Yekta Kopan Daha Önce Tanışmış Mıydık PDF

Daha nce Tanm mydk?
Yekta Kopan
yk
www.altkitap.com
yk
Daha nce Tanm mydk?

Yekta Kopan
altkitap - yk 8
Daha nce Tanm mydk?

Yekta Kopan
Eyll 2003
Yayna Hazrlayan: Ayfer Tun

Tasarm: Faruk Ulay
Tasarm Uygulama: Murat Glsoy
Resimler: Rene Magritte
2003 altkitap ve Yekta Kopan

Yaptn tm yayn haklar sakldr. Tantm iin yaplacak ksa alntlar
dnda yayncnn izni olmakszn hibir yolla oaltlamaz.
www.altkitap.com
editor@altkitap.com
Yazar Hakknda
Yekta Kopan 1968'de dodu. renim hayat Ankara'da geti.

Hacettepe niversitesi letme Blm'nden mezun oldu. ykleri
Hayalet Gemi dergisinde yaynland. altZine.net'de internet ortamna
ynelik edebiyat almalar yapyor. lk yk kitab Fildii Karas 2000
sonbaharnda yaynland. kinci kitab Ak Mutfandan Yalnzlk
Tarifleri Sait Faik Hikye Armaanna deer grld. 2003 tarihli yk
kitabnn ad Yedi Derste Vicdan Muhasebesi.
2
indekiler
"Bir Sar Yolculuk" 3

Amcamn Yaama abas 8
Daha nce tanm mydk? 14
erbeti 22
Gnei Son Olarak Phra Keo'da Grdm 33
Giri Cmlesi 43
3
"Bir Sar Yolculuk"
Yaynevinizin saygdeer yneticileri;
Evvela byle bir mektup yollayarak zamannz aldm iin zr

dilerim. Maruzatm arz etmek iin en uygun eklin bir mektup
yollamak olduuna karar verdiim gnden beri, konuyu nasl
toparlayacam ve sizi nasl daha fazla rahatsz etmeyeceimi
dnyorum. Yine de kantarn topuzunu karr ve sz uzatrsam
imdiden affola.
Efendim, bendeniz Kemal Tulhar. Soyadm size kim olduum
hakknda bir fikir vermi olabilir ancak ben yine de syleyeyim.
Yaynevinizden "Btn Eserleri" ve son olarak da hayat hikyesini
anlatt "Bir Sar Yolculuk" adl kitab baslan deerli yazarmz Sait
Tulhar'n amcaoluyum. Sizi byle bir mektupla rahatsz etmemin
sebebi de az nce szn ettiim "Bir Sar Yolculuk" adl kitap. Bu
kitapla ilgili birtakm bilgileri ve ok nemli bir gerei bilmeniz
gerektiini dndm. Belki haddim deil ama kendimi, ad geen
eserde bir deiiklik yapmanz rica etmek zorunda hissediyorum. Ne
demek istediimi tam olarak anlatabilmem iin biraz geriye dnmem
gerekiyor.
ocukluumuz Aydn'da, iki ailenin i ie yaad,
bykbabamdan kalma evde geti. Babalarmz bykba hayvan
ticaretiyle urayorlard. Benim babam okumam ok istiyordu, Sait'in
babasnn tek hayali ise olunun bir an nce ilerin bana gemesi idi.
Ama hayat hep tersine iliyor galiba. Okumak bana zor geliyordu,
hayvanclkla uramak da Sait iin ikenceden farkszd. Sonunda
babalarmzn istediinin tam tersi oldu. Ancak amcam, dediinin
dna klmasn pek sevmeyen bir mizaca sahipti. Sait, liseden sonra
da okumak istediini sylediinde onu kapnn nne koydu. Sonras
zaten "Bir Sar Yolculuk" adl eserde ayrntl bir ekilde ele alnm.
Daha nce Tanm mydk- Yekta Kopan 4
Tekrar ederek zamannz almak niyetinde deilim. Yalnz kitapta

olmayan baz bilgileri size aktarmak isterim. Sait'in kitabna almayarak
belki de yok saymak istedii ve sizde kalacandan emin olduum baz
gerekleri arz etmezsem, bu mektubun yazl nedenini aklayamam.
Hayrettin amcam, biraz banaz bir adamd. Zaten babamla yollarnn
ayrlmasna da fikir ayrlklar sebep oldu. Babam, medeniyetin her tr
imknndan faydalanmak isteyen, yeniliklere ak, ayrca sazdan
szden zevk alan bir zatt. Oysa amcam sadece ahret korkusuyla
yaar, nefse dair her eye dman davranrd. En sonunda amcamla
byk bir kavgaya tututular ve nce baka bir eve tandk, ardndan
da babam ortaklktan ayrlp, tek bana lokantaclk iine girdi. Ben
halihazrda baba meslei olan lokantacl devam ettirmekteyim.
Sz uzatmayaym, Hayrettin amcamn bu davranlar zellikle Sait'i
ok etkiliyordu. Sait okumak istiyordu, babas al diyordu; Sait,
Ata'ya hayranln dile getirdike babas imparatorluun gcnden
bahsediyordu. Sait, o yllarda hayatmza giren elektrikli cihazlar idi,
radyo idi yeniliklere hayranln gsterdike, babas eytan ii diyor,
hatta kimi zaman daya basmaktan geri kalmyordu. te amcaolum,
belki de utandndan, kitabnda bu konularn biroundan
bahsetmiyor. Neyse, insan hayatn gnlnce yazabilir. Bir hayat
istedii gibi yazabilmek her babayiidin harc deildir bence. Ancak
ben size, daha ok kendimle ilgili bir eyi anlatmak istiyorum.
Sait, kitabnda da yazd gibi evi terk edip Ankara'ya okumaya gitti.
Biz de babamn lokantaclk iine girmeye karar vermesinin ardndan,
Aydn'dan stanbul'a gtk. Yirmili yalarndaki biri iin, stanbul'un
nasl korkulacak bir yer olduunu takdir edersiniz. Ancak bu koca ehir
herkesi farkl etkiliyor. Ben, kendime burada yok olmayacama dair
sz verdim. O haylaz adam gitti, yerine renme merakls, alkan,
tuttuunu koparmaya kararl bir adam geldi. Lise mezunu bile olmayan
ben, elimden geldiince okudum, altm, hem cemiyette hem de
iimde ad anlr bir adam olmak iin gecemi gndzme kattm. Tam
o tarihlerde, lokantann karsndaki ilkokulda retmenlik yapan
Kadriye Hanm'a ak oldum. Allah'n takdiri ite, benim gibi bir cahil ve
bir retmen... Zamannz almayacan bilsem, evlenmemizin
masallara benzeyen hikyesini anlatrdm. Kadriye Hanm btn
hayatm deitirdi. nanr msnz, o okumay sevmeyen hayta, kitap
stne kitap devirmeye balad. Rahmetli babam bu abam gremedi

yazk ki!.. Tpk babam gibi elenceden, gezmelerden, sazdan szden
keyif aldm. ocuk sahibi olduk. ocuklarm boyuma getirdim,
okuttum, evlendirdim. lerimi oullarma devrettim. Allaha bin kr,
toruna torbaya kartm. ay nce eimi ar bir hastalk sonrasnda
kaybedene kadar dertsiz tasasz yaadm. Ama artk o gzel gnler
geride kald.
Sait'in yaam ise, yokluklarla, skntlarla geti. Hukuk zerine
ihtisas yapt. Anadolu'nun eitli yerlerini dolat. Ama drstlnden
midir bilinmez, ileri ak bir avukat olmad hibir zaman. Tabii, bir de
edebiyat tutkusu yznden hibir eye tam younlaamad.
Geinebilmek iin birok ie bulat, ne zaman yardm etmek istesem
reddetti. Velhaslkelam, ben rahat rahat yaarken, o trl zorlua
gs gerdi. Btn bunlar kitabnda var zaten. Gelelim benim
derdime...
Bir yl kadar evveldi. Bir gn Sait, ziyaretimize geldi. Oturduk
yarenlik ettik. Bir gzel de kafa ektik. Vakit ge olup da hanm
yattktan sonra, Sait bana bir skntsn anlatt. Boa yaamz bu
hayat amcaolu, deyip sze girdi. Onca kitaptan, adnn onca
duyulmasndan sonra bunu sylemesinin sama olduunu
sylediysem de, dinlemeyip devam etti. Kendini iyi hissetmediini,
artk yolun grndn sylyordu. Durmadan elini gsne vurup,
uramda kocaman bir ta var, diyordu. Sonra, uzunca bir sredir
dnp, hayat hikyesini yazmaya karar verdiini syledi. Ben
bugne kadar yazd, birou muvaffak olmu eserlerinden
bahsettike, ne muvvafakiyeti, diyor, bir avu tutkulu okurun dnda,
kendisini doru dzgn okuyan birilerinin bile olmadn sylyordu.
Saatler ilerleyip, alkol miktar da arttka gsne vurmalar, bir
dlm bile yok demeleri artt. Eletirmenlere de kzgnd. Kimi zaman
yceltirler ama ncesinde o kadar yerin dibine geirirler ki, o
yceltmeler sayesinde ancak yeniden yeryzn grebilirsin, diyordu.
Gazetelerinde ne byk adamdr yazp, iki masalarnda, yaynclar
acmasa hibir kitab yaynlanmaz, diye meze yaparlar adam, deyip
deyip dertleniyordu. Gzleri dolu dolu olmutu. nann u anda bu
satrlar yazarken tylerim diken diken oluyor. Takdir edersiniz ki insan
yalandka sulugzl oluyor. O gece de, karmdaki koca narn
nasl acmaszca budandn grdke alayacak gibi oluyordum.

Yllardr, hayranlkla, kskanlkla kitaplarn okuduum amcaolum,
iindeki acy, hzn, nefreti kusuyordu. Benim gpta ile izlediim
adam bir evi, kurulu dzeni, bir evlad olmad iin gzya
dkyordu. Dertlendike dertlendik, itike itik. Sonunda Sait,
azndaki baklay karverdi. O anda dedikleri bugn bile
kulamdadr. O nedenle size aynen aktarabilirim: "Amcaolu,"
demiti, "Yazacaklarm derleyip toparlarken, bir de baktm ki, benim
doru drst fotorafm bile yok be olum. Son zamanlarmda,
rportaj yapmaya gelen edebiyat dergilerinin ektii be para eyi
saymazsan, hi fotorafm yok. Rahmetli babam yle bir eytan
korkusu salm ki iime, genliimde de bir kere gememiim fotoraf
makinesinin nne. ocukluum desen, ne gezer. Asker ocanda bile
yaban davranmm. Babam, 'Gnahtr,' deyip yasaklam. O yasak
hayatm boyunca adm adm benimle dolam. Amcaolu be, bilirsin
bu gne kadar hibir ey istemedim senden. mrmzn son
deminde bir ey istesem, ok mu olur. u hayat hikyemi bitireyim,
benim yaynevi basacak. Diyorum ki, ocukluunun, genliinin
fotoraflarn versen bana. Ne kadar benzediimizi sen de bilirsin. Hi
deilse u dnyadan gerken szyle, grntsyle bir gemi
brakaym ardmda." nce, garip gelen bu teklif, belki biraz da alkoln
etkisiyle aklma yatt. Hemen yatak odasndan fotoraf albmlerini
getirdim. Oturduk, bir sr resim setik. zellikle yzmn pek net
seilmedii fotoraflar tercih ettik. Aydn'daki ocukluktan tutun,
delikanllmn apknlklarna, tatil elencelerinden tutun, mide
ameliyat iin hastanede yattm gnlere bir sr annn resmi. Sait,
fotoraflar ald gitti. Ksa sre sonra "Bir Sar Yolculuk" yaynland.
Kitabn arkasndaki "Albm" blmnde setiimiz fotoraflarn ou
yer alyordu. Tabii, altlarnda da Sait'le ilgili bilgiler. te efendim, sizinle
paylamak istediim gerek budur.
Diyeceksiniz ki, madem bu beraber karar verdiiniz bir eydi, neden
imdi aklamak ihtiyac duydunuz. Anlataym efendim. ncelikle
bilmenizi isterim ki, bu resimlerin bana ait olduunu bilen pek insan
yoktur. Akrabalarn ou ve hanm rahmetli oldu. ocuklarm o
fotoraflarn oundan haberdar deillerdir. Anlasalar bile amcalarnn
ansna hrmetten azlarn amazlar. Yani, iki amcaolunun bu hilesi,
yaynevinizin tadn karacak bir olaya dnmez. Zaten ben de bu

mektubu tadnz karmak amacyla yazmadm. Hanmn vefatndan
bu yana kendimi pek iyi hissetmiyorum. Sait'in dedii gibi, uramda
kocaman bir ta var, yol grnd galiba. Benim iin de, "Bir Sar
Yolculuk" zamandr artk. Bu dnyadan gmeden nce, ardmda
koca bir yalan brakmak arma gidiyor. Bu sebeple, gerei sizlere
anlatmak istedim. Dediim gibi herkes hayatn yaamak istedii gibi
yazmakta hrdr. Hatta iin komik yan, sadece elinizde yle bir
fotoraf olduu iin, banzdan gemedii halde bir mide ameliyatnn
skntlarn bile yazabilirsiniz. Bunlar kiinin, hele de byle byk bir
yazar olmu kiinin bilecei eylerdir. Btn bunlar anlatmam, Sait
Tulhar gibi deerli bir yazarn eserlerine halel getirmeyecektir
herhalde. Ancak, hayatnn son gnlerini yaayan bir ihtiyarn, bu
dnyadan drst gmeyi istemek en doal hakkdr diye
dnyorum. Bir de eer yal bir adamn kaprisi olarak grmezseniz,
bir istirhamm olacak. Olur da bu kitabn, yeni bir basksn yapacak
olursanz 152. sayfada, altnda "Sait Tulgar, 1959 baharnda bir hanm
arkadayla engelky'de ay ierken..." yazan resmi karmanz rica
edeceim. Bunu da kendim iin deil, o resimde yanmda oturmakta
olan hanm iin, rahmetli eim Kadriye'nin ans iin istiyorum.
Yaynevinizin deerli yneticileri;
nallah bu mektubumu, bir ihtiyarn samalklar olarak

okumamsnzdr. Amacm bir olay yaratmak ya da aramzdan
ayrlm insanlarn mukaddes hatralarna saygszlk etmek deildi.
Sadece, son yolculuuma kmadan, yapmam gerektiine inandm
bir grevi yerine getirdim. Hayatmn bir iki hatrasna sahip kmak
istedim. Ne yazk ki ben hayatm, deil istediim gibi, yaadm gibi
bile yazamam. O inanlmaz yetenee sahip amcaolum Sait Tulhar'n
aziz hatras nnde muhabbetle eiliyor ve deerli zamannz
fazlasyla aldm bu mektubuma sayglarm sunarak son veriyorum.
Hoakalnz efendim.
Kemal Tulhar
8
Amcamn Yaama abas
Souk k gecelerinde, salondaki sobann stnde kzaran

kestanelerin kokusuna ve o kokuya gizemli bir hava katan
konumalara byk bir zlem duyuyorum. Aradan bunca yl
gemesine karn, ne zaman bir kestanecinin yanndan gesem, belli
belirsiz glmsemem bundandr herhalde. Faik amcam, beni,
aabeyimi, kz kardeimi yanna oturtur ve bizi o sobann bandan
alp, hi bilmediimiz dnyalara gtrrd. Aabeyim benden sadece
ya byk olduu halde anlatlanlar hakknda yorumlar yapar,
arada bir "Haa, biz onu okulda grdk," diye bilgilik taslamaya
kalkard. Ben, on yanda bir ocuun btn kahramanlk hayallerini
o dnyalara tardm. Kz kardeim o zamanlar konuulanlar
anlayamayacak kadar kk olduu halde hi sesini karmaz, iri
gzlerini bir an bile krpmadan Faik amcay dinlerdi. Annem aylar
tazelerken ya da kararm maasyla sobann stndeki kestaneleri
evirirken, ses karmamaya, byy bozmamaya zen gsterirdi.
Babam... Babam, yllar nce o byl dnyalardan birine gitmiti.
nce dersler ve o hafta yaplan yaramazlklar konuulurdu. Dersler
ksm aabeyimi, yaramazlklar ksm beni ilgilendiriyordu. Sonra en
sevdiimiz oyun balard: Resimli bulmaca... Faik amca antasndan
bir sr kt ve kaln ulu bir kurun kalem karr ve resimler izerdi.
Oyunun kural da basitti: izilen eklin ne olduunu ilk syleyen 10
puan alr. Aslnda bu aabeyimle benim aramdaki bir oyundu; kz
kardeim Canan ou zaman biz yant verdikten saniyeler sonra,
hatta bazen dier soruya geildiinde aniden 'Bayrak' ya da 'Horoz
ekeri' diye barp, kahkahalar atmamza neden olurdu. Ama amcam
mutlaka ona da puanlar verir, kazanmas iin trl numaralar
evirirken bize de gz krpmay unutmazd.
izilen ekil, Faik amcann o anki kararna gre zor ya da kolay
olabilirdi. nemli olan yant nce sylemekti. Tabii "Hayr, hayr, nce
ben syledim," kavgalarnda hakemlik yapma grevi de yine amcama
dyordu. st ste kolay ekiller izdikten sonra, yle bir ey izerdi
ki aabeyim de ben de uzun sre dnr ama ne olduunu

