KARBOKSLL ASTLER

simlendirilmeleri
Karbonil grubuna bir hidroksil balanmas
ile oluan yapya karboksil grubu, bu grubu
tayan R-COOH
R COOH yapsndaki bileiklere ise
karboksilli asitler denir.
O
RCOH Karboksilli asit
 Birden fazla karboksil grubu ieren
bileiklere di, tri vb. karboksilli asitler,
karboksil grubundan baka halojen
ierenlere haloasitler, amino grubu
i
ierenlere
l aminoasitler
i i l vb.
b isimler
i i l verilir.
ili
CH3 2CH COOH
1
CH2COOH
3 4

2-Metilbtan-1,4-dioik
2 Metilbtan 1,4 dioik asit
 Alifatik karboksilli asitlerden birou
doal kaynaklardan elde edilmi ve zel
isimler verilmitir.
verilmitir Bu isimlerin ounluu
geleneksel sistemde de kullanlr.

HCOOH CH3COOH
Formik asit Asetik asit
 IUPAC sisteminde alifatik karboksilli
asitler, molekln karboksil karbonunun da
dahil olduu en uzun zincir esas alnarak
isimlendirilir; sz konusu zincir
hid k b
hidrokarbon gibi
ibi isimlendirilip,
i i l di ili bub ismin
i i
sonuna oik asit eki getirilir.
g
Cl O 3 2
4 1
CH3 CH C OH CH3 CH CH COOH
3 2 1

-Kloropropiyonik asit Krotonik asit

2-Kloropropanoik asit 2-Btenoik asit
 Sikloalifatik, aromatik ve heterosiklik
karboksilli asitlerin isimlendirilmesinde ise,
karboksil grubunun bal olduu ana
yapnn ismine karboksilik asit kelimeleri
eklenir.
kl i Konumlar
K l rakamlarla
k l l gsterilir.
ili
COOH
1
2 COOH 4

1
N
-Naftoik asit
zonikotinik asit
N ft l 2 k b k ilik asit
Naftalen-2-karboksilik it Pi idi 4 k b k ilik asit
Piridin-4-karboksilik it
 Alifatik bileiklerde numaralandrmaya
karboksil grubu karbonundan balanr.
Siklik bileiklerde,
bileiklerde halka sistemleri
belirlenmi kurallara gre numaralandrlr;
ancakk karboksil
k b k il grubuna
b ya ilk numara
verilir yya da en kk
numara verilecek yyn
izlenir.
Karboksil grubu isimlendirme bakmndan
ncelikli bir grupdur. Bu nedenle poli
fonksiyonel bileikler, karboksil grubuna gre
isimlendirilirler.
3 2 1
Cl CH2 CH COOH 3-Kloro-2-metilpropanoik asit
CH3

OH 1
4 3 2
HO CH2 C CH2COOH
CH3
3,4-Dihidroksi-3-metilbtanoik asit
 Karboksil grubundaki hidroksilin
kmas ile kalan R-CO- yapsndaki ksma
ail grubu ad verilir. Ail grublar
geleneksel sistemde de, IUPAC sisteminde
d tredikleri
de dikl i asidinidi isminin
i i i sonundaki
d ki ik
ekinin yyerine il eki ggetirilerek
isimlendirilirler.
COCH3
O
1
2 NH C 1
2

2B
2-Benzoil
il amino
i naftalen
ft l 1 A til ft l
1-Asetilnaftalen
 Elde Edilmeleri
1. Nitrillerin hidrolizi
Hidroliz ilemi genellikle scakta,
hidroklorik slfrik ve bazen fosforik asit
hidroklorik,
gibi mineral asitler veya alkali hidroksitlerin
katalizrlnde yrtlr.

H2SO4, s H2SO4, s
2. Oksidasyon
y Reaksiyonlar
y
Oksidasyon ilemi, krom trioksit-slfrik
asit,
i potasyum permanganat, nitriki ik asit
i vb.
b
j
ajanlarla yyaplabilir.
p Aldehitlerin
oksidasyonlarnda, zellikle moleklde
oksidasyona
k id h
hassas b k
baka grublarn
bl
bulunmas halinde ggm oksit tercih edilir.
 K2Cr2O7
(CH3)3CCHC(CH3)3 ((CH3)3CCHC(CH
( 3)3
H2O,
O H2SO4
CH2OH COOH

2-tert-butil-3,3-dimetil-1-butanol 2-tert-butil-3,3-dimetilbutanoik asit

K2Cr2O7
CHO COOH
O H2SO4, H2O O
Furfural Furoik asit
Furan-2-karbaldehit Furan-2-karboksilik asit
 Metil grubu ieren aromatik bileiklerde,
bu grup okside edilerek karboksil haline
dntrlr
dntrlr. Reaksiyonun alifatik
karboksilli asitlerin sentezlerinde
uygulanmas
l snrl
l olmakla
l kl beraber
b b baz b
rnekleri bulunmaktadr.

