Nm nguyn l cho mt nn kinh t thc

Gii php giu bi di thm

u t a ngnh l cn bnh hoang tng
Nhng u t hp dn cho thp k mi
Nhng cu hi cho nn kinh t
Vit Nam
Nm tin on ca Alan Phan v kinh t Vit Nam
Hy chng cht i
ngy mai ti sng hn
T tin vt bo
Ngnh ngh s bin th sau cn bo
Chuyn di ti cu trc
C hi t ph ca kinh t
Vit Nam
Mt c hi t ph khc ca Vit Nam
Kim 1 triu la trong 5 nm
Nhn li l bi bt ng sn
Vn bi ln nht cho bt ng sn v lm pht
By gi c tin cng khng b
vo bt ng sn
Vng: Trn u gia lc mua v lc bn
C bc l bc thng bn
Sn chng khon l sng bi cho nhng con bc ln
Gii php no cho vic tip cn ngun vn
C 2 t ng u t
vo u
Li sut, lm pht v nhng th
lng nhng khc
Ti sao doanh nghip Vit Nam cha nim yt sn M
Nim yt sn M - ra bin ln trc khi c bo
C hi vn ra th trng quc t
Nhng cc mt tin khi ra bin ln
u t FDI v FII ti Vit Nam
Khng c ba n no min ph
T bn v dn ch
Cc cuc chin sp xy ra
Thiu can m, nhiu ngi b cuc qu sm
K cp gp b gi
Vit Nam v Trung Quc

Nm nguyn l cho mt nn kinh t thc

Cc ngi dn thng cng c y nhng khn ngoan hiu bit khng km g cc i

tr gi trong thp ng. H li c thm ci dng kh l dm lm dm thua, nn t hoang tng v
nhng gi
thuyt ch p trn giy t. Do , cc bn tr ng cc gio s khoa bng
h da vi nhng gi thuyt m m;
cng nh ng cc chnh tr gia ph
php vi nhng hoang tng ba t. S
tht rt n gin.
Vi chc nm trc ti mt kh nhiu th gi nghin ngm nhng bi nghin cu phn
tch rt cng phu ca cc tin bi trong gii hn lm v kinh t. D nhin, mi ngi mt kiu,
mi v mt gc nhn,
tn tui cng cao th bi vit cng kh khan, phc tp.
Ai cng c gng th hin ng cp,
trong mt sn chi y thin ti v nhng lut l kht khe.
Sau khi sng st trong mi trng mt cch cht vt, ti t gi hc ng, ra ngoi
kinh doanh v nhn thy cc ngi dn thng
cng c y nhng khn ngoan hiu bit khng km g cc i tr gi trong thp ng. H
li c thm ci dng kh l dm lm dm thua, nn t hoang tng v
nhng gi thuyt ch p trn giy t.
H khng c nhng ngn t hoa m kh hiu lm dng tr thc, do , ci mc mc
ca t duy h thm m vo tri thc d dng hn, sng ng hn. Thm vo , nhng
khn ngoan ny c truyn li t cha ng v c minh chng qua bao thi i lich
s. Ti gi chng l cc nguyn l bt dit ca mt nn kinh t thc.
1. Dn c giu, nc mi mnh Gn y, trong cun sch Why nations fail? hai tc gi
Acemoglu v Robinson a ra gi thuyt l khi c ch
ca cu trc kinh t dn quyn lc vo tay mt thiu s nhm ngi hay nhm li ch
thay v phn tn ra cho i a s ngi dn, th ci sn chi khng bnh ng ny s khng gii
phng hay bo v tim nng ca mi cng dn trong vic sng to, u t v pht trin.
Ni nm na l nu tin v quyn c tp trung vo tay cc i ca th dn vn ngho vn
ngu v kinh t s khng pht trin c. Kinh t
ln bi th quc gia s yu km, d b
bt nt. Quc gia yu km ngho kh th kh m t
ho dn tc to sc bt cho t
ph, c th. Mun yu nc hay cu nc, hy lm cch dn giu ln.
2. Phi c hy dit mi c sng to
Hai ng Acemoglu v Robinson cng ni thm l pht trin kinh t bn vng cn s sng
to v sng to phi i km vi hy dit. Hy dit ci
c h thi mc nt thay chng bng ci mi nng ng hin i. Trong thin nhin,

cy gi phi cht i th mi c ch cho nhng mm xanh ny lc; hoa tri mi sung mn ti tt.
Tm li, nh nc khng chp nhn hy dit th s m hu bao di di cu
cc nhm li ch v to nn nhng doanh nghip zombie (xc cht bit i) khp ni.
Zombies khng th
sng to hay cnh tranh trn sn chi t do. Kinh t
s phi khp kn v kinh nghim qua lch s gn y cho thy nhng h qu g khi b
quan ta cng.
3. Gi th trng lun lun chin thng
Mt kinh t gia khc, c Alice Amsden, nghin cu v
hin tng nh gi sai (getting the wrong price) ca cc nn kinh t gp khng hong
nh Hn Quc, Nht vo cc thp nin trc.
C nhn xt l cc chnh ph ny thng h tr
v ban pht n hu cho cc lnh vc ngnh ngh m h
ngh l cn thit. iu ny lm gi c mo m nh gi bt ng sn, gi in nc
xng du, t gi cnh tranh xut khuNgn hng th tin dn theo chnh sch
chnh ph thay v nhu cu th trng. V s lch lc
ny, tin cng v t vo nhng ni m gi ti sn c li nht cho nh u t. Tuy
nhin, gi khng th c sai hoi, v khi gi quay v vi nh lut cung cu ca th trng,
cc u t sai lm ny s gy n xu
cho ngn hng, ph v bong bng ti sn v to nhng l
l cho cc doanh nghip, ln v nh.
Trn th gii, v m dn v cng v quyn li ca phe ta, cc chnh ph thng p dng
chnh sch kim sot gi c, k c t gi v li sut.
iu ny to hiu qu mt thi gian,
nhng gi s lun lun iu chnh li theo th
trng th gii v khng mt nn kinh t
no c th tn ti lu di trong c lp.
4. Giy t hay li ni khng th
sn xut c gi tr
C th c mt gio s i hc no nghin cu v hin tng ny. Nhng
ti hi li google, nn nghe theo li bnh lun ca ng th ht tc gi ca ti trong xm
Malibu (California) vy.
Tch t 40 nm kinh nghim qua nhng chuyn du lch khp 26 nc (cc tm nh treo
y trn tng ca tim), ng nhn xt rng x
no cng trng nhiu khu hiu, biu ngca chnh ph y ng ph th x
cng ngho.
Cc quan chc rt ngy th khi ngh rng khi t ra mt vi cu ni kho lo thc y
sn xut hay lm sch h ph hay khng la bp du khch l dn s rm rp thi hnh. Ch mt vi
bin php hnh chnh l nn kinh t quay u t
ti cu trc v th gii s yn p nh
mng c. i khi, ti yu ci ngy th hoang tng ny nh nhn mt a b va ln,
tp tnh hc i theo qun tnh ri ng khc, bt n cha m.
mt mt khc, chnh ph no cng c nhng lut chi v chnh sch ch ti ngn
chn ngi dn u c tch tr hay thao tng th
trng. Chng hn, s chng khon no
cng pht nng cc lm dng nh thng tin ni gin, thi phng hay bp mo s vic c

li cho c
phiu phe mnh. Trong khi , chnh ph khng ngn ngi u c tch tr hay dng b
my tuyn truyn ca mnh li gi c theo chiu hng quy nh trong ci gi l quc sch
nh ch
s lm pht hay tng trng GDP. Cc chnh ph
ht sc nhy cm khi gi bt ng sn
hay chng khon gim su, v y l ngun thu thu; v Trung Quc, l ngun thu nhp
chnh ca quan chc. Nu cn, chnh ph s lm y nh cc i li tu m theo lut, y l phm
ti.
5. Cha chung khng ai khc Mt tay la o kh ni danh vo thp nin 1960s ca M
tn Bernie Cornfeld. Anh ta lp mt cng ty gi l OPM International. Sau khi vo t, anh tit l
OPM l ch tt ca Other Peoples Money (tin ngi khc). Hin tng xi hay u t
tin
ngi khc thoi mi vn rt thng dng trong cc ngn hng, cc qu u t, cc doanh
nghip nh nc, ngay c cc cng ty a quc. Quc hi M c ln lm ti bt ci khi ngi
Thng Ngh S ngy th hi mt anh nhn vin kinh doanh mi 27 tui sao anh chp
nhn qu nhiu ri ro khi nh cc c t la v
cc chng ch bo lnh n (CDO) ca bt ng sn? Anh ta tr li, Khi ti thng, ti s
c nhiu tin thng. Nu
ti thua, th y l OPM.
Ti c thu mt ng CEO cch y 15 nm. K
nng lm ti thn phc nht l ng chuyn n nhu i khch nhng nh hng ni ting
v t nht ti bt k thnh ph no, Tokyo, New York, Hong Kong hay London. Chi ph tip
khch ca ng nhiu gp 3 ln lng lu ng ta. Trong nhng lc m ng phi n nhu bng tin
ca c nhn th ng ch chn McDonald.
Cc mng truyn thng tn bao nhiu th gi
giy mc cho nhng phn tch ti sao cc doanh nghip nh nc lm n khng hiu qu
hay ngn sch lun lun bi chi. B osin nh ti cng bit rt r cu tr li. OPM mun nm.
Ni tm li, ti cho rng ch hc thuc lng 5 nguyn l trn l kin thc cn bn ca
mt sinh vin i hc v vn hnh kinh t ca mt quc gia hay mt doanh nghip hay mt c
nhn gii thch mi hin tng d nghch l v kh hiu n u. Cc bn tr ng cc
gio s khoa bng h da vi nhng gi thuyt m m; cng nh ng cc chnh tr gia ph
php vi nhng hoang tng ba t. S tht rt n gin.

Gii php giu bi di thm

Nh vi vin aspirin, bnh nhn quay li s

lm vic, nhng ci ung th trong gan rut vn ch
ngy gii phu. y l chin thut m ngi phng Ty gi l giu bi di thm
(swept under the rug) hay ci thng (rc) xung cui ng (kick the (trash) can
down the road). Tm n, nhng mt ngy no , trong nhim k mi, c l mt ngi no khc
s phi lm ci vic d bn l ht bi hay rc.
Mt chuyn gia kinh t Vit hng phn bo ti, Mi vn v ngn hng, chng khon
v bt ng sn s c chnh ph
gii quyt xong trc thng 8 nm nay. Tt c
th trng ti chnh s phc hi v s
lp nh cao mi trong 2013. Li sut v lm pht s gim xung di 9%, cn cn
thng mi s cn bng v ngn sch s n nh. Hallelujah (Ly Cha ti) !!! Php
mu hin ra, m khng cn mt cuc hnh hng no.
Gii php ca M
Ti gi n l mt php mu v hin tng ny s i ngc li tt c nguyn l v
kinh t ti chnh m ti c hc. Chc ti mnh hc cha ? Nhng d sao, n cng
c p dng kh thnh cng ti M khi Cc D Tr Lin Bang (Fed) bm tin cu cc ngn
hng, bt u vi gi QE 1 vo 2008, v lin tc in tin vi QE 2 v sp cho ra QE 3 trong vi
thng ti. Thng th khi in tin, lm pht v li sut s gia tng v lng cung ca tri phiu trn
ngp. Tuy nhin, vi s suy thoi v nhu cu tiu dng v mc tht nghip; cng vi s lng
tin khng l ang c cc nh u
t th gii nm gi (nht l Trung Quc
v Nht Bn), th trng chp nhn d
dng li sut thp (gn nh zero) t tri phiu chnh ph v s vng chc ca ng
la M gia nhng bin ng nguy him
ca tnh th.
Kt qu l Fed cu c h
thng ngn hng m khng phi tr gi bng lm pht v li sut. Tuy nhin, kinh t M
tip tc tr tr sut 3 nm qua v tin cc ngn hng nhn c khng em cho doanh
nghip vay li v n xu v ri ro vn cn cao. H gi tin cu tr mua tri phiu ca cc
chnh ph
cho an ton v hnh phc vi s tin li khng qua sai bit v li sut mua v bn.
Cui cng, nh s nng ng ca nn kinh t th trng v nhng sng to ca tng lp
doanh nhn tr, nn kinh t M
cho thy vi tn hiu ca s hi phc vo gia nm nay. Nhng ngoi im sng ny, t l
tht nghip vn cao, gi a c vn
suy gim, n cng v t vn m a v lm pht vn l mt e da qua gi du v li
sut.

Ni tm li, nh vi vin aspirin, bnh nhn quay li s lm vic, nhng ci ung th

trong gan rut vn ch ngy gii phu.
y l chin thut m ngi phng Ty gi l giu bi di thm (swept under the
rug) hay ci thng (rc) xung cui ng
(kick the (trash) can down the road). Tm n, nhng mt ngy no , trong nhim k
mi, c l mt ngi no khc s phi lm ci vic d bn l ht bi hay rc.
ng dng cho Vit Nam Cu hi k tip l M n lm c th th ti sao Vit Nam
khng bt chc m p dng gii php tng t? D nhin, chnh ph
Vit Nam ang p dng chnh sch ny v cng c c
may thnh cng nh chnh ph M. Tuy nhin, c 5 s khc bit kh su rng gia hai
nn kinh t.
1.
Trc ht, d chu nhiu thch thc, ng
la vn l bn v chnh trong cc thanh ton quc t.
S st gim t gi ng la s
khin cc d tr ngoi hi ca Trung Quc, Nht Bn, Singaporemt gi tr nhanh
chng. Cc nh cm quyn ni y lm cch gip
M v gip chnh h gi s bnh n. Khng ai quan tm n ng Vit Nam.
2.
Nn kinh t M phn ln vn da trn vn
hnh th trng, vi nhng doanh nghip
t nhn nng ng, sng to v mo him.
Nhiu nh sng lp cc doanh nghip mi nhn ca nn kinh t l nhng di dn t
Chu, ng uvi mng c xy dng nhng s nghip ln
lao trn sn chi ln nht ton cu. Trong khi , u tu ca kinh t Vit vn l nhng
doanh nghip nh nc, vi s bo bc
ca c quyn, c li.
3.
Doanh nghip t nhn ca Vit Nam vn chin u bn b trong trn bo hin nay. Tuy
nhin, i din vi li sut trn 20%, lm pht thc s
hn 15% v t gi USD thp hn 16% gi tr thc ca tin ng; cc doanh nghip ny
chu qu nhiu gnh nng cnh tranh trn th
trng xut khu v ngay c ni a
so vi hng Trung Quc. Trong khi , doanh nhn M ch
chu li sut khong 6%, lm pht 2%; nn s hi phc xy ra nhanh chng hn.
4.
Thm vo , u t FDI v FII vo M li gia tng trong cc khng hong kinh t ton
cu v s
n nh v minh bch ca c ch qun
l. Cc suy gim v FDI v FII cho Vit Nam l nhng tn hiu ngc li.
5.
Trong khng hong ti chnh nm 2008 do n xu t
suy sp ca gi bt ng sn, cc ngn hng M cng khai cc s liu v tnh trng
cc sn phm ti chnh chnh ph M v cc nh u t c th nh gi (stress test) kh nng
sinh tn ca mnh. Nhiu nh ch hng u
nh Lehman Bros hay Countrywidephi ph sn v nhiu ngn hng hay hng bo

him siu cp phi bn i phn ln vn cho cc nh u t mi, k

c chnh ph. Mi bin php ca chnh ph
Vit Nam v cc nhm s hu ngn hng vn din ra sau bc mn tre, nn khng ai bn
ngoi c th tin on bt c iu g v vn hay din bin.
Liu Vit Nam c thnh cng (d tm b) nh
M trong bi ton kinh t hin ti? Chnh ph th kh t tin, ging nh qun l EVN va
bo m l nhng r r ca p thy
in sng Tranh khng nhm nh g. Theo kinh nghim sng nhiu quc gia ang pht
trin, cc quan chc cng t tin th ti cng lo.
Cch y mt nm, ti ly tu ha cao tc mi xy ca Trung Quc i t Thng Hi
n Bc Kinh. Ti a hi ng qun l
on xe l ng chc khng c s c g ch? ng bo anh hy tin vo cng ngh cp tin
cht lng ca Trung Quc i. Chng ti ang chim lnh v tr s mt v tu cao tc trn th
gii. Ch 3 tun sau, on tu b trt ry Wenzhou, khin hn 50 ngi thit mng (con s
chnh xc vn b giu). Cc v qun l c th ng n 80% v xc sut. Nhng nu ti c mt
cn nh pha di p, ti s dn i ng ngon hn. V chc chn s trnh xa cc on tu
cao tc Trung Quc.

u t a ngnh l cn bnh hoang tng

- Nhiu tp on, doanh nghip ln ca Vit Nam ang ri vo thua l nng n sau cn
say u t tri ngnh. ng nhn nhn bi hc ny nh th no?
- l cn bnh ca lng tham v s hoang tng. Khi thnh cng trong mt vi lnh
vc, con ngi thng c hoang tng l c th thnh cng trong nhiu lnh vc. Khng ring g
cc nh kinh doanh Vit Nam m phn ln trn th gii hay b bnh ny. Thnh ra ti khng ngc
nhin. Khi c tin trong tay v c mt vi thnh cng ban u th h ngh nh vy. Tin s Alan
Phan cho rng khng nn u t tri ngnh nu khng c nng lc trong lnh vc . Tin s
Alan Phan cho rng khng nn u t tri ngnh vo nhng lnh vc khng c nng lc ct li.
- ng cho rng u l ng c thc s khin cc doanh nghip lao vo u t tri ngnh
d h khng c nng lc qun tr ct li?
- Ngoi yu t lng tham, s din, cn do t duy lm n chp git, manh mn. H ngh
rng ci ny l tt nhng thc tnh l ci hi cho h. Nhng cng khng trch c v trong mt
c ch nh hin nay, phn ln da trn quan h thay v m hi nc mt ca sng to, ca s vn
hnh. T mt vi quan h c th em n c triu USD. H dm lao vo lnh vc tri ngnh v
nhn vo ngn hn, thy c mi quan h n kia v c th u t. Thng tin v th trng rt km,
h khng cn bit nhiu lm v khch hng. H ngh c quan h l s thng c i th. Nhiu
ngi u t theo m ng, by n. Khi thy vi ngi kim c tin trong chng khon th
nh nh ln sn chi. Nhng khi chng khon i xung, li thy nhiu ngi kim bn t a c
th li o o vo bt ng sn
- Nhng u t a ngnh cng phi c nhng li th nht nh ch?
- Ti khng thy c li th no. Mt anh chuyn lm thc phm m i m trng i
hc, anh lm khong sn li i m khch sn Ngi nc ngoi h nghe nhng cu
chuyn ny thy rt bun ci, khi hi bi c bit g u m lm. u t a ngnh kiu ny
ging nh nht thng bnh vo cng thng khe, cho thng khe ly bnh theo. Con bnh
khng th v vi ngi khe m ht bnh c. Ly tin ca thng mnh
em chia cho thng yu th cng s yu thi.
Nu doanh nghip tt th nn u t
khuch trng lnh vc kinh doanh ct li thay v i nui nhiu cng ty con yu.
Nguyn tc kinh doanh cn bn l khng nm ng tin tt vo cng vi nhng ng tin xu.
- Nhiu doanh nghip ln, c tim lc pht trin lnh vc ct li ca mnh
mt mc nht nh nhng mun u
t thm vo cc ngnh ph tr, b sung cho lnh vc chnh. Vy ng c li khuyn g cho
h?
- C 2 cch khuch trng, mt l theo chiu ngang a ngnh, ci ny ti hon ton
khng ng h.
Hai l theo chiu dc, tc l va sn xut va mun nm lun c nguyn liu vt liu u
vo, tiu th, th trng, cch ny ti ng h. Ty vo chin lc ca mi cng ty nn la chn
cc phng thc khc nhau. Nhng nu ngun nguyn liu cng ty bn nhp c nhiu i th

tham gia cnh tranh cng cung cp th khng cn phi lo lng v gi c s tt. Nh vy,
khng nn gia nhp thm th trng ny. Ngc li, nu cng ty phi ph thuc qu nhiu vo
mt hoc hai n v c quyn th nn m
rng u t nm c khu nguyn
liu, tiu th cho chc n.
- Nhng c ngi ni khng nn b qu nhiu qu trng vo mt gi u t. Vy
vi nhng ngi mun a dng ha danh mc u t th nn lm nh th no, tha ng?
- Li khuyn ca ti l u t th nn u t nhiu ngnh, nhiu r nhng
l di gc c nhn, cn lm qun l th nn qun l mt ngnh. Ngnh no thch
hp nht, lm gii nht th chm ch vo lm thay v chy lng xng nhiu ngnh.
- Nhiu kin cho rng, trnh chuyn nghip theo tng lnh ti Vit Nam cha cao nn
iu kin gia nhp ngnh d. V th, khi cha kp chuyn nghip th cc doanh nghip b
cnh tranh st u m trn. ng ngh sao?
- ng nhin. Khi ro cn thp th nhiu ngi chy vo. C nhn th Vit
Nam, ti thy doanh nghip nhiu nht l tim c ph, ai cng lm c ph. Bi iu kin

kinh doanh trong lnh vc ny khng kh.

- Mt thi gian, nhiu doanh nghip sn xut v kinh doanh vt liu xy dng dng
vn ngn hn u t bt ng sn
v h ngh rng s to u ra cho cc sn phm vt liu ca mnh. ng ngh sao v cch
qun tr dng tin ny?
- Khng ring g trong bt ng sn. Phn ln doanh nghip Vit Nam i vay ngn hn
u t di hn nn lun gp vn . Ngi
Vit Nam cng nh Trung Quc vn c t duy thm cn c l coi trng bt ng
sn. i vi h, tc t l tc
vng nn bt ng sn lun c nh
gi cao. Nhng trong th gii hin i th mi vic n khc ri. Nh ca, ch ch l mt
nhu cu bnh thng thi. Cng nhiu cng t, thiu gia i gia H Ni c dp sang New York,
Singapore th h thy ngi nh khng cn ngha l g.
- Trn th gii, c phiu ca nhng cng ty a ngnh c a chung th no
tha ng?
- M gn nh khng cn cng ty a ngnh no. Cn th trng Chu th vn cn
nhng dn dn s li bi bi kh qun
l ni.
- Vy vi trng hp ca Vit Nam, cc cng ty u t a ngnh nn tip tc u t tri
ngnh hay thoi vn?
- Khng nn ko di nhng xc cht bit i, c
nui nhng ci ri rt cc ti nguyn v ti lc s b thui cht dn. Theo ti, phi
mnh dn cho nhng tp on, cng ty khng lm c vic cht.

Nhng u t hp dn cho thp k mi

C tin hay khng c tin, ang lm n hay mi c nh khi nghip, c quan h tt

hay khngmun u t ti chnh hay t ng ra kinh doanh, c hi trong mi ngnh ngh u
trn ngp v sn sng. Tt c ch cn 2
iu mu cht: mt u c sng to
tm ra mt c th v li th
cnh tranh; v mt ch ngn la bt dit tr gi v mang tng n thnh
cng.
Ti cn nh khong 1984 khi ti gp James DeRosa ln u. ng ta va khai ph sn, v
ly d, dn vo mt cn h bnh dn sau 20 nm sng
BelAir (khu t ph ca Los Angeles). ng bn cho ti mt ming t nh Riverside, k
vi cu chuyn khi hi. Ti ch u t vo nga v n b. Tic l nga ua th chy chm m
n b li chy nhanh, nn ti mi ra nng ni ny. Cu ni n tng sau l, ti b ph sn,
nhng khng bao gi
ngho. Lc , M ang vo giai an suy thoi v lm pht, bong bng bt ng sn
v chng khon va n, tht nghip caoJames ci ni, Bao nhiu l ti sn sp phi thay i
ch.
Tht tuyt vi ng ln li k hoch cho s
nghip v ch 10 nm sau, tr li ngi v t
ph.
y cng l cm gic khi ti thy chuyn lm n ca mnh b tc vo khong 1995. Nh
my gia cng in t (cable box) bn Mexico cm hi
sng, th trng kh khn, qu nhiu vn vi nhn vin, vn lun chuyn thiu ht
Ti b tt c sau lng, mua mt v du thuyn (cruise ship) qua Bermuda, i mt mnh v c bn
gi cho ri vo gi cht, ngi c sch, thin, suy ngm v qu kh, tng lai sut 10 ngy trn
bin khi. in thoi di ng v mng
Internet cn s khai, ti nh b c lp trong mt nh t thoi mi. Mt cun
sch nh mua trc khi ln thuyn (gi di $10) cho ti mt vin cnh v th gii mi
ca cng ngh thng tin (IT) v Internet. Ti thay i t duy, k hoch kinh doanh, bn cc ti
sn hin hu v mua mt v my bay qua tn bn Hng Kng, Thng Hilm li cuc i.
Ti
cng thy tht th v nh va quyt
nh chy qua mt ng r quan trng trong chuyn du hnh ca s nghip.
Chu k mi ca th
trng
Trong mt nn kinh t thc s th
trng, doanh nhn lun phi i din vi nhng chu k ln xung (M gi l boom v
bust).
V chic gh quyn lc, cc chnh tr gia th

gii k c u M cng c gng tm

mi cch can thip hu ngn
chn hin tng ny. H c th thnh cng trong vi 3 thng, vi ba qunhng th
trng lun lun l k chin thng sau cng. Chu k ca boom v bust lun lun hon tt quy
trnh m th trng nh. Gi tr ca ti sn s c
iu chnh ng gi tr thc s; n
trc sau phi tr; cho vay ba bi khng qun l ri ro th phi chp nhn n xu mt
tin; tiu xi nhiu hn thu nhp th phi tr
ci gi ca yu km tt hu; chn sai ngnh ngh
hay cch thc u t th i khi mt vn hon ton. mt nn kinh t th trng thc s,
khng c php mu, khng c o thut, khng c nhim k
Nhn vo nm 2012, ti thy mt cn bo, khng r lm v cng , khng chnh xc
lm v
thi imnhng y s l mt cn
bo ton cu, rt t hi cho cc quc gia ang c mt nn kinh t v m yu km v bt
n. N cng s l mt khi u cho mt chu k nhiu bin ng v thay i, to nn nhng i
ngi v ti sn, bc thang gi tr trong v ngoi x hi, t duy ca doanh nhn cng nh nhp p
ca cc hot ng
u t v u c.
Ti sn mi cho lp doanh nhn mi
Ti Vit Nam, chu k kinh t trc v sau khi gia nhp WTO em li qu nhiu c hi
v ti sn cho nhng t ph bt ng sn, chng khon, c d n, nhn vin DNNN c c
phn ha Chu k mi s em nhiu c hi cho nhng ngnh ngh khc v s to nhng
t
ph mi. Nh James DeRosa tin on,tht tuyt vi.
Cc bn bit c ao ln nht ca ti by gi l g khng? Ti s tui 30, sng
mt ni kh ho c gy, chy xe m, khng v con nhn tnhv t do i tm gic m
vng ca mnh.
Ti tin rng 10 nm sau, ti s c my bay ring, bao quanh bi mt l cc chn di i
lm t thin.
T duy to nn nh mnh. Nu cc bn khng cm thy hng phn khi nghe ti m t v
tng lai ca th h tr 8X, 9Xth ti ngh cc bn nn bt u dnh tin
mua cho mnh mt ming t ngha trang l va kp. Hay l c gng thi cng
cha cho ng phng. y l thi im ngon mc v hp dn hn nht lm n
Vit Nam hay ti bt c mt nn kinh t
mi ni no khc.
Nghim tc hn, by gi ti s phn tch ti sao phn ln cc c hi kinh doanh v cc
knh u t ti chnh u cha ng nhng yu
t hp dn cho mi doanh nhn tr.
D nhin ti phi ni mt iu nghe rt u tr nhng hon ton chnh xc: THERE IS NO
FREE MEAL (Khng c ba n no min ph). Ci g cng u phi tr gi v lm mt i
gia ca chu k
mi, cc bn s phi hiu l c hi
cng ln th ri ro cng nhiu v cng sc b ra cng phi tng xng. Ngay c vic lm
quan v ly cng cha cng phi tr gi kh t (thc ra ti ngh th thi, ti khng bit t g v
chuyn ny).

C tin hay khng c tin, ang lm n hay mi c nh khi nghip, c quan h tt

hay khngmun u t ti chnh hay t ng ra kinh doanh, c hi trong mi ngnh ngh u
trn ngp v sn sng. Tt c ch cn 2
iu mu cht: mt u c sng to
tm ra mt c th v li th
cnh tranh; v mt ch ngn la bt dit tr gi v mang tng n thnh
cng.
Cc knh u t ti chnh
Trc ht ti xin i qua v s hp dn ca tng knh u t ti chnh v sau ti ni
thm v cc ngnh ngh kinh doanh m ti ngh
l s t ph hp dn trong chu k mi ca nn kinh t Vit Nam.
Cc sn phm ti chnh quen thuc trn th
trng th gii l vng, ngoi hi, chng khon, bt ng sn, hp ng nguyn liu
Vit Nam, chng ta hay nhy cm vi nhng danh t, nn khi ni cc knh u t trn
ch l mt sng bc khng l cho cc tay chi chuyn nghip, cc quan chc nh nc khng
li v c
gng bin chng thnh mt ni mi ngi s b tin vo v kim li nhun nh
khi b tin tit kim ngn hng. T duy ngy th ny lm cc sn giao dch bin thi v
chm pht trin.
nc ngoi, nh ti cc sng bc, nh u t c th nh ln hay nh xung, do , c
th kim tin thoi mi d kinh t
ti chnh v m c suy thoi, lm pht hay tng tc.
y, chng ta b gii hn trn nhiu lnh vc, tr cc hp ng nguyn liu. Do , ti tin
rng sn giao dch nguyn liu hng ha m anh Lng Thanh Tng sp trnh by chi tit chiu
nay s
l mt knh u t nhiu t ph v
tng trng sau khi cc nh u t Vit khm ph v hiu bit nhiu hn.
Khng bit cc bn bit l h tiu t mt t l hon tri 76% trong nm 2011 v cc
nh u t cng nh nng dn Vit Nam kim sot n 52% tng sn lng h tiu ton cu?
y l mt m hnh hin i ca nn nng nghip m ti c v trong cc bi vit nm va
qua. S s dng rng ri cc thng tin d
kin th trng qua in thoi di
ng v cng ngh mi ca vic canh tc t
Israel v n gip to nn s t ph ny.
Cch kim tin hu hiu nht ca th
trng nguyn liu l kin thc v kinh nghim chuyn su trong ngnh ngh. Mt anh
bn gi Panama, 72 tui, lm vic ti mt bit th
ho lnh cnh b bin, 2 gi ng h
mi ngy, giao dch hp ng cocoa (ca cao), thu nhp trung bnh mi nm hn 2 triu
USD
trong sut 30 nm qua. Li th cnh tranh ca anh l hn 50 nm trong ngh, bt u t
mt nng dn, ln qun l v ch bin cho Nestle, ri lp mt nh my sn xut c lp.
Anh bo ti, rt tic anh phi ni chuyn vi ti, v ngoi ca cao, ti khng bit mt cht
g v th
gii bn ngoi. Tic l anh ng L Nguyn V bit qu nhiu chuyn ca th gii v
v tr, ch khng ti ngh anh s kim 2 triu la d dng mi thng trong vic mua bn hp

ng c ph.
Mt c hi khc kh on hn l du ha c th vt ln $120/ thng v vng ln trn
$2,500 mt lng, nu Israel khi chin vi Iran hay nu ng Euro sp hay nu Trung Quc
bt u cng khai ha s thu mua vng ca nh nc.
y l hai knh u c m bn c th thnh triu ph la vi hai iu kin: bit dng
n by v an trng xu th th trng hng ngy. y cng l tin chnh
kim tin trn knh ngoi hi m anh Nguyn nh Nhn s cho cc bn b quyt ca
cuc chi.
V knh vng, hn 5 nm nay, ti lien tc by t kin phi gi vng phng
th ti sn trnh mi mt mt. Thin h kh bc mnh vi t duy bng bnh ny.
Hm nay, ti s nhng li ti ny cho 2
ngi bn chuyn gia: anh L Hng Dng ca SJC v anh Phm Ch. Nh lng nghe
li khuyn ca h, v kin thc v phn tch ca h chc khng ai snh c.
Quay qua chng khon, ti nghe n (nhn mnh ch n) l nh nc s can thip mnh
y chng khon ln, nht l ch s
VN30 mi khi ng. Nu c thc, cc nh u t c th kim t nht l 20% trong 6 ti
9 thng sp n, d sau , th trng s
iu chnh li ty vo gi tr thc s
ca cc cng ty nim yt theo chun quc t. V kh nhiu nh u t mn m vi knh
u t ny, ti mi n 3 chuyn gia trong phn pht biu: H Cng Hng, Nguyn Tn
Thng v David Jensen.
V bt ng sn, c hi
mua cc ti sn vi gi r di gi sn xut trong nm 2012 nhiu v s k. Mt k hoch
thc t v n gin, cng vi cht kin nhn, s t mt kt qu (ROI) trn
trung bnh sau 5 nm. Tuy nhin, th trng BDS lun a dng v c th. Bn Nguyn
Vn c
v Lng Tr Thn s gip cc bn hiu r hn v ng nghch ca phn khc u t ny.
Nhiu ngi cng hi ti v vic b tin VN ng vo trng mc tit
kim ly 14% li sut. Theo chnh ph, d
on v quyt ngh ca h l trong 2012, GDP s
tng trng hn 6%, lm pht xung 9%, t
gi VND ng yn, v cn cn mu dch, ti kha gim 23%. Nu cc mc tiu ny hon
thnh nh c mun, th 14% thu nhp tr ra 9% lm pht v 2% li sut hin ti cho USD vn
cn em li cho bn mt khon ROI dng l 3%. Ti s khng nh cc kiu ny, nhng mi
ngi mt thch.
C hi kinh doanh
Quay qua lnh vc em tin ca mnh cng nh gia nh, bn b, n nhn, ngi li
kinh doanh, ti ch xin ni r 2 iu: y l cch kim tin nhanh, nhiu v bn vng nht th
gii v y cng l cch mt tin nhanh, nhiu v mo him nht th gii.
Nm yu t cn v c cho mi doanh nhn: ngn la am m, li th cnh tranh, kin
thc v quan h, sc khe v tinh thn cng nh ch v kin nhn vt bo. V 70% doanh
nghip tht bi sau 2 nm khi nghip, s chun b bi bn cho mt k hoch kinh doanh l iu
thit yu. Cc d n np cho qu u
t ca ti thng phi dy nh mt
cun t in, v t nht ch d n phi chng t kin thc v long am m ca mnh trong
gic m s nghip.