bulamazdk. te o zaman amcamn keyifle ders verdii dakikalar
balard: "Bakn ocuklar bu bir piston. Durun en iyisi ben size bir
araba nasl hareket eder, yle ksaca anlataym..."
Anlatrken gzlerinin l l olmasn salayan bu bilgiler bizler iin,
gizemlerle dolu dnyalarn anahtarlaryd. ou zaman bir pistonun
nasl o kadar hzl hareket ettiini, koskoca bir geminin suyun stnde
nasl durduunu, sesimizin nasl tellerden geebildiini hatta
bisikletlerimizi nasl durdurabildiimizi ok iyi anlamyordum. Ama Faik
amcann her kelimesini byk bir dikkatle dinliyor, kafama iyice
yazabildiklerimi ertesi gn okuldaki arkadalarma anlatarak bilgilik
taslamann hayallerini kuruyordum.
Geen hafta yeni bir eve tandk. Balkonun bir kesine atlm
dkntlerin arasndaki garip bir makine, yllar ncesine dnmeme ve
Faik amcay anmsamama neden oldu. Yannda bir kol, stnde
byke bir delik, nnde de birok kk deliin olduu ayakkab
kutusu byklnde basit ama ne olduunu bir trl anlayamadm
bir makine. Makinenin banda dakikalarca sessiz kaldm gren
karm, "Brak oyalanmay da yardm et," demiti, "onu da bir keye
koyuver, bir ara ev sahibine veririz, sonra ne yaptnz bilmemne
aletime diye bamza ekimesin." Faik amcam hayatta olsayd bu
makine, bilmemne aleti olarak kalamazd. Bu garip makine bizi,
bilmediimiz dnyalara gtrr, bilmediimiz insanlarn bilmediimiz
ykleriyle tanmamz salard. Acaba karm bu ykleri renmek
ister miydi?
Evleneli yl oluyor. Ayn iyerinde alyoruz, zaten tanmamz
da bu sayede oldu. Tantktan drt ay sonra evlendik. Pnar'n
ailesiyle annem ok iyi anlayor. Borlarmz bitirip, biraz rahata
erince ocuk yapmay dnyoruz. yi bir arkada evremiz var. Her
hafta sonu birinin evinde toplanyoruz. Kimi zaman hep beraber
televizyon izliyor, kimi zaman da kt oynuyoruz. Pnar ve ben ok
mutluyuz.
Evlenme teklif edeceim gn ok heyecanlydm. Yemee
kmtk. Annemle beraber aldmz yzn kutusuna kk bir kart
ilitirmi ve stne ne yazacam da gnlerce dnmtm:
Gnlerce yaan yamurdan sonra beliren gkkua kadar gzelsin...
Karanlk bir gecede parldayan deniz feneri kadar zelsin... Benimle

evlenir misin? Acaba sadece "Benimle evlenir misin?" yazsam daha
m iyi olurdu?
Tanma tela bittikten sonra, bir gece o garip makineyi nme alp
ne olabileceini dnmeye baladm. Belli ki o byk delik bir eyin
giriine yaryordu ve kol da o eyin bir deiim srecine girmesini
salyordu. Ama o ey ne olabilirdi, nasl bir deiim sreci yayordu
ve btn bunlar sonuta neye yaryordu? Malzeme antasndan bir
tornavida alp skmeye karar verdim. Yere bir gazete yayp, paralama
ilemine giritiimi gren Pnar, "Samalama," dedi, "ocuk gibi, sa
solu kurcalayacana, yarn ev sahibini ara da kurtulalm u
garabetten."
O gece uyku tutmad. Yatakta dnp dururken, gzmn nne
hep Faik amcann grnts geliyordu. Pnar' uyandrmamaya zen
gstererek yataktan kalktm. Salondaki pencerenin nne oturup, bir
sigara yaktm. Bir yandan makineyi paralamak ve ne olduunu
renmek iin garip bir istek duyuyor bir yandan da bunu yapmamam
gerektiini dnyordum. Sonuta, ocukluumun kestane kokan
gizemi ar bast ve pencerenin nne bir gazete serip makineyi
stne koydum. Eminim Faik amca da olsa byle yapard....
Kolun altrd dzenek, stnde ince bir yark olan bir kapakla
rtlmt ve bu kapa tutan pasl vidalar amak ok zordu. Ama
artk balamtm, vazgeemezdim.
Faik amca hi evlenmedi. Yedi yl nce de bu dnyadan ayrld.
Yalnz yayordu ve ld, gnler sonra evinden ykselen kokudan
rahatsz olan komularn kapy krp ieri girmesiyle ortaya kt.
Bizden baka akrabas yok gibiydi, bizimle de son yllarda pek
grmez olmutu. Cenazesini aabeyimle ben kaldrdk. Helvasn
annem yapt. Kz kardeim ehir dnda yaadndan cenazeye
gelemedi. Evindeki bir sr kk aleti ne olduklarn anlayamadmz
iin atmak zorunda kaldk. Bazlar hurdacya satld. Artk
kullanlmayacak durumdaki fotoraf makinesi, daktilo, tra makinesi
gibi bir ka aleti de aabeyimle ben an olsun diye bltk. Kk
kk ktlara, okunakl bir el yazsyla tuttuu notlar aabeyimde
kald. Hepsi bu kadar. Faik Ikal, bu dnyadan merakl bir glge gibi
geip gitmiti.
Sol taraftaki vidalar amay baarmtm. Tornavidann sap,

avucumun iini rtmt. Ter iinde, grlt yapmamaya byk bir
zen gstererek, sadece sokaktan ieri vuran klarn lo aydnlnda
almaya devam ediyordum.
Bir yk kahraman olamayacak kadar sradan bir yaam vard
Faik amcann. Oysa, onu hi deilse bir ykde lmszletirmek,
ileride ocuuma anlatacam bir annn barol oyuncusu yaparak,
yllar sonraya tamak isterdim. Ama anlatacaklarm, artk kimsenin
ilgisini ekmeyecek kadar sradan eyler olurdu: Faik Ikal. Lise
mezunu. eitli devlet dairelerinde memur olarak alt. Hi
evlenmedi. Hayat boyunca, insanlar artacak bir ey kefetmeye
alt... Baaramad.
Ama bir kahraman olmak iin baarm olmas gerekliydi. leride
onu anlatrken, yaamn yalanlarla bezeyip, birok buluun altnda
aslnda onun imzasnn olduunu syleyebilirim. ocukluumun tek
kahramannn, herkesin kahraman olmas iin yalan sylemekten
ekinmem. Yalanlarla bezenmeyecek kadar drst yaam birine
bunu yapmak, byk bir hakszlk olmaz myd?
Bir gn, bir uurtma yapmak istediimi sylediimde, ocukken
bulduu bir dzenei anlatmt. u anda tam olarak tarif edemem
ama uurtma ipinin bal olduu bir makara sistemi ve bu makarann
yanna sabitlenmi bir arlk izdiini anmsyorum. Arlk,
uurtmann direnciyle hafif hafif aa yukar salnyor, bylece
uurtmann rzgr daha iyi almasn salyordu galiba. Biraz kark
oldu deil mi? Keke Faik amca burada olsa ve o yumuack ses
tonuyla ocukluk buluunun marifetlerini tek tek aklasa.
Sa taraftaki vidalar amak daha zordu. Arada bir, tornaviday sol
elime alyor ya da kutunun duruunu deitirerek sa elimi kullanmaya
alyordum.
Annemin yatam slatmamdan dert yand bir gn, buna zm
bulabileceini sylediinde ok sevinmitim. Yatama, vcuttaki s
deiimini alglayan ve baucumdaki saatin zilini aldrarak beni
uyaran bir sistem yerletireceini sylemiti. Bu sayede uyanacak ve
hemen tuvalete koabilecektim. Bir de hepimizi yatak odasna
toplayp, geceleri benim tuvalete nasl koacam anlatmt. Uyur gibi
yapm, sonra zil sesi karp bizi kahkahalara boarak panik iinde
tuvalete komutu. Bu erken uyar sistemini hi gerekletiremedi.

Ben de bir iki yl daha yatam slatmaya devam ettim. Ama nedense
artk eskisi kadar utanmyordum.
Kapa karmtm. stteki yarn tam altna gelen yerde gen
biiminde yerletirilmi silindir vard ve kol bu silindirleri
dndrmeye yaryordu. Silindirleri skmeye karar vermitim.
Amcamn vefatndan sonra aabeyimin eline geen notlar
sayesinde ok nemli bir gerei rendik. Aslnda ilk okuduumuzda
gzlerimize inanamadk, bu harika bulu bile onun bir kahraman
olmasn salamamt. Faik Ikal, 1954 ylnda Eskiehir'de
grevliyken byk bir bulua imza atm: ABA... O yllarda Trkiye'de
otomotiv sektrnde ciddi bir ilerleme yok. Eskiehir ise Anadolu'nun
gelimemi ve kendi halinde bir ili. Amcam, Tapu Kadastrodaki grevi
nedeniyle orada bulunuyor. Sabahtan akama iinin banda dirsek
rtyor. Gece yarlarna kadar, eitli izimler, denemeler yaparak
buluunu gelitirmeye alyor. Sonunda 24 Austos 1954 gn
buluunun prototipini bitiriyor: arpma Annda Balon Almas... Ya
da ksaca ABA... Arabalarn n blmne yerletirilen bir dzenek
bu. Ani bir arpmayla nndeki hava dolu hazneye ilk hareketi veren
pompa, arabann gsndeki bir delie yerletirilen plastik balonun
aniden imesine ve bylece srcnn arpmann darbesinden
korunmasna yaryor. Amcam buluunu alp Ankara'nn yolunu tutuyor.
Ama patent brosu, byle bir buluun hibir ie yaramayaca ve
gereksiz olaca ynnde gr bildiriyor. Otomobil reticileri de
src gvenliini korumak iin, koltuk kenarlarna konulacak bir
kemerin yeterli olacan syleyip, gerekli ekonomik yardm
vermekten kanyorlar. Oysa Faik amca, bu buluunun reklamn bile
dnm durumda: Falanca arabalar tercih edin, yaama ABA'nz
devam ettirin...
Makineyi darmadan etmeyi baarmtm. Ellerim yara bere iinde
kalmt. Bir sigara yaktm. Amcamn bir eyler anlatrkenki heyecanl
grnts gzlerimin nnden gitmiyordu. Neden hi evlenmemiti?
Onun bu heyecann paylaacak birini mi bulamamt? Pnar benim
heyecanlarm paylayor muydu ki? Ya da ben herhangi bir eye,
uruna hayatm verecek kadar byk bir heyecanla bal mydm?
Oysa ocukluumda, byynce nl bir bilim adam olmay, amcam
gibi bir sr ey bilmeyi, eit eit bululara imza atmay hayal

ederdim. nce hayaller ve heyecanlar gitti sonra da amcam. O belki
bir yknn kahraman olamamt ama hi deilse kk ocuun
kahraman olmay baarmt. Sradan bir makinenin dilisinden fark
kalmayan bir adamn kestane kokulu hayallerinin kahraman olmay
baarmt.
Gn aarrken, garip makinenin dalm paralarn bir naylon
torbaya tktrp, yatmtm. Sabah erken kalkmak, ie ge kalmamak
ve bir an nce yetitirmem gereken raporlarn bana oturmak
zorundaydm. Uyku gelip beni teslim almadan nce, keke Faik
amcam erken uyar sistemini yapabilseydi diye dndm.
Aslnda o ayakkab kutusuna benzeyen garip makineye ne
olduunu sylemek istemiyorum. nk Faik amcann yeeni olarak,
bu kadar basit bir eyi anlamam olmaktan dolay utanyorum. ki gn
sonra ev sahibinin kars gelip, artk bir ie yaramayacak hale
getirdiim erite makinesini ald ve sylene sylene gitti. Yukardan
hamurun verildii ve n taraftaki kk deliklerden uzun erite
paralar olarak kt, bir ocuun bile anlayabilecei basitlikte bir
dzenek. Kadn gittikten sonra Pnar "Daha tanal iki gn oldu ve
sayende ev sahibiyle ters dmeyi baardk," diye laf sokarken,
bildiim bir gerei ona asla aklamamaya karar verdim: Faik amcam
yayor olsayd bu makinenin, eriteyi pimi olarak karann
yapard.
14
Daha nce tanm mydk?
Daha nce tanm mydk?
zr dilerim, birden sizi eskiden tanyormuum hissine kapldm da.

Yoksa byle pat diye sze girmeyi sevmem. Aslnda sevmezdim
demeliyim. Yllarca hep dndklerimi deil de, sylemem
gerekenleri syledim. Hepimiz byle yapmyor muyuz? Aman yle
dersem ayp olur, byle dersem yanl anlalrm falan filan... Oysa
bazen yle anlar oluyor ki, aklmzdan geenleri sylemek iin baka
ansmz olmayacan biliyoruz. Ben de yanma oturduunuz andan
beri sizi nereden tandm bulmaya alyorum. Baktm ki
bulamayacam, dne dne delireceime soraym dedim...
Demek hibir yerden hatrlamyorsunuz. Nerede oturuyorsunuz? Haa
bu arada sze destursuz girdiim iin adnz sormay unuttum... Allah
Allah, Ebru ad da bir ey artrmad. Bir gbek adnz filan var m
peki?.. Hmm, yok demek. Benim tane gbek adm var. Yani hibiri
nfus czdanmda yazmyor ama dedemin, bykbabamn ve Naile
Teyze'nin koyduu tane gbek adm var. Naile Teyze, o yllarda
evinde kirac olarak oturduumuz bir kadncazd. Bahe iinde kk
bir evi vard. Biz alt katta otururduk, o da st katta otururdu. Hi ocuu
olmam, kocasn gen yanda kaybetmi zaten. Tabii yle yalnz
kalnca da, biraz sevgisiz bir kadn olmu. Ama bize yle
davranmazd, annemi kz, beni de torunu gibi severdi. Babama biraz
ters davranrd ya, neyse!.. Sizi skmyorum deil mi? Yani akas
ben geveze yol arkadalarn sevmem. Ama dedim ya, sizi yllardr
tanyor gibiyim. Yok yok tandma eminim. Dur bakalm, yol uzun,
elbet nereden tandm bulacam... Yahu, haldr huldur
konumaktan kendimi tantmadm deil mi? Durun, en iyisi ben size
kartm vereyim. Neredeydi bu yahu, hah, aln bakalm. Bunlar irketin
numaralar, dokuz hat, alttaki faks numaras, oradan aramayn. Ben
genelde irket dnda oluyorum ama not brakrsnz... Bakn bir

anlama yapalm, sklrsanz hemen syleyin, ben de susaym. nk
bo konuan bir yol arkada gibi skc bir ey yoktur. Benim ansma
da yolculuklarda yanma hep geveze adamlar oturur. Bilirsiniz, eskiden
ehirleraras otobslerde bir adamla bir kadn yanyana oturtmazlard.
Geri hl yle yapan irketler var ama neyse... Ben de iim gerei
srekli seyahatteyim... Efendim, ben bir temizlik ve ilalama firmasnn
kontrolrym... Haklsnz, karta sadece irketin adn yazmlar,
oradan da ne i olduu belli olmuyor... Neyse, imdi iten konuup
cannz skmayaym. Belli ki siz rencisiniz, aman bu gnlerin tadn
karn, i hayat baladktan sonra ok arayacaksnz... Ne
diyordum?.. Haa, u geveze yol arkadalar. Yine byle seyahatlerden
birinde yanma bir adam oturdu. Baktm, efendiden bir adam. Oh,
dedim iimden, bu sefer dr dr ekmeden rahat bir yolculuk
yapacam. Ne gezer! ofrn kontak anahtarn evirmesiyle birlikte
adamn da enesinin motoru alt. Bir yandan konuuyor, bir yandan
leblebi yiyor. Anlattklar ipe sapa gelir eyler olsa canma minnet.
Byle bo konuan bir adam ryanzda grseniz, sabaha ter iinde
uyanp, ne kbustu be, dersiniz. Uzatmayaym, yol boyunca susmad,
yok iklet iner misiniz, yok nane ekeriniz var m, yok yle mi, yok
byle mi? Bir ara bam br yne evirip, oflamaya baladm ki
anlasn. Ne gezer! Susmuyor, susmuyor, susmuyor... Alt saatlik
yolculuk, alt yl gibi geldi bana. ner inmez, irketin otogardaki
brosuna gittim. Buyrun efendim ne vard? Ne olacak, hani bu irkette
bayan yan vermiyordunuz? Vermiyoruz efendim, ne oldu bir aksilik mi
oldu? Oldu tabii kardeim, bana bayan yan vermisiniz, adam yol
boyunca bayd durdu... Hahahah! Bu esprime hl glerim... Komik
deil mi? Yani baymak filan derler ya, ite o anlamda sylyorum,
adam bayd diyorum... Hahahah... Siz byle kelime oyunlarndan pek
holanmyorsunuz herhalde. Ben baylrm. Bizim eve tpgaz
deitirmeye gelen bir adam vard, ona da Tbitak Efendi derdim. Hani
u bilimle ilgilenen kurum var ya, onun gibi, Tbitak. Ama biraz ey gibi
syleyeceksiniz, tp tak der gibi. Tp-i-tak. Hahahah... Nereden de
buluyorum byle eyleri bilmem ki?.. Siz fkra bilir misiniz?.. Aslnda
haklsnz, fkralara ben de glmem. Hele o souk Amerikan esprileri
yok mu, illet oluyorum. Ne o adam yatm, kars yelken... Ne o yle,
efe/koydum tefe der gibi...
Yaaa, ben sizi nereden tanyor olabilirim? Nerede oturuyorum