-2
veya s
****
CH3 COOH

1. KMnO4, OH-
OCH3 2. H+
OCH3
NO2 NO2
33-Metoksi-4-nitrotoluen
Metoksi 4 nitrotoluen 3-Metoksi-4-nitrobenzoik
3 Metoksi 4 nitrobenzoik asit
3. Grignard bileiklerinin karbon dioksitle
y
reaksiyonu

Polarlaan C atomuna
Grignard bileiinin metil
grubu hcum eder.
Oluan ara rnn HBr
veya HCl gibi asitlerle
muamelesi ile asetik asit elde
edilir.
dili
x s

oksidasyon

oksidasyon

oksidasyon
k id
 Fiziksel zellikleri
Normal artlarda kk molekll alifatik
k b k illi asitler
karboksilli itl sv, dier
di btn
bt asitler
itl
katdr.
Karbonil grubunda karbon-oksijen arasnda
k
kuvvetli
li bir
bi dipol
di l ba
b vardr,
d hidroksil
hid k il
grubundaki oksijen
oksijen-hidrojen
hidrojen ba da
alkollerdekinden daha kuvvetle polarize
olur.
l
 Karboksilli asitlerde hidrojen balar ok
kuvvetlidir. Bu nedenle erime ve kaynama
derecelerinin ayn sayda karbon ieren
alkol, eter ve hidrokarbonlardan ok daha
yksektir.
k k i
O OH O
OH
2-Metil-1-bten 2-Btanon 2-Btanol Propanoik asit

31 0C 80 0C 99 0C 141 0C
 Karboksil grubunun btn atomlar ve
radikal grubunun balanma atomu,
karbonil karbonu ve hidroksil oksijeninin
orbital dzenleri nedeni ile ayn dzlem
i d yer alr;
zerinde l b
ba alar
l 120
civarndadr.
O
R C
O H
Formik asit

Formik asitte karbon ve her iki oksijen sp2

hib i i oluturur.
hibriti l
Asetik asitte hidrojen ba.

- +

+ -

Asetik asitte ekim kuvvetleri, bir

molekln oksijeni ile dier molekln -OH
OH
grubunun protonundan kaynaklanr.
 Asetik asitin elektrostatik potansiyel
haritas

Krmz: Yksek elektron younluunu

y
Mavi: Dk elektron younluunu
Asetik asitin OH
OH grubunun hidrojen atomu
dk elektron younluu blgesindedir ve asidiktir
(pKa 5)
(pKa~5).
Nkleofilik ail sbstitsyon reaksiyonlar ile
k b k ilik asit
karboksilik i trevlerine
l i dntrlr.
d l
 Asetat (etanoat) iyonunun elektrostatik
ppotansiyel
y haritas

Krmz: Yksek elektron younluunu

y
Mavi: Dk elektron younluunu
Karbondioksit (-CO2-) grubunun her iki
oksijen atomu yksek elektron younluu
blgesindedir. Karbonil oksijeninden dolay
b ik veya nkleofilik
bazik kl filik davran
d gsterir.
i
 Sodyum stereat uzun hidrokarbon zincirinin
bir ucunda polar, iyonik karboksilat
grubuna sahiptir.
sahiptir Bu karboksilat grubu
hidrofiliktir ve su molekllerine hidrojen
b ile
ba il balanarak
b l k molekl
l kl znr
hale
h l
ggetirme eilimi
ggsterir. Hidrokarbon
zinciri hidrofobiktir. Sodyum stereat suya
b k ld d misel
brakldnda i l ad d verilen
il k
kresell
yynlar
oluur.

