INTERNACIA . o. P.

STAMATOV
MONDLITERATURO
Kolekto de Ia pie; famaj verkoj
NUNTEMPAJ
e1 iuj naciaj L t er atur o i RAKONTOJ
EI Ia bulgara originalo tradukis
kun permeso de l'atoro

Ivan H. Krestanoff

Rekomendita de E. L A.

- .., vi
~ o 00

fERDINAND HIRT &: SOHN EN LEIPZIO / 1922 fERDlNAND HIRT &: SOHN EN LEIPZIO / 1922
ESPERANTO- f AKO ESPERANTO - f AKO
 )If;/FJ ' ~

Enhavo.
Pago
1. Vilao apud Ia maro . 7
2. En Ia tombejo . . . 14
3. La estinteco . . . . . 20
4. Pri unu anguleto de I'animo 42
5. Du talentoj . 61

lUJ RAJTOJ ESTAS REZERVATAJ

COPVRIOHT 1922 BV fERDINAND HIRT Il<SOHN EN LElPZI(}

PRESEJO ONTHER. KIRSTEIN 8<WENOLER EN LEIPZIO

 Noto pri l'atoro. Vilao apud Ia maro.
.l!amour est maitre des choses"
.Le veau d'or est toujours debout".
G. P. Stamatov okupas specialan lokon inter Ia nuntempaj La suno subiradis, kiam i1i eniris en Ia gardenon.
bulgaraj verkistoj-beletristoj. La rakonto estas lia amata formo. - Karulo, diru ai mi, u estas io pli forta, pli bela o I Ia
La plej bonaj el Iiaj rakontoj, dissemitaj en diversaj gazetoj amo? Ne estas, u ne? io alia estas bagatela, senvalora! . . .
kaj revuo], estas eldonitaj en aparta libro titolita "Elektitaj skizoj - Estas, karulineto mia . . . estas . . .
kaj rakonto]" (Sofia, 1905), sed lastatempe aperas el lia plumo - Ka] kio gi estas?
ankora pli multnombraj el kiuj mi tradukis Ia plej distingajn. - Vi estas Linjo ... vi ... vi estas pli forta kaj pli bela
Stamatov estas beletristo-satiristo. Lia satira rilato ai Ia vivo 01 Ia amo mem ...
konsistigas esencan trajton en Ia rakontoj. Li enproundigas felia, si kais sian kapeton sur lia brusto.
en Ia animojn de siaj herooj ne tiom por ilin malkovri aI ni, - Estas ankora io pli forta 01 Ia amo - mallate paroletis
sed por kapti iun kriplan f1ankon en i1i, iun abomenan mal- li en an orelon.
virton, gin aperigi, moki kaj gin frapi per sia senkompata sar- -Kio? ..
kasmo, per sia mokmalica rido. En sia estado Ia rakontoj de -La mono.
Stamatov estas plimulte provoj de psikologiaj studo], 01 bildoj - Alejo! Kel vi ne pektimas tiel paroli! Vi...
de I'vivo. Stamatov ne verkas sub Ia premo de poeta instinkto. Li per kiso surdigis ian proteston.
Li verkas pri antae'trovitai kaj pripensitaj temoj. La ceio de - Tio koncernas Ia tutan mondon, sed ne vin, ne min.
lia rakonto estas i1ustri certan penson, argumenti certan temon. - Ka] kiam, Alejo, ni forveturos en vian vilaon?
Liaj rakontoj estas kvaza spegulo por multaj kaj mi esperas, - Nian vilaon!
ke Ia kelkaj de mi tradukitaj trovos bonan akcepton anka e - Nian vilaon - ripetis si - Kiam?
Ia esperantistaro. - Se vi volas - morga,
I. H. K. - Bone - morga. Mi ne vldis gis nun maron. Sajnas,
ke gi estas belega vidajo, 10 granda, tre granda?
- Ne estas gi pli granda 01 nia amo. - La suno malaperis
-el Ia horizonto. Klinitaj unu ai Ia alia iIi esis paroli.
*
,.
*
 La maro. De Ia bordo malproksime supren etendigas
parko. Meze de gi alta vilao kun terasoj, tute droninta en
arboj. i~kaie bedoj kun floro], vastaj aleo], kovritaj per
etaj diverskoloraj stoneto].
EI Ia vilao eliras Lina kaj Alejo.
[e iu pao si haltas pro raveco kaj felio.
- Dio mia! Kiel bele estas i tie! jen, rigardu tiun
senfinan bedon da floroj: - blankaj verdaj ... rugaj
kiel giganta rubando. Alejo! Tio ja estas nia trikoloro!
Si ekiras kaj iom poste si denove haltas.
- Venu ... venu vidi Ia maron de i tie Kia bildo!
Kaj io i tio estas via? Nia? ... [en tie tiu dometo
eleganta kiel bombonujo gi anka estas nia? Ka] pluen
. . . Ia monteto ... Ia arbareto ... i1i estas anka niaj?
- [es, io i tio estas nia.
- u vi scias, karulo, mia kapo ebriigas pro felio, -
mallaite diris si kaj prerngis ai lia brusto.
- Mi timas u tio ne estas songo,
- La felio ja iam estas songo - e se oni gin travivas.
Si ameme lin prenis sub Ia brako kaj ekiris pluen.
IIi eniris en unu arbarkampeton kovritan de tapirnola herbo,
irkaitan de altaj, densaj arboj, kun branoj etenditaj kiel
arkajo super Ia tero. En unu angulo de I'arbarkampeto estas
arta kaverno kun speguloj interne sur Ia muroj. Anta Ia
enirejo terfiksitaj: granda ronda tablo, sego], super ili elektraj
lampetoj. Tra granda fako inter Ia arboj rigardetas Ia maro.
i facile ondigas, kvaza gi pretigas vojagi ien.
Alejo kaj Lina sidigis e Ia tablo, kontra gi.
La ondoj unu post alia celis Ia bordon, revenis, plfortigis
kaj denove frapigis je Ia tonego].
Lina ne forlevis Ia okulojn de Ia maro. La plado de Ia
ondoj aludis ai si pri io nova, nekonata kaj neatingebla.
- Alejo, u Ia maro anka estas nia?
8 9
- i apartenas ai neniu.
Si eksilentis ofendita, ke anka Ia maro ne estas i1ia.
Alejo apoginta sin je Ia tablo sidis senmova. Lia vizago
estis serioza.
10m poste Lina lin ekrigardis.
- Karulo, kio estas ai vi? Kial subite vi farigis malgaja?
Tie i, en Ia mirinda parko, e tiu pejzago, apud Ia maro
. mem ... apud mi - vi estas pensema. Kio estas ai vi?
. -Nenio.
- Kiel nenio!? Vi e ne volas rnin ekrigardi. Kion
signifas tio i? A eble, Alejo, Ia maro, tiu i loko reme-
morigas ai vi iujn malgajajn momentojn? .
- Ne malgajajn, sed timigajn momentojn .
Lina saltis de Ia sego ka] proksirnigis aI li.
- Ne tusu min, severe diris li.
Si paligis,
- Alejo, vi tirnigas min, kio okazis?
- Okazis io terura. Se mi gin diros aI vi, tiu i mirinda
peizago ekodoros ai vi je tombejo.
- Dio mia! Mi nenion komprenas. Diru aI mi kio estas?
Vi kaas ion anta mi, sed mi volas ... mi devas scii ...
Si genufleksis anta li kaj ekvolis preni lian manon.
- Ne tuu Ia krimulon!
Si starigs kvaza pikita.
- Krimulon!?
- [es! Mortiginton ...
- Kion vi parolas? Vi sajnas esti malsana.
- Pli sana 01 iam mi estas. Sidigu kaj aiskultu. Mi
seias, ke hodia mi vin perdos - mi perdos ion - sed mi
ne povas silenti. En Ia urbo mi povis gardi Ia sekreton, i
tie - mi ne havas Ia fortojn. Kiam mi venas en tiujn i lokojn,
tui Ia timiga fantomo min persekutas. En iu floro mi vidas
liajn pensemajn okulojn. iu arbo starigas anta mi, kiel
 lia melhela figuro. Inter Ia maraj ondoj aperas lia kapo kun
malafabla frunto ... Ne interrompu min .... Kiam mi finos,
vi povos foriri. Vi scias, ke mia patro estas mortinta kaj
mi heredis Iian posedajon. io nun estas mia - kaj Ia vilao
kun Ia parko, kaj Ia domo en Ia urbo, kaj Ia fabriko. io
estas mia. Mi neniam diris aI vi, ke mi havas fraton pli
grandan 01 mio Li estus heredonto de mia patro, ar mi
jam dum lia vivo forelspezis mian parton en mono. Sed
okazis tieI, ke mia frato mortis anta 01 mia patro ...
- Tia estis Ia Dia volo.
- La Dia volo! Ka] kial vi ne demandas pro kio ILestas
mortinta?
- Pro kio?
- Vi demandas! u vi ne povas diveni?.. Ai vi ne
kredas? . .. Mi Iin mortigis! ... Mi venenis Iin ... jen tie
i ... apud tiu i kaverno, sur tiu i tablo. [en ... tie ... sur
via sego sidis li, kiam ni vespermangis, li gaje parolis kaj
subite li diris, ke estas ai li dolore. Li iris kusigi - kaj
kuigis por ne plu levigi. u vi komprenis nun, kiel io
estas mia? Neniu malkovris tion i - kaj hodiai krom mi,
scias nur vi. Mi finis. Mi scias, ke mortiginto ne estas
inda je via amo. Vi estas libera ka], e se vi volas, vi povas
komuniki aI Ia polico. Perdinte vin - Ia cetera estas por mi
senvalora.
Li eksilentis kaj metis Ia kapon sur siajn manojn.
Si kurage alpasis aI li.
- Vi diras aI mi foriri Vi forpeIas min ... sed mi ne
foriros. Vi estas krimulo mortiginto ... Eble ... mi ne
scias . .. Kaj se vi estas tia - por Ia societo . . . por Ia lego ...
por via frato ... - ne por mi. Por mi tio i estas timiga
fabelo, kiun oni ne devas kredi. . Kaj Ia fantomo de mortinto
ne starigos inter ni. Vin forlasi nun, kiam vi vin deturnas
de vi mem! Neniam! Neniam! ... Mi vin amas post tiu
10
konfeso ankorai pli freneze, - ar nun vi estas senfine
malfelia. Kiel ja vi suferas! Mi volas, ke ni suferu kune.
Vi konfidis aI mi vian sekreton - mi farigos via kunulino.
Tiu i sekreto nin kunligos por iam, kaj Ia amo sufokos
ion. Alejo, rigardu min, por mi vi estas pura, kiel antaie.
Lasu Ia mortintojn en paco. Ni starigos aI li monumenton ...
servigos memorpregon... kaj Ia fantomo esos vin per-
sekuti ... Rigardu min ... diru aI mi, per kiu mano vi veris
venenon? ... Per Ia dekstra? .. [es? .. Donu aI mi gin
kisi ... Por Ia tuta mondo, gi eble estas krimula - por mi,
gi estas mano, kiu min kondukas aI Ia felio en Ia vivo.
fine, se vi ne povas esti trankvila tie i - ni vendu ion kaj
forveturu eksterlanden. Sciu nur tion - en tiuj i minutoj
mi sentas min ankorai pli via. Kaj vi nome nun havas
bezonon de mia amo. Karulo! ... - si levis lian kapon
kaj pasie gluis siajn lipojn aI Ia liaj.
- Kaj nun - plena forgeso de Ia okazintajo i tie. Ka]
ni foriru - anka al mi tedas i tiuj lokoj. ..
Alejo starigis, si Iin prenis sub Ia brako kaj i1i ekiris Ia
vilaon.
- Askultu, mia kara knabino, u efektive vi estas kapabla
ami mortiginton?
- Silentu! e ne unu vorton pri tio. io estas mortinta
kun via frato.
Post kelka tempo lia vizago klarigis, facila rideto ekludis
sur Iiaj Iipoj.
Lina konsternita ellasis Iian manon. Subite forta rido
surdigis Ia parkon.
- Ha! ... Ha! ... Ha! ... Ha! ... Ha! ... Ha! ... Kion
vi diros, karulino?
Si ekpensis, ke li frenezigis,
- Kion vi diros? .. ha? .. u malbone mi finludis mian
rolon? ... Kaj vi kredis? ..
11
 Lina okulfikse lin rigardis.
- Kion signifas i tio?
- Gi signifas, ke mi ludis komedion ... kaj mi estas kon-
tenta, ar mi certigas, kiel forte vi amas min ...
- Komedion!! Kial? ..
- [en tiel ... Fantazio ... Kaprico ...
- Kaj vi havis nenian fraton?
- Kiel ne havis - mi havas. Tamen li vivas en ekster-
lando. Sed mi mensogis aI vi pri alia afero. Mi mensogis
aI vi, ke, io i tio estas mia... i apartenas aI mia frato.
Vi pardo nos aI mi tian senkulpan mensogon?.. Kiu par-
donis Ia mortiginton - pardo nos anka Ia mensoginton!
Kaj vi ne esos min ami pro tio, ke Ia vilao ne estas nia?
u ne, karulineto? ...
En tiu tempo de Ia kontraa f1anko iris aI iIi Ia adminis-
tranto de Ia vilao - li haltis apud Alejo kaj diris aI li ion
en Ia orelon.
- Linjo, grava, tre grava afero. Por unu minuto. lru en
Ia vilaon - rni ja ... tuj venoso
Kaj li ekiris post Ia administranto.
Post duonhoro Alejo estis en Ia vilao. Lina ne estis tie.
Li seris en iuj ambroj - nenie si estis. Li eniris en Ia
gardenon, kruciris Ia aleojn - si malestas. En Ia parko,
en Ia arbarkampeto - anka. Li komencis voki - nenia
respondo. Nur Ia eho malice ripetadis ian nomon.
atingis Ia maron. Neniu. La ondoj senzorge karesis Ia dezertan
bordon. Terura penso trapasis lian cerbon. "Ne! ne! Tio i
ne estas ebla! ... Sed kie si estas?"
Puita de malbona antasento - li rapide ekpasis aI Ia
vilao, seris Ia servistinojn - trovis neniun. Li ekiris pluen
- vojire li renkontis Ia gardeniston.
- Askultu - li demandis lin per tremanta voo, - u
vi ne estas vidinta Ia fralinon?
]2
- La fralinon? Si pasis de tie i aI Ia oseo.
- AI Ia oseo? Ka] si ne revenis?
-Ne.
- Ka] nenion si diris?
- Si demandis min, kies estas tiu i vilao.
- Si demandis vin, kies estas tiu i vilao? Kion vi res-
pondis aI si?
- Ke gi nun apartenas al sinjoro via frato.
La gardeno, Ia gardenisto, Ia vilao, Ia parko - io mal-
heligis anta Ia okuloj de Alejo.
. Nevole li eliris sur Ia oseon.
Longa, ebena, malkovrita vojo.
.
Lina ne estas, - anstata si malproksime videtgs mal-
granda nigra punkteto.
10m post iom gi anka perdigis de Ia horizonto.
"Finite! - rnallate paroletis li - ankora unu viva
mortinto!"
Ka] mainsimile li ekiris returnen.
Li preterpasis Ia vilaon, Ia gardenon, eniris en Ia arbar-
kampeton apud Ia kaverno kaj sidigis e 'Ia tablo.
La maro indiferente ludis anta li, kvaza gi lin konis.
La rigardo trankvile postsekvis Ia ondojn, kaj Ia pensoj
forkuradis malproksimen sur Ia oseon, persekutante Ia mal-
aperintan - karan estajon.
Li
Li kredis, ke iun tgon li retrovos in ... Post tempo - jes.
Sed nun - li estis treege malsana - Lina foriris parteton
de lia animo. io pasos iun tagon - sed en tiuj i
minuto], li sciis nur unu aferon, ke, se li estus vere mortiginta
sian fraton - li ne suferus tiel multe, kiel nun.
13