demitiniz? Aaaa, hangi sokak peki? Sokanzn adn bilmiyor
musunuz? Bu da iyi vallahi... Aslnda vardr byle insanlar, hani Naile
Teyze demitim ya, o da bilmezdi oturduumuz sokan adn. Frnn
sokandaki a boyal ev demek yetiyordu ona. Fazla konumazd
zaten. Hatta yukardan aa bile pek inmezdi. Genelde annem yanna
kard. Babam zaten sevmezdi... Aaa, bakn aklma ne geldi... Tabii
ya, neden yllardr bunu dnmediysem, bendeki de kafa. Belki de
kocas ldkten sonra erkeklere dman oldu kadncaz. Vardr byle
durumlar. Tabii ya yle olmal. Yllar nce byle bir film seyretmitim.
Durmadan cinayetler ileyen bir kadn var. Hatta baroldeki dedektifle
de ak yayor filan. Ama adam kadnn katil olduunu bilmiyor. Geri
biz de bilmiyoruz ama ben filmin en bandan anlamtm kadnn katil
olduunu. Zaten ben sinemada ya da televizyonda bir ey
seyrederken hemen sonunu anlarm. Daha filmin bandan sonunu
syleyiverince dayolu bana hep, ne o bunun da m senaryosunu sen
yazdn, der. Ne yapaym, bu da byle bir yetenek ite... Efendim?
Naile Teyze'ye ne olduunu mu merak ettiniz. ld. Yani, dedim ya
zaten yal bir kadnd, sonunda da gt gitti. Zaten o ldnde biz
oktan baka bir semte tanmtk. Neyse brakn imdi lm filan da
ben size geenlerde... Aa, tabii yorgunsanz biraz kestirin. sterseniz
ceketimi vereyim de yle rulo yapp banzn altna koyun. Yoksa
boynunuz ok fena tutulur. Allah korusun boyun ft bile olur insan bu
sarsntda. Bir keresinde... Efendim? Tabii, siz kestirin. Mola yerine
geldiimizde ben sizi uyandrrm. Yok, yle demeyin, molay
kardnz m bir daha durmaz bu otobs. Bir el yz ykamadan,
tuvalete gitmeden, orba imeden devam ederseniz, bitmez yol.
Geen ayki seyahatimde molada uyuyakalmm da... Ebru Hanm...
Ebru... Ebru... Yazk, uyudu kzcaz...
Muaviiin!.. Muaviiin!.. Kolonya var myd? Hah... Ne marka bu
kolonya?.. Bunu byle plastik iede deil cam iede ve buzlukta
muhafaza edin... Serin serin, ooohhh... Ne bu byle hamam suyu
gibi...
Amannn!.. Tamam geti, sakin olun. Kardan gelen kamyon hatal
sollama yapnca, bizim ofr de aniden frene asld tabii. Ben de
banz arpmasn diye alnnzdan tutuverdim... Manyak bu herifler be,
katil ruhlu pez... Vallahi, cebinde silahn olacak, hatal sollama m
yaptn, gel bakaym, tak, tak, tak, bitti. Neyse, verilmi sadakamz
varm... Olan sizin uykunuza oldu... Muavin! ocuum ablana biraz
kolonya ver, bir de su getir bakaym. Yok, yok kolonya iyi gelir. O
kokulu mendiller bir ie yaramaz... Ver suyu ben tutarm, sen kolonyay
bol bol dk ocuum.. Hah, iyice burnunuza ekin... Aln u suyu da
yudum yudum iin. Haydi, hepimize gemi olsun. Bu hatal sollama
yapan hayvanlar yznden asker dnnde lmcl bir trafik kazas
geirmitim. Ama imdi onu anlatp da sizi skmaya, zmeye niyetim
yok. Bilirsiniz, hepimizin hznl hikyeleri vardr. Ama bence nemli
olan, karndakini zmek deil, ksa sreliine de olsa mutlu
edebilmektir. Dikkat ettiyseniz hep keyifli eyler anlatmaya
alyorum... Aaa, bakn az konuuyorsunuz ama konuma sanatnn
pf noktalarn iyi biliyorsunuz. Yani sorularnz gerekten de akl dolu.
Eee, ne de olsa niversitelisiniz. Geri her niversiteli sizin gibi
olmuyor ama... Efendim?.. Haa, sorunuz... Hayr, ocuum yok. Evli
de deilim. Bakn orta yaa geldim ama hl kendime uygun birini
bulamadm. nsan evlenecei kiinin belli bir kltr olsun istiyor,
oturup iki ift laf edilebilecek birini aryor. Mesela ben hep genlerle
arkadalk ederim. Kafa yaps yaa bakmaz. Daha geen ay gittiim
bir lokantada tesadfen tantm bir kz, o da sizin yalarnzdayd,
yahu inanamyorum, dedi, yani ka tane erkek arkadam oldu ama
beni byle on dakikada anlayan olmamt... Efendim?.. Aaa, mmm...
Peki madem sordunuz, yleyse nce bir tahmin edin, sizce ka
yandaym?.. kn, kn... k... O kadar da deil canm, hahahah!...
Evet, krkalt yandaym... Evet, hi evlenmedim... Nasl? Tabii ki ak
oldum ama... Aaa, siz de sustunuz sustunuz, sonra da yara demeye
baladnz... Yahu, bu otobslerde sigara iilmemesi ne kadar da kt
oluyor deil mi? iklet alr msnz? Bunlar yeni km, ilek kokuyor.
Bakn... Hoh!.. Ne?.. Haaa, ak mek meseleleri... Bu soruyu
bilemedim, baka soruya gesek olmaz m sunucu hanm?..
Hahahahah! Cevap veriyoruz, dt, su samuru!.. Hahahah... Yarma
programlarnda hep byle oluyor ya, birden aklma geldi ite... Ne
oldu? Yine sustunuz...
u geveze yol arkadalarndan szetmitim ya, imdi yannzda
onlardan biri olsa ne sorard tahmin edin?.. yle hemen pes etmeyin,
dnn biraz... Peki, peki, uratrmayaym sizi. Bu adamlarn konu
bulma yetenekleri olmadndan, byle sessizlik durumlarnda tek bir
sorular vardr. Yolculuk nereyeydi? Hahahah... Yahu Allahn aklls,

otobs nereye gidiyorsa, tabii ki oraya. Bana byle bir soru
sorulduunda hemen, Patagonya'ya, diyorum. Adam da tren grm
kz gibi bakmaya balyor... Aaa, ne gzel bir defter. Ne
yazyorsunuz?.. Ay, zr dilerim, ben de samimiyetin tadn kardm
deil mi? Siz rahat rahat aln, bana aldrmayn. Ama kk bir
tavsiyede bulunaym, uzun sre nnze bakp, yazmayn, yol tutar.
Mideniz bulanr, fenalarsanz, hi ekinmeden syleyin. Geri artk
yollar kaymak gibi ama yine de belli olmaz. Eskiden bu yol yoktu, u
sol taraftaki dan tepesinden dolaan virajl bir yol vard. Dn, dn
bitmezdi. Araba da yoluna vurduunda, otobsten brtler
ykselmeye balard... Efendim?.. Haa, annemle babam hayatta.
Tabii, eski insanlar bizim gibi olmuyor. Stres yok, hormonlu gdalar yok,
hava kirliliinden araba radyatrne dnm cierler yok. Babam
seksenine merdiven dayad ama hl demir gibidir. Yahu, demir dedim
de, biz sakn Demirciky'den tanyor olmayalm? Tatillerinizde
nereye gidersiniz?.. Demek oradan da deil... Allah Allah ldracam
yahu, mutlaka tanyoruz ama nereden?.. Siz de hi hafzanz
zorlamyorsunuz ki canm... Tabii, buyrun sorun... Nasl?.. Bakn kk
hanm, siz beni tamamiyle yanl anlamsnz. imdi yle bir ey
sylediniz ki... Yok yok, kalbimi krdnz. Ne demek yani, ben
otobslere binip de, tanyor muyuz diye konuya girerek apknlk
yapan bir adama m benziyorum?.. Yok, ben ok yanlmm. Keyifli bir
yol arkadal yaparz sanyordum ama... Tamam, tamam. Artk
susalm Ebru Hanm. yi yolculuklar.
Efendim?.. Aman ne demek efendim, imdi ikletinizi alrsam,
kimbilir ne anlamlar kartrsnz? Yok canm, zlmeyin. Bu soruyu
her yol arkadanza sorar msnz derken dnseydiniz. ok krdnz,
ok... Tamam, yle demek istemediinizi ben de biliyorum ama krldm
bir kere. Hayr, iin kts sizden beklemezdim... Nasl?.. Hibir
sorunuza cevap vermedim mi?.. Ne sordunuz da cevap vermedim?..
Naile Teyze mi? Dedim ya, kadncaz ld. Baka hangi sorunuza
cevap vermedim?.. Haaa, ak mek durumlar. Ee, desenize siz biraz
apkn konulardan konumay seviyorsunuz. Hahahah... Bakn,
hemen yumuattnz beni. Askerden dndmde bizimkilerin tek
derdi beni bir an nce evlendirmek oldu. Annem her Allahn gn yeni
bir adayla kageliyor. Yahu anne, brak ben kendim gnlme gre
birini bulaym, diyorum ama dinletemiyorum. Neyse laf uzatmayaym,
bir gn eve erken gel, ailecek akam oturmasna gideceiz dedi.
Kimlere dedim, tanmazsn dedi. Anladm ki bana bir kz gsterilecek.
Akam tatlmz aldk, iki sokak aada bir eve gittik. eri girince bir
de ne greyim? Bana tantracaklar kz, kahveden en yakn
arkadam Hseyin'in sevgilisi Aysel deil miymi? Hahahah... Kzla
gz gze geldike, glmemek iin trl hallere giriyoruz. Olacak i
deil yani... Aslnda byle garip tesadfler beni hem gldrr hem de
artr. Bir keresinde de... Ha?.. Sonra ne mi oldu?.. Ne zaman?..
Haa, Aysel olayn soruyorsunuz. Ne olacak, beenmedim dedim,
konu kapand. Siz onu brakn da imdi anlatacam olay dinleyin...
Bak hayvana yahu, yine hatal sollama. Bir de uzunlarn yakm
terbiyesiz. Bunlar sallandrmak lazm canm. Katil herif... Neyse, ne
diyordum?.. Bir ey mi anlatacaktm? Neyle ilgiliydi acaba?..
Tesadfler mi? Hay Allah, al bana belay, ne diyeceimi unuttum.
te sohbet byle tatl olunca, bir ondan bir bundan bahsetmekten
insanda kafa kalmyor. Dur, imdi hatrlarm... Neydi acaba?..
Efendim?.. le ilgili bir an m?.. Haydaaa, ne garip eyleri merak
ediyorsunuz?.. Dur, bir dnelim bakalm... Mmm... Yok o olmaz...
Hahahah, aslnda Turul'un, kafas iyiyken ilal suyu rakya katp
imesi olay var ama o hikayenin ba biraz ayp dorusu... Baka bir
ey bulaym. Eee, canm hep ben konuuyorum, aslnda biraz da siz
anlatsanz ya. Yolculuk nereyeydi? Hahahah! Yahu, ne salak herifler
var. Yolculuk nereyeymi? Patagonya'ya, Patagonya'ya... Hahahah!
Hah, kara kapl defter kt, Ebru Hanm'n ders alma saati.
Hahahah! Ay, siz bana bakmayn, sinirlerim bozuldu, artk makaralar
toparlayamam, hereye glerim... Muaviiiin! Muaviiin! Bana bir su ge...
Efendim?.. Aaa, mola yerine gelmiiz. Oh, oh iyi oldu, yorulmutuk
vallahi... Burann Ezo Gelin orbas, mmmh, nefistir... Tabii, tabii,
tuvalete gidin, sonra ieride bulualm. Yannza bozuk para almay
unutmayn haa, burada tuvalet paraldr. Sonra da bir gzel karlkl
orba ieriz. Hem belki ierinin nda sizi nereden tandm da
karabilirim.
Alo!... Volkan merhaba... Evet, benim, Sinem... Naslsn canm?..

Nasl olaym, yorgunluktan ve baarsndan lyorum. Evet, evet,
yoldan aryorum. Otobs mola verdi... Nee?.. Bilmiyorum, herhalde
cep telefonu iyi almyor, sen beni duyabiliyor musun?.. Rezaletti, tam
bir hayal krkl... Yanma bir adam dt. Adam demek yanl
olacak, bir kbus. Arabann motoruyla birlikte adamn da enesinin
motoru almaya balad. Buraya kadar susmad... Hayr canm ie
yarar bir eyler anlatsa rezalet der miyim?.. Kendimi Ebru diye
tanttm. Zaten sonrasnda da pek konuamadm... Hayr, hayr
balangta ilgin gibiydi. Krkalt yanda bir adam. Hi evlenmemi,
srekli seyahat ediyor... Tabii canm, ocukluunu filan demeye
altm. Hatta bir Naile Teyze konusu vard ama adam hibir konuda
derinlemesine konumuyor ki. Tam, hah buradan bir eyler kar,
diyorum, hooop baka konuya gemi bile... Evet, evet... Hatta bir ara
o kadar skldm ki, uyumay bile denedim... Evet evet, gerginleip
daha ciddi konulara gesin diye tersledim bile... Ne gezer, glp
duruyor... Esprilerini duysan ne demek istediimi anlardn... Merak
etme canm. Yok artk, saldracak halleri yok ya... Sakin ol hayatm,
ben nerede durmam gerektiini biliyorum... Canm hepsi bu adam gibi
kmaz herhalde... Mutlaka iyi yks olan birileriyle de tanacam.
Bilemiyorum, daha yolun bandaym, bu ilk denememdi. Belki bu
adamdan da bir eyler kard ama dayanamadm. Hayr, yola devam
etmeyeceim. Nasl olsa buradan baka bir otobs geer, biraz bekler
ona binerim... Ne olur byle yapma Volkan. Batan anlamtk,
huysuzluk etmeyeceine dair sz vermitin... Canm ok bunalrsam
daha erken keserim. Kitabn ad da, On Yolculuk On yk, olmaz da,
Yedi Yolculuun yks olur... Efendim?.. Hahahah!.. Hrsz deme
bana, gelince srrm ama haa!.. Ne yapalm, herkesin bir hikyesi
olabilir ama herkesin bir kalemi yok... Efendim?.. Sesin gidiyor,
duyamyorum... Seni sonra arayacam canm... Seni seviyorum!
Merhaba... 24 numara buras m? Rahatsz edeceim, izninizle...

Sizin iin koridor ya da pencere kenar fark eder mi? Sa olun... u
antam da yukar koyaym da sizi sktrmayaym... Evet, sonunda
yerleebildim... Ne kadar var douma?.. Aaa, ok az kalm, Allah
kolaylk versin... lk ocuk mu?... Ay ne gzel, inallah bir avazda
kurtulursunuz... Kendimi tantmay unuttum. Adm Ebru, merhaba...
Memnun oldum... Bu arada insan insana benzer derler ama... Yani,
sizi gzm bir yerlerden sryor gibi... Daha nce tanm mydk?
22
erbeti
"Sakn kprdama," diyorum Kiraz'a. Ama uzun sredir

gzlerimden ayrmad gzlerinden, yanma gelmek istedii
belli oluyor.
u an m merak ediyorsunuz, u ana gelene kadar yaananlar
m? Tabii ya, bunu sormam bile aptalca deil mi? u an merak ediyor
ama u ana kadar yaananlar da renmek istiyorsunuz. Oysa
sadece, u anda ne durumda olduumu renmekle yetinseniz her
ey ne kadar da kolay olacakt. u anda...
Sellice'ye bu sabah geldim. ehir merkezine dokuz saatte ulatm.