O Sodyum stereat
- +
CH3(CH2)16 C ONa (Sodyum oktadekanoat)
Deterjanlar, sabunlar gibi, misel davranyla
temizleme zellii gsteren maddelerdir.
maddelerdir
 Karboksilli asit moleklleri su moleklleri
ile de etkileebildiklerinden kk
molekll alifatik asitler suda ok
znrler. znrlk alkil zincirinin
uzamasna bal
b l olarak
l k azalr.
l
 Kimyasal
y zellikleri
1. Asitlik
I erdii
I. dii karbonil
k b il grubu
b nedeniyle
d i l O-H
OH
ba
zayflar.
y
- +
RCOOH RCOO + H
II. Karboksilat iyonundaki rezonans Hin
ortama kolayca braklmasn salar. salar
Karboksilik asitin 3 rezonans formu vardr.
 III. ndktif Etki:
Halojenler, hidroksil, siyano, karboksil
ve metoksil
t k il gibi
ibi indktif
i dktif yolla
ll elektron
l kt
ekici ggruplar
p ((-I),
), karboksilli asitin
asitliini artrmaktadr. ndktif etki mesafe
arttka azalr.
azalr

-NO2 > -SO2R > -CN > -COOH > -CHO >
-COR>
COR> F > Cl > Br > I > -OCH
OCH3 > -OH
OH >
-SH > -C6H5 > -C=CH > -CH=CH2 > -CH3
 Nkleofillere kar etkinlik sras;

Ail klorrler,
klorrler kararll en az etkinlikleri en
fazla olan asit trevleridir.
Nkleofilik Ail Sbstitsyon
2. Karboksilli asitler, kalsiyum oksit,
baryum oksit, alkali hidroksitler veya
piperidin piridin gibi organik bazlar
piperidin,
karsnda stldklarnda, termal
d k
dekompozisyon
i sonucu dekarboksilasyona
d k b k il

urarlar.
3. Istldklar zaman iki molekl asitten bir
molekl su karak, asit anhidritleri oluur.
Reaksiyonun iki deiik asitle
uygulanmasndan karm anhidritler elde
edilebilir.

asit
i anhidrit
hid i
4. Tiyonil klorr ve fosforlu klorlama
ajanlar ile stldklarnda, karboksil
hidroksili yerine klor sbstitsyonu olur ve
asit klorrleri oluur. Dier fosforlu
h l j l
halojenleme ajanlar
j l il de
ile d benzer
b l
rnler
elde edilebilir.

T i til i
Trietilamin
veya + HCl

asit klorr
 5. Ester sentezi- Fisher Esterlemesi
Karboksilli asitler, alkol ve fenollerle
stldnda esterler oluur.
oluur Genellikle
slfrik asit, hidroklorik asit, fosforik asit
ve p-toluensulfonik
l lf ik asit i gibi
ibi katalizrler
k li l
karsnda, scakta allr.
O asitten
RCH2OH + R'COOH RCH2OCR' + H2O
alkolden
 O O
CH3OH + C OH H2SO4 C OCH3+ H2O

B
Benzoik
ik asit
it M til benzoat
Metil b t

O O
CH3CHCH2CH3+ C
CH3CO
COH H2SO4
CH3COCHCH2CH3
OH CH3
+
sek-Btil alkol H2O
sek-Btil
k Btil asetat
t t
6. Karboksilli asitler, katalitik
hidrojenasyona, sodyum bor hidrr, sodyum
hidrr ve dier allm laboratuar
hidrojenleme ajanlarna kar direnli
bileiklerdir. Sadece lityum aluminyum
hidrrle yavaa redklenerek alkollere
dnrler.
baz
Ail klorr

Asit anhidrit
baz

s Ester

s
Amit

Karboksilat
baz
KARBOKSLL AST TREVLER
ESTERLER
 KARBOKSLL AST TREVLER

ESTERLER
Karboksilli asit esterleri, alkollerin veya
fenollerin aillenmesi,
aillenmesi dier bir ifade ile
karboksil grubundaki hidroksilin bir alkoksi
veya fenoksi grubu ile yer deitirmesi
sonucu oluan bileiklerdir.
bileiklerdir
 Oksijen ieren heterosiklik halkalarda,
oksijene komu konumda bir karbonil
bulunmas halinde,
halinde halka ii ester oluur;
bu tip bileiklere lakton ad verilir.
H
O H C O
ROCR' R C C O
Ester H
Lakton
 simlendirilmeleri
Esterler, olutuklar alkol veya fenole ait
radikalin ismine, asidin isminden ik asit
karlp sonuna -at at eki getirilerek
isimlendirilirler.
etanolden gelen ksm
O
CH3COC2H5
Asetik asitten g
gelen ksm

