelir ve giderlerini bana gsterdi. Bilgiler verdi. ok sevilen ve
say lan bir insand . Daha birka y l ncesine kadar haf zas yerindeydi. ok
al kand . Onu herkes MadamTroget olarak tan yordu. Demiryollar nda
al an ok iyi bir insanla, 35 y la yak n evli kalm t . 20 Eyll 1977de,
kocas ile birlikte bu ya l lar evine yerle mi ti. Yani tam 16 y ld r orada

ya yordu! Kocas , ya l l nda yryemez durumdayd ve bak ma

muhtat . Bayan Troget, lnceye kadar ona bakt . Kocas n ok seviyordu
ve ba ka kimselerin, hem irelerin onunla ilgilenmesine izin vermiyordu. Ei
4 y l nce lm t. O gnden beri hibir ziyaretisi gelmemi ti. Halen
ya l lar yurdunun en sevilen, say lan, en ne eli insan yd . Di er ya l lara
masajlar yap yor, onlara ark lar sylyor, dertlerini payla yordu.
Ba kalar n n ziyaretisi gelince ok seviniyor, ziyareti ile ziyaret edilenleri
ba ba a b rak yor, sonra da mutluluk payla yordu. O bir melekti!
Nilgn d ndm. Kzdabirmelek dedim mdre....
..............
Birlikte Yvonneun odas na dndk. Nilgn, annesiyle konu muyordu.
Sar lm oturuyorlard . kisi de glmsyordu. Mdr devreye girdi:
- Madame Troget. Kz n za kavu tunuz, ne gzel, de il mi?
- Kz m m ? Uydurmay n
- Kz n z Madame Troget, inan n
- Benim ocu um vard . ldler
Sonra Nilgne dnd. Yanaklar n ok ad . Sennekadarsevimlisin
dedi. Elini tutmu , b rakm yordu. Nilgn de annesinin salar n ok uyor,
gzya lar iinde glmsyor ve susuyordu.
Biliyor musunuz? Nilgnn o anlardaki yz ifadesini, mutlulu unu
izlemek ylesine heyecan verici ama ylesine duyguland r c yd ki,
yazarken gene gzlerim doluyor.
...........
Yvonne iin nemli olan, birilerinin onu ziyarete gelmesiydi. Yllard r
kap s hi al nmam t . Daha nce, kocas n n ocuklar , babalar
hayattayken, ok nadir de olsa, geliyorlard .
Bana dnd:
- Sen de gzel erkeksin. Bu kad n n kocas m s n?
- Hay r, damad y m.
Yvonnea, Damadolaca mamabo anamyorum diye sorunlar m
anlatacak halde de ildim herhalde
Neg zeldi lerinvar dedi ve gld: G zlerimsadecedi lerinin
parlakl nse ebiliyorda
Biraz zihin ama giri iminde bulundum:
- Madame Troget. Sizin 3 ocu unuz vard . Linette, Pierrot ve Nicole
Hat rlad n z m ?
- Evet, ocu um vard . ldler
Nilgn annesiyle konu urken duvardaki resimler dikkatimi ekti.
Bakt m, hi tan mad k simalar Byk bir tabloda birok resim
birle tirilmi ti. Duvardan indirdim. Kimbunlar? diye sordum Yvonnea

Bu erevenin iinde kocas n n resimleri oldu unu syledi ve Benzaten

artkresimlerig remiyorum,sadece er eveyialglyorum.Odabanayetiyor
dedi. Hem ireler, bize foto raftaki ki ilerin yak n aile dostlar oldu unu
anlatt lar.
Sonra, birMTajangibi, Yvonneun odas ndaki dolab ve el
antas n kar t rmaya ba lad m. Dolapta bir i e kolonya, birka eski
elbise ve battaniye d nda hibir ey yoktu. anta da bo say l rd . Bir
eker d nda
Yvonne ok mutluydu. Kendisiyle ilgilenen insanlar vard evresinde.
Sizebir arks yleyeyimmi? diye sordu .S yle dedik.
O kadar a rd m ki! Edith Piaf n bir ark s n , mkem mel bir sesle ve
eksiksiz sylyordu. Bir a k ark s
Bitince, bir tane daha, bir tane daha syledi. Hissediyordu ark s n
Ve sesi o kadar gzeldi ki, en ufak bir rahats z edici yan yoktu.
Mdr, 21 y ld r bu yurdu ynetti ini, Madame Troger ve e ini daha
nceden tan d n , ocuklar oldu unu hi bilmedi ini, birka sene nce,
bir kad n n kendisini arayarak bilgi istedi ini ve k z oldu unu syledi ini
anlatt .
Maddisorunuvarm? diye sordu umda, Obizimher eyimiz.Maddi
sorunuyokamaolsada l nceyekadaronabakarz.Hi endi enizolmasn
dedi.
Nilgn, annesinin elini b rakmadan, sessizce a l yordu. Niyebeni
hatrlamyorsun? diye m r ldan yordu. Annesi glmseyerek, Ahg zelkz.
Sanayardmcolmak okisterdim.Seni okiyianlyorum.Neyazkkihi bir
eyhatrlamyorum.Ama uandanekadarmutluoldu umutahmin
edemezsin diyordu.
O s rada ses ve grnt kay tlar yapt m iin tm szler
haf zalarda
Yvonne, Nilgn teselli ediyordu. Sonra bana dnd, baca n
kald r p, aya n kuca ma uzatt . Senbenimaya mamasajyaparsansana
bir arkdahas ylerim dedi ve ekledi: Korkma,aya mtemiz
Yine Edith Piaf
ark bitince konu tum:
- Piaf n ark lar n ne kadar gzel sylyorsunuz.
Yan t netti:
- Piaf kim?
Kafeteryaya getik. Oturduk, kahve itik. Nilgn, antas ndan
Pierrotnun byke bir foto raf n kard :
- Bak, senin o lun!
- Ne kadar yak kl ocuk! Di leri de ok gzel! Benim ocu um muydu bu
delikanl ?

- Evet, Pierrot.
- Ah hat rlayabilsem. Vard ocuklar m, biliyorum. ldler...
Btn bu olaylar s ras nda benim sadece resim ekmek ve ses kayd
yapmakla me gul oldu umu d nenler yan l rlar. Nilgn o kadar
mutluydu ki, annesine hayat n anlatmaya ba lam t . o u kez Trke
kelimeler kulland iin, kendisini ilgiyle dinleyen annesine, yurt
mdrne ve hem irelere tercmeler yapmak durumundayd m. Hele,
Anne,ben imdiKarayal nile al yorum dedi i zaman herkes anlams z
ama anlamak isteyen ifadelerle bana dnd. Art k Nilgn, annesine,
Ankara Belediyesinin ynetimini ve sorunlar n anlat yordu! Ben de, bu
sevimli Frans z kyllerine, yeryznde Trkiye diye bir lke bulundu unu,
ba kent Ankaran n Byk ehir Belediyesinin Murat Karayal n isimli bir
ki i taraf ndan ynetildi ini, Nilgnn de belediyede protokol mdr
olarak al t n anlatma abas ndayd m. O arada lafa kar an Nilgn daha
ayr nt l bilgiler veriyor, Karayal n n kalitelerini, bakanl k yapt n ama
Trkiyede politikan n pek de istikrarl olmad n falan anlat yordu. Herkes
bizi a k n a k n dinliyordu.
Yvonne, Bah eye kalm dedi i zaman, mz harekete getik.
k nca Nilgn bir sigara yakt ve annesinden ilk azar i itti:
- Sen sigara m iiyorsun. ok ay p! Ben hi imedim. Sadece ak am
yemeklerinde bir bardak arap ierdik kocamla
Bahede dola an di er baz ihtiyarlar yan m za geliyor, Yvonneu
pp gidiyorlard . O da, glmseyerek bizi tan t yor ve Bakn,bubenim
kzmm .Budakocasgalibaamatamanlamadm diyordu.
.........
Bu ilk ve muhte em bulu ma saat srd. Ertesi sabah tekrar
u rayaca m z syleyerek yurttan ayr ld k. Birka kilometre tedeki
Okyanus sahillerine ynelip bir otel bulduk. O dklen, m zm zlanan Nilgn
gitmi , yerine ne eli, bildi imiz Nilgn gelmi ti. Sanabugecem thi bir
yemeksmarlayaca m dedi.
Lokantaya gitti imiz zaman, garsona, Bizesakinbirk emasas
verin diyen Nilgnn gene muzurlu u tutmu tu. Koluma girmi ti.
Kula ma fs ldad :
- Bak, grdn m? Garson da bizi kar - koca zannetti. Bu benim gen
gzkt m kan tlar.
- Veya benim, sizin damad n z olamayacak kadar ya l gzkt m
O gzelim kahkahalar ndan biri nlad , herkes bize bakt .
Lokantada btn gece gldk, mutlulu unu payla t m Nilgnn
Gene bana olmad k eyler anlatt , Karayal ndan sz etti. Ahmet Abinin,
Dolunay olay patlay nca beni ldrmek istedi ini, hayat m kendisine
borlu oldu umu, nk ona, Buadam ld rme,de mez dedi ini anlatt .
ok gldk, o zor gnleri an msayarak
Sonra bir anda ciddile ti:

- Bak, sana ok ey borluyum. mrmn en gzel gnlerinden birini

ya att n bana. Anlayamayabilirsin ama sa l kl , sevimli, sevilen bir annem
oldu unu grmek, onu kucaklamak beni ylesine mutlu etti ki... Senin
sayende Te ekkr ederim. Biliyor musun, annem bu ya a kadar
ya ad na gre ben de uzun mrl olurum belki Sana y llarca
kaynanal k yapaca m
Elini tuttum. Bendesize ok eybor luyum.Sizingibikaynana
bulunmaz.Allahhepinizeuzun,sa lkl m rversin dedim.
O zaman nereden bilebilirdim, Nilgnn annesinden birka gn nce
lece ini!..

Garson geldi, bizi el ele grnce rahats z etmemek iin geri dnd.
Hesab istedim. Fatura o kadar yklyd ki Beni davet eden Nilgn,
elbette yan ndaki erke in hesab demesini bekliyordu ama biz ka n
kuras y z:
- Hat rlat r m ki ben buraya davetli geldim. Yoksa siz de anneniz gibi
haf zan z m yitirdiniz? Czdan n z ar yorsan z antan zda
Adiherif dedi ve 800 frankl k hesab dedi
..
Ertesi sabah, otelden kmadan nce ya ad m z bir olay da
anlatmal y m.
Kahvalt salonuna inerek bulu tuk. Kk bir havuz kenar ndaki
masaya ili tik. ok gzel, ye illiklerle donat lm bir gney Fransa otelinin
salonu Nilgn, bu gzelliklere dikkat ekti ve Havuzundag z kece ibir
foto raf ekelim.Ahmeteg steririm dedi .Tamam,bensizinresminizi
ekerim dedim ama dinlemedi. Yerinden kalkt . Az tedeki masada
oturmu , gazetesini okuyarak kahvesini ien bir adama yakla t . Bizim
birliktebirfoto rafmz ekermisiniz? diye sordu. Adam, kibarca kabul etti
ama Nilgnn istekleri bitmiyordu:
- Sizin masan n yeri daha gzel. Fon iyi ks n. Biz bu masaya otural m,
foto raf iin
- Tabii Madam, buyrun.
Utanarak yerimden kalkt m. Adam n masas na, Nilgnn yan na
oturdum ve poz verdim. Frans z, foto raf ekip makinay iade ederken,
Nilgn de te ekkr etti ama yerinden k m ldamad . Masa de i tirdi i mizi
unutmu tu bile ve adamca z n kahvesini iiyordu!

Otelden kt k. nce bir al veri merkezine gitmemiz gerekti ini

syledi Nilgn. Annesine terlik ald . eker gibi bir eyler ald . Kolonya ve
elbiseler ald . O arada ben de Portekiz rn birka plak kad n heykeli
bulup mstakbel kaynanam n bunlar bana hediye etmesi iin msait
ortamdan yararland m. (Benim merak m da plak kad n heykelleri Geri

kar m Dolunay, olmad k yerlerde, Kocam plakkadnkolleksiyonuyapar

diyerek beni rezil etmeyi srdryorsa da, kolleksiyonunu yapt m sadece
heykellerdir, kad nlar de il)
Ya l lar yurduna dnd mz zaman ayn hem ireler heyecanla bizi
kar lad lar. Neredekaldnz? diye sordular. Saat 10.30 olmu tu ve tekrar
dnece imizi syledi imiz Yvonne, sabah saat 5ten beri yata n n
zerinde oturmu bizi bekliyordu. eri girer girmez konu maya ba lad :
- Gelmeyeceksiniz sand m. Nerde kald n z? ok garip ryalar grdm
sabaha kadar. Benim 3 ocu um vard . ldler Belki de lmediler Beni
grmeye gelmeniz ne byk mutluluk Gene geleceksiniz de il mi?
- Anne, ben ok uzaktan geldim. Gene gelmek iin aba harcayaca m
- Yavrum benim, kim bilir ne kadar yoruldun buralara gelmek iin. Trkiye
dedi in yer Nallierse yak n de il, de il mi? Sa ol, zahmet ettin. O kadar
mutlu oldum ki Gelebilirsen her zaman beklerim
O arada, ya l bir kad n odaya girdi. Nilgn grnce, Sen
Yvonneun ocu usun! dedi.
- Nerden anlad n z Madame?
- Bana bir resmini gstermi ti. 30 y l nce ekilmi , mayolu bir resmi
Ayn sana benziyordu
Ben hemen MTajan edas yla sz konusu resmi aramak iin
dolaplara dald m ama bulamad m. (Orada gerek bir MTi olacakt ki, o
foto raf bulamasa bile neler ele geirir ve Yvonneun haf zas n yerine
getirip, Nilgnn annesi oldu unu, her trl yntemi deneyerek, bal gibi
itiraf ettirirdi.)
Birka saat sonra, s k larak Nilgne e ildim ve Brksele dnmemiz
gerekti ini, izin sremin doldu unu anlatt m.
Yvonne glmsyordu. Nilgnn ald terlikleri de ok be enmi ti.
Yurt mdr yan m za geldi ve biraz konu tuk. Nilgn, s k s k
gelemeyece ini anlatt veSizdenbirtekricamvar.Annemeiyibakaca nz
biliyorum.E eronabir eyolursa,parma ndakiog m y z benimi in
saklayn.Annemdenbanatekmirasoolacak dedi.
Mdr sz verdi ve telefon numaralar m z ald . O da bilemezdi, kimin
kimden nce lece ini
Ve Brksele dndk. Nilgn Ankaraya gidip kocas na her eyi
anlatt . Geli inde ne kadar mutsuzsa, dn nde o kadar co kulu ve
mutluydu. Bir gece sonra K lal telefon etti ve aram zda u konu ma geti:
- S tk , ben sana, seni bir tenis topu gibi grmek istedi imi; iimden, her
zerime geli inde sana iddetli bir darbe vurarak uzakla t rmak geldi ini,
hem de itenlikle sylemi miydim?
- Sylemi tiniz Ahmet Abi
- Sana, Damat,damat,senidamaatmaklazm demi miydim?

- Demi tiniz Ahmet Abi

- Ben seni, nefret etti in psikolaglardan birine de gndermi ti m, de il mi?
- Evet Ahmet Abi
- Ben senin nas l bir insan oldu unu biliyorum ama Nilgn annesiyle
bulu turarak yle bir eyi ba ard n ki, sana nas l te ekkr edece imi
bilemiyorum. Ama biliyorum ki, ba tan beri senin hakk ndaki
d ncelerimde hi yan lmad m.
- Te ekkr ederim Ahmet Abi
K lal , ya anan zor gnlerde bile, benden hibir zaman nefret
etmedi, biliyorum Ama sevgisini byle gzel anlatmas beni ok
duyguland rm t

Nilgn annesini bir daha gremedi. Ama Dolunay da o kye

gtrdm, anneannesiyle tan t rd m. Yani Yvonne gibi muhte em bir
kad n iki defa grmek sadece bana nasip oldu. kinci gidi imizde herkes
bizi sevgiyle kar lad , Yvonne dahil lk ziyaretimizi unutmam t ve
torununu kucaklad zaman, art k, Benim ocuklarm ld ler demiyor,
sevgi dolu ark lar n sylyor, Dolunay efkatle ok uyordu.
.........
Nilgnn lmnden on gn sonra Yvonneun vefat haberi geldi.
Yurt mdr, g m y z saklad n sylyordu. Gerekkalmad
dedim ok zld

L TFYEHOCA...

K lal Ailesinde en byk otorite, Ltfiye Hocayd . K lal lar n

annesi Benimle tan mak istiyordu. Nilgn, Ankarada oldu umuz bir
s rada durumu bana endi eyle bildirdi. Bu ok nemli bir s navd .
Dolunay ve Nilgnle birlikte, Genlik Caddesindeki eve gittik.
Ltfiye Hocan n elini ptm. Bizi a rlayaca iin zellikle giyinmi ,
ku anm , di erlerini a rtan bir ekilde parfm bile srm t. Dolunayla
ben ne kadar sakinsek, Nilgn o kadar gergindi.

Ltfiye Hoca, bana, Yanmaoturundag reyimsizi dedi. Kendi

elleriyle haz rlad katmer tatl s n , ay e li inde sundu, sohbet ederek
yedik. Bir ara, ya l kad n bana, Birazdahaistermisiniz? diye sordu. Ben
a z m amam t m ki Nilgn at ld :
- Anne, gitmemiz gereken yerler var. ok te ekkrler, S tk istemez!..
Bir soruya benim yerime yan t verilmesinden nefret ediyorum
galiba
Tatllarnefis dedim. E ersizcesakncasyoksabirazdahayerim
amaservisikendimyapaca m,sizrahatszolmayn
Ltfiye Hoca bu tavr ma k zmad , aksine memnun oldu san yorum.
Dolunay ve Nilgn bize hayretler iinde bakarken, bu muhte em
Cumhuriyet annesiyle hem tatl lar yedik, hem koyu bir sohbete dald k.
Bu gr me, K lal n n da heyecanla bekledi i bir olayd . Annesine
byk sevgisi ve sayg s vard . Ondan gelecek olumsuz bir yoruma
phesiz ok zlecekti. Ama iyi not alm olsam gerek ki, o gnn ak am
bulu tu u muzda ok keyifliydi. Annembilesenisevmi ,hayret! diye
tak l yordu. Ltfiye Hoca, o luna telefon etmi , iltifatta bulunup,
Dolunaynneden koldu unuanladm.Adam okkaliteliamasenbunu
onlaras yleme demi ...
Bu, Ltfiye Hocay ilk ve son gr m oldu. Bulu mam zdan birka
ay sonra ve Dolunayla evlenmemizden nce, Ltfiye K lal , oturdu u
koltu un zerinde, byk bir huzur ve sadelikle ruhunu Tanr ya teslim etti.
Cumhuriyetannesi, bir 29 Ekim gn ld.
Ahmet Taner K lal , Ekim 1994te, Birannenin yk s ba l kl u
yaz y yazd :
Yl 1926. Cumhuriyet ilan edileli y l olmu tu.
Atatrkn e itim ordusu yeti iyor.. Her yz
kad ndan sadece birisinin okuma- yazma bildi i bir
toplumda; gelece in aydnlk ku aklar n e itecek bir
ordu.
D man Ankara kap lar na dayan r, Meclisin
Kayseriye ta nmas gndeme gelirken bile Mustafa
Kemal daha uzak yar nlar d nyor. Toplad e itim
kurultay n n grevi, Trk kadnveerke ine verilecek
e itimin ilkelerini saptamak.
Ortaa karanl ndaki bir toplumu ayd nl a
ta mak iin herkese gereksinme var.. Sadece erkeklere
de il.
Ve 1910 do umlu bir gen kz, 16 ya nda,
Atatrkn e itim ordusuna kat l yor.
Kilisten Ankaraya kadar uzanan 44 y ll k bir uzun
yry n ba lang c d r bu.. Bazen kendinden daha ya l
erkek rencilerin de bulundu u s n flarda ba layan bir

sava m n.. Anadolunun ocuklar na sadece okuma

yazma retmek iin de il; temizli i, iyi insan olmay , iyi
yurtta olmay ve Mustafa Kemalin gsterdi i yolda
yrmeyi retmek iin verilen bir sava m n.
Yolu, elektri i bulunmayan kylerden geen..
Madalyas yeti tirdi i ku aklar olan, onurlu bir uzun
yry n..
Ve gen retmen, hep gen kalarak ya land .
Say s z takdirnameler alarak. Kendisine ve tm
insanlara sayg s n koruyarak. Ne mesle inden, ne de
anneli inden zveride bulunarak, inand do rulardan
dn vermeyerek. Hep en iyiyi yapmaya al arak.
Gerek bir Kemalist devrimci gibi, kendini hep
yenileyerek.. a n anlama abas iinde torunlar ile
bile arkada l k kurmay ba ararak..
Herkese yard m ya am n n bir paras haline
getirerek. Hayatta tek bir ki iye bile tek bir ktlk
yapmayarak.
1990 y l nda Kilis Kltr Derne ince ylnannesi
seilerek. 1992 y l nda, Yoksullara Yard m ve E itim
Vakf nca kran plaketi verilerek. Dinsel gerekler
d nda ba n rtmeyerek.. Ama orucunu tutup, namaz n
k larak.
80 ya nda, ac lar iinde ancak koltuk de ne iyle
yryebilirken bile yurtta l k grevini yerine getirmek
iin seim sand klar n n ba nda s raya girerek.
Kurtulu dizisini izlerken gzya lar n silerek..
Ya ama gzlerini kapatmadan bir saat ncesinde
bile Cumhurba kanl Senfoni Orkestras n n
Cumhuriyetin71.YlKonserindeki co kuyu duyunca
mutlu olup, torunlar na anlatarak.
nanc n ve onurunu, kendi gc ile ayakta
kalabilme istencini yitirmeden.
Bir nar gibi dik ve dingin.. Kkleri sa lam, dallar
gr.
Ola anst bir retmen.. Ola anst bir anne.
Ola anst bir insan..
Atatrkn bir ocu u
Annemi sonsuzlu a do ru yolcu ederken bunlar
d ndm.

BZMD NNEZAMAN?

Bu arada benim bo anma davas ilerler gibiydi. Bu meselenin u

veya bu ekilde halledilmesi artt . Yasad beraberli imiz, Trkiyede
herkesin ba n a r t yordu. Sorunu hi umursamayan tek ki i Dolunayd .
ki y l sren, benim a mdan ok zorlu ve mcadeleli bir dnemden
sonra bo anma belgesini Brksel Adliyesiden ald m. Belgeyi drt gzle
bekleyen ablam, Ankarada d n haz rl klar n zaten iki y l kadar nce
tamamlam t ! ahitlerimiz olmay kabul eden, zaman n Genelkurmay
Ba kan Orgeneral smail Hakk Karaday ve Anayasa Mahkemesi Ba kan
Yekta Gngr zden, bu i ten hibir ey anlamad klar n sylyor, D n
nezaman? diye sorup duruyorlard . Karde iminbo anmasnbekliyoruz
diyemeyen ablam k vran yordu.
Bu arada, Ahmet Taner K lal yla ili kilerimiz tamamen normale
dnm t. Anne, baba ve ablamlarla da Ankarada iyice kayna m lard .
Benim bo anma mahkemeleri daha sonulanmadan ama hedef pek uzak
de ilken, Nilgn, ablama, Dolunaygelipbizdenisteyinartk demi .
Zavall ablam, pek de muhafazakar say l r, byle konularda Nilg n,
sa malama,dahaerken falan diye gei tirmeye al m ama sab rs zl ve
muzip srar kar s nda kabul etmi .
Dolunay K lal dan kim isteyecek? Babam tabii Ama o da
tutturmu , Bo anmam adamakzmistenir! diye Btn bunlardan
uzak, biz Dolunayla yuvam z oktan kurmu ken, ablam arada kalm ,
rp n yor.
O gece orada olmak isterdim. Babam sylene sylene, eline bir
hediye paketi alm , annem ve ablamlarla birlikte K lal lara gitmi ler.
Babam, yeme in bir yerinde aya a kalk p, nce zr dilemi ve sonra da,
Allahnizni diyerek Dolunay isteme nutku atm . Nilgn gene
sab rs zlan p, Verdik,verdik diye ba rm da babam o gerginlikten
kurtarm Rahmetli annem, Dolunayla bana o gn anlat rken glyor
ama Elinizdemaskaraoldukhepimiz de diyordu. K lal ysa, Yahukzm
ncealdnz,sonraistediniz diye i i akaya vuruyordu.
Ertesi gn ablam aray p, Banabak,bizinedurumlarad r yorsun!
Neoldububo anmai i? dedi.
Birka hafta sonra, nce belgeyi gnderdik, bo anma Trkiyede
tenfiz davas a larak tan nd ve d nmzden bir gn nce Ankaraya
gelip ok cici bir trenle evlendik. Ertesi gn de i imizin ba na dndk.
D n gecesi, Nilgn ve Ahmet Taner K lal ba ta olmak zere
herkes ylesine mutluydu ki! O geceye kat lan yzlerce dost, bu mutlulu u
ok iyi an ms yorlar, eminim. Fransadan Tati ve Franoise da gelmi lerdi.
Benim tan mad m baz insanlar, Dolunay n kula na e ilip, Yahu
korkmu tuk.Buadamokadardaya lde ilmi diyorlar, Dolunaya,

ba lang ta, Gazetecilerpu tolur diyerek onu vazgeirmeye al an Atom

Damal , zr ve mutluluklar diliyordu.
O mutlulu u payla mayan yoktu...
......
Neticede evlendik yani... ki y ldan fazla sren gayrime ru
beraberlik, 11 Mart 1995te, resmi nikahla noktaland . D n o kadar
ho umuza gitmi ti ki ,Bo anpyenidenevlenelim diye espiriler yap yorduk
ama bizden ba ka kimse glmyordu... Aile fertleri, nikahtan sonra, kovar
gibi gnderdiler bizi Belikaya... Hadi imdinehalinizvarsag r n
diyerek...

NE ELG NLER...

De i iklik olsun diye, Brkseldeki e lenceli an lar m zdan da birka

kesit yans tabilirim.
Dolunayla evlenmemizden sonra da, yak n evremizdeki baz
insanlar, aram zdaki ya fark konusuna kafa takmay srdrdler. Biz bir
sorun ya am yorduk, hl da ya am yoruz ama merakl lar n bu konudaki
sorular yla s k s k muhatap oluyoruz. Onlara, ba m zdan geen baz
olaylar keyifle anlat yorum:
Benim ilk e imden 3 o lum var. Hayri, Haluk, Timur...
Bazen Brkselde, hep birlikte al veri e k yoruz. O lanlar da bana
ekmi ler, iri yar lar.
Bir gn, ddkl tencere almak zere bir ma azaya girdik, hep
birlikte Sat c kad n bana ve yan mdaki kalabal a bak p, Sizeolduk a
b y kbirtencerelazm dedi ve bir modeli anlatmaya ba lad . Dolunay,
yan mda, beni kk darbelerle akt rmadan geriye itelemenin abas na
giri ti. Sat c kad n n, ddkl tencerenin zelliklerini bana de il kendisine
anlatmas n istiyordu ama kad n onu hi dikkate alm yordu. Bana, E inize
anlatn,kullanrkenbaz eyleredikkatetmesigerek diye bilgiler veriyordu.
Dolunay sonunda sinirlenip, kad na, Tamam,tamam,anladk dedi ve
ddkl tencereyi kap p kasaya do ru yrmeye ba lad . O sat c kad n
arkam zdan a k n a k n bak n unutmam hi
..............
Sabahlar gazeteciden gazeteleri genelde Dolunay al r. Ben de bazen
u rar, o bu i i yapmad ysa, ben al r m.
Beraberli imizin ilk dneminde, gazeteleri satan han m, bir gn
bana, Kznzgazetelerisizden nceald dedi. Kad n y llard r Dolunay
benim k z m zannediyormu , olur ya Ben hi ald rmad m. Sempatik bir
kad nd zaten, sohbetimiz iyiydi Ama eve dnnce bunu Dolunaya
anlatt m. Gene ok k zd . Ertesi gn, gazeteleri al rken, Kocamgelirse
benimald ms ylersiniz demi ve kad n n a k n bak lar kar s nda
k p gitmi . Ben u ray nca, kad n bana, Kznzbanasizinkarnzoldu unu
s yledigalibaveyabenyanl anladm dedi. Bu f rsat ka ramazd m
do rusu zgn bir grntyle kad na dedim ki:
- Yaa, sormay n. Annesi bizi terketti inden beri benim, sizin gibi ho
han mlara yak nla mama, yan gzle bakmama, gzelli inizden masumca
istifade etmeme bile ok k z yor. Kskan yor. Ne zaman bir han mdan
ho lansam, ona kar m oldu unu anlat yor.

Kad nca z, Yaa,vahvah dedi ama mesaj mdan da ho land

Ben bu konu malar da Dolunaya glerek anlatt m ve Hadibakalm,
imdinaslinandracaksnkadn! diye iddiala t m. Dolunay ne zaman
gazeteleri almaya gitse ve kocasndan sz etse, kad n, Tabii,tabii
matmazel diyor ve efkatli ifadelerle onu u urluyordu.
Bu sorunu Dolunay noktalad . Ahmet Taner K lal n n Brksele bir
geli inde kolundan tutup bizim gazeteciye gtrd, Sizebabam
tan traym diyerek... Olay bilen ve en az benim kadar e lenen K lal da
bunu do rulad , kad n n a k n bak lar nnde... Ben bir daha u ramad m
oraya... Zaten ta nd k, k sa bir sre sonra...
..........
Bir ba ka macera, ok az erke in ya ad trden Kar m benden
istediler! Ksmeti kt yani
Yeni eve anak anten takt r yordum. Bir Trk geldi, anten i iyle
u ra yor. Ben de pe indeyim, dzgn bir i olsun diye Dolunay da evin
iinde dola yor. Antencinin dikkatini ekti ve aram zda u konu ma geti:
-Abi, ma allah, senin k z iyi bym . 16 ya na geldi mi?
-Evet, yle gibi
-Bak abi, bu gavuristanda k z ocuklar fazla ba bo b rakmamak
laz m. Erken az yorlar yani
-Hakl s n, dikkat etmek laz m.
-Abi dikkat etmek yetmiyor. Bunlar gecikmeden evermek laz m.
-Evet, d neyim bu konuyu
-E er d nrsen, benim bir birader var. Afyonun Emirda ilesinin
Karacalar kynde Bir traktr, bir de benzin pompas var. Geri benzin
pompas henz al m yor ama iyi bir yat r m. Biz de biraderi Belikaya
getirmek istiyoruz. Senin k z n burda oturumu da vard r. Uygun grrsen
tan t r r z, mektupla rlar nce
-Yani sen benden anten takarken k z m istiyorsun?
-Abi, her ey ksmet
Adam o kadar iyi niyetliydi ve anteni takmas da o kadar nemli ve
gerekliydi ki, i i bytmedim. Sadece, Banabak,b ylekzmistenir?Her
eyinbiradabvar dedim. O da bana, Haklsnabi,bizbui inadabnbiliriz.
Senhedersengerekeniyaparz dedi ve eksik bir para yznden anten
i ini yar m b rak p gitti.
Ben bu arada gene iyi e lenmi ti m ama i in sonu kt bitti. Bizim
antenci, sevinle gidip sa da solda benim k z isteyece ini sylemi .
Birileri de, Nediyorsunsen?Stkabininkzyok,oonunkars deyivermi .
Adam bizim anten i ini yar m b rakt . Utand m , k zd m bilmem ama gelip
i i bitirmedi

................
te kendinden 20 ya kk biriyle evlenmenin yaratt sorunlardan
rnekler Bunlar e lendirici, mutluluk verici sorunlar oldu bizim iin Bu
tr olaylar ya ad ka K lal lara zevkle anlat yordum. Nilgn bol bol
glyor, Ahmet A abey her seferinde, kendisiyle biraz dalga geilen k z na
kar ac ma hissiyle onun salar n ok uyordu!..
.............
Tabii, insanlar Dolunay da ok takdir ediyorlar ama benim iin
endi elendikleri de oluyor. Kar m, tuttu unu koparan cinsten Dergi
kart yor; cumhurba kanlar , ba bakanlar, bakanlar, AB Komisyonu
yeleri, Avrupal parlamenterler, i adamlar , herkesle a rt c ve iten bir
diyalo u var. Ben, gariban muhabir, o patron!.. stedi ini yaz yor,
istedi ini sylyor, szn kimseden esirgemiyor. Bunu grenler, phesiz,
Buadambukadnlanaslba a kyor? diye d nyorlar bazen.
Durumumu, bir soruyla sze ba layarak, u ekilde anlat yorum:
- Sizin evde ekmek k zartma makinas var m ?
- Var.
- Tamam. Ekmek k zartma makinas n n iine bir dilim ekme i koyun.
- Evet.
- Sa da bir d me var, oraya bas n, ekmek makinaya girsin
- Evet
- Bir sre sonra, ekmek k zar nca, t k diye d ar atar makina
- Evet?
- O ekme i elinize al p, k zarm bir blmn avcunuza yle koyun. Ben
solak oldu um iin sa avcuma koyuyorum, siz sol avcunuza
koyacaks n z
- Evet
- Ekmek paras n yle bir avcunuzun iinde ezin. Ne olur?
- Ufalan r...
- Hah Sonra ellerinizi birbirine arparsan z ufalanm ekmek paralar
etrafa yay l r. Biraz stnze dklr. Onlar da elinizin tersiyle, fleyerek
da t rs n z, hepsi gider
- Evet. Ne olmu ?
- te ben Dolunay n avcunun iinde yle bir ekmek k r nt s gibiyim!
Genelde, bu konu may k sa sreli bir sessizlik izler. Sonra, baz lar
ac yarak, baz lar glerek, baz lar da, Buadamger ektengaripmi diye
d nerek yan m zdan uzakla rlar.
Bu hikayeyi Nilgnn yan nda birilerine de anlatm t m .nanmayn,
bunlarger ekde il gibi a klamalara giri mi ti

NLG N NT RK ES

Nilgnle bir araya geldi imiz zamanlar, Trkesine ok fazla

Frans zca kelime katmaya ba lar, i in kolay na kaard . Hep anlat l r:
Aydo an ve Nkhetin k z Alevi bir grd nde, Filgibiolmu sun dedi.
Sonradan anla ld , olduka kilo vermi olan Aleve ne demek istedi i:
Frans zcada, zay flayan insanlara, iplikgibiolmu sun derler. pli in
Frans zcas fil
.........
Bir Paris gezintimizde de, ieki bir kad ndan iek almaya kalk t .
Biz uzakta bekliyoruz. Kad nla aralar nda bir tart ma oldu unu farkettik.
Sonra h mla yan m za geldi. Nebi imkadnyahu! dedi, Buketlerka
paradiyesoruyorum,cevapvermiyor.Anlamad ns yl yorGerizekal
T rk ekonu uyoruz,anlamyor!
Ahmet A abey, her zamanki sab r ve skunetiyle, deneyimli bir koca
olarak kar s n sakinle tirdi:
AmaNilg n,ParisteyizKadnT rk eanlamayabilir!..
............
Nilgnn Trkesi a rt c yd . Aksan na ra men kelime hazinesi ok
geni ti. Baz kelimeleri bilinli olarak yanl kullan rd , a rtmak, e lenmek
iin
Bir gn, Ankara Belediyesinin bir binas na gittik, Dolunay, Nilgn ve
ben Ablam, o binada belediye avukat olarak al yordu, Brosu 5.
kattayd ve asansr bozuktu. Dolunay , ablam al p gelmesi iin yukar
kata gnderdik, Nilgnle ben giri te beklemeye ba lad k. Kap da oturan

bir zab ta memuru vard ve Nilgn, Bendebelediyede al yorum diyerek

hemen adamla sohbete giri ti. Adam da, her akl ba nda memur gibi ilk
d nd konudan lafa girdi:
-Ne zeman emekli olecen?
-Daha var. Sen?
-Bi y l kalde...
-Ne yapacaks n, emekli olunca?
-Gye dnecem. Orde bi erazi va
Sohbet koyula t . Nilgn, merakla dinliyor ve adam n heyecan n
payla yordu. Ky yak nlar nda dere olup olmad n falan soruyordu. O
sorduka adam anlat yordu. Bir ara, Nilgne bir soru geldi:
-Senin Trken bi garip. Nirelisen sen?
-Bordeauxluyum.
-Bordo nirde, Garadeniz mi?
-Hay r Fransa
-Sen gavur mesen? Gavur olsen belediyeye almazlar Niye orde
do den?
-Ben Trkm.
-O zaman do re derest konu sene
Nilgn bu laflara k zsayd adam ben orada ha lay verecektim.
nk, gerekten, konu malar n dinledi im zaman Nilgnn tm
sylediklerini anl yordum da zab ta memurunun aksan ylesine bozuktu ki,
onu izlemekte byk zorluk ekiyordum. Ama Nilgn glmseyerek
konuyu de i tirdi ve adama hangi dereceden emekli olaca n , ne kadar
maa alabilece ini falan sordu, uzun sohbeti srdrd
.........
Trkesine gvenirdi Nilgn, hata yapt n da bilir, umursamazd .
Trk filmlerinde seslendirme bile yapm t . lkede onun kadar iyi Trke
konu an ka yabanc as ll vard ki? Hatalar n toparlamas n da bilir, hi
beceremezse gler geerdi.
Ankara Belediyesinde grev yaparken, bir Frans z heyetiyle Murat
Karayal n aras nda tercmanl k i ini stlenmi ti. Karayal n,
g zlemciden sz etti bir ara ve Nilgn bunu, rontgenci diye evirince
Frans zlar kahkahay bast lar. Asl nda kt olan Trkesi de il,
Frans zcas yd ! Karayal n misafirlerin niye gldklerini anlamak istiyordu,
Nilgne sordu.
G zelbirespiriyaptmdaondan...
..........
Nilgnn Ankara Belediyesinden ayr l n n hikayesini unutmu tum.
Dursun At lgan, Brksele gnderdi i notlarda, .MelihG k ekin

i kencesi ba l yla anlat p hat rlat yor:

Ankara'da, Atatrk Orman iftli i'nin yan ba nda
bir restoran vard r: Marmara Restoran ...
K lal lar bizi, bir gn nce Ankara'daki gzel
evlerine davet etmi lerdi. Onlar o kadar sevmi tik ki,
ertesi gn de birlikte olmak istedik ve bu restorana,
onlar n da ok sevdikleri Emin zdemir Hoca ve de erli
e i Oya Han m ile birlikte davet ettik.
Ahmet Taner Hoca, yemek semede, arap
semede ve gzel sohbet etmede gerekten rnek
gsterebilece imiz dostlar m zdan biriydi. Marmara
restoran n n bahesinde, bir a a alt nda masay
ay rtm t k.
Nilgn Han m gzel gzel an lar n anlat yordu. Bir
ara sordum:
Nilg nHanm,sizbildi imkadarylaAnkaraAnakent
Belediyesindeprotokolm d r olarak al yordunuz.
Nasl,nedenayrldnz?
Birden hznlendi ve anlatmaya ba lad :
MelihG k ekbelediyeba kanolduktanbirikig n
sonrabenimakamna a rtt.Hemdeak ammesai
saatindensonra.Bendegittim.Koridordabirsandalye
verdiler,oturdum.Bekliyordum,amasrabanabirt rl
gelmiyordu.Birtaraftanda embersakallvesilahl
korumalarkoridordagidipgeliyorlard.Okadar oksklm ,
okadarda okku kulanm tmki...Birarasaatebaktm,
21.00'ige iyordu.Yinebeklemeyekoyulmu tum,sonrasn
anmsamyorum. nk ,d pbaylm m...
............
Onunlailkkar la t mdaadNicoled diyor Prof. Nermin AbadanUnat ve anlat yor:
Yl1967yada1968di.Meslekta m,eski rencim,tarih iTanerTimur
vesosyologdemografe i,kezaeski rencimSerimTimur,beniAnkarann
serin,serinoldu ukadardinlendiricibiryazgecesiKavaklderedekievlerine
davetetmi lerdi.Gecenins rprizkonu u,eski rencimAhmetTaner
K lalnnyenievlendi ie iidi.Bah edengirdiklerizaman,gelengen kadnn
g zelli ikar sndabirs redonakaldm.G l msemesiilebirlikteetrafa nlar
akanbeyziy z kusursuzdu.Boypos,endam,giyimku am,her eyahenk
yanstyordu.Fakaten nemlisi,g zelli iilebirliktea avurdu umutluluktu.
Ogen kadng renherkes,hayatnnerke inibulmu oldu unuy z nden
okuyabiliyordu.Konu mamzanmsamyorum,sadeceT rkiyeyi,Ankaray,
kocasnnailesini,T rkiyedekiinsanili kilerini okolumlubuldu undans z

etti inihatrlyorum.

Nicole,ksabirzamani indetercihiniyaptveistencini,iradesini
kullanarakyenibirkimlikse ti.Hepimizdenyeniadile,Nilg ndiye
a rmamzistiyordu.Sonderecezevkled edi iilkevinde,osade,k k
sosyalkonuttaka kezkonu uolduk.B y kkzAltnaybizidanslar,
mimiklerivetaklitleriileg ld rd zamanhergen annegibievladndan
gururduyuyordu.
Nilg nle,kocasK lt rBakanoldu uzamandakar la tm.Yapt
ilgin d yolculuklardans zetti igibi,herg nkanserinpen esined m ,
iyile mezdamgasvurulanhastalara leyinyapt ziyaretlerdendes z
ederdi.Bana,moralvermeninerdemlerindens zediyordu.Kzlarb y m t
artk,vaktininbirksmntoplumunyerinegetiremedi i devlereadamay
g revbilmi ti.
12Eyl l1980densonraNilg n Ankarannenzarifma azalarndan
birininy neticisiolarakbuldum.nsanlararasndaileti imkurmannustal n
bualandadakantlam t.DahasonralariseAnkaraBelediyeBa kanl nn
ProtokolM d r olmu tu.AvrupaKonseyiKadnErkekE itlikKomisyonunun
yelerine,AnkaradakitoplantvesilesiyleGolfKl b ndeverilenak am
yeme inib y kbir zenlehazrlatm t.Fakaty ksekg revbilinci,kurallara
kar duydu usaygnedeniyle,ger ekkatksnosevimlial akg n ll l yle
rtmesinibilmi ti.
1988ylnda,Ankara niversitesindenya haddindendolayemekliye
ayrld mzaman,onurumaeng zelvedapartisiniNilg nverdievinde.Ahmet
Tanerlebirlikteadetayoktanvarettikleri mitk ydekiog zelvillannher
yan,T rkk lt r n nyaptlar,kitaplarvesevgiile r lm t .Ola an st
yemekleryapard,yemeklerintadkadarg r n mlerideg zlereziyafetti.
Nilg nleensonkar la mamge ensonbahar,og zelimyuvasnda
olmu tur.Sonbaharnilkb y ksa ana oak amAnkaranntrafi inibir
kaosa evirmi ti.Zamani indekocamanbirmahalleyed nm olan
mitk ydekievlerinibulmamz okzamanalm t,fakatNilg nherzamanki
ne esi,konukseverli iileak am st aynabekledi ikonuklarnam kellefbir
ak amyeme i kartt.Ya murunetkisiyleburamburamtoprakkokanbakml
bah esinina a larn, i eklerinibirbirtantt,osradayurtd ndaokuyan
kzlarndan zlemles zetti.
Nilg nbenimi inherzamanhayataba ll ,iyimserli i,T rkiyeyekar
besledi ienginsevgiveki ili inig lendireninanc a r tracaktr.
Yery z ndeiyilikyapanmeleklervarsa,Nilg nku kusuzonlardand!
...........
Nilgnn iki eski ve yak n arkada Nurcan stnba ve Nail
Tokcan... Onu anlatmakta byk zorluk ekenlerden, ikisi de... rk t c
boyutundan sz ediyorlar Nilgnn... 1 Nisan akalar nda en a r kaz klar
yemi ler de ondan herhalde... Her1Nisangeli indetedirginliki inde

beklerdik diyorlar.
Nail, Oe , k,dostolanbirkadnd diyor ve ekliyor :
Hayat,enzoranlardakomik,yapc,mutlutaraflarndanyakalama
yetene i a rtcyd.Ba lba nabirhayattarz...Ya amnnekadarg zel
oldu unusadecee ineveailesinede il,t m evresinehissettirmekisterdive
bundaba arlolurdu.Herkesimutluetti...
Ve Nilgnn, mitkyde, henz in aat tamamlanmam evde,
bidonlar n zerine rtler rterek dzenledi i alakgnll a l davetini
anlat yor Nail Tokcan
Ticaretle u ra an Nurcan stnba , bir gn Nilgn`n kendisine iki
m ste ar gnderece ini syledi ini; gerekten iki ki inin geldi ini ama
mste ara hi benzemediklerini anlat yor ve ekliyor: Me ersem teri
demekistiyormu ...
Nurcan n anlatt klar aras ndan u k sa kesit d ndrc ve
anlaml :
Sessizli ibozang zelbirm zikgibiydi...Onunoldu uyerde
somurtulmazd.Enk t zamanmda,ailefertlerimitrafikkazasndakaybetti im
zamanbanagelipkrepyapm t.Enzordurumlardakiinsanlaryenidenhayata
ta yacakbilgiveenerjiyesahipti. l m ndensonra,hastaneyegetirildi i
zamanonunya amnd nd m.Hangikaderdionuburalaragetiren? ok
arpcger eklerlekar la tmozaman...Kaderdeyipge i tiriyoruztesad fler
zincirini...Ahmetleevlendi,T rkiyeyegeldi,m sl manoldukibubirayrnt...
T rktoplumunauyumsa lad;kaderini,sevincini,acsnbizlerlepayla t.Bize
benzemeyenbir oktarafvard.Bizimasksuratlhalimizintersinehayat,ne e
dolubirinsand.Kar yakamezarl nda,birteka a bileolmayanbiryerde,
g ne ten emsiyeylekorunan tanekarac ppelihocanndualaryla,toz
topraki inde,alelaceletopra averildi.Oresmihi unutamyorum.Omanzara
bana okdokundu.Fransadanalpgetirdik,Kar yakadamezarl abraktk
i te...
.........
Nilgn K lal `y ok iyi anlatmas gerekenlerin, beklenenlerin
ba nda herhalde Murat Karayal n geliyordur. Karayal n` n Ankara
Byk ehir Belediye Ba kanl dneminde Nilgn protokol sorumlusuydu
ve mrnn en yo un, en h rsl ve en gnll hizmetlerini veriyordu.
Belediye`nin maskotu gibiydi.
Karayal n ok zorland Nilgn` anlatacak kelimeleri bulmakta... te
syleyebildikleri:
Nilgn`n ad geti i zaman onu ok keyifli bir
glmsemeyle an yorum. Nedenini tam bilemiyorum
ama tebessm ediyorum ad n duyunca... Gzleri,
glmsemesi, s cakl , sevgisi, al kanl ... ok
etkilenmi tim.

lg n gibi al yordu. Ankara`ya yeni gelen veya

ba kentten ayr lan yabanc bykelilere yemekler
veriyordum. Trkiye`yi evreleyen lkelerin byk
belediyeleriyle e itli ili kiler geli tirmi tik. Konferanslar
dzenlenirdi: Balkan Ba kentleri Konferans , Karadeniz
Ba kent Belediyeleri Konferans ... Belediye olarak
uluslararas sermaye piyasalar na a ld k; Almanya`da,
Japonya`da tahviller satt k. Yabanc finans kurumlar n n
temsilcileriyle temaslar oluyordu. Nilgn, btn bu
al malarda, yabanc konuklar n a rlanmas ve onlara
ili kin protokol i leriyle me gul oluyordu.
Yabanc bir konuk geldi inde Nilgn, zel
Kalem`de her trl haz rl eksiksiz yapm olurdu.
Kar lamada, randevularda haz r bulunurdu. ylesine
ilgin ve a rt c bir ki ili i vard ki... rne in, yabanc
konu a ne iece ini sorard ve garson sipari leri getirdi i
zaman servisi garsona yapt rmazd , kendisi yapard .
Ba lang ta hepimiz ok a rd k buna... Garson da, ben
de, konuklar da... Asl nda ok ho , ok s cak bir
yakla m; bir kurulu un, gelen konu a gsterdi i itibar n
ifadesi bu... Ama Nilgn bir siyaseti e iydi, kocas
bakanl k yapm t . Bu alakgnll tav r, grd mz,
al t m z trden de ildi... Bir keresinde mslman
konuklar camiye gtrm . Cami kap s nda, adamlar n
ayakkab lar al nmas n diye ba nda beklemi . Misafirler
bunu bana deh et iinde anlatt lar.
Ola anst bir dostlu umuz vard ama resmi
ortamlarda ve grevde benimle ok mesafeliydi Nilgn...
ok ciddi al rd . Ba ar l sonulardan gurur duyar,
memnuniyetini ok s cak bir bak ve glmsemeyle
ortaya koyard . Kzd zamanlar da olurdu. O zaman
bana uzaktan gzlerini kocaman aarak, sert sert bakar
ve Frans zca bir eyler sylerdi. Anlamazd m neyse ki...
Bu ok nadir olurdu zaten...
ki y l kadar birlikte al t k. Ho gr ve sevgiye
dayal bir ki ili i vard . Olumsuzluklar dile getirmeyen,
sorunlar iine atan, gncel ya am n olumlu ynlerini
aray p bulan bir ki ilik... Oysa Belediyenin zel
Kalem`inde al mak zor i ti. Nilgn, maddi ve manevi
hibir sorununu bana yans tmad . steseydi bunu
yapabilirdi. O evrede grev alan insanlar bir y n
s k nt y , sorunu bana am t r. Nilgnden hibir zaman
ikayet, dedikodu gelmedi. Oysa s k nt lar ya ad n
biliyorum. Ben Nilgn`le hi sorun ya amad m ve onun
ba kalar yla ya ad sorunlar bana hi yans mad , ne
kendisinden, ne di erlerinden... Ona hayran birisi olarak
ve karar yetkisine sahip ynetici s fat mla benden ne
istese yapard m ama hi iste i olmad . Gerek bir

profesyoneldi.
Ben ok sinirli bir insan m asl nda. Sinirimi,
tepkilerimi kamuoyuna gstermek yerine yak nlar ma
gsteririm. Yak nlar m da bundan ok yak n rlar.
Nilgnn gleryzn ne zaman grsem sakinle ir,
rahatlard m. Benim yan ma kimse yakla amazd ,
Nilgn`nse dokunulmazl vard ...
Nilgn` tan maylanlar da tan mal ama onu
yaz yla anlatmak, tan tmak ok zor olsa gerek. Nilg nl k
olaylar anlatmak ok g. Fiziki zelliklerini, ki ili ini
anlatmak ok zor. Karakteriyle fizi i ok uyumluydu. Baz
eyler grlmeden anla lamaz.
Onun tav rlar ; akt rmadan her eyi kontrol alt na
almas herkes taraf ndan kabul ediliyordu. Ben Belediye
Ba kan olarak kabul ediyordum. zel Kalem kabul
ediyordu. Odac lar kabul ediyordu. Nilgnn bulundu u
ortamda herkes Nilgnn parametreleriyle davran rd .
Bulundu u ortamda belirleyici bir figrd. Rahatlat c
tavr , davran lar , nerileri herkesi etkiliyordu. Herkese
kendisini e zamanl olarak sevdirebiliyor ve
sayd rabiliyordu.
Kitaba muhakkak onun renkli foto raflar n koyun.
Tan mayanlar glmsemesini, yzn grsnler
muhakkak... O, Ahmet Taner K lal `n n e i olarak de il,
Nilgn olarak anlat labilir.
Hay r. Bence Nilgn yaz lamaz, anlat lamaz.
Ya an r.

 L MD NCES

Brkseldeki yuva, Trkiyedeki aile fertleri iin bir s nak gibiydi.

K lal lar, Ulular, Erkseler bunald klar zaman ka p geliyor veya Avrupa
grevleri s ras nda her f rsat de erlendirip bize u ruyorlard . Bunun bir
nedeni de, evdeki zg rl khavasyd . Brkselde toplum bask s , siyaset
yoktu. Ortam ok farkl yd bizde... Hl da yledir zaten...
Almanya Atatrk D nce Derne i Ba kan Dursun At lgan
anlat yor:
5-7 May s 1995 tarihlerinde, Almanya'n n e itli
eyaletlerinden 40 kadar niversite rencisi gencimiz
iin Extertal'de bir seminer dzenlemi tik. Seminerin
konusu mparatorluktanCumhuriyeteveKemalizm'in
G ncelli i idi. Trkiye'den iki de erli bilim adam m z
davet etmi tik. Prof. Dr. Ahmet Taner K lal ve Prof. Dr.
nsal Yavuz... Prof. K lal , sevgili e i Nilgn K lal ile
gelmi ti Almanyaya...
Seminerin Kemalizm'inG ncelli i blmn Prof.
K lal , mparatorluk'tanCumhuriyet'e kesimini de Prof.
Yavuz anlatt . Sorular- yan tlar blmnde ilgin, bilinli,
gzel sorular soruldu. gn sren seminer sresince,
her kahvalt ve her yemekte, konuklar m z n de i ik
rencilerin masalar nda bulunmalar n ve hepsiyle
yak ndan tan malar n istiyordum. Bu, hem
konu umuzun ve hem de renci arkada lar m z n
ho una gitmi ti. Seminerin son gn, pazar gn,
Dsseldorf'un irin kasabalar ndan Monheim'e
dnm tk.
Nilgn Han m o gnlerde daha da yak ndan
tan ma f rsat n bulmu tuk. Sevecen, insanc l, hep
gleryzl, konuksever, konu masever bir insan,
k zlar na ok d kn bir anneydi. O gnlerde Alt nay
Amerika'da, Dolunay da Belika'dayd . Ahmet Taner
Hoca da k zlar n ok severdi.
Monheim ile Brksel aras 260 kilometre kadard .

Konuklar m z, o gn mutlaka Dolunay'a ve e i Stk Ulu'a

kavu mak istiyorlard . Konuklar m z grmek iin
Monheim'deki evimize gelmi olan dostlarla gzel sohbet
srerken, ben, Dsseldorf ya da Kln'den Brksel'e tren
olup olmad n ara t rmak iin al ma odas ndan srekli
telefon ediyordum. Ne var ki, saat 18.00 sular olmas na
kar n, pazar gn oldu u iin, tren yoktu Brksel'e.
Hayret etmi tim fakat, ne yapaca m da hemen
planlam t m: K lal lar n bir gn daha bizimle birlikte
olmalar n isteyecektim ve ertesi gn, arabayla, e im
Latife ile birlikte Brksel'e gtrecektik onlar ...
Misafir odas na girdi imde hem Ahmet Taner
Hocam z n ve hem de sevgili e i Nilgn Han m n gzleri
bendeydi. Kendilerine, Bug nmaalesefBr ksel'etren
yok dedim. Nilgn Han m' n beti benzi solmu ve
oturdu u koltu a geriye do ru d vermi ti. Ahmet
Taner Hocan n da keyfi kam t . Bir an nce k zlar na ve
damatlar na kavu mak istiyorlard . Belli ki kendilerini
buna haz rlam lard .
Meraketmeyin,siziyarng t rece izBr ksel'e
dedim ama zldklerini grdk hepimiz. Konuklardan
Mnir Bey ,HocamzveNilg nHanmBr ksel'ebizbug n
ula trrz dedi.
K lal lar, biraz mahup, Yorulursunuz,olmaz
diyorlard ama araba haz rlan yordu art k.
O gn, Brksel'e giderken, Nilgn Han m unlar
sylyordu:
SevgiliAtlganlar, imdiBr ksel'egidiyoruz.Amabu
ylAmerika'yadagidece iz.AltnayoradaykenAmerika'y
g rmekistiyorum.Ger iAhmetgittig rd ,biliyoramaben
hen zg rmedim.Amerika'yg rmeden lmek
istemiyorum...
lmekdenedemek,a znzdanyelalsn dedik hep
birlikte.
Evet, k sa bir sre sonra, Ahmet Taner K lal ve
Nilgn Han m Amerika'ya gittiler, Alt nay' ziyaret ettiler
ve sa salim geri dndler. Fakat kaderin cilvesine bak n
ki, 7 May s 1995 Pazar gn, Nilgn Han m n Amerika
gezisine ili kin olarak syledi i o szler, 9 Eyll 1995'ten
beri kulaklar m zda nlar durur hep...
...............
Ablam I l benden ya byk. Hi kavga etmeyen, ok iyi geinen
iki karde olduk hep. Bu uyumun kayna o oldu. Ben ailenin haylaz , o
ba ar lar yla gurur kayna yd . Ben sn fta kald m veya bir okuldan

at ld m sene o iftiharla geerdi. Bilgi yar malar nda okulunu temsil eder,
srekli kutlama mektuplar al r, bu ba ar lar beni g durumlara sokard .
Hi kavga etti imizi an msam yorum. Birbirimize hi yalan
sylemedik. Her zaman benim dert orta m oldu, kendi s k nt lar n
saklayarak... Bazen evde zlm , a larken grd m olur. Bir
arkada n n sorunu onu peri an etmi tir. Benim yaratt m sorunlar da
yormu tur onu ama Dolunay olay nda ya ad klar , herhalde hayat n
de i tirdi.
E i, Haluk A abey, beni bu maceradan vazgeirmek iin saatlerce,
gecelerce dil dkerken, I l odas ndan km yor, phesiz ok zlyordu
ama bana hibir ey sylemiyordu. Toplum bask s , adetler, gelenekler, her
ey onun iin ok nemliydi. aresizli imi de gryordu ama i in yard m
edilecek bir taraf yok gibiydi. Nilgnn tavr onu ok a rt yordu. I l n,
Dolunay kadar k z vard ve byle bir olay n kendi ba na da gelebilece ini
varsay yordu. lkeler, kurallar y k l yordu bizim yzmzden...
Nilgn ve Ahmet Taner K lal iftiyle I l ve Haluk benim kanal mla
tan m lard . Ba lang taki protokol gr mesi, sratle glenen bir
dostlu a kap lar at . Ayr lmaz bir drtl ekip olu mu tu. zellikle
Nilgnn son senesinde hemen her gn birlikteydiler, her eyi karde e
payla t lar. I l Nilgnden sevgi yans tma becerisini; Nilgn I ldan
so ukkanl ve mant kl yakla m ; herkes Ahmet Tanerden sakin ve
ho grl olmay rendi. Haluk ise, hangi konu konu ulursa konu ulsun,
yryen bir ansiklopedi gibi, bilgi ara t rma ve dan ma organ oldu. Btn
bu manevi al veri , dostlu u her gn daha gl ve vazgeilmez k ld .
Ve I l, karde isayesinde Nilgn gibi ola anst bir insan
tan mas n byk bir kazan olarak gryordu. Aralar ndan su szm yordu.
ki srda , aml deredeki kk da evine ekilip dertle iyorlar, tm
duygular ve an lar payla yorlard .
I l bir srk p ! Bu kitab yazaca m ve herkesin katk s n
istedi imi syledi im zaman, Benikar trma dedi. Biliyorum, iki kad n n,
iki annenin, iki e in payla t klar ok s rlar var. Sayg duyuyorum, srar
etmedim. te ablamdan alabildi im yzeysel birka an notu:
Nilgnle aml dere'de birlikte kald m z,
kimseyle olmad kadar uzun ve s rlarla dolu
konu malar m zda, Ahmet Beyi ok sevdi ini, ona hl
k oldu unu anlat rd .
Ahmet Bey, ok kltrl ve demokrat bir
adamd ama Nilgn'n kay ts z arts z kendisine
hayranl na o kadar al m t ki, bri oynarken bile bunu
ok net hissederdik. Brite drdmz de de i erek
birbirimize e olurduk. Nilgnle ben e olduysak, bana
ka gz i aretleriyle elini belli etmeye al r ve hile
yapmam z iin u ra rd . Bir sre sonra brite hilenin pek
olamayaca n ve zaten benim hile yapamayacak kadar
yeteneksiz oldu umu farketti ve bu fikrinden vazgeti
Yine de, ikimiz e oldu umuz oyunlar cok keyifli geerdi.

Ahmet Bey bu durumda mutlu olurdu, nk Nilgn- I l

ikilisini, Ahmet- Haluk ikilisi genelde yenerdi. Bir sefer,
aml dere'de ok iddial bir bri partisi yapt k. Nilgn ve
ben, normalde brite pek ola an olmayacak ekilde,
srkonturlu bir 5 trefl kar p mthi puan ald k. Ahmet
Bey bu yenilgiyi bir trl kabullenememi , lzumlu
lzumsuz her eye ba r p a rm , bu da beni ve
Nilgn' iyice keyiflendirmi ti. Ayn gn, Fenerbahe'nin
bir ma vard ve ikinci ok, Ahmet Beyin can gibi sevdi i
Fenerbahe'nin, imdi hat rlayamad m bir ta ra
tak m na yenilmesi oldu. O gn "KaraPazar" diye
adland rd ve senelerce unutmad .
........
mitkydeki ev, gnden gne gzelle ti. Nilgn'n
lmnden birka gn nce, "Artkbitti,evebir ivibile
akmamzgerekmiyor.Teksorun,kapnn n ndekisokak
lambas,onadayapacakbir eyyok,yanmyor" dedi ini
hat rl yorum. Buna ok seviniyordu, yorgunluklar n
sonuydu.
Nilgnn ruh hali ok de i kendi. Her zaman
mutlu ve ne eli grnmesine ra men, onu yak ndan
tan yanlar, arada bir, gzlerindeki hzn ya da endi eyi
farkederlerdi.
lmnden iki- ay evvel, byle tats z bir
psikolojideyken bana, Banabir eyolursaDolunayve
Altnaynsorumlulu unualrmsn? dedi. Neye
u rad m a rd m, panikledim. Birsorunmuvar? diye
sordum. Sadeces zistiyorum,s z n tutaca n
biliyorum dedi. Byle tuhaf konu malardan
ho lanmad m , gel- gitlerinden rahats z oldu umu, tabii
ki k zlar n k z m gibi grd m ama bu konu man n
bitmesini ya da gerekesinin a klanmas n istedi imi
syledim. Tamam,tamam.G zlerins zverdizaten
diyerek laf evirdi, glmeye ba lad . Bir sorunu
olmad n , torunlar n n bak m iin ortak hareket
etmemizi istedi ini falan syledi. AltnayveyaDolunay
ocuklarn okskgetiripbenibunaltrlarsayardmeder
misin? demek istemi szde...
O gn yar ekindi im, yar verdi im szn,
hayat m boyunca byk bir sorumlulu u s rtlamam
anlam na geldi ini bilemezdim ama hl bilemedi im bir
nedenle Nilgnn gzlerine ok dikkatli bakt m ,
yre imde bir s k ma hissetti imi ve daha sonra, o
hafiflemi bir ekilde en akrak konu urken bile iimin
titredi ini hat rl yorum. ocuklar n , tam Nilgne yak r
bir tezcanl l k ve duygusall kla, benim manevin fusuma

geirmi ti.
Nilgnle son gr memiz, unutamad m bir gn
oldu.
Birbuuk ay kadar Belika'da kalm t k,
birbirimizi ok zlemi tik. Geldi imizde bizi kar lay p
mitky'e getirdiler, birlikte ne e iinde yedik, itik ve
bri oynad k. Per embe gn de bizde bulu mak zere
szle tik. Bu arada check up'tan gemek iin Bay nd r
Hastanesine gideceklerini, cumaya Alt nay' n
Amerika'dan dnece ini ve haftasonu da birlikte tatile
kacaklar n sylemi lerdi.
Per embe ak am bize geldiklerinde Nilgn biraz
de i ikti, durgun ve d nceliydi sanki... Sa l k
kontrollerinin sonucunu grenmek istedi imizde ilgin bir
diyalog geti aram zda. Hastanede ya anan bir aksilikten
bahsetti. Yanl hat rlam yorsam, akci er rontgenini ya da
tahlil raporunu inceleyen doktor, grd bir ey
kar s nda ba ka bir doktorun fikrini almas gerekti ini
sylemi ve hemen gelece ini belirterek odadan km .
Nilgn, yar m saat, 45 dakika kadar bir sre doktoru
beklemi ve gelmeyince, "akci erindehabisbirt m r
bulundu u,doktorunbunus ylemecesaretibulamad i in
odayterketti i,zatenbukadarsigarai erseolaca nnbu
oldu u,ksazamansonraaclari inde lece i,herkesinde
kendisineacyaca ve aresizkalaca eklinde bir
senaryo yaz p, buna inanm . Byle aresizce ya amaya
raz olamayaca n , kendisine bakacak kimsenin
bulunmad n d nm ve te his do rulan nca, eceliyle
lm beklemeden intihar etmeye karar vermi . Bu
parlak fikrini Ahmet Beye sylemi , o da
samalamamas n telkin etmi . Derken doktor gelmi ,
Kusurabakmayn,sizibeklettim,bilmemnebakangelmi ti,
onunlailgilenmemgerekti demi ve kolestrolnn yksek
oldu unu, karaci er fonksiyonlar nda da biraz sorun
bulundu unu, sigara imese iyi olaca n falan sylemi
Bunlar anlat rken yznde benim pek al k n
olmad m bir ifade vard . Sanki tuhaf bir bak ... Ahmet
Bey de ,G r yormusun,nelerd n yor!Bir eylers yle
arkada na dedi. Ben ok a k nd m ama kzm t m da:
Nilg n,bud ncehi sanayak yormu,nedemekintihar
etmekfalan?Allah'ng c negider,b ylebir eyihi
d nmemi ol dedim. Ahmet Bey de benim gibi
d nd n syledi.
Nilgn'n yzndeki al k olmad m z ifade pek
de i medi. Aradan iki gn gemeden onun lm haberini
ald m zda hep o bak , o tevekkl, o gnk garip
sessizli ini an ms yorum. Nilgn baz eyleri hissetmi

miydi diye d nyorum. nk onun garip bir sezgi

gc vard ve hatta zaman zaman bundan rahats zl k
duydu unu sylerdi
Nilgn hayat doluydu, ok ne eli ve tatl yd . Bende
asla olmayan bir esnekli i vard ki buna ok zenirdim.
Herkes kendisini sevsin isterdi, sempatikli i ve scak
yakla m yla bunu hemen sa lard .
Onu ok zlyorum...

L MHABER

9 Eyll 1995, Cumartesi. Sabah saat 9a geliyor. Brkseldeki

evimizde, yeni uyanm z.
Telefon ald , at m. StkBeyleg r ebilirmiyim? diyen bir ses
Ve devam : Cumhuriyetgazetesindenaryorum

Gazetelerin yaz i leri veya d haberler al anlar beni ok s k arar,

e itli konularda bilgi ister veya Anadolu Ajans ndan geti imiz Brksel
kaynakl haberlerle ilgili sorular yneltirler. Cumartesi sabah da olsa,
Cumhuriyetilerin telefonlar da beni hi a rtmad . Sizini inne
yapabilirim? diye sordum.
Telefondaki ses, sanki bu konu may en k sa zamanda kesmek ister
gibi, s k nt l ama ok net ifadelerle, adeta bir ses kayd banttan
dinletilirmi esine, robot gibi konu tu:
- Profesr K lal , bu sabah, Antalyaya giderken bir trafik kazas geirdi.
Sa l k durumu iyi, kazay yaral olarak atlatt . Nilgn han m maalesef vefat
etti.
Ve sustu.
Anladm dedim.
Telefonu kapatt m.
Yan mda duran Dolunay, bir eyler oldu unu herhalde yz ifademden
veya telefon konu mas ndaki ola anst k sal ktan, telefonun sadece
Anladm ile kapat lmas ndan farketti.
- Ne oldu?
- Yok bir ey
Banyoya ko tum. So uk suyun alt na kafam soktum.
Dolunay yan ma geldi:
- Ne oldu?
- Babanlar trafik kazas geirmi ler.
- Babama bir ey olmu mu? abuk syle. Do ruyu syle
- Yaralanm . Sa l k durumu iyiymi .
- Do ruyu syle. Babam
- Dolunay, baban n sa l k durumu iyiymi .
- Ac ekmi mi, neresinden yaralanm ? Babama ne olmu ?
Ne garip! Srekli babas n soruyordu.
- Dolunay, anneni neden sormuyorsun?
Duraksad . Ve a z nda u cmle kt :
Annemebir eyolmazki!
- Annen a r yaral ym . Hemen haz rlan, Trkiyeye gidiyorsun. Ben de
yar n gelirim.
...........
Annemebir eyolmazki!
Bu szler hep kula mda nl yor.
Annemebir eyolmazki!

Nilgn yle bir insand i te. Haber yay ld zaman herkes bunu
sylyor, kimse kulaklar na inanam yordu:
Nilg nebir eyolmazki!
ylesine ne e ve hayat dolu bir kad n n lebilece ine inanmak
olanaks z gibiydi
.........
Dolunay, Benhavaalmaya kyorum diyerek evden ayr ld . Bana
olan gveninden herhalde, annesinin lm olabilece ini d nmyordu.
A ryaral szlerine inanm t ve Nilgnn, ne kadar a r yaral olursa
olsun, bu i ten de s yr laca d ncesindeydi.
Havaalan n arad m. Bilet i ini hallettim. Telefonlar durmadan
al yordu. Dostlar, gazeteler, televizyonlar Yan t vermemeye ba lad m.
Dolunay geldi. Arabaya bindik. Havaalan na do ru yola kt k. Cep
telefonum durmadan al yor. Anadolu Ajans ndan arkada lar, yneticiler
ar yorlar. Haberi renip renmedi imi anlamak istiyorlar. O kadar ince
d nceliler ki, kt haberi bizim evdeki bilgisayar ekran ndan, Ajans
blteninden renmeyelim diye girmiyor, bekletiyorlar. Konu am yorum,
yan mdaki kar ma durumu anlatmadan nce
Bebe im, dedim, Seninekadar oksevdi imibiliyorsun,de ilmi?
- Biliyorum. Merak etme, belki senin gelmene gerek bile kalmaz. Babam
iyidir, anneme zaten bir ey olmaz. Gldr o. Sen zlme
- Glm, san yorum annenin durumu tahmin etti inden daha kt. Ama
sana ok gveniyorum. Ne olursa olsun gl kalacaks n. Baban n ve
Alt nay n sana en fazla ihtiyalar oldu u bu dnemde zay f gzkrsen
zlrm. Bana kendini bir kere daha kan tlayacaks n
- Sen bir eyler sakl yorsun. Ben de sana ok gveniyorum. Syle
- zgnm, zr dilerim
- Olamaz. Annem lm olamaz.
- Nilgn lm bebe im. Hi ac ekmeden lm
Tamam dedi Dolunay ve ekledi: Deminsoka a kt mzaman
Tanryaduaettim.DedimkiOna,e erannem oka ryaralysa,e ersakat
kalacak,hepac ekecekse,alonuncann,yakmadan, zmedenO,sakat,
hasta,yatalakya ayamazzaten
Gzlerinden ya lar ak yordu ama tepkisi a rt c derecede olgun,
bilinliydi Dolunay n... Onu neden bu kadar sevdi imi, neden bylesine
gvendi i mi bir kere daha anlad m.
Ua n kap s na kadar gtrdm ve yolcu ettim.
Kt haberler ne kadar abuk ula yor ve yay l yor! Trk Hava Yollar
al anlar n n ve neredeyse tm yolcular n olaydan haberi olmu tu. Olgun
ve insani yakla mla, herkes, ba nzsa olsun diye f s ld yor ve geri
ekiliyordu.

Trkiyede pek ok insan, Nilgn bu kazadan ve lmnden sonra

daha iyi tan d .
.
Fransadaki aile fertlerine ac haberi vermek de bana d m t. ok
ya l olan Tati ile do rudan konu mad m, k z Franoisea, durumu
annesine, uygun bir ekilde bildirmesini syledim. Nilgnn annesine
ili kin ara t rmalar m yznden bana olduka k zg n olan Linette ise ayn
gn telefon etti ve yalvar r gibi bir sesle, SeninleT rkiyeyegelebilir
miyim?Benikarde imincenazesineg t rl tfen dedi.
Linettei Trkiyeye getirdim. Geri gelmeseydi daha iyi olurdu
phesiz. Kad nca z bizim llerimizi nas l gmd mz grnce
bayg nl klar geirdi. Neyapyorlar?Tabuttanneden kartyorlar?Neden
ba ryorlar?Nedeninsanlar b rmezarlarn zerindey r yor?Nedenbizi
itiyorlar? diye, koluma yap m , a k nl k ve deh et iinde izliyordu
karde inin topra a verili ini...
..........
Brkselde niversiteye ba lad m ilk y l, o zamanlar ak am gazetesi
olarak kan LeSoir kap kap da t yordum. Bir kitap dkkan n n
abonelerinin gazetelerini evlerine b rak yordum. Gazeteci olmak istedi im
iin, gazete da tarak mesle e ilk ad m atm olmak ho uma bile
gidiyordu. O kitap dkkan n i leten Belikal aile, benim disiplinli
al mamdan ho nut olmu , maddi ve manevi yard mlar n artt rm t . Ksa
sre sonra beni ailelerinin bir ferdi gibi grmeye ba lad lar. Suzan isimli
kad n benim ikinci annem gibiydi, kocas Guy de mkemmel bir insand .
Dostlu u muz onlar lnceye kadar devam etti.
Onbe y l kadar sonra, Suzan amans z bir hastal a yakaland
zaman, yatak d ek yatarken kendisiyle son konu malar m zdan birini
yapt k. lmebe dedim ona, Senbenimeniyiarkada msnKoruyucu
mele imsin... Glmseyerek verdi i yan tta, Meraketme,ben lsemde
seninyanndaolurum.Birkelebekolur,geliromuzunakonarm demi ti.
Suzan ld ve ac lardan kurtuldu. Kilisede treni yap l rken, arka
koltuklardan birinde oturdum. Vefat n duyuran gazete ilan nda, vasiyeti
zerine, k z n n isminin yan na, manevio lu diyerek benim de ad m
koymu lard .
Gerek bir arkada kaybetmenin ac s yla ok zgndm. Suzan
d nyordum. Belikada ikamet sorunlar m halleden, bana Frans zca
reten, ders al t ran, al ktan d p bay ld m gnlerden beni
uzakla t ran dosttu. Her derdimi payla rd , her derdime devayd . E i
Guyle birlikte, ikinci vatanda, ikinci aile olu turdular benim iin...
Byk zntyle, ona vefa borlar m deyemeden ld n
d nyordum.
Kilisenin iinde bir kelebek gelip nmdeki koltu un s rt na yerle ti.
Bana bak yordu. Ben de ona bakt m.
imdi etraf mda ne zaman kelebek grsem Suzan d nrm. Ve

hl onun benim koruyucu mele im oldu unu...

Bu kelebek olay n Nilgne de anlatm t m. Sa ma demi tim ,Ama
kilisedekiokelebe inSuzantarafndany nlendirildi ine,banatesellimesaj
getirdi ineinanyorum
Nilgn, Bendeinanyorum.Bunlarolabilecek eyler.Neg zelbir
mesaj! demi ti. Ve bu olay zaman zaman, yak n evremizdekilere
anlatm , lenlerin asl nda sevgi yitirmediklerine rnek gstermi ti.
Nilgnn cenazesini kald raca m z gn, Mehmet Ali K lal , hi
kullanmad yedek arabalar ndan biriyle gelmi ti. Ahmet A abey ve ben
arabadayd k. Mezarl a do ru giderken, camlar tamamen kapal araban n
iinde bir kelebek peydahland . Ben ok duyguland m, bir ey demedim.
Kelebek, araban n n blmne yerle ti, yzn bize dnd, durdu. Ahmet
A abey, Kelebe ig rd n zm ? diye sordu. Mehmet Ali K lal , Hayret,
nerden kt.Bu arabayaylardrkullanmadm.Camlardakapal dedi. O
zaman, hem Suzan n hikayesini, hem de Nilgnle o konu mam z
Mehmet Ali K lal ya anlatt m.
Ahmet A abey bu hikayeyi ok dinlemi ti zaten... Kelebe e bak yor
ve sessizce a l yordu.
.........
Ama herkesi daha ok etkileyen olay o gece ya and .
mitkydeki evde toplan lm t . Kalabal k vard . Gecenin bir
saatinde, Dolunay ve K lal baheye, kap n n nne kt lar, karanl kta
sar l p a la t lar.
O s rada, mitkydeki evin tek sorunu olan, hibir zaman
yanmamas yla nl, kap nndeki sokak lambas yan verdi!
K lal lar, y llard r o lamban n yanmas n sa lamak iin defalarca
belediyeye telefon etmi lerdi. Gelen itfaiye kamyonlar n n yksek
merdivenleri bile, lambaya ula lmas n ve onar lmas n sa layamam t .
Sonunda havlu atm lard . Yapacak bir ey yoktu. Sokak lambas y llard r
yanm yordu.
O gece, Dolunay ve babas birbirlerine sar l p a larlarken, sokak
lambas yand .
O lamba, birka gn, gece gndz hi snmedi.
Sonra snd, bir daha hi yanmad !
............
nmdeki dosyalarda yzlerce mektup ve kk bir Trk bayra
bulunuyor, bu sat rlar yazarken...
Nilgn Trkl ve Mslmanl ile her zaman gurur duyan bir
insand . Ben l rsemtabutumumuhakkakT rkbayra nasarn derdi.
Cumhuriyetiler, bu vasiyeti yerine getiremediler, kurallar gere i, ama
tabutun nne, kk bir Trk bayra ili tirdiler. te o bayrak nmde
Ve taziye mektuplar K lal ya ve bize ula an, duygu dolu yzlerce

mektup birka dosyada topland , bana verildi.

Mektuplar yazanlar n byk bir blm Nilgn ahsen
tan m yordu. Ve yaz lar n o unlu u, K lal n n, BirT rk n l m ve
Anlar,Anlar ba l kl makalelerinin yay mlanmas ndan sonra kaleme
al nm t . Bu yaz lara bir kere daha gz atmak ister misiniz?
BRT RK N L M ...
Tan d mda ad Nicoled.
Sevgisi u runa, do du u topraklar , ailesini,
al kanl klar n , s n rs z dostlar n b rak p Trkiyeye
geldi inde de ad n de i tirmemi ti. 25 y ll k gemi i ile
kprleri atm , ama ad n ve dinini korumu tu...
K lal soyad n al n n ikinci y l ndayd ... Alt naya
hamileli inin de son aylar nda... Gzlerinden ta an bir
mutlulukla kap da kar lam t beni:
- Hem Trk, hem Mslman olmak istiyorum... Ben
Tanr ya inan r m. Senin Tanr n ile benimki farkl de il
ki!.. ocuklar m z iki toplum aras nda kalmamal . Ben de
her eyi seninle, onlarla ve bu topraklar n insanlar yla
payla abilmeliyim.
Me er yak n arkada lar mla birlikte mftye gidip
konu mu . smini bile semi . Ama sabredememi
s rprizinin sonuna kadar...
O gece kelimei ahadeti sab rla ezberledi.
Heyecandan uyuyamad . Ertesi sabah mftnn
yan ndan karken, elinde art k Nilg nK lal oldu unu
kan tlayan bir belge vard .
Ankara Mftl nn mhrl ka d n anne ve
babama gstermek iin merdivenleri iki er iki er
atlayarak karken ok mutluydu. nk bunun onlar iin
ta d anlam biliyordu.
Annemle babam a larken, O da gzya lar
iindeydi.
o

Her zaman al t .
Sekreterlik yapt . Ma aza ynetti. Halkla ili kiler
sorumlulu u ta d . Protokol dan manl stlendi... Hem
evde al t , hem d arda.
Yapt i ne olursa olsun, al maktan hep onur
duydu... Her yapt i e yre ini verdi. Hep ba ar l
oldu...
Kocas bakanken, 86 metrekarelik sosyal

meskeninin bulundu u binan n merdivenlerini sabunlu

sularla silerdi...
Kom ular hayretler iindeydi. Ama O bundan de il,
ancak, gelen yabanc konuklar n Trklerin temizli i ile
ilgili d ncelerinden utan rd .
Btn insanlar severdi. Ama O, art k biz
T rklerden biriydi; onlardan de il.
o

Ulusal gnlerde pencereye bayrak asar; Alt nay ile

Dolunaya, byk bir heyecanla Atatrkn bykl n
anlatmaya al rd .
Dinsel geleneklere uymak iin aba gsterirdi.
Sorunu oldu unda, ii s k ld nda Hac bayram a
gider dua ederdi. Trke olarak, iinden geldi i gibi...
Ama benzer bir gereksinmeyi yurtd nda da
duydu unda, ayn rahatl k ve gnl huzuru ile gzel bir
kiliseye gidip mum dikmekten de ekinmezdi... Ve
duas n gene kendine gre yapard . o unlukla da
Trke olarak.
Onun iin din, inan ve iyilik demekti.
Oru tutar, kurban keser, herkesin yard m na
ko ard ...
o

Bir yurtd resmi gezi dn mde, her zamanki

gibi ua n merdivenlerinin ucundayd . Gne gzlkleri
ile saklanmaya al lan k zarm , i kin gzler.
Dudaklar nda zorlama bir glmseme.
Ahmetbo analm dedi, benimy z mdensenin
siyasalkariyeriniykacaklar!
Me er sa c bas n yoklu umda bir kampanya
ba latm .
K lt rBakannnHristiyankars neler yapm
neler... Koca bakanl H ristiyanl k iin kullanan O. Hatta
mzelerdeki ikonalar ald rt p yurtd na ka rtan da O...
Evinde yabanc bir kltre teslimolmu bir Kltr
Bakan .
Sekiz stun haberler... Ve zihnimden silinmeyen
k e yaz lar ndan rnekler... konalarveKokonalar,
MadamKislali, daha niceleri...
Nilgn, bana sald rmak iin niin kendisini
kullanmaya al t klar n bir trl anlayam yordu... Trk

ve Mslman do mu olmak, bunlar kendi istenci ile

benimsemi olmaktan daha m nemliydi?
o

Sevgi doluydu.
iekleri, a alar , kelebekleri severdi... Ku lar ,
kpekleri, kedileri severdi... ocuklar , ya l lar severdi...
Tanr y severdi, Atatrk severdi...
nsan severdi.
Bir hastanedeki umutsuz hastalar her gn ziyaret
etmeyi; onlar ne elendirmeyi, onlara umut da tmay ;
payla t ac lar iine gmp, gzya lar n eve saklamay
severdi.
Bakanlarla, bykelilerle, generallerle, ok nl
yazarlarla, bilim adamlar ile de arkada t ... Kap c larla,
bekilerle, ayc larla, ofrlerle, i ilerle, koruma polisleri
ile de arkada t .
O bir insand ...
28 y l n benimle payla t iin ok mutlu oldu um,
kendimi ansl sayd m, kendisiyle vnd m bir
insan.
o

Piaf ve Pavarottiyi de be enirdi, Sezeni ve

Grsesi de.
Dev tenorun ola anst sesini, araba da lardan
geerken, ok yksek tonda dinlemekten ho lan rd .
lme yakla t m z dakikalarda ise, kasetalardan
szlp iimizde bir eyleri titreten mzi in szleri
kulaklar mdan bir trl gitmiyor:
Yinemevsimlerge ecek/Yineyapraklard ecek/
Gidensevgililergerigelmeyecek...
o

Nedense bana hi sylememi ti.

Trk bayra ile gmlmek istedi ini ilk kez
dostum ahin Mengye am . O olamayaca n ne
kadar anlatmaya al t ysa da vazgememi . Ba ka
dostlara da bu ricas n iletmi ...
Sevgili Mehmet A ktan, tabutun bir kenar na
bayrak eklemeyi ba arm t ... Nilgn topra a verilirken,
Alt nay ile Dolunay, bir bayra da kefenin zerine
koymay ba ard lar...
Frans z ana- baban n Bordolu Trk k z imdi Ankara

da yat yor.
Ve de benim kalbimde...
K lal n n Cumhuriyette yazd bu makale ertesi gn hemen hemen
btn gazetelerde yer buldu. Bu yaz y ikincisi izledi:
ANILAR...ANILAR...
Ne gzel sylenmi : Mutluluklarpayla ldk a
b y r,acpayla ldk ak l r...
Cuma gn bu k ede, onbinlerce ki iyle ac m
payla m t m. Bugn ise, gemi te kalan bir mutlulu un
k r nt lar n payla mak istiyorum.
Cuma gn a latt klar m, beni umar m ho grrler.
Bugn dudaklar nda bir glmseme yaratabilirsem
sevinece im.
o

Evlili imizin ilk y llar ndayd .

Nilgn bir yandan al yor, bir yandan da -gnlk
ya am n prati inde- Trke renmeye abal yordu.
Bir yak n m yitirmi tik. Cenazeye gitmek
durumundayd m. O gnk bir yemek davetini iptal etmek
gerekiyordu.
Nilgne SakineHanmaraypni in
gelemeyece imizianlatver dedim... Telefonu am ve u
szcklerle anlatm :
-Teyzeci im!.. Ahmet kuzenini ldrd. Cezaevine
gidecek. Onun iin yeme e gelemiyoruz, kusura
bakmay n!
ld szc , Onun dilinde ld rd olmu tu...
Cenaze de cezaevi...
Ve Sakine Han m da, telefonun ba nda
bayg nl klar geirmi ti.
o

Azerbaycan Kltr Bakan olarak ziyaretimde,

Nilgn de bana e lik ediyordu.
Bakde bir ak am styd. Gzel bir
kervansarayda bir sofra haz rlanm t . Avludaki orkestra
Azeri havalar al yordu.
Sofran n etraf ndakiler, srayla aya a kalkmaya
ba lad lar. Her kalkan gzel birka tmce ediyor, sonra

herkes aya a kalk yor ve kk votka kadehleri bo alt l p

oturuluyordu... Yakla k otuz ki i vard .
Derken s ra Nilgne geldi.
Byle bir eyle ilk kez kar la yordu. Haz rl ks zd ...
Daha ne yapaca n merak etmeye f rsat bile kalmadan
aya a f rlad ... Trke bir nutuk att .
Yeme in sonunda arabalar m za bindi imizde
kendisini kutlad m. Hayretle sordu:
- Niin kutluyorsun?
- Senin gibi, stelik de iyi Trke bilmeyen birisinin
bunu yapmas byk bir cesaret i i de, onun iin...
Umursamaz bir muzip glmsemeyle omuz silkti:
- Niye ekineyim ki? Onlar n da Trkesi benimki
kadar bozuk!..
o

Uak sabah n krnde Ta kente varm t .

Semerkanta hareket iin de, daha birka saat vard .
zbek Kltr Bakan Necimov ve yard mc s ile,
yorgun gzlerle bak yorduk. Ne konu acak halimiz
vard ne de syleyecek szmz kalm t .
Birden, kentte bir araba turu yapmay nerdiler.
Ben de ok memnun oldum, Prof. erafettin Turan ve
Adnan Binyazar da... Ve elbette Nilgn de...
Ta kent zelzelede y k lm ve yeniden kurulmu tu.
Say n Necimov heyecanla anlat yordu:
- Yengi binalar... Yengi mahalleler... Yengi...
Nilgn kula ma e ilerek f s ldad :
- Ne kadar da sevimli bir adam de il mi?.. Bana
yenge diyor...
o

Birlikte yapt m z ok say da yurtd gezide, ok

say da yabanc devlet adam ndan.. gazeteciden..
diplomattan.. o lkelerdeki bykelilerimizden, u
tmceleri s k s k duydum:
- E inizi Trkiye, bir iyiniyetel isi olarak,
dnyan n her taraf na yollamal ! Mthi bir propaganda
olur!..
o

Kat protokol toplant lar na.. sessiz, fazla ciddi, as k

suratl yemeklere dayanamazd ... Ne esini ve

kahkahalar n herkese bula t r rd .

Nilgn tan m olanlar, kayb n duyduklar nda
nce a l yorlar... Sonra kk yklerini, dil
yanl l klar n , inan lmaz afacanl klar n , kendi
yanl l klar na ba kalar yla birlikte nas l gld n, k
saan yzn ve gzlerini an ms yorlar... Ve glyorlar.
Ama ben, Nilgn gitti gideli, Ecevitin bir iirini hi
akl mdan karam yorum... Rah an Han ma yazd bir
iirin, zellikle baz dizelerini:
eleleb y tt ksevgiyi
...
k stebe indentopra nata na
trtlndankelebe ineku una
elelesevdikbud nyay
...
eleleb y t pelelederdik
elelederipinsanaverdik

verdik e o alansevgimizi...

ok nl bir besteci, MaviTuna valsini ilk

dinledi inde yle demi :
- Bunu besteleyenin ben olmam ne kadar isterdim!
Bu iiri de Nilgn iin ben yazm olmay ne kadar
isterdim... Ama iyi ki yaz lm ! nk bugnk
duygular m bundan daha iyi anlatmak olanaks z!
...............
Ve mektuplar
te, kimlerden, nerelerden duygular aktar ld n yans tmak iin,
birka tanesinden al nt lar:

nlenmesii inkoordinelihi bir al mayatankolmad mzkarayollar

zdrabnnsonhalkasnaeklenenacnzderindenvey rektenpayla yoruz.
Mu la Gazeteciler Cemiyeti

G c myetse, mr m neng zelg nlerini,benli imdeta d mt m

olumluduyguved ncelerimi,mutluluklarm,sizebir rngaylaaktarmak
isterdim.Hocam,siz,varl nzlasadece evrenizinveT rkiyeninde il,t n
insanl nveuygarlktarihininihtiyacdurumundakiinsanlardansnz.Evet
hocam,sizeihtiyacmzvar
Bahar zsoy ( renci)


AnkaraBelediyesininBasnB rosundao lumuziyaretegitmi tim.Bir
hanmefendielimiskt.Sonrao lum,TanerK lalnnhanm,dedi.Aramzda
tekoru tutankimseveFranszasll,diyeekledi.Buhanmefendiyiilk
g rd mdeduydu umh rmet, ld ndeg zya oldu.E ininkaleminden
ya amnokudum,i teinsanlkdedimi imden.Her eyibirkenarabrakalm,
ilkolaninsanlksevgisidir.Ama ld r yoruzbirbirimizi,insan,gavur
demedenDo annkoydu uyardmla makuralnunutmayalm.BayanTaner
K lal imdicennetteamainann,ya yori imizde
Muzaffer Ozal

Karde belediyemizolanAnkaraB y k ehirBelediyesindekide erli

al malarnbildi imiz,kymetliinsanNilg nK lalnn l m n b y k
z nt yle rendik
Lefko a Trk Belediyesi

Bud nyanngittik ekirlenmesindenmidir,bilinmez.Yaratan,hepg zel

vesevgilikullarna ncelikvermekte
Sibel-smet Kasapo lu

Achaberihen z rendim.S zc kleranlamsz

Aste men Murat zbaheci (Gemi Kona - K br s)
MyAllahElmightyresthersoulinpeace
Omar Shouna Embassy Of The Republic Of The Sudan

Ate d t yeriyakarderleramabuate hepimiziyakt.Allah

sizlereuzun m rlerversin.Sizler,bizim n m zdeuzaypgidenbir ksnz
saynK lal.Kendinizedikkatedin!
Samsundan bir okuyucu

SevgiliAhmetTaner,

o umektuplarvardrki,ilkc mlesi,Naslba layaca m

bilemiyorumolur.Bencebu,S ylemekistedi im ok eyvaranlamnagelir.

Kendizamandilimii indeNilg n okg zel, okonurlu, okmutlubir

hayatya ad.Herhaldeazkadne itarafndanNilg nkadarsevilmi ,de er

verilmi tir. ocuklaronuhepy celtti.Arkada lar,akrabalar,yaknlar,sevgili

Nilg n hepel st ndeta d, oksevdi,takdiretti,hayranoldu.Kaybn ok
b y k.Hepimizinkayb

25ylkadar nceydi,biryerdeMarcusAureliusAntoniusun us zlerine

rastlam tm:

Tanrm!Bana,de i tiremeyece im eylerikabuletmeolgunlu unu,

de i tirebilece im eyleriyapabilmecesaretiniveikisiarasndakifark
anlayabilmebasiretiniver.

Uygulamakhepimizenasipola.
Erel ve Tan u Bleda

Nazmn ld ktenSonra iiriBuenh z nl gibiduran iirdebile

Nazmnaslumutsa yor.

Nilg nHanm imdimutluolmal,maziyea layande il,onuya atanbir

sevgilisioldu ui in;tabutunak kdeolsabirT rkbayra ba lamay
ba arankzoldu ui in;onasahip kan,ansnasaygduyandostlari in

Teselliolurmubilememama,bazanya ar l ler
Bar Aybay

SevgiliK lal,

Sizinletan madkamauzaktansiziseven,sayanbiriyim.Birg n,
Br kselde,g zelkzlarnzdanbiriyletan m tm.Okadarbe enmi timki,
Anneniziilkg rd mansizib yleyeti tirdi ii inonutebrikedece im
demi tim.Bumaalesefger ekle medi.Amaben,Nilg nHanmefendiyisizin
ebediyensaklayaca mBirT rk n l m adlyaznzda okiyitandm.
Onuni ing zya d kt m.Benb ylehissediyorsamsizlerindurumunuzuda
tahminedebiliyorum
Leyla Umar

Yurttatrafikkazalarnng nl kolaylararasndayeralmassonucu,bu
aclarnd ndakalanlarbunlarartkyadrgamamakta,birg nkendilerininde
buakibetlekar la acaklarntevekk llebeklemektedirler.