Gneye doru yarm saatlik bir yolculuktan sonra, kyn bozuk ve
dolambal yoluna saptm. saate yakn sren trman srasnda
hararet gstergesi snr fazlasyla getii iin iki kere mola verdim.
Ard arkas kesilmeyen bahar yamurlar nedeniyle amur haline
gelmi yolda ilerlemenin zorluklarna karn, sabahn erken saatlerinde
kye girdim. Terlemitim, kendimi pis hissediyordum, uykusuzdum
ama sonunda buraya gelmeyi baarmtm. gn nce kmaya
karar verdiim garip yolculuun son durandan bir adm tedeydim.
Her ey, geen yl bir akam eve geldiimde yemek masasnn
stnde bir mektup bulmamla balad. nnden her getiimizde bizi
byleyen krtasiye dkknndan aldmz byk zarflardan birinin
iinde, karmn not defterinden koparlm kareli kda yazlan ksa bir
mektuptu bu. Meltem, artk bu evlilii srdrmek istemediini ve beni
terk ettiini yazmt. Kd katlayp tekrar zarfn iine yerletirmi,
resmi belgelerin ve faturalarn durduu ekmeceye koymutum. Sonra
bir gn nceden kalan zeytinyal prasay ve makarnay yiyip,
televizyon seyretmitim. Uykumun geldiini hissettiim anda yataa
yatm ama sabaha kadar uyuyamamtm. O geceden sonra da doru
drst uyuyamadm zaten. Her akam ge saatlere kadar oturuyor,
uykumun geldiini hissedip yatyor ve sabaha kadar uyuyamyordum.

Kimi gn sabaha kar yorgunluktan baygn dyor ve renksiz bir
uykunun kollarnda beni bekleyen kbusa doru kouyordum.
Kendini bombo bir meknda buluyorsun. Bu blnmemilik

duygusu yznden kendi gereini kaybediyorsun. Aalarn
bulunmad, kularn bile uramaktan kand bo bir arazinin ya da
nceki kiracsnn izlerini atmamak iin direnen boaltlm bir evin orta
yerinde ellerini beline koyup, yaamn her trl kalabalna kar
cesurca dikilebildiini hissettiin anlarda o ilk akn gururunu
yayorsun. Glgeleri bile barndrmayan yalnz alanlarn kokusu, sana
hep sevginin ilk kez senin tarafndan nesneletirildii gnleri getiriyor.
Ama yle huzurlu yerlerde sonsuza kadar kalamazsn. Kular gelir ya
da eyalarla dolar odalar. Kular usuz bucaksz yeillikte aalarn
ykselmesini istercesine oraya buraya tohumlar savururlar.
Sandalyeler, masalar, dolaplar, vazolar, resimler sanki o ilk akn
izlerini yok edip sonraki hayatlarnn izlerini daha belirgin hale getirmek
istercesine dizilirler srayla. Glgeler sarar evreni. O anda kamak
istersin. Bir sre daha ilk aknla yalnz kalabilmek iin koarak
uzaklamaya alr ama sanda solunda duran aalara, sehpalara,
koltuklara taklr yere dersin. Dersin, dersin, dersin...
te bu korkun kbuslarmdan hep o dme annda uyanrdm.

Yatamda dorulur, korkudan sklaan nefesimi dengelemeye
alrken odadaki eyalar incelerdim; sokak lambasndan vuran
kta glgeleri stme doru uzanan eyalar. Uzanr, gzlerimi
kapatp o bombo alanlara kamak isterdim tekrar. Ama yapamazdm.
nk hayaller gibi kbuslar da abuk terk eder insan.
Meltem'in evi terk edip annesinin evine gitmesinden ksa bir sre
sonra tek celsede boanmtk. Taraflar anlamt, ocuk yoktu ve
iddetli geimsizlik bir evliliin noktalanmas iin yeterli nedendi.
Mahkemeye gitmek istememi ama davann uzayabilecei
dncesiyle avukatn szn dinlemitim. Meltem de oradayd.
Duruma salonuna girmeden nce biraz konumutuk. Keyfi
yerindeydi. Evi aniden terk ettii iin zgn olduunu ama kavgal bir
ayrlktan korktuu iin byle yaptn sylemiti. En azndan birimiz
kp gidebilecek kadar cesur olmalydk. Eyalarnn ounu

gndermitim ama unuttuum birka ey vard. antasndan not
defterini karp, kareli kdn stne istedii eylerin bir listesini
yapmt. Listeyi katlayp czdanma koyarken hep yanmda tadm
vesikalk resmini grnce glmsemiti. Sonra da boanmtk.
Aklma birden radyoyu kapatmak geliyor. Biraz ncesine

kadar normal alan radyo, durumun garipliini anlam gibi
hrtlar ve czrtlar dinletmeye balad. Gzlerimi kapatp,
kendimi anlamsz hrtlarn byl dnyasna brakyorum...
Sellice, Okan'n anlattndan da garip bir kyd. Resimlerde ya da

filmlerde grdmz, ilkokul arklarnda dillendirdiimiz kylerden
ok farkl, birbirlerinden olduka uzaa yaplm tek katl beyaz
evlerden baka bir ey grlmeyen bir yerdi. Asl gitmek istediim yere
yani Ayantepe'ye nasl ulaabileceimi renmek iin birilerini
grmeliydim. Ama bu garip ky yabanclar daha da yabanclatrmak
istercesine sessiz, nefessiz duruyordu karmda. Arabam kyn
meydan olduuna inandm bir bolua park edip, bir saat kadar
yoldan birilerinin gemesini, merakllarn ne aradm sormasn
bekledim. Evlerden birinin kapsn almaya korkuyordum. Bu kyn
insan tedirgin eden bir yalnzl vard. Bu dnyaya ait olmadnz
anlayana kadar yalnz kalmanz, sonra da ekip gitmenizi ister gibiydi.
Sabrettim. leye doru arabadan inip uyuan bacaklarm amak iin
gerine gerine yrmeye baladmda kardaki tepeden gen bir
ocuun geldiini grdm. Saatlerdir beni gzlemi, yaptm her
hareketi incelemi ve kiiliimi tmyle zmlemi bir psikolog
edasyla yanma yaklap "Ayantepe'ye u yoldan gidilir. Ama arabayla
gidilecek yol deildir, dikkatli olun," dedi. Bir eyler sormak iin azm
atmda oktan arkasn dnm, kynn kendine has yalnzlna
doru yrmeye balamt. Dinlediklerimden garip bir yerle
karlaacam biliyor ama bu kadarn da ummuyordum dorusu.
Gencin gsterdii yne, bir ylann tehditkr dili gibi kvrla kvrla giden
yola baktm. Bir an durdum. Ama durmamalydm. Arabama bindim ve
yolculuumun son durana ulamak zere hareket ettim. erbeti'yle
bulumaya hazrdm artk.
Sol ayam karncaland. Kprdamak istiyorum ama bunu

yapmamam gerektiini biliyorum. nsan durmay da bilmeli...
Uykusuzluk iimi yapmama engel olmuyordu. Kimi gece hi

uyumadan kimi gece de garip bir kbusun tuzana deceim ksa bir
uykunun ardndan ie gidiyordum. Bir iki bardak kahveden sonra
toparlanyor, gn boyunca baka hibir ey dnmeden
alyordum. Ama bir sre sonra patronum, izin kullanmak isteyip
istemediimi sordu. Yorgun grndm, gzlerimin altnda mor
halkalar olutuunu, yaadm sknty anlayla karladn ve bu
zor gnlerimde bana destek olmak istediini sylyordu. Kendimi iyi
hissettiimi, almann beni rahatlattn, izne ayrlmak istemediimi
sylediysem de fayda etmedi. Sonuta yllardr hizmet verdiim
irketim, baarl almalarmn dl olarak, bunalmdan kana
kadar "sresiz izin" verdi. O akam eve giderken bakkaldan yarm
ekmek ve bir kk kutu barbunya pilakisi aldm. Karnm doyurduktan
sonra televizyon seyrettim. Televizyonda gne yan teni yalanm,
her bir kasnn aras kalemle izilmi, yzndeki mutlu ve kararl
ifadeyi hi kaybetmeyen bir adam karn kaslarn nasl
gelitirebileceimizi, yalarmz nasl eriteceimizi, srt arlarmzdan
nasl kurtulacamz, btn bunlar sayesinde yarnlarmza nasl
umutla bakacamz anlatyordu. evresindeki mayolu kzlar adamn
kas dolu vcuduna, "Mmmm, ne kadar harika bir vcut, biz bu adam
hi terk etmeyelim," der gibi gurur ve istekle bakyorlard. Geen hafta
bu aletten aldm ve yorgunluktan bitkin dp uykuya yenilebilmek
iin saatlerce nasl altm aklma gelince sinirle kanal
deitirmitim. "Aniden misafiriniz geldi ve ikram edecek bir eyiniz mi
yok? Dert ettiiniz eye bakn. Onlar ieride tatil fotoraflarnza
bakarken, be dakikada, meyveli, ikolatal, dondurmal bir pasta
yapp, bu ani baskn mkemmel bir davete evirmek artk ok kolay."
Kadnn biri, yaptrma bir glmseyile be dakikada puding yapp,
hazr pasta kalplarnn stne dkyor ve basknc misafirlerini mat
ediyordu. Herkes akn, herkes mutlu Biz de ok mutluyduk. Bizim
de dostlarmz gecenin bir yarsnda, hi beklemediimiz bir anda
baskn verirlerdi. Pasta yapamazdk, altn sars ekerliklerimiz yoktu,
ikimiz de harika vcutlara sahip deildik galiba. Ama bir para kek,
biraz peynir ve bir ie arapla misafirlerimizi artmay bilirdik yine
de. Herkes gittikten sonra kalan arab bitirir, sonra seviirdik.
Azmzn arap kokmasna aldrmadan skca sarlr, uyurduk. yle
gecelerde uyku, yorgun bedenlerimizin birbirinde dinlenmesi anlamna
geliyordu. Oysa imdi sadece yeni bir kbusa alan bir kap
Bombo bir bahede zrafalar gryorsun. Dii zrafa dnyann en

hznl canllarndan biri. Hznl olduu kadar aresiz. nce uzun
bacaklarn krarak oturamad ya da yan yatmay baaramad iin
doum srasnda olduka yksekten decek olan yavrusunu
kaybetme korkusuyla geiriyor hamilelik dnemini. Sonra doum an
geliyor. Yzyllardr sren gelenek deimiyor ve doann zrafaya
verdii kabiliyetsizlik sonucunda yksekten derek domak zorunda
olan bebek zrafa, ilk nefesinden itibaren bir yaama savana
balyor. in acs bu ilk savanda dman bir anlamda annesi.
Doum srasnda anne zrafann altna bir a gerilmesi gerektiini
dnyorsun. Sonra bir anda kendini gbeinde bir kordonla
derken gryorsun. Hafif slak, akn ve rlplak, aa doru
szlyorsun. Altnda a yoksa dp lebilirsin. Ksa bir an tepende
ne olduuna bakyorsun, sonra gzlerin ya a yoksa korkusuyla aa
doru dnyor ve aada
Aaya bakmak istiyorum. Bakmamam gerektiini biliyorum,

bu sadece korkmama neden olacak. Ama kendime engel
olamyorum. Aniden annemin beni evimizin yaknndaki ocuk
parkna gtrd gnlerdeki neem ve korkum aklma geliyor.
Kum havuzundaki kahkahalarmn, tahterevallide yukarda
olduum anlarda nasl da alamaya dndn anmsaynca
iim bir garip oluyor.
Btn gn evde duruyordum. Bu zorunlu iznin, yllardr okumak

istediim ama zamanszlktan okumaya frsat bulamadm kitaplarla
ba baa kalmak iin iyi bir frsat olduunu dnyordum. Baz
kitaplarn iinde Meltem'in notlaryla karlayor, altn izdii
kelimelerden anlamlar karmaya alyordum. Romanlar, iirler,
ykler Her bir satrnda bin anlam ykl sayfalar. Alt izili her sz,
mutsuz evliliimizin stne tutulan bir k gibi parlyor, gzm
alyordu. Bazen btn gece boyunca bir szn anlam stne
dndm, bu evlilikte dengeyi bozan eyin ne olduunu anlamaya
altm oluyordu. Evin iinde dolayor, ayn sz, ayn sesle
defalarca tekrar ediyordum. Yorulduum anlarda yzm ykyor ve
her defasnda ayn sz, banyodaki aynaya yansyan akn yzme
bakarak haykryordum. Ama hibir ey deimiyordu. Saatler geiyor,
gece karanlk ceketini omuzlarndan syryor ve ben uykusuz gzlerle
gnn ilk kahvesini hazrlyordum.
erbeti'nin hikyesini byle bir gecenin sabahnda renmitim.
Evden kmadm o gnler boyunca Okan beni sk sk ziyaret ediyor,
bir eye gereksinmem olup olmadn soruyordu. Bir iki saat kadar
oturuyor, havadan sudan eylerden sz ederek beni, benden
uzaklatrmaya alyordu. te bu ziyaretlerden birinde, bir askerlik
arkadandan duyduu garip bir hikyeyi anlatmt... Sellice kynde
yaanan garip bir olay: Bundan krk yl kadar nce, sarp kayalklarn
dibinde kurulmu, hayvanclk ve tarmla uraan bu kyn halkna bir
haller olmu. oluk ocuk, gen ihtiyar, kadn erkek, btn ky halk,
gnn birinde uykudan kesilmiler. nceleri, yorgunlua, kyn sert
havasndaki ani deiikliklere vermiler uykusuzluklarnn nedenini,
nemsememiler. Ancak gnler geip de bu illet, veba gibi herkese
yaylnca, trl sorun ba gstermi. Herkes birbirine sert
davranmaya, durup dururken kavga karmaya, kt szler sylemeye
balam. Gece ile gndz arasndaki dengenin yok olmasyla kydeki
huzur, sevgi ve saygdan da eser kalmam. Yakn kylerden birinden
gelen nefesi kuvvetli frknn dualar da fayda etmeyince ne
yapacaklarn armlar. Belki de bu aresizlikler yznden, kyn
ksz delisinin "Ben size yle bir macun hazrlarm ki, yeniden
gecenizi gece, gndznz gndz klarm," szn yabana
atamamlar. Btn gn sarp kayalklarda, tarlalarda dolap bitkilerle
konuan, kendi yapt kovanlarda arlarla har neir olduundan
elleri hep yap yap olan ve bu yzden de herkesin erbeti diye
ard ksz gen, kyn yallarndan gn gece vakit
istemi. Sonra da vurmu kendini dalara. Ne yapacak diye merakla
peine den kyn genleri, zavallnn gnlerce arlarla ve otlarla
konutuunu grmler. nc gecenin sonunda bir bakrala

kagelmi erbeti. "Yatsdan sonra kap kap dolap, hepinize birer
kak bu macundan vereceim. Yarn sabah kuluk vaktinde de hayr
duanz almak iin elinizi pmeye geleceim," demi. Kimileri
inanmam, kimileri daha kt olamaz ya diye dnm, kimileri de
a kurt gibi saldrm erbeti'nin macununa. Ertesi sabah kuluk
vaktinde ok az insann hayr duasn alabilmi ksz gen. nk
macun yle gzel bir huzur vermi ki, kylnn ou lene doru
ancak uyanm. Yllarca deli dedikleri, kaplarndan kovduklar
erbeti, bir anda kyn en deerlisi olmu. eit eit yemekler, tiftik
kazaklar, keeden yelekler, cepli pantolonlar, ksele ayakkablar
vermiler. Scak yerde uyumas iin evine davet eden bile olmu. Ama
o hibir arlamaya rabet etmemi. Sabahlar herkesin elini pp
hayr dualarn aldktan sonra, dalara gidiyor akam macun dolu
bakracyla, tepeden ylan gibi kvrla kvrla inen yolda grnyormu.
Akam yemeini yeni yemi olan kyller hemen kapya dikiliyor ve
ellerindeki kk kaplara adam ba birer kak macun konulmasn
bekliyormu. Ksa srede ky yine eski havasna brnvermi.
Yallar birbirlerine selam veriyor, genler eme banda en
kahkahalar atyor, ocuklar eskisi kadar byk bir neeyle elik-omak
oynuyormu. Ama bir gn, hastalanan kpeiyle ilgilendiinden
dalara ge gitmek zorunda kalan erbeti, kendisi yokken kasabadan
atl adamlarn geldiini ve kyllerden kavanozlarla macun aldklarn
grm. Karlnda da kt paralar veriyorlarm. erbeti'nin
oktan dalara gittiini dnen kyller rahata alverilerini
yaparken, o sessizce Ayantepe'nin yolunu tutmu, bir daha da onu
gren olmam.
Kendi hayatm ne kadar tanyorum? nandm, gerekten