Etilasetat
 Byk ve karmak molekll bileiklerin
isimlendirilmeleri ana yaplarna gre
yaplp ester grubu ana yapnn isminin
yaplp,
banda, sbstitent ismi gibi belirtilebilir;
b durumda
bu d d ester grubu b ail il grubunun
b
ismine oksi eki ggetirilerek ggsterilir.
O Siklopentil -klorovaleryanat
OCCH2CH2CHCH3
Siklopentil
p 4-kloropentanoat
p
Cl
4-Kloropentanoiloksisiklopentan
 COOC2H5
4
O
1 CH3CH2C O
N
Etil izonikotinat Siklobutil propanoat
Etil piridin-4-karboksilat Siklobutil etil karboksilat
 O
CH3COCH2CH2CH(CH3)2
3 Metilbtil asetat
3-Metilbtil

Muzun zgn kokusu

 Elde Edilmeleri
1. Esterlerin elde edilmelerinde en ok
kullanlan yntem, alkol veya fenollerin
karboksilli asitlerle esterletirilmeleridir.
esterletirilmeleridir
Reaksiyon tersinir zelliktedir; oluan
suyun ortamdan uzaklatrlmas, ortama
katalitik miktarda deriik slfrik asit ilave
edilmesi ester oluumunu kolaylatrr.

+
2. Alkollerin esterletirme ilemi, asit
klorrleri ile gerekleir. Reaksiyonda
oluan hidrojen klorrn tutulmas iin
alkali hidroksitlerin sulu zeltileri, piridin,
N N di il ili
N,N-dimetilanilin vb.
b b ik
bazik ajanlar
j l

karsnda allabilir
((Schotten-Baumann
reaksiyonu).

RCOCl + R'OH piridin

RCOOR' + HCl
 NO2 NO2
piridin
i idi
(CH3)2CHCH2OH + COCl COOCH2CH(CH3)2
NO2 NO2

izobtil alkol 3,5-dinitrobenzoil klorr izobtil 3,5-dinitrobenzoat

3. Alkoller asit anhidritleri ile de kolaylkla
esterletirilebilirler; reaksiyonda katalizr
olarak deriik slfrik asit,
asit susuz inko
klorr, asetil klorr, sodyum asetat veya
alkali
lk li hidroksitler
hid k i l kullanlabilir.
k ll l bili
O
R C
O + R'OH RCOOR' + RCOOH
R C
O
4. Karboksilli asitlerin sodyum, potasyum,
baryum, kalsiyum veya gm tuzlar ile
halojenli bileiklerin reaksiyonlar
sonucunda da esterler oluur; reaksiyon
genellikle
llikl scakta
k yrtlr.
l

RCOONa + R'X RCOOR' + NaX

5. Esterlerde alkol deimesi;

RCOOR' + R''OH RCOOR'' + R'OH

 Fiziksel zellikleri
Birok
ester doal olarak bulunur. Esterler
zel ve ho kokulu maddelerdir.
Meyve
M ve ieklerin
i kl i kokulu
k k l yalarnn
l
nemli bir ksmn olutururlar.
3-Metilbtil asetat gdalarda meyve
aromas retiminde kullanlr.
kullanlr
Normal artlarda kk molekll alifatik
esterler sv, dierleri katdr.
Suda genellikle az znrler,
znrler organik
zclerde znrler.
 Metil etanoatn elektrostatik potansiyel
haritas

Krmz: Yksek elektron younluunu

Mavi: Dk elektron younluunu
Karbonilin oksijen atomu yksek
elektron younluu blgesindedir.
Karboksilik asit
Ail klorr
A it anhidrit
Asit hid it

Ester
Amit
 Kimyasal
y zellikleri
1. Sulu ortamda hidroliz olarak, kendilerini
oluturan asit ve alkollere ayrrlar. Asit ve
alkaliler ile s reaksiyonu hzlandrr.
hzlandrr

s
Mekanizmas;;
2. Sv amonyak veya deriik amonyak
zeltisi ile amitleri verirler. Primer ve
sekonder aminlerle stldklarnda ise
sbstite amitler oluur.