Yazlarnzdevamlizlemeninkurdu uili kidolaysilemaruzkald nz

kazakar snda z lmekleberaber,bu z nt mbellisnrlari indekalm tr.
Ancak,elimkazasonucuyazdklarnzokuyuncade erlie inizin st nki ili i
kar snda,yalnzca z lmekleyetinilmeyerekbuacnzpayla manndalazm
geldi inig rd m. evremizdekilerden okdahafazlabizeyaknoldu unu
anlad me inizeTanrnnrahmetinidiler,taziyelerimisunarm.
kr Postac o lu Avukat


Cumhuriyettee inizleilgilibazduyguved ncelerinizibizimle
payla t nzi insizeminnettarz.Hi tanmad mze iniz imdibizimebedi
dostumuzoldu
Faruk- Mevhibe Lo o lu

Bumektubuyazaca mhi birzamand nmedimfakattakdiri

ilahinin(bizger eklaiklerOnaelbetteinanrz)bizenelerhazrlad n
bilemeyiz.Seninhayatns reklibir k,g ne libiratmosferi indeaydnlatan
g zel,g zelruhlu,hayatdoluarkada n,bizleri,senibrakpgitti.Bunaakl
erdirmekimkansz.Almanlarnbirdeyi ivar:lahlarkskanm lar!..Evet,siz
ylesineanla m birb t n,harikuladebiraileolu turmu tunuzkiherkessize
imrenerekbakyordu. imdi okg ,engebelibiryolunba ndasnVe unu
bil:gidenlerbizimleya amayadevamediyor.Onunresimleriniheryere
koymaktan,ondanbahsetmekten ekinmeBildi im,g rd m,sezdi im
kadarsenNilg n okmutluettin,onabirkadnnisteyebilece i,
zleyebilece iher eyiverdinVea lamasnbil!

Eskihocan,yeniarkada n
Nermin Abadan Unat

Yaznzokuyunca ylesineduygulandmki,g zya larmtutamadm.

nsansevgisiyledolubub y kvesaygde erT rk n l m ndenduydu um
z nt birkatdahaartt
Haydar Tunkanat
Fransa, spanya, svire, Belika, ngiltere, Afrika lkeleri, Amerika,
Asya, Avustralya Her yerden, bazen kimlik belirtme gere i bile
duymayan insanlardan gelen binlerce mektup retmenler, subaylar,
diplomatlar, gazeteciler, i adamlar , i iler, memurlar, okuyucular,
renciler, politikac lar ve en de erlileri, sadevatanda tan gelenler

KAZAMI,CNAYETM?

Kaza haberini al r almaz Ankarada, ablam aram t m ve eni tem

Haluk Erkse derhal yola karak olay yerine gitmi ti. ki ki inin ld bu
kazan n yeri, ekli, emas foto raflarda mevcut
Ayn gn, ayn yerde ba ka kazalar olmu , ba ka insanlar lm . 48
saat iinde, Karayollar n n yol zerinde b rakt m c r sekiz ki inin can n
alm !
Soruyorsunuz, G r nmezkaza diyorlar!
Bundan daha g r n r kaza nas l olur?
Biz ac iinde k vran rken, ilk tepkiler bas na yans d bile
Zaman n Kltr Bakan smail Cem, sanki hkmette olan kendileri
de il de bizmi iz gibi, neler yap lmas gerekti ini anlatan bir mesaj
yay nlad ve yollarda can gvenli inin sa lanmas n istedi!
CHP Genel Ba kan Deniz Baykal, olay bir cinayet olarak
de erlendirdi. Baykal, Aynyerdedaha ncedebirka kezkazaolmu .
Karayollarnn nlemalmasgerekirdi.Bubircinayettir.Yenig revalacak
arkada mznbunadikkatetmesigerekir diyordu.
Ankara Milletvekili Mmtaz Soysal, bir yandan Nilgnn Fransz
asll oldu unu aktaran medyay , m nasebetsizlikle sularken, bir
yandan da soruyordu:
Aynyerde,ayng n,ayncinstenikikazaylaikiki idaha lm se,
bununadartkkazade ilcinayettir.Taamm denolmasada,taksirliolarak
M teahhitfirmahangisidirvei ibitenmalzemeyini inkaldrmam tr?
Karayollarndakisorumlularkimlerdir?Hukukkitaplarnaa rhizmetkusuru
olarakge enbugibidurumlarnsonunakadarizlenmesivevatanda abilgi
verilmesi,bilgi a nagirdikdiyesabahtanak amakadarb b rlenenbir
toplumdapekazyaplanbiri tir
Cumhuriyet gazetesinin haberine gre, Ak ehir Trafik Blge
Mdrl nn, kazayla ilgili olarak, ihmalle sulad Karayollar
rgtnn Genel Mdr Diner Yi it, KazadaKarayollarnnbirihmalis z
konusude ildir dedi. Yi it, Yolakoyduklarhzsnrlamai aretinin
alnd n zr olarak beyan ediyor ve yle diyordu:

Yolunbub l m neyumu akzeminvekasisi aretiilehztahditi areti

koyduk.Buradameydanagelenilkkazadansonrahztahditlevhalar
alnm
Cumhuriyet muhabiri, Olayyerindetrafiki aretig rmedik.Yunaktaki
Karayollarekipleri, nc kazanndameydanagelmesindensonrakaza
yerinetrafiki aretidikmeyegideceklerinis ylediler deyince, Genel Mdr
unlar anlat yor:

Konuylabizzatilgilendim.Banagelenraporlardaolayyerine al ma
srasndatrafiki aretlerikonuldu ubelirtiliyor.DStarafndans rd r len
menfezin aatyakla kikiaydr s r yor.KarayollarveDSarasnda

imzalananprotokol zerine100metrelikyolda,kanalveyollarnaltndaki
bo luklardoldurma al malarnaba land.Buyoldai aretlemeninyapld na
dairtutanaklarvar.Bakmteknikg revlilerii aretlemeleriniyapm ve ube
eflerineimzalatm lardr.A ustosun10undanberiyolhizmetveriyor.Ve
kazag n nekadarba kabirkazameydanagelmemi .Hztahditlevhasnn
yerindeolmad saptand.Trafikekiplerincekonanlevha,insanlartarafndan
alnyor. genlevhalaryerindedurmasnakar n,yuvarlaklevhalaryerinde
yok
Ve Yi it, yolda malzeme art b rak lmad n iddia edip, Kaza
olmasayd2g nsonraasfaltlamayaplacakt diyor!
Ak ehir Blge Trafik Mdrl de, kazalar n meydana geldi i YunakAk ehir karayolunun 31. kilometresinde bak m ve onar m al malar n n
srd n bildirerek, BurasKarayollarnng revidahilinde.Bakmve
onarm al malarbizide ilonlarilgilendirir. lekbiryololmad i in oksk
gidemiyoruz a klamas n yap yor.
12 saatte 3 ayr kaza ve drt l! Ayn yerde! Ayn nedenle! 48
saatte sekiz l...
nsan hayat n n bylesine ucuz oldu u, sorumsuzlar ve
sorumsuzluklar lkesinde sadece Nilgn iin a lamak ay p Binlerce
insan m z bu tr cinayetlere kurban gidiyor. Ate in d t yeri yakmas
ama snmeyip oradan buraya s ramas kar s nda tepkisizlik, yang n
bytyor. Biraz bireysel ve toplumsal tepki ile sorumsuzlar n
sorumsuzluklar n yzlerine arpacak birka mahkeme karar o kadar can
kurtarabilir ki!
............
ok eyler yaz ld , o dnemde, bas nda...
Bekir Co kun, evinin nndeki krmza acn yaprak dkmn
anlat rken, isyanlarda, Gazetelerinsayfalarna,televizyonlarnekranlarna
bakn:Asfaltn zerindeunutulanc ruftankaldrmlardasatlanuyu turucuya...
Pompalsilahlardanku unadizilenbebeklerekadar,aptall nve
geli memi li inkurbanlaryladolu diyordu.
Oktay Ek i, nce, o yaz, kendisinin bulundu u bir arabada geirilen
mcrkazasndan nas l tesadfen kurtulduklar n anlat yor, ard ndan,
K lalmaalesefbizimkadar anslde ilmi diyerek unlar yaz yordu:
Ortadaki bir kaza de il, dpedz Karayollar Genel
Mdrl taraf ndan i lenmi bir cinayettir.
T pk daha nce yine arabalar n n mcrda
kaymas sonucu ldklerini an msad m z dostlar m z
gazeteci lhami Soysal, gazeteci Teoman Erel, gazeteci
Aziz Utkan ile eski Antalya Milletvekili Mustafa akalo lu
gibi...
Keza Karayollar n n yeterli ve do ru i aretleme

yapmamas nedeniyle Ankara- Gerede aras nda yanl

yola girip kar dan gelen araca arparak e iyle birlikte
vefat eden merhum Adnan Kahveci gibi...
Yine uyar i aretlerinin eksikli i yznden arabas
kay p yoldan k nca len gazeteci Turgay Esmer ile
yoldaki eritin ten ikiye indi ine ili kin bir i aretin
konmamas yznden kar dan gelen araban n yoluna
girdi ini bilemeden bir otobse arpan gazeteci Bar
Seluk, gazeteci Hande Mumcu ve iki arkada lar gibi...
Bunca cinayetin en az ndan dolayl failleri olarak
adalet nnde hesap vermesi (hi de ilse a r hizmet
kusuru nedeniyle tazminat demeye mahkum edilmesi)
gereken bir kurumun - ya da yetkililerinin- byk bir
pi kinlikle Bizg revimiziyapyoruz demesine hibir
uygar lkede izin verilmez.
O nedenle diyoruz ki:
Trafik cinayetlerini azaltabilmenin ve dnyada en
fazla trafik kazas n n meydana geldi i lke olmaktan
kman n ilk ko ulu, hani o suu kolayca stne att klar
srcleri ve yayalar de il, yollar hepimiz iin birer
lm tuza haline getiren Karayollar yla Emniyet Genel
Mdrl nn -bu yaz da durumlar n ele alamad m ztrafikten sorumlu birimlerini slah etmektir.
Onlar slah etmeden trafik kazalar n azaltmay
umanlara an msatal m:
Yllardan beri teki zmlerin hepsi denendi.
Hibiriyle sonu al namad . O yzden Trkiye, trafik
kazalar yznden y lda 10 bin ki inin ld , yz bin
ki inin de yaralanarak o u kez sakat kald bir lke
haline geldi.
lenlerin katili devlet, kulland silah da o u kez
m c rd r.
............
H ncal Ulu, yengesinin lmnn ard ndan yazarken ,nsancan
s z n etti imiz,insancandiye hayk r yor ve vicdanszy neticilere
at yordu:
Trafik polisi, kazada Ahmet Taner K lal y sekizde
sekiz hatal bulmu . Karayollar Genel Mdr Diner
Yi it de, yollar n hatal i aretlenmesi, ya da hi
i aretlenmemesi yznden kaybolan yzlerce can iin
zr dileyece ine, bu raporun ard na saklan p sald r ya
geiyor. Yaz klar olsun.. 48 saat iinde ayn yerde 8
lml kaza olursa, dnyan n her yerinde, bir tek karara
var l r.. Yolun ortas nda bir cinayet tuza vard r. Sulu,
bu tuza kuranlard r.

Yi t, yi itlik etmiyor.. Bunaslrapor diyen

Cumhuriyet gazetesi avukatlar na, Karayollarnsu lu
karmakhaddimemid m ?Devletdevletisu larm?
diyen trafik polisinin raporuna mal bulmu ma ribi gibi
sar l yor. Ne var ki, mahkemelerde emir kulu polisler
de il, ba ms z yarg lar var.. Karayollar ndaki cinayet
tuzaklar nda lenlerin vicdan azab n polis raporlar
silmez.. Tabii e er insan vicdan varsa, Yi it Bey!
.............
Ellerin dert grmesin Oktay Ek i A abey.. Elleriniz
dert grmesin, bu defa konuyu gerekten ciddiye al p da
yazan teki k e yazar dostlar m.
Sevgili Nilgnmz al p gtren olay n kaza de il,
cinayet oldu unu yazan herkes.. Hepinize te ekkr..
Bu sayede belki Karayollar denen o
vurdumduymazlar ebekesi birazc k ak llar n ba lar na
al r, birazc k sorumluluk duyarlar. Hi de ilse bundan
sonra, birka can kurtulur.
Yola m c r dk, buz pisti haline getir, sonra i aret
mi aret koymadan ek git.
Bunlarda insanl k da kalmam .. zr
dileyeceklerine, Trk halk na hi de ilse bundan sonras
iin gvence vereceklerine, nas l bizi hl e ek yerine
koyan a klamalar yap yorlar.
Nilgnmz gtren kazadan sonra,
Cumhuriyetin avukatlar derhal tespit yapt r p hibir
uyar n n olmad n belgelediler ya.. K eye s k t lar ya..
imdi o k eden kacaklar.. Bize de Yerseniz
diyorlar.. E ek san yorlar ya..
Efendim, uyar varm .. Sabah bir kaza olmu ,
lml.. O kazadan sonra alm lar.. Vay vay vay..
Peki, Nilgnmz gtren kazadan sonra, bir
lml kaza daha var. Geldiniz, ikinci lml kazay
grdnz, uyar levhalar n n al nd n farkettiniz, niye
hemen yenisini koymad n z da, bir nc lml
kazan n olmas na yol at n z? Karayollar kimseyi
kand rmas n.. Bu m c r, bu uyar s z yol onar mlar
yznden, yzlerce insan ld bu lkede.. Bizde sadece
nl olanlar n isimleri var, o da y nla..
Hepsini siz ldrdnz. Bunca cinayetin yk ile,
geceleri yata n zda hl nas l uyuyabildi inize
a yorum !..
Bana a klama falan da gndermeyin sak n, y rtar
pe atar m, okumadan.. Bir diyece iniz varsa, buyrun

mahkemeye..
.............
K lal oktayd . Kazadan sonraki ilk gnlerde, olay n fark nda de il
gibiydi. Hibir ey olmam gibi insanlarla konu abiliyor, daha do rusu
onlar dinleyebiliyordu. Alakas z ve gereksiz konularda tart malara
girebiliyor ama kazadan sz etmiyordu.
Birka gn sonra, Ahmet Taner K lal n n konuya ili kin son
yaz s nda isyan vard :
syanEdiyorum!
u szler, Trkiyedeki karayollar trafi inin en
yksek sorumlusuna ait:
- Trkiyedeki kazalarda Karayollar n n kusurunun
binde 24 gsterilmesi bana gre yanl ! Bizim polis
devlete sahip kar, devlet kurumlar n sulamaz.
Kazalarda Karayollar na fazla kusur verilirse, kaza
yapanlar n dava aacaklar d nlrd.
Gr meyi yapan gazeteci soruyor :Devletisevmek
ba ka,ger eksorumlulu usaptamakba ka.Budurumhl
devamediyormu?Polishl Karayollarnkoruyormu?
- Durum kendi polisimizin e itim eksikli inden
kaynaklanabilir. Son zamanlarda polisimizi bu konuda
uyard k.
Tarih 21 May s 1995... Szlerin sahibi trafikten
sorumlu Emniyet Genel Mdr Yard mc s Kerem
Durmu ... Konu man n yay mland yer, Trkiye
gazetesi.
o

Kpr yap m nedeniyle, asfalttan bir kar a a da

beton zemin... Daralan yol... Ve sert zeminin zerine,
sanki bilyag reviyapmak zere y lm m c r.
Kprnn evresinde korkuluk bile yok!
Hibir uyar i aret yok!
Gece sabaha kar birinci kaza ve ilk l var...
Sabah saatlerinde ikinci kaza ve iki l var... 48 saat
ierisinde ba ka kazalar ve ba ka ller var...
Ayn yerde!
Herkesin gzleri nnde!
Ama -ikinci kazadan ve lden sonra bile hl
gerekli uyar i aretleri yok!
Ne beklersiniz!
Baz lar n n utan ve znt ile ba lar n ne e ip

susmalar n ... Ve de Yunak - Ak ehir karayolunun 28.

kilometresine kurulmu l mtuza n n ger ek
sorumlular n saptamak iin, yansz bir soru turma
ba latmalar n ...
Ne gezer!
Olaylar n sorumlular zaten pe inen belli!.. Tm
su bizlerde... O yolu semi olan, l ya da yaral
srclerde...
Gemi y llar n lhami Soysallar nda, Sanlar nda,
Erellerinde...
o

Susacakt m, e er susmas gerekenler

konu masalard !
E er kurban ile sorumlu birbirine kar mam
olsayd !
E er, sorumlu vicdanlar, parmaklar ile insafszca
bizleri gstermeseydi! E er, onar lmas olanaks z
ac lar m zla, adeta alay edilmeseydi!
Tam 32 y ll k srcym... O lm tuza na kadar
kazam yok... Kurallara a r dikkat ve hz kar t olmakla
tan n r m... Ne dengesizim, ne de lg n ve bilinsiz...
Olay s ras nda uykulu de ildim; ikili ya da yorgun
de ildim.
Kar mda uyar i aretleri olsayd , uymamam iin bir
neden var m yd ?
Olaylardan saatler sonra bile, gerekli uyar
i aretlerinin konmam oldu unun tan klar ortada...
Kaymakamdan emniyet mdrne, hkmet
doktorundan o yoldan gnde 5-6 kez geen minbs
srclerine kadar!
Ve de, karayollar n n, soru turmacsna, savc n n
odas nda yneltilmi bir isyan tmcesi var:
- Madem ki karar n z pe inen vermi siniz,
raporunuzu yazmak iin buralara kadar gelmenize ne
gerek vard ? Zahmet etmeyip, Ankarada yazsayd n z!
o

ocukken, a layarak uyand m d ler grrdm...

Hepsi de, bir hakszlk kar s nda aresiz kald m
d lerdi bunlar...
Baz lar , en de erli varl klar yitirdiklerinde Tanr ya
isyan ederler... Ben Nilgn yitirdi imde; ac ekmedi i
iin, k zlar m da arabada olmad iin, mutlu gitti i iin,

hi de ilse 28 y l payla t m z iin... Tanr ya krettim !

Ama imdi, kendilerini kurtarmak iin, beni ve o
lm tuza n n canl ya da l kurbanlar n hedef
gsteren parmaklara isyan ediyorum!
Kendi ad ma, isyan ediyorum! Alt nayla Dolunay
ad na isyan ediyorum!
lhamiler, Burcular, Teomanlar ad na... onlar n
ac lar n hala yreklerinde ta yanlar ad na.. yzlerce,
binlerce benzerleri ad na isyan ediyorum!
Ve -ci erlerimin tm gc ile- hayk r yorum:
Ykseltin art k sesinizi!.. Ykseltin ki, bizim
ekti imiz ac lar , hi de ilse ba kalar da ekmesinler!..
............
Ve Nilgn bylece aram zdan ayr ld . Onun nas l bir insan
oldu unu anlatman n zorluklar ndan sz etmi tim. Kitab n bu ilk
blmnn sonunda, Nilgn` bir de k zlar n n a z ndan dinleyelim. A lt nay
anlat yor:
Dolunay daha do mam t . Babam n olmad
gecelerde annemle ayn yatakta yatard k. Dua etmeden
uyutmazd . Ben, 3-4 ya mda, dua bilmedi im iin o
sylerdi, ben tekrarlard m. O dualar dn gibi
ezberimde... nce kelime- i ehadet... Sonra, Trke,
Frans zca dualar: Tanrmbizesa lkver.Amin...Refah
ver.Amin... lkemizebar ver,halkmzahuzurver.Amin...
Tanr ya inanc m z n geli mesinde, babaannemle
birlikte, byk katk s oldu annemin. tenlikle ve gl
bir ekilde inan rd . Etti i dualar d nda, s k s k
Hac bayrama giderdi. Gnde pakete varan sigara
tiryakili ine ra men, Ramazanda orular n aksatmazd .
Oru tuttu u zaman hi sinirli olmazd , mele e benzerdi.
Tanr ile birey aras ndaki ili ki, onun kafas nda ok basit
ve yal nd :Senbuyery z nde zerined enieniyi
ekildeyapacaksn.nsan,do ay,Tanr`nnyarattklarn
seveceksin. ok al acak, okverecek, okpayla acakve
bunlardankeyifalacaksn.Tkand nnoktalardadaderin
birinan vesevgiyleTanrdanyardmisteyeceksin...
lkokula ba lad mda, babam n okul ya am mla,
derslerimle yak ndan ilgilendi ini an msam yorum.
Annem, galiba kontrol etti ini, ilgi gsterdi ini
farkettirmek iin, derslerimin ieri ine kadar izlerdi.
Trkiye tarihi ve co rafyas gibi konularda s nav oldu u
zaman beni kar s na al r, anlatt r rd . Ben ona anlatt ka
renirdim, o da beni dinledike renirdi ayn eyleri...
Beni yaln z ba ma Fransa`ya yollad lar, 6-7

ya lar ndayd m. Bu annemin giri imiyle oldu. ok

kkken bize gvenlerini gsterir, byk sorumluluklar
verir ve bunlar n alt ndan kalkabilmemiz iin e itirlerdi.
Ankara`dan kalk p Bordeaux`ya, birka aktarmayla, tek
ba na gidecek ocu un yapmas , bilmesi gerekenleri
anlat rd annem... Ve tekrarlat rd , iyi anlay p
anlamad m grmek iin: Havaalanndakaybolursanne
yapacaksn?,Dedensenikar lamayagelmemi se
kimlerdenyardmisteyeceksin?,Adnne?Adresinne?
Dedeninadne?...
lkokuldayken, sabahlar kahvalt lar m z kendimiz
haz rlard k, annemin denetiminde... Bazen i yerinden
telefon ederdi, biz okuldan dnm olurduk .Ak am
misafirgelecek,k fteyapng zelg zel derdi. Yapard k ve
o kfteler misafirlere ikram edilirdi.
O dnemde, 8 veya 9 ya mdayd m, kek yapmaya
karar verdim. Annemle birlikte, gerekli malzemeyi yan
yana dizdik mutfakta... Her eyi ben yapt m, o izledi.
Keki f r na koydum, pi mesini bekledim. Kek pi mek
bilmiyordu. Saate bak yorum, f r n a p iine b ak
sokuyorum, hamur mu diye anlamaya al yorum.
Sab rs zl kla erken kartt m keki f r ndan herhalde,
kab ndan ayr lmas yla birlikte binbir para oldu. Hayal
k r kl m o kadar bykt ki... Ben a larken annem keki
paralar halinde bir taba a koyup salondaki masaya
gtrm t bile... Babam nne koyulan taba a ters ters
bak yordu ki annem, tepki gstermesine f rsat bile
vermeden, Amed,bakkznneg zelkekpi irdi.Hadi
tadnabakalm dedi ve ekledi, Hmmm,nefisolmu ,
ellerinesa lkAltnay...
Hep bizi te vik etti annem, atmak istedi imiz
ad mlar byk bir evkle destekledi, tkezledi imizde
yan m zda oldu. Ba ms z, ba n n aresine bakma
yetenekli bireyler olmam z istiyordu. Belki de verdi i
ya am mcadelesinden veya iindeki endi elerden
kaynaklan yordu bu.
Babam n bakanl dneminde, 70li y llar n
sonunda, annemin bizi babam z n ldrlmesine
haz rlad n an ms yorum. Her an o haber gelecekmi
gibi endi eyle bekledi imizi... Ak amlar haberler
dinlenir, nefesler tutulur, ldrlenlerin isimleri izlenir ve
babam n ad olmay nca bir Ohhh ekilirdi. O
dnemlerde, sabahlar , okula ve i e gitmek zere evden
k l rken veya hafta sonlar nda bir yere gidilecekken,
nce arabaya annem biner, motoru al t r rd . E er
arabaya bomba koymu larsa bize bir ey olmas n diye...
nk babam ya amal yd , biz ya amal yd k...

Yllar geti. Terr azald , biz mitkye ta nd k.

Annem gene de her sabah kalk nca arabay , alt n ,
evresini kontrol eder, hatta babam binmeden nce
motoru al t r rd .
ocuklu umuzdan itibaren bize ok s k sorard ,
Babanzveben l rsekneyaparsnz? diye... Israrla,
ciddi bir ekilde yan tlar m z ister, dinlerdi. Verdi imiz
cevaplara pratik eklemeler yaparak bizi e itirdi.
Sinemayaveyabire lenceyerinegitti inizde nceacil
k kaplarnnnerelerdeoldu unabakn derdi. Bu tr
uyar lar ok olurdu. Bize verdi i e itimin boyutlar n ,
onlar ldkten sonra daha iyi farkettim.
Hibir akran m al mazken, tatil aylar nda, ben
istedi im iin bana i bulur, al p para kazanmam
sa lard . Babam da al mama engel olmazd . Birok
arkada m n anne ve babalar izin vermezlerdi
al malar na. Bir kere, bir arkada mla yaz n birlikte
al maya karar verdik ama ok heyecanlanmas na
ra men onun ailesinden izin kmad . Etraftannederler
sonra,bizimsanabakacak,verecekparamzyokmu?
dediler. Bu mant k beni ok a rtm t . Arkada m ok
zld. Bu olayla, annemin, bireylerin ba ms zla mas n
geciktiren, korumac , geleneksel Trk zihniyetinden ve
e itim sisteminden farkl bir yakla mda oldu unu
farketmi ti m. yii yapanaherzamani vardr.
Temizlik ilikbileyapyorolsan,i iniiyiyaparsany kselir,
ba arlolursun derdi. Srekli retken olmam z ister,
babam dahil, hepimizi tembellikle sulard . Babam
srekli, Hadi,kitapyazsana diye s k t r rd .
E itim ok nemliydi. Dolunay da, ben de zel
okullara gidiyorduk. Bir ara maddi s k kl k ya ad lar.
Babam bu okullardan al nmam z nerdi, annem reddetti.
kincii bulurum dedi. evresi, ili kileri ok iyiydi.
eviri i leri buldu. Geceleri bizi uykuya gnderip,
masan n etraf nda ba ba a oturup, ok ge saatlere
kadar eviriler yapt klar n hat rl yorum.
niversite s navlar na haz rlan rken de sabahlar
erken kalk p al mad m iin odam n kap s na dikilirdi
annem. O kadar disiplinli ve al kan bir insand ki, onun
gibi olmak gerekten zordu.
Ve organizasyonda da mkemmeldi. Pratik zekas ,
ak lc tasarruflar nemliydi. mitky kent merkezinden
uzakta oldu u iin gidi ve geli lerimizin tek seferde
gerekle mesini dzenlerdi. Gece bir yere gidilecek ise
giysiler sabahtan yan m za al n r, bir yerde stmz
de i tirilirdi. Ev uzakta olmas na ra men tiyatro, konser,

davet gibi etkinliklerden geri kalmamam z sa lard .

zverili bir anne ve e ti. mitkydeki evin ilk
dneminde, ev ok so uk olurdu; parasal yetersizlikler,
s tma sistemine sa l kl bir zm bulunmas n
geciktiriyordu. Evin iindeki su borular n n dondu u,
patlad bile olurdu. Annem, geceleri so uk yataklara
girmeyelim diye sular kaynat r, bo i elere doldurur ve
bu i eleri yataklara yerle tirirdi. Sabahlar
kahvalt lar m z yataklar m za getirir, biz yemek yerken o,
odalardaki sobalar yakard .
mitkydeki evin in aat nda tu lalar ta r,
fayanslar temizlerdi. T rnaklar k r l rd . Kendisi gibi
al anlar yceltir, onlara gzel szler syler, perdi.
bitince gzel bir kahve sunard herkese. Ama
al mayan n vay haline! ok sert ele tirir, kmserdi o
zaman...
Ko ullar ne olursa olsun, hep bak ml bir kad nd .
Gzel giyinen, gzel kokan; salar , elleri, yz hep
bak ml bir anne grdk. En olumsuz ko ullarda bile
bak m n ihmal etti ini hat rlam yorum.
Bizi dokunarak severdi. Babam dokunmay ve
sevgi gstermeyi annemden rendi ini, bunun ok
nemli oldu unu anlat rd .
Ve hepimizden daha Trkt. Heyecanl bir FransaTrkiye ma nda ona hangi tak m tuttu unu sormu tu m.
TabiikiT rkiye diye, y llar n futbol taraftar edas yla
hayk rm t . ld zaman Trkiye`de gmlmesine
ili kin srarl vasiyetinin nedenini anlat rken de, kendisini
buralara ait hissetti ini, tm sevgisinin ve sevdiklerinin
buralarda oldu unu sylemi ti.
............
Ve Dolunay anlat yor annesini:
Ak amlar Alt nayla beraber bizi yata m za yat r r,
ikimizi de uzun uzun perdi. Hi aksatmazd , her ak am
yapard bunu... Babam n bakanl dneminde, geceleri
ok s k karlard ama saat kata dnerlerse dnsnler,
muhakkak gelir ikimizi de pp, koklard . Uykumun
aras nda bile onun scakl n , kokusunu ve uzun
ok amalar n hissederdim.
Geceleri bizi yata a yat rd ktan sonra dua ettirirdi.
Alt nayla beraber avular m z aar, annemizin szlerini
tekrar ederdik. Tanr ya krederdik. Daha sonra,
annemin eskiden katolik oldu unu rendim. O zaman
neden Mslmanl seti ini sordum. Bana; Trke
bilmedi i dnemde Kuran Frans zca okudu unu ve ok

etkilendi ini, daha sonralar Trkesini de okudu unu

syledi. Btn dinlere sayg l yd . Seniyilikyap,insanlar
sev, kretmeyibil,Tanrysev;ozamanTanrdaseni
sever derdi. Bizi zorlamazd ama o orucunu tutard , her
f rsatta fakirlere, hastalara yard mc olmaya al rd .
Kurban kestirip, Ankaran n fakir mahallelerinde kendi
elleriyle et da tt n hat rl yorum.
Onu d nd m zaman gzmn nne koskoca
bir glmseme, tm insanl kucaklayabilecek kadar ok
sevgi; hayatta hibir ac ekmemi bir insan gibi
sundu u ola anst bir ya am sevinci geliyor. Hayat
kana kana iiyor gibiydi. ok renkli ve ilgin bir ki ili i
vard . Ben uzun y llar, btn annelerin onun gibi
oldu unu zannettim ! Zamanla, benzeri bulunmaz bir
annem oldu unu alg lad m. Babam hep, Banasevmeyi
vesevilmeyiNilg n retti derdi ve eklerdi: Nilg n
gelenekadarbizimailedebirbirini pmeadetiyoktu.Onun
gelmesindensonraailefertleribirbirini pmeyeba lad.
nan lmaz bir uyum yetene i vard . Kocas n ok
severdi, hayrand . Onun iin tm al kanl klar n , ailesini,
dinini, dilini terk edip yepyeni, bamba ka bir sisteme
al t . Bu kadar fedakarl kta bulunup, kendi kltrnden
tamamen vazgemeseydi, bylesine huzurlu bir ailemiz
olmazd herhalde... ok az ocu a nasip olacak kadar
mutlu, sevgi dolu ve huzurlu bir ortamda bydm.
Baz lar na gre Nilgn ocuklar na ve e ine kar fazla
tavizkard . Oysa mutlulu um uzun temeliydi o... Ve ok
mutlu bir kad nd ...
Bana hep, hayattaki en nemli eyin sevgi
oldu undan, sevgiyi buldu um yerde yakas na yap p,
k ymetini bilmem gerekti inden sz ederdi. Herzaman
i indeki ocu udinlederdi, E er lgnbirkadn
olmasaydm,g zlerimkapalAhmetinpe indengelmezdim,
korkardmve ok eyika rr,bumutlulu unyandange ip
giderdim.
Kocama k oldu umda beni ilk o anlad ve en zor,
en yaln z oldu um anlarda hep yan mda oldu, hep elimi
tuttu. Onunla bir arkada gibi, her eyi konu abiliyordum.
Sadece annem de il, s rda md .
Annemin yabanc as ll oldu unu uzun sre
farketmedim. Okulda annesi Alman olan bir k z
arkada m vard . Hat rl yorum, insannannesininyabanc
olmasnaslbirduygudur diye merak ederdim, hatta
biraz imrenirdim. Evlendikleri zaman birlikte karar
vermi ler; ocuklarmzT rkyeti ecek demi ler. Ama

ne olursa olsun, bugn anl yorum ki, farkl renkler de var

yeti tirili imizde... ki ayr kltrn birle iminden
olmam zdan dolay , bize farklyasaygve tekiolana
ho g r retildi.
Bize hep b y kadam muammelesi yap ld evde.
Ailece kararlar al rd k. Ben bacak kadarken bile fikrim
sorulurdu. Evin misafir odas na perde kuma seilece i
zaman, kedinin ismi belirlenece i zaman bile beraber
karar verilmeliydi. Babam her ne kadar demokrat idiyse
de, ok s k t zamanlarda, Benimoyum iftsaylr
der, i in iinden s yr l rd .
Evde u ya da bu nedenle huzursuz bir ortam
varsa, babam hemen ailemeclisinin toplanaca n
bizlere bildirirdi. San r m bu bakanl k dneminden kalan
bir al kanl k. Bize toplant tarihini ve saatini verirdi. O
gne kadar herkes ok gerilir, savunmalar haz rlan rd .
(Savunma haz rlayan genelde ben olurdum!) Babam
syleyeceklerini nceden not eder, soraca sorular da
bir ka da, unutmamak iin yazard . Ben de zamanla bu
al kanl n farkedip, sz konusu ka d nceden bulmay
ve daha haz rl kl olmay rendim... Ve o gn belirlenen
saatte herkes salondaki yerini al r, telefon prizden
ekilirdi... Bir e it grup terapisi... A lamalar, kavgalar
olurdu. Sonuna do ru babam konuyu toparlar ve herkes,
iini dkm olman n rahatl yla, birbirine sar l rd ,
zrler dilenirdi. Telefonun prizi yerine tak l r, babam
eline kitab n al r ve gelecek toplant ya kadar hayat
normal seyrine dnerdi.
Ailece ok hayal kurard k. 28 senelik evlilikten
sonra annemle babam salonda hafif bir mzik koyup, el
ele tutu mu hayaller kurarken grmek ok ola an bir
manzarayd . Ya ad m z evin in aat ok uzun y llar
srm t. Eve bir kap tak ld zaman ok byk olay
olurdu ve ona bakarak saatlerce hayal kurabilirdik.
nsanhayaletti im ddet eya ar felsefesi bizim aileye
tam uygundu. Bana a lanm gzel al kanl klardan
biri...
ocukluk ve zellikle gen k zl k dnemime
dnd mde scac k bir romantizm ve sevgi ak yor
iime. Annemle, bazen sabahlara kadar sren mine
kar s sohbetlerimiz olurdu. Kz lcahamam yak nlar nda,
aml derede kk bir da evimiz vard . Annemle
ba ba a oraya ok s k gittik. I klar kapat p gkyzne
bakard k. Bu, ikimizi de ok etkilerdi. Bugn de ne
zaman y ld zlar ve ay grsem o geceleri an ms yorum.
Birbirimize gelecek iin projelerimizi anlat rd k. Benim,
gen bir insan olarak elbette ok hayallerim ve

projelerim bulunuyordu ama benden 32 ya byk olan

annemin de en az benim kadar gelece e ynelik
beklentileri ve hayalleri vard . Enerjisi ve ya am
sevgisiyle beni bylerdi.
Kahkahalar n unutam yorum annemin... ocukken
misafirler geldi inde biz yatard k. Uykumun aras nda
annemin me hur kahkahalar n duyard m. im huzur
dolard . Onun mutlu oldu unu hissederek ben de mutlu
uyurdum.
Yaramaz, afacan ocuklar gibiydi. Babam arada
s rada yurtd na kt zaman ikolatalar getirirdi ama
onlar saklard . Ak amlar , uzun yalvarmalar m z
sonucunda, 2 tane kar r, onlar da ikiye blerdi.
Bylece 4 para olurdu! San r m annemin lmnden
birka ay nceydi. Babam n ikolatalar saklad yeri
ke fetmi . Dolab n en yksek, ula lmas zor yerinden,
babama belli etmeden ikolata alay m derken d p
ayak parma n k rm !
Babam ise afacan de il ama masum ve saf bir
ocuk gibiydi. Ona ait olan her ey mkemmeldi! En
muhte em e onunki... En muhte em k zlar onunkiler...
En kaliteli kpek onunki... En gzel kedi onunki... En
mutlu erkek o... Bir araba ald zaman ylesine anlat rd
ki, grmeyenler, son model bir Mercedes veya Jaguar
falan ald san rd . Annem de babam n bu huyunu
kapm t . lk ve son arabas olan Sereyi ald nda bize
alland ra balland ra anlatmaya ba lad . Silecekleride
var deyince Alt nay da dayanamay p, anneme arabas n
ne kadar be endi ini gstermek iin ,Annebakarabann
kilometreg stergesidevar dedi. Annem de heyecanla,
Evet,odavar diye yan t verdi...
Annemle babam n birbirlerine olan sevgileri ve
hayranl klar beni hep etkilemi tir. Annem kocas na o
kadar hayrand ki, tek temennisi bizim kocalar m z n da
biraz olsun ona benzemesiydi. Babanzenmuhte em
erkek. okbeyefendi, okasil... Kendisini hep arka plana
at p hayranl kla k zlar n ve kocas n izler, onlarla gurur
duyard . Arka planda kalmak istemesinde biraz da
babam n kskanl rol oynad galiba: Ne zaman kad n
bir araya gelip lafa dalsak, babam kap y aralar, arlinin
keleklerinededikoduyapyorbakalm?! diyerek
yan m zda bitiverirdi. Ondan bir eyler sakland hissine
kap l rsa al n rd ...
Annemin yakla m n n, bizim zgvenimizin
geli imine ok katk s oldu. Babam, Nilg nbanaokadar
g vendiveinandki,kendimeolang veniminartmasn

sa lad.Bir oki iyapmayaobeniittivehepba arlarm

alk lad derdi.
Babam bazen, kk ocuklar gibi, i ten
kaytarmay severdi. Birok kitab n annemin
zorlamalar yla yazd . Annem ba nda dururdu, nk o
i e gider gitmez babam televizyonun kar s na geer,
Tatl Cad , Magnum gibi ne kadar uyduruk dizi varsa,
hepsini izlerdi.
Babam ok al t dnemlerde, annem sabah
gazeteleri okur, kocas n n okumas gereken haber ve
k e yaz lar n i aretlerdi ki zaman kaybetmesin...
Annem, lmnden k sa bir sre nce emekli
olmu tu. Alt nay Amerikada, ben Belikadayd m art k.
S k s k telefonla yorduk. Evde, babamla ok mutlu
olduklar n anlat yordu bize ...Nihayetbirbirimize
ayracakzamanbulabiliyoruzdiyordu,ne eyleve
ekliyordu:ki k,ba ba ayz.Ahmethersabahyazsn
yazyor.Benkahveyiveokumasgerekenyazlarhazrlayp
onaveriyorum. okkeyifalyoruz,helekahve
sohbetlerimizde...Vehayallerkuruyoruz...
Annemin lmnn ertesi gn, Alt nay,babam ve
ben, onu hastanenin morgunda grp son kez pmek
istedik. Babam, kald hastane odas ndan hep birlikte
karken, tekerlekli sandalyedeydi. Asansre binip
a a ya ininceye ve morg kap s n n nne gelene kadar
hi konu mad k. El ele tutu mu tuk mz... Morg buz
gibiydi, hi medi i m kadar d m hat rl yorum.
Annemi kart p zerindeki beyaz bezi aralad klar zaman
hissettiklerimi anlatmak istemiyorum. Yine hi
konu madan babam n odas na kt m zda sessizli i
bozan babam oldu:
Nilg nhayatmdag rd meng zelvarlk.Yinene
kadarg zeldi,de ilmi?
Ne Alt nay, ne de ben, hibir ey syleyemedik.
Bugn hl syleyebilecek fazla bir ey bulam yorum.
Sadece sayg duyuyorum bu sevgiye... Anne ve babam n
sevgisinden kalan an lar ekmecemdeki en nemli
paralardan birini olu turdu bu an...
Seven ve sevilen bir annem vard benim...
Gurur duyuyorum...

2. BLM

AHMET TANER

KLSNRE,PARSNRE!..

Ltfiye daha 16 ya ndayd , ilkokul retmeni olarak Anadoluda

greve ba lad zaman... 1910 do umlu gencecik bir retmen ve 1920li
y llar n Anadolusu... Her eyden nce e itime a bir Anadolu... Bu nedenle
gen k z, kendinden ya l erkek rencilere ders verip okuma yazma
retti, ok zor ko ullarda... Ba lang ta, gl ki ili inden ba ka
gvencesi yoktu ama Ltfiye Hoca ne istedi ini biliyordu. Atatrkn e itim
ordusuna kat l rken de; Kilisin en tan nm ve sayg n ailelerinden biri olan
K lal lar n gelini olurken de...
Son derece aktif, iddial ve otoriter olan Ltfiye Han m n, Ziraat
Bankas veznedar Hsn Beyden, K lal soyad d nda beklentileri de

vard phesiz ama sevgi dolu bir insan olan kocas ne gl, ne de h rsl
bir ki ili e sahip de ildi. Karakter ve beklenti farkl l klar , daha en ba tan,
Ltfiye Hocayla Hsn Beyin mr boyu srecek beraberliklerindeki
gerginli in i aretiydi. erkek ocu u yeti tirmi , bir kz ocu u evlat
edinip ba r na basm bir ift, sayg n mcadeleleri sonuland rm , onurlu
ba ar lar n keyfini payla m t ama...
D grn te hibir sorunu olmayan ailenin ii, birbirine olduka z t
iki ki ili in at mas yznden f rt nal yd zaman zaman... Ltfiye ve
Hsn, birbirlerine dahi itiraf edemedikleri uyu mazl klar n mr boyu d
bak lardan saklayacaklard . Bu, K lal Ailesinin gelecekte de temel
kurallar ndan biri olarak, belleklere i lenecek tav rd ...
Ltfiye Hoca nce Mehmet Aliyi, sonra Mahmutu dnyaya getirdi.
Ahmet Taner, 1939da, Zilede do du u zaman kadro henz
tamamlanmam t . retmen han m, grev yapt bir kyde, gzlerinden
zek f k ran, gzel ve sevimli bir k z ocu a, K ymete de kucak at . Ayn
sevgi, ayn kat l k, ayn h rsla, drt ocuk aras nda ay r m yapmadan,
hibirine ac madan, hibirinden emek ve sevgi esirgemeden, hepsini
okuttu.
K lal ok s k anlat rd : lkokul ikinci veya nc sn ftayken, okula
gitmek zere evden k nda, annesi, st n de i tir,temizbir nl k
giyin demi . ki uyar ya ra men ald rmam ocuk, k p gitmi , derse
girmi . Ama retmen annesi!.. Ltfiye Hoca, ocu u grnce, K lal
demi , Hemenevined n.Temizbir nl kgiyipgerigel!..K sk sokadar
yoluy r y p, nl m de i tirip,genek sk sokulad nm vederse
girmi tim diyordu K lal ...
Ltfiye Hoca btn enerjisini evdeki ve okullardaki evlatlar na
yneltiyordu. Beklentileri de o derece bykt. Ba arl ocuklar
istiyordu. Ayd nl k bir Trkiye iin verdi i mcadelenin rnyd
rencileri... Evdekilere kar okuldakilerden daha da kat yd ; ay r mc l k
yapmad n , adil oldu unu kan tlamak u runa...
Mehmet Ali, Mahmut, Ahmet Taner ve K ymetin ocukluklar n n en iz
b rakan, en arp c kavram disiplin oldu.
Mehmet Ali ve Mahmut, zaman n en iyi e itim kurumlar ndan biri
olan Galatasaraya yat l gnderilirlerken, Ahmet Taner, Kilis Ortaokulunda
okudu. Sonra da Kabata Lisesine yat l gitti.
A abey Mehmet Ali 11 ya ndayd Galatasaraya gitti inde...
Ahmetin 5-6 ya lar nda oldu u o dnemi an msarken, Tatillersrasnda
eved nd mdekihalihafzamdansilinmiyorhi diyor ve anlat yor:
Banag sterdi ib y ksevgiveilgiyiunutmam.Nedesemdinlerdi.
Annemonas zdinletemedi izamanbanas ylerdi.Yemekyemezdimesela...
okzayft.Bens yleyince,hatrmi inyerdi.Birg n,benikrmamaki in
yediklerininhepsini karmakdurumundakalm t ocuk...Gecelericimnastik
yaptrrdmona.Esner,mesner,genedeyapard.Benyokkenolupbitenleri,
havadislerianlatrd. okg zel arks ylerdi,m zi eyetene ivard...

Mlkiyeye Mehmet Alinin izgisini izleyerek ula t Ahmet Taner,

kuzeni H ncal Ulula birlikte... Beraber bydkleri H ncaldan d rtay
daha ya l yd ! H ncal n dedesi Mft Muharrem (Bilgi) Efendi, Ahmet
Tanerin halas n n kocas yd . Kiliste ya ard ama Halepten bile kendisine
dinsel konularda dan maya gelirlerdi. E ini hibir zaman ar afa
sokmam t , iki k z n n da ba lar a kt . O ullar n inanl Kemalistler olarak
yeti tirmi ti, ikisi albay emeklisi... Mft Muharrem Efendi, Kemalist bir din
adam yd .
.........
H ncal Ulu, bulunmas , bulundu u zaman konu turulmas ,
konu tu u zaman susturulmas son derece zor bir insand r.
te,
kalbimizde zel bir yeri olan Uluun, Ahmet Taner K lal ya ili kin
an lar ndan bir kesit:
kimiz de 1939'da do duk.. O temmuzda.. 4 ayl k
a abeyimdi.. Hep aka konusu oldu aram zda bu drt
ayl k fark.. lkokulu birlikte bitirdik, Kilis Kemaliye'de..
Okulun en ba ar l rencileri olarak..
Aile aras nda hafif bir rekabet havas vard , ikimiz
de sezerdik. Gler geerdik.
le uykusu o zamanlar ocuklar iin artt ..
Annem beni de mutlaka gnderirdi, iki katl evimizin
ikinci kat ndaki yata a.. kar pijamalar m giyerdim.
Elbiselerimi bir gazete ka d na sarar, baheye atar,
sonra da alt kattaki annemin nnden pijama ile
geerdim, bahedeki tuvalete gider gibi.. Sonra elbisemi
giyip, v nlard m.. Ahmetler'e..
Ahmetler'de M.Ali A abey'in kurdu u bir pota
vard . M.Ali A abey Galatasaray'da okur, yazlar Kilis'e
gelirdi. Okul tak m nda oynad iin yaz aylar nda
antrenmans z kalmamak iin bu potay evin bahesine
yapm t ..
Oyunun, oyunca n nerdeyse yok oldu u o y llarda,
top ne demekti bilen bilir..
Ama hep ayn tuza a d erdim.. Ahmet'in annesi,
Ltfiye Hoca ok daha kat bir disiplin iinde ikimizi
birden le uykusuna yat r rd . Uyumazd k tabii. Uyur
gibi yapar f s l f s l konu urduk, istirahat saati boyu..
Ortaokulda yollar m z ayr ld . Onu Kabata 'a
gnderdiler, yat l .. Ben subay babamla yollara d tm..
kimiz de ok parlak ortaokul ve lise okuduk..
Edebiyat , okumay ok sevdi imiz halde, ikimiz de fen
ubesine gittik.. kimizin de ailesinde m spetilim
okumak esast . Matematik en ba ar l dersimizdi..
Karnede 8 gelirse zlrdk.. ftihar talebesi olarak son
s n fa geldik.. Snavlara girdik..

 kimiz de ilk kez ikmale kalma okunu ya ad k..

Hem de dedim ya, o 8'den a a d medi i miz
matematikten..
Sonbaharda i i tesadfe b rakmamak iin elimize
geen her cebir, geometri problemini zdk ki, s navda
daha nce zd mz bir soru gelsin.
Girdik.. Harika geti.. On bekliyorduk..
Olacak ey de il.. O Kabata stanbul, ben Kurtulu
Ankara'da s nava giriyoruz. kimizin de s navlar iptal
edildi. Yeniden girdik.. 9'ar al p mezun olduk..
kimizin de hayalinde mimar olmak vard .. Gzel
Sanatlar'da vard mimari.. stanbul Teknik
niversitesi'nde vard ..
Ahmet, y llard r stanbulluydu.. Fnd kl 'da deniz
kenar ndaki Akademi'yi iyi incelemi ti. Harika bir okuldu..
Dnya gzeli k zlar okuyordu.. stelik giri s nav n
edebiyat ubesi mfredat na gre yap yordu.. Bizim gibi
canavar fen mezunlar iin antada keklikti Akademi'nin
s nav ..
O zamanlar her okul kendi s nav n kendi yapard .
o u snav da yapmaz, derece ile al rd , ya da her
isteyeni kaydederdi.
Akademinin s nav na, her taraf cam salonda
birlikte girdik. lk s nav matematikti..
Soru ka tlar nme konunca mosmor oldum..
Edebiyat ubesim fredat..
Hi akl ma gelmemi ti. Edebiyat ubesinde
geometri okunmuyordu. Geometri sorular bu yzden lise
bir ders kitab ndan seilmi ti..
Kolay sorulard belki, ama zmek iin 3 y l nce
okudu um formlleri hat rlamam gerekiyordu. Son bir
y l, en st dzey matematikle yle i ie girmi tim ki lise
birin o kolay sorular n n formlleri akl mdan k p
gitmi ti.. Yar m saat kadar kafam yoklad m. Bakt m
olmuyor, ka d verdim kt m. D arda Ahmet'i
bekliyorum, camdan da onu gryorum.. Durmadan bir
eyler yaz yor, terliyor, siliyor, yeniden yaz yor.. ki saat
faland sre.. Bir buuk saat dolmu tu.. Ben de pi man
olmu tum.. te Ahmet zyordu.. Acele mi etmi tim
acaba, kalsam u ra sam daha m iyi olurdu acaba?..
Sre bitti, hoca ka tlar toplad . Ahmet burnundan
soluyarak geldi..
YahuHncal dedi, Nasl zd n,yarmsaatteo

sorular..
Ne zmesi dedim.. Sorularabaktm..
zemeyece imianladm.Braktm ktm..
Glmeye ba lad .. Kahkahalarla glyor..
Ulanadam karkenbiri aret akar..Bende'Hncal
bukadarksazamanda zd ,demeksorularkolay'dedim
kendime,ikisaatterd kt m.. zemedimtabii..Benim
ka tdabo ..
Akademinin kap s ndan dndk.. O gitti, Fen
Fakltesi'ne yaz ld .. Bukadarfenokuduk,i eyarasn
diye..
Ben fenden so umu um.. Edebiyat Fakltesi'ne
kaydoldum. ngiliz Dili ve Edebiyat okumak iin..
Birinci smestr bitti.. Bulu tuk.. Ne o memnun
okulundan.. Ne ben..
M.Ali A abey Siyasal'da okuyor.. Okulunu ok
seviyor.. Bize de durmadan anlat yor..
Ara t rd k.. Ankara'da en forslu okul Siyasal.. Her
Kolejli k z n gnlnde bir Siyasall yat yor..
Girdik Mlkiye'nin s nav na.. 15 bin ki i girdi.. 175
ki i al nacak.. Snav lise derslerinden, yaz l .. Test mest
de il.. Mesela co rafya s nav nda Romanya'nndo al
b lgelerinisayn,i lerindenbiriniyazn.. diye soru
geliyor.. Bir blgeyi biliyoruz.. Karpatlar.. Bugnk gibi
Maradonas ile de il vampirleri ile nl blge.. O kadar
ok Drakula filmi izlemi iz ki..
kimiz de kazand k, hem de ilk 50'ye girip burs
alarak..
125 lira cep harl ne demek o zaman bilen bilir..
Sonra M.Ali A abey davet etti, birlikte ayn odada
gazetecili e ba lad k.. Yeni Gn'de..
Ankara'da yerel bas n lnce, ikimiz de
gr lerimizi Cumhuriyet stunlar nda nakletmeye
ba lad k.
Ya ant m zdaki paralellikler bitmedi..
kimiz de kendimize yabanc bir e setik.. O
Frans z Nicole'le evlendi. Ben Amerikal Holly ile..
En kts en son..
Yazd klar ma k zanlar, beni vurdular..
Yazd klar na k zanlar, onu ldrdler..

.........
K lal n n ocukluk ve genlik dnemine ili kin bilgi ve an lar
toparlamak kolay de il... H ncal n karde i Serpil Gogen, AhmetA abeyin
bilimadaml ,yazarl ,siyaset iy n d nda,pekazbilinenbirsanat
ki ili idevard.Benimhafzamdakiilkg r nt s buy n yleilgili diyor ve
anlat yor:
Benilkokuldaydm.AhmetA abey,yaKabata tantatili ingelmi ti
Ankaraya,veyaba kentte niversiteyeba lam t,hatrlamyorum.Haftadabir
ak ambizde,birak amdaaynapartmandaoturanNuridaylarda,yemekte
toplanlrd.Resimyapmayabaylyordumveyapt mresimlerleilgilenentek
ki iAhmetA abeydi. erigirergirmez,ohaftayapt mresimleritoplar,
kuca nakoyardm.Herseferinde,sabrlveacmaszbir slupla,BakSerpil
diyeba lar,E erbua acn,buevinboyubukadarsa,bukadnnboyubu
kadarolamazdiyerekbir iziktekadnikisantimeindirirdi.Benimoboydabir
kadnnaslgiydirece imi;giysilerindekiayrntlar,sa larn,makyajnnasl
boyayaca mhi d nmez,herseferinderesimde l lemenin nemi zerine
birkonu mayapard.Hayalkrkl i indedinlerdimvebenimi in nemli
olanna a , i ek,ev,masade ildekadnresmioldu ununedenbirt rl
anlamakistemedi ine a arkalrdm.Benkadnd ndakilerisadecesayfay
doldurmaki in iziyordumaslnda...HerhaftaaynnutuklarattAhmet
A abey,bkmadanusanmadan...Bennedemekistedi inianlayana;do ru
l y banaanlatanakadar...
.......
Mehmet Ali K lal n n, ocukluk ve genlik dnemi konusunda iyi bir
kaynak olaca n d nmek yanl m . Serpil, a abeyin an lar n not al p
Brksele fakslayaca n bildirdi i zaman sevindim ve heyecanla
bekledim. Kim bilir ne bilgiler, ne hat ralar, ne de erlendirmeler gelecekti
stad m zdan...
Bir daktilo sayfas an notlar geldi!..
Mehmet Ali K lal n n hi unutamad bir an :
BenGalatasaraydanAnkarayageldim.OdaKabata bitiripgeldi.Bir
ylFenFak ltesindeokudu.SonraM lkiyeyege ti.Uysalbir ocuktu.Bana
okyaknd,aramzdaciddibirsorunoldu unuhatrlamyorum.Yalnz,27
Mays ncesinde,karakterineuygunboyutlarda,olabildi inceaktifbir ekilde
olaylarni indeydi.HalukUlmanvebenimleaynevdeoturuyordu.
Hatrlayamad mbirsebeptenkonu muyorduk.Muhallebiyapm ,yata nn
zerinetabaklardizmi ti.Og nKzlaydakiolaylardatutukland,g zaltna
alnd.Yapt muhallebileribenyemi tim...
Mehmet Ali K lal n n aktard u nadir sat rlar da yans tmal :
BenceAhmetinenilgin y n okyumu akbirinsanolmasyd.Siyasi
fikirleri okg l ,insanili kileri okyumu akt.Tutkuluydu. rne in,bir
Fenerbah eliolarak o uzamanso ukkanl,mantklveobjektifolamazd...

Bekarlkyllarmzda,Gen likCaddesindekievdeskskpartiler
d zenlerdik.Ahmetdevartabii...Herkesesorardm,Nei ersiniz?diye...O,
misafirlerinarasndaoturur,sohbetedalard.Durabicim,senzahmetetme,
benalrmfalanyok...Banabirkonyakderdi,misafirgibi...Bunuherzaman,
herkeseanlatrm...
..........
Siyasal Bilgilerden sonra, nce Fransan n Tours kentine lisan
renmeye giden Ahmet Taner K lal , ard ndan, Frans z bursuyla
Sorbonneda doktoraya ba lad . Ltfiye Hocan n istedi i gibi, e itimde
ba ar s tamd . Eh, Pariste doktora yapan gen ve yak kl bir erke in ufak
tefek apk nl klar n ho grmemek de mmkn de il... Hele ki o gen ve
yak kl erkek, evdeki gzlemlerinden sonra evlenmekten ylesine
korkuyor ki, kad nlarla beraberliklerini gnlerle de il saatlerle k s tl
tutuyor. Zaten ald a r disiplinli e itim, hovardal klara, apk nl klara,
maceraperestliklere engel...
ans m , kader mi, ksmet mi pek bilinmez, pek anla lmaz ama
insanlar n ya am izgileri sadece anneleri, babalar , retmenleri veya
e itimleriyle belirlenmiyor. Belki de tamamen meleklerin veya eytanlar n
tekelinde bulunan tesad fler, gn geliyor, bir uval inciri berbat
edebiliyor veya en umutsuz vakalar bile zme ta yabiliyor.
Ahmet Taner, Pariste, a k,kadn,yuva gibi kavramlarda umutsuz
vakayd . inde, kafas nda, gnlnde insansevgisi vard . Hedefi birey
de il, toplumdu. K lal erkeklerinin yakalamakta ok zorland klar ,
kimisinin yan ndan geip gitti i mutluluk,bir e it yazg gibi alg lan yordu
zaten...
Yazg lar, tesad flerle bozuluyor.
Trk Ahmet Tanerle Frans z Nicolen Pariste tan malar , her
ikisinin de hayat n tamamen de i tirecek bir tesadft.

 A DA BRBEYN

Ahmet Taner K lal y , I k Kansunun kaleminden okuyal m.

Sorumlu retmen ba l kl makaleden:
Zile, 1939. Ad n Ahmet Taner koydular. Ziraat
Bankas veznedar Hsn Bey ile ilkokul retmeni
Ltfiye Han m n ocuklar . O Ltfiye Han m ki 16 ya nda
Cumhuriyet retmeni olarak e itim ate ini yoksul,
yorgun Anadoluya ta yor. Kemalci, Kuvvac Mustafa
Necatinin MilletMekteplerinde kendinden ya l erkek
rencilere okuma yazma retiyor. Zile, Nizip ve
Kilisten ba lay p Ankaraya uzanan 44 y ll k uzun
yry n ard ndan, bir Cumhuriyet Bayram nda, 29
Ekim 1994te ya ama gzlerini yumdu unda, o lu Ahmet
Taner yle an yor onu:
Hepgen kalarakya land.Ger ekbirKemalist
devrimcigibi,kendinihepyenileyerek... a nanlama
abasi indetorunlarilebilearkada lkkurmay
ba ararak...
Annesinin kollar ndayken, okullu oldu unda, a,be,
ceyi de ilk retmen annesinden rendi. Uysald .
Sakinli i, muhallebi ocuklu u gibi tan mlanamazd
asla. Daha ilkokuldayken Trkeyi ses enli ine
dndrrd. Minik arkada lar , yle yk leranlatyorki
derslerde,bizehi lafd m yor diye yak n rlard .
Annesi ile babas , Mehmet Ali ile Mahmutu
stanbula, Galatasaray Lisesine gndermi lerdi. Ahmet
Tanerin evin s cakl ndan uzakla mas na yrekleri
elvermedi. Pek zay ft , pek ocuksuydu da ondan. Kilis
Ortaokulunda okudu. Delikanl l n delifi ekli inde
karde leri, arkada lar dala rlard birbirleriyle, ama onu
kavga ederken hi gren olmam t .
Kavgac l k ile sava mc l birbirinden ay rt etmek

gerek. Daha ortaokulda okulun dzenledi i tart mal

toplant lar n ba ta gelen nderlerindendi. Kabata
Lisesindeki ate li mnazaralara da ta yacakt bu
niteli ini.
Siyaset bilimcisi olman n ilk ipular , a abeyi
Mehmet Ali K lal ile kendi geli tirdikleri devlet
y netimi oyununda belirmi ti. Elde makas, dil ucuna
srld m koyula an mavi ulu kur unkalem, bir de
saman k tlar. Oyunun altyap s haz r. El becerisini de
ekledin mi zerine, al sana k ttan kaymakam, garnizon
komutan , doktor, belediye reisi, banka mdr, tar m
mdr, halk. ocuklu un geni d dnyas na a lan
oyun penceresi ,gelkeyfimgel geen doyumsuz saatler.
Lise bitti. Ver elini Ankara. O art k Mlkiyeli. Hem
rencilik, hem gazetecilik bir arada gidiyor. Yeni Gnde
spor muhabirli i.
Galatasarayl karde lerinin tersine Fenerbaheye
gk dedirtmeyen dnsz taraftar. Olgunla ma
srecinde derginin yaz i leri mdrl n stlenme.
Frans z bursuyla Sorbonda doktora. Tez konusu,
1960 devrimi sonras Trkiyedeki siyaset a s ndan ilgi
ekici:
ModernT rkiyedeSiyasiG ler...
Fransada Bordolu, ama BizT rklerden Nicole ile
tan ma. Ahmet Tanerin insan sever, s cakkanl , sevgili
e i, k zlar Dolunay ve Alt nay n anneleri Nilgn. Yllar
sonra birlikte geirdikleri trafik kazas nda yitirdi i, Trk
bayra ile gmlen Nilgn K lal ...
Sorbon sonras nce Hacettepe niversitesinde
siyaset sosyolojisi alan nda retim yeli ine ba lama.
Askerli in ard ndan Hacettepe niversitesine yap lan
dn ba vurusuna ret yan t . A abeyi Mehmet Ali K lal ,
hsanDo ramacistemedid nmesini diyor. Neden?
diye soruyoruz. Yan t ok k sa:
rencilerinidemokrasi, zg rl kvea klk
konularndate viketti.Ahmet, rencilerin niversitei inde
demokratikle mesiakmnn nderlerindenolmu tu.
Do ramacyabufazlageldi.
Siyasal Bilgiler Fakltesine geti. ok mutluydu.
1971- 77 aras nda Yank dergisinin belkemi i
oldu unu sylemek abart say lmaz. O y llarda ykselen
toplumcu, devrimci, halk rzgr yakalayan dnemin
Karao lan, CHP Genel Ba kan Blent Ecevitin
dikkatini ekiyor.

Yank da yaz lar . 1977de zmirden CHP

milletvekili seiliyor.
1978 ba . 11ler Adalet Partisinden ayr lm .
Ecevit, hkmet kuracak besbelli.
Altan ymen CHP Grup Ba kanvekili. Lacileri
nceden ekmi olanlar s ram s ram. ymene
grnenler, hat rlatmada bulunanlar o unlukta.
Ahmet Taner K lal ise ortada gzkmyor hi.
Ecevit, ymene Ahmet Taner K lal y Kltr Bakan
yapaca n a kl yor. ymen haberi bildirecek, ama
bulabilene a k olsun. Sonunda bulunuyor da, Altan
ymen, K lal ya Kltr Bakan oldu unu ancak
arabas nda syleyebiliyor:
K lt rBakanolaca nkendisinea klad mda
y z ndesevincini aretlerinig rememi tim.Yalnzca
g zlerinde nemlibirsorumluluky klendi ininbilincine
varan ltnn akt ng zlemi tim.
Bakanl k grevinin hakk n vermi ti. O dnemin
genleri, o gne de in itilen kak lan yazarlar , kimi
gruplarca kmsenen de erleri kucaklayan Kltr
Bakanl nca kar lan dergiyi an msarlar:
UlusalK lt r.
12 Eyll. Bask n n ad . zall y llar. De i im
aldatmacas yla kar k kar devrimin, yozla man n ad .
Ahmet Taner K lal , Ankara leti im Fakltesi
retim yesi. Bilime, rencilere adanan y llar.
Savundu u d ncelere kar t gr leri ileri sren, bunu
bir tutarl erevede dile getiren rencilere en yksek
notu veren ho grl, sonuna dek demokrat retmen.
E ini trafik kazas nda yitirdi i gnn ertesinde, kolu sar l
derse giren sorumlu retmen...
1991 sonu. Cumhuriyet gazetesinde yazarl a
ba lama:
HaftayaBak .
Ba ta a da Ya am Destekleme Derne i,
Atatrk D nce Derne i olmak zere birok
cumhuriyeti demokratik kitle rgtnn Anadolunun
yzlerce k esinde dzenledikleri toplant larda
konu malarla ulusalc,laik,Atat rk glere zgven
a lama... Halka, Kemalizmin, Atatrkl n bir do ma
de il, bir srekli devrimcilik oldu unu usanmadan
anlatma abas . Atatrk D nce Derne i Genel
Ba kan Yard mc l ...

Nisan 1997de ikinci e i Nilfer K lal ile evlilik. 22

Eyll 1999da Nilhan Nurun do umu.
ayyolu Engr Sitesi. 21 Ekim 1999:
Saat 09.28. Cumhuriyet gazetesine Knyorum
ba l kl yaz s n fakslad .
Saat 09.35.
E i Nilfer K lal ve minik bebe ini kente
indirecek, sonra derse girecek. Nil fer dedi ,Ben
arabaystaym.ki dakikasonragelirsiniz. Evden kt .
Saat 09.40!
Nilfer K lal , okne elibirsabahndayd dedi...
...............
K lal y zlemle anlatanlardan biri de, bakanl k dneminde,
ncesinde ve sonras nda iten dostlu unu kazanm bir isim: Ali Ulvi
Bolel...
1974te, CHP Genlik Kollar nda al an, rencili inden beri partiye
hizmet veren, Ecevit hayran bir gen olan Boleli, seimler ncesinde,
Ecevitin dan manlar ndan Mehmet Kabasakal arad . CHPnin zmirdeki
kontenjan adaylar ndan birinin Ahmet Taner K lal oldu unu bildiriyor ve
kendisine yard mc olunmas n istiyordu.
Kontenjan aday n n benimsenmesi kolay i de ildi ama Ecevitin
kontenjan aday , Eceviti hakl karm t . K lal ve Bolel, ky ky, kasaba
kasaba geziyorlard . Blgede tan nan ve sevilen Bolel, aday sunucu k sa
bir konu ma yap p mikrofunu K lal ya aktar yordu her seferinde.
Kyllerden ve genlerden ok olumlu tepki al yorlard .
Seim gezileri, seim al malar geceyar lar nda bitiyor, sonra Konak
Meydan nda, sabaha kadar a k bfelerden birinde bir eyler at t r yorlar
ve ertesi gnn program n yap yorlard .
K lal seildi. Gen renci Bolelle yak nl peki ti. Onun sorunlar n
izliyor, yard mc oluyor, Meclise gtryor, kitaplar neriyor, sonra bu
kitaplar zerinde tart yordu. Kltr Bakan oldu u zaman da, insana,
toplumayatrmyapanbirkurulu olarak nitelendirdi i bu bakanl kta grev
verdi ona...
Kltr Bakan n n Bas n Sitesindeki dairesinde, 1953 imalat , eski ve
bozuk bir buzdolab vard o zamanlar... K lal bu buzdolab n yenilemek
istiyordu ama fiyatlar ok pahal buluyordu. Sonunda yenisini al p eskisini
bekar ya ayan zel Kalem Mdr Bolele verdi. K lal n n rencilerinin
de kald eve bu buzdolab renk katm t . Genler yemeklerini
saklayabiliyorlard iinde ama dolab n neresine koyulursa koyulsun, her
ey, tamamen donuyordu!
Bakan K lal , yurtii gezilerinde her zaman devlet konaklama
tesislerinde kal rd . zel ya am nda oldu u gibi, devlet grevinde de
tutumluydu. Konserlere bakan ad na gnderilen ieklerde bile ok hesapl

ve alakgnll davran lmas n , buketlerin abart s z ve sade olmas n

isterdi. zmirde, Birinci Kordondaki Atatrk Mzesinin onar m devam
ederken bile bakan orada kal rd . Mzedeki oda de erlendirilir; bekinin
han m n n yapt ay ve getirilen simitlerle kahvalt edilirdi.
Ata Sokaktaki bakanl k binas na Kilisten bir heyet gelmi ti. Bu
heyet, Kiliste bir caddeye, Ahmet Taner K lal ad n vermek arzusunu
bildirmi ti. Kltr Bakan , misafirleri her zamanki kibar tavr yla
u urlad ktan sonra zel Kalem Mdrne bir te ekkr mektubu yazd rd
ve neriyi kabul edemeyece ini bildirdi.
Kltr Bakan yla gr mek, pazartesi gnleri mmknd. Hafta
aras nda, ok zel durumlar d nda bu olanaks zd . Bir gn, hafta iinde,
zel Kalem brosuna, ya l , peri an bir adam girdi, Ali Ulvinin kar s nda
durdu. ok heyecanl yd , ok zor konu uyordu .Evlat dedi, Ben
mahpustanyeni ktm.Birkzmvar. sizim,bezginim.Yalvarrmbeni
bakanlag r t r...
Bolel, randevular n ak mas na ra men bu adam n talebini K lal ya
iletti. Bakan, ya l vatanda la yar m saat ba ba a gr t. Bu gr menin
sonunda, kap ya kadar bizzat karak u urlad onu... Ylg n adam n ya l
gzlerinde umut vard art k... Trkoca binas nda al maya ba l yordu...
........
Ali Ulvi Bolel, daha sonra da K lal n n yak n nda ve kalbinde oldu
hep... Cumhuriyet gazetesinde son gr melerden birinde, AhmetA abey,
kendinedikkatediyormusun? diye sordu Bolel. K lal nce anlamad ,
sonra tehditlerden sz edildi ini farkedip konu tu:
AliUlvi,yllardrbenitedirginetmeki inbir eyleryapyorlar.
Cumhuriyetteyazmayaba lamamdansonrageli tibunlar...Arabamnsa na,
soluna,altna, st negazetetomarlar,kartonkutulargibi eylerkoyup
tedirginlikyaratmaya al yorlar.Ben,tehditlerleyldramayacaklarnbelli
etmeki inaldrmyorum.Koyduklar eylerialp peatyorum.E er
etkilendi imid n rlersedahailerigiderler.Her eyolaca navarrzaten...
1999 Eyllnde gr tler en son... Ali Ulvinin bir i sorunu vard ;
K lal , I n elebiden zm gelece ini syleyip merak etmemesini
sylyordu ona... A abey dedi, Ali Ulvi, Yllardrbirbirimizitanyoruz,hep
yanmdaoldun,hepdestekverdin. rencilikyllarmdayardmettin, imdiki
i imseninsayende...Her eyimisanabor luyumvebubor larm demem
olanaksz.Seni okseviyorum.
K lal aya a kalkt , onu hi bir ey sylemeden kucaklad .
Glmsedi.
Bu son kucakla malar yd ...
...........
Kltr Bakanl na K lal n n ta d heyecan ya ayanlardan biri de
Mahmut Makal. Olgunla m meyvelerine di idallaryeresarkm bira a
gibiydi,g nl enginK lal diyor ve olu turulan K lt rY ksekKurulunun

haz rlad K lt rSiyaseti kitap n n bas ld gecenin ertesi gn

hkmetin d t n an ms yor.
Neydi Kltr Bakanl n n Kltr Siyaseti kitab ?..
erafettin Turan, Do an Ergun, Ylmaz Da deviren, Aziz Nesin,
Hikmet im ek, Bozkurt Gven, Cahit Knay, Sadun Ersun, Osman Ersoy,
Haldun Taner, Do an Kuban, Sedat Veyis rnek, Nijat zn, Mahmut Makal
ve Ahmet Taner K lal gibi isimlerden olu mu Kltr Yksek Kurulu,
K lal n n ifadeleriyle, Demokratikbir lkedezorunluiktidarde i ikliklerinin
st nde,ulusalkalclkta,s rekli,geni kapsamlbirk lt rsiyaseti
belirliyordu.
Ne kadar iyimserdi K lal !
Bu isimler, bu siyaseti belirlerlerdi phesiz, ama ulusalkalclk,
s reklilik ne demekti ki?
Belirlenen ama yleydi:
Ulusalk lt rsiyasetininamac,toplumve evresindekihert rl
sorunu zmeki in al an,toplumunayabancla mayan,edilginveuydu
olmayan,bar veho g r l ,ba kalarnnd nceveinan larnasaygl,
haklarnn,g revlerininvesorumluluklarnnbilincinde,kendinis rekli
yenileyebilenve reticiolan,ge mi indenbug n kavramakvegelece i
yaratmaki inyararlanan,kendimutlulu unutoplumunvegiderekt m
insanl nmutlulu undaarayanT rkinsandr.
Kurul, ilkeleri, ncelikleri, etkinlikleri, aralar , olanaklar , yntemleri
tek tek belirledi:
Hert rl s m r yekar ,insanlararasndahakveg revlera sndan
ayrmg zetmeyen,bar biranlay tankaynaklananulusallkilkesi...
Aznlktaoland ncenin,zamanla o unlu undeste ini
kazanabilmesiyolununa kbulundu udemokratiklikilkesi...
Ekonomikbakmdang s zolanvetoplumdaayrcalklarasahip
bulunmayankesimlerindek lt rolanaklarndanhak ayararlanmasgerekti i,
bununger ekle mesi l s ndehalktakiyaratcg c nyeterinceharekete
ge ebilece iinancndankaynaklananhalk lkilkesi...

Toplumunyapsalde i melerea kbirbi imdegeli mesinekatkda

bulunandevrimcilikilkesi...
K lt r m z n, a nb t ngereklerineuygunveileriyed n kbir
bi imdegeli tirilebilece ineinanan a da lkilkesi...
Enverimliveen zg nk lt reletkinliklerin,tambir zg rl kortamnda
ger ekle ece iinancndankaynaklananAtat rk l kilkesi...
Bu ilkeler erevesinde, blgeler aras nda denge sa lanarak,
ncelikler de belirleniyor; siyasi iktidarlar n etkisinden kurtulmas gereken
alanlarda zerk kurumla maya gidilmesi; Trk Kltrn Ara t rma
Kurumu, Trk Sinema Kurumu gibi olu umlara ncelik verilmesi; kitapl k,

mze, tiyatro, galeri gibi e itim ve sanat birimlerinin kurulmas ,

geli tirilmesi, gezici kltr ekipleriyle k rsal alana ula lmas gibi unsurlar
n plana kar l yordu.
Trkiyede iktidardan iktidara, bakandan bakana, partiden partiye
de i meyen ulusal politika oldu mu hi?
K lal n n Kltr Bakanl n n K lt rSiyaseti de bir kenara b rak ld ,
hibir zaman dikkate al nmad .

T RKYEYED NSEKMDOLUNAY?

Nilgnn lmnden sonra, Dolunay n ba na AnadoluDergisi i ini

sard m. Asl nda ben sadece fikir verdim, kendisi Avrupal parlamenterlerle
ve AB Komisyonuyla mkemmel temaslar kurup destek ald ve dergiyi
karmaya ba lad . Cumhurba kan , Ba bakan, Genelkurmay Ba kan ,
bakanlar, parlamenterler, sivil toplum rgtleri, ABliler tek tek demeler
veriyorlar, mkemmel yank lar uyand ran bir dergi ortaya k yordu.
Dergideki haber ve rportajlar, Trkiyedeki gazetelerde man et oluyor;
televizyonlara, yabanc haber ajanslar na yans yordu. Dolunay, tek
tabanca ko turup duruyor, rportajlarla, dizgiyle, matbaayla u ra yordu.
y l kadar sren bu masrafl macera, anne ac s n n nispeten kolay
hazmedilmesinde nemli etken oldu. Gazeteci arkada lar n katk ve
yard mlar , siyasi yelpazedeki de i ik dostlar n manevi destekleri
sayesinde derginin boyutlar geli ip i iyice ciddile ince dur demek gene
bana d t. AB Komisyonunun sevimsiz bir yakla m , Trk D i lerinin
kay ts zl , terristlerin tehditleri derken frenlere basman n zaman
geldi ini zaten farketmi tim.
Noktay , K lal n n ldrlmesi zerine koyduk.
...........
Dergi i inin sonuna do ru, K lal cinayetinden birka ay nce,
Dolunayla ,ArtkT rkiyedeya asak gibilerden bir proje geli tirdik ve
1999 yaz tatilini, bu amala aray la geirmeye karar verdik. (Ne u ursuz
seneydi o 1999! Deprem, lmler, cinayet, kaza)
Dolunay, dergi rportajlar iin benden nce Trkiyeye gelmi ti.
stanbulda, Atatrk Havaalan na arabayla gelip beni kar lad , tatil
ba nda
Direksiyona getim, Tuzlaya do ru yola koyulduk. Btn medeni
insanlar n yapmas gerekti i gibi, drt eritli, o s rada fazla yo un trafikli
olmayan evre yolunun en sa eridinden, 80- 90 kilometre sratle
gidiyorduk. Bizi, (di erleri bo olmas na ra men) en soldaki drdnc
eritten sratle sollayan bir src, birka yz metre ilerde, ani bir
manevrayla evre yolundan kma giri iminde bulundu ve ba ar l
olamay p ta t n kontrolunu kaybetti. Araba geri dnd ve ba bo may n
gibi zerimize geldi. Kafa kafaya bir gzel arp t k! Arabalar ha at, biz,
kr iyiyiz.
Olurb yle eyler dedik, polis beklemeye ba lad k.
nce etraf m zda, a rt c bir sratle on kadar ekici birikti. Arabalar
ekip gtrmek gerekecek ya Sonra polis de fazla gecikmeden geldi.
Trkiyeye dnme sevdal iki gurbet inin ya ad bu basit ama tehlikeli
olay n gerek boyutlar , etkileri o zaman ortaya kt .
Polisler, nce kazaya neden olan genlerle bir e it pazarl k havas na
girdiler ama bizim arabada bas n plakas n grnce bundan vazgetiler. Bir
tanesi yan ma gelip ne zor ko ullarda grev yapt n anlatt , gazetecilerin
polisi yanl tan tmas ndan yak nd , H ncal Ulula akrabal k derecemizi

falan sordu. (Tanmyorum dedim, neme gerek...) Ama beni en ok

etkileyen, ok eden szleri unlar oldu:
-Bak abi, u nmzden geen kamyon ofrne bak! En az 120yle
gidiyor. imdi ben bu adam durdursam, ya milletvekili bir akrabas vard r,
ya gazeteci bir arkada !.. Hakarete bile u rar m Hibir ey de
yapamam! Bak sizin kazaya!.. Bu adamlar sekizde sekiz haks z ama ne
olacak ki? Ceza bile yemezler. Ah abi, sen bu kazada lecektin ki, o zaman
biz bunlar cezaland r p ehliyetlerini geici de olsa ellerinden al verecektik!
Aman dedim, Ehliyetlerinifalanalmayn,bendeiyiki lmedimyani
Bu szler; zellikle polisin, Ahabisen lecektinki diye itenlik dolu
ifadeleri beni deh ete d rd. Trkiyeye kesin dn projemiz ilk darbeyi
orada yedi.
Ama y lmad k!
Ankaraya getik ve Mehmet Ali K lal n n verdi i, manevide eriolan
klstr bir arabayla ara t rmalar m z srdrdk.
Ev ar yorduk. Ankarada veya stanbulda bir ev sat n al p oturmak
gibi bir niyetle stanbulun fiyatlar n grnce ba kente yneldik. lk
be endi i miz ev 450.000 dolard ! OkadarparamolsaBel ikada ato
alrm diye d nyordum ki, eni tem Ankarada, 2 milyon dolarl k
evlerden sz etti. Ankarada, 2 milyon dolara ev!
Muhakkakg relim dedim, gazeteci merak yla. Gittik. Glba
yolunda, ncekte, da ba nda, bir tek a a bulunmayan, bykba
hayvanlar n etraf nda gezindi i, tek manzaras birka gecekondu olan,
szde site iinde evler inde havuz falan da var, musluklar talyadan
gelmi !..
Evi alc rolnde gezerken, sat c ya fiyat sordum ve Haluk
A abeyin syledi i rakam duyunca, Yahubenbuevinalmvergisinibile
deyemem! dedim. (Belikada al m vergisi yzde 16!) Sat c buna ok
a rd ve Vergii ikolayefendim dedi
Do ru ya, Trkiyedeyiz
.........
O dnemde btn aray lar m z fiyaskoyla sonuland . Ne kredi
olana var, ne de hayallerimizdeki baheli evi sat n alabilme
Ks ks dn yoluna kt m zda, Dolunaya, Senmeraketme
dedim. Biz imdigidelimBel ikaya,evimizisatalm.Birdekredialalm.
G zelbirevbulalm.
yle yapt k.
K lal bu evimize geldi i zaman huzur ve mutlulu u muzu
payla m t . Trkiyede yerle me projemizin nas l yatt n
anlatt m zdaysa, Olsun,T rkiyedeg zelgeli melervar.Her eyyoluna
giriyor.Birka ylsonragelirsiniz diyordu.

ECEVTSEVGS...

Tarafs zl k ilkesi gere i, K lal ile her konuda fikirlerimin

uzla mad n da yazmal y m diye d nyorum. konu vard ki, bunlar
ne zaman a lsa ortam geriliyor, fikir tart mas boyutlar bir anda
byyordu:
Ecevit, Fenerbahe ve iki nokta
........
Ben art k Ecevite pek inanm yorum.
Ama Ahmet Taner K lal , Ecevite hep inand ve gvendi. nsan
olarak onu iyi tan d iin olsa gerek, sevdi. 1980 ncesi dnemi ne zaman
konu sak gerilirdik. K lal bana Trkiyenin ne kadar zor gnler ya ad n ,
ben de ona Trk halk n n ne zorluklar ya ad n anlat rd m. Trkiyede
darbeyi yapanlar kadar yapt ranlar n, davetiye karanlar n da sorumlu
olduklar n syledi imde k zard .
K lal , insanlar sakin ve sab rla dinlemeyi ok iyi bilirdi. Beni de yle
dinlerdi ve fazla kesin ve kat yarg l olmam ele tirirdi. Her eyi beyaz
veya siyah grmemek gerekiyordu. Il ml , iyimser ve adil olmak erdemdi.
Il ml da olsam, adil olmaya da al sam, Ecevitin bana fazla
iyimserlik a lamad n syleyince de, Bukonuyude i tirelim,mutabk
de iliz diyor ve Nilgne s n p, Hadikonkenoynayalm nerisini ortaya
at yordu. Asl nda, Blent Eceviti savunmakta giderek zorluk ekiyordu ki,
1996 Ekiminde yazd bir yaz , bu fikir tart malar m z n hemen
arkas ndan yay mlan nca, do rusu beni mutlu etmi ti. K lal , kendisiyle
gurur duyabilece imizi bir kez daha kan tlam t .
Asiyeyiancaksolkurtarabilir! ba l kl bu yaz dan k sa bir al nt :
Hangi itiraz seslerinin ykselebilece ini biliyorum:
- Sol nce kendini kurtars n!
Do ru Ama solun kurtulu u ile lkenin kurtulu u,
bir kez daha ak yor. Tpk Kurtulu Sava nda oldu u
gibi!

 u bir gerek ki; Baykal n CHPsini insanlar art k

Atat rk npartisi olarak grmyorlar.
DSPye gelince..
Say n Ecevit, kendi yavrusunu elleriyle bo an bir
baba grnmnde.
Siyasal izgisi do ru, partisi ve sol iindeki genel
tavr yanl !
Kendisini sevenler, en ok inananlar bile, art k baz
tutumlar n savunam yorlar nsanlar inanmad klar eyi
savunamazlar ki!
Savunsalar da inand ramazlar ki!..
..
K lal n n Ecevite ili kin d ncelerini bu ekilde zetlemek elbette
byk haks zl k olur. Bu nedenle, ldrlmesinden birka ay nce yazd
EcevitinMaratonu ba l kl yaz dan da al nt lar yapmak gerekiyor:
22 y l nce bir may s gnyd.
CHPnin btn milletvekili ve senatr adaylar ,
Ankarada Ar Sinemas n n byk salonunu doldurmu tu.
Hikmet etinle yan yana, zl bir siyasetdersi
izliyorduk. Konu mac Blent Ecevit idi.
O dersten birka ey akl mda kald . Ama zellikle
bir tmce ve devam , canl l n hep korudu:
- Siyaset bir yz metre yar de ildir, bir
maratondur!.. Hibir zaman o an kurtarmay
d nmeyin, ileriyi d nn. Unutmay n ki, o an
kurtarmak iin ataca n z bir ad m, edece iniz bir sz,
sizi ilerde g duruma d rebilir
..
Birka kez Artkt kendi denmi ti.
12 Martta CHPnin genel sekreterli ini b rakt 12
Eyllde hapislere girdi, kt Kurdu u DSP baraja
tak ld , milletvekili bile seilemedi. Genel ba kanl ktan
istifa etti
Hemen tm bas n n kar s nda oldu u gnler oldu.
Ayd nlar n hedeftahtas oldu. Demirel, birbilen diye
vlrken, o birb len diye yerden yere vuruldu.
Partisi var, rgt yok
Ama uzun y llar sonra, Ecevit bir kez daha en
nde!
Acaba niin? Btn yapt klar do ru oldu u, hep
kendisi hakl oldu u iin mi?

Hay r!
Drst, ciddi, insanlara sayg l , sade ve gsteri siz
oldu u iin zellikle de, inand do rultusunu sab rla,
inatla korudu u iin Yani yz metre yar lar na hi mi
hi nem vermedi i iin!
Ve tm bunlar n sonucu olarak, insanlara g ven
verdi i iin!
..
Ecevitin partisinin antidemokratik bir yap ya sahip
oldu u do ru. Sadece e ine gvendi i do ru. Kurdu u
ark n bir insan yeme makinas gibi al t do ru. Solda
btnle meyi sa layabilecek tek insan oldu u halde,
bunu yapmad da do ru.
Bu ele tirilerin hepsi de hakl !
Ama Ecevitin, eskiden solcu iken imdilerde sa a
kaym oldu u do ru de il!
Ecevit Kbr sa karken, ha ha yasa n
kald r rken, Halklara zg rl k diye ba ranlar n zerine
yrrken ne kadar milliyet i idiyse bugn de o kadar
milliyeti.
1977 seimlerinde din ile ilgili szleri ky
kahvelerinin duvarlar n sslerken, ezan okunurken
konu malar na ara verdi inde, Eski Diyanet leri Ba kan
Dr. Ltf Do an partisinin vitrinine kar rken ne kadar
dinesaygl ise bugn de o kadar sayg l .
Eskiden ne kadar sosyaladalet i ise, bugn de o
kadar sosyal adaleti.
E er o zaman solcu idiyse, imdi de solcu. O zaman
sa c idiyse imdi de sa c .
Ama imdi daha gereki Niyetini a an sloganlar
kullanm yor.
Asl nda yirmi y l nce Bud zenide i tirece iz
derken kastetti i de ,Bud zenid zeltece iz idi. Neleri
nereye kadar dzeltebilece ini imdi daha iyi biliyor.
..
Demirel, Ecevitin ba bakanl ndan memnun.
Ecevit, Demirelin cumhurba kanl n n uzamas ndan
yana
kisi de maratoncu Ama ko u zellikleri farkl .
Ve Ecevit maratonunu srdryor. Onunla ayn
kulvarda ko up da, yz metre yar lar kazanan baz lar
ise, ok gerilerde kald .

Rah an Han m ne d nrse d nsn, K lal , Ecevitin kalben

yak n yd !
............
Fenerbahe konusuna gelince: K lal gibi bir adam n, o gzelim
k esinde Fenerbaheyi ele tiren veya savunan yaz lar yazmas n
anlamakta glk ekiyordum. Ben, Milliler d nda hibir futbol tak m n
tutmam. Basketilerin Avrupadaki ba ar lar n itenlikle desteklemekle
yetinirim. Galatasaray n ampiyonlu u, Be ikta veya Vansporun, veya
ba ka bir ekibin, e er olursa, yurtd ndaki ba ar lar beni hep mutlu eder.
Ama K lal n n, Fenerbaheye bylesine gnl vermesini hibir zaman
anlayamad m. Bu Galatasaray veya bilmemnespor olsa da anlayamazd m.
O da bana, Senanlamazsn diyordu zaten
Ama bir itiraf m var:
Fenerbahe a k kar s nda, anlayamasam da aresiz kald m
K lal n n gnln almak iin, Fenerbahe bahanesi iyi malzeme oluyordu.
Hafta sonunda, ma sonular n Anadolu Ajans haberlerinden, merakla
bekliyorduk. Bizim Ajans iyi al r. Ma n ilk yar s bitince, ekranda
okuyorduk:
Fenerbahe, ilk yar y 2-1 galip kapatt . u dakikada u f rsat kat ,
u dakikada u tehlike ya and , u dakikada u gol at ld
Hemen K lal y ar yordum:
-Ahmet Abi, nas l yeniyoruz de il mi? Ah u 17. dakikada o f rsat
ka rmasayd k! Ama hakemin verdi i penalt ne kadar haks zd yani
Bo una gol yedik. Ne biim hakem! Psikola a gndermeli... Olsun 32.
dakikada nas l top 90 s y r p geti! Sonunda golleri de att k ya
Ve ma bitince bir telefon daha:
-Ben size dememi miydim? Tabii kazanaca z82. dakikada bal gibi
penalt yd , ceza sahas iindeydi oyuncular, uyudu hakem. Yan hakemler
de belli ki Galatasarayl . Hele o 89. dakikada, sa kanattan yapt m z
ak n Kutlar m Ahmet Abi ok iyiydik ok... Bu tak m ampiyon olur!
Ben Avrupada byle muhte em tak m grmedim...
Malar televizyondan izleyen K lal , ma n btn ayr nt lar n
bylesine ezbere bilmeme ok a r r, tabii nmdeki ajans haberini
sapt rarak okudu umu tahmin edemezdi. Seninlegururduyuyorum.
SonundaFenerbah elioldun derdi.
Tabii Fenerbahe yenildi i zaman Ankaraya telefon eden yok!
K lal , Fenerbahenin o feci Pendikspor hezimetinden nce lm t.
O gnleri grmedi Bu da bir teselli!...
...........
Bir de ikinokta sorunumuz vard Yazlar nda, s k s k, tek veya
nokta ile bitecek bir kelimenin sonunda iki nokta kullan rd . mla

klavuzlar n kar t rd m. Yok byle bir ey Syledi im zaman, Var

derdi.
ki noktan n anlam n hibir zaman kavrayamad m ama bu kitapta,
onun yaz lar ndan al nt lar yapt mda, ikinoktakuralna sayg
gsterdim.
Hayat bir garip! imdi ne kadar k z yorum kendime, olmad k eyleri
tart ma konusu yapt m iin...
E er K lal bugn ya asayd , bal gibi de Fenerbaheli olabilirdim.
Kitab mda yer yer iki nokta koyup onu sevindirirdim.
Ecevit konusunda da yapabilece im en byk fedakarl zaten
yapt m.
Sustum i te, daha ne?..

SUVEKADIN...