En Ia tombejo.
- Nadja, u vi memoras vian promeson?
_ Mi memoras, kaj vi ne devas timigi min per gi. Vi scias
bonege: mi mem gin proponis.
_ Mi scias. Kaj mi volas, ke vi tie gin plenumu.
-:- Bone, Kvankam, mi diru ai vi Ia veron, via insisto estas
iom ofenda por mio
- Ne estas ofendo tio, kio min trankviligos.
~ Ka] u vi trankviligos? Sed mi povas vin mensogi anka tie!
_ Nekredeble. Estas minutoj, kiam Ia plej kuraga animo
ekterurigas . .. Per kiu robo vi vestos vin?
- Sed u hodia ni iros?
- [es, kio estas?
- Nenio, nur Ia vetero ajnas ai mi iom dubinda.
- La vetero estas bela ... sed vi farigas dubinda.
- Mi!? Vi ne konas min ...
_ Tie mi ekkonos vin . .. Ne vestu vin per tiu i robo; gi
ne estas konvena por Ia tombejo.
- Kontrae, gi havas sian sencon.
- i estas tre senkulpa ...
- Kia mi estas.
-Ni vidos ...
Anstatai respondon, si [etis aI li duonmalestiman rigardon.
Post ne longe iIi eliris el Ia domo kaj luis fiakron.
IIi atingis Ia tombejon kaj iris internen. IIi trapasis Ia aristo-
kratian kvartalon de Ia malvivula urbo. ie lukso. La dank-
14
emaj heredintoj estas eternigintaj Ia mortintojn per grandiozaj
monumento] kaj per pezaj marmoraj tabuloj - por ke i1i ne
levigu de te.: Frea] floroj, ekbruligita] sanktlampetoj, ombro-
riaj arbetoi, sub iIi feraj sego], Komforto, kiel en Ia vivo. Plie
- modestaj vojetoj, malebenaj tomboj, sen kruco], preskai
malaperintaj.
IIi haltis apud tomba rkabaro. Ligna kruco en gi,
ordinara benko de lignotabuloj. Orandaj literoj, duonelviita]
de Ia pluvo, parolis pri Ia mortinto. Apud Ia kruco juna arbeto
kun branetoj sekiginta] kune kun Ia larmoj de tiuj, kiuj
gin plantis.
IIi eniris en Ia irkaibaron.
Nadja pie starigis apud Ia kruco. Sia tuta infaneco trapasis
sian meinoron, kiel songo, kiel io tralegita, rakontita de iu.
Si ne memoris Ia trajtojn de Ia kara mortinto, nek unu el Iiaj
karesoj. Kaj si eksentis sin tiel malfelia, forlasita, rkaita de
fremdaj homoj! E tiu, kiu sin amas kaj staras apud si, ne
estas ai si proksima en i tiuj minutoj. Ka] li ne mallevis siajn
okulojn de si. Si neniam aspektis ai li tiel bela kaj Ia robo
konveriis ai ia humoro kaj ai Ia loko. 10 pura, infana estis en
sia kvieta, malgaja vizageto kaj en Ia malsupren direktita rigardo.
Si genufleksis. Sur ia] palpebroj vibris du lumaj gutetoj
kaj falis teren.
, Sed anka en Ia silenta tombejo lia penso nevole trans-
portigis en Ia bruan urbon - kaj ia senkulpa, suferanta vizago
videtigis anta li en alia aspekto, kun aliaj rigardoj.
Kaj ekajnis ai li, ke si nun trastudas novan rolon, por
deklini Ia teruran [uron. Li decidis kontroli tiun animon, sen-
zorgan, kaprican, nekonstantan en Ia vivo. Kaj tiel koncentri-
gitan, malgoiantan tie i.
Li volis disiri sian maskon.
Tie, en Ia urbo, kie Ia aero estas venenigita de eternaj
komedioj, kie io estas falsa kaj Ia homo afektas anta Ia tuta
mondo, e en soleco, en Ia plej senbruaj dormoambroj, oni
facile mensogas. Sed tie i, anta Ia okuloj de Ia morto, anta
Ia Nekonateco, anta Ia Eterneco, u ne frostigos Ia mensogo
sur Ia lango?
Oenufleksinta, Nadja senmove staris apud Ia tombo.
- Karulino! - senbrue diris li.
- Kion, karulo?
_ Vi scias - tramurmuris li surde kaj sentis, ke lia voo
tremas.
_ Kiel kruela vi estas! - ekparolis si. - u vi ne trovas,
ke via deziro estas ofenda ... ateista? ...
- Ne! Se vi volas, ke ni estu feliaj . .. Mi volas scii ion .
Kio ajn gi estas, sed ion. Mi ne povas vivi kun sekretoj
La plej terura sekreto perdas sian teruron, kiam gi esas esti
sekreto. Mi ne timas Ia veron, mi timas Ia mensogon.
Nevole si turnis sian vzagon aI li. 10 malbonsigna brilis
en Iiaj okuloj. Nadja ektremis.
- Kion vi volas de mi? ..
- La veron, nenion alian.
_ Vi parolas per tia tono, kvazai vi atendus de mi teruran
konfeson!
- Egale, sufias se gi estas vero. Memoru, Nadja, ankora
neniu certigis nin pozitive, ke ne okazas mirakloj sur Ia tero.
Kiu scias! Eble, kiam vi elparolos Ia unuan literon de Ia
mensogo, Ia fantomo de via patro aperos anta vi.
- Karulo! u vi efektive ne kredas aI mi?
-Ne.
- Kaj, se mi juros, vi ekkredos, vi trankviligos? Kaj neniam
plu vi suspektos min?
- [es, ion ... mi forgesos mi pardonos ...
- Estas nenio por pardoni . en Ia okulojn. Kaj si forgesis, ke si estas en Ia tombejo, si
Momenton iIi eksilentis.
- Ka] se mi ne Juros?
16
- Vi juros ...
-: A se mi diros aI vi ion teruran? u vi elportos gin?
- Cion mi elportos, sufias, ke vi diru gin.
- fine, prezentu aI vi, ke mi vin mensogos anka tie i.
- Mensogu; sed tie i nur ne forgesu, ke vi estas virino
kaj timas Ia morton kaj mortintojn, Dion kaj Ia diablon ..
- Karulo! Vi estas infano. Milionon da Juroj se mi faros
e tiam vi ne kredos aI mi. Kiu viro kredas aI Ia virino?
- Nadja! Vi ne volas juri?
- Mi ne diras tion.
- En tia okazo ripetadu miajn vortojn: Mi juras! ... -
Lia vizago estis severa, Ia voo ordonanta.
. Nadja nur paligis.
- Kial vi silentas?
Sia] Iipoj ekmovigis, sed nenion elparolis.
- Nadja! Se vi ne juros, mi foriros ... por iam ...
Disirita] sonoj ektremis sur ia lango.
- Mi ne povas! Tio estas kruela! ... Vi turmentas min ...
AI mi estas malbone . .. Ni foriru de i tie ...
Li proksimigis aI si.
Ne vidante, si sentadis Iian rigardon aI si... i in brulis
kiel karbo.
- uniforiru!? Vivolasforiri! ... Kaj denove eterne ...
mi devos scii, ke vi portas sekreton en via animo Neniam! ..
sufie! ... Vi devas diri aI mi! ...
- Se vi estas certa, ke mi havas ian sekreton, vi gin scias ...
Diru gin ...
- Se mi gin diros, ne estos pardo no, ne estos kompato ...
- Pardono! . .. Kompato!... - ripetis si malestime kaj
starigs anta li. fiere levinta Ia kapon, si lin ekrigardis rekte
forgesis ion. En tiu i momento si sentis sin nur virino, mal-
forta, senhelpa, sola, kaj nenion si vidadis anta si, krom mal-
Sta. 2
 Vesperigs. La mallumo vekis Nadja'n. Si [ets rigardon
gentila vira forto, preta in krucumi, in piedpremi en Ia koton
irkae, ka] en Ia krepusko anta si videtigis Ia kompatinda,
kaj poste indiferente gis Ia tombo in turmenti per sia potenco ...
malaltigita figuro de tiu, kiu sin amis.
a per sia grandanimeco.
Sur a korpo trarampis abomeno, sia] lipoj tremis ka],
Si seiis, ke tio i estas batalo por vivo kaj morto.
_ Sekretoj! ... - malice ekparolis Nadja. - Neniajn sekre-
kvaza vipklako, en liajn orelojn eksonis: "Malnoblulo" .
- Nadja? .. ekkriis li. - Nadja! ... Pardonu min! Kaj
tojn havas mi... Ili ekzistas nur en via malsana imago ...
Pri kiu vi ne [aluzis min? En kio vi ne suspektis min? u ekvolis preni ian manon.
vi kredis ai mi almena unu minuton? . .. Mi ion pardonadis - For de mi ... malpura besto! ...
Senforte li falis sur Ia benkon, kaj si per rapidaj pasoj
ai vi ... sed Ia glaso superplenigis. Vi i tie, apud Ia tombo
de mia patro, [etas en miajn okuloin abomenajn kalumniojn ...
irkairis Ia tombon, por ne pasi preter li, kaj eliris el Ia
irkabaro,
Vi petis [uroin ... bone, Mi juras en Ia memoro de tiu, kiu
eble min askultas nun - kaj si triumfe montris per sia fingro De Ia malproksimaj montoj aperis Ia luno kaj lumigis Ia
malvivulan urbon, kie dormis tiom da gojoj kaj suferoj. Ka]
Ia teron, - ke mi estis fidela aI vi kiel hundo ... jes ... gis
li dare sidis apud Ia tombo. Ka] en tiu eterna trankvilo,
'

hodia ... sed de nun ... seiu, mi pli volonte min fordonos ai
meze de haoso da penso], li komprenis, ke li in perdis, kaj
Ia unua preterpasanto, 01 permesi aI vi tui min ... u vi kom-
ne tiam, kiam si perfidis aI li, sed nun, tie i, li perdis in,
prenis? .. u vi estas kontenta nun? ...
Sia tuta figuro, voo, rigardo estis fieraj kaj majestaj. por iam.
Pala staris li apud si kaj maldoIa, malsaneca rideto, pli Lia animo sirigis de pensoj. Li enviis Ia mortintojn. Li
konseiis, ke pli volonte li pardonus aI si Ia perfidon, 01 si aI
vere grimaco, kurbigis liajn trajtojn.
_ Nadja! kara Nadja! Kion faris vi? Vi mortigis ion. li tiun i scenon.
Ka] kun larmoj, li konsciis, ke si estas prava.
- Vi mem seris tion .
_ Kial vi [uris, Nadja! Mi ne kredis, ke vi iros gis tie ...
- Dr vi neniam kredis ai mi ...
_ Ne! ... ar mi scias ion . .. Li eltiris e1 sia palto leteron
kaj gin etendis aI si. .
- Legu!. ..
Konata, kara skribmaniero ekkuris anta siaj okuloj.
Senfina teruro in ekregis.
Sia kapo konfuzigis kaj, por nefali, si apogis sin kontra Ia
rkabaro.
_ io estas finita, Nadja, - tramurmuris li malespere.
Kai i1i staris unu apud Ia alia, kieI du obstinaj malamikoj,
ne kuragante sin ekrigardi.
19
18

La estinteco.
- Kiu estas tiu altkreska sinjorino? demandis Mirski sian
kamaradon, montrinte kompanion de viroj kaj virinoj, irantaj
anta ili en Ia vasta aleo de l'arbokulturejo.
_ Vi demandas per tia tono, kvaza vi ne konas sino
_ Jes, Sajnas ai mi, ke iam antae mi sin vidis ie ... sed
diru ai mi, kiu si estas?
_ Por diri Ia veron, mi ne selas detale ian biografion.
Mi seias nur kelkajn pagojn, sed anka ili ne estas treege in-
teresaj ...
- Malgra tio, diru ilin ai mi.
_ iuj nomas sin "Nevena", ian familion mi ne konas,
si estas eksedzino de kolonelo. Kelkajn monatojn post Ia edz-
igo si forkuris de li. Post tio in prenis iu riulo, kiu ase-
kuris sin: li aetis ai si domon, enportis monon je a nomo
en Ia bankon. Poste si foriasis lin kaj nun, kiel vi vidas, si
estas en tiu i kompanio. Vi konas tiujn sinjorojn kaj fral-
inojn, vi konas anka mino Vi do povas jugi pri ia plua
kariero.
Post nelonge ili atingis Ia kompanion.
lu sinjoro rakontis ion, kaj Nevena late ridis.
Kiam oni prezentis ai si Mirski'n - si nevole malfermis
siajn okulojn.
- Mirski! ... preska elkriis si.
Li rivereneis.
- Ah, vi konas vin, diris iu.
20
- [es ... respondis Mirski.
- Ni e estas iom eksparencoj, diris Nevena. Ni estis
gefianoj, iam ... u ne, Mirski?
Mirski elmurmuris ion.
- A, eble, tio i ofendas vin, si aldonis serioze, pardonu
en tiu okazo, sed, tamen, tio estas vero. Sinjoro Mirski estas
mia eksfiano ... mia unua amo, kiel oni diras.
- AI vi estas agrable serei pri Ia estinteco, sinjorino.
- Mi ne havas estintecon, ridetis Nevena.
Si ercis, sed ekpromenante pluen, si nevole irkarigardis,
seris per siaj okuloj Mirski'n kaj Iorlogigis en Ia estintecon.
Sia gaja humoro malaperis. Si enpensigis, ekinteresigis pri
tiu i homo, kiun si amis iam kaj kiu povus esti ia edzo ...
kaj nun li estas fremda, kvaza vere, ili hodia inter-
konatigis,
Si sentis, ke ai Marski farigis malagrable, kiam si tiel sen-
ceremonie anta homoj rememorigis ai li ilian ianigon.
Kiam Ia kompanio disigis en Ia arbareton, Mirski alprok-
simigis ai Nevena. Li volis paro li kun si.
- Sinjorino, li di ris, mi ne kredis, ke mi vin renkontos iam.
- KiaI? .. kaj mi ja estis certa, ke ni revidos nin, ar Ia
vivo amas rememorigi ai ni Ia malsagajojn, kiujn ni iam estas
farintaj.
- u vi nomas niajn tiamajn interrilatojn malsagajoj?
- Tute ne! ... mi nomas tiel mian edzecon kunla kolonelo ...
ka] vi gin rememorigas ai mi.
- u vi estis malfelia kun li?
- Malfelia! ... gi estas nenio ... sed, mi petas, ne parolu
ai mi pri li.
Mirski pais apud si kaj nevole observadis ian staturon.
Ka] li ne kredis, ke virino povas esti tiel bela.
Si kaptis liajn rigardojn.
- Vi esploras min, eldiris si ridetante.
21
 - Mi neniam supozis, ke el tiu malforta knabineto, kiun
mi tiame konis, elkreskos tia irnponanta virino.
- Sinjoro Mirski! ... komplimentojn! '" Vi komencas
Ia ludon.
- Ne, vi ludas en modesteco, dum en via animo vi perfekte
konscias, ke vi estas bela, diable bela.
- Prezentu ai vi, ke anka tio i delonge tedis min ...
- Mi kredis Anka Rothsildon certe tedis liaj milionoj.
- Mi ne scias povas esti ... sed mi iufoje malbenas
mian belecon.
- Sed tio i estas ria]o en nia tempo.
- jes, sed e aliaj kondioj ... si diris melankolie kaj, sajne,
Iorlogigis malproksimen, kvaza Mirski rememorigis ai si ion
alian ... malnovan.. eblan, kion si ne estas provinta.
- Ni sidigu iomete, si diris, mi lacigis.
IIi sidigis kaj kelkajn minutojn silentis.
10m poste si turnigis ai Mirski, kaj ekrigardis Ia vizagon
de Ia homo, kiu estis ia iama fiano. i ajnis ai si iel pli
nobla 01 iuj alia], kiuj estis hodia kun si. Li havis nenion
komunan kun tiuj homoj, vetbatalintaj, kiu el ili pli facile kaj
pli malkare in aetos ... sufias, ke si deklaru sin [e akcio.
- Kion vi pensas? .. si demandis lin delikate.
-Nenion ...
- Tio i ne estas respondo.
- Ka] u vi dezirus scii, pri kio mi pensas?
- Kornpreneble ... mi tiel multe interesigas scii, kion vi
pensas pri mi ... ar, konfesu, vi nun pensas pri mi kaj, pensas
malbonon ...
- [es, vi divenis. Mi pensis, sed ne sole pri vi. Mi pensis
pri ni ... mi pensis kiel facile disbatigas Ia homa felio ...
kaj, ke apena estas io pli malkonsekvenca en tiu i mondo
01 Ia homa karaktero. Se vi nur scius tiame, kiel forte mi vin
amls. I....
22
- u, vere, tiel forte? demandis si kun miro.
- Kiel vi vidas, kvin jaroj jam forpasis de tiam, kaj mi
ankora ne edzigis,
- Tio i ne estas argumento.
- Por vi ne. .. u vi scias, ke rememorinte, kial ruinigas
io - ankora mi ne povas pordonu tion ai mi mem, kaj
ai vi. Kian teruran leteron vi skribis ai mi tiam! . .. Kaj
precipe mi malgojas pri tio, ke mi estis prava, kaj vi juna,
nesperta knabino, tiame, dorlotita infano de Ia edukado, estis
kulpa. Vi amis, sed vi komprenis nek Ia mondon, nek Ia amon,
nek Ia pasiojn, - nenion. Kaj pro unu rnalsagajo, infana
rnalsagajo, vi disbatis miajn plej belajn jarojn, kaj vin mem
vi faris malfelia.
- Kaj u vi memoras Ia kazo]n de nia eksfianigo?
Mirski malkonfide in ekrigardis.
- u vi ja forgesis ilin?
- Verdire, mi rememoras ion, sed mi ne povas klare pre-
enti ai mi tion. Eble, tio i nun perdis por mi ian sencon,
kaj mi ne povas gin revoki. Plej bone, rakontu gin ai mi ...
mi vin petas ... gi interesas mino
- Vi estas prava: La vivo elviis en vi tiujn subtilajn
komprenojn. La malgrandajn malsagajojn Ia sperto ne kon-
servas, kaj tiame ... tiam vi estis vantego, uragano, elemento,
kiu neniigis anka min, miajn petojn kaj mian amon Vi
ridos nun pri tio, kio nin disigis tia me. Kaj gi estis kiel
hoda ... mi memoras tiun vesperon. Ni unuafoje restis longan
tempon solaj en via salono. Ni sidis unu apud Ia alia, sur
Ia kanapo. Kel neniam alifoje, vi estis bela, - mi enamignta.
Delikate, konfideme vi klinis Ia kapeton sur mian sultron, kaj
iutempe niaj lipoj kunigis en longa, senfina kiso. Sed jen ...
mi mem ne scias kiel kaj kial, mia mano nevole kuntuigis
kun viaj genuoj kaj nekonscie, kaj nerve glitis malsupren, kaj
jen mi eksentis sub miaj fingroj viajn trurnpo]n. Mi svenis ...
23
Dio mia! .. , ekzistis io en tiu i mondo, kion oni ne devas
atenti ... minutoj, kiujn oni devas travivi, ne haltigante sian
cerbon super i1i. La pasio estas senkulpa nur tiam, kiam i1i
amba estas egale ebriigitaj de gi. La pasio estas feliego,
estante blinda. Malferminte siajn okulojn ka] ekvidinte, -
gi arigas u malasteco, u perforto. u vi scias, kio okazis kun maldola rideto.
en tiu i momento? ... Kvaza iu vangofrapis vin a nomis
vin publika virino, - vi furioze saltis de l'kanapo, rugiginta
pro honto ... paliginta pro indigno. Mi genufleksis, mi petis
vin, mi ploris ... mi [uris anta vi, ke tio i estas pli forta
01 ni, ke ne per ofendo], sed per kisoj kaj karesoj oni povas
sufoki Ia pasion. Mi konvinkadis vin, ke ne povas esti mal-
pura a krima tio, kio nin kunligos poste por iam ... kaj
vi rigardis min tiel, kvaza vi volis enkrai en mian vizagon.
Pro rapida parolmaniero kaj ekscitigo Mirski haltis mo-
menton.
_ Mi vin petas, darigu .... al mi estas tiel agrable vin
aiiskulti. Vi rememorigas aI mi tiujn tagojn, tiujn minutojn
en kiu] mi estis pura, senkulpa ... Nur diru, mi vin petas,
kial mi ne kredas plu al mi mem, u mi estis tiam sincera?
u mi ne afektis? ...
_ Se vi afektus, mi ne suferus tiel longe post tio ... mi
ekkonus Ia afekton. Tiam vi ne povis tiel arde, tiel sincere
ludi komediojn. Tre juna vi estis ankora. Ka] kian intereson
vi havis, por afekti! ... ne ... Vi forlasis Ia salonon kiel iu
senindulgema [ugisto, kaj mia krimo en viaj okuloj meritis nek
favoron, nek indulgon. Post tio inigis io. [en Ia horna
asteco ... Infana kaj malsaga asteco! . kvazai aI si mem. i estis terura tiam ... Kial vi silentas? ..
- Kaj u vi memoras Ia leteron? . u ne ripetgas? ...
_ ian enhavon ... jes. En kio nur vi ne kulpigis min:
ke mi, kiu iam murmuretis aI vi pri ideala amo ... pri parenc-
eco de l'animoj - estis ordinara homo, seranta nur
voluptan amon ke vi disrevigis en io ... ke ne estis amo
24
en tiu i mondo ... ke iuj viroj estas Ia samaj ... ke vi hon-
tis aminte min... ke, se tio i estas amo ... tiam pli bone
estas edzinig je Ia kolonelo. Li almenai ne hipokritas kaj
ne rakontas pri idealoj, sed seras en Ia virino nur virinon ...
- Kaj mi edzlnigis je li kaj vengis aI vi . .. diris Nevena
- u vi scias, sinjorino, dairigis Mirski, mi donus nun
dek jarojn de mia vivo, se povus reveni io i tio denove ...
nur sen tiu vespero, ar tiam mi sentis Ia poezion de I'vivo.
Depost tiam sekvis, mi ne neas, ankai gajaj minutoj kaj
guoj, sed Ia poezio ne ripetigs. Oni povas ami dudekfoje,
ami dole ... pasie, sed ne estas plu tiu aromo, tiu printempo
de l'sento]. Sole dum Ia unua amo oni amas nur per Ia koro, -
ne enmiksante Ia sagon, Pluen Ia kalkuloj venkas Ia plej for-
tan amon kaj oni rezo nas e en Ia brakoj de I'amata estajo.
Nevena aiskultis, kaj io facila, mal nova, konata trakuretis
ian animon, kvaza si sentis tiun i vesperon, ke si havas ani-
mon ...
is nun kvazai si ne bezonis gin... si orlogigis en Ia
estintecon.
Pasis tra ia memoro io, kion si estas iam travivinta kun
Mirski, kaj veninte gis Ia sceno en Ia salono ... gis Ia Ietero, -
si ne volis kredi, ke tio i okazis... ke si... nome si ...
estis kapabla pri tio.
Kaj mainsimile, kvaza apud si sidis Mirski - ia fiano -
si metis sian manon sur Ia lian.
- Sed u Ia feIio ja ne ripetigas? .. si tramurmuretis,
- Ne ... tia felio ne ripetgas, Ankai gi kieI homo unufoje
naskigas ka] mortas por iam. Ne ripetigas ... demandante
pri Ia felio, oni ne sentas gin. Nun ni povas esti nur sper-
taj aktoroj, sciantaj bone siajn rolojn, kaj ne agantaj personoj
25
de l'primitiva kaj ama dramo ... Dafnis kaj Hloe elkreskis
kaj tiam, gis Ia lasta sceno, ni estis kiel ili.
_ Sufie ... sufie ... ne parolu al mi pri Ia tiamo - ne
rememorigu ai mi Ia perditan paradizon ...
Si eksilentis kaj desegnis ion sur Ia sablo per Ia pinto de
sia ombrelo.
Li ne interrompis ian silenton.
_ Ne ... sinjoro Mirski, subite ekparolis si, vi ne estas
prava. Se estus vero, ke oni nur unufoje povas esti felia, tiam
oni iutage sin pafus .. , ne ekzistus homo pli aga 01 de
dudek-dudek kvin jaroj ... Vi, simple, min ne amas nun,
nenio plu ...
- Ka] u vi do amas min? ...
_ i estas mia afero. Mi pruvos ai vi, ke tion, kion iam
rifuzis ai vi unu rnalsaga infano - hodia centoble redonos
Ia virino.
_ Ne parolu ai mi pri amo ... mi vin petas ... tio i ne
estas amo ... e ne pasio, sed simpla kaprico.
_ Ni Interangis niajn rolojn. riam mi faradis malsag-
ajojn - nun venis via vico. Tiam mi ofendis vin ... nun vi
ofendis min ... Ni estas kvitaj! . .. Ni komencu ion denove.
Mi malpermesas ai vi hoda disigi de mi, diris si per tiu
certa, potenca tono, per kiu si estis kutiminta konduti ai siaj
adorantoj. Li starigis kaj riverencis. Ka] ai Nevena montrigis,
ke en tiu i respektoplena riverenco estas ironio. Si ... por kiu
Ia plej riaj junuloj estus malfermintaj siajn plenajn monu-
jojn - por li, havis nenian valoron. En si li vidadis nur memor-
ajon de Ia iama Nevena - duonhelan kiel revo . .. La nunan,
li trankvile disponigis ai Ia aliaj, sen envio kaj [aluzo,
Sia koro dolore kuntirigis. Si kvaza unuafoje sentissian falon.
Si komprenis tiun momenton en Ia turnigo de I'monda
bruo - Ia momenton kiam oni klare komprenigas in, ke si
havas nenion komunan kun tiuj virino], kiujn oni povas ami ...
26
Kaj en i tiuj minutoj si kredis ... sciis, ke, se li prenos sin-
li prenos in kiel ordinaran publikan virinon, kun kiu oni po-
vas pasigi plej pasie tutan nokton, kaj e sunlevigo rugigi pro si.
Balda ili adis Ia voojn de l'kompanio venanta aI ili.
- u vi scias, Mirski, diris si iel nerve ... mi bedaras
nun, ke mi renkontis vin. Vi memorigis aI mi Ia nereven-
igeblan estintecon kaj mortigis en mi Ia senzorgecon, vere,
eble kriman, tamen sen kiu mi apena povus vivi pluen.
Kiam Ia kompanio kolektigis - oni decidis iri en Knja-
[evo'n *) kaj arangi malgrandan festeton en iu bierejo.
Mirski manetendis por levi Ia apon kaj adiai de Ia
kompanio - Nevena fiksis sian rigardon sur lin. Si invitadis
lin, ordonis, ke li restu. Mirski trankvile renkontis ian ri-
gardon.
Si vidis sin senforta anta li.
- Sinjoroj! diris si ekscitite - se sinjoro Mirski ne iros
kun ni, anka mi restos i tie.
iuj irkais Mirski'n kaj komencis lin konvinki, ke li
devas konsenti.
Por esigi tiun i komedion - li cedis.
Post unu horo Ia kompanio sidis en aparta ambreto de
bierejo en Kniajevo.
Oni alportis bieron, mendis mangajojn.
[am enirinte en Ia bierejon - Mirski eksentis ke li faris
malsagajon , kaj tenis sin iom flanke de Nevena - sed si,
rimarkinte lian humoron, sidigis lin apud si.
- Ni, ajnas, kornencos [aluzi, diris iu el Ia kompanio.
- Kial do?! ... ridetis alia. Tie i inter ni Mirski aperas
kiel speco de eksedzo - kaj pri viroj ne estas akceptite
[aluzi ...
*) Pitoreska vilageto ok kilometrojn okcidente de Sofio, en kiun
oni ofte iras por pasigi Ia somerajn tagojn. Rim. de l'trad,
 _ Sinjoro Mirski, se ilia] malsagaioi estas ai vi rnalagrab-
iu el tiuj i sinjoroj esperis jam tiun i nokton sin kon-
laj - mi silentigos ilin. duki en sian hejmon ... kaj si scias tion, kaj tute trankvile
_ Lasu . .. diris li rnallate, mi e ne askultas ilin, kaj
. sidas, sentante, ke anta a vizago ili kalkulas nur unu aferon:
mi diru ai vi .. , gi esis dolori ... "Kiom do si kostos?"
_ Tre balda ... videble gi e ne doloris.
Ka] tio i estas Nevena, Ia sarna Nevena, kiun li amis tiam
-Eble ... kaj kies figuro ankora estas konservita en lia memoro.
_ Kruela! ... pli krue1a 01 mi tia me, almena ne diru gin.
Nesciante kial - li sentis en tiuj i minuto], ke ili ofendas
- Mi silentos. anka lin per tio.
_ Ne, vi parolos... nur ne tion... ne tiel... pri io
Ka] rimarkinte de i1ia flanko iun pli cinikan ercon, pli
alia kaj gaja. malrnodestan alparolon ai Nevena - li ekvolis kapti Ia segou
_ Ne atentu pri mi: mi hodia estas ne respondema.
kaj ilin forpeli, iujn gis Ia lasta de i tie kune kun si.
_ Ka] ili envias ai vi kaj rajtas envii ai vi.
Lia cerbo komencis pli forte labori ... sed iuternpe, atentinte,
_ Kial? .. , roi nun sentas nur unu solan deziron - ke
ke li trinkis kvinan a sesan bieron, li di ris ai si mem: "Kial
mi foriru de i tie - ai mi tedas tiu i kompanio. mi tiel ekscitigas? Tio i estas certe de Ia biero ... u tuas
_ Vi ne foriros ... u vi adas? Se vi foriros, anka mi
mian aferon io i tio? Kia mi estas por si? '" En kio
ekiros kUI1vi. lIi estas kulpaj ai mi? u anka mi sur ilia loko ne farus
La kompanio, rimarkinte Ia rnallatan interparolon de Nevena
Ia samon? . .. Komedioj! ... sentimentalecoj! . .. De kelkaj
kun Mirski, faris tian bruon, ke Nevena estis devigita for-
bicroj mi ekscitigis."
lasi Mirski'n por momento kaj sin okupi pri ili, kaj Mirski,
Kaj samtempe li sentis, ke io doloras ... kuntiras Iian koron,
profitinte de tio, trankvile observadis siajn konatojn.
kaj iu interna voo murmuretas ai li, ke io i tio ne devis esti
Li konis ilin tre bone gis Ia lasta kaj, kune kun ili, kiel
tlel ... ke tio i estas terura ... ke, se Ia vivo estas loterio,
anka nun, li amindumis iam Ia fremdajn virinojn, perdis
hazardo ... kaprico de io nevidebla, nerespondebla, gi ne havas
tutajn vesperojn kaj noktojn kun sola ceio - venki .. , suk-
eucon. Ke estas monstre ... krime disbatigi tiel Ia homo kiel
cesi, kaj tiam sajnis ai li tre nature anta Ia okuloj de l'edzo,
lu rnalkara ludilo en minuto de ebrieco. Ke iuj i tiuj auloj
Ia patro a Ia trato steliri alia malfortaj kordetoj de iu beleta sin-
devus genufleksi anta si, se ne pro alia afero, pro ia beleco,
jori no, revanta ekster Ia edzeco aiplen igi Ia mal plenajojn de l'vi vo.
d genufleksi pregante, kaj ne etendi siajn malpurajn manojn,
Li konkuris ai ili: en iuj lokoj li gajnis ... en aliaj perdis
plenajn je bankbiletoj.
a atendis Ia vicon. Kaj neniam venis en lian kapon pripensi,
Ka] nevole rneze de Ia fumo de cigaredoj, Ia odoro de I'biero,
ke li a ili Iaras ion nebelan. Sed tiun i vesperon, iuj liaj
rca] interparoloj - li vidis anta si deksepjaran knabinon -
kamaradoj videtigis anta li en sia estanta grandeco ... kvaza reska infanon.
ili formetis siajn maskojn. La besto - Ia nesatigebla besto,
Kiarn Ia vivo sukcesis malbonigi tiun kreitajon?
kiu rekonas nek virgecon, nek honton, nek decregulojn, estis
Kiel gojplenaj ja rapidis iuj irkaiantoj detrui ian virgan
klare legebla en iliaj okuloj ... ke li nazis de ili.
ondon, kaj Ia malklerecon de l'amo anstataigi per Ia subtilaj