RCOOR' + NH3 RCONH2 + R'OH

Amonyak

RCOOR' + H2NR'' RCONHR'' + R'OH

Primer amin
3. Esterler, alkoll ortamda metalik sodyum
(Bauveault-Blanc reaksiyonu), lityum
aluminyum hidrr ve katalizr karsnda
hidrojenle redklenerek alkollere dnrler.
4. Organometalik bileiklerin esterlerin
karbonil grubuna katldnda da ncelikle
ketonlar elde edilir.
edilir Oluan bu keton
bileiine ortamda bulunan grignard bileii
il tekrar
ile k reaksiyona
ki girerek
i k tersiyer
i alkoller
lk ll
elde edilir.
Mekanizmas;
z ;
baz
KARBOKSLL AST TREVLER
ANHDRTLER
 Karboksilli asit anhidritleri, iki molekl
karboksilli asitten bir molekl su kmas
ile olumu (RCO)2O genel yapsnda
bileiklerdir.
Ayn
A asidin
idi iki moleklnden
l kl d su k
k ileil
anhidritlere basit anhidritler, farkl
oluan
iki asitten oluan anhidritlere ise karm
anhidritler denir.
denir
O O
R C R C
O O
R C R' C
O O
 Dibazik asitler, intermolekler su k ile
siklik yapda anhidrit olutururlar.
Genellikle kullanlan ve anhidrit tabirinin
artrd bileikler, basit ya da siklik
anhidritlerdir.
hid i l di
O
CH2 C
(CH2)n O
CH2 C
O
siklik anhidrit
 simlendirilmeleri
Anhidritler
Anhidritler, tredikleri asit veya asitlerin
isimlerine anhidrit kelimesi eklenerek
isimlendirilirler.
O
CH3 C
O
(CH3CO)2O (CH3CHCH2CH2CO)2O CH3CH2 C
Cl O
Asetik
ik anhidrit
hid i 4-Kloropentanoik
l ik Asetik
ik propanoik
ik
anhidrit anhidrit
 Elde Edilmeleri
1. Karboksilli asit anhidritlerinin elde
edilmeleri iin klasik yntem, asitlerin
sodyum potasyum veya gm tuzlarnn
sodyum,
aillenmesidir. Reaksiyon oda scaklnda
yrr.
BuB yntemle
l de
d hem
h b i hem
basit, h d
de
anhidritler elde edilebilir.
karm
O
R C
RCOONa + RCOCl O + NaCl
R C
O
2. Asitlerin asit klorrleri ile aillenmesi,
anhidritlerinin elde edilmeleri iin en iyi
yntemdir Bu yntemde genellikle scakta
yntemdir.
ve piridin karsnda allr. Farkl asit ve
asit
i h l j
halojenr k ll
kullanarak k k
kark
k
anhidritlerin sentezi yaplabilir.
y p
O
R C
RCOOH + RCOCl O + HCl
R C
O
3. Istldklar zaman iki molekl asitten
bir molekl su karak, asit anhidritleri
oluur Reaksiyonun iki deiik asitle
oluur.
uygulanmasndan karm anhidritler elde
edilebilir.

asit
i anhidrit
hid i
3. Esterler inko klorr karsnda asit
klorrleri ile stldklarnda, kullanlan
ester ve asit klorr cinsine bal olarak
basit veya karm anhidritler oluur.

O
R C
RCOOR + RCOCl O + RCl
R C
O
Fiziksel zellikleri
Normal artlarda kk molekll asit
anhidritleri
hid itl i sv, dierleri
di l i kat
k t halde
h ld bulunur.
b l
S
Svlarn
v kaynama
y dereceleri,
de ece e , tredikleri
ed e
asitlerinkinden daha yksektir.
Genellikle
G llikl karakteristik
k kt i tik kokulu
k k l ve tahri
t hi
edici maddelerdir.
Organik zclerde znrler.
 Etanoik anhidritin elektrostatik
potansiyel haritas

Krmz: Yksek elektron younluunu

M i
Mavi: D k elektron
Dk l k younluunu
l
 Kimyasal
y zellikleri
1. Alkoller asit anhidritleri ile de kolaylkla
esterletirilebilirler; reaksiyonda katalizr
olarak deriik slfrik asit,
asit susuz inko
klorr, asetil klorr, sodyum asetat veya
alkali
lk li hidroksitler
hid k i l kullanlabilir.
k ll l bili Bu
B reaksiyon
ki
kullanlan alkol pprimer veya y sekonder ise
kolay yrr ve rn esterdir. Tersiyer
alkollerde
lk ll d isei alken
lk oluur.
l
O
R C
O + R'OH RCOOR' + RCOOH
R C
O
2. Sulu ortamda ya da havann rutubeti ile
tredikleri asitlere dnrler.