Ahmet Taner K lal , Brksel yak nlar ndaki evimize ilk yaln z
geli inde kendisiyle olduka dertle tik. Nilgnn lmnden beri sudan
km bal k gibiydi. Yitirdi i e inin yoklu unu ok a r hissediyordu.
Bir ara bana, Hayattasenini invazge ilmezanaunsurlarneler?
gibilerden bir soru sordu.
Suvekadn dedi imi ve onu biraz a rtt m farketti i mi
hat rl yorum.
Sa lkda nemli dedi inde de ,Susuzvekadnszsa lkolmaz
gr m yans tt m.
te o konu mam z s ras nda, yeri gelmi ken ve Dolunay da
yan m zdayken, AhmetAbi,nedentekrarevlenmeyid nm yorsunuz?
diye sordum. Biraz fazla a k ve damdan d er gibi bir soruydu bu, a rd

gene Dolunaya bakt , onun d ncesini anlamak ister gibiydi:

- Nilgnn yeri doldurulamaz ki
- Oras kesin. Ama daha gensiniz ve yaln z ya amak zor.
- Kazada ben lseydim bu soruyu Nilgne de sorar m yd n?
- Sorard m.
- Ne derdi acaba?
- Ahmetinyerinikimsedolduramaz derdi herhalde
- Evlensem, yak nlar, insanlar ne d nr?
- nsanlar n byle konularda ne d nd o kadar nemli mi? Ben
Dolunayla evlenince kimlerin neler d ndklerini ve ne kadar
yan ld klar n biliyorsunuz. Siz bile O d ncelere nem verseydik byk
bir mutluluk f rsat n n yan ndan geip gidecektik. ki gnlk hayatta
herkesin kendi ya am n ynlendirmesi laz m. Hata yap l rsa da,
sorumluluklar n stlenip sonular na katlan yoruz nas l olsa
K lal n n o gne kadar tekrar evlenmeyi d np d nmedi ini
bilmiyorum ama Nilgnn lmnden itibaren etraf nda dnen ve baz lar
olduka tehlikeli gzken han mlar oldu u barizdi. Onu s kan, tereddtlere
srkleyen bu konuda uzun nutuklar att m da an ms yorum.
..........
K lal n n Nilferle evlenmesinden nce Dolunayla babas aras nda
so uk rzgarlar esti ini saklamak, drstlk olmaz. Bunun nedeni
kesinlikle Nilfer de ildi. Dolunay, annesinin lmnden sonraki dnemde
babas n n metin d grn yle karma k i dnyas n ay rdetmekte
zorluk ekiyor, o muhte em ailenin bu kadar kolay ve bylesine hasar
grmesini hazmedemiyordu. An lar n abuk unutulmas endi esindeydi. Ve
K lal n n baz unutkan tav rlar kk kz n rahats z ediyordu.
Bir y l kadar sren esintili hava, K lal n n evlenmesinden, yeni bir
eve ta nmas ndan sonra, gene benim i e kar mamla son buldu.
Yak nlar n bask s da artm t zaten... Dolunay bir ua a bindirip
Trkiyeye yollad m ve babas yla, karde iyle, Nilferle bulu mas yla iklim
de i ikli i gerekle ti.
.........
K lal bir yandan yak n evresine derdini anlatmaya al yor, bir
yandan Nilgn yitirdi i trafik kazas nda u rad haks zl n mcadelesini
veriyor, bir yandan da kazada len motosikletli gencin ailesinin aya na
kadar giderek ac payla ma giri iminde bulunuyor ama ac l bir anne
taraf ndan katil olmakla itham ediliyordu.
O s k nt l dnemde, K lal Malatyaya, karde i K ymetin yan na gitti.
ylesine karanl k bir ruh halindeydi ki, bo uluyordu sanki
Geceyar s ndan sonra, hava almak iin d ar kt lar, niversitenin
bahesinde yrdler. K ymet, a abeyine bakt . Yryecek halde bile
de ildi. Koluna girdi. Gururlu, onurlu insan n gzlerinden ya lar
szlyordu:

- O kaza ile birlikte her eyimi kaybettim. Eimi kaybettim. Dolunay

kaybediyorum, k zlar m kopuyor... En yak n dostlar mdan bile anlay
grmedi im oluyor. Evimiz, yuvam z da ld , gitti Kazada benim suum
yok. Ke ke ben de lseydim. Yalnz ya ayacak gcm yok, abuk
evlenmeme ters tepki gsterenler oluyor. Kimseyle flrt edecek, kimseyi
oyalayacak halim de yoktu ki ntihar etmeyi bile d ndm!
- Ltfen zlme. Zamanla her ey dzelecek.
- Benim o kadar zaman m yok ki!..
O dnemde K lal yla zorluklar gerek anlamda payla an tek ki i
Nilfer oldu san yorum. Nilgn yak ndan tan yan, gleryzl an s na her
zaman sayg gsteren bu kad n, evlili inden sonra a rt c bir talihsizlikler
serisi ya ad . nce hamile kald ve erkek bebe i, do umdan hemen
sonra, hastanede ld. Ard ndan annesine araba arpt , onu kaybetti.
Sonra Nilhan do du ama bebek daha bir ayl k olmadan K lal ldrld.
Nilfer btn bu ac lar ve sorunlar g slerken ya ad bir an
haf zamda gzel bir yer buldu:
lk bebe ini ve annesini kaybeden gen kad n do al olarak zlyor,
s k s k a l yordu. Bu durumdan bunalan K lal onu kime gnderdi biliyor
musunuz? Psikolo a...
Nilfer, psikolo un hikmetlerinden yarar grm olsa gerek ki, gnn
birinde, annesini yitirmenin zntsn ya ayan babas na da, Gel
psikolo agidelim nerisinde bulunmu . Ya l babas buna pek anlam
veremese de kabul etmi . Psikolog, e ini kaybetmi bu beyle uzunca
konu mu , iini dktrm ve sonunda sormu :
- Nas l? Konu arak rahatlad n z m? Yararl oldu mu?
- Evet ama ben bunlar her gn kahvede arkada larla konu uyorum
zaten Gayet de iyi oluyor. Psikolo a ne lzm var ki
Tabii Nilfer bir daha babas na psikolo a gitme nerisi getirmemi .
..........
Psikologlar n ya anan ac lar hafifletmekte katk s ne kadar oldu
bilinemez ama Nilferle K lal n n gayet uyumlu bir ift olu turduklar
barizdi. Bana Dolunayla maceram z n ba nda, 20yllkya farknn
getirece isorunlardan sz eden K lal , kendinden 25 ya kk bir
kad nla, gl gibi geinip gidiyordu
lk bebeklerinin, do umdan hemen sonra, hastanede lmesi Nilfer
ve Ahmet Taner K lal y hem sarst , hem birbirlerine daha da yak nla t rd .
............
Sonra Nilhan n do um haberi geldi Brksele.
Ve ard ndan cinayet i lendi, bebek henz ya amdaki birinci ay n
doldurmadan

ESKDOSTLAR...

Eski dostlardan biri de, bugn Trkiyenin Tunus Bykelisi olan

Hseyin Pazarc 60l y llarda, Pariste Nilgn ve Ahmet Tanerle tan an

Pazarc , sevgileri, mutluluklar ve ac lar payla an yak nlardan

Nilgnn lmnden sonra, Ankarada, Prof. Yksel Ersoy, Bykeli
Pazarc ve Ahmet Taner K lal zaman zaman len veya ak am
yemeklerinde bulu uyorlard . Ortak bir ac lar vard , de e lerini
kaybetmi lerdi.

Buyemeklerbizimi inger ekbirterapioluyordu diyor Pazarc ve

anlat yor:

Y kselinbizden nceya ad acdeneyimlerinedayanarakkendimiz

i indersler karrken,birazdaaclarnsadecebizlere zg olmad ve
ya amnherkesi inayrbirmaceraoldu ubilincinevaryorduk.Buarada,
isterY kselinkigibiuzuns renacld nemlerin,isterbenimkigibi okksa
s redegelenaclarnveisterseNilg n ndurumundaoldu ugibi okaclarn
olu turdu uderinyaralarara men,yenilgiyehi razolmayaca mzveya am
m cadelesinedevamedece imizisaptyor,bundanyenikuvvetelde
ediyorduk.Amabusaptamaa k as ylenmiyor,sadecehissediliyordu.K lal,
biryemekte,but raclarnkimilerinderuhsalbozukluklara,kimilerindeise
diyabetgibiorganikrahatszlklaranedenoldu unus ylemi vebizgalibai in
i indayanmag c m zdengururduymu tuk.
K lal , 1999 Nisan nda, Mmtaz Soysal ve Orhan Kolo lu ile birlikte
Tunusa gidip, T rkArapYuvarlakMasaToplants erevesinde,
KemalizmveKemalistler konulu bir konferans verdi. Geriye kalan
belgelere ve tutanaklara gre, yans tt ana mesajlardan biri de,
Atatrkn slama kar de il, cehalete kar mcadele verdi iydi.
Bykeli Pazarc , bu son gr me vesilesini yle de erlendiriyor:
K lal,Atat rkeili king r vede erlendirmeleriniherkesleuygarve
objektifbirbi imdetart mayahephazrd.Tunustakikonferansdaetkili
olmu tu.Nitekim,Haziran2000deyaplmas ng r lenkinciT rkArap
Diyalo unayineK lalnndavetedilmesi,organizat rvakftarafndan
kararla trlm t,ancak21Ekim1999dakial aksaldrbunun
ger ekle mesineolanakvermedi.Haziranda,TunusK lt rBakannnda
katld toplant,TemimiVakfnnba kanProf.Temiminin a rs zerine,bir
yl ncekiilktoplantyakatlanProf.AhmetTanerK lalnnansnabir
dakikalksaygduru uylaa ld.
..........
Bilim adam ve avukat Prof. Yksel Ersoy, K lal lar n ok eski ve
yak n dostlar ndand . zel, nemli ve vazgeilmez bir yeri vard
gnllerde... Onun sevdi i, evlendi i, ok mutlu oldu u ve ok erken
kaybetti i kar s n n hastal dneminde verdi i mcadelenin boyutlar
sayg yla anlat ld hep... Ersoy, Nilgnn lmnden sonra Ahmet Taner
K lal n n en byk desteklerinden biriydi. te yazd klar :
Dostum Ahmet Taner K lal n n bilimsel ve siyasal
ki ili i eserlerinde yer almaktad r. Bu ynlerini birka

sat rla anlatmaya imkan yok. Verdi i mcadele lkemizin

uygarl k mcadelesidir. Akl n bilimin rehber oldu u, dinin
bat l itikat olmaktan kar larak gerek yerini buldu u bir
Trkiyenin temelini atan Mustafa Kemal Atatrk en iyi
anlayanlardan biri olmakla kalmay p; gittike
glenmekte olan Trkiyeyi geriye gtrme abalar na
kar cesur, kararl ve ayn zamanda bilime ve tahlile
dayal mcadelenin bayraktarl n yapm t r. E er
lkemizde sregelmekte olan ve maalesef gittike
glendi ini gzlemledi imiz ba naz ve yobaz ak m bir
ekilde ba ar s zl a u rat lacak olursa, bunda en byk
pay Ahmet Taner K lal n n bilimsel al malar nda ve
verdi i ki isel mcadelede olacakt r. Elbette Ahmetin
dostu olup da, kendisiyle sohbetlerde bu konularda onun
d ncelerini dinlememi ve birlikte de erlendirmemi
olmak mmkn de ildir. Bu erevede kalmak zere,
Ahmeti sembolle tiren al malar n n nemi konusunda
baz d ncelerimi yazmam da ka n lmaz olacakt r.
Ahmet Taner K lal ile 1968- 1972 y llar nda,
Hacettepe niversitesi Sosyoloji Blmnde, ek grevle
Sululuk Sosyolojisi dersleri verirken tan t m. Kendisi
Pariste doktoras n tamamlam ve doktor asistan olarak
bu blmde greve ba lam t . Her trl yapayl k ve
iddiadan uzak, gerek bir kltr birikimine dayal , ince,
zarif ve canayak n ayd n ki ili inden ve Trkiyenin
gelece i konusunda ayn d nceleri payla maktan
kaynaklanan scak bir dostlu un ba lang c yd bu.
As l grevim Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler
Fakltesinde, o zamanki ad yla Ceza Hukuku ve Ceza
Yarg lama Hukuku krssnde idi. Korunmaya muhta ve
sulu ocuklarla ilgili bir toplant da tan t m Birsen
Gke beni, talyada ceza hukuku doktoras yapt m
y llarda devam etmi oldu um uzmanl k kurslar nda
kriminoloji alan ile ilgili olarak alm oldu um bilgileri de
gz nnde tutarak, yapaca m ek al malarla bu dersi
verebilece ime ikna etmi ti. Bu dnemde Hacettepe
niversitesi Sosyoloji ve daha sonra Hukuka Giri
dersleri verdi im Sosyal al ma ve Ekonomi
blmlerinde tan t m gen bilim adamlar yla kurmu
oldu um, ayn ideallere dnk ve dolay s yla zamana
dayan kl , ba ka bir deyi le uzun sre gr emesek de
devam eden dostluklar ya am m n en nemli
ynlerinden birini olu turmaktad r.
Sosyoloji blmndeki ek grevim sona erdikten
ve hibir hakl nedeni olmayan gerekelerle bu blmde
ve di er blmlerde grev yapmakta olan Birsen Gke,
Ahmet Taner K lal , Artun nsal, Emre Kongar, Do an
Ergun, Ylmaz Esmer gibi gen ve de erli bilim

adamlar n n grevlerine son verildikten sonra da, art k

aile dostu oldu umuz bu insanlarla gzel ve anlaml
ili kilerimiz devam etti. Bu dostlardan Prof. Dr. Birsen
Gke, Prof. Dr. Ahmet Taner K lal ve Prof. Dr. Artun
nsal ile daha da s k gr me olana n buluyorduk.
Birsen Gkenin her zamanki ba lay c , birle tirici ve
vefal dostlu u sayesinde; ayn zamanda Ahmet ve
Artunla Siyasal Bilgiler Fakltesinde yine yollar m z n
birle mesiyle bu ili kiler tazelenerek srp gitti.
Sosyoloji blmnde ders verdi imiz y llarda,
blm d nda da s k s k bir araya gelir; bazen iimizden
birinin doentlik nvan n almas n kutlar, bazen
birbirimize aile ziyaretlerinde bulunurduk. Yan lm yorsam
1969 y l nda ben doentlik al malar m iin birka
ayl na Romada bulundu u m s rada Ahmetle e i Nilgn
de bir sre iin Parise gitmi lerdi. Daha nceden
aram zda anla t m z ekilde Ahmet bana Romaya
geleceklerini bildirince, kendilerine kald m eve yak n
bir otelde yer ay rtt m. Romada kald klar gn
boyunca bu gzel ve tarih dolu ehri onlarla bir kez daha
ve bamba ka bir ortak zevkle, art k ad m atamayacak
hale gelinceye kadar dola t k. Bir defas nda, Nilgn o
kadar yorgun d m t ki, biz Ahmetle niversite ve
lke konular n konu up tart rken, o yan odadaki
kanapede uyuyup kalm t . Bu yorgunluklara ra men,
ak am yemeklerinin keyfini ihmal etmiyor;
sohbetlerimize, zellikle seti im iyi bir lokantada,
kaliteli bir talyan arab e li inde, lezzetli talyan
makarnalar ve birlikte seti imiz di er yemeklerle
devam ediyorduk. Ancak her ikimizin de bte imkanlar
s n rl oldu u iin, ister istemez kendimize s n rlar
koymak zorunda kal yorduk. Bu ak amlardan birinde,
onlara talyanlar n ok lezzetle haz rlad klar f r nda
mantar yeme ini tatt rmak iin ortaya bir porsiyon
smarlad m. Hepimiz o kadar be endik ki, mmkn olsa
herbirimiz birer porsiyon daha yiyebilirdik. Bteyi fazla
zorlamamak iin yine payla mak zere bir porsiyon daha
smarlayabildik ancak.
Ahmet ve Nilgn, byk fedakarl klarla, mitky
taraf nda Binsesin kooperatifinden edindikleri arsa
zerine hayallerindeki evi yapt rd lar. Sosyoloji blm
son s n f nda okuyan; Birsen, Ahmet ve benim
rencimiz olan tenle 1971 y l nda evlenmi ti m. Bu
ekilde bir bak ma Sosyoloji ailesi ile bir ba ka akrabal k
da olu mu tu. ocuklar m z Grkem ve Yal m, Ahmet ve
Nilgnn ocuklar Alt nay ve Dolunay ile yak n
ya lardayd . Evlerine gitti imizde veya onlar bize
geldiklerinde sohbetin tad na doyamaz, saatlerin nas l

geti ini anlayamazd k.

Daha nce bir sre al ma Bakanl nda Yurtd
i Sorunlar k sm nda grev yapan ten, ilk ocu umuz
do du unda i inden ayr lm , fakat sosyoloji konusunda
al ma iste ini de hibir zaman yitirmemi ti. ocuklar n
ilkokul a na gelmesiyle birlikte bu arzusunu
gerekle tirmek istedi inde, en byk te vik ve deste i
Ahmetten grm ; onun Kltr Bakanl s ras nda
Devlet Konservatuvar nda sosyoloji retmeni olarak
greve ba lam t . Bu grevini gerekten ok
benimsemi , sadece retmenlikle kalmay p idari grev
de stlenmi ve Konservatuvar n Cebecideki binas ndan
Be evlerdeki yeni binas na ta nmas s ras nda da
mensubu bulundu u kurumu geli tirmenin heyecan
iinde geceyi gndze katarak canla ba la al m t .
Ahmet Taner K lal n n Kltr Bakanl dnemini
ya ayanlar, kendisinin, uygar yap s ve ki ili iyle bu
greve ne kadar yak t n iyi bilirler. Bir defas nda,
stanbulda yap lan bir bilimsel toplant sonras Topkap
Saray gezilmi ve yine Saray iindeki bir lokantada bir
yemek dzenlenmi ti. Kltr Bakan Ahmet Taner
K lal n n bu yemek ncesi yerli ve yabanc bilim
adamlar na Trke ve Frans zca yapt konu madaki
ierik zenginli ini ve dil hakimiyetini hibir zaman
unutmayaca m. O gn duydu um gururu, bir kez de
kendisine Fransa Devleti taraf ndan verilen bir ni anla
ilgili trende yapt konu may dinlerken ya am t m.
Gnlm, bu konu malar n kay tlar n n mevcut olmas n
ve bir gn belki kendisinin ba ka konu malar ,
konferanslar ve yaz malar yla birlikte
yay nlanabilmesini arzu ediyor.
tenin gen ya nda, 1986 y l nda yakaland
hastal kla mcadelemizde Ahmetle Nilgn hep
yan m zda oldular; dostluklar yla bizi glendirdiler.
Byle bir mcadelenin ne anlama geldi ini kimsenin
renmesini istemem. Fakat ba a geldi inde de insan n
ayakta kalabilmesinde yak nlar n n ve dostlar n n katk s
bamba ka bir anlam kazan yor. Maalesef, mcadelemiz
sonusuz kald ve drt y l sonra teni kaybettik. Bu
kayb n benim iin ne anlam ifade etti ini en iyi
anlayanlar aras nda yine Ahmetle Nilgn vard . Her bir
araya geli imizde yapt m z konu malarda ayn ortak
zlemi payla t m z hissetmi imdir.
Yllar geti ve bir gn hi beklenmedik bir kazada,
bu kez Nilgn kaybettik. ten gibi o da hayat dolu,
d a dnk, ba kalar na yard mdan zevk alan bir ki ili e
sahipti. Ahmeti sevip onunla evlenirken, gstermelik
olarak de il gerekten inceleyip inanarak yeni ismini ve

dinini semi ti. Ahmetle birlikte her ikisi de gerek ve

samimi bir inanca sahiptiler ve onun gereklerini hibir
gsteri e ba vurmadan yerine getirirlerdi. Daha sonra
Ahmetin dindar geinen yobazlar taraf ndan
katledildi ini grnce, bu ki ilerin ne kadar dinden uzak
oldu unu d nmemek de mmkn olmuyor.
Nilgnn kayb Ahmet iin tam bir manevi darbe
olmu tu. Yaral olmas na ra men Nilgnn defin
trenine bizlerle birlikte kat lm ve ondan sonra da hep
onun ruhunun yanlar nda oldu una inanm t . Nilgnn
defninin, ortak ve de erli dostumuz olan, basit bir
ameliyat sonras beklenmedik ekilde kaybetti i miz Prof.
Dr. Oral Sanderle ayn gne rastlamas da ac m z
inan lmaz llere vard rm t .
Daha sonraki srede, benzeri bir kayba u ramakla
onu en iyi anlayan ki iler olarak ben ve Prof. Dr. Hseyin
Pazarc , K lal yla s k s k bulu maya ba lad k. Ak am
yemeklerinde hem kay plar m z n ve ac lar m z n
de erlendirmesini yapar; hem de bir nevi sakatlanma
anlam na gelen bu durumda hayattaki di er grevlere
devam etme gcn bulman n abas n verirdik. Ahmet,
iimizde e ini en son kaybeden ki i olmas ndan
kaynaklanan bir duyarl l k iindeydi. Dindarl n n ona bu
ac s nda destek olmas na ra men, hassas ki ili i ve
duygulu yap s yla, bu gerekle birlikte ya amak ona a r
geliyordu. Umar m ve san r m olduka dzenli aral klarla
gerekle en bulu malar m zda ona, bu byk ac ya
ra men gl olmas nda ufak da olsa bir katk da
bulunmu uzdur. Ancak ona as l ya ama gc verenin,
k zlar n n da deste iyle yapt yeni evlili i oldu unu
d nyorum.
Nitekim, hainler taraf ndan aram zdan kopar l p
al nmas ndan birka hafta nce, onun davetlisi olarak
yine Hseyinle birlikte Atl Spor Klb lokantas nda
yedi imiz son yemekte, e inden ve yeni do an k z ndan
mutlulukla sz etmi , sonra da konuyu Trkiyede
laikli in yobazl a kar verdi i mcadeleye getirmi ti.
Zevkle okudu u m yaz lar nda, kar s na alm oldu u
ki ilere kar nas l sayg l bir slupla hareket etti ini
gryor ve onlar ikna yolu ile kazanabilece i ya da en
az ndan uzla ma noktalar na getirebilece ini
d nd n biliyordum. Bu konu ma s ras nda, ben,
Devlet eliyle daha nemli kararlar al n p Cumhuriyetin
din ve laiklik anlay n e itim yoluyla milletin
o unlu una benimsetmedike yobazl kla mcadelede
ba ar ans n n azalaca n ileri sryordum. Ahmet,
kendi mcadelesinin bilimsel dzeyde oldu unun bilinci
iinde, kar s ndaki ki ilerin de bilimsel

de erlendirmelerden etkilenece ini, gerekleri

grece ini, laik kesimin dinsiz de il, dine gerek yerini
vermek isteyen insanlardan olu tu unu bir gn onlar n
da anlayaca n , kar l kl ho grl hareket ederek
ortak bir tak m noktalara var labilece ini savunuyordu.
Konferanslar vermek zere gitti i yerlerde grd ilgiyi
ve kar la t ki ilerdeki inan ve azmi, gelece e mitle
bakmaya imkan veren geli meler olarak yorumluyordu.
Yaz lar nedeniyle tehditler almakta oldu unu anlat rken
bile glmsyor; bunlar n bir tak m kendini bilmezler
oldu unu, nemli say lmamas gerekti ini sylyordu.
Olaylar bugne kadar maalesef onun iyimser
beklentileri ynnde geli medi. Ancak, mcadelesini
verdi i konuyu en iyi bilenlerden biri olmas dolay s yla,
gelecekte onun sahip oldu u iyimserli i hakl karacak
geli meleri beklemenin de hata olmayaca n
d nyorum. Ancak, bunun gerekle ebilmesi iin,
laiklik ilkesinin Trkiye iin nemine inanlar n, Ahmet
Taner K lal n n gsterdi i yoldaki abalara etkin ekilde
katk da bulunmaya al malar n n art oldu u
kan s nday m.
Aram zdan ayr lan sevdiklerimiz, yak nlar m z ve
doslar m z bizden de bir eyler gtryorlar. Onlar
zlyoruz. Ancak, Ahmet sz konusu oldu unda durum
daha da farkl ... Daha uygar, daha gzel bir Trkiye iin
kendini feda etmekten ka nmayarak, bilimsel al may
buna ynelik etkin abalarla birle tirmi ki iye kar
ba ka borlar m z da var.
Dolunay n, babas n n bu ki ili ini bilerek, onu
e itli ynleriyle tan tmak ve gerek imdiki gerek
gelecek ku aklara onun mcadelesinin anlam ve amac n
vurgulamak ynndeki giri imleri bu bak mdan nemli.
Bu konudaki takdirim ile birlikte, Ahmet Taner K lal n n
dostu olmaktan duydu um gururu, onun iin haz rlanan
bu al mada yer almaktan da duydu u mu belirtmek
istiyorum.
..........
Artun nsal ben Pariste tan m t m. Gazeteciydi, Hrriyette
al yordu. Uzun y llar birlikte haber pe inde ko tuk. Ben onu bir
profes r olarak de il, muhabir olarak grdm ve sayg yla takdir ettim.
Bizi gurbette b rak p Trkiyeye dnmesinden sonraki gr melerimiz
K lal lar n at s nda oldu. Artun nsal bana K lal anlatt zaman onu
daha iyi tan d m. nsal da, ok eski dostu K lal y anlat yor imdi:
Jeff,tespastoutseul... Jeff, yaln z de ilsin...
Jacques Brelin bu hznl ark s Ahmetle aram zda bir
dostluk trksne dn m t Paristeki rencilik
gnlerimizde. Ahmetin ismini Ankarada, Yeni Gnde

gazetecilik yapt dnemde, arkada lar m Kurthan Fi ek

ve H ncal Ulutan duyard m ama tan mam z ve
biribirimize kan m z n kaynamas Fransan n ba kentinde
nasipmi . Ad byk, asl nda pek de mtevazi Grand
HoteldelaLoireda kom u oldu umuzda...
1960l y llar n ortalar yd . Ahmet, Tours kentinde
Frans zca renimini tamamlam , Paris Hukuk
Fakltesinde doktora al malar n srdryordu. Ben de
ayn fakltede lisans rencisiydim, ayn zamanda
Siyasalda renim gryordum.
imdilerde ad de i en ve lksle en Grand Hotel
de la Loire, bizim s cac k gurbet yuvam zd . Bu sevimli
otelin be inci kat n Trk renciler kapatm t k, bir yurt
havas na sokarak... Ucuz, temiz, kendi halinde bir yerdi.
Ahmetle odalar m z biti ikti. Erdener Erman, Erdal Aksoy
ve Mehmet Yerguzle birlikte otelin demirba lar
bizlerdik. (Hazindir, Yerguz da, y llar sonra, Cenevrede,
Trkiye Ba konsoloslu unda al rken Asala yesi bir
Lbnan Ermenisinin kur ununa kurban gidecekti.) Bir st
katta ressam mer Kale inin odas vard . Alt katta da
zaman zaman Trkler kal rd . Cebimizde param z oldu u
ve annelerimizin temeklerini zledi imiz zaman, hep
beraber, stanbullu gmen Ermenilerden Madam Sofi ve
uzatmal sevgilisi Vahak n, yan binan n zemin kat ndaki
lokantas na, ChezSophieye giderdik.
Erdenerle ben, bir Yunan lokantas nda kasiyerlik
yaparak harl m z kar rd k. Ahmet burslu, Erdal n ise
durumu msait oldu u iin, bir i te al mazlard .
Geceleri, ilerleyen saatlerde drdmz de Ahmetin
odas nda bulu ur, ay e li inde mthi pi ti partilerine
ba lard k. Kabata l Ahmetle Galatasarayl Erdal e
olurdu; Galatasarayl Erdenerle de Ankara Kolejli ben...
M z klama, alay etme serbestti. Bir taraf pi ti yap nca
greydiniz siz ortal ...
Gnler, haftalar, aylar ne eyle geiyordu. Her gn,
s rayla birimiz bakkaldan st al rd k, ierdik. Ahmet
sigara kullanmaz, ikiden hazetmez, stelik Pariste bile
Ramazanda oru tutar, hatta bayram namaz na giderdi.
nanl bir Kemalist, gerek bir sosyal demokratt . Her
zaman imanl ve gerek bir mslman oldu.
ModernT rkiyedeSiyasalPartilerveG ler
konulu tezini yazma a amas na gelmi , rahatlam t . Bu
arada ngilizcesini ilerletmek iin kursa gidiyordu.
Tembelli imi bildi i iin de, bilet alarak beni zorla
tiyatroya, konsere gtrmeyi ok severdi. Yoksa ben
Brelin o nl Olympia konserine nas l giderdim ki...

Bir gn, otelden karken, gen bir Frans z bayanla

kar la t m. Elinde kk ve k bir paket vard . Ahmetin
oda numaras n sordu. Syledim. Te ekkr edip
merdivenlere yneldi. Asansr yoktu otelimizin...
Ak am gene pi ti tak m topland ama Ahmetin
gndz zel bir ziyaretisi oldu unu hepimiz biliyorduk.
Ad n n Nicole oldu unu rendi imiz bu t p t , sevimli,
gzel ve s cakkanl Frans z bayan n elindeki pakette bir
tra sonras parfm oldu unu rendik. Erdener oktan
hkmn vermi ti: Parf mm ?Allahmesutetsin,nikah
yakndr!
Gelgit, Nicole hepimizin yengesi oldu. Birlikte
lokantalara gittik, seyahatlere kt k. Daktilo yazmas n
da iyi bildi i iin Ahmetin doktora tezini bir gzel temize
ekti. ok alakgnll ve yard mseverdi. A k insana
neler yapt rmaz ki!.. Tabii biz onu Ahmetten, o Ahmeti
bizlerden k skan rd .
Ahmet doktoras n tamamlad , Trkiyeye dnd.
Ksa bir sre sonra, Genlik Caddesindeki evde yap lan
d n bulu turdu hepimizi... ok sade ve o kadar da
s cak bir d n... Alminyum bir tencerede, Erdenerden
rendi im ne paralar alm t m, usta darbukac
edas yla o gece...
Anne Ltfiye Han m da yaman kad nd . Mehmet Ali,
Mahmut ve Ahmet Taner, L tfiyeHoca nnde hl
titrerlerdi. Kilisteki ilkokul gnlerinde ocuklar n n sn f
retmeni olan Ltfiye Hoca, ba kalar n n ocuklar na
gsterdi i msamahay kendi ocuklar na asla
gstermezdi. (Ahh, nas l zledim Ltfiye Teyzenin ili
kftelerini... mkan olsa da, Ahmetle birlikte cennetten
bana gnderseler... Ben de buradan baklava gnderirim,
Ahmet tatl ya dayanamaz...)
Burda koptum i te... Gzmden ya lar akmaya
ba lad .
Her len dostumuzla biz de lyoruz biraz...
O kadar ok eyi payla m z ki...
Daha evlilik hi akl nda yokken Ahmetin, e er bir
o lu olursa ad n Kr at koyaca n sylerdi. Kz
Alt nay n ismini de, Cengiz Aytmatovun bir yksnden
evrilmi , hep birlikte grd mz retmenDuy en
filminden alm t .
Bordeauxlu Nicole, Trkiyeyi ve Ankaray ok
sevdi. Kendili inden slam dinini seti. Onu art k herkes
Nilgn K lal olarak bilecekti. Tam bir Trk olmu tu.
Trkiyeye dn mde ve Hacettepe

niversitesini sememde Ahmetin byk rol oldu;

t pk , kendimi D i lerine haz rlarken, beni akademik
kariyere ekenin de Ahmet olmas gibi... Hacettepe
Sosyoloji blmnde ayn oday payla yorduk. Uyumlu
ve al kan, gzel bir blmd: Bozkurt Gven, Birsen
Gke, Hamit Fi ek, Oya Baydar, Ylmaz Esmer, Ali Rza
Balaban ve Yksel Ersoy. Kar blmden Emre Kongar
k zd rmay ok severdik. Ahmet siyaset sosyolojisi dersi
veriyordu, ben ise hukuk sosyolojisi... Bu s ralarda
Mehmet Ali K lal bir haber dergisi kartma haz rl
iindeydi. Yank n n ilk yazarlar aras nda elbette
Ahmetle birlikteydik.
Yllar geti. Ahmetle Mlkiyede, daha do rusu
Siyasal Bilgiler Fakltesinde bulu tuk. Doent oldu,
siyasete at ld . Milletvekili, derken Bakan oldu.
Dostlu u muz hi aksamad . Uzun bir sre gr mesek,
telefon aar, Jeff,tespasseul derdi. Evlendim, ev
hediyemizi getirdi. Askere gittim, e imi yoklad , bir
s k nt s olup olmad n sordu hep...
Alt naydan sonra Dolunay geldi. Ahmetle
Nilgnn yuvas daha da enlendi. Sonra Bas n
Sitesinden feraha kt . mitkye ilk yerle enler
aras ndayd . Baheli bir evde oturmak, ci erlerine temiz
hava ekmek, kpe iyle oynamak, okumak ve yazmak,
insanlar iin bir eyler yapabilmek... Ya amdan tm
beklentisi buydu.
Nilgn yitirdik bir kazada. Ahmet hafif yaral
kurtulmu tu ama Nilgnsz ya am ok ac yd . Palab y kl
arkada m z Mehmeti terristler Cenevrede vurduklar
zaman zlm tk. Ykselin gen ya ta amans z
hastal a yenik d en e i tene zlm tk. imdi
gzlerimiz Nilgn ar yordu.
Ben stanbula yerle ince daha seyrek gr r
olmu tuk. Bir keresinde, Tepeba Kitap Fuar nda, bir
okuru gibi kitab n imzalamas iin bask n verdi imde ok
a rm ve sevinmi ti. Bir ba ka gn, Galatasaray
niversitesinde, annesi Ltfiye Hocan n an s na adanan
bir dersli in a l nda bir araya gelebilmi tik K lal
biraderlerle... Me er bu Ahmetle son bulu mam zm ...
Sonras m? Ahmet gitti. Kalle bir bomba onu
bizden ay rd . kinci e inden, yeni do an ocu undan,
Alt naydan, Dolunaydan... Ustam Mehmet Ali A abey ve
bana hem babamdan, hem Ahmetten emanet
Mahmutum karde lerinin yoklu una al abildiler mi
acep? Sanmam.
Bir bilseniz ne kadar zorlan yorum bu sat rlar
yazarken. Ama yukar ya sesleniyorum ben de:

Jeff,tespasseul...
Brel kanserden ld. Mehmetle Ahmet
terrizmden...
Ama hepinizin ark s yre imde, yreklerimizde...
............
Ayn dostluk zincirinden Prof. Birsen Gkenin yazd klar :
1968 sonbahar nda, Hacettepe niversitesinin
ankayaya bakan Morfoloji binas n n sekizinci kat ndaki
bir odada tan m t k. kimiz de yurtd ndan yeni
dnm tk. niversite kurulal bir y l olmu tu. Kck
bir odaya alt masa konmu tu ve blm grevlilerinin
hepsi ayn odada oturuyordu. Trkiyenin, felsefeden
ba ms z kurulan ilk sosyoloji blmnde ders vermek
zere gen bir kadro olu turuluyordu. Bizden nce iki
asistan al nm t , odan n ilk sahipleri onlard . Biz o y l
atanm , biraz rkek ama atak, idealist, heyecanl , enerji
dolu ve biraz da gururlu retim grevlileriydik. Yeni
kurulmu bir niversite bize kap lar n am , gen ya ta
retim sorumlulu u vermi ti. Pr l p r l rencilerimiz
vard .
te byle bir ortamda, ders d zamanlarda sohbet
eder, da arc m zdaki bilgileri payla r, gelece e
ynelik planlar yapard k. Hedefimiz Trkiyenin ilk
sosyologlar n en iyi biimde yeti tirmekti. Ahmetle bu
konuda ok iyi anla yorduk.
lk y l m z arabuk gemi ti. Blm program n
geli tirmek amac yla yabanc niversitelerden kataloglar,
programlar getirttik. Bir aya m giri kat ndaki
ktphanedeydi. Bir taraftan derslere giriyor, seminerler
dzenliyor; bir taraftan da Trkiye ile ilgili ara t rma
projeleri ollu turmak zere tart malar yap yorduk.
le saatlerinde kafeteryada birlikte yemek yer,
ak amstleri ise Kz laya kadar konu a konu a yrrdk.
Bazen bu yry ler sevgili Nilgnn al t Frans z
Kltrde sonlan rd . Onu da aram za al r, ya bir
pastaneye, ya bir kitap ya gider veya bir etkinli e
kat l rd k.

Ahmetin Fransadan arkada lar Erdin Tokgz ve

Mehmet Smer de iktisat blmne atanm lard . Bizim
rencilere ders veriyorlard . Yksel Ersoy, Hamit Fi ek,
Artun nsal, Ylmaz Esmerin de kat l m yla kk
grubumuz giderek bym ve glenmi ti. Blm ii
dayan mam z, sosyal ya am m za da yans yordu. Her
vesilede evlerde, genellikle Ahmetlerde toplan rd k.
Ahmetin tatl ya d knl de ara s ra bizi Hac Babaya
ynlendirirdi.
K lal n n her zaman takdirle and m, hi
unutamad m, her aileye rnek olmas n diledi im, hafta
sonlar baba evindeki aile yeme inde toplanma
al kanl klar yd . Programlar m z yaparken ncelik bu
aile yemeklerindeydi, hi aksatmazd . Annesinin yapt
yemekleri hep anlat p dururdu. Ailesine, karde lerine,
e ine ve evlatlar na ba l l her eyin stndeydi.
Alt nay n do umunu heyecan ve mutlulukla beklemi tik.
Dolunay n geli i ise Ahmet Taner K lal ailesinin
mutluluk resmini tamamlam t .
Blm ii dayan madan sz etmi tim. Bozkurt
Gven blm ba kan m zd . Haftan n bir gn mutlaka
toplan rd k. Gndemde blmn gelece i, akademik
geli meler yer al rd . De i ik lkelerde doktora
yapm t k, birbirimizin deneyim ve birikimlerinden
yararlan rd k. Bu dayan may ortak bir proje ile
somutla t rmak zere hep birlikte, SosyolojiyeGiri
kitab yazmak zere karar ald k. Gzel bir ekip al mas
olacak, herkes kendi alan yla ilgili blm kaleme
alacakt . Hedefimiz, rencilere temiz ve gzel bir
Trkeyle okuyabilecekleri gzel bir ders kitab
haz rlamakt . Ancak 12 Mart haz rlayan kara bulutlar
blmmz de etkisi alt na alm , lkede kopan f rt na
bizi de etkilemi ti. Her birimiz bir k eye savrulduk.
Kitap yazma projemiz de yar m kald . O gnlerden
belle imde kalan, renci hareketlerinin yat t r lmas
iin Ahmetin gsterdi i ola anst abayd . Bir
keresinde, renci yurdu nnde, renci- polis
at mas nda ate ortas nda kalm ve ciddi bir tehlike
atlatm t .
Ahmet 12 Mart izleyen y l askere gitti. stanbula
geerken Tuzla Piyade Okuluna u rad m. Asker giysileri
iinde ok gururluydu. K ta grevi iin kurada Kayseriyi
ekti i zaman da Nilgnle beraber, bir hafta sonu, iki
araba arka arkaya ziyaretine gittik ve orada gzel bir
hafta sonu geirdik.
Nilgn art k bizlerden biriydi. Ramazanda iftar
sofras n haz rlar, kad nbudu kfte ve a ureyi ok iyi
yapard . Ahmetin glla d knl n de o s ralar

 renmi tim. Tuna pastanesinin me hur gllac onu

mutlu eden bir hediyeydi.
Ne e, hayat dolu, sevecen, insanc l Nilgn o
zamanlar Frans z Kltrde al yordu. Bir gn telefon
edip hepimizi Frans z Kltr Merkezinin nne
a rd .Bir gsteri oldu unu anlatt . Belirli bir saatte, bina
giri inde bulu mak zere szle tik, aram zda Ahmet de
vard . Gittik ama ne Frans z Kltrde bir etkinlik vard ,
ne de Nilgn oradayd ... Hepimiz a k nl k iindeydik.
Ahmet k sa srede sorunu zd. O gn 1 Nisand ve
Nilgn hepimize bal yutturmu tu. Hep birlikte, intikam
iin ankayadaki evlerine bask n yapt k ve Nilgn
mutfakta bize yemek haz rlarken bulduk. Sofra haz rd .
E lenceli ve a ureli gece an lar m zdan biri daha ya and
o zaman...
O y llarda Ahmetin ya ad bel f t sorununu,
Nilgnn ona haz rlad yer yata n , o yata n
etraf nda toplan m z an ms yorum. Nilgn ok zlr
ama her eyi g slerdi. Yo un i temposuna ve
ocuklara ra men her eyin stesinden geliyor ve
etraf na ne e samay srdryordu.
Ahmet, askerlik dn nde Siyasal Bilgiler
Fakltesine girmi ti. Hacettepe Sosyoloji ise kabuk
de i tirmi , eski kadrodan bir tek ben kalm t m, geri
hizmete al nm t m. Ders falan verdirilmiyordu bana da...
Maa m al p odamda oturuyordum. Ahmet, byk bir
kararl l k ve cesaretle, bizlerle u ra an ve blm
darmada n edenlere kar yasal mcadele vermeye
ba lam t . Bir len beni ziyarete gelmi ti, koridora
km t k. Dnemin blm ba kan Ahmetin yakas na
yap m , hesap sormaya ba lam t . Ahmet, bu
sald rgan tav r kar s nda, her zamanki terbiye ve
nezaketi ile, byk bir olgunlukla, dimdik ayakta
duruyor, so ukkanl l n muhafaza ediyordu. Ben
paniklemi tim, sessizce kenarda duruyordum. Rahmetli
Selahattin Ertrk hoca olaya mdahele etti, araya girdi.
Kim bilir, belki ilerde o gnleri daha ayr nt l yazma
f rsat m olur. Bunu ok arzu ediyorum.
Bakanl k dneminde de bir araya geliyorduk.
Sonra, niversiteye dnd ve beni, Bas n Yay n Yksek
Okulunda ders vermeye ikna etti. Tekrar, daha dzenli
ve s k gr r olmu tuk.
Nilgnle s rt s rta vererek ve al nteri dkerek
tamamlad klar , her k esini nak i ler gibi d edikleri
mitkydeki evleri, herkese mutluluk saan bir ortamd .
Alt nay ve Dolunay, onlara ya amlar n n en byk
hediyesiydi. Alt nay n niversite gnleri, Dolunay n

konservatuvar ya amlar n dolduruyordu. Siyaset

nedeniyle geciken profesrl n de o scak ortamda
kutlam t k.
Sonra ac gnler ba lad .
U ur Mumcuyla, Ahmetin odas nda, y llarca nce
tan m t k. U uru yolcu ederken, ya mur alt ndaki
Ankara sokaklar nda, Nilgn ve Ahmetle, kol kola,
a layarak yrdk.
Nereden bilebilirdik ki bu mutlu iftin ve ailenin
ya am , k sa bir sre sonra, beklenmedik bir kaza sonucu
tamamen de i ecek...
Nilgnn kayb zerine Ahmetin yazd Bir
T rk n l m , bence ocuklar na ve dostlar na b rakt
en gzel an lardan biridir.
Her trl ac ya ra men ya am devam ediyordu.
Emeklilik, Ahmetin ok sevdi i lkesine daha ok zaman
ay rmas na olanak vermi ti. Atatrk D nce Derne i
at s alt nda, Anadolunun en cra k elerinden,
Almanyaya, Avustralyaya kadar her gitti i yere ayd nl k
fikirleriyle a da l n simgesini ta yordu.
O korkun sondan bir hafta nce telefonda yeni
evinin adresini yazd ran ve on yedi gnlk yeni bir
K lal n n varl n mjdeleyen sesi hl kulaklar mda.
Ne yaz k ki yeni bir ya am kucaklamas n engelledi
hainkafalar...
Sevgili arkada m, son kitab nda bana, Aziz
dostumunbenzerd nceleresahipolmasnnverdi i
mutlulukile... diye yazm .
Ben de, Dostlu umuz,benzerd ncelerle
ebediyetekadars recek diyorum.
zlemle, sevgiyle, sayg yla daima an lar n benimle
olacak, sevgili dostum.
........
Bo azii niversitesi profesrlerinden Ylmaz Esmer bak n K lal y
nas l anlat yor:
Ahmet Taner'le dostlu umuz 1969 y l na uzan yor.
Sonra 1977'de ben doktoram bitirip Turkiye'ye
dnd mde onu Kltr Bakan olarak buldum. Yak n
arkada m ziyarete ve tebrike gittim. Ama do rusu
iimde bir tedirginlik vard . ok daha d k makamlara,
ok daha ileri ya larda gelenlerde bile grlebilen
haz ms zl k belirtilerine, k rk na varmadan bakan olmu
K lal 'da rastlayacak m yd m?

Aman efendim.Tatl dertle memizin sonunda, nce

benimle birlikte zel Kalem odas na kt . Grevlilerin ve
benim ba r malar m z, itirazlar m z aras nda pardesm
kendisi tutarak giydirdi. Ba ka trlsne izin vermedi. Ve
sonra beni Bakanl n merdivenlerine kadar geirdi.
Sadece bana de il, tm dostlar na byle iten ve
alakgnll davran yordu.
Ahmet Taner ylesine zarif bir insand ...
O zamanlar araba sat n almak byk bir mesele
idi. nemli miktarda bir pe inat yat r r, sonra da bir
Renault 12 alabilmek midiyle, ne zaman sonu gelece i
belirsiz bir kuyru a girerdiniz. Vatanda iin seneler
srebilen bu kuyruk, tabii Turkiye'deki btn di er
kuyruklar gibiydi ve s ran z n ne zaman gelece i, s raya
girdi iniz tarihe de il, kimin sizin ad n za mdahalede
bulundu una ba l yd . Bir arabaya ok ihtiyac m z vard .
Btn yak nl m za ra men, kendim do rudan
syleyemedim ama Ahmet Taner'e durumu dolayl olarak
ilettim.
Ksa bir sre sonra Bo azii'ndeki telefonum ald .
Kar mda do rudan Bakan vard . Bir yak n dostunu
sekreteri ile aratmayacak, SaynBakanmsizinle
g r ecekler dedirtmeyecek kadar d nceliydi.
Ahmet Taner ylesine ince bir insand .
Bana araba kuyruklar n n maalesef ok uzun
oldu unu, hepimizin beklemesi gerekti ini syledi. Yak n
bir arkada ad na, ola an say labilecek bir m dahaleyi
bile yapamazd .
Ahmet Taner ylesine titiz, ylesine drst bir
insand .
Ad n n zerinde en ufak bir leke bile olmaks z n,
ok onurlu bir ya am n ortas nda vah ice katledildi.
Nur iinde yats n.
..........
Almanya Atatrk D nce Derne i Ba kan Dursun At lgan n
anlatt klar na dnelim:
Sayg de er Ahmet Taner Hocam z konu mac
olarak olduka s k davet ederdik. Hem Genel Merkezin
bulundu u Kln'e, hem de ubelerimize... Ayr ca svire,
Belika, Hollanda, Avusturya gibi lkelere birlikte de
giderdik. 21 Ekim 1999'da katledilmeseydi, 23 Ekim'de
Almanya'da olacakt . Kendisiyle Almanya'n n drt
kentinde, Kln, Berlin, Mnih ve Hagen, a da T rkiye
Cumhuriyeti konulu konferanslar verecektik. Nedeni de,

Osmanl mparatorlu u'nun kurulu unun 700. y ldnm

etkinlikleriyle, Cumhuriyet'in 75. y l kutlamalar n
glgede b rakmak isteyen baz Trk-slam sentezcilerinin
kar s nda gerekleri ortaya koymakt , Cumhuriyetimizin
erdemini anlatmakt .
Ahmet Taner Hocan n konu mac olarak geldi i
toplant larda izdihamlar ya an rd . Bir gn, yine t kl m
t kl m dolu bir salonda konu ma yapacakt . Bana
Konu mas remnekadar? diye sordu. Ben de, Birders
saatikadar demi tim. O konu tuka co uyor, dinleyiciler
dinledike etkileniyorlard . Tam 85 dakika konu tu.
Dinleyiciler yo un alk larla, konu mas n srdrmesini
istiyorlard . Bir ara Arkada lar, dedi, birazsonra
sorularnzolacak,ozamanbirazdahakonu urum.
Gerekten de ok ilgin sorulara doyurucu ve ikna
edici yan tlar vererek, toplant y unutulmazla t rd Ahmet
Taner K lal .
Sorular ve yan tlar blmnn sonuna do ru, bir
dinleyici, hi unutmad m u k sa saptamay yapm t :
Hocam,banaAtat rkdo rud r stanlatlmam tr.
Neevimde,neokulumda,ne urdaneburda...Bende
televizyonlarda,gazetelerdeAtat rk'tens zedildik e,Allah
Allahniyeb yle okanlatyorlar,nevarmemleketi
kurtardysa,sankig revide ilmi?derdururdum.Bug n
beniburayabirkom umgetirdi.KendisindenAllahraz
olsun.Nedenderseniz,benbug nekadarhi birprof s r
b yleyakndantanmam tm.Profes rdeyince,yanna
yakla lamayanbirisisanrdm.Hatta,devletmemurude il
mi,hepsiayn,diye ekinirdim.Bug nbug zeltoplantda,
hemsizingibiy z g le birprofes rtandm;hemde
kzmadan,darlmadansorularacevapverdi inizi insizden
okho landm.Bakn,sizinkar nzdakonu macesareti
bilebuldumkendimde.Sizidinlerken,heminsanoldu umu
dahaiyialgladm,hemdeMustafaKemalAtat rk' dahaiyi
anladm.Sizbenisa lambirAtat rk yaptnz...
Ahmet Taner K lal yla birlikte, Prof. Dr. Sencer
Ayatay da davet etmi tik bir panele... Prof. Ayata
konu mas na yle ba lam t :
Bug nAlmanyaAtat rk D nceDerne i'nin
davetlisiolarakbug zelsalondabug zeltoplulu a
seslenirken,Prof.AhmetTanerK lalgibiAtat rkolog
diyenitelendirdi imizbirg zelinsanlabirlikteolmaktan
kvan duyuyorum...
Evet, Prof. K lal inanl bir Atatrkologtu. Ba ta

Trkiye'deki Atatrk D nce Dernekleri olmak zere,

Almanyada, Avusturya'da, svire'de, Hollandada,
Belika'da, ngiltere'de ve daha birok lkede
konferanslar vererek, panellere ve seminerlere kat larak
Atatrkl ve Atatrkl n gncelli ini kan tlar yla
anlatt ; Atatrk d nce sistemini kafalarda ve
gnllerde bir bayrak gibi k k dalgaland rd .
.............
Can dostlardan efik Kahramankaptan anlat yor:
Ahmet asla bizim, Trkiyede anlad m z
anlamda politikac olmad ...
Bir gnYank day z. Biraz kpy r yelime fik
dedi. Yrmeyi ve yrrken de konu may ok severdi.
kt k. Kendisine CHPden milletvekilli i teklif edildi ini
ama karars z oldu unu, o zamanki Genel Sekreter Orhan
Eybo luna cevap vermek durumunda oldu unu
syledi. Fikrimi sordu. Ve o yry bir tart maya
dn t. Ben onun gibi insanlara ihtiya duyuldu unu,
girmesinin yararl olaca n sylyordum. O her ad mda
ama diye ba layarak red gerekeleri s ral yordu. ok
tereddtlyd...
Ahmet Taner K lal te ekkr etmesini,
bilgilendirmesini ok iyi bilirdi. E er bir insanla bir
konuyu payla t ysa onun sonucu hakk nda mutlaka bilgi
verirdi. Ertesi gn telefon etti, D nd mvekabul
etmeyekararverdim dedi.
Ben K lal n n bakanl dnemini de, bugnk
anlad m z anlamda bir politikac n n yapt klar olarak
grmyorum. Bir bilim adam , bir teknisyen, bir
yurtsever olarak o makamda bulundu. Hibir zaman ne
semenini, ne de partisini nde tuttu.. O hep Trkiye iin
bir tak m eyleri istedi ve onlar yapmaya al t . Ve
lnceye kadar da bu izgisini srdrd.
E er rencileri ona lay k olmak istiyorlarsa, her
eyden nce iyi, drst insan olmaya ve fikri namusa
sahip olmaya al mal lar...

Ahmet Taner K lal , kltrle, sanatla ili kisini,

getirildi i Kltr Bakanl koltu unda oturdu u sreyle
gstermelik olarak s n rl tutan arabesk politikac lardan
de ildi. O gerek bir k lt radamyd . Opera- balede
yeni eserleri ka rmazd . Eski kltr bakanlar aras nda,
belki de en vakitsizi olmas na kar n, bu tr sanat
etkinliklerine en s k gelen K lal yd . Uluslararas Ankara
Mzik Festivalinin de srekli dinleyicileri aras ndayd . En
son Haziranda, Antalya Operas n n a l trenine
birlikte kat lm t k.
Arkas ndan yaz l p sylenirken, bir dnem
milletvekilli i ve bir kez kltr bakanl yapmas
nedeniyle politikac kimli ine de dikkat ekildi. Oysa
K lal , asla politikac l meslek edinmedi. Edinseydi, 12
Eyll sonras sol partilerde kendine rahatl kla yer
bulabilir, gene parlamentoya girebilirdi. Ama o bilim
adaml n , Atatrk a da d nce ynnde
ayd nlat c l ve daha rencilik y llar nda spor muhabiri
olarak ba lad gazetecilik mesle inde srdrd k e
yazarl n ye ledi.
Yaz lar nda, byk sayg duydu u Blent Eceviti
ve partisi DSPyi de, ok iyi bildi i siyaset biliminin
mihengine vurarak ama son derece ll bir slupla
gerekti inde ele tirmekten ka nmad . CHPyle ilgili
saptama ve ele tirilerini de gereki biimde, hibir
politik beklentiye kap lmadan hep yazd ve syledi. CHP
ye bir genel ba kan aday arand nda, Sendenalasn
mbulacaklar? demi tim. O ise, yapt klar n n daha
nemli oldu unu sylyordu.
Deyim yerindeyse Atat rk m r id olup km t .
o u kez arad mda Anadolunun veya Avrupan n bir
kentinde oluyordu. Bazen dinlemeyi ok istedi i bir
konseri, temsili ka r yor, ama Atatrk d nceyi
anlatt konferanslar bir g rev anlay iinde asla
ihmal etmiyordu. Konu tu u salonlar hep doluydu ama
salonda yeterince gen grmedi i zaman yz
as l veriyordu. Onun iin genlerin ayd nlanmas ok
nemliydi.
Anadolu a da E itim Vakf - ANAEVin kurucular
aras nda yer almas n nerdi imde, Biliyorsun demi ti ,
Konferanslarm okyo un,aktifg revalmamakkaydyla
kabuledebilirim... Vakf n kurucular aras nda birlikte yer
ald k. Vakf n i leviyle ilgili yazd birka yaz yla grevini
fazlas yla yerine getirdi. O yaz lar sayesinde vak f pek
ok gnll al an ve parasal desteki kazand .
Ahmet Taner K lal , son yllardaKemalizmin

 a da ideologu haline gelmi ti. Atatrk d nceye,

Cumhuriyete yneltilen y k c , a a lay c ele tirileri,
bilimsel ama halk n anlayabilece i bir dille g slyor,
ileri srlen savlar rtyordu. Cumhuriyet ile
demokrasinin birbiriyle eli medi i, tam tersine
birbirlerini btnledi ini ikna edici rneklerle anlat yor,
adeta Kemalizmi gnmzn gereklerini kucaklayarak
21nci yzy la ta yordu. Siyasi islamc larla, bukelemun
olarak nitelendirip numaraccumhuriyet i diye
adland rd kesimin, bu nedenle hedef tahtalar ndan
biriydi.
Ama san lmas n ki, dinsiz veya ateistti. Ahmet
Taner K lal , t pk a abeyleri Mehmet Ali ve Mahmut
K lal gibi aileden gelme bilgisi- grgs olan, inanl bir
mslmand . Ya am n her trl gere ini l l bir
biimde yerine getiren, e lenen, iki ien, denize giren,
orucunu tutan, a da bir mslmand .
Nilgn kaybettikten bir sre sonra, evde
oturuyorduk.
Kaza yerinden Hrriyet Haber Ajans muhabirinin
ekti i foto raflar getirtmi tim. Dava dosyas nda gerekli
olur d ncesiyle foto raflar vermek ve biraz
dertle mek zere evde ziyaretine gitmi tim.
o u kez oldu u gibi, Dostum hitab yla
ba layarak Cumhuriyetteki yaz lar evden nas l geti ini
anlatt ... Biraz bilgisayar teknolojisi ve biz yazarlara
getirdi i kolayl k zerine konu tuk...
Ama kaza ve ya ad byk ac ylesine tazeydi
ki...
Sz dnp dola p Nilgne geldi...
Nilgn, tan d m en iten, en samimi, en
insansever ki iliklerden biriydi. Kendili inden resmen
slam dinini semis, Ankaran n laikm sl manlar
aras nda yerini alm t .
Ahmet, dnyaya materyalist gzle bakmakla
birlikte, zel ya am nda, kendi lleri iinde dinsel
inanc olan, ramazanda oru tutan, metafizik dnyaya da
inanan bir insand .
BazenNilg n nburalardaoldu unu,etrafmzda
dola t nhissediyorum diye ba lad anlatmaya...
Evin hemen yan ndaki elektrik lambas uzunca bir
sredir yanm yormu .. Belediyeye gerekli bildirimde
bulunuldu u, ekipler gelip birka kez onarmaya al t
halde, bu lamba yanmam bir trl...

Nilgn`n topra a verildi i gnn ak am , bahede

gene Nilgnn etraf nda oldu u ynnde bir hisse
kap lm ... Ve o s rada, aylard r bozuk duran sokak
lambas kendili inden yan vermi ...
Ahmet, Nilgnn bu yolla Buradaym mesaj
verdi ini d nyordu...
O lamban n kendili inden yan , onca ac n n
iinde Ahmete tuhaf bir mutluluk ya at yordu sanki...
O kadar drst ve iyi bir insand ki, inan yorum,
mekan cennet olacakt r.

KI LALIYLASONG R MELERDENBR...

K lal yla sondan bir nceki bu gr memizi ayr nt l olarak anlatmak

istiyorum nk olduka uzun ve kapsaml bir fikir al veri ine girmi tik.
Daha do rusu, beni dinlemi , gr lerini, nerilerini yans tm t . Bu
blmde nemli olan da benim gr lerim de il, o`nun bana tavsiyeleri
Konumuz nce Avrupa Birli iydi. Sonra Trkiyeye d ardan, objektif
bakman n nemine de indik.
Sen dedi bana, Neredeyse30yldryurtd ndaya yorsun.
T rkiyeninger eklerinibilemezsin... Ve o iyimser tablosunu izdi uzun
uzun
D ardaya aypahkmkesiyorsun ele tirisiyle ok s k kar la t m
ve bunu sadece kendim iin de il, yurtd nda ya ayan tm Trkler iin
byk bir haks zl k olarak nitelendirdi im iin tepkimi yans tt m:
- Evet, uzun zamand r d arday m. D arda okudum, d arda al t m. Evet,
Trkiyeye geldi im zaman birok manzara beni a rt yor. Srclerin
trafikteki tav rlar , baz insanlar n di erlerine, zellikle ya l lara
sayg s zl klar , ocuklar ve genleri nemsemezlikleri gzme ok arp c
geliyor. Brokrasinin, kamu sektrnn halini peri an gryorum. Evet,

ben mrmn yar s ndan fazlas n gerek demokrasilerde, gerek anlamda

medeni toplumlarda geirdim. Fransada, Belikada, Almanyada uzun
y llar al t m, grevim gere i Kuzey Kutbuna, Afrikaya, Kanadaya,
zlandaya gittim. Avrupay do usuyla, bat s yla kar kar biliyorum. Evet,
cebimde ift pasaport var, Trkiyeden izin al p Belikal da oldum. Ancak
btn bunlar beni Trkiyeden hibir zaman koparmad . Ne kimli imi,
kltrm; ne de dilimi unutmad m. Her zaman, sadece Trkiye ve Trk
bas n iin al t m. Trkiyenin gndemini hep yak ndan takip etmek
durumundayd m. Ve stelik, bana, SenT rkiyedenkopmu sun diyebilen
baz yak nlar mdan ve arkada lar mdan daha iyi tan d m gryorum
memleketi ocuklu um sadece Ankarada, stanbulda, zmirde veya
Polatl da de il, Erzurumda, Erzincanda da geti. lkeye geldi im zaman
sadece Mavi Tur yaparak de il, Ad yaman , Urfay , Mardini, Diyarbak r ,
Van , Trabzonu gezerek tatillerimi de erlendirdim. Ben Do u Beyaz t ,
Grbulak , GAP gezdim, grdm. Ve farkediyorum ki, beni ele tirenlerin
byk bir k sm , Ankaran n do usuna hi ad m bile atmam lar! Oysa ben,
Van Glnn Leman Glnden ok daha gzel oldu unun; shak Pa a
Saray n n grkeminin, Urfa tnelinin kazand rd klar n n, Zigana Geitinin
neminin bilincindeyim. Ve gitti im, gezdi im onlarca lkenin, blgenin
hibirinde, Trkiyenin ve Trk insan n n gzelli ini bulamad m
sylyorum. Bunlar elbette greceli eyler Hat rl yorum, Yusuf Bozkurt
zal, Davosu ilk grd zaman, (gazetecilerle birlikteydi, ayn
ta ttayd k), YahuburasbizimP t rgeyebenziyor! demi ti. Ptrgeyi
bilmiyorum ama bu nlem beni etkilemi ti nk kalp konu uyordu. Onun
kalbinde Ptrge ncelikliydi. Benim kalbimde de her zaman Trkiyenin
ncelikli olmas gibi
Bus ylediklerinhemd nd r c ,hemduygulandrc demi ti
Ahmet A abey ama bitmemi ti daha iimi dkmem:
- Yurd ndaki Trklere, i ilere, emekilere, emeklilere hor gzle bakmaya
son vermek laz m. Yllard r Trk ekonomisine katk lar gzard edilen, de il
seme ve seilme hakk , kendi kullanacaklar arabalar n bile Trkiyeye
getirmeleri belirli menfaatler u runa engellenen milyonlarca insan art k
kucaklamak laz m. Gurbet i edebiyat na son vermek gerekiyor. Bu
mthi potansiyeli uyand rmak, de erlendirmek laz m. Onlar n
komplekslerden kurtar lmas iin, onlara kar komplekslerden de
kurtulmak laz m. Yahudilerin, Ermenilerin, Rumlar n ba ar l lobi
faaliyetlerinin nedenlerini art k grmek laz m.
Bas ndan da sz etmi tik. Ona, gururla, Anadolu Ajans nda Trk
bas n na ve Trkiyeye verdi imiz hizmetleri anlatm t m. Bizajans lar
basnnhammallaryz demi tim. Admz,sanmz, nvanmz,imzamz
yokturamagazetelerhaberlerimizle,emeklerimizledoludur.Pek o uA.A
bilekoymazda,haberlerimizekendimuhabirlerininimzasnatverir.Alnmayz,
g cenmeyiz.Tekhaber,tekgazeteyeveyatelevizyonahaberpe indede il,her
e ilimdent mbasndoyuracakhaberlerpe indeko ar,ypranrz.Mesle e
inanm olmayan,al akg n ll olmayan,i inisevmeyenvekendine
g venmeyengazeteci al amazAjanstaB t narkada larm,b t n
servislerde,T rkbasnveT rkiyei inb y kfedakarlklarla, zveriyle

 al rlar.Vebazinsanlar,Atat rk nAnadoluAjansn,birsigortaveya
turizm irketizannetmeyis rd r rler!K legibihizmetverdi imizT rkbasn
bileAjansna,ajans larnatantmdasahip kmaz.
Avrupa Birli inden de uzun uzun konu mu tuk. ABnin
Trkiyeye a bakt n , bunun ancak oktedavi ile, gene Trkiye
taraf ndan zmlenebilece ini sylemi tim: Bunlarnkimenfaatd nyas,
duygusallkde il...
O konu mam zda, baz gr , gzlem ve deneyimlerimi sab rla
dinleyen K lal , bana kitap yazmam , niversitelerde genlerle konu mam
ve bunlar ba kalar na ayr nt l olarak aktarmam , tart mam tlemi ti.
Trkiyeye ynelik ele tirilerimin sevgiden kaynakland n kabul etti ini
belirtmi , AmaT rkiyeyeiyimserg zl klerlebak.T rkiyede okg zel
eylerdeoluyor demi ti, irkin eyler taraf ndan katledilmeden birka ay
nce!..
Gen lerlekonu . rencilerlekonu !Payla makistediklerinionlarla
payla !Hi kimseyeg venmiyorsanonlarag ven!Anlatonlara...G receksin
kianlyorlar...Vebenimnedenb yleiyimserveumutdoluoldu umudahaiyi
kavrayacaksn diyordu K lal beni sab rla dinledikten sonra...
San yorum bana son ve en srarl nasihat da bu oldu.

GEN LER,UMUTSUNUZ...

Gen lerlekonu . rencilerlekonu !Payla makistediklerinionlarla

payla !Hi kimseyeg venmiyorsanonlarag ven!Anlatonlara...G receksin
kianlyorlar...Vebenimnedenb yleiyimserveumutdoluoldu umudahaiyi
kavrayacaksn...
Unutmak mmkn m K lal n n bu szlerini...
En de erli varl klar , rencileriydi. Sadece kendisinin ders verdi i
renciler de il, btn ayd n kafal genler... Onlar gelecek,umut,

saygnlk,co ku,inan ve g ven gibi pek ok anlam bir arada

simgeliyorlard kafas nda...
Cinayetten sonra benim en ok dikkatimi eken kesim de bu genler
oldu. niversitelerde yap lan trenlerde gzlemledim onlar ; tepkilerini
lmeye, konu tuklar n dinlemeye, mesajlar n alg lamaya al t m. Ama
ortam ylesine kar k, kafam ylesine karma kt ki ba ar l olamad m. ok
isterdim, zellikle K lal n n gazeteci aday rencileriyle bir dersli e
kapan p biraz sohbet etmeyi...
Bu kitab yazarken de unutulmamas gerekenler, K lal y en iyi ve
yak ndan tan yan rencileriydi elbette ama temas kurulmas en zor
olanlar da onlard . Ve ben bunun s k nt s n ya arken, imdad ma TRTdeki
gen ve sempatik meslekta m Zeynep Salmanl ve Prof. Blent apl
yeti tiler.
Syledim onlara... Genlerle temas kuramad m , onlar anlamak,
tepkilerini incelemek ve szlerini, gr lerini yans tmak istedi imi... K lal ,
genlerin sz almad bir kitapta nas l anlat l r ki!
Ve bu kitap iin en byk katk y yapt lar. K lal n n ldrld
andan itibaren, bir y l boyunca grntlenmi tm genlik toplant lar n ,
hareketlerini kasetlere aktar p Brksele gnderdiler. Onlarca video kaseti
ve saatler, saatler sren grntler...
zlerken hem ok ac ektim, hem ok gurur duydum ama en
nemlisi, K lal n n ne demek istedi ini o zaman daha iyi anlad m. Kendi
mesle imin gelece i iin de umutland m, Trkiyenin gelece i iin de...
Demokratl renmi ler, phesiz K lal n n da katk lar yla...
Dinlemeyi, konu may , uzla may , tepki gstermeyi renmi ler.
Dersli e toplanm lar, ne yapacaklar n , ne diyeceklerini tart yorlar.
K lal henz topra a verilmemi . zerinde vard klar ortak uzla mayla, ilk
yapt klar ve rencileri diye imzalad klar konu malardan biri yle
genlerin:
Can m z yan yor... Bedenimiz lime lime...
Deneyece iz yine de. Son bir nefes daha alaca z
derinden ve hayk raca z: Bizdeg rd k ,da layn
g zlerimizi diye .Amakzgndemirlerinizyetmeyecek
aydnlanm g zlerinbinlerce iftine...
nsan karde im; nefretimiz byk, sabr m z ta t .
Ate d t yeri fena yakt bu defa. D medi i yer de
kalmad zaten, cehaletin kahrolas ate inin... yleyse bu
suskunluk niye? Ayn cehalet de il miydi d neni,
okuyan , yazan , syleyeni ldrerek byyen?.. Ayn
aymazl k de il miydi, cana susayanlara g veren?.. O
halde sen de kat l bize ve ba r: Benbuyum.Brakda
insancaya ayaym diye...
Dersimiz vard demokrasi stne... Szmz
vard sylenecek bar stne... Yolumuz vard

aydnl a uzanan... rnek al nacak bir ho gr vard

gzmzn nnde... Hocam z vard , drst, ilkeli,
sayg l ve kibar.
imdi yok...
Bilip de ad n koyamad m z ki i, oyunsa bu
oynad n, bo una... Biz oktan rendik; d ncelerimiz
at sa da bir arada, omuz omuza durmay ... Yok, e er
Kemalist idi, laik idi, a da ya amdan yana bir devrimci
idi diyeyse bu haince tuzak, yaz k... As l olan n beden
de il d nceler oldu unu anlayamayacak kadar
acizmi sin! Hibir d nce silahla yok edilemedi,
edilemeyecek de. Unutulur sanma... Bilimin ve akl n prim
yapmad bu topraklar zerinde her gnn do u unda,
hocam z n hesab n tekrar soraca z sana. Akl n yolundan
gidip, ele tirerek, okuyarak, zmler ortaya koyarak
olacak hesap soru umuz. Kork bizden.
Silah de il, kalem kullan yoruz.
Hem de en yreklisinden...
Siz, maskeli beyler; kar n da art k maskelerinizi,
mide buland r c oyununuz sona ersin. Failler
bulunacaktr,g veniniztamolsun.Bulmazsamikig z m
n meaksn. lenerahmet,yaknlarnadaba sa l
dilerim mesajlar n z da al n, ka n kaabildi iniz yere...
Koltuklar n z da gtrebilirsiniz beraberinizde... Biliyoruz
ki onlars z yapamazs n z. Hepiniz iki yzl ve
yalanc s n z. Bu lkenin ynetimine yak m yorsunuz.
Haf zas medya zoruyla zay flat lm insan m;
hayat n n gndemi bol reytingli haber bltenleriyle ayn
olmas n. Faili mehullere ilgi, cenaze trenlerinden sonra
da srebilsin. Kendi hayat na sahip kar gibi, kendi
namusuna sahip kar gibi, sahip k bu topra a d en
kalemlerine. Yolunda gitmeyen bir eyler var ve sen de
bunun fark ndas n. Her gn d n bayram etmenin alemi
ne?
...Ve sen Ahmet Taner K lal Hocam: Te ekkrler...
Yreklendirdi in iin...
Te ekkrler seninle tan ma f rsat verdi in iin...
nsanl n iin...
Umutlu, gururlu ve dimdik ya am n iin...
Umutluyuz biz de her eye ra men. Kalemimiz var
nk elimizde.
Hem de en yreklisinden...
............

 leti imci genler susmak niyetinde gzkmyorlar, baz lar na kt

haber bu... te bir ba kas :
Gzel olan ne varsa gelip i nediler. Gelip dikildiler
nmze, grmemizi engellediler. Her eyi bildiklerini
san yorlard . Hep onlar konu tu, biz sustuk. Susunca da
sevmediler nk d nyorduk o zaman ve en
korktuklar eydi bu... Suskun bir toplumdu olu turmak
istedikleri... D nmeyen insanlardan olu an bir toplum
yaratmak iin ele geirdikleri tm gleri kulland lar.
Kar kanlar , d ncelerini seslendirenleri yakalad lar,
yakt lar, vurdular, ldrdler. Bizleri azaltt klar n
sanarak sevindiler. Ama ii rmcek kapl bu simsiyah
kafalar n unuttuklar bir ey vard : Karanl k ayd nl ;
ilkellik uygarl ; kin ve nefret, ho gr ve insan sevgisini
yenemezdi. K ramayacaklar kadar sa lam,
azaltamayacaklar kadar oktuk.
Rahat uyu Hocam. Hepimiz birer K lal y z.
Hepimiz birer Atatrkz!
...........
Asl Ceren nan... Yzlerce renci aras nda
yakalayabildiklerimizden biri... Anlat yor hocas n :
Her dnemin son dersinde, dersle ilgili olumlu ya
da olumsuz d ncelerimizi, ksa bir not halinde ka da
aktarmam z isterdi. Toplard o ka tlar , aralar ndan
tanesini seip hemen okurdu.
kinci sn fta, SiyasalD ncelerveRejimlerTarihi
dersinin son saatinde ayn eyi istedi bizden.
D ncelerimizi sahiplenme hakk tamamen bize ait
oldu u iin, yazd klar m z n alt na isim belirtmek veya
belirtmemek konusunda serbesttik.
unlar yazd m:
SevgiliHocam,
Derslerinizisonderecekeyifalarakizliyorumama
dersleilgiliyazmayaca m.Yalnzcate ekk retmek
istiyorumsize...Birincisnfta,ilkdersimizegirdi imizde,
bizeFranszcadakieleveveetudiantkelimeleri
arasndakifarkbilipbilmedi imizisormu tunuz.Bendebiri
ilk retim,di eri niversite rencisidiyea klamayapmak
zereparmakkaldranlararasndaydm.Veanlattnz:
Elevebir eyler retilen,yeti tirilendi.Etudiantise
bilgiyiarayan,bulan,sorgulayan, z mseyen,ara trand.
Buikikelimearasndakiger ekfarkozaman rendim.
Sizinderslerinizegirme ansmoldu ui inger ekten
mutluyum.Ge enzamanda unudahaiyig r yorum:Artk

yalnzcabir niversite renciside ilim.Benimgibi

d nenpek okarkada moldu unudabiliyorum.Biz
artkbilgiyiarayanz,sorgulayanz.Artkfarkld nceye
tahamm ledebileniz.Uzla mayvetart maybileniz.
Ara tranz.Enazndanbuyoldahzlailerleyenleriz.Veben
artknereyetutundu umubiliyorumHocam.Sizin
sayenizde,sizinle...
Te ekk rederim.
Bunlar yazd m. Utana s k la alt na ismimi de
ekledim. Hatta bir de iek resmi yapt m. Masan n
stne b rakt m. Mektup birka dakika sonra, s n f
arkada lar m n yazd yzden fazla ka da kar p
K lal n n eline ula t ve benim mideme kramp girmeye
ba lad . Ya tesadfen benim yaz m ekip kart rsa o
kadar ka t iinden!.. O k sa bir not istemi ti, ben uzun
bir mektup yazm t m, hem de isim belirterek...
Elindeki ka tlar kar t rmaya ba lad . Utand m,
s n ftan kmak geldi iimden. Sonra kendimi teselli
ettim. O kadar ka t aras ndan benimkini bulacak de il
ya...
K lal Hoca benim iekli ka d m eline ald , gz
att . Yznde bir sevincin belirdi ini grdm.
Glmsyordu. Arkada lar,birarkada nzbirazuzun
yazm dedi ve okumaya ba lad . Sra ismime geldi inde
tekrar glmsedi. ie i grm olmal yd . Arkada nz
isminiyazm amaokumamaytercihediyorum dedi.
Ve derse dnd. Gzlerinde kocaman bir k
grdm. Bir kere daha anlatt niversitelinin ne
oldu unu. Gene birbirinden farkl d ncelere sz hakk
verdi, her zamanki gibi... Uzla ma noktalar n ortaya
koydu, gncel olaylara ynelik nab z yoklamas yapt .
Ho grden sz etti, ncedinlemesini renin dedi.
O derste de iki yz ki i, t karmadan K lal
Hocay dinledi.
Ama bugn o iki yz ki i ve di erleri t
karmamaktan vazgetiler.
nk Hocam, her birimizdesin, herbirimizde
sesin... Biz seni bizle ya ataca z. Sen yzlercesin,
binlercesin.
Bu kez susmayaca z Hocam.
Art k senin derslerine giremiyoruz.
Do ru tart ma yollar n bularak, uzla ma
aray lar m z , sz syleme hakk m z bombalad lar

Hocam.
Yan ld lar.
Hayat m zdaki seni ldremezler Hocam.
Biz seni yitirmedik.
Seni yitirir miyiz hi!
.............
Zeynep Salmanl y da konu turdum, o da K lal n n rencisi
olmu tu ve Hocas na syleyemediklerini, iinde kalanlar anlatt :
Faklteye 1993 y l nda ba lad m. K lal Hoca ile bu
an m da, niversite hayat m n ilk aylar na denk geliyor.
SiyasetBilimineGiri dersindeydik. Her zamanki
gibi, tart ma konusunu bir hafta ncesinden
belirlemi tik. Terr rgt, ulusal gazetelerin
gneydo udaki brolar na silah zoruyla kepenk
indirtmi ti. O hafta bu konuyu irdeleyecektik.
K lal Hoca bu saatlere zel nem verirdi.
niversite hayat na yeni ba layan renci kalk p, belli bir
konuda, t ka basa dolu bir anfide, yzlerce di er
renciye ve hocaya d ncelerini anlat yordu.
Ben bu saatlerde hemen hi konu mazd m.
niversite ortam na byk anlamlar yklemi tim,
faklteye ba lamadan nce. Ayaklar yere basmayan
d nceler, ak am haberlerinde siyasilerin a z ndan
dinlenilmi olup orada sahiplenilmi , kelimesi kelimesine
aktar lan szler, hayalini kurdu um niversite
ortam ndan ok uzakt . Oysa bu bir ba lang t ve K lal
Hocam bunu ok iyi biliyordu. Hi tepki gstermeden,
dikkatle, rencilerden yans yan d nceleri dinliyordu.
O gn de, gnll arkada lar, bas n zgrl
zerine konu maya ba lad . Tart man n ortalar nda,
gneydo ulu bir arkada sz istedi. Trkeyi do ru
drst konu amazken szelde hayli yksek puan al p
leti im Fakltesine nas l girdi ini bir trl zemedi im
bu arkada m terr rgtnn hakl oldu unu nk
ulusal bas n n gerekleri yazmad n , kapatma
gerekesinin de bu oldu unu syledi. Blgede sadece
terr rgtnn yay n organ olan zgr Gndem
faaliyet gsteriyordu. O ana kadar da bu konuya hi
de inilmemi ti. Ben de, bu szler zerine kendime engel
olamad m ve oturdu u m yerden, Tabii,sadece zg r
G ndemger ekleriyazyor dedim. rencilik ya am m n
en zor dakikalar n da bundan sonra ya ad m.
Ahmet Taner Hoca bana dnd ve Busenin
yapt nahari tengazelokumakdenir.Buda,benim

bildi im,buralardaolmaz dedi.

Tanr m, hi bu kadar utanmam t m !
Her eye gurur penceresinden bak yorken, bu
szler benim iin ok a rd .
Sa mdaki, solumdaki arkada lar kalk p konu tu,
ben sz hakk istememekte direndim. Konu acak
durumda da de ildim zaten...
rencilerin syleyecekleri bittikten sonra K lal
Hoca kendi fikirlerini aktarmaya ba lad . Arkada lar,
biraz nce oktehlikelibirfikirbeyanedildi.B ylebir
yakla m,basn zg rl n nde okciddibirtehlikedir,
tehdittir.Buyakla mag re rencihareketlerioldu unda,
ger ekleriyazmyordiye rencilerbasnasans rgetirsin;
i ihareketioldu undai ilergazetelerikapatsn.Bu
mantk,herd nemdebasn zg rl n nengellenmesine
birbahanebulur dedi zetle...
Benim dile getirmedi i m d ncelerim de bundan
farkl de ildi ama haketmedi i m bir tepki grm tm ve
art k K lal Hocayla ba lar m koptu, art k hibir ekilde
kendisiyle ileti im kuramam diye d nyordum.
Ama yle olmad .
Her dersinde Ahmet Taner K lal ya olan sevgim
ve sayg m katlanarak artt . nk bir sre sonra, ok
nemli bir eyi farkettim. K lal , benim hayat m boyunca
tan d m en tutarl insand . Ben onun kadar zyle sz,
oldu uyla grnd bu kadar eli kiden uzak bir insan
tan mad m.
Bir sre sonra benim ya ayan en byk
kahraman m oldu. Onurlu, ki ilikli insan n sembolyd.
Bir modeldi benim iin... Bunu kendisine sylemeliydim.
Ama o cesareti bulmak kolay m ! Birok defa sylemek
istedim. Birisi bana bunlar sylese ok mutlu olurdum
diye d nyordum. Ama syleyemedim. E ini kaybetti i
o kazadan sonra bile, sadece Ba nzsa olsun
diyebildim.
Kap s n al p, odas na girip sylemeliydim.
Syleyemedim.
K lal iin endi e duyuyordum. Onun s radaki
hedef oldu una inan yordum. Bu endi emi birok
arkada mla payla yorduk. ldrlmesinden sonra da
nedenlerini tart t k aram zda...
ldrld, nk gerekten inan yordu ve inand
de erler u runa mcadele veriyordu.

ldrld nk cesurdu.
Tehditlerle susturulamayacak kadar cesurdu.
...............
K lal i eklerim derdi rencilerine... Brksele gelen kasetlerden
birinde, bir anma treninde sahneye km i ekleri dinledim:
BuradayzHocam...Yoksuntela lardanarndartky re imiz.Biz
oktankoydukkapnn n negafletlerimizi...Seninle,ya amn tesinde,hi
beklemedikleri,hi ummadklarkadarberaberiz... imizdekinolsa,yalanolsa
sendanyanadururmuydukhi ?..SeninyanndayzHocam.Onlarseni
bilmiyorlar,tanmyorlar.Derslerinidehi al mam lar... uvakit, uinan
ovasndabirkezdahatekrarlyoruzsenden rendiklerimizi.Y r d m zde,
y r y m z ng zelg nlereoldu unubiliyoruz.Senden rendikHocam...
........
Ne demeli bu genlere?
Hasan Fehmi Gne , K lal `n n dostu, hkmet arkada ve eski bir
ii leri bakan s fat yla gemi genlerin kar s na, konu mu :
Laiklikilkesininsavunmaszbraklmas, kkaynaklarnn
s nd r lmesigerekiyordu.Ter r nhedefibireyde il,toplumdur.Sizsiniz,
bizizhedef...Failime hulfalande ilbucinayet...Tetik ilerinkimoldu u
nemlimi?Laiklikkar tlarbelli: eriatyanda larveonlarnd
destek ileridirkatiller.Aydnlanmadevriminey nelikbirkar devrim
saldrsylakar kar yayz.K ktendinci, eriatyanlsbird zenkurma
ihanetiylekar kar yayz.Bus re yenide ildir,yarmasrlkbirprogramdr
bu...Kamuy netimibilemollala trld.Hizbullahenmodern,enb y k iddet
rg t d r.Ter r rg t de ildir,ordudur:cihatordusu...Eylemini stlenmez
nk toplumuhazrlamayaihtiyacyok.Toplumbunaelliyldrhazrlanyor
zaten...
Korkmayn ocuklar, nk haklsnz.
Saflarskla trn ocuklar...
...........
leti im Fakltesi Mezunlar Vakf Ba kan Sleyman Co kun`un
konu mas da arp c :
Neyazkkibukayplarmznardndanatlannutuklar,timsahn
g zya laroldu unubilebilesizlereyanstmaklag revliyiz.Bizler,gazeteciler,
ileti imcileriz nk ...Susurluklar,hizbullahlarg rmezdengelen
y neticilerin,kayplarmznkatillerinibulacaklaryalanlarnainanmakve
sizlereodeme leriyanstmaklag revliyiz.Biz21.y zyldainsanlarn,t m
a da lkelerd zeyineta ma abasndag r nenbir lkeningazetecileriyiz.
Devletini inegeldi izamanhukukkurallarnbo verebilece inis yleyen

cumhurba kanlarnn lkesiningazetecileriyiz.Devletimizini ineyuvalanm

vehepimizden okbu lkeyisevdikleriyalanileyllardrhepimiziinininim
inleten,kendilerinidevletsanan,hukukmukukdinlemeyenayrkotlarna
tahamm letmekzorundabraklanbir lkeninaydnlaryz.Buger ekleri
anlatmayakalk anlarnt rl yollarlasusturulduklarbir lkenininsanlaryz...
.........
rencilerin iyi tan d klar bir ba ka isim, Emin zdemir anlat yor
niversite y llar n :
Otuz y ll k arkada m, dostumdu Ahmet Taner
K lal . Arkada l m z n dostlu a dn mesinde ondaki
Trke sevgisinin byk pay oldu. yle ki, ikimiz de
Hacettepe niversitesinde retim grevlisiydik. O
y llarda (1968- 1974) Ahmet Taner, Fransada doktoras n
yap p yurda dnm , ie i burnunda, p r l p r l gen bir
bilimcimizdi. Yurtd nda kald y llarda Trkedeki
geli meleri, zellikle yeni szckler as ndan, yeterince
izlemedi i san s ndayd . Bo zamanlarda bir araya gelir,
dil devrimiyle szl e girmi sz de erlerinden szck
salk mlar olu tururduk: Toplum, toplumcu, toplumculuk,
toplumsal, toplumsall k ya da birey, bireyci, bireysel,
bireysellik... gibi. Bu oyunumsu al malara e i Nilgn
K lal n n da kat ld olurdu zaman zaman.
Derslerinde olsun, yaz lar nda olsun yabanc
kkenli szcklerden ka nmaya zen gsterirdi Ahmet
Taner. Oysa evresindeki, adlar n n ba nda dr., do.,
prof. gibi bilimsel sanlar ta yan birok ki inin umurunda
bile de ildi Trke. Tersine, yabanc kkenli szckleri
kullanmay bilimselli in bir gere i say yorlard . Bir gn
kendisine bunu an msatm , Trke tutkusunun nedenini
sormu tu m. Hi unutmam, sonra da bir ok yaz s nda da
vurgulad gibi, u yan t vermi ti bana: Ulusall mz
da,T rkl m z debelirleyentemel l tdilimizdir.
.......
Szc n gerek anlam yla sevecen, iyimser bir
ki ili i vard Ahmet Taner K lal n n. nsanlara da,
d ncelere de sevgiyle yakla rd . Ho grsne s n r
izilemezdi. Ama bir haks zl a tan k olunca da tepki
gsterirdi mutlaka.
Yl 1972. Hacettepe niversitesi lk Ocaklar
Ba kan , bitirdi i blme sca sca na asistan
al nm t . teki rencilere gre hem notlar ok d k
hem de yabanc dil bilmiyordu bu renci. Asistan olarak
al nmas n Rektr hsan Do ramac istemi ti.
Do ramac n n istem ve buyruklar ynetmelik ve
yasalardan nce gelirdi. Kimse bunlara kar kamazd .