28 29

konoj de l'malasteco - de tiu malasteco, kiun ni samtempe
seras kaj malestimas.
Kai en i tiu minuto li tiel kompatis Nevena'n, ke li preferis
sin forporti de i tie, diri al si, ke li denove sin amas, nur,
ke si denove farigu Ia iama Nevena, tiu Nevena, kiu estis
kapabla lin vangofrapi pro unu senkulpa manetendo.
Sed rigardante sin nun, auskultante san voon, vidante
siajn gestojn _ li certigis, ke tiu Nevena estis mortinta por
iam kiel por li tiel por si.
De Ia asta infano ne restis e ombro.
E sajnis al li nun, ke si plisagigis... Sia interparolo
farigis kuraga _ Ia respondoj traa], spritaj. Si lernis moki,
povosciis tu] ekrigardi en Ia fremdan animon, divenadis Ia
.sekretajn pensojn de siaj adorantoj ... kaj majstre ilin metadis
en iliajn lokojn, kiam ili trouzis a ne plais al si.
an
Sed en tiu i sago Mirski trovis nenion konsol .
Sajnas, ke tio i estis sago de iu komercisto, deziranta pli
kare vendi sian komercaJon en Ia bazaro.
Post nelonge Mirski atente haltigis siajn okulojn sur si.
Sia vlzago estis ekscitita .. siaj okuloj brulis, kaj Mirski
nevole konfesis, ke neniam dum sia vivo li vidis tian
belulinon.
"Dio mia, li tramurmuretis - kial si ne estas tiel pura, kiel
si estas bela?" ...
Sia maneto tenis Ia maldikan glason da biero, kaj si,
turninte sin al Mirski, diris al li:
_ u vi scias? mi decidigis i tiun vesperon min ebriigi ...
sed, vi scias, tiel bone ebriigi, kiel iu viro, volanta suoki en
sia animo iun malnobla}on .. ,
_ Kial do tiaj fantazia}oj?
_ Tio i ne estas fantaziajoj .. , Mi preferas forgesi hodiau
ion ." forgesi, ke mi naskigis en tiu i mondo ... forgesi,
ke rni iam sidis kun vi e ni en Ia salono .,. ke mi skribis
30
ai vi leterojn ... ke mi vin renkontis denove ... ion ... ion
forgesi, e min, e vin.
- Tiam plej bone estas, ke mi foriru de i tie? ...
- Ho! ne ... Neniamaniere ... tio ne helpos al mi. Kontrae,
rni tiam ebrigos ankora pli multe. Mi ploros tiam ... batos ...
mordos ... he, aI iuj i tiuj mi elgratos Ia okulojn. Vi ne foriros,
li vi adas? Sidigu pli proksime de mi ... ankora. u
vi adas, Mirski I Se vi foriros, mi [etos min sub Ia tram-
vcturilon ... Kal vi rigardas min tieI? Mi estas kapabla pri
tio ... mi voIas, ke vi rakontu aI mi denove pri tiu vespero
CI1 Ia saIono ... de Ia komenco mem, kaj morga ... morga
vi aIportos ai mi tiun leteron: mi voIas vidi, u mi gin skribs.
Se vi ne alportos gin, mi mem venos aI vi ... u vi adas? .
mi venos aI vi! Au vi ne voIas? u vi ne akceptos min? .
Mirski in rigardis, sentante, ke Ia biero komencis efiki en si.
Estis minuto], dum kiuj si klinigis ai li - kvaza si volis
irkapreni lin.
Tiutempe Ia sinjoro, sidanta e Ia alia flanko, tuetis Ia nudan
parton de sa mano por di ri ai si ion.
Si sentis Ia ektuon de fremda mano.
- For Ia manojn! ... si elkrii\s, turninte sin aI li. Kiel vi
kuragas tui min. Kiu donis aI vi tiun rajton? ... Ha? ..
Si eksilentis, kvaza si estis sufokiginta.
Sia kapo ekturngis.
Si irkargardis kaj altigis sian rigardon sur Mirski.
- Mirski!... Tio estas vi? u ne?.. KiaI vi silentas? ..
Mirski! . .. Vi mensogas pri tio ... pri io vi mensogas ...
Mi neniam skribis aI vi!
Si komencis balbuti kaj ripeti Ia vortojn.
Siaj okuloj erarvagis, Ia vangoj flamis.
Mirski klinigis aI si.
- Sinjorino, trankvilgu ... trinku akvon.
- Kial estas bezona ai mi akvo? Mi ne voIas akvon.
31

_ Sinjorino, al vi estas malbone .. , Sinjoroj, mi vin petas
malfermu Ia fenestron.
_ Lasu min .. , lasu min .. , kriis si, forim de tie i .,.
lasu mino
Vane Mirski konvinkadis in, ke si trinku iom da akvo kai,
eliru en puran aeron.
Si ne movetigis de sia loko - nur klinis Ia kapon sur
siajn manojn apud Ia tablo - kvaza si ekdormis.
_ Finigis! ... diris iu.
- Kaj tio i estis festeno! ...
_ Vi, Mirski, kion vi estas parolinta al si?
Iutempe si levis sian kapon, kvaza si rememoris ion.
Ka] jen subite forta, nerva rido plenigis Ia ambron.
_ Ha! ... ha! ... ha! ... ha!. .. ha!. .. ha!. .. ha!. .. ha! .
li estis kaptinta miajn genuojn! ha! ... ha! ... ha! ha!
u vi askultas? .. Mirski estis kaptinta miajn genuojn kaj mi
forlasislinprotio. Ha!. .. ha! ... ha! ... ha! ... limensogas!. ..
mensogas! ... mensogas ... Kaj Ia rido transiris en histerion.
Mirski saltis, kaptis sin per siaj manoi, elveris tutan karafon
da akvo sur sian vizagon, malbutonumis sian vesteton kaj
forportis sin sur Ia kanapon.
Li zorgis pri si tiel, kvaza neniu, ekster li, havis tiun i rajton.
Post nelonge si fermis Ia okulojn. Sia kapo pezis, si forte
spiris, sed ia cerbo iom post iom rekonsciigadis.
Si vidis Ia tutan kompanion, Ia tablon kun biero, Ia man-
gaJojn ... si komencis rekonadi iujn siajn adorantojn unu
post Ia alia kaj samtempe vidis kaj sentis apud si Mirski'n.
Sia brusto ekmovigis, io malsaneca eltirigis el gi, iom post
iom gi premis san gorgon ... kuntiris gin ... kaj si, forte
ploregante, enigis sian vzagon en Ia kanapon.
_ Sinjoroj, diris Mirski, vi senkulpigos min, sed mi opinias,
ke estos plej bone, se vi iomete foriros de i tie, En certaj
minutoj via eesto kazas al si suferon.
32
Iuj ekmurmuris, aliaj indignis.
- Ka] kial do?
- Kia vi ja estas tie i?
- Videble, li estas prava.
- [es ... jes . .. ili foriru ... iuj foriru ... gis la lasta,
kriis Nevena, kaptante Ia manon de Mirski.
Restinte sola], Mirski sidigs apud si.
Deflanke li aspektis kieI kuracisto klinita super Ia kue]o de
sia paciento, aI kiu oni jam per nenio povas helpi.
Li vidis Ia tutan teruron de ia sorto kaj sentis, ke li ne
povus, ne entreprenus savi sino
Rigardante sian belan talion, Ia doIan vzageton, li klare
komprenadis, ke io i tio estis destinata kiel momentaj amuzigo]
de l'homo.
iu rajtas gui tiun belan korpon ... iu povas gin aeti ...
kaj si neniam kaj per nenio povos gin reaeti de l'mondo. Nek
. Ia pento, nek Ia pardono restarigus iajn rajtojn super si mem.
lutempeNevena malfermis siajn okulojn, haltigis sian rigardon
sur Mirski kaj nerve alpremis lian manon aI sia brusto.
- Mi vin petas, sinjoro Mirski, ne foriru ... aI mi estas
malvarme.
Mirski starigs, fermis Ia fenestron, kovris in per sia supra
vesto kaj denove sidigis apud si.
- u vi scias, ekparolis li aI si kaj volis diri "Nevena",
d li englutis Ia vorton ... vi faros plej bone, se vi iom dormos.
- Ne ... ne ... mi ne volas dormi ... aI mi ne estas
malbone. Vi pensas, ke tio i estas de Ia biero, ke mi estas
bria ... ne ... mi estas trinkinta e pli multe alifoje. AI mi
igis malbone de alia afero ... de nia renkontigo ... de tio,
ion vi di ris aI mi ... de Ia letero. Mi rememoris bone nun, ke
i skribis aI vi tian leteron kaj mi hontas ... mi hontas ne
nta mi mem, sed antai vi. AI mi estas malagrablaj iuj
uj homoj, kiuj estis tie i kun ni. Mi vin petas, ne enlasu
su, 3 33
ilin plu i tien, mi ne volas ilin vidi, se i1i eniros, mi faros
skandalon.
Li ekrigardis sin rekte en Ia okulojn.
_ Ka] kion vi seras en tiu kompanio? demandis li preska
severe.
_ Ne demandu, ne demandu kion ajn ... mi ne povis alie.
- Ka] kial vi forlasis vian edzon?
_ Mi vin petas, eksilentu ... Tie estas pli malbone 01 i
tie. Sed mi ne povas resti plu i tie .,. konduku min hejmen ...
mi suokigas en i tiu ambro.
_ Vi estas malforta nun... u vi povus starigi kaj iri
gis Ia fiakro?
_ Mi povos... mi apogos min je via mano kaj vi sub-
tenos min.
Mirski helpis aI si starig. Li surmetis Ia supran veston
sur iajn sultrojn, prenis in sub Ia brako kaj i1i eliris el
Ia bierejo.
Estis jam plena nokto. La lanternoj de l'fiakro briletis
proksime.
_ u vi scias, Mirski, mi estas tre kontenta, ke estas mal-
lume ka], ke estas neniu irkae. Mi hontus iri kun vi, ja
anka vi, certe, ne decidigus eliri tiel kun mi, si ekparolis
mallate.
Mirski respondis nenion kaj vokis Ia veturigiston.
Sidiginte en Ia fiakro unu apud Ia alia - i1i amba silen-
tis, kai Mirski nevole meditis: "Kiom da fojoj sur Ia sarna o-
seo, eble per Ia sarna fiakro, si revenadis tiel kun alia", kaj
samtempe iu interna voo murmuretis aI li: "DoI ore estas aI
vi nun ... u ne? Ka] vi ... u vi ne veturis guste Hei kun
fremdaj virino], kiuj anka estis karaj aI iu tiel same, kiel al vi
estis kara Nevena tame?" ... .Kiom da puraj kreitajoj vi mal-
astigis en tiu i mondo? Kiom da vivoj vi difektis? Ka] nun
vi indignas, ke Ia mondo malpurigis vian iaman puran
34
rcvon?" . .. kaj Ia rememoroj pri Ia antaa Nevena, kunrnik-
si~ante kun Ia nunaj cirkonstancoj, - malsanece kuntiris lian
koron.
Li sentis, ke inter li kaj Nevena estis io komuna, parenca ...
kaj samtempe li ne povis trankvile spiri apud si : ia tuta estajo+-
Ia veste], Ia apelo, Ia gantoj sur ia mano, okaze apogita je lia
mano, Ia bukloj de iaj haro], kiuj malJigitaj de l'vento karesis
lIan vizagon - io rememorigis aI li tiun mondon, en kiu estas
nenio pura, en kiu io estas aetita kaj io vendigas, kaj li
nevole rememoris pri siaj kamaradoj. Kiel i1i enviis aI li i
tlun vesperon! Kiel goje iIi okupus Iian lokon! Sed kial li
ntis, ke li ne estas kapabla, ne povas, ne devas in preni? .
Kialla penso pri fizika pose do forkuradis de li kiel io neebla .
nebela ... krima? .. Kial en Ia profundo de sia animo li havis
I si sentojn, kiajn havas iu homo aI sia belulino-fratino? Ka]
u oni povas atenci kontra sia fratino, e se si farigos publika?
a] nun en tiu i minuto li plu ne kurags elmontri anta si
,Iajn instinktojn, 01 tiam en Ia salono, kiam si estis ankora
ura kaj senkuIpa. .
Sajnis aI li, ke li maIhonorigus mem sian pIej brilan revon,
malpurigus anka sian tiame puran beston "mi".
La fiakro alproksimgadls aI Sofio, kaj Mirski darigis sondi
n sia animo.
"Sed li povus esti ia edzo! ... KiaI ne esti amanto? .. ."
Kaj li sentis, ke de nun povas in preni iu ajn, nur ne li.
or li, si estis perdita por iam. AI aliaj si sin fordonis por
mono, a pro kaprico, aI li, si sin fordonus por repravigi kaj
venigi Ia estintecon, por ke si purgu per li kaj poste de-
laru rajtojn de pura amo, kaj li ne havis fortojn en si mem
or tiu repravigo. Li vidis en ia animo tiun rornpigon, so-
n pri lalega felio, kaj li sentis sin maIforta por etendi aI
lIa manon.
Kristo iam haItigis Ievitajn tonojn kontra Ia maIastulino-
35
sed ankaii li ne prenis sin, sed foriris pluen ... Ka] u li pu-
Mirski sidigis,
rigis in?
- Mi pensas, sinjorino, ke vi faros plej bone nun, se vi
Nevena, ajne, komprenis liajn pensojn.
_ Sinioro Mirski, ai vi eble ne estas agrabla io i tio, kio kusigos. Vi estas tiel pala! ...
-- Ho, mi neniel estas dormema ne estas ai mi mal-
okazis hodiai? Vi ne dezirus min akompani gis Ia domo.
_ Kiel vi vidas - mi faras Ia kontraon, li eldiris rapide one ... male, tiel bone estas ai mi mi ne povas e dor-
meti nun.
kaj eksilentis.
Ka] si demetis sian apelon, metis gin sur Ia marmoran
I1i atingis Ia domon de Nevena.
bleton apud Ia spegulo, [etis kelkajn rigardojn ai H, per rapida
La servistino malfermis ai i1i Ia pordon kaj, kiam i1i eniris
movo de I'mano regustigis siajn harojn kaj sidigis kontra
en Ia salonon, si turnis Ia elektran butonon sur Ia muro.
Forta, akra lumo lumigis altan, grandan ambron, en kiu Mirski.
-- Sinjoro Mirski, mi ne deziras, ke vi estu malgaja ...
rneze staris Mirski kaj apud li Nevena.
Si nevole fiksrigardis lin, kvazai ne kredante, ke li estas tie u vi aidas? Mia koro turnigas vidante vin tia, ar ajnas ai
mi, ke vi hontas pri mi, ke ne estas ai vi agrable sidi e mi.
i en sia domo. - Kiu di ris ai vi tion? ekparolis Mirski, tute ne... kaj
Kai Mirski denove rimarkis, ke si nun estas ankorai pli
ntis, ke li mensogas.
bela 01 antae.
- Ne sajnigu vin ... via vzago vin perfi das. Vi ne povas
"Dio mia! ... u tian sorton si meritis?"
ensogi ai mi nun. Mi ne plu estas tiu deksepjara infaneto,
Sed irkairigardante sian ornamitan salonon - lia koro
lu nenion komprenis en Ia mondo. Mi scias ion ... ion mi
denove kuntirigis.
La salono estis troargita de multekostaj remburitaj mebloj: ias. Mi seias, ke en tiu i minuto vi rapidas foriri, rnorga
I neniu vi diros, ke vi estis tie i, kaj alifoje vi ne envenos en
segoi, kanapoi, tabloj kaj tabletoj, vazoj kaj vazetoj, sur Ia muro}
lun i domon ... u ne? Diru ai mi Ia veron ...
bildoj, portretoj ... ka] sennombraj multekostaj nebezonaj ba-
Mi,ski ne volis tiel kruele sin ofendi.
gatelaiol. io estis droninta en floroj kaj parfumo ...
"De kie si povas havi ion i tion ... si, filino de mal- - Vi rigardas hodiai tra specialaj okulvitroj ion, di ris li,
tio tu te ne estas en mia kapo. Mi pensas Jus, ke Ia mondo
riaj gepatroi?" atas abomeninde arangita kaj ke ni, Ia homoj - iuj estas
Jetante rigardon irkai si - ajnis ai li, ke tiuj i objek-
nfortaj infanoj en gi.
toj ne estas mebloj ... ne estas ordinaraj hejmaj objektoj, sed
- Kial vi paro Ias tiel? u vere estas, ke Ia felio en Ia vivo
i1i estas peeetoj de Nevena, peeetoj de ia korpo ... ke io
ripetigas? u tio i estas ebla? Kaj u gi daras nur mo-
tie i, e Ia plej senkulpa tintilo - estas mona signo - valoro
enton kaj nur tiam, kiam oni ne komprenas gin, kiam oni
de siaj karesoj.
_ Sidigu! ... kial vi ne sidigas, sinjoro Mirski, diris delikate tas malsaga infano?
Nevena. Vi ne povas prezenti ai vi kiel felia mi estas ho- - Jes! ... tiu felio ne ripetigasl ...
- Dio mia! ... sed tio i estas terura! ... Kial en tia oka/ll
dia! ... Neniam ... neniam mi revenis tiel hejmen.
une kun gi ne malaperas anka Ia revo pri i tio? NI