O
R C
O + H 2O 2 RCOOH
R C
O
3. Aminlerin aillenmesi
Primer ve sekonder aminler asit anhidrit
gibi ailleme ajanlar ile N-sbstite
N sbstite
amitleri elde edilir.
O
CH3 C
O + HNR' RCONR'
CH3 C R R
O
N N disbstite amit
N,N-disbstite
baz
4. Friedel-Crafts ailasyonu, Karboksilik
asit
it anhidritleri,
hid itl i alminyum
l i kl l
klorrl
ortamda aromatik halkay
y aillerler.

O O O O
AlCl3
+ RCOCR CR + RCOH

O O O
AlCl3
CH3O + CH3COCCH3 CH3O CCH3

A i l
Anizol A ik anhidrit
Asetik hid i p-Metoksiasetofenon
M ki f
 5. Peroksitlerle oksitlendiklerinde perasit,
lityum aluminyum hidrrle veya katalizr
karsnda hidrojenle redklendiklerinde
nce aldehit, daha ileri redksiyon
sonucunda
d ise
i alkollere
lk ll d l
dnrler.
(RCO)2O + H2O2 2 RCOOOH + H2O
perasit

(RCO)2O + 2 H2 RCHO + H2O

KARBOKSLL AST TREVLER
AST HALOJENRLER
 Karboksilli asit halojenrleri, karboksil
grubundaki hidroksilin bir halojen ile yer
deitirmesi ile olumu R R-COX
COX genel
yapsnda bileiklerdir.
simlendirilmeleri
simleri, ik asit ya da oik asit ekleri ile
biten asitlerden treyen asit halojenrleri,
ierdikleri ail grubunun ismine halojen
ismi ve -r eklenerek isimlendirilirler.

CH3COCl ClCH2COCl CH3CHCH2CH2COCl

Cl
Asetil klorr Kloroasetil klorr 4-Kloropentanoil klorr
 Karboksilik asit eklinde bitenlerin
halojenrleri ise, ierdikleri ana yapnn
ismine karbonil szc,
ismine, szc halojen ismi ve
-r eklenerek isimlendirilirler.

COCl

Siklopentan karbonilklorr
 Kompleks yaplarda, ya da moleklde
isimlendirme bakmndan asit
halojenrnden daha ncelikli gruplarn
bulunmas halinde, grup ismin banda,
h l f
haloformil il (kloroformil-,
(kl f il b
bromoformil-
f il
ggibi)) eklinde,, sbstitent ggibi yyazlr.
COCl
2
COOH
1

2-Kloroformilsiklopentan karboksilik asit

 Elde Edilmeleri
1.Asit klorrlerinin elde edilmelerinde en ok
uygulanan
l yntem,
t asitlerin
itl i tiyonil
i il klorr
kl
ile ppiridin ggibi bir baz varlnda
stlmasdr.
Bu reaksiyonda
k i d karboksilik
k b k ilik asitler
i l yerine
i
bunlarn tuzlar, esterler veya anhidritleri de
kullanlabilir.
RCOOH + SOCl2 RCOCl + SO2 + HCl
RCOONa + SOCl2 RCOCl + SO2 + NaCl
RCOOR' + SOCl2 RCOCl + SO2 + R'Cl
(RCO)2O + SOCl2 2 RCOCl + SO2
2.Karboksilli asitlerin, asit klorr haline
dntrlmelerinde fosfor triklorr, fosfor
pentaklorr veya fosfor oksiklorrden de
yararlanlabilir.

3 RCOOH + PCl3 RCOCl + H3PO3

RCOOH + PCl5 RCOCl + POCl3

 Fiziksel zellikleri
Asit halojenrleri normal artlarda
genellikle sv maddelerdir.
Erime
Ei ve kaynama
k d
dereceleri,
l i tredikleri
t dikl i
asitlerden ok daha dktr.

ounlukla tahri edici kokuya
sahiptirler.
hi i l
Organik zclerde znrler.
znrler
Kimyasal bakmdan ok aktif
bileiklerdir; reaksiyonlarnn ounluu
ekzotermik ve iddetlidir.
iddetlidir
Etil klorrn elektrostatik ppotansiyel
y haritas

