Gradjevinski Materijali 2 (FTN Novi Sad)

GRAEVINSKI MATERIJALI 2
Fond: 3+2
XI p r e d a v a nj e
Prof. dr Vlastimir RADONJANIN

Prof. dr Mirjana MALEEV
1
PORTLAND CEMENT I
CEMENTI NA BAZI PORTLAND CEMENTA
Klasifikacija, oznake i sastav Vrste
Obini cementi su podeljeni u pet glavnih vrsta:

CEM I portland-cement
CEM II portland-kompozitni cement
CEM III metalurki cement
CEM IV pucolanski cement
CEM V kompozitni cement
2
PORTLAND CEMENT I
Klasifikacija, oznake i sastav Tipovi
Finija klasifikacija obinih cemenata je izvrena u

okviru glavnih vrsta.
Po ovoj klasifikaciji cementi su na osnovu sastava
podeljeni po tipovima.
Prema EN 197-1 i Pravilniku o kvalitetu cementa
postoje 27 tipova cementa
3
PORTLAND CEMENT I

Portland cement (CEM I)
PC
Portland cementi sa dodacima (CEM II)
PC 20S i PC 35S (sa zgurom)
PC 20P i PC 35P (sa prirodnim pucolanom)
PC 20Q i PC 35Q (sa aktiviranim prirod. pucolanom)
PC 20V i PC 35V (sa silikatnim leteim pepelom)
PC 20W i PC 35W (sa karbonatnim leteim pepelom)
PC 20L i PC 35L (sa krenjakom)
PC 20LL i PC 35LL (sa krenjakom)
PC 20T i PC 35T (sa sagorelim kriljcem)
PC 20D (sa silikatnom ai)
4
PC 20M i PC 35M (portland kompozitni cementi, sa meanim dodacima)
PORTLAND CEMENT I

Metalurki cement (CEM III)
M 35K (sa zgurom, uee klinkera od 35 - 64%)
M 20K (sa zgurom uee klinkera od 20 - 34%)
M 5K (sa zgurom, uee klinkera od 5 - 19%)
Pucolanski cement (CEM IV)

P 35 (sa meanim pucolanima do 35%)
P 55 (sa meanim pucolanima do 55%)
Kompozitni cement (CEM V)

MP 30 (sa zgurom do 30% i meanim pucolanima do
30%)
MP 50 (sa zgurom do 50% i meanim pucolanima do
50%) 5
PORTLAND CEMENT I
6
PORTLAND CEMENT I
7
PORTLAND CEMENT I
8
PORTLAND CEMENT I
9
PORTLAND CEMENT I
10
PORTLAND CEMENT I
11
PORTLAND CEMENT I
Klasifikacija, oznake i sastav Klase
Dalja podela obinih cemenata je izvrena na

osnovu mehanikih karakteristika.
U tom smislu svaki tip cementa je izdeljen na
klase.
Cementi se dele na klase:
Prema standardnoj vrstoi i

Prema poetnoj vrstoi.
12
PORTLAND CEMENT I
Pod standardnom vstoom podrazumeva se

vrstoa pri pritisku cementnih epruveta,
odreena prema SRPS EN 196-1, pri starosti od 28
dana.
Postoje tri klase standardne vrstoe cementa:
klasa 32.5
klasa 42.5 i
klasa 52.5
13
PORTLAND CEMENT I
Poetna vrstoa cementa je vrstoa pri pritisku,

odreena prema SRPS EN 196-1, za starosti od 2 ili
7 dana.
Na osnovu vrednosti poetne vrstoe, u okviru
svake klase standardne vrstoe, definisane su po
tri klase poetne vrstoe:
Klasa sa niskom poetnom vrstoom L,
Klasa sa obinom poetnom vrstoom N i
Klasa sa visokom poetnom vrstoom R. 14

Oznaavanje obinih portland cemenata
prema Pravilniku
9/27
Oznaavanje obinih portland cemenata
prema EN 197-1
CEM II A/S 42.5 N SR
Dodatna oznaka
Poetna vrstoa
Standardna klasa vrstoe

Tip cementa - vrsta drugog po
veliini glavnog sastojka cementa
Koliina portlandcementnog
klinkera
Glavna vrsta cementa
koliina portland-cementnog klinkera se oznaava