Uygulama Ahmet Taner K lal y zm t. stelik

o gnlerde askerli i iin niversiteden ayr lacakt .
Ayrlmadan ncegidiprekt rleg r ecek,uygulamann
bilimselgeleneklerleba da mad nanlataca m demi ti.
Dedi i gibi de yapm t . Gr meden sonra unlar
anlatt bize: Gittim. rencininnotlarng sterdim.
Yaplannbirhakszlkoldu unubelirttim.Beni nce
dinliyordu.Birdenoturdu uyerdenfrlad.Ba rmaya
ba lad:Onlaridealistvatanevlatlardr.Onlarnde eri
notla l lemez.Seningibilerho lanmazb yleidealist
vatanseverlerden.
.Do ramac n n sylediklerini bize aktar rken
yzndeki anlat m hi unutamam. Grevini yapm ,
tepki gstermi bir insan n mutlulu u iindeydi. Ona gre
gerek ayd n, haks zl klar kar s nda susmayan, tepki
gsterendi.
Hi unutmam, o dnemde retim yeleri
yemekhanesinde yemekteydik. Gene sz olaylardan ve
rencilerden a ld . K lal rencilery netimekatlmal,
y netimdes zsahibiolmal,sorununbir z m debudur
dedi. Yan m zda ya l , sert bir retim yesi tarihi vard .
Canm dedi ,Sizb ylediyediyebunlarba tan
karyorsunuz.Sizy netimi ocuki imisanyorsunuz?O
zaman K lal n n verdi i o ince yan t imdiki gibi
kulaklar mda : ncelikleinsan,yani rencilerivegen li i
sevmekveonag venmekgerekir.E ersevmiyorsanzve
g venmiyorsanzonlardanyaknmayanehakknzvar...
.......
Askerlik dn Ahmet Taner K lal y Hacettepe
niversitesine almam lard . Benim ba kan oldu um
Temel Bilimler Yksek Okulu Trke Blmn
kapatm lard . A kta kalm t k. Ahmet Taner Siyasal
Bilgiler Fakltesine girmi ti daha sonra; ben de ayn
faklteye ba l Bas n ve Yay n Yksek Okuluna retim
grevlisi olmu tum. Bylece ayn at alt ndayd k yine.
Hele son y llarda ayn oday payla yorduk. Kadrosuyla
birlikte bizim okulda, bugnk ad yla leti im Fakltesi
nde grev alm t . Grevini srdrmek ko uluyla emekli
olmu tu.
ok ama ok sevilen bir retmendi Ahmet Taner
K lal . Ayr m ndayd bunun. Her dersten sonra odaya
giri inde yzndeki glmsemenin, gzlerindeki lt n n
daha bir glendi ine tan k olurdum.
Kentin d nda, niversiteye epeyce uzak bir yerde
oturuyordu. Derslerine denen cret, arabas n n benzin

paras n bile kar lam yordu. Bundan hi yak nd n

grmedim. Dahas , bir gn ,Hi paravermeselergene
gelirimderslere demi ti. Yalnzbengen lere
retmiyorum,onlardan ok ey reniyorum.Onlarn
konu malar,tart malarbeniyenid ncelereg t r yor.
Haftadabirka saatdeolsa,onlarlabirlikteolmakbana
anlatlmazbirhazveriyor.Ben retmenli i okseviyorum.
Annemdenbanamiraskalanbirsevgidirbu...
.........
leti im Fakltesinde ayn s n fta derslerimiz vard .
Ahmet Taner K lal derslerini bitirir, sonra ben girerdim.
Girdi imde de, ne eli, diri, etkin bulurdum rencileri...
Bu canl l k, Ahmet Tanerin derslerinde izledi i
yntemden gelirdi. Konu maktan ok, konu turma
yntemini seerdi. Bir gn, derste, Montaigneden bir
metin i lemi tim. Metinden, Kendiaklnkullanmayanbir
insankitaplarneng zeline,endo rusunadainansa zg r
saylmaz trnde bir ileti karm t k. Dersten sonra
imamhatip kkenli bir renci benimle konu mak
istemi , unlar sylemi ti: Dedi iniziyapsam,aklm
kullanpsorgulasam,b t n rendiklerimisilipatmam
gerekiyor.Bunuyapmasambirskntduyuyorum.Ayn
duygularAhmetTanerK lalhocamznderslerindede
ya yorumsksk.Benneyapaym? diye sormu tu.
D ndm. Dedim ki, SeneniyisiAhmetTanerhocaya
git.Banas ylediklerinionas yle.Sana z myollarn
g sterir.
renci gitmi . Konu mu . Ahmet Taner ona birka
saatini ay rm . Sonra bakt m, rencinin hareketleri
do alla t , s n fta rahatlad . Ahmet Taner ldrld
gn bu renci ge bir vakit telefonla arad beni,
a lamakl bir sesle. Hocam dedi, Ba mzsa olsun.
AhmetTanerhocannhayatmdakiyerinibirteksiz
biliyorsunuz.Benimhayatmde i tirdioamabenne
diyece imibilemiyorum...
Bu rencinin sorusunu Ahmet Tanere ilk
aktard mda ok ho lanm t bundan. Yzndeki o hi
eksik olmayan glmsemesiyle, Desenekiamacmza
ula m z.Nemutlubizedemi ti...
te bylesine adanm bir insand .
.........
S k s k Anadoluda Atatrk d nceyi anlatan
gezilere kat l rd . Ben ona tak l rd m, Atat rk
d nceningeziciba retmenleri...Senonlardanbirisin

diye. Derdi ki bana, Hi birsan,hi bir nvanbanabunun

kadarmutlulukveremez.
Biz Trk toplumu, a t toplumuyuz. Ama baz
insanlar vard r ki a t dzlemez, a t kabul etmez.
Ahmet Taner K lal , hakk nda a t dzlemeyecek bir
insand .
E er ya am geride b rak lan his ise; O hem
yreklerde, hem belleklerde, hem kafalarda derin izler
b rakt ...
O arkas nda yap tlar b rakt .
Onu ya atmak, onu anlamakla olur...
..........
Mustafa Balbay anlat yor:
K lal ile bir Anadolu kentinde paneldeyiz. Salon
tamamen dolu. Arkada ayakta insanlar var. Grevliler
tela l , plastik, tahta sandalyeleri ba lar n n zerine al p
n s ralara ula t rmaya al yorlar...
K lal n n surat as k. a rd m. Salonla ilgili bir
sorun olmamas gerekirdi. akt rmadan sordum:
- Hocam bir ey mi var?
Salon dedi, doludagen leryok!
Ahmet Taner Hoca, Anadoludan umutluydu ve ok
ey bekliyordu. Ylda 50yi a k n Anadolu kentine giderdi.
o undan umutla dnerdi. Bunlar n bir blmn
k esinde okurla payla rd ...
K lal y tan mlayacak bir ya da en ok iki szck
ar yorum... Tan mlamaya szckler yetmiyor. San r m
uygun olanlardan biri u:
Centilmendevrimci...
rencileri de s k s k alt n iziyor:
O,d ncelerinekatlmad ki ilerideho g r yle
dinlerdi...
Evet, gerekten yleydi. Ama buna eklenecek bir
ey var:
O, d ncelerinden milim dn vermezdi. Militanca
savunurdu.
Hem centilmen olmak... Hem d ncelerini
militanca savunmak... Zor bulunan bir bile im...
...........
retim yesi, K lal n n oda arkada Nevzat Da l da, Hocas na

sesleniyor, YineOnlarnPlanGer ekle ti diyerek:

Sevgili Hocam,
Onca yo un i inizin aras nda, Kemalizma sndan
solpartiler konulu syle iye konu mac olarak kat lmay
kabul etmi tiniz. Demokrat Kad nlar Derne i ve a da
Ya am Destekleme Derne i mitky ubesi
yneticilerince ortakla a dzenlenen syle i, 21 Ekim
1999 Per embe gn saat 19:30da Bat birlik Toplant
Salonunda gerekle tirilecekti. Davetiyeler bast r l p
da t lm , bina nne asmak iin bir de bez afi
haz rlanm t . Salon gelen dinleyicileri almazsa diye,
yedek sandalyeler de haz rlanm t . Haz rl klar tamamd ,
her ey inceden inceye planlanm t . Bu plan
uygulanamad .nk, bir ba ka yerlerde, karanl kta
ya ayan, karanl k d nceli caniler de bir plan yapm t .
Onlar da her eyi tm ayr nt lar yla d np, Trkiye
sevdal s bir ayd n yok etmeyi planlam lard . Onlar n
plan gerekle ti; yre inin ve beyninin gzelli ini
glmsemesinde en iyi yans tan Kemalist Devrimci
Ahmet Taner K lal ehit oldu.
Sevgili Hocam,
Sizden ok ey rendim, ancak bylesi
durumlarda nas l metin olunaca n renemedim.
Ya ad m ac y , duydu um fkeyi bilince dn trmeyi
beceremiyorum. Uyu an beynimde d ncelerimi bir
trl dzene sokam yorum. Fakltede oda arkada n z
oldu um iin, bas n yay n organlar benimle de
konu uyorlar. Ancak ben onlara dzgn, anlaml szlerle
duygular m d ncelerimi anlatam yorum. Gnlerdir,
an lar n pe ine tak lan zihnim gerekleri alg lamada
yetersiz kal yor. Sevinlerinizi ve ac lar n z payla t m z
anlar n izleri, ac gere i bir sis perdesi arkas na
gnderiyor, lmnz kabul edemiyorum.
nsanlar nas l bu kadar alalabiliyor Hocam? Sizi
do ru anlayan birisinin bu eylemi yapmas na olanak var
m ? Yoksa, bizim de erlerimizle onlar n de erleri ok mu
farkl . Erdemli olman n, iyi yrekli olman n, lkesini ve
insanlar n sevmenin, ya am ndaki tm ili kilerinde
drst ve tutarl olman n neresi kt? Sizin ya am n za
son verenler neyinizi be enmediler, neyi cezaland rd lar.
Bylesi bir davran kim onaylayabilir?
Sizi, kimler, nas l yanl anlayabiliyorlar Hocam?
Her konu man z, her yaz n z Anadolumuzun
p narlar ndan akan sular kadar berrak; her davran n z
ortak de erlerimizden szlen bir insanl k simgesidir.
nsan m diyen birisi byle bir eylemi yapabilir mi? Bu

lkede ya ayan, bu lkenin ekme ini yiyen, suyunu ien,

havas n soluyan birisinin bu canili i yapmas na olanak
var m ? Tanr sevgisini, ulus sevgisini, insan sevgisini,
yce birer de er olarak yaz lar n zda srekli vurgulad n z.
Sevgiye kimler kar olabilir? nsan haklar n srekli
savundunuz, buna hangi insan kar kabilir?
Trkiye Cumhuriyetini insanl k aleminin sayg n bir
yesi yapan; zgrl mz, ba ms zl m z
kazanmam za nderlik eden; inanlar m z i nemekten
kurtaran Mustafa Kemal Atatrk ve onun ilkelerini
anlatt n z. Bunlar kimler dinlemedi Hocam? Bunlar
kimler anlamak istemedi?
Sevgili Hocam,
Sizden ok ey rendim, ancak bylesi
durumlarda nas l metin olunaca n renemedim. syan
ediyorum. Neden bizim planlar m z uygulanm yor, neden
insanl k d manlar bizden bir ad m nde gidiyor? Kim
yap yor bu planlar , kimler gerekle tiriyor?
.............
Bu arada, elime ula an kasetlerden birinde, K lal n n Bart n`da,
birka y l nce, yerel televizyona verdi i bir deme dikkatimi ekti. Bart n
Televizyonu, K lal ya, Atatrke kar sald r lar hakk nda gr lerini,
gelecekten umutlu olup olmad n , genlerden beklentilerini soruyor.
Yan t n , bu blm genleri zellikle ilgilendirdi i iin zetliyorum:
1950lerden bu yana bir kar devrim ya yoruz.
Asl nda bu do al bir olay. Trkiyede siyasal kutupla ma
giderek belirginle iyor. Bu kutupla mada, birinci
kesimde, Atat rkeevet,Kemalizmehayr diyenler var.
Atat rkeevet, nk bu lkeyi okumutsuzbirannda
kurtaranbirkahramandr.Kemalizmeksmenveya
tamamenhayr... kinci kesimde, Atat rkede,
Kemalizmedehayr diyenler var. Bunlar imdi daha
yrekli bir ekilde kendilerini ortaya koyuyorlar. Bu
sa l kl d r, ele tirmiyorum. nk demokrasinin iyi
i leyebilmesi iin semenin kime oy verece ini iyi
bilmesi gerekir. Bu nedenle, siyasal partiler kendilerini
do ru tan mlamal d r. nc kesimde hem Atatrke,
hem Kemalizme evet diyenler var.
Trkiyenin bugn kar kar ya bulundu u
olumsuzluklar n, bana gre, en byk sorumlusu,
Atat rkeveKemalizmehayr diyen izgi de il,
Atat rkeevet,Kemalizmehayr diyen izgidir, nk
Trkiyenin son 40 y l na damgas n vuran siyasal izgi,
bu izgidir.
Elbette her devrim kar t n yarat r. Bir kar devrim

do ald r. Bugn ula t m z noktada, konunun do al

olmayan yan da var. Kimler sald r yor Atatrke ve
kurumlar na? Trkiyede bir din devleti kurmak isteyenler
sald r yor. Bu tutarl d r. Din devleti kurmak istiyorsan z,
Atatrk ve Onun bu topluma kazand rd klar n
y kmadan bunu yapamazs n z. Ba ka kim sald r yor?
Krtler sald r yor. Krtler de il, Krtler...
Gneydo uyu Trkiyeden kopar p bir rk devleti kurmak
isteyenler sald r yor. Bu da tutarl d r. Atatrk ve onun
devriminin kurumlar n y kmadan Trkiyeyi
paralayamazs n z, bir rk devleti kuramazs n z. Ama bir
de ikinci cumhuriyeti diye nitelendirilen, ne dinci, ne
rk gibi grnen bir kesim var. O kesim, Trkiyeyi daha
a da la t rmak iddias ndaki bir kesimdir. Onlar n
Atatrke sald r lar neden kaynaklan yor? olas l k var:
Ya cehaletten kaynaklan yor ki biz savlar n n tarihe ters
d t n kan tlar yla gsteriyoruz. O zaman
cehaletlerinin ortadan kalkmas gerekir. Ya gafletten
kaynaklan yor olabilir. Yani ya bilmemekten, ya
grememekten kaynaklan yor olabilir. Ama ikisi de
de ilse, geri kalan olas l k ihanettir. E er insanlar bilerek
ve grerek Atatrke ve devrimine sald r yorsa, bunun
alt nda ihanet aramak bizim hakk m z oluyor.
Gelecek iin korkum var m ? Hay r. E er devlet
Atatrk d manlar na destek olmaktan vazgeerse,
benim gelece e ynelik hibir ku kum, endi em yok.
nk rmaklar tersine ak t lamaz. Tarihin geli imi,
Kemalizm ilkelerinin do ru oldu unu kan tlar yndedir.
Durum byleyken siz bu toplumu yeniden karanl a
gtrmeye al rsan z bu ancak yapay bir tak m
desteklerle gerekle ir gibi grnr ama uzun vadede
kesinlikle olamaz. Burada nemli olan, devletin Atatrk
ve Cumhuriyet d manlar na destek vermekten
vazgemesidir. Vazgeti i takdirde hibir endi em
kalm yor.
Genlere gelince: Tarihte tek rnektir: Atatrk
devrimini genlere emanet etmi tir. Bana gre ok do ru
hareket etmi tir. Herkesin, kk kar hesaplar
ierisinde, devrimine ve onun rnlerine ihanet
edebilece ini d nm ama genli in bu erevenin
d nda kalaca na inanm t r. Gen insan, kendisini
toplumundan sorumlu hisseden insand r. Toplumun eski
kurumlar na kar ba lar yla ba lanmam insand r. E er
genlerimiz bu sorumluluk duygusunun gereklerini
yerine getirmek iin gerekli abay gsterirlerse
gelece imize ok gvenle, rahatl kla, iyimserlikle
bakabilece imize inan yorum ve bu uyan da
gryorum. 12 Eyll sonras nda genlik bir ara lke

sorunlar ndan soyutlanm gibiydi. Bir tr k e dnmece

ideolojisinin etkisinde kalm t . Hzla bu olumsuz
konumdan k yor. Siyasetten uzakla t r lmas istenmi ti
ve bu ynde btn abalar, devlet taraf ndan, sistemli
bir ekilde gsterilmi ti. Ama genlik o olumsuz a amay ,
benim tahminimden ok daha k sa bir srede geride
b rak yor ve ok h zl bir biimde bilinlenip gelece ine
sahip kmak iin gereken abay gsteriyor. Genlik bu
abay gsterdike, greceksiniz, toplumdaki
olumsuzluklar da azalacakt r.
.................
K lal n n aile sohbetlerimizde ok s k vurgulad bir unsur vard :
Konferanslardan,gazetecilikten,kitapyazmaktanvazge ebilirim diyordu,
Ama rencilerimden,asla! nk onlartekumutveg venkayna mz...
Onlarbenimenerjikayna m...
Do rusu, Alt nay, Dolunay ve ben, K lal n n bu szlerini yeterince
kavrayamad k o zamanlar... Derslerini izleyemiyor, rencileriyle ili kilerini
pek bilemiyorduk. O ldrld zaman, Ali Krcan n Siyaset Meydan nda
konu an rencileri dinlerken bu szleri an msad k. Ba rtl bir gen
renci kalk p, Bizebirbirimizidinlemeyi,birbirimizianlamay,uzla may
retti.Obenimbabamddedi inde, Dolunay ve Alt nay n birbirlerine
bak lar n ok iyi an ms yorum. Kanba tesinde,nekadar okkarde imiz
var dedi Dolunay ablas na... Sevinle, gururla, sevgiyle a lad lar.
.................
Ahmet Taner K lal n n, ldrlmeden ksa bir sre nce, 8 Haziran
1999da, Erkan Tan ile yapt bir syle ide, terrizme ve terristlere ili kin
olarak sylediklerini de zellikle kitab n bu blmne al yorum, nk
genlere ve gazetecilere mesajlar ieriyor. K lal , terre kurban gitmeden
birka ay nce unlar anlat yor:
Psikologlar n ara t rmalar da gsteriyor ki bir insan
iddete ba vuruyorsa, gemi i ve ocuklu u
incelendi inde, bir sevgi yoksunlu u grlyor.
iddetin trleri var: al c iddet var; gze gz,
di e di ilkesinden yola karak... Telafi edici iddet var;
kendini ok yetersiz hissetmekten kaynaklan yor. O
yetersizlikten, yenilmi likten kurtulmak iin iddete
ba vurup, o iddet oran nda kendine sayg s n
kazanabilece ini d nenler... Umutsuzluktan,
aresizlikten do an iddet var. Mademkibenkaybettim,
ba kalardabirazkaybetsin diyerek yola kanlar...
Terrn psiklojik boyutuyla ilgili ara t rmalar
gsteriyor ki terristlerle bizim dnyam z farkl . Onlar
sanal bir dnyadalar. Onlar n dnyas nda bir iyiler, bir
ktler var. yiler kendilerinden yana olanlar, ktler
di erleri... ldrrken k t y ldryorlar, hatta insan

olarak grmyorlar ldrdklerini... Bunlar i in psikolojik

boyutu, nemli ama bizim a m zdan nemli olan
sosyolojik ve siyasal boyut.
Nas l bir insan ba ka bir insana kar bu kadar
ac mas z olabilir? Sorun psikolojik gzkyor ama bir
toplum bu tr insanlar yaratm sa, o toplumun yap s nda
da bir bozukluk var demektir.
Sosyolojik olarak terre bak nca gryoruz ki bu,
gszn ba vurdu u bir yntemdir. Bu, tarih kadar
eski... 12. Yzy lda, tarikat kurucusu Hasan Sabbah
randa ba lat yor terr ve bugnk yntemlerin hemen
hepsini o zaman kullanm ...
Nas l yakla mal terr olay na?.. Bas n n
sorumlulu u ok byk nk terrist iin ldrd ki i
nemli de il, bazen bilmiyorlar bile kim oldu unu...
Getirece i ses nemli! E er eyleminden sonra umdu u
sesi getirirse hedefine ula m oluyor. E er eylemi yank
uyand r rsa, bu umut k r c bir olay... Burada ok dikkatli
olmal . Terr Frans zca bir kelime. Panik yaratmak, huzur
bozmak, sizi ak ldan ve ak lc yakla mdan uzakla t rmak,
duygusal ve zay f k lmak hedef...
Bu durumda, masum, gnahs z insanlar n
ldrld n vurgulamak nemli. iddetin bir kar yol
olmad n gstermek nemli. stedi inkadarg nahsz,
silahsz,korumaszinsanlarasaldr, ld r.Bu,senin
amacnahizmetetmeyecek. iddeteba vurmadan,bar
yollardanamacnadaha okhizmetedebilirsin. Bunu
gstermek, anlatmak nemli.
..........
Alpaslan I kl Hoca, Birs zvardr:nsanlarbeyinlerinden
yakalad nzzaman,kollarvebacaklarnaslolsageridengelir.AhmetTaner
K lal,insanlar okdahaderinden,kalplerindenyakalamasnbilirdi diyor ve
ekliyor:
nyarglarpar alamak,atomupar alamaktandahazordurdermi
Einstein.K lal, nyarglarpar alamayetene inesahipti.Bunuyaparken,
insanlarkalptenfethetmeerdeminesahipti.Buileti imcivasfn rencileriyle
deortayakoydu unu l m ndensonrafarkettim.Enderbulunacakbir
profes rd ve rencilerinin,bununnekadarbilincindeolduklarng rd k.Bu
da,yeti tirdikleriyleakmndevamedece ininkantdr.Bizeteselliveren
unsurlardanbiridir.
.............
Alt nay, babas gibi, rencilerine ok yak n bir retim yesi Ona
bu kitap hakk nda bilgiler aktar rken, renciler iin zel bir blm
ay rd m syledim. ok heyecanland . Tamam dedi, Kitabbaslmadan

okutmayacaksn,anladk.Amal tfen, rencilerb l m n g nder, okmerak

ediyorum
Alt nay k r l r m hi! Gnderdim.
Ve bu blme, yazaruygurg r rse eklenmesini istedi i bir yaz y
aktard bana
Alt nay ister de uygun grlmez mi hi!
te eklemek istedikleri:
Ve babam ldrld. Tm o karga an n
ierisinde, iimden, kendi kendime konu uyordum.
Altnay,bir eyleryapmalsn!Neyapabilirsinki?Somut
admlaratmal..Ufakba arlaraula mal..Bunlarbirikecek
veumutartacakAmaneyapmal?..Ylmamaklazm.
G s zl kzamande il.Bunlarsadecebenimba ma
gelmiyorkiBabamnkatillerinibulamam;bilgimyok,
fikrimyok,yetkimyok.hmalleriolanlar,ge mi tefaili
me hulcinayetleri zmeyipbabamn l m ndekiortama
katksa layanlaryarglayamam;hukuk ude ilim.Ancak
yasals re leri,zamangelinceavukataracl yla
ba latabilir,takipedebilirim,okadar...
Ama ben al yorum. Anadoluda lkenin
genlerini -hatta gelece in medya yelerini- yeti tiren
bir kurumda grev yap yorum. Anadolu niversitesi,
leti im Bilimleri Fakltesinde.
Byk bir umutla, niversiteme, Eski ehire
dnmeyi bekledim bir hafta boyunca
lk darbe: Rektrm, dekan m ve daha birok
retim yesi cenazeye gitmemi ler bile!..
kinci ve en byk darbe: Fakltemin rencileri
bir araya toplanm lar, tepki gsterilmesi gerekti ine ve
cenazeye kat lmaya karar vermi ler, aralar nda imza
toplam lar, fakltelerinin ynetimine dileke sunmu lar,
Bizimi inbirotob skaldrrmsnz? diye Faklte
ynetiminden yan t: Bubizimyetkilerimizdahilindede il,
rekt rl esoralm. Rektr yard mc s ndan yan t: Ben
rencilerinsorumlulu unualamam
lkelerinin gelece ine ili kin sorumlu bir ad m
atan, demokratik kat l m n gerektirdi i ekilde,
rgtlenip, ortak karar alarak, dil eke ve imza ile izin
isteyerek, tm a amalar titizlikle yerine getiren
genli in istedi i yard m geri evrilmi ti. Genli e
gvenilmemi ti, genlikten korkulmu tu
B rak n al t kurumun zerine in a edildi i ilke ve
de erlere sald r y , b rak n kendi meslekta n n

ldrlmesini, kendi kurumunda bugn hl kitab

okutulan, hl televizyonda dersleri yay nlanan bir
retim yesinin cenazesine, eski rektr ( imdiki
Belediye Ba kan ), rektr, dekanlar neden kat lmam
olabilirler?
yi niyetli yan tlar arad m ama bulamad m: Korku
olabilirdi. En insanc l duyguydu bu... Ama ya ba ka
nedenleri varsa!.. u szckler kula mda nl yor:
Gaflet,delalet,hyanet
i te...

Bir umut aray m da byle sndrm lerdi

.
Kitab n bu blmn bitirmekte zorlanaca m herhalde... Bitirmek
istemiyorum. Genlere, zellikle de ileti imcilere sylemek, anlatmak
istedi im o kadar ok ey var ki... Benim mesle imin gelece i olanlara...
Bu kitab amac ndan sapt rmamak iin k sa kesiyorum ama en az ndan
onlardan, gazeteci a abeylerinden biri olarak, kendilerine b rakt m z
sa l ks z ortam iin zr dileyebilirim. Bugn 6 ubat 2001... Tarih
veriyorum ki, gzlerinize, kulaklar n za inanmazsan z girip internetten
ar ivlere bak n...Trkiyenin en saygn gazetelerinden birinde okudum,
birinci sayfada ...Solaklare cinsele ilimli...Solakerkeklerine cinselolma
ihtimaliy zde39...(Hay Allah! Ben de sola m!) Bu haberi okuyunca nce
sevgili stad m z Abdi pekiyi d ndm. Ve yaratmak, ya atmak iin
mcadele verdi i o gzelim gazeteyi... Sonra da ileti imci genleri... zr
dilerim ocuklar... Bu yozla ma iin zr dilerim, ben de sorumluyum... Ve
imdat! abuk gelin! K lal hakl : Bas nda da muhta oldu umuz enerji,
umut, gven ve zm sizlerde...
..........
Necip K lal anlatt : Ahmet Taner Hocan z, Adapazar nda bir
konferans verdi. Konferanstan sonra yan na bir bey yakla t , K lal n n bir
kitab n uzatt ve imzalamas n rica etti, kibarca... K lal , Tabii dedi ,
Kiminadnaimzalayaym?Adam bir bayan ismi verdi. K lal , E inizmi?
diye sordu... Ve u yan t duyunca gururla glmsedi:
Hayr,e imde il,ikiya ndakikzm...B y d zamankitaplarnz
okusun;Atat rk ,T rkiyeyi,Cumhuriyeti,laikli itansn,anlasnvesevsin
istiyorumda...
Gen karde ler. Hibir fikirle mutab k olmak zorunda de ilsiniz. Sizin
retece iniz fikirlere, takviyenize, deste inize byk ihtiya var. ocuklar
ve genler, sevgili Trkiyemizin gelece i... ocuklar ve genleri bilmeyen,
tan mayan, anlamayan ve sevmeyenlerse tehlike hepimize... Bu nedenle,
benden cizane bir neri:
Sizsizolun,saknha, ocukyeti tirmeknedirbilmeyen,gen likten
kopukinsanlarabrakmaynbu lkeniny netimini...

VEONUDA LD RD LER...

Ahmet Taner K lal n n ldrlmesine ili kin yaz lacak elbette ok

eyler var ama nmde y l belge, mektup, foto raf ve bir sr ka t
aras nda, kk boyutlu, kara ve sa lam kapakl defter, ncebenden
ba la der gibi Bu defterde, K lal n n 1954- 1956 y llar aras nda kalema
ald iirler var. Yani 15- 16 ya lar nda bir lise rencisiyken
Bir ocu un el yaz s yla yaz lm bu iirlerden biri, nas l bir ocu un
sz konusu oldu unu yans tmas as ndan ilgi gzkt bana Aynen
aktar yorum:
nsano lu
Her eysenini ininsano lu;
Sevmeksenin,
Sevilmeksenini in
Gen sin,
G nolursendeg nahagirersin.
Birhisyaratrbuinsanda,tuhaf
Senini ininsano lu,
Senini inaf
Neyazdmsasenini in.
Senini in,ya amak.
Ya amakyllarboyu.
Naslkaranlkolurgeceler,bilirsin,
ylesinebirkoyu
lmekdesenini in,
Senini ininsano lu
Ahmet Taner K lal 16.2.1956
K lal 17 ya na basmadan nce karar n vermi ti. nsano lu iin
ya ayacak, onu sevecek, affetmesini bilecek ve onun iin lecekti
Bu iiri dikkatlice okuduktan sonra, art k onun lmnden sz
edebiliriz.
.............
9 Eyll 1995 sabah n anlatm t m. Brkseldeki evde Nilgnn lm
haberini nas l ald m z

Drt y l sonra, 21 Ekim 1999 sabah da, ayn saatlerde telefon ald
ve kbus bir kere daha ba lad . Alt nay h k r klar iinde bir eyler
geveliyor, Kolukopmu diyordu. Dolunay, a k n, Neolmu ?Kiminkolu
kopmu ?Sakinol,anlat diye karde ini anlamaya al yordu. O konu ma
devam ederken benim telefonum ald . K lal , u rad bombal sald r
sonunda a r yaral yd . Ve bu konu ma son bulmadan cep telefonum ald .
Meslekta m, arkada m, Anadolu Ajans Genel Mdr Mehmet Gler,
K lalykurtaramadlar diyor ve Sakinolmakzorundasn diye beni
uyar yordu.
Gerekten de sakin olmak gerekiyordu.
Brksel yak nlar ndaki evimizde, Almanyadan yat l gelmi misafirler
vard . Yataklar ndan f rlam lar, a k n a k n olup bitenleri izliyorlard .
Melek ve Rdvan sigaralar n yakm , aresizlik iinde halimize bak yorlard .
Neyse ki bizim ailede cinayetler uak saatlerine uygun bir ekilde
i leniyor!
Brkselden Trkiyeye gnde tek uak vard , len
Evden ayr l ncaya kadar telefonlar hi durmad . Dostlar, arkada lar
ve medya
Medya tepki istiyordu. Tepki gsterme ve yans tma hakk n bu
ko ullarda ltfediyordu.
Omuzlar m z km bir halde evden ayr l p alana gitmeye
haz rlan rken Avrupa Birli i Komisyonundan arad lar. Yapabilecekleri bir
ey olup olmad n sordular, zntyle
Ve biz arabadayken eve Belikal jandarmalar tler. Brksel
Ba savc l ndan talimat gelmi ti, evi ve bizleri koruma alt na al yorlard !
Bu i i do ru dzgn becerebilmek iin evin planlar n istiyor, foto raflar
ekiyor ve baheyi, evre duvarlar n tefti ediyorlard . Telefonlar dinleme
izini istiyorlard .
Cinayetten sonra henz 4 saat gememi ti! Belika gvenlik
birimleri, Trkiyede ldrlen K lal n n Belikadaki aile fertlerine can
gvenli i garantisi veriyordu!

saatlik uak yolculu u dakika gibi geti. Beyinlerimiz durmu

gibiydi. Uakta hemen herkes bize bir eyler sylyordu, Trk Hava Yollar
grevlileri zel bir itinayla bizi bir eylerden korumak ister gibiydiler. Yine
sevgili ve sayg l insanlarla evrilmi ti etraf m z Drt y l nceki gibi
stanbula inince, herkes normal krkl yoldan ilerleyip giderken,
bizi ba ka bir merdivenden d ar kard lar. Pasaport kontrolunu falan
hat rlam yorum. Ama o merdivenlerden ini s ras nda ikimizin de irkilerek
uyand kesin, surat m zda patlayan fla ve spot klar yla
AhT rkmedyasah dedim kendi kendime, Nekadaryanl eyleri
g r nt l yorsunveoaradag z n n n ndenge ipgidenneger ekleri
ka ryorsun!

Yapacak bir ey yok. Tiyatro oyunu ba lam bile Sahnedeyiz, hi

roln ezberlememi , beceriksiz ve yeteneksiz aktrler gibi
Dolunayla uakta ok az konu tuk. Bana, Sencebabamkim
ld rd ? diye sordu unu ve birlikte yapt m z durum de erlendirmesini
hat rl yoruz:
- Kim ldrd, bilmek zor. Trkiyede tetiki ok Kim ldrtt? Onu
devlet ldrtm olamaz. Onun ki ili ini, kimli ini yak ndan bilmeyenler
bunu syleyebilirler. Bunu syletmek de isteyebilirler, temkinli olmak
laz m... Depremden beri insanlar n devlete gveni, hakl olarak, iyice
sars lm durumda. Bu olay kullanmak isteyenler kar. Daha bir hafta
nce konu mu tuk: T rkiyetoparlanrgibi.Yakndagenek t bir eyler
olur demi tik. Oldu i te! Bu kesinlikle d glerin i i ranl mollalarla
bizim yobazlar n i idir bu. Ama imdi bizden bol a klama isterler.
Kesinlikle sylenebilecekler belli: K lal bir sembold. Bu sald r
Trkiyeye, laik Cumhuriyete Bu lkenin i d man da belli, d d man
da... ldrlenin kim oldu u, fikirleri, abalar da belli Trkiyede
ldrlenler sadece Mumcu, Aksoy, ok veya K lal gibi tan nm ayd nlar
de il Bizde failime hul dedikleri cinayet yzlerce Bunlar faili
me hul de il. Onu ok bile ya att lar. ok de erliydi, ok etkileyiciydi
Devlete, askere, polise gvenmek laz m Devletin sorumlulu u, onu ve
onun gibileri korumamakt r, gemi in pisliklerini temizlemekte
gecikmektir.
Bunlar n ne kadar na inan yorduk bilemem ama bu ilk
de erlendirmelerimizin fazla yanl olmad k sa srede ortaya kt .
...
Bu kitab yazmam iin srar edenlerden baz lar , belgeleri de u veya
bu ekilde ieri e katmam tembihlediler. Bazs ylevler,a klamalar
unutulmamal dediler.
Cinayet gn, Dolunayla ilk ua a atlay p Ankaraya geldi imiz
zaman sevgili Murat Karayal n bizi kar lad . (Tabii bize mthi bir
kar lama treni yapan ve a k nl m za a k nl k katan medya d nda)
Eve geldi imiz zaman da binlerce insan ve ok fazla gazetecinin olay
yerinden ayr lmad n grdk.
Gazetecilik mesle imiz. Arkada lar m z n o unlu u da gazeteci. Ne
kadar olay n okunda olursak olal m, onlar da g revleriicab bilgi,
a klama, de erlendirme istiyorlar srarla Aralar nda ay r m da
yap lamayaca iin, ilk nce, yaz l bir bas n a klamas yla konuyu
kapatabilece imizi d ndk. Alt nay ve Dolunay, u a klamay bas na
da tt lar:

Her eyden nce,babamzAhmetTanerK lalnn

katledilmesiyleya ad mzb y kacypayla anherkese,
ailemizadnate ekk retmekistiyoruz.Biliyoruzkibuolay,
busaldr,bucinayetbiraileninsorunu,acs,dramolmakla
snrlkalmyor.BusaldrT rkiyeCumhuriyetini,T rkiye

Cumhuriyetininb l nmezli ini,demokratikle meyi,insan

haklarn,laikli ivet mAtat rkilkelerinihedefalanbir
eylemdir.AhmetTanerK lalbirsembold r.Buradager ek
hedef,inan larvesiyasie ilimlerineolursaolsun
T rkiyeyiseven,T rkiyeyeinananinsanlardr.Bizbu
ger e i,Anadolununen crak elerindengelentepkilerle;
yurtd ndakiT rklerden,yabancdevletvekurulu lardan
gelenmesajlarladag rd k.Butepkiler,bumesajlarb y k
birendi eyiyanstyor.Buendi ededemokratik,laik
T rkiyeveAtat rkilkelerineba lt mT rkleri indir.

AhmetTanerK lalbize, rencilerine, evresineher

eyden nceho g r n n,diyalo aa kolmann,insanl n,
uygarl nvesevginine itiminiverdi.nsanlarag venmeyi
vehi kimseyid manolarakalglamamay retti.
M cadeleciolmamz;yaratlmakistenengelece et m
insanlarmzlabirlikteelele,birliki indevedemokratik
ko ullarday nelmemiziistedi.

D rtyl nce,annemizNilg nK laly,d zbiryol

zerinehi biruyarszd k lm mcry z nden
kaybetti imizzamanbununkaderoldu unukabul
etmedik.Babamznkatlidekaderde il.Bunlar,
T rkiyeninacsenaryolarvede i mesii inhepbirlikte
m cadeleetmemizgerekenger ekleridir.

Failime hulcinayetifadesibizirahatszediyor.Bu
cinayetinfailininme huloldu unud nm yoruz.T rkiye
Cumhuriyetinind manlar,laiklikkar tlar,Atat rk
d manlarbucinayetinsorumlulardrdiyed n yoruz.
T rkiyedebunlarnsaylarnn okazoldu unada
inanyoruz.Babamznbirhi i in lmedi inedeinanmak
istiyoruz.Bunedenle,beklentimizsadeceg venlik
birimlerindende il,TBMMden,h k metten,t m
demokratikpartivekurumlardanveen nemlisi,tepkisini
bar ,uygarvedemokratikyollarlag stererekdemokratik
sisteminraylaraoturmasnakatkdabulunmag c nesahip
olankamuoyundandr.

Birdetemennimizvar:Bucinayet,T rkiyeninson
d nemdeatt admlar n ndebir elmei levig rmesin.
Ter rizmebuhedefineula ma anstannmamal, iddete
ba vuranlarnemelleriniger ekle tirmelerinefrsat
verilmemelidiyed n yoruz.

imizdeb y kbirac,buruklukvaramakinyok.Bu
cinayettensonrakorkmadk,korkmuyoruz.T mhalkmz,
Atat rk izgisinde,karde e,elele,uygarl n st

basamaklarnado ruilerlemeye,demokratikle me
abalarnakatkdabulunmaya, iddeteba vuranlar
d lamaya,insancaya amannveinsanca lmenin
m cadelesiniuygarvedemokratiky ntemlerles rd rmeye,
k krtmalarkar sndasakinveg l olmaya a ryoruz.

T rkiyeyiveT rkinsann okseviyoruz.

T rkiyeyeveT rkinsanna okg veniyoruz.

.
Bu a klama doyurucu olmad . G r nt laz md . Medya gzya ,
l k, kin, intikam feryad istiyordu.
Bu taleplerden pek az n yan tlayabildik. Dolunay, Alt nay ve Nilfer,
medya gndeminin sratle de i ece inin ve ac lar n , bir sre sonra, daha
olumlu ve insani ko ullarda ya ayabileceklerinin bilinciyle, son derece
gl ve olgun davrand lar.
.........
Bu ko ullarda gl davranmak, olgun davranmak mthi zor.
Gerekte herkes oktayd . K lal n n evine kapanm t btn aile...
Birbirimize, Naslsnz?yimisiniz diye soruyor, Allahiyilikversin falan
diyorduk. Olmad k eylere glenler vard . Hi konu mayan, bo bo
bakanlar vard . A layan ok azd . Herhalde herbirimiz yaln z kalmay
bekliyorduk a lamak iin...
O kadar iyi hat rl yorum ki: Nilgn ld nde ok halinde olan Ahmet
Taner K lal , yan nda ac iinde oturan Dolunaya dnm , Neyinvar
kzm? diye sormu tu. Dolunay da, bo bo ileri do ru bakarak, Bir ey
yokbaba...Annem ld de... yan t n vermi ti.
ok gene herkeste, ayn boyuttayd .
Ailenin en by , durumu biraz kontrol alt na almas gereken,
herkesin gznn zerinde oldu u ki i Mehmet Ali K lal yd . A z n b ak
am yordu. Titriyordu sadece... Tepkisizdi. Tepki gsterecek halde de ildi.
Hatta bizim tepkilerimizi yersiz, zamans z, anlams z buluyor gibiydi. Ben
bas na ate pskryordum. Dolunay ve Alt nay yaz l , szl a klamalar
yap yorlard . Mehmet Ali K lal bunlar bilmek bile istemiyordu. Uzun sre
sessizli ini bozmad . Bas ndan gelen tm syle i taleplerini reddediyordu.
Bu arada, onu etkileyen birka ey oldu.
Alt nay, olaydan bir sre sonra bir e-mail geti amcas na .Babamn
l m ylehareketege en,duygusalvederinden,enyalntepkilerinig steren
niceinsanlar,niceyazlar,nicekonu malar,nicebak lar,bizlerinbile
l m ndensonras recekbilgiler,ilkeler,parklar,bulvarlar,derslikler vs...
Bunlarneg zel eyler! k rlerolsunAllaha,bizeya ad mzaclarlabirlikte
yollad g zellikleri in,umuti in diyordu Alt nay.
Gazetecilik yapan o lu Murat da babas na bir mektup yaz p, Pek ok
ki i,amcamb ylebircinayetemaruzkald i inbizimailenin oktalihsiz

oldu unud n yordur.Benherg nAllaha krediyorumbanab ylebir

amca,b ylebiraileveb ylebirmemleketverdi ii in dedi.
Mehmet Ali K lal , o gnlerden sonra, Genelkurmay Ba kan
Orgeneral K vr ko lu ile bir gr me yapt . K vr ko lu, Alt nay ve
Dolunaydan gelen bir mektuptan sz ediyordu. Bu yaz madan haberi
olmayan K lal Brkseli aray p sz konusu mektubun bir kopyas n
fakslamas n istedi Dolunaydan...
Btn bu geli melerden sonra, 30 Aral k 1999 tarihinde, Radikalde
u yaz y yazd :
teduygular
yi yeti mi genler kendileri iin ok nemli olan,
duygu ykl olaylar bile bizlerden daha serinkanl , daha
iyi irdeliyorlar.
Kk karde im Ahmet'in kayb yla ilgili olarak da,
gerek ocuklar ; Alt nay ve Dolunay, gerek ye enleri ayn
yakla m sergilediler.
Ben bu olay kar s nda iimde yarat lan bo luktan
kurtulamazken, onlar n gereki ve ak l dolu
yorumlar na, yakla mlar na s nd m.
Hissiyat m daha nce bu stunda kamuoyunu
ilgilendirdi i oranda kalarak yans tt m.
Elime k sa sre nce, tesadfen haberdar oldu um
bir mektup gemi ti. Son yan lt c yorumlarla ilgili olarak,
bunlar dzeltme yolunda, gr lerimi a klarken bu
nemli mektubu kamuoyunun bilgisine sunmak istedim.
Bylece K lal ailesinin bu ac olay kar s nda, lkenin
temel kurumu Trk Silahl Kuvvetleri'ne nas l yakla t n
sergilemek istedim.
Sz konusu mektubu Ahmet'in k zlar Alt nay ile
Dolunay 26 Ekim 1999 tarihinde Genelkurmay Ba kan
Org. Hseyin K vr ko lu'na yazm lar.
yle demi ler:
"SaynKvrko lu,
BabamzAhmetTanerK lal'nnkatledilmesinden
sonraT rkSilahlKuvvetleri'ning sterdi itepkive
hassasiyetbizi okduygulandrd.Buhainsaldrnn
hedefininailemizde il,T rkiyeCumhuriyeti,T rkiye
Cumhuriyeti'ninb l nmezli iveAtat rkilkelerioldu unu
biliyor,s yl yoruz.Cumhuriyet'eveAtat rkilkelerine
inanant minsanlarmznyanndaT rkSilahl
Kuvvetleri'nindeuygarvedemokratiktepkiyekatlmas,en
zayfanmzdag l durmamzab y kkatksa lam tr.
Babamzkatledenkaranlkeller,e erbuter reylemiyle
T rkiye'yebirmesajvermekistedileriseyantmesajda
alm lar,hedeflerinehi birzamanula amayacaklarn

anlam lardr,diyed n yoruz.

AhmetTanerK lal,T rkSilahlKuvvetleri'ninne
kadarsaygnbirkurumoldu unubizeherzamananlatm ,
g veninidehepdilegetirmi tir.Atat rkilkelerinive
Cumhuriyet'iheryerdeanlatrkende,busaygnlkve
g venin zerindesrarladurmu tur.
Ya ananb y kacyara men,T rkiye'ninaydn,
demokratikveuygargelece ineinanyoruz.Babamznbu
yolda ehitolmasbizeackadar,g vegururdaverdi.
T rkiyeCumhuriyeti'nind manlar,buhaineylemleriyle,
kendileriniyakacakolanate ik r klemi lerdir.
T rkiyesevgisiyledoluinsanlarmznveonlarlai
i e,g n lg n leoldu unubirkezdahakantlayanT rk
SilahlKuvvetlerimensuplarnni lerindekivatansevgisini,
Atat rksaygsni tenliklepayla yoruz.Babamzncenaze
t renindebusevgivesaygysimgeleyen,demokratikve
uygarbirT rkiyei indimdikayaktaoldu umuzuifade
edenlerarasndayeriniteredd ts zalanT rkSilahl
Kuvvetleri'ne,nezdinizdete ekk rediyoruz.
Sayglarmzla,
AltnayK lalDolunayUlu "
Ye enlerimin bu anlam ve duygu dolu
d ncelerine ne katabilirim?
Konuya tekrar tekrar dnme bana ac veriyor.
Bir k s m meslekta m n srar na ra men olay
hakk nda tart malara girmek istemiyorum.
Sylemem gerekenleri syledim san yorum.
.......

SLAHLIKUVVETLER:TEMBELL NKAYNA I

Alt nay ve Dolunay, Genelkurmay Ba kan na bir te ekkr mektubu

yazd klar zaman bunun bas na yans mas gerekmedi ini d nm ,

mektubun sa l kl bir ekilde iletilmesi iin de bizzat postac l k yapm t m.

Ailenin di er fertlerinin haberi bile olmad ; bireysel ve duygusal bir yaz
sz konusuydu. Bir genelkurmay ba kan n n, bu durumlarda, mesaj ordu
mensuplar na nas l aktard n bilen de yoktu.
Asker ailesindenim, asker ekme iyle bydm. ocuklu u m erlerin,
subaylar n aras nda geti. Kapal asker evrelerinde yeti tim ama K lal
n n cenazesinde grd m kadar subay hibir zaman bir arada
grmemi tim. Btn Genelkurmay, cami avlusundayd . Kalabal kta, K lal
Ailesinden biraz uzakla p, gere inde mdahele edebilecek kadar kar ma
yak n kalacak ekilde kendime bir yer bulmu , geiti izliyordum. Askerler,
politikac lar, partizanlar, halktan insanlar, akrabalar ve tabii gazeteciler...
imde ylesine bir isyan vard ki, belki de o ortam n havas ndan,
ate pskryordum. Askere, politikac ya, bas na...
.........
Silahl Kuvvetler!..
ak gibi subaylar; disiplinli, inanl askerler... Erkeklerin (ve art k
aralar na ald klar kad nlar n) h rslar , ciddiyetleri, disiplin anlay lar ,
dzenleri, kaliteleri cami avlusunda bile grlyor. zgvenli, dik
yrmesini bilen, k yafette kusursuz, bak ml insanlar... Binlerce...
Onlara bakarak d nyorum.
Gven veriyorlar...
Gven vermek iin oradalar!..
Ve cami avlusunda kendi kendime konu up dert yan yorum:
Bu askerler Trkiyede mant kl olmayan, yolunda gitmeyen ne kadar
ok eyden sorumlular!.. K lal n n ldrlmesinde de dolayl
sorumluluklar var.
Onlar ok iyi tan masam, cenazede boy gsterdiklerini; bir
talihsizli i, bir ac y , bir f rsat de erlendirdiklerini d nebilirdim. Oysa,
ilerinde byd m; nas l yeti tiklerini, nas l d ndklerini bildi im iin
samimiyetlerine, itenliklerine ve drstlklerine inan yorum. Onlar,
f rsattan istifade iin de il, gerekten ac payla mak ve daha da nemlisi
g venvermek iin gelmi lerdi.
Tabii bir de mesajvermek iin
Gven vere vere, yobazlar n cinayetlerinin bile sorumlusu olmak
durumuna d meye ba lad klar n kendileri de biliyorlar.
Rahmetli annem, 60l y llardan hemen nce, ben ok kkken,
Atatrkn yapt klar n uzun uzun anlat r ve Cumhuriyet ilkelerini y kmak
isteyen r mcekkafallardan sz ederdi. Trke ezan maceras n , Atatrk
e yap lan suikast giri imlerini, Kubilay Olay n , isyanlar anlat r, Mustafa
Kemali kimsenin y ld ramad ndan, onun yolunda gidenleri kimsenin
durduramayaca ndan, o ilkelerin korunmas n n art oldu undan uzun
uzun sz ederdi. Sinirlenirdi, endi eliydi. r mcekkafallar Atatrke dil
uzat yorlard . Susmamak gerekiyordu, tepki gstermek laz md ...

Ve bazen uzun saatler sren bu konu malar, hep ayn ekilde

sonulan rd . Annem, akl na aniden bir ey gelmi gibi gzkr, rahatlar ve
szlerini noktalard : Neysekiorduvar!Atat rk desavunmasnbilir,
dinimizide!..Orduvarkenhi bir eyyapamazlar!Cumhuriyete,laikli e
dokunamazlar!..
O kadar kk olmama ra men, annemin bu szlerini s bjektif
bulurdum. Asker ailesinin byle d nmesi, Silahl Kuvvetlere bu kadar
gvenmesi do ald . Gene de bir terslik vard . Bu kadar byk tehditler sz
konusu ise neden tek gven ordudan gelsindi? Ben retmenime de
gveniyordum. Bize okulda bal kya da tan Amerikal bar
g n ll lerine de gveniyordum. Gebze caddesinde, izci k yafetleriyle,
ya murun alt nda saatlerce bekledi imiz; arabas n durdurmak ltfunda
bile bulunmayan ValiBeye de gveniyordum. Sinemac amcan n
konu tu u politikac lar da bana gven veriyordu.
ocuktum, herkese gveniyordum ve annemi, bu konuda hakl
bulmuyordum.
Yllar getike, 40 sene ncenin ana a z ndan kan szler kafamda
gerek anlam n buldu ve K lal n n cenazesinde, binlerce asker
nmzden ak p giderken, beynimde o ses kay tlar yans maya ba lad :
- r mcekkafallar Atatrk yoluna ta koymak istiyorlar...
- Ama neyse ki ordu var!..
- Politikac lar gene da tt ...
- Mhim de il, asker toplar!..
- D gler terristleri kullan yor, lkenin istikrar bulmas n engelliyorlar...
- Askerler halleder...
- Suriye terrist besliyor...
- Asker bir ift laf edince o i de tamam!..
- ran, uyduruk devrimini Trkiyeye ihra iin planlar, sabotajlar yap yor!..
- Vallahi bizim askerden korksunlar!.. Ordu onlar peri an ediverir!..
Bu ne i? Bu ne zihniyet? Bu ne gven?
80li y llar n ba nda, ordusayesindehuzurbulmu insanlar, sular
akmad , elektrikleri kesildi i, pleri al nmad zaman bile art k askere
ba vurur hale getirilmi ti.
Bu gven, sadece politikac lar n de il, btn bir halk n tembelli inin
kayna gibi gzkyor ve bu yeni bir ey de il...
Silahl Kuvvetlerin halk na itenlikle verdi i gven, sorun yarat yor.
Millet i in kolay n bulmu ...
- Asker halleder...
- Ordu yle istiyor...
- Silahl Kuvvetler istemiyor...

- Tabi byle olmamal ama askerler...

- Bu polisin i i ama jandarma iyi biliyor...
Sen misin gven veren! At serbest! Sab r ta atlayana; bir
general, bir albay iki ift laf edene kadar... Sonra k sa bir dnem bocalama:
Enb y kasker,ba kab y kyok!..
Ve sonra gene ayn arklar.
Brksele gelmi milletvekillerine soruyoruz:
- Avrupada idam cezas uygulayan lke kalmad . Trkiyede de kimsenin
as ld yok. Neden u dosyay kapatm yorsunuz. A k b rakt ka hem
Trkiyenin imaj n bozuyorsunuz, hem kendiniz d siyasette g duruma
d yorsunuz...
-Asker istemiyor...
Yalan...
-Avrupa Birli ine girmek iin gereken reformlar, uyum yasalar neden
yrmyor?
-Silahl Kuvvetler ABye girmemizi istemiyor ki!
Yalan...
Silahl Kuvvetler bir numaral bahane... Bizim sorunumuz e itimsizlik,
disiplinsizlik... Trkiyede ABnin ne oldu unu askerden ve birka d i leri
mensubundan ba ka iyi bilen yok. Bu konuda bile pek rahat z:
-AB iyi bir ey ise asker halleder, aksi halde zaten engeller. Bu i i en iyi
onlar inceler...
Ve i te btn bunlar d nerek, Kocatepe camisinin avlusunda
toplanm askerlere kz yor, K lal n n katlinde onlar n da sorumluluklar
oldu unu d nyordum. Birka metre temde, iki gen kad n subay... Ne
kadar gzeller! A l yorlard . Dimdik, onurlu, h rsl , sinirli subaylar aras nda
gzya lar n tutamayan ok vard .
Tepki gstermek istiyordum.
Nea lyorsunuzkarde im? demek geliyordu iimden...
Avluya gelmi politikac lara, musalla ta zerinde birbiriyle kavga
eden gazeteci meslekta lara veya gerekten ac l ve aresiz vatanda a ne
tepki gstereyim ki?
Benim tepkim askere!

Nea lyorsunuz?HaniAtat rkilkelerinikoruyordunuz?T rkiyeninen

ger ekAtat rk lerindenbirisini ld rt rlerkenneredeydiniz?Hanid
g lere,ranlmollalarnsabotajlarna,ter rizmekar askerg venveriyordu?
Butabutnerden kt?HaniSilahlKuvvetlervarolduk ahalkrahat
uyuyabilirdi?..
te kafalardaki kavram karga as n n boyutlar ...
Rahatuyumasaydnzkarde im,askerneyapsn! denildi i zaman

Trk insan n n tyleri diken diken oluyor:

- Ne demek Askerneyapsn? Asker yapmazsa kim yapar?
Yllard r her sorununu askere havale etmi bir milleti, Askerne
yapsn? sznden daha fazla ne rahats z edebilir...

PEK,GAZETECNEYAPSIN?

K lal n n cenazesinin kald r ld gn, 20 y ll k meslek hayat m

boyunca, gazeteci oldu umdan utand m ilk gn oldu!
Hemen belirteyim: Hep Trk bas n na al t m ama hibir zaman
Trkiyede grev yapmad m. Dnyan n hemen her yerinde haber pe inde
ko tum ama Trkiyede muhabir olmad m. Buna kar n, 30 y la yakla an
Avrupas rg n nde ve ncesinde, Trkiyeyi kar kar gezme
olanaklar n de erlendirdim. Trkiyeyi, Trk insan n tan d m san yorum
ama Trk bas n n tan sam da, anlamakta hl glk ekiyorum.
Bir zamanlar, T rkiyeyeikibu ukgazeteyeter! diyen zihniyet mi
getirdi bizi buralara, bilemem. Ama arad m z buldu umuz kesin. Bas n n
bugnk halinden gazetecilerin sorumlu oldu u ve zmn de onlar n
elinde bulundu u da kesin
Daha ua n iindeyken, kameras n n spotunu yak p ,Bufailime hul
cinayethakkndaned n yorsunuz? diye soran gen meslekta , sadece
kendi d ncelerini onaylamam bekliyor, bize syletmek istediklerini
nceden biliyor gibiydi. stedi i gibi olmad
Evin iine zum yap p asparagas haberlere malzeme arayan
televoleciler, paparazziler kendilerinden isteneni gerekle tirmenin, ekmek
paras kazanman n abas iinde olduklar n anlat yorlard .
Baz lar camide, musalla ta zerinde birbirlerine kfr ediyorlard .
Trenin her a amas nda, bol malzemeye kavu mu meslekta lar,
birbirleriyle iti iyor, kak yor, kfrle iyorlard . nlerindeki bir tabut ve
ac l bir aile de ildi sanki; onlara sunulmu yemdi, malzemeydi bunlar
Cumhuriyetin nndeki trende, Bas n Konseyi Ba kan Oktay
Ek iyi grdm. Kavga eden gazeteciler, iti kak aras nda ezilmek
zereydi. E er yana abilseydim yan na, soracakt m de erli stad ma,
T rkbasnhakkndakid ncelerini ve BasnKonseyinden son
haberleri
Mezarl kta, topra a verilecek K lal n n kefenli grntsn ekmek
iin k zlar n ve e ini mezara itmekten de ekinmedi bizim meslekta lar
Birka uyduruk partizan n sloganlar da elbette rahats z ediciydi ama
beni ileden karan, benimle ayn bas n kart n ceplerinde ta yanlardan
o unluk olu turan baz lar n n tav rlar , al ma ekilleriydi.
Neyapacaksnzkarde im,K lalnnkefenining r nt s n ?
Patronlarnzsizdenbunuger ektenistedilermi?Neyapacaklar?Bu
g r nt leriyaynlad nzzamanhangiseyircinizinho unagidecek,K laly
ld renkatillerlebirka Atat rkd manyobaznd nda?..Kimehizmet

ediyorsunuz?
Soracak halde de ildim, sadece d ndm
Daha utanmam t m gazeteci oldu umdan Neyapsnlar?
diyordum kendi kendime Bunlaristeyen,izleyenolmasayapmazlard
Ne zaman utand m biliyor musunuz, gazeteci oldu umdan?
Koskoca bir gazetede, cenazenin ertesi gn, tren notlar n aktaran
SiyasiMuhabirNevinBilgin imzas yla yay mlanan u sat rlar okudu u m
zaman:
30g n ncedo umyapanvebebe iniemzirenNil ferK lalnn
g slerinden,bebe iniemziremedi ii ins takt g r ld ...
El insaf!..

KI LALINEDEN LD R LD ?

Bu kitab okuyanlar aras nda K lal y , d ncelerini ve kitaplar n

yeterince tan mayanlar olabilir. Birka y l sonra, 21.Y zylaveAvrupa
Birli inehazrlanan a da T rkiyedebirinsanneden ld r lm ki? diyen
kabilir. Onu ok yak ndan tan mayanlar, cinayet ertesinde, Devlet
ld rtt , K rtleryapt, lk c lerini i gibi tahminlerde, yorumlarda
bulundular.
Kskan bir kad n n bu cinayette parma olabilece ini ne srenleri
bile duyduk, hayretler iinde...
K lal n n savundu u fikirleri ve yazd klar n k sa al nt larla
yans t rsak, onun ldrlmesinin kimleri gerekten sevindirdi i, kimleri
gerekten zd baz lar iin daha belirgin olabilir.
Neler diyordu Prof. Ahmet Taner K lal :
Atat rkveBat
Bat Atatrk istemedi, nk karlar na ayk r idi.
Ama bkemedi i eli pmek zorunda kald Zaman n
ngiltere Ba bakan , kendi parlamentosunun nnde,
aresiz bir itirafta bulunacakt :
B ylebirdahiancaky zyldabir kar.Odabize
rastlad
Atatrk, bat n n deste ini alarak bat l la ma
yolunda ad mlar atmad ; tersine, Kemalizm bir anlamda
bat ya kar n bat l la ma anlam ta d . Ama bu noktada,
Atatrkn batlla madan ne anlad n iyi grmek
gerekir. Daha 1923te yle diyordu:
Bizbatuygarl n,birtaklit ilikyapalmdiye
almyoruz.Ondaiyiolarakg rd klerimizikendib nyemize
uygunbuldu umuzi in,d nyauygarl seviyesii inde
benimsiyoruz lkeler e itlidir,fakatuygarlkbirdirve
ulusunilerlemesii indebutekuygarl akatlmas

zorunludur.Osmanlmparatorlu ununduraklamas,batya
kar eldeetti izaferlerden okgururlanarak,kendisini
Avrupauluslarnaba layanba larkesti ig nba lam tr.
Bubirhataidi,bunutekraretmeyece izT rklerb t n
uygaruluslarndostlardr
Peki Trk Devrimi, acaba Frans z Devriminin bir
taklidi midir?
Atatrk bunu da yle yan tl yor:
FransaDevrimib t nd nyada zg rl kd ncesini
estirmi ti.Amaotarihtenberiinsanlkilerlemi tir.T rk
demokrasisiFransaDevriminina t yoluizlemi ama
kendine zg se kin zelli iilegeli mi tir. nk herulus,
devriminitoplumsalolanhalvedurumuna,d zenin
de i tirilmesivedevriminolu zamannag reyapar...Her
nekadaruluslarnvedemokrasilerini birli ietmeleri
gerekliveolasisede,i birli iancakbirtekama la,yani
bar ay nelikseger ekle irveyararlolur.
Atatrk, Neue Freie Presse muhabirinin bir
sorusunu yan tlarken de, Avrupaya bak a s n yle
zetliyordu:
Bizia a olmayamahkumsayanAvrupabununla
yetinmemi ,ykl mzhzlandrmaki innegerekiyorsa
yapm tr.Batvedo uzihinlerindebirbirinekar ikiilke
s zkonusuoldu unda,bununen nemlikayna nbulmak
i inAvrupayabakmal... teAvrupadadaimam cadele
etti imizbuzihniyetvardr...Bizulussever,g zleria k
adamlarz.G zlerimiziherg ndahaa yor,i teved ta
olupbitenlerig r yoruz.Ulusumuzunuygaruluslarla
ili kilerinikolayla trmakyararmzngereklerindendir.
Asl nda Atatrkn kafas nda olan batlla ma
de il, uygarla mad r. stelik de, kendi ulusal
zelliklerimizi koruyarak uygarla mad r.
.
Bir kez daha yinelemekte yarar var: Kemalizm
bat n n deste i ile de il, bat ya kar n bir uygarla ma
hareketidir.
*

Ni inU urMumcu?
..
Mumcuolayn anlayabilmek iin, nce Kemalizmi
anlamak gerekti ini san yorum

Mumcuyu ve ondan yola karak Muammer

Aksoylar , Bahriye oklar anmak art k y lda bir gne,
hatta bir haftaya s m yor. Ve onlar n yaratt duyarl l k
da art k salonlara s m yor
..
Mumcu, Kemalizmin simgesiydi. (ldrlnce
me alesi oldu!)
Bir din devleti kurmak isteyenlerin nndeki en
byk engel Kemalizm Trkiyeyi etnik kkenlere gre
paralamak isteyenlerin nndeki en byk engel
Kemalizm Ve yenimandac numarac
cumhuriyetilerin nndeki en byk engel gene
Kemalizm.
Niin Atatrk de il de Kemalizm?
nk Atatrkle ba edemeyeceklerini anlayanlar,
hedef olarak kendilerine Kemalizmi setiler... Ve
Trkiyeyi bu duruma, Atat rkeevetamaKemalizme
hayr diyenler getirdi.

Mumcular unutulmaz, ama Kemalizmi unutanlar

abuk unutulur!
*

Bizim niin Kemalist oldu umuz belli.

Trkiyede bir din devleti ya da etnik farkl l klara
dayal bir devlet kurmak pe inde olanlar n neden
Kemalizme kar olduklar da belli.
nanca dayal oldu u lde, her iki tutuma da
sayg duymak gerekir
*

Atatrkn kendi el yaz s ile kaleme ald Medeni

Bilgiler kitab , u tmce ile ba lar: T rkiye
CumhuriyetinikuranT rkhalknaT rkmilletidenir.
Bu mudur yeniden tan mlanmas gereken?
Atatrk iin T rk, bir rk n ya da bir etnik kesimin
ad de ildir Bu topraklar zerinde ya ayan insanlar n
hangi etnik kkenden olurlarsa olsunlar- ortak ad d r. 20
etnik kimli in zerindeki bir emsiyedir; bir ortak
kimliktir
Bu mudur yanl olan?
stelik Anadoluda ya ayan insanlara Trk ad n
koyan da Atatrk de ildir; daha 13. Yzy ldan ba layarak

Avrupal lard r!
Cumhuriyetin temelinde yatan felsefe insanc ld r,
ilericidir 21. Yzy la k tutacak niteliktedir. Ama o
cumhuriyetin valisi, kaymakam , polisi ve de milli (!)
e itimi acaba o felsefenin yanda m d r? Cumhuriyeti mi
yeniden tan mlamal y z, yoksa tan m na ters d enleri mi
cumhuriyetin ynetiminden ay klamal y z?
te as l sorun budur!
Sorunun sorumlulu u ve utanc da bize d mez,
ci eri kediye emanet edenlere d er!.. Bunu
cehaletten mi, gafletten mi, yoksa ihanetten mi
yapt klar da ok fark etmez!..
*

Laiklerin ld r lmesi gerekti ini savunan BDACye kutlama mesajlar n kim yollad ? Sivas vah etinin
avukatl na kim soyundu? Kemalistlerinvelaiklerin
ellerininkesilmesi gerekti i d ncesi kime ait?
Meclisteki bir partinin milletvekillerine ve grup
ba kanvekillerine
Bas n n, kamuoyunun, d dnyan n tm bask lar na
kar n; anayasa de i iklikleri niin gerekle emiyor?
u hkmn anayasadan kar lmas kabul
edilmedi i iin:
Kimse()diniveyadinduygularnyahutdince
kutsalsaylan eyleriistismaredemezvek t ye
kullanamaz.
Gstermelik olarak anayasada kalm ,
uygulanmayan bir hkm.. Kalsa ne olur, ksa ne
de i ir?..
*

..
Ve o ay plar n gnah , toplumu ideolojisi, somut
zmleri ve demokratik yap s ile tutarl bir Kemalist
se enekten yoksun b rakan DSP ve CHP gibi
partilerindir!
Koyuntoplumun n neAtat rk nse ene ini;U ur
Mumcununarkasndaayaklaryadakafalarylay r yen
milyonlarcaki iyiKemalizmbayra altndabirarayagetirin
vebaknbakalmtoplumhangimodelise iyor!
*

Atatrk dine ve ibadet zg rl ne kar m yd ?

Bak n ne demi :
T rkiyeCumhuriyetindeheryeti kindininise mekte
zg roldu ugibi,bellibirdinint renleriniyapmaktada
serbesttirDo aldrki,dinselt renlertoplumun
g venli inibozamaz,halkng rene ineaykrolamaz,
siyasalg steribi imineded n t r lemez.T rkiye
CumhuriyetindeherkesTanryaistedi igibiibadeteder.
Hi kimseyedinseld ncelerinden t r bir eyyaplmaz.
Hi kimsed nceleriniba kasnazorlakabulettirmeye
kalk amaz.Dinanlay vicdanlaba loldu undan,
Cumhuriyetdinleilgilid nceleridevletved nya
i lerinden,politikadanayrtutmay,ulusumuzun a da
ilerlemesindeba lcaba aretkeniolarakg r r.
*

*.

Yurtd nda ya ayan Trkler iin, dinsel ya da ulusal

kimli e abartlbirbi imde sar lman n d nda bir
seenek yok mudur? Avrupal ya ters d meden, ikinci
s n f konumuna kendi kendini mahkum etmeden, ben
sanae itim anlam n ta yabilecek ba ka bir kimlik yok
mudur?
Vard r!
Atatrkn Anadolu insan na kazand rd a da
insan kimli i Bat ya kar n bat n n dzeyine ula ma
istencine sahip bir kimlik
Dinine sayg l ama laik Ulusal de erlerine ba l
ama insanc l Kkeninden kopmam ama evrensel
Gemi iyle onur duyan ama uluslar n e itli ini savunan
*

Rah an Han m Olay !

.
Ecevit ad n n sayg nl ve tekba na bile yzde
on kadar oy sa layabildi i a k!.. Ama zenginle tirilen
vitrinin ve artkpartile iyor izleniminin, son seimlerde
DSPnin oylar n n art na nemli katk da bulundu u da
yads namayacak bir gerek!
Ecevit, gemi te hizip ilikten ok ekmi tir.
rgt i lerinin ne kadar ba a r t c oldu unu ok iyi bilir.
Ve vdvds ok olan bir konuyu, gvendi i bir ki iye
emanet edip fazlaca kafa yormaman n byk rahatl
oldu u da do rudur. Ama bunlardan daha nemli bir
do ru daha var.
Sol demek insana gven demektir, iyimserlik

demektir, ho g r demektir.
Btn olarak halka gvenip de tek tek o halk
olu turan insanlara gvenmemek olabilir mi? Sadece
e ine ve e inin gvendiklerine gvenmek olabilir mi?
Demokrasiye inan p da demokratiks re lere
inanmamak olabilir mi?
*

Bugn susan yar n konu amaz.

Demokrasi zor kazan l r, kolay yitirilir. Ve tarih,
kendinden ders almayanlar asla affetmez!
*

Trkiye bir ran olabilir mi?

Hay r!
Defalarca ve kan tlar yla yazd m:
Benzemeyenlerden benzer sonular kmaz. Trkiyede
bir Humeyni olmaz; olsa olsa Erbakan olur!
*

Devletin varolu nedeni toplumdur. Devletin en

ilkel ve temel grevi, insanlar sald r dan korumak ve
suluyu cezaland rmakt r.
*

Bugnlerde herkes birbirine soruyor:

Neoldubize?Devletnaslbukadaryozla t?
Kurtulu yokmu?
Her rm lk, kkl zmlere haz r bir ortam
demektir. O kadar kty ya am olan bir toplum, sil
ba tan anlam na gelecek ad mlar kolay kolay kabul
edemez. Ama dzeltmenin nko ulu, o noktaya nas l
gelindi ine do ru tan koymakt r!
..
Nas l dzeltilir?
Dzeltilemez, ancak yeni ba tan kurulur!..
Siyaseti, bir avu insan n oynad anlams z ve
irkin bir oyun olmaktan kararak Partiler
demokrasisinin yerini alan liderlerdiktat rl ne son
vererek Siyasal partileri, yeniden halk n partileri
konumuna getirerek
*

Demokrasi ii zm umudu tkenmedike,

demokrasi d zm aray lar umut olamaz!

Askergeliptemizlesin!
Asker sprgeci mi?.. Herkes evinin nn
temizlerse; ne sprgeciye gerek kal r, ne de kimse
sprmeye talip olur!
*

Dersten karken, iki ba rtl rencim yan ma

geldi:
KimseM sl manolmakzorundade il.Ama
M sl manmdiyenherkes,Kurannh k mleriniaynen
yerinegetirmekzorundadr.slam, lkeden lkeyeve
zamanag rede i mez!
Yan t btn s n f nnde vermeyi tercih ettim.
Herkes duysun diye.
slam ncesinderandaZerd tdinivard.G ne
do arken,entepeye kt ndavebatarken,g nde kez
tapnlrd.VeZerd trahibelerideba rt s n gen
ba larlardi mdiderandaba rt s genba lanr.Ve
denamazg ndebe kezde il, kezklnr!
Hi yorum yapmad m. Baz ek bilgiler de verdikten
sonra, de erlendirmeyi her rencinin kendi iinde
yapmas n istedim.
..
slam ncesinin Trkleri, Acemleri, Araplar
birbirlerine benziyorlar m yd ki, slam sonras nda
ppadanak ayn olsunlar?
Trklerde amanizm vard Kad n kutsald . Gen
k z, evlenece i erke i seme hakk na sahipti. Tek e le
evlilik egemendi. Ev ve ocuklar zerinde, erkek ile
kad n n haklar aras nda fark yoktu. Kad n; hkmdar,
eli ve hatta kale komutan bile olabilirdi.
randa Zerd t dini vard Kad n, kirlilik ve ktlk
simgesi say l rd .
Arabistanda cahiliyed nemi geerliydi Kad n,
deveden bile de ersizdi. Erkek, istedi i kadar kad nla
evlenip istedi i zaman b rakabilirdi. Kad n, bir mal gibi,
mirasla birlikte devredilirdi. Kz ocu u do uran analar
cezaland r l r, k z ocuklar diri diri kuma gmlebilirdi..
slam tek beden bir elbise gibi- hepsinin zerine
ayn lde ve ayn biimde mi oturdu? Oturabilir miydi?
Atatrk, randa ya da Arabistanda dnyaya gelmi
olsa, bu boyutlarda bir devrimi gerekle tirebilir miydi?
*

Para, takvim, dil, giysi, u, bu Acaba baz lar

slam n siyasetini mi yap yorlar, yoksa ticaretini mi?
Ne de gzel sylemi ozan n biri:
al dedik e eriat al madndurdun,
Onunhesabnabir okhurafeuydurdun,
Sonundabirdetevekk lsoku turuparaya,
Zavalldini evirdinmaskaraya.
Din d man bir ozan m sylemi bunu? Hay r,
dincilerin ok sevdikleri bir ozan sylemi : Mehmet Akif
Ersoy.
*

lericilik insanlar blmekten de il,

btnle tirmekten geer. Blnen kolay yem olur
Avrupa feodal beyliklerden ulusa gemi ti. imdi de
uluslararas bir btnle me abas nda. Ama yenid nya
d zeninin baz glleri, kendileri btnle irken
ba kalar n n blnmesini kar na uygun buluyor.
Kendilerinin nnde en byk engel olarak ulusdevleti
buluyor. Ve de Atatrk buluyor.
*

E er Krt kkenli yurtta lar m z ezilenbirhalk

ise
Yani Krt kkenlilere Trkiyede ikincisnfinsan
muamelesi yap l yorsa; baz yurtta lar m z s rf Krt
olduklar iin belirli grevlere gelemiyorlarsa; herkese
a k olan kap lar Krtlere kapan yorsa Elbette ki, sorun
bir K rtsorunudur.
Peki yle mi?
Devletin sundu u hizmetlerden kamuda grev
almaya ya da o grevlerde ykselmeye kadar, insanlar
etnik kkenlerine gre bir ay r ma m u ruyorlar?
E er Krt kkenli yurtta lar m z ezilenbirhalk
ise
Yani a a Trk, rgat Krt ise; i veren Trk, i i Krt
ise; varl kl lar Trk, yoksullar Krt ise Ya da seenler
Krt, seilenler Trk ise Elbette ki sorun bir K rt
sorunudur.
Trkiyede mesleklerin ve servetlerin payla m
etnik kkene gre de, biz mi fark nda de iliz acaba?
TBMMdeki Krt kkenlilerin oran n n, Trkiyedeki
Krt kkenlilerin oran n n yakla k iki kat oldu unu

bilmeyen mi var? Krt kkenli yurtta lar m z n ok

az nl kta kald birok yrenin Krt kkenli belediye
ba kanlar taraf ndan ynetildi i bir s r m ?
*

Laiklik dini devre d b rakmak anlam na gelmez;

din ad na bask yapmak, zor kullanmak isteyenleri devre
d b rakmak anlam na gelir.
*

nananlarinanmayanlar diye toplumu blecekler,

susacaks n z. Atatrk ve laikli i y kmak iin en adi
yalanlardan bile medet umacaklar, susacaks n z.. Devleti
ad m ad m i gal edecekler; devlet eliyle, demokrasiye
d man ku aklar yeti tirecekler, seyirci kalacaks n z..
Bunun ad da demokratlk olacak!
Cehaletin ya da ihanetin ad ne zamand r
demokratlk oldu ki?!.
*

u szler, Davosta ran D i leri Bakan Vekili

Mohammad Jaraf Zarife ait:
ranaslamid zenihtilallegelmi ti,T rkiyeyede
se imsand ylageliyorRefahnprogrambizimkinden
dahak ktendincidir.
..
Her be ki iden ancak birinin deste ine sahip bir
parti, lkeyi ad m ad m karanl a ekiyor Bunun ad
demokrasi de ildir, soytar l kt r!
nce cehaletin, giderek aymazlk ve hyanetin
rn olan bir soytar l k
..
Su demokraside mi, yoksa yzde 20 oyla lkenin
gelece ine hkmetme olana veren siyaset oyununda
m ?
Su Refahta m , yoksa bir kad n n yolsuzluklar n
rtbas etme u runa ona dmeni teslim eden DYPde mi?
Oyun irkin Seyirci b kk n Ddk tecek ve bu
oyun mutlaka bitecektir!
nemli olan oyunu kimin bitirece i: Silahl
Kuvvetler mi, yoksa Silahs z Kuvvetler mi?
*

Siyaset biliminin bize retti i bir gerek var: Kendi

kendilerini ynetemeyenler, ba kalar n n kendilerini

ynetmesine a r karm lar demektir!
*

Bugn demokrasinin neresindeyiz?

Kad ns z demokrasi Gensiz demokrasi Giderek
halks z ve haks z bir demokrasi
Yozla m !
Bugn devrimin neresindeyiz?
Yan lg lar n, sapmalar n ve h yanetlerin doru unda;
temellerinin bile sars nt geirdi i bir noktada!
Kad n, sa duyu ve ciddilik demektir Gen insan
ise enerji ve idealizm
Sa duyudan, ciddilikten, enerji ve idealizmden
yoksun bir demokrasinin yozla mas ndan daha do al ne
olabilir ki!
Ve de yozla m bir demokraside, devrimin de il
kar devrimin yasalar n n geerli olmas ndan da daha
do al bir ey olamaz!
*

E er illerler, Birdallar, kara kitaplar n yazarlar ,

numarac cumhuriyetiler demokrat ise
Ben demokrat de ilim!
E er demokrasinin olanaklar n demokrasiyi y kmak
iin kullananlar demokrat ise E er dinin siyasetini ve
ticaretini yapanlar demokrat ise
Ben demokrat de ilim!
E er yalanc lar , h rs zlar , Trkiyenin
d manlar nca beslenenleri, eteleri koruyan dzenin ad
demokrasi ise E er demokrasi buysa
Ben demokrat de ilim!
E er demokrasi ad na Cumhuriyetin temellerine
kazmay vuranlar demokrat ise
Ben demokrat de ilim!
Ve onlar n demokrat yaftas n ta d klar bir yerde,
ben demokrat olmak istemiyorum
nk onlarla ayn s fat ta maktan utan yorum!
*

ran n mollalar , kap lar n a a kapatarak ya amak

istiyorlar Ya ayamazlar.

Trkiyenin yan ba lar nda olmas , kmaz bir yolu

sadece k salt yor.
(16 Temmuz 1999)
*

Fikret Bilan n CTVdeki program nda Ecevit ve

Baykal birer hafta ara ile izledik. Farkl yd lar.
Ecevit, Atatrk ideolojiler st yapt kt .
Kemalizmi unuttu.
Baykal ise gergindi, sinirliydi. K vrand durdu. A k
olmamak, kafalar kar t rmak iin elinden geleni yapt .
Kemalistiz ya da Kemalistde iliz dememek iin, tm
hnerini dktrd.
Kemalizmin miras sayesinde orada olduklar n
unuttular. Kemalizmi d layanlar gcendirmemeye
al t lar.

Ecevitin de, Baykal n da yle demeleri gerekirdi:

-Hi ku ku yok ki, biz Kemalist bir partiyiz. Ama
Kemalizmi gemi in bekili i olarak de il, gelece in
ncl olarak anl yoruz!.. Biz 1920lerde yanan n,
iki binli y llara ta nmas na talibiz!
-Bir araya gelebilseler ve bu sylemde
birle ebilseler hem kendileri byrler, hem partileri
byr, hem de Trkiye esenli e kar.
*

Yazd klar m ve yazacaklar m, karanl a kar

sava m n bir paras d r.

TEPKLER...

K lal n n alaka ldrlmesi yine bir k k rtma.

Hepsinin amac bir: Kllenmeye yz tutmu kavgalar yeniden
alevlendirmek, demokrasi d gleri tahrik etmek, gelece i yeniden
belirsiz hale getirmek...
Yeter ki Trkiye Avrupa Birli ine aday bile olmas n. Yeter ki Trkiye
geriye gtrlsn. Yeter ki Trkiyede istedikleri gibi at ko turabilsinler.
( smet BERKAN)
*

Ahmet Taner K lal n n hain bir suikast sonucu ldrlmesinin

Trkiye Cumhuriyeti hkmetine ynelik bir meydan okuma, bir nanik
olarak de erlendirilmesi gerekiyor... H k met oldu unu iddia edenlerin
bu a r hakaret kar s nda nas l hareket etti ini nmzdeki gnlerde
grece iz.
(Haluk AH N)
*

n allah katilleri yakalayabilecek k vama gelmi izdir.

(Hakk DEVRM)
*

Szn bitti i, umudun tkendi i yerdeyiz. Karanl k bir dehlize

giriyoruz. ocuklar m z yar nlara ta yacak yollar ayd nlatmaya al an
klardan biri daha sndrld.
(Mine KIRIKKANAT)
*

Kim, T rklerbirliktehareketediyor,demokratikle mes recihzla

i liyor,u lart rp leniyor,bunlarmerkezdeg leniyor diye ld r n emri
verdi?
Bu kadar byk oynamak isteyen gcn kk d arda, ma as ierde
olmas n?
Her kimse bizi iyi tan yor, zaaflar m z biliyor.
Bl Trkiyeyi, kendi iinde debelensin, ilerleyemesin...
Kaybetti i miz Ahmet Taner K lal y ldren bomba Trkiyenin
alt na kondu... Bir faili mehul dosyas na daha tahamml kalmad , hepimiz
ehit ailesiyiz!
(Murat BRSEL)
*

 imdi bu anss z toplum daha depremin acs n unutamadan yepyeni

bir ac yla sars l yor. Yepyeni bir byk kayba a l yor. Ve imdi yine b y k
T rkb y kleri kacak ve Kanyerdekalmayacak.Sizenamusve erefs z
veriyoruzkikatilleribulunacaktr diyecekler.
Allah kahretsin, bu yalan vaatleri daha ne kadar dinleyecek, bizi
aptal yerine koymalar na ne kadar susaca z?
(Ruhat MENG )
*

Nilhan Nur, Dolunay ve Alt nay, babas zl a alaka mahkum edilen

ksz k zlar ko u unun di er hkmlleri. syanlar , feryatlar , ac lar hi
dinmeyecek, hi bitmeyecek. nk ellerinde ne kala nikoflar var, ne de
naylona sar lm bombalar .
En fazla kalemleri var, kalemleri olacak.
Ama o da babalar n n yazg s n de i tiremedi ki, onlar nkini
de i tirsin.
(Ahmet TAN)
*

Ahmet Taner K lal y bombalayanlar, cephele tirme yoluyla

lkedeki demokratik geli imi engelleyerek sonuta Helsinki Zirvesine
giden yolu bombal yorlar.
Cinayeti u ya da bu terr
de i tirmiyor. nk zaten art k
solcusunun, dincisinin sinsisinin
u ya da bu gizli elin ta aronlar

rgtnn stlenmesi sonucu

herkes terr rgtlerinin sa c s n n
kalmad n , bu tip rgtlerin her lkede
haline dn t n iyi biliyor.

Dolay s yla katilin adresini arayanlar n, Trkiyenin

demokratikle mesinden ve Avrupayla kucakla mas ndan kimlerin zarar
grece ine bakmas gerekiyor.
Bu cinayeti ayd nlatmak iin elimizdeki en nemli ipucu budur.
En byk ihtiyac m z ise cesur bir ii leri bakan ...
(Glay GKTRK)
*

Niye i lediler bu cinayeti?

Ahmet Taner K lal y niye ldrmek istediler?
Zamanlamaya bakar m s n z?
Demokratikle me sreci tam h z kazanm ken...
Yunanistanla ili kiler tam yumu am ken... Avrupa Birli inin kap s
tam aralanmak zereyken... PKKl lar tam silah b rak rken... Ve daha
bunlar gibi bir dizi ilerlemeler tam hayata geerken...
Tek tek saymaya lzum yok.
Trkiyeyi kirletmenin bir yolu olarak, terr yine ne kard lar

i te...
Fakat hayret ediyorum.
Olay n ard ndan birok televizyon K lal ya kilitlenirken, bir iki kanal,
hl e lence program sunuyordu. Smkl k zlar yine ark lar sylyordu.
Daha iki saat gemeden grd mz bu duyars zl k, bir ok insan da
fkelendirmi olacak ki, ald m z telefon ve fakslar, ac m z n ikiye
katland n hayk r yordu...
Trkiyeyi insan de eri olmayan, ba bo , hukuksuz, s n fs z, vas fs z,
ac mas z, on para etmez bir lke gibi gstermek isteyen bir zihniyete kar ,
btn hatlar m zla birlikte direnelim.
D man d arda de il, ierdedir.
erde oldu u art k kesinle mi tir.
Niye K lal sorusu, zaten bunun en net, en berrak ifadesidir.
Niye K lal ?
nsanl n, uygarl n, ho grnn, kalitenin, temiz yre in, ahlak n
ve erdemin katli iin...
rencileri, nce bunu bilsin...
Son ders buydu i te...
(Rauf TAMER)
*

Oturup d ndm. NedenK lal? Cevap ararken akl ma tak lanlar

alt alta yazd m. nk ayd nl k bir insand , nk ba naz de ildi, nk
iddet yanl s de ildi, nk kulak t kamaz dinlerdi, nk ba rmaz
anlat rd . te bunun iin kurban n ismi Ahmet Taner idi. Bombay koyan,
onu kurgulayan hain el belli ki ok ince eleyip s k dokumu tu. Olu turaca
kaosun boyutunun ok byk olmas n istiyordu. Seece i ismi, bu yzden
her kesimin takdirini kazanm ve insan olarak kimsenin bir ey
diyemeyece i biri olarak semi ti...
Emri hangi alak verdiyse, bombay hangi alak haz rlad ysa ve
hangi ku ve karanl k beyin arabaya yerle tirdiyse, bu lke halk n n
gemi ten ders almad n d nyor olsa gerek. Patlamadan hemen
sonra bir kesimin ba ka bir kesimi sulay p zerlerine yryece ini, ba ka
i kar kl klar n ve daha byk olaylar n kaca n planlam olsa gerek...
Ancak sevinerek gryoruz ki Trk halk gemi ten ders alm ...
Ferhat BARI (ZAMAN)
*

Trkiye insan tuhaf hale getiriyor.

K lal n n ldrld n duyduktan sonra bakt m da hi
a rmam m.
BurasT rkiyekarde im,i teburadadurumb yle,yapacakbir ey

yok diye d nmeye ba lad m hemen...

Her yeni olayda Bizbunudaha ncedeya adk,bir eyde i mez
diye d nen bu insanlar n o u da benim gibi k rg nlar, ksknler.
Oysa Trkiyenin onlara ihtiyac var; nk onlar Bat l anlamda
gerek bir orta s n f n temsilcileri.
Ama onlar her yeni olayda, her yeni kt haberde daha da bir
ekiliyorlar kendi kalelerinin iine. Bu son cinayet de, bireysel kale
kap lar na vurulan yeni bir kilit olacak, ne yaz k ki...
(Serdar TURGUT)
*

Sustuk...
E er bugn Ahmet Taner K lal ya a l yorsak, bu durumda kendi
unutkan suskunlu umuzun pay n da grmek zorunday z.
E er biz, siyasi cinayetlerin faillerini bulma yetenek ve gelene ine
sahip bir lke oldu umuzu kan tlam olsayd k, ne i ne de d karanl k
gler Trkiyeyi byle derin ac larla sarsma cesaretini bulabilirlerdi.
(Ferai TIN)
*

Emin olunuz ki, bu cinayet de faili mehul olarak kalacak.

Failin e kali bile yakalanamayacak.
Ama bu cinayetle Trkiye zgveninden ve zsayg s ndan bir eyler
daha yitirecek.
(Fatih ALTAYLI)
*

Trkiyede cumhuriyeti yksek sesle savunmak, Atatrk ten sz

etmek oktand r demode grlen, hafife al nan bir u ra alan olagelmi ti.
Cumhuriyeti savunmak, anti- demokratl kla, demokrasi d manl yla,
gericilikle neredeyse zde k l nm t .
Gericili in ele tirisinden zaten oktand r feragat edilmi ti.
Trkiyedeki btn olumsuzluklar n faturas n cumhuriyete kartan
bu kampanyan n nemli lde ba ar sa lad sylenebilir.
Prof. Ahmet Taner K lal , bu kampanyadan etkilenmeyen ve
cumhuriyeti yksek sesle savunma kararl l n gsteren s n rl say daki
ayd ndan biriydi.
Giri ti i mcadele, cumhuriyeti ele tirmenin cazibesi kar s nda hi
de popler de ildi.
Bu u ra n yksek bir dl de yoktu.
Prof. K lal iin yksek bir bedeli oldu.
(Sedat ERGN)

Ba m z sa olsun! Farkl d nceleri sevmeyenler, Trkiyeyi

demokrasiye lay k grmeyenler yine d meye bast .
Panik olmayal m! Trkiye kafas n kar t rmas n. Demokrasiden yana
olanlara, umutsuzluk ukuruna yuvarlanmak yak maz.
(Hasan CEMAL)
*

Terrn hedefi de i miyor. Il ml kimli iyle tan nan fakat

d ncesinden dn vermeyen ayd nlar katlediliyor. Bu cinayetler,
hepimizde derin kayg lar yarat yor. Koca bir lke ve demokrasi ate e
at lmak isteniyor. Ac n n yaras ise hi kapanm yor.
O nedenle, K lal y ldren bomba asl nda hepimizi hedefliyor.
Aram zdan birini al yor ama bizi, birbirimize daha ok kenetliyor.
(Yal n DO AN)
*

Belki bir ba kas da olabilirdi; yahut iimizden biri, birileri yine

olacakt r zaten. Ama K lal zenle seildi.
Katillerin gsterdi i bu zen kadar, birbirimize, d nce
insanlar m za, hem hepimizin, hem de korumakla, sald r lar nlemekle,
olaylar zmekle grevli devlet kurumlar n n gstermedi i zen de ac
veriyor.
Hangi tarafta olursa olsun, birbirlerinden ne kadar ok noktada farkl
d ncelere sahip olursa olsun...
Demokrasiden, insan haklar ndan, ayd nl ktan yana her kesimin,
herkesin K lalsuikastna ortak tepki ve tav r almas , karanl birlikte
lanetlemesi, gerilimleri azaltmas ve cenazesinde kol kola girmesi grevdir
art k.
(Umur TALU)
*

Syleyecek sz bulmak ok zor! Vah et, canilik, barbarl k... Hain

tertip... Trkiyeye suikast...
Evet hepsi birden... Ahmet Taner K lal ya yap lan suikast,
insanl ktan yoksunlu u bak m ndan vah ettir, caniliktir, barbarl kt r...
Ahlaken alakl kt r.
Siyasi bak mdan ise, tam bir haintertiptir! nk Trkiyede i
bar dinamitlemeyi amalamaktad r.
(Taha AKYOL)
*

Art k ne olacaksa olsun!

nk ocuklar m za b rakaca m z miras elden gidiyor!..

(Mehmet TRKER)
*

Ankara, Cumhuriyet tarihinin karanl k sald r lar ndan biriyle sars ld .

Alak sald r , aydnl aatlankarabomba olarak nitelendi.
(Gne
Gazetesi)
*

Sivil inisiyatifin ykseldi i ve AByle btnle me sinyallerinin artt

bir dnemde gerekle en suikast, statko ve tecrit sylemini
glendirmi tir.
K lal y ldren bomba, demokratikle me a l mlar n da
bombalam t r.
(Hadi
ULUENGN)
*

Abdullah calan Kenyada yakalay p getirenlerin, en yakalanmaz

san lan sulular k sk vrak yakalayanlar n, bu devletin ideolojisine katk da
bulunan d nce adamlar n n katillerini bulamamas na art k inand r c bir
a klama bulamaz. Akla ba ka eyler gelir.
Bu i art k bir onur ve namus meselesi olman n tesine gemi tir. Bu
i art k bir isim temizleme s nav na dn m tr.
Ahmet Taner K lal , lmyle, ok sevdi i devletine bir iyilik daha
yapm , ad n temize karmak iin bir f rsat vermi tir. Haydi, yakalay n u
katilleri!
(Haluk AH N)
*

Trkiyede bir eylerin de i ti ine olan inanc m, onlar dinlerken

daha bir glendi gibi geldi bana. Daha dn sevgili babalar n kaybetmi iki
gencin kederli, ama sakin ve kararl duru lar ndan m nedir, iim, bizden
sonrakiler bu i in stesinden gelecekler inanc yla doldu.
(Hakk DEVRM)
*

K lal n n elbette yak nlar vard . Sevenleri, sayanlar , d ncelerini

payla anlar vard . Ben onlardan de ilim. Sk s k, sert polemiklere
giriyorduk. Bu kavram sevmiyorum ama bu ba lamda, durumu
vurgulamak iin zellikle bunu kullanaca m; diyelim ki fikird manmd .
Yaln z dostumun de il, d man m n can n almaya kimin, ne hakk olabilir?
D nceleri sonuna kadar tart r, gere inde kavga da ederiz. Onun
kendisi olmaya, yle d nmeye ve yle olarak ya amaya her trl hakk
vard r. Onu ldrenin, benim gzmde, en yak n oldu um insan
ldrenden hibir fark yoktur; canidir, alakt r, i rentir.

(Murat BELGE)
*

K lal ya suikast; Cumhuriyet e, laikli e, demokrasiye,

uygarla maya suikasttir. Cumhuriyete inanm laik ve demokrat kesim
a rl n siyasete koymazsa, kendini ve Cumhuriyeti korumay
beceremezse, var lacak nokta ok daha karanl k olacakt r. Ayd nl k
gelece e inanan herkes bu cinayetin ayd nlat lmas iin siyasetilere kar
srarc olmal d r.
(Melik AIK)
*

Ltfen bu kez biraz daha zen.

Zira, biz zen gstermedike, katillerin cretleri art yor.
Ve bilinmelidir ki...
Trkiyenin yeniK lallar kaybetmeye tahamml kalmad !..
( akir STER)
*

Ahmet Taner K lal n n ac s na dayanmaya al arak lmlerden

korkmadan ve hibir gzda ndan y lmadan, Atatrk yolunda ko ular m z
srdrece iz.
Hangi inanl insan byle bir eyi ho grr? Bu, laikli e, o yolla da
Atatrkl e a lm cepheden ba ka bir ey de ildir.
ldrlenlerin kimlikleri ortada; Atatrkler.
Trkiyenin ayd nlanmas iin al anlar yok ediliyor.
Devleti de il, devlet sorumlular n suluyorum. Gzlerini kapam lar,
ald rmazl k iine d m lerdir.
Abdi pekiden bu yana ldrlenler ayd nl k insanlar.
Bizim de onlar n listesinde oldu umuzu dolayl olarak anl yoruz.
Trkiyenin iindeki hainlerle d ndaki szde dostlar n birlikteli i ad
alt nda i lenen cinayetlerle ayn izgideki insanlar n ldrlmesi planl
programl uygulamalar olarak grlmektedir. Bu oyunu y llard r
bozam yorsan z bir bozukluk vard r kendinizde. U urlar n katilleri
bulunsayd , byle bir ey olmazd .
(Yekta Gngr ZDEN)
*

Yine bir ayd n , bir demokrat , bir Atatrky, bir laik Cumhuriyet
bekisini, bir yi idi, bir yurtseveri vurdular. Onu ok severdim. Hani
kusursuzinsan derler ya... Bazen yzne bakarken ilgisiz bir soru sorar,
sonra onun yan t n dinler gibi yapar, bu arada bir kusurunu arard m, ama
bulamazd m.
Dn Ahmet Taner K lal y ldrdler.

Yine iim yand .

Yine oturdum, hem a lar hem yazar m.
Yine birimizi vurdular.
Yine bir hastanenin dar koridorunda yine birbirimize ba sa l
f s ldad k.
Yine yolcumuz var.
Yine oturdum, bir yi it dostumun ard ndan yaz yazar m.
Yine hem yazar m, hem a lar m.
Yine vuracaklar.
Ama biz yine korkmuyoruz.
Yine lrz.
Cumhuriyet ya as n...
(Bekir COKUN)
*

Ahmet Taner K lal .

Kemalist!..
Bu tek szck, cinayeti tasarlayanlar n kimliklerini ele veriyor.
K lal dan sonra s ra kime gelecek?..
( lhan SELUK)
*

Gidi ten kayg l yd k. Ama byle bir darbe beklemiyorduk. Bu

cinayetin do rudan hedefi; laik cumhuriyet, Atatrk D nce ve
devrimleri...
(Cneyt ARCAYREK)
*

Cinayetin siyasal hedeflerinden biri de u; Atatrklere, laikli i

bayrak edinenlere gz da vermek... te bunda yan l yorlar. Bu tr
cinayetler bize g z verir da vermez. K r lmayacak kadar o uz!
(Mustafa BALBAY)
*

Son fedailerden Ahmet Taner K lal y dn aram zdan ald lar. Pr l

p r l bir Atatrk daha br aleme gt. Daha da nicelerini gtrecekler.
Bakal m s ra kimde! Merak ediyorum, Trkiyeyi ortaa karanl na
gmmek isteyen din ve iman i portac lar , bugn onun ard ndan ne
yazacaklar?..
Ac ama gerek. Sak n tepki gstermeyin. Uykunuza devam edin.
n allah uyand n zda vakit gemi olmaz!

(Emin LAAN)
*

Siyasal otoritenin legal yarg s z infazlar kar s nda tak nd pasif

tavr n illegal yarg s z infazlar n habercisi oldu u daha iyi anla l yor.
(Nail GREL)
*

Ve i te o bir anl k dalg nl k, ulusumuz yeti tirdi i ok nitelikli bir

ayd n n, Atatrk d ncenin gerek bir idealistinin, gr lerini duru bir
su berrakl yla ifade edebilen gl ve etkili bir stun yazar n n, Trkiye
Cumhuriyeti nin temel de erlerinin ba nda gelen laikli in y lmaz bir
savunucusunun, drst bir insan n, iyi bir aile babas n n ve ciddi bir bilim
adam n n aram zdan ayr lmas sonucunu verebiliyor.
(Oktay EK)
*

Kaleler bir bir gidiyor; herkes uyuyor.

Ba m z sa olsun. Ayd nl k Trkiyenin ayd n insanlar ...
Gznz ayd n, karanl k kafal hainler!..
(Yal n BAYER)
*

Art k yeter... K lal n n katillerinin yakalanmas n beklemekten te

basiretsiz siyasilerin en az ndan vicdanlarda yarg lanmas n istiyoruz!
(Deniz SOM)
*

Bu alaka cinayetin kuruma mesaj varm : 1- TBMM, 2niversiteler, 3- Medya... Havada ya mur s k nt s var... Ya am sryor...
Ar ive gidip K lal n n yaz lar na bak yorum...
Yre imdeki ac byyor... Kahroluyorum !...
(Hikmet ETNKAYA)
*

O a a l k insanl k d man u ursuz hayalet yine d meye bast ve

kan emici kuklalar n yeniden sahneye kard . Trkiyenin sekin
ayd nlar ndan biri olan Ahmet Taner K lal n n katli, lkenin huzuruna ve
demokratik gelece ine ynelmi bir suikasttir.
(Gngr MENG)
*

Atatrk Cumhuriyetinin sars lmaz bir adam n kaybettik. zntmz

sonsuz. Cumhuriyetin ya amas nda hepimizin ortaya koydu u bir can var.
Hepimiz de buna can m z adam durumday z. Szde kahramanl klarla
olmuyor. rnek vatanseverli i ile, rnek sava m ile K lal tabii ki her
zaman zihinlerde ya ayacakt r. Fikirlerini ve cumhuriyetin temel

niteliklerini savunma ideallerini bomba ile yok edebilece ini d nmek

gln bir ey. Onu yapanlar insan olarak nitelemek insan n a r na
gidiyor. Onun savundu u de erleri s ms k tutaca z.
(Org. Edip
BAER)
*

Ta eron karakpekler hi bir yere kaamayacak. U ur Mumcuyu

yok ederek ne PKKn n bitirilmesini nleyebildin, ne de Ahmet Taner K lal
y yok ederek Anadolu ile Orta Asya aras na ekilmi 500yllkBerlin
duvarn n yak ndaki k n nleyebileceksin molla!!
(Burhan SAVA )
*

Bir Kemalistten daha kurtuldular. Ahmet Taner K lal ldrld...

imdi arkas ndan a tlar dzerler, ankaya tepelerinden akankanyerde
kalmaz! nakarat , kimbilir ka bininci defa yank lan r... Haydi timsahlar (!),
gzya lar n , sular, seller gibi ak t n!
(Hasan PULUR)
*

En son U ur Mumcu ldrld nde yneticiler katilleri yakalama

konusunda namuss z verdikleri halde... Ve bu tip cinayetler daima
sirayet etti. Ve cinayetlerin daima bireysel olay olmad grld.
(Do an HEPER)
*

Bu tr cinayetlerde caniler kadar sulu olan ba kalar da var... Kim

mi onlar? Cinayeti ayd nlatmak iin yetkili yerde bulunup da bu grevi
yapmayanlar... Bakal m bu defa tav rlar ne olacak?
(Melih AIK)
*

Trkiye ok k ymetli bir evlad n kaybediyor.. Bir alak k na yak yor..

60 y ll k ortak an lar film eridi gibi geiyor gzlerimin nnden.. Ama iim
nas l k r k, iim nas l l.. Bu halde Ahmedi, Ahmedimi yazmaya
al yorum. Olmuyor... Parmaklar m tu lara gitmiyor.. Ahmet byle
yaz lmaz, byle anlat lmaz ki...
(H ncal ULU)
*

Ayd nlar n ldrlmesini engelleyemeyen, ayd nlar n n katillerini

yakalayamayan bir yap n n ferdi olma utanc n duyaca z.
(Fatih ALTAYLI)
*

Yar n Sabah Gazetesindeki k emin ba l n Atat rkBa nSa

Olsun diye koydum...

San r m bu ba l k ne demek istedi imi a kl yor...
Evet! Atatrk ba n sa olsun...
Hay rl bir evlad n kaybettin...
(Dr. Ylmaz KARAKOYUNLU)
*

Korkuyorlar... lesiye, alaka bir korkuyla sars l yorlar... yle ki;

btn korkular n binlerce y ld r ba vurduklar en ilkel, en a a l k eyleme
ba vuruyorlar...
(mit ZLEL)
*
vard .

Dnk gazetelerde, 13 May s 1999 tarihli bir gazeteden al nt lar

Akit isimli dinci gazete, o gnk nshas nda Ahmet Taner K lal ya
dokuzs tun ay rm t . Man et yleydi: ZorbaKemalistgemiazyaald.
Sayfan n sol taraf na Ahmetin bir resmini koymu lard . Resmin zerinde
ise siyah kal n izgilerle kocaman bir arp i areti vard .
arp i aretinin zerinde Yuhpi kinzorba yaz yordu.
imdi soruyorum: Bu bir insan hedef gstermek de ilse, nedir?
.....
arp i aretinin gere i, birka ay sonra birileri taraf ndan yerine
getiriliyor!
......
Bu gazete srekli olarak insanlar hedef gsteriyor. Hakaret ediyor,
tehdit ediyor, svyor, iftira at yor.
Ama kimsenin k l k p rdam yor. Nerede bu lkenin hukukular ,
nerede yneticileri? nsan ya am bu kadar ucuz mu? Memlekette hukuk
yok, bunlarla ilgilenecek hukuku yok.
(Emin
LAAN)
*

Suikasti hangi karanl k glerin dzenledi ini bilmiyoruz, belki de hi

renemeyece iz. Sald r , lkemizde bireylerin kendini gven iinde
hissedecekleri, kurulu lar n da i levlerini yerine getirmek iin istikrarl bir
ekilde al abilecekleri bir ortam n olu mas n engellemeye yneliktir.
Biz, e itli alanlarda faaliyet gsteren ve al malar nihai olarak
lkemiz insanlar n n ya am kalitesinin ykselmesine hizmet eden gnll
kurulu lar, ortak tavr m z a kl yoruz:
Terr, her trl ideoloji ya da politik seimin d nda, insanl n iyiden
ve gzelden yana retti i ne varsa tmnn yok edilmesine yneliktir.