Cc doanh nhn mun thu ngn thi gian khi nghip nn s dng n by ca M&A
(mua bn st nhp) v nhng quyn (franchise).
Qua n cc ngnh ngh hp dn, mt nn kinh t mi ni thng em li nhiu
c hi khai ph v pht trin. l l do ti sao Vit Nam, mc cho nhng bt n v m,
vn l mt th trng tim nng di hn v ha hn. Cc tng trng v nhu cu cho y t, gio
dc, phn phi hng ha v du lch s
lun nm trn 20% trong nhiu nm ti. Mt th
trng nh vy ch cn mt gii
php sng to trn trung bnh.
Hai ngnh ngh m ti c bit quan tm v ti cho l hai ng c s pht ngi cho s
tng trng kinh t ca Vit Nam nh cc li th cnh tranh rt cao l IT v nng nghip. Ti
ni nhiu v hai lnh vc ny qua cc bi vit trong nm. Ti s nhng li li cho anh ng L
Nguyn V v anh Nguyn Lm Vin v c
hi trong ngnh ch bin nng hi sn. Cn v
IT, khng ai bit r hn v ti ny bng anh Chu Tin Dng v Ng c Ch.
Sau cng, gii p bi ton v tin bc vn ling, ti nh hai anh ng Don Kin
v David Dng gii p. Hin hai anh ang cn gii ngn hn 200 triu la trong 2 qu
Aueros v VIG.
Danh sch t ph ca th
gii so vi Vit Nam
Trong cc thp k gn y, danh sch nhng nh t ph hng u ti cc nc pht trin
thng c nhiu cc i gia IT, ti chnh, cng ngh
mithay th cho cc i gia trong ngnh ngh bt ng sn, khong sn, cng ngh c
in, hng tiu dung Ti cc nc chm pht trin nh Trung Quc, Vit nams thay i
ny s
th hin trong chu k mi, bt u t
2012. y l mt du hiu ng mng v l mt bng chng i ln ca nn
kinh t ang thay i ng cp.
Ti tin rng mt doanh nhn tr, tm ra mt m hnh kinh doanh sng to v dn ht tm
tr ni lc ca mnh lin tc trong 5 nm, s nht nh tr thnh mt triu ph la. Qun
chuyn n nhu, qun chuyn tht tnh trai gi, qun chuyn bn b bn ra tn vo, qun chuyn
s dinch bit mt mc ch duy nht l cng vic ca mnh, khng b
cuc hay tht vng, khng phn tn ti lc vi nhng hot ng ngoi lung, khng suy
ngh xa xi hay lm lc. Ch n gin c th. Ti sn sng k mt kh c vi bn: nu bn
lm tt c vic ny tht nghim tc v khng kim c 1 triu la vo 2017, ti s
tnh khu v ngng ht vit lch trong phn i cn li.
Qu d phi khng bn? Ngy mai, hy bt u ln k hoch v to cho mnh mt nh
mnh ng ngha v nh mun.
Xin thnh thc cm n th gi v long u i ca qu v trong mt bui sng p tri.
y l bo hiu ca mt khi u may mn.

Nhng cu hi cho nn kinh t Vit Nam

Trong nn kinh t quc gia, ngi dn l khch hng, l nh u t v cc quan chc l

ngi bn hng. Mc tiu l s tha mn ca Thng . Ngoi vic lm cho ti tin ca dn
cng ngy cng phng to, b my lnh o phi to
thng hiu, hay nim tin ca khch hng vo cht lng dch v ca mnh. t nht l
h
phi tin rng ngi bn s giao ng mn hng, ng gi v ng ginh li ha.
Khi ni chuyn kinh t, nhiu chuyn gia thng ln ging nghim tc v dng nhng
danh t kh hiu nht pha ln nhng khu hiu chnh tr ri km theo nhng con s thng l do
cc nhm li ch cung cp khng ai thy r nhng mc tiu ring ca mnh v phe nhm.
Thc ra, s iu hnh kinh t ca mt quc gia khng khc g vic iu hnh mt doanh nghip.
Mt nn kinh t
cng cn doanh thu (thu, hng xut khu, kiu hi), vn u t (FDI, FII, d tr ngoi
t, vn vay..), chi ph (nhn s, gi vn hng ha hay dch v, hu cn), li hay l (dng tin
m hay dng), ti sn v n, thng hiu (nim tin v s tha mn ca ngi dn), mc tng
trng v.v
Do , chng ta c th nh gi kh nng thnh cng hay tht bi ca mt nn kinh t
da trn nhng ch tiu p dng cho doanh nghip.
Khi hp bn v mt d n hay mt
doanh nghip, hi ng thm nh ca
qu u t thng lu n 4
yu t then cht trong vn kh thi:
sn phm hay dch v; ban qun tr; k
hoch tip th v hiu qu ti chnh.
Mt qun l qu thng minh thng bit b qua nhng gng v khi (smoke and
mirror), nhng hnh thc nh bng honh trng che y yu km v nhng chi tit thc s
v ngha vi s
thnh cng ca d n. Cc cng dn c kin thc v tm nhn cng phi nh gi mt nn
kinh t tht chnh xc, khoa hc v cn bng v hiu qu ca ng tin b ra, qua thu hay n
cng hay tin in thm (mt hnh thc thu).
Einstein c nhc chng ta l khng ngng t cu hi. Sau y l nhng cu hi ca
ti, c th
thiu st, nhng chc chn s gip ti nh gi tt hn c hi v ri ro trong tng lai
nn kinh t x ny.
1.
Sn phm hay dch v trong m hnh kinh doanh Nh mt doanh nghip, mi mt quc
gia u c th mnh cnh tranh v c
th dn tc trong nhng ch o ca nn
kinh t. Vi yu t a l v dn s,

Singapore thnh cng khi s dng dch v ti chnh quc t cho x s. M c mi

nhn
cng ngh cp cao v th trng tiu th khng; trong khi Trung Quc da vo m hnh
sn xut cng nghip thng dng cho ton cu. Nht c li th ca mt vn ha rt t chc
thu tm th
trng tiu dng cht lng; trong khi n bit li dng lng dn s c
hc, bit Anh ng dnh phn thng
trong cng ngh phn mm.
Vit Nam ang tin u t
nhiu nht vo lnh vc g? Lnh vc c sn phm hay dch v g c th hay c li
th
cnh tranh g trn thng trng quc t?
Chng ta ang u t dn tri v xu thi hay chuyn su v bn vng? S la chn sn
phm v dch v c thng minh v sng to hay ngu xun v sao chp?
2.
Ban qun tr
Hai nhn t quan trng ca nh lnh o l kin thc v kinh nghim. Kin thc y
khng phi l bng cp, kim c t
trng lp hay i mua t ch, m l mt
dng suy tng v phn tch c b sung hng ngy qua m my ca nhn loi. Kinh
nghim l nhng thnh qu t chin trng thc s,
thua hay thng, bng cng sc ca chnh mnh v i ng bao quanh.
Hai nhn t trn s gip cho nh lnh o c mt tm nhn xa, chnh xc; cng nh mt
phn on sc bn hn khi trc din nhng i hi ca
tnh th. D nhin, lnh o khng th i xa hn cc nhn ti trong nhm qun tr; gi tr
thc ca ton i ng cng hng s l
v kh then cht khi lm trn.
Cho Vit Nam, ban qun tr kinh t ca chng ta c hi t c nhng ngi
gii nht v kin thc v kinh nghim
diu hnh? Lnh o c t
tin chiu m nhng ngi ti gii
hn h? Nhn s lnh o c tuyn
chn nh th no, qua phe nhm b phi hay qua cc k
nng v kinh nghim thc s? Nhn qua l lch v thnh tch ca 30 ngi quan trng
nht ang diu khin b my kinh t x ny, ngi
dn nhn nh ra sao? V vn o
c? Chng ta c nn bt chc vi quc gia i hi mt lit k ti sn ca cc lnh o
v gia nh h, trc v sau khi nm quyn? Chng ta c dm nhng chuyn gia hay nh ch
c lp phn tch v phn xt nhn s v b
my iu hnh?
3.
K
hoch tip th
Mt nh hin trit Trung Quc dy, Mun thng tr thin h th hy phc v mi
ngi. Phc v v p ng c
nhu cu khch hng tha mn l mt k hoch tip th thnh cng.y thc s l mt

hnh ng lin tc, ch khng phi mt vi khu hiu khn ngoan hay mt c ngi mu p
mt trong mt pht qung co trn TV.
Trong nn kinh t quc gia, ngi dn l khch hng, l nh u t v cc quan chc l
ngi bn hng. Mc tiu l s tha mn ca Thng . Ngoi vic lm cho ti tin ca dn
cng ngy cng phng to, b my lnh o phi to
thng hiu, hay nim tin ca khch hng vo cht lng dch v ca mnh. t nht l
h
phi tin rng ngi bn s giao ng mn hng, ng gi v ng ginh li ha.
Trong cc dch v ca chnh ph, quan trng l cng n vic lm, an ninh, y t, gio dc,
mi trng, vn ha v bo him x hi cho nhng ngi km may mn. Ngoi ra, mt nhim
v mm
nhng cn thit l to nim tin vo
tng lai cho khch hng vi s minh bch, trung thc v sng to.
Cc lnh o kinh t Vit Nam p ng c nhu cu ny cha? Nhng
ngi dn ang sinh hot hng ngy c tin vo nhng gii php ngh, nhng d n
di hn,
nhng thc thi lut l, nhng tiu xi a dng ca chnh ph? C th hn, h c tin l
chnh ph ang lm tt c bo m
gi tr ca ng tin VN, kh
nng thu nhp v mua sm gia tng u n, mi trng sng ph hp vi sc
khe cng cng, x hi bt bc xc
v t nn vn ho?
4.
Hiu qu ti chnh
Sau cng, mi nh u t u mun ng tin ca mnh c s dng
hiu qu v sinh li thng trc. Ngoi cc con s v li nhun v doanh thu, h quan
tm nht n ch s hon tri (ROI: return on investment). D k
hoch, ban qun tr, k nng tip thc hay gii n u, nh u t s cho
l v vn (Bull S.) nu cng ty lin tc thua l.
Cu hi ngi dn thng t ra cho mi chnh ph l trong nhim k ca ng hay b,
i sng chng ti c kh quan hn khng?. V
vt cht, v sc khe, v tinh thn,
v tng lai con citi c nhiu hy vng v lc quan hn khng? Cc ng b em
tin thu, tin n cng, tin cc ng b t in rau t vo nhng th g v hiu qu ti chnh
ca chng l th no? Cc ng b tiu xi trong tit kim v cn trng s tin ca chng ti hay
thch i xy nhng vn phng honh trng, mua nhng siu xe, m nhng tic tng lin tc..
hng th?
Trong 10 d n u t th lun c mt vi l
l, nhng nu c 10 u t u l
nng th khng ai mun b 1 xu vo qu ca cc ng b. Trong khi , nu chng ti thu
li c 30-50% mi nm, th chuyn cc ng b n bt 5-10%
cng n thi. Cn nu chng ti l 20-30% ri m li cn chi cho cc ng b qun l
thm 20-30% na; khng sm th mun, chng ti s ln quay ra chtv ngu v in. t cc
ng b xy 1 khc ng m gi cao hn th trng gp i li h hng
khi cha s dngth x tr sao y? Ngoi i, khi b 16 triu m mua nhm mt
Iphone dm t

Trung Quc th phi quay li ca hng m v

mt thng bp.
D nhin, cn rt nhiu yu t nh hng n kt qu ca bt c
d n u t no. Thi th, may mn,
quan h, bin ng x hi, thin taiu c th tr thnh nhng tc ng ch yu.
Nhng chng ta phi ty thuc vo nhng phn tch nh lng nu trn nh gi c
hi thnh
cng ca d n; cng nh nhng ri ro khin chng ta tin mt tt mang.
Do , qua lng knh ca 4 gc nhn chnh, ngi dn c th on c l cc nh lnh
o kinh t Vit Nam c kh nng a
con thuyn ny vt sng cao, ra bin ln, ganh ua ngang hng vi mi i th v i
tc trong ngi lng ton cu? Hay l chng ta phi cu nguyn mi ngy?

Nm tin on ca Alan Phan v

kinh t Vit Nam

Nu cc v quan v cc chuyn gia ny sng thc trong mt x hi ng chm vi thc t

hng ngy, nh cc doanh nghip t nhn nh va hay cc nhn vin sng nh ng
lng, h s
nhn ra vi iu ng bun. Chng hn,
nhp siu gim mnh khng phi v xut khu tng vt tc, m v nhu cu tiu dng
cng nh cc hot ng sn xut ngng
tr thm hi. y cng l l do t gi USD
khng tng nh d on v ngi dn
ht tin tr la hay xi hng nhp khu. Khi nn kinh t suy thoi trm trng,
lng cu tiu dng gim mnh v lm pht cng nh li sut s gim theo. y khng phi l
nhng du hiu tch cc lc
quan.
Nh thng l mi u nm, chng ta c c rt
nhiu bi vit v nhng d on cho nn
kinh t Vit Nam trong 2012. T cc chuyn gia c giy php v n lng chnh ph
(trc tip hay gin tip) n nhng nh ch ti chnh
nc ngoi c hat ng ti Vit Nam, tt c u a ra nhng ch s hay bi
cnh tng i ging nhau. Hai l do chnh: mt l mi ngi u da vo cc s liu
thng k cung cp bi chnh ph v nu rc hay vng cho vo mt u, th u ra cng
phi l rc hay vng. Hai l v tng lai lm n ca h
cng ty thuc vo chnh ph, nn lm chnh ph pht , bng nhng d on c lp,
ngoi lung l mt vic.
Kt qu ca cc tin on trong qu kh
Hm n, c cht th gi rnh ri, ti hi anh sinh vin tr l, lc sot li cc d on kinh
t
v Vit Nam trong 5 nm va qua, nht l vo thi im Qu 1. Ti nh anh chia ra 3 kt
qu: cc d
an ng trn di 10%, trn di 50% v sai bt. T l cho thy s sai bt chim 46%
v s
sai trn di 50% l 39%. Con s ng ch
c 15%. Tuy nhin, thy bi vn l mt ngh
ng khch d c ni trng hay sai. V t ngi bit c mt xo thut kim tin ca
ngh thy bi l phi coi mt m bt hnh dong.
Tin on mt tng lai sng ngi cho mi ng b chi tin sp l c k nng tip th cao.

Ti thng khng tham d vo cc cuc tin on hng nm. Da trn thng k (phi tr
bt nhng thi phng) hay cc tri nghim qu kh
(con ngi lun lun ti din lch s qua cc hnh ng ngu xun v lu di) v da trn
trc gic (rt ging cc b c chng ngoi tnh), ti hay a ra nhng khuynh hng (trend) ca
nn kinh t v m hn l nhng d on ngn
hn v khng n nh. Tuy nhin, hm nay, nghe li khch bc ca vi anh bn, ti th
dng 3 nguyn tc ni trn coi cc tin on ca mnh c chnh xc hn khng. N cng s nh
hng tng lai ngh
lm thy bi ca ti.
Trong cc d on thnh hnh, tng trng GDP ca Vit Nam s t 6% trong 2012, lm
pht xung cn 9%,t gi ng yn, cn cn mu dch ci thin 23%, d tr ngoi hi tng
18% v.v Tm li, mt nn kinh t v m kh n nh v n tng so vi s suy thoi
chm chp ca ton cu. Quan chc chnh ph cng rt hnh din cho y l kt qu ca nhng
quyt ngh tuyn tuyn ca mnh thay
i hng i ca kinh t ti chnh.
Nhng thc t sau b mt thnh tch Tuy nhin, nu cc v quan v cc chuyn gia ny
sng thc trong mt x hi ng chm vi thc t hng ngy, nh cc doanh nghip t nhn nh
va hay cc nhn vin sng nh ng lng, h
s nhn ra vi iu ng bun. Chng hn, nhp siu gim mnh khng phi v xut khu
tng vt tc, m v nhu cu tiu dng cng nh cc hot ng sn xut ngng
tr thm hi. y cng l l do t gi USD
khng tng nh d on v ngi dn
ht tin tr la hay xi hng nhp khu. Khi nn kinh t suy thoi trm trng,
lng cu tiu dng gim mnh v lm pht cng nh li sut s gim theo. y khng phi l
nhng du hiu tch cc lc
quan.
T gc nhn ny, ti s nh liu v tin on cc s kin ni bt sau y ca
2012 v vi nm ti:
1. Chnh ph s
can thip mnh hn vo vn hnh kinh t: Thay v tin v nn kinh t th trng v
mc cho mi thnh phn t iu
chnh theo kh nng, chnh ph s s cuc khng hong bin thi khng theo mnh, nn
cc quan chc s s dng mi bin php hnh chnh
li con tu i su vo nn kinh t bao cp. Trc l s in tin thoi mi, cu v khng

ngn hng no ph sn; gn y, l quyt ngh cu th trng chng khon bng ti cu

trc
ton din c ch. Vic tin
vc dy gi tr bt ng sn ang
c nghin cu, cng nh phng thc
thu gp ht vng trong dn chuyn thnh ngoi hi hay tin ng.
trnh nhng bt n x hi, khuynh hng kim sot gi c s gia tng v
xng du cng nh in nc s
c tip tc h tr (subsidy).
Ngn sch nh nc s tng thay v gim, n
cng tip tc tng vt v u t cng

vo cc d n khng hay c s h tng cn c duy tr to b mt bn

vng.
y cng l tin kh tt cho nn kinh t da vo tiu xi ca chnh ph v quan h tt vi
quan chc. Doanh nghip nh nc s di do ngun vn v tha h li dng li th
c quyn, c v ca mnh. Doanh nhip
t nhn lm n nhiu vi chnh ph c th
hng tng trng tt trong nhng
nm suy thoi ti.
2. Vng v du s
gy lao ao cho t gi v lm pht
Tuy nhin, cc ng thi can thip ni trn ca chnh ph s khng c nh hng lu di
v hai yu t ton cu : gi vng v du ha. Vic in tin ca Ngn Hng Trung ng u Chu
(ECB) cu cc ngn hng ln trong khi Euro v gi kch cu s 3
(QE 3) ca C Quan D Tr Lin Bang M (Fed) s
tip tc y gi vng v du ha ln v gi tr cc bn v USD hay Euro s t t h
gi, d suy thoi ton cu s lm qu trnh ny chm li.
Mt bin c ln Trung ng hay Trung Quc s thay i hon ton mi d on.
Tng t, nn kinh t suy thoi ca Vit Nam s gip lm pht v t gi khng gia tng
nhiu.
Tuy nhin, khi dng tin nhn ri chy theo cn st vng v du ha, cc bin ng v
nh
hng trn mi hot ng kinh t ti
chnh s kh cn bng. Nhng chnh sch ngh quyt s bay theo mng tng. Tt c
mi ch
tiu v v m cng nh cn cn thng mi v cc gi kch cu h tr ngn hng, chng
khon v bt ng sn s tr nn bt kh thi v
tng lai ty thuc vo may ri nhiu hn l hoch nh.
3. Cc phi v M&A s
gia tng mnh
Mt iu chc chn l trong tnh trng bt n, lnh vc thu tm v st nhp cng ty s
tng trng tt. Th trng ti chnh th
gii lun lun c nhng dng tin mt kh ln mua ti sn bn tho. Phn ln cc nh
u t ni a, tng tin vo chng
khon v bt ng sn cc nm trc, s
tham gia hng hi vo cuc sn ui ny. Do m ti sao ti ni l trong 10 nm ti, rt
nhiu ti sn s i ch v s c nhng
i gia mi ca Vit Nam li dng
c hi kim tin siu tc. V
ngc li, nhiu siu sao ang chy sng lc ny s
i vo qun lng.
D h rt sn tin, nhng ti ngh cc nh u t nc ngoi s tham d cc phi v M&A
mt cch gii hn. Cc ro cn v
th tc php l, v li thot (exit), v qun tr a phng v v bt n
v m vn cn nhiu v s thiu minh bch ca cc i tc iu hnh vn gy nhiu lo
ngi cho cc nh u t nc ngoi.
4. Hng Trung Quc s

trn ngp gy kh khn cho hng ni a

Trung Quc hy vng s ch gim tng trng GDP xung 7.5% so vi 9.2% nm 2011.
Sn xut cng nghip s chu nhiu tc ng
nht v s u t vo cc nh my gn
y lun vt qu nhu cu ca th gii,
nht l cc hng tiu dng v in t. Trong khi , vi suy thoi ti u Chu v Nht
Bn v dm chn ti ch ca kinh t M, nhng
ni cn li Trung Quc bn tho hng r tin l cc quc gia mi ni, nht l cc lng
ging.
Ba li th cnh tranh ng k ca hng Trung Quc: (a) t gi RMB di gi tr thc
khong 26% (trong khi VND trn gi tr thc gn 14%) to mt khc bit chng 40% trn gi
thnh; (b) h thng tip liu cc linh kin v hiu nng sn xut cng cng ngh hin i to mt
thnh phm c gi tr cao; v (c) th trng ni a Tu rng ln to li im chuyn gi
theo nhu cu v c im ca th
trng xut khu.
Mc cho khu hiu ngi Vit dng hng Vit, khch hng trong thi bui kim c s
la chn ti tin thay v lng yu nc v cc nh sn xut Vit c sn phm
tng t nh Trung Quc s gp khn
kh.
5. Th trng bt ng sn c th thot him vi lt
t ai mi
Sau v Tin Lng, cc quan chc lnh o v hu c sy cho mt thay i su xa v
lut nh t. Cha thy quc hi c
ng tnh g, nhng vic khng p t lut v h khu v nhng ci t su rng v
lut bt ng sn bn Trung Quc khin
nhiu i gia Vit hng phn ch i.
Ti ngh y l mt c hch quan trng c th gy mt cn st mi cho gi tr bt ng
sn
Vit Nam v l do n gin l ngi c tin Vit Nam khng c nhiu la chn v
u t. Hai yu t quan trng khc l s
thu ht u t mi ca Vit kiu v cc
qu nc ngoi.
Thm vo , hin cc nhm li ch trong ngn hng, qu
u t, tp on kinh t, tng cng
tyang nm gi mt s lng ti sn
rt ln lin quan n a c. Vic
tng gi tr bt ng sn xuyn qua vic thay i lut nh t l mt vic mi
ngi mi nhm u nht tr on kt
t mc tiu. Chuyn oi om l nu
khng nh ci lut nh t bt cng ngy xa, cc nhm ny khng giu v quyn lc
nh ngy nay. D sao, qua sng ri th phi m , Tn T dy th.
Tuy nhin theo nhn xt c nhn v quy trnh
thay i lut l ti Vit Nam, ti thy
th tc cng nhiu kh v i hi rt nhiu quyt on t cc cp lnh o. Ti khng lc
quan nh cc i gia bt ng sn,
nhng d l c hi thay i c t hn 50%, y cng c th l mt c ngoc ng k

trong s pht trin kinh t.

Tm li, l 5 s kin ti cho l s
nh du n trn nn kinh t ti chnh ca Vit nam trong 2012. Nhng iu s khng
thay i trong nm 2012 th phn ln cc bn
bit ri: Vit Nam s xp u
bng ca th gii v n nhu tiu xi,
v ch s hnh phc, v tai nn giao thng, v hun chng phn pht, v t ho dn tc,
v nhim mi trng, v k ngh lm
quan, v v n nh chnh tr.
Th gii ngoi kia cng s long ong vi nhng bin i ca nm con Rng v nhng n
nn, sai lm t cc nm va qua. Tuy
nhin, cc nn kinh t minh bch v chp nhn ph phn s t chnh sa v cc chuyn
gia c th
tin on thi im hi phc kh chnh xc.
Chng ta th ch bit lm bm, Xin n Trn ph h.

Hy chng cht i

Chng ta c th thng tha mn mi i hi v cng l khi ngi im v khng lm g c.

Adam Smith (We may often fulfill all the rules of justice by sitting still and doing
nothing).
m 1976, New York ngp chm trong cng n v chnh ph
thnh ph lin tc tiu xi cho nhng chng trnh gi l x hi v cho phe nhm.
Ngn sch gia tng cng h
thng quan chc v su cao thu nng khin cc doanh gia b chy khi New York. i
din vi thm ha ph sn, thnh ph ku gi
chnh ph lin bang cu tr khn cp. Tng thng Ford tr li vi mt cu ni i vo lch
s, Drop Dead (Hy cht i). Hn 90% dn M hoan nghnh quyt nh sng sut ny.
Cc gii php cho kinh t Vit Cha bao gi ti thy cc chuyn gia Vit Nam hng hi
v bn rn nh lc ny. Ngy no cng c vi ba gii php trn cc bo cho mi vn kinh
t. V cha bao gi cc thnh phn kinh t li khc than i nh th ny. Ai cng xin chnh ph
cu gip vi OPM (tin ngi khc) v tt nht l cho lun th khi phi hch ton li thi.
V n xu ngn hng, nh nc
ngh mt cng ty mua bn n xu 100 ngn t, nhng vi ng vin nghin cu ni 30 t
l
ri. Mt chuyn gia c giy php th cho rng 200 ngn t l ti thiu ; trong khi vi ng
khng c giy php th i 600 ngn t. Suy ngm li, khng ai bit n
xu n trn mo th no, s tin thc s l bao nhiu, n xu ca doanh nghip nh nc
chim t l bao nhiu, cc thanh tra c kim sot c con s ny t nhng ngn hng quc
doanh, bao nhiu phn trm n xu l cho cc cng ty con hay chu ca cc ch ngn
hng vay mn ? Cn chuyn mua n xu bn cho ai, vi gi no, thu tin ra sao, ai c u
tinth cng c vi chc gii php ngh.
Qua n vic gii cu cc doanh nghip, nht l trong lnh vc bt ng sn v vt liu
xy dng, cc chuyn gia cn nng ng hn v chuyn nh ca th ngay c cc bc xe m cng
l s t. D hiu nht l ly tin chnh ph (OPM) mua nh tng cho ngi ngho (phi c
phong b v xe Lexus); ri gay cn hn l h li sut xung cn 5% hay 8% hay 10%? Gi kch
cu 29 ngn t coi nh cun theo chiu gi v x ny ngi c thu nhp tht s chng ai ng
thu c.
Cn chuyn gin hay khoanh n theo ngh quyt th cc ngn hng m thm lm c
chc nm nay, khng ai thc mc. Ri chuyn mua hng tn kho? Ngi tnh ti ang i mt
b o lt Victorias Secret cho ma h. Liu chnh ph c mua hng? Tnh trng hin ti
chng minh cho cc gii php ny..
Cc bc lnh o kinh t cn da tung ra gii php l gia tng tiu xi v u t cng.
Ngn sch ca chnh ph Vit Nam (34% ca GDP) cao hn hn Thi Lan (18%) v
Singapore (19%) to mt gnh nng khng cho cc doanh nghip t nhn. Cng thm vi u t,
chi tiu v l l ca nhng doanh nghip nh nc, nn kinh t bt buc phi o ut

v thn hnh ch nng c 34 kg m li phi vc mt ba l nng 66 kg. Ch trch ngy no

dn cng i ung bia phc hi sinh lc, mai cn vc tip.
Mt x c 2 ngn h dn m phi nui 500 quan chc; by gi nui thm 100 ng th
chc cp t m n?
Xy thm vi chc ngn cy s ng cao tc th GDP s tng trng ngay, nhng cht
lng ch tt cho cc c xe b th coi nh vt tin cho cc ngn hng ngoi quc.
Tam thp lc k, d o vi thng Tun va ri, ti gh nh mt ngi bn n ti. V
chng hn c 2 a song sinh
2 tui v 1 a 4 tui. Khi va nhp tic th 3 a tranh nhau chi v
n, ci nhau m ti v la khc ln hn c cc din vin trong mt phim tnh bi t ca
Vit Nam.
Hai v chng th mi gii php, t cc gi cu tr n cc da dm trng pht.
Sau 20 pht, bn hn thua cuc v khng ai n ung g c. Ti ngh mt gii php
n gin: 5 ngi ln s ra tim
n v li cn nh cho 3 a b v 2 b sin. 15 pht sau, t qun n, ng chng gi
in thoi v, b sin xc nhn l l tr vui v chi a v n ung trong ha thun.
Thc ra, cc thnh phn kinh t ca mi quc gia cng ging nh l tr. H thch to
nhng quy ph n o nhn nhng ban pht min ph t cc ngun lc ti chnh hay
hnh chnh.
Khi h bit chc chn rng nhng n hu
ny s khng n, h s phi chu
ng v tm gii php khc, sng to t tr c, con tim v ch.
Tr li cu chuyn New York, mi thnh phn c li ch ni y cng ku la v nguyn
ra chnh ph lin bang vi thng sau quyt nh ca Ford. Nhng h lm nhng g phi lm:
cn bng ngn sch, ci b th tc rm r, nng
ng trong vic khuyn khch cc doanh nhn, ku gi u t Nm nm sau, tnh th
n nh.
Vi mt t duy qun tr sng to mi m,
chnh ph v ngi dn t nhng
thnh tch n tng em New York v li v
tr hng u ca M.
Gii php ca Alan Cho nn, nu cc bc hi ti v n xu, ti s ni Hy Chng
Cht i. Ngn hng nh nc ch cn bo m khong 100
triu ng ti a cho mi ngi gi
tin, v chng ta c th chp nhn s sp ca vi chc ngn hng khng h hn g.
Hi v cc doanh nghip bt ng sn, ti s ni Hy Chng Cht i. Cc cn h
v cc l t s b h gi r mt, to
mt c hi tuyt vi cho nhng ngi
dn c thu nhp trung bnh.
Hi v cc doanh nghip nh nc, ti s
ni Hy Chng Cht i. Dng tin OPM cn kit. Cc anh ch no c li th c
tip tc. Cn l l th ti bn ngay cho cc nh u t, ni hay ngoi. Trn ht, mi c li c
quyn s chm dt. Ch khi i din
thc s vi cnh tranh th trng,
chng ta mi bit ban qun tr no c tr tu v m lc sinh tn.
Hi v cc n v hnh chnh cn thm tin t, ti s ni Hy Chng Cht

i. Thay v n nhu sng tra chiu ti bng OPM, chng ti s dy cc bn mt k

nng quan trng m cc bn khng h bit. l lm vic v phc v.
S hy dit trong sng to Nhiu thn hu s hi ti l ng khng lo ngi g v nhng
xo trn x hi v nn tht
nghip khi cc cng ty thi nhau ln ra cht? Ti xin tha rng KHNG. Bi v 2 l do.
Th nht l s ti sn nhn ri trong dn c c tnh l khong 50 t la bi cc ngun d
liu ng
tin cy. S vng v la ny ang b rt giu v dn khng tin tng vo tng lai kinh t
OPM vi li iu hnh da trn quan h v xin cho. Khi h
nhn ra l chnh ph khng can thip v ch vo cch kim tin ca mt th trng t do,
dng tin
ny s chy vo nn kinh t to mt c hch ngon mc. Cc Vit kiu v cc nh u
t nc ngoi cng s c kh nng bm thm 20 t la, d kch thch nn
kinh t x ny.
L do th hai l ti tin vo ti nng v s bn b
ca doanh nhn Vit. Ch trong vng 5 nm khi n M, phn ln nhng ngi dn tht
hc
v khng vn gy dng cho mnh v con ci nhng ti sn ng k. Hin nay, 3 triu
Vit Kiu ti
M to ra mt GDP ngang hng vi 90 triu dn Vit Nam trong nc, d h khng c
du kh, khong sn hay t ai bn. Mt triu Vit
Kiu khc u Chu, c v ton th gii cng c nhng thnh cng tng t.
Mt gii php tht n gin m ti ngh ln cc bc lnh o kinh t l
ng lm g c. Hy tin
dn v giao quyn li cho cc doanh nghip t nhn t
ng x. Trong sng to v hi sinh s c m
hi v nc mt. Trong qu trnh trng thnh, cc em thng phi chu nhiu gian trun
au
n. Vi em s khng qua khi. Nhng y l nh lut ca thin nhin.
Cng nhau i ngh h Nng ma h vn ang rc r, cng tr chi Olympic ang tng
bng bn Lun n. Ti sao cc bc khng nhn c hi ny m em v con du ngon nh? Bc
no khng thch th thao th qua Hawaii tm
Black Sand Beach (ct en tuyn v mn). Bc no ght M
th c thnh ph San hay Macau ca Trung Quc. Cc bc s
vui v thai mi v khi v li qu hng sau k ngh, cc bc s thy bn tr khng cn
m nheo la na. i chng p lm
sao?


ngy mai ti sng hn

Ti vit bi di y cho bo t Vit vo cui nm 2011. Sau gn mt nm, tnh hnh v

tinh thn to ng c cho bi vit vn khng g thay i. l mt iu ng bun, cho thy
chng ta vn dm chn ti ch. T
hn na, trong khi nim tin ang thp thm ra i, chng ta li loay hoay vi nhng gii
php c, nhng bi din vn c v nhng din vin c. Sau khi California v, ti c cm gic
nh Vit Nam ca ti gi hn sau vi thng. S
hoang mang, mt mihin ln trong tm mt v cc n ci gng go. Tm tr th xa
vi.
Anh Vin ca Vinamit ni vi ti rng thin thn s hin ra trong nhng tnh th tuyt
vng nht. Ti cng hy vng nh vy. Bi v chng ta ang gi th 25. Hoc chng ta lm
ch
nh mnh; hay chng ta s b cun i trong mt cn lc xoy khc ca lich s. Ci khc
bit duy nht l ch mun thay i, sn sng chp nhn cuc gii phu, ngy mai ti sng
hn.
Alan Phan (2/9/2012) Cp nht lc :6:45 AM, 24/01/2012
(t Vit) TS. Alan Phan, chuyn gia nghin cu kinh t c uy tn, xut bn 7 cun
sch bng ting Anh v ting Vit v ti chnh ca cc quc gia mi ni. Nhn dp Xun Nhm
Thn, Alan Phan by t
suy ngh ca mnh v tnh hnh kinh t Vit Nam.
Ngy 9/11/2011, Quc hi thng qua Ngh quyt v K hoch pht trin kinh t x
hi nm 2012 vi nhiu ch tiu quan trng nh
GDP t 6 6,5%; CPI tng di 10%, tng kim ngch xut khu tng 13%, nhp siu
khong 11 12% tng kim ngch xut khu, tng vn u t pht trin x hi khong 33,5%.
Nhng theo ti, nhng con s khng nhiu ngha, quan trng nht l phi bit im yu
ca nn kinh t hn ch v im
mnh pht huy.
Hy th trng quyt nh Nn kinh t Vit Nam nm qua suy gim chnh l do hu
qu ca mt s chnh sch nhng nm trc, nht l thi k khng hong kinh t ton cu nm
2008. Lc , cu cc doanh nghip khi nguy c ph sn, chnh quyn tung tin h tr li
sut. y l chnh sch khng thng minh lm. V, nm qua lm pht cao l do lng tin b tung
ra nhiu; cc doanh nghip yu c cu sng lm gnh nng cho nn
kinh t, gnh nng cho cc doanh nghip mnh. Ngoi ra, nm qua chng ta b nh hng
bi khng hong kinh t th gii. Cuc khng hong n cng chu u ri vo vng xoy ti t.
Ngi dn cc nc giu trong khi ny khng mun chnh ph

b tin thu ca mnh ra cu cc nc ang kh khn. Mt vi nc thuc khi ny chc

chn s tch khi lin minh. Ngay c
Trung Quc cng ang i din vi v vn kh khn.
Trong bi cnh kinh t Vit Nam b
nh hng v th trng xut khu
ca chng ta ch yu l M u, chu Phi v th
trng nhp khu ch yu l Trung Quc.
Trc y, chng ta pht trin bng cch tn dng ngun ti nguyn thin nhin sn c
nhng nay mt phn cn kin, khng cn l li th
cnh tranh. Nhng tri ngon thp th chng ta n ht ri, cn nhng tri trn cao kh
hi hn.
im yu ca nn kinh t trong nhng nm qua thy r nht l h thng ngn hng v
bt ng sn. Nu p dng tiu chun th gii vo Vit Nam th a s ngn hng chng ta khng
t chun. Gi bt ng sn th qu cao, cao hn M, l thc t khng th
chp nhn. Thu nhp ca ngi dn M
hn Vit Nam n 40 ln nhng gi nh t ca h r hn chng ta n hn phn na.
iu ny phi c iu chnh.
Khi iu chnh th c doanh nghip trng tay, nhng phi chp nhn. V d nh b bnh
th phi bit nguyn nhn iu tr tn gc, ch ung vi vin thuc th ch gim au nht thi.
Hy cho th trng
quyt nh s sng cn ca doanh nghip.
Nhng chnh sch ca chnh ph ban ra ch l iu chnh v lm trng ti. Chng ta
tham gia sn chi th
gii, mua ca th gii v bn cho th gii th nn th trng quyt nh tt
c.
Trong ci ri, c ci may T nhng im yu m Vit Nam xut hin nhng im
sng sau y: Th
nht, khi ti v Vit Nam nm 2006 th nhn thy cc doanh nhn rt hng phn, hng
phn qu th dn n ngo mn, xem ta l nht. S d
nh th v h kim tin qu d, ng
vo chng khon th giu, dng vo bt ng sn th cng giu to. Do h khng cn
suy ngh, khng cn u t vo my mc, cng ngh v con ngi. Nhng nm qua, kinh t kh
khn nn h thay i cch kinh doanh, h bit u t gi tr, u t vo con ngi.
Th hai, trc y doanh nhn lm n da trn mi quan h, t sinh ra tham nhng,
nhng nhiu. Nhng khi h lm n kh khn th khng th chi phong b v ti v. Do tham
nhng s t i, mi trng trong sch hn, chnh sch thng thong hn, quan h gia doanh
nhn v chnh quyn p hn.
Th ba, bi chi ngn sch s gim, thu chi ngn sch lnh mnh.
Th t, gi bt ng sn gim t
30 50%. y l c hi cho tng lp trung lu c nh ca. Tng lp ny pht trin bn
vng v n nh hn.
Th nm, ngi dn khng cn vung tay qu trn. H
bt tiu xi, hn ch mua xe xn, xa x
Tt c iu ny to nn sinh kh mi.
Nu doanh nghip v chnh ph bit nm bt nhng c hi ny th nhng nm ti Vit
Nam s pht trin bn vng. Khng hong cng ging cn bo mnh qut sch nhng bi bm

 ngy mai ti sng hn.