36
ne ... vi trograndigas. Kaj kia estas gi, Ia felio, ke gi ne ripe-
tigas? u gi ne dependas de ni? Kio mankas poste ai homo,
ke li ne povas gin renovigi?
- La felio ... devas esti ... pura ... u vi adas? Pura kiel
Ia songo de infano, kaj ni amba estas malpurigitaj de I'vivo.
- Sed u do oni povas esi ami? u vere, io mortas en
ni? Ne ... ne ... tio i estas neebla ... tio i estas mensogo.
u vi scias, ke hodia, kiam mi vidis vin, en mia animo frosto-
tremis io nova, ne ... e ne nova, sed io malnova - mal nova, kion
mi travivadis iam. u vi seias, ke hodiai mi kapablas plori,
plori kiel infano, kaj mi ne ploris de longe. .. Nur pri unu
afero mi vin petas, sinjoro Mirski, ne foriru ... ne, ne mal-
estimu min ... nur vi ne malestimu mino La tuta mondo rezignu
je mi, gi [etu koton en mian vzagon, mi ne timas i tiun mal-
honoron . .. Mi ne hontas ilin ... neniun. Mi hontas nur vian
malestimon ... gin mi ne povas toleri. Ka] mi nenion ... ne-
nion volas de vi . .. Nur permesu ai mi kiel iun tempon, tiarn,
sidgi apud viaj piedoj kaj meti Ia kapon sur viajn genuojn.
Mirski! Nikjo!... Karulo ... si tramurmuris .. : kaj si falis
anta li genuflekse. Rernemoru, ke anka ci amis min iam, ke
mi estis ai ci kara, karega ... ke ci inteneis farigi min cia ed-
zino ... cia gis Ia tombo por iam.
Mirski frostotremis.
- Pardonu min! pardo nu min, karulo, mi seias, ke ai ci ne
estas agrable rememorigi tion nun ... ke ci rugigas nun pro
tio. Pardonu min, mi silentos... mi mem esis kredi, ke
anka mi estis pura iam. Kelkafoje ajnas ai mi, ke mi nas-
kigis en iu bierujo. Ofte Ia teruro min kaptas ... mi naizas
de mi mem, rememorante, ke anka mi estis senkulpa kiel Ia
aliaj. Sed u mi estas kulpa, Nikjo, ke en tiu i mondo oni ...
Ia virino dufoje ne povas esti honesta. Sed u vere io estas
finita por mi en tiu i mondo? u tiu i, kiu ne povas esti
cia edzino ... u si ne povas farigi cia amatino? ... amatino,
38
!d cia ... nur eia, tage, h ore, momente... Ne forlasu min,
Nikjo, permesu anka ai mi almena unufoje en Ia vivo, ke
mi mem min donu. Min tedis vendigad, Nikjo ... karulo,
kial ci silentas? AI ci estas abomene min rigardi? Ci malesti-
mas min, sed prenu min, Nikjo, kiel min prenas aliaj ...
Pagu ai mi fine ...
Mirski tuta estis en fajro.
Liaj okuloj brilis - Ia lipoj nerve tremis, kaj Ia eerbo da-
rigis ripetadi Ia samon.
Li sentis nun, ke anta li staras fantomo de lia iama Ne-
vena, tiu Nevena, pentanta pri sia rnalsagajo en Ia salono .
Ncvena kiu ekkomprenis Ia vivon, sed ho ve, tre malfrue! .
ka] tre multekoste.
Li adis en ia voo sonojn de Ia antaia Nevena, sed Ia
pasia kaj bela vizago ... ia mirinda talio de forrniginta vir-
Ino ... formiginta ne de amo, sed nur de guoj, malheligadis
Ia puran figuron de I'amata Nevena.
Kaj li nevole pensis, ke sur Ia sarna loko jam hiera, pov-
ble, staris surgenue anstatai li iu alia, kaj si senzorge sin
fordonadis ai liaj karesoj.
Kaj en i tiu minuto li komprenis nur unu aferon, ke se
i senhonte, cinike sin proponus ai li, li, eble, kraus sur sian
junulecan revon kaj prenus in, kiel li estis preninta aliajn
virinojn. Sed en ia voo li rimarkis sineerajn tonojn, melo-
dion de pura amo, de terura pento, kaj tio i lin timigis.
Li vidis, ke si kapablas ekploregi en Iiaj brakoj kaj finfine
kdezirus anka Iian amon ... si ekpetus gin.
Ka] li estus devigita in savi kaj pri tio i li ne havis fortoln.
Sin preni nur por momento kaj foriri, ai li sajnis malhoneste.
ian momentan pasion - si opinius kiel revenon de l'mal-
nova sento, si esperus Iiberigon - kaj li ne povus in
liberigi - kaj amuztrompi in li opiniis malnobla.
- Nikjo! Nikjo, kial ci silentas?
,}9
 - Nevena! ... ekparolis li serioze, mi ne povas esti cia Si tralegis Iiajn pensojn.
amanto. Mirski premis ian manon forte, dole ... malfermis Ia por-
Nevena klinis Ia kapon sur Ia kanapon. n kaj eliris en Ia koridoron.
- Dio mia Dio mia ... Kial? Kial? Kial iu povas min Kiam Ia servistino Iin forkondukis alIa ekstera pordo, Mirski
havi ... iu nur ne ci, kiam mi nur cin deziras? Diru aI haltis momenton.
mi, kial? Diru aI mi, kial tiam, kiam mi estis nesperta- Li adis el Ia salono bruon - kvazai falon de peza ob-
malsaga infano, vi postulis de mi pasiojn, kaj nun ... nun, kto - lia koro frostotremis, li tuta paligis kaj timeme diris
kiam en mi krom pasioj estas nenio alia, ci min rifuzas ... I Ia servistino: "Kuru en Ia salonon!... AI Ia sinjorino
kial? kazis malbonajo" ...
- Tal, ke mi treege amis cin tiam. Mi ne volas malpurigi Kaj tre rapide, kvaza el Ia loko de iu krimo, li ekpasis
mian unuan amon. Se mi ne amus cin tiam, mi senhezite I Ia strato.
cin prenus, sed nun mi ne povas. u vi komprenis, rtii ne
povas ...
Si levis siajn okulojn aI li, kaj Mirski tralegis en ili tian
sinceran peton, tian penton pri io, tian soifon pri pura amo,
ke li nevole ektimis.
Li vidis, ke si povas esti savita, ke li per unu kiso povus
elvii Ia tutan malhonoron el ia frunto kaj in levi alten -
alten super Ia popolamaso... sed anka li estis el Ia sarna
amaso ... kaj li havis eternajn prenojn - donojn kun gi, kaj
tion, kion i tiu amas o piedfrapis kaj forlasis sur Ia strato -
li ne kuragis levi. Si volis oferdonon de li - li ne povis
akcepti tion.
Kaj en tiu i minuto en li aperis sola deziro - ke li tuj
foriru de i tie, por ne fari iun abornenajon a rnalsagajon.
- Aiskultu, Nevena, li diris serioze, hoda ci estas h'e
ekscitita, mi anka - mi petas vin plej sincere kusigu, trank-
viligu, kaj morgai... morgai mi venos kaj ni babilos pri
io pli serioze kaj pli trankvile. Li starigis de l'kanapo kaj
prenis sian apon de l'sego.
- Kaj vi venos morgai? si demandis Iin, fiksante Ia rigar-
don en Iiajn okulojn.
- [es, mi venos, diris li decide.

40 41

Pri unu anguleto de l'animo.
Nevena estas kolera al sia edzo - e ne kolera, sed pli vere
disrevita pri li. Li komencis sajni al si ne tia, kia si kutimis
lin prezenti al si.
Kiel neniam si sentis sin ofendita kaj ne povis pacigt kun
Ia penso, ke li kaas ion de si.
"Ah, tiu tirkesto, tiu tirkesto! Kion mi ne donus, se mi
nur povus foje gin malfermi kaj vidi, kio estas interne ...
Tio estas kruela, malnobla, malhonesta de lia flanko: li kaas
de mi kiel de fremda homo, dum mi rakontas al li ion,
ion ... " Momente si kaptis sin mem en mensogo - se li
estus tuinta per tranilo ian koron , si neniam konfesus al li
sian mallongan romanon kun iu sinjoro, kiu anta ne longe
mortis kaj forportis sian sekreton en Ia tombon kun si mem:
"jes, sed tio estas tute alia aero!" - tramurmuris si, tamen
ne klarigante al si, kial tio" estas tute alia afero. Sed vane si
traseradis en Ia estinteco kaj Ia estanteco de sia edzo por
diveni, kion ekzemple li povas kai de si - nenion si trovis,
Amanta, delikata, bona, atenta - jen kia si lin konas. Tia
li estis ja hodia, kaj hiera, tia certe li restosankai dum Ia
tuta vivo.
"Ne nur mi lin amas, - iuj lin estimas, ladas, metas lin
kiel ekzemplon . .. Kiajn sekretojn povas havi tia homo? Ka]
malgra tio li havas sekreton, havas... Kial iam, kiam mi
lin trovas serantan en tiu "mistera trkesto", li tuj gin fermas,
lia vzago Sangigas, farigas serioza kvaza estas por li mal-
42
rable lin trovi apud tiu tirkesto ... jes, sekreto estas ... nur
kla ~i pqvas esti? .. Ka] u mi neniam gin ekscios? .. u
1\ Ia plej delikataj minutoj mi devos iam senti, ke io nin dis-
as, ke inter ni estas "io alia" ... "iu alia ino" ... Ne, nur tio
I estas neebla! je tia malnoblajo li ne estas kapabla ... kaj
klu do povas esti tiu ino? .. Mi konas iujn niajn konatul-
noln . .. Ne, ne ... kaj rnalgra tio estas, estas io! ... "
iu i penso gis tia grado in persekutis, ke si aspektis kiel
nalsana.
Ncvena komencis vidi en songo tiun tirkeston; kaj en sia
II1~O si legas iajn leterojn trovitajn en gi.
Malgrai sia profunda kredo en Ia amo kaj fideIeco de sia
0, Nevena ne povis trankviligi, anta ia] okuloj videtigis
nese iu malklara, vi rina figuro, kiu sin incitadis kaj mal-
nkviligadis. Si gin persekutadis, ridadis je sia timo, kaj gi,
I lu malbona spirito, mars iam post si kaj kelkafoje ajnis
I AI, ke si adas gis siai oreloj arogantan virinan ridon.
"Scd tio estas kontradia, ke li min turmentu tiel!"
Kaj si iam atendis, atendis, esperante, ke li mem venos ai
irkaprenos in kaj diretos: "jen Ia slosilo, iru vidi, kio
interne kaj trankviligul" Nevena opiniis, ke li devas fari
11. lun tagon si e pensis, ke "se gis Ia vespero li ne faros
11, tio signifos, ke tie i estas io, u li ekamis iun alian, u ...
... cn iu okazo esis min arni."
Nenio simila okazis. Sia edzo post Ia vesperrnango kiel
111 levigs kaj foriris en sian kabineton.
Nevcna decidis, kio ajn okazos, peti klarigon de li.
nirinte en Ia kabineton, si sidigis en Ia apogsegon, li
rken [etis Ia paperajojn kaj delikate in ekrigardis.
Kio estas?
Kio estas?! Estas tio, ke mi suferas, u vi komprenas?
uferas tiel, kiel neniam dum mia vivo. .. Vi min turmen-
kllJ returrnentas senkompate ...
43