Terr durdurman n tek yolu, bireyleri ve kurulu lar yla bir btn
olarak toplumun, kay ts z, ko ulsuz iddeti reddetmesi ve bunu kamusal
ya amda etkin bir ekilde ortaya koymakt r.
(Sivil Toplum
rgtleri)
*

nceki gn iki gen kad n akort etti btn Trkiyeyi.

K lal n n k zlar Dolunay Ulu ile Alt nay K lal n n bas nda kan
demelerinden sz ediyorum. ki k z karde en ac l gnlerinde onurlu,
vakur ve yn verici szleriyle Trkiyeyi karanl a bo maya and imi
glerin i ren oyununu bozuyorlard . Birka szle ifade edilmi bir insanl k
ve siyasi bilin rne iyle.
......
Trkiyede ileri lkelerin dzeyini yakalama mcadelesi verenlerin ve
bu dzeyi kendi toplumuna lay k grenlerin sylemi bu. Bu sylem, gcn
yzy llardan beri bu topraklarda ya ayan insanlar n beraberlik
albmlerindeki ortak an lardan al yor. En hznl gnde dile getirilen
imizdeb y kbiracvaramakinyok cmlesinin ba ka bir yorumu
olamaz.
(Zeynep ATKKAN)
*

Btn Trkiye, televizyonlarda, hznl bir vesileyle de olsa, rnek

bir aile seyretti. Sadece Ahmet Taner K lal n n -hepsi gzel insanlar- e ini,
k zlar n , a abeylerini kastetmiyorum. Akrabalar n n, yak nlar n n ve
rencilerinin olu turdu u byk bir K lal ailesinden bahsediyorum.
Ac lar n ne kadar iyi, nas l vekar iinde ta yorlard . Bunun bykl
yzlerindeki ifadeden belliydi. Fakat grnt, benzer hallerde ekranlarda
seyretmeye al t m z manzaralardan tamam yla farkl yd . Ne kendini
yerden yere vurup rp nan, ne l klar atan, ne ba kalar nca zor
zaptedilen, ne yksek sesle h k r klara bo ulan kimse vard ... K lal lar
byk bir metanet iinde elele, birbirlerine destek olmaktayd lar ve
gzya lar n bile saklamaya al yorlard . Uygar bir toplumun uygar
insanlar yd lar ve ya amlar itibariyle de Atatrkn hasretini syledi i bir
dzeye eri mi bulunduklar n belli ediyorlard .
(Metin TOKER)
*

Ku kusuz bu rejime kar ynelen sald r lardan biridir. Fakat hibir

evre, hibir kesim, bu tr eylemlerle, bu tr cinayetlerle, bu tr
lg nl klarla Trkiyeyi yolundan sapt ramayacakt r.
(Blent ECEVT)
*

Elbette bu suikast n faillerinin en k sa zamanda yakalanmas n

millete arzu ediyoruz...

(Recai KUTAN)
*

Bu hain sald r y nefretle k n yorum.

(Sleyman DEMREL)
.............
Tabii tepkilerden sz ederken, gerekleri saklamak da olmaz.
K lal n n ldrlmesine ok sevinenler de vard . Toktam Ate , bir devlet
dairesinde konu tu u memurlar n kendisine, Ba mzsa olsunHocam.
nanni imizyanyor.TanerHocagibide erlerinyerinidoldurabilecekmiyiz?
diye sorduktan sonra unlar sylediklerini anlatt :
D nyukardakiarkada larlatart tk.Bual ak acinayete z lmekbir
yana,neredeyseziltakpoynayacaklard.Nebi imm sl manbunlar?..
Nebi imm sl manbunlar?
Bu soru de il mi Trkiyede Allah sevgisini yreklerinin tam ortas nda
hisseden milyonlarca inanl insan n kafas n srekli kurcalayan?..
Cenaze gn camiye ula maya al an Jlide Glizara ,Ogavur
kadnndinsizkocasnncenazesinemigidiyorsun? diye soran ve kafas na
emsiyeyi yiyen taksi ofr ancak cahil olabilir.
Bir cinayetin ard ndan ziltakpoynamak isteyenler ancak cahil
olabilirler.
Ama brakalmbucahilleribirkenara diyen aydnd nce art k
kendini sorgulamak durumunda de il mi?
...........
Adnan Binyazar n anlatt klar yla bu blm de sonuna
yak nla t ral m:
Ard nda ac lar b rakt , inanlar b rakt , Atatrk
direnler, bilinler b rakt . Acs onulmazd . Kendi
kulland arabada e inin lmn ya ad . O e ki, bakan
kar s iken, sosyal konutlarda ya am , evinin
merdivenlerini kendi silmi , z eme ini sabunlu sular n
temiz kokusuna katm t .
Sevinler uucu, ac lar kal c d r; Ahmet Taner
K lal , itenlikli, alakgnll, sevecen bir e in yre e
i leyen yoklu una katland . Huyu yznden, yz
huyundan gzel byle bir e in lmnden sonra K lal
n n ac s n n a rl yre imden hi kmad . Don Quijote
de, ac lar n s n r tesine uzayan bir sz geer: G c m
g s zl mdenalyorum. K lal bu szn erdemiyle,
ac s n inanca, bilince, eme e dn trmeyi bilmi tir.
Trkiyenin, neredeyse var olu - yok olu noktas na
getirilmek istendi i bu bulan k ortamda onun izdi i
kurtulu yolu belli idi: Kemalizm. K lal , Atatrklk

yerine, Kurtulu Sava y llar n a r t ran Kemalizm

kavram n ye liyordu. Ona gre Kemalizm, tarihten, Trk
varl n n direncinden, insanl k yceli inden beslenen bir
kltr ve insan olma sava m n n ad , a da olma
bilincidir. Btn insanl kucaklayan bu gere i
kavrayamayanlar n, her dnemde a d kald klar n
syleyip onlara ayd nlanman n yolunu gsterdi.
K lal n n Atatrkl , kltr bitkileri gibi
yeti tirilmi heveslilerin Atatrkl yle
kar la t r lmamal d r. O, znde inan, bilin, zellikle de
emek olmayan Atatrkl e kar d r. Atatrkl
kendi karlar do rultusunda ynlendirmek isteyen,
onun yapt klar n yetersiz grerek, yeni ynetim biimleri
arayan 2. cumhuriyetileri sava m alan na sokmas n n
nedeni de buna dayan r. K lal n n Kemalizm
kavram yla kar lad Atatrklk, bir co ku, bir heves
Atatrkl de ildir. Atatrklk, retmek ve
retileni halkla payla makt r. E itliki bir anlay la, halk
kesimlerinin, kendi z retiminden yararlanmas n
savunur. Bu ortamda, renim belli bir kesimin tekelinde
de ildir. Erkek bilgi kaynaklar ndan yararlan rken, kad n
dar odalara kapat l p zgrlkten yoksun b rak lamaz.
Herkes a da ayd nlanman n verilerinden yararlan r.
K lal , bu amalar n gerekle tirilmesi yolunda bir grev
stlenmi ti. Bu ilke gerekle ti inde, de il Atatrkl
ortadan kald rmak, ona kimse dil bile uzatamazd . nk
Atatrklk, beyinleri ayd nlatma eylemi olarak, kitlesel
bir bilince dn r. Emekli olmas na kar n rencilerle
ilgisini kesmemesinin, gece gndz demeden Atatrk
d nce derneklerinde konu malar yapmas n n, a k ve
kesin anlat ml yaz larla halk m z ayd nlatmas n n znde
bu yatar. nce bireysel, onun ard ndan kitlesel, daha da
tesi toplumsal ba lamda bilgi a kurup toplumu
ayd nlatmak, K lal n n d nsel ynteminin temelidir.
D nsel sava mda co kunun yerini bilgi al r. Bilgi, ki iyi
gl ve direngen k lar. Atatrk, a da uygarlka
katk larda bulunacak bir bilgi toplumu yaratmak isterken
halk n n yarat c gcne, direngenli ine bel ba lam t r.
Bilgisizlik bata nda hayvanla m insanlar n kan
brm gzlerindeki kin a m z karartt ka, Atatrk
n kurmak istedi i uygar toplumun anlam daha iyi
kavran yor.
Yap lan i i bilinle kavramak insana zg bir
niteliktir. Bu da bilgiyle olur. Dinsel ilkeler de ba ta
olmak zere, bilinle kavranm hibir ey, insan mant k
d na itmez, ona zarar vermez. Bilmemek, bilinsizlik
tehlikedir. Bilinten yoksun ki i onun bunun ma as olur,
kendini be kuru a satar, kendi can ndan, kendi

kan ndan olana bile k yar. nsan beyninin a maz ls

bilintir. Gen ya lar nda biri bilim kad n (Alt nay), biri
gazeteci (Dolunay) olan k zlar , ac lar n bilince
dn trerek, AhmetTanerK lal,birsembold r.Burada
ger ekhedef,inan larvesiyasihedeflerineolursaolsun,
T rkiyeyiseven,T rkiyeyeinaninsanlardr.D rtyl nce
annemizNilg nK lalyd zbiryol zerined k lm mcr
y z ndenkaybetti imizzamanbununkaderoldu unukabul
etmedik.Babamznkatlidekaderde ildir diyorlar.
Gereklerin zne inmeden, her olay yazg ya
ba layarak gei tirmek isteyen siyasilerin, ba nazlar n,
kktendincilerin yzne vurulmu bir amar de il midir
bu szler?
K lal n n ard nda b rakt , gere e varmak iin
bilinle direnme anlay d r. K lal , Atatrk D nce
Derneklerinin sorumluluklar n sz konusu ederek, emek
verilmeden hibir yere var lamayaca n kesin bir dille
belirtmi tir. Direnme, ki inin kendini ya da toplumunu
bilgi verileriyle zele tiriden geirmesini zorunlu k lar.
Bu, ayd nlanman n ka n lmaz ilkesidir. a da kurumlar
iin daha da ka n lmaz bir ilkedir bu. lhan Selukun
de indi i gibi, aklnba nazlktan,bilimindinden
ba mszla trlmas bu ilkeyi bilince dn trmeye
ba l d r. Aydnolmaki inAydnlanmakapsndan
ge mek zorunludur. K lal , z ac s n iine gmerek,
toplumsal ayd nlanman n anahtar n hep elinde tuttu.
Ellerini uzatsalar, bu anahtar n ayd nl n
duyumsayacaklard .
Bilinsizlik, ayd nlanma kap lar n aralayacak
anahtar grmemektir!
K lal , ard nda unutulmaz ac lar b rakt . Toplumuna
ayd nlanman n anahtar n gstererek, Atatrklk
bilincini ard nda b rakan gene o oldu. ld nde ancak
yirmi dokuz gnlk olan Nilhan n Atatrk ayd n bir
baban n, a da Trkiyeyi yaratan Atatrkn kz
olarak nmzdeki yzy llarda bu bilincin bayra n
dalgaland raca ndan kimsenin ku kusu olmas n.
.
Bu arada, Dolunay, Anadolu dergisinin son say s nda, Aclarde il,
mutluluklarpayla mak... ba l yla, babas n n ldrtlmesine ili kin u
yaz y yazd :
Prof. Dr. Ahmet Taner K lal ldrld.
O, Trkiyede milyonlarca insan iin bir anlam, bir
sembold.

Benim babamd !
Trkiye bizim ac m z payla t , biz Trkiyenin
ac s n payla t k.
ncelikle sylenecek drt kelime var:
Te ekk rlerT rkiye.Ba nsa olsun.
.........
K lal n n nas l bir insan oldu unu anlatmaya
gerek kalmad . Bilenler bilmeyenlere sylediler. Ankara
caddelerindeki onbinlerce insan, televizyon ekranlar n n
nndeki milyonlar Ahmet Taner K lal iin zldler ve
bu a r ac y kald rabilmemiz, a r miras ta yabilmemiz
iin dua ettiler.
Babam son yolculu una u urlamak iin gelenlere,
gelemeyip ac payla anlara, Trk d man katiller
kar s nda dik durmam z iin bize g ve cesaret
verenlere, askere, sivile, sivil toplum rgtlerine ve sade
vatanda a kran duymaktan te, hepsiyle
kucakla t m z hissettik.
Nas l anlatmal ? imizdeki o vatan ve vatanda
sevgisinde ne derece hakl oldu umuzu hissetti imizi
nas l yans tmal ?
En iyisi, baz an lar ve d nceleri payla mak...
Ahmet Taner K lal , payla man n nemini hep
vurgulam t .Aclarpayla ldk aazalr,mutluluklar
payla ldk a o alr der dururdu.
Onun gnn birinde ldrlebilece ini hepimiz
biliyorduk. Kendisi de biliyordu. Korkuyla ya amay
reddediyor, sorumluluklar n ve fikirlerinden
kaynaklanacak sonular stlenmeyi kabulleniyordu.
Onun iin nemli olan lece i veya ldrlece i gn
beklemek de il; o gne kadar al mak, Trkiye
sevgisini, Atatrk sevgisini yans tmakt . Ba ar l bir
baban n ocuklar olmaktan gurur duyuyoruz.
Bir ba ka a dan bak nca da, ortada bir gurur
tablosu oldu unu sylemek yalan olur galiba... Bu
tablodan kim gurur duyar ki? Aralar nda ok yak n m z
olan, ok sevdi imiz, de i ik siyasi gr lerden
politikac lar n da bulundu u binlerce insan nmzden
ak p geiyordu. Hele TBMMde yap lan trende... Tek tek
ba sa l dileyen milletvekillerimizin hibiri, herhalde
skntlg rev veya mecburiyet olarak alg lad klar bu
i i yaparken, gzlerimin iine bakam yordu!
Onlar anl yorum.

T rkiyeninklasikfilmleri,senaryolartekrarediyor
amaseyircilerde i iyor diye d ndk.
Ve grdk ki, K lal cinayetini kullanmak isteyenler
var.
stediler ki, biz, K lal n n ocuklar , ailesi,
rencileri, sevenleri, boyun bkelim, ba m z ne
e elim, korkal m, a layal m, lanet okuyal m.
stediler ki, Bu lkeadamolmazdeyip gidelim.
Hatta istediler ki, M sl manlarbabamz ld rd
deyip isyan edelim.
Oysa, babam z Ahmet Taner K lal en inanl
mslmanlardan biriydi. Franszasll annemiz gibi!...
Ve milyonlarca mslman onun ruhu iin dua etti! Onu
bir mslman ldrm olabilir mi hi? Onu ldrenler
ve ldrtenler mslman olabilir mi? Buna kim inan r?
Yang na krkle gitmeyi hedefleyenler, kendilerini
yakacak ate i krklediklerini ge farkettiler.
Sevinen olmad m ?
Oldu tabii...
Cumhuriyetten bu yana Trkiyeye, Atatrke kar
kin besleyen rmcek kafal cahil yobazlar sevindiler
ama o kadar korkmu lard ki, sevinlerini belli edecek
cesareti bile gsteremediler. Babam n resminin zerine
bir arp i areti koyarak onu hedef gsterenler,
cinayetten sonra bize ba sa l dile inde bulunma
creti gsterdiler.
Korkmu lard !
Ve bir s k ml k beyinleri oldu unu anlam lard .
Trkiyede demokrasi olmas n, insan haklar na
sayg gsterilmesin; Trkiye uygar lkeler aras nda yerini
almas n, bu irkin sistem de i mesin arzusunda olanlar
da sevindiler.
Onlar, Mustafa Kemal Atatrkn kurdu u Trkiye
Cumhuriyetini, ilkelerini hazmedemeyen; Samsunda
do an bir trl sndremeyenlerdi.
K lal , Trk insan n n bilinlenmesi iin mcadele
verdi. Hi kimseyi d lamadan, d man bilmeden...
Yntemi diyalogdu. yimserdi. nsan bildi i herkese
inan r, gvenirdi. Bir tek do ru olmad n bilir,
sylerdi. Hi kimseyi d lamad iindir ki ok farkl
gr lerden insanlar, genler, Obizimbabamzd diye
gzya dktler.

Sonra ne oldu?
Ortam baz lar iin ok rahats z ediciydi. Trk halk ,
ortak de erler erevesinde btnle ir gibiydi. Sevgi ve
sayg n plana km ,Susma,susarsansrasana
gelecek sloganlar gene ba lam t .
Halk n konu mas da ne demekti?
Gndemi de i tirmek gerekiyordu.
Annem Nilgn K lal n n ve onunla beraber
kusursuz bir ba ka Trk vatanda n n hayat n yitirdi i
trafik kazas n hat rl yorum. Drt y l nceydi. Dmdz bir
yola, hibir uyar i areti koymadan m c r dkm ler,
sonra da, Bizi aretkoymu tuk.K yl lerlevhay
alm lar diyerek i in iinden s yr lm lard . aresizlik n
plana km , yzszlk ve vicdans zl k yine kazanm t .
Sistem arklar ezip geiyordu.
S ra baba K lal ya geldi i zaman da ayn arklar
dnyordu.
S ra bize geldi i zaman da o arklar dnecek.
Yasama, Yrtme, Yarg ve D rd nc G , bu
sistemin arklar n n daha sa l kl , daha uygar dnmesi
iin sorumluluklar n stlenmedikleri srece bu gidi
de i meyecek.
Trkiye bir deprem felaketi ya yor. Onbinlerce
insan ya am n yitiriyor .7,4yetmedimi? diye pankart
ta yanlar; BudepremTanrnninan szlaracezasdr
diyen ahlaks zlar ba bo mayn gibi lkede geziyorlar
da, Yasama, Yrtme, Yarg ve bas n sessiz kal yor!
Onbinlerce insan n ruhu Trkiyeye bak yor!
Utan verici bir manzara!
Ahmet Taner K lal n n ruhu veya bir sre daha
hayatta kalan ailesi ne yaps n?
Ortada bir gurur tablosu yok!
.........
T rkhalkn ele tirenlere, babam n yan t hep
ayn yd :
Atat rk,devrimlerinibuhalkile,buhalksayesinde,
buhalkndeste iyleyapt diyordu. Ba ka bir lkede
Mustafa Kemalin ayn ba ar y gsteremeyece ine
dikkat ekiyordu.
Halk yine o halk. Ne yaz k ki Atatrk gitti, onu
savunanlar vuruluyor ve d manlar cirit at yor.

........
Duygular m payla mak istiyorum... K lal n n
cenazesinde bizi kucaklayan insanlar m zla, Allahsize
metanetversindiye dua eden inanl karde lerimizle,
camide, ya mur alt nda dimdik durup babam z n
fikirlerini selamlayan askerlerimizle, gzya lar n
tutamayan niformal bayan subaylar m zla, ba rtl
analarla, sivil toplum rgtleriyle, Kemalist Anadolu
insan yla... Ve hatta, bizi neredeyse babam z n mezar na
d recek kadar itip kakalayan, en zel ve ac l
anlar m zda kameralar n , foto raf makinalar n en ufak
bir sayg ve anlay gstermeden kullan p, insanhaklar
kavram n hie sayan sevgili meslekta lar m zla...
Trkiyede bir eyler de il, ok eyler
de i meli.
De i meli ki, Ahmet Taner K lal bir eyler iin
de il, ok eyler iin can vermi olsun.
De i meli ki, rmcek kafal lar, terristler,
Cumhuriyet d manlar tarihe gmlp gitsinler, ayd n
fikirler kals n.
De i meli ki, bu lkenin ocuklar n ayd nl k ve
uygar bir gelecek beklesin.
Trkiye aresizlik iinde de il. Trkiye birka
yobaza, birka terriste teslim olacak, teslim edilecek bir
lke de il.
Trkiye, pusulas z, bilinsiz, yeteneksiz kaptanlara
emanet edilecek bir gemi de de il...
are diyalogda, uzla mada, bar k ya amakta,
ho grdedir. nsanl yeniden icad etmek durumunda
de iliz. nsanl k, bize Tanr n n verdi i bir ltuftur.
Beraberinde bir de beyin, ak l ve mant k da verildi ine
gre, i imizi, gelece imizi Allaha emanet etmeye gerek
kalmam t r. Tanr n n verdi i gle, yine Onun verdi i
grevi yerine getirmemiz, insan gibi ya ay p, insan gibi
lece imiz bir ortama eri memiz gerekiyor.
Ac lar yeterince payla t k. Art k mutluluklar
payla al m istiyoruz.
imizde kin yok. Korku hi yok!
Biz de ehit ocu u olduk.
Trkiye Cumhuriyeti ya as n.
Bize emanet Atatrk ilkeleri de ya ayacak.
Kimsenin ku kusu olmas n!

.
Dolunay n, Atatrk D nce Derne inin bir toplant s nda yapt
konu ma da, duygular n yans t lmas a s ndan nem ta yor:
21 Ekim 1999... Per embe sabah ... Brksele
telefonlar gelmeye ba lad . nce, Babannkolukoptu
dediler... Sonra, ld dediler... Annemin lm haberi
de byle gelmi ti. Bana sorarsan z o da bir cinayetti...
Karayollar Genel Mdrl nn bir cinayeti...
23 Ekim 1999... Hepiniz hat rlars n z... O ne
muhte em cenaze treniydi!.. Ordu, millet elelle, K lal
yolcu edildi.
O gnk duygular mla bugnkler hi ayn de il...
Aradan geen sre zarf nda, Trkiyede ve Avrupa
da, Ahmet Taner K lal n n an s na pek ok tren
yap ld . Bu, benim kat labildi im ilk anma gecesi...
Susmak gerekti ini d nyorum. nce,
konu mas gerekenler konu mal , onlara d nmeleri,
tepki gstermeleri, grevlerini yapmalar iin zaman
b rakmal ... Kafamda bir de takvim belirledim. Alt ay! Alt
ay susay m dedim. Savc l k, polis, emniyet, jandarma,
MT, btn gvenlik kurumlar soru turmay yaps nlar,
yeteneklerini ve iradelerini gstersinler, dedim...
Umutluydum ve bugn yine umutluyum. Geri, bu
umudum, Helsinki Zirvesinde Ba bakan Ecevitle
konu tu u m zaman, Brkselde D i leri Bakan Cemi
dinledi im zaman veya NATOnun Askeri Komite
toplant lar na gelen Genelkurmay Ba kan na sesimi
duyurmay denedi im zaman k r ld ama unu da
biliyorum ki, bir hukuk devletinde, (e er Trkiye bir
hukuk devletiyse) btn bu insanlar n susmalar do ald r.
E er Trkiye bir hukuk devletiyse, bu suskunluk, acizlik
de il, yarg gcne sayg dan kaynaklan yordur.
Ben bunlar syleyince, kimi insanlar bana, Sen
uzaydanmgeliyorsun? diye soruyorlar.
Oysa benimki bir a k!.. Demokrasi a k ... Babam
Ahmet Taner K lal n n bize miras ... Yasama, Yrtme,
Yarg glerinin ve bas n n zgr, ba ms z oldu u bir
ortam...
K lal ldrleli henz alt ay olmad ... Ve siz,
benim o alt nc ay ne kadar sab rs zl kla bekledi imi
tahmin edemezsiniz...
Demokratik, sa l kl , huzurlu bir lkede, Belikada
ya ayarak Trkiyeye d ardan bakarken, Baban
par aladlar diye bir haber almak, Tanr n n bir uyar s ,

bir cezas olabilir diye d nyorum. Ben yle bir lkenin

ocu uyum ki, Hizbullah terristlerinin ka rd klar
insanlara nas l i kence yapt klar n rendi i m zaman,
yikibabamb yleka rmam ,i kenceyapmam lar ,
yikibabamkolay ld diye d nebildim... nk
bizim lkemizde iyinin daha iyisi beklentisi yok, beterin
beterinden korku var! Demokratik seimlerde sand k
ba na giderken bile bu korkuyu ya am yor muyuz?
Babam ldrld diye isyanlardayd m. Gen
renciler, Obizimdebabamzd dediler, ac payla t lar.
K lal n n hep bize syledi i gibi, aclarpayla ldk a
azalyor,mutluluklarpayla ldk a o alyor. Ac y
sizlerle, milyonlarla payla t k. imdi payla acak mutluluk
ar yoruz. D nn: Entrikalardan uzak bir Yrtme Gc,
ba ms z bir Yarg Gc, zgr bir bas n... Ne gzel
payla rd k!..
O dnemde feci deprem felaketleri ya and Trkiye
de... Ka ki inin ld bile a klanamayan, babam
ldren katillerin bile ba na gelmesini dilemeyece im
bir felaket... Milliyet gazetesinde bir foto raf grdm...
Bebekler, insanlar bir toplu mezara, elbiseleriyle birlikte,
birka metre yksekten at l p, gmlyorlard ... Ve
baz lar , bu felaketin ,Tanrnndinsizlerebircezas
oldu unu sylyordu!
Babam n cenazesinin kald r ld gn, ya l bir
han m, Ankarada bir taksiye binmi ve Kocatepeye
gitmek istedi ini sylemi . ember sakall taksi ofr
ona ne demi biliyor musunuz? Ogavurkadnlaevli
dinsizadamncenazesinemigidiyorsun? Trkiyenin ok
iyi tan d o ya l han m, elindeki emsiyeyi srcnn
kafas na f rlat p arabadan inmi . Ba ka ne yapabilirdi ki?
Annemi de, babam da yak ndan tan yanlar, onlar n
ne kadar inanl , Allah sevgili insanlar oldu unu bilirler.
Zaten Tanr ba l l insan n iindedir, sakal nda de il...
Ama bu toplumun bir kesimi bunu anlamak iin, kendi
dilinde kutsal kitap okumaktan ve anlamaktan bile aciz
b rak lm sa, kimi, ne kadar sulayabiliriz?
Henz 6 ay dolmad ama ben burada biraz duygu
payla maya geldim. imden izin ald m, sizlerle olmak
iin, bir gn iin Brkselden Ankaraya geldim.
Bilmenizi, inanman z istedi im bir ey var. Ahmet Taner
K lal n n katilleri, (tetikilerden sz etmiyorum), er ge
bilinecekler. Yakalanmasalar da bilinecekler. Ve ben,
ba ka insanlar da babam gibi ldrlmesin diye, byk
bir mcadele verece im. Kimdir babam n ldrlmesini
emredenler? Bir devlet mi? Bir rgt m? Bir devletin

u a bir rgt m? Bunun ortaya kart lmas n istemek,

bu yolda mcadele vermek benim sadece evlatl k de il,
vatanda l k grevimdir. Yan tlanmas zor bir soru ama
Trkiyenin ba na, byle zor sorular yan tlama
iddias ndaki insanlar gelmi ... Yan tlayacaklar...
Soru turmay yapan polis, jandarma, istihbarat birimleri
kendilerine tan nan sreyi iyi de erlendirmek
durumundalar. Devleti ynetenler, grevlerini yapmak,
sorumluluklar n n bilincinde olmak durumundalar.
Elbette, Tahrandan Ankaraya gelip An tkabiri ziyaret
etmeyi reddeden, Atatrklere ter rist diyen mollar
martmakla bu i olmaz. Bunu devletmenfaatigere i
yapt klar n syleyenlere de kimse inanmaz...
Ben, K lal n n bir Trk, bir Mslman, bir insan
taraf ndan ldrld ne, ldrtld ne inanm yorum.
imde Trke, Mslmana, nsana kar hibir kin yok.
Art k, ocuklu u muzdan beri ldrlece inden endi e
duydu umuz babam iin korkmuyorum. imdi korkum,
babam gibi Trkiyeye hizmet veren, insan sevgisi, Tanr
sevgisi ile dolu ba ka insanlar iin... Babam ldrld;
ba kalar ldrlmesin diye susmayaca z. Trkiyeye
byle ktlkler yap lmas na art k izin vermemeliyiz.
Ya am, Tanr n n insana sundu u en byk nimettir.
Ya ama sayg isteyece iz. Bylece Tanr ya da sayg l
oluruz.
K lal n n intikam n almak iin sevgi, sayg ,
Atatrk ilkelerinin de er bilinci nde gelmeli...
K lal n n intikam iin, Trkiye ve insan sevgisi
nde gelmeli...
Biraz daha zamana ihtiyac m z var. ntikam, so uk
yendi i zaman lezzetli bir yemektir.
Hepinize sevgi ve sayg lar sunuyorum, te ekkr
ederim.
............
Kitab n ilk blmnn sonunda, Nilgn hakk nda k zlar n n an ve
d ncelerini yans tm t m. Bu blm de Alt nay ve Dolunay n notlar yla
noktalayal m:
Alt nay anlat yor:
Annem, Dolunay ve ben, tan d m z bir
insan n davran lar ndan rahats zl k duydu u muz zaman
iddetle ele tirir ve sert tepkiler gsterirdik. Babam bizi
yat t r r ,Herkeszamanzamanhatayapabilir. nemliolan
insannniyetidir derdi. Bir insan iyiniyetli ise, rahats z
edici de olsa, ho grl olmam z gerekiyordu.
Birlikte geirdi imiz zamanlar nicelik olarak

azalmaya ba lay nca, niteli in art r lmas na byk zen

gsterirdi. Dolunay konservatuvarda yat l okumaya,ben
niversite s navlar na haz rlanmaya ba lay nca,
drdmzn birlikte geirebildi i zamanlar ciddi ekilde
azalmaya ba lam t . Babam, bu nedenle, beraber
oldu umuz saatlerin nitelik olarak enginle mesi ve
derinle mesi iin bilinli bir ekilde aba sarfederdi.
rne in pazar sabah kahvalt lar ... Hepimiz yatakta biraz
daha uzun sre keyif yapmak isterdik ama babam,
muhalefetimize ra men, tatl bir bask yla kahvalt da
bulu mam z sa lard . lk o kalkar, a a kata inip gzel
bir mzik koyar, ay demlerdi. Sonra merdivenlerden
ayak seslerini duyard k. Odalara girer, perdeleri aar,
gn n szd r r ve G naydnminocuklar diyerek bizi
perdi. Scak teni, yumu ak yanaklar , mis kokusu ve
p r l p r l k yafetleriyle... Pazar sabah bile tra n olmu ,
kokusunu srm , ho bir k yafet giyinmi , derli toplu bir
baba... Erken kalkmak iimizden gelmezdi pek ama onun
abas na, iyiniyetine ve yumu akl na sayg dan, zar zor
do rulurduk. Yzmz y kar, sa m z ba m z toplar,
giyinip ku an p kahvalt ya inerdik. Sofray haz rlar,
demledi i ay yudumlard k sohbet ederek... yi ki o bu
abalar gstermi , iyi ki biz de ona uymu uz. Yaam m n
en gzel, canl ve scak an lar ndand r o pazar
kahvalt lar ...
Gzel, itinal sofralar haz rlanmas , oldu u zaman
yurtd ndan gelmi peynir ve araplar n sunulmas ,
gzel bardaklar, mumlar kullan lmas onu ok mutlu
ederdi. Kendimi kral gibi hissediyorum derdi, Enl ks
lokantadayiyece imizyemektendahab y kzevkalyorum.
Allaha k rlerolsun...Ve sofrada gzel konulardan sz
edilmesi iin zen gsterir, f kralar, ilgin olaylar anlat r,
bizleri yreklendirir, hepimizin sohbet keyfine kat l m n
sa lard . Ve mutluluklar hep foto raflarla, filmlerle
grntlemek abas ndayd , unutulmas nlar diye...
Mtevazi idi. 90l y llar n ba nda, Ankarada,
Kz layda arabadayd k. Bir trafik polisi babam durdurup,
olduka sayg s z ifadeyle, Verbakalmehliyetini,
ruhsatn.Bakyanl yerdenge iyorsun.Birdahadikkatet,
emi? gibilerden konu tu. Babam polisin her dedi ini
kibarca yapt , hi istifini bozmadan onu dinledi ve
yolumuza devam ettik. Dolunayla birlikte, neden polisin
kaba yakla m n ho grd n, neden eski bir bakan
oldu unu sylemedi ini sorduk ona... Kzm,bir
terbiyesizlikyapmadki.G reviniyapmaya al yor
yan t n ald k.
Annem de, babam da, her zaman ok ansl

olduklarn sylerlerdi. Evimizi ok sever, Buevbizim

mi?nanlrgibide il! der, sonra da uzun y llar, hep
birlikte, torunlar da grerek burada ya amak iin dua
ederlerdi.
U ur Mumcunun ldrld o kt pazar
gnyd. Eve telefonlar ya yordu. Hepimiz ok
halindeydik, ok zgndk. Televizyonun kar s nda
sabitle mi tik. Babam, Tamamartk.Brakntelevizyonu,
herkesi ininba nad ns n dedi. Etraf na topland k.
imdineyapaca z?Nasld zelecekbunlar?Nasl
sarlacakbuyaralar? diye sorduk. Yznde byk bir ac
ifadesi vard : Herkesyapt i ieniyi ekildeyapmann
m cadelesinis rd recek dedi .Bireyler nceiki
ayaklarnn zerindedo rud r stdurmay renecek.
Sonra,etkialanngeni letebildi i l de, rg tlenerek
ba kalarnayardmcolacak.Motivasyonkaybedilmemeli.
Olumsuzluklaraodakla mamal...
..........
Ve Dolunay Anlat yor:
Ankaran n biraz d nda oturuyorduk. Otobs ok
s k gelmezdi. Arabam z oldu u dnemde, durakta
bekleyenleri muhakkak al rd babam... Bir defas nda
arabas na yaln zken gen alm ve paras n
ald rm t . O zaman bile pes edip, Artkkimseyi
almayaca m diyebilecekken, ki, gen y z ndenbir
s r insanpotansiyelsu luyerinekoyamam dedi. O
so ukta bekleyen bir sr insan varken, babam n 2-3
ki iyi alarak kendi vicdan n rahatlatt n sylerdim. O
zaman bana denizyldzlarnnhikayesini anlat rd :
Deniz y ld zlar n dalgalar kumsala srkleyip
at yormu . Binlerce deniz y ld z karaya vuruyor ve
lyormu . Adam n biri deniz y ld zlar n al p al p suya
tekrar at yormu . Ordan geen biri a rm , onu
izlemeye ba lam ve dayanamay p sormu : Binlerce
denizyldznkurtarmanzm mk nde il.Sizinbu
yapt nzhi biri eyaramaz,birtanesiniatmanzneyi
de i tirirki? demi . Adam e ilmi , bir deniz y ld z n
eline al p denize att ktan sonra, Onuni in ok ey
de i ti! diye yan t vermi ...
Babam n bir ok davran biiminde bu felsefe
geerliydi. rne in, Ankaran n bir k esine a a dikilse,
dnyan n en mutlu adam oluveriyordu. Amanbaba,iki
a a dikildidiyeAnkarasvi remiolacak? derdik ve yine
denizyldzn dinlerdik! Bu deniz y ld z hikayesini

y llarca, e itli vesilelerle dinledik. Ge de olsa anlad k.

Bakanl k dnemi ocukluk a ma damgas n vurdu
ve bende baz izler b rakt .
zmir milletvekiliydi. ok s k zmire giderdi. Bir
gn trenle dnecekti. Haberlerde, tren kazas oldu unu
ve yolculardan lenlerin bulundu unu duyduk. Babam n
dnece i saattaki tren... Annem a lamaya ba lad .
Televizyonun kar s nda babam n isminin gemesini
bekliyor, biz de yan nda, acaba babam z ld m diye
bekliyoruz... Aradan saatler geti, korkun bekleyi
babam n gayet sakin telefon edip Karc m,toplantlar
uzadtreneyeti emedim.Benimeraketmebirsonrakitrenle
gelece im demesiyle son buldu.
Terr korkusu, babam n lmesi veya ldrlmesi
korkusu vard iimizde... O dnemde kpek
havlamalar ndan ok korkard m. Sokak kpekleri oktu
ve geceleri havlarlard . Kpekler havlay nca terristler
gelecek san rd m. Evde herkes, kpekler havlamaya
ba lay nca gerilirdi. Apartman kap s n n nnde bir
koruma bulunurdu. Ama buna ra men, bizimkiler d ar
karken hep bizi s k s k tembihlerlerdi: Kap alnrsa
arkasndadurmayn,mutfa agirip yle`kimo`deyin.Kapy
tararlarsaarkasndabulunmayn!...
Sabahlar evden hep beraber kard k. nce annem
kar araban n motorunu al t r r, o esnada biz
apartman n iinde beklerdik. Arabada bomba patlarsa
bize bir ey olmas n diye... Bu al kanl k y llar sonra da
srd. Annem hep babam n ldrlece i endi esini
ta d . En ufak ayr nt lara bile dikkat ederdi. zellikle de
U ur Mumcu ldrldkten sonra... Ben annemi biraz
paranoyak buluyordum ama zaman onu hakl kard .
Babama koruma istemesi iin bask yap yordu. Babam da
bu korkuyla ya aman n anlams z oldu unu, ldrmeye
karar verdilerse, koruma olsa da zorlanmayacaklar n
sylerdi. San r m ocuk ya ta byle eylere muhatap
olman n sonucu, 13- 14 ya ma kadar yaln zl ktan
korktum. Ryalar mda terristler gelip evimize girerdi.
Ben hep babam korumaya al rd m ve gzlerimin
nnde onu tararlard . Kanlar iinde babam kuca ma
al r, sar l rd m.
Bir gn, evdeyiz. Kap n n nnde srekli koruma
var. Herkes evlerindeydi, san r m haftasonuydu. Birden
apartman n iinde bir silah patlad . Babam hemen bizi
kap dan uzakla t rd . Bir sre apartmandaki sesleri
dinledi, t yok... Kimse korkudan kap lar aam yor.
Sonunda babam solu unu tutarak kap y yava a
aralay p koruman n hayatta olup olmad n kontrol etti.

Sonra anla ld ki koruma grevlisi, silah n temizlerken

yanl l kla teti e basm ...
ok tatl ve ilgin bir adamd o koruma grevlisi...
Babama byk sayg s oldu undan srekli ceketinin n
ilikli ve babam n gznn iine bakarak yrrd. Babam
da onu k rmadan, tehlikenin ba kalar ndan gelece ini,
dolay s yla kendisine bakmaktansa etraf kollamas n n
yararl olabilece ini ve nn ilikli bulundurdu u srece,
gerekli durumda silah ekmekte gecikece ini ifade
ederdi.
Terr ve ldrlme endi esi kara mizah konusu
oluyordu bazen aram zda... Babam ya ad bir olay ok
anlat rd : Bakanl dneminde, bir gezi s ras nda,
ormanl k ve ssz bir alanda makam arabas ar za yapm .
ofr panik olmu ve ar zay gidermekte zorlanm .
Bunun zerine babam, onu rahatlatmak iin yry
yapaca n ve temiz hava alaca n syleyerek,
korumas yla beraber, ssz ormanda yry yapmaya
ba lam . Birden, ate etraf nda toplanm e kiyalara
rastlam lar. Atlar, zerlerinde makinal
silahlar,bazukalar... Hemen korumas na dnm ve do al
davranmas n sylemi . Tek midi de tan nmamak,
nk ellerinden kurtulma anslar hi yok... Issz
orman n ortas nda, iki tak m elbiseli adam, sakin bir
ekilde selam verip oradan uzakla maya al rlarken,
e kiyalardan biri SaynBakanm diye ba rm . Eyvah
demi babam, kendi kendine... E kiyalar hemen ba na
m ler, hal hat r sormaya, sayg lar sunmaya
ba lam lar. Ve anla lm ki, orada bir e kiya filmi
evrilmektedir, bunlar n hepsi aktrdr... ok glerek
anlat rd bu olay ama ok korktu unu da saklamazd
babam...
Ortaokuldayken Naz m Hikmet hayran olmu tu m
ve her gece onun iirlerini okuyup uyuyordum. Sabahlar ,
daha babam yata ndayken yan na gidip, Naz m
Hikmetin o gece ke fetti i m bir iirini okuyordum,
heyecanla... Her seferinde, bu iirleri ilk kez duyuyormu
gibi yapar, heyecan m payla rd . Naz m n, Kz ocu u
iirini a layarak okudu umda, onun da gzleri
dolmu tu... O dnemde, edebiyat hocam bir s n f devi
verdi. stedi imiz bir air veya yazar n hayat n
anlatacakt k. Hi tereddtsz, Naz m Hikmetin hayat n
yazm t m, nk biliyordum. Hocam o zaman bana bu
devi kabul edemeyece ini, nk Naz m Hikmetin
okullarda okutulmas n n yasak oldu unu anlatt .
San yorum yasak kelimesiyle o gn tan t m... Hemen
babama gittim ve isyan etti imi, hemen mdre k p
durumu dzeltmesi, acilen bir eyler yapmas gerekti ini

syledim. Beni dinledi ve Naz m n yasak oldu unu

bildi ini syledi. yice a rd m. Bu kadar insanc l bir
adam nas l yasak olurdu? Bana o zaman komnizmin
de fa izm gibi u bir ideoloji oldu unu ve teoride
mkkem mel grnse de, uygulamada, a r ularda,
ho grnn iyice azald n , ba nazl n artt n ve
insanlar n daha kolay kan dktklerini anlatmaya al t .
Ama yasaklanmay bana kolay kolay izah edemedi nk
evimizin kitapl nda her e it kitap ve bu arada Naz m n
tm eserleri bulundurdu.
Pazar kahvalt lar m z bazen saatler srerdi. Hafta
ii zaman darl ndan birbirimize anlatamad m z
olaylar, duygular bir bir anlat l rd . Sonra da beraber
baheye k p bitkilerin bir haftada ne kadar byd n
gzlemler, yeni aan iekleri tefti ederdik.
Babam k z ocuk sahibi olman n bir baba iin
dnyan n en gzel eyi oldu unu sylerdi ama k z ocuk
yeti tirmenin zorluklar n da ya ad hep... Ben, 12
ya mda babama gidip, Ben kolamayaca m diye
yak nd mda, sakin bir ekilde, pani e gerek
bulunmad n , henz gen say labilece imi, iimde ok
sevgi oldu u iin gnn birinde mutlaka k olup mutlu
bir evlilik yapaca m anlatt . Ya koldu umadamdan
sklrsam dedi im zamansa, bunalm bir halde, bana
sevginin erdemini anlat rd uzun uzun...
Alt nay gen kz oldu u zaman babam ona gen
kzlarncinselsorunlar konulu bir kitap ile bir gl hediye
etmi ti. Ben de gen kzolaca mg n iple ekmi tim,
ayn kitapla gl gelsin diye... O gn, mjdeyi annemden
nce babama vermi tim ki kitap yla ieki
kapanmadan yeti sin... O zaman bana ok do al gelen
bu zarif yakla m n, asl nda ok az gen k za nasip
oldu unu farkettim. Bir ok gen k z n byk utanlar
ya ad n , ailelerine sylemek bir yana, ba lar na ne
geldi ini anlamad klar n ve ileride kad n hayatlar n
olumsuz etkileyecek deneyimlerden getiklerini
gzlemledim.
Ve babam n ldrl ... Gnler, saatler birbirine
girmi ti. Kocam beni ve Alt nay bu ac ya dayanmaya,
gl olmaya haz rlamak iin rp n yordu. imizdeki ac ,
d a k zg nl k olarak yans yordu ve bu k zg nl a o u kez
en yak n m zdakiler maruz kal yordu. Yak n evremizdeki
insanlara kar k r c olabiliyorduk. Alt nayla, birbirimizi
kontrol etme karar ald k. Birimizde hatlar koptu unda,
di eri onu kontrol alt na al p sakin olmas n sa layacakt .
zellikle cenazede, ba m z dik durabilmeliydik. Nilfer
de iyice halsiz d m t. Cenazede onun da y k lmas n

nlemeye al acakt k. Canilere keyif verecek

umutsuzluk grnts yans tmamal yd k. Ama ylesine
bir ac vard ki iimizde...
rencileri bize ok g verdiler. Onlar grdk,
pek ok karede imiz oldu unu farkettik. Gurur duyduk.
kmeyecektik, nk o cenazeye gelen insanlar n
gzlerinin iindeki sevgi, efkat ve ayakta kalabilmemiz
iin okunmu dualar gryorduk. Atatrk Bulvar nda
yrrken, etraf mdaki insanlar n gzlerine bakt m,
onlardan mthi bir enerji ald m, karde lik duygular n
sineme ektim. Bunlar ifade etmek pek zor. Sanki bu
insanlar, parampara olmu yre imizi sevgileriyle
onarmaya al yorlard bak lar yla... Herkese tek tek
sar l p, onlar teselli etmek istiyordum...
Camiye gelindi sonra... Aile iin ayr lm bir yer
vard . Bulundu umuz o yerden, cami avlusuna gelen
devlet byklerini gremiyorduk ama alk lar veya
at lan sloganlar duyuyorduk. Alt nay ile birlikte, at lan
sloganlardan yola karak, gelenin Cumhurba kan m ,
Ba bakan m , muhalefet lideri mi, asker mi oldu unu
tahmin etmeye al yorduk. Kimi zaman protesto, kimi
zaman alk lar oluyordu.
Birden ola anst bir alk ve tezahrat koptu.
Kulaklar patlatan bir alk ... Sevgi dolu sloganlar.
Tylerim diken diken oldu. Alt nayla birbirimize bakt k.
Sivilakserherkesgeldi.Bualk ,bukyamet,busevgi
kime?
Arkam zdan bir ses kula m za e ildi ve konu tu:
Babanzgeliyor...
Babam z geliyordu, bir tabut iinde...
.......
Seven, sevilen bir babam vard benim...
Gurur duyuyorum.

3. BLM

RAN

ran n mollalar , kap lar n a a kapatarak ya amak istiyorlar

Ya ayamazlar.
Trkiyenin yan ba lar nda olmas , kmaz bir yolu sadece k salt yor.
(Prof. Ahmet Taner K lal - 16 Temmuz 1999)
*

Nerde bir softa grirem,

Nerde bir yobaz grirem,

Nerde bir molla grirem,

Korkmirem Hocam korkmirem...
Elif (K lal n n an s na a lan defterden)

KUKLALARYAKALANDI

K lal n n katil zanl lar ele geirildi i zaman da medya Dolunaya

yneldi. Memnun muydu? Mutlu muydu? Art k rahat uyuyacak m yd ?
ehit ocu u, gene a klamalar yapmak durumunda kald . Bir ok
cinayetinarkasndabirtekadresvar.Tahran... diyordu ve derdini anlatmaya
al yordu:

Katillerin zerlerinderanistihbaratservisininkimlikleribulunuyor.
Mollalardanpara,silah,emiraldklarnitirafediyorlar.Veran,oorta a
rejiminincinayetlerinikabuledip z rdileyece iyerde,T rkDevletiyleciddi
biri birli inegiripkatillerinhemT rkiyede,hemrandayakalanmalarna
yardmcolaca na,b y kbirc retle,T rkiyealeyhindehi biri yapmad n
ileris r yor.

imdibenimT rkiyeyiy netent mdevletadamlarna,saygylaama

srarlasormakistedi imbirsoruvar.B t nbunlardansonra,buncayldrranl
mollaraverilentavizlerdevamedecekmi?OnlarAtat rkeveAtat rk lere

ter ristdeyip,T rkiyeyeresmiziyaretlerindeAntkabireu ramay

reddettiklerizamanAnkarayinesusacak,ho g r g sterecekmi?D i lerinin
Tahranailetece ibasitbirnotakimitatminedecekbilmiyorumamaben
Tahranay nelikciddiyaptrmlaristiyorum,bekliyorum.

Yakalanankatillerinidamedilmeleriniistemiyorum, nk l m nbir
cezaoldu unakesinlikleinanmyorum.Bukatillerinaffedilmelerinideelbette
istemiyorum nk affnbir z moldu unadainanmyorum.
............
Alt nay ve Dolunay, bir de ortak bas n a klamas yapt lar:
Brksel, Ankara, 15 May s 2000
Babam z Prof. Ahmet Taner K lal n n katillerinin
yakalanmas n olumlu bir geli me ve umut verici bir ilk
ad m olarak alg l yoruz. Trk gvenlik birimlerine,
kendilerine olan gvenimizi hakl kard klar iin
itenlikle te ekkr ediyor, ba ar lar n kutluyoruz.
Son birka ayl k dnemde, ba ta Mumcu ve K lal
olmak zere pek ok cinayetten sorumlu olarak
yakalananlar n birer kukla olduklar ve terrist bir devlet
taraf ndan kullan ld klar a ka grlmektedir. ran n
sadece uluslararas terrizmi desteklemekle kalmad ,
devlet terrne ba vurdu u yeni farkedilen bir ey
de ildir. Buna ra men, Atatrke ve Atatrklere
terrist diyen, Trkiyeye resmi ziyaretlerinde An tkabir
e u ramay reddeden ranl szde devlet yneticisi
mollalar, y llar boyunca, Ankaran n taraf m zdan hibir
zaman anla lamam ho grsnden yararlanm lard r.
imdi bizim beklentimiz, Trk i lerinin gsterdi i
ba ar n n, Trk D i lerini; Trk Devletinin gcn,
sayg nl n ve kararl l n kan tlayabilecek boyutta,
ciddi, gerek bir tepki gstermeye te vik etmesidir.
Ankaradan Tahrana iletilecek basit bir diplomatik nota
bizi hi tatmin etmeyecektir. Oturduklar yerden cinayet
emirleri vererek Trkiyede yzlerce insan n katlinden
sorumlu olan, ortaa zihniyetinin dnyadaki son
kal nt lar mollalara kar ciddi yapt r mlar
beklentisindeyiz. ranl katillerin de cezaland r lmalar n
istiyoruz.
Ankaran n Tahrana haketti i tepkiyi gstermesini
beklerken, uluslararas kurumlarda ve yarg organlar nda
rana kar yapt r mlar uygulanmas ve babam z n da
hayat na malolan terrn gerek sorumlular n n
cezaland r lmas amac yla, Trkiyede ve yurtd nda
bireysel giri imler ba lat yoruz. Terrzmle ve terrist
devletlerle mcadelenin ancak uluslararas alanda ve

bireylerin de katk s yla etkili olabilece ine inan yoruz.

Biz yle bir lkenin ocuklar y z ki, terristlerin
ka rd klar insanlara nas l i kence yapt klar n
rendi imiz zaman, yikibabamzb yle ka rmam ,
i kenceyapmam lar, yikibabamzkolay ld diye
d nebildik. nk lkemizde iyinin daha iyisi
beklentisi yok, beterin beterinden korku var! Mumcu
nun, K lal n n katillerinin yakalanmas ve bu
cinayetlerin gerek sorumlular n n belirlenmesi, bu
korkun durumu de i tirecek olmas a s ndan nem
ta yor.
K lal

Dolunay Ulu - Alt nay

............
Btn bu a klamalarda, yan t istenen sorular vard . Dolunay,
gazetelerde, televizyonlarda hep ayn sorular gndeme getiriyordu:
Yantbekleyen,yantlanmasgereken okfazlasoruvar.K laly,
Mumcuyu,Eme i, oku ld renlerinhedeflerininaynoldu unu;T rkiye
Cumhuriyetini,rejimi,laiklikilkesinivurmakistediklerinienba tanbiliyorduk.
rann,Suriyenin lkemizey nelik irkinoyunlarndaherkesbiliyor,
g r yordu.

Benimkafams reklikurcalayan,kesinlikleyantalmakistedi imsorular

dahafarkl... ld r leny zlerceinsandanbiribenimbabam. imdikatillerin
arkaarkayayakalandklarnmemnuniyetleg r yoruz.T rkg venlik
birimlerinin,polislerin,jandarmalarn,nezorko ullardaveneb y k
gayretlerlebusonucaula tklarndagururla, kranlaizliyoruz.Polisayn
polis,jandarmaaynjandarmaoldu unag re,katillernedendaha nce
yakalanmad?D nebiliyormusunuz,e erMumcununkatilleri
ld r lmesinden7ylsonrade ildebundan7ay nceyakalansalardAhmet
TanerK lalbug nhayattaolacakt! etinEme inkatili,vuremriniran
B y kel ili indenald nitirafetti izamantepkisizlikoboyuttaolmasayd,
her eydahafarklolamazmyd?

Sizebir eyanlataym:Bundanbirka ay nce,D i leriBakanCem

Br kselegeldi ibirsrada,T rkD i lerininen std zey,de erlibir
diplomatyla,dostumuzolanbirm ste arlakonu tum.Ona,babamranllarn
kuklalarnn ld rd neinand ms yledimveT rkD i lerininTahrana
nedenbukadartavizverdi inisordum.Budiplomatbanabirsaatboyunca
yanld m,duygularm nplana kard m,rannbukonuylaili kisi
olmad n,T rkiyeyleranarasndaili kileriniyioldu unuanlatt. okkzdm,
onainanmadmamatart madm.i mdikendisiyletekrarkar la mamzdatabii
soracaklarmvar:Banaanlattklardiplomasigere imiydi?Benimi
aldatyordu?Yoksakendinimialdatyordu,d nyadanger ektenhaberimi
yoktu? teyantistedi ima kbirsorudabu...


Benrandakirejimi,mollar iddetleithamediyorum.AncakT rkiyede
dehesapvermesi,bazkonularaydnl akavu turmasgerekenlervar.
Ge mi tekihatalarn,pek okinsanmznya amnamaloldu unuunutmamak
gerekiyor.KimsebenirannT rkiyealeyhindekifaaliyetlerininbug n
ke fedildi ineinandramaz.KimsebeniT rkpolisvejandarmasnnbug n,
anidenyetenekkazand nainandramaz.

nsanlarmzg venlerini ylesineyitirmi lerki,bug n,hl,yaplan

a klamalarainanmayanlarvar.Benimg venimger ektenhi sarslmad.
Bug ndeT rk i lerine,polise,jandarmaya,emniyetbirimlerine
g veniyorum.Onlarnbug nekadar,5yldr,10yldrellerinikollarn
ba layanlari ind ncelerimi,beklenena klamalardansonray kseksesle
s yleyece imdekesin...Bazkatilzanllarnnyllar nceyakalanpserbest
brakldklars yleniyor.Bubiroyunde il...BiribabamK lalolmak zere
y zlerceinsannkatlis zkonusu...Korkarmsorumlularnsaysday zlerce
olacak...Birka kuklannyakalanmasylabui bitmeyecek.Bitmesinkidevir
de i ti ini,zihniyetde i ti iniherkesg rs n,insanmzng veni,inanc
artsn...

Bizbirdevletehaddinibildirmekg c ndevedurumundade iliz.

Bireyseltatminveyaintikamduygulari indedede iliz.Ancaktepkisizli in
yenicinayetlereye il kolaca nainanyoruz.Eme ,Mumcu, ok
cinayetlerindensonradevletsorumlululargerekentepkilerig sterselerdi
babamznbug nhayattaolaca nainanyoruz.Kuklalar,yobazlar,mollalar,
cahillerba kacinayetleri lemesinlerdiyevatanda lkg revimiziyapt mza
inanyoruz.

BiryandanAtat rk ngen li eemanetetti iCumhuriyetinherzaman

savunucusuoldu umuzus yleyipb b rleniyoruz.Biryandanda,Atat rk
ilkelerininba d manolanmollalarMustafaKemaleveAtat rk lere
ter ristdediklerizamantepkisizkalyoruz.Haniemanetehyanet
olmayacakt?MollalarT rkiyeyegelipAntkabiriziyaretireddedincehangi
menfaatu runatavizveriliyor?A klansadaanlasak!BenimAtamater rist
diyenler; lkeme,devletimekar sinsiplanlaryapanlar;ter rizmi
destekleyenler;kendileriney nelikenufakbirs zde,birele tiride z r
dilenmesiniistiyorlar.BabambanaherzamanT rkiyeninb y kdevlet;itibarl,
g l devletoldu unuanlatt.Bunabug ndeinanmakistiyorum.

RANDOSYASI

Trkiyede bir ransorunu var. Karanl k bir dosya Her ey

ylesine do aya, diplomasiye, uluslararas hukuka ve ili kilere, dostlu a,
kom ulu a ayk r ki, ortadaki anormalli i anlamak gerekten byk aba
gerektiriyor.
Anormallik Trkiyenin bu konuda benimser gzkt eli kilerle
dolu devletpolitikasnda ve yeni de il Bu nedenle, soruyu hem devleti
ynetenlere, hem i adamlar na, hem de sokaktaki adama ynelterek yan t
arama giri imlerimiz oldu. Grdk ki, hi kimsede net bir bilgi yok, olanlar
da net yan t veremiyorlar.
D i leri Bakan smail Cemin bir Brksel ziyareti s ras nda
dzenledi i bas n toplant s nda, Trkiyede Hizbullah etesi yakaland ve
pek ok insan n i kenceyle ldrld belirlendi i, K lal n n katilleri
henz ele geirilemedi i bir s rada, Dolunay kendisine sordu:
Buradakitemaslarnzdarank kenliter rizmkonusuhi g ndeme
geliyormu?Ned n yorsunuz?
Cem, bu mnasebetsiz soruya yan t vermedi ve k zd n da belli etti.
Salondan karken, D i leri Mste ar , de erli diplomat, yak ndan
tan d m z ve sevdi imiz Ulu zlker, Dolunay n yan na geldi. Sorusunun
ok yanl oldu unu, ranla ili kilerin ok iyi ve nemli grld n, ran n
K lal cinayetinde parma olmas n n d nlmesinin byk hata
oldu unu, ok uzun bir ekilde ileri srd. a rd k. nanmad k ama
tart maya da girmedik.
Niye demi ler: Hayatta cinsmahlukvardrkigeldiklerini
zannederkengittiklerini,gittiklerinizannederkengeldiklerinig r rs n z:
Diplomatlar,kadnlarveyenge ler...Sama tabii..
Bu konu madan birka gn nce, 24 May s 2000 tarihinde, Anadolu
Ajans taraf ndan, Hizbullahiddianamesinderandamgas ba l yla bas na
yans t lan u haberin sab r ve dikkatle okunmas n , savc lar taraf ndan sat r
aralar nda yans t lan ac gereklerin ve mesajlar n atlanmamas n
neriyorum:
Diyarbak r (A.A) - Hizbullah' n st dzey
yneticilerinin yarg lanaca ana davan n

iddianamesinde, "ran'nT rkiye'yedevrimihraci in

Hizbullah'kulland " belirtildi.
Aralar nda rgtn st dzey sorumlular Edip
Gm ve Cemal Tutar' n da bulundu u 15 san k
hakk nda Diyarbak r DGM'ce haz rlanan iddianame
tamamland . Savc l k, san klardan 13' hakk nda idam
istedi.
ddianamede, "ranslamCumhuriyeti'nin
DevrimhracPolitikasT rkiyedeveOrtado udaki
Hizbullah hareketlerdesteklenmeksuretiyle,prati e
ge irilmi tir" denildi. rgt lideri Velio lu'nun ran'da
e itim ald da ifade edildi.
stanbul Beykozda dzenlenen ve rgt lideri
Hseyin Velio lunun ld , rgtn st dzey
sorumlular Cemal Tutar ve Edip Gm n sa
yakaland operasyondan sonra yurt genelinde
yayg nla t r lan operasyonlarda ok say da rgt
mensubu yakalanm t . Operasyonlardan sonra
Diyarbak r DGM Ba savc l ana dava ile ilgili iddianame
haz rl klar na ba lad .
Yakla k 3 ay sren al mayla, iki DGM savc s
Ylmaz Akta ve mer Tuncay pek taraf ndan haz rlanan
iddianame tamamland . Toplam 180 sayfadan olu an
iddianame, aralar nda rgtn st dzey sorumlular
olan ve Pi manl k Yasas ndan yararlanmak amac yla
daha sonra dileke verdikleri belirtilen Edip Gm ve
Cemal Tutar n da bulundu u 15 san kaps yor.
Toplam 156 cinayetle ilgili olarak yarg lanacak olan
15 san ktan 13 hakk nda TCKnun 146. maddesi
gere ince idam, 2si hakk nda da TCKnun 168. maddesi
gere ince 15 y la kadar hapis cezas isteniyor.
Diyarbak r DGM savc lar Ylmaz Akta ve mer
Tuncay pek taraf ndan yakla k 3 ayda tamamlanan
iddianamede; rgtn kurulu u, amac , gelirleri,
ba lant lar , sald r lar gibi olduka detayl bilgiler yer
al yor.
ddianamede, gr leri, kalpleri ve yapt klar yla bir
olan grup, kme ve topluluklara Hizb denildi i
hat rlat larak ,HizbulAllahn da; Allahnpartisi,
Allahntaraftar,Allahyolunda eriatd zeninintesisii in
Hizbul eytanakar m cadeleverenlerinbirli i anlam na
geldi i ve kendilerinden olmayanlar n Hizbul eytan
olarak tan mland anlat ld .
rgte gre, hareketin ba lang tarihinin Hz.
Muhammedin peygamberli ini a klad , slam , davet
ve tebli yoluyla yaymaya ba lad Mekke dnemi

oldu u ve 20. yzy ldaki cihadi d ncedeki ilk

yap lanman n 1920lerde, Ms rl bir retmen olan Hasan
El Bannan n kurdu u hvan- i Mslimin (Mslman
Karde ler) rgt oldu u belirtilen iddianamede, daha
sonra, 1940l y llarda, randa ii molla Muhammed
Nevab- i Sefavi nderli inde "slamnFedaileri" adl
rgtn kuruldu u bilgilerine yer verildi.
SMDERANDAN
ddianamede, Hizbullah isminin ilk kez 1973
y l nda, ran slam Devrimine nclk eden kktendinci
Ayetullah Mahmut Gaffari (Tahran cezaevinde len)
taraf ndan telaffuz edildi i, rgtn 1979 y l nda, ran
slam Devrimi srecinde, Hmeyni taraf ndan
canland r ld ve ba na Hadi Gaffarinin getirildi i
belirtilerek, Hmeyniyi iktidara ta yan n da bu
hareketin nderli indeki g oldu u ifade ediliyor.
ran Devrim Muhaf zlar na ait gnll bir birli in
1982 y l nda Bekaa Vadisine yerle mesiyle Hizbullah
ad nda ilk rgtn Lbnanda kuruldu u kaydedilen
iddianamede yle deniliyor:
L bnan,islamihareketlerinodaknoktashaline
getirmek,buradadevrimcibir iislamdevletikurmak
amacnay nelikfaaliyetg sterenHizbullah rg t ,halen
Suriyehesabna al anNebiBerrinin nderli iniyapt ii
Amal rg t ileFilistinKurtulu rg t kar tveSuriye
yanlsdi er rg tlerleberaberfaaliyety r tmektedir.Hatta
L bnandafazlabirg c kalmayan iiAmal rg t n n
aktifelemanlarnnHizbullah rg t saflarnakatldklar
bilinmektedir.
HZBULLAHINFKRTEMELLER
DGM savc lar Ylmaz ve pekin haz rlad
iddianamede, Hizbullah n, slam n en radikal, en ba naz
ve dogmatik yorumuna dayand , ideolojisinin kfreman, sirk- tevhid, cahiliye- islam ekseni zerine
oturtuldu u ve her eyin eriat a s ndan iyiveyak t
olarak blnmesi esas na dayand ifade edilerek,
rgtn, Asrsaadet denen ilk slam modelini rnek
ald belirtiliyor. ddianamede, rgte gre, insanlar n
Hizbullah (Allah yanda lar ) ve Hizb- ul eytan ( eytan
yanda lar ) olarak ikiye ayr ld ve ilahi toplumun
kurulmas iin iddet kullan m n n da benimsendi i
belirtilerek, rgtn eriat dzenine dayal bir slam
devleti kurmay amalad kaydediliyor.
STRATEJ A AMALI
rgtn; tebli davet,cemaatvecihad olarak 3

a amal stratejiyi benimsedi i kaydedilen iddianamede

yle deniliyor:
Bumerhale;Hz.MuhammedeHiradakima aradailk
vahiygeli iileba layp,(Enyaknakrabanuyar)ve(Ey
Muhammedartksanabildirilenia k atebli et)ayetlerinin
inmesinekadaroland nemdir.Cemaat;tebli yoluyla
saflarakatlanlarngenelad;tebli vedavetmerhalesinin
ikincid nemidir.slamihareketinbud nemi;y netimve
kararorganlarnngizli,davetinisea k a,fertlerdenyava
yava topluluklaravekitlelereg t r ld d nemdir.slam
toplumunage i te nemlibirmerhaledir.Bud nemde,
daveteicabetedenlerink lt rel,sosyal,malivesiyasi
konulardae itimleri,ruhved nceolarakyeti tirilmeleri,
kadrola maveyaplanmalarsa lanm tr.Cihad;
yery z ndeAllahnegemenli ininkurulmas,insan
egemenli ininyokolmas,yalnzcailahikanunun( eriatn)
y r rl kteolmas,be erikanunlarnilgas,saltdavetve
tebli ileger ekle mez.HicretiizleyenMedined neminde,
m sl manlarcihadi inyeterlisayyaula m , zerlerindeki
baskazalm ,kadrola matamamlanm oldu undancihad
(silahlm cadele)ba latlm tr.
ARKASINDARANVAR
Hizbullah Ana Davas ile ilgili iddianamede, 1979
y l nda randa ahl k rejiminin y k larak yerine islami
esaslara dayal devlet dzenine geilmesiyle g ve
moral bulan kktendinci kesimlerin, Trkiyede de ayn
rejimin kurulmas na ynelik heveslere kap ld klar
kaydediliyor.
ddinamede, ranl kktendinci liderlerin, slam
devletini kurduktan sonra devrim ihrac iin projeler
retmeye ba lad da belirtilerek, Hmeyninin "Devrim
islamidir,sadecerana zg de ildir.Devrimimiziihra
etmekistiyoruz..." szleriyle ran n bu niyetinin iyice
a a kt da ifade ediliyor. ddianamede, bu konuda
yle deniliyor:
ranslamCumhuriyetiAnayasasnn154.
maddesiyleresmiyetkazanan(DevrimhracPolitikas),
D i leriBakanl b nyesindekurulan(Ba lantveLojistik
DestekMerkezleri)ileT rkiyedeveOrtado udaki
Hizbullah hareketlerdesteklenmeksuretiyleprati e
ge irilmi tir.Buama la,1982ylndasrailtarafndani gal
altndatutulanL bnantopraklarnsilahlm cadeleyoluyla
kurtararak,butopraklar zerinderanslamCumhuriyetini
esasalanserih k mleredayalbirslamdevletikurmay

ama layan iik kenliL bnanHizbullah rg t direkt

Tahranba lantlolarakkuruldu.T rkiyedederanslam
Cumhuriyetininkurulmasndansonra,og nekadar
cemaatle mevetarikatla ma eklindefaaliyetg sterenbaz
irticaigruplardagelenekselislamcyorum,yerini
Hizbullah g r eterketti.G neydo uda,1980liyllarla
birlikte,PKKter r rg t n nvarl ,bu rg t neylemlerine
y neliktepkiler,PKKilem cadelesrasndadevlet
otoritesindeolu anzaafiyet,sonyllardabazkesimlerin
slamsiyasalla trma abalarsonucu, lkemizdekidinci
dalgalanmanny kseli i,ranslamDevrimininpsikolojik
etkileri,budevletindevrimihra politikas er evesinde
islamihareketlereverdigidestek,b lgesakinleriarasnda
y zde30laravarantarikatla maorannnHizbullah
mantktafikirsels ramasnsa layanen nemli
etkenlerdir.
T RKYEDE RG T NKURULU U
Trkiyede bugnk Hizbullah rgtnn
ekirde ini, 1970li y llar n sonunda Batmanda
yay nlanan "kra" ve Diyarbak rdaki "Menzil" kitapevleri
erevesinde sohbet halkalar eklindeki dini gruplar n
olu turdu u belirtiliyor.
Bu dnemlerde, Batmanda oturan Hseyin
Velio lunun (Durmaz) Milli Trk Talebe Birli i ile Milli
Selamet Partisi Genlik Kolu Ak nc lar Derne i ierisinde
siyasi faaliyetler yrtt belirtilen iddianamede,
Velio lunun, yak n arkada lar Edip Gm , sa Altsoy,
hsan Ye il rmak, Sleyman Direk, Hasan Dalg ve
Burhan Ba ile kra Kitapevi evresinde ve evlerde
dzenlenen siyasal ve dinsel sohbetlere kat ld
kaydediliyor.
VELO LUNUNM SL MANKARDE LER'LEBA LANTISI
Velio lunun Diyarbak rda, 1980 y l nda, Menzil
Kitapevi evresinde olu an gruba girdi i belirtilen
iddianamede, slam n randaki konumundan etkilenen
baz gruplar n geleneksel islamc yorumdan koparak,
Hizbullahi d nceyi benimsedi i vurgulan yor.
ddianamede yle deniliyor:
1980ylnda,DiyarbakrdaH seyinVelio lu,Edip
G m ,FidanG ng r,MansurG zelsoy,Abdulvahap
EkinciveUbeydullahDalar nc l ndeyaplantoplantda,
(silahzoruylamevcutrejimedirenmekveyaiktidardevirip,
yerineislamibirdevletd zenikurmak)fikrininteoriden
prati ege irilmesikararalnr.Durmazolansoyadn,
Ger sAsliyeHukukMahkemesininkararile,cemaat

i erisindekis zdekonumunauygunolarak,Velio lu
eklindede i tirenH seyinVelio lu,1982ylnda,
SuriyeninHamakentindemeydanagelenayaklanmalardan
sonraT rkiyeyeka p,MardininKzltepeil esineyerle en
ve1986ylndaSuriyegizliservisajanlarnca ld r len
M sl manKarde ler rg t n n std zeyy neticilerinden
MollaAhmetisimli ahslatan p,dostlu unuilerletir.
M sl manKarde ler rg t neyaknlkduyar.Bu
yaknla masonucuH seyinVelio lununcihadig r leri
iyicepeki ir.Velio lu,1983ylndaDiyarbakrdadava
arkada saAltsoyilebirliktelimKitapevinia ar.Ama ;
hemge iminitemin,hemdeliderlikhrsvehevesinia a
vurmaktr.Velio lununulemaolmad gerek esiylecemaat
i erisindesivrilmesinii inesindiremeyenAbdulvahap
Ekinci,buolu umdanayrlarako luYasinEkinciilebirlikte
DiyarbakrdaVahdetKitapevinikurup,sonradanbuisimle
anlacakolu uma nc l keder.
VELO LUNARANDAE TM
ddianamede, Velio lunun ran Devrim Muhaf zlar
yneticileriyle irtibat kurdu u, defalarca rana gitti i ve
askeri, siyasi e itim ald belirtilerek, randa devrim
ihrac politikas erevesinde desteklenen Velio lunun
liderlik h rs ve hevesinin iyice artt ifade ediliyor.
ddianameye yle devam ediliyor:
ncekiyllardatekcemaati erisindebirle tirilmeye
al lanbugruplar,1987ylndanitibarenartkliderinin
sahibioldu ukitapevleriismiyleanlmaya zeng sterir
olmu lardr.AyrlmaileivmekazananlimGrubu,k ylerde,
camilerde,evlerde,okullardavekraathanelerdehzlbir
ekildekadrola mave rg tlenmeyeba lar.Buyllarda,
b lgeninbir okilveil esinde,Hizbullahig r esahip,
hem ehri rg tlenmeleri eklindegruplart rer.Bunlarnen
nemlileri,SilvanveNusaybinHizbullahigruplardr.Ancak,
Menzilvelimkitapevlerietrafndaolu angruplar,di erilve
il eHizbullahlarnag redahamerkezibirdurum
sergilemektedir.Velio lu nderli indekilimGrubu,1988
ylndaBatmandaa lanSelamvedi erilveil elerde
de i ikisimlerlea lankitapevleriaracl yla
rg tlenmesinit mG neydo udayayar.T mG neydo u,
il,il evek ylerinitektekgezenVelio lu,da nkbiryapya
sahipb lgedekiHizbullahigruplarlim atsaltnda
toplar.
Hizbullah Ana Davas ile ilgili iddianemenin kanaat
blmnde, Trkiyenin kangren haline gelmi

meselelerinden olan irtica tehlikesinin bitti ini

sylemenin mmkn olmad belirtilerek, nk ;
lkemizdeHizbullahnlimGrubud nda,ayng r te ok
saydagrupvecemaathalenfaaliyetlerinedevam
etmektedir denildi. ddianamede, rgtn
Gneydo uda, 1991 y l nda, PKK ile aras ndaki bar
ortam n n bozuldu u ve silahl at malar n ya anmaya
ba lad belirtildi.
Ayn zeminde byyen ve ayn insan kayna ndan
beslenen rgtlerden PKKn n, camiler vas tas yla
insanlar kendi rgtlerine ekip, da kadrosuna eleman
temin etme yollar n t kad iin, Hizbullahi gruplara di
biledi i, Hizbullah gruplar n ise PKKn n o dnemdeki
g ve etkinli inden kayg land ve d manl k besledi i
kaydedilen iddianamede, iki rgt aras nda okullarda ve
sokak aralar nda sopal ve sat rl sald r lar n ba lad ,
daha sonra da bunun kar l kl silahl at maya
dn t bildirildi. ddianamede, rgtn PKK
yanda lar na dzenledi i sald r lar n PKK taraf ndan
istismar edilerek, devlet gvenlik glerinin zan alt nda
b rak ld na da de inildi.
HZBULLAH'TAFKRAYRILIKLARI
rgtn Menzil Grubunun cihad a amas na
gelinmedi i, lim Grubunun ise cihad zaman n n geldi i
ynnde gr belirtti i ve bu nedenle fikir ayr l klar n n
ya anmaya ba land belirtilen iddianamede, iki grup
aras nda PKKya ynelik sald r lar dzenlenip
dzenlenmemesi ynnde de fikir ayr l olu tu u
anlat ld . ddianamede, Menzil ve lim grubunun gr
zetle yle anlat ld :
MenzilGrubunung r :PKK terr rgtnn ac mas z
eylemleri halka zarar vermi tir. Bu da Hizbullaha kat l m
h zland ran, yap lanmay ve kadrola may kolayla t ran
bir etkendir. Sab rla hareket edilip, PKKn n sap k
ideolojisinin olumsuz sonular ndan faydalan lmal d r.
PKK ile devlet aras nda herhangi bir tercih yap lamaz. En
do ru yol, hem devlete hem de PKKya kar kmak, her
ikisini de (kafir, d man, cahil) ilan etmektir. PKKya
kar eylem koymak, gcmz ve rgte kat l m azalt r.
limGrubunung r :Mevcut dzenin btn
nimetlerinden yararlan lmal d r. A rl k silahl
mcadeleye verilmeli, mslmanlar (kurtar lm blge)
ilan edip, slam devleti nvesini kurman n ilk ad m
olarak cihad ilan etmelidir .PKKkafirinekar T.C.ileittifak
yaplponag venverilmelidir. Kafir devlet, slam devletine
hizmet edecek biimde kullan lmal d r. Zaman geldi inde

devletle de hesapla lmal d r.

ddianamede ayr ca, Trkiyede Hizbullah ad yla
resmi kay tlara geen ilk rgtn, Gneydo u men eli
slami Hareket rgtnden ayr lan bir grubun 1983
y l nda stanbulda kurdu u Kasmpa aHizbullah
oldu u belirtilerek, bu rgtn 1984 y l nda kertildi i
ancak, 1990l y llar n ba nda yeniden toparlanarak bu
kez slamiHareket ad yla Bahriye ok, Turan Dursun
ve etin Eme cinayetleriyle gndeme geldi i bildirildi.
Hizbullah olgusunun Trkiyenin kangren haline gelmi
meselesinden say lan siyasal islam n bir yan rn
oldu u ve rgtn mevcut Anayasal dzeni silahl
mcadele yoluyla y karak yerine eriat dzenine dayal
bir islam devleti kurmay amalad kaydedildi.
RG TLENMEMODELDERAN'DAN
Velio lunun slam devrimi sonras gitti i randan
etkilenerek, gelenekselrank melenmelerine benzer
cami kkenli bir rgtlenmeye geti inin anlat ld
iddianamede, rgtn rgtlenme emas yle
a kland :
rg tlideri,Rehber(H seyinVelio lu),Ar iv(Cemal
Tutar),GenelKoordine(EdipG m ),Koordineler,sa
Altsoy,S lhaddin r k(Ermenik kenli),Hacnan,Mehmet
Sudan.lveyail esorumlusu;sorguveinfazbirimi,
kuryeler,askerivesiyasikanatsorumlular,askerikanat
sorumlusunaba lbirimler,eylembirimleri,grup
sorumlular,eylembirimisorumlusu,eylembirimi
mensuplar.Siyasikanatsorumlusunaba lbirimler;k y,
cami,semtsorumlular,camigrupvecamisorumlusu,
semt,mahalleokulsorumlularvehalkbirimi.
ddianamede, rgtn tm al malar n byk bir
gizlilik ierisinde yrtt , sert ve kat bir hiyerar ik
yap n n bulundu u, mutlak itaatin zorunluluk oldu u,
rgtn haberle mede teknolojik cihazlar kullanmad ,
kurye sisteminden yararland bildirildi. rgt
yelerinin, ba ta askeri blgelere ait olmak zere tm
kamu kurum ve kurulu lar yla ilgili bilgiler toplad
kaydedilen iddianamede, rgtn sald r lar n n, eylemci,
tetiki, koruma, gzc ve hedef gsteren eklinde 5 ki i
taraf ndan gerekle tirdi i, genelde yelerin 15- 20 ya
grubunda oldu u ve sald r lar n silahl , kundaklama,
sat rlama, adam ka rma, darp, kezzap atma, tehdit, yol
kesip silahla tarama, intihar sald r s , gasp, iple bo ma
ve sorgulama eklinde gerekle tirdi i ifade edildi.
DI DESTEKALDILAR

 ran n 1981 y l ndan itibaren devrimi di er lkelere

yaymak amac yla bakanl k kurdu u, al ma alan olarak
seilen lkelerdeki konsolosluk ve bykeliliklerin
karargah olarak kullan ld belirtilen iddianamede,
kurulan rsad- i slam Bakanl n n finansman ile hedef
lkelerde ideolojik amal etkinlikler dzenlendi i, bu
lkelerden rana turistik seyahat ad alt nda 15er
gnlk geziler dzenlendi ine yer verildi. ddianamede,
Buama laranyllardrT rkiyeyidehedefalanve e itli
yollarlay r t lenpropagandafaaliyetleriyleT rkiyedeseri
birdevletkurmaarzusundaolanirticaipotansiyeley nelik
yo un abalari erisindebulunmu tur.T mbunlar rg t n
std zeysorumlularnnsamimiikrarylasabittir denildi.
HZBULLAH'INKASASI
rgtn gelir kaynaklar n n zekat, infak
(mensuplar ndan al nan yard m), fidye, kurban derisi,
hibe, kaset sat lar , d destek ( ran n Hizbullah
rgtne askeri ve siyasi e itimini vermekle yetindi ini
sylemek mmkn de ildir) ve i yeri gelirleri oldu u
belirtilen iddianamede, gvenlik glerinin 1994 y l ndan
itibaren blgede rgte ynelik ba ar l operasyonlar
yrtmesiyle, rgtn blgeden karak Trkiyenin bat
illerine yerle ti i bilgisine yer verildi.
YAKALANANMLTANLAR
ddianamede, rgte ynelik srdrlen
operasyonlarda, 1997- 2000 y llar aras nda yakalanan
2.287 rgt mensubunun Diyarbak r DGMye sevkedildi i
belirtilerek, bunlardan 1.867si hakk nda dava a ld ,
di erleri hakk nda da takipsizlik ve yetkisizlik karar
verildi i bildirildi. ddianamenin Kanaat blmnde ise
yle denildi:
H seyinVelio lu,17Ocak2000tarihinde,
stanbuldagirdi i at mada l elege irilmi tir.Kendi
deyimleriyle(ba kopunca,g vdefonksiyonlarnyitirmi tir.
Ba szvelidersizkalan rg t nda lmaska nlmazdr.)
rg t ncandamarolananaar ivielege irilmi tir.Bu
nedenle,firardaolan std zeyy neticilerin rg t yeniden
toparlayarakaltbirimlereh kmetmesim mk nde ildir.
Zatenaltbirimlerdekit mmilitanlarde ifreedilmi ,
tamamnayaknyakalanm tr.Bununla lkeninkangren
halinegelmi meselelerindenolanirticatehlikesininbitti ini
s ylemekm mk nde ildir. nk ; lkemizdeHizbullahn
limGrubud nda,ayng r te oksaydagrupvecemaat
halenfaaliyetlerinedevametmektedir.
SU LAMALAR

 ddianamede PKKya kar sava ba latan ki i

olarak nitelenen Gm n, 29 ayr eylemin sorumlusu
oldu u belirtildi. PKK'n n Devletyapt eklinde
propagandas n yapt sald r lar n daha sonra Hizbullah
rgtnce gerekle tirildi inin belgelendi inin belirtildi i
iddianamede yer alan cinayetlerin bir blm yle:
1992ylndaDEP(DemokrasiveEmekPartisi)
MardinMilletvekiliMehmetSincarn,1992ylndaDEP
GazianteplBa kanAbd lsametSakkn( emdinSakkn
a abeyi),yineaynyldaBatmannsanHaklarDerne iu be
Ba kanSddkTann,2000eDo ruDergisiDiyarbakr
TemsilcisiHalitG ngenin,Ger ekDergisiDiyarbakr
TemsilcisiNamkTarancnn ld r lmeleri, zg rG ndem
GazetesiDiyarbakrmuhabiriBurhanKaradenizin
yaralanmaseylemlerinin,Hizbullahter r rg t
mensuplarncager ekle tirildi ibelgelenmi tir.
ddianamede, san k Cemal Tutar n da 1989 y l nda
rgte kat ld ve 101 sald r dan sorumlu oldu u
belirtildi. DGM Ba savc l n n haz rlad iddianamede,
san klardan Edip Gm , Cemal Tutar, Fuat Balca (28
eylemden sorumlu), Mehmet Feysel Bozku (16 eylem),
Abdlkerim Kaya (15 eylem), Mehmet Varol (13 eylem),
Mustafa pek (10), Fahrettin zdemir (bombac ), Mahmut
Demir (26), Kemal Glsen (16), Yunus Avc (11), Sinan
Yakut (16) ve Mehmet Ezmenin TCKnun 146. maddesi
gere ince idam, Mehmet Nurettin Karabulut ve
Abdlkuds Yersizin de TCKnun 168. maddesi
gere ince 15 y la kadar hapis cezas yla cezaland r lmas
istendi. Duru maya nmzdeki gnlerde Diyarbak r
DGMde ba lanacak. (24/05/2000 19:15 )
Trk Devletini ynetenlerden kiminle konu ursan z konu un, ran n
szde devrimini Trkiyeye ihra etmek istedi i, bu ama iin byk
paralar harcad , terristlere destek verdi i gere ini kabul ediyor. Sanki
bunu bilmeyen, anlamayan yok gibi...
Anla lmayan tepkisizlik...
Gaflet, delalet ve hatta h yanet boyutundaki tepkisizlik...
Uyarlmadk diyen de olmuyor nk Trk bas n y llard r avaz avaz
ba r yor.
Umut Operasyonu davas nda da, Trkiye Cumhuriyeti`nin savc lar ,
terrizme ran deste ini tm ayr nt lar yla gzler nne seriyorlar ama...
K lal cinayetini bir kenara b rakal m. Trkiyede yzlerce insan, ran
gdml terrizmin kurban olmu durumda Buna ra men, nas l olur da,
hkmet yeleri ve st dzey brokratlar, ontherecord konu malarda
bunun aksini ileri srebilirler? Sayg n bir mste ar bile bunu nas l yapar?
........

Bir parantez a p, NATOda ya ad m z ilgin bir olay anlatay m.

Milli Savunma Bakan Sabahattin akmako lu, Savunma Planlama
Komitesi toplant lar iin Brksel'e gelmi ti. Her zaman oldu u gibi, Trk
Delegasyonu, ngrlen bir saatte Trk bas n n n temsilcilerini toplant
salonuna alm t . Salonda, gene her zamanki gibi st dzey subaylar da
vard . Bakan bekliyorduk ama akmako lu, bir ikili gr mesinin uzamas
nedeniyle gecikti. Kendi aram zda sohbet ediyorduk. Laf dnd dola t ,
K lal suikast na ve rana geldi. BRT televizyonunun Brksel muhabiri
olarak, Dolunay da oradayd . D i lerinin ran konusundaki gev ekli inden
duydu u a k nl falan anlat yordu. Salondaki, st dzey say labilecek bir
d i leri yetkilisi devreye girdi ve nce, ran n bu i lerle alakas olmad n
syledi ama pi man oldu. Gazetecilerden baz lar at lar a zlar n :
Nediyorsunuzkarde im?Kimikandryorsunuz?ranT rkiyede
y zlerceinsan ld rt rkensessizkalyorsunuzvehi utanmadanbirde
mollalarnsavunmasnm stleniyorsunuz?Anlatndaanlayalm,hangi
menfaatleru runaAtat rketer ristdiyenlerisavunuyorsunuz?Savclk
raporlarndan,mahkemekararlarndanhabersizmisiniz?Genemi i leri
Bakanl nsu layacaksnz?Cehaletmi,delaletmi,hyanetmibu?Anlatnda
anlayalm
Diplomat neye u rad n a rd ve Canm,hepD i lerini
su luyorsunuz.SanyorsunuzkiD i leriistedi igibidavranabiliyor.Bizede
baskyapanlarvar dedi.
te o anda, tart malara hi kar mayan, ses tonunun yksekli ine
ra men hi dinlemez gibi yapan bir st rtbeli subay sze kar t :
Nediyorsunuzkarde im?Nedemekistiyorsunuz?Kimmi size
m daheleedenler,istedi inizgibii iniziyapmanzengelleyenler?A k
konu un!Beceremedi inizi lerinsorumlulu ununiyeba kalarna
y kl yorsunuz?
Salonda, do rusu bana byk bir zevk veren suskunluk oldu. Ve
diplomat bey karde imiz, o gn bir daha gzkmemek zere ortadan
kayboldu. Konuyu de i tirdik.
............
K lal cinayeti geliyorum diyordu. Bugn ba ka cinayetlerin de
geliyorum dedi i gibi Fazla uza a gitmeye gerek yok. 1999un
ba ndan itibaren MT, Emniyet, Jandarma, Genelkurmay, MGK raporlar
elden ele dola yor, ran n ba bo may n gibi Trkiyeye sald terristler
ortal klarda geziyorlard . Bunu bilmeyen, grmeyen yoktu.
rgt ve rgt yelerinin isimleriyle fazla kafalar kar t rmaya gerek
yok. Trkiyede olup bitenlere yle bir gz gezdirelim:
Suriyeyle ili kilerine netlikkazandran Trkiye, 1999 ba nda,
ranla terrizme kar i birli i aray lar n ba latm t . Ne de olsa
Tahranda, yenibiry netim vard ve Ankara hayal alemine dalm t bile:
Yeniy netiminmollalarbizisevecek,T rkiyeileiyige inecek,ekonomik

patlamaya anacak,her eyyolunagirecek

PKK rana kaym , Ankara, Tahranla i birli i uzla malar yapm t .
Yapm t ama mollalar en ba tan ne mal olduklar n gstermi lerdi bile
te, bas nda geni yank lar uyand ran bir istihbarat raporu:

ran'nter rekar i birli ikonusundaT rkiyeyleyapt ikili

anla malarauymad vesilahbrakmaveyeryerteslimolmakararalan
PKK'ybukararndanvazge irmeye al t renildi.stihbaratbirimleri,iki
lkeninanla massonucurantopraklarndayaplanbiraskerioperasyonun
ranlyetkililerce ncedenPKK'yaszdrld nbildirdi.stihbaratbirimleri,
T rkiye'desilahlm cadeleyibrakaca na klayanter r rg t PKK'yab y k
yatrmlaryapanran'nbuter rkozunuelindenbrakmakistemedi i
de erlendirmesiniyapyorveran'nT rkiyeyleyapt anla malaraaykr
olarakter r rg t neverdi ideste is rd rd n ,bunedenleyaplan
anla malarnka t st ndekald nbelirtiyor.stihbaratbirimlerinin
de erlendirmesine g re,ter r sonaerdirmekteb y kilerlemesa layan
T rkiyeileranarasnda n m zdekid nemi inde okciddisorunlar
ya anabilir.

stihbaratbirimleribuyl std zeydeikitoplantyapld nda

vurgulayarak,butoplantlarailgili ubilgileriaktardlar:

ran,herikitoplantdadaPKK'nntopraklarndakivarl nve
faaliyetlerinikabuletmi ,bukonudaT rkiye'nine zamanloperasyondadahil
olmak zerebir okteklifineevetdemi tir.Ancak,ran'n,buanla malara
uymad ,sonolarak,e zamanloperasyontarihveyerleriniPKK'yabildirdi i,
b ylece rg t nzayiatvermesiniengelledi ianla lm tr.Ayrca,bu lkedeki
PKKkamplarvehastanelerihl faaliyetlerinis rd rmektedir.ran,sonolarak
13Eyl lg n PKK'yae zamanloperasyontarihlerinivermi tir.Bunun
sonucunda,PKK'nn,kendii erisindeyapt de erlendirmelerde,ran'n
kendileriney nelikpolitikasndabirde i iklikolmad sonucunavarlm tr.
B t nbunlar,T rkiyeileranarasndaciddibirgerginli ini aretleriolarak
kabuledilmelidir.
(12 ubat1999H rriyet)
........
Tahranda, Trkiye aleyhine byk gsteriler devam ediyor,
calan n resimlerini ta yanlar, Ter ristAtat rk sloganlar at yorlard .
ran polisi, ay p olmas n diye, gstericileri alk lam yordu!
..........
Diyarbak r polisi co mu tu. 1998 ba ndan beri Hizbullaha ynelik
operasyonlarda, aralar nda kapat lan DEPin Mardin eski milletvekili
Mehmet Sincar n da bulundu u 28 faili mehul cinayet ayd nlat lm ,
100den fazla terrist tutuklanm t . Emniyet Mdrl stihbarat ve
Terrle Mcadele ubesi ekiplerinin srdrd operasyonda, do u ve
gneydo uda eriat esaslar na dayal szde Krt-slam devleti kurmay
amalayan Hizbullah' n ilimkanad byk oranda kertilmi ti. Bu
operasyonlar sonunda, terr rgt mensuplar n n ran'da e itim

grdkleri, rgtn st dzey yneticilerinin ran'da askeri ve siyasi e itim

ald klar saptan yordu.
Diyarbak r Emniyet Mdr Okkan, BuoperasyonT rkiyeved nyada
rnektir. rg t n std zeyy neticileri,karargahlarortaya karld.B lgede
yaptklareylemlerdeDevletyapyor'izlenimiveriyorlard.Operasyonla,but r
eylemlerinHizbullahtarafndanyapld ortaya karld diyordu. (Nisan 99
Gazeteler)
......
Nisan ba nda, Hakkari Valisi Nihat Canpolat, Yksekovada bir
intihar komandosunun sald r s na u ruyor, kendisi hafif yaral kurtulurken
makam ofr etin Deniz ya am n yitiriyor, Hakkari l Jandarma Komutan
Albay Tahir ebi, koruma polisi Nesim Saz ve 2 vatanda yaralan yordu.
Emniyetiler, canl bomba'n n, ranl 'Ferhenk' kod adl Turat Muhammedi
oldu unu, intihar sald r s n n ran'daki PKK kamp nda planland n ve
patlay c n n da oradan getirildi ini belirlediler. Eylem s ras nda
paralanarak len Muhammedi ile birlikte iki hafta nce Esendere'den
Trkiye'ye giren ranl Mecid Beduzade ve Hekim Pirpene ile bunlara
yard m ve yatakl k eden ki i yakaland .
.........
Emniyet Genel Mdrl nn istihbarat ve terr uzmanlar , bu
s ralarda, ok a k ifadelerle hkmeti uyaran raporu bas na szd rd lar. Bu
raporda, rannirticaiveb l c rg tleraracl ylay r tt ter r
eylemleri s ralan yor, Trkiye'deki Atat rk ,laikvedemokratiksistemi
ran' n kendi rejimine engel grd vurgulan yor ve ran stihbarat Bakan
Ali Fallahiyan taraf ndan Tahran'da yap lan ve PKK, Hizbullah, Hamas,
slami Cihad rgt liderlerinin de kat ld terr toplant lar hakk nda
bilgiler veriliyordu.
ran'nd politikasndater rizminyeri ba l kl bu raporda, ran
devletinin en nemli yrtme organlar nda hl radikal kadrolar n
bulundu u belirtiliyor, bu kadrolar n, terrist eylemler dahil, eriat rejimini
yayma al malar na kat ld , nlemalnmazsa2000'liyllardak ktendinci
m cadeleveeylemlerinb lgededahadayaygnla aca bildiriliyordu.
Rapora gre, ran stihbarat Bakan Fallahian, Trkiye, Cezayir, srail
gibi lkelerde faaliyette bulunan terr rgtlerinin liderleriyle yap lan
toplant lara bizzat kat l yor, koordinasyonla u ra yor, bu tr toplant lara,
slamiDe i imHareketiZirvesi gibi isimler veriliyordu. leriye ynelik
eylemler, planlar bu ekilde kararla t r l yor ve izleme komiteleri
kuruluyordu. Tahran, terr i ini stihbarat Bakanl na b rakm ; D i leri,
Kltr ve rsad Bakanl na da destek talimat vermi ti.
randa kurulu terr kamplar n n say s , isimleri; ran gdml terr
rgtlerinin isimleri bu raporda grlyor, ran n Trkiyede i letti i
cinayetler uzun uzun anlat l yordu. ldrlenler sadece ranl muhalifler
de ildi. Gazeteci- yazar etin Eme ve Turan Dursun'un bu lke taraf ndan
ldrtld , tetiki rfan a r c 'n n Mart 1996'da yakalanmas sonucu,
rgtn Trkiye'deki faaliyetlerinde ranl diplomatlar n nemli rol ald n n

ortaya kt ve sz konusu diplomatlar n s n rd edildi i anlat l yordu.