Krmz: Yksek elektron younluunu

Mavi: Dk elektron younluunu
 Zayf
y f rezonans
z kararll

.. -
O O
R C R C +
Cl Cl
Ail klorrlerdeki rezonans kararll
karboksilik asitlerin dier trevlerindeki
kadar deildir.
Karbon-klor ba uzun bir badr. Klorun
3p orbitali ile karbonil grubunun
orbitalinin rtmesi zayftr.
zayftr Bu nedenle
klorun elektron iftlerinin sistemi iindeki
d l k li
delokalizasyonu zayff olur.
l Bi ail
Bir il
klorrn karbonil ggrubu,, klor atomunun
elektron verme etkisinden daha ok,
elektron
l kt ekici
ki i indktif
i dktif etkisini
tki i i hisseder.
hi d Bu B
durum, ail klorrn karbonil karbonunu
dier karboksilik asit trevlerine gre
nkleofilik etkilere daha istekli hale getirir.
getirir
Kimyasal
y zellikleri
1. Sulu ortamda veya havann rutubetinden
etkilenerek paralanr ve karboksilli asitlere
dnrler.
dnrler

RCOCl + H2O RCOOH

COO + HCl
C
2. Karboksilli asitler veya tuzlar asit
klorrleri ile aillenmesi, anhidritlerinin
elde edilmeleri iin en iyi yntemdir.
yntemdir Bu
yntemde genellikle scakta ve piridin
k
karsnda
d allr.
l l F kl asit
Farkl i ve asit i
halojenr
j kullanarak kark
anhidritlerin
sentezi yaplabilir. O
R C
RCOOH + RCOCl O + HCl
R C
O
3. Aromatik bileiklerin
Friedel-Crafts
f ailleme

tepkimesi:
Ail klorrleri ve karboksilik asit anhidritleri,
alminyum klorrl ortamda aromatik halkay
aillerler.

Hem karbon, hem de oksijen, azot, kkrt vb.

heteroatomlar zerinden ailleme yapabilirler.
yapabilirler
Mekanizmas;
z ;

yava

hzl

+
4. Asit halojenrleri, amonyak ve primer
ya da sekonder aminlerle de soukta,
kolaylkla reaksiyon verirler; amitler
meydana gelir.

RCOCl + 2 NH3 RCONH2 + NH4+Cl-

RCOCl + 2 R'NH2 RCONHR'+ R'NH3+Cl-

5. Peroksitlerle oksitlendiklerinde perasit,
lityum aluminyum hidrrle veya katalizr
karsnda hidrojenle redklendiklerinde
nce aldehit, daha ileri redksiyon
sonucunda
d ise
i alkollere
lk ll d l
dnrler.
RCOCl + H2O2 RCOOOH + HCl
perasit

RCOCl + H2 RCHO + HCl

baz
KARBOKSLL AST TREVLER
AMTLER
 Amonyak veya primer ya da sekonder
aminlerin aillenmesi, dier bir ifade ile
karboksil grubundaki hidroksilin,
hidroksilin bir
amonyak veya primer ya da sekonder amin
art
ile
il yer deitirmesi
d i i i sonucu olul mu
R-CONH2 ggenel yyappsnda bileiklere amit
denir.
NH2 NHR NR2
R C R C R C
O O O
Nonsbstite amit Monosbstite amit Disbstite amit
Amitler, azot zerinde bir veya iki tane
radikal tayabilirler veya nonsbstite
olabilirler Azota balanan bu gruplar,
olabilirler. gruplar
birbirinin ayn veya farkl, alifatik,
sikloalifatik,
ikl lif ik aromatikik yada
d heterosiklik
h iklik
yyapda
p olabilirler.
 simlendirilmeleri
Nonsbstite amitler, tredikleri asitin
isminin sonundaki ik asit ya da oik asit
eki kaldrlp,
kaldrlp yerine amit kelimesi
getirilerek isimlendirilirler. Sbstite
amitlerde,
i l d ismin
i i ba b nda
d - sbstitentin
b i i
azot zerinde olduunu ggstermek iin -N-
harfi ve daha sonra sbstitentlerin isimleri
yazlr.
l
CH3CONH2 CH3CONHCH3 CH3CON(CH
( 3) 2

Asetamit N-Metilasetamit
N Metilasetamit N N-Dimetilasetamit
N,N Dimetilasetamit
 CONH2 (CH3)2CHCH2CONH2

Benzamit 3-Metilbtanamit

O
CH3
CH3CH2CH2CNCH
CH3
CH3

Ni
N-izopropil-N-metil-btanamit
il N til bt it
Elde Edilmeleri
1. Karboksilli asitlerin amonyum veya amin
tuzlar pirolize edildiklerinde, bir denge
reaksiyonu ile amit haline dnrler.
dnrler
Reaksiyon, karboksilli asitlerin amonyak
veya aminlerle stlmas suretiyle de
yrtlebilir.
yrtlebilir
RCOOH + NH3 RCO-NH4+ RCONH2 + H2O

COOH + NH2 CONH N F ilb

N-Fenilbenzamit
it
+
Anilin
H2O
 2. Aminlerin aillenmesi
Primer ve sekonder aminler asit anhidrit
gibi ailleme ajanlar ile N-sbstite
N sbstite
amitler elde edilir.
O
CH3 C
O + HNR' RCONR'
CH3 C R R
O
N N disbstite amit
N,N-disbstite
 Amonyak, primer ve sekonder aminler asit
klorrler gibi ailleme ajanlar ile amitler
elde edilirler.