- u denove pri Ia tirkesto? li demandis sin ridetante - kaj
mi pensis, ke vi gin forgesis jam.
- [es, jes, denove pri Ia tirkesto, pri tiu malbenita tirkesto,
kiu donas ai mi trankvilon e ne unu minuton, nek tage,
nek nokte.
- u vi serioze parolas a ercas?
- Mi ne ercas, Mitjo, kaj parolas ai vi plej serioze, u vi
scias, ke ai mi kelkafoje ajnas, ke vi estas iu krimulo, ke vi
kaas ion teruran en tiu i tirkesto ... mi komencis timi - kion,
mi mem ne scias ... sed iam ainas ai mi, ke e ni okazos io ...
- u vi scias, Nevena, vi eble estas malsana; mi ne po-
vas vin kompreni, kial tiu i tirkesto estas enirinta en vian
kapon.
- Mi ne estas mal sana, Mitjo, sed diru ai mi, kio estas en
tiu i tirkesto? Malfermu gin anta mi kaj mi trankviligos ...
- u ne milfoje mi diris ai vi, kaprica infano, ke nenio
estas. .. Estas kelkaj kajeroj kun miaj skribajo] kaj nenio alia.
Tiu i tirkesto arigis e vi ideo ... fiksa .
- Lasu, lasu min vidi tiun kajeron . Nevena kolerigis, AI si farigas ofende. "Nenio, nenio in-
- Denove malnova kanto! kaj de kie disvolvigis e vi tiuj
policai emoj?
- Moku, moku ... , ne povis toleri Nevena; videble - estas
io, kiam vi komencis timi policajn emojn ... tio ne faras ai vi
honoron! ...
- Denove samaj historioj! fine anka se estas io, u mi
devas gin komuniki aI vi?
- Vi ne ercas?
- Tute ne, diris serioze Mitjo.
- Mi almena opinias, ke inter edzo kaj edzino devas esti
neniaj sekretoj ...
- Kaj kial vi tiel opinias?
- ar alimaniere mi ne komprenas kunvivon.
- Kaj u vi ne konfesas, ke estas pli bone, se oni ne scias
44
n unu pri Ia alia ... kaj tio ja ne povas esti alie, ar iu
mo havas en Ia animo anguleton, kien li neniun enlasas ...
.j u vi ne havas tian anguleton? u?
- Mi ne havas sekretojn anta vi! ...
- Eble ... poveble ... vi virnoj, iuj estas escepto ...
- Ne ironiu mi povas [uri, ke mi ne havas sekretojn
ntai vi. .. kaj vi! .
- Vidu! mi ne povas [url pri tiu afero! ...
Dio mia! is kiam vi turmentos min tiel! - diris Ne-
na kaj sin lasis fali sur Ia apogsegon.
- Askultu, Nevena, ne farigu infano plej poste, - diris
delikate ai si. Si levis siajn okulojn aI li.
- Diru aI mi, Mitjo, vi montros ai mi tiun kajeron, u ne?
parolis si malIaite, [etinte aI li pasian rigardon promesantan
,Iej furiozajn karesojn. Li renkontis ian rigardon kaj ekri-
is. Si komprenis, ke li divenis ian ludon kaj si rugigis.
klinis sian kapon sur Ia brakon de l'apogsego kaj ekpensis:
ia homo li estas? Kvaza unuan fojon mi estas en soleco
n li? Kial mi per nenio povas lin obeigi?"
sur lin kiam temas pri tiu tirkesto." Sia bela vizageto
Ikigis.
- Diru ai rni, kie restis tiu amo, pri kiu vi parolis aI mi
m? Kio okazis kun tiu "plena sindono" unu ai Ia alia, pri
mi kaj vi iam Juris?
Plena sindono, Nevena, en tiu i mondo ekzistas nur
ka; sian animon oni ai neniu donas kaj dirante, ke oni
donas, oni mensogas ...
ost nelonge Mitjo rimarkis en Ia okulo] de Nevena blan-
n kiel disversita diamanto brilantajn gutetojn. 10 Iin pikis,
Itis el sia sego kaj sin [etis ai si.
- Nevena, Nevena, kial vi faras tion? kial de infana scvo-
o vi kreas aI vi suferojn?
45
 "Kiel malsaga mi estas! Kion mi timas?" Vidinte Ia ser-
_ Eble .. , sed tiu tirkesto ... vlstinon, si remernoria ke si devas iri aI iu el siaj konatulinoj:
_ Nevena! ... u serioze vi suspektas min? Diru aI mil
I volis eliri, sed denove restis en Ia kabineto. "Kie li lasis Ia
- Kaj tiu kajero? losilon?" Nevena komencis traseradi en Iiaj paperajo], en
_ Diru aI mi, Nevena, samokaze u vi konsentus malkovri
I. sranko, sub Ia kanapo, ie. "Li estos gin preninta kun
konfiditajon? ... nenio ... en Ia domo estas tiom da losiloj ... iu
_ Sekve, tiu kajero ne estas via? gos" ... Si kolektis iujn losilo]n. Provante malfermi per
_ Kompreneble ...Ka] li delikatesin irkaipreniskajaltirisalsi.
11,si rimarkis, ke Ia ordinaraj slosiloj ne eniras en Ia lostruon.
Pasia kiso silentigis en si ian timon, dubojn kaj suspektojn.
"Sekve, li estas mendinta specialan losilon l'' Tiu i eltrovo
Si trankviligis. Sed vespere, anta 01 ekdormi, iel subite si
111surprizis. "Certe estas interne io grava ... tre sekreta" ...
diris al si mem: "Kiu do tiel facile konfidas siajn sekretojn?"
10 i ankora plifortigis sian deziron malfermi "Ia mabenitan
keston", kvaza en gi kaigis io, kion si nepre devas scii,
11. n kio sia vivo perdos sian signifon. Kaj ju pli si konvin-
adis, ke estas neeble gin malfermi, des pli si kredis, ke si
Post kelka] tagoj Mitjo forveturis pro oficaj aferoj en Ia
vas gin malfermi. Certan tempon si e pensis, ke ia devo
provincon. s fari tion. "Sed kiel? Kiel mi gin malfermu? in rompi
Nevena restis sola kaj Ia penso, ke apena iu konfidos sian
Ia - mi ne povas ... mi devas elvoki serurston?" kaj si for-
sekreton aI alia, sin ne forlasis. "u ne li mem diris, ke iu
dis Ia servistinon por venigi seruriston. is kiam alvenis
homo havas unu anguleton en Ia animo, kien li neniun en-
ruristo, si uzis sian tutan sagon konvinkigi sin mem, ke
lasas? Kiamaniere tiu iu donis aI li siajn kajerojn? Tio i
necese vidi tiun kajeron. "Nur post tio mi trankviligos.
estas neeblal Mitjo elpensis ion, nur por ne montri ilin ai
ajn estu tie, mi devas gin scii ... alie, fine mi esos lin
mi." Ka] iu nevenkebla forto sin tiris en lian kabineton, kie
... mi esos kredi aI li, kaj nia vivo aliforrnigos en
momente iuj ia] supozoi finigos - si ekscios Ia veron.
ron ... Mi ne volas vivi tiel, kiel vivas Ia aliaj . .. u ne
Kelkafoje si eniris en Iian ambron, sed malferminte Ia
pli bone ekscii Ia veron 01 Iin suspekti pri plej teruraj
pordon kaj alproksimiginte al Ia tablo, io sin haltigas. AI si
Ij, eble de li neniam pensitaj."
Sajnas, ke en -la kabineto estas iu, kiu sin observas. Si sentas
j alia voo murmuretas ai si: "ne devas ... ne devas ...
tian timon, ke si volas elvoki Ia servistinon. Precipe Ia lastan
havas Ia rajton ... " Ka] tiu i voo estis tiel konvinkiga,
fojon, kiam si decidigis sidigi sur Ia segou, aI si eksajnis, ke
I fine decidis revenigi Ia seruriston.
Mitjo estas en Ia ambro, li divenas siajn pensojn kaj kolere
d kiam li eniris en Ia kabineton, Ia penso, ke post nelonge
minacas sino Si ne kuragas sin moveti de sia loko, iutempe
ios ion, tiel in kaptis, ke ne konsciante kion faras, si
e Sajnas aI si, ke Ia irkaiaj mebloj havas postsignojn de
tris per Ia mano Ia lostruon.
vivo kaj ili komprenas, kial si venis tien i.
Ifrue estis por rezoni. Post momento anta si videtigis
Nevena tiel ektimis, ke si late elvokis Ia servistinon.
Ifcrmita tirkesto. La seruristo kaj Ia servistino eliris.
servistino venis, Nevena petis de si glason da akvo.
47
46
 J anta Ia homoj, kompreneble, mi preska iam sukcesas en
Nevena restis sola. Sento de timo, miksita kun nekomprenebla
I tio. Homo estas tiel kredema, I i tiel kredas Ia bruon de
guo, irkauprenis ian tutan estajon. Si .tuj prenis Ia paperojn
laj vortoj! Sed en soleco kun mi mem, de tiu plej interesa
el Ia tirkesto kaj iris sur Ia kanapon apud Ia fenestro, kvaza
n Ia mondo tte tte mi elfosas el Ia fundo de mia animo
timis, ke Ia suno ne brilos sufie, gis kiam si ilin legos, Ia plej kaitan abomenajon kaj gin metas tien i en Ia re-
Nevena malfermis Ia kovrilojn de unu el Ia kajeroj: strolibron de mia kalkulo.
En Ia antauvespero de Ia edzeco si ne sentis tiajn akrajn
"Mi havas pasian deziron observi min kaj traseri en mia
frostotremojn - post nelonge si eniros en Iian animon, si
sinteco, kia ajn gi estu kaj precipe tial, ar mi rimarkas,
traseros tie ... oni min opinias ne tia, kia mi estas. .. Min iuj opinias,
AI si ajnis, ke si malkovras novan mondon, novan vivon,
miaj malamikoj, kiel senriproe honesta... kaj mi uzas
alian teron, iun nekonatan al si planedon. Sia koro tiel dole
lan tutan sagon, por subteni tiun i opinion. Mi pacigus
ektremis, ke si apena spiris. n multaj kulpigo], sed mi neniam pardonus ai mia amiko,
Neniam dum sia vivo si travivis tiajn akrajn, kiel Ia pinto
li aludas e ion suspektan pri mia honesteco ... kaj dume ...
de kudrilo, sentojn. E ne unu fojon sia interna mondo
lI' [es, mi denove ri petas, ke iu homo havas unu angul-
plenigis tiel sian animon, kiel tiu i ankora nur malfermita
n en Ia animo, kien li neniun enlasas, kien e li rnem
kajero, kaanta en si Ia sekretojn de alia homo, vere proksima,
Igardas nekontenta, ar nur en tiu i anguleto li sin sentas
sed samtempe fremda, tre fremda - ar alie tiu i kajero
kia li estas. .. AliIoke li ne estas "li". Kaj se ni opinias
havas nenian signifon por si. bomon pli bona, a pensas ke li povas esti pli bona - gi
Kaj jen si jetas siajn streitajn okulojn sur Ia kajeron kaj
nur pro tio, ke ni ne konas i tiujn anguletojn de I'animo ...
legas supre deflanke: pli bone estas ilin ne koni! ... Mi skribas ion i tion
"iu homo en tiu i mondo havas en sia animo Ia sola ceio - studi min mem... Okupitaj per Ia studado
unu anguleton, kien li neniun enlasas". Ia vivo kaj de Ia homoj, ni malmulte konas nin mem ..
volas traesplori mian vivon de l'komenco gis Ia fino kaj
Tij i mallongaj vortoj, kiujn si adis ofte de sia edzo,
mia heredonto a Ia posteularo komparu mian personan
sin igis frostotremi. AI si ekainis, ke si adis lian voon, ke
stadon kaj mian oficialan biografion kaj vidu, u estos
li staras apud si ka] Ia tuta teruro de Ia faritajo trapasis sian
muna?
cerbon. Kelkaj homoj nomas Ia [aluzecon nobla sento, aliaj gin
Sed samtempe, nun si kontrau nenio kaj al neniu donus Ia
e kun Ia amo mem.
kajeron, antaii 01 gin tralegi .... i min [aluzas, sekve amas!" pensas iu ma lsaga virino.
"Mi treege amas studi min mem kaj egale mi analizas miajn
vin jaluzas, ar mi vin amas", trankviligas despoto-edzo
bonfarojn kaj pensojn, kiel anka Ia plej abomenindajn ka]
malfelian duonon, fermante in en kagon.
e krimajn ... kaj tiajn mi havas multajn, tre multajn ... ai
La mi, Ia [aluzeco estas Ia plej granda maln obleco, kiun
mi estas tiel agrable, kiam mi kaptas min mem en iun akrau
manifesti homo. la [aluzeco de iu viro estas mem-
malnobljon, kiun mi penas kasi per diversaj belsonaj nomoj ..
49
48
 ministrejon. La ministro forestis. Mi iris en Iian domon -
opinio de homo, kiu imagas ai si, ke ekster li Ia virino nenion
me. La rnorgaan matenon mi devis enporti en Ia bankon
bezonas "kiel u rni mern ne sufias ai si? kaj si ree ne estas
00 fr. Mi jam kelkajn tagojn seris tiun sumon - mia
kontenta? Kion p1u si volas?" - pensas tiaj sinjoroj. Tio
miko promesis gin pruntedoni aI mi tiujn i tagojn. "Kio
estas imago de ma1sagulo, kiu pensas, ke li estas sufia por
kazos, ekpensis mi, se mi pagos aI Ia banko de tiu mono
plenigi iujn malplenajojn en Ia vivo de l'alia. Mia Nevena
kaj, prenante de I'amiko 500 fr., mi ilin metos sur Ia loko de
min [aluzas, e je Ia libroj. Si ne povas kompreni, kiel iu
I'prunteprenita mono .. ." u estas io pli simpla 01 tio i?
libro, kia ajn gi estu, povas esti pli interesa 01 si.
Mi ne povis rigardi tiun monon, kiu estis en mia poso, kiel
" ... Mi ne scias, u ekzistas horno en tiu i mondo, kiu
ekzistantan. Mi alportis Ia monon aI Ia banko kaj tuj iris
dum sia vivo ne faris iun abomenjon - u malgrandan a
ri mian amikon. Mi lin vidis. Li nur post du tagoj povus
grandan, u primonan a alian? Apenai ekzistas homo sur Ia
ni aI mi 500 fr. Viziti Ia ministron estis sensence jam.
terg10bo kun sago kaj ventro, kiu akiris riajon a altan situ-
"La morgaan tagon Ia komisio kunsidadis. Mia subae-
acion, nefarinte iun ma1nobljon? Efektive, e Ia unua rigardo
I"to aperis, li sin tenis kvaza li ne konas mino Mi kelkafoje
Sajnas, ke Ia plimulto e1 tiuj sinjoroj estas pura], senriproaj.
volis saIti sur lin, [eti Ia bankbiletojn en Iian vzagon, precipe
a a1menai nesuspektaj. Sed enirinte en ilian animon, traser-
In pliincitadis lia indiferenteco, kvaza li estis certa, ke mi
inte iom en ilia] biografioj, vi nepre trovos iun etan mal-
klaros min je lia profito. Ka] mi deklaris min je lia pro-
nob1jon, etan kiel mikrobo, el kiu volvigas poste tiu riajo
to, ar mi tirnis, ke en alia okazo li late deklaros anta
a situacio . .. Poste, Ia monero naskas napo1eonojn *) a Ia
uj pri tiu mono. Mi pensis tiam pri nenio, mi ne pensis,
rango] iras kiel minutoj ... sed Ia komenco de l'sukceso estas
mia deklaro estas prava a ne el Ia vidpunkto de mia
en tiu i eta ma1nob1jo, kiun oni e forgesas pli poste.
cialeco, mi atentis nur ne diri ion malagrablan pri tiu sin-
"Kie1 hodiai, mi memoras tion ... Mi estis oficistigita kiel
'O, kiu povis per unu vorto: "mi subaetis ln" a "mi volis
ekspertizisto ... io dependis de mi . .. Mi konis tre bone Ia
baeti lin" min neniigi. "Se li estus honesta. kial li ne de-
interesigantan personon... iu riulo . . . liberigita kontra
ris?" - demandos li kaj iu alia. Kaj de tiam mi penas
garantijo ... Ke1kajn tagojn anta Ia ekspertizo rni trovis sur
nvinkigi min, ke mia decido estis justa, ke ne ar mi timis
mia tablo en Ia monujo 10 bankbiletojn po 500 fr. iu ka]
, a ar li sendis al mi monon, mi deklaris min tiel, sed
mallongan noteton: "AI tiu, kiu e sen tio povas esti senpartia,
tiel devis esti. Alivorte li estis senkulpa kaj ne bezonis
sed oni ne volas esti ma1danka." Kia ko1ero bruegis en mia
n subaeti, Mi neniam forgesos Iian rideton, kiam li adias
animo en i tiuj minutoj! Tuj mi prenis Ia monon kaj Ia
" Ia komisio - li kvaza dankis aI mi per gi. Ka] mi estas
noteton kaj iris e Ia ministro. Tiu i noteto indignigis iun
, ke se Ia lego ne punus amba pro subaeto - li ple-
mian nervon . .. Sekve, li pensis, ke li trovis Ia ciferon, pos
ekridus en mian vizagon kaj rakontus pri Ia mono aI
kiu mi esas plu esti honesta. Monstro! Mi pruvos al li, ke
.j konatuloj; tian kompatindan mienon aldonadis aI Ia vi-
ekzistas ankorau homoj en tiu i mondo. Mi iris en I
'O mia unua nesperta rnalnoblajo .

.,Kiel nun, mi rememoras, ke, plej unue mi pensis tiam,

*) 20 frankaj ormoneroj. Rim. de l'tradukinto.
51
50
venonte hejmen - disiri je pecetoj tiujn maIbenitajn bank-
u io ne mankas tie ... Nevena koleras, ke mi ne komunikas
biletojn kaj prunteprenonte de l'amiko 500 fr. anka ilin I Ai ion, ke mi kaas tiun i kajeron aI si. Sed u estas eble
fari sammaniere. Sed veninte heimen Ia vesperon, al mi mon- konti aI si ion, kion mi scias pri mi mem?
trigis, ke estos tre malsage nuligi tiun monon. Kia ajn gi
"Amo! Edzeco! Kunvivo! kaj u tio i estas sufia por
estis, gi iam restis mono. Fine mi povas gin uzi ne por ni havu Ia rajton grati unu aI Ia alia en Ia animoj.
mi ... mi povas gin disdoni al maIriuloj ... Ir Mi denove rememoras pri mia unua malnoblajo kaj
"Kaj tie1 Ia mono restis e mi ... nove ajnas aI mi, ke Ia plimulto el Ia homoj kondutus
"Mirinda kretalo estas horn! Estas minutoj, kiam mi sim pie
me kie1 mi ... kaj eble pli malbone 01 mi . .. Anta io,
abomenas kontrai Nevena... Kiajn akrajn timtremojn mi
faris al neniu malbonon, sed mi savis homon, kvankam
sentas, kiam si arigas pasia je mi, kiam si forjetas flanken
mulon. Mi komprenas, se mi estus Ia kazo esti kondam-
ian honton - mi ebriigas tiam de ia volupto, mi ksas
senkulpulo ... kaj interese estas, u mi estis kapabla fari
siajn piedojn ... kaj minuton post tio, si falas en miaj okulo],
i tion? Mirinda estas homo! Kiomaj estas Ia homoj, kiuj
kvaza si faris ion malhonoran ... kvaza Ia pasio, e dum ,vus diri certe u ili estas kapablaj je granda heroa]o a je granda
Ia ple] orta amo, estas iu malpurega sento ... mo? Ni mem ne konas nin mem ... kaj iom post iom ni mal-
"... Mi travivas tri vivojn - iafoje en Ia sarna tago, en Ia
vras niajn indecojn kaj malvirtojn, e ne sentante ilin pli frue.
sarna horo. Alia mi estas anta Ia societo, kiu dividas Ia
"Unu afero okupas min nun, kial tiel ofte mi haltas sur
homojn je fortaj kaj malfortaj, je honestaj kaj maIhonestaj.
i afero. u tio i ne estas riproo de I'konscienco?
Tute alia mi estas anta mia edzino, kie Ia vorto amo iafoje
.to? Mi ne emas kredi: mi sentas nenion similan en mi
rememorigas al Ia homo Ia vortojn: "dum Ia pIenumado de kaj estas certa, ke tio i ne povas farigi e mi iun ta-
l'oficaj taskoj." Ka] nenion komunan mi havas nek kun Ia ideo fiksa kaj min konduki gis frenezgo, gis memmor-
unua, nek kun Ia dua horno nun; tie i en soleco mi estas
a min devigi iri sola kaj min transdoni al Ia estraro.
tia, kia estis Adamo, kiam Dio lin kreis el simpIa koto. Tic
'Je mi e pensas, ke dubinde estas u mi lasos i tiujn
i mi Iogas kaj mi ne timas pensi tion, kion pensas mia kapo,
[n, ke oni ilin legu post mia morto.
kaj ne tion, kion oni devas pensi, por subteni interparolon
I mi ajnas, ke anka mi, kiel iu], aliaj ekdeziros for-
kun iu politika aganto, a delikatan interklarigon kun sia ed-
Ia teron pura anta Ia societo.
zino, en minutoj kiam si e ektedas ai vi kia guo, povi
MI imagas le ekmiron de miaj arniko], se tiuj i pago]
sur pura blanka papero paroli kun si mem u povas tion
n iliajn rnanojn. Kion i1i diros pri Ia ideala homo?
anstataiigi Ia interparolo kun Ia plej sincera amiko? u do j rnalgra io mi donus nun multon, se ne estus tiu
estas sinceraj amikoj? Kiu estas reneza fordoni sian animou
naJo en mia vivo - kvankam, gis hodia gi e ne unu
en Ia manojn de alia? Oni konfesas muItajn aferojn al 11\
malbonigis mian apetiton kaj mi travivis pro tio e ne
homoj, sed estas aeroi, kiujn e anta Dio oni rifuzos. Kiel
nokton en maldormo.
iu avarulo oni kalkulas vespere, antai 01 kusigi, iujn siain
. Mi ankora ne povas doni ai mi kalkulon, kial mi
sekretajn pensojn, enrigardas en Ia anguleton de sia animo,
I entute, kaj kial nome mi edzigis je Nevena?