Raporda, ran' n uyu turucu ve silah kaak l yla ba lant lar
konusunda da ayr nt l bilgilere yer veriliyor, terorizm faaliyetlerinin
uluslararas boyutta yrtlebilmesi iin gerekli devlet organizasyonuna
sahip olan ran' n, bu alan iin gerekli finansman uyu turucu ve silah
kaak l yla sa lad belirtiliyordu.
Emniyetiler, rann,b lgeselveuluslararaster rizmeverdi ideste i,
d nyada100eyaknradikalter rgrubuylaolanirtibatn anlat p, ran,
faaliyetleriniy nlendirdi iveyamilitanlarne itti iter r rg tlerinesilah,
m himmatvepatlaycmaddeteminetmektedir'' diyorlard .
Gvenlik birimleri seslerini duyurmay beceremiyorlar, bas n n
katk lar yetersiz kal yordu. Baz lar , deveku utakti i ile, hibir ey
grmemekte, duymamakta, anlamamakta kararl gzkyordu.
Btn bu raporlar n hi etkilemedi i ana kurulu herhalde Trk
D i leriydi. Bunlar eskibilgilerdi. Art k randa ynetim de i mi ,
lmllar gelmi ti. ABD bile yumu uyor, AB Tahranla ili kileri dzene
sokuyordu. Trkiye sak n geri kalmamal yd . Her ey mazide kaybolup
gidecek, yeni sayfalar a lacakt . Aman sert tav rdan sz edilmesindi
Oysa gerekler ok farkl tablolar iziyor, Trk bas n avazavaz
hkmeti uyar yordu. Bekir Co kunun, May s 1999da, Birkaraeluzanr
ba l yla yazd u sat rlara bir gz atal m:
Trban; Fazilet Partisi'nin simgesi olmaktan kt .
Trban art k; laik Trkiye Cumhuriyeti'ni y kmak
isteyen kar devrimin simgesi. Dinci terr rgtlerinden
kr imama kadar... ranl mollalardan Almanya'daki kara
sese, PKK'ya kadar.
.....
Erbakan siyasetten yasaklan rken dahi g k
kmayan ranl yobazlar n, Merve iin sokaklara dklp,
Trkiye'yi yerden yere vurmalar rastlant de il.
Merve Kavak 'n n arkas ndakilere bak n:
ranl mollalar...
Kendisi Amerikanhaklarnkorumayayeminetmi
bir Amerikan vatanda , ama arkas nda Amerika'y
eytan ilan etmi ran eriat ynetimi.
Yani bunlar n nerelere kadar uzanabildiklerine,
hangi renklere girebildiklerine, ne kadar cin- eytan
olduklar na ve kara elin gcne ili kin kesinkes kan t.
..........
rticaartkbirincisradasorunde il diyenler ise
besbelli yan ld lar.

Trkiye ciddi bir i karga a ile kar kar yad r.

..........
Olan oldu...
Bir kara el, Trkiye'nin bo az n giderek s k yor.
stelik her gn biraz daha glenerek, biraz daha
abanarak, biraz daha az tarak...
nmzde iki seenek var:
Ya devlet silkinerek, kendisini kaymakam ndan
valisine, yerel ynetimlerinden brokratlar na kadar,
cumhuriyet d manlar ndan ar nd racak...
Ya da...
Ya da kt gnler yak nd r...
.........
Bekir Co kun bu i lerden ne anlar! Ayn gn, ayn gazetede,
D i lerinin sayg n isimlerinden lterT rkmen ok daha farkl bir mesaj
veriyor, ran n ne kadar gvene lay k bir dost ve kom u oldu unu
anlat yor, istihbarat raporlar n n tmn adeta yalanl yordu. te yaz dan
bir zet. Okumak ve D i lerini anlamaya al mak durumunday z:
So uk Sava s ras nda Sovyet tehdidi alt nda
Trkiye ve ran ayn cephedeydi. Fakat Ba dat Pakt ve
CENTO erevesinde i birli i yapt klar halde aralar nda
bir gven ve dayan ma duygusu geli emedi. 1979'daki
slam devrimi ise Trkiye taraf ndan hakl olarak
komnizmden de daha byk bir tehdit olarak alg land .
Gerekten Trkiye'de radikal sol ancak yukar dan, ya
d ar dan gelecek veya ieriden tahrik edilecek bir askeri
mdahale ile egemen olabilirdi. Kktendincilik ise
tabandan yay lmaya elveri li bir ak md ve Humeyni
bunu btn slam lkelerine ihra etmek pe inde
ko uyordu. Bu yzden gvensizli in hakim oldu u Trk ran ili kileri birtak m ini ve k larla mesafeli kald . ran
adeta uzak kom umuz haline geldi.
Fakat ran'da 1997'den beri byk bir k p rdanma
var. Cumhurba kan Hatemi'nin etraf nda toplanan sivil
toplum, gerici ve bask c rejime kar mcadele veriyor.
Ne var ki devletin arklar , zellikle yarg , polis, ordu,
radyo ve televizyon, yrtmeden sorumlu
cumhurba kan n n de il, Rehber- i Muazzam s fat n
ta yan Hamenei'in ve gerici mollalar n elinde. Merve
Kavak 'ya destek veren gsterileri de hem Trkiye'ye ve
hem Hatemi'ye kar onlar tertipliyor. Byk
o unlu uyla rejimden tamamen kopmu kad nlar ise
aksine, ayd nlar ve genlerle birlikte liberalle me
hareketinin ba n ekiyorlar.....

Son zamanlarda Avrupa Birli i lkelerinin hemen

hepsi ran'a kar bir a lma iinde. Amerika yava yava
ayn yakla ma yneliyor. Trkiye'nin de ran'daki evrimi
daha yak ndan izlemesi ve desteklemesi gereklidir. Kaldi
ki, bu a amada Trkiye ile ran aras nda bir yumu ama
gzleniyordu. ran PKK'ya verdi i deste i azaltm ve
gvenlik alan nda i birli ine yana m t . slam Konferans
Ba kan olarak PKK ve calan konusunda Suriye ile
var lan anla maya katk da bulunmu tu. 1996'da 20 y l
sre ile do algaz sat m konusunda imzalanan
anla man n uygulanmas iin gerekli boru hatt
in aat nda kendine d en ykmllkleri yerine
getirmi tir.
Trkiye ile ran aras nda birok alanda kar ve
yakla m farklar elbette mevcut. Orta Asya ve
Kafkasya'daki rekabet de srecek. Fakat bugnk
dnyada i birligi ve rekabet el ele gidiyor...
Anlamayanlar iin vurgulayal m: Verilen mesaj, her ne kadar
Atatrkn terrist oldu unu savunsa da, lml lider Hateminin
d manlar yla Trkiye d manlar n n ayn oldu u... Molla Hatemiye destek
vermek, i birli ini geli tirmek gerekiyor...
Belli ki ok d nlerek kaleme al nm bu yaz dan birka gn sonra,
Diyarbak rda bir Hizbullah st dzey yneticisi olan Abdulaziz Tun ele
geiriliyor ve randa, Devrim Muhaf zlar taraf ndan askeri e itim
ald klar n anlat yordu. Hizbullah n u ra yesi olan bu bilgisayar
mhendisi ,ranmodelibirK rtdevletikurmakamacndan sz ediyor,
binlerce rgt yesinin kay tl oldu u bilgisayar disketlerini polise teslim
ederken de ok taze ran maceralar n anlat yordu. E itim, silah, para, her
ey oradan geliyordu. Ve bunlar birka ay nce oluyordu. Ilmly netim
dneminde
Hibir ey mazidekalmak niyetinde de ildi
.......
Yetkilileri uyarmak iin rp nan tek saf gazeteci Bekir Co kun
de ildi. Bu olaydan sonra Tunca Bengin de, Yineranparma diyor ve
unlar yaz yordu:
Terristler yakaland ka, dost grnen baz
kom ular m z n (!) gerek yzleri ortaya k yor. Son
yakalanan Hizbullah Abdulaziz Tun gibi slami Hareket
rgt'nn tetikileri rfan a r c ile Tamer Aslan da
Tahran'da villada kald klar n , ran askerlerince
e itildiklerini itiraf etmi lerdi. Kimbilir, belki de ayn
villa...
Malum, her iki rgtn hedefi ayn . Terrist
eylemlerle Trkiye'yi kar t rmak. T pk , ran
topraklar nda bar nan blc PKK'l lar gibi... Akla gelen

soru; bu kamplar n ayn devletin topraklar nda olmas

tesadf m? Sorunun adresi belli.
Terrist Abdullah Tun, Diyarbak r DGM
Bassavc l 'ndaki ifadesinde bak n ne diyor:
Tahranyaknlarndakiyasakb lgedebombavesilah
e itimialdk.
Gazeteci etin Eme'i ldrmekten yarg lanan
rgtn imam ve tetikisi rfan a r c da (cezaevinde)
stanbul Terrle Mcadele ube Mdrl 'ndeki
sorgusunda, unlar anlat yordu:
Do ubeyazt'tanka akyollarlaran'age tik.Tahran'n
kuzeyindebulunanElburuzDa lar'nayaknyerdeki
bah esindehavuzuolanvillayayerle tik.Birka g nsonra
da ehirmerkezindeBulvariKisaverzidenilenb y kbir
cadde zerindekiikikatlbinayage tik.Birka g nsonrada
Kumkentine3040kilometreuzaklktakayalklararasnda
etrafdikenlitellerle evrilibiryereg t rd ler.
Nizamiyesinde niformalpastarlarnn bettuttu ukampta
askeribarakave adrlarvard.BuradaKala nikof,MP5,
Uzivetabancae itimig rd k.Poligondadasabithedeflere
y r yerek,ko arak,tamni analarakat yaptk.LAVve
RPG7roketatarat niseyapmadk.E itimimizbittikten
sonradaTahran'dakivillayad nd k.
Ayn rgtn di er tetikisi Tamer Aslan da
(cezaevinde) yle diyordu:
Do ubeyazt'tange erekula t mzTahran'dabir
oteleyerle tik.15'incig ng zlerimiziba layaraketraf
duvarla evrilibiryereg t rd ler.Buradai indeyatak
odalar,derssalonlarolanL eklindebirbinavard.
Yanmzagelenranllarslamiyetianlatyor,'karde karde
birlikte al aca z'diyorlard.Birhaftasonradatakip,
murakabe, ehirtanma,insan zerineg zlemdersleri
ba lad.Hedefse ilenki inintakibi,eylemsonraska
noktalarvehedefiy zdey ztespity ntemlerianlatlyordu.
Padigandenilenbuyerdeikiaylke itiminardndan
Tahran'daVeliasCaddesi'neyaknm stakil,tekkatl,
n ndey zmehavuzubulunanbah elibireveyerle tirdiler.
Aradabirranlyetkililergeliyorlard.30kilometreuzaklkta
terkedilmi birk y andranyerdeKala nikof,Ditruet,LAV
silahat talimleriyapyorduk.
..........
Hal byle olunca Trkiye tepkisiz kal r m?

Kal r...
Onlar An tkabire gelmiyorlar, bizimkiler Humeyninin mezar na
gitmiyorlar. Daha ne tepki olsun?
1999 Haziran nda, slamDevletleriParlamentolarBirli i randa
toplanm , TBMMdeki siyasi partilerden birer temsilci, FPli Bedri
ncetahtac ba kanl nda Tahrana gitmi lerdi. ran D i leri, kendilerine
yakn bir heyet ba kan yakalad klar d ncesiyle ncetahtac ya, T rk
heyetiniHumeynininmezarnagetir diye bask yapm ama hedefe
ula amam t . stelik, Trk heyeti toplant n n ad na da itiraz etmi ,
Trkiyenin bir slam devleti olmad n hat rlat p bu ismi ,slamKonferans
rg t yeleriParlamentolarBirli i ekline evirtmi ti.
Bu arada, Trkiye ve ran i leri yetkililerinin bulu tuklar , Y ksek
G venlikKurulu toplant lar , alt ayda bir yap l yordu. Trk emniyetiler,
1999 Haziran sonunda yap lacak toplant da gndeme son olay ve
tespitleri getirmekte kararl yd . PKKya verilen destek, terr eylemlerinde
ran n rol ve katk lar , Canbolata suikast giri imi olay , randa yap lan PKK
Kongresi
Ama ran heyeti bu toplant ya gelmedi!
............
Ayn dnemde, ran ve Yunanistan temaslar artt rm lar, zel
savunmai birli i aray na giri mi lerdi. ABD, Atinan n kula n ekiyor,
Trk D i leri geli meleri seyrediyordu.
..........
Diyarbak r blgesi kayn yor. Ele geirilen Hizbullah disketleri
sayesinde yzlerce terr rgt yesi veya yanda gzalt na al n yor,
sorguya ekiliyor. Bunlar n nemli bir k sm devlet memuru! Emniyet
kadrolar na bile szd klar bildiriliyor. Ba bakanl k Personel ve Prensipler
Genel Mdr zgn kmen de, Ocak 1999'daki a klamas nda, zellikle
RP - DYP koalisyon hkmeti dneminde, Ba bakanl k kadrolar na bile
Hizbullah ile ba lant l ki ilerin girdi ine dair bilgilerin bulundu unu
a klam t ya rgtn lideri Hseyin Velio lu halen firarda
stihbarat lar, ele geen verileri grnce, rgtn boyutlar n n
tahminlerinden daha byk oldu unu ve gneydo u blgesi d nda
operasyonlar geli tirme gere ini kavr yorlar.
...........
Temmuzda ran kar t , niversite rencileri ayakland lar, biro u
ldrld. Ilml Cumhurba kan Hatemi yanl s renciler ,"ranDini
LideriAyetullahAliHamaney'in,EnsariHizbullah'nyaratt iddetolaylarn
destekledi ini" sylyorlar, ilk kez a ka lideristifa sloganlar at yorlard .
Olaylar n temelinde, Hatemi yanda Selam gazetesinin kapat lmas
vard . Selam, Ruhaniyet zel Mahkemesi'nin karar yla kapat lm t . Yap lan
a klamada, stihbarat Bakan Ali Yunusi'nin Selam hakk nda, devletingizli
belgesiniyaynlamak gerekesiyle ikayette bulundu u belirtilmi ti.

Gazetede yay mlanan, bir y l nce meydana gelen seri cinayetlerin ba

sorumlusu oldu u gerekesiyle tutuklu bulundu u s rada, 19 Haziran'da
intihar etti i a klanan eski stihbarat Bakan Yard mc s Said mami'nin,
dnemin stihbarat Bakan 'na yazd , bas na ve muhalif yazarlara a r
k s tlamalar getirilmesini neren bir mektubuydu.
Olaylar sonunda gazete tekrar kmaya ba lad , ran Yksek E itim
Bakan Mustafa Moin, Tahran niversitesi Rektr Halili Iraki ve Dini Lider
Hamaney'in Tahran niversitesi Temsilcisi Ebu Turabi grevlerinden istifa
ettiler.
1979 y l nda yollara dklp, ah Rza Pehlevi'yi deviren ve slam
Devrimi'ni yapanlar imdi kurduklar rejime kar mcadele veriyorlard .
Genlerin, kapat lmas n protesto etmek iin yollara dkld Selam
Gazetesi'nin sahibi Muhammed Musavi Hoyniha, 1979da, Tahran'daki ABD
Bykelili i'ni basan ve 444 gn boyunca 52 Amerikal y rehin tutan
slami militanlar n lideriydi.
Bu olaylar srerken, gazetecilerin sorular n yan tlayan Ba bakan
Blent Ecevit, Tahrandaki renci hareketlerini do al kar lad n syledi
ve "Uzuns redirbaskrejimineve a d rejimekatlanlmaszaten
beklenemezdi" deyip ekledi: "Biztabiihi bir lkenini i lerinekar mayz.
Olaylarnranhalknnhayrnaolmasndiliyorum."
Bu szlerin hemen ard ndan, ran Yksek Ulusal Gvenlik Konseyi
Genel Sekreteri Hasan Ruhani, lkesindekar klkyaratmaklasu lad
devletlerarasndaki Trkiyeyi uyard ve sarfedilens zleri
unutmayacaklarn,uygunzamanda,uygun ekildeyantvereceklerini
syledi.
Nas l bir yan t?
Bir bilim adam n n, bir gazetecinin daha katlettirilmesi mi?
Belirsiz...
Tahran rejimi, olaylar n ard nda Trkiye, ABD ve sraili gryordu.
eytanlarakar sessiz, tepkisiz kalmayacakt ! Trkiyenin Tahran
Bykelisi uyar ld , Ecevitin, szleri nedeniyle zr dilemesi istendi.
Bu olaylar n hemen ard ndan Ankarada bulu an Ecevit ve ABD
Savunma Bakan William Cohen konuyu gndemlerine ald lar. Ecevit,
ran n karga aya gitti ini sylerken, Cohen, randakiolaylardanziyadebizi
bu lkeninelindekin kleervekimyasalsilahlarilgilendiriyor.Y netim
de i ikli idurumundabusilahlarnkiminelindebulunaca nemli diyordu.
Romantiklerle gerekilerin geli melere bak as elbette farkl yd ...
ABD, ran iyi tan yor, o taraftan gelecek dostlu a veya umuda de il,
tehdide nem veriyordu.
......
Temmuzun ikinci yar s nda Tahran, Trk sava uaklar n n ran hava
sahas n ihlal edip Piran ehir c var n bombalad n ileri srd. Trkiye ise,
ran n PKKya verdi i destek zerinde duran a klamalar yap yordu.

Anadolu Ajans n n Tahran kaynakl bir haberinde, ran eski

Cumhurba kan Ali Ekber Ha imi Rafsancaninin, renci gsterileri
konusunda Trkiye'yi " phelii leryapmakla" sulad bildirildi. D zenin
YararnTe hisHeyetiBa kan Rafsancani, Tahran niversitesi'nde k l nan
cuma namaz ndan nce okudu u hutbesinde, son olaylarla ilgili " pheli
noktalar" a klarken, "Ba kabir phelinoktadaT rkiye'ninyapt i ti" dedi
ve T rkiyek t birg r nt verdi.Y r tmenineny ksekmakam,a k ave
irkinbir ekildeg r bildirdi.Bu,osiyaset iyeuygunde ildi.kinciolarak
da,snrlarmzihlalettiler.O lkeninba ,(Cumhurba kanS leyman
Demirel)srail'egitti.srailyetkililerincedebenzerg r lera kland.Bana
g re,bukonudaki phe okciddidir" eklinde konu tu.
Ecevitin rana ili kin de erlendirmesini ele tirenler aras nda sadece
mollalar bulunmuyordu. Hrriyete bir deme veren lter Trkmen ,
ran'dakig steriler zerineBa bakanEcevit,Uzuns rebaskrejimineve
a d rejimekatlanlmaszatenbeklenmezdi"dedi.Nediyorsunuz?
sorusunu yan tlarken, Ozamanbizdek ktendincilerg steriyapt ndaran
destekverirse a rmamamzlazm.Avrupa,ran'akar yumu adbile.ABD
politikasbirdenbirede i mez,amaodade i ecek.ranhemi birli i
yapaca mz,hemderekabetedece imizbir lke.Ortado u'da b y kdevlet
var:Msr,ranveT rkiye.Bu arasndai birli igeli tirmeklazm diyordu.
Trkmen, neredeyse, Eceviti k k rt c olmakla suluyordu. Elbette
byle davran l rsa, ranl lar bizdeki kktendincilere destek verebilirlerdi. Biz
kabahatliydik. Biz k k rtmasak ran hibir ey yapm yordu...
Tipik kompleks... Camian n iindeki korkak, sorumsuz, her ko ulda
uzla mac , tavizci kk bir grubun sesi Onlar iin lenlerin ve
ldrleceklerin nemi yoktu. Onlar, Atatrkn sz etti i delalet ve
h yanet uyar lar n da unutmu lard .
Bu, imdiki durumda, cesaret bulup ses ykselten az nl klar
grubuydu...
...........
Ba bakan Ecevit, Temmuz sonunda, TRTde yapt bir a klamada,
"ran'nPKK'yakucaka masndanvazge mesinitemenniediyoruz.Son
zamanlardaSuriye'ninyerinibir l deranalmayaba lam tr deyip,
Ankaran n bu durumdan ok rahats z oldu unu anlatt . O s rada, ran, iki
Trk askerini s n r ihlali gerekesiyle al koyuyordu. Sn rda ciddi bir
gerginlik hakimdi.
Cumhurba kan Demirel de, ayn gnlerde Ms ra giderken, Ecevitin
a klamalarnuygunbuldu unu syleyip, ranla ya anan sorunlara Suriye
tr bir durumla yan t verilmesi olas l ndan sz eden gazetecilere,
Durum imdilikfarkl yan t n verdi.
Demirel, Temmuz sonunda, TBMM D i leri Komisyonu Ba kan
Kamran nan ve Komisyon yelerini ankayada kabul s ras nda da, iki
Trk askerini tutuklayan ran' uyararak, "Tehditmanasndas ylemiyorum.

Yanl hesaplaryapld zamanneoldu uge mi teg r lm t r.Bizimle

sorunuolanlarn,bizimg c m z kudretimizitahmindeg l k ekmemeleri
lazmgelir" dedi ve Silahl Kuvvetler'in d politikada en byk cayd r c
unsurlardan biri oldu unu anlatt .
Cumhurba kan na gre, Trkiye'nin 75 senelik bar politikas,
"zaafiyetpolitikas" olarak alg lanmamal yd .
Demirelin syledi i zetle uydu:

T rkiye'ninsonbirka aydren nemlikonusu,ter r nd ili kilerinin

kesilmesidir.Ter rbizimi meselemizolmaktan km tr.Dahado rusu,
cereyanedenolaylarter r nT rkiye'nini meselesiolmad ng stermi tir.
T rkiyekendidahilindebulunanmeseleyikendig c yle zecekkudreteher
zamansahiptir.Amapek ok lkeninarkasndadurdu ubirkonudaT rkiye
sadece n ndeg r nenlerledegil,onunarkasndakilerledeu ra maktadr.
Ter r narkasndakig lerinortaya kmasndan,kimlerinT rkiye'yenasl
bakt g r lm t r.Benbirdostd manayrmyapmaktaaceleetmiyorum.
Amag r l yorki,birtakmhareketlerdost ade il.Belki,s ylesekdaha
nezaketgere iolur.B t nbunlarT rkiyeilem nasebetiolan lkeleri inkendi
zararnaolan eylerdir.Yanl hesaplardr.Bunlaranlatmayadevam
edece iz."
........
Tam bu dnemde, Trk D i lerinin en de erli isimlerinden biri,
kr Elekda , ranakesintavrkoymakta okge kalnd diyor ve
Trkiyenin karlar n korumaktan aciz kald na dikkat ekerek, gsterilen
tereddt ve gecikmenin vebalininb y kolaca n yaz yor, bu a a layc
veutan vericitablonun de i mesini istiyordu. te, Elekda n tarihiuyar
vebelge nitelikli yaz s :
Trkiye ile ran' ay ran s n r izgisi tarihte belki de
e i bulunmayan bir istikrar yans t r. Osmanl devleti ile
ran aras nda 1639'da Kasr-i irin Antla mas 'yla izilen
be yz kilometrekarelik bu sn r as rlarca de i me mi ve
bugne kadar ayn kalm t r.
Ne var ki, s n rlar ndaki istikrar bu iki devletin tarih
boyunca ili kilerine yans mam t r. Ayn co rafi ve
stratejik alan payla an Osmanl devleti ile ran' n
hegemonyac politikalar izlemeleri ve dinsel rekabet
iinde bulunmalar , onlar srekli nfuz mcadelesine ve
at maya itmi tir.
Trk - ran ili kileri alt n devrini, Atatrk'e ve
devrimlerine hayran olan Rza ah dneminde ya ad ysa
da bu uzun srmedi.
Yerine geen o lu Muhammed Rza ah ise,
Trkiye'nin demokratik ve laik ynetimini lkesinin
monar ik rejimi iin bir tehdit oda ve ran halk iin

tehlikeli bir rnek olarak de erlendirdi.

Ayr ca, ran' , blgedeki tek ve rakipsiz g merkezi
haline getirme hayaliyle ya ayan ah, Trkiye'ye daima
rakip bir lke olarak ku kuyla bakt . Bu nedenlerle Trk ran ili kileri d ardan bak nca scak ve dostane grnse
de, olduka mesafeli kald .
Humeyni'nin b y kdevriminden sonra ise ran,
Trkiye'yi potansiyel bir tehdit kayna olarak grd.
Bunun temel nedenleri, Trkiye'nin demokratik ve laik
bir rejimle ynetilmesi, NATO yesi olmas ve Amerika ile
srail'le yak n ili kiler iinde bulunmas yd .
ran' n, Ermeni soykrm an t n n dikilmesine izin
veren, Ermeni terristlerin Trk diplomatlar na kar
giri tikleri sald r lara sahne olan tek slam lkesi olmas
ve T rkiyeCumhuriyeti'ninkurucusuKemalAtat rk'
slam'nd manolarakilanetmesi, ran'daki kktendinci
rejimin lkemize ne denli bir antipatiyle bakt n n
kan tlar d r.
Ancak, ran, Avrupa ile ticaretinde kprlk yapan
ve do al gaz n n Avrupa'ya pazarlanmas nda
vazgeilmez bir transit yolu olacak olan Trkiye'yi
tamamen kar s na almak da istememektedir.
kiboyutlupolitika
Bu nedenle de Tahran, Ankara'ya ynelik
politikas n iki ayr dzlemde yrtyor. Birincisi, kamuya
a k ekilde fakat tamamen hileye ve aldatmaya (takiye)
dayanan resmi politika; ikincisi ise, el alt ndan gizlice
yrtlen ve Trkiye'nin karlar n hedef alan gerek
politika.
Resmi politikas uyar nca, Tahran, Ankara ile,
kar l kl temel karlara sayg l ve i birli ine dayal iyi
kom uluk ili kileri srdrmek istedi i gibi bir izlenim
yaratmay hedefliyor.
Tahran' n, Trkiye'ye kar tamamen el alt ndan ve
gizli kapakl bir ekilde yrtt gerek politikas ise u
unsurlar ieriyor:
* Trkiye'de slam
gerekli ortam yaratmak
e ilimleri glendirmek,
Bat c l a kar olan tm

devriminin gerekle mesi iin

ve bu amala kktendinci
Atatrkl e, laikli e ve
unsurlara destek vermek.

* Trkiye'yi istikrars zl a ve zaafiyete itecek y k c

eylemler gerekle tirmek.
* PKK terrizmine destek vererek blgedeki g
dengesini kendi lehine de i tirmek.

A a laycveutan vericitablo
ran, 1986'dan bu yana lkemize kar bu y k c
politikay uygulad . lkesinde bar nd rd PKK
terristlerini topraklar m za sald rtarak Trkiye'nin a r
can ve mal kayb na u ramas na neden oldu. slami rejimi
lkemize ihra etmek amac yla eriat terr rgtleri
kurdurttu. Diplomatlar n Trkiye'de siyasi cinayetler
i lenmesinde arac olarak kulland .
Trk hkmetleri de bu a a lay c ve utan verici
tabloya seyirci kalmakla yetindiler.
ran' n Trkiye'nin gzlerinin iine baka baka
gerekle tirdi i bu eylemlere kar Ankara hibir ciddi ve
cayd r c nlem alamad . Ankara'n n baz yumu ak
tepkilerini, hem sulu hem de gl konumdaki Tahran
derhal sert bir misillemeyle yan tlad . Bu durumlarda
Trk taraf , daima acz iinde geri ekildi.
Ecevit'in, "PKK'yakucaka t nveSuriye'ninyerini
ald n syledi i ran'a kar Trkiye'nin art k kesin bir
tav r koymas n n zaman oktan gelip gemi tir.
Ankara, bugne kadarki pasif ve tepkisiz tutumunu
aynen srdrr ve alaca nlemlerle Tahran' PKK'ya
destek vermekten cayd rtamazsa, bu durum yedi i a r
darbelerle sars lan PKK'n n yeniden moral ve g
kazanmas na yol aacak ve PKK'n n siyasalla ma
srecine permi verecektir.
Ayr ca, Trkiye'nin ran'a kar karlar n
savunmakta aciz kalmas n n, Suriye'yi PKK'ya yeniden
destek vermeye te vik edece i bilinmelidir.
Ecevit hkmeti, bu gereklerin nda, Tahran' n
PKK'ya verdi i deste i kesmesini sa layacak cayd r c
nlemleri ieren bir stratejiyi derhal yrrl e koymal
ve kararl l kla uygulamal d r.
Bu hususta gsterilecek tereddt ve gecikmenin
vebali a rd r.
Bu ba lamda, Apo ile PKK'nin Suriye'den tehdit
yoluyla kart lmas iin gerekli nlemlerin al nmas nda
ok ge kal nd , bu nedenle binlerce vatan evlad n n
ehit verildi i ve muazzam milli servetin heba edildi i
hat rlanmal d r.
Elekda n yaz s , bir hafta sonra, SaygnveOnurlu ba l yla, yle
devam etti:

"ran'aKesinTavr..." ba l kl geen haftaki yaz m

hakk nda okurlar mdan bir hayli olumlu tepki ald m. Bu
arada, birok soruya da muhatap oldum. Bu sorular
sistematize ederek a a da zetleyecek, sonra da
yan tlamaya al aca m.
* ran, askeri ve ekonomik bak mdan Trkiye'den
ok mu stn? E er de ilse, nas l oluyor da hi
ekinmeden lkemizde demokratik rejimi kerterek
yerine eriat devleti kurdurtmak iin yanda lar n
rgtlyor, Trk ayd nlar n katlettiriyor ve PKK'ya destek
veriyor?
* Cinayetlerin ran eliyle i lendi ini ortaya koyan
ipular bunca y ld r ortadayken, Trk polisi ve istihbarat
birimleri neden olaylar ayd nl a kartmak iin gerekli
aba ve kararl l gstermediler?
* ran'la sorunlar n diplomatik yollarla
zlemeyece i apa k belli. Bu durumda, Trkiye'nin,
ran'a kar Suriye'ye yapt ekilde hareket etmesi
gerekmez mi?
Birinci sorunun yan t kocaman bir "HAYIR"!..
ran' n ne askeri, ne de ekonomik bak mdan Trkiye'ye
kar bir stnl yok...
70 milyon nfusu olan ran, muvazzaf ordusu ve
paramiliter kuvvetleriyle (Pasdaran ve Besi) 700.000
ki ilik byk bir orduya sahip grnyorsa da, esas
vurucu gc olu turan tank ve z rhl sava aralar ile
yksek performansl modern sava uaklar bak m ndan
Trkiye'ye nazaran zay f. ran' n z rh gc
Trkiye'ninkinin te biri, hava kuvveti ise
Trkiye'ninkinin drtte biri kadar.
ran' n elinde, her ne kadar 500 ila 600 km.
menzilli bir hayli fze mevcutsa da, bunlar, askeri
hedeflere kar de il kentlere kar kullan labilen, hedefe
isabet dereceleri d k psikolojik sava aralar
niteli inde...
ran, ekonomik g a s ndan da Trkiye'nin
gerisinde... E er, gayr safi i has lalar mukayese
edilirse, ran ekonomisinin Trkiye'ninkinin te biri
kadar oldu u ortaya k yor. ran, Trkiye'ninki ile
mukayese edilebilecek lde geni bir sanayi yap s na
da sahip de il...
Askeri kuvvetini lkemize yans tma imkan ve
kabiliyetine sahip olmayan ran, Trkiye iin ciddi bir
askeri tehdit te kil etmiyor. Buna mukabil, kuvvetli bir
ideolojik ve terrist tehdit kayna olu turuyor.

 ran' n, lkemizdeki rejim kar t y k c eylemlerini

tam bir pervas zl kla srdrmesi konusuna gelince,
bunun temel sebebi, 1990'dan bu yana Trk
hkmetlerinin ran'a kar cayd r c bir politika
olu turmakta gsterdikleri acz ve yeteneksizlikte
aranmal d r.
15 y l boyunca Trkiye'de bir i sava PKK'y
kullanarak srdren Suriye'ye kar hibir tepki
gsteremeyen siyasi liderlerimizin bu marazi rkeklik ve
ekingenliklerinin de, ran' n cret ve pervas zl n n
artmas na yol am oldu u muhakkakt r.
kinci soruyu yan tlarken, "Atsahibineg reki ner"
deyimini ak lda tutmakta yarar var... Siyasi liderlik,
uluslararas ili kiler a s ndan nazik bir konuda karars z
ise ve kar taraf n yapt klar n sineye ekmeyi ye leyen
bir tutum iindeyse, polis ve istihbarat birimlerinin
olaylar n stne tam bir gven duygusuyla gitmeleri
zorla r.
Halen bu edilgenlik dnemi geride b rak lm
durumda. Ecevit hkmeti, sorumlu ve onurlu bir devlete
yak an ciddiyet ve kararl l kla hareket ediyor. i leri
Bakan Tantan'la Trk polisi de imdi bu gven
duygusunun verdi i evkle al yor ve ba ar l
performans sergiliyor.
Son soruyu yan tlarken, nce ran'la Suriye'yi ayn
kefeye koyman n yanl olaca n belirtelim. Suriye'ye
nazaran daha byk bir devlet olan ran'la nemli enerji
projelerimiz oldu u gibi, ticaret hacm m z, s n r ve bavul
ticareti de dahil y lda bir milyar dolar a maktad r.
Ayr ca, 12.500 adet TIR' m z her y l bu lke zerinden
Orta Asya'ya gidiyor. Bu noktalar, ran'a kar
uygulanacak ekonomik nlemlerin, lkemize de ciddi bir
maliyet karaca n ortaya koyuyor.
Bir nemli nokta da, ran'da gerek ynetimin
Hatemi'de de il, slam devrimini dnyaya yayma gibi
hayali bir misyonu benimsemi , ehadet e ilimli, fanatik
bir molla ve asker cuntas n n elinde oldu udur. Bu
bak mdan, ran'la kabilecek bir krizin sratle
t rmanarak kontrolden kma tehlikesi mevcuttur.
Ayr ca, ran' n, Suriye'nin kar la t ekilde,
kendini Trkiye ile srail aras nda k skaca al nd gibi bir
stratejik kmazda hissetmeyece i de belirtilmelidir.
Bu durumda, Trkiye'nin, stratejik ve siyasi
dengelerin kendi lehine olmas ndan hareketle, ran' n
karlar n hedef alan yapt r mlar ngren cayd r c bir
strateji olu tururken, btn bu hususlar zenle

de erlendirmesi ve ince bir risk hesab yapmas

gerekecektir.
Her halkarda, Trkiye'nin, sayg n ve onurlu bir
devlet olarak, ran' n kendisine kar uygulad y k c
eylemleri s f r maliyetle srdrmesini nleyecek
tedbirleri almas ya amsal nemdedir.
Ancak, ran'la hesapla mada, Trkiye bu devleti
nce dnya kamuoyu nezdinde mahkum ettirmeli ve bu
amala elindeki hukuk kart n en etkili ekilde
oynamal d r... Bu da, sratli ve drt drtlk bir adli
soru turma ve yarg lama srecinin dzenlenmesini
gerektiriyor.
ki asker gerginli i erevesinde, Trk bas n nda, ranlascak
at ma konulu yorumlar bile yer buluyordu. Tamer Heper, Bui b yle
gitmez derken unlar anlat yordu:
.Peki, bu iki askerimizle ilgili kriz atlat lsa ve
onlar iade edilse Trk - ran ili kileri normale dner mi?
Yeni huzursuzluk konular kmaz m ?
Tahran gszl n biliyor. ran ordusu uzun
sredir tecrbeli subaylar n e itiminden uzak, silahlar
eski. Ekonomisi iyi de il. Son renci olaylar da gsterdi
ki; ieride patlamaya haz r bomba gibi gayri memnunlar
var. ran ynetimi bunlardan korkuyor, l ml Selam
gazetesini 5 y l iin kapatmalar da bunu gsteriyor.
stelik ran mtecanis bir nfusa da sahip de il.
Nfusun neredeyse yar ya yak n Azeri Trk.
Tm bunlar gsteriyor ki; ran e itli huzursuzluklar
yaratsa da, Trkiye ile bir s cak at may gze almas
mmkn de il.
Tahran' n D manmnd man,dostumdur diye
PKK'ya y llard r kucak amas , gl bir Trkiye'ye,
sorunsuz bir Trkiye'ye tahamml olmamas n n
sonucudur ve Trkiye'ye vermek istedi i zarar n
azamisini bylece vermektedir.
Grnen o ki; iki erimiz yuvalar na kavu mu da
olsalar, ran, Trkiye ile dostlu a, a da , demokratik ve
gl bir ynetime kavu mad ka istekli olamayacakt r.
Bir sorun biterse ba ka sorun kart lacak, dalgal bir
ili ki, problemli bir kom uluk srp gidecektir.
..........
Btn bu tart malar aras nda, ran, Trkiyeyi PKKilesiyasidiyalog
ba latmaya davet ediyordu.
...........

 li kilerde aksamayan tek konu uyu turucu ticaretiydi. A ustosta,

randan giri yapan bir TIRda 513 kilo eroin ele geiriliyordu ama bu,
buzulun sadece su stndeki yz iindi
Ayn ay, calan mral da yarg layan Mahkeme Ba kan Turgut
Okyaya ynelik bir suikast haz rl nlendi. randan gelen, ne Trke, ne
Krte bilmeyen terrist, Hakkarinin Yksekova ilesinde yakaland .
...........
Ve o dnemde, Trkiye mthi deprem felaketiyle sars ld .
..........
ran n lml Cumhurba kan Muhammed Hatemi, takiye uzman
Ekimde, d zenlisiyasidan malar iin Tahran'da bulunan D i leri
Bakanl Mste ar Korkmaz Haktan r' kabul eden Hatemi, ran
topraklarndanT rkiye'yeenk kbirzararbilegelmesineizin
vermeyeceklerini syledi.
Bu konu madan tam iki gn sonra, Prof. Ahmet Taner K lal
Ankarada ldrld. ranl mollalar, herhalde, Trkiyeye ktlk de il,
iyilik yapt klar n d nyorlard o gn
Trk hkmetinin ve zellikle D i lerinin tavr ne olursa olsun,
bas nda gerekleri gren ve izleyenler oktu.
Oktay Ek i, cinayetten hemen sonra, SevgiliAhmetTanerK lal'y,
uygarveAtat rk birT rkiyeisteyenherkesing zya larylau urladk diyor
ve ekliyordu :Aradange enyllari indeedindi imizbilgilerinbizig t rd
kanaateg reMuammerAksoy, etinEme veTuranDursuncinayetleri,
ran'dakimollarejimininT rkiye'detuttu ua rdincikiralkkatillertarafndan
i lendi.
..........
Olaya geni yer ay ran ngiliz haber ajans Reuters, K lal 'n n
Cumhuriyet gazetesindeki k esinde sonuna kadar demokrasiyi savunan
nitelikte yaz lar yazd na de inirken, cinayetin ard ndan FP Ba kan Recai
Kutan' n yapt a klama s ras nda K lal 'n n rencilerinin "ran'agidin"
eklinde sloganlar att klar n n alt n iziyordu.
..........
Cinayetten birka gn sonra, U ur Dndar n anlatt klar da ok
ilgin:
Dn, birok siyasi cinayeti ayd nlat p, katilleri
yakalayan eski bir polis efiyle konu uyordum.
Bazsiyasicinayetlerni infailime hulkalyor?
diye sordum.
Failime hulkalmasistendi ii in! dedi.
Deneyimli mdr, yeterli birikim ve beceriye sahip
Trk polisinin, hibir nemli siyasi cinayeti uzun sre faili

mehul b rakmayaca n sylyordu. Mesleki ya am

ba ar larla dolu polis efi, tozlu raflara kald r lan
dosyalar n ard nda, mutlaka karanl k ili kilerin oldu u
inanc ndayd .
nl dedektifin szlerini dinlerken, U ur Mumcu
Suikasti'nin dosyas n inceleyen bir yetkiliyle yapt m
konu may an msad m. Yetkili, o dnemdeki siyasi
otoritenin, Mumcu'nun katillerinin bulunmas iin
gereken kararl l gstermedi ini syleyerek unlar
anlatm t :
Mumcu'yayaplansuikasttan nce,Ankara'dakibaz
yabanctemsilcilikg revlilerinedebenzersaldrlar
d zenlenmi ti.Ara trmacyazarU urMumcu'yudaayn
ajanlarn ld rd klerikansndaydk.Ancakbuki iler,
diplomatikdokunulmazlklaroldu undanellerinikollarn
sallayarak lkelerined nd ler.Oysacinayetin
aydnlatlmasvecanilerinyakalanmasi in,od nemdeki
siyasiiktidarn,tpkPKKeleba sAbdullah calan'n
Suriye'denayrlmassrasndayaplanbaskyabenzerbir
giri imi,bu lkeyedeuygulamasgerekiyordu.Maalesef
konunun zerineyeterincegidilemedi. nk kar taraf,
lkelerindekirejimemuhalifolangruplarntopraklarmz
hareket ss olarakse tiklerinivegizlidestekaldklarn
iddiaediyordu.Siyasikararllkolmaynca,dosyadatozlu
raflardakiyeriniald.
De erli ara t rmac gazeteci U ur Mumcu
suikastinin z budur. Dosya faili mehul kald gibi,
y llar sonra her syledi i yalan olan Abdullah Argun etin
isimli bir ruh hastas , suikast san olarak yakaland .
Bylece kamuoyunun kafas kar t r ld .
Ayn garip aymazl k, etin Eme ve Turan Dursun
cinayetlerini i ledi i bilinen slami Hareket rgt
soru turmas nda da ya and . Bir aya Trkiye'deki
karanl k odaklarla, di er aya da malum lkedeki gizli
servislerle ba lant l olan rgtn soru turmas , bir yere
kadar gtrld ve orada duruldu. Bu lkede askeri
e itim grdklerini, patlay c madde, silah ve para
yard m ald klar n itiraf eden terristlerin ifadelerinin ,
bazgizlipazarlklardakozolarakkullanld ne srld.
Ayr ca rgt eleba lar n n, yurtiindeki karanl k
odaklarla olan ba lant lar yla gemi teki ili kileri de
yeterince ayd nlat lamad . Oysa bu ili kiler tm
detaylar yla ortaya kar lmal yd .
Belli ki birileri, soru turmay yrtenlere, Dur
bakalm,buradan tegitme! dediler.

Caniler bulunup cezaland r lmad ka, yani Trk

polisine Buradan tegitme! dendike, faili mehul
dosyalar n say s na paralel olarak, tek gnah Atatrk
olmak, laik, demokratik cumhuriyeti savunmak olan
sekin ayd nlar m z ldrmeye heveslenenlerin say s da
art yor.
Bylece Trkiye'yi ortaa karanl na
srkleyerek olu acak kaotik atmosferde, hayallerindeki
a d dzeni kurmak isteyenler g ve mesafe
kazan yor.
D nn bir kere, e er Abdi peki'ler, etin
Eme'ler ve U ur Mumcu'lar ya am olsalard , radikal
dinci rgtlenme bu denli rahat bir yay lma ortam
bulabilir miydi? Ortal kta terr deh eti kol gezebilir
miydi?
Uluslararas apta bir ara t rmac olan U ur
Mumcu, radikal dinci rgtlenmenin uluslararas
dayanaklar n , siyasi ve finansal ba lant lar n en ince
ayr nt lar na kadar ara t r p, Trkiye'yi bekleyen tehlikeyi
gzler nne sermez miydi?
Hkmet, terr ehidi Ahmet Taner K lal 'n n
katillerini en k sa srede bulup cezaland rmak zorunda.
Aksi takdirde Bazsiyasicinayetler,failime hulkalmas
istendi ii inaydnlanmyor diyen polis efi hakl kacak.
.............
Resmi istihbarat raporlar nda, T rkiyeninranpolitikasng zden
ge irmesi gere i zerinde duruluyordu.
Kas m ba nda, Tefeci Veli Szdinler'i ldrmeye azmettirmek
suundan mr boyu hapse mahkm olan ve ete kurmak suundan 208
y l hapis cezas istemiyle yarg lanan Kas m Geny lmaz, ranlajanlarn,o
d nemdeAnayasaMahkemesBa kanolanYektaG ng r zdenin
ld r lmesii inkendisiylemasayaoturduklarn a klad .
Geny lmaz, avukat arac l yla Hrriyet'e yapt yaz l a klamada,
firarda oldu u 1997'de kendisine bu konuda Akit Gazetesi'nde al an ve
grrse tan yabilece i Hasan isimli bir gazetecinin ye eni Ecevit Yld z
arac l yla ula ld n ne srd.
Gr meye Akit Gazetesi'nden teyit ald ktan sonra gitti ini syleyen
Geny lmaz, 1997 y l sonlar nda stanbul Tarabya Oteli'nde yap lan
gr meye gazeteci Hasan ile birlikte iki ranl grevlinin de kat ld n
kaydetti. Geny lmaz, gr me s ras nda kendisine, 2 milyon dolar
kar l nda, dnemin Anayasa Mahkemesi Ba kan zden'in ldrlmesi
iin ta eronluk teklif edildi ini iddia etti.
Geny lmaz, Ahmet Taner K lal cinayetinin de yine ayn ki iler ve
ayn lke taraf ndan organize edildi ini ve cinayetin arkas ndaki karanl k

gcn ran oldu unu anlat p, kendisine suikastin gerekle tirilmesinin

ard ndan ayn ki ilerin sahte pasaport, ev, araba ve mr boyu ran'da
serbest ya ama garantisinin vaat ettiklerini belirtti.
Geny lmaz ayr nt lar n ele al nd gr mede ajanlar n, olay kabul
etti i taktirde kendisi ve adamlar iin istedikleri silah temin edeceklerini
de syledi ini anlatt .
...........
Aral kta da, BDA-C'li Mustafa Kl , ranl diplomatlar n kendisiyle
nas l temas kurduklar n anlatarak bas n n dikkatini ekiyordu.
..........
Trkiyede istihbarat raporlar birbirini izliyor, kal n dosyalar hkmet
yelerinin nne koyuluyordu. Bu raporlarda, ran n terr rgtlerine
verdi i byk destek nemle kaydediliyor ve Ter ristba Abdullah
calan'nifadelerinde(ran,PKKyerineHizbullah'T rkiye'deg lendirmek
istedi) eklindekia klamasbuiddianndo rulu unug stermektedir.ran'n
teokratikrejiminiT rkiye'yeihra etmeamacndanvazge medi is rece
Hizbullah've e itliter rgruplarndesteklemeyedevamedece ibir
ger ektir" deniyordu.
2000 ba nda ellerde gezmeye ba layan bir ba ka resmi raporda,
PKK'ya kar eylem yapt ve devletin baz grevlilerince desteklendi i
iddia edilen Hizbullahla PKK aras nda, 13 Kas m 1998'de, Trkiye'ye kar
ortak hareket etme ynnde anla ma yap ld belirtiliyordu.
"Hizbullah'nAmac,StratejisiveAlnmasGerekenTedbirler" ba l kl bu
raporda, calan'nSuriye'den karld d nemdeHizbullahPKK at mas
tamamensonaerdi.13Kasm1998'de,osradaran'dabulunanHizbullahlideri
H seyinVelio luilePKK'lNizamettinTa arasnda,ranistihbarat rg t
Savamaajanlarnng zetiminde,Keleresk y ndebirg r meyapld.
G r medePKKHizbullahate kesibar ad n t r ld ,T rkiye'nini ve
d karlarnakar ortakeylemkararalnd.Anla masonrasndaPKKve
Hizbullaharasndaenufakbir at maya anmaddeniyordu.
..........
2000in ba nda, Ba bakan Ecevit, randa seim sonular n
de erlendiren iki laf etti i zaman bile derhal Tahran n protestolar na
u ruyordu.
stanbul Emniyet Mdr Hasan zdemir, Hizbullah lideri Hseyin
Velio lunun zerinde bulunan ran pasaportlar n ve istihbarat servisi
kartlar n bas na gsterirken, onlarca cinayetin listesini sunup, btn bu
insanlar n ran n emriyle ldrldklerini anlat rken, fazla yorum
yapmamaya zen gsteren yneticiler vard .
Oysa ele geirilen tm terristler, ran diyordu. Hepsinin
pasaportlar nda ran yolculuklar , silahlar nda ran izleri, e itimlerinde ran
parma vard . Mermiler randand , kaanlar n s nd klar yer rand !
Yakalananlar n evlerinde, Humeyni'nin SiyasivelahiVasiyetname,Gelin

BuD nyayDe i tirelim isimli kitaplar yla kasetleri bulunuyordu.

Trkiye gene susuyordu!
Ve baz yazarlar, ran n Trkiyeye istihbarat vermesi sayesinde
terr rgtlerinin zld gr n savunmay srdryorlard ! Emniyet
Genel Mdrl , yaz l bir a klama yaparak, Hizbullaha ynelik
operasyonlar n istihbarat n n randan verildi ine ili kin haberlerin do ru
olmad n bildirdi. i leri Bakan Sadettin Tantan da, randan bilgi
al nmad n do rulad .
Bu arada, operasyon deyip gemeyelim. ok say da Trk polisi ve
askeri, isimsiz kahramanlar, Trkiyeyi terr belas ndan kurtarmak iin
ehit d yorlard . Siyasi irade zrl gzken Trkiye iin canlar n feda
ediyorlard .
Bas na yans yan haberlerde, Gneydo u'da Asayi Blge Komutan
olarak grev yapan emekli Korgeneral Hasan Kundak n n ,Hizbullah
zerimizegelmiyordu.Askerliktebirstratejivetaktikvardr.PKK'nn zerine
b t ng c m zlegiderken b rtaraftakuvvettasarrufuyapld szleri de yer
al yordu. Milliyet'in sorular n yan tlayan Kundak , Batman'da, ayn
dnemde Hizbullah' n da glendi ini bildiklerini syleyerek yle
konu uyordu:
Bunlarnarkasndaranvard.ran'dandestekalyorlard.ranPKK'ya
dadestekverdi,ancakbu1996'dansonraoldu.Hizbullah'n zerinegidilmedi
de il,gidildi.Od nemdeyakalananHizbullah saysnabaklabilir.Ancak
ncelikmeselesivard.Enyakntehditsizini inen nemlitehdittir.Enyakn
veen nemlitehditdePKKidi.Hizbullah'taelege ensilahlarabakn,birde
PKK'nnelindekisilahlard n n.
Kundak , Hizbullah'a gz yumuldu u iddialar n iddetle reddederek,
terrle mcadele s ras nda dikkate ald klar temel stratejiyi a kl yordu:
Askerliktebirstratejivetaktikvardr.Hizbullahod nemde zerimize
gelmiyordu.EnyakntehditPKKidi.Og nlerihatrlamakgerekir.PKK'nn
zerineb t ng c m zlegiderken b rtaraftakuvvettasarrufuyapld.Bu,
stratejininanaprensibidir.Builkelereuymazsanzba arlolamazsnz.
Ba arszolmayahakkmzyoktu.Hizbullah'nog nk durumui in'tali'
denilebilir.Onun zerinedahak kkuvvetlerlegidilmi tir.
.........
Bu arada, derindevlet edebiyat geli irken, Buoyunuancakbaz
ahmaklaryutabilir diyen Hasan Cemal unlar yazd :
Oyun yine ayn : Hizbullah' derindevlete
indirgemek... Ve Hizbullah' n terrle getirmek istedi i
dzeni, slam' referans noktas olarak kullanmas n ,
ran'la ba lar n grmezlikten gelen bir oyun... Kaba bir
oyun bu. Ancak baz ahmaklar n yutabilece i bir oyun!
Erbakan - iller ikilisi, yani Refahyol iktidardayd .
1997'nin Ocak ay sonlar . Davos'ta Dnya Ekonomik

Forumu toplant lar n izliyordum.

Panellerden biri ilginti:
Ortado u'da slami hareketler...
ran'dand konu mac lardan biri:
Mohammad Javad Zarif.
Grevi yle belirtilmi ti:
ran slam Cumhuriyeti Uluslararas li kiler ve
Hukuki lerden Sorumlu D i leri Bakan Vekili.
Konu mas n n drt yerinde Trkiye'den sz etti.
Refah' n seimi kazan p hkmet olmas ndan
memnundu.
Syledikleri yle zetlenebilirdi:
slami dzen ran'a ihtilal yoluyla gelmi ti. Tek yol
ihtilal de ildi tabii. slami dzen demokrasi yoluyla da
gelebilirdi. Buna rnek olarak da Trkiye'yi, Refah' n
seim ba ar s n gsterdi.
O tarihte Davos'tan yazd m yaz ya yle bir blm
eklemi tim:
i mdifrsatnbulsam,Ba bakanErbakan'a usoruyu
y neltirdim:ranD i leriBakanVekilidiyorki,'ran'aslami
d zenihtilallegeldi;T rkiye'yese imsand ylageliyor.'
ranlBakan'ndedi igibi,sizger ektenT rkiye'deslami
d zenmikurmayama lyorsunuz?
Bu sorum o zaman yan ts z kalm t . Ama geerli ini
yitirmeyen bir soruydu:
Erbakan Hoca takiye mi yap yordu?
Refah' n bir gizli gndemi mi vard ?
Siyasal slam' n, radikal slam' n ya da kktendinci
slam' n Kuzey Afrika'dan Ortado u'ya, Trkiye'den Orta
Asya'ya kadar btn slam dnyas iin ngrd gizli
gndem s r de ildi.
Devletin ve toplumun ba tan a a din kurallar na
tabi k l nmas n ieriyordu. Bu gizli gndemin bir
numaral hedefi t pk Nazizm gibi, Komnizm gibi
totaliter bir diktan n kurulmas yd .
ranl Bakan' n dedi i gibi, bu gizli gndem kendi
lkesinde ihtilal yoluyla hayata geirilmi ti. ran'da
devlet ve toplum zor yoluyla, iddet, yani devrimci iddet
yoluyla bir btn olarak dini kurallara tabi k l nm t .
Hukuktan kad n - erkek ili kilerine, yasama faaliyetinden
e itime, ticarete kadar her yerde dini ereve esas hale
getirilmi ti.

Yani irtica gerekle mi ti!

Ama bunun iin ille de ihtilal gerekmiyordu.
Seim de yeterli olabilirdi.
Trkiye'deki gibi...
ranl Bakan byle diyordu.
Erbakan Hoca Ba bakan olarak ilk resmi ziyaretini
ran'a yapm t . Cumhurba kan Rafsancani'yle yapt
gr mede, ran' n PKK'ya deste ini CIA, MT uydurmas
olarak nitelemi ti.
Refah dneminde gizli gndem konusu gncelli ini
hi yitirmedi. Birok nedeni vard . rne in bir seferinde
Erbakan Hoca demi ti ki:
Refahiktidaragelecek.Sorunne?Ge isd nemisert
miolacak,yumu akmolacak?Kanszmolacak?Kanlm
olacak?Altm milyonbunakararverecek?
Kanl m , kans z m ?
htilalle mi, seimle mi?
Geis dnemi nas l olacak?
Sert mi, yumu ak m ?
Yine Erbakan' n szleri:
SenRefahPartisi'nehizmetetmezsenhi biribadetin
kabulolmaz. nk ba kat rl M sl manlkolmaz.Refah
birordudur.B t ng c nlebuordununb y mesii in
al acaksn. al mazisenpatatesdinindensin.Buparti
slamicihatordusudur.M sl manmsn?Buordudaasker
olmayamecbursun.
te klasik rnek:
Dinin politikaya alet edilmesi... Niye? Kafirekar
cihat!tan sz ediyor Hoca.
Kafir kim?
Refahl olmayan!
Bir ba ka rnek, evki Ylmaz. Refah' n Rize Belediye
Ba kan idi. Daha sonra Refah'tan milletvekili seildi.
Partinin en nde gelen szclerindendi.
te baz konu malar :
Allah'nsizesoraca soru yle:K f rd zeninde
slamdevletiolsundiyeni in al madn?Erbakanve
arkada lar,partig r nt s altndabu lkeyeslam
getirmeye al yorlar.

Nedir kfr dzeni?

Laik demokratik Cumhuriyet...
Demokrasiyi ara istasyon yap p, sand ktan kmak
iin ara olarak kulland ktan sonra atacaks n, yerine
eriat dzeni kuracaks n.
Kafa bu!
Bir ba kas , imdi hapis yat yor, Hasan Hseyin
Ceylan. Refah' n Ankara milletvekiliydi. Ayn zamanda
partinin nde gelen szclerindendi.
u szler de onun:
Buvatanbizimdir,rejimbizimde ildirkarde lerim.
RejimveKemalizmba kalarnndr.T rkiyeyklacakbeyler.
T rkiye,Cezayirolurmudiyorlar.Oraday zde81nasl
olmu sa,y zde20falande il,y zde81'lereula aca z.
Kayseri Byk ehir Belediyesi'nin Refahl Ba kan
kr Karatepe'nin szleri:
Bud zende i meli.Bekledik,birazdaha
bekleyece iz.G nolaharmanola.M sl manlari lerindeki
hrs,kini,nefretieksiketmesin.
Refah' n anl urfa milletvekili Halil brahim elik'ten:
Bensapnakadar eriat ym. eriatngelmesini
istiyorum.Bendekand k lmesiniistiyorum.Demokrasi
b ylegelecek,fstkgibiolacak.
Daha ba ka rnekler de verilebilir. e riatenjekte
etmekten sz edenler de, Camilerk lamz,minareler
s ng m z,kubbelermi ferimiz diyenler de Refah
saflar ndan km t r.
Nas l bir zihniyetin rndr btn bunlar?
Demokrasiyi kfr dzeni, insan haklar n ise H ristiyan
Bat 'n n uydurmas sayan, ancak bundan bir ara, bir ara
istasyon olarak yararlanmaya bakan zihniyet neyin,
kimin rn?
Derin devletin mi?
Btn bu szleri bu zat muhteremlere syleten de
derin devlet mi?
Baz slamc evrelerde imdi Hizbullah terr
konusunda benzer bir oyun sergilenmek isteniyor:
Hizbullah' derin devlete indirgemek... Ve
Hizbullah' n iddet yoluyla getirmek istedi i dinci dzeni,
slam' referans noktas olarak kullanmas n , ran'la
ba lar n grmezlikten gelen bir hedef sapt rma oyunu

bu...
Kaba bir oyun bu.
Ancak baz ahmaklar yutabilir!
Trkiye'de hukuk devleti sorunu oldu u do ru.
Devletin demokrasiyle terbiye edilecek yanlar da var.
Ama btn bunlar, irtican n ciddiye al nmas n ,
irticaya kar kararl l kla mcadele edilmesini, hele
Hizbullah terr btn vah etiyle gzler nne
serildikten sonra, engellemiyor, engellememeli.
..........
Abdullah calan neler anlatt ran konusunda, bir de ona kulak
verelim:
ranstihbaratServisimensubuSaitileRusya zerinden rg te
sa lanacaksilah,Sam7vedi erlojistikdesteklering venlibirbi imdeelimize
ge mesii inanla tk.AyrcaUrumiye'de rg teaitbirhastaneninkurulmasve
yarallarnburadatedaviedilmesianla masnavardk.Bunakar nPKK
T rkiye'debulunanHizbullah rg t n nfaaliyetalanlarnam dahale
etmeyecekvesilahl at mayasonverecekti.Buanla mahaleny r rl kte
olupran rg t m zebarnma,silah,tedavive lkesindekampkurmaimkan
sa lamaktadr.KDP'ninran'laili kileri okiyiydi. std zeydeg r meler
yapyorlard.HizbullahkonusundaPKKile at malarnele tiriyorlard.1994'e
kadarbizimT rkiye'deya ad mzgerilemeninardndanran'nHizbullah'
PKK'yaalternatifgeli tirme abasvard.Birnevibizimyerimizeg zkoymalar
vard.
Hizbullah'randestekliyor.1994'tettilaatmensubuSaitileg r t k.
Hizbullah'bizim zerimizeg ndermemelerinis yledik.Bizekar de il,
T rkiyeCumhuriyeti'ney nelmeleriniistedim.BumesajSaitileran'a
g nderdim.Uyarlarmetkiliolmu .Uyarlarmznyansrabizimde
faaliyetlerimizinetkisioldu.Hizbullahilearamzdab y k at malaroldu.
T rkiye'deHizbullahile at rkenL bnan'dakiHizbullahileirtibatkurarak
'Dost rg tolaraks yleyinbizim st m zegelmesinler'dedim.Sanrmbuda
etkilioldu.
............
skdar'daki polis operasyonu s ras nda ldrlen Hseyin Velio lu
ve ard ndan ortaya kan vah i i kenceler, cinayetler listesinin ard ndaki
karanl k eller Tahrandayd .
Ama tepkisizlik sryordu.
Sivas'ta, 1993 Temmuzunda ya anan, Kahrolsunlaiklik! sloganlar
aras nda 37 ayd n insan n cay r cay r yak ld o korkun MadmakOteli
Katliam sonras ndaki tepkisizlik gibi Orada da Hizbullah ve ran vard .
Bunlar kan tland , terristlerin kendi itiraflar yla

Ama hay r
Hizbullah yok, derindevlet var. ran yok, T.C. var.
Derin devlet elbette var. Emniyetiler, askerler ba r yorlar, Bunlar
devletinen std zeylerineszdlar diye. Ayr ca, 90l y llar n ba nda,
devletin bir kesiminde, Hizbullah PKKya kar besleme e iliminde
olanlar n bulundu u da bariz. Ancak bunlar hedef sapt rmak iin
kullananlar n kimler oldu unu iyi grmek gerekiyor.
.........
Ba bakan Ecevitin bas na yans yan de erlendirmesi:
"Hizbullah rg t n nyola t buvah etnedeniyle, yleinaniyorumki,
dindarkesimbundansonralaikli inde erinidahaiyi,dahafarklg recekve
anlayacaktr.Yanidinistismarnn,dinisiyasetealetetmeninnelereyol
a abilece ibirkezdahag r lm oldu."
..........
Tepkiden tepkiye fark var.
Ba kanl n kapat lan RP yesi Bekir Yld z' n yapt Sincan
Belediyesi'nce dzenlenen Kud sGecesi etkinlikleri, 30 Ocak 1997'de
olmu tu. Mahkeme kararlar na gre Hizbullah'na kpropagandasnn
yapld gecenin ard ndan, Trk Silahl Kuvvetleri'nin tanklar Sincan'a bir
u ray p tepki gstermi lerdi. Askerler ,demokrasiyebalansayar
yapld n sylyorlard .
Geceye kat lan ve laik rejim kar t bir konu ma yapan dnemin
ran' n Ankara Bykelisi Bagheri, istenmeyenadam olarak lkesine geri
dnmek zorunda kald , ran' n Erzurum Konsolosu gibi
Tepkisizler, askerleri alk l yorlard . Sincan Belediye Ba kan ,
hapishanede, aralar nda Trk hkmetinin Adalet Bakan evket Kazan n
da bulundu u ziyaretileri kabul ediyordu. 4,5 y ll k hapis cezas
kesinle ince de, di erleri gibi ka p gitti.
...........

ranszb lgestrajesiolmaz diyenlerin gr leri ve ortaya

koyduklar tablo da grmezden gelinemeyecek kadar net. ran' n blgedeki
konumunu ve Trkiye - ran ili kilerini, OECDde al t belirtilen Mehmet
t, Trk bas n nda yorumluyor:
ran, Trkiye'nin Orta Asya, Kafkasya, Rusya ve
Ortado u stratejilerinde kilit bir konumdad r. ran's z bir
blge stratejisinin ba ar l olmas gtr. Ayn ekilde
Trkiye de ran iin vazgeilmez bir ekonomik, ticari
ortak ve Bat 'ya a lan penceredir.
Geri ran' n ki i ba na geliri 1976'daki 4.676
dolardan bugn 2.636 dolar dzeyine kadar geriledi.
Ama, yine de ekonomik bak mdan, Ortado u'da 160
milyar dolar GSMH bykl ile Trkiye'nin arkas nda

yer al yor.
ran gerek anlamda bir enerji devi. Dnyadaki
kan tlanm petrol rezervlerinin yzde 10'u (93 milyar
varil), do algaz kaynaklar n n ise yzde 15'i (21 trilyon
metrekp) ran topraklar n n alt nda. Gnde retti i 3.6
milyon varillik petroln 2.6 milyonunu ihra ediyor. Dviz
gelirlerinin yzde 80'i petrol ve do algaz sat ndan
geliyor. Mevcut do algaz retimi ise y ll k 60 milyar
metrekp civar nda; bunun 27 milyar metrekbn
d ar ya sat yor.
Trkiye ile ran aras nda A ustos 1986'da
imzalanan ve Refahyol dneminde onaylanan do algaz
al m anla mas na gre ran, boru hatt n Trkiye s n r na
kadar getirecek, biz de kendi s n r m z iindeki blm
tamamlayacakt k. ranl lar, boru hatt n n kendi
blmlerinin tamamland n bildirdiler. Trk taraf n n
in aat ise hl bitirilemedi. Bu sorunu zmlemek
zere bir BOTA heyeti ran' ziyaret ederek, gaz
sevkiyat n n ba lang tarihinin ertelenmesini talep etti.
ranl lar soruna iyi niyetle yakla t lar ve srenin Eyll
2001'e kadar uzat lmas n kabul ettiler. Ancak, kredi
borlar n geri deyebilmek ve di er zararlar n n tazmini
iin Ankara'dan 200 milyon dolar istedikleri biliniyor.
ran, do algazda Rusya'ya a r ba ml l n
k r lmas nda Trkmenistan, Azerbaycan ve Irak ile
birlikte de erlendirilmelidir.
ran, sadece bize do algaz temininde de il ayn
zamanda zerimizden Avrupa piyasalar na gaz
pazarlamakta da ok istekli. Bu arada, Trkmen gaz n n
Hazar Denizi alt ndan Trkiye'ye ula t r lmas ve Bak Ceyhan petrol boru hatt gibi bizim a m zdan ya amsal
olan projelere olumsuz bak yor. Hazar' n hukuki
statsnn belirsizli ini ne sryor. Rusya ile benzeri
bir politika izliyor. imdilik Bak - Ceyhan boru hatt n n
gndemde olmas nedeniyle ran seene i n plana
km yor, ama Tahran' n ili kilerinin Bat ile yumu amaya
ba lamas ona yeni f rsatlar sunabilir.
Nitekim, Albright ve Clinton da ok uzak olmayan
gelecekte ran ile ili kilerin normalle tirilece ini ima
ettiler. Kar l kl ad mlar sa lam ve kapal kap lar ard nda
at l yor. 1998'de ran devrimci bir de i ikli e giderek
petrol ve do algaz sektrlerini yabanc sermayeye at .
Amerikan ambargo tehdidine ra men Shell dahil birok
Bat l petrol irketi ran'da nemli yat r m kararlar ald lar.
AB, yapcdiyalog abalar n srdryor.
Bu itibarla, Trkiye'nin, politikalar n ran' n
Bat 'dan tecrit edilmi olmas na dayand rmas

d nlemez. Humeyni miras ynetimden, giderek

normalizasyona do ru yol al nd , nmzdeki dnemde
Tahran' n er ya da ge yeniden uluslararas camiaya
kat laca anla l yor. Bu srece bizim de bugnden katk
sa lamam z ili kilerimizin gelece i bak m ndan nem
ta yor.
ran - Trkiye rekabetinin sona ermesini kimse
beklemiyor. Yakla k 65 milyon nfuslu ve tam bir etnik
mozaik grnmndeki ran' as l kayg land ran husus,
bu lkenin yumu ak karn olan aznlklarmeselesi.
Farslar n yan s ra, Ezire Trkleri, Luriler, Bahtiyariler,
Krtler, Araplar, Trkmenler, Beluclar ve Ermeniler de
ya yor bu lkede. Nfuslar yzde 20'nin zerinde olan
iki unsur Farslar ile Azeriler. Yakla k 25 milyon civar nda
oldu u sylenen ranl Azerilerin bir gn kuzeydeki 7.5
milyonluk Azerbaycan ile birle mesi ihtimali uyku
ka rmayacak cinsten de il.
Kafkaslar'da eenistan bunal m ile birlikte yeni
bir jeopolitik mimari olu turma abalar gzleniyor.
Grcistan, Azerbaycan ve Karaba sorunu zmlenirse
Ermenistan' iine katacak, Trkiye ncl nde bir
Kafkas stikrar Pakt ngrlyor. Bundan Rusya'dan
sonra en fazla ran' n rahats z olaca bekleniyor.
Ancak, ran ile ili kilerdeki geleneksel dengeyi
sarsmak blgede ciddi bir istikrars zl k kayna olabilir.
Bu da ran' daha gl bir ekilde Rusya'ya
yak nla t rabilir. Dahas , ran' Ortado u'daki Bat kar t
kpr ba lar ndan birisi olarak gren in'i de bu
denkleme katabilir. Bir Rus - ran - in geni olu abilir.
Blgesel g olman n nko ulu, kendi
co rafyas nda diyalog ve uzla kanallar n her zaman
a k tutmak, evresinde bar ve istikrar emberi
olu turmakt r. Trkiye'nin ran' hesaba katmayan bir
Avrasya ve Ortadogu stratejisi izlemesi mmkn de ildir.
Bu itibarla, iki lke liderleri aras nda uzun sredir
savsaklanan zirve diplomasisini yeniden canland rmak ve
bugnden on y l sonras n n Trk - ran ili kilerinin
kapsam n belirlemek gerekir.
Bir de, aba alt ndan sopa gsteriliyor:
ran, Irak ve Suriye'nin elinde k sa ve orta menzilli
fzeler bulunuyor. zellikle ran' n envanterindeki 210
adet Scud - C ve Scud - B fzesi ile son geli tirdi i 1290
km menzilli Sahap - 3 fzesi kayg uyand r yor. Bu
fzelerin, ba ta stanbul olmak zere Bat Anadolu'daki
tm kentlerimizi vurmas mmkn. Elindeki fzeleri
kimyasal harp ba l ile donatacak teknolojik yetene e

eri mi olan ran, hem kimyasal, hem de biyolojik silahlar

da retiyor. Hatta, ABD ve srail kaynaklar , ran' n Rus in deste i ile gizli bir nkleer silah program
uygulad n da ileri sryorlar.
Ankara ile Tel Aviv aras ndaki stratejik i birli inin
geni lemesi de ran iin ayr bir endi e kayna . ran
D i leri Bakan Ankara'ya varmadan nce ran resmi
bas n nda kan yorumlardaSiyonizminransnrna
ta nmasn n iyi kom uluk ili kilerine s mad ve bu
durumdan duyulan kayg n n Ankara'ya iletilece i
belirtiliyordu.
Di er taraftan ran, PKK'ya lojistik destek verme,
kktendincileri k k rtma, Rusya ve Ermenistan ile
stratejik yak nla ma gibi kozlar da elinden b rakmak
istemiyor.
Btn bu sapt r lm de erlendirmeler, Ankaraya ekonomik, sosyal
ve askeri alanlarda g zda verir gibi Trkiyeyi ynetenler aras nda
baz lar n n korku, tereddt ve tavizlerinin ne tr bilgi ve d ncelerden
kaynakland n yans tmas a s ndan da nemli izilen tablo, ranla iyi
geinilmesi halinde, gelecekte ok eyler kazan labilece inin mesaj n
veriyor. Aksi halde de fena bir dayak yenilebilece inin...
Susarsak; rang d ml ter rebirka y z ehitverdik,insanlarmz
ld ,irticaazd diye tantana yapmazsak kazan mlar m z byk olacak.
Tabii o arada sraile fazla yz vermemek, siyonizmi ran n kap s na
ta mamak gerekiyor. Amerikal eytanlardan, ran onlarla bar ncaya
kadar uzak durmakta da yarar var.
Saf insanlar n kafas nda da bir soru:
Yahubizzatentarihboyuncasusmadkm?Butavizkar,korkakpolitika
nedenbug nekadarsadeceter rve l mgetirdi?
ran bylesine iten bir ekilde savunanlar, bu rejimin Trkiye
aleyhindeki uluslararas faaliyetlerine kar hibir nlem nermeden,
stanbulakadarula abilecekf zelerden ve zenginkaynaklardan sz
ediyorlar.
Trkiyenin, Cumhuriyet ve Atatrk ilkelerinin vazgeilmezli i ikinci
planda kal yor. Mollalar n, Ankaran n Orta Asya politikas n n ba ar s zl na
ba ar s zl k katmak iin verdikleri mcadeleden, bu amala harcad klar
paradan hi sz edilmiyor.
zellikle D i lerinin bir kesiminde ve i dnyas n n kk bir
blmnde taraftar bulan bu tr de erlendirmeleri grnce, ran gdml
terr kar s nda susmam z, y lda birka ehit vermeyi do al kar lamam z,
Atatrk ilkelerinden ve bu arada laiklikten biraz taviz verip, yobazlar ba
tac etmemizin menfaatimizicab oldu unu anlamak durumunda
kal yoruz! nk, bugnk ticaret hacm bir milyar dolar olmasa bile, ran
bize gelecek vaad ediyor!

E er kendi gelece ini kurtarabilirse

Bu mthi gelece i; kom umuzun bize kazand racaklar n beklerken,
Mumcular , Emeleri, K lal lar gmmek ve enemizi kapatmak
zorunday z!
Ayn zihniyetteki insanlarla sohbeti biraz derinle tirdi iniz zaman,
sadece yobaz terr kar s nda de il, Trkiyeyi blmek hedefli ba ka
stratejiler kar s nda da fazla tepkili olman n hatalar size anlat lacakt r.
Trkiyeyi nce yaln zl a, sonra yobaz rejimlerin kuca na itmek
isteyenlerin oyunu srmektedir Biraz stlerine giderseniz, ranlasava
mistiyorsunuz? diye soracaklard r.
Hay r, vallahi sava isteyen yok.
Sadece Atatrke verilmi szleri tutan, yeminleri unutmayan,
slam n yozla t r lmas na kar kan, insan gibi, demorasiyle ya amak
isteyen a da insanlar var
Tepkisiz kalam yorlar, kusura bakmay n.
Ve ranl mollalar yerine, kendi insanlar na, her eye ra men kendi
politikac lar na ve tabii kendi polislerine, askerlerine gvenenler, destek
verenler
..............
in ilgin taraf daha da farkl ... Trk bas n na yans yan, sanki
kamuoyunu ynlendirmek amal gzken, rana iltifat ve Trklere
gzda nitelikli yaz larda verilen rakamlar, savunulan fikirler, Bat
Avrupa`dakilerden ok farkl ! Sadece rnek olsun diye, 8 ubat 2001
tarihinde, Belika`n n sayg n bas n organlar ndan LaLibreBelgique
gazetesinde kan bir tam sayfal k de erlendirmeden notlar aktarmak
istiyorum. Bunlar yazan, Brksel niversitesinde bir retim yesi... O da
tarafl olabilir ama yazd klar , en az ndan bizde kan baz demeleri
verenlerin tarafs z olmad n gstermek a s ndan nem ta yor:
1 ubat1979da,Humeynizafernidalaratarak
Tahranad n yordu.11 ubatta,rantarihinde rne i
olmayanbirrejimyerineoturtuldu.Batmedeniyetlerine
sava ilanedenmollalartarafndankurulanvey netilen
yenirejiminbenzeriyoktu.
Resmia klamalarag rezalimyolsuzluklarrejimi
gitmi ,yerineslamtoplumuved zeniolu turulmu tu.Eski
sistemtamamenyokedilecek,yerineyenibirinsan,yenibir
d nyain aedilecekti.K yl ,i i,aydn,devrims resince
bunlarainandlar.
Oysabug n,onlaras zverilencennet okuzakta.
Mucizededikleriolay,b t nalanlardabirhezimetoldu.
Ekonomika dan,bug nk durum ok arpc...
Devrim ncesinde2.450dolarolanki iba geliri,1998de

1.200dolara,2000de770dolarad t .Sonyirmiylda34
milyondan65milyonafrlayann fusta, al ma a nda
olanlarny zde40i siz.ranllarny zde65i25ya n
altnda.Enflasyony zde30.Petrol retimiyaryarya
d m durumda.2000ylndaran6milyontonbu day
ithaletmekzorundakalm .70liyllardageli mekteolan
lkelereyardmetmektens zedenran,uluslararasyardm
almayaba lam durumda...
Yolsuzluktanyaknarakiktidaragelenlerinyaptklar
yolsuzluklarg r lmemi boyutta.L ksma azalarnaznlk
m terilerikar snda, ocuklarnsatmakzorundakalan
fakirailelervar.Tarihing menbirhalkolmad n
kantlad ranllarnbinlercesi,ilkdefa, lkeyiterkedip
ge imaray nagirmi durumda.Br kselsokaklarnda,k le
t ccarlarnnkurbanolanranllarg r yoruz.
Beying dehi buboyutaula mam t.Bug n,
niversitediplomasolanherd rtranldanbiriyurtdu nda
al yor.Kaytd ekonomika nlmazbiryololmu
durumda.
nsanhaklarsorunununboyutudahi bud zeye
ula mam t.Yargszinfazlar,tutuklamalar,i kenceler
devamediyor.Hateminingeldi ise imlerdedo anumuda
ra menhapishanelerhi b ylesinedolupta mam t,
idamlarbusayyaula mam t.1997denbuyana620ki i
infazedildi.Kadnlaray nelikbasknnhafifletilece is zleri
detutulmad.Ekonomikliberalle megiri imlerisonu
getirmedi.Ekonomika dandarisklibirb lgeolmay
s rd renran,petrolrezervlerinera menfakirbir lke
halinegeldi;islamizorunluluklarileekonomiksefalet
arasndabocalayan izofrenadamlarn lkesioldu.Umut,
yeriniumutsuzlu abrakt.
Hayret! Trkiyede yans t lan hava ve verilen rakamlardan ne kadar
farkl iddialar bunlar! Birileri yalan sylyor ama hangileri acaba!..
..............
Trk i lerinin elinde, gerek K lal , gerekse di er cinayetlerin ran
ba lant s konusunda ok somut kan tlar var. i leri Bakan Sadettin
Tantan n yapt a klamalar haf zalarda
Bu arada, baz terr rgtlerinin kertilmesinde rannverdi i
deste in rol oynad n savunanlar da oldu. Oysa bas na szan haberler,
Mossad n katk lar n daha n plana kar yordu.
Ba bakanB lentEcevitlesrailBa bakanEhudBarak'nrandestekli
Hizbullah'akar i birli iamacylamektupla tklar haberi gazetelerde yer

al yordu. Barak' n 1999 sonunda Hizbullah konusundaki bilgileri payla mak

amac yla yazd mektuba Ecevit'in verdi i olumlu yan t n ard ndan
ba lat lan Hizbullah operasyonunun, stanbul'daki byk bask nla
noktaland belirtiliyordu.
Haberlere gre, Trkiye'yi 1999un Ekim ay sonunda ziyaret eden
Barak, daha sonra Ba bakan Ecevit'e bir mektup gndererek, Hizbullah
rgtne ynelik i birli i nerisinde bulundu. Mektubunda, Hizbullah'a
ynelik ciddi ve ayr nt l istihbaratlar bulundu una i aret eden Barak,
yle devam etti:
Ter r,t muluslartehditederbirnoktayageldi.Ter r nsnrlaryok.
zellikleran'nniyetindenendi eediyoruz.srail'iveYahudilerihedef
alacaklarna,eylemyapacaklarnadairistihbarataldk.Hizbullah'nsizin
lkenizdekifaaliyetleridebilinmektedir.BuvesileileHizbullah rg t n n
kertilmesiney neliki birli ininiki lke karnaolaca g r ndeyiz.
Ecevit, bu mektup zerine, 9 Ocak'ta srail Ba bakan 'na yazd
cevabi mektupta, Trkiye'nin derhal i birli ine haz r oldu unu bildirdi.
Ecevit, mektubunda ,Bizter rbelasndan20yl ektik. birli ii inhazrz.
stihbaratbirimlerinegereklitalimatverece im dedi.
............
Ayn gnlerde, 2000in ilk ay nda, Ankara'ya gelen ran D i leri
Bakan Kemal Harrazi'den, terrizmle mcadele iin iki lke aras nda
kurulan mekanizmalar n yeterince iyi i lemedi i belirtilerek, gvenlik
sorunlar nda daha etkin bir i birli i yap lmas istendi. Harrazi, iki lke
aras nda siyasi dan ma mekanizmas kurulmas na ili kin bir mutabakat
zapt daha imzalay p gitti.
Harrazi geni bir adamd . Ankaradan Londraya geiyor ve Ba bakan
Tony Blair ile gr rken Halk n Mcahitlerinin protesto eylemleri
ba lay nca, ngiltereninter ristleredestekvermemesigerekti ini
sylyordu.
...........
Ayn dnemde, calan n idam cezas n n onanmas ndan sonra Milli
Gvenlik Kuruluna rapor sunan Emniyet Te kilat , randaki bir kampta 200
ki ilik bir gruba, Trkiyede intihar sald r s e itimi verildi ini, bunun,
PKKn n nde gelen isimlerinden Faruk Bozkurt taraf ndan yap ld n
bildiriyordu.
.........
kr Elekda n Trk siyasilere ve kamuoyuna ran gere ini
anlatmaya ynelik abalar da sryordu. Elekda , ubatta, ranveter r
ba l kl yaz s nda unlar yazd :
ran seimlerinde reformcu kesimin muhafazakar
kanada kar ezici bir zafer kazanmas , bas n m z
taraf ndan genellikle, teokratik rejimin lkeye empoze

etti i uluslararas yaln zl k ile zgrlklerin a r

k s tlanmas na kar halk n protestosu olarak yorumland .
Bu de erlendirme muhakkak ki isabetli. Ancak,
reformcu hareketin yol aabilece i de i imin s n rlar n n
ne olabilece i hakk nda fikir yrtmek iin, ran' n
Anayasas ile devlet yap s na bir gz atmak gerekiyor.
ran Anayasas , Ayetullah Humeyni'nin, din
alimlerinin siyasi otoritenin me ru sahipleri olduklar
esas na dayanan VelayetiFakih teorisi zerine bina
edilmi tir.
ran' n resmi mezhebi olan 12 mam iili i'ne (Caferi
mezhebi) gre, birinci mam Hazreti Ali'dir. Ondan sonra
onun soyundan 11 mam daha gelmi ve bunlar n
sonuncusu olan Muhammed Mehdi 869 y l nda insanl n
gznden kaybolmu tur. Ancak, Muhammed Mehdi yer
yzndeki ktlkleri yok etmek ve adli bir nizam
kurmak iin bir gn geri gelecektir.
Velayet - i Fakih'in anlam , 12. mam' n gaipli i
sresince, din alimlerinin ona vekaleten devleti ynetme
yetkisinin me ru sahipleri olduklar d r.
te bu gr ledir ki, ran Anayasas , siyasi otoriteyi
devlet ba kan na ve parlamentoya vermemi tir. Siyasi
otorite, din alimleri taraf ndan seilen dini lider "Veliyi
Fakih" veya rehbere aittir. Halen, Ayetullah Hamaney bu
konumdad r. Ordu, polis, istihbarat rgt ve
mahkemeler ona ba l d r.
ran'daki devlet sistemi, kal c l n gvence alt na
alm t r. slam din otoritelerinden ve slam hukuk
alimlerinden olu an Koruyucular Konseyi, parlamento
taraf ndan kabul edilen tm yasalar inceler ve slam'a
uygun olmayanlar reddeder. Devlet ba kan taraf ndan
seilecek bakanlar veto etmek yetkisi de vard r.
Koruyucular Konseyi, ayn zamanda, milletvekili
olmak isteyen adaylar szgeten geirerek, bunlardan
rejimin gven duymad ki ilere seime kat lma izni
vermez. ran'da muhalefet partisi kurmak yasakt r.
Bu sylediklerimiz unlar ortaya koyuyor.
ran'da teokratik devlet yap s y k lmadan
demokratik evrim srecini ba latacak anlamda ad mlar
at lamaz. Mollalar oligar isi, bu yap n n ta lar n n
oynamas na yol aacak nitelikte bir de i ime izin
vermez. Bu bak mdan, Hatemi'nin reformlar s n rl sosyal
nlemler ile zgrlklere getirilecek kozmetik
iyile tirmelerden ibaret kalacakt r.
Ekonomik durumu, ran' izolasyondan kurtulmaya

ve dnyaya a lmaya zorluyor. Ancak, bunun da kolay

olmayaca anla l yor. Nitekim, geen hafta bir a klama
yapan ABD D i leri Bakanl szcs James Rubin,
ran'ter rist lkelerlistesinekoymaki insa lambilgilere
sahibiz,bunedenleran'nD nyaBankas'ndankredi
almasnakar ktk dedi.
Trkiye'ye stnlk yar mas nda bulundu u ve
ideolojik kavga iinde oldu u bir devlet nazar yla bakan
ran, y llardan beri slami rejimini lkemize ihra etmek
iin aba gstermi tir. Bu amala lkemizde eriat
terr rgtleri kurdurmu ve siyasi cinayetler i letmi tir.
rne in, gazeteci etin Eme'i ldrd n ve
yazar Turan Dursun'a kar dzenlenen suikasta
kat ld n 1996 Mart' nda itiraf eden slami Hareket
rgt lideri rfan a r c , rgtnn, ran rejiminin
muhaliflerinden Ali Ahbar Gorbani ile Abbas Golizade'yi
ka rd n , bunlardan Gorbani'yi ldrp, Golizade'yi ise
ran istihbarat rgtne teslim etti ini de a klam t .
a r c , polisin gsterdi i foto raflar aras ndan
kendisine cinayet talimatlar n ve silahlar veren drt
ranl bykelilik grevlisinin foto raflar n tan m ve
tm kan tlar cinayetlerin arkas nda ran' n bulundu unu
ortaya koymu tu.
Bu durumda Trkiye tepki gstermek isteyince, ran
derhal misilleme yaparak krizi t rmand rma yoluna gitti.
Bunun zerine Ankara her zaman oldu u gibi sindi ve
alttan almaya ba lad .
ran' n, ayr ca, lkesinde bar nd rd PKK
terristlerinin topraklar m za sald rmalar na gz yumarak
Trkiye'nin a r can ve mal kayb na u ramas na neden
oldu u da bilinen bir husus...
Ankara'n n, bu y k c eylemler kar s nda hibir ciddi
nlem alamamas , Tahran taraf ndan acz ve zaafiyet
olarak yorumland . Bu da ran' , lkemize kar d manca
faaliyetlerini srdrmeye te vik etti.
te bu ortamda, ran, Suriye'den kaan PKK
terristlerine kucak at ve Suriye'nin yerini ald . Ayr ca,
Trkiye'ye eriat ihra etmek ve zaafiyete d rmek
amac yla da Hizbullah'a deste ini srdrd.
Bu ba lamda, Tahran' n takiyesine kanarak,
Trkiye'ye kar d manca eylemlerin, ran hkmetinin
bilgi ve talimat olmadan, szde kontrol d ndaki g
odaklar taraf ndan gerekle tirildi ini syleyerek ran'
ibra eder bir hava iine giren devlet yetkililerimizin son
derece hatal bir tutum iinde olduklar na da i aret
edelim.

Gerek u ki, Trkiye'nin y llardan beri ran'a kar

ulusal karlar n korumakta aciz kalmas , utan verici bir
tablo yarat yor.
Ecevit hkmeti, pasif ve tepkisiz tutumunu
de i tirerek, ran' n PKK'ya sa lad deste e ve
lkemize eriat ihrac na ynelik tutumuna son verdirmek
amac yla, bu devlete kar cayd r c bir stratejiyi derhal
olu turmal ve kararl l kla uygulamaya koymal d r.
ran'a kar kesin bir tav r koyman n zaman oktan
gelip gemi tir.
Trk bas n nda tek bilinli kalem Elekda de il smet Berkan, 23
ve 29 May sta, Radikalde unlar yazd :

Katillerdenhabersizolmakm mk nm ?

Konumuz, son gnlerde orap sk gibi art arda

zlen baz faili mehul siyasi cinayetler... Yani
Muammer Aksoy, Turan Dursun, Bahriye ok, U ur
Mumcu ve Ahmet Taner K lal cinayetleri.
Halen haz rl k soru turmas devam ediyor.
Kamuoyu ve bas n, bu soru turmalar n ieri i konusunda
blk prk ve hayli eksik bilgilere sahip. O yzden
ortaya kacak iddianamelerin ve soru turma
dokmanlar n n failler konusundaki phelerimi
giderece i umudunu ta mak istiyorum ve bu konuya
imdilik hi de inmiyorum.
Ancak bir konuda imdiden kesin konu abilirim:
Cinayetlerle ran aras ndaki do rudan ya da dolayl
ba lant .
Bu konuda daha nce ben dahil pek ok gazeteci
ok say da belge a klad bugne kadar. Arka planda
ran' n siluetinin gzkt n yazd k izdik hep. stne
stlk resmi grevliler de ayn eyi yapt lar.
Ama sonu, s f ra s f r elde var s f r. Bugne kadar
Trkiye anla lmaz nedenlerle ne failleri bulabildi ne de
ran hakk nda drt ba mamur dosyalar haz rlay p bu
lkeyi zorlama yoluna gitti.
Zanl lar ortaya kmaya ba lad ndan beri asl nda
ayn eyi yazmaya al yorum:
ran, Trkiye topraklar iinde 20 y ld r cinayet
i liyor ve i letiyor. Btn bu olup bitenlerden Trk
gvenlik birimlerinin, zellikle de MT'in haberinin
olmamas mmkn m?
Hrriyet'te Enis Berbero lu daha atik davrand ,
dnk k esinde Laz m Esmaeli ve Asgar Smitko
cinayetlerini hat rlatt . ki ranl uyu turucu kaak s ,
PKK'n n stanbul sorumlusu ile telefonda konu unca polis
istihbarat n n dinlemesine yakalan rlar.
stihbarat ve Terrle Mcadele iki ranl y takibe
al r. Ama bir bakarlar ba kalar da takipte. Kim onlar?
Bildiniz: MT.
MT ve stanbul polisi oturur anla r. Polis
operasyon yapmak ister, MT 'Bunlar bize de al yor'
der. Neyse sonuta iki ranl y takipten yola kan polis
Onat Kutlar' n da lmne neden olan bombay koyanlar
dahil pek ok ki iyi yakalar ama ranl lara dokunmaz.
Adamlar n ranl lar n ihbar etti ini d nen PKK iki
ranl y lm listesine al r. Bu arada Ye il takma isimli
nl ah s ranl lar n varl ndan haberdar olur. Onlar
fidye amal ka r r ve sonunda ranl lar biraz da komik
bir biimde ldrlr.
Btn bu hikyede pek ok nemli yan var ama
bugn bizim iin nemli olan, ranl larla MT aras ndaki
ilgin ili kidir. Elimde yeterince bilgi ve belge olmadan

MT'in adamlar ynetti ini iddia edecek de ilim ama en

az ndan uras kesin: MT, Trkiye'de tuhaf faaliyetler
iinde olan ranl lar takip ediyor.
Ayn MT'in ayn ran'la ba lant s olan terr
rgtlerinden haberdar olmamas mmkn m?
Bence de il.
Peki MT'in bu terr rgtlerine adam szd ramam
ya da ieriden birilerini kendi lehine kullanmay
ba aramam olmas mmkn m?
Bu sorunun cevab son derece hassas ve nemli.
Hizbullah d nda rgt dedi iniz 8-10 ki ilik kk
gruplar asl nda.
Ve anla l yor ki, grubun iinde fazla gizli sakl yok.
Eylem yap ld m , o gruba ye herkesin bir biimde
haberi oluyor.
te o yzden yukar daki soruya verilecek cevab n
nemi de art yor.
Hepimiz biliyoruz ki, mesela U ur Mumcu
cinayetinden sonra devletin her kademesi bu i in
arkas nda ran' n oldu unu biliyordu. Peki nereden
biliyorlard ? kembeden mi at yorlard yoksa istihbarat
bilgisine mi dayan yorlard ?
Acaba o gnlerde polis ve MT taraf ndan
Cumhurba kan , Ba bakan ve Genelkurmay Ba kan 'na
verilen gnlk istihbarat bltenlerinde neler yaz ld ? Ya
da MGK toplant lar nda bu konularda neler konu uldu?
Bunlar n bir k sm 'devlet s rr ' kisvesi alt nda
gizleniyor, gizlenecek. Ama hibir ey sonsuza kadar 's r'
kalm yor, elbet birgn ortaya k yor.
Sizce bugn hakk m z de il mi, neden gecikildi, diye
sormak...
ran'akimg zyumdu?
Israrla ayn eyi yaz p duruyorum, nk
yrtlmekte olan
Umut Operasyonu, e er bu syledi im eyler tart lmaz
ve a a kmazsa eksik kalacak.
ran'daki slam Devrimi sonras bu lkeden
Trkiye'ye inan lmaz bir g dalgas oldu. Bir milyonu
a k n ranl dan sz ediyoruz burada. lerinde her e it
insan n oldu u milyonu a k n ranl .
O zaman n Trkiyesi bugnn Trkiyesi de ildi.
ran Devrimi yeterince iyi alg lan p yeterince iyi
de erlendirilemedi. Trkiye, ah rejimiyle hayli iyi
ili kiler iindeydi ama ah gidip yerine mollalar gelince
de bu durumu yad rgamad . ran'la iyi ili kiler devam etti.
Trkiye'ye bir sr ranl rejim muhalifi girmi ti.
Bunlar n bir
k sm ran ynetimiyle silahl mcadelelerini Trkiye

zerinden srdrmek istiyorlard .