Theo TS Alan Phan, s kin ni bt nht ca kinh t Vit Nam trong nm qua chnh l
n xu ngn hng v Chnh ph tuyn b khng ngn hng no ph sn. iu ny s nh
hng rt
ln n qu trnh pht trin trong tng lai.
Cn vn ni bt ca kinh t th
gii l khi EU lm vo cuc khng hong n
cng.
u t hai ngnh ln V phng hng pht trin, theo ti chng ta nn tp trung vo
nn nng nghip v cng ngh
thng tin. Hin nay, mc tiu ca chnh ph l n nm 2020 Vit Nam c bn tr thnh
nc cng nghip.
Nhng theo ti, nn t mc tiu pht trin nng nghip l hng i chnh v Vit Nam
c qu nhiu li th ngnh ngh ny. Chng ta c vng nng nghip rng ln, ngi dn
khng ngho v nh ng rung. Nu ly t ca h lm cc khu cng nghip th nng
dn tr thnh ngi thnh th na vi, h s vo cc nh my lm thm, ngh nghip khng n
nh. T ch l nhng ngi c cuc
sng n nh, h tr nn bp bnh trn chnh qu hng ca mnh. Ti thng ly th d
v x Israel nm 1948 khi va lp quc. Mt triu ngi dn c n trn vng sa mc
kh cn i din vi mt th lc th ch
ca hn 100 triu ngi Rp. Chnh
quyn u tin cho chng trnh hin i ha nng nghip bo m nhu cu thc phm
trong chin tranh. Cc nh khoa hc, chuyn gia
cng sc vo nghin cu cng ngh v quy trnh pht trin hu hiu ha mi giai on
sn
xut. Kt qu l sau 10 nm, Israel tr
thnh mt quc gia xut khu nng sn cho th
trng u chu v c cho vng t mu m
Phi chu.
Khng l do g bi hc Israel li khng th ng dng rng ri Vit Nam, ni 67% dn
s vn mu sinh bng nng nghip, ni mi trng thin nhin kh ph hp v ngi dn c
kinh nghim ngn nm v canh tc. Nhng tin b trong 15
nm qua em v cho Vit Nam cc thnh qu ln v nng nghip nh s lng go, c
ph, cao su, hi sn xut khu lun l top ten ca th gii. Ngi nng dn t cc
nh cao ny vi s tr gip ca chnh ph.
Th hai l ngnh cng ngh thng tin. Ngnh ny khng cn u t ln v n khng cn
cng bin, khng cn xa l, khng cn ng st
cao tc, n ch cn c bng thng rng v t
duy sng to ca ngi tr. Vit Nam c li th cnh tranh so vi cc nc trong khu vc
nh 60% dn s tr, hiu hc, sng tao. Mt li th rt ln na l chng ta c 3 triu kiu bo
trn th gii sn sang a ngnh cng ngh thng tin ca Vit Nam vn xa.
Nhng mt iu quan trng kinh t pht trin bn vng l Chnh ph nn l ngi
t ra lut chi v gim st lut chi khng ai vi phm. Cng ging nh mt trn bng ,
chnh ph l trng ti.
ng nn quyt nh ngi ny thng,
k khc thua, v nh th khng ai chi v khng ai xem.

iu ny c ngha l to mi trng lnh mnh cho cc doanh nghip cnh tranh, khng
u tin i tng no.

T
tin vt bo

nu mnh c tip tc lm nhng g mnh lm, th mnh s tip tc thu hoch nhng
kt qu g xy n.Khng phi t
tin, m phi l thay i vt bo.
Can m tip tc chu ng
c th ng ngha vi ngu xun, bi v ci can m thc s cn thit l can m thay
i
Ngy Doanh Nhn va qua (mt ngy hi ch c
Vit Nam ni chng ta thch vinh danh rt nhiu th) ti c mi ni chuyn v ti
T Tin Vt Bo. Ti ci v
ngh n nhng ln sng chung vi bo
trong qu kh. Khi n i mi ngy, khi lng nhn vin khng bit xoay u cho ra, khi
in nc nh my b da cp, khi khch hng khng oi hoi n li cho mua, khi v con
da dn ra ringth thc ti khng ly g lm t tin lm. Ci ti honh trng, thng minh,
tri nghim bin i u mt, ch cn quanh y mt con kh mt mi, s st v th ng.
D c t nh l phi bc ti, phi tch cc, phi vt kh bng mi gi, phi bit t tin;
nhiu doanh nhn khi i din vi him ha ca tht bi to ln, thng
co rm vo nh mt con su chui trn trong lng t v y l mt bn nng t v c hu.
Ti cng thng c phn ng tng t.
Ch t tin m mi ngi ng vin
nghe ging nh mt khu hiu rng tuch, sau vi ln s dng, tr nn nhm chn, l
bch v tha thi.
Cho nn, i vi mt ngi ang ng bn v vc thm, ti ngh li
khuyn hy t tin c th em li mt tc ng tri ngc. Sau nhiu ln ng dy v
i mt vi th thch, ti ch bit
chia s vi cc bn doanh nhn tr l hy coi y l mt c hi tt xt nghim li
tt c nhng g mnh lm, suy ngh, i din thay i. Bi
v nu mnh c tip tc lm nhng g mnh lm, th mnh s tip tc thu hoch nhng
kt qu g xy n.
Khng phi t tin, m phi l thay i vt bo. Can m tip
tc chu ng c th ng ngha vi
ngu xun, bi v ci can m thc s cn thit l can m thay i.
Kinh t v m ton cu s suy thoi trong vi nm ti mc cho nhng gi kch cu ca
cc chnh ph. Cn bnh chnh ca u M, Trung Quc v cc quc gia ang suy yu l n
cng, n

t ri in tin. Kch cu thm n,

thm cung tincng ging nh a thm ru cho thng say hay a thm thuc cho
con nghin. Nu cc nh kinh t ny lm bc s tr bnh th chng ta phi lp bao nhiu l bnh
vin p ng
nhu cu?
Trong khi , kinh t Vit Nam cng s phi i din vi cc vn nh trn.
Ti cc x hi pht trin hn, h c ni lc mnh v c ch th trng
gim thiu nh hng trn i sng
ngi dn, cn chng ta th ch c khu hiu v ngh quyt. Do , nu cc doanh nghip
ch
c t tin vt bo th chng ta cn nhiu php l hay tr o thut.
D nhin, khng phi doanh nghip no cng lnh ba ru ca suy thoi. Ti lun ni l
iu kin v
m ch c nh hng n nhng doanh
nghip khng c sc mnh ni ti cnh tranh. Vi nhng cng ty c sn phm hay
cng ngh
c th, c qun l bi bn bit d phng ri ro, th phn vng chc v khng dng n
by ti chnh x b, th suy thoi l mt c hi ngn vng tng trng v to th. y l
thi im mua ti sn hay M&A vi gi r, thu ht ngi ti, tm th trng mi, tng
gia pht trin cng ngh (R&D) v hun luyn o to thm k nng cho nhn vin.
Nhng n cng l c hi tt cho cc cng ty ang gp rc ri bit r yu im
ca mnh v tm gii php khc phc hay to ra mt bn c mi trn mt sn chi mi.
Nhn li sn phm, th trng, cng ngh, qun l v ti chnh thay i phng thc hay m
hnh kinh doanh. Nm 1985, Steve Jobs b y khi cng ty Apple do ng sng lp. ng lp nn
Next, mt cng ty vi tnh tng t cnh tranh vi Apple.
Tht bi, ng gn b ph sn. nhng sau khi nhn li cc ti sn ca Next, ng thy mt
ng dng phn mm c th gy t ph trong ngnh hot hnh ca phim nh. Pixar gip ng
vn li ln nh cao, to danh ting mi v nm 1996, ng tr li Apple vi t cch mt hip s
thng th.
Ci t hi nht trong mi suy thoi l s
xut hin ca nhng xc cht bit i
(zombies). y l nhng doanh nghip ng l phi b o thi bi th trng th qua mt
quan h chnh tr hay mt th lin hon quan trng trong nn kinh t nhn c nhng
ti tr chnh thc v khng chnh thc tip tc tn ti. Chng khng cn nng ng
hay sng to v cng khng th thay i hay thch ng vi mi trng mi. Nhng zombies ny
mit mi trn ging bnh v gy tai hi cho nn kinh t
chung v chng chim ot v s dng rt nhiu ti nguyn, tin bc, ti nngng l
phi c gii phng cho cc n v kinh t
khc hiu qu hn.
Khi chnh ph tip tc nui dng nhng zombies v b chi phi bi quyn lc ca cc
nhm li ch, th nn kinh t s i vo mt suy thoi chm chp nhng di hn. Lin S, Trung
Quc b zombies hnh h gn 50 nm, Nht ang b tr tr gn 2 thp k, u M
ang bc vo th gii ca zombies sau khi tin dn cu ngn hng. y l mt la
chn ko di s au n cho a s
ngi dn, ging nh cho bnh nhn ung thuc gim au thay v phi a ln bn m.
Vi cc doanh nghip t nhn, cn bo sp n c th l mt xc tc lm mt

quyt nh quan trng. Nu thy ni lc di do v ti chnh sung mn, hy bt tay vo

mt chng trnh pht trin mnh m v gy thm vn cho nhu cu sp ti. Nu chng ta ch va
mnh sng st, hy c gng
chnh sa nhng yu km v tm thm i tc chin lc tng ni lc cho
tng lai. Vi nhng doanh nghip trn b ph sn, hy minh bch vi mi ch n,
khch hng v xin h gip cng nhau vt kh. Trn ht, phi minh bch vi chnh mnh
v
kh nng sng cn. ng lm mt zombie, m sn sng cht c ti sinh. y l s
can m ng knh phc.
Trong quy trnh tin ha ca thin nhin, s sng v cht lun tip ni nhau trong mt
chu k bt tn. Cc nh khoa hc gi l s hy dit tch cc (creative destruction) rt cn cho
s tun hon ca mi i sng trn tri t. Ch
tic l cc chnh tr gia v cc chuyn gia kinh t li rt dt khoa hc, k thut hay lch s
nn thng a ra nhng chnh sch nghch thin nhin. V c mt dn tc phi tr gi
t cho s ngu dt ny.

Ngnh ngh s bin th sau cn bo

Ti thnh thc xin li cc bn d video conference ngy 13/11/2011. V s tham d qu

ng vt d kin, ng truyn chng ti b
s c v to nhiu t on. Mt
bn hu ph bnh l chng ti lm vic c nh cc ng quan chc m Alan vn ch nho.
Gy ng p lng ng lun l bi hc ca khim tn.
Chng ti ghi chp li ni dung bui ni chuyn v phn tr li cu hi. Bi ni
chuyn c ng trn tuanvietnam ca bo vietnamnet.
NGNH NGH S BIN TH SAU CN BO
Gn y, mt chuyn gia c giy php ca chnh ph long trng tuyn on l nhng
chnh sch hin nay ca chnh ph s gii quyt cc kh khn ca kinh t v m Vit Nam nh
lm pht, t
gi, n xu ngn hng, bi chi, FDItr lm l trc Qu 2 nm 2012. Nhiu bn b ti
nghe xong, m
champagne, ht quc ca v ch i. D sao, 7,8 thng ch
l mt khonh thi gian ngn ngi trong i doanh nghip.
D nhin, ti khng kim c ng no trong cc phn tch nhn nh nn ti cha ca
ht lc quan nh vy. Ti c ngh thng 6 nm 2012 c th
l tm im ca trn bo kinh t nm Thn. L do n gin theo c tnh bnh thng ca
mt doanh nhn qu ma l khi cung tin tip tc tng v cn kch cu cu ngn hng v cc
d n siu khng, khi thi quen cho rc ri xung thm che y khng th b
c, v khi th gii bn ngoi li bp bnh con tu v n cng, tth cc vn ni
trn vn tn ti v xu i. Ni tm li, nu chng ta c tip tc lm nhng g chng ta ang lm
th chng ta s tip tc gt hi nhng thnh qu g chng ta ang nhn. Thc s, nn kinh t
ging nh mt my tnh, cho rc u vo th vn l rc u ra (garbage in, garbage out).
Ti cho rng cn bo nm Thn ang tp trung cng v nh hng ca trn
bo ch c th nhn thy c vo cui
2012. Nu cn bo n, th y l nhng ngnh ngh s phi thay i v bin dng t
cn c.
Bt ng Sn Gi c s phi xung theo trng lc ca hai yu t th trng: thu nhp ca
ngi dn v lng tin u c th
cp. Ngi d d tin bc mua
nh xong, ngi ngho s ngho thm vi lm pht, nh u c vi tin nhn ri khng
cn nhiukinh doanh bt ng sn s qua chu k suy thoi ging nh ti u M cc nm va
qua. Nhn cng tht nghip s quay v qu mu
sinh hay tm tr, nhu cu nh thu cng s gim st trm trng. Phn khc thng mi,
vn phng v ngh dng cng s chu p lc xu t nn kinh t khp khnh.
Thc tnh, v mt x hi th y l mt thay i tich cc. Ngi tiu th s c c hi mua
cn nh mong c vi gi phi chng hn v tnh trng u c, lm c a c kim tin nhanh

s gim thiu
rt nhiu. Tin nhn ri s u
t vo nhng phn khc c hiu qu hn cho nn kinh t.
Ngn Hng c s chng lng ca nh nc trnh bt n x hi, c
ng cc ngn hng s an ton vi vn u t. Nhiu st nhp bng sng (shotgun
marriage) s
xy ra, nhng bc tranh ton cnh s khng thay i nhiu. Cho mt vi anh bnh
chung vi mt anh mnh khe th virus c th lan trn t
hn, nhng n xu khng th bin mt
nh cc tr o thut. Qun tr a
phng s gp nhiu vn khng
gii quyt ni do thiu kinh nghim v vn ling; do , cc ngn hng nc ngoi s
c mi cho lm c ng chin lc
cng nh c mua li cc n v
t nhn lm bn p cho chng trnh pht trin th trng.
V lu di, s hp tc vi cc i tc nc ngoi s em li nhng thay i ln khng
nhng v mt tip th, hu
mi cho khch hng; nhng qua cc hot ng hng ngy, nhm qun tr mi s p lc
thay
i iu l v s kim sot t
chnh ph; khin b my iu hnh ngnh tn dng thit yu cho ti chnh quc gia tr
nn hin i v hiu qu hn.
Chng Khon Vi cn bo, chng khon s chm y vo cui nm 2012. y l thi
im
cc nh u t cn tin g gc li cc
mt mt my nm va qua. Nhng s hi
phc ng ngha qua mt chu k mi
phi ko di hn 2 nm. Trong khi , nhng cng ty chng khon v cc qu u t s
phi
trnh lng nhiu sn phm ti chnh sng to v hiu qu hn. Chnh ph cng phi cho
php nhng hot ng m t trc n gi,
h vn coi l mt hnh thc c bc. Ti mun ni n cc hp ng ngoi hi v
nguyn liu, cng nh phng thc bn khng (short).
Vi s m rng t cn bn iu hnh, tri phiu v hp ng ti chnh ca Vit Nam s
xut hin tr li trn th
trng quc t, em li ngun vn
mi cn thit cho doanh nghip trong nc.
Vng Bc N Trang Vi chnh sch gp vn t dn qua knh vng v dollar, chnh
ph s truy bt nhng ngi cn kinh doanh hay lu tr hai sn phm ny. Nhiu tim vng t
nhn s b ng ca v ch
giao dch n trang thun ty s khng em
li nhun v khch hng. Tuy vy, vi gi th

trng quc t xp x $2,500 mt ounce

vo cui 2012 theo tin on ca nhiu chuyn gia vng, cc hot ng ngoi lung s
gy nhiu bin ng cho t gi, lm pht v n xu. Cui cng, chnh ph s phi i din vi
la chn, hoc tr li nn kinh t ch
huy cht ch kiu Bc Triu Tin, hoc m
ca li v th trng t
iu chnh.
C Quan H
y l mt ngnh ngh lm n rt kh
quan v chim mt t trng ln trong GDP ngm.
V tin kim c kh d dng, khng cn u t hay chu ri ro, cc v lm n
theo m hnh kinh doanh ny l nhng c dn tiu xi rng ri v khch xp ca cc c
s gii tr, du lch v hng hiu. H cng l nhm u t c nhiu tin nhn ri v to nhiu u
t quan
trng trong cc ngnh ngh. S ng gp ca h
vo nn kinh t thng ln lao hn c
nh.
Tuy nhin, khi ngun ti tr t cc nc ngai gim thiu, cc d n v ngn sch phi
st gim theo v thiu ngoi hi. Mt co st chng 20% s khin nhiu c nh b tht nghip
v gy kh khn cho k ngh phc v i gia. Nhng chng trnh khuyn mi lin tc hay
mua chung s bin Vit Nam thnh mt thin ng cho du khch Trung Quc, i Loan,
Singapore v Hn Quc.
Trn cng bnh din, cc ngnh ngh lin quan n 5 lnh vc kinh doanh ni trn s chu
nh hng xu theo. Ngnh xy dng v vt liu s suy thoi theo bt ng sn; cc ngnh ngh
ti chnh s
bt u t vo cng ngh thit b mi
gy nh hng xu cho IT ni a; vic
cm vng v dollar s to mt tm l bt n chung cho cc c s xut nhp khu.
Trong khi , nhng ngnh ngh t b nh hng nht l y t, gio dc, nng lng,
khong sn, nng hi sn v sn phm tiu dng cn yu.
Thc ra, trn bo nm Thn s khng thay i nhiu mc sng ca i a s
ngi dn bao nhiu. Phn ln phi tht lng buc bng k hn v suy thoi v lm pht;
nhng sau bao cn khng hong v chin tranh my chc nm qua, k nng sinh tn
c ti luyn bin con ngi
Vit thnh siu nhn v sc chu ng.
D vy, trong trng hp ny, ti hy vng l ti sai v nn kinh t Vit s chy ngon
vi tng trng GDP hai s nh chuyn gia chnh ph ngh quyt. Nu qu vy, y l
mt php l, ngc vi mi
nh lut thin nhin m ti hc. Bi v ngi Vit ta c l cn cu nguyn cho
mt php l gi th 25.

Chuyn di ti cu trc

Ti khng bao gi ni l mt th trng thc s t do lun lun ng; nhng ti tin

rng th
trng t do s lun lun l k chin thng sau cng. Bi v n l i din duy nht v
chnh thng nht ca ngi tiu th.
Danh t ti cu trc (TCT) lc ny b lm dng hi nhiu. TCT kinh t, TCT gio dc,
TCT c ch, TCT nhn lc, TCT chnh sch, TCT ngn hng, TCT giao thng, TCT chng
khon, TCT ngn schch thiu mt phng thc ti ang mun bit l TCT v con hay TCT
hng xm mnh.
Mi ngi, t chuyn gia c giy php ca chnh ph n ti x xe m u bn chuyn
lm pht, t gi, vng, li sut, bt ng sn vTCT, thay v cp, hip, git, i gia, chn
dinh thi quen thi cn vng son?
Ti n v vng cch y 3 nm trc, v nhng th lng nhng khc nh lm pht, t
gi, FDI, thanh khon ngn hng cch y kh lu. V suy ngh ca ti cng khng g
thay i nh chnh hay ni thm. Ti cng ni v cn bo nm Thn hay i ha 2012 v
bong bng ti sn, v hu qu
ca cc gi kch cu ca cc chnh ph, v nhng v v n ca nn kinh t ngm t
hn nm nay. Ti hi lo v trong nhng x hi khp kn, ngi ni sai th c chiu
chung v an i, cn nhng anh ni trng thng hay b
em ra lm vt t thn.
Ti ngh n vic lo TCT vo thi im ny cng ging nh vo nm 1992 khi cc c
dn Florida chy ra cc siu th vi gi trc khi cn bo lch s Andrew n mua g
v ng tr cc ca knh. Thng th tim vt liu ht hng v thi gian khng cn
nhiu thay i c g. Th
nhng, thi quen i n gi cht vn hin din. Ti cng nhiu ln tr chuyn tu
trong qu kh nn rt thng cm. Nht l khi s
thay i thng em n nhng cm
gic khng an ton.
Ti khng bao gi ni l mt th trng thc s t do lun lun "ng"; nhng ti tin
rng th trng t do s lun lun l "k
chin thng sau cng".
Vi ti, khi cn bo ang i qua, th mnh phi tm n mt gc nh bnh an no trong
cn nh chnh n cho thin tai, b cun DVD ca mt phim ho hng hay c mt cun sch
th v qua Ipad, i cn bo tnh. Khng cn g
bn thm hay suy ngh, nht l v chuyn TCT.
D nhin, cn nh s phi sa li hay phi v n xy mi li hon
ton, ty theo s h hi do cn bo em li. Cn suy ngh v chuyn sa hay p b

trc khi bo n th hi tha thi.

Nhng nu c vi bn tm tnh, ta c th quay qun cnh l si, trao i vi nhau nhng
t duy v phn bin v th thi nhn tnh th cng l nhng khonh khc m m ca
i sng.
Mt anh bn quyt on rng ti v nhng tn t bn ngoan c sai lm t cn bn khi
ngh rng th trng lun lun ng v mc th trng chnh sa mi
khng hong. Chnh c ch th trng
gy ra nhng cuc khng hong ny v 4 nhn t
chnh: tm l ngu dt d xao ng ca m ng; s u c v thao tng ca cc nhm
ti phit; s xo trn mi trt t x hi
khi th trng iu chnh hay thay i; v lut cung cu lun c khuynh hng i qu
to nn nhng bt n khng cn i v
gi c. Anh ni thm v hin tng Chim Ph
Wall nh mt du hiu tr li ca nn kinh t ch huy.
Anh bn nhn xt chnh xc v thc th ca nn kinh t th trng. a s ngi
dn d b tm l by n; lng tham ca con ngi thng khng c y nn h s li
dng quyn lc v tin bc kim
chc thm khi c c hi; gi c th trng th chong chanh nh con tu trong sng ln,
lc qu thp, khi qu cao; v trn ht, mi khi th trng iu chnh, trc hay sau khng hong,
u
gy nhng bin chng v cng kh chu.
V vy, cc nh i tr thc v l thuyt gia ng cp, cc chnh tr gia siu vit v cc
tm hn tr y nhit huyt cng
nhau lm mt th nghim ci t tn gc r
nn kinh t th trng. H may mn
c nhiu quc gia tham d, trong
Lin Bang S Vit ng k 70 nm v Trung Quc hn 30 nm. Nhng nhn vt t cho l
ti gii khn ngoan ny c ton quyn quyt nh v mi vic lin quan n nn kinh t, t
phi tr ngun vn, nhn cng, sn phm, gi c, n cc chng trnh nghin cu, s
dng cng ngh, tip th v hu mi. y l mt cuc th nghim v kinh t ln lao v su
rng nht trong lch s loi ngi. Kt qu l mt tri nghim qu gi gp ngn ln cc hc
thuyt ot gii Nobel v
kinh t v x hi.
Cc nh cao tr tu ny kin tr theo ui l thuyt mnh sut vi th h. Ngay c khi
cc b
lc hoang d ngu ng t Phi Chu th nghim th
vi nm ri b cuc, cc quan chc S Vit vn tip tc hnh trnh v nhng ai mun
phn i th c Siberia hay bc tng Berlin. Thnh tich duy nht h t c l mt x Nga,
mt
x Tu ngho hn l lc trc khi th nghim, tnh theo GDP v thu nhp c nhn.
D nhin, trong sut thi gian th nghim, nn kinh t Lin S v Trung Quc khng bao
gi gp khng hong hay xo trn v gi c, li sut hay t
gi. Ci gi phi tr cho s n nh v
x hi ny chc ngi dn Bc Triu Tin, x
duy nht cn ang th nghim, bit rt r. Thc s, c th gii phi tri n su m
nhn dn Lin S v Trung Quc hy sinh lm vt th nghim chng ta trnh xa ci

hoang tng tuyt vi ca tng ny. iu nghch l l cho n th k 21 ca nn kinh t

Internet ny, nhiu chuyn gia vn cn mun tip tc cuc th nghim, d ch mt phn, l thuyt
qui d ny.
Sau cng, ti khng bao gi ni l mt th trng thc s t do lun lun ng; nhng
ti tin rng th trng t do s lun lun l k chin thng sau cng. Bi v n l i din duy
nht v chnh thng nht ca ngi tiu th. V ngi tiu th l ngi duy nht b tin ca
mnh ra hng th hay b tin
mt tt mang. Nhng ai ly tin ngi khc lm li cho mnh v phe nhm mnh
thng c vinh danh l k cp.

C
hi t ph ca kinh t Vit Nam

Trong cc phn tch v c hi u t

hay ti tr ca Qu Viasa, ban tn dng lun lu n hai yu t then cht: li th cnh
tranh ca d n v k nng, kinh nghim ca i ng qun l. mt bnh din ln,
nn kinh t na th trng na x hi
ca Vit Nam ang i u vi c
hai vn nn ny.
Cnh tranh trn bnh din v m Trong chnh sch pht trin kinh t, chng ta c
gng rp khun theo m hnh Trung Quc ly cng nghip ha, th ha v xut khu
hng r lm ba phng tin mi nhn. Theo bo co mi nht, ba cng ngh ngn nhiu ngoi
hi v to nhp siu khng ln l t, in t v thp. iu ti chc chn l vic u t tin bc,
cng sc v u i h tr vo ba cng ngh
ny hon ton khng hiu qu v khng em li cho Vit Nam mt li th cnh tranh g
trn thng trng quc t.
y l hu qu ca vic bt chc thiu suy ngh v hnh ng theo l thuyt li thi.
Trung Quc c 1.3 t dn, chui cng ngh
cung ng linh kin hin i, h thng
h tng pht trin v i mi ca h
i trc chng ta 10 nm. l l do h thnh cng trong cng nghip ha. Thm
vo , ngnh nng nghip ca h rt c h
v to i km thng trc cho dn qu. th
ha y dn ngho ln thnh ph, lm nhn cng r
cho cc xng my xut khu hng r l gii php hp l.
Bi ton ca Vit Nam Cc yu t ny khc hn Vit Nam. Cng ngh c in chng ta
khng c li th cnh tranh, nhng nng nghip chng ta khng yu km n phi y dn v
thnh ph lm nhn
cng v sinh sng trong cc khu chut. Trn ht, bi ton gia cng sn xut hng r
xut khu cn suy tnh li v hiu qu u t, vn nhp siu nguyn liu v nhim mi
trng.
Thm vo , i ng qun l kinh t
v m hay doanh nghip nh nc u km k
nng v nn gio dc t chng tt hu;
cng nh khng kinh nghim sng to hay t ph. Hai yu t cn bn cho s
thnh cng trong kinh doanh u ht hng trong bi cnh ny.
Trong khi , lnh vc t nhn, cc doanh nhn chy theo m hnh pht trin ca u

M, ly bt ng sn, n by n v dch v
ti chnh lm trng tm pht trin kinh doanh. Nu u M vi mt nn kinh t mnh
m v
lu i cn b long ong vi cc bong bng ti sn, thi gi t n nn v th thut ti
chnh, th doanh nghip Vit Nam b sp by l chuyn ai cng on c. l ci gi ca hc
ph.
Tuy nhin, ti vn cho rng c hi t ph ca nn kinh t Vit Nam v cc doanh nghip
t nhn vn tim tng v cha nhiu ha hn.
M hnh Do Thi Ti thng ly th d v x Israel nm 1948 khi va lp quc. Mt
triu
ngi dn c n trn vng sa mc kh cn i din vi mt th lc th ch
ca hn 100 triu ngi Rp. Chnh
quyn u tin cho chng trnh hin i
ha nng nghip bo m nhu cu thc
phm trong chin tranh. Cc nh khoa hc, chuyn gia
cng sc vo vic nghin cu cng ngh v quy trnh pht trin hu hiu ha mi giai
on sn xut. Kt qu l sau 10 nm, Israel tr
thnh mt quc gia xut khu nng sn cho th
trng u Chu v c cho vng t mu m
Phi Chu.
Khng l do g bi hc Israel li khng th ng dng rng ri Vit Nam ni 67% dn s
vn mu sinh bng nng nghip, ni mi trng thin nhin kh ph hp v ngi dn c
kinh nghim ngn nm v canh tc. Nhng tin b trong 15
nm qua em v cho Vit Nam cc thnh qu ln v nng nghip nh s lng go, c
ph, cao su, hi sn xut khu lun l top ten ca th gii.
Ngi nng dn t cc nh cao ny vi s tr gip rt tng trng ca
chnh ph. Trong khi , cc quan lng x ra bao nhiu lut l hnh l chnh, bao
nhiu ph chnh thc v phong b en , bao nhiu th thut cp t xy sn golf v khu cng
nghip? Nu chnh ph
c mt chnh sch thc tin to mi
nhn cho nng nghip nh Israel lm, th kinh t
chng ta pht trin sch v bn vng nh
th no trong 20 nm qua?
C hi t ph Vi nhng b tc ca li kinh doanh thi thng nhng chp gu v vai
ca
nn kinh t, y l lc mnh phi quay v vi cn bn to li th cnh
tranh. Ti phi th nhn l c nhn mnh khng phi l mt nng dn, cng khng l mt
chuyn gia v kinh t nng nghip. y hon ton l mt chia s phin din ca k ng ngoi
da trn nhng cm
nhn ch quan. Nhng theo ti, chnh ph c th
lm ba vic n gin v khng tn km g cho ngn sch:
cho ngi dn lng x bu ln cc quan iu hnh nh Trung Quc. i din
do dn chn s trnh c nhng p t
phi l t b my quan liu cng knh.
Khuyn khch v to mi trng tt
hin i ha nn nng nghip bt u

t cc chuyn gia, nh nghin cu k ngh t cc nh ch gio dc v s dng rng ri

mng li truyn thng to phong tro.
Gia tng gi tr cc nng phm bng quy trnh sn xut cng nh to ra cc sn phm c
th qua nhng nghin cu mi v nhu cu tiu dng trn th gii.
D nhin, ai cng on bit l nhiu th
thch v kh khn s phi gii quyt v nng dn l mt thnh phn bo th nht ca x
hi.
Nhng thi h tt xu ca nng dn nhiu khng km g cc c dn thnh ph. Vn
bin i kh hu l mt tc nhn bt n khc.
Nhng vi lut cung cu ca th trng,
nhng sai lm v tin b s c
iu chnh theo thi gian. Nng nghip v nng dn Vit Nam c th vc dy mt nn
kinh t
ang nhiu trc tr.
Ti cng xin minh xc l khi quay v vi mt nn kinh t nng nghip, ti khng c sy
nhng np sng qu ma vi cc ng L Trng, quan chc lng x, dn xu thu v cng ho
c b ca hn 100 nm trc nh chuyn k ca Ng Tt T
hay Sn Nam. Theo m hnh Israel, nng nghip hin i da trn cng nghip cht xm
mi, dng phn mm ch huy cc quy trnh sn xut v tip liu, bin nng dn thnh nhng
chuyn vin hng u trong k thut canh tc; cng nh thnh nhng doanh nhn tip cn vi
cc thng tin th trng trc tuyn.
Ti s rt hnh din khi n nm 2020, Vit Nam s tr thnh mt quc gia nng nghip
hng u ca th gii.