52 53
 "Kaj eble ne nur mi donas ai mi tiun i demandon kaj
gi okazas kiam plu ne estas tiel facile por detrui tiun "bon-
volan kontrakton". Nevena anka, mi estas certa, ne povus
respondi ai mi, kial si preferis min pli 01 Ia aliajn. Si, certe,
diros ai mi: Ia destino de Ia sorto estis tia. Ka] mi pensas,
ke ni vane enmiksas Dion kaj Ia sorton en niajn aferojn, kie
estas bezone kaj kie ne. io estas okazo: okaze niaj patroj
renkontigis kun niaj patrinoj kaj ni aperis en tiu i mondo ...
okaze ni anka mortos de iu malvarmumo .. , okaze ni fari-
gas jugistoj, a krimuloj .. , okaze edzigas unu je Maria, alia
e Stefania, tria je Nevena; kaj poste ni konsolas nin, ke ni
estis speciale naskitaj unu por Ia alia. Edziginte, ai mi e en
Ia kapo ne venis darigi Ia homan genton, mi e ne havis Ia
deziron transdoni ai mia posteularo mian "mi".
"La penso feliigi Nevena'n anka malmulte min okupis.
"Eble mi esperis trovi almena mian personan felion en
i tio? Apena. Ekposedi amantan, virgan junulinon, ai mi
estis konate anka pli frue. Ka] Nevena ne estis el tiuj, kiuj
donas ion novan, neordinaran, "extra fin", en tiuj guadoj, u
fizikaj, u aliaj. Sed kial en tia okazo mi edzigis je si, kaj
ne je iu alia? Kial? Kial ni aetas de tiu i magazeno, kaj
ne de Ia alia? He tial! Ni e ne donas ai ni i tiun demandon.
Eble Ia parenceco de l'animoj? Interkompreno reciproka? Iuj
komunaj gojoj, malgoloi, ideoj? - Tute ne, kaj certe sekve
de tiu momenta eklamigo de l'organismo, kiu ne povas in-
diferente toleri Ia proksimecon de bela korpo. in havi sen-
pune mi povis nur per Ia edzeco. Nevena ne povis esti ae-
tita per mono, kaj si ne estis el tiuj kreitajoj, kiuj sin donas,
ar ili amas. Kison sen permeso si konsideris kiel krimon ...
Parenceco de animoj? Kia ironio! Se morga mi rakontus
detale ai si mian tutan biografion, elmontrus ai si miajn vid-
punktojn pri vivo, pri virino, pri edzeco ... kaj malkovrus ai
si tiun anguleton de mia animo, kiun si ne konas kaj kien
54
mi ne enlasas in - inter ni malfermigus abismo kaj ni
tcrure a konsterne demandos nin: "Kaj kiel ja en tiu
okazo ni vivas kune?" . .. jen kial estas pli bone, ke ni
fcrmu Ia sekretojn de l'anirno kaj i1iajn losiloin [etu en
Ia maron. Mangi kune, dormi, interparoli pri tio i kaj
tio, esti trankvilaj kaj nin konsoli, ke ni estas kreitaj unu
por Ia alia ...
" ... Tiom da tempo mi vivas kun si, sed u ni scias, kion
malamas a amas Ia alia? kaj u ni klopodas ekscii tion?
"Ni klopodas, gis kiom tio estas ebla, ke Ia alia plenu-
madu niajn dezirojn kaj nur tiom ...
"Jes, si scias ekzemple, ke mi amas teon kun iom da sukero,
ke mi ne amas petroselon kun viandbuletoj, sed u si kom-
renis, ke ai mi estas malagrabla ia plej delikata kareso, kiam
mi laboras? Kaj des pli terure estas, ke si konscias tion kaj
nas fari, ke pro unu ia rigardo, pro unu ia kiso mi forla-
u ion. Kaj kiu virino ne dezirus tion?
fI' Kial iafoje ni konscie mensogas unu Ia alian? Kial
n minutoj de amekstazo ni mensogas plej malmodeste, ke ni
povas vivi unu sen Ia alia, kaj poste ni tenkaptas nin je tiuj
nfesoj, kiel iu procentegisto je Ia kambio subskribita dum
alsobreco? Kaj mi ofte estas dirinta ai Nevena, ke se si
ortos, mia vivo perdos ian sencon, farigos sencela. u po-
vas esti pli malmodesta mensogo 01 tiu i! Kiaj rnalsagai in-
noj ni estas, parolante tion kaj kredante, ke gi estas sincera.
I sentas per mia tuta cerbo kaj koro, ne rnensogante nun
In mem, ke se morgai Nevena mortos, e ne unu blanka
ro estas aldonita aI miaj haroj. Sendube, mi estos frapita,
eesto de mortinto en Ia domo min konsternos kaj mi as-
ktos kiel homo treege suferanta ... Min ekpremos dum kel-
tagoj Ia morto kun sia nedivenita majesto. Mi frostotremos,
dinte ke Ia esencajo, kiun mi tenis en miaj brako], farigis
nviva kadavro, pli malhela 01 Ia kadavro de buita besto.
55
 povi e unufoje kapti en liaj okuloj Ia malestimon? Ne, mi
Min terurigos Ia penso, ke ia bela talio, de kies aromo mi
ne estis blinda, mi memoras iujn liajn vortojn, gestojn ...
ebriigadis, malbonodoros ...
"La tomba veturilo, Ia funebra oficiala publiko, Ia tom- Dio mia! Kian komedion li ludadis dum sia tuta vivo! Sed
bejo, io i tio efikos sur miaj nervoj... Plirnalpli ni sentas kial? Kial? u vere li ne povis veni e min kaj diri ai mi:
tion anka dum fremdaj enterigoj. Sed di ri nun sola ai mi "Nevena, mi ne plu amas vin, ni devas disigi!" . .. Sed kien,
kien foriris tiu amo, pri kiu li rakontadis ai mi anta Ia edzigo
mem, ke post ia morto io estas finita por mi - neniam! Mi
kaj poste... post Ia edzeco... Li certe anka tiam ne amis
e, eble, ploros, ne edzigos, sed e ne unu peceton si for-
min . .. Li edzigis je mi kvaza li aetus ludilon en iu maga-
prenos de mia koro per sia malapero ... sed kial en tia okazo
eno .. Sed en kiu ni kredu tiam? Kiun ni amu? De kiu
ni kiel infanoj amuzgas? Kial iuj kredas tion? Kiel ekteru-
ni atendu reciprokecon, se Ia plej belaj homoj lavde estas tiel
rigus mia Nevena, se si tralegus tiujn i liniojn, si, kiu imagas
ai si, ke post ia morto - mi tuj pafmortigos min sur ia nanimaj kaj kruelaj?: .. Ka] mi kredis min felia, mi imagis
I mi, ke oni envias ai m." is tia grado si estis konsternita
kadavro. de tiu frapo, ke si ne volis kaj ne povis pli profunden enri-
"Si postulis sincerecon! u si ekdezirus, ke mi estu iom
ardi en sian animon kaj vidi, ke eble anka si, kiel li, povus
malkaa je tiu temo?
"Nu diru ai mi sincere, kiom da viroj kaj virinoj ni ekko- kribi samajn pagojn . .. Si sentis nur unu aferon, ke Ia homo,
kiun si opiniis kapabla morti por si, e larmon li ne verus
nus, ke ili kompatas Ia mortintojn, se ne estus funebro?
si malaperos... E ajnis aI si, ke li nome tion atendas
"Kaj ai mi Sajnas, ke mi ne estas iu escepto, mi ne estas
malpacience. Sia Mitjo, ia idealo, tiu perfekta homo, montri-
tre malvarma, mi ne estas sensenta egoisto, kaj mi volas kredi,
is plej ordinara mortemulo. Kaj, u e Ia simplaj mortemu-
ke ni iuj estas tiaj. loj tiel amas siajn edzinojn?
"Ni treege amas nin mem, por ami forte anka iun alian,
Dum momento, si levis sian kapon kaj [etis rigardon
tuj kiam li esos liveri ai ni tion, kion ni bezonis ... "
rkaen.
Nevena esis legi kai, tiel sidante per grandaj, malfermitaj
"Sed u vere io gis nun estis songo? Ke jam Ia anta-
okuloj si daris rigardi anta si.
intan tagon tie i, sur Ia sarna kanapo, li ne sciis per kiaj
AI si sajnis, ke iu renversis Ia tutan mondon anta si.
ej delikataj vortoj min nomi . .. Sekve li anka tiam menso-
"Dio mia! Dio mia! ekmurmuris si. u vere li estas
dis . .. Sed u mi povas de nun vivi kun li? .. Kiel post
skribinata ion i tion? Ka] kiamaniere? Kiel mi ne povis
i mi permesos aI li min karesi, sciante, ke samtempe li
rimarki, ke tiu i homo ne nur ne amas min, sed min malamas,
nsas pri tute alia afero... Dio mia! io estas finita inter
malestimas ... Ka] kial li ne diris tion ai mi? Kial li kasis
11 Kaj si ekploris kel infano... "Kial, kial mi malfermis
tion en sia animo? u mi perforte restos e li?" Si sim pie
un i tirkeston? Kial mi tralegis tiun i kajeron? u ne
ne volis kredi, ke li gin skribis serioze, ke Ia sarna mano per Ia
tus pli bone, se mi nenion scius kaj se mi vivus kun iluzioj,
sarna skribmaniero skribis iam ai si pasiajn, delikatajn leteroin.
"Kiu ekkredus, ke tiu i homo povas esti tiel hipokrita, I kun tia efektiveco? Li estas malbona! Egoisto! Sensenta!
d rnalgra tio mi ne povas vivi sen li!" Kaj nur Ia sola penso,
tiel sensenta, tia egoisto. Sed u mi vere estis blinda por nc
57
56
ke si povas apartigi de li, in [etads tutan en malvarman sviton.
"Ne, mi silentos! Mi silentos! ... Mi kaos Ia kajeron, fermos
l tirkeston kaj per nenio, per nenio mi malkovrigos, ke mi
seias ion. Mi anka havos unu anguleton en Ia animo, kien
neniam kaj neniun mi enlasos... ai li mi diros, ke se li ne
seias, kial li edzigis je mi - mi scias kial ... kaj mi lin faros
felia, se e mi devus morti por tio!"
Post tio si kolektis Ia kajerojn kaj volis starg! de Ia
kanapo. Sed jen - Ia pordo de l'kabineto malfermigis ...
Nevena elkriis kaj paligis kie1 tolo. En Ia ambron eniris ia
edzo. Mitjo alpasis aI Nevena kaj paligis ne malpli 01 si vi-
dinte siajn kajerojn dismetitaj sur Ia kanapo.
_ Kio estas i tio? Kio estas i tio? kriis li, ne kredante
siajn okulojn, ke si kuragis malfermi lian tirkeston. - Kion
vi faris? Vi tralegis tion i?
Ne estis bezone, ke Nevena respondu ai li: li komprenis
de ia vizago, ke si tralegis ion. Terura indigno kaptis lian
tutan estajon e Ia penso, ke si estas permesinta al si traser-
adi lian animon . .. En tiuj i minutoj si montrlgis ai li
kiel iu agento de Ia sekreta polico. Kun prernitaj, pro kolero,
dentoj li starigis kontra si kaj ekkriis: "Kie1 vi kuragis, kiel
vi kuragis fari i tion? Kiu donis Ia vi tiun rajton? A vi
pensas ke estante mia edzino, vi povas eniradi en mian
animon kiel dum vizito e viaj najbarinoj?.. u vi ne
seias, ke tio i estas spionado ... Ia plej terura spionado ...
kaj u vere trovigus iu frenezulo edzigi, se li seius, ke vi
pretendas tiajn rajtojn ai li? .. , Diru ai mi, diru ai mi kiel
vi kuragis fari tion?"
Nevena nenion respondis ai li, si timis lin kaj ne kuragis
lin ekrigardi.
_ Diru ai mi u mi permesis al mi iam grati en via animo?
u homo mi estis, kiun vi amas a malfeliulo Ioganta sub
polica observo? .. , He... Kion vi faris nun? u vi seias, ke
58
post tio i mi ne povas vivi kun vi? .. E se mi volus, mi
ne povas ... Mi ne povas vivi kun homo, kiu eniras en mian
animon kiel iun drinkejon. Kaj tio i estas nomata e vi
pruvo de senfina amo! ...
Pro kolero li ne povis paroli. Li sidigis sur unu segon kaj
enpensigis: "Kiaj kreitajoj estas tio - Ia virinoj! Ka] kiaj
komprenoj pri amo! Kaj kion si faris nun? . .. Si ekseiis ...
pri Ia kvin miloj da frankoj . .. u do mi povos post tio i
vivi kun si? .. Nesatigebla] kreitajoj! ... Ne sufias ai i1i
tio, kion oni donas ai i1i de sia ekzisto ne, i1i nin
bezonas tutan, kun iuj nervoj kaj cerbo ... Jes jes, mi in
forlasos ... "
Li starigis,
- u vi seias, Nevena? Se estus trovinta tiujn i kajerojn
iu mia malamiko, mi pli volonte pacigus, 01 nun. Mi komen-
cus batalon kontra li, mi batus lin per liaj mankoj, mi lin
malamus, eble mi lin mortigus . .. Kaj kun vi kia batalo? A
mi devos komenei min pravigi, peti pardonon . .. Ne, ne, de
nun pluen niaj plej ordinaraj delikatajoj estos falsaj ... nesin-
ceraj . .. Vi disbatis anka tiun felion, kiu estas ebla en tiu
i mondo. .. Vi volis min ekkoni nepre tutan ... kaj vi ek-
konis min ... u vi konvinkgis nun, ke nepre tuta homo ne
povas esti amata, ar li valoras nenion. u mi ne estis prava
dirante ai vi ne grati tre multe en via felio, se vi ne volas
In kripligi . .. Ka] kion vi gajnis nun? ... Mi ne povas vivi
kun vi ... mi ne povas ... e se mi volus ... Niaj rigardoj
ne povas renkontigi plu, ne mallevante niajn okulojn unu
nta Ia alia ...
Kaj ne ekrigardante in, ne dirinte ai si adia, li eliris el
Ia ambro, I
Nur nun Nevena komprenis, ke tiu i homo, kiu montrgis
I si t iel terura post Ia tralego de Ia kajeroj, estis ai si tieI
kara, atata pli 01 iam . Si ion, ion pardonis aI li nun ...
59
nur ke li restu e si. Si kontentigos per tio, li vivu kiel li
volas, li faru kion li volas, nur li ne foriru.
Malfrue dum Ia nokto Iin atendis Nevena, sed li ne venis.
Matene si rieevis de li leteron, ke li foriras en Ia provineon,
en sian naskurbon, gis kiam si decidos kion si faros.
Tiu i letero donis ai si esperon .. ' "li eerte voIas minaei
min, puni min... Ne, ne, tiu i homo meritas esti amata,
kia ajn li estas ... anta li mi ne hontas humiligi ka] lin peti",
Ka] si skribis ai li tian leteron, kian ne skribus e kondamnito
por amnestio. Sia letero trankviligis sin, si pensis ke Ia ven-
tego forpasos kaj denove ekestos por si trankvilaj tagoj en
Ia vivo.
Post ke1kaj tagoj Mitjo rieevis rekomenditan leteron de sia
edzino, sed ne respondis ...
60
Du talentoj.
La fiakro haltis anta Ia hotel o, pli vere gastejo. Irmov
malsupreniris de gi kaj ordonis ke oni portu Ia pakajon su-
pren, pags Ia veturigiston, donis aI li trinkmonon kaj eniris
Ia kafejon, Ia malsupran etagon de Ia konstruajo.
La domomastro estime lin renkontis.
- Preparu supre por lavi min kaj por Ia vespermango ion
facilan: supon de kokido kaj duonkuiritajn ovojn. Mia sto-
mako estas iom delikata, gi ne povas ion toleri, - li sen-
kulpigadis sino
La domomastro promesis ion. li seiis, ke tiaj stomakoj
bone pagas, des pli, ke Ia sinjoro ajnis esti iu altrangulo.
ian formon de vintra palto li vidis nur en Sofio. La publi-
ko en Ia kafejo atente rigardis Ia novalveninton kaj kun rideto
idis Ia mendon por vesperrnango. IIi kvaza ne kredis, ke
Ia stomako e Ia homoj estas diversa kaj ke ekzistas bulgaro,
iu ne povus digesti ion en tiu i mondo.
La hotelmastro kun Ia nova vojaganto iris supren. iuj ek-
rolis.
- Kiu estas tiu i?
- Estas iu ingeniero ... diris unu, multe da tiaj pasas nun.
- Devas esti iu revizoro ...
- Revizoro! ... ekridis alia. Kion li revizios i tie? En Ia
ita irkaajo oni ne povas trovi 100 groojn entute.
- Eble nur tiel pasas Ia homo.
- Kien li pasos? Ni ja estas e Ia fino de Ia mondo.
61
 Post unu horo Irmov malsupreniris lavita, kombita, kun gardi tiun i vesperon en Ia kasojn, vokis aI Ia knabo alporti
aliaj vestoj. Li sidigis apud unu tablo, supersutita de gazetoj, Ia triktrakon. Neniu volis scii, ke supre super i1iaj kapoj mal-
sed ne kuragis ilin tu, preska iuj efartikoloj estis makulitaj
dormas bulgara verkisto kaj, eble, gale iam puas i1in sur
de diversaj mangajo].
sian plumon. Li ne povis rompi i1ian pacon, li ne estis ti-
- u Ia mangajo estas preta? demaudis li. minda, li ne estis revizoro.
- Bonvolu, sinjoro, en Ia alian ambron, tie mangas Ia ofi-
cistoj. '" '"
Irmov pasis en Ia alian ambron kaj trovis tie 5-6 perso-
La alian tagon Irmov iris en Ia gimnazion renkontgi kun
nojn, lokajn grandulojn. Unuj el iIi legis gazetojn, aliaj paro-
instruisto, kiun oni rekomends aI li, por lin helpi en Ia kolekto
lis pri Ia kuirejo kaj kritikis Ia pasintjaran kuiriston. Irmov si-
de material o por lia nova historia romano. La instruisto
digis, late tusis, alkrois Ia vitukon e Ia kolumo, tiris f1anken
apena ne svenis, sciiginte kun kiu li parolas, kvankam post
malplenan rnanglaron kaj atendis. Oni alportis aI li buljonon
momento li estis devi gata konfesi, ke preska nenion li legis
de kokido. La abonantoj delasis Ia gazetojn, esis paroli kaj de Iiaj verko],
nevole observadis Ia novalveninton. Scivolemo, miksita kU\1
- Ah! vi ne scias, sinjoro Irmov, kiel Ia provnco morti-
envio, estis legebla en iliaj okuloj. I1i instinkte malamis tiun
gas Ia homon, precipe nin, Ia instruistojn. i elsuas nian
i homon, venantan de alia mondo - de tie, kie iIi neniam
tutan sangon, kaj ni fine argas konservajo]. Kaj ne ke rnan-
estis, a, se iIi estis, apena reestos tie. Ka] li e ne rimarkis,
kas tempo kaj Iegajo ... ne, sed por kio? Por vivi kaj morti
a ajnigis, ke li ne vidas ilin. i tio ankora pli malicigis i1in.
i tie, e tio i, kion oni legis, pli 01 sufias. Bulgario nin
Se ili estus certa], ke li ne estas iu altrangulo, kiu per unu kap-
oferas kaj ni gin akceptas por peco da pano. Ni perdis i
to e Ia kolumo povas ilin forigi de Ia terglobo, ili estus
tie apetiton vivi, kaj sen tiu i apetito oni, se ne kadavro,
arangintaj aI li iun lokan ercon. Sed iu lin konsideris kiel
almenai estas malsanulo. Ni dum nia tuta vivo gardas dieton.
grandulo de sia ministerio.
Irmov nenion reparolis aI li. La instruisto dairigis.
Vesperrnanginte, Irmov diris, ke oni alportu aI li supren Ia
- Vi, eble, diros aI mi: Ia legado estas ceIo, ne rimedo ...
kafon, lin veku frue kaj supreniris en Ia hotelon. Cies buo
Ne estas tiel. La Iibro restas iam Iibro kaj ne povas ansta-
rnalfermigis.
taiigi vivan homon. Estas minuto], kiam mi estus preferinta Ia
IIi saltis anta Ia hotel mastro por demandi, kia homo estas tiu.
societon de iu vivgoja stultulo antai iuj volumoj de Ia ero-
Plena disrevigo kaj grimacoj. La novalveninto sin enskribis
paj verkisto], La Iibro sen societo estas terura. i naskas
en Ia libro de vojagantoj: "verkisto".
revojn kaj apetitojn, kaj Ia ministerio delonge per cirkuleroj
- Vidu lin! ... kaj mal multe restis, ke mi lin konsideru kiel
malpermesis revi kaj tromangi. u vi scias, ke iam mi volas
efrevizoron.
forkuri de i tie, kien miaj okuloj vidas. Iri en Sofion, fari-
- Diablo prenu anka Ia verkistojn! ... u ili kun buljonoj
i kelnero en iu bierejo - tie Ia vivo estas iam pli enhava
sin nutras.
01 Ia nia. Se mi estus Napoleono, mi neniigus Ia malgrandajn
iuj kvietigis, Ka] kelkaj, kiuj anta momento pensis ekri-
urbojn kaj vilagojn. Ne estas tiom terura Ia malsato, Ia mizero,
62
63