Do al olarak ran'daki yeni ynetim bundan
rahats zl k duyuyordu. 80'li y llar n ba nda Trkiye ok
say da ranl rejim muhalifini ran'a iade etti. Bu iadeler
asl nda hl devam ediyor. Ve bir hesaba gre 20 y l
boyunca Trkiye'nin iade etti i ranl lardan 83' bu
lkede idam edildi.
Oysa Trkiye bu rejim muhaliflerini Bat 'ya do ru
da s n rd edebilirdi, leceklerini bile bile ran'a iade
etmek yerine. Ya da en az ndan iade s ras nda ran'dan
idam edilmeyecekleri gvencesini isteyebilirdi. Ama
hay r. Bunlar n hibiri yap lmad .
Trkiye'nin ran'la i birli i rejim muhaliflerinin
iadesiyle de s n rl kalmad . Bu konuda srekli ikyeti
olan ran'a Trkiye'de rejim muhaliflerine kar istihbarat
yapma serbestisi de verildi. Yani Trkiye bile bile ran
istihbarat n n burada faaliyet gstermesine gz yumdu.
Ama anla l yor ki ran'a bu da yetmedi. Daha nce
de yazd m,
20 y l boyunca Trkiye'de 200'n stnde ranl
ldrld. Bunlar n bir blmn ran'dan gelen katiller
ldrd ama bir blm de Trkiye'de neredeyse
serbeste al an ran istihbarat n n ran'daki rejimin
sempatizan Trklerle kurdu u ta eron rgtler
taraf ndan ldrld.
Asl na bakacak olursan z 200'n stndeki
cinayete de gz yumuldu. Bunlar n failleri hibir zaman
yakalanmad . Do ru drst
soru turma bile yap lmad asl nda bu cinayetlerle ilgili
olarak.
Hizbullah hikyesi ise herkesin malumu. Bu rgte
PKK ile sava t ndan tr gz yumuldu unu, 'sempati
ile bak ld n ' bizzat dnemin OHAL yetkilileri sylediler.
ran, elde etti i hareket serbestisinin de yard m yla
kurdu u ta eron rgtleri 90'l y llar n ba ndan itibaren
ranl de il Trk hedeflere yneltmeye ba lad .
Ve i in tuhaf , o zaman da gerek nlemler
al nmad , 'Bu silah art k bize dnd, bir eyler yapmak
laz m, bu i byle gitmez' denmedi. ran'da Devrim
Muhaf zlar 'n n iinde rgtlenen 'Kuds Sava lar '
grubu taraf ndan ynetilen Trkiye'deki yedi rgte kar
hibir eyleme giri ilmedi.
Haks z yere kimseyi itham etmek istemem ama insan
ister istemez
her eyde kas t ar yor, Mehmet A ar' n syledi i 'Bir
tu la ekerseniz duvar y k l r' szne yeni yeni anlamlar
atfediyor.
Hele imdi gazetelere yans yan polis kaynakl
haberlerin pek o unun yalan oldu u ve yan ltma amal

verildi i de ortaya k nca insan iyice i killeniyor. Acaba

Sadettin Tantan' n szn etti i 'nfuz casuslar ' m
devreye girdi, olay sapt rmaya al yorlar diye
d nyor.
Neyse ne, onlar ikinci planda.
nemli olan, Trkiye'nin btn bu cinayetleri
zerken bir yandan da kendi gemi iyle de
hesapla mas , hesapla abilmesi.
Bu hesapla ma yap lmad ka asl nda hibir ey
zlmeyecek.
ran'la i birli ine kim karar verdi, bu 'i birli i'nin bu
kadar ileri gitmesine kim izin verdi?
ekin u tu lay .
.........
Oktay Ek inin 23 May s 2000 tarihli yaz s da, Trkiyenin ran
politikas n ele tiri niteli inde:
ransu lupekiyabiz?
Baz lar bu durumu anlatmak iin Hemkelhem
fodul derler, baz lar yavuzhrszevsahibinibastrr
diyerek anlatt lar. Ama bize kal rsa Trkiye'de i lenen
siyasi ciyanetlerin pek o unun alt nda imzas bulunan
ran' n yapt na tek kelimeyle y zs zl k demek daha
do ru olur.
Aksi sz konusu olsa, yani ran'l lar Trkiye'de
i lettikleri cinayetler nedeniyle zerre kadar utan
duysalar, Trkiye'nin Tahran'daki Bykelisi Turan
Moral'y D i leri Bakanl na a rarak kendisine,
MuammerAksoy,Bahriye ok,U urMumcu ve Ahmet
TanerK lalcinayetleri nedeniyle yrtlen soru turma
s ras nda ran uyruklu baz ki ilerin gzalt na al nmas n
insanlkd birgiri im oldu unu sylemezlerdi. Hele
bunlar n derhalserbestbraklmalarn da talep
edemezlerdi.
kide bir Bat dnyas ndan gelen mesajlarda da
grd mz bu Derhalserbestbraknz! ibaresi itiraf
edelim ki bizi lg na eviriyor. Sanki buras onlar n
yzy llarca smrp kan n ili ini kuruttuklar Afrika
-veya Asya- lkelerinden biri... Trkiye'yi idare edenler
de sanki dne kadar KoloniValisininaya n pen yerli
ahalinin torunlar ... Sanki burada usul, yolu, yordam ve
kurumlar n n grevleri belli bir devlet yok. Bu z rzoplar n
akl na esip de Derhalserbestbraknz dedikleri zaman
hepimizin hazrol'a geip Ba st neefendim yan t
vermemizi bekliyorlar.

ran D i lerini hangi sayg s z ynetiyorsa, o da belli

ki co mu , '' u T rklere,derhal yleyapnhaa'lbirmesaj
verelim'' demi .
Adamlar haks z de il...
Hepimiz biliyoruz ki, Cehennemzebanisiehreli
AyetullahHumeyni kendi lkesi iinde i letti i
cinayetlerle kana doyamay nca ba ta Trkiye olmak
zere katil ebekesinin uzanabildi i her yerde say s z
adam ldrtt. Cinayet serisi, ah ordusu subaylar ndan
AhmetHamit'in 1982'de stanbul'da katledilmesiyle
ba lad . ran rejimine muhalif rani inDemokrasi
vakf n n 1996'da ABD'de yay nlad raporda bildirildi ine
gre Humeyni'nin iktidara geldi i ubat 1979'dan May s
1996'ya kadar randevletinin kulland katiller, ran
d nda 85 ki iyi ldrdler, 54 ki iyi de yaralad lar. Bu
cinayetlerin o u Trkiye'de i lendi.
Ama T rkiye bu y llar boyunca, ran'a kar ciddi bir
tav r koymad gibi, eski Ankara DGM Ba savc s Nusret
Demiral' n 9 May s 2000 tarihli YeniBinYl'da kan
szlerinden anla ld na gre, cinayetlerin arkas nda
ran' n bulundu u 1993'den beri bilindi i halde T rkiye
ranili kilerininbozulmamasi in o dnemde i lem bile
yap lmam .
Tabii Trkiye Cumhuriyeti devleti bylesine bir aczi
kendisine lay k grrse, ran D i leriBakanl da tutar
bizim Tahran Bykelisine o kstaha laflarla nota verir.
O nedenle suluyu hep ran'da veya ba ka yerlerde
aramayal m. nce iimizdeki sulular bulup te hir
edelim de ran'a s ra sonra gelsin...
............
Derya Sazak, 21 May s 2000de, Milliyette yle diyordu:
Fatima'danK lal'ya
Abdi peki'nin katili Mehmet Ali A ca'y Vatikan'da
Papa'y vurmaya zendiren evreler, Papa'n n yeni
a klad Fatimat yosunu nceden haber alm lar
m yd ?
Papa kendini yar aziz, eli kanl terrist A ca da
suikast giri imini kaderinoyunu hatta ilahibir
misyonolarak grd ne gre, kulaklara f s ldanan kimi
s rlar n varl ndan pekala sz edilebilir.
Katolik dnyas gnlerdir, Portekiz kylerinden
Fatima'da Meryem'i grdklerine inanan obana
verilen sr n sonuncusuyla alkalan yor. Me erse

Kilise'nin y llard r a klamad kehanet, Papa

suikast ym ! A ca, Bol evik htilali'ne yeti medi i iin,
yzy l n son eyre inde II. Jean Paul'e ate aarak,
Vatikan ar ivlerindeki bilgiyi bo a karmam .
Neyse, bizi Fatima'n n de il, A ca'n n s rlar
ilgilendiriyor.
A ca, Abdi Bey'i ldrdkten sonra stanbul'da
s k ynetime ra men askeri cezaevinden kamay
ba armakla, s radan bir tetiki olmad n kan tlam t .
Daha sonra yollar Papa suikast nda Abdullah atl ile
kesi ti. Susurluk kazas olmasa atl halen birden ok
kimli i, ye il pasaportu ile devletadnakur un
atmayadevam edecekti.
Bizim tetikilerin s rlar nedense rastlant lar zerine
k yor.
Beykoz'daki Hizbullah operasyonuna bakal m.
Bu rgtle ba lant l i adamlar s rayla ka r lmasa,
Velio lu'nun pe ine d lecek miydi? Gneydo u'da
Hizbullah on y ld r kan kustururken, neden iz srlmedi
de, 17 Ocak'tan sonra mezar evler a lmaya ba land ?
imdi de Kud sSava lar kt !
Ankara'da dn Ahmet Taner K lal 'n n evinin
nnde tatbikat vard : Tekinkod adl bombac yla,
ayyolu'ndaki sitede arabaya bombay yerle tiren
Necdet Yksel'e olay gn ya ananlar anlatt r ld .
Ferhan zmen, Muammer Aksoy'u ensesinden
vurdu unu, Bahriye ok ve Mumcu suikastlar nda
bulundu unu itiraf etmi .
Umut operasyonu ad yla srdrlen soru turman n
kav a nda Tevhid Selam rgt bulunuyor. Ve tm
yollar ran'a k yor.
Katil zanl lar yakaland ka teselli buluyor ve
lkenin ayd nlar n katledenleri lanetliyoruz.
Ancak bunlar tetikiler...
yle ki, ifadeleri kimi zaman birbirini tutmayan
tetikiler. Adamlar gryoruz, be apulcu ba kentte
yabanc larla eylem planlarken kimden g al yorlar?
Profesyonelce nas l davran yorlar? Hadi ilkinde
yakalanm yorlar, ayn seri cinayetlere hangi cesaretle
devam ediyorlar. Mahkemeler bir k sm n sal verirken,
niye takibe al nm yorlar? Yeni bir suikastta ar ivde adlar
yok mu, yeniden neden sorgulanm yorlar? Kamu
vicdan n n rahatlamas a s ndan, suikastlar n ard ndaki
ikinci nc s rr n da ayd nlat lmas gerekmiyor mu?
Yok etme emrini kimler verdi?
Madem, cinayetlerin ard nda yabanc bir lke var;
Trkiye Cumhuriyeti devleti, Atatrk, laik ayd nlar
niye koruyamad ? Hkmetler, 7 y ld r niye uyudu? MT'i,
emniyeti, jandarmas , insanlar s rayla ldrlrken ne

yap yordu?
Toplumca, bir gn Tantan bakan olacak,
kamuoyuna ran'nsrlarn a klayacak diye mi
bekliyorduk?
Ne sab rl halk z.
Zaman nda zerine gidilmi olsayd , Ahmet Taner
K lal 'dan geriye do ru onca masumu
kaybetmeyecektik. imdi kimden hesap soraca z!
............
Gndz Aktan, Radikalde, 17 May s 2000de unlar yazd :
ran'atavrmzneolmal?
U ur Mumcu ve Ahmet Taner K lal
suikastlar nda tm yollar ran'a k yor. Bugne kadar
ba m za byle bir olay gelmemi ti. Bir lkedeki ki i
ve gruplar n bir ba ka lkenin vatanda lar n
ldrmesi halinde ilgili devletin a k sorumlulu u
olmayabilir. Zira lkedeki herkesi denetlemesi
mmkn de ildir. Trkiye'den baz lar eenistan'a
gidip sava abilir. Yakalan ncaya ya da ldrlnceye
kadar bilemezsiniz. Kuzey Irak'ta Trk ordusunun
harekt ndan kaan PKK'l lar n ran' n da l k
blmlerine s nmas kabul edilemezse de, anla l r
bir eydir. Tabii, PKK varl n n geici olmas , yani
srekli sler kurup oradan Trkiye'ye szmamalar ve
harektta bulunmamalar kayd yla...
Bir lke ajanlar bir ba ka lkede kendi rejiminin
kar tlar n da ldrebilir. Nitekim ran ajanlar
Almanya'da drt ranl Krd bir lokantada ldrd.
Bu fiil i lendi i lkenin yasalar na kar bir sutur ve
ilgili devlete sayg s zl kt r. Bu nedenle Alman-ran
ili kileri byk gerilim ya ad . Ama bizdeki durum
farkl ve ok daha vahim. ran ajanlar , laik olduklar
iin baz Trkleri Trkiye'de ldryorlar. Bu Trkler
fazladan Trk kamuoyunun sevdi i ve sayd
insanlar. ldrlme nedeni, ran' n dine dayal
rejimine zarar vermeye al malar da de il. yle
olsayd , ran' n byle bir fiili i leme hakk yine
olmayacakt . Ama ran, kendisine verilen zarara kar ,
hukuk d yolla da olsa, kendini savundu unu iddia
edebilecekti.
ayet ran; Trkiye'deki Selam, Tevhid ve
Hizbullah gibi gruplar olu turmu , ya da, bunlar
esasen mevcut idiyse, e itmi , silah ve mhimmat
vermi ve suikastlar birlikte planlam ve icra
etmi se, devletler hukukunu birok noktadan ihlal
etmi demektir. Bu durumda devlet sorumlulu u
ortaya kar. Bu sorumluluk ran ajanlar n n ki isel
sorumlulu unun ok tesindedir. Zira bu ajanlara emir

verenler de var demektir. Yani sorun ajanlar n

yarg lanmas yla zmlenemez.
Trk halk sokaklara dklmekten ho lanm yor.
Ayn eyi Trkiye ran'a yapm olsayd Tahran ba ta,
tm byk ran ehirlerinde halk gsteriler yapar,
Trkiye'yi, ynetimini, rejimini eytana benzetirdi.
Ama halk n ran'a kar infial iinde oldu una ku ku
yok. ranl yneticiler Trk halk n n sknetine bak p,
her eyi inkr ederek kurtulabileceklerini san rlarsa
kendilerini aldatm olurlar. Kan tlar kesinlik
kazand ktan sonra, mahkeme karar n beklemeden,
Trk hkmetinin ran'a kar harekete gemesi iin
kamuoyu byk bask yapacak.
Bu suikastlardan Trkiye'nin ok can yand .
Ama bilmeliyiz ki, d politika erevesinde al nacak
nlemler ve uygulanacak yapt r mlar, i hukukta
yarg n n verdi i cezalardan sre ve sonu olarak ok
farkl d r. Bir lkeye gsterece iniz tepki o lkeye
zarar vermeyi amalar. Ancak ili kiler hemen her
zaman kar l kl oldu undan, kendinize zarar
vermeden, kar tarafa zarar veremezsiniz. Hele kar
taraf ran'daki gibi bir devrimle gelmi despotik bir
rejimse, yani rasyonel hesaptan ok tepkisel olma
zelli ine sahipse, sorumlulu unu kabul etmesi
ihtimali zay ft r. Fazladan bu rejim kendi iinde
'reformist' denen ve gittike glenen bir kesimle
hayat- memat mcadelesine giri mi se, geriye
ekilme ihtimali daha da azd r.
Suikastlarreformcularniktidaragelmelerinden
ncei lendi.ran' imdicezalandrmak,yanl birilerini
cezalandrmakolur.Kaldki,bua amadarankar ther
hareket,dinihkimiyetmerkezininkendinisavunmak
amacylabird d manyaratmasi infrsat
olu turacak denebilir. Ancak, devletlerin devaml l
da uluslararas ili kilerin ok nemli bir kural . Zaten
Trk kamuoyuna byle bir de erlendirmeyle tatmin
etmek de imkns z.
Bu durumda ran'da reformcular n elini
zay flatmadan, hatta imkn varsa, glendirerek,
neler yap labilece ini ara t rmak laz m. Byle bir
ara t rma elimizde ciddi kozlar oldu unu
gsterecektir.
Tabii, en do ru yol, ran' n bir ekilde
sorumlulu unu kabul etmesi olacak.
............
Enis Berbero lu, ayn gn, Sabah gazetesinde, Durbakalmdo ru
anladmm? ba l kl yaz s nda unlar sylyordu:

i leri Bakan Sadettin Tantan, her iyi polis gibi

fevkalade ketumdur. Son y llar n siyasi ve hatta
diplomatik sonular ynnden en kritik soru turmas n
yrtrken medyaya faili olmasa da ebekeyi i aret
etmesi, art k sona yakla ld na kan tt r.
Peki ne dedi Sadettin Tantan?
Birazsabrlolursanz lkemizdeyllardanberin fus
casuslu uyapaninsanlaryakndantanma anselde
edilebilir...
Muhabir arkada lar nce nfuz casuslu u diye
anlad ki, o zaman bilmece daha kolayd . nk nereye
baksan, Trkiye'nin gurur duydu u yi itler ortada... Ama
bakan stne basa basa, N fus,z'harfiilede il,s'harfi
ile... deyince kafalar kar t .
Bakan acaba kimi kastetti?
BizeoyatmayanM sl mande ildir
aldatmacas yla slami nfusu oy deposu gibi grenleri
mi? Yoksa safkan ayr l k /milliyetili i, Krtlere y llarca
sosyalizm diye yutturmaya kalkanlar m ? Belki de her
ikisini birden... Zaten Hizbullah dedi in, bu iki ak m n
sentezinden ibaret de il mi?
* * *
Madem ki faille de il zihniyetle ilgiliyiz, o zaman
bakan n, Ar ivlerinizegidin,ger e ig r rs n z
talimat n yerine getirelim dedik. Bakt k ki Cumhuriyet
Gazetesi'ndeki arkada lar ar iv taramas i ini ok
kolayla t rm . Mesela u habere ne dersiniz:
Refahyolh k metininba bakanNecmettinErbakan,
1996ylnna ustosayndager ekle tirdi iskandalran
gezisisrasnda,ranllarn n ndeT rkistihbaratnnran'n
ter redestekverdi iy n ndekiraporlarnainanmad n
a klam t.Erbakan,'Bizdo rusukendiyetkililerimizden
bilgialnca a rm tk.Ne pheediyorsunAllaha kna?
Propagandannetkisindekalnm 'diyekonu mu tu.
(Cumhuriyet Gazetesi, 11 May s 2000).
* * *
Haydi Erbakan' n korkusu ilk kez oturdu u
ba bakanl k koltu unun alt ndan ekilmesiydi. Peki ya
evket Kazan'a ne demeli...
U ur Mumcu suikast n n stnden daha bir ay
gemeden Trkiye, MT taraf ndan dzenlendi i iddia
edilen ve cinayetin sorumlusunu srail Gizli Servisi olarak
gsteren raporu tart mad m ?

Dnemin Ba bakan Sleyman Demirel bile Refahl

evket Kazan taraf ndan Trkiye Byk Millet Meclisi'nde
milletvekillerine da t lan bu belgeyi MT Mste ar
Snmez Kksal'a sormak zorunda kalmad m ?.. Ard ndan
bizzat Demirel BelgeMT'tehazrlanm amaaltndaki
m ste arimzassahte a klamas n yapmad m ? (Sabah
Gazetesi, 11 ubat 1993).
Yllar sonra ayn belge, ran ve bizdeki Tahran
borazanlar taraf ndan s t l p s t l p nmze konmuyor
mu?
Ne var ki yine ar ivler bize, etin Eme ve U ur
Mumcu suikastlar nda san k ifadelerinde isimleri geen
ranl ajanlar n ayn ki iler oldu unu gstermiyor mu?
* * *
te ben, say n bakan naizane byle anlad m...
Emniyet ynetimi ve hatta belki de bizzat say n
bakan n koltu una oturan baz hazretler, slami etiketli
terrle ayn zihniyeti payla rken katillerin yakalanmas
zaten mmkn de ildi.
nanmazsan z ar ivlere bak n, Emniyet'teirtica
operasyonu man etlerini greceksiniz. Ar ivlere bak n,
Eski i leriBakan'nairticasu lamas haberlerine
rastlayacaks n z...
Sadettin Tantan, Operasyonlarasadecefaili
me hullera sndanyakla mayn diyor. Elhak hakl ...
12 Eyll'n ucube miras T rkslamSentezi
iktidarda iken bu cinayetlere failime hul ad n takmak
zaten safl kt .
Ama mesele bu kadar vahimse, siyasetin, hatta
devletin saflar n katillerden temizlemeye i leri
Bakan 'n n gc yetecek mi?
Yoksa bir yerlerden yard m m bekliyor?
.......
Bu arada, Trkiye ile ran aras nda gmrk anla malar
imzalan yordu. May sta, 3 gnlk bir ziyaret iin Tahran'a giden Gmrk
Mste ar Ramazan Uluda ve ran Gmrk daresi Genel Mdr Mehdi
Kerbasiyan taraf ndan imzalanan mutabakat zapt n n iki lkearasndamal
veyolcutrafi iniarttrmasvekolayla trmas bekleniyordu.
Anla ma erevesinde, Grbulak ve kar s ndaki ran' n Bazergan
gmrk kap s nda gmrk i lemleri 24 saat yap lacak ve sn r kap lar ndan
gei yapan kamyon say s 350'den 700'e kar lacak. Uluda , bu
nlemlerin yak nda hayata geirilece ini ve iki lke aras ndaki ticaret
hacm dikkate al narak s n r kap lar ndan daha fazla kamyonun gemesine

izin verilece ini syledi.

ki lke aras ndaki gmrk i lemlerinin kolayla t r lmas gerekti ini
belirten Uluda , imzalanan mutabakat zapt n n zellikle Ekonomik birli i
rgt (ECO) yesi lkeler olmak zere btn blge lkelerine yararl
olaca n anlatt . Uluda , iki lke gmrk kontrol noktalar ndaki sorunlar
gidermek iin a ustos ay nda ba ka bir anla man n imzalanmas n n
beklendi ini de kaydetti.
Bir ay kadar sonra, D Ticaret Mste ar Kr at Tzmen
ba kanl ndaki Trk heyeti rana gidiyor, dzenlenen konferansa yzlerce
ranl i adam , sanayici ve brokrat kat l yordu. D Ticaret Mste ar
Tzmen, Do ruzamandado ruyerdeyiz.Buheyet,iki lkearasndaki
ili kilerinyenibirboyutkazanmasndayepyenibird nemia acaktr" diye
demeler veriyordu.
Trkiyenin Tahran Bykelisi Turan Moral ise, bu vesile ile,
Trkiye ile ran ili kilerinin zaman zaman ran bas n nda yer ald , ya da
ran resmi yetkililerinin ne srd gibi ba ka lkelerce bozulmas n n
mmkn olmad n belirtti. Moral ,SaynHatemivereformcuy netimi
T rkiyedetakdirleizlenmektedir.Ge mi inolumsuzmirasntemizlemek
lazm.T rkiyeranili kileria sndankamuoyundau u antozlar,ge mi in
tozlardr" diye konu up kendini avuttu.
D Ticaret Mste ar Tzmen, Sanayi Bakan Safi ile gr rken,
ran n Trkiye ile mal mbadelesi ve takas usul ticareti geli tirmek
istedi ini, ayr ca ECO lkelerinde ortak yat r mlara gidilmesini nerdi. ran
Sanayii Bakan , petrol d nda ran n Trkiyeye ihracat n n 18 milyon dolar
oldu unu syleyince, Tzmen de Petrol ihracattansaymyorsanzbedava
verin" dedi.
Trkiye - ran aras nda 1999'da gerekle en 800 milyon dolarl k
ticaret hacm n n, 1980 dzeyinde oldu unu belirten Tzmen, "2000yli in
hedefimizilka amadaT rkiyeranticarethacmn1.5milyard zeyine
kararak,ge enylntutarnikiyekatlamak" dedi.
D Ticaret Mste ar Kr ad Tzmen, randa baz a klamalar yla
bas ndaki haberleri sapt rd . Onun a z n n pay n , ranmde i mi ?
ba l kl yaz s yla, Oktay Ek i verdi:
Geri ortada ranl lar taraf ndan yap lm resmibir
beyan yok. Ama beraberinde 120 kadar Trk i adam
oldu u halde Tahran'a giden D Ticaret Mste ar
K r adT zmen'in szlerine bakarsan z, ranl lar, Bizieski
y netimlekar trmayndiyorlarm .
Tahran'a giden arkada m z MetehanDemir yle
bildiriyor:
T rkiyeilehassasbird nemya ayanran'nSanayi
BakanRzaShafeiAnkara'ya a rdabulunarak,Bizi
ncekiy netimilekar trmayn.ranlideriMuhammed

Hatemige mi ed n kmirastansorumlude ildir.Sizinle

yenibirbeyazsayfaa makistiyoruz'dedi.
Biz bu dolaylbeyanlar n zellikle uluslararas
ili kilerde kimseyi ba lamad n d nrz. O nedenle
byle rivayete dayal politika de i ikliklerine nem
vermeyiz.
MuhammedHateminin May s 1997'den beri ran'da
cumhurba kan olmas ku kusuz olumlu bir puand r. Ama
bu yzden ran gerekten de i tiyse, onun somut
kan tlar n istemek, ilgili herkesin hakk d r.
Kald ki bugne kadar ranl yetkililerden hibirinin
Bizartkde i tikdemedi i de bir gerektir.
Dememek bir yana... Trkiye'de ranlajanlar
taraf ndan veya randiplomatlar n n u a yobazlar
taraf ndan bunca cinayet i lendi.
Bizzat ranl diplomatlar arabalar n n bagaj k sm na
bir patates uval ykler gibi ykleyip adam ka r rken
yakalan p s n r d edildiler.
ran' n Trkiye'deki yasa d faaliyetleri bu kadar
somut rneklerle kan tland halde ranbir kere olsun
zr dilemeye te ebbs dahi etmedi.
ran'da e itilmi yobaz terristlerin verdikleri
ifadeler, ran' n Trkiye'yi istikrars zla t rma ve
mmknse laik cumhuriyeti y kma abalar n inkar
m mk nolmayacakkadara kbir ekildeortaya koydu u
halde ran, ks dinlemeye devam etti.
MuammerAksoy'dan itibaren saymakta art k
zorlanaca m z kadar ok ayd n m z ran' n kanl ellerinde
can verdi.
Bu o kadar belirgin bir gerek haline geldi ki, son
olarak Diyarbak r Devlet Gvenlik Mahkemesi Savc lar
taraf ndan haz rlanan Hizbullahisimli cinayet ebekesi
eylemlerine ili kin iddianamenin nemli bir ksm , ran' n
kar t olaylara ayr ld .
ran Devleti byle eylemlere girer mi girmez mi
merak edenler, Berlin'de Krt kkenli 4 ranl 'n n
ldrlmesi zerine Federal Almanya yarg s n n ranl
Bakan AliFallahyan hakk nda tutuklamakarar kartt n
unutmas nlar.
Keza Tahran'da geen y l 5 ranl ayd n ran
stihbarat Bakanl mensuplar n n ldrd kesin
olarak bilinen bir gerektir.
T mbunlarg reg resrfran'amalsatpmalalmak

u runabu lkeninelindekikanlarg rmeyecekmiyiz?

ran e er de i ti ise, bunu ispat etmek ranl lara
d er. Onun avukatl herhalde bir Trk brokrat n n i i
de ildir.
..
Gazetelerde sadece k e yaz lar ve yorumlar de il, haberler de ok
nemli mesajlar yans t yordu. Cumhuriyette, May s 2000de, u haber yer
ald :
Devrimihra etmeye al yor
ran'nsu dosyaskabark
1981ylndanbuyanager ekle tirilenbir okuluslararas
ter risteyleminarkasndanran kt.ran,'devrimihracve
ter risteylemler'i inAvrupa'dakib y kel iliklerini,
camileriveslamidernekleri solarakkullanyor.
ANKARA (Cumhuriyet Brosu) - Uluslararas al malar,
ran' n devrim ihrac ve politik hedeflerine ula mak iin
uluslararas terre destek verdi ini ortaya koyuyor.
ran' n yurtd ndaki bykeliliklerini, camileri,
slami kltr merkezlerini ve slami dernekleri devrim
ihracveter risteylemler iin s olarak kulland na
dikkat ekildi. Avrasya Ara t rmalar Merkezi'nce
haz rlanan rapora gre, 1981 y l ndan bu yana
gerekle tirilen birok uluslararas terrist eylem, ran
Devrim Muhaf zlar 'n n merkezi ran'da bulunan ya da
ran taraf ndan desteklenen terr rgtleri ile ba lant l
oldu unu kan tlad . ran, Trkiye'de yapt gibi, baz
eylemlerinde de lkede mevcut rgtlerini ta eron
olarak kulland . ran, politik hedefleri do rultusunda IRA,
ETA ve PKK gibi terrist rgtlerle de i birli ini
srdryor. Bat l istihbarat birimlerinin raporlar na gre,
Roma ve Vatikan'daki ran bykelilikleri Avrupa'daki
terr eylemlerinin merkezi durumunda bulunuyor.
Raporda yer verilen ve ran ba lant s n n ortaya
konuldu u terrist eylemlerden ba l calar unlar:
talya: talya Ba bakan Bettino Craxi 'nin ba latt
soru turma sonunda, ran' n Roma ve Vatikan
bykeliliklerinde al an birok diplomat n n terrist
eylemlerle ili kileri saptand ve bunlar s n rd edildi.
Fransa: 1982 ve 1986 y llar aras nda Fransa, 70 ranl
diplomat ve renciyi terrist eylemlere destek
verdikleri iin s n rd etti. 1983 y l nda Frans z polisi,
ranl militanlar n hcre evlerine yapt bask nda ok

say da silah ve propaganda malzemesi ele geirdi.

Almanya: Almanya'da 1992 y l nda Krt muhaliflerin
ldrlmesi olay n n arkas ndan ran kt . Soru turmay
yrten savc , cinayetin arkas nda olan ran Ulusal
stihbarat Bakan Ali Fallahiyan hakk nda tutuklama
karar kard .
spanya: 1994 y l nda Madrid'den havalanan Suudi
Arabistan Havayollar 'na ait ua a gerekle tirilen
bombal sald r n n arkas nda ran' n oldu u saptand .
Pakistan: ran' n, bykelili i arac l yla kom usu
Pakistan'daki ii gruplar rgtledi i ve silahland rd
ortaya kt . 1983 ile 1986 y llar aras nda yakla k 90
ranl diplomat s n rd edildi.
Msr: Eski Devlet Ba kan Enver Sedat ' n ldrlmesi ve
Devlet Ba kan Hsn Mbarek 'e ynelik ba ar s z
suikast olaylar n stlenen slamc terrist rgtlerin
ran'la ili kileri ortaya konuldu. ran destekli slam
Toplumu rgt, 1996 Nisan 'nda Kahire'de bir turist
otobsn bombalayarak 18 Yunan yurtta n ldrd.
SuudiArabistan: ran, nc dnya lkelerindeki terrist
rgtleri kullanarak ABD hedeflerine sald r lar
dzenlemeyi tercih ediyor. Haziran 1996'da Dahran'daki
ABD ssne gerekle tirilen bombal sald r da 23 ABD
askeri ld, 400' yaraland .
L bnan: Beyrut'taki ABD ssne slami Cihad rgtnce
gerekle tirilen sald r da 241 ABD askeri ldrld.
Irak: Kerkk-skenderun boru hatt na sabotaj, bir dizi
suikast ve bombalama olay n n, ran destekli Hizb- l
Dawa rgtnce gerekle tirildi i belirlendi.
Bahreyn: ran, Bahreyn'de 1981 ve 1996 y llar aras ndaki
ba ar s z darbe giri imlerinin ve Kuveyt'teki bombalama
olaylar n n arkas nda yer ald .
Senegal: Hkmet, 1984 y l nda ran Bykelili i'ni,
devrim ihra etme abalar nedeniyle kapatma karar
ald .
HongKong: Hong Kong gvenlik gleri, Ocak 1984'te,
lkeye bir dizi sabotaj eyleminde bulunmak amac yla
gnderilen 14 ranl terristi yakalad .
G neyAmerika: 1983 y l nda Venezuela'y ziyaret eden
ran heyetinin blgedeki radikal slamc gruplarla temasa
geti i, Trinidad ve Tobago Adalar 'nda eylem
haz rl klar n n planlar n yapt klar ortaya kt .

 randaki ynetim istedi i kadar lml grnt vermek istesin,

derindevlet i lerini srdryor. Reform hareketinin beyin tak m ndan olan
Said Haccariyan n, 2000 Mart nda vurulmas d nda, Halk n
Mcahitlerine maledilen ok lml terr eylemlerinin gerek kayna da
belirsiz kal yor.
Bu arada, irazda dans eden 42 gen, polis taraf ndan yakalan p
35er k rba cezas na arpt r l yor, dans partisini dzenleyenler
tutuklan yor.1997den beri devlet ba kan olan Hatemiden t yok. Metin
Tokerin deyi iyle, bolmakyajlHatemimodeli, seimlerden kan umut
verici sonulara ra men, kendini yutturmakta glk ekmeye ba l yor.
Reformist hava
Reformisthavane? diyor, Metin Toker. ran'dakimollalarherzaman
"Atat rkdevrimcili i"nden, kg rm yarasalargibika m lardr.Bu k,
laisizmkandilidir.
Humeyninin radikal slam devletine inananlar n, reform e ilimi
nedeniyle, dini kurallara arzu edildi i gibi uymayan mslmanlara daha
ho grl davranmalar , slam devleti yap s n de i tirmeyecek.
zenilecek, deseklenecek bir model yok ortada
..............
Bu arada, son hkmetlere haks zl k etmi olmamak iin, Trkiyenin
ran konusundaki tavizkar politikas n n yeni bir ey olmad n
tekrarlamakta yarar var.
Eski ve deneyimli diplomatlardan Ecmel Barutu kitab nda anlatm t .
ran Devlet Ba kan Hamaney Libyaya gidecekti ve ua gece Trkiye
zerinden geecekti. Hamaneye refakat edecek olan askeri uaklar Trk
hava sahas ndan gei izni istediler. Trk Genelkurmay , sivil bir ua a
askeri uaklar n refakatinin egemenlik haklar yla ba da mad n belirtir ve
Bizkendiu aklarmzlag venliksa larz der. Ama o gnlerde, rana 1
milyar dolarl k ihracat hedefleyenler,tatszlk kmasn
istememektedirler. Konu Ba bakan zala a ld zaman da, Aman
ranllarkrmayalm! havas hakimdir ve zal, Canmdemekkibizimkilerin
birskntsvar! diyerek konuyu kapat r.
Ecmel Barutu, olay , Demekistedi im uki,1milyardolarlkihracat
hedefi,bazlarnnzihniniiyicekar trm gibig r n yordu diyerek
noktal yor.
...........
2000e dnelim.
May sta, Mumcu, ok ve K lal cinayetleri birbiri ard na zlrken
ve katil zanl lar yakalan p e itli itiraflarda bulunurlarken, Ba bakan
Blent Ecevit, ran n Trkiyedeki terr besledi i ve destekledi i yolunda
kesinkantlar oldu unu a klad .
Ecevit, dzenledi i bas n toplant s nda, hkmetin emniyete verdi i
deste in hukuktan sapmaks z n kullan ld n vurgularken, Mumcuve

K lalsuikastlarnnaydnlatld n,bazd mlerindeksazamanda

z lece ini" sylyor, birkom uyaknl g stermeyenrann,yllardan
beritopraklarndater ristleribarndrd n anlat yordu. Ba bakan;
T rkiyeninranndevrimihracpolitikasndanrahatszoldu unu belirtiyor
ve Somutkantlarortaya ktk aranlaili kilerimizionag re
de erlendirece iz diyordu.
Gemi te neden gerekenin yap lmad sorusu zerine, Ge mi in
hesabnveremem.Amabug n nhesabnalnmzakolarakveririz" diyen
Ecevit, u de erlendirmeyi yap yordu:
randa zelliklegen lervekadnlardakide i imiste iCumhurba kan
Hateminindurumunukuvvetlendirmesinde nemlietkenolmu tur.Ancak,
Hateminin lkey netimindenekadaretkilioldu uherkesinzihnindekigibi,
benimdezihnimdebazku kularuyandrd.Hateminin a da birdevletadam
oldu ubelli.Fakatrandakii dengelerveyadengesizliklereSaynHatemine
kadaregemendurumdadr,zamani indeg rece iz.
ran D i leri Bakan n n, lkesinin ii lerine kar ld a klamalar n n
an msat lmas zerine, Ecevit, i lerineaslkar ma,T rkiyedeb l c
ter rekatkdabulunanlarakucaka makveyadevrimihracnahedefolarak
T rkiyeyialmaktr.Bizhi bir ekildei i lerinekar madk.Amamaalesef
T rkiyedekibazb l c ter r rg tleri,b l c dins m r c s rg tler, yle
anla lyorkirannevsahipli inden,devrimihracndanyararlanm .Ger i
ranb y k l debunureddediyor.Amabizdekesinkantlarvar" diyordu.
...........
2000 May s nda, Mumcudan sonra K lal cinayetinin faillerinin de
yakalanmaya ba lamas , bas nda ok e itli haber ve yorumlara konu oldu.
Baz terristler, kendilerini ranl diplomatlar n azmettirdi ini ve rana
kamay hedeflediklerini ilk ifadelerinde anlatt lar.
Bu arada, zaman n Cumhurba kan Demirelin bir sre dan manl n
yapm olan Cneyt Arcayrek, Cumhuriyette, U ur Mumcu suikastinin,
ran kaynakl oldu unun Demirel ve yetkililerce teden beri bilindi ini,
ancak devlet politikalar n n gere i a klamalar n engelledi ini yazd .
Arcayrek, Yllardrbilinenger ek:MerkezTahran ba l kl makalesinde
unlar syledi:
U ur Mumcu suikastinin faillerinin bulundu unu
i leri Bakan Sadettin Tantan' n resmen a klamas ,
Cumhuriyet ailesini heyecanland rd .
Cinayetin ayd nlanmas n yedi y ld r bekliyoruz. Ha
bugn, ha yar n!
Her kezinde sonu fos kt . O kadar ki; ba ar s zl k
devletin U ur'u ldrenleri bulmay istemedi ine
de inen savlara kadar uzand .
U ur'u devletin ldrd n ieren kimi yorumlar,
hatta demeler yay mland .

Devlet U ur'u niin ldrsn? yle bir yazar ki; laik

cumhuriyeti, lkenin blnmezli ini, ba ms zl n can
pahas na savunuyor. Trkiye'nin ierde ve d ardaki
yararlar n savunuyor. etelerle, yolsuzluk olaylar yla
sava yor.
Kimi ki iler arkas ndan timsah n gzya lar n dkt.
Fakat devleti ynetenlerin bir an nce sonu alma
drts, bir yerde donup kald .
Cinayetin ayd nlanmas iin ok zaman n ak p
gemesi gerekti.
Ne zamana kadar? Devletin kimi birimlerinin
PKK'ya kar silah olarak kulland sylenen Hizbullah' n
maskesi d nceye kadar...
Al nan bilgiler gsteriyor ki; cinayetin
ayd nlanmas n n nndeki engeller Hizbullah
operasyonlar ndan sonra kalkt .
Beykoz'daki Hizbullah operasyonlar nda ele
geirilen bilgi ve dokmanlar n Mumcu suikast nda
ayd nlat c bilgilere ula may sa lad n yetkililer
sylyor.
Hizbullah, PKK'ya kar kullan ld iin -aksi
kan tlanmad ndan yazmakta beis grmyoruz- devletin
nemli birimlerince himaye edilmeseydi, sadece
Mumcu'yu katledenlerin ok nce saptanmas yla
kal nmayacak, say s belirsiz cinayetlerin failleri de
ortaya kacakt .
Bu gecikme, Mumcu cinayetinde zm
noktas na, ancak 7 y l sonra ula mam z sa lad .
Devletin, ran'la Hizbullah aras ndaki her trden
organik ili kilerle ba lant lar y llard r bilmedi i ne
srlebilir mi?
Elbette hay r. 1993'te Demirel hkmeti i ba nda.
D i leri Bakan Hikmet etin kimi cinayetleri
tezghlayanlar n ran'da, Kum kenti yak nlar nda
e itildi ini gsteren tan k ifadelerine dayanan kal n bir
dosyayla Tahran'a gitti.
Bugn oldugu gibi, o gnlerde de ran buiddialar
iddetlereddetti.
Oysa, Mumcu'nun ran'dan gelen elemanlarca
ldrld gr devlet yneticilerine egemendi.
Tan k oldu um bir gerek daha var:
Ba bakanl nda ve cumhurba kanl s ras nda Demirel,
Mumcu'yu ran' n ldrd ne olan yarg s n zel

syle ilerimizde her zaman yineledi.

Ama devlet politikalar , Tahran kaynakl kanl
uygulamalara inanan hkmet adamlar n n gere i
a klamalar n engelledi.
Bugne kadar, suikastla ilgili her yaz mda,
syle ilerde ve kitaplar mda Mumcu'yu Tahran' n
katletti ini a ka yazd m ve syledim. Bu inanc m hi
de i medi.
ran' n dostluk maskesi alt ndaki gerek yz,
Trkiye'yi kar t rmay amal yor. Molla rejimini
Trkiye'ye yaymak, bu hedefe varmak iin Trkiye'yi
kar t rmak ana hedefleri.
ran' n bu politikas n Sincan olaylar do rulam yor
mu?
Bana gre, laik cumhuriyet savunucusu K lal 'y da
ran ldrd.
Mumcu cinayetinde ran'la ilgili yarg m son olarak
Ahmet Taner K lal 'n n 21 Ekim 1999'da
ldrlmesinden sonra, 24 Ekim'deki yaz mda k saca
yineledim: U ur Mumcu cinayetinde kimi ifadelerle
belgelerin Kum kentine de in uzand n gsteren, fakat
Tahran' n okumay bile reddetti i dosyay akla getiriyor.
Btn bunlar Ba bakan Ecevit 'in K lal
cinayetinde a ka sylemedi i, ne ki dokundurdu u 'd
uzant lar' da yer almas olas bir lkeyi, ran'
d ndryor.
Laik yazar ve d nrlerimizi katleden rgtn
merkezi Tahran..
Cinayetlerin buyrukusu ve sorumlusu mollalar
rejimi.
..
Arcayrek bu belgesel yaz s nda ya ad , gzlemledi i gerekleri
anlat yor. rana dosya gidiyor ama mollalar okumay bile reddediyorlar!
90l y llar n ba nda bu byleyken, 2000de de ayn senaryolar ya an yor.
Ve hi kimse, 10yl ncekihataytekrarlamayalm demiyor! O zamanlar
rana kar ciddi ve somut yapt r mlarla dosyayokutmayveyantlatmay
ba aramayanlar, bu hatalar nedeniyle K lal dahil pek ok cinayetten
sorumlu duruma d tler. Ve tav r de i medi i iin, yar n ba ka
cinayetlerin de sorumlusu olabileceklerine ili kin uyar lar dikkate almaz
gzkyorlar.
.........
Btn bu yaz lara, a klamalara ve uyar lara ra men, katiller tek tek
yakalan r ve blbl gibi konu urlarken, Trk D i leri srarla, kantlazm

a klamalar yap yor ve i lerinden bilgi aktar lmad gibi ak l almaz

gerekelerle tepkisizli ini savunuyordu. D i leri yetkilileri, cinayetlerde
ranllarnroloynad nnkantlanmashalindehukuks recinini letilece ini
sylyorlard . Milliyette kan bir haberde, D i leri yetkilileri kaynak
gsterilerek unlar yaz l yordu:

Mumcu'nunarabasnabombayranllarnkoydu ununsomutdelillerle
kantlanmasveburanllarnkimliklerinintespitedilmesidurumunda,hukuk
s recinini leyece ikaydedildi.Bu er evede,savclksoru turmas
sonucundaranllarnkimliklerininsaptanmasnnardndanT rkiye'nins z
konusuranllarnyarglanmasnTahran'danisteyebilece ibelirtildi.Yetkililer,
iki lkearasndasu lularniadesianla masbulunmad i in,T rkiye'desu
i lemi ranllarnran'dayargland nbildirdiler.ran'nbutalebikabul
etmemesidurumundaise,Lockerbieolayndaoldu ugibi,T rkiye'nin
UluslararasAdaletDivan'naba vurabilece ikaydedildi.
Bunlar, savc l k belgelerine, emniyet, istihbarat ve jandarma
raporlar na, mevcut tm kant lara ra men yap lmad . Eme dosyas nda,
sadece savc l k belgelerinde de il, mahkeme karar nda da ran g yab nda
mahkum ediliyordu ama Ankaran n, daha do rusu D i lerinin tepkisi
grlmyordu.
2000 A ustosunda, Eme'in ldrlmesi olay n n da iinde yer ald
ok say da eylemden sorumlu tutulan yasad slami Hareket rgt'nn
bir idam, drt mebbet hapis cezas yla sonulanan davas n n gerekeli
karar nda, ran da g yab nda mahkum oldu. Yedi y l sonra sonulanan
davan n 70 sayfal k karar nda u ifadeler var:
" rg t nkurulu undavefaaliyetlerinderanslamCumhuriyeti'nindolayl
daolsarol oldu u,Mesutkodadlsankrfan a rcba taolmak zere,
rg t yelerininran'dasiyasivesilahle itimg rd kleri,sank a rc'nn
a amalardaki, rg t yesidi ersanklarndayandelillerlekantlanan,birbirini
do rulaypdestekleyenemniyetifadeleriilekantlanm tr.
rg t n( rg t yesisanklarn)ger ekle tirdi ieylemlerebakld nda;
yaranslamCumhuriyetirejimkar tlarnnyada lkemizde a da nitelikli,
slamdinininsiyasetemalzemeyaplmasna,istismaredilmesinekar duran,
etinEme ,TuranDursungibibukonudakig r ved ncelerini
a klamaktan ekinmeyenki ilerinhedefse ildiklerig r lmekte,bueylemlerin
silahveparasalolarakranllarcadesteklendi ianla lmaktadr."
Ankara ve Diyarbak r DGMlerinin savc lar da srekli ran n terre
verdi i somut deste e ve Trkiyedeki laik rejimi y kma giri imlerine i aret
ediyorlard ama nafile
Ve Recai Kutan, bir yandan Ecevitin temkinli a klamalar n
ele tirirken, bir yandan da ranayargszinfazyaplmamas gere i
zerinde duruyor, molla dostlar n Trk kamuoyu ve zellikle kendi
partisinin semenleri nnde savunmaya, kollamaya al yordu.
Baz iyimserler ise, ran gere inin bylesine ortaya kmas ndan
sonra, Tahrandaki reformcu kanad n, meclis ara t rmas isteyebilece ini

ne sryorlard .
O gnlerde, Tunca Bengin, rannta eronlar ba l kl yaz s nda yle
diyordu:
Milliyetin dnk man eti ok arp c yd :
Mumcusanklarkiralkkatil kt...Suikastparas
ran'dan...
Hizbullah, slami Hareket ya da Tevhid - Selam...
Asl nda hibirinin di erinden fark yok. Hepsi de ran'daki
askeri kamplarda e itiliyor, Trkiye aleyhine beyinleri
y kan yor. Sonunda da koyun tccar gibi ran'la adam
ba na dolar pazarl yap p, kan dkyor. Ne yaz k ki;
henz a a kmam byle - be cinayet etesi daha
var. Bunu, ad yine gndeme gelen ran' n stanbul eski
konsolos yard mc s Muhsin Karger Azad bizzat sylyor.
stelik, eylemlerde kullan lan silahlar, patlay c lar da
ranl lar taraf ndan sa lan yor.
Halen Ankara'da sorgulanan U ur Mumcu'nun katil
zanl lar gibi etin Eme'i ldrmek iddias yla yarg lanan
slami Hareket'in imam (eski Hizbullah ) rfan a r c ,
ifadesinde bu pazarl klar a k a k anlat yor. Hatta
zaman zaman para konusunda anla amad klar ranl larla
kavga ettiklerini dahi itiraf ediyor...
Dn ya da bugn; adam ka rma, takip, telefon
dinleme, ldrme hepsinde geer ake dolar. a r c , bu
pis ili kiyi yle anlat yor:
stanbul'dabulu tu umuzranllarT rkiye'debaz
eylemleryapmakistediklerinis yledi.Bendeprojelerine
yardmcolabilece imizi,fakatheryaplaneylemin
kar l ndamaddiy ndentaleplerimizinolaca nilettim.
Onlardaolumlukar ladlar...
lk sipari ler ise Ali Akbar Gorbani'nin ka r l p
kendilerine teslimi (ldrld), Aksaray semti civar nda
telefon i lerinden anlayan bir postac n n bulunmas , yine
ah yanl s Abbas Golizade ile i adam Jak Kamhi'nin
istihbaratlar n n yap lmas ... Postac bulunuyor, ancak
ran bu i iin nerilen 10 bin dolar (dinlenen her ki i
iin) ok buluyor. Ve i yat yor. ran, Ali Akbar Gorbani
iin istenen 80 bin dolara ise okey diyor. Gorbani bavul
iinde Yalova'ya gtrlp, ranl lara teslim ediliyor, para
deniyor... Ayn pazarl k Abbas Golizade iin de yap l yor.
Bu kez fiyat 50 bin dolara iniyor...
etin Eme'in katledilme pazarl ise Savama ajan
Ahmet Kerimi ile gerekle iyor. Eylem sonras nda Kerimi
katilleri tebrik edip, demesini yap yor.

a r c , her ta n alt ndan ad kan szde konsolos

yard mc s Muhsin Karger Azad ile para kavgalar n da
yle anlat yor:
KendisiyleAnkaraK kesatMerkezCamii
bah esindebulu tuk.YanndaMajidSahadkar,AliAshraf
davard.Azad'aran'nmenfaatinegelenkonulara
e ildi imizi,ancakbizesahip kmadklarns yledim.
Ashraf,'randevletinitanmam sn,rankendisinesevgive
sempatiduyanherkesesahip kar,konu unanla n'diye
arayagirdi.MajidSahadkarise'Kendinizinesanyorsunuz,
T rkiye'dei yaptraca msizingibi510grubumvar'diye
k t...
Uzun laf n ksas bunlar rgt mrgt de il, tm
kiral k katil. Ve ne kadar inkar ederse etsin, hepsi de
ran' n ta eronu...
.........
Trk bas n nda bu tr yaz ve yorumlar kt ka Tahran radyosu
feryad ediyordu. Btn bunlar, ran karalama kampanyas n n bir
paras yd . Medya k k rt yordu. Zaten Trk gazetecilerin her biri MT,
Mossad ve CIA ajanlar yd . Siyonistlerdi Medyan n baz karanl k gler
iin al t n Trkiyede de bilmeyen yoktu.
Siyonist Trk bas n nda kan bir ba ka haber de, ran taraf ndan
sa malk olarak yorumland . Bosnada eriatr veti ba l kl haber yle:
ran ve Suudi Arabistan' n, Bosna'daki
Mslmanlar kendi izgilerine ekmek iin para da tt
renildi. Trkiye'nin Balkanlar'daki misyonlar n n elde
etti i bilgilere gre, ran ve Suudi Arabistan kaynakl
kurulu lar, sakal b rakan Bosnal lara her ay 300, cuma
namaz na gidenlere 20, vakit namaz na gidenlere de 70
mark veriyor.
ran ve Suudi Arabistan' n, Bosna'da ya ayan
Mslman Bo naklar n dini inanc n kendi izgisine
ekmek iin yapt klar faaliyetlerin incelendi i bir
raporda, iki lkenin, e itli kurulu lar n n da arac l yla,
bu faaliyetler iin byk paralar harcad belirtildi.
ran ve Suudi Arabistan d nda Trkiye'den Milli
Gr yanl s HH Vakf 'n n da Bosnal lara maddi yard m
yaparak onlar kazanma abas nda oldu u vurgulanan
raporlarda, hkmet kurumlar yla sivil toplum
rgtlerinin bu konuda geri planda kalmas da ele tirildi.
ran ve Suudi Arabistan' n zellikle Do u Mostar
blgesinde izledi i parakar l ibadet politikas
kapsam nda Bosnal Mslmanlara u tekliflerde
bulunduklar saptand :

* Sakal b rakana 300 - 350 mark.

* Pee takana 200 - 250 mark.
* Cuma namaz na gidene 20 - 30.
* Vakit namaz na gidene 70 - 80 mark.
* slam kltr merkezlerine gidene 30 - 40 mark.
* ran lehinde kampanya yrtenlere 120 mark.
* slam dinine geene 1500 mark.
...........
Trk D i lerinin umutla bakt lmlmolla ise her f rsatta gerek
yzn gsteriyordu. te Milliyetten Haziran 2000 tarihli bir haber:
NedeolsaMolla!
Dne kadar Bat ile btnle me mesajlar veren
ran Cumhurba kan Hatemi, in ziyaretinde Bat 'y
yerden yere vurup 'hakimlere kar birle elim' a r s
yapt .
ran' Bat ile bar t rma misyonu yklenen
Cumhurba kan Muhammed Hatemi, be gnlk in
ziyareti s ras nda yapt konu malarda kendisine
atfedilen reformcu niteliklere taban tabana z t bir sylem
ortaya koyarak zgrlk lider gzyle bakanlar hayal
k r kl na u ratt .
Avrupa ile s k ili kiler geli tirmek, hatta eytan
diye an lan geleneksel d man ABD ile yak nla ma
mesajlar veren Hatemi, nceki gn ba layan resmi in
gezisinde ev sahiplerinin bilinen Bat aleyhtar gr leri
do rultusunda konu tu. Nabza gre erbet veren klasik
ilkesizdo ulu liderlerden biri oldu u izlenimi yaratan
Hatemi, Bat 'ya yklendike yklendi.
Pekin niversitesi'nde rencilere hitap eden ran
lideri, Asya uygarl klar n n Bat 'n n egemenli ine kar
birle mesi a r s yapt . Dnyan n (Avrupa ve ABD'yi
kastederek) hakim glerin kapris ve isteklerine terk
edilmemesi gerekti ini ileri sren Molla Hatemi, "Gelecek
al kan,dakik,akllvecesur inhalknndr" eklinde
konu arak ev sahiplerine vgler dizmeyi de ihmal
etmedi.
...........
Ayn gnlerde, Cumhurba kan Ahmet Necdet Sezer'in Tahran'daki
ECO zirvesine kat lmamas n ele tiren ran ynetiminin stihbarat Bakan
Yunusi, Trkiye'deki Hizbullah rgtyle ilgileri olmad n ne srerek ,
"T rkiye'dem sl manlarvehizbullahig lerbaskaltndalarve
ld r l yorlar" iddias nda bulunuyordu.

Ilml ynetimin bir bakan bu...

..........
May s sonunda, Trkiyenin yeni Cumhurba kan Ahmet Necdet
Sezerin ilk defa kat ld MGK toplant s nda, ran gene gndemdeydi.
stihbarat raporlar , Tahran n terristlere uydu bile sa lad n bildiriyordu.
Umut Operasyonu sonunda yakalanan yeni katil zanl lar da ran n
kalle li ini, d manl n ve kinini gsteriyordu.
Bir hafta sonra, Tahranda ECO zirvesi vard . Cumhurba kan Sezerin
Tahrana gitmesi sz konusuydu.
MGK toplant s nda, MT Mste ar enkal Atasagun, i leri Bakan
Sadettin Tantan ve D i leri Bakanl 'nca ayr de erlendirme yap ld .
Tantan, Umut Operasyonu'yla ula lan bilgiler erevesinde, terristleri
destekleyen d gler konusundaki belge ve bilgileri kurul yelerine
sundu.
MT'in raporunda, Hizbullah ba ta olmak zere ran ba lant l terr
faaliyetleri hakk nda ayr nt l ve net bilgiler yer al yordu.
D i leri ise, ran n nas l bir gelecek vaadetti i zerinde duran
gr leri ortaya at yor, lmllara kar lml olunmas n neriyordu. Bir
diplomatik ataktan sz ediliyor, rana vize uygulanmas nerisi bile geri
evriliyordu.
Cumhurba kan rana gitsin mi, gitmesin mi? Tart ma ba lat ld . FP
Genel Ba kan Recai Kutan, Umut operasyonu erevesinde ran'la ilgili
iddialarn, bu lkedeki ECO Zirvesi ncesinde ortaya at lmas konusunda
toplumda ciddi ku kular bulundu unu savunarak "Cumhurba kanSezer,
ran'amutlakagitmeli" dedi. Kutana gre, cinayetleri stlenen birden fazla
ki i vard , ma durlar vard , maddi ve manevi i kence alt nda olanlar
vard
May s sonunda etraf gene kar m t . Bir k s m kaak ranl
tutuklanm , D i leri Bakan smail Cem, bunlar n Mumcu suikast yla ilgisi
olmad n a klamak gere ini hissetmi ti. Ayn bakan, NATO Bakanlar
Konseyi toplant lar nedeniyle bulundu u talya'da, ran'a vize
uygulanaca ynndeki iddialar yalanlad ve bakanl k olarak byle bir
al ma iinde bulunmad klar n bildirdi.
...........
25 May sta, Tahran niversitesindeki renci eylemlerinden iki gn
sonra, ran n eski Cumhurba kan Ha imi Rafsancani, milletvekilli inden
istifa etti. Rafsancani, seim yolsuzlu u iddialar erevesinde yrtlen
iftirakapmanyas yznden ulusalbirli i korumaki in istifa etmek
zorunda kald n sylyordu.
1989'dan 1997 y l na kadar cumhurba kan olan Rafsancani, iki
dnem Meclis Ba kan olarak grev yapt ktan sonra, 1997de ba kanl na
atand D zeninYararnTeshisHeyeti'ndeki grevini yrtecekti.
..........

Baz Trk brokratlar ve i adamlar rana dostlukmesajlar

ta rken, stanbulda ba ka sorunlar ya an yordu. Bir kere daha, ykl
miktarda ve ran kaynakl uyu turucu ele geiren Narkotik ube
Mdrl , 1999 y l iinde yap lan uyu turucu operasyonlar nda
yakalanan 1.842 ki iden 192'sinin ve 2000 y l n n ilk 5 ay iinde yakalanan
832 ki iden 82'sinin ran uyruklu oldu unu belirtiyor, uyu turucunun ok
byk bir blmnn bu lkeden geldi ine dikkat ekiyordu.
...........
Ve haziran ba nda, Cumhurba kan Ahmet Necdet Sezer'in ran'a
gitmeyece i, Ankara Bykelisi Muhammed Hseyin Lavasani arac l yla
resmen bu lkeye bildirildi. Trk emniyet birimlerinin haz rlad Hizbullah
dosyas da, diplomatik kanallardan Tahran'a iletildi.
D i eri Bakanl Szc Yard mc s Sermet Atacanl , haftal k bas n
toplant s nda, diplomatik lisanla k v rtarak, Sezer'in yo un gndemi
nedeniyle ran'a gidemeyece ini dile getiriyor ve yle konu uyordu:
"T rkiyeileranili kilerininolumlubir izgideseyretmesiherikihalknda
yararnadr.Politikamzdabudur.Bunakar n,iki lkeili kilerining venlik
alanndatamanlamylatatminedicibird zeydeoldu unus ylemekm mk n
de ildir."
Atacanl , Hizbullah dosyas n n ran'a nas l ve ne zaman iletildi i
ynndeki sorular yan ts z b rak rken, "Bubilgileriran'nciddiyetleele
alnarakincelemesinivemakulbirs redeyantvermesinibekliyoruz" demekle
yetindi.
Trk D i leri beklerken, Temmuzda, Eme davas sonuland . Bir
idam, drt mebbet hapis cezas n n karar nda, ran da g yab nda mahkum
edildi.
.............
Siyonist Trk bas n , ayn dnemde yeni bir istihbarat raporuna yer
veriyor ve ran n fzeleriyle Trkiyeyi tehdit alan na ald n yaz yordu:
Sahab3f zedenemeleriAnkaradarahatszlkyaratanrannkitle
imhasilahlarnasahipoldu u,bunlarn nemlibirb l m n nT rkiyehedef
alnarakkonu landrld vebirtehditunsuruolarakkullanlmakistendi i
bildirildi.
Istihbaratkaynaklarncahazrlananraporda,rannelinde500tondan
fazlakimyasalsilahbulundu u,bunlarnb y kb l m n ,ba tasinirgazlar
olmak zere,kanzehirleyicivedi ergazlarnolu turdu ukaydedildi.rann
n kleersilah"planlamasyapt kaydedilenraporda utespitlereyerverildi:

Biyolojikharpmaddesi retimi,genelderaninkuzeyvebatb lgesinde

dokuz nemli irketvebunlarnyanveparavankurulu larndanmeydana
gelmektedir. retim,Hindistan,KuzeyKoreve inHalkCumhuriyetininteknik
yardmylay r t lmektedir.

ran a amalbir al maylabug nk NBC(n kleer,biyolojikve

konvansiyel)silahlarnatmavastalarnasahipolmu tur.Birincia ama,

ncelikleLibyaveSuriye,dahasonraKuzeyKoredendo rudanf zealmlarn
i ermektedir.kincia amadayeralan al malarKuzeyKoreningeli tirdi i
SCUDBveSCUDCf zelerininranda retilmesiney neliktir. nc
a amadayeralan al malarisesatnald ve lkesinde retti if zelerin
menzillerininarttrlmasnaili kinfaaliyetlerdir.

Bug nran1300kilometremenzilliSAHAB3f zesinin retimini

tamamlam tr.Enerken2001yli indef zeninkullanlabilirhalegetirilece i
sanlmaktadr.Bununardndanuzunvadede2000kilometremenzilliSAHAB4
f zeprojesinin20052010yllararasndager ekle tirilmesibeklenmektedir.

ranna rlklolarakortaveuzunmenzilliolmak zereenvanterindeki

toplambilinenf zesays1595tir.Bunlarnmenzilleriasgari45kilometre,
azamibinkilometrearasndadr.ran,yakngelecektebuf zeleren kleer
ba lktakabilecektir.

Mevcutdestek nemli l deartrlmad takdirderann2005ylndan

ncen kleersilahlarasahipolmasm mk ng r lmemektedir.

ran,s zkonusuimkanlarnn nemlibirksmnT rkiyeyey nelik

olarakkonu landrm tr.rann,buimkanlarnbirtehditunsuruolarak
kullanmakiste indeoldu uvurgulanmaktadr.
.........
kr Elekda ise gene Milliyette veryans n ediyordu:
ran'nelindekikan
Ankara DGM Savc s Hamza Kele taraf ndan Umut
Operasyonu hakk nda haz rlanan iddianame, ilk bak ta,
U ur Mumcu, Bahriye ok, Muammer Aksoy ve Ahmet
Taner K lal cinayetleri zerindeki esrar perdesini
kald rd ve tutarl delillerle sulular te his etti i
izlenimi veriyor.
Esas nda, 53 sayfal k iddianame, ciddi bir
al man n rn olarak grnse de sorgulaman n bir
yn zihnimizi srarla kurcal yor. Bu noktaya yaz m z n
sonunda de inece iz.
ddianame, yukar daki cinayetler de dahil,
aralar nda lkemizde grevli birok bykelilik
personelinin de bulundugu 22 ki iye kar giri ilen
suikastlar n arkas nda ran devletinin bulundu unu
delilleriyle a kl yor.
Cinayetleri i leyenler, Tevhid - Selam rgtnden
Ferhan zmen, O uz Demir, Necdet Yksel ve R t
Aytufan... Ancak, bu ve benzeri rgtlerin, ran devletinin
en yksek ynetim kademesi olan dini lider Ayetullah
Hamaney'e do rudan ba l iki kurulu taraf ndan
ynlendirildi ini gzden ka rmamak laz m.

Bunlar da, Kuds Ordusu ile ran Istihbarat

Bakanl SAVAMA...
Kud sOrdusu
Savc n n, Kuds Ordusu hakk ndaki tespit ve
te hisleri hayli ilgin. ran' n, profesyonel silahl
kuvvetlerinin yan nda, bir de 1979'da Humeyni
devriminden sonra kurulan Devrim Muhaf zlar gc
mevcut. Kuds Ordusu, Devrim Muhaf zlar bnyesinde
olu turulan olduka byk bir birim. Bu kuvvetin zelli i,
kutsalding reviyaptklarnainanan,devrimihrac
politikasnakaytsz artszitaatedenveVelayeti
Fakih'e(AyetullahHamaney)inan larsonsuz olan,
yksek rtbeli subay ve hepsi niversite mezunu
grevlilerden olu mas .
ddianeme, Tevhid - Selam grubunu sevk ve idare
eden Kuds Ordusu'nun lkemize ynelik hedeflerini
yle a kl yor:
T rkiye'deslamdininikullanarak ncetoplumda
kar tgruplarolu turmak,sonrabugruplararasnda
ld rme,bombalama,yaralama,adamka rmagibiolaylar
yaratarak,kinved manl k r klemek,b ylecetoplumda
birkaosortam,g vensizlikolu turmak,dahasonradabu
ortamdanyararlanaraksilahzoruilemevcutanayasal
d zenide i tiripyerineranrejiminebenzerbirslam
devletikurmaktr.
Bu birimin, lkemizdeki yukar daki amalara
ynelik kltrel ve askeri nitelikteki faaliyetleri, y k c
eylemlerini hangi yntemlerle yrtt , elemanlar n
nas l sa lay p e itti i, eylemcilerine nas l ve hangi
yollardan silah ve mhimmat ula t rd , iddianamede
ayr nt l bir ekilde yer al yor.
ddianamede, 1988'den bu yana SAVAMA ajanlar
lkemizde yo un faaliyette bulunur ve cinayetler
i lerken, Trk emniyet makamlar n n bu duruma seyirci
kald klar ima yollu belirtiliyor. Ayr ca, SAVAMA'n n,
lkemizde ya ayan ranl rejim muhaliflerine kar
eylemlerinde, slami Hareket, Hizbullah - lim, Tevhid Selam ve Kuds Ordusu Trkiye Birimi gibi rgtlerden
yararland ve kendi ajanlar n n da kat l m yla bu ki ileri
ya ldrtt ya da ka rd kaydediliyor.
SAVAMA ajanlar n n isimleri iddianamede teker
teker say l yor. Bunlar aras nda, ran' n stanbul
Ba konsolosluk grevlileri Muhsin Karger Azat, Macit
Sadkar, Muhammet Rza Behruz Manas ile Bykelilik'te
grevli smail Karacada l var. Tevhid - Selam rgtne

talimat verenler ise, Kuds Ordusu Trkiye Masas

yetkilileri Ahmed Davudi ile Cevat Kasimi...
Ciddibir eli ki
Savc n n bulgular , ranl ajanlar n, eylemlerdeki
azmettirici rolyle ilgili nemli bir tutars zl da
yans t yor. yle ki:
ddianeme, Tevhid - Selam grubu elemanlar n n,
Trkiye'deki yabanc bykelilikler ile grevlilerine kar
giri tikleri eylemlerde, genellikle ranl ajanlar n
talimatlar yla hareket ettiklerini ortaya koyuyor. rne in,
srail'in Ankara Bykelili i'nde grevli Ehud Sadan'a ait
araca bomba konulmas olay nda oldu u gibi...
Buna kar n, U ur Mumcu, Bahriye ok,
Muammer Aksoy ve Ahmet Taner K lal cinayetleri sz
konusu oldu unda ise, iddianameden, ran ajanlar n n
hibir ekilde azmettirici bir tutum ve davrani iine
girmedikleri anla l yor.
Nitekim, cinayetleri stlenen tutuklulardan Ferhan
zmen ve Necdet Yksel, ifadelerinde, adlar geenlere
kar eylemde bulunma karar n n bizzat kendileri
taraf ndan al nd n sylyorlar.
tebuifadeler,zihnimizikurcalyor... zmen'le
Y ksel,toplumtarafndanfazlatannmayanAnkaraMusevi
CemaatiBa kanYudaY r m' naracnabombakoymak
i indahiranlajanlarnte vikveyatalimatnaihtiya
duyarken,U urMumcuileAhmetTanerK lalgibi l mleri
t mT rkiye'yiaya akaldracakki ilerekar eylemebizzat
kararvermi olmalarpekaklayakngelmiyor.
Kald ki, ran istihbarat , kurmu oldu u bir
rgtn, kendi talimat olmadan, ran iin son derece
a r sonular yaratabilecek eylemlere pe pe e
giri mesine izin verir mi?
Umut Operasyonu'nun sonular iddianameden
nce ok tart ld ... Bu tart ma, bundan sonra da
srecek mi dersiniz?

SLAM DEVLET

slamidevletin,slamih k metinnedemekoldu unubizler,T rkiye

Cumhuriyetinin ocuklarpekbilmeyiz.Nemutlubize... demi tim, 80li
y llarda yazd m bir kitapta... O da bir ara t rma kitab yd . Mslman
olmu Bat Avrupal larla, e it e it insanla gr melerden sonra
yaz lm t . Bu amala zlandaya kadar gitmi , btn Avrupa lkelerini
dola p, sonradan slam seenlerle konu mu tu m. Aralar nda ok kaliteli,
inanl ki iler oldu u gibi, gerekten kafayyemi kad nlar, adamlar da
vard .
ok ilgin bir ara t rmayd . (Kitab m n reklam n yapm yorum, zaten
arasan z da bulamazs n z art k piyasada...) Bat lkelerinde ya anan
manevi bunal mdan hareketle, Avrupal katoliklerin mslman olma
nedenlerini ve bunun sonular n incelemi tim. Eski ve mthi ark c Yusuf
slam Stevens, eski ve mthi komnist Roger Garaudy... Kimler yoktu ki
bu insanlar n aras nda...
Yzlerce insanla gr m tm ve bu mslmanlar n da birbirlerini
yediklerini farketmi tim. Kimi laik Trkiye mslmanlar na, kimi Suudi
Arabistana, kimi di er Arap lkelerine e ilimliydi. Ama o zaman da, ran
modeline inananlar dikkatimi ekmi ti. Tahran n, bu insanlar zerinde de
beyinykama giri imleri vard . Bu kafama tak lm t .
O gnlerde, Brksel Uluslararas Kitap Fuar nda geziniyorum. ran
slami Cumhuriyeti de fuarda bir yer am t ... 300 sayfal k, mkemmel
bask l bir kitab , cretsiz da t yorlard . Tabii propoganda amal ... Zaten
propoganda i ini bilmeyen kim kald , Trkiyeden gayr ...
Ald m kitab ... Bedava diye de il... Paral olsa da alacakt m nk

grdm ki nszn bizim sevgilid nek Roger Garaudy yazm ...

Kitab n ad ranIrakSava ... Yazar Tunuslu Abdel Macit Trab
Zemzemi...
Garaudy, belli ki, bu nsz bah i kar l yazm , inand ndan
de il... Zaten, kitaptaki btn fikirlerle mutab k olmad n belirtiyor... Eh,
komnistlik para getirmedi diye, mslman olduktan sonra Tahran n
birka kuru unu reddetmeye ne gerek var...
ranIrakSava isimli bir kitap, ran taraf ndan bast r l p da t l nca
ne beklersiniz, iinde ne bulaca n z tahmin edersiniz?
Irak aleyhinde propoganda elbette, de il mi?
Ama siz fazla drst ve mant kl s n z...
Kitapta, Trkiye aleyhinde propoganda var nk...
Do al da bu...
Ama da bu...
te byle sa gsterip sol vururlar ve siz de, Ofsaytgol yedik diye
a lars n z...
Bak n z ne diyor Tunuslu yazar, randan ald paralar kar l nda:
1984te,FransadabirsaldrnedeniyleyarglananErmenilerin
duru masnda,1915dekiErmeniSoykrm;birbu ukmilyonErmeninin
katledilmesislamamaledilmeye al ld.Oysager eksu luneslam,nede
Osmanlde ildir.Soykrmnsu lular,T rkmilliyet ileridir.Od nemdebir
milletolu turmaki in al anT rkmilliyet ileri,ger ekkatillerdir.Zatenslam
topraklarndamilliyet ilikyapanlarherzamankand km lerdirvesonradabu
kanlarnhesabslamdansorulmu tur...
Bitmedi:
T rkmilliyet ilerin nderi,slamk kg rmesiyletannanMustafa
Kemaldi...
Bitmedi:
LozanAnla masnnger ekamacslam kertmekti.Medreseler
kapatld.slamMahkemeleriyokedildi.Bununyerine,m sl manlarahi bir
itiraz,temyizhakktanmayan,Franszusul adlisistemkuruldu.Ermenive
K rtdilleriyasakland. stelik,T rklerebirdesoyadedinmemecburiyeti
getirildi.MustafaKemalde,T rklerinbabasanlamnagelenAtat rkismini
ald...
Bitmedi:
Atat rkk t rnekoldu.Bazm sl mandevlety neticilerionutaklit
ederekslamkurallarnyktlar.Rza ahveBurgibabunlara rnektir...
Bitmedi ama size burda 300 sayfal k kitab tercme edecek halim
yok...

Gene de unlar not ediniz: Kitapta, Trk Silahl Kuvvetlerinin Iraka

girerek verdi i terr mcadelesinin gerek amac n n ok daha farkl oldu u
anlat l yordu. PKK bir bahaneydi asl nda... Ama, o blgelerde Iraka
sald rmay hedefleyen ran durdurmakt . T rkordusu,ranlkahraman
askerlerin n ndeb y kbirriskegirdi ininfarkndade ildiki...
Bundan y llar nce yazd m kitapta, bunlar anlatt ktan sonra u
ifadeleri kullanm m:
ranllarnbirTunusluyayazdrpkendidiplomatlar,militanlar
aracl yla e itlidillerde,onbinlerceadetda ttklarbukitapsayesinde,
AvrupalokuyucularaErmenistan,K rdistanharitalarndaT rkiye
Cumhuriyetinintopraklarnnneb y kvegereksizyertuttu ug sterildi!E er
aynokuyucular,T rkh k metininranly neticilerinaslkar ladklarn,nasl
a rladklarnveverdi itavizleridetelevizyonekranlarndag r yorlarsa,
herhalde,iki lkearasndaher eyyolundagidiyordiyed n rler...
Yazmay unuttum: Szn etti im kitab n Frans zcas n alm t m
ben... Ama isteyen Flamanca, spanyolca, Almanca, ngilizce, Arapa ve
tabii Farsa da bulabiliyordu, cretsiz...
........
Konu tu u m mslman olmu Avrupal lara, slamidevlet,slami
h k metnedemek? diye soruyordum:
slamih k metolurmu?Herh k methayalkrkl getirir.slamadna
i yapp;ba arszlklar,sava ,a l ,fakirli i,adaletsizli islamamaletmek,
ancakbuy cediniypratmakisteyenlerini idir...
Pariste, lahiyat ve slam Tarihi Profesr Muhammed Arkun unlar
sylyordu:
Allahaduaetmeki inbircamii indetoplanmak artde ildir.Kuran
adnaelkesenler,kadnasanlar, ar afgiydirenlerKuranaihanetediyorlar.
Siyasig lerKurankeyiflerince,i lerinegeldi igibiyorumluyorlar.Kuran
dikkatliokunmal, zerindetekrartekrard n lmelidir.Neyazkkipek ok
slam lkesindeKurannyorumlanmas,tart lmasyasak...Butekeli
h k metler,dahakolay,dahakeyfiy netmeki inellerinealm lar...
...........
AvrupadaslamD nenler isimli bu kitab m , y llar sonra yle bir
kar t r nca, byk bir blmn burada yeniden aktarmak geliyor
iimden... K lal yaz lar nda s k s k al nt yapard bu kitaptan... zellikle de,
Paris camisini yneten eyh Abbas n szlerine yer verirdi. lmeden nce,
teyp kasetlerinde hl saklad m szlerinde, diyordu ki eyh Abbas:
Maalesefbug nm sl man lkelerdo rud r stdinadamyeti tirmeyi
ihmalediyorlar.B y kbirhatai leniyor. uAvrupayag nderilenimamlarabir
bakn! o uslamanlamam larkikime,ne retecekler!Birt rban,birsark
ilekendinim sl man,imamkabulettirenlervar.Vebunlardinleyenler,
s ylediklerisa malklarainananlarvar...

nsanlarnhareket,davran vefikirleriyle rnekolmalargerekir.Oysa

bizkafamz,aklmzb y tmemizgerekirken;t rbanlarmz,sarklarmz
b y t yoruz.Sarklarb y d k ebeyinlerk l yor. teb y ksorunumuz
bu...
Osmanlmparatorlu unun k ndedinadamlar okolumsuzroller
oynadlar.Atat rk ele tirenlerhakszlkediyorlar,yanlyorlar.Mustafa
Kemal,dinadamlarnnhatalarnveyarattklartehlikeyianlad i in
devrimlerine nceonlardanba lad.Dinadamlarslamkonusundaokadar
yanl d n yorlardki,Atat rkedahislamyanl tanttlar.MustafaKemal,
odinadamlarnncehaletindenkorkmakta,onlarn lkei intehlike
yarattklarnd nmektehaklyd.Onunm cadeleetti idinadamlarnn
tanttklar,savunduklarslamileger ekslamarasndada larkadarfark
vard.T rklerinbabas,d nyayahakimbirOsmanlmparatorlu unu km ,
par alanm haliylebuldu.Bukocaimparatorlu un k nedeslamn
yanl tantlmas,yanl yorumlanmasnedenolmu tu.Atat rkcehaletekar
sava t,slamakar de il...
Fransadaki milyonlarca mslman n lideriydi, bunlar 15 y l nce
syleyen... Merak ediyorum, bu szlerin alt na Meclisteki Fazilet
Partisinden kimler imza atar bugn...
27 ubat 1989da, Paristeki Cumhuriyet Meydan nda, ranl
diplomatlar n k k rtt bir gsteri oldu, Salman R d aleyhinde... ok
irkin grntler, ok tats z olaylar ya and o gn... Ve Frans zlar, lkedeki
mslmanlar n lideri olarak tan d klar eyh Abbas bu olaylardan sorumlu
tuttular. Gerekte, ranl lar, Cezayirli eyh Abbas sakal b rakmamakla,
gne gzl ve kravat takmakla suluyorlard , aleyhinde
dezenformasyon yap yorlard . Fetva bile karm lard ona kar ...
eyh Abbas, o olaydan ksa bir sre sonra, kalp krizi geirip ld.
Atatrk, gerek bir mslman dostunu kaybediyordu o gn,
mslman oldu unu iddia eden d manlar , her yerde remekte iken...
........
Eski kitab m elime al m n nedeni bunlar de ildi...
O zamanlar, slamidevlet falan derken, ran konusunda biraz daha
derine inmek istemi tim.
stihbarat servisleri konulu bir ba ka kitab mda, srgndeki
Humeyniyi bir y lan gibi koynunda besleyen Fransan n, bu hatas n n
bedelini insanlara nas l detti ini anlatm t m. Humeyni rana dnm ,
birka y l gemi ti. imdi muhalifleri Paristeydi. Onlarla gr tm ve bu
an lar m k saca, bu kitapta da aktarmak istiyorum.
nce, Humeyninin slamiCumhurba kanl n yapan Bani Sadr ile
randevu alm t m, zor ko ullarda... Tahrandan kam , Fransaya
s nm t sonunda... Ama akl ba na gelmi gibi gzkmyordu.
Anlatt bana Bani Sadr: ran slami Cumhuriyeti onun rnyd

asl nda... yle diyordu... slam devriminin Trkiyeye nas l girece ini, nas l
yerle ece ini; gn geldi inde Trkiye ile ran aras ndaki s n rlar n nas l
kalk verece ini anlatt ...
A z m a k dinledim onu...
Olay basitti:
Bir devletin maddi ve manevi gc kalmad ysa, her eye yeniden
ba lamak gerekiyorsa, halk cahil, iktidar cahil ve zay fsa, tek are slami
devlet,slamih k met...
Fakir, cahil ve zay f halk n tek dayana din unsuru olunca, bunun
verdi i manevi gten yararlanmak da tek seenek olarak gzkyor.
Bani Sadr diyordu ki bana, Birnevireformyapmakgerekti.slamn
unutulmu kurallarncanlandrmakgerekti...
Ve anlat yordu:
Ben,Cumhurba kanveOrdularnKomutanolarakIrakcephesine
gitti imzamangen lerin, ocuklarn,bizimkurdu umuzslamicumhuriyete
inanarak,g venereknaslsava ako tuklarn,nasl ld klerinig rd m!
Devleting c i teb ylemuazzamdr!KocaIrakordusu, g ndeyok
edece inisand ranbirliklerikar sndaneyeu rad n a rd,bocalad,
geriledi. nk biz,heraskerimize,elinesilahalpcepheyegidenher
ocu umuzacennetigarantiediyorduk.Ben,sava nba langcnda,
Cumhurba kanveOrdularKomutanolarakher eyiy netirkenmuazzambir
fikirbuldum:UzakDo udan,sarzincirlianahtarlarsmarladm.Her ocu a,
heraskere,cennetinbireranahtarnda ttm.Zincirleriboyunlarnaastlar.
Binlerce,onbinlerceranl,sayemizdecennetekavu tu.Cennetegidebilmek
i inslamdevletineinanmak,boyune mekgerekti inianladlar...
Ve bu zavall deli, S rg ndeyimama al yorum,planlaryapyorum.
BuplanlarmaT rkiyededahil diyordu bana...
O gr meden ne kadar karma k duygularla kt m hat rl yorum.
Brksele dnerken, trende, Olamaz diyordum, kendi kendime...
Milyonlarcainsan,b ylesapklaraemanetedilemez...
Ama olmu tu i te...
........
Sonra, o dnemde Humeyninin daha ciddi rakiplerinden birisi olan
Mesut Recavi ile gr tm, yine Pariste...
Randevu almak ok zor olmu tu, an ms yorum. Kuzey Gar nda,
esrarengiz bir bulu mada, gen bir m cahit beni ona gtrm t.
ldrld sonra o ocuk...
Mesut Recavi de bana slamdevletinden sz ediyordu. Sormu tum
ona:
- Siz sosyalist misiniz, sosyal demokrat m s n z, nesiniz?

- randa ne kadar sosyalist, ne kadar sosyal demokrat olunabilirse, i te biz

o kadar sosyalist, o kadar sosyal demokrat z... Avrupan n veya Trkiyenin
siyasi kavramlar yla bizimkiler benzer de ildir.
- Humeyniyle mcadele amac yla kurdu unuz bir geici koalisyon
hkmeti var. Ad Ge icislamiM cadeleH k meti... Neden slami
oluyor bu hkmet?
- Siz ran tan m yorsunuz. Benim halk m ok cahildir. Bizimle birlikte bu
koalisyona kat lan komnistler de geici hkmetimize slami denilmesini
istediler. Onlar da slams z a z am yorlar. randa siyaset yapman n,
hkmet kurman n, devlet ynetmenin tek yolu bu maskeyi kafaya
geirmektir. Ben istemez miyim ran da Trkiye gibi laik bir lke olsun!
Ama imdi, bugn, byle bir laf etsem etraf mda kimsecikler kalmaz. Beni
anl yor musunuz? Benim lkem sizinkinden as rlarca geri kald . Bize
Atatrk gibi bir nder laz md , ah geldi... Siz ok ansl bir lkenin
ocu usunuz...
Recavi de beni ok a rtm t . Bir oda gstermi ti bana, iinde
yzlerce kilo alt n ve ziynet e yas vard . Hazineleriydi bu... M cahitler,
alt n kolyelerini, bileziklerini, yzklerini ve hatta di lerini vermi lerdi ve
btn bunlar, Parisin bir banliysndeki villan n bir odas n n ortas na
y lm t ...
O mcahitlerden birisi bana unlar syledi:
Birtektehlikeg r yorum:slamdevletiolmak,slamih k metolarak
y netmekokadarkolayki...Diktat rl k,demokrasiyanndaokadarbasitki...
Bir lkeyiileriyeg t rmekokadar okzamanalyor,geriyeg t rmekokadar
abukoluyorki...Birg n,Humeyniyideviripiktidaroldu umuzzaman,ilkeleri,
verdi imizs zleriunutur;rahat,kolayse erizkorkusundaym...
Yllar sonra o insanlar d nyorum. Frans zlar onlar att lar d ar ,
Tahran n terr antajlar ndan korkup... imdi, hayatta kalabilenler, Irak
taraf ndalar... slamidevrim iin...
......
Btn bunlar anlat rken, randa sosyalistler, sosyal demokratlar da
iktidara gelse, bunlardan hay r yok demek istiyorum...
Sankibizdekilerdenhayrvarm? gibilerden bir sorunun muhatab
da ben olmamal y m herhalde...

DOLUNAY DGMDE...