Mt c hi t ph khc ca Vit Nam

Ngnh IT, c bit phn khc ng dng phn mm, cn tr tu, sc sng to v s
am m hn l t bn, kinh nghim, hay quan h
chnh tr v thng mi. Ngay c tr tu, nhng kha hc k thut truyn dy t cc
trng i hc cng khng quan trng
hn k nng t khm ph.
Trong bi vit ln trc v c hi t ph cho nn kinh t Vit Nam, ti ni l mt
chng trnh hin i ha ca nng nghip c th to mt lc y mi nh li
th cnh tranh thin nhinv kinh nghim ngn nm v
canh tc.
Ti cng xc nh l chnh sch kinh t hin ti, u t tin bc v u i ln
lao vo cc cng ngh c in ch lm thm thng thm cn cn thng mi, to nhp
siu v n
cng khng. Cc hu qu khc ca m hnh kinh t
Trung Quc m chng ta rp khun l phi cung ng nhn cng r, chp nhn nhim
mi trng v gia cng sn xut hng xut khu gi r
hp dn cc nh u t FDI nh l. Tri nghim 20 nm qua vi m hnh ny gy nn
nhng vn nn x hi v kh khn ngt ngt trong i sng hng ngy ca i a s
ngi dn.
Tuy nhin, ngoi vic pht trin nng nghip, mt lnh vc khc m ti ngh Vit Nam
cng c mt vi li th cnh tranh so vi cc quc gia khc
ng Nam l ngnh cng ngh thng tin (IT). D y l mt ngnh ngh gn nh nm
mt thi cc i ngc vi nng nghip nhng cc yu t thnh cng cho thy kh thun li
vi cc li th kinh t ca chng ta.
Trc ht, ngnh IT cn mt h thng h tng nh bng tn cp quang hay v tinh rng
ln, nhng h tng cho ngnh ny khng tn km nh mt h thng xa l, cng bin,
ng stkhp nc. u
t vo phn mm cho mt video game nh Grand Theft Auto IV tn khong 20 triu
dollars v mt 8 thng; nhng em li mt doanh thu hn 500 triu dollars trong tun l u
tin. D nhin, khng phi game no cng thnh cng nh vy. Trong khi , mu xe t bn
chy nht nh Toyota Camry cn 5 nm thit k, mt u t khong
2 t dollar khp th gii, mt thng hiu hng u quc t; nhng li nhun ch xp x
vi Grand Theft Auto mi nm.
Tip n, ngnh IT, c bit phn khc ng dng phn mm, cn tr tu, sc
sng to v s am m hn l t bn, kinh nghim, hay quan h chnh tr v thng mi.
Ngay c
tr tu, nhng kha hc k thut truyn dy t cc trng i hc cng khng quan trng
hn k nng t khm ph. Bill Gates c ln ma mai l Steve Jobs thm ch khng bit vit codes

lp chng trnh, nhng Gates qun rng chnh ng ta v Mark Zuckerberg (Facebook)
b hc na chng v gio dc t chng v bng cp khng gip g trong nhng t ph ca
IT.
y cng l li im quan trng ca Vit Nam khi so snh vi 9 quc gia khc thuc
ASEAN.
Khng nc no c 3 triu sinh vin i hc hay 4 triu Vit Kiu khp th gii. Tnh
ham hc ca ngi Vit v nhng khn kho rn luyn t bao nm kh khn l nhng cht xm
to mi nhn. Mt th d c th hi phin din v ch quan l ti thnh a ca IT, thung lng
Silicon California, ngi Vit ch
ng sau ngi Hoa v ngi n (trong cng ng dn gc Chu) v nhng thnh tu
trong ngnh IT th gii.
Sau cng, cc doanh nhn Vit Nam v th gii thng than phin v chi ph phong b
trong cc hot ng.
Theo mt t liu ti c c t
Jetro (Nht), h c tnh l ph tn ny
Vit Nam cao hn Thi Lan hay M Lai chng 6% v Indonesia chng 3%. Mt pht
trin thin v IT s gim thiu t nn ny. IT khng cn nhiu t nn nn trng dng t nng
dn lm t cng nghip s gim mnh. Doanh nghip IT cng khng phi vn chuyn hng ha
qua cc trm kim hay hi quan; v cng khng cn n cc quota hay giy php xut nhp khu
v thanh tra kim phm
gp phn vo t nn ny .
Quan trng nht l nu kim c tin t IT, chnh ph v ngi dn c th bt ph
rng, bn khong sn hay em rc cng ngh v
chn ct dm cho cc lng ging hu ho.
Tuy nhin, ti cng mun cnh bo v ba nhc im ng k ca c hi
IT trong nn kinh t Vit Nam. Th nht, IT ch
c th pht trin v sng to c trong mt t duy v vn ha t do. iu ny c th l
mt d ng m chnh ph v cc th lc bo th
ca x hi khng th sng chung ha bnh c.
Th hai, chnh ph v quc hi khng th ban hnh mt ngh quyt l IT phi tng
trng theo tc 15% hay g trong 10 nm ti; hay giao cho cc doanh nghip nh nc
qun l iu hnh. Roi vt c th hu hiu trong nhng cng vic tay chn; nhng tr tu th bao
gi cng l t nguyn.
Th ba, s tn trng bn quyn v ti sn tr tu l yu t mu cht ca ng
lc. Yu nc l mt chuyn; nhng t ngi nh ng Alan Phan li em sn phm ca
mnh tng khng cho thin h (xin th nhn l ti c bn cng chng ai mua).
Vt qua ba ro cn ny l to mt mi trng thun tin nn kinh t
sng to tr nn hin thc v t ph.
Tng t nh IT, nhng ngnh ngh c th
to doanh thu v li nhun ng k cho nn kinh t l sinh ha hc (biotech), y dc
ng v ty, nng lng xanh, phim nh v truyn thng v.v
Chng ta mt 20 nm chy theo Trung Quc v tr gi t cho sai lm ny. Nhng

chut nhan nhn khp cc thnh th v chnh sch th ha khng k hoch cn c

dp b. Nhng chng trnh o to, gio dc li thi vit ra t 100 nm trc cn c
thay th. Nhng b my hnh

chnh nng n quan liu ban pht quyn lc cho mt thiu s nhm li ch phi c
i mi to hiu qu cho nn
kinh t.
y l ba i hi chnh yu cho nn kinh t
th trng v t do da trn nng nghip hin i v mi nhn IT. Mt i sng
hi ha tr ph ti nng thn v mt tng trng IT
nng ng cho cc thanh nin thnh ph l mt giao hp l tng trong s pht trin
quc gia. Vi t duy t ph mi, chng ta c th thnh cng trn cn bn sch v bn vng v
chng ta c th
ui kp hoc thm ch, qua mt cc lng ging ASEAN v GDP mi u ngi; hay tt
hn, v cht lng cuc sng.
Thnh cng trong mc tiu ny th Vit Nam c th t
ho vi chnh chng ta m khng cn nhng khu hiu biu ng nhan nhn khp nc
nhc nh.

Kim 1 triu la trong 5 nm

Mt doanh nhn y c tnh vi mt sn phm sng to v mt k hoch kinh doanh

n tng cng khng th i xa nu vic qun l hng ngy khng nghim tc v tp trung.
Nhng doanh nhn Vit thng vp phi cc li lm ph thng nh u t dn tri (v c hi lm
n rt nhiu); s
din v bn b gia nh li cun vo nhng hot ng khng hiu qu; hay che giu
nhng tht bi lm l; khng c k lut nghim minh v
vn chi tiu ti chnh; thiu o c v kin nhn trong vic xy dng thng hiu v
k cng cng ty; khng tn trng khch hng hay i tc hay c ng hay ch th; s
dng ngi theo tnh cm gia nh hay phe nhm.
Bi ni chuyn ca ti bui Siu Hi Tho v u T v Kinh Doanh 16/2 khng chc
c gy mt n tng g su m trong t duy cc khn thnh gi; nhng mt cng thc rt n
gin v ti chnh li to mt phn hi n o (hn 200 Emails trong 3 ngy), nht l vi cc bn
tr ang kht khao lm giu.
Mt cng thc kim tin n gin Nguyn vn phn pht biu, Ti tin rng mt doanh
nhn tr, tm ra mt m hnh kinh doanh sng to v dn ht tm tr ni lc ca mnh lin tc
trong 5
nm, s nht nh tr thnh mt triu ph la. Qun chuyn n nhu, qun chuyn tht
tnh trai gi, qun chuyn bn b bn ra tn vo, qun chuyn s dinch bit mt mc ch duy
nht l cng vic ca mnh, khng b cuc hay tht vng, khng phn tn ti lc vi nhng hot
ng ngoi lung, khng suy ngh xa xi hay lm lc. Ch
n gin c th. Ti sn sng k mt kh
c vi bn: nu bn lm tt c
vic ny tht nghim tc v khng kim c 1
triu la vo 2017, ti s tnh khu v ngng ht vit lch trong phn i cn li.
T duy ca th h 8X, 9X vn coi chuyn lm quan l con ng l tng nht
t mng c v giu c (ri ng
tin, d cch kim chc c nh th no, vn s
a ta n nhng ti sn m x hi Vit nam coi trng: ph qu, s din, quyn lc, tr
thc).
Con ng ny d nhin cng vt v, nhiu cnh tranh v chuyn i trn p di
l mt hnh x bt buc. N cng tim tng nhiu nguy him nu trong qu trnh, ta l
ng chm quyn li vi mt k th mnh
hn. Do , qua cng thc kinh doanh ti xng, cc bn tr tham vng li thy mnh
c mt li i khc, nhiu tin khng km cc quan, m khi phi ci u hoi, mi lng. Ch
trch cc bn mun tm bit thm chi tit ln k hoch.
Nhng v khng c ba n no min ph, nn ti phi ni nhiu v ci gi phi tr
cng nh v nhng iu kin cn v
nu mun theo ui chng trnh

triu ph la ny. Trc ht l nhng mn hp dn v iu kin tham d.

Qu d tham d
Bn khng cn mt bng cp hay hc v
no, thc hay rm, t bt c mt i
hc no. Bn s cn kin thc, nhng
l loi tr thc c trau di thu nhp hng ngy qua nhng tri nghim thc t v sai
tri. Bn s phi nghin cu, phn tch mi ngy loi d kin v cng ngh, qun
l, ti chnh, tip thnhiu gp 3, 4 ln s
gi hc tp ca mt sinh vin MBA chnh quy. S
khng c thi tuyn, thi st hch hay nh ngi thi dm; nhng mi ln bn s h, qun
lm bi v thi trt, th kt
qu s hin thc bng mt ci gi v cng au n.
Bn khng cn mt l lch tt, l con chu ca cc bc, cn tm mt th lc chng lng
hay gii thiu. Bn cng khng cn mt d n kiu sao chp, vi loi du
xanh du ph chun. Bn ch cn mt sn phm c th sng to, kh
nng cnh tranh trn bt c th
trng no v mt k hach kinh doanh bi bn lm cc nh u t sng st khi c.
Bn c th vo la tui 20 hay 30 hay 60
hay 70. Tui tc khng quan trng, nhng sc khe, lng am m v ch vt bo phi
tht y .
5 iu kin mu cht Ti ni nhiu v nhng iu kin cn c to lc y cho mi
hnh trnh kinh doanh. Ti xin vn tt lp li: 1. ng lc, lng tham v ngn la trong
ngi. Yu t
ny quan trng nht v n nh ot vn mnh ca doanh nghip. i n ch hay b
cuc l do ngn la trong ngi. Khi khi nghip th ai cng y tng tt, sng to v
c th. Nhng tng tr
thnh hin thc, doanh nhn phi i din vi nhiu th thch, kh khn, tnh th tuyt
vng v nu khng cn ng lc, vic b cuc u hng s l la chn u tin.
2. Li th cnh tranh: Sn phm kinh doanh phi mang tnh sng to, c o v to mt
li th cnh tranh chc chn. N c th l mt dch v mi l cha c trn th
trng, mt cng ngh mi nhn hn cc ch th, mt sn phm c thng
hiu lu i hay mt h thng tip liu phn phi hiu qu nhiu ng dng. D
nhin, nhu cu th trng cng phi hin hu tm mc ln to
doanh thu v li nhun mong mun.
3. Sc khe i ph vi p lc v thi gian cng sc i hi. Nhng p lc v li
khen ting ch t gia nh, i tc, c
ng, nh ti tr, nhn vin, nh cung cp, khch hng, chnh ph v ngay c trong x hi
lun nng trn vai doanh nhn. Nu khng c mt thn th khe mnh gi tinh thn sng
sut bnh tnh th khng th hon tt cng vic qun tr. Ngoi p lc, sc khe l mt yu t
mu cht v
thin ti y tham vng m khng chu m
hi th cng ch l mt ngi tht bi, kh to dng c g bn vng. Ti
cha thy mt doanh nhn thnh cng no ch lm 40 gi
ng h trong tun. Cng thc p dng cho h

l 24/7, v mt doanh nhn ng cng m thy cng vic lm n.

4. Liu lnh, dm lm, dm chp nhn ri ro. Ch cn mt sai lm nh th c th
git cht mt i cng ty nh Arthur Anderson, Lehman Brothers hay suy yu qun qui
nh BP. T l ri ro trong kinh doanh qu cao. Nu mt ngi gii v ton v thng k th h s
khng lm doanh nhn. Ti ni a nhng doanh nhn l nhng ngidt ton nht, v s
ngu dt ny ch vt qua c vi
tnh lc quan phi l, li x l liu lnh ngang ngc. Ch ngh n hnh nh khi lm
n tht bi, c th s mt tt c
t gia nh, bn b n ti sn, ting tm l nhiu ngi bnh thng phi
chn chn.
5. Kinh nghim, quan h, kin thc. Nu cha c nhng yu t ny th phi lo to dng
cho y trc khi ra trn mc.
Kin thc c th thu thp nhanh chng nu chu kh b ra 2 thng, sut ngy c cc bi
vit v
ngnh ngh mnh chn (Google v Internet l mt ngun thng tin khng th thiu). Sau
, phi to dng nhng quan h vi bt c c nhn no c lin quan t nhiu n lnh vc kinh
doanh mnh mun.
Nhng nhn vt ny thc s l nhng thin thn c th truyn li nhng kinh nghim
mnh thiu st.
Vi 5 yu t mu cht trn, bt c mt hnh trnh kinh doanh no cng s n ch,
khng sm th mun, ty vo tm c ca d n. Ti dng cng thc 5 nm cho mt ti sn
khong 1 triu la v ti da trn mt t
l P/E (gi/li nhun) trung bnh l 7; hay mt dng tin li nhun hng nm khong
$150 ngn. Trong ngnh phn phi hay sn xut hng tiu dng, doanh nghip bn phi bn ra
khong 1.5 triu la t ch
tiu ny. N khng d, nhng chc chn y khng phi l mt hnh trnh kiu Vn L
Trng Chinh ca Mao. Trong nhng ngnh ngh hin i hn nh IT hay ti chnh, cc t l
P/E thng rt cao; nn mc tiu cng d t.
Cc ro cn v th thch Nhng trn ht, mt doanh nhn y
c tnh vi mt sn phm sng to v mt k
hoch kinh doanh n tng cng khng th
i xa nu vic qun l hng ngy khng
nghim tc v tp trung. Nhng doanh nhn Vit thng vp phi cc li lm ph thng
nh u t dn tri (v c hi lm n rt nhiu); s din v bn b gia nh li cun vo nhng
hot ng khng hiu qu; hay che giu nhng tht bi lm l; khng c k
lut nghim minh v vn chi tiu ti chnh; thiu o c v kin nhn trong vic xy
dng thng hiu v k cng cng ty; khng tn trng khch hng hay i tc hay c ng hay
ch th; x dng ngi theo tnh cm gia nh hay phe nhm.
Vt qua cc ro cn ny l bn i xa hn 90% cc i th cnh tranh v c t nht l
80% t mc tiu hay tin xa hn na.
Xc xut thnh cng Ti c tnh l chnh ph Vit Nam s tiu xi khong 400 t USD
(ngn sch v n cng) trong 5 nm ti, k c nhng u t vo doanh nghip nh nc. Nu
tht thot v lng ph trung bnh l 14%
nh hin nay, th ti sn ring ca cc quan chc chim khong 56 t USD. y l mt s
tin kh ln nhng s lng ngi cnh
tranh cng rt khng khip v s hp dn ca free money (tin cha).

Gn 4 triu cng chc v cn b tham d cuc chi nn bn phi nm trong top five (5%
nh) x phn ng k.
Trong khi , lnh vc t nhn s chim khong 540 t USD; v ti sn lu gi c th ln
n hn 100 t USD. Vi hn 1 triu doanh nhn thi u, c hi thng 1 triu la s
tt hn chuyn lm quan nhiu.
Nhng trn tt c cc thnh qu v kh nhc ca cuc chi, phn thng ln nht
cho cc doanh nhn tr s l mt lng t trng v hnh din v s ng gp chn chnh
ca bn thn cho x hi. Mi sng, khi soi gng, bn s
khng phi ci u t h thn cho mnh hay gia nh.

Nhn li l bi bt ng sn

Khi khng chp nhn bong bng BDS v vo cui nm 2012, Vit Nam mc tnh
y
nn kinh t ti chnh vo mt chu k suy thoi s
ko di sut thp nin cn li.
Ti vit bi ny vo cui thng 10 nm 2011. y l mt c gng nhn bt ng sn
(BDS) qua nhiu lng knh: ngn v di hn, c nhn v x hi, h ly v gii php. Ti
thy bi vit vn c nhiu ng dng hp thi nn cho ng li y.
BDS qua lch s
Tt c nhng tranh chp trong 5 ngn nm lch s u c lin quan n t ai.
Cc ch Trung Hoa, Ai Cp, Hy Lp, La M, Ty u vo trc Th Chin th hai, u
da
k hoch bnh trng trn cn bn chim
t. Ngay c Vit Nam, chuyn m mang b
ci l mt th hin lng yu nc cao
di triu Nguyn, cho n khi thc dn
Php lm tan mng vng.
Cho n ngy hm nay, ti nhng quc gia km pht trin, nn kinh t cn th s, ti sn
ca ngi dn vn phn ln l bt ng
sn, t nht cng l ming t
cm di. Cho n nm 1985, nhng t ph giu bng bt ng sn vn chim 18% tng
s ca 100 t ph giu nht nc M.
Hin nay, gn nh t ai c th kim t
la trong vi chc nm bng bt ng sn; tr khi h mua bn cc sn phm phi sinh
ti chnh (derivatives) ca bt ng sn.
BDS qua hai gc nhn c nhn Trong cuc i kinh doanh ca ti, hai nhn vt nh
hng n nhng quyt nh
v u t hay iu hnh BDS l ng boss
c ngi Do Thi v b m nui ngi Php. H
biu hin hai thi cc ca hai gc nhn, khng nhng v BDS m cn v trit l sng v
s cm nhn trong hnh phc.
ng boss l mt i gia c khong 1.6 t dollars vo thi cc thnh. Mc d c mt
penthouse rng hn 1,000 mt vung Park Avenue, ni mnh danh l khu giu c nht New
York v mt b v vi a con gi, ng gn nh sng sut ngy trn chic my bay Gulfstream
ring ca ng. ng bay khp th gii v phng ng ca ng nm ti hu ht cc khch sn 5-6
sao trn khp 5 lc a. Lc ti cn lm vic cho ng, cng ty ng u t v kim sot 24
cng ty con thuc nhiu ngnh ngh v ti nhiu quc gia; nhng khng mt cng ty no

lin quan n BDS, trc tip hay gin tip.

ng gii thch, BDS l mt u t kh th
kim sot v chu k ln xung kh on; v khi gp kh khn, ta khng th di BDS n
mt th
trng khc (nh cc sn phm hay dch v); v khi cho thu, th cc vn vi ngi
thu l nhng rc ri c th vt qu kha cnh php l (chng hn nh chnh ph c th cm
tng gi thu ht phiu ngi dn
ngho). Thm vo , khi th trng xung dc, th vic thoi vn gn nh bt kh thi
d chu bn l. Trn ht, chin thut n by hay dng trong kinh doanh BDS c th to li
nhun nhanh chng, nhng y cng l m chn bao nhiu ti sn cc nhanh.
Ti th ngh c l trong tim thc mt ngi Do Thi, hn 5 ngn nm lm dn du mc
khp mi phng tri, chu s k th
v ngc i ca mi sc dn a
phng, ng boss ti khng thy an ton mt ni no gi l qu mnh. L khng
c ci rng v?
Trong khi , b m nui ti l mt gio vin sau khi tt nghip i hc v theo ui
ngh ny
n khi v hu. Chng b l k ton gia lm cho cng ty in lc sut 27 nm sau khi
lm cng chc cho B Ni V Php hn 20 nm u. B sinh ra mt cn h nh khu
Montmartre nm 1916 v mt i cn h ny vo nm 1998. B chng kin hai trn
th chin, vi cuc cch mng v bao nhiu bin du t gc nhn qua ca s ca cn nh ny.
Trong nhng nm lm vic, hai ng b dnh v u t tt c vn ling vo BDS. Khi
b cht, hai ng b c 16 cn nh quanh Paris; tr gi hn 20 triu Euro by gi. C nhiu
BDS ln v p hn cho thu, nhng hai ng b khng h dn n ni no khc. C l khu
vn nh cng vin cnh bn, nhng tim boulangerie, caf, bistro, magasin l
nhng du n ca k nim v tnh yu khng th tm ni no khc.
Khi qua li M ln th nh vo nm 1975, ti kim hn 4 triu dollars u t bn thi
gian vo BDS trong khi i lm. Sau , ti mt ht tin kim c khi u t vo mt
d n BDS Arizona vo nm 1982. Cn bit th
ti mua Shanghai nm 1999 vi $400,000 nay tr
gi gn 2 triu. Mt u t khc vi
vi ngi bn mt khu thng mi
gn Beijing gi tng cng khng ai ly.
BDS v n xu ngn hng Khi bong bng BDS v bn M vo 2008, tun bo Economist
c lm mt phn gii v nguyn do. Chnh yu l cc ngn hng v nh ch ti chnh rt
li khi tin vo cc khon n
BDS. Tri vi cc ti sn ti chnh khc, th trng cho BDS tng i an ton v bn
vng. Da trn mt nh gi c cng thc
ha khi tnh t l ri ro, cc ngn hng li t nim tin thm vo cc cng ty gim nh
ri ro nh
Moodys, Fitchdo , h vt tin thoi mi vo BDS v cc sn phm phi sinh. Khi
bong bong n, h
l nn nhn u tin v sau cng.
Cc ngn hng Vit nam cng hnh x tng t.
Ngoi cc mn n cho nhng doanh nghip nh nc c chnh ph bo k ngm, phn
ln cc mn n

u phi c s , s hng ca
BDS cho tin li mi b. Nn kinh t th
trng to ln ca M c th hp th
cn bo do BDS em li; nhng chnh ph M
cng mt gn 2 ngn t la (khong 14% GDP) cu nguy (QE 1, QE 2 v Twist).
Mt vi chuyn gia c tnh l nn kinh t Vit s phi
chi ra hn 70 t la (65% GDP) trong 2 nm ti c tc dng tng t. Cch duy nht
kim s tin ny l huy ng tin
nhn ri trong dn, qua vng v ngoi t, khng b lm pht phi m.
Mt bi ton kh kh khn cho cc nh lnh o kinh t.
Mi con ng u dn n La M
Nhng d kh khn n u, ti vn tin rng chnh ph v ngi dn s phi trc din
vn bong bng BDS hin nay ca nn kinh t.
Dng nh c 2 khuynh hng gii
quyt: mt l tm cch ko di cc tr tr cho n x hi t t; hai l bm tin vo cu n
(v cc thnh phn li ch ang bao quanh). Gii php th ba ca ti l th trng n tung
bong bong, gip ngi dn c c hi mua nh r v nhanh chng ci t th ch trnh nhng
li dng
ca nhm li ch trong tng lai. Cch y vi thng, ti c tin on l nu chnh ph
thay i hon ton lut s hu nh t, th mt dng tin mi s vo th trng BDS
vi nhng h qu tich cc. D nhin, gii php ny b b qua, khi chnh ph khng
nh l ton dn vn s hu t ai hay ni mt cch khc, mi th s khng thay i.
Gi t, v gin tip, gi BDS cao ngt tri s l ro cn cn bn ca mi c gng
ti cu trc. T gi thnh ca sn phm ni a n n xu ca h thng
ngn hng, t nguy c lm pht khi in tin n vn t gi lm thit hi mi ngn
khon u t ni ngoi, th phm
chnh s l gi BDS trong 5, 10 nm sp ti.
Khi khng chp nhn bong bng BDS v vo cui nm 2012, Vit Nam mc tnh
y
nn kinh t ti chnh vo mt chu k suy thoi s
ko di sut thp nin cn li.

Vn bi ln nht cho bt ng sn v lm
pht

Khi i din vi khng hong, c nhn con ngi hay doanh nghip hay b my cng
quyn thng chn mt trong hai phn ng: hoc sa i ton din thch nghi vi
hon cnh mi; hoc quay v vi nhng thi quen xa c m h cho rng gip h t
c quyn v li hin nay.
Sau gi kch cu 8 t la nm 2008, Vit Nam chng kin lm pht phi m hn 22%
v vic km hiu qu khi kch cu u t cng to mt phn ng dy chuyn t nhp
siu, d tr ngoi t dt gim, n cng gia tng, tin ng mt gi Cc doanh nghip
nh nc , ch o ca nn kinh t
th t git mnh vi kh nng yu km khi phi qun tr mt lng tin khng. Chnh
sch sit cht tin t sau gi
cng con nga kinh t to nn s suy thoi nh n hin nay. Sau khi tin cu
ngn hng v chng khon, chnh ph ang dn n
lc cu bt ng sn. Thay v
gi kch cu, ln ny chng ta s dng mt tn khc: ti cu trc, gi cu tr hay tt hn,
gi t
thin? Trong mt x thch dng khu hiu, c l
ci tn gi thc s quan trng?
Tm c ca gi cu tr
Pht pho u tin, ng V Xun Thin, Ph cc trng cc qun l nh v th trng
BDS tuyn b chc nch l C tin lc ny ti s
mua nh. Mt ng Trng Phng mi 29 tui
Hi Dng nghe li khuyn v ang xy mt dinh t triu lm tn bao nhiu giy
mc ca bo ch. So vi ng Trng Phng, ti chc chn l ng Thin c nhiu tin hn v thm
nin cng v
v ti ang i mt cuc hp bo k tip lit k cc cn nh ng va mua.
Sau , Th Trng Xy Dng Nguyn Trn Nam khoe c 120 ngn t sp vo BDS
trong s
210 ngn t u t cng s bm vo 2012. ng cn da thm l h thng ngn hng
khoanh cc n
BDS hn 100 ngn t v chnh ph s dng gi tri phiu 38 ngn t thi thm vo th
trng BDS. Cha ht, ng cn khuyn l dn nn i ht vng v la ly tin mua nh. Gi
vng v la va phm lut va khng hiu qu.
Trc tip v gin tip, tng cng gi cu tr BDS c th ln n 400 ngn t ng (20 t
la).

Nhng h qu xa gn Ti khng bit c bao nhiu i gia BDS trn ton quc ang p
chiu? Con s chc khng hn vi ngn. D nhin, nu gi BDS xung qu thp th cc i gia
ngn hng, chng khon v cc nh u c th cp cng b v ly, v nh ng L Mnh H (Ph
Ch Tch UBND HCM) cng nhn, gi BDS l tin cho bi ton kinh t v chnh tr ca
Vit Nam. Nhng mi ngi dn s phi
chu chung nhng h qu xu tt, xa gn m gii php cu tr ny s em li:
Khi mt s tin khng nh vy
vo th trng BDS th nh hng trn gi c
s phi c, d ch tm thi. Bong bng s
khng n tung vo cui 2012 nh nhiu ngi tin on v chnh ph ang ht sc thi
hi bng my bm v c bng ming. Nhng mt cn nh m c cho i a s
ngi dn s vn nm ngoi tm tay trong 5, 10 nm ti v mc gi vn l mt o tng
dng ln bi nhng th lc ngoi th
trng. Con bnh s trm trng hn v
cuc gii phu cn thit c di
li cho n khi khng cn g m trong t iu chnh s n.
Ci gi phi tr (khng c ba n no min ph) cho lng tin 400 ngn t trong mt
thi gian ngn l gi tr thc s ca ng
tin VN s phi gim d t gi chnh thc c th c duy tr qua cc bin php hnh
chnh.
trnh lm pht phi m, chnh ph s phi thc hin vic kim sot gi c trn mt
bnh din su rng. Ngoi xng du, go, in nc, cc mn hng nh dc phm, vn
chuyn cng cng, cc hng tiu dung thng dng s
khng c tng gi. y l mt bc
li kh su cho nn kinh t th trng.
Trong mi trng ca nn kinh t ch
huy, cc doanh nghip t nhn vi mc tiu kim li (profit-seeking) s kh s v chi ph
tng m gi bn b kim sot cht ch. Trong khi , doanh nghip nh nc hay cc cng ty c
lin h su xa vi nh nc s c hai v kh bn nhn: c quyn v tin ngi khc (OPM) qua
ngn hng. M hnh kinh doanh thu tin ch ny (rent-seeking) s ln ngi v s
c thm mt lot i gia mi l bn sao ca cc i gia hin hu.
Trn ht, khi hy sinh quyn li ca i a s ngi dn cu vi nhm li
ch, chnh ph a ra mt thng ip r rng cho mi doanh nhn,sai tri v u t
ca phe ta s c bo v. Ngi M
gi y l mt ri ro v o c
(moral hazard) v s khuyn khch nhng hnh x
tng t trong tng lai. Mt a tr
khi khng b trng pht v ti nh ngi, hn s c khuynh hng gia tng cng
ti c. Git ngi tr thnh chuyn bnh thng.
Sau 2 gi kch cu ri v gn 2 ngn t
la trong 3 nm qua, C Quan D Tr Trung ng ca M (Federal Reserve) tht
bi trong vic gim t l tht nghip hay kch cu mt nn kinh t t nhn v nng ng ca M.
Thnh qu duy nht h c th hnh din l cu nguy v to li nhun khng cho cc ngn hng
thng mi. D on lc quan nht l GDP M s tng trng khong 2% trong nm nay. D
khng th b thay th, ng USD vn chu nhiu p lc v n cng tng vt sau cc gi kch cu
ny.

Khi i din vi khng hong, c nhn con ngi hay doanh nghip hay b my cng
quyn thng chn mt trong hai phn ng: hoc sa i ton din thch nghi vi
hon cnh mi; hoc quay v vi nhng thi quen xa c m h cho rng gip h t
c quyn v li hin nay. Ti on l cc th h tr s phi ch thm vi ba th
h na.

By gi c tin cng khng b vo bt ng sn

TS. Alan Phan: Kinh nghim Thi Lan, M cho thy, mt chu k ca bt ng sn
phi
mt 7 8 nm thay i, to
mt mt bng mi.
Vi nhng chnh sch mi v t ai, th trng c th thot him,
nhng c hi thnh cng cng ch di 50%, TS. Alan Phan, Ch tch Qu u t Viasa
ti Hng Kng v Thng Hi nhn nhn v
th trng bt ng sn Vit
Nam.Tr chuyn vi VnEconomy, ng Alan Phan ni:- Th
trng bt ng sn xa nay vn c
hai vn ct li, mt l vn
v lut cung cu, nu cung t, cu nhiu th tc ng n gi bn. Phn th hai l gi tr
tht ca n, tc l da trn thu nhp ca ngi dn. Bt ng sn vn phc
tp, c rt nhiu phn khc. My nm trc ch c ngun cung cao cp kh di do, trong
khi ngi dn vn thu nhp thp l ch yu.
Trc y ch c cc nh u t th
cp m vo. Gi h khng m ni na li cng khin cung d tha nhiu, gi gim l
iu tt yu.Trong khi phn khc bnh dn, cu cao nhng cung gn nh khng c.
Malaysia, h xy cn h 100 m2 bn khong 500 triu ng l rt ph bin. Nhng ta, do chi
ph xy dng, chi ph t ai qu cao nn xy cn h gi r l khng th lm c.Nu so snh
gi tr thc ca bt ng sn vi thu nhp ca
ngi dn, hin gi bt ng sn trung bnh Vit Nam gp khong 25 ln thu nhp,
trong khi Thi Lan l 6,3 ln, Singapore l 5,2 ln Khi gi qu cao, th l hin tng bong
bng, v bong bng s n v khng ai c th chu ng ni.
Tt c mi yu t trn cho thy, bt ng sn sau mt thi gian trm lng, n s ti mt
giai on phi gii quyt vo cui nm nay, c th n s r sang mt ng khc. Trong bi cnh
, nu
ngi no bit nm bt c hi, tn
dng thi c tt th c th c li.
C kin cho rng, th trng bt ng sn tn ti nhng nghch l ni
trn l do c s chi phi ca mt nhm li ch no ?
ng nhin l n chu chi phi ca mt nhm u c nht nh. Thc t th
h lm ri, v th trng non tr
nn rt d ngi ta li dng
trc li. Gi nh t c
thi ln kh cao trong my nm qua. Ngay trc khi c tin H Ty nhp vo H Ni th
thin h gt c kh nhiu iu t tin .
Nhng mt b phn khng nh ny hin nay ht tin, khng cn c hi

u c na, nn cui nm nay s phi

thay i.
Trong mt bi vit mi y, ng c ni th
trng bt ng sn c th thot him
vi chnh sch t ai mi. C s ca nhn nh ny l g?
Thot him y c ngha l, nu c mt lut t ai mi, cho php ngi nc ngoi s
hu nh, t ai, b h khu
th n s kch cu c mt phn, thu ht c mt lng tin khng nh
vo bt ng sn.
Th hai na, hin Chnh ph ang rt mun y cu chng khon, bt ng
sn ln phn no cho ngn hng.
Nhng c c mt lut t ai mi cng rt kh khn. Theo ti, c hi th trng
khng tt gim
na, dn tin v s mua thm ch di 50%.
Nhng nu chnh sch thong qu th th trng li quay li st nng, kh kim sot?
Ti cho rng, khng th st nng c na v vi tnh trng kinh t suy thoi nh hin
nay, nu n ng yn c th cng
l kh khn v may mn ri.
Cn c gc qun l cng khng phi bn khon g v y l mt th trng qu ln,
n chu chi phi, qun l ca nhiu c quan, b ngnh khc nhau.
ng nhn nhn th no v ng thi h
li sut ca ngn hng va qua, n tc ng n th trng bt ng sn th no?
Vn gim li sut cng l mt c gng ca Chnh ph trong vic kch cu bt ng
sn. N s c nh hng n
th trng, nhng cng khng nhiu. V thc th hin ngi dn, doanh nghip vn
ang thiu tin, suy sp, ngi ta vn phi lo n ung, tn ti ca doanh nghip trc,
cha th vung tin cho bt ng sn c.
Nhng ng thi ca Chnh ph s gy ra ng thi tm l tt, c th c tc dng trong
vi ba thng ti nhng sang nm th n li v hiu.
Bi, nhng chnh sch ging nh mt ngi ung thuc gim au, cn au
s ct trong vng vi ting ng h
nhng ngy hm sau s au tr li, buc phi ung thm. Nhng thc t l thuc khng
th
ung hoi c.
Th trng bt ng sn hin vn tn ti mu thun khi ngi dn cho rng gi vn cao,
trong khi ch u t li cho rng, gi chm y. Theo ng lm sao gii c bi ton ny?
Khng nn xem l bi ton cn gii quyt m nn xem l nh lut ca th trng.
Nu lm n ng thi im, c hi
th kim nhiu li nhun. Gi th trng kh khn, bc sang mt chu k mi nu rt ra
khng kp th ng nhin phi mt tin.
Cn tm v m, l mt c hi cho ngi dn co c hi mua nh gi r.
Nhng nu khng gii cu bt ng sn, rt c th nh hng n nhiu
lnh vc khc v bt ng sn vn
c xem l hn th biu ca nn kinh t?
Th gii h nh gi nn kinh t M
mnh hay yu c phi do bt ng sn M

u. Hiu qu nn kinh t da trn nhiu yu t, t hiu nng sn xut, GDP,

thu nhp ngi dn
Nu c tin, ng c b vo bt ng sn lc ny?
Ti s khng lm iu , d c ngi ngh l ng thi ng, c th lm nng li th
trng. Ti tin l th trng cn tip tc i xung na, v gi tr thc v gi cung cu vn cha n
khp nhau.
Nu nh u t mua bt ng sn ri gi li trong vng 20 nm th s c li.
Nhng nu mua ri bn li trong vng 3 -5 nm th khng nn lm. Tt hn l nn gi
tin hoc u t vo hng khc.
Va qua, mt s ngi c cho ti d
n bt ng sn nhng ti thy gi cha ph hp, v theo ti th trng khong 10 nm
na mi bt u hng thnh
thc s.
Kinh nghim Thi Lan, M cho thy, mt chu k ca bt ng sn phi mt
7 8 nm thay i, to mt
mt bng mi. Bt ng sn chng ta d kh khn vi nm nay nhng theo ti vn cha
chm y. N phi xung y ri mi t
t i ln.
Hin gii u t, u c
lt sng bt ng sn vn cn vng
rt nhiu d v ng cay ca vi
nm qua nn dng nh cha my ai nhy vo.

Vng: Trn u gia lc mua v lc bn

Ti chc chn l cha ai tr thnh t ph qua hot ng lt sng vng hng ngy.
Nhng trong cc cuc chi trn thng trng hay chnh trng, mt cu ngn ng hay c
truyn t trong nhiu tnh hung, k th ca k th ta l bn ta. Khng phi kim cng, m l
vng: ngi bn tt nht ca ph n
cng nh n ng v tr con.
Th hai tun trc, 30/4/2012, mt giao dch kh k th xy ra COMEX. Va bt u
m ca, mt nhn vin giao dch (trader) ra hai lnh bn 84 hp ng futures tr gi 1.24 t la.
Gi vng lao xung $15 mt lng, cn $1,648. Th
gii giao dch vng xn xao v nhiu l do: (a) ngi bn hay mua thng phi che giu
ca mnh qua rt nhiu hp ng nh. Vic
ra lnh to bo ny cho thy ngi bn mun truyn ti mt thng ip cho gii u t
bng mt h da rt thng thng;
(b) ai l ngi bn vi kh nng ti chnh c
t la; v (c) cc hp ng bn kiu ny c tip tc?
Bn tay lng l ca cc ngn hng trung ng Qua n th su 4/4/2012, mt lnh bn
hn 3 ngn l cng lp li v gi vng lao xung hn $10 trong vi pht. Tp ch mng Zero
Hedge iu nghin v cho rng lnh bn l do tay trader tn Mikael Charoze, nhn vin di
trng ca Richard Austin Jones, c trch giao dch ca BIS (Ngn Hng Thanh Ton Quc TBank of International Settlement), mt siu nh ch
ca h thng ti chnh quc t c tr s
Basel. Gi thuyt ca Zero Hedge c xc nhn gin tip khi web site ca BIS xa tn
Mikael Chazore sau khi thng tin b r r.
Mi ngi ng thun l do duy nht BIS tung tin bn khng vng l theo lnh ca
cc ngn hng trung ng u M nhm tng gi cc bn v tin t (euro v dollar). Cc quan
ngn hng ny in tin qu nhiu cu b sau cuc khng hong n cng ca u Chu v
cc gi kch cu (QE) ca M. Cc hp ng bn khng vng ny c th c tip tc trong vi
thng ti v BIS v cc ngn hng trung ng u M khng c g
mt. T lm l li in thm mt t tin.
Ngun mua t Trung Quc: chnh ph hay t
nhn?
Trong khi , mt mt tri ca cc giao dch trn cng th v khng km. Mt bo co
ngn hng cho thy Trung Quc nhp khu 40 tn vng qua ng Hng Kng vo thng 2 nm
nay. Trong 8 thng va qua, Trung Quc nhp hn 436 tn vng t Hng Kng so vi 57 tn
cng thi hn trong nm ngoi. Ni tm li, khi BIS bn khng th Trung Quc mua vo. Hai lc
y ny mua v bn ang tc ng mnh trn th
trng vng trn th gii. Lc no s mnh hn vo cui ngy?