balandm, ardnda sonuna kadar gitmekten ekinmediim bir
ey var m? Birden kocaman bir kahkaha atyorum. Delice bir
kahkaha... Bu yolculua kovalamaktan korkmadm bir eye
sahip olmak iin kmam mydm? Arabann iini kaplayan
kahkaham Kiraz'n akn gzlerle bana bakmasna ve belli
belirsiz inlemesine neden oluyor. "Aman," diyorum, "Sakn
yanma gelmeye kalkma."
Yol boyunca Meltem'i dndm. Gzmn nne eitli grntler

geliyordu. Olaanst gzellikteki boynunu, ince ellerini, gne
klarnn oyunlar yapmay sevdii salarn hatrlamaya alyordum.
Olmuyordu Okan'n anlatt hikyenin bysne ylesine
kaplmtm ki, ertesi gn yola kmaya karar vermitim. Kk bir
anta hazrlamtm kendime, birka para amar, bir gmlek, bir
kazak, tra takm ve Meltem'in bir fotoraf. Kvrla kvrla uzayp
giden yolu trmanrken, arabay durdurursam bir daha
kaldramayacam dnyor, bu yzden bagajdaki antadan
fotoraf alma isteime engel oluyordum. Ayantepe'nin nasl bir yer
olduunu, onu nasl bulacam, bulsam da konumay baarp
baaramayacam bilmiyordum. Btn bu belirsizliklere karn
vazgemeyi dnmyordum. O derin huzuru veren macun deildi
merak ettiim. Sadece byle bir eyin peinde olsam bir eczaneye
gider bir uyku ilac ya da sakinletirici alr, kbuslarn uzanda bir
uykuya dalmaya alrdm. Beni asl ilgilendiren erbeti'nin gururu,
cesaretiydi; nasl arkasn dnp gidebilmiti? Ben hibir zaman bu
kadar cesur olamamtm. Ama imdi, belirsiz bir hikyenin, hatta belki
de bir yalann peinde Ayantepe'ye trmanyordum. Oysa
ocukluumdan beri nasl da korkardm ykseklerden. Annem ne
zaman beni evimizin yaknndaki ocuk bahesine gtrp
tahterevalliye bindirse iim bir tuhaf olurdu. Bir tahterevallide dengede
durabilmek iin, dier tarafta oturanla eit olunmas gerektiini, yllar
sonra bir gece eve gelip yemek masasnn stnde Meltem'in
mektubunu bulduumda anladm. Belki de yllardr bildiim bu gerek,
kendimle yzlemem iin karma kmann zamann bekliyordu.
Zaman, bana korkularm verirken, karlnda uykularm alyordu.
Zaman alglayamyorsun. Bylesi bir duygudan arndrlmsn.

Sadece gne doduunda aydnlk, battnda karanlk olduunu
biliyorsun. Ama alacakaranln aydnl m karanl m haber
verdiini nereden anlayacaksn? Mutlulukla mutsuzluk arasnda bir
alacakaranlk olup olmadn nereden anlayacaksn? Bombo bir
bahede oturmu bunu dnyorsun. Birden ufuk izgisinde bir k
gryorsun. Gne mi ykseliyor ay m bilemiyorsun. Tam
anlayacakken birden her yer kararyor. Karanlk, karanlk, karanlk
Bir ara, tepeye arabayla kmamam konusunda beni uyaran

delikanly dinlemediim iin kendime kzdm ama artk dnemezdim.
Dolambal kei yolu bittiinde bulabildiim bir dzle park ettim.
Akamst olmutu. Plastik iede snm suyun kalann itim.
Torpidodaki kolonyal mendille, ellerimi, alnm, boynumu sildim.
Terden srlsklam olmutum. Bombo bir alandaydm. Ne yana
bakmam, ne yana yrmem gerektiini bilmiyordum. Arabann nne
kverdim. Bir sigara yaktm. Sonra bir sigara daha Gelen giden
yoktu. Tabii ya, yaland her ey. Uykusuzluk eken Sellice halk,
gizemli macun, erbeti, hepsi yaland. Tek gerek, bir yalann
ardndan buraya gelecek kadar deli olduumdu. Cesaret diye
adlandrmak istediim ey aslnda delilikti. Arabann kapsn ap,
radyoda bir kanal ayarlamaya altm. Garip bir ekilde, ehir
merkezinden kilometrelerce tede, bir da banda klasik mzik alan
bir kanal buldum. Gne batana kadar oturup, mzik dinlemeye karar
verdim. te tam o anda, sanki yerdeki bir delikten kmasna,
nereden geldii belli olmayan bir adamn bana doru yrdn fark
ettim. Gelenin o olduunu biliyordum: Bu ufak tefek adam,
erbeti'ydi.
Sadece ardmdakileri dnyorum u anda. Benden
alnanlar... aldklarm. Bir dn peinden ktm bu
yolculuu. Alamak geliyor iimden. Saatler nce bataryas
boalan cep telefonumu umutsuzca bir kere daha amaya
alyorum. Olmuyor. Alamayacam...
Kck bir adamd. Yllardr dalarda yaad iin sa sakal

birbirine karm, yabanilemi bir adamla karlaacam
dnmtm yol boyunca. Oysa karmda kel kafal, sakalsz,
aydnlk yzl, gle suratl bir ihtiyar duruyordu. stndekiler yrtk
prtk ama temizdi. Nasr iindeki ayaklar plakt. Sessizce gelip
yanma kt ve hibir ey demeden elini azna gtrp, sigara ier
gibi yaparak ne istediini belli etti. lk nefesi ektiinde boulurcasna
ksrmeye balad. Sigaralarmz bitene kadar konumadk.
nmzde uzayp giden yeillii seyrediyorduk. Son nefeslerimizi
ekip, sigaralarmz sndrdkten sonra ayaa kalktm. Gitmem
gerektiini hissediyordum. Byle yapmam onda bir gven duygusu
yaratm olacak ki, hrltl ama tok bir sesle konumaya balad. nce,
macun almak iin geldiysem hemen gitmemi syledi. Hayr anlamnda
bam salladm. "Aldattlar beni," dedi. Sellice halkna ksmt.
Durmadan ayn eyleri tekrar ediyordu. Ne dediini anlamak zordu,
kesik kesik konuuyordu. "Bir avu kt para iin macunumu sattlar.
Syle onlara dnmem. " Laflarnn arasnda durup, uzun uzun evreye
bakyordu. Sonra bir ara yzme bakt. "Sen de mi uyuyamyorsun,"
dedi, "stersen kendine macun yapabilirsin. Zor deildir, herkes
yapabilir ama onlar anlamadlar. Biraz delibaln iine kediotu,
binbirdelikotu, papatya, erbetiotu katyor, stne de afyon st
aktyordum, hepsi bu. Onlar iin bir ey yapmay seviyordum ama
aldattlar beni." Belli ki sesine yabanc deildi, yllardr kendi kendine
konumutu. Yabanc olduu ey, bu sesin bir bakas tarafndan
duyulmasyd. Hibir ey demeden bir sigara daha uzattm. Ald.
Neden burada olduum konusunda acaba ne dnyordu? Beni
kt para vererek macununu alan adamlardan biri olarak m
gryordu? Daha nce hi araba grm myd? Mzik dinlemi
miydi? Neden hibir ey garip gelmiyordu ona? Belki gizli gizli kye
hatta kasabaya kadar iniyor, yaananlar gryor, belki de hibir eyi
merak etmiyor ve nemsemiyordu. Sigaras bitince keskin bir slk
ald. Yeilliin bilinmez bir kesinden kurtla kpek aras, tyleri
yolunmu, memeleri sarkk bir hayvan topallaya topallaya geldi. "Kiraz
hem hamile hem hasta," dedi. "Kasabada Hac Yahya'ya gtr
gariban. O bir aresine bakacaktr." Sonra ikimiz de ayaa kalktk.
Birden ellerime uzand. nce ekmeye altm ama son anda bunu
neden yaptn anladm: "Hayr dualarm seninle erbeti."
u an m merak ediyorsunuz, u ana gelene kadar yaananlar
m? Anlatsam inanacak msnz? Karmn not defterinden kopard bir
kda yazd notla beni terk ettiini, o geceden sonra bir daha
uyuyamadm, ipe sapa gelmez bir hikyenin peinden buralara
kadar geldiimi, o garip hikyenin kahramanyla oturup sigara itiimi
sonra da dn yoluna koyulduumu anlatsam inanacak msnz?
Sanmyorum. Ama eminim toprak yoldan inerken, aniden arabann
kontroln kaybettiimi ve uuruma doru savrulduumu sylersem
inanrsnz. nk bu hepinizin bana gelebilecek bir olaydr. u
anda, arabamn tam ortasndan uurumun kenarnda asl kaldn
sylediimde, nefis bir sohbet konusu bulmu olmann heyecanyla

gzleriniz parlamtr belki de. Ama daha ok bilgi sahibi olmak
isteyebilirsiniz. Arabann n taraf uurumun stnde, arka taraf ise
dmemek iin trnaklarn kayaya geirmi bir korkak gibi yola
tutunuyor. Bir antadan ve Kiraz'dan oluan arka tarafn hafiflii,
motorun ve benim varlmla ar eken n tarafa kar bir sava
veriyor.
te yine tahterevallideyim. Ne yukarda olmak istiyorum ne

de aada. En zorunun bu olduunu biliyorum ama dengede
durmay seviyorum. Dengede durabilmek iin cesaretimle
korkularmn ayn olmas gerektiini rendim artk. Dikiz
aynasndan arkaya baktmda Kiraz'n ayaa kalkmaya
altn fark ediyorum: "Sakn kprdama!" Beni anlayp
anlamadn, korkup korkmadn bilmiyorum. Uzun sredir
gzlerimden ayrmad gzlerine baknca iimden delice bir
kahkaha daha atmak geliyor. Glyorum...
33
Gnei Son Olarak Phra Keo'da Grdm
Baka bir yaam yarglamak bana dmez.

Ben kendi yaamm yarglamalym.
Ben seip ben yadsmalym.
Siddharta
Hermann Hesse
Sa elimin iaret parmayla orta parma, sigaradan ylesine
sararmlar ki, gecenin karanlnda bile fosforlu bir yol tabelas gibi
parlyorlar. Kl tablas azna kadar doldu. Yeni bir sigara sndrmek
iin, eskilerini kenarlara itmek gerekiyor. Bunu yaparken, scaktan ter
iinde kalm ellerime kller yapyor. Kl tablasn dkmek ya da
ellerimi ykamak iin kalkmaya endiimden parmaklarm azma
gtrerek kl emiyor ve temizleniyorum. Tpk bu ii gnde onlarca
defa yapan Biber gibi... Biber, kpeimiz. Karmda uyuyor. Arzu yatal
ok oldu. Bense uzun zamandr geceleri uyuyamyorum. Neredeyse
gn doana kadar, pencerenin kenarndaki koltua oturuyor, bir daha
kalkmamak iin rakyla suyu yanma alyor, sigara stne sigara iip,
dnyorum. ocukluumu, ilk iirimi yazdmda babamn nasl da
bam okayp, aferin olum, dediini, ilk akm, ikiyle tantm
gn, niversite yllarm, evliliimi ve... Ama bu gece dier gecelerden
farkl. Bu gece u ciltli defterdeki kargack burgack yazm okuyarak,
hayatm deitiren o gizemli Bangkok gezisini dnyorum.
niversite eitimimi hie saymama, baarl bir ynetici ya da en
azndan dzenli bir i sahibi olacakken, beni bask altna
almayacana inandm gelip geici ileri sememe neden olan o
garip Bangkok gezisini. Belki o gezide beni neyin deitirdiini
anlayabilirsem son iimden neden kovulduumu Arzu'ya ve daha da
nemlisi kendime aklayabilirim. Biber uykusunun arasnda kanp
duruyor ve ben kanmak iin bile elimi kaldracak gcm olmakszn,
gecenin en yalnz saatinde gemiimi okuyorum.

letme blmn nclkle bitirmitim. Hatta sadece
blmmde baarl olmakla kalmam genelde ktisadi ve dari
Bilimler Fakltesinin en baarl be mezunundan biri olmutum.
Blm bakanmz ve hocalarm bana zel bir ilgi gsteriyorlard. Kim
bilir, belki de beni dier baarl mezunlardan daha sosyal biri olarak
gryorlard. Okulda kalmaya karar vermem ilerine gelirdi nk
birounun istedii tipte bir asistan adayydm. Sektrde alacak
olsam da, fakltenin adn ycelteceimden emin grnyorlard.
Oysa ben sadece yapacak baka bir i bulamadmdan ya da babam
gibi yln sekiz ayn isiz geirmekten korktuumdan srekli ders
alm ve dereceye girmitim. Herhalde u andaki halimle bir tek
retim Ynetimi hocam Erhan Bey gurur duyard. Sylememe gerek
yok herhalde; o da alkolikti. Hayat, lunaparktaki aynalar gibi.
Gldrc ve kiiyi kendi gereiyle yzletirmemeye kararl.
Okulun kapanmasndan sonra btn arkadalarm tatile gitmi ama
ben yaz boyunca seminerlere, konferanslara hatta dersleri izleme izni
alabildiim eitim programlarna katlmaya balamtm. Kararm
oktan vermitim, sektrde alacaktm. Bankaclk ve borsa zellikle
ilgimi ekiyordu. Bu arada sk sk hocalarm ziyarete gidiyor, fikir
alveriinde bulunmaya alyordum. Bu ziyaretlerden birinde blm
bakanmz Turul hoca, ok uluslu bir irketin dnyann eitli
lkelerinden baarl renciler iin zel bir program dzenlediini
sylemiti. Bunun iin yksek bir mezuniyet ortalamasna sahip olmak,
okul tarafndan nerilmek ve yaplacak iki aamal snavda baarl
olmak gerekliydi. Beni akademisyen olmaya ynlendirmek istediklerini
biliyordum. Belki de programa katlmam srf bu yzden istiyorlard.
Aslnda ben bunu istemiyordum ama olay ekici klan bir ey vard ki
reddedemedim: Eitim program Bangkok'da yaplacakt.
Su snd iin ilk kadehten sonras ekilmez oluyor. Ama her
seferinde gecenin sessizliini blp mutfaa gitmek, buzdolabn
amak, souk su ve buz koyarken kacak grltleri engellemeye
almak zor geldiinden buna katlanyorum. Kadehi yanmdaki
sehpaya koyarken kardm sesler yznden, Biber arada bir
gzlerini aralayp beni kontrol ediyor: Naslsn alkolik, hl yayor
musun?
Herkes tatilde olduundan ya da zor bir ders ylndan sonra oturup

almak zor geldiinden snavlara katlm azd. nce dil snav
ardndan da mesleki snav. Sz uzatmaya gerek yok: Kazandm.
okuluslu bir gda irketinin, farkl lkelerden baarl iletme
rencilerini bir araya getirmeyi ve eitim programlarn tantmay
amalad bir eit yaz kamp iin Bangkok'a uacaktm.
Bu saatte sokakta kimse olmaz nasl olsa... O yzden pencereyi
ap kl tablasn rahatlkla aa dkebilirim. Sokak lambasndan
vuran k, oturduum yeri, o yolculuk boyunca yanmdan
ayrmadm, neredeyse btn yaadklarm not aldm ve yllardr
kendimden bile sakladm u deri ciltli defteri okumama yetecek kadar
aydnlatyor. Garip, bu defterin lunaparktaki aynalara benzediini daha
nce hi fark etmemitim.
15.eyll
Bangkok'daym. Daha nce hi yurt dna kmamtm.
Bylendim. Harika bir otelde kalyoruz. Her odada iki kii. (Ben
spanyol bir olanla kalyorum, u anda duta.) Otele tekerlekli
faytonlarla geldik. Getiimiz yerlerde o kadar byleyici grntler
vard ki, ne tarafa bakacam ardm. lk iki gn sadece gezecekmiiz.
(...) Odadaki masann stnde kenti tantan bir bror var. Pencerenin
kenarna gidiyorum ve onca grltnn arasnda sessizce akan nehre el
sallyorum: Merhaba Chao Phraya, ite buradaym!
16.eyll
Sabah kahvaltsndan sonra kent turuna ktk. Ben yine o faytonlarla
(galiba tuk-tuk deniyor) gezeceimizi sanmtm ama bugnden itibaren
her yere zerinde irketin amblemi olan bir otobsle gideceiz. Demek
ki o sadece kk bir Ho geldiniz srpriziydi. 20 renci, 4 rehber, 6
yneticiyiz. Birileri daha var ama onlarn ne ie yaradn bilmiyorum.
Btn programn yneticisi Mr.Wellers. len yemeimizi pazar yerinin
ortasndaki bir ak hava lokantasnda yedik. Bu kadar ok sebze
yediimi grse annemin gzleri yaarrd. Ama ondan nce benim
gzlerim yaard. Masadaki yeil renkli svnn ok gzel bir sos
olduunu sylediklerinde hi dnmeden denedim. O kadar acyd ki
gzmden yalar geldi ve en az yarm saat hkrdm. (Not: Clare -galiba
ngiliz- srekli bana bakyor gibi geldi. Dilerim yanlmyorumdur. O kadar
gzel ki...)
yl nce bir yaynevinde dzeltmen olarak almaya