Ve Temmuzda, Ankara 2 numaral DGMde K lal n n da aralar nda

bulundu u cinayetlerin failleri yarg lanmaya ba l yordu. lk duru ma 14
A ustostayd . Dolunay n ilgin bir ya am deneyimi de o s rada
gerekle ti.
Brkselde, Dolunayla bir durum de erlendirmesi yapmam z gerekti.
Ben, uzun sredir bu konuyu fazla tart maz bir tav ra girmi tim.
Geli meleri izliyordum ama kar mla pek konu muyordum. Endi elerim
vard . Dolunay, aile fertleri aras nda tek somut tepki gsteren ki i
durumundayd . Uyar lar ve tehditler de ona geliyordu tabii

DGMnin ilk duru mas na iki gn kala konuyu kendisi at ve sordu:

- Sence bu mahkeme sonucu ne olacak?
- dam
- Hay r, yani rana kar ne olacak? Ne yap labilir?
- Bana ne soruyorsun, avukat m y m?
- Hemen k z yorsun. Ben byle seyirci gibi kalamam. Elalemin iki tetikisini
idama mahkum ederek beni susturamazlar.
- Sen herkesin seni susturmay dert edindi ini san yorsan yan l yorsun.
Konu malar n n bir eyleri de i tirece ini umuyorsan da yle stedi in
kadar konu , en fazla ldrrler
- Tamam o zaman, konu aca m
- Ne diyeceksin?
- dam cezas na kar oldu umu, bu ma alar n mahkum edilmelerinin beni
tatmin etmeyece ini, rana ili kin kan tlar n gz nnde bulundurulmas
gerekti ini
- Mahkemenin ba lamas ndan nce yapaca n her a klama ters tepki
getirir.
- ldrlen benim babam
- O zaman git mahkemede konu !
Bu tart madan sonra Dolunay n avukat n ben bizzat arad m.
Kendisiyle ilk defa konu uyordum. Bir durum de erlendirmesi yapar z
d ncesindeydim ama muhatab m buna pek gerek grmez gibiydi.
Kendisine, Dolunay n mahkemede mdahil taraf olarak gr lerini
belirtmek istedi ini anlatt m zaman da sadece olabilir dedi. Birok
avukat n bir araya gelerek tav r belirleme toplant lar yapt klar n syledi.
Benim bildi im, avukatlar nce mvekkilleriyle konu arak tav r
belirlerler.
Bu konu madan bir gn sonra, mahkemeden iki gn nce, Dolunay
avukat yla telefonla konu up istediklerini anlatt . Avukat olur demi ti:
- Neye olur dedi?
- Gr lerimi aktaracak
- Hangi gr lerini?
- Anlatt m kendisine
- Bu i ler byle olmaz. Bir terslik var. Sen otur, avukat na hemen bir faks
ge. u u u gr lerimin zab tlara geirilmesini istiyorum diye Ve
kendisinden yan t iste
Dolunay yle yapt . Avukat na bir faks geip, DGMde zab tlara
geirilmesini istedi i gr leri yaz l olarak iletti ve bir de not d p,
Bunlarbenimi in ok nemli.E er,adlia danbug r leriminzabtlara
ge irilmesim mk nde ilse,sakncag r yorsanz,ozamanbenm dahiltaraf

olarakdatemsiledilmekistemeyece im dedi.
Duru maya ok az vakit kalm t ve avukattan yan t yoktu. Dolunay
telefon edince ald yan t n : stedi iniziyapaca m,sizitemsil
etmeyece im!
Avukat, di er avukatlarla ortak bir tav r izlenece ini sylyor, bu
konuda mvekkiline hibir ayr nt l bilgi vermiyordu. Dolunay n, atlak
ses olmas istenmiyor, son anda adli dosyaya ilgi gstermesi sanki
rahats zl k veriyordu.
Biz de hukuku de ildik ki neyin yap l p neyin yap lamayaca n
bilelim Ama mant ken, babas ldrlm bir ki inin mahkemede iki ift
laf edip gr bildirmeye hakk vard herhalde
Bir yandan U ur Alacakaptana fikir dan t k, Alt nay arac l yla Bir
yandan da Trkiyedeki dostumuz, Ankara Barosunun de erli
avukatlar ndan biri olan Erdem Akyze telefon ettim. Durumu anlatt m.
Bunun ok do ru oldu unu, hatta yap lmas gerekti ini, mdahil taraf n
ba lang ta tav r belirtmemesi halinde sonuca itiraz hakk n da yitirece ini
syledi. Akyz Ankara d ndayd ve yap labilecek tek ey, Dolunay n
hemen Ankaraya giderek DGMnin ilk duru mas nda bizzat haz r
bulunmas yd .
Apar topar gitti. Bizim sevgili akraba Murat Akgn ve ekibinden, onu
di er meslekta lar n gazab ndan korumalar n , bir araba bulmalar n ve
yard mc olmalar n rica ettim.
Mahkeme gn, bir sr avukat aras na giren Dolunay, baz lar n
yak ndan tan d ve aile dostu bildi i bu avukatlardan ok olumsuz tepki
grd. Kimdi bu bacaks z? Ne istiyordu? Ne kar yordu ki?
Sanki ldrlen onun babas de ildi!
Ve avukatlar, kendilerine ve mdahil tarafa ayr lan yerde Dolunaya
bir sandalye vermek ltfunda dahi bulunmadan, tm asaletleriyle yerlerine
kuruldular. Gen kad n ayakta, hepsinin arkas nda bekliyordu. Gen bir
avukat n hassasiyeti de olmasa, btn gn yle dikilecekti ayakta
Nitekim, o gen avukat n, daha sonra, atlaksese kar kibar tavr
yznden b y klerinden f ra yedi ini de duyduk.
Neticede, s ras gelince ve kendisine hi kimsenin dikkat etmedi ini
farkedince, Dolunay, M ba ir diye ba rd ve dilekesini DGMye teslim
edip okutarak zab tlara geirdi:
2NUMARALIDEVLETG VENLKMAHKEMESBA KANLI INA
Ankara
DOSYANO:2000/102
KONU: Davaya mdahil olarak kat lma talebimi ve davaya ili kin
a klamalar m ieren dilekedir.
TALEPVEA IKLAMALARIMIZ:
1- Ahmet Taner K lal n n k z olmam nedeniyle davaya konu sutan

zarar grm bulunmaktay m. Bu nedenle davaya mdahil olarak kat lma

talebimin kabuln, ahsi haklar m n ve her trl talep haklar m n sakl
tutulmas n arz ve talep ediyorum.
2- Trk adaletine gvenim ve san klar n adil bir ekilde
yarg lanaca na ili kin inanc m byktr.
3- Savc l n iddianemesi, bas n organlar n n ara t rma ve gzlemleri
ve bana ula an bilgiler, yarg lanacak ki ilerin sadece birer ma a
olduklar n , bu ki ilerin yabanc bir devletin belirli birimleri taraf ndan
ynlendirildiklerini, gerek hedefin de Trkiye Cumhuriyeti ve laik rejim
oldu unu kan tlayan unsurlarla doludur. Davaya zellikle bu a dan
bak lmas gerekti i kan s nday m.
Bu durumda benim siyasi yetkililerden beklentim, sz konusu
devlete kar , tm Trkiye Cumhuriyeti vatanda lar ad na al nacak net bir
tav rd r. Gereki bir diplomasinin, kom u devletlerle iyi niyetli ve onurlu
ili kilerin, tm yaralar saracak, dostluk ve bar getirecek bir ortam
yaratabilece i inanc nday m. Aksi takdirde, Cumhuriyetin kurucusu
Mustafa Kemal Atatrke ter rist diyenler, lkemizin rejim ve istikrar n
hedef al p bu amala ok say da cinayet i leyen ve i letenler, bugne
kadar oldu u gibi, gelecekte de meydan bo bulacaklar ve ba ka ac lar n
da kayna olacaklard r.
Babam Ahmet Taner K lal y ve di er pek ok de erli insan m z
ldrten sz konusu kom u devlet aleyhinde, uluslararas kurumlarda adli
giri imler ba latma konusundaki irademi, mevcut dosya ve kan tlar
grdkten sonra, bir kere daha teyid ediyorum.
Atatrkn genli e hitab nda verdi i mesajlar gzard etmemekte
ve laiklik ilkesinin korunmas iin harcanan abalara katk da bulunma
yeminimize sad k kalmakta kararl y m.
Ba layan yarg srecinde ger eksanks zkonusudevlettir ve
sululu u kan tlanmaktad r. Sayg n Trkiyenin, Yarg Gcnn de deste i
ile, katil devleti dnya kamuoyu nnde mahkum ettirmek iin gerekenleri
yapaca na da inanmak istiyorum.
4- Savc l n iddianamesi ve dava esnas nda a klanan di er beyan
ve tesbit edilen bilgi ve belgelere kar her trl iddia ve beyan hakk m
sakl tutuyorum.
5- Katil zanl lar n n, sular n n sabit grlmesi halinde idam karar
neren yasal hkmler erevesinde yarg lanacak olmalar n sa l ks z bir
unsur olarak alg l yorum. lmn bir ceza oldu una inanm yor, Trkiyenin
kresel imaj n zedeleyen idam cezas n n yasalardaki varl n n
srmesinden rahats zl k duyuyorum.
NETCE: Davaya mdahil olarak kat lma talebimin kabuln
sayg lar mla arz ve talep eder ahsi ve di er haklar m sakl tuttu u mu
beyan ederim.
14.08.2000
Mdahale talebinde bulunan

M teki
Nil Dolunay ULU (KILALI)

O gn ve ertesi gn, Trk bas n Dolunaya tam destek veriyor, gen

kad n n tek ba na mcadelesini yans t yor, bu durum baz avukatlar
ziyadesiyle rahats z ediyordu.
Cesur kar m, Olmaz diyenlere, Benyaptm,oldu diyerek
Brksele dnd
Birka gn sonra, Cumhuriyet, u haberle davan n ayr nt lar n
yans tt :
Ter rediplomatikzrh (Alper Ball )
Ankara DGM Ba savc l 'n n yrtt Umut
Operasyonu soru turmas , ran gizli servis elemanlar
Trkiye'de eriat rejimini getirmek iin yo un al malar
yaparken, MT ve Emniyet birimleri ba ta olmak zere,
istihbarat ve istihbarata kar koyma birimlerinin yaln zca
izledi ini ortaya koydu. fadesiyle U ur Mumcu, Ahmet
Taner K lal , Muammer Aksoy ve Bahriye ok
suikastlar n gerekle tiren Ferhan zmen ve Necdet
Yksel 'e ula lmas n sa layan Selam gazetesi sahibi
Hasan K l , ranl ajanlar n diplomatikmisyonzrh
alt nda Trkiye'de siyasi cinayetleri gerekle tirdiklerini
anlatt .
Cumhuriyet, Umut Operasyonu soru turmas n n 52
klasrlk dosyas n ele geirdi. Dosyan n ilk klasrnde;
stanbul Emniyeti'nin, Mumcu suikasti konusunda
ynlendirdi i DGM Savc s Hamza Kele taraf ndan
belirlenen Yusuf Karaku ile Abdlhamit elik 'in
anlat mlar ve suikastlar n ayd nlat lmas na neden olan
Hasan K l ' n ifadesi yer ald .
K l , ifadesinin ilk blmnde, ran' n Trkiye'deki
laik rejim kar t terr faaliyetlerine ili kin ana hatlar
yle anlatt :
ran'lailktemas:
1986'dailkfiilik lt reletkinliki erisindetand m,
ranuyruklu,T rkiye'deokuyan rencilerdensoyadn
hatrlayamad mSelimisimlibirranl renci,avukatlk
yapt md nemdebizebiri getirdi.Bui daha nceleri
stanbul'daIrakKonsoloslu u'nunbombalanmas
eylemindeyakalananranllarndosyasnntakipedilmesi
idi.Bizdeavukatorta me refDursun'la cretkar l nda
budavaytakipettik.
DevrimMuhafzlar'ylatan ma:

BenimilketaptaranDevrimMuhafzlari erisinde
faaliyetg stereng n ll lerordusu(Pastaran)i indeKud s
Ordusuiletan mam1987yli erisinde,SelahattinEs'in
yanndabulunanTokatlAhmetCansz'ntand olan
HasanAky z,bendenAzerik kenliNasirTakipur(Takizade)
isimliki iyig ndererekonunlailgilenmemiistemesiyle
Takipur'ukar ladm,ihtiya larngiderdim.Birikidefa
dahayanmagitti,geldi.Buzamanlardabendendaha ok
Sel ukSanlileg r meleryapyordu.Dahasonralar
Sel ukSanl,RecepAydn,NasirTakipurileran'agidip
oradabulu mayapyorlard.Takipurod nemlerderanIrak
sava nedeniyleT rkiye'dekiABD sleri,ncirlik,
YumurtalkboruhattileIrakstratejikhedefleriney nelik
istihbaribilgilertopluyordu.Bukonudakendisinezaman
zamanSel ukSanlyardmediyordu.Od nemderan
el ili inde al an,sonradanSavamamensubuoldu unu
rendi imsmailKaracada l(EsmailGharajehDaghi)
isimli ahslaiste i zerineg r t k.
T rkiyesorumlusuTahiri:
Bendahasonra e itlizamanlardaran'agittim.
BazenSel ukSanlilebirlikte,bazendeyalnzgittim.
Gitti imdegenellikleNasirTakipurileveonunbiriki
arkada ileg r yordum.Bunlar,soyadlarnbilmedi im
BehramveAmmarisimli ahslard. al t te kilattaki
yetkililerleod nemdehi g r medim,dahasonraki
gidi lerimdeNasirTakipur'unba loldu uKud s
Ordusu'nunyetkililerindenolanHacMansur'latan tm.Bu
ahslaT rkiye'dekiveran'dakisosyal,siyasigeli meler
zerinekonu malarmzoldu.Birs resonraTakipurbu
te kilattanayrld.OnunyerineMuhammedTahiriadlbir
ki igeldi.BundansonraT rkiyeileilgilifaaliyetlerdebu
ahssorumluoldu.Benbu ahslaran'da,NasirTakipur
aracl ylatan tm.MuhammedTahiri,T rkiye'ye,benim
yanmabirka kezgeldi.Kendisiilek lt relfaaliyetler
er evesindeg r melerimoldu.T rkiyeileilgili
faaliyetlerdensorumluMuhammedTahiri,benidahasonra
amiriolanVahidi'yletan trd.Bizimbusahsla
g r melerimizbirka kezoldu.Genellikletan mave
sohbet eklindeg r melerimoldu.Birseferinde
Bosna'dand n testanbul'au ram t.Ozamangazetede
kendisiileg r t m.Vahidi'yiKud sOrdusu'nunen st
d zeydekiyetkililerindenbirisiolarakbiliyorum.Benim
tand md nemde, zellikleBosnaHersek'tekisava la
ilgileniyordu.BosnaHersek'esa lananlojistikdeste in

arkasndabu ahsvard.
Kl 'nanlatmylaKud sOrdusu:
ran'daDevrimMuhafzlarOrdusui indeKud s
Ordusuadlbirbirimvardr.ranIraksava nndevametti i
yllardabubirimdaha okrand ndakisava lailgili
istihbaratvebilgitoplamakonularnda al rd. zellikle
Irak'ay nelik al malary r tenbiristihbaratkoluydu.
Sava sonrasdaha okdi er lkelerdekislamihareketlerin
desteklenmesikonusunda al malaryapyordu. zellikle
L bnanHizbullah',BosnaHersekSava , e enistan,
Afganistan,Ke mirb lgelerindekisava angruplarafiili
desteksa lyordu.Budesteki erisindeT rkiye'debaz
al malaryapld n,ilka amalardabunlarnk lt rel
faaliyetleroldu unu,dahasonraiseaskerifaaliyetler
i erisinegirdiklerini,T rkiye'desiyasicinayetlere
kar tklarnbiliyorum.
Katillerediplomatikmisyonzrh:
DiplomatlarnT rkiyei erisindekibirtakm
faaliyetlerinvecinayetlerinarkasndaSavamaadl,ran
stihbaratBakanl 'naba lte kilatnoldu ubirger ektir.
Savamadaha okrand ndakirandevrimikar tki ilere
y nelikfaaliyetlerinvesuikastlarni erisindebulunuyor.
Daha nceleriT rkiye'dekibazgruplarnbunlarlabirlikte
al t ,yakalandklarndakibelge,bilgivefoto raflardan
daortadadr. zellikleHalknM cahitleri rg t nemensup
ki ilerin ld r lmesinde, ahyanlski ilerinyineayn
ekilde ld r lmesindeSavama'nnparma vardr.
zellikleifademdeanlatmaya al t mbazolaylarda
bunlarg r yoruz.Savamamensuplardaha okdiplomatik
misyonzrhnab r nerekfaaliyetg stermektedirler.Fakat
bizzateylemyapanelemanlarisetamamensradaninsanlar
gibidavranarakbueylemleriger ekle tiriyorlar.
Takipurdiskalifiyeedildi:
Takipur, nceleriKud s Ordusumensubuikendaha
sonraoradanbir ekildeayrlm yadadiskalifiyeedilerek
bununkar sndakendisiSavama'nnbazeylemlerinde
bizzatrolalm tr.Savamai erisindekibirtakmki ilerle
ta eronlukdiyebilece impar aba i leregirmi tir.1996
1997'densonrabirg r memizdekendisininbut ri ler
kar l paraald na,hattabirliktebiri yaptklarEkber
isimliSavamamensubuilemiktarnbilmedi impara
konusundatart tklarna ahitoldum.Amahangieylemi in

tart tklarnbilmiyorum.Yinebug r mede,artkSavama

ileolanili kilerinibitirdi ini,tamamenDubai zerinden
ithalatveihracat(elektronike ya)i leriileu ra t n
s ylemi ti.
randestekliter r rg tleri:
T rkiye'deranslamrejiminesempatibesleyenvebu
do rultudafaaliyetg sterengruplarnba ndaH seyin
Velio lu'nunliderli indekiHizbullahlimGrubu
gelmektedir.Bugrubunran'laili kiveirtibatlar,rangizli
servisiSavamamensubu,foto rafalb m ndedesize
g sterdi imMuhsinKargerAzad,Mecitolarakbildi im,
ger ekkimli iniburada rendi imMacidSadkarveRza
olarakbildi im,ger ekisminiburada rendi im
MuhammadRzaBehruzmanesisimli ahslartarafndan
yaplmaktadr.Hattabirseferinderan'dabulundu um
d nemdegelipbendenT rkiye'dekiHizbullahlim
konusundakigeli melerhakkndabilgiistediler.Bendebu
konudakendilerine lkei erisindekikonumlarn,yaptklar
i lerinkamuoyundakiyansmalarhakkndabildiklerimi
anlattm.HizbullahlimlideriH seyinVelio lu'nu19861987
yllarnda,Avusturya'datertipedilenbirkonferanstan
d n mde,avukatlkyapt mb rodaorta molane ref
Dursun'uziyaretegeldi indeg rd m.1987ylitibaryla
HizbullahlimlideriH seyinVelio luvesaAlpsoy,Edip
G m vefoto rafalb m ndete hisetti imrangizli
servisiSavamaajansmailKaracada l(EsmailGharajeh
Daghi)ileili kiveirtibati erisinegirdiler.
ranllarlaticarifaaliyetler:
Bellibirs reavukatlkyaptktansonra
avukatl braktmveticarethayatnaatldm.lkolarak
DemPaLimiteti rketiisimlibirfirmay,orta m,T rkiye'de
ikameteden,Per embepazar'ndaticaretleu ra anve
T rkiyelibirhanmlaevliolanNasirSouzengerisimliran
uyruklu ahslabirlikte,1988ylndakurduk.kiylkadarbu
i iyaptktansonrabu irketikapattkvebenbui ten
kazand msermayeileAkademiYaynevi'nikurdum.kiyl
daAkademiYaynevi'nidevamettirdim.DahasonraElipsan
PlastikA isimliplastikimalatvesat ileu ra an irketi,
ranlMuhsinRencbaranisimli ahslaortakolarak
devraldk.S zkonusu ahsyabancsermayerejimi
kapsamnda50bindolarlkbirsermayeyi lkemize
getirmi ti.Kendisibuparaykatt,50bindolardaben
kattm,bulundu um irketidevraldk.Kalanbor lardaben

 zerimealdm.Vebubor larkazandk ataksitle dedim.3

ylbu irketi al trdm.Dahasonra irketisattkveorta m
dakendisermayesiniald.1994ylndaSelamGazetecilik
Limiteti rketi'nikurdum.B y kpay,yaniy zde80pay
bana,y zde20paydaMehmetDumlupnar(Konya
Seydi ehirli,daha ncestanbul'daikametediyordu, imdi
iseKonyaSeydi ehir'depetrolistasyonui letti ini
biliyorum)isimlibirarkada aaitti.Dahasonrabu irketin
faaliyetini1997ylndadurdurdum.Sermayeside500
milyondanazoldu ui inotomatikolarakfeshedildi.Bunun
haricindeherhangibir irketimolmad.
ranlajanlakiviticareti:
Yakaland msrada zerimdeeldeedilen
alacaklarmibarelibelgebanaaittir.Bubelgeyeben
alacaklarmvebor larmunutmamaki inyazdm.Bu
listedeki ahslarticariili kilerimdekialacaklvebor lu
oldu umki ilerdir.Bor larmksmndage enNasir5000
dolaryazlksmdakiNasir,ifademdege enranl ahs
olanNasirTakipur'dur(Takizade).Ben1997ylndaran'dan
ya meyvevesebzeticaretiyaptm,busebepleNasirilede
kiviticaretiyaptm.Kendisinden2kamyonkivialm tm,
parasnsatpg nderecektim.Fakatistedi im ekildesat
ger ekle medi.Mallarnparasnn o unug nderdim.Bu
paraoal veri tenkalanbor paradr.Telefonfihristide
e imdostumvetandklarmntelefonnumaralardr.Evimde
yakalanantabancadabenimruhsatlsilahmdr.Ayrcaiki
adetceptelefonukartmbulunmaktadr.Bunlardan''0535
7445999''kendiadmaait,''05323621783''no'lutelefon
iseyanmda al anCelalettinG kler(Ni deli,uzunyllardr
stanbulBa clar'daoturur,sonolarakObaTekstil
irketinde al yordu, uandanei yapt nbilmiyorum)
adnakaytldr.Butelefonualrkenistenenbelgelerden
admakaytlherhangibirfaturaolmad i inbu ahs
adnaaldm.Yakla kbiryldrbutelefon,borcundandolay
kapalbulunmaktadr.
............
A ustos sonuna do ru, ran D i leri Bakan Yard mc s Muhsin
Eminzade Ankaraya geldi ve Cumhurba kan Sezere ula t rd
Hateminin mesaj nda, ran n blgede gerginli i giderici yntemler
geli tirmeye al t belirtildi. Mesaj nda, Trkiye ile ran aras ndaki
gvenlik sorunlar n n zm iin her gayretin sarfedilece ini ifade eden
Hatemi, Sezere davetini de yineledi. Sezer ise, iki lke ili kilerinde gven
ortam n n olu mas n n kilit bir unsur te kil etti ini, ran n terrle
mcadelede Trkiyeye verece i deste in, ili kilerin dzeyi bak m ndan

belirleyici olaca n kaydetti. Sezer davete de, uygun kamuoyu ortam

olu tu unda Tahran ziyaret etmeyi arzulad yan t n verdi.
Eminzade de temaslar nda, Ankaran n Tahrana iletti i Hizbullah
dosyas nda baz eli kiler oldu unu, incelemelerin srdrlebilece ini
bildirdi. Trk taraf ysa, gvenlik alan ndaki sorunlar giderilmeden, iki lke
aras ndaki ili kilerin istenilen dzeye varamayaca n Eminzadeye iletti.
Eminzade, D i leri Bakanl nda Trk heyetiyle de bulu tu. Trk
taraf , Umut operasyonuyla ortaya kar lan bulgular n yer ald bir
dosyay verdi. Dosyada, ran n Trkiyedeki resmi temsilcilikleriyle ili kide
oldu u tespit edilen, ancak resmi bir kimli e sahip olmayan ranl lar n
irticai terr hareketlerini destekleyici faaliyetlerine ili kin bilgilerin
bulundu u belirtildi ancak bu bilgiler kamuoyuna a klanmad .
............
Neticede, Trk bas n nda kan haber ve yorumlar, 10 y l nceki bir
makalenin glgesinde kal yordu. U ur Mumcu, ok cinayetinden gn
sonra, 9 Ekim 1990'da yay mlanan Bahriye ok ba l kl k e yaz s s nda,
ran ba lant s n yle kurmu tu:
Bahriye okni in ld r ld ?Busorununyantbellidir:Atat rk
ilkelerinisavundu ui in...Ter rherge eng nbirazdahaartyor.Devlet,bu
kanlg sterilerig z n nucuylaizliyor.slamiHaraketadl rg tAksoy'uda,
ok'uda ld rd klerinia klyor.Bu rg t kimlery netiyor?Bu rg t,bir
kom u lkedenmiy netiliyor?Bu rg t nAlmanya'daadamlarvesilahl
militanlarmvar?Aksoycinayetisusturucutaklm birsilahlai lendi.Eme
cinayetindedesusturucukullanld.Kimleru larnasusturucutaklm silah
kullanr?Kimlerbut rbombalaryapabilir?Vedahada nemlisi;kimler
cinayetlerdensonrapolisingiremeyece iyerleregizlenir?slamcter r
rg tlerikimler?Bunlarkimlerkurmu ?Ter ristlerinrahat agirip ktklar
el iliklervarm?"
Mumcu da d nd, yazd ve ldrld.
ranl mollalar n emriyle...
Onlar n u aklar taraf ndan...
Trkiye ve Atatrk d manlar taraf ndan...

VATANDA DOLUNAYINMACERALARI:
ECEVTVESEZEREMEKTUP,DI LERNEDLEK E...

Sezer, Tahran n davetini reddederken ve Eyllde, New York'taki

Milenyum Zirvesi s ras nda da Hatemi'den uzak durmaya zen gsterirken,
D i leri Bakan smail Cem ile ranl Bakan Kemal Harrazi, New York'ta
yapt klar gr mede, ili kilerindahaolumluy ndeilerlemesia sndaniki
bakanlkarasndakisiyasiisti arelerin nemini vurgulad lar. Harrazi'nin
davetini kabul eden Cem, "yaknzamanda" Tahran'a gitme sz verdi.
Herkeskafasnag retaklyor havas ...
Harrazi ayr ca, iki lkenin medya mensuplar n n kar l kl ziyaretler
gerekle tirmesi nerisinde bulundu. Cem de, ranl ve Trk medya
gruplar n n birbirlerinin lkesini daha iyi tan mas na ynelik bu neriye
olumlu bakt n ima etti.
Yap lan a klamaya gre, Trk taraf n n Ortado uBar S reci'ndeki
yenirol konusunda da bilgi aktard gr mede, "ter r" unsuru ele
al nmad .
Ne gerek vard ki?..
D i leri Bakan Cemin hassas konulara girmek yerine, nce
zlebilir sorunlardan i e ba lama takti ini herkes bilir. Do rusu da bu
de il mi? Geri, baz lar na gre, Yunanl meslekta Papandreuyla
kurduklar ortak dzende, kk meselelerden ba lay p byklere
gideceklerdi. Nobel Bar dlnden bile sz edildi ama k smet olmad .
Yunanl lar da ofsaytgolleri att lar Trkiyeye, kalecinin a k n bak lar
nnde...
Azldostlarmz dedi im Yunanl lar ve ranl lar, byle bir d politika
kar s nda daha ok gol atacaklar, belli... Futbol sahas na gre ileri
karm z bir kere...
...........
Bu dostlukvelmllk gsterisinden sonra, Ekimde, ran
Cumhurba kan Hatemi sert bir k yapt ve Ortado u'da gerek bar n
ancak srail devletinin sona ermesiyle elde edilebilece ini syledi.
Hay Allah! Tam btn sorunlar halletmi olan Trk D i leri,
Ortado unun bar elili ine soyunurken...
ran n dini lideri Ali Hamaney de, birka ay nce, ABD'nin Tahran'la
slam Devrimi'nden bu yana gergin olan ili kileri normalle tirmeye ynelik
abalar n "aldatc" olarak nitelendirmi , Meshed kentindeki bir trende

konu mas nda, "ranhalkveyetkililerininABD'yige mi te lkelerinekar

taknd kinveihanetdolututumundandolayd manolarakg rd n "
belirmi ti. Hamaney, "Hatalarnkabuletmekle,ABDranhalknad manca
eylemleriniunutturabilece inisanyor" demi ti.
..........
D i leri Bakan smail Cemin son Brksel ziyaretlerinden birinde,
kendisine bu kitab yazmaya ba lad m bildirdim ve a k bir soru sorup,
a k bir yan t istedim. Cem, New Yorktan Brksele gelmi ti ve elimde
AFPnin bir haberi vard . Tarih 21 Eyll 2000
Soru: ranD i leriBakanKemalHarrazisiziTahranadavetettive
davetikabulettiniz.Cumhurba kanAhmetNecdetSezerinranagitmemek
gibibire ilimivar.FranszhaberajansAFP,ranlbakannABDye(Bak
Ceyhanboruhattprojesindenvazge ilmesini) nerdi ihaberiniverdi.Sizin
tepkiveyakla mnznedir?
Yan t: ranlbakanlakonu mamdab ylebir eyg ndemegelmedi.
rannkendimenfaativepolitikas,Bak Ceyhand ndakiyollarntercihine
y neltebilir,kendibilece ii tir.BunuABDD i leriBakannailetmi de
olabilir.Bizpolitikamzkendimizbelirliyoruz.Enerjipolitikasa sndan,
k reselgeli melerBak Ceyhannolabilirli inig lendiriyor.u nudabilmek
lazm:Bak CeyhannT rkiyeyegetirisiesasitibarylastratejikbirgetiridir.
Kazandraca paraT rkiyea sndan ok nemlibirparade ildir,amaOrta
Asyann,Kafkasyannba mszl ng lendirmesibakmndanve
T rkiyeyle,BatAvrupaylaba lanta sndanstratejik nemi okb y kt r.
Soru: T rkD i leri,hi birzamanaync mlei inde(ran)ve(ter rizm)
kelimelerinibirliktetelaffuzetmiyor.(P r zlerden)s zediyor.OysaT rkiyede
rang d ml ter rizmtarafndan ld r lm okfazlainsanvar.Savclarda
bunubelirtiyorlar.D i lerininyakla mnnkayna nedir?
Yan t: T rkD i leri,hangi lkedengelirsegelsin,T rkiyedeter r
yapm bir lkeyleili kilerindedikkatlidir.T rkiyedeD i leriBakanl olarak
bir eyyapmaya al yoruz,ben zellikleu ra yorum:Oyunukurallarnag re
oynuyoruz.Ciddibir lkede,o lkeninb t nbakanlklarnveyaba bakann
ilgilendirenbirkonudaD i leriolarakbenkonu muyorum.ABDdeayn eyi
yapyor.Ciddi lkelerd i lerinib yle y netiyor.Falanca lkei in(ter rist)
diyelimmi,demeyelimmi?BunubanaBa bakanlks yler.Bukonudabizim
bakanlkolarakbird ncemizvardr.Bud ncemiziBa bakanl asunarz.
Bui ibizdendahafazlabilebilmekonumundaolanbakanlardaBa bakanl a
sunar.Ba bakanlk(yapn)derseyaparz.Ciddiyakla mbudur.Yoksabende
bazkonulardabazlaflareder,toplumdandabe enialabilirim.Amabunu
yapmamaya,ciddidavranmaya al yoruz.

Ciddidavranmaya al an smail Cem, bir yandan hkmetindeki

baz bakanlar ta l yor, bir yandan da topu Ba bakanl a at yordu!
Ayn bas n toplant s nda gazeteci s fat yla bulunan Dolunay, bu

durumu izleyince karar n verdi. O zaman, sorular Ba bakan Blent

Ecevite sormak laz md . Ecevite, iadeli taahhtl bir mektup postalad .
te metin:
SaynB lentEcevit
Ba bakan
AnkaraT rkiye
Br ksel,29Eyl l2000
SaynEcevit,
Ben,21Ekim1999tarihinde,AnkaradakatledilenProf.AhmetTaner
K lalnnkzym.Ter reylemininbirinciylyakla rkensizebumektubu
yazyorvevatanda lkg reviniyapmaya al anbirinsanolarakg r lerinizi
renmekistiyorum. lerinizinnekadarzorveyorucuoldu unun
bilincindeyimancakbanaverece inizbiryantn,sadecebenima mdande il,
T rkkamuoyua sndansonderece nemta yaca nainanyorum.
SaynEcevit,
BabamProf.K lalysizeanlatmam,herhalde,eskilerindeyimiyle,
abeslei tigaleder.Kendisininsizesevgisini,yaknl nveba ll n
vurgulamamdaelbettegerekmiyor.
Her eyden nce, uunsurlara kolarakbelirtmekistiyorum:
Ben,birka yl nce,KarayollarGenelM d rl n ninsafszbirihmali
y z ndenannesinitrafikcanavarna;sonrada,ge mi tekiT rkh k metlerinin
acmaszihmalveduyarszlklary z ndenbabasnuluslararaster rizme
kurbanvermi birT rkvatanda ym.Amacmdertyanmakveyaacpayla mak
de il.Ancak,T rkkamuoyunuuyarmayveendi elerimiinsanlarmzla
payla maybirvatanda lkg reviolarakalglyorum.
Babamnkatilzanllaryakalandlarveyarghuzuruna karldlar.T rk
g venlikbirimlerininba arsylagururduyuyorum.YargG c neg venimde
sonsuzdurveverilecekkararasaygduyaca m.T rkyasalarndaidam
cezasnnvarl nn lkemizinimajnzedeledi ini, l m nbirceza
olamayaca n,sanklarnsu larnnsabitg r lmesihalindeidamedilmelerinin
veyaafedilmelerininde il,cezalandrlmalarnnetkiliolaca nd n yorum.
Bug r m DevletG venlikMahkemesiy ksekhuzurunda,zabtlara
ge ecek ekildeifadeettim.
SaynEcevit,
Endi eliyim, nk babamnbirsembololarak,birmesajverilmek
amacyla ld rt ld n ,ger ekhedefinlaikT rkiyeCumhuriyetioldu unu
d n yorum.
Endi eliyim, nk babam ld renki ilerinsadecebirerma a
olduklarn,bukuklalarniplerinielindebulunduranlarnrandakimollalarve
belirlibirimleroldu unu,bukayna agidilmedi is receg zelT rkiyemizde

ba kacinayetlerindei lenece ini,ba kaaydnveuygarinsanlarnda

ld r lece inid n yorum.
Bunedenle,T rkvatanda olarak,tepkig stermem,suskunkalmamam
veba kacinayetlerin nlenmesii in nlemalnmasnistememgerekti i
inancndaym.
Umutluyum nk i imdekiT rkiyesevgisihi azalmyor,hepartyor.
Umutluyum, nk ben,Atat rk nhitapetti i,uyard veCumhuriyeti
emanetetti igen lerdenbiriyim.
Babambanakimseningerigetiremeyece ininbilincindeyim. imdebir
intikamduygusu,kin,nefrethissetmiyorum.Ancakbiliyorumki,rank kenli
ter rekar zamannda nlemalnsayd,zamanndatepkig sterilseydibabam
bug nhayattaolacakt.E erbug nk siyasitepkisizlikdevamederse,ba ka
canlaradakylacakvesrasusanlaragelecek.
T rkkamuoyununger ekanlamdabilgilendirilmesi,t minsanlarmzn
hayatlarnnkorunmasvehattabazvatanda larmznrankskacndan
kurtarlmasi in abaharcamaktakararlym. nk artkbanaenb y kacy,
yenicinayetler,ba kade erliaydnlarnda ld r lmesiverecek.Siyasi
tepkisizli i,karanlkili kilerivekamuoyunu oksafyerinekoyanyakla m
g rd k ebuendi emm thi artyor.Tepkisizkalrsam,vatanda lkg revimi
yerinegetirmemi olaca mveyenicinayetlerdesorumlulukpaym
bulunaca nd n yorum.
Birinsann ld r lmesikadarinsanlkd birhareket,(ter reylemide
s zkonusuolsa,idamcezasdas zkonusuolsa)d nemiyorum.
Sizeyazmamnnedeninegelince:
H k metinizinrank kenliter rizmekar yumu ak,tavizkar,hi
saydamolmayanyakla mndans zedilmesininnedereceger ek ioldu unu
anlamakistiyorum.Bukonudakonu tu umh k met yeleri,ranakar tavr
konusundatalimatlarBa bakanlktanaldklarns yl yorlar.Bunu,arzu
ederseniz,sizekantlayacakdurumdaym.

T rkiyeCumhuriyetininulu nderiMustafaKemalAtat rketer rist

diyenlere,Onunilkelerinisavunanlar ld rtenlerekar dahauzunzaman
suskunkalacakmyz?Atat rk nGen li eHitabndayanstt uyarlar
unutmamzmisteniyor?L tfenbanaanlatnz:Yobazlarn,slamdinini
yozla tranlarn,T rkiyeCumhuriyetines zdedevrimleriniihra etmek
isteyenlerinkar sndadahanekadarsusulacak?K lalgibidahaka aydnn
ld r lmesibeklenecek?rana,D i leriaracl ileiletilen,belgevekantlar
i erendosyanni eri iT rkkamuoyundannedensaklanyor?Nedenbize,T rk
insanlarnag venilmiyor,ger ekleranlatlmyor?rank kenliter rizm
y z ndenT rkiyedeyklm y zlerceailevarken,hangimenfaatleru runa
tercihlerb ylesinefarklvehayalkrcoluyor?
T rkiyeCumhuriyetinin,YargG c ne,g venlikbirimlerinevesiyasi

otoriteyeyansyant mkantlarara men,ranslamiCumhuriyetinekar

hassas,yumu ak,ho g r l vetavizkartavrnnsomutbirizahvarmdr?ran
k kenliter rizmekar verdi imm cadeledehakszmym?Bilmedi im,
bilemedi imunsurlarmvardr?T rkiyeCumhuriyetininulusalveekonomik
menfaatlerinezararvermems zkonusuolabilirmi?Halb yleisenedenleri
banaa klanabilirmi?
Siyasitepkisizlikveduyarszlktans zediyorum.Belkideyanlyorum.
E eryanlgi indeysem,bu,h k metpolitikasnnvatanda aveter r
kurbanlarnakar yeterincesaydamolmamasndankaynaklanmyormu?Belki
debana,Atat rkvelaikT rkiyed manrejimekar somutsiyasitepkilerinizi,
bukonudanedereceduyarloldu unuzuanlatrsnz.
Ya ad mve al t mBel ikada,16Haziran1993tarihlive
uluslararashukukunihlaliileinsanlksu larkonuluyasa er evesinde,ranl
belirlimakamlarveisimleraleyhindesu duyurusundabulunaca m.Bu
giri imiminT rkiyeCumhuriyetinevekamuoyuna, uveyabu ekildebirzarar
veripvermeyece ineili kind ncelerinizinbanabildirilmesib y k nem
ta yorkansndaym.Bunu,T rkiyeyezararverebilecekherhangibiryanl
admatmamaki ing sterdi imb y k zen er evesinde,ricaediyorum.
L tfenbanag r leriniziyanstn.Yanstnki,benvebenimgibi
milyonlarcagen ,artkT rkiyedebir eylerinde i ece ineinansn.nansnlar
ki,Atat rkilkelerineveemanetlerinesahip kmannhlge erlivegerekli
oldu unud ns nler.D ns nlerki,toplumumuzdakitepkisizlikyerini
bar ,demokratik,uygarbirduyarll abraksn.
Sonolaraksizes ylemekistedi im u:Babamn ld r lmesindenbirka
g n ncekendisiylesiyasiveg ncelkonularde erlendirdi ibirsohbetimiz
olmu tu.Bunatart madadiyebiliriz.G r lerimizuyu muyordu.Ben
endi eliydim,oiyimserdi.Vebize,T rkiyeeminellerde...T rkiyeiyiye
gidiyor... inizrahatolsundiyordu.Bunlari tenlikle,inan labizeanlattktan
okksabirs resonra,eminellerdeolan,iyiyegidenT rkiyede,sokak
ortasnda,rang d ml ter r nkurbanoldu.Ben,bug n,babamnger ek
katillerininsakland ,birka ma annyarglanmasylai ini indensyrlmak
istendi i,T rkkamuoyununyanltld endi esinita yorum.Prof.K lalbize
d r stolmayvei tenkonu may retti ii inbunlardabilmeniziistedim.

Babamn ld r lmeden nces z n etti ieminellersizlersiniz.

Duygu,endi eveumutlarmanlamanz,sorularmyantlamanz,yardmc
olmanzbekiyorum.Benacve z nt lerimikendimesaklyorum.Sizdel tfen
yleyapnvebanasadecesomutger eklerianlatarakyolg sterin.
Sayglarmsunarm.
DolunayULU
Bu mektubun yan t , a rt c bir sratle, bir hafta kadar sonra
Belikaya ula t . Ecevit, 6 Ekim tarihli k sa mektubunda, unlar yaz yordu:

SaynDolunayUlu ,
29Eyl lg nl mektubunuzdabelirtti inizduygularved nceleri
payla yorum.
Sevgilibabanz,de erlibilimadamveyazar,dostlu undankvan
duydu umProf.Dr.AhmetTanerK lalnnter rkurbanolmaskar snda
g sterdi iniztepki okyerindedir.
Onakyanlarnksazamandayakalanarakadalet n ne karlm
olmas,ter rizmekar Devlet ea t mzm cadeledekikararll nbir
g stergesidir.
Buba lamdaranakar da tedenberigerekentepkig sterilmektedir.
Mektubunuzdabelirtti inizgibibirgiri imdebulunmakelbette
hakknzdr.
BukonudasaynAdaletveD i leriBakanlarmzdandag r ricaettim.
G r leriniald mdasizeayrcayazaca m.
Eniyidileklerlesevgilersayglarsunarm.
B lentEcevit

Ba bakan n ilk ve sratli yan t , bekle mesaj veriyordu.

Ba bakan, aradan aylar gemesine ra men, en az ndan bu kitap
bask ya girene kadar, szn tutamad . Yazmad , bilgi, yan t vermedi. E er
Adalet ve D i leri bakanl klar talimat n yerine getirmi olsalard , herhalde
yazard
Dolunay buna zld. nk ilk sratli yan t ona umut vermi ti.
Ecevit, babas n n hep anlatt gibi bir liderdi herhalde...
Ben gene sylendim:
ElbetteEcevitbabannanlatt gibibirlider! phenmivar? u
g nlerdenekadarme guloldu unug rm yormusun? inig c n brakp
seninlemiu ra sn?O,bug nlerdekatillerle,ter rkurbanlarylade il;
katillerin,ter ristlerinaffedilmesiyleu ra yor.BekirCo kunundeyi iyle,ayet
h km ndekararnamelerle,kiminnereyeg m lece iyleu ra yor. iba ndan
a kn!Br kseldeolupbitenleriseng r yorsun.KatlmOrtakl Belgesidiye
Ankarannelineverdikleriortada...S zdeErmenisoykrmAvrupa
Parlamentosununkararnagirdi.Franszlarnyaptklarkar sndaD i leri
Franszkalm ,Ba bakandevredeYunanistanbastryor,Ermenileri lerini
hallediyorlar,AvrupaBirli iHelsinkikandrmacasntoparlamaya al yor.
D i lerihezimettenhezimetegidiyor.Ofsaytgolleryiyor.ranlai yapp
yldabirmilyardolarticarethacmolu turmaktans zedenler,sunikrizlerlebir
g ndemilyarlarcadolarkaybettiriyorlar.Senhl Ba bakandanilgi
bekliyorsun...Ayp,ayp.Vatanda sanvatanda l nbil,otura lavesus...
Ba ka ne diyeyim ki sevgili kar ma?..

..........
Dolunay, bu arada iki iadelitaahh tl mektup daha postalam t .
Biri Trk D i leri Bakanl na dileke, di eri Cumhurba kan Ahmet
Necdet Sezere mektup Akl s ra, Trkiyede vatanda olman n
heyecan n ya ayacak, vatanda lkg revini yapacak ve ba kalar
ldrlmesin diye mcadele verecekti.
D i lerine resmi kanaldan iletilen dileke yle:
SaynTemelskit
T.C.Br kselB y kel isi
RueMontoyer,4
1040Br ksel(Bel ika)
Br ksel,29Eyl l2000

Saynskit,

T.C.D i leriBakanl nay nelikektekidilek emiBakanl nznilgili

makamlarnailetmenizi,uygung r ld takdirdeyazlveacilbiryant
bekledi imibildirmenizi nemlericaederim.

Sayglarmla.
DolunayUlu
Ek:1dilek e
T.C.D i leriBakanl na
T.CBr kselB y kel ili ikanalyla...
AnkaraT rkiye
Br ksel,29Eyl l2000

Konu:Prof.AhmetTanerK lalnin ld r lmesineili kingeli melerve

ranslamiCumhuriyetiileT.C.ili kilerihakkndabilgiveg r talebi...
21Ekim1999tarihinde,AnkaradakatledilenProf.AhmetTaner
K lalnnkzym.Budilek eyi,y ksekmakamnza,birT rkvatanda olarak
iletiyorum.
T rkh k metininveT rkD i lerinin,Atat rketer ristdiyen,
T rkiyeCumhuriyetininlaikyapsnykmaya abalayan,a rdinciter ristlere
destekverenranlmollalarakar d ncelerininveyakla mnnneoldu unu
anlamakarzusundaym.
Ge enyazd neminde,rana,Bakanl nzaracl ilebirdosya
iletildi ini,budosyadabazbelgelerinveTahranay nelikuyarlarnyer
ald n,T rkbasnkanalyla rendim.Bubilgi,D i leriBakansmail
CeminBr kselziyaretisrasndateyidedildi.SaynCemin,konuyaili kin

sorularaverdi iyantlardanotettim.
rannresmimakamlarnailetilendosyanni eri ihakkndayazlolarak
bilgilendirilmekistiyorum.Demokrasi,saydamlkveter rizmkurbanlarna
saygvedestekilkeleri er evesindebutalebimiyantlamanzricaediyorum.
Ayrca,a a dakisorularmayantvermenizin,yakngelecekteki
giri imlerimdeyanl admlaratmamn nlenmesia sndan nemta d n
d n yorum:
1.Birvatanda n,devletinizledi id politikadaanlamaya al t
unsurlarilgiliveyetkilimercileresormayaveyantbeklemeyehakkvarmdr?
2.T rkiyeCumhuriyetinin,(YargG c ne,g venlikbirimlerineve
siyasiotoriteyeyansyant mkantlarara men),ranslamiCumhuriyetine
kar hassas,yumu ak,ho g r l vetavizkarbirtavrizledi iniileris renler
nederecehakldrlar?AralarndababamProf.K lalnndabulundu upek ok
insann ld r lmesindeetkinolanrank kenlia rdinciter rizmekar
verdi imm cadeledehakszmym?Bilmedi im,bilemedi imunsurlarm
vardr?T rkiyeCumhuriyetininulusalveekonomikmenfaatlerinezarar
vermems zkonusuolabilirmi?Halb yleisenedenleribanaa klanabilirmi?
3.Ya ad mve al t mBel ikada,16Haziran1993tarihlive
uluslararashukukunihlaliileinsanlksu larkonuluyasa er evesinde,ranl
belirlimakamlarveisimleraleyhindesu duyurusundabulunaca m.Bu
giri imiminT rkiyeCumhuriyetinevekamuoyuna, uveyabu ekildebirzarar
veripvermeyece ineili king r lerinizinbanaenksazamandabildirilmesini,
herhangibiryanl admatmamaki ing sterdi imb y k zen er evesinde,
nemlearzederim.
Sayglarmla.
DolunayUlu
............
Yan t yok !
Vatanda avcunu yalad !
D i lerinin nl isimlerinden Yal m Eralp ne diyor bir yaz s nda?
Diplomasimizinpekbayld eskibirtabirvardr:Teenniilehareketetmek!
Fiiliyattabukavramnhayatage mesiiseoturupbeklemekolaraktecelli
ediyor...
Aradan ay kadar sre gemesine ra men dilekesine yan t
alamayan vatanda ,D i lerinin pe ini b rakmak niyetinde de ildi. smail
Cem, 2000 sonunda, bir NATO toplant s iin Brksele geldi i zaman, eski
ve de erli arkada m z, D i leri Szcs Hseyin Diriz s k t rd ,
dilekesinin bir kopyas n eline verdi. Yantbekliyorum dedi. Hseyin,
olgun ve deneyimli bir diplomat olarak, bu dilekenin yan ts z
kalamayaca n , derhal gerekenin yap laca n , hepimizin yan nda syledi.
Ald fotokopileri, gitti.

Gidi o gidi !
Aradan bir ay kadar daha gemi ti ki bu kez bir bykelimiz
Dolunay n eline d t. Gene dilekesinin ak betini sordu ve D i lerine
ynelik ele tirilerini a k ifadelerle yans tt . Bykeli s k nt l yd .
Dolunaya, Tabii,anlyorum.Bukonudahassasnz dedi ve Birazdasizin
hassasolmanzgerekmiyormu? yan t n ald .
Bo konu malar... Neticede, Ba bakan Ecevit, yazd mektupta,
D i lerine verdi i talimattan sz ediyordu ama ne o talimat n, ne de
dilekenin gere i yap lm yordu. Yap lmas , en st dzeyde engelleniyordu.
Kabahat hibir diplomat n de ildi.
............
Ve, ayn tarihte Cumhurba kan Necdet Sezere gnderilen
mektubun zeti:
SaynCumhurba kanm,
Ben,21Ekim1999tarihinde,AnkaradakatledilenProf.AhmetTaner
K lalnnkzym.Babamn ld r lmesindenbuyanabirylayaknzaman
ge mi kensizebumektubuyazyorvevatanda lkg reviniyapmaya al an
birinsanolarakg r lerinizi renmekistiyorum.
Babamnkatilzanllaryakalandlarveyarghuzuruna karldlar.
Hayatlarpahasnater rizmekar m cadeleverenT rkg venlikbirimlerinin
ba arsylagururduyuyorum.YargG c neg venimdesonsuzdur.....
SaynCumhurba kanm,
Annesinibirka yl ncebirtrafikkazasnda,KarayollarGenel
M d rl n ninsafszbirihmaliy z ndenkaybetmi ,babasdabirs re
sonrater ristlertarafndankatledilmi birinsannya ad aclarve
duygularntahminedersiniz.Amacmsizinleaclarmde ilendi elerimive
umutlarmpayla mak.......
Anlamak,kavramakistedi imbir eyvar:
Bulundu unuzvehepimizitemsiletti inizmakamda,ranslami
Cumhuriyetinekar birtavrnzoldu unud n yorum.Benimanaliz
edebildi imkadarylabutavr,T rkh k metinintavryla eli kiolu turuyor.
Elinizdetuttu unuzbumektubunyazlabilece iveyantlanabilece ibirortama
ula tkmbilemiyorumamasizesormakistedi im udur:
T rkiyede,aralarndaProf.K lalnndabulundu upek okcinayette
veter reyleminde,randak kbulmu bazki i,kurumveolu umlarnrol
oynadklarnainanyormusunuz?ranagitmemenizinbirnedenibumudur?
YargG c n nsomut al malard nda,siyasiyetkililerdenTahrana
kar somutvesaydambirtepkig stermeleriniisterken,T rkiyenin,benim
kavrayamad mulusalveekonomikmenfaatlerinizedeleyebilecekbir
davran tambulunuyorum?E erb yleise,s zkonusumenfaatlerinneler
oldu unukimden,nasl renebilirim?


Ya ad mve al t mBel ikada,16Haziran1993tarihlive
uluslararashukukunihlaliileinsanlksu larkonuluyasa er evesinde,ranl
belirlimakamlarveisimleraleyhindesu duyurusundabulunaca m.Bu
giri imiminT rkiyeCumhuriyetinevekamuoyuna, uveyabu ekildebirzarar
veripvermeyece ineili king r lerinizibanaaktarmanz,herhangibiryanl
admatmamaki ing sterdi imb y k zen er evesinde,ricaediyorum.
SaynCumhurba kanm,
Babambanakimseningerigetiremeyece ininbilincindeyim. imdebir
intikamduygusu,kin,nefrethissetmiyorum.Ancakbiliyorumki,rank kenli
ter rekar zamannda nlemalnsayd,zamanndatepkig sterilseydibabam
bug nhayattaolacakt.E erbug nk siyasitepkisizlikdevamederse,ba ka
canlaradakylacakvesrasusanlaragelecek.
Buinan la,bug nsizeyazyorum.YarnT rkD i leriBakanl na
vatanda sfatmladilek evererekbilgiisteyece im.Ba bakanlkmakamna
yazpaydnlatlmatalebindebulunaca m.T rkkamuoyununger ekanlamda
bilgilendirilmesi,t minsanlarmznhayatlarnnkorunmasvehattabaz
vatanda larmznrankskacndankurtarlmasi in abaharcamakta
kararlym........
Sayglarmsunarm.
DolunayULU
............
Cumhurba kan Sezer, bu mektubun gnderilmesinden bir ay kadar
sonra, 30 Ekimde, Brkseli telefonla arad . Dolunaya, Senibirka defa
aradm,evdeyoktun diyordu Sezer ve ekliyordu:
Mektubununhersatrnpayla yorum...
Sezer, rana gitmemesi konusunda Dolunay n d nce ve te hisinin
do ru oldu unu, bu tavr n gizlemedi ini, ranl lara da her f rsatta
anlatt n sylyor, Teksorunrande il mesaj n da veriyordu.
Cumhurba kan , temizli inierde yap lmas gerekti ini, bunun zor
bir i oldu unu, randaki zihniyetin ie sindi ini anlat yor ve Bunlarla
m cadele,aydnyla,gazetecisiyle,topyek nolur diyordu.
Sezer, Dolunay n rana kar uluslararas adli kurumlarda yapmay
d nd giri imlerinin Trkiyeye bir zarar vermeyece i d ncesini de
a ka yans t yordu.
Cumhurba kan yla Dolunay n telefon gr mesi ok uzun srd
ama zeti bu... Sezer, bunlar d nda, K lal ya kar sayg n duygular n
anlat yor, Nilgnn ld kazay hat rlad n sylyor, Dolunay n
mcadelesine ili kin takdir szleri sarfediyor ve telefonunu verip, stedi in
zamanbeniara diyordu.
...............

Dolunay n Sezere, Ecevite yazd mektuplarda ve zellikle

D i lerine verdi i dilekede belirli bir ama var. Cumhurba kan ve
Ba bakan bunu gayet iyi kavram lar.
ran n belirli servisleri ve terristleri ynlendiren belirli isimleri
hakk nda, Belikada su duyurusunda bulunmak zor bir i de il.
Demokratik, saydam, Yarg Gc ba ms z bir lke sz konusu. Yasalar da
msait.
Sorun farkl :
Daha nce de bir ki i, bir ranl , Rafsancani aleyhinde su
duyurusunda bulundu ve sorgu hakimi gerekeni yapt . Olay Avrupa
bas n na yans d , Tahran k yameti kopard . Belika hkmeti de, Bizde
Yarg zg rd rvei inibilir diyerek mollalar n a zlar n n pay n verdi.
Dolunay n su duyurusunda bulunmadan nce, Trkiyenin en
yksek ve ilgili makamlar na sordu u soru ok nemli: T rkiyeyeveT rk
kamuoyunazararverirmiyim?,yani, bir ba ka deyi le, Gocunacakbir
eylervarm?veya ranbanaveBel ikayasaldrd zamanT rkiye
aleyhindebirtabloyaratabilecekkozlarvarm?
Bilmem anlatabildim mi?
Ba bakan n, Adalet ve D i leri Bakanl klar na aktard n syledi i
sorular bunlar asl nda...
Yan ts z kalan sorular...
Kimse sorumluluk payla mak niyetinde de il...
ran, u s ralarda, szde soyk r m iddialar n gndeme getirecek,
belki bu kitap bas lana kadar getirmi olur.
ran, u s ralarda, Trkiye aleyhinde, kresel alanda oyunlar oynuyor.
Bunlar, su duyurusundan sonra ortaya karsa, birileri, Senin
y z ndenneleroldu demek alakl n gsterir mi?
E er gocunacak, ekinecek bir ey olmasayd , verilen yan tlarda,
MademT rkvatanda olarakg revyapt ns yl yorsun,ranT rkiyede
demahkemeyeverebilirsin demek gerekmez miydi?
E er yle olsayd , Trkiyenin, elindeki kan tlar saklamak yerine,
oktan Uluslararas Adalet Divan na ba vurarak mollalardan hesap
sormas gerekmez miydi?
Neticede, ehit k z istedi ini, inand n , do ru buldu unu yapacak
ve her ko ulda, binlerce ki i yan nda olacak.

RANLAYLK LERVEMOLLADOSTLARI

K lal , 1996 sonunda yazd bir yaz s nda unlar anlat yordu:
ok geti aradan.
Suudi Arabistanda nas l bir slam oldu unu
anlatt m bir yaz mdan sonrayd Orada ya am
yak nlar m n tan kl na dayanarak yaz lm bir yaz yd
sz konusu olan.
ener Battal telefon etti:
-Hocam RPye haks zl k ediyorsunuz. Bizim, o
anlatt n z dzen ile bir ilgimiz yok!.. Gerek slam o
de il!
Sordum:
-Peki niin o dzeni ya da randakini a ktan
ele tirmiyorsunuz? Niin farkl l n z n anla lmas n
sa lam yorsunuz? Niin d n zdaki olumsuzluklar n sizi
y pratmas na izin veriyorsunuz?
Kendisiyle ayn Mecliste bulundu u muz, Erbakan n
beyintakmn n en a da yesi olan Say n Battal
s k nt l yd :
-Yapamay z!.. Onlarla iyi ili kileri bozamay z
.
ranla iyiili kileri bozmak kimin haddine! K lal , bu yaz s nda
RPden sz ediyor. Di erlerinin , en az ndan bu konuda fazla farkl
davrand klar , daha cesur olduklar sylenebilir mi? yiili kileri bozmak
bir yana, mollalar n kar s na k p, hi de ilse cinayetlere son vermelerini
isteyecek, uyaracak bir babayi it var m Trkiyede?

Yeri gelmi ken, Refahl lara, Faziletlilere de bir ift sz etmeli...

Milliyette, Ru en ak r n bir rportaj n okumu tum. ubat
2000de... Fazilet Partisine ba kan aday olan Abdullah Gl konu uyordu.
ak r n ifadelerine gre Gl,
"rakiplerini" incitecek, parti taban n
rktecek szler sarf etmemeye zen gsteriyor, s k s k " zele tiri,
de i im,realizm" kavramlar n kullan yordu. Bu arada, temel ilkelerinden ve
kimliklerinden bir sapman n kesinlikle sz konusu olmayaca n n
gvencesini veriyordu.
B y kbirpartidefarklzihniyetteki ilerolmasnormaldir,amatemel
ilkelerdebirayrmyok diyen Gl, Olaylardahayakndantakipeden,
olaylarndaha oki indeolanvereelpolitikayadahayatknolanarkada lara
yenilik ideniyord arda eklinde konu uyordu.
Topluma gven vermekten, yenilikilikten, effafl ktan sz eden Gl,
zetle unlar sylyordu o rportajda:
Dindevletili kilerinikonu makpolitikaclarnde il,ilimadamlarnn
i idir.Benbirpolitikacolarakolayadindarlkvedinh rriyetia sndan
bakarm.T rkiye'dedepolitikayagirendindarinsanlarnveslamihareketdiye
adlandrlan evrelerinbirdindevletitalebiyleortaya ktklarnainanmyorum.
phesizbuy ndehareketlerdeolmu turamabunlarmarjinaldir...Benim
demokrasiylebirsorunumyok. uandad nyadaeniyisistemindemokrasi
oldu unu oka kbir ekildeg r yorum.Beniserbestbraksanzgidip
Libya'dayadaran'dade il,ABD'de,ngiltere'de,Avrupa'daya amaytercih
ederim...De i imdenkastedilenrealistolmaktr.De i imkendiinan larnz,
d ncelerinizi,kimli inizide i tirmenizde ildir...Hizbullah,dindar
evrelerden km bir rg tgibig r n yorsadasaklananveyaafi e
edilmeyenbiry n var.Hizbullahkimleri ld rm ?Bunlarnhepsidindar,
bar ,toplumtarafndanbe enileninsanlar; iddeti,kapall ,ter r
reddetmi ki iler. lerindeFP'li ok.AslndaHizbullah'n ld rd klerine
bakarsanzbunlarntamamFP'yeoyvereninsanlar...Alnacaknoktamzyok.
Birka partilimizHizbullah'laba lantl km olsabilehi alnmam.Ona
bakarsanzy zlercedevletmemuru kt, imdibenbui idevletorganizeetti
midiyece im?
Abdullah Gl, evirkazyanmasn misali, geleneksel parti
politikas n srdrr gibiyken, ben, bu politikac lar n gerekte ne derece
samimi, inanl ve drst olduklar n sorguluyordum. Gl, daha nceki
meslek gere i gr melerimizde, bana, kendid r stl nden ekinen bir
siyaseti gibi gzkm t. Tan d m baz Fazilet Partisi vekillerinin de
skntl olduklar , d ndkleri gibi de il, olmalar gerekti i gibi
davrand klar izlenimi edinmi tim. Hatta, K lal ldrld zaman,
rencileri, nutuk atmaya gelen Recai Kutan yuhalad klar zaman ona
ac m t m.
Takiye dedikleri parti politikas n n ne tr bir ey oldu unu, Recai
Kutan n unutulmaz Brksel ziyareti s ras nda iyi grdm do rusu...

Kutan n Avrupaturuna kaca haberi 2000in eyll ay ba nda

gelmi ti. nce, Belika ve Fransada temaslarda bulunacakt . Sonra s rada
di er Avrupa lkeleri de vard ve tarihler belirlenmi ti ama ilk deneyim
hezimete dn nce bunlar iptal edildi.
FP Genel Ba kan n n Brksel temaslar, bu ehirdeki Trk bas n
mensuplar n n izlemeye al t klar na oranla o kadar d k dzeyde ve
uyduruk geiyordu ki, gazetecilerin o unlu u bu gere i saklamadan,
ac mas z ba l klarla haberleri yans tt lar. Biz, Anadolu Ajans nda, her
zamanki tarafs z ve yorumsuz yakla mla lideri izledik. Daha do rusu, bir
muhabirimiz onu izledi, ben temas kurdu u Bat l lar ... Parti yanda gazete
de, hemen her gn haberlerimize yer verdi, tabii kendi muhabirinin
imzas yla ama bizim haberlerden kelime bile de i tirmeden!..
Bu temaslar n en ilginci, NATO Genel Sekreteri George Robertsonla
olmas planlanand . Bir belirsizlik ortam vard . NATO szcleri,
Robertson n Kutanla de il, birgrupT rkparlamenterle gr ece ini
sylyorlard ve Trk Delegasyonundan kendilerine 5-6 ki ilik bir
parlamenterlerlistesi verildi ini bildiriyorlard . Gr mede foto raf
ekilmesine izin verilmeyece ini de duyuruyorlard . Bu bir nezaket
ziyaretiydi...
NATO ok rahats zd . Kutan, 27 Eyllde, yar s parlamenter olan bir
heyetle Robertson n yan na girdi. O arada kendisine NATO iinde bas n
a klamas yapmamas gerekti i de bildirildi.
Yar m saatten az sren, tercmanl nezaketziyaretinden sonra, FP
Ba kan ve beraberindekiler NATOdan kt lar. Srekli akreditasyonu
olmayan gazeteciler ieri al nmam lar, d kap da bekliyorlard . NATOnun
d na gelen Kutan arabay durdurdu, indi ve bir deme verdi.
Muhabir arkada n bana getirdi i ses bant n dinledi im zaman
kulaklar ma inanamad m. Robertson n nemli bir Konsey toplant s
nedeniyle kendilerine fazla zaman ay ramad n belirten Kutan, halen
zenle saklad m banttan zd m ekliyle, aynen unlar sylyordu:

...Di erg ndemegetirdi imizbirmesele,bundanbirs re nce, e itli

yaynlarda,(kom nistblokun kmesindensonraNATOi inen nemlive
dikkatedilmesigerekentehlikedo udangelecekolanislamik ktendinciliktir)
gibiyaynlaryapld.Bu,HuntingtonnMedeniyetler at masnhatrlatanbir
beyanidi.Ancakmemnuniyetleg r yoruzki,birs redenberiartkslami
k ktendincilikgibibirtehlikeg ndemegelmiyor.Bu,d nyabar y n nde
fevkaladetehlikeliolanbiranlay tdiyeg r lerimiziifadeettik.Benimyetkim
olanbenims ylediklerimdir.NATOGenelSekreteriherhangibira klama
yapmad nag reonuns ylediklerinia klamayakendimiyetkilig rm yorum.
Ancak,genelanlamda,saynGenelSekreterbizims ylediklerimize okb y k
l dei tiraketmi tir.
Kutan, slamik ktendincili intehlikeunusuruolmad konusundasize
necevapverdi? sorusunu, Aynenbizimgibid n yor.NATOnun
g ndemindeb ylebir eyolmad kesinolarakifadeedildi diye yan tl yor ve

YaniNATOislamik ktendincili itehditolarakg rm yormu? sorusuna da,

Robertson(b ylebir eyyok)dedi cevab n veriyordu.
Vay can na!
Ya ben 25 y ld r izledi im NATOnun de i ti ini farketmemi im veya
Kutan uyduruyor!
NATO szclerine gidildi, soru elbette soruldu. Ve elbette yalanlama
patlad .
Bu arada belirtmekte yarar var ki, NATOnun kurallar na gre, resmi
a klamalar S zc taraf ndan yap l r. Sorulara yan tlar da szcler
verirler ama o durumda, S zc denmez, std zeyyetkililer ifadesi
kullan l r. Btn uluslararas ajanslar ve akredite gazeteciler de bu kural
bilir ve uygularlar.
NATOnun, std zeyyetkilileri, Kutan- Robertson ikili gr mesinin
sz konusu olmad n , bir grup parlamenterin kabul grd n
sylyorlar ,Amahepsiparlamenterde ildi denildi inde, Biznebilelim.
T rkDelegasyonuverdilisteyi diyerek i in iinden s yr l yorlard .
Gr mede, kat l mc lar n bir hatrafoto raf ekmelerine izin verilmi , bu
foto raf baz gazetelerde km t . Oysa NATO, bas n n foto raf ekmesini,
her nedense, yasaklam t . Dolay s yla, ieri al nmayan foto muhabirlerinin
protestolar kar s nda , std zeyyetkililer, zg n z.Bizb ylebir
yakla mbeklemiyorduk.Hatrafoto raf ekmekistediler,GenelSekreterde
g vendi diyorlard .
Ne bilsin Genel Sekreter!..
Yetkililer, gr meden sonra kat l mc lar n bas n a klamas
yapmamalar n n ngrld n, Kutan n NATO k nda bas na
konu tu unun ve Robertson n slamik ktendinciliktehditde ildir fikrini
payla t n ileri srd nn renildi ini, bunun do ru olmad n da
belirttiler.
NATO yetkilileri, NATO Genel Sekreteri George Robertson n, son
olarak 3-7 Temmuz tarihlerinde Kazakistan, zbekistan ve K rg zistan
kapsayan Orta Asya gezisinde, ter rizmveislamik ktendincilik
korkusundan sz etti inin, buna ili kin belgelerin ve bu tr a klamalar n
NATO internet sitesinde bulundu unun hat rlat lmas zerine, kamuyaa k
belgeleringe erlioldu unu belirttiler.
NATO,hangidindenolursaolsunk ktendincili intehlikelibirtehdit
olarakalglanmasnnttifakg r oldu unu hat rlat yordu. NATOnun
slam dinini tehdit olarak grmedi ini ve grlmesine kar kt n ,
slam ve k ktendincilik kelimelerinin her zaman ba lant l grlmemesi
gerekti ine her f rsatta dikkat ekildi ini ifade ediyor ve bu konuda hi
kimseyle polemi e girilmeyece ini de belirtiyordu.
Avrupa Parlamentosu yelerinden Avusturyal sosyalist Hannes
Swobodan n, Kutanla gr mesinden sonra, FPkapatlmamal gr lerini
uzun uzun haberlerimizde yazd m z zaman bu haberleri gzel gzel

kullanan bir FP yanda gazete, NATOnun yalanlamas n geti imizde bize

ate pskrd. Man etteydik yani... Bir gn nce, Kutan n temaslar n
yans tan Trk bas n n Televolecimedya diye ele tiren bu gazete, bir gn
sonra Anadolu Ajans na sald r yor ve Resmiasparagas man etini
at yordu.
Gazete, man et alt nda unlar yaz yordu:

ncekig nBr kseldeNATOGenelSekreteriileg r enKutan, k ta

yapt a klamadaNATOnung ndemindeslmk ktendincilikmeselesi
yokdemi ti.NATOnunbuolumluyakla mndanrahatszolan arpkzihniyet,
devletinajansnasipari haberyaptrtarak,NATO std zeyyetkililerinin
olmayana klamalarnkamuoyunaduyurdular...
Yani ay p ettik tabii...
Kutan Bey Brksele gelecek, NATO Genel Sekreterine ,slami
k ktendincilikdiyebirtehlikeyok dedirtecek ve biz bunun yalanland n ,
Kutan n yalan syledi ini duyuraca z. Sipari haber yapmak kolay m ?
Yakaland k i te!..
in komik taraf , ayn gazete, Anadolu Ajans n n Brksel kaynakl
Kutan haberlerine, de i tirmeden, muhabirinin imzas yla yer vermeye
devam ediyordu! Geti imiz haberler elimizde, yay nlad klar haberler
elimizde... Kar la t rma olana her zaman var!
Yabanc bas n mensuplar iin dzenlenen bas n toplant s na bir tek
gazeteci bile kat lmay nca Brkselden ks ks ayr lan FP heyeti,
Strasbourgda da arad n bulamay p Trkiyeye dnd ve di er Avrupa
gezilerini erteledi ini duyurdu.
Ve birka gn sonra NTVde, Murat Birselin kar s nda konu an
Recai Kutan, NATO Genel Sekreterinin kendisine slamdininitehlikeolarak
g rmediklerini syledi ini bildiriyordu. Hem kendini, hem kendi gazetesini
yalanl yordu Kutan... Yoksa gazetesi mi onu yalanl yordu, anlamad m.
nk gazetenin man etine gre, Kutan slamik ktendinciliktehlikesiyok
dedirtiyordu Robertsona... Partizan gazete, bu szleri de il, NATOnun
yalanlamas n yalanl yordu. Ve sonra da, Kutan, ok farkl konu arak
taraftarlar n mahup ediyordu.
NATOda, elbette, slamdinitehlikedir diyecek bir ki i kmaz.
Ve NATO, elbette, slamik ktendinciliktehlikede ildir fikrini
savunanlara alet olmaz.
Bylece, hem Kutan deneyim kazand , hem de biz, takiyenin , evir
kazyanmasn n, irkin politikadaki anlam n daha iyi renmi olduk.
Bu arada birka partizan eve telefon edip tehditler savurdular ve
talihsiz bir ekilde ba lar derde girdi. K lal cinayetinden beri, Belikadaki
evin telefonlar n n izinli olarak dinlemeye al nd n bilmiyorlard ...
ikayette bulunmad m z , bunlar ciddiye almad m z uzun uzun anlat p
paalar n kurtard k, fark ndalar m bilmiyorum...


Ve sonunda D i leri Bakan smail Cem, rana ok istedi i resmi
ziyaretini gerekle tirdi. ubat 2001... Herkes ok mutlu gzkyordu.
Trk D i leri Bakan n n e i de, ba n rtp ziyarete kat lm t . Ba n
rtmesi do ald , sadece bir mecburiyet olarak alg lanmamal yd . Madem
rana gidiliyordu, o lkenin kurallar na, ran slami Cumhuriyetinin
ilkelerine sayg gstermek gerekiyordu. (Sanki onlar bizim Laik
Cumhuriyete ve kurallar na sayg gsteriyorlarm gibi!...)
O kadar heyecanl oldu ki bu ziyaret! Trk Bakan, (zel uakta ),ran
bizerejimihra edemez gibilerden demeler veriyordu. Gazetelerde
okuyunca ,Vaybe,ammasert k diyeceksiniz ama bu deme randa
de il, u akta,T rkbasnnaverilmi !
randa ise, D i leri Bakan smail Cem, T rkiyeileranarasndakiiyi
ili kilerinb lgea sndanbirg venlikunsuruoldu unu syledi. Cem,
Tahran`a ini inde, kendisini havaalan nda kar layan ran D i leri Bakan
Kemal Harrazi ile birlikte gazetecilere a klama yaparken, daveti iin
Harrazi`ye te ekkr ederek, lkelerimizarasndad zenliolarakg r meler
yaplyor.kid i leribakanarasndakig r melerdenmemnuniyetimizi
belirtmeliyizdedi ve ekledi: T rkiyeileranarasndakiili kiler zellikleson
3yli indeolmak zeres reklibirgeli im izgisiizliyor. lkelerimizarasnda
kabilecekbazsorunlardabirlikte zmekteyiz
Trk D i leri Bakan , kesinlikle, son y l iinde ran n Trkiyede
k yd canlardan sz etmiyordu!
te haberler:

D i leriBakanl yetkililerindenalnanbilgiyeg re,heyetler

arasndakig r melerdetemelolarak,mevcutg venlikmekanizmalarna
paralel,iki lkegenelkurmayarasndado rudanili kikurulmaskonusunda
mutabakatsa land...

G r melerderantarafnn,rantopraklarndaT rkiye`yirahatsz
edecekolaylaraengelolmaki intedbiraldklarnvealmayadevam
edeceklerini,bukonudatambiriradelerioldu unuifadeetti ibelirtildi...

ranCumhurba kanMuhammedHatemi,D i leriBakanCemve

beraberindekiheyetikabul nde,T rkiye`ning venli ininran`ng venli i
oldu unukaydetti...

D i leriBakansmailCemdeiki lkearasndakidostlu un400yllk

birdostlukili kisioldu unai aretederek,buili kileridahaileriyeg t rmek
gerekti inibelirtti...

Hatemiileg r mede,D i leriBakanCem`inuygarlklararasdiyalog

fikrive2001ylnnBirle mi Milletlertarafndan``UygarlklararasDiyalogYl``
ilanedilmesinin neminede inmesi zerine,ranCumhurba kanbudiyalo un
amacnngeriyede ilileriyebakmakoldu unukaydetti.

Hatemig r medeayrca,9.Cumhurba kanS leymanDemirel`escak

selamlarng nderdiveDemirel`inFilistinAra trmaKomitesi`ndeyeralmasn

ranolarakmemnuniyetlekar ladklarnkaydetti...
........
Gazeteler yaz yor:

D i leriBakansmailCemveberaberindekiheyetita yanTHY'yeait
zelu akTahranHavaalan'nainerinmezran'dakislamirejimhemenkendini
g sterdi.BakanCem'ine iEl inCemveT rkbayangazetecileru aktan
ba larnyanlarndagetirdiklerie arpla rterekindiler.BayanCemveT rk
bayangazetecilerba rt lerinigeziboyunca karmadlar.ranD i leri
BakanKemalHarrazi'ninverdi iyeme edeba rt l katlanEl inCem,
Harrazi'nin ar afle iyleyanyanaoturdu.Yemektei ecekolarakkola,suve
ayservisiyapld.
Yani u haberin irkinli ine bak n! Neredeyse, T rkBakanne i,
elaleminmollasnn ar aflkarsnnyannanedenoturdu?diyecekler.
Siyonist Trk bas n !.. Halbuki orada bir misyon sz konusu! Neyse ki
mollalar do ru dzgn foto raf ektirmiyorlar. Kad n n foto raf ekilir mi?
E er slam Cumhuriyetine gidildiyse, o cumhuriyetin ilkekerine, kurallar na
sayg gstermek gerekmez mi? Laik Cumhuriyetten sz etmenin zaman
m ? Bu adamlara, Bizedevrimmevrimihra edemezsiniz demek olur mu?
Uakta sylendi i te, daha ne?
Siyonist Trk bas n utanmasa, Yahu,daha ehitlerimizinkanlar
yerdensilinmedi diyecek! B rak n Emei, Mumcuyu, K lal y ; Diyarbak r
Emniyet Mdr ve polisleri ldrleli daha birka gn olmu !..
Ne yapal m!
len lr, kalan sa lar bizimdir!
Zaten lenler de il, kalanlar bizden!..
..
Ve vicdans z Frans z haber ajans AFP, tam Cemin Tahran ziyaretini
ba latt gn bir haberi bltenine soktu:

SalmanR d aleyhindekifetvage erli inikoruyor.randevlet

radyosu,1989da,SalmanR d n nkatliniemredenfetvanny r rl kten
kaldrlmad n,d nyam sl manlarnnbuemiriyerinegetirmekdurumunda
olduklarna klad...
Neden yap lm bu a klama?..
Tesadfe bak n ki, Trk D i leri Bakan n n rana resmi ziyaret
tarihi, Salman R d fetvas n n verildi i 14 ubat 1989un y ldnmne
denk geliyor! Aksilik bu ya!..
Trk Bakan n, uygarlklararasili kiden,diyalogdansz etti i gn,
AFP, ran n 1989dan beri hi de uygarla mad n yans t yor!
Ama tuza a d meyin... AFP kim? Frans z haber ajans ... Peki o
Frans zlar de il miydi daha birka gn nce szde Ermeni soyk r m

iddialar n onaylayan!? Demek ki kas t var! Sabotaj bu, sabotaj!..

nemli mi?
De il.
randan haber ya yor:

D i leriBakansmailCem,Cumhurba kanMuhammedHatemi
nc l ndesonzamanlardaran`dakiyenilenme al masylaT rkiye`deki
teknolojikalandakigeli imin,iki lkei inyeniimkanlaryaratt nbildirdi.
Cem,resmibirziyareti inbulundu uTahran`dakitemaslar er evesinde,ran
TicaretOdastarafndand zenlenenseminerekatlarakiki lkei adamlarna
hitabenbirkonu mayapt.Konu masndad politikaveekonominin
genelliklei i ege ti inis yleyerek,D i leriBakanl `nnbiri levide
ekonomikili kileringeli ece isiyasetzemininiolu turmaktrdiyekonu tu

Cem,T rkiyeranili kilerinin n neekenomivesiyasetba lamnda

yeniimkanlara ld nbelirterek,ekonomikili kileringeli mesineparalel
olaraksiyasiili kilerindegeli ti inikaydettiBug nekonomivesiyasette
ok eyleryapmanne i indeyiz``diyenCem,bu er evedeilkihtiyacn
geli mi birorganizasyonoldu unuvebununi indebirlikte al mak
gerekti inibelirtti

Cem,iki lkearasndayakla k800milyondolarlkbirticarethacm

oldu unuhatrlatarak,ran`dando algazalmnnba lamasylabuhacmin1
milyar800milyonaula aca nkaydetti.Cemayrca,350binranlnnda
T rkiye`yegelerekylda200milyondolarlkbirkaynakbrakt nbildirdi

ranD i leriBakanKemalHarrazi`ninEkonomidenSorumlu
YardmcsMuhammedH seyinAdelidebirkonu mayaparakveCem`in
ziyaretininiki lkeili kilerindeyenibirsayfaa t nai aretederek,ikidostve
kom u lkeili kilerininherzamaniyioldu unuveiyiolmayadevamedece ini
bildirdi

ki lkearasndayenibiri birli is recininba lamasndansonra

kendilerinin zerined eniyapacaklarnbelirtenAdeli,T rkiye`nindeayn
ekildedavranmasnbeklediklerinikaydetti.Adeli,hi bir lkeninT rkiyeran
ili kilerindekialtyapyasahipolmad nbelirterek,iki lkeekonomisinin
birbirine okbenzedi iniveaynzamandabirbirinitamamlad ns yledi

T rkiyeileranarasndak lt relde i improgram,D i leriBakan

smailCemveranD i leriBakanKemalHarrazitarafndanimzaland

Program,iki lkearasndae itim,bilim,k lt r,sanat,gen likvespor

alanlarndatemaslarnyo unla trlmasn,kar lklburslarverilmesini,iki
lkenin niversitelerivemedyakurulu lararasndai birli ininartrlmasnve
iki lkenink lt relmirasveuygarlklarnnbirbirinetantlmasnama layan
e itlifaaliyetlerind zenlenmesini ng r yor
.
Trk bas n btn bu olumlu geli meleri gere i gibi yans tmad .

Baz lar da, Ter rizmkonusug ndemegeldimi? veyaran,s zdesoykrm

iddialarnkabuledecekmi ,do rumu? gibi anlams z sorular sordular.
Bunlar do al, artniyet var!..
Ama ran bas n da ba ka havalarda...
ran resmi haber ajans RNAn n Genel Mdr Feridun Verdinejad,
muhafazakarIranDaily gazetesinde bir ba yaz ya imza at yor ve zevkle ,
AB,T rkiyeyiranado ruitiyor diyor:

FeridunVerdinejad,ajanstarafndanyaynlananIranDaily
gazetesindekiba yazsnda,Cem'inran'ziyaretinin,iki lkenindesa lamikili
ili kilerkurmakonusundayeni abalari indeolduklarng sterdi inibelirtti.
Verdinejad,ili kilerdesond nemdekiskntlarn,iki lkeyedeg n m z n
karma kglobaldengelerindebirbirlerininkonumunuyenidende erlendirme
imkansa lad n,ikikom u lkenin imdidahag venliveistikrarlortamda
birdiziyenig r mes rd rd n belirterek,''AnkaraveTahran, okuzak
olmayange mistealtnfrsatlarka rdklarnvebirdahab ylefrsatlar
ka rmaykaldramayacaklarnbiliyorlar''dedi.Ankara'nnsiyasia dan,
zellikleAB'ninkendisinekar davran ndanho nutolmamasnedeniyle,
ranveT rkiyearasndadahaverimlianla malarsa lanaca konusunda
iyimserolunabilece ibelirtilenba yazda,AB'nintavrnn,T rkiye'ninb lgesel
politikalarndadahakararlolmasnayola aca tahminindebulunuldu.Tehran
Timesgazetesiise,''Cem'in dinamikikiliili kilerin n ndekiengelleri
kaldraca konusundaiyimserolduklarn''belirtti.

Muhafazakargazetedeyaymlananmakalede,T rkiye'ninran
politikalarndaciddiveyasamimiolmad ,Ankara'nnsrailileili kilerinedaha
ok nemverdi i,srail'inT rkiye'ninsiyasetlerininbelirlenmesindeetkili
oldu uverankar tpolitikalardabununetkilioldu uiddialarnadayer
verildi.Makalede,T rkbasnndakirankar tyaynlarndurdurulmasda
istendi.
Eyvahlar olsun!
rankar tyaynlarndurdurulmas kolay de il ama bizim yazar n
kellesi koltukta demektir...
Olsun !
Dedik ya, zihniyet ortada: len l r,kalansa larbizdendir!
..
Trk bas n n ran konusunda susturulmas arzu ve iradesine sayg
gstermeyen Oktay Ek inin Hrriyette yapt de erlendirmeyle bu
blm de noktalayal m:
E er iyimser biri iseniz mesele yok. D i leri

Bakan m z smailCem'in Tahran'a gtrd dosyalar

kar s nda ran D i leri Bakan KemalHarrazi'nin ''iki lke
arasndakisnrnuzunlu unedeniylerantopraklarna
PKK'nnszmaihtimalibulundu u''yolundaki szlerine
nem verebilirsiniz.
yle ya... ran D i leri Bakan iyi niyetli olmasa
neden byle davrans n? Tam tersine... BizimPKK'ya
deste imizs zkonusude ildir.BunedenlePKKran'a
giremezde diyebilirdi.
Velakin bilmenizde yarar var ki, sizin
iyimserli inizin mr uzun olamaz. nk iki lke
ili kilerini ve zellikle ran' n terre verdi i deste i konu
alan ar iv dosyalar gere in hi de bu iyimserlikle
uyu mad n ortaya kor.
Asl nda biz de dn yle bir iyimserlik iindeydik.
Hatta, Harrazi'nin szlerini Buitirafbirba lang tr.Bunu
ihtimalran'n tekiitiraflardaizler. rne inT rkiye'de
i lenenMuammerAksoy, etinEme ,TuranDursun,U ur
Mumcu,AhmetTanerK lalcinayetlerinderan'nrol
neydi?Faillerikimneredee itti?konular nda da belki
a klama yaparlar diye d nmeye ba lam t k.
Lakin ar iv bilgileri ortaya koydu ki, reformist
Cumhurbaskan MuhammedHatemi'nin D i leri Bakan
KemalHarrazi'nin bugn syledi i ne ise, -Trkiye'dekiler
dahil, bir k s m cinayetlerin arkas ndaki beyin oldu u
zaman zaman ileri srlen- eski Cumhurba kan Ha imi
Rafsancani'nin D i leri Bakan AliEkberVelayeti de
bunun hemen hemen ayn szler sylemi .
in ilgin yan ... Trkiye'de i lenmi pek ok
cinayetin faili oldu u bilinen Hizbullahrgtyle ran' n
ili kisine gelince... rany llard r gsterdi i duyarl aynen
sergilemi ve bu konuda g r meyaplmasn dahi kabul
etmemi . Eldeki bilgiye gre kendilerine verilmek
istenen dosyay dahi almam lar.
ran- Trkiye ili kilerini zetleyen gerek tablo bu
olmas na ra men y llard r iki lkenin yetkilileri birbirini
ziyaret eder dururlar. Bu ziyaretler s ras nda hemen
hemen hep ayn szler tekrar edilir. rne in iki lkenin
400 y ld r dost oldu undan dem vurulur. E er sava
yapmam olmak dostszn kullanmak iin yeterli ise
bu sz do rudur. Ama iki lke de bilir ki, bu sz gere i
yans tmamaktad r.

O nedenle siz yar n gazetelerde ran'dabir eyler

de i ti ianlam na gelecek haberler grrseniz, tavsiye
ederiz inanmay n.
Ke ke de i se... Ke ke Hatemi'nin temsil etti i
insanhaklarna,demokrasiyea k cereyan ba ar ya
ula sa... Ke ke ran, geride kalan y llarda terre bilfiil
bula an veya destek veren sorumlular n yarg ya teslim
edip ellerindeki kan y kasa...
Ve biz de bir dosta el uzatman n keyfini
ya ayabilsek...

Bir de Milliyette kan, Utku ak r zerin Ankara kaynakl haberi

var: D i leriBakansmailCem'ine iEl inCem'inran'datesett regirmesi
TSKdarahatszlkyaratt.Subayvegenerallerinaralarnda"e ini
g t rmemeliydi"diyeele tirdikleribakanCem'ey neltilenena rsu lamaise
emekliOrgeneralDo uAktulga'dangeldi diye ba layan bir haber:
smi, irtica ile mcadelede sembol haline gelen
Aktulga, Elin Cem'in tavr ndan D i leri Bakan smail
Cem'i sorumlu tutarak unlar syledi:
" nsanlar n ilkeleri vard r. Trkiye Cumhuriyeti'ni
temsil eden bir ki i olarak ben ran' n kurallar na niye
uyay m? Eger kurallar n de i tiremiyorsam e imi
gtrmem. Hatta iyice umutsuzsa kendim bile gitmem.
Yllard r ran'dan gelen heyetlerin An tkabir'e
u ramad n , Atatrk' d man grdklerini hat rlatan
Aktulga, "Onlar gelip An tkabir'e gidiyor mu? O zaman
ben niye e imi gtrp tesettre sokay m? lkemizde
irticaya verilen tavizler yznden bu noktalara geldi"
dedi.
smail Cem'in tarihi gezisiyle Ankara ile Tahran
aras nda gzlenen yak nla ma konusunda da Aktulga
"iyimser" olmad n belirtti. Tarihi olarak ran' n hep
Trkiye'nin kar s nda yer ald n hat rlatan emekli
orgeneral, " ran'dan dost olmaz. Bak n tarihe. Osmanl
hep iki cephede sava mak zorunda kalm t r. ran'la
ili kilere ok dikkat etmek laz m" dedi.
Niye ikide birde askerlerin gr sorulur ve yans t l r ki! Niye gidip
Cemden i in do rusu sorulmaz ki? rne in bir gazeteci k p, Sayn
Bakan, ehitailelerinintepkisihakkndaned n yorsunuz? veya Uygarlk
olaraknitelendirdi inizmollalarrejiminescakyakla mnzsayesindebu
lkedengelenter r nduraca nainanyormusunuz?,e hitailelerine
Tahrandangetirdi inizmesajnedir? deyip yan t istese daha do ru olmaz

m ?
len l r,kalansa larbizdendir zihniyetini anlamak ve
de erlendirmek iin a k sorulara a k yan tlar istemenin zaman gemiyor
mu?

SONS Z

Byle bir kitab n sonsznde ne yaz labilir ki?

Okudunuz i te...
K lal lar olduklar gibi anlatt m size...
Ama K lal lar nemli mi?
Nilgn T rk dedi...
Ahmet Taner Atat rk dedi.
Bir Trk`n lm...

 ki Trk`n lm...
Trklerin lm...
ldrlyorlar, T rk dedike, Atat rk dedike...
Ve len l r,kalansa larbizdendirdiyenler ryor
Ve ben gene gzya lar m tutamad m.
K lal lar iin de il...
Onlar n lm unutuldu bile...
Bizim iin pek lm de say lmazlar...
Benim imdiki h rsl , isyankr gzya lar m hi tan mad m insanlar
iin...
Kitab n sonuna geldik...
25 Ocak 2001...
Diyarbak r Emniyet Mdrn ve beraberindeki polis karde leri
vurmu lar.
Kar mla ba ba a, Brkselde a l yoruz gene...
ran n besleme terristleri bu i ten vazgemiyorlar.
Neden vazgesinler ki!
Onlar n hedefleri var.
Onlar ne istediklerini biliyorlar.
Ve kar lar nda, eminellerde olan gzelim Trkiye, gzelim Trk
insan ...
Televizyonlarda ayn nutuklar dinliyor insanlar...
Kanlaryerdekalmayacak...
Kulaklar m drt a p dinliyorum.
Hi kimse, Artkkand k lmeyecek demiyor.
g sterece iz diyen yok...

nlemalyoruz,tepki

Aclailelereba sa l ...
Ac l ailelerin gzlerinde ylesine ufalm , kck insanlardan gelen
teselli mesajlar ...
Bugn s ra Diyarbak rdayd .
Bu kitap bask dan kmadan kim bilir s ra nerelere, kimlere gelecek...
Ben yorgunum. Art k bitiriyorum bu kitab ...
Ve s raya giriyorum.
.........
imdi Dolunay geldi bilgisayar n ba na... Kitab bu sayfaya kadar
ona hi gstermedim. Kimseye gstermedim zaten...

Bittidedim, imdiokuyabilirsin...
Uzun uzun ka da dklyor sayfalar yaz c dan...
Okusun bakal m, kiT rk n l m n, K lal lar n k z ...
Benim yapmam gereken son ey, katk da bulunan yzlerce insana
te ekkr etmek.
En ba tan sylemi tim, Bukitapkimseyitatminedemez diye...
Son sat rlar yazarken fikrim de i medi.
Ac ekilerek yaz lm bu kitab n sat ndan bir gelir elde edilirse,
tarafs z bir vak fa aktarmal birka kuru u, K lal lar n an s na sayg yla...

SONSONS Z

Dolunay bir gecede okudu kitab ...

Sabaha kar yan ma geldi, glmseyerek.
Belli ki ok a lam ...
Beni sevdi ini syledi.
Bunu biliyorum zaten...
Ve, Sons z benyazabilirmiyim? diye sordu.
Akl ma, ili kimizin en ba lar geldi. Bahelievlerdeki evde, birden

aya a kalk p, Benbui ihallederim deyi i ve babas yla konu maya

gidi i... Onun benden ne kadar daha cesur oldu unu an msad m.
Yaz dedim. stedi ingibi,i indengeldi igibiyaz...
Ve yazd .
te, Nilgn ve Ahmet Taner K lal n n k z n n sonsz:
.............
De erli okuyucu,
Bu kitapta imzas bulunan gazeteci yazar n, son sayfalara ula ncaya
kadar ekti i s k nt lar n ahidiyim. Onu aylarca, geceleri bilgisayar n
ba nda a larken, glerken, hi bir ey yazamadan saatlerce dal p gitti i
zaman uzaktan izledim.
Babam, byle bir kitab ancak S tk n n yazabilece ini sylyordu,
kendisinin kitaba bylesine konu olaca n bilmeden...
Hakl yd .
E ime kar d nce ve iltifatlar m burada yazmaya kalksam
biliyorum ki sansrne u rayacak ama denemekle bir ey kaybetme m:
........ (22 sat ra sansr...)
Bir ift szm var:
Nilgn ve Ahmet Taner K lal n n k z olmak ok gurur verici...
Bir T rk olmak ok gurur verici...
nsanlar , hayvanlar , do ay sevmek ok gzel...
Tanr ya inanl olmak da yle...
imde bir rahats zl k var. Hi kimseden nefret edemiyorum. ok
garip... Devlet Gvenlik Mahkemesinde babam n katil zanl lar n
grd mde hibir ey hissetmedim. O kadar zavall grntdeydiler ki
Nedir bizim sorunumuz? Btn bu ktlklerin, kazalar n,
cinayetlerin temelinde ne var?
Akl ma bir tek ey geliyor. Bir tek neden:
Cehalet!
Trkiyeyi de, ran da, slam dinini de zora sokan bu bence...
Cehalet!
Beyinlerinde tilkiler dola an okumu cahillerle, rmcekler dola an
kr cahiller el ele vermi ler, kuyumuzu kaz yorlar.
Ve siyaset tiyatrosunda kendilerini aktr sananlar, seyircilikten ileri
gidemiyorlar bir trl...
Susma,susarsansrasanagelecek diyorlard .
Sustuk.
Deprem felaketini hat rlasan za... Onbinlerce insan kayp oldu.

Bas n bize, toplu mezarlara bebeklerin, analar n, babalar n nas l

elbiseleriyle at l p gmldklerini foto raflarla gsterdi. Bir
cumhurba kan n n ta t na nas l amblanslardan daha ncelik verildi ini,
bir ba bakana yana an ve hayk ran kad n n nas l h rpaland n , o
ba bakan n, deprem blgesinde gezerken, Ankaraylatemaskuramyorum
deyi ini grdk hep...
Ne byk rezaletler...
Sustuk.
Cebimizde bas n kartlar , Brkselde, Strasbourgda gezip duruyoruz.
Avrupa Birli inin numaralar n izliyoruz. Trkiyeye d ar da kurulan
tuzaklar gryoruz. Ankaran n bu konuda da kamuoyuna kar hi de
drst olmayan aldatmacalar n , eli kilerini gryoruz.
Susuyoruz.
Terr, terristleri, d g denemeyecek kadar aciz ve a a l k
baz kom ular m z , Trk Trke vurduran kirli elleri, Atatrk
d manlar n , slam d manlar n gryoruz.
Susuyoruz.
EyT rkGen li i diyerek, inanarak, gvenerek bize ilkelerini
emanet etmi Ataya, belki de Onu sadece bir heykel gibi alg latmak
isteyenler yznden, ihanet eder durumday z.
Kurtulu Sava nda bizim iin can verenlere de...
Susuyoruz.
Susuyoruz; susuz ve e itimsiz b rak lm beyinler kar s nda...
Susuyoruz; yobazlar, beyinsizler ve baz zeki vicdans zlar
kar s nda...
Sustuka s ra bize geliyor.
Bana, Kapat eneni,konu ursansrasanagelecek diyen o kadar ok
ki!
Btn bu ya ad klar m zdan sonra nelere inan p gvendi imi, nelere
inanmad m ve gvenmedi i mi size anlatmak istiyorum:
Annemi trafikcanavarn n ldrd ne inanm yorum. Karayollar
Genel Mdrl nn bilinsizli i, sorumsuzlu u ve bnyesinde
bar nd rd cehalettir onu ldren... Nilgn K lal , Trkiyede kim bilir ka
bininci kurban d r onlar n...
Ve bu sorumlulardan hesap sorulmas na izin verilmedi i srece,
daha binlerce, onbinlerce insan m z n, annem gibi yollarda lp
gideceklerini aresizlik iinde d nyorum.
Babam n ldrlmesinde ran n byk sorumlulu u oldu una
inan yorum. Trk Devletinin sorumlulu u olmad n syleyenlere
inanm yorum. Bu lkenin D i leri Bakanl , dilekeme yan t vermeyerek
sorumlulu unu kabullenmi tir benim gzmde... Bugnk D i lerine hi
inanm yor ve gvenmiyorum. Ne ran konusunda, ne Avrupa Birli i

konusunda, ne Kbr s konusunda...

Ba bakan, k sa bir mektupla beni avuttu unu, belki de uyuttu unu
zannederek; vatanda l k hakk m esirgeyerek ve bir yandan da babam gibi
pek ok insan m z ldrenleri, ldrtenleri affedip siyasette prim
yapaca n zannederek byk sorumluluk alt na girmektedir bence... Ona
art k inanm yorum, gvenmiyorum.
Ve i te inand klar m:
Tanr ya inan yorum. Sevgiye ve ho grye inan yorum.
Bir gn Trkiyenin, ran gibi mollalar cumhuriyeti kar s nda
onurunu, gcn, ilkelerine inanc n gsterebilecek yneticilere
kavu aca na inan yorum.
Bu kitab n sonsz, ama benim son szlerim de il...
Karayollar Genel Mdrl ne kar babam n at davan n
takipisiyim.
Ba bakanla, D i leri Bakan yla, siyasetilerle, konu aca m;
syleyeceklerim bitmedi onlara... Beklentilerim bitmedi onlardan...
randaki mollalar hakk nda, Trkiyede ve Avrupada, Yarg Gc
nnde su duyurusunda bulunaca m. Bu konuda sorular m
yan tlayamayanlar, bu ekilde sorumluluktan kurtulamayacaklar n
grecekler, utanacaklar sorumsuzluklar ndan...
Susmayaca m.
Kimse bana annemi, babam geri veremez, biliyorum. Eimi,
karde imi, ailemi, beni tehdit edenlerin sadece silahlar yla de il, siyasi
gleri ve paralar yla neler yapabileceklerinin de bilincindeyim. Ama yine
bilincindeyim ki, annesi ve babas katledilmi bir T rkvatanda olarak
tepkisiz ve suskun kal rsam, bundan sonraki cinayetlerde benim de
sorumluluk pay m byk olacak...
Susmayaca m.
Atatrk ilkelerinin, laik Trkiyenin, gerek slam n ve inanc n
sahibiyim ben de...
Susmayaca m, s ran n bana gelmekte oldu unu syleyen korkaklara
inat...
lmden korkulur mu?
lmn, ya am n bir paras , bir Tanr ltfu oldu u grlmez mi hi?
Susmayaca m.
Mustafa Kemal Atatrkn ruhuna; beni bir insan ve T rk
vatanda olarak yeti tirmek iin byk emek harcam olan anne ve
babama verilmi szm var:
Cehalet,delaletvehyanetkar snda,susmayaca m!

Bu kitaptan elde edilecek gelir, ANAEVe ba land .

te K lal n n bir yaz s ndan kesit:
Anadolu a das E itim Vakf ANAEV kurulal ancak y l oldu.
Ankara'da okuyan 400 kadar renciye burs veriyor. Gecekondu

blgelerinde yzlerce ocu a ve kad na paras z kurs olanaklar sa l yor.

Giysi ve benzeri yard mlar yap yor.
Vak f ilk e itim evlerini ukurca ve Yld z semtlerinde kurdu. imdi
gecekondu blgesinde daha ''e itim evi'' ama abas nda. Bir de sa l k
oca in a ediyor.
Valili in tahsis etti i harap binalar al p onar yor... Ve cumhuriyetin ilk
y llar ndaki ''halkevleri''nin i levlerini yapabilecek hale getiriyor.
Gnll gretmenler... Kurslar... Syle iler... Sanatsal al malar...
Ve gecekondulara ta nan ''ayd nlanma ate i'' !..
Ahmet Taner K lal - Haftaya Bak - Cumhuriyet - 22 Temmuz 1998
............
ANAEVin bro rnden:
lkemizde a da e itimin yerle tirilmesi ve e itim olanaklar n n
yayg nla t r lmas na destek vermek amac yla, 27 Eyll 1995 tarihinde,
Ankarada kurulan Anadolu a da E itim Vakf (ANAEV) e itim, kltr ve
sa l k alanlar nda faaliyet gsteren bir sivil toplum rgtdr.
Vakf m z, rgn e itim program kapsam nda, niversitede okuyan
ba ar l ve maddi olanaklar yetersiz 350 niversite rencisine kar l ks z
burs vermekte, giysi ve kitap ihtiyalar n gidermekte, a da la man n
gere i olarak e itim panellerine, konferanslara, kltr ve sanat
etkinliklerine kat l mlar n sa lamaktad r.
Bunun yan nda, kad n n e itimine verdi i nem ve ncelik nedeniyle,
Ankaran n iki gecekondu blgesinde at e itim evlerinde, yayg n e itim
program na gre ba ta okuma- yazma olmak zere, anne- baba e itimi ve
beceri- meslek edindirme kurslar amakta, kad nlar n bilincini ykseltici
syle iler dzenlemekte, ev ii retimle ekonomiye katk lar n temin
ederek zgvenlerini kazanmalar na yard mc olmaktad r.
1998 y l nda a lan Merzifon ubesinde de gnll retmenler
taraf ndan ilk retim- lise rencilerine derslerini destekleme kurslar
verilmektedir.
Tm bu faaliyetlerimiz, gnlllerimizin maddi ve manevi katk lar yla
ve dzenlenen etkinliklerin gelirleriyle yrtlmeye al lmaktad r.
ANAEV banka hesap numaralar :
Halk Bankas Tunal Hilmi ubesi: Hesap no: 12 667
Vak fbank Ankara Merkez ubesi: Hesap no: 203 66 16
Ziraat Bankas Gazi Osman Pa a ubesi: Hesap no: 76 632
http://www.cev.org.tr

kiT rk n l m

Yazarnadresi:anadolu@brutele.be