Mt nhn xt kh th v n t Marc Faber, chuyn vin u t tri chiu (contrarian) khi

c CNBC hi, ng c ngh gi vng ang
vo trng thi bong bng? ng ni l ng thng xuyn d
cc hi ngh v u t khp th
gii. Khi ni chuyn vi cc qun l qu quan trng, gn nh l khng c qu no ang
gi vng. Rt l khc l vi nhng nm 1989 khi mi ngi u gi chng khon Nht Bn hay
nm
2000, khi tin mi qu nhy vo dotcom. Hin nay, c nhiu ngi gi c phiu ca
Apple
nhiu hn l gi vng.
ng cng ni thm, Gi vng ch c $252 mi ounce nm 1999, nhng n cng ca cc
chnh ph cng nh ca cc doanh nghip v cc t nhn, ch vo khong 40% hin nay. Mt
nguy him khc e da s n nh ca h thng ti chnh l
nhng cam kt v x hi ca cc chnh ph
v cc hp ng phi sinh (derivatives).
S an ton ca ti sn Nhiu ngi hi ti v gi vng v nhng knh u t an ton
cng nh ha hn cho tng lai. Nh cc din bin ni trn, c rt nhiu lc y gia mua v
bn. Vi tun, vi thng, mt bn s thng v mt bn s thua. Ri i ngc li. Khng ai bit.
Chc chn l cha ai tr thnh t ph do giao dch vng hng ngy.
Nhng ti tin rng, mt ngy no , nn kinh t o qua tin giy, qua c bc, qua phu
thut k ton v qua OPM (tin ngi khc-other peoples money) s gp rc ri khng gii
quyt c. Khi
, ti s ung dung nhn ng ti sn thc
ca ti, trong vng nm gi mt t l
hn 25%. Trong nhm ti sn thc ny, vng l mt mn hng kh thao tng nht v
gy nhiu bc bi cho cc chnh ph nht.
Trong cc cuc chi trn thng trng hay chnh trng, mt cu ngn ng hay c
truyn t trong nhiu tnh hung,
k th ca k th ta l bn ta. Khng phi kim cng, m l vng: ngi bn tt nht
ca ph n cng nh n ng v tr con.

C
bc l bc thng bn

Thc s, b i nhng hng say v

ngha v x hi cn st li t mt t
duy gi ci, chng ta phi nhn nhn l nhng anh ch
ngho hay giu khi am m c bc vn c rt nhiu cch khc mt tin, v h mt
phn ln ri. Khng nhng qua cc s hay c cc hay cc sng bi bn Campuchia,
Singapore, m qua bt ng sn, chng khon v li kinh doanh n by dng tin ngi khc
(OPM).
Ti n Las Vegas ln u vo ma h 1964.
Nhm sinh vin 4 ngi chng ti hn hp i du lch mt vng x M nhn dp c 26
ngy ngh
gia 2 kha hc. Khi dng chn Vegas, chng ti ng trch ra 200 la t ngn sch
v nu thua ht, s v khch sn sm sng mai
ln ng. No ng c bn gi ti may mn, thng c 3 ngn la. Chng ti khoi
tr, lm vi ly bia min ph ri v phng lc 1 gi sng. C bn cn ham h, xin li vi pht.
Khi chng ti ng dy lc 8 gi
sng, c thua li ht tin v mun g, c ln v phng mc sch tin ca bn
ti v nng trn cho sng bi.
Nguy kch v 4 a u l sinh vin nc ngoi, khng b con thn thuc c th xin ai
gi tin khn cp. Chng ti kt li Vegas sut 7 ngy sau , ng trong xe v lm mi
chuyn t ra chn bt n qut ng
kim tin n v tin xng chy v
trng i hc tut bn Pennsylvania.
My chc nm sau , ti gh li Vegas c
trm ln v hi ngh v hp hnh, nhng khng bao gi mt mt ng no cho sng bi.
Tuy nhin, Vegas khng cn tin ca ti. T ch
6 sng bc c trung bnh thi 60s, Vegas pht trin trn 120 sng bi vi doanh thu
11.2 t la mi nm v gp khong 3.7 t la cho ngn sch ca thnh ph v tiu bang, cha
ni n nhng doanh nghip lin quan sng nh vo khch nh bc.
T duy v c bc v ngho i T ngy cn b, trong ci t tng m cha m rn dy,
c bc l iu cm
k bc nht trong gia nh ti. Ngay c nhng ngy Tt, cha ti thng xua ui nhng
gnh bu cua c cp mun t hp trc sn

nh. Vi truyn thng , khi ln ln, ti khng nhng d ng vi c bc, m cn xem

l mt ti phm.
Cho n khi ti bt u lm nv nht l khi nhy vo lnh vc ti chnh.
Khi ti mng mt nhn vin ham m c nga, b b cng vic, anh ta tr li, ti ch l
thng nh c con, n thua vi trm mi ln. Cn ng, khi u t vo mt d n, con nga
ng c cc c th lm ng thng hay mt c triu . ng nh bc ln hn ti nhiu.
Ti nh li ngy mi ra trng, lm nhn vin giao dch hng ha (commodity trader)
cho mt ngn hng
Wall Street. Ti nh bc lin tc 7 gi mi ngy, c hay mt c triu la cho
cng ty, m khng thc s ng gp g cho quy trnh sn xut cua nn kinh t. Thc ra,
ti ch l mt con cht nh, nh thu. Nhng nhng ngi ch ca ti khng h l thng bn
nh cha m ti gio dc. Cc lnh o ny kim c
my triu la mi nm; cha k tin
thng.
Nn kinh t c bc Cng lao u vo thng trng, ti cng thy tnh cht c bc ha
trong rt nhiu hot ng. Trn mi sn giao dch hng ha, 99% hp ng l mt hnh thc c
bc v ch 1%
ngi mua k bn l c nh nhn hay giao hng. Khi mn hng l li sut, ch s hay
pht sinh (derivatives) th 100% l nh cc. C tng cng 3.5 t hp ng tr gi 400 ngn t

la c giao dch mi nm. y l mt

sng bc ln hn Vegas, Macau v mi sng bc trn th gii cng li.
Mc cho nhng bin gii v gi tr to vn cho doanh nghip, cc sn chng khon trn
th gii thc s l nhng sng bc v i cho
cc tay chi, t nh u t c nhn n t
chc. t tay chi no quan tm n s mnh ca mt doanh nghip hay vic lm ca cng
nhn m ch lu n nh hng ca n trn s
tin kim c hay mt. Mt thng
k mi nht ca NYSE (sn New York) cho thy 72% giao dch mua bn ch gi thi hn
l 11 giy. C n 70 ngn t la lu thng mi ngy trn cc sn chng khon th gii.
Nhn dng rng hn, trong nhng nc m ngi dn khng c php nh bc thoi
mi th v s kin thit, s , c cc bng , nh bc trn mng Nettr nn ph
bin. Ti M, li nh bc khng chnh thng ny c phng on ln n 4.5 ngn t
la hay 4% ca GDP. Trong khi , con s cho u Chu l 7.2% v Hng Kng l
8.9%. Ti khng c s liu ca Vit Nam nhng ti chc chn l phi hn cc con s
ny.
Ngi thng k thua Tm li, d ta c ght c bc n u, n vn hin din cng khp
mi x hi,
vn haTc ng v h qu ca n cng
khc bit ty theo i tng. Nhiu con bc khng c k lut v tham lam, thng chy
ti v lm vo cnh bn hn. Nhng ngi khng chp nhn nhiu ri ro, bit kim sot cm
xc, c th
thng nh v u n. Nhng tay lm
ci t chc sng bi, bit r xc sut v tm l con bc, lun lun thng. i khi, nhng
s t qun l cc sng ti chnh nh ngn hng, bo him, chng khonny i qu trn, va
tham va ngu, nn to nhng mt mt khng l, li c chnh ph

cu gip bng tin ca dn. Nhng th d gn nht l cuc khng hong ti chnh M
nm 2007, s
n cng u Chu hin nay v cc bin php hnh chnh Vit Nam ang p dng.
Cch y 40 nm, nhng u tu ca kinh t M l cc doanh nghip nh sn xut cng
ngh, dch v y t, gio dc, x hiv
nng hi sn. Ngnh ti chnh ch chim 3.4% ca GDP. Nm 2010, t l ny ln n
14.7% v c tnh s cn tng trng ngon mc trong
tng lai gn. Hin tng c bc
ha nn kinh t M ang c th
gii sao chp, nht l u Chu v ng . Cc trung tm ti chnh th gii l nhng
im hn ca mi li nh bc. Hong Kong, Singapore, Dubail 3 ni m c
bc kiu ti chnh ng gp hn 70% ca GDP.
Sng bi ti Vit Nam??
Quay v Vit Nam, chng ta ang c mt tranh lun kh th v v vic cho giy php m
sng bi ca tp on Sands. Phn ln quay quanh nhng t
nn x hi s xy ra vi sng bi. Thc s, b i nhng hng say v ngha v x hi
cn st li t mt t duy gi ci, chng ta phi nhn nhn l nhng anh ch ngho hay
giu khi am m c
bc vn c rt nhiu cch khc mt
tin, v h mt phn ln ri. Khng
nhng qua cc s hay c cc hay cc sng bi bn Campuchia, Singaporem qua
bt ng sn, chng khon v li kinh doanh n by dng tin ngi khc.
Nu ch ngh n thun n li ch kinh t, mt sng bi s phi u
t khong vi t la, phi thu v o to c ngn nhn vin Vit, thu ht c trm ngn
du khch n chi v ra tin, cng nhng li
ch khc m khng nhim mi trng hay ph rng p ni. ( V ra tin, y l l do
ti sao Vegas c ng ngi chi gp 3 ln Macau m doanh thu ch bng 76%. T l n thua
tnh theo ngi chi Singapore tng t nh Macau).
Chng ti ch cnh gic chnh ph l khi m ca cho Sands, th nn mi lun Wynn,
MGM, Harrahs, nhm Galaxy ca gia nh Stanley Ho, nhm GentingPhi m rng cnh
tranh to cm ngnh (clusters) cho th trng v to th ng cho mt k ngh mi.
Nu Saigon cnh tranh hu hiu vi Macau th sc bt ca chng trnh ny tt p
hn bt c gi kch cu no khc; v chnh ph
cng khng phi in tin hay i vay h
tr.
(Trong tinh thn minh bch v khai bo ton din, ti xin ni r l khng ai thu ti vit
bi ny, ti khng u t vo cc cng ty lin quan n c bc v ti khng c mt li ch kinh t
hay ti chnh no trong cc quyt nh ca chnh ph.)

Sn chng khon l sng bi cho nhng con bc ln

Nu mt khon u t khong 10
triu la vo 3 c phiu ln trn TTCK Vit Nam s mt khong 60 ngy thoi vn.
Trn Nasdaq, vic lm ny c th ch mt khong 5 giy ng h.
Ti vn ngh rng, cc sn chng khon l sng bi dnh cho nhng con bc c vn ln
v c OPM (other peoples money, tc l tin ngi khc). Tuy nhin, lng tham v s s din
thng cuc vn thu ht kh nhiu con thiu thn nh l, d nh theo c bn hay lt sng.
Thi i mi, cng ngh
mi, tay chi mi, th thut mi to
nn s dao ng bin v bin chuyn
khng ngng c vi nhng cn sng ln xen ln cc t thoi tro su. Nhng cao th
lt sng v c tin tc ni gin tt l nhng k s
thng ln trong cc cuc chi ny ti Vit Nam hay bt c ni no trn th gii.
Trong mi tnh hung, nhng thnh phn thng khc, d nh nhng lin tc l s hay
cng ty iu hnh sn giao dch (nh ci), cc cng ty to ra sn phm (cng ty nim yt), cc
nh t vn, mi gii (thy c chy ngoi vi ng loa) v cc cng ty to th
trng (market makers, cn gi l cc i li tu).
V s am m c bc v lng tham ca tp th
v c nhn, cc sn chng khon l ni huy ng tin tt nht cho cc cng ty mun tng
trng.
Tuy nhin, mi ngi lin quan, t nh ci n thy c, t i li tu n ban qun tr
cc cng ty nim yt, phi bit cc tay chi cn g v mun g k hoch tip th v
hu mi thu ht c doanh thu cao nht. Do khng nm vng cc yu t ny nn cc
nhm t chc sng bi thng c nhiu hoang tng v tr
chi v tay chi. Th phn tch mt vi thng ip PR ca nhm t chc v l do ti sao
cc nh u t nc ngoi phi tin
vo Vit Nam, ta c ngay bng chng v s hoang tng, u tr ny.
Gi P/E ca cng ty trn sn Vit Nam r nht
Chu
Khi chng ta dng gi r lm v kh cnh tranh th v tnh chng ta th nhn l hng
ha ca chng ta khng c cht lng hay thng hiu g. D ai
cng ham li v tit kim, nhng trong vic u t v kim sot ri ro, phn ln
cc nh ti chnh thch nhng sn phm cht lng v tng trng bn vng.
V li, iu l ca cc qu
u t i hi nhng tiu ch v thm
nh (rating) kh cao v sn phm, cho nn c l
khong 95% cc cng ty nim yt Vit Nam khng p ng ni nhu cu ny, d c
bn vi gi r mt.
Trong 6 thng u 2012, sn Vit tng gi 22%

y l mt thng ip PR coi qua th p mt, nhng n khng xi-nh g i vi cc

quyt nh u t. Yu t quan trng nht
l thanh khon. Rt nhiu chuyn gia u t
ri vo tnh trng kim c mc
li ti 100% trong phi v ca mnh, nhng khng sao thoi vn c v th trng mt
thanh khon. Cho n khi rt c th phi bn tho, bn l.
Nhn s tin giao dch hng ngy ca hai sn HOSE v HNX, ti tnh ra l mt khon u
t khong 10 triu la vo 3 c phiu ln s mt khong 60 ngy thoi vn. Trn Nasdaq,
vic lm ny c th ch mt khong 5 giy ng h
(vo nhng ngy chm).
Vit Nam l mt th trng tim nng trong 20 nm ti
Theo mt thng k, 72% giao dch trn sn chng khon New York (NYSE) c gi
khng qu 11 giy. Ti cha gp mt chuyn vin u t no c ci nhn xa hn 3 nm khi thm
nh c hi kim tin, k c nhng nh u t c bn
v di hn nh Warren Buffett (ng c th gi c
20 nm nu u t tng trng
tt trong 2 nm u). B tin
PR cho cc nh u t ti chnh v tim nng 20 nm sau hon ton l mt s lng ph
tin bc.
Chnh ph ang lm mi cch nng
th trng chng khon
Phn ln mi ngi theo kinh t th
trng u quan nim rng, khi Chnh ph
phi can thip h tr mt thnh phn
kinh t no th y l gii php cui cng cho khng hong. Chiu PR ny cng c
qung b th cng c tc dng ngc li. N gi nn hnh nh ca mt con ngi trong tnh th
tuyt vng, ang cu xin n hu. Vi cc nh u t, kinh doanh kim li l mt hot ng
nghim tc v ch k. Th trng chng khon mi ni trn th gii, d c ch cho vic cu
nguyn, khng bao gi c ch lm t thin.
hiu thm v ng lc ca cc nh u t trn cc th trng chng khon, ti v mt
vi sinh vin ca trng i hc Southern Cross (c) hon tt mt kho st vo nm 2004 vi
575 nh qun l qu u t khp th gii. Ngoi thanh khon, cng ty cht lng (c k cng
v thng hiu)
v mc tng trng, nhng yu t
quan trng khc l h thng hnh chnh v php l, vic chuyn i bn t ra ngoi t v
thng
tin t do, minh bch.
Th trng chng khon Vit Nam hin thiu st v tt hu rt xa so vi cc i th xa
gn trn tt c cc lnh vc nu trn.
V l l do chnh ti sao cc doanh nghip nim yt rt kh thu ht hay huy ng dng
vn ngoi.
B quyt thu ht khch hng, xy dng thng hiu v nim tin lun lun l mt cng
thc da trn s tha mn ca thng
qua sn phm, dch v v chng trnh hu mi. Cc nh t chc lin quan n th trng
chng khon Vit Nam dng nh vn cha
nm vng cng thc ny.

Gii php no cho vic tip cn ngun vn

Vn l vn mun thu ca doanh nghip, khi doanh nghip mi

thnh lp, cn vn; khi m rng sn xut kinh doanh cng cn vn; khi khng hong
li cng cn vn. Tuy nhin, khng phi ng ch doanh nghip no cng d dng tip cn c
vi
ngun vn ca cc ngn hng, mc d li sut khng d chu cht no. Nht l trong thi
im cc ngn hng ang sit cht cho vay nh hin nay.
Nhiu d n nm ch, nhiu cng ty ng ca, mt s hot ng cm chng
v thiu vn. S thc nghe rt quen, song nu i su vo bn trong vn ni ti ca
doanh nghip, khng hn l do thiu vn, cng khng hn l cn rt nhiu vn mi c th bt
u hoc khi ng
kinh doanh. Mi ngun lc v vn u
quanh ta, doanh nghip cn bit tn dng nhng ngun lc khc vi truyn thng bin
thnh vn Tin s Alan Phan chia s.
Tip cn ngun vn cn bit mnh, bit ngi
Tin s Alan Phan cho rng mi ngy c 400 n 500 ngn t USD lu thng trn th
trng ti chnh th gii. Vi dung lng tin giao dch ln nh vy th trng ti chnh khng
thiu tin cho bt k mt
doanh nghip hay mt d n no. Tuy nhin, tip cn c vi ngun vn doanh
nghip
cn xc nh c bn thn doanh nghip mnh nh th no. Xc nh ni ti doanh
nghip gip doanh nghip d tip cn vi ngun vn hn.
Sau khi bit mnh cn g v mun g th mi i tm hiu v tip cn vi cc ngun vn.
Vay ngn hng, huy ng bn b hoc tip cn vi cc qy u t
C nhng qu u t mo him, chp nhn ri ro cao sn sng u t
cho cc d n, cc doanh nghip tr song cc ngun vn ny cng tnh n gi tr li
nhun cao, nn khi tip cn vi cc ngun vn ny, doanh nghip phi chng t cho ch u t
thy
tim nng ln t cc d n, hot ng kinh doanh ca mnh. Bn cnh , cng c nhiu
ngun qu m u tin l s bo ton vn. H s
hng n i tng doanh nghip
pht trin mang tnh bn vng u t. Bit mnh l ai, chnh l yu t u tin
tip cn c vi ngun vn
thch hp, ging nh mnh i mua qun o, ci mnh mc va, ci ph hp vi mnh mi
quan trng.
Trnh tnh trng cm h s chy khp
ni. TS Alan Phan chia s.

Mt l do cc doanh nghip Vit Nam kh tip cn c vi cc ngun vn l doanh

nghip khng nhn v pha nh u t, m ch quan tm n mnh, n tng v d n ca
mnh. Khi nh u t quyt nh u
t hoc rt tin vo u , vn u tin h quan tm l doanh thu, li nhun v
th phn. V vy, doanh nghip phi chng t
cho nh u t thy
nng lc qun l cu ngi lnh o v sn phm cnh tranh nh th no trong th
trng. y l hai yu t quan trng quyt nh s thnh, bi ca doanh nghip,
cng chnh l yu t gim thiu ri ro cho nh u t.
Ngun vn c khp ni.
Khi cn vn khi nghip, hoc m rng sn xut kinh doanh, doanh nghip khng
nht thit c phi trng ch vo ngun vay ngn hng hoc tm mt qu u t no b
sung v huy ng vn. Vn hin
hu xung quanh doanh nghip. C th l mt ti sn cha cn dng n nh nh, t, xe
c, hng tn kho. Nhng g cha tht cn thit trong thi im huy ng vn c th bn to
vn. Vn t bn b, ngi
thn, nh cung cp, i tc chin lc, hp ng nguyn liu.
Qu u t cng l ni khi u tt nht cho vic huy ng vn, v khi tip cn vi qu
u t, doanh nghip s
c t vn. Nhng doanh nghip c mc n nh hn, c nhiu c hi huy ng
vn trn th trng chng khon M nu m bo c s minh bch v
ti chnh. Pht hnh tri phiu cng l mt trong nhng hnh thc huy ng vn i vi
cc
doanh nghip dng ny. Lin doanh l mt hng huy ng vn rt hiu qu gip doanh
nghip tn dng c mi quan h cu
i tc thng qua hnh thc hp tc chin lc hay ti chnh. Cc cng ty cho thu ti
chnh cng l mt hng ra cho doanh nghip khi cn huy ng vn.
TS Alan Phan phn tch: Thc ra khi mt doanh nghip lp d n cn n 10 t tin vn
th nhu cu thc s ca doanh nghip cn c th khng n mt phn na s . Chng hn,
vic u t vn cho mt bng, c s
h tng thng l chim rt nhiu vn, nhng khon u t ny li i thu
c. Cng ngy x hi cng c nhiu ngun cung cp, vy nn, ci g i thu c th
thu gim t sut u t. Hng
Nike bn nhiu hng th thao nht th gii nhng khng s hu mt nh my sn xut
no.
Doanh nghip c ku thiu vn nhng thc t
cha chc thiu nhiu n nh vy.
Quan trng l doanh nghip phi bit tn dng tt c mi ngun lc xung quanh mnh
to vn trc khi ngh n vay ngn hng vi li sut khng kh thi.
Cng theo TS Alan Phan, hin ti li sut ngn hng ang cao, nhng s gim trong
tng lai. V
lu di, Vit Nam vn l mt th trng tt, c nhiu tim nng nh dn s tr v cc hot
ng trong lnh vc t rt nng ng.
Tuy nhin Chnh ph cn phi iu chnh nhng chnh sch li thi th trng c
c hi t ph mnh hn.

C 2 t ng u t vo u

Trong chui hi tho v u t

cho 2011 v nhng nm kh khn sp n, cu hi ti nhn nhiu nht t khn thnh gi
Vit Nam l ti ang c khong t 1 n 5 t
ng tin tit kim. Ti phi u
t vo u cho an ton v hiu qu?
C 2 t ng, u t vo u?Cu tr li ca ti vn l nhng gii php bn vng sau
42 nm quan st kinh t th gii. Thc ra, y l nhng nguyn tc cn bn cho s
u t di hn, dnh cho mt thnh phn tng i kh gi ca x hi v n ng dng
vo nhng thi im cc thnh ca kinh t ton cu cng nh nhng lc bong bong ti sn thi
nhau v. Nhiu ngi tham d hi tho tht vng v ti khng a ra mt cng thc no k
diu gip h chp git
c hi trong suy thoi; hay h bit thm mt knh u c hay hn. H lun c quan
nim l u t th phi bit i tt n
u hay mn u heo nu cho.
Trc ht, ti mun khng nh li s khc bit gia u t v kim tin.
Nu u t cn mt t l hon
tri tt (ROI-return on investment) da trn mc ri ro m nh u t chp nhn sn;
th vic kim tin li ty thuc vo nhiu yu t
ch quan v a phng, i khi khng lin quan g n u t. Mt kh c
cung cp ln vi mt cng ty a quc, mt bt tay vi mt quan chc di gm
bn, mt tin tc ni gin chnh xc ca i li tu chng khon, mt vic lm vi s
lng hu hnh l mt ngn l mt nhng chuyn kim tin. V theo nhiu nh t ph
th
gii, tin kim c nhiu v kh
quan nht l vo thi im cc thnh ca bong bng hay vo nhng lc i suy thoi ca
nn kinh t. Ngi Tu vn thng ca tng
nguy c, trong nguy him mi thy r c hi.
Tr li vn u t: y l mt quy trnh bo v ti sn ca mnh v hy vng mt li
nhun kh quan c th c tm thy qua nhng quyt
nh u t da trn kh nng chp
nhn ri ro. Mc li hon tri (ROI) lun c t l
thun vi cc iu kin ri ro.
1. Gio dc: Mt ti sn m chng ta khng th mt c khi cn sng l ti sn tr tu.
Ti ni nhiu v
Zuckerberg v tng Facebook ca anh sinh vin 26 tui ny. Ch vi 1 ngn la v 4
nm khai thc, anh bin tng mnh thnh 60 t la. D khng my ngi c nhng t
ph hay may mn nh
Zuckerberg, nhng mt thng k nm 2006 ca B

Lao ng M cho thy thu nhp trung bnh ca mt ngi tt nghip Tin S l $89,600
v Cao Hc l $62,300. Trong khi , thu nhp trung bnh ca mt C Nhn l $52,200
v mt bng Trung Hc l $32,200.Nu ti l ch mt gia nh trung lu, c d cht tin mt
trong thi im hin ti Vit Nam, ti s theo th t u tin k
sau u t s tin tit kim
ny vo cc lnh vc:
Tm li, mt u t vo gio dc s
em li cho bn, gia nh bn, hay nhng ngi thn yu mt hon tri khong 67% mi
nm, lin tc trong vi chc nm khi bn c ti sn ny. Khng mt knh u t c th qua mt
con s ROI ny trong bt c tnh trng kinh t no.
Ti Vit Nam, v kinh t cn da vo nng nghip v sn xut gia cng, thay v vo dch
v v cng ngh
cao, nn ROI c th t hn. Nhng y l hng i bt buc ca mi nn kinh t trong
cc thp k ti. Ngay c nhng kha hc b
tc ko di ch vi ba tun cng em li nhng kt qu rt kh quan cho ti chnh cng
nh
cng vic, nh c thm k nng qun l v chuyn nghip chuyn su hn.
2. Cng ty ring ca mnh: Theo cun sch ni danh ca hai Gio s Stanley v Danko,
c n 74% cc nh triu ph M thnh cng nh ti sn kim c t cng ty
ring ca c nhn; nhiu hn tt c mi loi ti sn khc nh a c, chng khon hay
tin tha k t gia nh.
u t vo cng ty ca mnh
tng cng ni lc: nh gia tng cht
lng sn phm, tm kim cng ngh hin i, xy dng thng hiu lu di, to khch
hng trung thnh, o to i ng nhn vin, thu qun l bi bn l mt u t khn ngoan
nht trong thi k kinh t suy thoi. V khi hot ng chm li, bn s c th gi
ti cu trc t chc v nht l ti chnh, c mt dng tin vng bn hn trong
tng lai, v doanh thu cng nh li nhun 3. Cn nh cho gia nh: Mt cn nh l mt ti sn
di lu cho nhiu th h trong gia nh v l mt u t cn thit chng nhng trc tr,
kh khn c th xy n trong tng lai.
Mt cn nh cho gia nh khc hn vi mt u t v a c. Cn nh phi
ph hp vi thch ch quan ca nhiu thnh vin trong gia nh, v mc tiu l to
dng mt mi trng chng ta an c lc nghip.
V y khng phi l mt u t thun
ty, cc yu t v thin nhin, tp qun, vn ha, v nh hng pht trin ca c nhn v
gia nh, s thun tin cho sinh hot hng ngy
c th c tm quan trng hn.
Tuy vy, vi mt u t cho cn nh gia nh, mc hon tri vi chc nm vn cn cao
hn nhng u t ngn hn v
a c. Mt nhn xt khc ca ti l u t d l kim thu nhp c nh
hay u c th cp (flipping) v a
c lc ny ti Vit Nam l mt iu rt kh khn, khng nn lin quan vo, nu khng c
mt li th cnh tranh no c bit.
4. Vng, bc v cc kim loi qu: y khng thc s l mt knh u t, nhng y l
mt chin lc phng th
hay nht cho bo v ti sn lu di.

Trong nhiu cuc hi tho, ti so snh vng vi ng US dollar c coi nh l mt

bn v bn vng nht trong 40 nm va
qua.
Trc 1971, chnh ph M cam kt l nu bn c 35 dollars, chnh ph s bn cho bn 1
lng vng. Sau khi Nixon hy b iu l ny, ng la b suy thoi ton din. Khng
nhng bn phi mt hn $1,400 mua mt lng
vng vo 2010, bn ch cn 160 lng l mua c mt cn nh trung bnh (gi
$230,000) thay v 400 lng nh vo nm 1971 (gi $14,000).
Nu so snh vi cc bn v khc hn US
dollar nh vi tin
Franc ca Php (ngy trc Euro), peso ca Mexico v Argentina, hay HK dollar ca
Hng Kng, s vng lu gi
c sut 40 nm qua tng
ng vi nhng gi tr cao ngt tri
khi so vi cc ti sn khc. Cc loi kim loi khc nh bc, platinum thng gi gi tr
song song vi vng; nhng vic mua bn hi phc tp hn.
5. Cc hp ng du th v khong sn: Ti khng hiu v lut l
hay cch thc mua bn ti Vit Nam cc hp ng nguyn liu (commodity contracts,
options, delivery) nhng y cng l mt knh u t c nhiu tnh thanh khon gii ngn
hay thoi vn; v thng rt c lp vi nhng th
thut lm gi hay nh hng ca qun l
nh cc c phiu ca SMEs (doanh nghip va v nh). D nhin, nhng nh kinh t v
chuyn gia hng u c th c nhiu li th v thng
tin v phn tch; nhng nu cc bn c nhng kinh nghim mua bn thc t nh giao dch
mua bn v nhng nguyn liu ny trong nhiu
nm, bn c th suy on vng vng cn hn cc doanh gia.
Mt anh bn ti Panama, chuyn trng v mua bn ca cao (cocoa) sut 45 nm trong
ngh, gi kim tin rt thanh nhn vi vic mua bn cc hp ng ca cao mi tun nh kinh
nghim.
6. C phiu ca cc cng ty a quc: Kinh t ton cu c th chm li trong thp nin ti,
nhng s tng trng dn s trung lu nhiu nc
m mang s tip tc gia tng th phn
ca cc cng ty a quc c thng hiu tt, bn vng v dng sn phm a dng ton
cu.
Ti mun ni n nhng cng ty nh P&G, Unilever, CocaCola, McDonald, Pfizer, Visa,
Nestle, Sony, HondaCc cng ty ny c th c vi nm hot ng yu km,
nhng nhn thi im 10 nm, chiu
hng i ln ca cc c phiu gn
nh chc chn.
7. Bn v ca cc quc gia may mn: Ti c mt thng k lu cho bit l 97% cc
chnh ph trn ton cu lun bi chi ngn sch v b vo s thiu ht, h
vay mn ti a v in thm tin ba bi. Ngay c chnh ph b nhiu kim sot nh M
cng nm trong danh sch b bi ny. Do , d u t vo bn v no, 97% l bn s
mt tin v bn v mt gi (yu t chnh ca lm pht).
Tuy nhin, c mt vi bn v ca cc quc gia ti gi l may mn nh c (Australia) c
mt lng khong sn di do trn mi u dn cao nht th gii. So vi cc bn v khc, ng

 la Australia s gi vng gi tr d chnh ph

c cng khng tt lnh g trong vic tiu tin ca dn. Cc quc gia may mn khc l
Canada, Brunei, Saudi Arabia, Kuwait
8. Tri phiu ca cc chnh ph bn vng: Sau cng ti khng thch knh u t ny
nhng phi bao gm cho nhng c nhn thch bt r mc han tri trc khi u t.
Ti ngh c nhng chnh ph rt bit trch nhim v khng tiu tin ba bi. Khi h pht
hnh tri phiu, h cn nhc rt cn thn v kh
nng tr n v tng lai bn vng ca
nn kinh t quc gia h s gim thiu
mi ri ro. Ti ngh n tri phiu ca c, Thy S, Hng Kng, Singapore, nhng
sn phm ny c th gip bn ng ngon hn.
Nh ti ni, mc hon tri cu u t ty thuc rt nhiu vo t s ri
ro. Khi bit r mc ri ro m mnh c th
chp nhn c, th knh u t v
thi hn u t s l mt bi ton kh n gin. C vi nguyn tc cn nh:
1. Bn c th c mt cm nhn tt hn cc chuyn gia ti chnh v nhng vn a
phng, c nhn, c
th v nht l khi lin quan n tin ca mnh.
Nn nh l cc qu u t lun lun nh bc vi OPM (other peoples money- tin ngi
khc) nn nhng quyt nh ca h thng mang li
n c nhn hay s nghip ca h nhiu hn ca bn
2. Nu mnh phn tch k lng v tin tng vo chin thut u t la chn ca mnh
nn kin tr ch
i v tnh hnh hay bin i bt cht v mi thay i nhanh chng trong giao dch s ch
lm ti lon mc tiu v phn on. Qun i nhng tnh trng v m hin thi, mi th
u thay i trc khi mnh nhn thc
c thc ti. Khi ngh n u
t, ng suy ngh ngn hn.
3. ng u t dn tri, hay chm ch n mt hay hai lnh vc m mnh thng sut.
ng lin quan n nhng m hnh kinh doanh m mnh khng r rng. Khi tt c mi ngi
nhy vo mt lnh vc u
t, th l lc mnh nn rt lui trnh tn tht; ngoi tr y l mt chin thut mnh
hoch nh v chc chn
y c th l mt bi vit hu ch cho s
vn bn ang tit kim. Chng ta lun lun tm kim nhng cng thc u t thn k
(cng nh hay m mng v nhng chuyn
tnh lng mn chy bng); nhng mt ngi v
hin m ang hay mt ngi chng
ng hong c trch nhim, l iu tt nht cho cuc sng hng ngy hin nay. Hy nhn
vo thc ti, lo cho tng lai ti chnh ca mnh v gia nh, ng mt tin v nhng hoang
tng nht
thi.