slovima:
A(visok),
B (umeren) i
C (nizak )sadraj klinkera 9/27
Tipovi obinih portland cemenata
SRPS B.C1.011 Pravilnik SRPS EN 197-1
Portland
cement PC PC CEM I
(CEM I)
M 35K M 35K CEM III/A
Metalurki
cement M 20K M 20K CEM III/B
(CEM III)
M 5K M 5K CEM III/C
Pucolanski P 35 P 35 CEM IV/A
cement
(CEM IV) P 55 P 55 CEM IV/B
Kompozitni MP 30 MP 30 CEM V/A
cement
(CEM V) MP 50 MP 50 CEM V/B
10/27
Tipovi obinih portland cemenata (nastavak)
SRPS B.C1.011 Pravilnik SRPS EN 197-1
PC 20S PC 20S CEM II/A-S
PC 35S PC 35S CEM II/B-S
- PC 20D CEM II/A/D
PC 20P PC 20P CEM II/A-P
PC 35P PC 35P CEM II/B-P
PC 20Q PC 20Q CEM II/A-Q
PC 35Q PC 35Q CEM II/B-Q
PC 20V PC 20V CEM II/A-V
Portland- PC 35V PC 35V CEM II/B-V
kompozitni PC 20W PC 20W CEM II/A-W
cement
PC 35W PC 35W CEM II/B-W
(CEM II)
- PC 20T CEM II/A-T
- PC 35T CEM II/B-T
PC 20L PC 20L CEM II/A-L
PC 35L PC 35L CEM II/B-L
- PC 20LL CEM II/A-LL
- PC 35LL CEM II/B-LL
PC 20M PC 20M CEM II/A-M
PC 35M PC 35M CEM II/B-M
11/27
Tipovi sulfatno otpornih obinih cemenata
Vrsta Pravilnik SRPS EN 197-1
Sulfatno otporni PC-SR 0* CEM I-SR 0

portland cement PC-SR 3 * CEM I-SR 3
(CEM I) PC-SR 5 * CEM I-SR 5
Sulfatno otporni M 20K-SR CEM III/B-SR
metalurki cement
(CEM III)
M 5K-SR CEM III/C-SR
Sulfatno otporni
P 35- SR CEM IV/A-SR
pucolanski
cement
(CEM IV) P 55- SR CEM IV/B-SR
12/27
PORTLAND CEMENT I
Klasifikacija, oznake i sastav Uslovi kvaliteta
Za obine cemente prema Pravilniku propisani su

uslovi kvaliteta u pogledu:
Mehanikih osobina,
Fizikih osobina i
Hemijskog sastava.
20
PORTLAND CEMENT I

Zahtevi u pogledu mehanikih svojstava -
21
PORTLAND CEMENT I

Fizika svojstva
22
PORTLAND CEMENT I

Fizika svojstva
23
PORTLAND CEMENT I

Fizika svojstva
24
PORTLAND CEMENT I

Zahtevi u pogledu fizikih svojstava
Poetak
Finoa Specifina Aut. Ekspa
Klasa vezivanja Kraj vez., Toplota
mliva, povrina, def., nzija,
vrstoe min min hidratacije
% cm2/g % mm
32,5 L
32,5 N 75
32,5 R
42,5 L
270 J/g
42,5 N 10 2400 60 600 + 0,5 10
(7dana/41h)
42,5 R
52,5 L
52,5 N 45
52,5 R
14/27
Zahtevi u pogledu hemijskih svojstava - NOVO
Vrsta Klasa
Pravilnik
cementa vrstoe
32,5 N
32,5 R 3,5%
CEM I
42,5 N
Sadraj CEM II
sulfata CEM IV
42,5 R
(kao SO3) CEM V
52,5 N
52,5 R 4,0%
CEM III sve klase

PC-SR 0 32,5 N
Sadraj PC-SR 3 32,5 R 3,0%
sulfata PC-SR 5 42,5 N
(kao SO3) P 35- SR 42,5 R
P 55- SR 52,5 N 3,5%
52,5 R
PC-SR 0 =0
C3A PC-SR 3 3,0%
u klinkeru PC-SR 5 sve 5,0%
P 35- SR 9,0%
P 55- SR
15/27
Zahtevi u pogledu trajnosti -
Prilikom komponovanja betonske meavine potrebno je

izvriti izbor cementa, naroito u pogledu tipa i klase vrstoe
za razne primene i klase izloenosti.
Izabrani cement mora da bude u saglasnosti sa
odgovarajuim srpskim standardima za beton i to:
SRPS EN 206-1:2011 (Beton - Deo 1: Specifikacija,
performanse, proizvodnja i usaglaenost) i
SRPS U.M1.206:2013 (Beton Specifikacija, performanse,
proizvodnja i usaglaenost Pravila za primenu standarda
SRPS EN 206-1) i
ostalim propisima koji vae za odreenu vrstu objekta i tip
konstrukcije na mestu upotrebe.
16/27
PRIMERI OZNAAVANJA VRSTE I TIPOVA CEMENATA
Prema Pravilniku
Portland cement, usaglaen sa ovim pravilnikom klase
vrstoe 42,5 sa visokom poetnom vrstoom:
Portland cement - PC 42,5 R
Portland cement sa dodatkom krenjaka sa masenim