balamtm. Ucundan kysndan da olsa edebiyat dnyasnn iinde
olma fikri houma gitmiti. Bir gn, gen bir kz sekreterlie gelmi ve
bir iir dosyas brakmak istediini sylemiti. Dosyasnn bir rafa
kalkacandan ve belki de aylarca kimse tarafndan
okunmayacandan ylesine emin grnyordu ki acm, hatta
neredeyse sevgi duymutum. Ama iimin aniden sevgiyle dolmasnn
nedenini ancak oday terk ediinden sonra anlamtm. Salar... Tpk
Clare'in salarna benzeyen o gzelim kzl salar... Arkasndan
koabilirdim. Hatta ona bir yerlerde bir eyler imeyi teklif eder, kur
yapabilirdim. Bu Arzu'yu ilk aldatmam olmayacakt ki... Ama
komadm. nk birok eyi olduu gibi Clare'i de Bangkok'un
sokaklarna gmmtm. stanbul sokaklarnda bir benzerinin
peinden komak, gemiimle barmaya almaktan baka neye
yarayacakt ki?
17.eyll
Bugn... Bugn hayatmn en byleyici gnn yaadm. Kafam
karmakark. Wat Phra Keo Tapnana gittik. (Wat zaten tapnak
demekmi.) Tapnan mimarisini, anlarla ssl atlarn, duvar
resimlerini, Buda heykellerindeki grkemi, Budist rahiplerin bu
grkemin iinde hi eriemeyecek, eritiinde de yitirecek gibi
almalarn incelerken kendime hep ayn soruyu sordum: Ayn
dnyada m yayoruz? Gney Afrika'dan gelen olanla, Japon kzn
dndakilerin umurunda deildi bu olaanst atmosfer. Bol bol
fotoraf ektiler, tapnan maddi deerini tahmin etmeye altlar,
kutsal Buda zmrtn almak iin kendilerince teknikler gelitirdiler,
rahiplerin cinsellikten arnm olarak nasl yaadklarna dair espriler
retmeye alp durdular. Aslnda doru olan da bu belki. Hepimiz
ileride byk irketlerin yneticileri olmayacak myz? Hatta belki
uluslararas irketlerde beraber alacaz. Byk gzel evlerimiz, lks
arabalarmz, en az bizim kadar akll karlarmz olacak. ocuklarmz
zel okullarda okuyacak. Pahal purolar, zel imalat ikiler ieceiz.
Tatillerimizde dnyann eitli lkelerine gidecek, det yerini bulsun
diye bir iki mze gezdikten sonra altn renkli kumsallara, masaj
salonlarna, kumarhanelere, bilmem ka yldzl restaurantlara
koacaz. En popler arkcnn albmlerini, en ok satan kitaplarn
mkemmelliini, en pahal prodksiyonla karmza kan mzikalin

yaratcln konuarak ne kadar kltrl olduumuzu gstereceiz.
Bizim gibi olmayanlarn, bizim gibi olabilmeleri iin yardm derneklerinin
toplantlarnda iki ieceiz. Bu gzel hayata kar direnenlerden
tiksineceiz. Bilmiyorum, belki de bugn grdklerimin etkisiyle
samalyorum. iir yazdm gnleri zlyorum. Aslnda otele dnerken
kafamda bunlar yazmak yoktu. iir yazmak istiyordum. (Hatta iirimi
ngilizce'ye evirip Clare'e hediye etmeyi bile dndm bir ara.)
imdiyse kendimle kavgal bir halde yataa gmlyorum. Yazmay
dndm iirin ilk dizesi de Phra Keo Tapnana gmld gitti:
lme duran bir ocuun anasna ettii zulm, hangi kada
yazabilirsiniz
O iir hi yazlmad.
20.eyll
Eitim program balad. Tam adyla "Program on the
Standardization of Particular Cultures in Multi-National and/or
Transnational Firms in the Globalization Process" (Globalleme
Srecinde okuluslu irketlerdeki Farkl Kltrlerin Standarda Entegre
Edilmesi Program diye evrilebilir sanrm.) Sabahtan leye kadar
otelin konferans salonunda irketin yaps ve eitim programyla ilgili
dersler alyoruz. leden sonra ise globalleme, dnya ekonomisi, sivil
toplum rgtlerinin olas basklar gibi konularda tartma guruplar
oluturuyoruz. Aslnda hep ayn konunun stnde dnp duruyoruz;
Sizler farklsnz, ancak biz bunu eritmeye deil standardize etmeye
alyoruz. Kendimce "tapnak krizi" diye adlandrdm ruh halinden
kurtulmaya alyorum. Ama Wat Phra'nn grnts gzlerimin
nnden gitmiyor. Ayn anda hayatn iki ayr noktasnda olunabileceini
biliyorum. Ama bunu her iki noktaya da ihanet olarak gryorum.
Nerede olmak ve ne yapmak istediimden emin deilim. Bir-iki kiiyle
konumaya ve fikirlerini renmeye altm. Herhalde samaladm
dnyorlardr. u anda benim yerimde olmak isteyen binlerce insan
vardr. Bu programn sonunda baarl olanlarn, dorudan irkete
alnacaklar kesin. Hayatta baarl olmak istiyorsam bu dncelerden
kurtulmalym. (Oda arkadam Jorge, Norve'ten gelen Pal ve adn hl
renemediim Macar kzla ok iyi anlayorum. Tabii bir de Clare var.

Artk bana ilgi duyduundan phem yok. nmzde daha on gn var.
Bakalm neler olacak?)
Defteri kapatyorum. Kalkmak zorundaym yoksa bbreklerim
patlayacak. Tuvalete gidiyorum. Iklar yakmyorum. Bir elimle duvara
dayanp dier elimin bu ii tek bana halletmekteki ustal sayesinde
zorlanmadan iemeye balyorum. Son anda klozeti kaldrmay
unuttuumu fark edip bir hamle yapyorum ama bu gereksiz hamle
stme iememden baka bir eye yaramyor. Grlt kmasn diye
sifonu ekmiyorum, sabaha Arzu halleder nasl olsa. Sa elimi suya
tutuyorum. Koltuuma dnerken buzdolabndan bir ie souk su
alyorum. Bardaktaki hamam suyuna dnm raky pencereden
dktkten sonra kendime buz gibi, taze bir rak hazrlyorum. Bir de
sigara Biber, kalkyor, uzun uzun geriniyor, kafasn karnnn altna
sokup yalandktan sonra gelip ayaklarmn stne yatyor.
Defterin sayfalarn kartrrken, Bangkok'da yaadklarm bir bir
gzmn nne geliyor. Derslerin bitimiyle akam yemei arasnda
bize braklan zamanda otelden ayrlyor ve genelde yakndaki pazar
yerine gidiyorduk. Kimi zaman kalabalk bir ekilde, kimi zaman da
ikili-l guruplar halinde. Pazardaki orkide tezgahlarn, seyyar
mutfaklar, hemen orackta lnz alp size yerel kyafetler diken
ak hava terzilerini, ne ie yarayabileceini bile kestiremediimiz
elektronik eyalar ve durmadan kolunuzdan, eteinizden ekip krk
dkk bir ngilizce'yle mallarn satmaya alan Tay halkn seyretmek
bize byk bir keyif veriyordu. Bir gn, Jim Thompson adl mehur
butiin nnden geerken dayanamam ve Clare'e, Tayland
ipeinden yerel motiflerle bezeli harika bir earp almtm.
Yanmzdakilerin "Ooooo" nidalar ve alayc glleri umurumda
deildi. Harika bir gnd, giydii uuk mavi erkek gmlei gzlerinin
her zamankinden daha gzel grnmesine neden oluyordu ve ayrca
Jim Thompson -sadece bir isim benzerlii olduunu yllar sonra
rendim- en sevdiim yazarlardan biriydi. Akm aklamak iin
bundan iyi bir ortam olamazd. Ondan sonraki gnleri el ele geirmeye
baladk. Artk sevgiliydik. Odaya karken, asansrde, uzun uzun
pyorduk. Hatta bazen asansr durduruyor ve elimi gmleinden
ieri sokup gslerini okamaya alyordum. Ta ki Ta ki, tpk
tapnaa gittiimde yrdm yoldan tiksindiim gibi, askl bir bluz
giydii gn koltuk altlarndaki kllar grp de Clare'den de tiksinene

kadar. O gn aslnda hibir eye bal olmadm, hayat adna hibir
amacm olmadn net olarak anlamtm. Bir insan sevip sevmeme
konusundaki karar, onun vcudunun doal bir rnne bal olabilir
miydi? O an iin bana tiksindirici gelen her eyden uzaklamak en
dorusu gibi gelmiti. Peki imdi le gibi rak, sigara ve ter kokan bu
adama kim yaklaabilir ki?
Defterdeki ders notlarna yle bir gz atarken, Arzu'nun
ayaklarnn ne kadar gzel ve bakml olduunu dnyorum.
22.eyll
Mr.Wellers'in ders notlar:
1980'lerden itibaren her alanda yaygn bir olgu olarak karmza kan
kreselleme deneyimi en somut grntsn ekonomik alanda ulus-
devletin temel aktr olarak gerilemesinde bulmutur. ok-uluslu ve
ulus-tesi irketlerin uluslararas pazarda devleti aan faaliyet ve
denetim gcne sahip olmasyla ekonomik ilikilerde piyasa mantnn
gerektirdii verimlilik ve kr esas snrsal gvenlik nceliklerinin nne
gemeye balamtr. Bylelikle irketlerin iktisadi rasyonalite
temelinde bamsz hareket alanlarnn geniledii sylenebilir. Serbest
piyasa zihniyetiyle iktisadi adan olumlu bir gelime olarak saptanan
bu deiim, kresellemenin dier boyutlar gz nne alndnda
uluslararas piyasada rekabet iinde bulunan irketleri birtakm
sorunlarla yz yze getirmektedir. Zira, rekabette baarl olabilmek iin
gereken verimlilik ve kr esas sadece ulus-devlet sistemi ierisinde
belirlenen geleneksel devletler-aras siyasetin getirdii kstlardan
bamszlamakla salanamaz. Yan sra, snr-tesi kimlie sahip
irketlerin istihdam ettikleri personelin ve hedefledikleri pazarn kltrel
zelliklerinin de hesaba katlmas gerekmektedir.
Ne kadar garip! O tarihlerde benim iin ok ey ifade eden bu

szler, imdi bana zlmesi olanaksz bir bilmece gibi geliyor. Hep
dnmmdr; niversite snavnda bir soru eksik ya da bir soru
fazla zseydim Yani sralamamdaki okullardan bir dierine girmek
zorunda kalsaydm Acaba o zaman her ey farkl olur muydu?
Dzenli bir iim, yarnlarla ilgili kararlar almada rahatlm, be para

etmez adamlarn karsnda iki bklm olmama keyfim, mutlu bir
evliliim olur muydu? Daha az ierdim, her gn sakal tra olurdum,
ocuk sahibi olmaktan korkmazdm. Belki o zaman aynalara
bakmaktan kamazdm. Kendimle yz yze gelmeye cesaretim
olurdu. Sokaktan kpek havlamalar geliyor. Biberin umurunda deil.
Ne de olsa o ieride, scak bir yuvann rahatlnda, tehlikelerden ve
sorunlardan uzakta. Sokak kpekleri istedikleri kadar havlasnlar.
Bu noktada, yeni bir standardizasyon politikas gerei ortaya kar.
zlenecek personel politikas asndan "irket kimlii" yaratma ke
talarndan birini oluturur. Personelin alt irketin amalar ile
zdeletirilmesi, retimin ve/veya hizmetin kalitesinin
korunmas/ykseltilmesinden ve tketim talebinin artmasndan bizzat
yararlanaca bilincine sahip klnmas "irket kimlii"ni benimsemesini
salar. Personel meslek adan ulusal kimliinden, kiisel konumundan
bamsz olarak hareket ederek sadece bal bulunduu irketin
karlar dorultusunda hareket ettii takdirde kendi karn da
azamiletirecei dncesiyle hareket eder. Dier bir ifadeyle, iktisadi
alanda "zerk birey", ya da 1980'lerde yaygn olan ifadeyle "giriimci
kltr"e sahip birey kimliini kazanr. Byle bir kimliin batan
hedeflenmesi irketin izledii istihdam politikasnda etnik, cinsiyet,
kltrel temelli ayrmcla gitmesini de engelleyecektir.
Bu konuma srasnda defterime aldm notlar okurken, gzmn
nne o gn geliyor. Ayaa kalkp, Mr Wellers'la tartmaya
baladm, hatta u yazdm notlar bir kenara brakp, neredeyse
hakaret etmeye baladm an. Ya da bir baka deyile hayatmn
ynn deitirdiim an:
Nedir bu durmadan tekrar edip durduunuz "zerk birey" fetiizmi
ha? Bu kategorizasyonun nedeni, her trl mdahaleden bamsz,
kendisini serbest piyasann "kendiliinden" akna brakan, bu seyir
ierisinde aklc kararlarla rekabet ederek karn azamiletirmeye
alan bireyin gereklemesine zemin salayan dzen deil mi? Eer
kresellemenin getirdii en keyifli gelimelerden biri eitliliin
kutlanmas ise, tketim alkanlklarnda standardizasyon nasl tasvip
edilebilir? Gittike yaygnlaan meta fetiizmi, "tketmek iin tketmek"
alkanl piyasann sunduu aldatc bir eitliliin sonucu deil mi?
Aslnda, ayn ilevi gren, nitelik asndan birbirinden pek bir fark
olmayan rnlerin tketicinin gzn boyamak adna birbirinden farkl
"markalar" altnda piyasaya sunulmas bu aldatmacann srmesini
salayan aralardan biri deil mi? Yine, alternatif yaam tarzlar olarak
sunulan "steril" ortamlar, kimliin tketimle belirlenmesi ve bylelikle
bireylerin szde soyutlanm "modern cemaatler" ierisine sktrlmas
"zerk birey"den bahsetmek iin ne kadar ak kap brakyor?
Baka neler dediimi hatrlamyorum. Zaten aslnda sizin de,
dzeninizin de can cehenneme demek istiyordum. Belki onu da
demiimdir. nk Mr.Wellers'dan ve onun temsil ettii hayatlardan
nefret ediyordum. Oysa imdi o tiksindiim hayatlardan birine sahip
olamadm iin kendimden tiksiniyorum. in garibi yllar nce
Bangkok'da bir otelde o k yapan adam, yllarca o kavramlarn
temsil edildii ilerde alt. Bu gn son iimden de kovuldum. Geen
seferlerde ilgisizlik, ge kalma, ie alkoll gelme gibi birok bahane
ileri srmlerdi. Bu sefer onu bile yapmadlar. Sadece bir mektup.
Daha fazlasna gerek var m? Durum ortada: Fakltenin en baarl
rencilerinden biri, girdii hibir ite diki tutturamyor. Hem de bunun
nedeni, baarl bir renci olmas sayesinde gittii Bangkok gezisinde
byle bir hayat istemediine karar vermesi. nandrclktan ne kadar
uzak Hi deilse o iiri bitirebilseydim. Sokak lambasnn sar
altnda tombul parmaklarm, kirli trnaklarm seyrederken, yllarca
kendimi bir Bangkok yalanyla nasl kandrdm dnyorum.
Sadece kendimi mi, Arzu'yu da "yle byleyici bir yerdi ki, bir anda
aydnlandm. Ben ne yapyorum yahu, dedim ve o sahte hayattan
vazgetim."
Gn aarmaya balad. Okuduklarm, dndklerim kafam daha
da kartrmaktan teye gitmedi. Belki de stnde dnmemem
gerekiyor artk. Biraz sonra ya burada szacam ya da kalkabilirsem
Arzu'nu kollarnn arasna atlacam. Midesi bulanacak, arkasn
dnecek. Sabah kalkmadm grnce yine kovulduumu anlayacak,
sormayacak bile. Acd ve belki de gerekten sevdii iin
boanmaktan sz etmeyecek ama kendime eki dzen vermemi
isteyecek. Hi deilse daha az i, diyecek. Yeni bir i bulacam, birka
gn toparlanacam. Tra olacam, trnaklarm keseceim. Sonra
Artk sonrasn dnmek istemiyorum. Belki de baz insanlarn
hayatlar, yazsam roman olur diyecek kadar renkli ama yazmaya