RCOCl + 2 NH3 RCONH2 + NH4+Cl-

Nonsbstite amit

COCl + 2 NH3 CONH2 + NH4Cl

Benzoilklorr Benzamit
3. Sv amonyak veya deriik amonyak
zeltisi ile amitleri verirler. Primer ve
sekonder aminlerle stldklarnda ise
sbstite amitler oluur.

RCOOR' + NH3 RCONH2 + R'OH

Amonyak

RCOOR' + H2NR'' RCONHR'' + R'OH

Primer amin
 Fiziksel zellikleri
Normal artlarda formamit sv,, dier

btn nonsbstite amitler -kuvvetli
intermolekler etkilemeler nedeni ile-
ile
katdr. Kk molekll mono ve di
sbstite
b tit amitler,
itl i t
intermolekler
l kl
etkilemelerin azalm olmas nedeni ile
svdr.
Alifatik amitlerden ilk be tanesi suda
znr.
 Sv amitler organik bileikler iin ok iyi
zcdrler.
zellikle N,N-dimetil
formamit birok sentez almasnda
formamit,
zc olarak kullanlmaktadr.
Etanamit elektrostatik ppotansiyel
y haritas

Krmz: Yksek elektron younluunu

Mavi: Dk elektron younluunu
 ok etkili rezonans kararll
-
O O
R C R C +
NR'2 NR'2

Azottan elektron
l k verilmesi
il i amit i
karbonilini kararl klar ve nkleofilik
ataklarn hzn azaltr. Nkleofiller,
molekln
l kl elektrofilik
l kt filik ksmna
k atak
t k yapar.
Kimyasal
y zellikleri
1. Asit ve alkali hidroksitlerin sulu
zeltileri ile stldklarnda hidroliz
olurlar; asit hidrolizde karboksilli asit ve
amonyum tuzu, alkali hidrolizde karboksilli
asit
i tuzu ve amonyakk oluur.
l

s
 2. Amidlerin redksiyonu
Azot zerinde en az bir hidrojen
bulunan amidlerin redksiyonu sonucu
aminler elde edilirler.
 NaCN H2O
CH2Cl CH2CN CH2COOH
H2SO4

Benzil klorr Benzil siyanr

y Fenil asetik asit

O OH OH
CH3C(CH2)2CH3 1.NaCN CH3C(CH2)2CH3
H2O
CH3C(CH2)2CH3
2. H+ HCl
CN COOH
2P
2-Pentanon 2 Si
2-Siyano-2-pentanol
2 l 2-Hidroksi-2-
2 Hid k i 2
metilpentanoik asit
 1 SOCl2
CH2COOH 1
CH2COCl
3 3

CH3O CH3O

33-Metoksifenil
Metoksifenil asetik asit 3-Metoksifenil
3 Metoksifenil asetil klorr

CH3 COOH COCl

K2Cr2O7 SOCl2
H2O, H2SO4

Toluen Benzoik asit Benzoil klorr

 O O
CH2CCl + CH2NH2 CH2CNHCH2C6H5

Fenil asetil klorr Benzil amin N-Benzilfenilasetamit

O O
H2O
FCH2COCH2CH3 + NH3 FCH2CNH2 + C2H5OH

Etil floroasetat Amonyak Floroasetamit Etanol

 Primer alkol

Sekonder alkol

etileter
Tersiyer
y alkol

R=Alkil, vinil, aril

RCOOC2H5

Tersiyer alkol Primer alkol

Karboksilli asit
CH3CHCH2CH3 1. Mg, dietil eter
CH3CHCH2CH3
2. CO2
2
Cl 3. H3O+
COOH
2-Klorobtan 2-Metilbtanoik asit

O OH
1. dietil eter
COCH3 + 2 C2H5MgBr C C2H5
2. H3O+
C2H5
Metilbenzoat 3-Fenil-3-hidroksipentan
(3-Fenil-3-pentanol)