kiom estas terura Ia soleco tie i ... tiu 'i gismorta izoleco
de io. Ni, i tie, ne pri vagonaro, sed pri fiakro gojas kiel
infanoj. Ni malkutimis je poezio, muziko, kantoj. Ni forge-
sis virinajn karesojn. Vilaganino kelkafoje nin allogas pli, 01
vin viaj dekoltitaj belulinoj en Ia baloj. Ni atrofigiis i tie kaj
similas je murnio], nur ke ni ankorai spiras, pensas kaj sen-
tas, gis kiom ai ni permesas Ia budgeto kaj Ia ministerio.
Irmov Iin aiskultis kaj plene komprenis Iian humoron. Kai
en Ia profundo de sia animo li estis kontenta, ke Ia sorto ne
destinis ai li tian parton. Li neniam pacigus kun tio. "Mal-
feliuloj!" li pripensis kaj ne trovis bezone e Iin konsoli.
MarSante tra Ia urbo, iIi pasis preter alta, duetaga domo
kun vendejo malsupre kaj vasta korto malantaie.
Sur Ia supra etago estis balkono.
- AI kiu apartenas tiu i domo? demandis Irmov.
- AI ria maljunulo, sed nun io estas en Ia manoj de lia
bofilo Linovski. VerSajne vi ne konas Iin, Ia tutan regionon
li tenas en sia poso. Post nelonge li estos deputito, kaj de-
longe li devus esti pendigita.
_ Linovski! ... mi konis tian homon iam. En francio li
studis legosciencon, poste li havis disputon kun Ia jugejoj
pro falsigo de diplomo.
_ Tio i estas malnova historio. Nun li falsigas ankai Ia
patrinan lakton de siaj infanoj, sed Ia lego ne tuas lin.
- Do, li estas Ia sama Linovski?
_ Devas esti Ia sama, u povas ekzisti alia Linovski, li
estas unu en tu ta Bulgario. Se vi nur vidus Iin ... nenion li
timas, nenion li konfesas.
Post momento iIi disigis kaj Irmov iris en Ia restoracion.
Apud Ia tablo, e kiu li tagmangis, sidis tuta kompanio de
geviroj.
Lia mangilaro estis sialoke, sed, por pasi, li devis maltrank-
viligi iujn el iIi.
64
- Pardon! ... gentile diris li.
La kompanio kornencs senkulpig], ke gi estas okupinta
lian tablon.
- Estas nenio ... estas nenio. Mi petas vin, aI mi estas
agrable . .. Post kvin minutoj li konatigis kun iuj.
- Oro Ivanov! ...
- Membro de Ia tribunalo Rankov ...
-Instruisto Markov .
- Kapitano Sevronov .
- Sinjorino tia... k. t. p.
Post iom, eksciinte, ke Irmov morgai forveturos aI iu vila-
go - ili decidis iri tien gaste e Ia landlima kapitano.
- Ni prenos mangajon kaj trinkajon ...
- uste Ia noktoj estas lunaj ...
- Nur nokte kun fiakro ... kun glitveturilo, - insistis Ia
sinjorinoj.
- La elspezoj po egale, laitigis iu.
e Ia penso pri Ia morgaa festeno, Ia kompanio gajigis
kaj iuj komencis rigardi u iu ne trompigos regali.
Neniu decidigis, Iutempe Irmov frapis per sia glaso Ia tab-
lon. Venis Ia restoraciestro.
- Alportu bieron!
-Kiom?
- Kiel kiom? kiom ni estas: 7-8-]0 bierojn.
La kompanio ridais gis Ia oreloj.
- Kaj tio... dairigis Irmov, alportu ian almangajon por
Ia biero ... nur pli multe, kaj por Ia sinjorino] ... kion ili amas?
- Ankai ili trinkas bieron, diris iu.
La sinjorinoj modeste ekridis ka], kiam oni elportis Ia bierojn,
iu] tostis kun Irmov. Li klopodis esti afabla kun ili, pride-
mands ilin: kiel ili vivas, kien iIi iras, u iIi havas distrojn.
- PIi bone ne demandu, diris Ia kapitano, ni estas tie i
vivaj enterigitaj. Post Ia Sofia militista klubo fali en tian stalon ...
Sta. 5
65
 - Ha vi, Ia militistoj, kial vi plendas, vi estas Ia dorlotitaj
infanoj de Bulgario, ekparolis Ia kuracisto. Kion ci faras tie
i? tutan tagon ci mallaboras, kaj Ia nokton ci sidas tie i kaj
Ia unuan de iu monato trak ... trak 400 franketojn kaj iom
pli ...
- Ne estas tute tiel ... u ni ne gardas Ia landlimon! La
serboj ... ni ekadas ion, preparas sin kontra Astrio ...
lIi preparas porkajn kolbasojn por Astrio ... Ci deman-
du nin, Ia mizerulojn. Tutan monaton ci irkaru Ia regionon,
tage ci ne havas tempon mangi, nokte oni ne lasas cin en
paco: pro febro oni cin vekas, kaj kiam ci iras, oni ne pagas,
iam amikoj estis ... konatuloj. Kvaza Ia medicino havas
ion komunan kun Ia amikeco.
- Kaj kiel estas Ia regiono en sanstata rilato? demandis
lrmov.
- Kiel gi estas? Malsanoj estas por 10,000 frankoj jare,
kaj 50 frankojn ci ne povas enspezi monate. La i tieaj homoj
estas tia], ke i1i kapablas morti, nur ne pagi vizitojn.
- Do, Ia salajro ne sufias?
- Por pano ne sufias, kaj vi ja scias, Ia scienco rnaras,
ne atendas ... necesas novaj libroj, gazeto], perfektigoj.
- Silentu ci, nur de Ia drinkejestroj por atestoj tiun i ja-
ron ci prenis pli 01 500 frankoj. Ka] ni? kiel ajnas aI ci?
Puran monon da 236 frankoj 36 centimoj, turnu gin iel,
restas iam tiel. La tuta regiono estas en ciaj mano], homan
vivon ci disponas, ci pendigas Ia homojn, kaj ci mem vivas
kiel skribisto. Por edzigofesto monon ci ne havas, adigis sin
Ia jugisto.
- Kal ci ne fatigas advokato?
- Mi ja farigos ... Ankora du jaroj restas ai mi gis pen-
siuligo.
Unuvorte, estis e ne unu kontenta homo - iuj estis
ofenditaj de Bulgario. Irmov ne interrompis ilin.
66
- Mi komprenas, daurigis Ia kapitano, ni a devas havi
armeon kiel decas, a oni gin maldungu. La armeo estas io
por Ia regno. Oni devas memori, ke Ia oficiro ne estas tata.
Se vi volas pacon, preparu vin por milito, diris Napoleono
- ergo - pagu bone viajn oficirojn.
- Anta io Ia popolo devas esti sana: malsana popolo,
malsanaj urbanoj - malsanaj soldatoj. Mens sana in corpore
sano. Do, Ia kuracistoj devas esti ple] bone garantiitaj.
- La fina ceIo de io estas Ia justeco - ai ni venas kaj
tata], kaj militistaj, kaj malsanaj, kaj sanaj . " Anglio, diris
mi ne memoras kiu filozofo, tenas sian tutan siparon kaj
armeon, por ke funkciu kelkaj magistratoj. jen kial Ia situacio
de I'jugisto devas esti plej multe asekurita.
En Ia kompanio sidis iu popolinstruisto de Ia vilagoj. Ais-
kultante ilin, li ne kuragis plendi: li hontis diri anta tiom
da homoj kian salajron ricevas, kaj krom tio li ne konis iun
scienculon dirinta ion en favoro de I'bulgara popolinstruisto.
Post nelonge Irmov denove mendis po unu biero. 10m post
iom Ia interparolo perdis Ia sciencan karakteron, iIi komencis
rakonti diversajn bulgarajn sercojn kun loka koloro. e kel-
!caj pli fortaj peco] Ia sinjorinoj prenis tiajn virgajn fiziono-
miojn, ke Ia tuta pipro de Ia anekdotoj trafalis sencele. Poste
lIi pasis aI Ia kantoj. Irmov trian foiojn mendis bieron kaj po-
itive armis iujn. Kelkiuj e demandis Iin, kie iJi povas
trovi liajn verkojn.
- He, tio, Ia verkistoj estas malsparulOj, tramurmuris iu
I sia najbaro.
- Kompreneble, sagon iIi havas senpage; li sidigas, skri-
as ion fue, iun mokaJon ... kaj hop, 100 fr. Oni diras
Vazov *) per siaj romanoj konstruis domojn.
- Ka] ni nian tutan cerbon eluzas por 200 fr. monate.
") Ia bulgara nada poeto, Rim. de I'tradukinto.
67
 Post Ia kantoj oni metis Ia tablojn f1anken, trovis ie du ek-
dormintajn ciganojn, vekis ilin kaj komencigis dancoj. lun
tempon Ia kompanio tieI entuziasmigis, ke gi elkris e "hura" ,
kiam Irmov deklaris alIa restoraciestro, ke hodiai li pagas ion.
_ Tarnen, honte estas, flustris iu aI siaj kamaradoj. la homo
estas i tie pli guste nia gasto, kaj ni Iin lasas pagi ion.
- Kiu Iin devigas, li mem volas ...
_ Ne decas, ankai ni devas pagi ion. Kion pensos Ia homo
pri ni? Li nin priskribos ie.
- Ka] ree li havos sian monon.
is Ia 4a horo matene dairis Ia vesperfesto. La restoraci-
estro ankai estis kontenta de Ia verkisto kai, kiam iuj starigis
por foriri, li saltis kaj mem donis aI li Ia surtuton. Ili eliris
sur Ia straton kaj faris tian bruon, ke Ia ekdorminta patriarkeca
urbeto tuta saltis eI Ia lito, kvazai pro brulado. Sed Ia poli-
eestro estis kun ili, kaj Ia du patrolaj policanoj respekte
salutis Ia kompanion.
.. .. * vi ne trinkis tian. Mi aI Ia tuta regiono Iiveras vinon, sed
Du-tri fojojn post Ia interparolo kun Ia instruisto, Irmov
renkontadis Linovski en Ia stratoi, sed ankorai de malproksime
li u revenis rnalantaen, u deiris en alian straton. Li neniel
volis renkontigi kun homo, aI kiu li jam kie1 studento ne
donis Ia manon - precipe, kiam li eksciis, ke li nun tro rii-
gis kaj fuagas en Ia tuta regiono. Do, ne vane oni anta-
diris, ke tiu i homo [e io estas kapabla . .. ke por li e1ekto
ne ekzistas en Ia vivo.
Sed iun fojon okaze ili renkontigis vizago kontrai vizago.
Irmov ne seiis kion fari kaj nevole haltis.
_ Irmov!? u estas vi? Mi vin seris, sciiginte, ke vi estas
tie i. Oni diras al mi, ke vi estis en Ia vilago] ... kolektai
materialon por nova dramo ... a romano. Mi de tiuj aeroi
ne multe komprenas, sed viajn Iaborajojn mi Iegis. Ciam vi
68
flugas alten, homojn de Marso priskribas ... iam honestaj ...
iam herooj - e ne unu malbonulo. Vi restos tie i ankorai
iun tagon, jes? Mi volas vin vidi, iom interparoli. Kiorn da
jaroj ni ne vidis nin! Ni ja estis kunlernantoj - kaj hodiai ...
tiun i vesperon vi vespermangos e ni? .. ne ... ne ... i
tio estas decidita.
- Mi apena povos, diris sendecide Irmov, tiun i ves-
peron mi volas iom labori.
- Nenia laboro . .. En Sofio vi laboros. Kie vi laboros en
Ia i tiea atmosfero. jarn nun ni iros kune hejmen.
- Sed min oni atendos tie. Estas instruisto, aI kiu mi
promesis.
- Li atendos... mi sendos Ia serviston di ri aI li, ke vi
estas e mio Ka] kion vi mangos tie? Tiu baj *) Kol]o ilin
nutras tiel . . Miajn porkojn mi pli bone nutras.
- Sed por mi tie oni kuiras speciale.
- Ankai mi preparos ion speciale por vi, kaj vinon _
vinon ... trinkas nur mio Neniamaniere mi altasos, ke vi
nutrgu tie. Ne rigardu Ia oficistojn -. iIi mangas kion vi
donas aI iIi. IIi ne rajtas havi guston. Ilia stomako devas
elteni dum 15 jaroj Ia venenojn de via baj Koljo ... kaj tiom.
Poste enterigo, pensio . .. orfo], estontaj oficistoj ktp, Sed
sufie ni parolais, ni iru. Vi ne povas prezenti aI vi kiom
mi estas kontenta.
- Prave diri aI vi, mi ne povos veni, mi sentas min laca.
- Askultu, Irmov, mi komencas suspekti, ke vi simple
ne volas veni e .mi. Kredeble, Ia i tieaj sinjoroj estas aI vi
parolintaj Dio scias kion pri mio
- KiaJ do? Kiu parolos aI mi pri vi.
.) Ordinare Ia bulgaroj alnomas per baj iujn pl agajn
virojn. Rim. de l'traduknto,
69
 - Kiu! ... iuj. lli gis Ia lasta estus min dronigintaj en
glaso da akvo. IIi ankorai ne povas pardoni aI mi, ke mi,
fremdulo, sidigis sur ilia kolo. Sed mi kulojn ne timas -
iIi ne pikas, nur zumas. Mi scias, ke iuj ... anka vi en
Eiropo ,,) rigardis min malrekte... sed Ia pasinta estas pa-
sinta. Mi scias, ke nun vi estas verkisto - eminentulo ...
Kaj, eble, iun tagon tiu i strato portos vian nomon, ar vi
pasadis tie i, sed nunmomente en tiu i strato mi havas pro-
pran domon, kaj vi devas gasti e mi. Ni parolos pri Okci-
dento, Iiteraturo, pri vi. Nun por malIonge ni deiros en Ia
gastejon, kaj de tie hejmen.
Irmov ne kuragis rifuzi - Ia gentileco venkis. "Plej poste
scivoleme estas vi di de proksime tiun i homon ... kio ja
restis en li ankorai horna?" lIi ekiris kaj eniris en grandan
drinkejon, Apud giaj eluzitaj nudaj tabloj sidis grupoj da
vilagano]. Forta odoro je brando sufokis Ia delikatan nazon
de Ia Sofia revanto. Li nevole faris grimacon. - "Jen, ja
anka Ia nacia odoro, diris ridetante Linovski. i ne estas
tiel agrabla, kiel vi gin priskribas en viaj rakonto]", - e Ia
dekstra f1anko de I'drinkejo pordo kondukis aI Ia butiko, tro-
argta per iuspecaj komercajo] senorde disjetita], Trans alia
pordo estis videbla Ia korto. Apud Ia tuparo. mem trankvile
kuis kelkaj grandaj, grasigitaj porkoj. Plue du personoj
faligadis bovon; Ia tria tenis en sia mano malgrandan akran
tranilon. Post nelonge Ia mano kun Ia tranilo malaperis
en Ia gorgon de I'bovo... Teruraj konvulsioj movigis gian
tutan korpon, Ia kruroj senespere frapis Ia teron kaj streis
Ia nuro]n. i mortadis malrapide, kun malfermitaj pro
terurookuloj, kun plena konscio pri Ia farita perforto, ne
suspektante, ke giaj fratoj en Okcidento ne sukcesas e
*) Tiel Ia bulgaroj ordinare nomas Ia Okcidentan fremdlandon.
Rim. de I'tradukinto.
70
senti sian antaimortan agonon, Irmov nevole deturnis siajn
okulojn. Linovski trankvile rigardis Ia bovon kaj iutempe sin
turnis aI Irmov.
- Ne similas aI viaj terno], tio i estas Ia vivo. La temo
estas kruda... ne artista, kaj Ia honorario estas pli granda,
multe pli granda 01 Ia via. u vi vidas, jen tie, tiun porkon,
kusigintan en Ia koto, kvaza gi estas en hotelo " Royal".
u vi scias, ke mi por gi ricevis pli grandan premion, 01 vi
por Ia lasta dramo e Ia konkurso. Pardonu pro Ia komparo,
sed tiel gi estas. La cirkonstancaro ne estas poeza, sed por
mi gravas Ia rezultato. La mono estas unu kaj sarna, u donita
por iu sentimentala romano a por purigo de necesejoj. jen
i tiun aferon oni ne volas kompreni, kaj tial ekzistas mal-
feliuloj. Mi scias, ke vi estas aliopinia: por vi anka Ia
mono havas biografion, anka gi devas esti pura, nobla. Kaj
Ia mondo estas tia, ke Ia malpura laboro pli multe enspezigas,
ar ne iu entreprenas gin." - Post iom da tempo il eliris el
Ia gastejo kaj ekiris aI Ia domo de Linovski.
Irmov ekzamenadis en profilo sian kuniranton kaj miris
pri lia trankvileco, senzorgeco kaj gaja humoro. "u li ja
nenion sentas? u li ja ion forgesis? u ja Ia societo de
I'porkoj mortigis e li ion homan?" . " IIi atingis Ia dornon,
supreniris Ia duan etagon, trapasis grandan koridoron kaj
eniris en vastan mangoambron. i estis ordigita Ia Sofia
maniero: granda kvarangula tablo, altaj Iignaj apogsego],
apud Ia muro granda bufedo. Sur Ia tablo mangilaro, en Ia .
mezo diversaj boteletoj da brandoj kaj konjako kaj iueblaj
almangaJoj. De Ia mangoambro trans malfermita pordo estis
videbla Ia salono: en angulo videtigis piano, super gi Ia
portreto de Ia princo *), kaj sur Ia aliaj muroj bildoj kun di-
versaj pejzajoj - kaj ie remburita meblaro e nekovrita. Irmov
*) Tiam Bulgario estis princJando. Rim. de I'tradukinto.
71
estis surprizita. Li estas vidinta ankai pli belajn meblarojn 01 - Mi ne volas, pajo.
tiuj;i, ne siajn - fremdajn; sed, nesciante kial, li sentis gene- - Kaj oficisto?
con en sia animo. Linovski komprenis Iiajn pensojn. -Ne.
- Vi miras, u ne? u estas Ia sarna tiu Linovski, aI kiu - Kaj instruisto?
vCen Eropo 50 centimojn ne pruntedonis, ar vi sciis, ke li - Ne, pajo. La instruistoj maras kun disiritaj pan-
ne redonos ilin aI vi. Sed kio estas io ai kompare kun via talonoj.
sorto? ... gloro, senmorteco, monumentoj... Ne miru: - Kaj kia ci volas farigi?
iuokaze, ankai ni estas io en Ia vivo, kvankam maldekstraj. - Komercisto, pajo, kiel cio
- Maldekstraj, kiuj havas kelkajn parojn da dekstro], diris -Kial?
ridetante Irmov, mi ne povus amasigi ion i dum 100 jaroj. - ar iuj venos ai mi peti monon, sed mi ai neniu donos.
- Vi ion turnas en pensojn kaj figurojn, ka] ni nian tutan Linovski ekridetis, kaj Irmov malafabligis.
cerbon angas en spesdekojn. - Nun, infanoj, for de i tie! ekparols Linovski, hodiai
En tiu tempo en Ia koridoro estis aidata tia krio, kvaza vi rnangos en via ambro, kaj posttagmeze Petro veturigos vin
tuta roto da soldatoj atakis Ia ambron. La pordo brue mal- alIa farmo. u vi volas?
fermigis kaj unu post alia spiregantaj eniris Ia infanoj de - Ni volas, n volas ... kaj post nelonge Ia infanoj mala-
Linovski. peris en Ia koridoron.
- Kiel vi vidas, ni bredas ne nur porkojn, li di ris ride - Disciplino kaj humaneco .. sen perforto kaj sen sen-
tante. La infanoj irkaiiris sian patron kaj scivoleme trari- timentaleco.
gardadis Ia gaston. - Diru "bonan tagon" aI Ia onklo. La - u vi scias, ke via edukado estas iom originaleta, vi
infanoj unu post alia iris e Irmov ka] memkontente etendis mortigos en Ia infanoj ian homecon. u de nun vi preparas
aI li siajn manetojn. ilin por procenteguloj?
- Bela], sanaj knabetoj, diris Irmov. - Dairigu, dairigu... ni konas tiujn teoriojn, ni mem
- Ili vivas en plena libereco, kaj Ia bato estas malpermesita. pro iIi balda estus restinta sur Ia strato, se ni ne estus for-
Ankai mi havas principojn. La infano ne devas esti timigita, lasinta ilin gustatempe. iuokaze, kia ajn mi estu, mi kredas,
por ke gi timu poste neniun en Ia vivo. AI instruado apartan vi konsentos, ke mi ne deziras malbonon aI miaj propraj
emon ili ne havas, kaj mi ne trolaborigas ilin, sed Ia gim na- infano]:
zion ili finos iuj, kajposte ni disigos Ia afojn de l'kaproj. . - jes, sed via teorio estas falsa. La vivo malvarmigos Ia
Unujn mi sendos eksterlanden, Ia aliajn mi lasos e mi, nur plej sentimentalajn junulojn, kaj pro tio ne estas necesa spe-
ne oficistoj' - ili ne bezonas, mi de nun difinis Ia pension ciala lernejo. Kaj se vi jam nun komencas veki e iIi tiujn
de iu. instinktojn, iIi farigos sovagbesto] - kanibaloj.
- He, Ivanjo, venu i tien. - Mi ne preparas ilin por misiistoj. La vivo estas besto-
Unu el Ia infanoj proksmigs ai Ia patro. montrejo kaj, se vi min demandas, mi ne povas kompreni,
- Ivanjo, u ci volas esti oficiro? por kiu vi skribas viajn dramojn. Mi legis kelkajn el iIi kaj