kalknca tek bir satrda bitecek kadar tekdze. Benim hikyem de bu
ite; kimseyi sevmedi nk kendisi sevilmeyi hak etmiyordu.
Uyumadan bir kere daha Bangkok'un o rengrenk sokaklarn
hatrlamaya alyorum. Her eye ramen beni atmosferiyle
byleyen ama u anda tiksintiden baka bir duygu uyandrmayan o
gizemler kentinin sokaklarn. Defterimin arkasndaki kk bir kada
karalanm "Arkadalarn" imzal satrlk not, Bangkok'a duyduum
nefreti yeniden uyandryor iimde.
Sevgili Trk,
Bizleri pek sevmediini biliyoruz. Aramzda olmak istemedin.
Yine de hayatn boyunca bizi hatrlaman iin sana kk bir
aka yapmadan duramadk. Aslnda dn gittiimiz lokantada
domuz eti yememek iin trl huysuzluk yapmasaydn bu aka
aklmza gelmeyecekti. Herhalde o bayla bayla yediin et
yemeini hayatn boyunca unutmazsn: Kpek eti ne kadar da
lezzetli bir etmi deil mi?
Gn aard. Dibine gelen sigaray sndrecek halim bile yok. Beni

bir trl iine kabul etmeyen bu dnyaya gzlerimi kapatp, ryalar
lemine dalmadan nce bir sis perdesinin ardndan yaamm
sorgulayan Biber'e bakyorum: Gnaydn!
43
Giri Cmlesi
"Bu ii sadece para iin yapyorum."
Adam arabasna binmeye hazrlanrken, hl kendisine laf

yetitirmekte olan arkadana, konutuklar konuda baka bir ey
sylemeye gerek olmadn hissettirmek isteyen bir ses tonuyla
bunlar sylyor. Tam o anda yanlarndan geiyorum. zellikle kulak
kabartmama gerek kalmadan beynimin bir kenarnda alan bilgi
dosyasnn sayfalar arasna giriveriyor bu sz. Aslnda hibir sz
duyacak, hibir hareketi alglayacak halde deilim. nk bir an nce
bakkala ulamam gerekiyor. Sigaramn bittiini fark ettiimde ofisten
be dakikalna kurtulacak olmann sevinciyle doldum. Byle
durumlarda getir gtr ilerine bakan ocuu asla kullanmam. Hatta
btn gn dar kmam salayacak ileri didikler dururum. Monte
Cristo Kontu baard, ben neden baaramayaym? Geri benim
zgrle kalarm be dakikayla snrl ama olsun, imdilik
yetinebilirim. Bu keyifli dakikalarn ardndan masamn bana geecek,
-bir yk yazmak istediim halde- bilgisayar yazlmlar arasna
gmleceim. Birden aklma kedimin mamasnn bittii geliyor.
Beyefendi ste doranm ekmee yz vermez, akam eve elim bo
gidersem aramzda kavga kabilir. Ne yazk ki bakkalda mama var.
Yoksa ofistekilere gecikeceimi syler, mama almak iin iki sokak
arkadaki spermarkete giderdim ve fazladan on be dakika
kazanrdm. Acaba mama alma iini leden sonraya m braksam?
Anlayacanz, az nce yanndan getiim adamn sz stne
dnecek halim yok. Pazartesi gnne byle balamay kim ister?
Tek bir cmle iin alan dosyay, annda beynimin p tenekesine
gndermeliyim. Ama zihin sizin ne halde olduunuza bakmaz. lgisini
eken bir d uyarc olduunda, hemen gerekli sre ilemeye balar.
(Bununla ilgili deneyler yaparak, ne demek istediimi daha rahatlkla
anlayabilirsiniz.) Byle durumlarn en tatsz olan ksm ise, gelen snrl
bilgiyle yetinmek zorunda kalmaktr. Beyin, bu konumann ncesini ve

sonrasn da depoya almak ister ama bu olanakszdr. Acaba nasl bir
soru stne bu sz sylendi, kar tarafn tepkisi ne oldu, bu dosta bir
konuma myd ve benzeri sorular, dosyann nemine gre bir sre
beyninizi oyalar. (Beynin dier yars vcudunuzun sigara istei
konusunda uyarlarda bulunmaktadr. Ayrca sosyal yaam size, bu
sorular konunun barolndeki kiilere yneltme hakk
vermemektedir.) Beynin hangi yarsnn isteklerini
gerekletireceinizi, ilgi ekici d uyarcnn gc belirleyecektir.
Btn bu dncelerim sizi yanltmasn, bilim insan deilim. Yanl
anlamalar noktalayabilmek iin nce kendimden sz etmeliyim.
Adm Melih Erginol. Yirmi yedi yandaym. Bir bilgisayar irketinde
alyorum. (Byle sylemem garip nk irketin ortaklarndan
biriyim ama uzun sredir kendimi sradan bir alan olarak
gryorum.) Bu ii yapmaya baladm ilk yllarda, ok ansl
olduumu dnyordum. nk kendi iimin sahibi olduum iin
zamanm dilediimce kullanabilecektim. Kendimle baa kabilmek
iin, yaznn sihirli bir lunaparka benzeyen ekici dnyasyla her an i
ie olmalydm. Hep yazar olmay istemi bir insan btn harflerin
dnd bir atlkarncadan baka ne dler? Ne yazk ki, geen yllar
bana, bu iki ayr dnyann iinde olmann daha ok arpan arabalara
binmeye benzediini retti. Siz sakin sakin dolamak isteseniz de
birileri gelip kahkahalar atarak size arpyordu. ok sarsldm, ok
sinirlendim ama inann ben kimseye arpmadm. Sonunda kiiliimi
ikiye blmeye karar verdim: Bilgisayarc Melih Erginol ve yazar aday
Melih Erginol. (Byle bir durumun alglarmda, duygularmda ve
zellikle sosyal ilikilerimde krlmalar yaratacan ve bunun da ok
bildik bir hastaln tanm olduunu dnecek olanlara, psikolojik
destek aldm ve "normal" bulunduumu sylemek isterim.) te u
anda bu iki kiiliim beraberce bakkala gidiyorlar ve her ikisinin de
yetitirmesi gereken ileri var: Ry Reklam Ajans iin bir muhasebe
yazlm ve srekli yazmakta olduum dergi iin bir yk.
Bilgisayar mhendisliinde okumamn nedenlerini aklamak
isterim ama nce u irket olayndan sz edelim. Henz nc snf
rencisiyken arkadalarmla kurduumuz bir irketle i hayatna
girmitik. Akademisyen olmak istiyordum ama gen yata iyi para
kazanmaya balamam, yksek lisans yapmama bile engel olmutu.

niversiteyi bitirir bitirmez, biraz da ailemin basksyla, askere gittim.
Sekiz ay sren askerliim, sorunsuz geti. Bilgisayar operatr olarak,
eitime kmadan, karargahta yaplan bir askerlik ne kadar sorun
karabilirdi ki? Geri bu erkekler tiyatrosunda yaanan kimi olaylardan
-btn bu olaylar anlatabilirim ama konuyu saptrmamak iin sadece
akl almaz eyler olduklarn syleyip geiyorum- olduka etkilenmi
ama hepsinin ileride yazacam ykler iin malzeme olacan
dnmtm. (Gerekten de birounu yklerimde kullandm.)
Askerlikten dner dnmez, ortak olduum irkete drt elle sarldm. Bu
durumun beni mutlu etmeyeceini biliyordum ama o gnlerde krk
yana kadar alp, sonraki hayatm bir iftlik evinde yazarak
geirecek paray kazanmak gibi bir fikrim vard. Yokluumda ilerimiz
olduka bym, irket ufak ileri bir kenara brakp, byk ihalelere
girmeye balamt. Ama bir sre sonra, iteki tekdzelik ve zellikle
byk lekli olmann gerektirdii ayak oyunlarndan midem bulanr
oldu. Dier iki ortak -u andaki konumlarn dnerek adlarn
vermekten kanmam gerekiyor- niversite yllarndaki heyecanlarn,
umutlarn, hayallerini bir kenara brakm serbest piyasa ekonomisinin
saldrgan savalar olmulard. Onlardan benim gibi olmalarn
bekleyemezdim. Kurtlar sofrasnda bir kuzu -hem de kyn ozan
olmak isteyen bir kuzu- ne kadar ayakta kalabilirdi? Haklydlar ama
ben bilgisayar dilinin deil, baka bir dilin insanydm. Bir gn bu
skntlarm ortaklardan birine -lise yllarndan beri arkadamd-
atmda, "Banka hesabn o sevmediini sylediin yntemimiz
sayesinde kabaryor," yantn almtm. Pencereden dar
bakyordum ve bir gencin mutlu mutlu kotuunu grmtm. Ortam
kendi kendime "Mefisto" diye mrldandm duymamt.
Mefisto kelimesi, gemiimdeki baka bir dosyann kapan at.
Bu kelimeyle ilk olarak Istvan Szabo'nun, Klaus Maria Branduer'un
olaanst oyunuyla devleen filmi araclyla tanmtm. Filmin
Klaus Mann'dan bir uyarlama olduunu renince romann kendisine
ulamaya alm, sonusuz aramalarm srasnda da bu kez Thomas
Mann' kefetmitim. Mann'n lmsz eseri Venedik'te lm'e
tutkuyla balanmamn bir nedeni de kitabn evirmeninin Behet
Necatigil olmasyd. Derken bu zel romann Luchino Visconti
tarafndan yaplan sinema uyarlamasn izleme ansna erimitim.

te Mahler'le tanmam da byle olmutu. Bir dier yanda da Goethe
ve aclar iinde kvranan kahraman Werther'in dnyasna merhaba
diyordum. Komaya balamtm anlayacanz.
Yolun karsndaki ocuk parknda bir dede, torununun salncaa
binmesine yardm ediyor. Belki de dedesi deil babasdr. Ama ben
karmdaki tabloda, bir dedeyle torunu arasndaki sevgi ban
gryorum. "Bizim evden ocuk park ka admdr dede?" Belki de
yarna yetimesi gereken ykye byle bir cmleyle balayabilirim.
Eminim imdi yanlarna gidip konuabilsem, ikisi de bana bir sr yk
anlatrlar. ocuklar ve yallar, kapa her an iin ak duran birer yk
hazinesi sand gibidir. Byle dnmemin nedenini uzun sre sonra
bulabildim. nk ikisi de eitim sisteminden uzaktadrlar. ocuun
zaten hi haberi yoktur, iindeki yaratc lmemi, hayalleri dzen
labirentine girmemitir. Yallar da belli bir zamandan sonra
ocuklam, kendilerine izilen ereveden kmlardr. Tam bunlar
dnrken benim tablomun da erevesi krlyor, yk balamadan
bitiyor. nk ocuk daha hzl sallamasn isteyince, yal adam
kzyor.
Babam da torununu byle parka gtrmek, onunla oynamak ister
miydi acaba? sterdi herhalde. mer Erginol, Orman letmeleri Genel
Mdrlnde ksm efiydi. Kt bir alkanl yoktu -evde balk
kzartld zaman iki duble rak imek kt bir alkanlk deildi tabii ki-
, annemle severek evlenmiti, yuvasna balyd. En byk tutkusu
politikayd. Yllardr deitirmedii gazetesini en kk ilanna kadar
okurdu. Solcu olduunu sylemekten hi ekinmezdi. Anariye
karyd. Ona gre, btn bunlar, iki tane kendini bilmez haytann
bann altndan kyordu. Annem kran Hanm ise evliliklerinden
yl sonra iten ayrlmt. Ama iten ayrlma nedeni ne evlilik, ne de
aabeyim Salih'e hamile kalmasyd. Hamileliinin nc aynda
yaad bir olay onu sadece alma hayatndan deil, dnya
ilerinden de soutmu. Ankara'da Posta Caddesinin kesindeki ofisi
bir sabah askerler tarafndan baslm. htilal olduunda posta
idaresinin baslmas, ii brakma nedeni olarak grlmeyebilir. Ama
hamile bir kadnn, hem de stne silah namlusu evrildii bir srada,
pencereden bir askerin lmne tank olmasnn byk bir bunalma
neden olmas artc deildir. (in garibi, ben yllar sonra, annemin
lmne tank olduu askerin ad verilen ehit Temen Kalmaz
lkokulundan mezun oldum.) Bu olaydan sonra annem kendini dine
vermi. Askeri hkmetin iba yapmas ile evde balk kzartld
zamanlarn dnda da rak iesine sarlan babamla neredeyse her
gn ters dyorlarm. Ama ben evin bu kavgal dneminde deil,
frtna sonras sessizlikte dnyaya gelmiim. Aabeyim, evdekilerin
kar kmalarna aldrmam ve ilkokul retmeninin istekleri
dorultusunda askeri okula yatl renci olarak girmi. te Erginol
ailesinin ilk ocuklarndan on yl sonra bir evlat daha istemesine de
evdeki bu sinir bozucu sessizlik neden olmu ve ben Melih Erginol,
lkenin Bar Harekat yapt karartma gecelerinden birinde dnyaya
gzlerimi amm.
Bir an iin duruyorum. evredeki evlerin pencerelerine bakyorum.
Solumdaki apartmann ikinci katnda bir balkon dikkatimi ekiyor.
nanlmaz gzellikte renkleri olan ieklerle sslenmi. i bir kenara
brakp, dergiye yetitirmem gereken ykye younlamaya karar
veriyorum. Belki de bu balkonun yksn yazmalym. "Kadn,
balkondaki ieklerin sakslarn deitirmenin, topraklarn
havalandrmann zamannn geldiini biliyor ama..." Hayr, byle bir
giri beni ancak bildik yollara sokar. Birok rnei olan, yeni bir ey
syleyemeyecek bir yk geliyor gzmn nne. Bu sama
fikirlerden syrlmal ve al verii bitirip, bir an nce ie dnmeliyim.
Ama beynimde alan yk dosyas yrmeme izin vermiyor.
Dosyann "ne anlattn deil, nasl anlattn nemlidir" balkl
sayfasna, Bartoli'den dtm not, aklmn koridorlarnda komaya
balyor: "nsan zihni bir hikye anlatcsdr."
Alkolik bir baba, be vakit namaznda bir anne ve sadece yaz
tatillerinde grebildiim kat bir aabey figrnn arasnda skan
yaamm, askerler ynetime el koyduu iin evden kmann yasak
olduu gnlerden birinde, durmadan cep saatine bakan bir tavann
arkasndan kocaman bir delie atlamamla deiti. ine dtm bu
yeni dnyada nce Alice ile karlatm. Alice'in beni dier
arkadalaryla tantrmas uzun srmedi. Kimler yoktu ki; Peter Pan,
Nemeek, Ptrck, Pippi ve tabii ki Kk Prens. Anlayacanz,
okuma tutkusu btn bedenimi sarmt. Okuldan geliyor, byk bir
hzla ev devlerimi tamamlyor ve okumaya balyordum. Bu durum
ailemi de mutlu ediyordu. Babam, bu yata bu kadar okuyan ocuun

ileride 'adam gibi bir adam' olacana inanyordu. Annem de
memnundu memnun olmasna ama bir iki tane de sre ezberlesem hi
fena olmayacakt. Hatta bu okuma tutkusu yznden henz ilkokul
nc snfta gzlerimin bozulmas bile zmedi beni. (Zaten yllar
sonra bir doktor arkadamdan gzlerimin bozulmasnn asl nedeninin
okuma deil, irsi bir gz tansiyonu sorunu olduunu renecektim.)
lkokulu takdirnamelerle talandrlan karneler ve "Drtgz" alaylar
arasnda bitirdim.
u ana kadar fiziksel zelliklerimden sz etmediimi fark ettim.
Oysa bir yazar iin bu nemlidir. Karakterinizin nasl bir tipi olduunu
her zaman anlatmayabilirsiniz ama en azndan okurun zihninde
canlanmas iin gerekli ipularn verirsiniz. Ama kimi zaman verdiiniz
anahtar, okurun yanl bir kapy amasna neden olabilir. Byle
durumlarda net bir anlatm gerekebilir. rnein baarl gen iadam
dediinizde, uzun boylu, dzgn sa tral, bembeyaz dilerini
gstererek glen, k giyimli ve beden dilini rahata kullanan bir adam
akla gelebilir. Meraknz hemen giderebilirim. Ben, gen ve baarl bir
iadam deilim.
Elindeki plastik topu havaya atp tutan bir ocuk geiyor nmden.
Belli ki ocuk parkna gidiyor. imden onunla top oynamak geliyor.
Sonra da oturup bu deneyimin yksn yazabilirim: "Bunaltc
geecei imdiden belli olan yaz mevsiminin ilk gnlerinde,
komumuzun ocuuyla parka gitmem, onun oyunlarla dolu
dnyasna snmam kimilerinize garip gelebilir ama anlattklarm
dinledikten sonra bana hak vereceinize eminim." te byle balar
yk, sonra adamn dnceleri sarar satrlar. ocukla karlkl
durmu, topu atp tutmaktadrlar. Topu her atnda bir kt ansndan
kurtulup, her geri alnda ocukluuna biraz daha yaklar.
Samalyorum. Byle bir giri cmlesinden sonra bu kadar basmakalp
bir ey yazmak, en azndan kaleme saygszlk. Ayrca yk kiilerim
araclyla da olsa gerekten ocukluuma yaklamak istiyor muyum?
Bu bunaltc yalnzlktan kmann tek yolunu erken yata kefetmi,
kitaplardan bam kaldrmaz olmutum. Henz ilkokul nc
snftayken ilk iirimi yazp, bir ocuk dergisinin at yarmada
birincilik dln kazandm. Doru yolda olduuma inanyor, hatta
daha da teye giderek kendimi yatlarmdan farkl gryordum. Ben