Li sut, lm pht v nhng th lng nhng

khc

Dng ngn sch gii cu nhng sai lm ca cc ngn hng khi h cho vay liu lnh v
trn b
ph sn l ly tin ca anh ngho tng cho anh giu kiu Robin Hood ngc chiu
LI SUT, LM PHT V NHNG TH LNG
NHNG KHCTi yu x M, nhng ti khng tin v
tng lai nc ny. Cc chnh ph M trong 3
thp nin va qua lm mt nim tin ca ti qua cc hnh x lun lun i ngc vi
nhng li ni hoa m cao thng.
Mt vi th d v thnh qu v chun mc o c ca lnh t x ny:
S suy yu ca ng dollar Sut 100 nm t khi Hoa K tr thnh
ch s mt th gii, ng US dollar
lun l biu tng ca s bn vng v
thnh cng ca nn kinh t. Ch trong
10 nm qua, vi chnh sch tiu xi qu ng dn n vic in tin ba bi (dng 1 danh
t mi l quantitative easing hay gi kch cu) cng vic vay mn ti a qua cc tri phiu,
lm ng dollar tut dc khng phanh so vi cc bn v khc v gi c cc nguyn liu. y l l
do chnh ca nn lm pht m cc chuyn gia cng nh gii truyn thng c tnh b qua v li
ch c nhn ca ngh
nghip.
S nho nn cc s liu thng k che y cho s c lm pht v tht nghip, chnh
ph ngy to hay chnh sa cc s liu thng k nhm gim thiu con s lm pht cng nh
nh hng trn
cng n vic lm ca ngi dn. Ai cng bit l ch s tiu dng (CIP) bao gm nhiu
thnh phn v khi thay i t l ca chng trn tng s
s thay i CIP ny theo mun chnh tr. Chng hn khi gi a c hay may mc xung
thp, tng phn trm ca a c v may mc
ln 10% thay v 5% s lm CIP gim i gn 0.6%. Trong khi , gi c thc phm, xng
du c leo thang v c nh hng trm trng n
i sng hng ngy ca ngi dn, chnh
ph c quyn tm qun v trn nguyn tc, ch s
CIP vn cn thp.
Cu ngn hng bng tin ca dn Dng ngn sch (tin ca dn d bng tin thu
hay bng cng n) gii cu nhng
sai lm ca cc ngn hng khi h cho vay liu lnh v trn b ph sn l ly tin ca anh

ngho tng cho anh giu kiu Robin Hood ngc chiu (Hood l mt tng cp ly tin
ca quan tham tng dn). Chnh ph cn ngy bin l lm vy v phi cu nn kinh t
quc gia; nhng ai cng bit rng, mt vi ngn hng ln sp , l gii php ti
u ti cu trc nn kinh t v m,
nh mt con bnh ung th cn c
gii phu ch khng phi ch cho ung thuc gim au, ko di s tn ti khp
khnh. V lu v di, cng tr hon vic gii phu, cng a bnh nhn n tnh trng
khng cn cu cha
Gia tng thay v gim thiu cc n v
nh nc
Lch s nhn loi chng minh l lng tham con ngi s t n nh
cao khi h c giao quyn hnh v ti sn khng kim sot. Kinh t t nhn lun lun
hiu qu
hn mi m hnh kinh doanh, v ng tin lin khc rut. Cha chung khng ai khc l l
do ca mi lng ph v tham nhng. Bng cch gia tng th phn v chi tiu ca cc n v nh
nc, cc chnh ph
M v tnh hy hoi gc r ca s
thnh cng trong nn kinh t quc gia.
Khn nh di ch
Trong khi chnh ph rt quyt lit vi nhng bin php v tng thu thu, v s thc
thi lut l vi ngi dn mnh (i khi qu ng), th i ngoi, mt chnh sch mm do
v thn thin lm Trung Quc, mnh ln
c th tr thnh mt i th ng ngi
cho tng lai. Chnh sch ny hon ton da trn li ch ca phe nhm thay v quc gia.
Ni v lm lun lun khc bit Khi tranh c hay ra trc cc din n quc t, cc quan
chc chnh ph t ra rt thc thi v ngt ngo, rng ri vi nhiu li ha kiu loi.
Nhng khi bt tay
vo vic, th cn cn quyt nh thng
nghing v li ch ca c nhn, ca b ng, ca cc nhm li ch c nh hng n
tng lai chnh tr ca mnh.
Yu t cn bn ca mi nn kinh t: nim tin
Khi ngi dn khng tin vo ng tin quc gia, t gi s suy thoi. Tin suy thoi th
lm pht gia tng. Lm pht tng th li sut tng. Cc hot ng kinh t s hng v phng th
(bo v ti sn khi b mt mt). Mi
sng to, nng ng v tham vng ca c nhn hay tp th cng b li bc, thu gn
v phi lo sng cn trc. Khng ai mun u t thm vo mt nn kinh t thui cht.
Dy ngi dn thi quen ty thuc vo chnh ph
Vi nhng li ha hon ton da trn li ch chnh tr, cc chnh ph giu dim
nhng yu im ca quc gia v c tnh lm
ngi dn hiu sai thc trng v kinh t, x hi hay trch nhim ca dn ln quan. Hu
qu
l lm cho ngi dn c mun v i hi nhng g min ph hay n t tin ngi
khc (OPM: others people money). S tham lam khng c s ca ngi dn s gip chnh
quyn kim sot hot ng ca dn v nh vy, gi quyn lc
lu di hn
Ngi bn Trung Quc Ti trnh by vi nhiu chi tit hn v

 ti ni trn trong mt bui mn m 2

thng trc i Hc Jiao Tong Shanghai. Mt anh bn doanh nghip ni vi ti, Nghe
ng m ti pht khip.
X hi M dn ch t do m cn b vng
vo nhng vn nn ca chnh ph nh vy, th cc ngi dn cc quc gia khc i ph
ra sao vi tnh hung ? Ti khng c cu tr li.
Ti k ng nghe v lch s ca Sparta vo trc thi ch La M. Sparta l mt
quc gia ni ting l anh hng, t nhiu thnh qu n tng trn chin trng. V
lnh t Lycargus c bm thi ln nh mt v thnh ca Sparta. Chin thng ln nht l
i thng thnh Troy ca Hy Lp. H
ngo mn, coi thng i th v
ngh l kh nng chinh chin bt bi ca h s gip h vt tri v thn tnh th
gii. H khng quan tm n vic xy dng mt x hi hi ha, tn trng php lut, hay
mt nn kinh t sng to hiu qu. H vung tay tiu xi trong nhng cuc lin hoan bt tn
mng chin thng. Dn d, chin li phm khng cn v cc quc gia i th chun b
y i ph vi k
nng qun s ca Sparta. Khng cn chin trng thng, khng cn hu phng
quay v sng trong n nh, Sparta b
lch s chn vi v tr thnh mt tnh nh
ca ch Achaea.
Ti cng cht nh n phn ta ca cun chuyn kim hip Lc nh K ca
Kim Dung. Trong , tc gi ni v mt cuc sn nai ho hng ca mt s i gia
quan li. Sau bao thng trm ca cuc chin, cui cng con nai b bt v x tht. Kim
Dung kt lun l s phn ngi dn trong mi x hi cng ging ch nai vng. D khn ngoan
hay ngy th, nh mnh an bi l con nai s tr thnh mn n chnh ca thc n trn bn
tic.
Do , ti thch T Xng vi nhn sinh quan thng minh ca ng.
Mt tr, mt ru, mt n b.
Ba ci lng nhng n quy ta.
Sau c my trm nm ca tin b, tht ti nghip khi ngi dn li b
quy ry vi li sut, t gi v lm pht thay v nhng ci lng nhng ng yu ca T
Xng. Ngi Tu rt hng th vi li
ni ca Lo T Khn cht, di cht. Ch bit mi sng. Sng vi ru ch, hay n
b chc chn phi vui hn l sng vi li sut, t gi v lm pht. Ba ci lng nhng c
th l gii php cho bi ton?

Ti sao doanh nghip Vit Nam cha nim yt sn M

TTO Tin s Alan Phan, Ch tch Qu

u t VIASA, l doanh nhn Vit kiu u
tin a cng ty t nhn ca mnh ln sn chng khon M vo nm 1987. n nm
1999, Tp
on Harcourt do ng sng lp t mc th gi 670 triu USD, hin tch thnh 5 cng ty
(HRCT, SRRY, ETAK, ENVI v SPXP) v tip tc nim yt trn th trng chng khon M.
Nh u t Vit Nam trn sn chng khon cng ty Kimeng - nh: H.Nht
Nhn chuyn tr v Vit Nam cui thng 3 va qua, Tui Tr Online c cuc tr
chuyn vi ng v iu kin v nhng thch thc khi
a mt cng ty nh ra th trng chng
khon ton cu. ng cho bit:
- Thng 6-2008, ti c v Vit Nam ni chuyn trong mt ba tic thn mt vi s
tham d
ca hn 200 gim c iu hnh (CEO) v qun tr vin ca cc cng ty hin nim yt
trn cc sn TP.HCM, H Ni. Bn khon ln nht ca cc nh qun l ny l s thiu ht mt
chin
lc ti chnh hu hiu i ph
vi tnh trng kinh t suy thoi ton cu. Tuy vy, t ai ngh n mt gii php quan trng
v hiu qu l vic nim yt cng ty mnh trn sn M, thay v sn Vit Nam hay cc sn chu.
Ti sao? Tt c u cng chia s l do khng c nhiu kin thc thc dng v
sn M. Vi h, sn M l sn chi ca nhng cng ty a quc gia ni danh v c nhng
th gi khng l nh: Microsoft, Intel, GE, Walmart, Goldman Sachs H
lm to. Thc s, nim yt sn M d
hn sn Vit t ph tn n thi gi.
Tha ng, trong cun sch Nim yt sn M ca ng, ng vit v vic a c phiu cng
ty nh ln sn chng khon M v cho rng vic kh d dng. Vy theo c nhn ng,
ti sao Vit Nam hin vn cha c doanh nghip no ln sn M
m ch tnh chuyn ln sn Singapore?
Tin s Alan Phan du hc M t nm 1963. ng hin l gio s thnh ging ti cc i
hc M (Colorado, Columbia, Cal State) v Trung Quc (Phc n).
ng Alan Phan cng l ngi u tin gii thiu h thng bn c phiu qua mng v
gio dc qua mng ti Trung Quc vo nm 1997.
Trc , ng c nhiu nm kinh nghim lm vic trong cc cng ty a quc gia cng
nh cc ngn hng ln Wall Street.
Hin nay, tin s Alan Phan ang l Ch tch Qu u t VIASA (qu ring ca gia
nh), v l chuyn gia t vn v cc th trng ang ni (emerging markets) cho mt s

cng ty a quc gia ti M, u chu v Trung Quc.

- Cch y 15 nm, cc doanh nghip Trung Quc cng ngi nim yt trn sn M v h
rt s
ti sn ln sn ri tht thot ra nc ngoi. V th, khi t vn cho nhng cng ty Trung
Quc ln sn M ti gp rt nhiu kh khn. Nhng,
cch y chng 6-7 nm, Trung Quc li thy vic nim yt sn ngoi l hnh thc ly
ngoi t nc ngoi nhanh nht nn h rt
mnh tay cho cc cng ty lc a ln nim yt
Hong Kong, M, chu u V ch trong vng 6-7 nm, tr
gi vn ha cc cng ty mang v cho cc doanh nghip Trung Quc hn 1.000 t USD.
Trong khi , nu so snh trong vng mi my nm qua, Trung Quc ch thu ht khong trn
100 triu USD vn t FDI. Nh vy, r rng y l knh thu ht vn nc ngoi kh d dng.
Ti Vit Nam, vn u t gin tip nc ngoi (FII) cho php nc ngoi u
t vo c phiu Vit Nam v k c u
t trc tip nc ngoi (FDI) ti Vit
Nam phi qua nhiu th tc phc tp v kh khn, tnh minh bch yu km, tnh thanh
khon yu cng lm nn lng nh u t nc ngoi.
Nhng em cng ty Vit Nam ln nim yt
nc ngoi kh d dng. Ti sn Nasdaq hay NYSE chng hn, c i ng phn
tch lun sn sng phc v, do vic thu ht vn cng d
dng, vi tnh thanh khon cao. Nh u t M
hay chu u coi cng ty da trn hot ng ti chnh, s
tng trng, doanh thu mi chuyn u da trn nhng con s thun ty m cng ty
khng cn phi gii thch g thm. Mt khc, nu khng chung v khng tin cng ty na th
h bn cng tht d
dng.
* Nhiu ngi cho rng s lng cng ty nim yt sn M ln v khi cc cng ty Vit
Nam ln sn ny s b yu th do thiu cnh
tranh, ng ngh th no?
- Ti cho rng iu khng ng v c ln c th trng khc c nh. Khng phi
lc no anh cng bn c ln khng. Thc tnh, cng ty Harcourt ca ti trc y cng l cng
ty nh, d thi im
t tr gi vn ha gn 700 triu USD
nhng vi th trng M vn l khng
ng g! Nhng ngc li ti li c
rt nhiu c ng quan tm. V anh mua Microsoft, Intel hay GE th s ln gi c phiu
ny ch t t, kim khong 3%-4%/nm l kh lm ri. Trong khi , nhng c phiu nh anh c
th kim
c 3-4%/ngy.
ng nhin,ri ro cao i km vi li nhun cao.
D nhin, c phiu ca mnh s khng bao gi
v khng th so vi Microsoft hay Intel, nhng trong v
tr ca mnh s c khch hng ti. Ni g th ni, trong tt c cc sn chng khon
th gii, sn M vn l sn c tnh thanh khon cao nht. Hai yu t l tnh thanh khon v
tnh minh bch m ai cng ngh ti khi nim yt sn M.
Ti rt ngc nhin khi Vit Nam mong mun con s

u t nc ngoi vo Vit Nam lun tng

trong khi FDI v FII nm va qua khng c bao nhiu. FII Vit Nam hin nay mt
ngy t c 2-3 triu USD trong khi mt cng ty nh M
nh Hartcourt ngy xa ca ti, khi c giao dch nhiu th ti cng c 2-3 triu c phiu
v gi tr giao dch c th t trn 30 triu USD/ngy.
Ba cun sch Nim yt sn M ca tin s Alan Phan, Nh xut bn Ph N, Qu 1-2010
Nn kinh t th gii vn cn din bin phc tp, nhng kh khn vn cn. Th nn
doanh nghip Vit Nam cn phi ngh n
vic thu ht vn v phi trn tinh thn chun b
ra bin ln.
* Tr ngi ln nht hin nay i vi cc doanh nghip khi ln sn ngoi?
- Mun ln sn M, chi ph t nht 1-2 triu USD
nhng khng quan trng v nhiu Qu u
t v Mo him (VC) s bo lnh ti tr cho doanh nghip ln sn. Vn quan trng
nht l tnh minh bch trong iu hnh doanh nghip.
Ti thy, nhiu cng ty ca Trung Quc nh
Alibaba, Sohu cng t nhng cng ty nh ca nc ny nhng mnh dn ln sn
quc
t v tr thnh cng ty c vn ha 6-7 t USD. Vn l doanh nghip phi quyt ch v
bit r con ng mnh i. Khng ch bit ly
ngn nui di m phi quyt tm i n mc tiu bng bt c gi no. C i ri s
ti, ng trng ch qu nhiu vo Chnh ph.
* Cn bit nhng iu kin v i hi g khi nim yt sn M, tha ng?
- Hai iu kin chnh nim yt sn M: Mt l np h s ng k vi
SEC (y ban Chng khon v Hi oi M), c bo co ti chnh c kim nh
quc
t v c mt nh market maker bo lnh; Hai l t chc b phn chuyn nghip v
quan h
khch hng nh u t.
Vn khng phi l ln sn m l lm sao anh bn c c phiu sau khi ln sn. Do
, cng ty phi c mt b phn chuyn v th
trng nc ngoi v c nhn s phc v
vic i tm t vn, c vn chng
trnh tip th c phiu, xy dng mng
li phn phi c phiu
* Theo ng, nhng cng ty no c li th khi nim yt sn M?
Ti sao nhiu doanh nghip Vit ch mi ngh n th trng Singapore m khng
ngh n mt sn chi ln hn nh M?
D nhin l cng c kh khn nhng cng l mt thch thc cho doanh nghip.
- Nc M pht trin qu mnh, qu cao trong khi Vit Nam l nc ang pht trin. Th
nn nh u t M lun ngh n nhng
cng ty c tnh t ph, sng to, cng ngh cao
ngha l tt c nhng kha cnh ca nn
kinh t mi kinh t k thut s
c nh u t M a chung.
Thnh ra vic thuyt phc mt nh u

t M hay u chu mua c phiu sa hay a c l chuyn kh v ngnh ny khng sinh

li cao t
tnh t ph ca n.
Ti sao nhiu doanh nghip Vit ch mi ngh n th trng Singapore m khng
ngh n mt sn chi ln hn nh M?
D nhin l cng c kh khn nhng cng l mt thch thc cho doanh nghip.
Sn M c chng 12.000 cng ty, ci kh nht l lm sao anh c th bn c c phiu?
lm sao
cng ty mnh ni bt trong 12.000 cng ty. Chai nc ngt bn trong ngi ch lng c th
ni bt hn cc sn phm cng loi nhng khi ra mt khu i siu th th lm sao khch bit chai
nc ca anh. V vy, vai tr t vn v tip th t
hiu qu l rt quan trng. Ngoi ra, doanh nghip phi c h thng phn phi, bn hng
gii, phi c hnh nh tt i vi mt cng
ng mnh mun hng ti.
Cn kh khn v nim yt ti cho rng khng quan trng. Chnh ph M cng rt d
dng trong nim yt nhng anh phi minh bch thng tin. Nhng chuyn tt xu, l li phi ni
ht trong h
s nim yt. M, ni dc vi nh u
t, khng ni ht 100% s thc, b pht t nng l chuyn bnh thng.
M, theo ti bit ch c vi cng ty theo dng tp on a ngnh trong khi , ti Vit
Nam, ai ai cng mun ra tp on a ngnh. Cc nh u t M khng my hng hi vi nhng
dng
cng ty ny. V anh khng phi l ng Warren Buffet iu hnh tt p mi cng ty.
Cng ty bn thc phm m cng m trng i hc, m ngn hng l mt iu rt
kh hiu.

Nim yt sn M - ra bin ln trc khi c bo

(VEF.VN) Ca s ca c hi vn ang cn m vi cc doanh nghip VN khi ra bin

ln tm vn trn sn M. Trn ht, sn M vn c mt thanh khon rt cao v dng tin u t
ang qu d tha. Gi chng khon vn gia tng k lc trong 2 nm qua, d tnh trng v
m ton cu ang b e da vi rt nhiu ri ro.
Nim yt sn M: Ra bin ln trc khi c boGn y mi ln v li VN, ti thng b
bao vy bi nhng doanh nghip ang tm ng hng ngoi, nht l
trong vn tm vn. Vi s t lit ca th trng chng khon a phng
v mt li sut vay ngn hng hn 20%, cc doanh nhn VN bm vo bt c phao g trn
mt nc, t chin thut M&A (mua li v st nhp) n chuyn nim yt cc sn ngoi.
Cun sch Nim Yt Sn M ca ti xut bn vo nm 2008 ang nm m nh mt
c
o gi trn cc k sch thnh ph bng bn chy mt cch bt ng. D khng ai thc s
mun tr
ph, nhng anh tr l ca ti vn c kh nhiu doanh nghip hi v ngh hp ng
t vn tm c hi ln sn M.
Thay v qung co cho mt dch v m ti khng cn lin quan, ti li phi mt nhiu th
gi
cnh gic v nhng thch thc v ro cn ca vic Nim-Yt-Sn-M. Theo cm nhn
ca ti, phn ln cc doanh nghip VN vn cha sn sng. Nhng iu kin tm vn bng
cch pht hnh c phiu hay tri phiu nghe qua th kh d
dng, nhng cho n nay, vn cha mt doanh nghip VN no thc hin c mc tiu
ny. Vi ba cng ty VN c nim yt, nhng khng c thanh khon, th gi thp km,
rt cuc chng lm c g. Bn l do chnh:
1. T duy ca ban qun l: Ti lp i lp li nhng nguyn tc cn bn khng th thiu
c khi ln sn M: minh bch (transparency), trung thc v khai bo y (full disclosure),
k
cng o c ca cng ty v c nhn ban qun l (corporate governance); nht l nhng
mu thun li ch (conflict of interest). Mi ngi u nghe v gt u ng ; nhng c l
khng ai tin vo vic thc thi nghim tc cc yu t
ny.
Do , ging nh tri nghim ca ti vi cc cng ty bn Trung Quc, sau mt thi gian
nim yt, nhiu cng ty b SEC (C Quan Chng Khon M) pht v loi tr, mt s khng
toi nguyn nn t rt lui v mt s sng vt vng ch thi.
Trong 18 nm t khi cc cng ty Trung Quc bt u nim yt sn M, ch hn 10% cc
doanh nghip l t c mc tiu mong mun.
Ti ngh t l thnh cng ca cc doanh nghip VN
cng s khng kh hn g. Khng c mt t duy iu hnh cng ty theo ng i hi v
lut l v chun mc ca SEC, ca c ng,

ca nh phn tch u t, ca th trng

th sm mun g, doanh nghip cng tht vng vi sn M.
2. Chuyn Nim Yt v chuyn Bn C Phiu: Ti cng ni rt nhiu ln l chuyn nim
yt trn sn M thc s kh d dng; bn ch cn mt bn Co Bch c lut s chuyn v chng
khon v mt kim ton gia c tn trong danh sch ca PCAOB
k nhn l SEC s chp nhn n xin nim yt.
Khng mt i hi no khc v doanh thu, li nhun.
lch s ca doanh nghip, giy php c bit hay nhng g khc.
Tuy nhin, khng nh VN hay Trung Quc, chuyn bn c c phiu cho cc nh u
t li l mt chuyn v cng kh khn. Ton th
gii, c khong 36,000 c phiu loi (sn M c hn 12,000) cc nh u t
la chn. Bn phi c mt l do kh c o thuyt phc nh u t mua c
phiu ca cng ty bn thay v Google hay Apple.
Ngoi ra, vi nhng cng ty va v nh (SME), nu th gi ca bn khng cao hn 1 t
USD, hay ln hn 3 USD/c phiu, phn ln cc qu u t ln (mutual funds) s khng c
php mua, da trn iu l thnh lp ca qu. Do , bn phi bit gii hn chng
trnh tip th vo mt s nh u t c nhn v cc qu c bit, vi nhng tiu ch la
chn rt c th. V vy, vn
bn c phiu ca cng ty bn phc tp v gian nan hn mi c tnh.
3. Ph tn c tip tc nim yt: Vi mt cng ty nh, gin d (ch
c mt hnh thc kinh doanh c nht), ph tn hng nm cho cc lut s v nh kim
ton cng phi hn 150,000 USD; cha k n nhng chi ph v
IR-PR (lin h u t, investor relations), t vn ti chnh, ph lu tr h s u
t (transfer agent), ph ng k vi cc c quan chnh ph v.v Mt cng ty c chng 10
cng ty con, phi nhn ln gp 5 ln s tin ni trn. Do , nu cng ty bn khng tm c mt
dng tin tha mn nhu cu ny, th vic ln sn l mt u t khng hiu qu, v kh t
c mc tiu ban u.
4. Vai tr cc t vn: V khng th mn nhn vin lo y cho mi
i hi ca vic nim yt v bn c phiu (lng bn M rt t), nn bn phi
s dng n nhiu nh t vn c
lp. S chn la v iu tra k
lng v kh nng v kinh nghim ca
cc nh t vn ny l mt iu bt buc.
Sau , phi nhc nh Ban Qun L cng tc cht ch vi h t hiu
qu cho mc tiu. Ham tit kim khon chi ph ny, i khi s dn n hu qu tri
ngc.
Ngoi 4 yu t cn bn trn, y l nhng vn khc phi suy ngh v vic
Nim-Yt-Sn-M:
- Cng ty t nhn ln nht ca VN l Ngn Hng ACB c doanh thu khong 900 triu
USD v c th c xp hng l cng ty nh
(small cap). Cn li cc cng ty khc thng thuc loi cng ty siu nh (mini hay micro
cap), theo tiu chun M.
Khi u t vo cc cng ty nh, cc nh u t quc t thng chn nhng c
phiu c tnh t ph mnh v c li th v
cng ngh vi kh nng ph hng khp th
trng ton cu. Cc ngnh ngh c

a thch l cng ngh IT, sinh ha hc (biotech), nng lng xanh, dc phm, truyn
thng trn mng hay cc cng ty c sc sng to c o. Cc ngnh ngh khng ai mun u t
l xy dng hay a c (cc cng ty M u ang b te tua v
ngnh ny), sn phm tiu dng (b nhng cng ty a quc ln c chim th trng),
nh my sn xut hng thng dng (d tha ngun cung trn th gii), hay cc dch v
khng th
pht trin ngoi ni a.
- Cc nh u t
vo cc cng ty SME thng c tnh phiu lu ging nh cc qu mo him. H khng
c mt chin lc lu di (hn 3 nm) v khng c kin nhn ch i kt qu (vi gi c
phiu). Do , khi chn y l khch hng mc tiu, doanh nghip s phi iu chnh cc
hot ng thin v M&A pht trin nhanh chng, to thanh khon (nh nhng PR n o) v
lm tng gi c phiu. Cc chin lc bi bn v cht lng c th b hy sinh cho nhng mc
tiu ngn hn theo i hi ca cc c
ng loi ny. V vy, y s l mt vn nn o c v chin lc
kh gii quyt.
- Gn y, cc c phiu SME ca Trung Quc b khm ph l c nhiu vn v khai bo
v ang to ra mt ting xu t hi
(tng t vi vn an ton thc
phm ca Trung Quc). Mt phong tro ty chay cc c phiu Trung Quc ang c c
sy lan trn trn mng v trong gii u t
u M. Nhng ba php th thut lo li c
phiu cng nh o c c nhn ca
cc nh qun l ang b phi trn hng ngy, cng vi li ku gi SEC phi mnh tay
hn trong vic x l cc vi phm ca doanh nghip Trung Quc. V s thiu hiu bit, gii ti
chnh u M
thng cho VN v Trung Quc l c m mt la, nn nh hng xu ny c th lm hi
n c hi ln sn M ca cc cng ty VN.
Ni tm li, ca s ca c hi vn ang cn m vi cc doanh nghip VN khi ra bin ln
tm vn trn sn M. Trn ht, sn M vn c mt thanh khon rt cao v dng tin u t
ang qu d tha. Gi chng khon vn gia tng k lc trong 2 nm qua, d tnh trng v
m ton cu ang b e da vi rt nhiu ri ro.
Thc ra, nhiu chuyn gia phn tch ang cnh bo v mt thin nga en (black swan)
c th xy n vo 2012. Nu cng ty bn c th vt qua cc thch thc k trn d dng, ti
khuyn l nn to k hoch ra bin ln tht nhanh trc
khi bo n. Trn mi th trng ti chnh, qua bao thng trm, nm bt thi im vn l
tt c (timing is everything).

C
hi vn ra th trng quc t

Theo Entrepreneur Lm Nghi Doanh Nhn Saigon 7/4/2014

Khi no th doanh nghip nn vn ra nc ngoi? M rng th trng quc t
i hi s sng sut nhng tham vng m qung khng ph hng cc c hi vng ca
doanh nghip.
Khi no th nn vn ra nc ngoi? V khi doanh nghip (DN) cn chun b g
gim thiu ri ro? M rng th trng quc
t i hi s sng sut nhng
tham vng m qung khng ph hng cc c hi vng ca doanh nghip.
C 3 nguyn tc c bn m bt k DN no ang n lc m rng ra th trng
quc t cng cn nm chc:
1. Xc nh mc tiu Hy tm kim nhng th trng c tnh tng ng vi mi trng
kinh doanh hin ti. Mt cng ty M khi nhy vo th
trng nhng quc gia ni ting Anh s
gp t ro cn hn so vi nhng quc gia khng ni ting Anh.
nhng th trng c s
tng ng v vn ha vi th
trng gc ni DN ang hot ng s
khng i hi DN phi iu chnh chin
lc nhiu.
Tuy nhin, lnh o DN phi xc nh c mnh mun mt th trng d
thm nhp hay mt th trng tim nng, t mi xc nh chin lc. Chng
hn, nu da vo dn s th Trung Quc l th
trng tiu th ln nht hin nay,
nhng cc cng ty khng s dng ting Trung s rt kh c th thm nhp vo y.
2. Nghin cu su v th trng mc tiu
L mt ngi l va t chn vo mt th trng mi, cng ty cn tn dng mi ngun
thng tin lin quan c c
gia tng s hiu bit khi xy dng chin lc tip cn th trng.
Ngun u tin l mi quan h chin lc vi nhng i tc thng tho
mi trng kinh doanh quc gia . V d, cc cng ty ch to phn cng, cung ng
thit b tiu dng s cn nhng i tc sn
xut trong bc u thm nhp th
trng mi. Cc cng ty pht trin ng dng in thoi s cn i tc phn phi
thit b chinh phc s chp nhn

ca ngi s dng. Thiu nhng i

tc chin lc ny, cc cng ty s kh tm c ch ng bt k th trng
mi no.
Ngun th hai l nhng c nhn tng sinh sng ti th trng cng ty ang nhm
n.y c th l nhng nhn vin hoc nhng bn b, ngi quen trong mng li mi
quan h ca bn. Nhng ngi kh hiu
bit v th trng cng nh vn ha
ca khu vc ang hng n s h
tr cng ty m rng mng li kt ni,
xy p nhng gn kt u tin.
Ngun th ba l nhng chn rt c nhim v chuyn cc thng tin ti th trng tim
nng v quc t v cho cng ty. Hu ht nhng cng ty ang dn u v cng ngh hin
nay u c nhng i din a
phng thung lng Silicon. Nhim v ca cc i din ny l theo di nhng ci tin
cng ngh mi xut hin, thm d nhng nh u t mo him v tm hiu cc giao dch kinh
doanh khc c lin quan n cng ty.
3. Kinh doanh thnh cng th trng hin ti
Cui cng, quan trng nht l cng ty phi xy dng c nn tng thnh cng vng
chc ti
th trng ni a. y s l tm
giy thng hnh cht lng, cng c thm s
tn nhim ca cc khch hng tim nng vi DN ca bn.
Tm li, mt chin lc m rng ra nc ngoi tt l khi khi u bng
nn tng vng vng ca thnh cng th
trng ni, v mt mng li thng tin
dy c v th trng tim nng.
Cc quyt nh chin lc phi da
trn s nghin cu rng v phn tch su v th
trng .
Khi mi th chun b sn sng, iu cui cng bn cn l chp nhn mo him ln
ng mang sn phm ra
th gii.
5 ro cn ln nht doanh nghip Vit khi pht trin th trng nc ngoi
Theo Doanh Nhn Saigon Theo kho st kinh doanh ton cu mi nht do Regus, mt
trong nhng nh cung cp khng gian lm vic hng u th gii thc hin, t l
cc doanh nghip Vit Nam tm kim c hi tng trng t th trng trong nc
nhiu hn 263% so vi cc doanh nghip theo ui chin lc tng trng nh xut
khu.
Kho st c thc hin trn 20.000
doanh nhn v nh qun l cp cao n t 95 quc gia trn th gii. Kt qu kho st cho
thy 42% doanh nghip ang tp trung vo th trng trong nc, trong khi ch 17% mun pht
trin bng cch y mnh cc hot ng ngoi
thng.
Kho st cng a ra 5 ro cn ln nht m cc doanh nghip Vit Nam gp phi khi pht
trin th trng nc ngoi, bao gm:
1. Tuyn dng nhn vin tt (89%).

2. Kh nng tip cn cc dch v

vn phng linh hot (84%).
(GNA: Bi ny n t Regus (chuyn cung cp dch v vn phng tm) nn ghi phn ny
vo y l mt info-mercial. Cc bn BCA nn b qua ro cn ny) 3. Thiu thng tin v th
trng (74%).
4. Thiu hiu bit v cc mi quan h
a phng (63%).
5. Thit lp mng li phn phi a phng (63%).
cc th trng ang pht trin, cc doanh nghip c xu hng tp trung vo th
trng ni a. Kt qu kho st:
c ti 51% doanh nghip tp trung tng trng ti sn nh, trong khi t l cc doanh
nghip mun vn ra th trng nc ngoi ch bng
1/3.
y l bng chng r rt nht cho thy s phc hi kinh t bt u
mang li li ch cho ngi dn cc nc ang pht trin. Theo , nim tin ngi tiu
dng c du hiu phc hi, cc doanh nghip tr nn t ph thuc vo doanh s xut khu
hn.
ng Serge Dupaux Tng gim c Regus Vit Nam nhn nh: R rng cc doanh
nghip i ngc xu hng trong 2 nm tr li
y, khi ngy cng c nhiu doanh nghip tng trng nh doanh thu n t th trng
trong
nc, thay v doanh thu xut khu. Thay i ny gip chng ta nhn ra rng, doanh
nghip no cng cn hot ng mt cch linh hot
sn sng m rng hay thu gn quy m khi cn thit, nhm ng ph vi cc bin ng
trn th trng. ng thi, n cng cho thy sc mua ca ngi tiu dng cc
nc ang pht trin gia tng ng k.
Theo ng, d chin lc ca doanh nghip l pht trin th trng ni a hay
nc ngoi i na, mt chin lc
tng trng thnh cng s ph thuc vo nhng yu t chnh nh nm bt cc thng tin
th
trng chnh xc v kp thi; kt ni v xy dng cc mi quan h then cht; tit kim
chi ph. Cc doanh nghip c th cn nhc vic s
dng dch v vn phng linh hot (advertisement) d dng ng ph vi cc bin ng
trn thng trng, ng thi dnh ngun vn cho cc hot ng tng trng trong tng
lai. Hn bao gi ht, cc doanh nghip cn trang b cho mnh kh nng iu chnh quy m hot
ng m rng nu doanh nghip
pht trin tt, hoc thu hp li ch
thi c khi cn thit.

Nhng cch mt tin khi ra bin ln

Nhiu doanh nhn VN rt h hi khi chi tiu n nhu hay b tin mua qu cp, nhng li
rt keo kit khi phi tr tin ph t vn. Phn ln xem cc chuyn gia t vn l nhng ngi bn
nc bt, khng xng ng vi nhng ph i hi, v c gng tm mi cch
nhn cc khuyn ngh gn nh min ph.
Ti cn nh mt tri nghim kinh hong v
bin ln. Ti c mt i gia mi
ra khi i Bermuda trn 1 du thuyn kh ln, mt ngy p tri vo nm 2002, khi hnh
t Key West, Florida. Gia ng, mt con sng k d
(freak wave), cao 20m, nh vo thuyn, gy nhiu thit hi, sut lt v a thuyn
chng ti i lc hng n gn b bin Cuba. Sau cng,
chng ti c trc thng ca US Coast Guard (Bo v Hi Phn M) cu v a v
li Miami. Tt c xy ra trong mt ngy nng p, khng bo t, khng gi ln, tht bt
ng.
Ti lin tng n nhng tai nn c th
xy n khi mt doanh nghip VN tm ra bin ln (th trng quc t). Chng ti thot
him nh du thuyn thuc loi ln (Azimuth 102) v c 1 thuyn trng kinh nghim quen thuc
vi khu vc Caribbean ny. Nu ti ngi trn mt chic thuyn nh, mong manh, tay li khng
vng, th c l lm mi cho mi loi c mp. Hay nu i vo
nhng cn bo vi sng to gi ln, liu thuyn mnh c chng chi ni?
Do , ti khng ngc nhin khi c cc bi bo gn y v nhng tai nn khin rt
nhiu
doanh nghip VN mt tin khi ra bin ln. Nhng tha kin vi nhng th tc v lut l
quc t phc tp lm in u
cc tp on a quc gia nhiu kinh nghim, qun l bi bn; th d nhin, s d dng
nhn chm mt vi doanh nghip c ln ca VN, nht l khi ban qun l li cu th, coi thng
nhng rc ri php l. Chuyn c th
n gin khi ngi nhu qu hng
vi n em, ra ch th cho chng phi i gp anh ln u gii quyt
nhng vng mc tranh tng. Khi ra bin ln, khng hiu lut l, t tin vo nhng phn
on ch quan ca mnh, l s i din, khng sm th mun, vi nhng him ha sng cn.
Gn y nht, c l khng ai qun l s ty thuc vo mt nh thu ph (Transocean)
trong gin khoan du ngoi khi vnh Mexico lm tp on du kh BP tn hn 34 t USD v
sut lm khnh tn mt cng ty lu i (102 nm) trong 3 thng ngn ngi.
C 1001 cch mt tin bin ln, t
b la o n b thua kin. Nhiu
v vic khng th trnh c, nhng nu doanh nhn bit thay i t duy v phng thc
qun l ca mnh th s gim thiu ti
a nhng rc ri v php l hay nhng tnh hung ngm ng nut cay.