72 73
unu mi vidis sur Ia seenejo. Ka] , vere diri aI vi, mi ne povis
Vana babito! . " He tiel, mi gin aetis ... pro plezuro: Ia tuta
kompreni, kieI saga] homo] esperas, ke kiam ajn, kie ajn, al- regono scias, ke nur e mi estas piano.
venos tiu regno, pri kiu vi revas.
- Ni revenu tiam en primitivan staton?
Tiumomente en Ia ambron eniris alta, [una, bela virino,
Linovski in prezentis aI Irmov. "Kia belulino" nevole ekpen-
- Kial ni revenos, kvaza ni ne estas en gi nun! ... As-
sis Irmov kaj, ne volante, jets rigardon al Linovski.
kuItu, Irmov, ni ne interkomprenos nin unu Ia alian, ni estas
Linovski seiis, ke lia edzino impresos kaj memkontente ri-
kreitaj de maIsama koto. Vi ne estas de Ia "nuna mondo",
detis. Liaj okuloj parols aI Irmov: "kiel vi vidas, anka i
kaj mi estas nur bulgaro de Ia kapo gis Ia kaIkanoj kun tion en Ia vivo ni elektis, kieI decas."
granda ventro en Ia mezo. Per gi mi spiras, sentas, vivas
La vespermango komencigis. IIi mangis, trinkis kaj aI Ia
kaj mi scias, ke iun tagon Ia infanoj min benos. Vi diros:
fino de I'vespermango Linovski estis [am duonebria. Li ko-
mi estas ria, i1i estas garantiitaj ... Kal vi ilin edukas tieI?
mencis e insulti, ne atentante, ke lia edzino estas tie. En Ia
Ne estas tieI, kara mia! Nenio estas certa en tiu i mondo.
naibara ambro audigis voo de infano kaj Ia sinjorino eliris
jen, vi timas nenion - vian eerbon neniu povas sekestri, kaj
el Ia ambro. Linovski pIenigadis Ia glasojn, invitadis Ir-
Ia pIej solidaj konstruajoj maIaperas "kieI fumo", kiam aperas
mov'on kaj, ne rigardante, ke tiu i nur tuas sian glason, li
Ia poliekomisario. Vi ne timas lin, sed demandu Ia tutan re-
levadis Ia sian, malplenigadis gin gisfunde kaj daurigadis paro li.
gionon, kio estas pli timiga: Ia holero a li? Morga mi
10m post iorn li ebriigis. Lia vizago flamigis, Ia okuloj brulis
fermu miajn okuIojn, io povos renversig. Aperos pareneoj,
kaj iu nebela malkasemo ekludis en lia rigardo.
zorgantoj ... advokato], [ugeio] ... kaj tiujn i aferojn ni
- Mi scas ... mi scias ion, mi ne estas verkisto, mi ne
konas tre bone. jen kiaI mi ilin instruas jam nun scipovi
estas pSihologo, sed nun mi legas en viaj okuloj, kion vi pen-
montri Ia dentojn. Ne forgesu, ke ni vivas en Bulgario. Sed
sas! AI vi oni parols tie i pri mi ... oni diris aI vi ion.
sufias tiom ... nun ni vesperrnangu, kaj en attendant ni glutu
- Neniu nenion parolis aI mi, pravigadis sin Irmov.
po unu - u vi trinkos konjakon a prunbrandon?
- AI mi ne pasas tiaj, mi konas Ia homojn, nur ke mi ne
- AI mi estas egaIe ...
traseras en ilia animo. Kial estas aI mi ilia animo? Kapra
Linovski pIenigis Ia gIasojn.
feIo kostas pli 01 gi. Ne sajnigu vin ... vi almenau konas Ia
- Je via sano ... kaj jen anka alrnangajo, ne genu vin,
historion pri Ia diplomo kaj aI ci ne estas agrable sidi kun
mi tre gOjas, ke ni vidis nino Mi scias, mi scias ... ne pravigu
mi, kun horno, kiu falsigis dokumentojn, u ne? Vi hontas
vin, aI vi estas iom malagrabla tiu i renkonto. Sed mi ne
de mi, kaj mi hontas de neniu ... u vi adas? _ de neniu.
koIeras aI vi, Ia mondo ja estas tia. iu havas Ia sian. Vi
En Bulgario oni ne havas de kiu hont, iuj estas friponoj gis
miras pri mi - mi pri vi. Pli bone estas neniu pri neniu miru.
Ia lasta - iu en Ia sia. Nur vi estas tu te apartaj homoj _
Nenio estas mirinda en tiu i mondo, kiam gi okazas. Kion
kun aero kaj gloro vi nutras vin kaj ne bezonas monon. He,
vi rigardas tien en Ia salono? La pianon? . .. u vi opinias, ke
kara mia, vi estas verkistoj - psihologoj '" vi konas Ia homon,
hejme, estante piano, estas anka pianisto ... ne ekzistas tiajo.
kaj ne konas Ia bulgaron. Vi skribas dramojn, vi konas Ia
Vi demandos, kial mi gin aetis? por Ia edzino, Ia infanoj?-
vivon, sed vi ne scas vivi. Tuta Bulgario vin konas, en Sofio
74
per fingro oni montras vin ... Vi donas sagon alia tuta mon-
do, kaj unu propran domon vi ne havas. Mi scias, ke vi flu-
gas alte, ke por vi mi estas bagatela, mal pura insekto - pediko,
ke vi nazas nun aiskulti min kaj, se vi sidas i tie, gi estas
ar neniu vidas. En Sofio vi deiros en alian straton, se vi ren-
kontos min, kaj u vi haltigis iam vian sagon sur mian vi-
von? .. Tuta Bulgario esti grakanta kontra mi, kiam okaze
malkovrigis, ke mia diplomo estas falsa. Tuj telegramoj en
Eropon ai diversaj universitatoj, korespondoj kun Ia proku-
roro, Ia esplorjugisto - viva oni min estus enteriginta. Oni
komencis proceson -Ia proceso perdgis, kompreneble, iuj
suspektis min. Ka] kial kai nun - mi gin stelis. Kaj ne nur
mi estus gin telinta, kaj ne nur tion mi estus farinta - se mi
ne povus gin forteli, mi estus ekbruliginta Ia tutan jugejon ...
Sofion mi estus bruliginta. He, amiko, facile estas paroli tiel:
honesteco, ideeco, principoj, kiam vi estas naskita de honestaj
gepatro], en varma ambro, kaj jam en Ia popollernejon vi
iradis kun gantetoj kaj galoso]: en Ia gimnazion kun horlogo
kaj monujo, kaj en Okcidenton via patro mem forkondukis vin.
li mem metis vin en pensionon, por ke ne difektigu Ia stomaketo
de Ia knabeto, dum mi, kvaza kiam mi naskigis, mi eliris nuda
sur Ia straton kaj gis mia dekjara ago mi vagis sur Ia vojo,
servis en gastejoj, drinkejoj, razejoj. Trovigis poste iu pli pru-
denta stultulo, akcepti min por nutri min kaj sendi min en Ia
gimnazion. Mirinde bela estis Ia vivo e li! neniam gis tiarn
mi rnangis iutage. Vere, Ia scienco rnaris malforte, sed mi
pasigis kvin klasojn. Poste mi malpacigis kun mia bonfaranto,
kaj u vi scias kial? li kulpigis min, Ia malbenito, ke mi for
telis Ia orajn ornammonerojn de lia edzino. Mi ne estas de Ia
speco de l'kaernuloi . .. La tutan regionon mi nun senha
tigis, Ia infanon de patrina brusto mi foriros, se mi havas ek
zekutpermesilon. Mi ven~nas Ia tutan distrikton per falsigita
vino, miajn servistojn mi nutras per putrasekviando. Mi estas
76
no, azeno, porko - pli granda 01 tiu, kiun vi vids en mia
teJo, sed Ia ornammonerojn ne estis forstelinta mi. Kaj ne
mi ne bezonis monon, kaj ne ke mi ne sciis kie iIi trovigas ...
, sed tiam mi estis bruto kiel vi ... prncipojn mi ankora havis:
Ia telo estas krimo, kaj sin fleksi pro malsato estas heroajo.
MI lin forlasis, komencis Ia oficistecon - farigis skribisto. En
tempo Ia skribistojn oni rigardis kiel vin Ia verkistojn nun,
ke oni pagis ai iIi. Post du jaroj mi jam havis Iaksuoin
basfoneton - kaj e monon mi estis metinta flanken. PIi
:e mi decidis la Ia konsiloj de kelkaj kamaradoj en Ia gim-
10 forvefuri por studi Ia juron. Tiam oni akceptadis an-
kora iun ajn. Mi forveturis, enskribigis, studis jaron kaj
uonon. Rests aI mi ankora tiom -Ia monon mi elmangis
I, centimo. Vi, kiuj restis en Okcidento kvin gis dek [aro],
kaJ iumonate Ia potoficsto alportadis aI vi Ia bluetajn rnan-
toln"), u vi havas ideon, kio estas resti sen speso - aI Ia
tuta mondo skribi kaj ne havi kiu sendu aI vi centimon? Vi
tlam malestimis min, ke mi ne havas monon por tabakon aeti
I mi, nun oni mangas mian kapon, ke mi havas multe da
mono - ke mi povas iujn aeti. Samtempe iIi mangas mian
kapon - samtempe iIi envias. Anka vi envias min - sed vi
dlros, kun malnoblajo mi gin gajnis ... anka tiel gi estu. u
vi seias, kio estas malnoblajo? Ne, vi ne scias - anka gi
,tas talento, ennaskita en Ia homo, kiel via talento. Unu nas-
kitcls talenta verkisto - alia talenta fripono, u vi komprenis?
Momenton li haltis, veris vinon en sian glason, eltrinkis gin,
viis siajn Iipojn kaj ankora pli nerve darigis,
- Kvaza nun mi gin memoras, tri tagojn mi estis rnan-
inta nenion - kaj tiam unuafoje venis aI mi Ia ideo, kvan-
kam mi studis Ia juron, ke ne estas justeco en tiu i mondo.
0) t. e. postmandatoj internaciaj, kiuj e ni estas bluaj. Rim.
de I'tradukinto.
77
Kien mi ne vagis en Eropo por seri panon kaj laboron, mi
apena subtenis mino Ka] iun belan tagon, e sen plej mal-
granda riproo de l' konscienco, mi fabrikis mian diplomon.
Ka], prave diri aI vi, mi pli meritis gin 01 multaj aliaj. Anka nun
iujn miajn procesojn mi mem gvidas, speson mi ne donas aI
advokato]; kaj miaj procesoj estas iuj arlatanaj de amba
flanko], mi ruinigis Ia plej famajn friponojn tie i. Pasante tra
Ia stratoj, ne estas homo, kiu ne tremu pro mio AI iuj mi
enigis en Ia cerbo, Ia animo kaj Ia poso, kaj mi dormas tran-
kvile kiel novenaskita infano. Mi suferas nek sendormon, ne
perdas e apetiton. Kial vi rigardas min tiel, Irmov? Vi miras,
ne kredas? Vi pensas, ke mi ercas, ke mi afektas, ke pro ebrieco
mi parolas tiel? Vere,la vino malligis mian langon, sed mi anka
en sobra stato iam tieI pensas. Mirinda homo vi estas! Kial vi
fiksis Ia okulojn sur min kaj min rigardas, kvazai vi supreniris
Ia Eiffel-turon? Ne estas vi portie ... ne estas: tre facile sen-
konsciigas via cerbo, vi falos. Kaj vane vi imagas, ke vi estas
iaj elektitoj en tiu i mondo, ke vi estas naskitaj speciale por
gin ordigi. Vana babilo ... Ne estas tiel, Irmov! Ka] ne nur
vi: nek Ibsen, nek Tolstoj angos Ia mondon - mi angos Bul-
garion kaj tiaj kiel mi, ar mi estas forto, atoritato ... kaj mi
dispremos ion, kio aperos anta mio Mi estas nun inter por-
koj - morga vi vidos min en Ia parlamento. Legojn mi kreos
kaj vi obeos min, kaj ne mi vin. Vi ja darigu skribi viajn
dramojn, se vi ne havas alian laboron.
Liaj okuloj brulis. Lia vizago malheligadis, Malbonsigna
fajro erarvagis en Iiaj rigardoj, kvaza li denove travivis iuju
siajn suferojn kaj iun minacis pro ili.
AI Irmov farigis io tie i malplaa: kaj Linovski, kaj tiu i
meblaro, kaj tiu i vespermango.
AI li komencis nazi, kvaza li mangs ion malbonan, nc ...tformo Iin atendis lia edzino.
sanan. Ka] li sentis senfinan deziron pli balda foriri de
i tie.
78
le, tempo estas [arn, Linovski! li diris kontravole ride-
IllrlJ{illl(' de Ia sego.
IIl1v!lkirekonsciigis.
101l? I vi foriros? Mi tedis aI vi, ofendis ... vi ek-
pm mi, u ne? vi pentas, ke vi venis, sed ne koleru
I. I''''J poste ne estas mi, kiu malkonvinkos vin, kaj kiam
11011en Sofio, ne forkuru de mi: eble mi estos bezona
lun tag-on. Ka] ja, prave diri aI vi, se mi estus peninta
klt" vi, certe gis nun skribisto mi estus ie kaj pensus, ke
rio t'stas kreita por iu], sed ne anka por mio
Ilt" adia ... diris Irmov.
Adiar ... kaj vidu, kiam vi iros en Sofio, skribau iun
111I1011 pri Ia provincaj bestmontrejoj, kaj min insultu bone
ilUo de Ia juna generacio, sendu aI mi anka Ia gazeton, mi
leros aI vi. Mi min konas tre bone kaj duan fojon se mi
1111, iarn tiel mi vivos. Kaj sen ofendo, Irmov, se mi e
kseutus, ke miaj infanoj skribas versojn, iliajn manojn
1"11"1I111:05. Ada.
morgaan tagon Irmov forlasis Ia urbon.
lJ{illta en Ia fiakro, li penis pensi pri sia nova romano,
di" CI1sia cerbo Ia ombrojn de Ia iamaj puraj bulgaroj,
11til i. li nevole videtigis Ia ebria Linovski, kaj apud liaj
luJ nukora sonis lia malagrabla voo.
ilvenls e Ia stacidomo.
rnov suprenirs Ia vagonaron.
uika en Ia kupeo, lokita sur mola kanapo, li ne pensis
1110, kie lin atendis edzino, kamaradoj,literaturo-kaj anta
kuloj kiel viva staris Ia figuro de lia iam a kunlernanto.
lproksimigis Sofion.
Iris Ia stacidomon. Irmov eliris el Ia kupeo. Sur Ia
uan fojon li rimarkis, ke si ne estas tiel bela, nek tiel
mIa, kiel li imagis aI si pli frue.
!)
 lJ.

Kaj kiel n ..iam li rimarkis, ke ia [aketc, .., 10111 {IIII.lI

lIi sidigis en fiakro. Ili alvenis hejme.
Irmov eniris en sian kabineton - malgranda, malalta 1'1111I
breto kun ordinara ligna tablo, apogita e Ia muro, kun 'li
gitaj sur gi en malordo libroj kaj brouro]. Ka] , ne riu 111
kiel, li sidigs apud gi ka] enpensigis.
- Nijo, li ads Ia voon de sia edzino, venu, Ia vesncr
mango estas preta.
- Tu], elkriis li iel nerve.
Ka] denove antai li videtigis Ia granda korto, en ~~,,ltI
tanta gis Ia oreloj, memkontenta Linovski ... apud li JUII", 111'1
majesta, ridetanta virino - kaj apud iIi staranta, dentrnoulmi
porko, kvazai kune kun iIi gi ridis ai li pro io.

80