bir airdim. O yalarda beyin algoritmik bir zmdense, ksa yoldan
sonuca gitmeye eilimlidir. ocukluk byle bir ruh haline izin verir,
"Oldum" demeniz yeter. Astronot oldum, pilot oldum, doktor oldum...
Ama bunlarn iinde "air oldum" diyenine az rastlanr. Genlik
yllarmda bununla da yetinmemi ve bir gn televizyona ktmda
admn altnda ne yazacan grmeye balamtm: "air-Yazar". Bu
grntler rylarma girerdi. Kimi geceler "air-Romanc" olurdum,
kimi geceler "air-Yaynevi yneticisi". (Baz gecelerde ise
televizyonda konuurken, admn altndaki "Veteriner" yazsn grp,
ter iinde uyanrdm.) Rylarla ilikim bununla snrl deildi. Yazyla
olan ilikim ry zaman ile gerek zaman arasndaki kprde
yaanyordu. Oysa tmyle gerek zamana ait olmayan bir yazarlk
maceras sz konusu olamazd. Kprden geilip geree
ulaldnda net olarak anmsanamayan hisler ya da grntlerden
oluan bir yaratclk, her eyden nce inandrc deildi. Geri
bilind bir yazma srecinde eserler veren sanatlar olduunu
okumutum ama bunlara pek inanmyordum. Baucunda kt
kalemle uyuyup, rylarn not alanlara, yar uyku halinde yazanlara,
gndzn enerjisi dururken yazmak iin geceyi yeleyenlere glp
geiyordum. Ama iin asl komik yan uydu ki, o yar karanlk anlarn
dnda asla yaratc olamyordum.
Ofistekilerin sylenmelerine katlanmamak iin, beynimdeki
kapanmak bilmez edebiyat dosyasn grmezden gelip, bakkala
ulamalym. Bunu yapacak kadar cesurum. (Edebiyata kar koymak
cesaret gerektirmez mi?) Tam da Paul Auster'in, Don Kiot'un
Cervantes'in vekili olduu konusundaki grlerini sylettii
kahramannn "Bir yazar anlatmak iin kitaplarn bysne kaplm
birinden daha iyi ne olabilir?" sz ldamaya baladnda dosyay
kapatyorum.
niversite snavlar ncesinde zor bir dnem geirdim. Edebiyat
tutkusu benliimi sarmt ama okuldaki ve dershanedeki
retmenlerim bunun ancak bir yan ura olabileceini, kendime para
getirecek bir meslek sememi sylyorlard. Baarl bir renciydim,
istediim niversiteye gireceime kesin gzyle baklyordu. Ama
hibir meslek ekici gelmiyor, beni edebiyatn byl dnyasndan
koparamyordu. Sonunda matematiin edebiyatla olan youn ilikisine

ve teknolojinin ufkumu hep genileteceine olan inancm yznden
bilgisayar mhendislii okumaya karar verdim. Bu karar vermemin
nemli nedenlerinden biri de o yllardaki kz arkadam Aylin'di. Tam
bu noktada, hepinizden zr dilemek zorundaym. nk bu konuya
girmek istemiyorum. Eer beyninizde bir Melih Erginol dosyas
aldysa, bu konuyla ilgili sayfasnda bir cmlenin yer almas yeterli:
Aylin iin daktiloda tek kopya olarak yazp ciltlettiim ilk kitabm hediye
edeceim gn terk edildim.
Bu olay beni bir sre yazdan souttu ama byle salam bir aac
kkten skmem de olanakszd. On sekiz yana girdiim yl, edebiyat
evresinin nde gelen dergilerinden birinde yaynlanan bir ykm
olduka ses getirdi. Bu kadar gen yata, birok kiinin dikkatini
ekebilmi olmam iimdeki ak yeniden alevlendirdi. Hatta derginin
editr, beni baz isimlerle tantrmak istediini syleyip, bir panele ve
sonrasndaki kokteyle davet etti. Adlarn duyduumda bile kalp
atlarmn hzlanmasna neden olan yazarlarla, eletirmenlerle
tanyordum. Akam hep beraber yemee gittik. Alkol snr aldka
konuulan konular da deimeye balad. Btn bu konumalar
byk bir aknlkla dinliyor, soru sorulmadka azm amamaya
zen gsteriyordum. Gecenin sonlarna doru yanmda oturan ve
btn kitaplarn neredeyse ezbere bildiim yazar srtma vurup, "Uzun
ama ok gzel bir ykyd, bir solukta okudum yalnz ne yazk ki
bitirdiimde aklmda hibir ey kalmamt, siz genler biraz daha 'yer
eden' ykler yazmalsnz," dedi.
Ne zaman yeni biriyle tansam ve bir ekilde yazyla uratm
renseler aa be yukar ayn sz duyarm: "Hayatm yazsam
roman olur!" Yazmann, harflerin dnyasndan bir btn yaratmann bu
kadar kolay olduuna inanan dnce yaps, tylerimi diken diken
eder. "Yaz o zaman kardeim," demek isterim, "yaz da okuyalm."
Ama hibir ey sylemem, susarm. Karsndakinin yalanlarla dolu bir
olay anlattna inandnda "Hikye okuma bana," diyen insanlara,
Flaubert'in "Madame Bovary benim," derken neler anlatmak istediini
nasl anlatabilirim ki? Gnde en az sekiz saat uyuyan bir insan,
hayatnn te birini uyuyarak geirmi demektir. Yani yazsa roman
olacan dnd hayatnn, te biri konusunda hibir ey
bilmemektedir. Oysa yazar, her karakterinin uykudaki saatlerini de
yaar. Daha da tesi, bir yazar iin karakterinin hikyesi doumuyla

deil, anne-babasnn onun doumuna karar vermesiyle balayabilir.
zr dilerim, amacm ukalalk deil, sadece yazmam gereken
zamanlarda, ne kadar istesem de, beynimdeki edebiyat dosyasnn
k samasna engel olamyorum.
u uyku iin yaptm hesap, bir anda aklma yeni bir fikir getiriyor.
On gn kadar nce Ry Reklam Ajans'na bir toplantya gitmitik.
Yeni kurulan bir ajans. Kendi tantmlarn yapmak iin hazrladklar
brorleri gsterdiler bize. "Bakn nasl farkl eyler yapyoruz," demek
ister gibiydiler. Bilgisayarc Melih Erginol "Ne kadar gzel olmu,"
derken, yazar Melih Erginol "Daha sradan olamaz," diye
dnyordu. Tantm hazrlayan metin yazarnn yerinde ben
olsaydm, yle bir ey yazabilirdim: (Keke kk kayt aletim
yanmda olsayd, dilerim unutmam ve bu fikri daha sonra bir ykmde
kullanrm.) stte bilimsel bir aklama: "nsanlar uykular boyunca yedi
sekiz kere ve en uzunu yarm saat sren rylar grrler." Hemen
altnda byk bir balk: "Ry Reklam, bilimsel gerekleri
deitirecek!" Ve onun da altnda bir aklama metni: "Ry Reklamn
almalaryla yirmi drt saat, kesintisiz ry greceksiniz."
ocukluumdan beri hayran olduum yazarn 'yer etmeyen'
ykler yazdm sylemesi yazma tutkumu etkilemedi. Aksine daha
istekli ve youn almaya baladm. Yine de bir kitap yaynlatmak
konusunda her zaman ekingen davrandm. Sonunda o da oldu. Artk
televizyona ktmda admn altnda "Yazar" yazacakt. (Tabii eer
televizyona kan bilgisayarc Melih Erginol deilse.) Rportajlar
yapld, panellere katldm, imza gnleri dzenlendi. Btn bunlar
hayatm deitirmedi. Hl yazabilmek iin yaamak, yaamak iin de
almak zorundaydm.
Yllardr iten bunaldm her dakikada, kendime alma
zorunluluumu hatrlatr, zihnimi beni skntdan kurtaracak
grntlere aarm: Kiray isteyen ev sahibi, yakt paras makbuzunu
suratma dayayan apartman yneticisi, senetlerin gnnn getiini
hatrlatrken bile kibarlndan bir ey kaybetmeyen beyaz eya
satcs... Btn bunlar kredi kart bor bildirim formlar, kasa fii, icra
bildirisi gibi belgelerle desteklemeyi unutmam. Aslnda btn bunlar
bunaldm iime, yeniden drt elle sarlmam iin yeterli olur ama eer
daha byk bir kriz sz konusuysa farkl bir uygulamaya balarm.

Grntler hzl kesmeler ve paralel montajla, isizlik gnleri
tablolarna balanr: Ev sahibinin yznden sokakta karton bir kutunun
iinde uyduum plana kesme. Karton kutunun stnde bir icra bildirisi
yapm durumda. Belgenin yakn ekiminden beyaz eyalarn takm
elbiseli adamlar tarafndan evden gtrlmeleri sahnesine gei.
Oradan komularn bir kede durup hakkmda fsldamalarna bir
genel plan. Genelden, drt numaradaki kzn kpeine doru hzl bir
yakn ekim, yerde bulduu bir eyi yalyor. Kpekten hzla geriye
aldmzda yalad eyin bir aacn dibinde lm adamn eli
olduu grlr, adama yakn ekim, yz benim yzm ve son.
Bakkaln nndeki gazetelere bakyorum. Birbirinin benzeri
balklar. Yanmda bir adam beliriyor. O da benim gibi bo bo
seyrediyor gazeteleri. Belki o da yazardr. Belki o da balklardan bir
konu bulmaya alyordur. Birden konumaya balamasyla
irkiliyorum.
-Hep ayn haberler...
-Oysa gndemi hzl deien bir lkede yayoruz.
-Ama o gndemi bize sunan kafalar hi deimiyor. Hl ayn
kuklaclar, ayn kuklalar oynatyor. Bunlar yerlerine zamkla
yapmken, son birka ayda ka tane gen beyin iten karld.
Braksam, sabaha kadar konuacak. Baz insanlar politikadan
konumaktan, hi tanmadklar insanlara bilgilerini gstermekten zevk
alrlar. Acaba babam da her karlat insanla bunlar m konumaya
balard? Babamla karmdaki adamn yzleri ayn habere, ayn ariv
fotorafn kullanm gazeteler kadar benziyor.
Faruk her zamanki gibi kasann arkasnda oturmu hesaplar
yapyor. "Bir paket sigara versene Faruk," diyorum. tiim markay
ezbere bilir. Yapt hesaptan ban kaldrmas biraz zaman alnca,
belki de boluk anlarn sevmediimden "ler nasl?" diye soruyorum.
"Rezalet be abi," diyor, "urada yarm saat otur, anlarsn ne demek
istediimi. nsanlar arabalarna binip market alveriine gidiyor artk.
Speriydi, megasyd, grosuydu derken bizim ocamza incir diktiler.
Bakkalln eski tad kalmad anlayacan." Birden inanlmaz bir
rahatlama hissediyorum, yazacam yknn ilk satrlar gzmn
nnde belirmeye balyor. Her iki Melih Erginol da ok mutlu artk.
Giri cmlesini unutmamak iin defalarca iimden tekrar ederken

Faruk'un sesiyle kendime geliyorum: "Neyse beni bo ver be abi, senin
iler nasl gidiyor?" Gevezelik etmekten byk bir zevk alan Faruk'un
zel hayatma giren bu tr sorularn pek sevmez, genelde geitiririm
ama o sabah beynimin, iinden geenleri syle dosyasnn kapa ak
kaldndan fsldayarak yantlyorum: "Bizim sektr de kt durumda
ama hi deilse be kuru kazandryor. Zaten bu ii sadece para
iin yapyorum."

Yekta Kopan Daha Önce Tanışmış Mıydık PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Yekta Kopan Daha Önce Tanışmış Mıydık PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Daha nce Tanm mydk?

Daha nce Tanm mydk?

Daha nce Tanm mydk?

Yayna Hazrlayan: Ayfer Tun

2003 altkitap ve Yekta Kopan

Yekta Kopan 1968'de dodu. renim hayat Ankara'da geti.

"Bir Sar Yolculuk" 3

"Bir Sar Yolculuk"

Yaynevinizin saygdeer yneticileri;

Evvela byle bir mektup yollayarak zamannz aldm iin zr

Tekrar ederek zamannz almak niyetinde deilim. Yalnz kitapta

stne kitap devirmeye balad. Rahmetli babam bu abam gremedi

nasl acmaszca budandn grdke alayacak gibi oluyordum.

yaynevinizin tadn karacak bir olaya dnmez. Zaten ben de bu

Yaynevinizin deerli yneticileri;

nallah bu mektubumu, bir ihtiyarn samalklar olarak

Amcamn Yaama abas

Souk k gecelerinde, salondaki sobann stnde kzaran

ki aabeyim de ben de uzun sre dnr ama ne olduunu

Karanlk bir gecede parldayan deniz feneri kadar zelsin... Benimle

Sol taraftaki vidalar amay baarmtm. Tornavidann sap,

tuvalete komutu. Bu erken uyar sistemini hi gerekletiremedi.

gibi bir sr ey bilmeyi, eit eit bululara imza atmay hayal

Daha nce tanm mydk?

Daha nce tanm mydk?

zr dilerim, birden sizi eskiden tanyormuum hissine kapldm da.

genelde irket dnda oluyorum ama not brakrsnz... Bakn bir

Yaaa, ben sizi nereden tanyor olabilirim? Nerede oturuyorum

sorular vardr. Yolculuk nereyeydi? Hahahah... Yahu Allahn aklls,

Alo!... Volkan merhaba... Evet, benim, Sinem... Naslsn canm?..

Merhaba... 24 numara buras m? Rahatsz edeceim, izninizle...

"Sakn kprdama," diyorum Kiraz'a. Ama uzun sredir

Sellice'ye bu sabah geldim. ehir merkezine dokuz saatte ulatm.

uykumun geldiini hissedip yatyor ve sabaha kadar uyuyamyordum.

Kendini bombo bir meknda buluyorsun. Bu blnmemilik

te bu korkun kbuslarmdan hep o dme annda uyanrdm.

kp gidebilecek kadar cesur olmalydk. Eyalarnn ounu

Aklma birden radyoyu kapatmak geliyor. Biraz ncesine

Sellice, Okan'n anlattndan da garip bir kyd. Resimlerde ya da

Sol ayam karncaland. Kprdamak istiyorum ama bunu

Uykusuzluk iimi yapmama engel olmuyordu. Kimi gece hi

Bombo bir bahede zrafalar gryorsun. Dii zrafa dnyann en

Aaya bakmak istiyorum. Bakmamam gerektiini biliyorum,

Btn gn evde duruyordum. Bu zorunlu iznin, yllardr okumak

konutuunu grmler. nc gecenin sonunda bir bakrala

Kendi hayatm ne kadar tanyorum? nandm, gerekten

Yol boyunca Meltem'i dndm. Gzmn nne eitli grntler

Zaman alglayamyorsun. Bylesi bir duygudan arndrlmsn.

Bir ara, tepeye arabayla kmamam konusunda beni uyaran

Kck bir adamd. Yllardr dalarda yaad iin sa sakal

sylediimde, nefis bir sohbet konusu bulmu olmann heyecanyla

te yine tahterevallideyim. Ne yukarda olmak istiyorum ne

Gnei Son Olarak Phra Keo'da Grdm

Baka bir yaam yarglamak bana dmez.

gecenin en yalnz saatinde gemiimi okuyorum.

Herkes tatilde olduundan ya da zor bir ders ylndan sonra oturup

yl nce bir yaynevinde dzeltmen olarak almaya

mkemmelliini, en pahal prodksiyonla karmza kan mzikalin

renemediim Macar kzla ok iyi anlayorum. Tabii bir de Clare var.

giydii gn koltuk altlarndaki kllar grp de Clare'den de tiksinene

Ne kadar garip! O tarihlerde benim iin ok ey ifade eden bu

Dzenli bir iim, yarnlarla ilgili kararlar almada rahatlm, be para

hayatlar, yazsam roman olur diyecek kadar renkli ama yazmaya