Phi sn sng b tin thu t vn Nhiu doanh nhn VN rt h hi khi chi tiu n nhu
hay b tin mua qu cp, nhng li rt keo kit khi phi tr tin ph t vn. Phn ln xem cc
chuyn gia t vn l nhng ngi bn nc bt, khng xng ng vi nhng ph i hi, v c
gng tm mi cch
nhn cc khuyn ngh gn nh min ph.
T duy ny s thu hp s hiu bit v cc quan h cn c khi giao tip vi i tc hay
khch hng nc ngoi. Thm vo , chi ph t vn, nht l v php l, l mt khon chi tiu
thng khng em li mt li nhun no, nn phn ln ban qun l cc doanh nghip rt l l.
Thay v ln k
hoch phng nga nhng rc ri php l c th
xy n, h c khuynh hng i
n khi b kin ri mi phn ng.
Vic ny khin tnh hung tr nn ti t
hn.
M l mt quc gia c nhiu lut s
nht trn t l mi u ngi (1
trong s 200 ngi ln l lut s) cho thy s phc tp ca lut l v tnh h
ra l kin ca ngi M. TQ v cc quc gia ang m mang khc, rc ri v php l
mang hnh thc nhiu kh hn. nhng ni ny, lut l m h, cc quan chc tha h din gii,
v bn s chc chn thua kin nu h
mun gy kh khn cho cng ty ca bn, kim tin ring hoc theo n t hng ca
cc i th ca bn. Do , bn cn
nhng t vn v php l rt chuyn bit mi khi k mt hp ng, ra mt quyt nh
c nh hng n i tc hay khch hng v ni chung, khi lm bt c mt chuyn g hi
quan trng. Ti TQ, bn c th phi dng n c php l (nhng quan chc v hu nhng
vn cn quan h) gii quyt vn
.
D nhng cng ty a quc gia lun lun y nhng lut s t vn bn cnh, nhng vn
khng bao gi . Tp on ti chnh Goldman Sachs va phi tr 550 triu USD tin pht v
ti la o. Bng chng thua
kin ch l 1 ci Email ca 1 nhn vin (Fabrice Tourre) khoe v ti nng bp bm khch
hng.
Khng chu chi cho ph t vn v lm mi chuyn theo suy ngh ch quan ca mnh l
mi gi nhng tranh tng khng cn thit.
Phi nhn theo kha cnh ca qun l da phng Mi mt quc gia tun th nhng th
tc php l v lut l khc nhau nn khng th c 1 quy tc ng nht no cho mi th
trng
trn bin ln. Ti hay khuyn cc gim c iu hnh ca ti l phi quan st v hc hi
tht nghim tc cc v qun l a phng y kinh nghim trong mi vn php
l. D h l i tc, i th hay nhn vin di quyn, s hiu bit ca h
v nhng rc ri trong mi trng kinh doanh vn cao hn chng ta rt nhiu. y l
trng hp m s trnh n nhng quyt nh kh khn, phc tp l phng thc qun tr
kh thi hn. Sau khi nhc nh nhn vin di quyn v quan im tun th lut php hay
li gii quyt c truyn ca a
phng, hy bc qua mt bn v cc qun l a phng sp xp gii quyt vn
.

Mt ln TQ, v gim c iu hnh ca chng ti b bt gi v ti lm nhim mi

trng ti An Hui. Nh my sn xut
nha ca chng ti tnh k bn, c h thng x l nc thi, c c bng ban khen ca
Tnh y, nhng vn khng ngn nga mt quan chc ti An Hui tha chng ti ra ta. Khi vin
gim c cng ty n d theo trt i, anh ta b cng an bt ti khch sn vo m trc . Ta
x chng ti thua, v ti coi thng php lut, khng hu ta. Chng ti phi nh mt c php
lut a
phng (nguyn l thm phn v hu)
thng lng. Chng ti tr 400 ngn thay v 600
ngn USD nh ta phn quyt v mi chuyn xp li trong m thm. Nu ti ra mt v i
xung tn An Hui phn i hay kin co g v
lut rng ny theo tinh thn dn ch M, c l
tnh hung s t hi hn nhiu
ng coi mt m bt hnh dong Quc gia, dn tc no cng c k xu ngi tt, dn lm
n lng thin v phi php, ngi qun l bi bn bn vng v dn chp git v tm. ng
nhng hp
dn b ngoi m xao lng i vic iu tra su k v bt c mt i tc, t vn
hay nhn vin quan trng. Ti M nhng cng ty trinh thm t, chuyn v doanh nghip
nh Kroll, Rehmann cha y vi trang nin b ca in thoi. Tn vi nghn USD hiu r
mi i tc l ci gi bo him r, so vi nhng hu qu
t hi c th xy n. Trong nhng
giao tip s khi, th Google, Bing, Yahoo Search l iu phi lm
Mt trong nhng thnh kin ca ngi , Phi..l s tn trng cc nhn vt t Ty
Phng (u, M, c), c l bt ngun t
nhng thi quen lch s lm dn thuc a. Ti vn ci a vi bn b l 2 ro cn ln
nht trong s nghip ca ti l tn Phan (nghe rt Tu) v dng mo khng c mt xanh mi l
nh cc anh bn da trng. B k th ti u M l chuyn bnh thng, nhng nghch l l ti b
ngc i nhiu hn cc quc gia Chu. Khi lm cho Wall Street, ti c mt anh tr l tr,
ngi da trng vi mi tc vng hoe. Trong nhiu bui hp vi cc quan chc hay i gia ca
TQ, M Lai, Indonesia, h lun lun ngh anh ta l boss ca ti trc khi c gii thiu.
V nh
kin ny, nhiu doanh nhn Chu tin tng vo tt c nhng g m nhn vin da trng
trnh by, khng cn bit n thc t v kh nng ca
din gi hay gi tr ca
li pht biu
Ti cn nh ng hng xm ca ti California l LloydBridge, din vin kh ni ting
ca Hollywood. Khi v gi, ng thng ng vai Tng Thng hay Thng Ngh S M, nh
din mo
v phong cch rt hp vi hnh nh trn chnh trng (phim Hot Shots, The Man).
Mt ln, ng theo ti qua Bc Kinh tham quan du lch. Trong mt d
tic ng quan khch, y cc i gia v chnh tr gia, trc khi pht biu bi ni chuyn,
ti long trng tuyn b, Hm nay, ti c hn hnh gii thiu mt v khch mi tht c
bit. Xin mi qu v ng dy
cho n V Tng Thng ca Hip Chng
Quc Hoa K. C hi trng ng
dy, v tay c 10 pht, khi Lloyd bc ln din n. Nu ti khng ni li ti ch a

chi, chc chn l 80% ngi tham d ngh

l mnh gp Tng Thng M.
Nghin cu v bit r nhng th thut lng gt
Ngi VN rt bn nhy v thng minh. Nhng mnh mung v th thut lng gt cc
ngi c tin hay ti sn VN cng rt sng to v a dng khng km g quc t. Tuy vy, vi
mt nn kinh t ti chnh ton cu ha, s gia nhp v phi hp ca cc phn t
ti c t khp th gii thnh mt vn nn ln, khng nhng cho cc c quan cnh st,
m cn nh hng n mi doanh nhn khp
ni.
Ngi Nigeria lm ni danh quc gia h
theo ngha xu khi danh t Nigerian scam (tr lng gt Nigeria) c ghi vo t in
bch
khoa ca Oxford. Cho n nm 2005, tr lng gt ny em v mt khon thu nhp
hn 2 t
USD t cc nn nhn u M n cho cc ti phm Phi Chu. H thng gi c triu
Emails rc mi tun n cc a ch u
M c. Th thng ku gi s gip
ca ngi nhn th gii ngn mt
s tin ln ang b kt trong mt ti
khon ngn hng (50 triu USD t ti sn b phong ta ca nh c ti Idi Amin hay 100
triu USD t
mt m vng South Africa.. hay mt vi hnh thc d
tin khc). H xin a ch, ti khon v yu cu ngi nhn ng trc mt s tin
vi ngn USD lm th tc hay by t thin ch. Ch cn mt s nh nh d ngy
th l mi li thu v ln n c
trm triu USD mi nm
Mt bin thi ca tr lng gt ny l nhng v chuyn gia kh knh ha hn s
em v c chc triu USD tin vay hay tin gp vn cho cc doanh nghip t nh u t
nc ngoi. H s i mt ph tr
trc khong vi chc ngn USD ri bin mt hay khng lm g. V phi qua nhiu th
tc php l khc nhau lin quan n nhiu quc gia nn vic kin co s tn km v khng hiu
qu
Mt th thut cng kh ph thng l ly tin ca nn nhn sau tr vn v li cho nn
nhn trc, gi l Ponzis scheme. Nh qun l qu u t Madoff ni danh khp th
gii khi dng th thut ny thu mt s
tin lng gt n 60 t USD. Nhng
nn nhn ca cc Ponzis scheme nh hn t 1 triu USD n 50 triu USD th nhiu v
s k. Khi lm n ti nc ngoi, ng ham nhng li nhun cao ngt tri (chng t s hoang
tng) m mc by nhng tr lng gt
ny. Thc ra, chnh ph M b kt ti l 1
nhm ti phm iu hnh mt Ponzis scheme ln nht th gii: qu an sinh x hi (US
Social Security). Chnh ph M ly tin ng gp ca th h nhn vin hin nay tr
cho quyn li ca th h trc, v tin ng gp ca h trc b
chnh ph xi ht vo nhng chng trnh khng lin quan g n an sinh x hi.
Knh trng tt c di tc, khch hng v i th
Trn ht, trnh mt tin v nhng tranh tng th nguyn tc hu hiu nht l hy giao

tip trong tn knh v coi trng nhng quyn li ca i tc, khch hng v ngay c i th.
Lun lun bt u bng cch coi cc than phin v khiu ni l ng; ri nghin cu k
li vn , vi s tham d ca cc t
vn, nhn r v vic phi lm v vic khng th lm. Nu c b thit hi i cht, hay
mt cht s din; sn sng chp nhn v vic tri qua. V lu v di, y vn l nhng li mt
tin t nht.
Khi cn tr, ti ngang ngnh chng li mt c quan chnh ph y quyn lc l S
Chng Khon M (SEC). D ti c tha mn t
i l mnh ng khi thng kin, nhng hu qu
l cng ty Hartcourt ca ti b
mt gn 500 triu USD th gi, cha k nhng ph tn php l n hn 5 triu USD v 7
nm kin co. Ti lm kit qu cng ty v ci ti qu ln ca mnh. Trong khi , nu ti
chu nhn li (d v l) v tr tin pht, cng ty ch mt 500
ngn USD v gii quyt vn trong 3 thng. Mt bi hc v cng qu bu v rc ri
php l.
Nh trnh by, c 1001 cch mt tin khi doanh nghip em chung i nh x
ngi.
C hi trn y cng ng ngha vi
ri ro cng khp. Ra u trng quc t, chng ta s hc hi c rt nhiu
k nng bi bn t nhng doanh nhn siu vit, sng to v nng ng; cng lc vi
nhng siu sao lng gt rt tinh vi. iu duy nht phi nh l cnh gic cao v ng
lng tham lm m mt nhng v vic
ng nghi ng. Ngi M c cu Nu 1
ngh qu tt nh m c, th ch
l m c (If its too good to be true, then it is). Ai cng mt mt t tin v b gt trn
bc ng kinh doanh, nhng ngi khn ngoan l ng nhng tri nghim cay ng
ny bin thnh thi quen.
Ti c mt cu ni trn bn vit nhc nh
mnh, a fool and his money are soon parted. (Mt thng ngu v tin ca hn s chia tay
nhau rt sm).

u t FDI v FII ti Vit Nam

Sn phm FDI ca mi quc gia l mi trng u t gm rt nhiu yu

t: c ch chnh tr, th tc php l,
tng trng kinh t, chi ph vn hnh
(infrastructure), gi v cht lng nhn cng, h thng tip liu (logistics),
u t FDI v FIIV sao ti cha u t vo Vit Nam?
Khng th ph nhn, bi hc thnh cng v tht bi trong kinh t th trng, hi nhp
quc t, thu ht ngun vn u t trc
tip nc ngoi (FDI) rt hu ch vi nhiu nc, trong c Vit Nam. Tuy nhin va
ri nhn li, gii chuyn gia trong nc tm t rt nhiu: Vit Nam c coi l thin ng
u t, nhng l thin ng cho ai? L ngi i nhiu, gp nhiu v bit nhiu,
ng chia s th no vi mi bn khon ny ca cc v y?
Trong nn kinh t t do ton cu, phi c mt t duy khch quan v FDI v phi coi FDI
nh mt sn phm mnh mun bn ra trn nhiu trn th
trng. Sn phm FDI ca mi quc gia
l mi trng u t gm rt nhiu
yu t: c ch chnh tr, th tc php
l, tng trng kinh t, chi ph vn hnh (infrastructure), gi v cht lng nhn cng, h
thng tip liu (logistics), ti nguyn khong sn, th
trng ni a, h thng ti chnh, ph
tn bi trn (corruption), h tr u t
(subsidies) v vi nhn t th yu khc. Nh mi sinh vin MBA u bit sn phm phi
c tip th bng 4P (price, position, place and promotion, gi, v th, ni chn v
khuyn mi). Mi quc gia u c nhng c th
cho sn phm mi gi FDI ca mnh. V mi sn phm u c nhng loi khch hng
ring bit, t hng r n hng xa x nht.
Nhn theo s liu th M l ni thu ht FDI cao nht th gii (nm 2009, M, Php, Anh
dn u vi gn 4.5 ngn t USD v Trung Quc th
8 vi khong 500 triu USD). Vit Nam khng c mt trong Top 30, cho nn gi l
thin ng u t l mt danh t
hi qu trn. u M thu ht nhiu FDI nht v l do d hiu: c ch chnh tr v ti chnh
t
do, th trng ni a ln, h thng
tip liu tuyt vi, cht lng nhn
cng tt v do h thu ht nh u t bi bn, c cng ngh cao, nghim tc v di
hn. Trong khi , x
Nigeria vi ti nguyn thin nhin phong ph, v h thng tham nhng v i, d vn thu
ht FDI, nhng ton l nhng anh u t qua m, nhm chp git v chia s mi li phi php
nhanh chng vi quan chc (c d n v trng dng t cng rt ph bin cc x nh vy).

Cn
thu ht FDI v nhn cng r th ch ly c cc d n gia cng kim cht tin l
Ni tm li, nu sn phm FDI ca mnh l hng ch tri th kh m em bn nhng
ca hng Fifth Avenue (New York).
H cn ni, cc nh u t thng rt lanh, v c b dy kinh nghim thng trng.
c giy php, c nhng nh u t
gii thiu nhng d n vn o khin
khng t a phng thm nh d n
d di b h. Bi vy hn mt ln
cc chuyn gia kinh khuyn co vic khng t d n FDI thc cht l co ti nguyn i
bn. E rng n khi cng nghip trong nc pht trin th ngun ti nguyn ca chng ta cn
kit mt ri?
Phi ni nhng nh u t l nhng ngi rt khn ngoan vi ti tin ca h.
H c 193 quc gia trn th gii tc l c 193 sn phm la chn cho FDI ca mnh.
H s chn mi trng u t no em li mc li
nhun cao nht, nhanh nht v t ri ro nht. Tuy nhin, c nhng nh u t chin lc,
h
mun c mt cc quc gia ng dn, c tim nng th trng v lu di v sn sng
chu l mt thi gian nui d n. Phn ln
h l nhng cng ty a quc c tm nhn lu di; v Trung Quc, Indonesia, Vit Nam
hng c nhng khon FDI chin lc
ny t cc cng ty v tiu dng, cc ngn hng, cc cng ty in my, vin thng, IT
hng u trn th gii.
Trn din n Quc hi, khi tho lun v vic ny, nhiu v i biu ch
trch rng: s d cht lng FDI vo Vit Nam thp l do chng ta khng c nh hng
c
th, nn gn nh nh u t no vo cng
c cho n?
Thng thng, cc nc t
do u M, chnh ph khng c mt nh hng cho FDI. Ai mun em tin vo M u
t
cho bt c d n g cng u c
hoan nghnh, min l d n phi tun theo php lut a phng, c an ton cho mi
trng v
ngi dn, phi trung thc v minh bch trn mi kha cnh (tr cc d n lin quan n
an ninh quc gia). Phn ln, v khng c ro cn nn chnh ph khng h tr tin bc hay t ai
g. Ti
Trung Quc v Vit Nam, v bnh hnh thc v tin li qu khi cp giy php, nn cc
chnh quyn a phng thng lm dng FDI, nht
l nhng d n lin quan n a c, bin t rung trng dng hay nhng thng cnh
thin nhin thnh t xy bit th. Cui cng, ai c tin v bit chi ng ch, u
c cho n, k c nhng c d
n, n nh cha chm
ng Trn nh Thin, mt chuyn gia kinh t c uy tn dn s liu: phn na s Doanh
nghip (DN) FDI hot ng Vit Nam khai l. Khng phi ch l 1, 2 nm m l trin min.
Ti sao ti mt thin ng u t m

a s cc nh u t vn ku l? M ku
l trin min nh vy m khng thy my nh u t nc ngoi b i? Liu c phi
chnh v ci s l ny m Vit Nam tr thnh thin ng u t ca cc nh u
t nc ngoi? Vy th phi lm th no
kim sot vn l gi li
tht ca cc doanh nghip FDI?
y l vn thc thi lut php mt cch nghim chnh. C c trm cch kim ton v
nh gi pht hin nhng vi phm v thu
v, cng nh nhim mi trng hay t nn tham nhng. Tt c nhng chuyn vin
trong ngh, t nhn v chnh ph, u bit r cc th thut ny. Nhng nu cc quan chc v
kim st c nhng li ring nhn ng ch khc, th chng ta cng b tay. Thc s, nh u
t th lun tham lam: nu tr 10% di gm bn tit kim
cho h tin thu khong 30% th y l mt bi ton v cng n gin.
Bi vy, nhiu v chuyn gia khuyn co Vit Nam cn sm hnh thnh mt chin lc
mi v FDI trong giai on ti. Vy, theo ng chin lc mi ny cn phi nh th
no Vit Nam chng ta gim thiu c
thua thit nh lu nay?
Ti l mt nh t bn ngoan c nn khng bao gi
mun nghe n ch chnh sch hay chin lc g t chnh ph. Hy sn phm FDI
cnh tranh t do trn th trng t bn (thc
s, khng t do cng khng c, ta cn
nc ngoi hn l h cn ta). Mun thay
i tnh cht ca dng tin FDI, th thay i li mi trng u t ca Vit
Nam. Trung thc, minh bch, tng cht lng nhn cng v qun l, trng tr nghim tc
mi vi phm, ci b nhng ro cn v th tc hnh
chnh, ti chnh, ci thin h thng h tng
th khng cn h tr v t ai hay thu
v, chng ta s c nhng nh u t FDI loi cht lng cao. Vit Nam vi 84 triu dn,
tng trng cao, v tr chin lc
ng , kinh t ang cn nhiu c hi s
l mt im n ch thc (khng phi
tim n nh qung co trn CNN..)
R rng, Vit Nam vn cn knh vn FDI, nhng phi l nhng nh u t ng
hong. Vy theo ng, Vit Nam cn phi c nhng chnh sch ring bit nh th no
thu ht c cc nh u t chin lc
t cc nc i tc ln cng nh hn
ch c nhng lung u t
khng mong mun?
Nh ni, mi quc gia u c sn phm FDI khc nhau. Mnh khng th rp khun
Hn Quc, i Loan hay Singapore; v hon cnh lch s, h
thng chnh tr ti chnh, mc tng
trng cng khc nhau nhiu. Nhng cc quc gia ny c chia s mt tng ng l
mt c ch kinh t kh ci m kiu u M.
Thc ra, chng ta rp khun theo m hnh FDI ca Trung Quc. Ti mun a ra mt
s liu
cnh bo: theo mt bo co t i hc

Thanh Hoa, Trung Quc cn khong 4.2 ngn t USD

lm sch mi trng, em trng thi nhim tr v mc khi im 30 nm trc.
Nu tnh vo cc chi ph iu tr cc bnh tt do nhim gy nn v nhng chi ph x
hi khc, con s phi ln gp i, Nh vy, trong s
thu ht FDI, ai l ngi li hn? Nhn dn Trung Quc hay cc nh u t nc ngoi?
Vn l vn u t, nhng xin c chuyn sang mt cu chuyn khc
l thu ht vn u t gin tip. Tha TS.
Alan, bn cnh knh u t FDI, xt v trung v di hn, vn u t gin tip cng
c xem l knh dn vn quan trng cho nhiu nn kinh t? Vit Nam s
c li g khi rng ca n dng vn
FII?
Cng nh FDI, FII cng l dng tin c th
gip nhiu cho vic pht trin kinh t. Cc nh u t FII c cng nhng quan im vi
cc nh u t FDI, lm th no thu li nhun nhiu nht, nhanh chng nht v t ri ro nht.
Ci khc bit v FII l tnh thanh khan, y l nhng u t ngn hay di hn, cn c gii
ngn hay thoi vn nhanh chng khi vn hnh. S thu ht FII cng khng khc g FDI:
Mt
c ch ti chnh t do, minh bch trung thc, nhng ti sn c gi tr thc, nhng c hi
tim nng tng trng cao v trn ht, tnh thanh khon phi di do. Mt th trng chng
khon nng ng s gip cho cc doanh nghip pht trin nhanh chng, bn vng nh
vo dng vn FII (thng nhiu gp 10 ln FDI) v gip h ci tin k nng qun tr thng trc
v i hi v k cng cng ty (corporate governance) ca nhng nh u t FII ny.
Nhng nhn vo bi hc thc tin cc th
trng lng ging, nhiu ngi vn ngn
ngi bi nhng nh hng tiu cc m
knh FII s gy ra? V FII l vn ngn hn, thot vo thot ra, khng mang li
nhiu li ch cho nn kinh t? Vy lm th no knh dn vn ny ngy cng tr
nn hp dn, chnh sch gim st lung vn ny sao cho an ton h thng?
Ngi ta thng tha cho triu chng ca bnh m khng nhn k nhng nguyn nhn
thc s gy bnh. Trong cuc khng hong kinh t Chu 1998, cc nh cm quyn
ti cho cc nh u c FII v tin t
lm n tung ng Thi baht, Malaysian ringgit, Korean wonTi sao cc nh u c li
nhm vo nhng ngoi t ny? L do rt n gin: chng c mt gi tr o cao hn gi tr tht
rt nhiu.
Yu km ny l do s iu hnh ti t ca cc quan chc kinh t, khng phi do cc nh
u c: Dng tin u t nc ngoi
vo qu nhiu ri cc doanh nhn (vi s c
v ca nh nc) em vo cc d
n dn tri khng hiu qu, to nn nhng bong bng v a c, v d n, v ti sn
ngn hng.. Ni cho d hiu, y l m hnh Vinashin nhn ln gp trm ln trong nhng
nn kinh t Chu thi . Yu t ni ti ny trc
sau cng s lm sp nhiu ngoi t
v nn kinh t, cc nh u c FII ch y tin trnh i nhanh hn.
Ni tm li, FII l mt con dao hai li, n c th y nhanh s pht trin kinh t cht
lng (nhn vo m hnh Hng Kng v Singapore), nhng n c th git cht nhng
bnh nhn ang thoi thp bnh (cng tt v khng nn ko di cuc sng ca zombies xc

cht bit i. Chng thu ht ti nguyn, lm kit qu nhng cng ty mnh). Trong bi cnh lng
tng v t gi ca VND v gi tr thc ca cc cng ty trn sn chng khon Vit Nam, c th
kt lun l chng ta ang may mn c che ch
bi ro cn FII i vi cc nh u
t nc ngoi. Ch khng, th rt nhiu
zombies phi ra ngha a.

Khng c ba n no min ph

Ngi M c cu, trong mt sng bi ph (poker) bp bm lun c mt nn nhn. Nu

bn khng bit ai l nn nhn, th ngi chnh l bn.
Khng c ba n no min ph Chuyn ngy xa k rng c mt v vua Hi Lp c
ting l thng minh c cai qun mt x s thanh bnh an khang. ng c mt th vin
thu thp c chc ngn cun sch sut lch s
vn minh loi ngi v c c mun l chia s
nhng kin thc khn ngoan ny cho trm h.
ng triu 500 nh thng thi nht ca quc gia v yu cu h cng nhau ngi xung tm
lc mi tinh ty vn ha nht ca nhn loi vo mt vi li d hiu (thay v mt th vin
sch) mi ngi dn cng thm tha o
ca tri v ca ngi. Sau hn mt
thng, 500 nh thng thi a ln mt vn bn 5
trang l cng trnh tm lc. V vua thy vn cn qu phc tp, dn thng khng ai c
th thm nhun c t tng kiu ny. Sau
l mt tm lc cn 3 trang, ri 1 trang ri 1 phn on. Nhng v vua vn khng va
. Cui cng ng ci h h khi v i din
trao cho ng ci ti khn ngoan ca nhn loi trong mt cu vn c nht, Khng c
ba n no min ph c (there is no free meal).
y l mt thc t hin nhin m con ngi thi cch y 10 ngn
nm hiu rt r. Ngy no m khng sn c con mi no em v hang ng, l ngy
gia nh phi i. Ri loi ngi tin ha thnh cng ng vn minh hn, t chc nhng x hi
c tng lp v phn chia cng tc theo kh
nng ca tng ngi. X hi mi
ra mt tng lp lnh o c u c v
tham vng.
T ch Trung Quc n Ai cp v sau La M, Anh, M gii qu tc v chnh tr
gia giu c lun lun bn rn suy ngh tm nhng th
thut v ph php c nhng ba n min ph dng ln t tng lp ngho hn. Nu
nhn vo ct li, y l mt hnh thi n cp, nhng c che y bng nhng m t
cao p v vn hoa, ging nh mt b qun o thi trang t tin ca Louis Vuitton s
che y nhng mc nt ca thn th bo ph, lm m mt ngi qua li.
X hi ngy nay d c tin b cng khng d
gt b ni lng tham n free vn mc r trong lng ngi 10 ngn nm qua. Chuyn
kim tin, cng nhanh cng nhiu cng tt, l mt
ti thi thng, hp dn v lan trn khp mi mng truyn thng t tin thi s trn bo
n nhng cu chuyn qun c ph, nhng bi ging trong lp hc.
Trong d lun, khng thiu nhng chuyn thch bt chc ln nhau khng ng gp mt
cng sc g cho x hi nhng tm mi cch bn rt n cp. Hin tng ph

bin n ni khng ai cn cm gic ngc nhin hay phn n khi b l din.

Nm 2008, cc chnh ph u M (v sau ton th
gii) pht ng chng trnh kch cu chng suy thoi, nhng thc s y ch l mt hnh
thc n cp tin ca dn cu
cc ngn hng v cc nh u t ln, c th lc chnh tr. Khi kh ly tin thu trc tip
ca dn, cc chnh ph tm nhng mnh khe ly k
hn nh i vay ba bi th h
sau phi gnh n chng cht, hay in thm tin gy lm pht (anh c 10 ng, ti mun
ly 2, ti ch vic lm cho tin mt gi 20% l anh b mt tin m khng h hay bit).
Chnh ph Trung Quc cn hay hn na, h gi
li sut ngn hng di 2% trong sut 30 nm
ly tin tit kim ca dn cho cc tp on nh nc vay kinh doanh (thc s cc quan
lm n theo li OPM (tin ngi khc- other peoples money; nn mt rt nhiu trong cc l li,
tht thot v n xu m khng ai phi chu trch nhim).
Tr ph php khc l gi t gi Yuan (nhn dn t) tht thp c xut khu cao
(nhm
ly thu, ngoi t v ti sn nh gi lao ng r mt ca nhn cng v khng cho h
hng thnh qu ng l phi n t
gi tr cao ca ng tin).
Cc tng lp t nhn giu c th li dng nhng khe h ca php lut ( M) hay lm
dng mi quan h vi cc quan chc ( Trung Quc) tm nhng d n n free nh
trng dng t ai ca nng dn ngho, ly h tr ti chnh ca chnh ph (tin dn), chia
chc cc hp ng bo b v xy dng h
tng hay qun s (khng b gim st nhiu). Nhng v u c, lm gi hay lt sng trn
cc th
trng tiu th hay ti chnh ch l cc hnh thc thc ca th thut n cp.
Trong khi , nhm b li dng (nhng con kin lm vic chm ch, m thm ng gp
cho kinh t) th hoa mt vi nhng nh bng h o ca cc nhn vt x hi, ch c ao bt
chc mi hnh vi l lng ca h. Hnh nh c truyn b khp ni, nh mt
tr ru ng khin mi ngi qun i ci ti tin ca mnh.
Ngi M c cu, trong mt sng bi ph
(poker) bp bm lun c mt nn nhn. Nu bn khng bit ai l nn nhn, th ngi
chnh l bn.
Ngay c nhng sinh vin vi mt u c tng i trong sch, tin b, cng
quan tm n chuyn kim tin hn l kim kin thc (nm 2008, mt thng k 3.600
sinh vin nm th t cho thy 71% sinh vin M v 84% sinh vin Trung Quc coi chuyn kim
tin sau khi tt nghip l mc tiu quan trng nht).
Ngi bnh dn Vit Nam c cu ni coi dzy m khng phi dzy. Ch tic l d nhiu
ngi cng cm thy b la di, nhng vic
bn rn mu sinh v s am m cc mn xic v tr gic u (thi La M) hay cc gii
bng v nhng cuc thi hoa hu, l hi (thi nay)
lm phn ln dn chng qun i ci gi s phi tr ny.
Chuyn ngy xa kt thc bng s tht bi ca v vua khi truyn b hc thuyt khng c
ba n no min ph. Ngi vi phm lut u tin l b hong hu ri sau l cc hong t,
cng cha, v qun thn. ng vua tht vng, b i tu trn ni xa. C l nghin ngm li c
Pht v tham, sn, si, ba vn nn ln nht cho s gii thot ca tm hn.

Cn by gi, chng ta ang sng trong mt thi i m phn ln cc dn tc ca ch

ngha ton cu u chia s quan im l
ci g cng c th free c, c vic dng mi th on gom gp, v vic duy nht cn
l trnh ng b t gic.
Danh t thi thng gi l h cnh an ton.
Ti va coi xong cun phim mi nht, Wall Street 2: Money never sleeps. Vai chnh
Gordon Gekko c mt cu ni th v, Ngy xa, tham lam l mt tt xu cn thit to ng
lc cho kinh t. By gi,
tham lam l mt hnh x hp php v hp thi trang.

T
bn v dn ch

Sau v sp bc tng B Linh nm 1989, nhiu hc gi v chnh tr th

gii lc quan tin on l ch ngha dn ch theo nh hng t bn s l
mt mc tiu cn bn cho mi quc gia trn ton cu.
T BN V DN CH Cho n nm 2008, khng hong ti chnh bng n u M,
gy kh khn cho cc nn Ty Phng, trong khi mc tng trng GDP ca Trung Quc khng
suy chuyn, th nhiu kinh t
gia li tin on mt thi hong kim cho m hnh kinh t
ch huy .
Thc s, nu nn kinh t th
trng ca cc nc x hi l mt mu thun, th ch ngha t bn theo nh hng dn
ch cng l mt nghch l .Theo nhn nh ch quan ca ti, th ch dn ch
l l do chnh khin nn kinh t vn da trn t bn ca u M lm vo tnh trng suy
thoi nh hin nay
Thng k mi nht ca C Quan Th V
M (IRS) nm 2009 cho thy s cng dn khng ng thu cho Chnh ph lin bang
ln n 47%. Hai nm trc, vo nm 2007, t l ny ch
l 38%. Ni vn tt l hin nay, mt ngi M
phi i lm nui mt ngi khc. Cc phc lc t ngn sch lin bang ca cc cng
dn khng ng thu ny, v tht nghip, v ngho hay v
hu, bao gm an sinh x hi, bo him y t
(medicare), phiu thc phm min ph (food stamps), tr
cp nh ca (housing subsidies), gio dc, h tng c s, an ninh, mi trng Dn s
ca cc cng dn hng li ch so vi cc cng dn phi ng thu gia tng lin tc trong vi
thp nin va qua. Nm 2010 ny, s ngi khng ng thu s nhiu hn s ngi
ng thu.
Vi nguyn tc mt cng dn, mt phiu bu, th s phiu ca thnh phn hng phc
lc s tip tc ln t thnh phn tr thu.
C tri th lun lun b phiu cho nhng chnh tr
gia no bit gi tng phc li cho c nhn h. l l do n gin ti sao cc chnh tr
gia M
phi lin kt vi thnh phn hng phc li v thnh phn tr thu s mt dn nh hng
trong quyt nh chi tiu ca quc gia. Hin nay, khng chnh tr gia no dm ng n ngn
sch ca h thng an sinh x hi, d vic bi chi khon ny c th lm ti chnh cng ca M
khnh tn trong 30 nm ti. V khng ai mun to ra ti sn cho ngi khc hng,

cc cng dn tr thu s mt dn ng lc kim tin, v cng s p dng chin thut bn rt tin

cng trn mi quyt nh v
cng vic hay kinh doanh. y l hnh thc t st chm ri ca kinh t M, quy trnh
bt u u Chu sut nhiu nm qua.
n gin ha vn , ti xin n c mt th d. Mt cng ty thng bao gm hai
thnh phn: c ng (shareholders) v cc ngi lin quan ti quyn li cng ty, gi l nh lin
i (stakeholders). C ng l nhng ngi gp vn cho cng ty v nh lin i l nhng nhn
vin, nh cung cp, khch hng, c quan chnh ph trong vng trch nhim, ngay c nhng c
dn m hot ng ca cng ty c th nh hng
n (nh hng xm ca mt nh my hay c quan x hi a phng). Nu nhng nh
lin i ny c quyn b phiu trong cc i Hi Thng Nin (mt ngi mt phiu) nh cc
c ng, th mc tiu v chin thut ca cng ty s thay i hon ton. Li nhun c th tr
thnh th yu; v cc phc li dnh cho cc nh lin i s c u tin pht trin. Nu y l
m hnh kinh doanh, ti oan chc l cc th trng chng khon s ng ca v khng nh u
t no mun em tin ring ca mnh ra cho cc nh lin i chi tr kinh doanh dm h.
y cng l l do ti sao phn ln cc cng ty Lin X, ng u ngy xa cng nh cc
cng ty quc doanh by gi mi quc gia trn th gii
thua l lin tc. Cha chung khng ai khc, tin khng phi do m hi nc mt mnh
kim
c th s tiu xi lng ph l hu qu hin nhin. Nn kinh t ti chnh ca mt quc
gia cng phi tun theo nhng quy lut ny.
D nhin, ti ch nhn ch ngha dn ch
trn kha cnh kinh t v nh
hng ca n trn lnh vc ti chnh cng. Dn ch
em li rt nhiu li ch khc trn cc vn x hi t do, cng bng v php tr cho
cc x hi Ty Phng. Nhng nu hi ti sao t bn v dn ch c nhiu nghch l, th y l
nguyn nhn cn bn.
Tc nhn chnh ca s tng trng ngon mc cho nn kinh t ton cu trong 2 thp nin
ri l lu lng tin khng l ca t
nhn c t do vt bin gii quc
gia v do cc bin php th lng li sut rt thp ca cc ngn hng trung ng. T bn l
huyt mch ca kinh t, d l cho hot ng ca mt cng ty hay mt quc gia. Khi ngi b
vn thy tin ca h b lng ph vo mc tiu chnh tr bo v quyn lc phe
nhm, th khng ai cn mun tip tc tr chi v vn ny. Cc quc gia nh Hy Lp, Ty
Ban Nha, B o Nha ang gp rt nhiu kh khn vay n v cc nh u t vo tri phiu
ca h
ang sit cht hu bao. Trong khi , chng trnh tit kim ct gim ngn sch ca chnh
ph b cc nhm li ch phn khng thng trc vi nhng cuc biu tnh v nh cng.
Chng khon th gii sp phi chu nhiu suy thoi v cc li nhun ca cc cng ty s b
gim st trong cc khng hong kinh t ti chnh sp ti. Chnh ph M ang chi vi
la khi tip tc chnh sch tin t gy thm ht ln cho ngn sch.
Cng trn kha cnh kinh t, ta c th thy l s tng trng thnh cng ca kinh t
Trung Quc l nh chnh sch t bn ha hot ng ca cc mng kinh t t nhn v
mng u t t nc ngoi. Hai mng kinh t
ny chim n 67% GDP (c th cn cao hn na nu cng vo nn kinh t ngoi lung)
v l hai nhn t to nn nhng thnh qu phi thng, trong khi lnh vc quc doanh vn tr tr.

Jim Rogers, nh t ph M hng say nht vi th

trng Trung Quc, nhn nh Trung Quc l mt quc gia t bn tr nht th gii.
Theo ti, ci khc bit cn bn v cch vn hnh mi hot ng x hi v kinh t gia M
v Trung Quc l Trung Quc, bn c th lm bt c u g bn mun nu c tin
(t bn) v ng bao gi ph bnh chnh ph; trong khi M, bn tha h ch trch chnh
ph, nhng mi hot ng kinh doanh s b p lc nng n ca lut php, iu l,
cng on, thu v, mi trng, nhm li ch x hi, cc c s truyn thng, gio dc,
tn gio (x hi).
Ci sc mnh ca nn kinh t t bn thc s da trn lng tham lam ca con ngi.
C th y l mt vn nn v o
c trn nhiu kha cnh, nhng thiu s
tham lam c hu tn ti hn 5 ngn nm qua, s tng trng kinh t s tr tr
v mt mi. Ngay c vn ha ngh thut cng cn rt nhiu t bn pht
trin v phn thnh; v giu sang khng hn ch
sinh l ngha m cn cho con ngi nhng thi gian rnh ri hng th cc th vui
tinh thn.
Nguyn tc mt ngi dn, mt l phiu
ch mi c ng dng hn 100
nm qua. Trong lch s, c thi gian dnh ch
nhng nh qu tc mi c i bu;
hay cc c tri phi tr mt khon thu
c quyn li ny. Trc nm 1920, cc ph n M khng c quyn
ng c hay bu c. Bng nhiu th thut chnh tr, truyn thng v lut php, cc nhm
cm quyn u M lm chm li quy trnh dn ch ha trong nhiu th k .Vi s c c ca
tng thng Obama v s chim lnh a s
ca cc nhm hng phc li, bnh xe tin ha bp quyn hnh ca cc nh t bn.
Tr chi dn ch m h sng to khi lt cc vng quc phong kin khi xa
ang tr thnh v kh lm thng tn trm trng cc nh ch ct mc ca nn
kinh t t bn.
Bnh xe tin ha ca lch s cng bt buc Trung Quc phi dn ch ha cc hot
ng kinh doanh v gn y cc thay i v
x hi. Nhng cuc nh cng biu tnh ca nhn cng Trung Quc i tng lng l mt
khi u. Khi Trung Quc bt kp u M v
cc phc lc x hi cho cng dn ca mnh, th nn kinh t ti chnh ca h cng bt u
thoi ha. C th y l mt iu ng mong c ca nhiu ngi, nht l nhng cng dn Trung
Quc, nhng y cng l mt triu chng v ci cht ca t bn. Nu khng c s
t ph k diu v khoa hc hay cng ngh, phong cch sng trong th gii ca con chu
chng ta s
tr tr v ngho kh nh thi bao cp.
Mt chu k mi ca lch s
chng?

Cc cuc chin sp xy ra

Trc mt, nhn chung s khng c s thay i gh gm quy m no. Tuy nhin, cc nn
kinh t
s ngh ngi v tn dng thi gian
chnh sa v sng to. Qu trnh ny c th mt 5-10 nm.
Cc cuc chin sp xy ra...Sau nhiu nm gy sc p buc Trung Quc phi tng t
gi ng nhn dn t, Chnh ph M quyt nh b cuc v thay vo bng chnh sch
t
mnh h gi ng USD. Gii php ni lng nh lng (QE2 in tin mua tri phiu) tr
gi 600 t USD mi ch l bc u; cc nc khc s tip tc ni ui. Cc nh mua
bn tin t d bo USD s gim t nht 12% gi tr t nay n thng 6/2011.
Tuy nhin, ng ngh rng Trung Quc v cc nn kinh t da vo xut khu khc s v
yn chuyn ny. Cc bin php i ph hoc tr a thng thng s c
p dng v s bt u ca mt lot
cc cuc chin thng mi v chin tranh tin t s khng cn xa.
Tng thng Obama khng c nhiu la chn.
ng ang c gng bt chc m hnh kinh doanh thnh cng ca Trung Quc, Nht Bn
v c bng vic tng tnh cnh tranh cho cc doanh nghip M
trn th trng ton cu. ng hy vng xut khu ca M s gip gii quyt c
phn no vn tht nghip; ng ngh rng ng tin gim gi s gip gim thm ht
cnh cn thng mi v ngn sch; cng nh s
gim gnh nng n ngoi ca M.
iu ny c th kh thi nu ng thc hin trong mt phng th nghim, nhng trn thc
t, s c nhiu hnh ng v phn ng, v s
phc tp ca chnh tr v kinh t tng nc cho thy khng ai c th on trc kt
qu.
C mt iu chc chn l vi vic lin tc tm cch ph li th cnh tranh ca nhau bi
cc nn kinh t ln, trong c Trung Quc, th nhng ngy hng phn ca ch ngha thng
mi t do ton cu vi cc tha thun ca WTO s khng cn na. Cc nc, d ln hay nh,
mnh hay yu, s bt u bo v th phn ca mnh v tung ra mi dng c ch phng th nhm
h gc i
th cnh tranh.
Cc cuc tranh ci, nhng v kin co, nhng ro cn khng chnh thc, nhng thao tng
t gi tin t s tr thnh mt iu bnh thng mi. Thng mi t do khng cht, nhng n s
i git li vi bc. Phi c t ph mnh v cng ngh mi gip trnh hoc gim nh thch thc
ny.
Thc t mi s khng gip M hay chu u ginh li chic vng min siu cng kinh
t ca mnh. Cc yu km c hu trong cu trc x hi ca h qu ln nn kh c th gii quyt
(s pht trin chn mui ca nn kinh t, nhu cu tiu dng lng ph, chi tiu chnh ph qu cao,

cc chng trnh phc li x hi qu nhiu). Tuy nhin, kt qu ca cc cuc chin tranh trong
tng lai cng s lm chm li s pht trin ca nhm cc nn kinh t mi ni Brazil, Nga, n
v Trung Quc (BRICs), c bit l Trung Quc v khin h phi quay li vi gii php
hng ni.
Trong khi , c mt dng tin cc ln c tch t trong thi gian thnh vng qua
ang tm kim mt li nhun tt.
Chng s vo u? Vng v kim loi qu s
c li, v truyn thng tch tr vng trong nhng thi im bp bnh. Gi bt ng sn
qu r ti cc nc
pht trin n nh s l mt u
t hp dn.
Trong khi th trng chng khon v tri phiu s tr tr, cc cng ty c cng ngh trin
vng hay nng lc marketing cao s l nhng vin ngc him. Nguyn liu (commodities) v
nng hi sn s
n nh: lng cu chm li
nhng tng trng v thu nhp v dn s
th gii s tip tc. Cc c phiu ca th trng mi ni s sinh li tt
trong ngn hn, nhng v lu di s kt thc bng s n tung ca bong bng.
Trc mt, nhn chung s khng c s thay i gh gm quy m no. Tuy nhin, cc nn
kinh t
s ngh ngi v tn dng thi gian
chnh sa v sng to. Qu trnh ny c th mt 5-10 nm. Trong khi , vi s st gim
tng trng v nhng thay i ton cu, mi ngi s c nhiu thi gian cho mnh hn, cho
ngi khc, lm nhng iu tt cn n lng kin nhn v s tn ty.
Sau ba tic v cuc vui, chng ta s u cn mt mnh vo mt bui sng ch nht yn
tnh tn hng nim vui v
thng thc mt tch c ph; hoc nghe ting ci con tr hay ting chim ht. Cuc sng
chng phi tuyt vi sao?

Thiu can m, nhiu ngi b cuc qu sm

Ti khm ph ra rng sc chu ng v tinh thn sng to ca doanh nhn khi i din
vi kh khn v vc thm ca ph sn tr nn sc bn k diu hn l mi hnh dung. V thiu
can m v kin tr, nhiu ngi b cuc qu sm.
Xin cho TS. Alan Phan, t nhng tri nghim trong sut 42 nm lm n ti khp th
gii, ng cho bi hc no l qu gi nht m ng thu nht c?
Ti khm ph ra rng sc chu ng v tinh thn sng to ca doanh nhn khi i din
vi kh khn v vc thm ca ph sn tr nn sc bn k diu hn l mi hnh dung. V thiu
can m v kin tr, nhiu ngi b cuc qu sm.
Bc thm bc na l cng thc phn bit rt nhiu k thng ngi thua trn thng
trng. Phi bit gi vng nim tin. Chn cng th s mm.
Mt doanh nhn mun thnh t, cn phi c nhng c tnh nh th no?
Trong cun sch mi nht, ti c nu ln 5 yu t cn bn ca s thnh cng trn thng
trng: (a) ng lc hay ngn la bn trong (b) thi gian v n lc (c) sc khe chu ng (d)
hnh ng, chp nhn ri ro v (e) kinh nghim v quan h. Ti cn nhc n yu t may mn
m chng ta khng nh lng c.
Tuy nhin, c s thnh cng bn vng v lu di, doanh nhn v doanh nghip cn
mt nhn cch o c vn ha lm nn tng cho mi pht trin. Phn ln cc doanh nhn cho l
mnh lm kinh t, khng lin quan g n o c, vn ha, hay tn gio trit l.
Mt bn nghin cu ca i hc Harvard nm 1998 cho thy 78% cc cng ty bn vng
v pht trin nhanh nht trong 50 nm va qua l nhng doanh nghip t nng vn o c
v k cngqun tr ln hng u theo th t u tin.
Bn nghin cu cho thy o c v k cng ng gp v lu di mt nim tin tt p
t khch hng, t nhn vin, t i tc, t nh u t, t cng ng on th y l cch xy
dngthng hiu hon ho nht ca bt c doanh nghip no.
Vi mt thng hiu ting tm v bn vng, cng ty c th tm mt t l li nhun cao
hn cc i th cnh tranh, mt th phn cao hn ca khch hng trung thnh v kt qu l mt
thnh tu kh quan hn v ti chnh.
Thiu o c v k cng qun tr, doanh nghip bin thnh mt cng ty ca c hi, ca
chp git, ca u c Mi thnh cng s tm b, bo pht bo tn.
ng kinh doanh sut 42 nm ti 2 th trng ln v nng ng nht: M v Trung Quc.
So snh vi 2 nc ny, ng thy doanh nhn Vit Nam c u v khuyt im g?
Doanh nhn Vit chia s nhiu c th vi doanh nhn TQ v nhng iu kin tng t
v vn ha, x hi, chnh tr v kinh t. TQ m ca th trng trc ta 15 nm nn doanh nhn
ca h tch t nhiu kinh nghim hn. Ti ch hi tic l c rt nhiu bi hc hay d ca h m
chng ta khng nghin cu tm mt li i ring ca mnh.
Nh TQ, doanh nhn Vit rt nng ng, tham vng, gii ng bin, liu lnh, lc quan v
cu tin. V khuyt im, h ging doanh nhn TQ cc im nh thiu k nng qun tr bnh
din quc t, thch u t dn tri, khng chuyn su, trng s din v hnh thc, c tm nhn kh
ngn hn. H cng thiu quan h vi cc i tc nc ngai: rt cn thit trong nn kinh t tan
cu.
Nhng quan trng hn ht, vi ti, h cha to dng c mt vn ha o c k

cng, cho c nhn mnh v doanh nhip ca mnh. D ang thnh cng, h s khng phn
mm i xa.
ng ngh th no v vic doanh nhn Vit lun xp u bng trn th gii v tinh thn lc
quan?
D tinh thn lc quan c th nh hng n nhng kt qu kinh doanh, y khng phi l
mt n v o lng d dng v n ty thuc rt nhiu vo nhng nhn thc ch quan nhiu
thin kin. N c th gy ra nhiu tc ng tiu cc cng nh tch cc.
Ti ngh mi doanh nhn nn ch tm n vic o to k nng, kinh nghim v k
hach ca mnh hn l ty thuc vo nhng yu t ngai tm kim sat.
Cng i din vi mt tnh th, nhn thc ca mi ngi cng rt khc bit, th hin qua
cu chuyn khi hi sau:
B m t co nng du, Trong khi my i lm xa, con v my nh qu sc lng lon.
N ng vi hn na n ng ca th trn ny. Sau khi trm ngm suy ngh, ng con tr li,
Ngh cho cng, th trn ny cng khng ln lm.
Tr li chuyn lc quan cho tng lai, ng ngh th no v kinh t Vit Nam nm 2011 v
v sau?
Khng ring g Vit Nam, m tt c kinh t th gii vn cha gii quyt c nhng
vn nn ln lao gy ra cuc suy thoi ton cu vo 2008.
N xu a c, cn cn thng mi, n cng M; n cng v suy thai u chu v
Nht; bong bong ti sn v u t ba bi ti Trung Quc. Qua nhng gi kch cu, cc chnh
ph dn rc ri xung thm (swept under the rug) hy vng ngi dn s qun i chuyn kh
ngi ny. Bin php c i cht thnh cng, to nn o tng hi phc.
Nhng mt ngy p tri no , khng xa lm, chng ta u phi i din vi thc ti,
v ti chc chn rng mi th s t hn nhng g xy ra trong nm 2008 nhiu.
Vit Nam cng s b nh hng t nhiu, nhng vi mt nn kinh t cn rt nh v nng
v nng nghip, tiu thung, chng ta c th vn cn gi c tinh thn lc quan.
Trong bi cnh kh khn nh vy, liu gii php no s gip ch nhiu cho doanh nhn
Vit Nam?
Trc ht, phi nhn r l cc iu kin kinh t v m c nh hng nhng khng l yu
t chnh trong vic kim tin. Thu nhp ca mt doanh nghip ty thuc nhiu hn kh nng
nm bt c hi, sc sng to v tm nhn ca ban qun l. Th trng u M c suy thoi th
cng ln rng gp ngn ln th trng ni a, ng ngha l c hi cng gp ngn ln. Doanh
nhn Vit phi c can m v bn lnh hng ngoi v i tm c hi.
y l mt quy trnh kh khn, i hi nhiu thi gian v kin nhn. Khi ra nc ngai,
cc doanh nhn s phi b li mt yu t quan trng l cc quan h v thi quen to thnh
cng cho mnh qu nh. To dng lm n trong mt mi trng mi s l th thch ln lao m
ch nhng nh v ch mi vt qua ch.
B li, s thnh cng ni nc ngai, mt sn chi bng phng, s l mt minh chng
hng hn cho k nng qun tr ca mnh v mt tng lai bn vng hn cho doanh nghip, cng
nh mt bo m chc chn hn v ti sn.
Cn th trng Trung Quc th sao? H ngay st Vit Nam v c nhiu tng ng?
Ti sng v lm vic ti TQ hn 14 nm nn ti hiu r quan nim kinh doanh ca
ngi TQ. Khng nh u M, y l mt x hi khp kn trn nhiu lnh vc, khng ring g
kinh t hay chnh tr.
Vo thp nin 70s, doanh nhn TQ cn ngho v thiu ht mi th, nn h h hi m
rng mi cnh ca n cho doanh nhn nc ngai. Hin nay, h c vn, ch thiu cng

ngh mi nhn cao v thng hiu quc t, nn y l 2 lnh vc duy nht h mi cho. Khng
c 2 mn ny, cc nh u t nc ngai s hng chu rt nhiu ro cn x hi v th tc php
l, t a phng n trung ng, bo m h s thua cc i th TQ.
D vn kin WTO khng cho php nhng cnh tranh tri php ny trn giy t, nhng ai
cng hiu r thc t v kinh doanh TQ. Hin tng hng gi, hng nhi, n cp bn quyn tr
tu, khng o c k cng v quyn lc tham nhng ca cc quan chc TQ l nhng cu
chuyn thn k cho lch s pht trin ca TQ.
D l ng minh v lng ging hu ho ca TQ, ti tin chc doanh nhn Vit c zero c
hi lm n ti TQ.
Ngoi o c, ng ngh doanh nghip phi c trch nhim vi x hi xung quanh?
D nhin. S hi ha vi mi trng v con ngi chung quanh phi l mt mc tiu
quan trng c s pht trin bn vng. Doanh nhn cng cn nhng cu ni mt thit vi x
hi tm thanh bnh cho ni tm. Khng ai l mt c o ring bit.
Tuy nhin, phi ghi nh mt iu: mun gip ngi ngho, th ng baogi tr thnh mt
ngi ngho. Nu yu k yu th tht hc th ng lm k tht bi. X hi quanh ta cn ngi
giu c thnh t, d ch lm mt gng sng, hn l c thm mt ngi ngho v tht ch.
Quay v vi c nhn ng. Nghe ni cch nay 36 nm, ng ri Vit Nam qua M ln th
nh, trong ti vn vn ch c 500 USD. ng gp may hay phi rt vt v tr thnh con
ngi Alan Phan nh hm nay?
Nu nghin cu nghim tc th mi thnh cng hay tht bi u c rt nhiu yu t cu
thnh. Ngi TQ th tin vo thin thi, a li, nhn ha. Ngi u M tin vo sc mnh c
nhn cng s ph h ca Thng . Ti m t trn 5 yu t cn bn ca thnh cng.
V tnh am m, ti hay theo ui nhng d n kinh doanh ba bi khi cn tr tui. Do
, ti hng chu nhiu tht bi thm thng khi khi nghip. Nhng cng v tnh l lm
bng bnh, ti khng b cuc v tip tc cuc chi. Nhng tht bi ban u tr nn nhng bi
hc v cng qu gi cho s thnh cng v sau.
Tt c cc tri nghim hnh thnh mt Alan Phan ngy nay, mt trn ln gia may
mn v c tnh, cng nh ngu dt v liu lnh.
Dn gian c cu lm ti th nhiu tt, ng c dm k ra cc tt xu ca mnh khng?
Qu thc ti c rt nhiu tt xu, k khng ht. Nhng ti lun lun coi chng l chng
khng lm hi ti hay bt c mt ai khc. Cng thnh cng th cng nhiu trch nhim. i khi
ti ch mun lm anh hc tr, tha h vui hng nhng tt xu ca mnh v rong chi hnh
phc trong v t.
Mt tt xu ti cha b c l i khi ti li bin mt mt vi ngy, khng ai bit mnh
u, mc k cng vic ang thc hi ch i v nhng ngi thn lo lng. Ti thng bay i
mt ni no tht xa l, khng c mt nh hay k hach g, v dng s kin hay mi trng
mi li ko i nh mt chic l gia dng sng. Sau vi ngy, ti li quay v vi np sng quen
thuc c, nhon ming ci, xin mi ngi tha li.

K
cp gp b gi

Vn nn ln nht ca anh trong thi i kim tin v m my kin thc (cloud

computing) ny l anh cha nh v r rng vai tr ca mnh trong mn kch ca th gii. Anh s
th
vai k cp hay b gi? Hay ch l mt nn nhn lng thin v ngu dt? Bi kch s xy ra
khi ngi nham him v m tin li khng bit lm k cp hay b gi.
K cp gp b giTrong tiu thuyt hay phim nh, nhng cu chuyn v k cp ng phi
b gi c nhng tnh tit lun gy th v cho ngi xem. Tuy vy, nhng mu chuyn k
cp-b gi xy ra hng ngy trong thc t ca i sng cng khng km phn ho hng.
y thc s l nhng liu thuc ci cn cho tim mch.
Ngn hng u M v Hy Lp Trong nhng x s pht trin c tnh trng tiu xi b
bi nht t chnh ph n
ngi dn phi k n Hy Lp. Trc
khi gia nhp Lin Hip u Chu (EU), cc ngn hng quc t
thng n trnh n cng x ny v khng nh u t nghim tc no c th tin tng vo
s bn vng ca ng drachma. Chnh ph Hy Lp lun lun thiu ht v ngn sch v c tri Hy
Lp lun lun thin v cc ng c vin x hi (thch quc doanh ha cc xi nghip thnh cng v
ti phn chia ti sn t
nhn bng thu v hay bi chi cho cc chng trnh chnh ph).
Kt qa sau cng l mt nn kinh t tt hu so vi cc quc gia khc u Chu v
nhng doanh nhn hay cc ti nng v mi ngnh thung c khuynh hng ri b Hy Lp i
lp
nghip cc x khc. Nhng ngi cn li th tm mi cch bn rt tin t
chnh ph v c mt cu ni ph thng y l,Nu bn ng thu th chc bn khng
phi l dn Hy Lp. Tuy vy, s suy sp ca ti chnh Hy Lp khng trm trng lm v n vay
ca nc
ngai him v tn km.
Mi chuyn u thay i vo nm 2001, sau khi Hy Lp gia nhp Lin Hip u Chu
(EU) v bt u s dng ng Euro nh bn v
chnh. Cc k cp nh hi v ngh y l mt ming mi ngon. K cp s 1 l tp
an Goldman Sachs v cc k cp nh hn nh
Credit Lyonnais, BNP, Deutsche Bank, UBSchy theo sau bc chn i ca khng cn
suy ngh.
Trc ht, bo co ti chnh cng ca Hy Lp khng tiu chun tha mn i hi
php l ca EU, nn Goldman Sachs phi t vn cho h

cch thc du n v thi phng s

liu tt nhm mc ch vay tin qua tri phiu.
Sau , Goldman Sachs phn phi cc tri phiu ny cho n em l cc ngn hng u
Chu. Mi ngi hnh phc. Chnh ph Hy Lp c s tin ln
tiu xi thai mi, ngi dn v c d n hng bao nhiu l li ch t nhng chng
trnh tiu xi ngn v di hn, cc ngn hng u M thu v bao nhiu l ph t vn v ph pht
hnh tri phiu.
Nhng ging nh chuyn tiu thuyt, ngy vui lc no cng chng tn. Mi ngi qun
i mt chi tit rt nh nht: n o hn th
phi tr. Cc k cp qun nhc nh cc quan chc chnh ph iu ny; v a s ngi
dn cng ngh rng h khng lin h g n vic tr n khi h b phiu chp nhn
nhng khan vay. Nhng b gi Hy Lp cng khng va.
H ni vi k cp l h s tuyn b
ph sn v mc cho cc ngi n cp lo liu.
Cc ngn hng u M s ti ngi. Mt i hn 400 t dollars s khin vi ngn hng c
ln i theo Lehman Bros ra ngha a v cc v
gim c ngn hng s mt job, mt nh, mt xe, mt v, mt nhn tnh. H thng nht
li v lobby cc chnh ph u Chu phi b tin ra cu tr Hy Lp. Gi ti tr nm 2010 vi
160 t
dollars khng i n u, v gi th nh 170 t
dollars gi tnh hnh tm yn lc ny. Tuy vy, vi s
n ln n 580 t dollars hoc hn na
(khang 150% ca GDP) v li sut hn 14%, Hy Lp s chng bao gi tr ni ht n.
Vn
c ph sn hay khng chng cn l cu hi na, m ti by gi l khi no th ph
sn.
t nht, cc k cp trong chuyn ny, cng y cy 330 t dollars cho ngi dn cc
nc c, Phpng thu tr dm Hy Lp.
Chnh ph M v Trung Quc Trong cu chuyn ny, tht kh m bit ai l k
cp, ai l b gi? K na cn, ngi tm lng?
Lch s bt u khi Mao Trch ng nm
quyn Hoa Lc vo nm 1949. Ngi M
hang s ngh l con rng Tu tri dy.
Tuy nhin, Ch Tch Mao li tr thnh ngi bn tt ca ch M bng cch
km hm Trung Quc trong 30 nm di vi mt chnh sch kinh t tp trung v thai
tro. Trong khi nhng cng dn Tu cc nc nh b nh i Loan, Hng Kng, Singapore
hc cch lm n ca u M v tin nhanh bt kp ngi da trng v
thu nhp, th Hoa Lc li thoi thp vi li tc khng qu 200 USD mi u ngi mi
nm
(1975).
Nm 1972, kinh t M gp kh khn khi pht trin b tc t vi chnh sch du ha ca
OPEC, vi chin tranh Vit Nam v vi mt th trng ni a bo ha.
Kissinger, i din cho nhm quyn lc Do Thi, thc y Nixon bt tay Hoa Lc cc
k
cp c c hi tin vo mt th trng
1.2 t dn. Mun lm mt nhn vt lch s

v cng bt u gp rc ri vi c
tri v kinh t, Nixon hng hi m ca Trung Quc.
Mao v cc ng ch cng h hi v t
nc qu tiu iu sau cuc cch mng vn ha v i. V li, b gi cng chng c
g mt.
B gi n nhn ri tm th thut bn rt v gm nhm tin nong v cng ngh
ca k cp. B tr thnh k cp chuyn nghip.
Sau 30 nm, Trung Quc gi gi lao cng v t gi hi sut r mt cc nh t bn u
M
vui v u t v m ca th trng
cho hng ha Tu. Cc chnh tr gia u M cng hoan h
v c tri h c mt i sng sung tc
hn nh gi qu r ca hng ha. Thm vo , tin Trung Quc kim c t xut khu
li quay v u M qua vic mua tri phiu ca cc chnh ph u M v cc khan tin
ra ca cc i gia Trung Quc.
Tuy nhin, k cp v b gi lun lun qun nhng chi tit nh nht rt bt tin. Mt l n
lc no cng phi tr khi o hn. Hai l khi anh cho mt k cp vay, th ri ro mt tin
l iu khng sao trnh khi.
Trong 35 nm qua, chnh ph Trung Quc li dng sc lao ng ca hn t ngi
dn kim c hn 4 ngn t
dollars cho qu ngai hi. Cc i gia v quan chc Trung Quc cng tha nc c
cu hn 1.8 ngn t dollars (c lng trn cc mng Internet). Con s ny bc hi
ht 720 t khi M p dng chnh sch h gi dollar (khang 12%) trong 3 nm qua kch cu
kinh t ni a (thc ra l cu cc ngn hng u M).
Hin nay, cc cng ty thm nh tn dng nh
Moody, S&P, Fitchda l s h cp tn dng ca tri phiu quc gia M; v ng Cng
Ha cng nh phong tro Tea Party cng ang p lc
Obama khng th vay thm tin cho chnh ph. ng dollar s mt thm khang 18%
na nu 1 trong 2
iu ny xy ra.
D nhin, khi nn kinh t qu ty thuc vo th
trng xut khu v ti tin tit kim
c th bay hi theo ng dollar, th k cp Trung Quc li trng k ca b gi M. Th
gng km to ra s i ngi lin tc
gia hai siu qui ny.
Chuyn chng mnh Mt doanh nhn tr k vi ti nhng thnh cng v tht bi ca anh
ta trong 10 nm qua v xin kin v anh mun tm mt nh hng mi cho
s nghip. Ti khuyn anh nn c i c li binh php ca Tn T v chin thut ca
Machiavelli nu mun thng trn thng trng.
Nu anh ch mun lm ngi t t v
vn minh, th nn c sch Lo T v Og Mandino. Vn nn ln nht ca anh trong thi
i
kim tin v m my kin thc (cloud computing) ny l anh cha nh v r rng vai tr
ca mnh trong mn kch ca th gii. Anh s th vai k
cp hay b gi? Hay ch l mt nn nhn lng thin v ngu dt? Bi kch s xy ra khi
ngi nham him v m tin li khng bit lm k cp hay b gi.

Vit Nam v Trung Quc

Tn T nhc chng ta l Kt qu ca trn chin c quyt nh trc

khi hai bn khai ha. Nhng cn nhc, chun b
v sng to l v kh ln nht khi bn i vo mt vng t l
VIT NAM V TRUNG QUCV lch s v vn ha gia hai nc c qu nhiu tng
tc nn cc doanh nhn Vit thng nhn vo th trng v c hi Trung Quc khng my
khch quan. Ngi th a thch, hng hi khng l do, ngi th ch bai khng mun lin quan
g. Thm ch, ti thng b ct vn l nu Trung Quc tr thnh siu cng, qua mt M th nh
hng g s n vi chuyn lm n
ca chng ta vi h?
Xin tr li vn tt l Trung Quc s
qua mt M v GDP khong 10 nm na v dn s
hn 1.3 t ngi l qu ln; nhng mun qua mt M v cht lng cuc sng,
v sc mnh qun s, v vn minh vn
ha, v GDP mi u ngi, th Trung Quc cn phi i t nht l 30 nm na. Cn nh
hng g s n vi cc doanh nghip ca chng ta? Khng g c. Vic sng cht hay thng trm
ca doanh nhn lun nm trong sc mnh ni ti v nhng li th cnh tranh, d c Trung Quc
hay khng.
Hon ton khch quan khi suy xt vn , chng ta s
nhn r nhng th thch v c hi. Ngoi nhng nh lut tng qut v kinh doanh v
qun tr, cc doanh nghip lm n vi Trung Quc s phi i din thm mt s cc vn tt
v xu kh c th.
Trc ht, c tnh cn bn ca ngi Trung Quc trong kinh doanh l th on, tinh ranh
v khn kho khng km g ngi Do Thi. Sau 70 nm b
km kp v kh s, h to thm thi quen tn nhn, v lun nhng rt kin cng, chu
kh. Nhng cng v yu t ny, t duy ca h
cht hp v ngn hn. Phi mt thm 20
nm na, con ci h mi bt kp cc doanh nhn Hoa kiu Hng Kng, SingaporeD
th no, y l nhng i th cnh tranh nng k trn mi phng din.
Mt yu t khc bt li cho doanh nhn Vit l ngi Trung Quc khng a ngi Vit.
Cch y 4 nm, ti c c mt kho st ca Sina.com hi v nhng dn tc m ngi
Trung Quc yu v ght. Ngi Nht Bn ng
hng u v s th ght v nhng hnh ng xy ra gia Th Chin II khi Nht xm
chim Trung Quc. Nhng rt ngc nhin l ngi Vit ng hng th hai sau Nht. Khng
nhng ght, ngi Trung Quc thng cho mnh l thy ca ngi Vit, v h cho rng tt c
vn ha, lch s ca Vit Nam l mt cp nht sao bn ca Trung Quc. Thi ght v
trch thng ny s nh hng nhiu n
cc giao dch thng mi.
Quan trng hn, mi ngi phi nhn nhn hng ha Trung Quc rt cnh tranh v gi c

nh mt h thng sn xut c coi l c xng ca th

gii v mt t gi Nhn Dn T mc thp hn gi tr thc khong 18%. Thm vo li
th
l mt t chc n cp cng ngh tinh vi v s
c khng tn trng ti sn tr tu nh thng hiu, bn quyn, hng nhi, hng gi, cho
nn, ngay c hng cht lng u M cng phi thua st v kh
nng cnh tranh.
Mt bt li khc cho s xm nhp vo th
trng Trung Quc l c th ca th trng rt phc tp vi nhiu phn khc, nhiu mu
thun vi quyn li ca cc quan chc
a phng, cng nh th on ca
cc i th cnh tranh v s kh tnh ca ngi tiu th.
Trung Quc khng c mt th trng ng nht nh u M hay c Nht. Mt kinh t gia
phn th trng thnh 4 phn khc, da trn thu nhp, v tr a l, c im ca
vn ha bang hi v nh hng ca truyn thng, gio dc. ng nht l th trng ca
600 triu ngi ngho kh ti thn qu vi thu nhp di 8,000 Yuan mi u ngi mt nm;
nhng tim nng pht trin tt nht l th trng trung lu vi hn 300 triu dn.
Nhng kh khn khc l s tha hip gia quan chc v doanh nhn ti mi a
phng; v thi quen dng quyn lc v th on dnh th trng cho cc doanh nhn
c quan h.
Cch y vi nm, ngay c bia Heineken cng b
ngn chn bi nhiu qun huyn khng mun thy bia a phng b thua l v cnh
tranh.
Tuy nhin, nhng th thch ni trn khng phi l khng th gii quyt. D ngi Nht
b
ght hn, nhng hng ha Nht li c a chung nht ti Trung Quc. Mt thng k v
sn phm cht lng nht
nm 2005 cho thy 5 trong 10 thng hiu hng u ti Trung Quc l ca Nht. V li,
vi mt nn kinh t th hai th gii v
GDP, th trng Trung Quc l mt ming n bo b cho ai bit khai thc v pht trin.
Li im ca doanh nghip Vit Nam so vi cc i th nc ngoi khc cng kh nhiu,
ngoi vic v tr nm st Trung Quc. Hai quc gia chia s nhiu tng ng v
phng thc kinh doanh, c ch chnh tr, ph tn lao ng, h thng phn phi, v thi
quen c truyn. Hai nn kinh t c th h
tr cht ch cho nhau v Trung Quc cn nng hi sn, khong cht, th trng tiu dng;
cn Vit Nam th cn rt nhiu nguyn liu v my mc cho sn phm cng ngh xut khu.
Tuy nhin, c hiu qu hn trong vic xm nhp bn vng vo th trng Trung Quc,
doanh nghip Vit Nam cn ch n cc thnh t
sau y:
Sn phm: ng bt chc Trung Quc l li nhc nh hng ngy. Tr nhng hng c
c tnh siu cp v c o, chng ta khng th cnh tranh vi hng Trung Quc ti sn nh ca
h. Ngoi cc nng hi sn m Trung Quc thiu ht, nh c ph, tri cy nhit i, nhng mt
hng tiu dng Vit Nam nh d g hay giy dp phi c thit k m thut cao cp kiu ,
Php
i tc: Kin nhn tm cho c mt i tc ln mnh, tin cy v thn tnh. Khng my
doanh nhn nc ngoi c th vn hnh tt h

thng tip th v cung ng trong mt th

trng phc tp nh Trung Quc. Chng ta cng cn to dng nhng quan h lu di vi
doanh nhn v quan chc, t trung ng n da phng.
Th trng: Nhm vo th trng trung lu v tr trung. t doanh nghip Vit c b
su v qun tr v thng hiu nh u M
xm nhp hu hiu vo th trng
thng lu. Cn th trng r tin
th nn cho thua trc v doanh nghip Trung Quc lm b ch. Ngnh ngh tim
nng l qun n Vit, hng ha c th Vit, cng ngh cao kt hp vi gii php c bit cho
Chu
Chin lc: Suy ngh di hn v c o. C th bn phi vp ng nhiu ln trc khi tm
c m hnh kinh doanh hiu qu.
S dng ti a nhn vin v t vn Trung Quc ha ng vo mi trng v phong
cch. Tm hiu con ngi v vn ha Trung Quc
bit th mnh yu ca doanh nghip mnh.
Tn T nhc chng ta l Kt qu ca trn chin c quyt nh trc
khi hai bn khai ha. Nhng cn nhc, chun b
v sng to l v kh ln nht khi bn i vo mt vng t l. Qua nhng cnh ng sa
mc v khu rng rm hoang d, bn s tm thy mt dng sui ngt ngo cnh mt khu vn
y hoa thm tri l. l mt chuyn ng ngn kh ph thng Trung Quc, nhng cng c
th l bn ca con ng i vo Trung Quc cho cc doanh nghip Vit? Mi bn ln
ng.