udelom krenjaka izmeu 6% i 20% koji sadri TOC koji ne
prelazi 0,50% (L) klase vrstoe 32,5, sa obinom poetnom
vrstoom:
Portland cement sa dodatkom krenjaka - PC 20L 32,5 N
Portland kompozitni cement kod koga je ukupni maseni udeo

granulisane zgure visoke pei (S), silikatnog leteeg pepela
(V) i krenjaka (L) izmeu 12% i 20% i klase vrstoe 32,5
sa visokom poetnom vrstoom:
Portland-kompozitni cement - PC 20M (S-V-L) 32,5 R 16/27
Prema Pravilniku
Kompozitni cement masenog udela izmeu 18% i 30%

granulisane zgure visoke pei (S) i izmeu 18% i 30%
silikatnog leteeg pepela (V), klase vrstoe 32,5 sa
obinom poetnom vrstoom :
Kompozitni cement - MP 30 (S-V) 32,5 N:
Metalurki cement masenog udela izmeu 66% i 80%

granulisane zgure visoke pei (S),klase vrstoe 32,5 sa
obinom poetnom vrstoom i niskom toplotom hidratacije i
sulfatnom otpornou:
Metalurki cement - M 20K 32,5 N - LH/SR
16/27
Prema Pravilniku
Portland cement klase vrstoe 42,5 sa visokom poetnom

vrstoom i sulfatnom otpornou sa sadrajem C3A u
klinkeru 3% :
Portland cement - PC 42,5 R - SR 3
Pucolanski cement masenog udela izmeu 21% i 35%

prirodnog pucolana (P) i klase vrstoe 32,5 sa obinom
poetnom vrstoom i sulfatnom otpornou sa sadrajem
C3A u klinkeru 9% i pozitivnim ispitivanjem pucolanske
aktivnosti oznaava se:
Pucolanski cement - P 35 (P) 32,5 N - SR
16/27
PORTLAND CEMENT I
Klasifikacija, oznake i sastav Obeleavanje
Primeri:
Portland cement klase vrstoe 42.5 sa visokom
poetnom vrstoom:
CEM I 42.5 R, EN 197-1
Portland-kompozitni cement sa dodatkom
krenjaka (L) u koliini od 6 do 20%, klase
vrstoe 32.5 sa obinom poetnom vrstoom:
CEM II A-L 32.5 N, EN 197-1
31
PORTLAND CEMENT I

Primeri:
Portland kompozitni cement sa dodatkom zgure
(S), silikatnog leteeg pepela (V) i krenjaka (L) u
koliini od 21 - 35%, klase vrstoe 32.5 sa
visokom poetnom vrstoom:
CEM II B-M(S-V-L) 32.5 R, EN 197-1
Pucolanski cement sa dodatkom prirodnih
pucolana (P) i karbonatnog leteeg pepela (W) u
koliini od 11 - 35%, klase vrstoe 32.5 sa
obinom poetnom vrstoom:
CEM IV A(P-W) 32.5 N, EN 197-1 32
PORTLAND CEMENT I

Primeri:
Kompozitni cement sa dodatkom zgure (S) i
silikatnog leteeg pepela (V) u koliini od 18 - 30%,
klase vrstoe 32.5 sa obinom poetnom
vrstoom:
CEM V A(S-V) 32.5 N, EN 197-1
33
Postupak ocenjivanja usaglaenosti
Obuhvata:
1) uzimanje uzoraka cementa;
2) ispitivanje uzetih uzoraka cementa;
3) statistika analiza rezultata ( po potrebi);
4) vrednovanje rezultata ispitivanja;
5) izdavanje sertifikata o usaglaenosti.
Ispitivanje cementa u cilju ocenjivanja
usaglaenosti
1) sadraj sastojaka u cementu;
2) hrom (VI) rastvoran u vodi obraunat na ukupnu
masu suvog cementa;
17/27
Postupak ocenjivanja usaglaenosti -
Distributer cementa koji vri pakovanje duan je

da obezbedi odravanje kvaliteta cementa
prilikom transporta, prijema, skladitenja i
otpreme;
Imenovano telo vri proveru saobraznosti
cementa sa sertifikovanom vrstom, tipom i
klasom cementa;
Izdavanje potvrde za dalje korienje srpskog
znaka usaglaenosti.
19/27
Znak usaglaenosti
Na cement koji je usaglaen sa zahtevima ovog pravilnika,

pre njegovog stavljanja ili isporuke na trite, stavlja se
srpski znak usaglaenosti.
Srpski znak usaglaenosti stavlja proizvoa ili njegov
zastupnik, odnosno uvoznik ako proizvoa ili njegov
zastupnik nije registrovan na teritoriji Republike Srbije, na
vidnom mestu tako da bude itljiv i neizbrisiv.
U sluaju cementa upakovanog u vree, srpski znak
usaglaenosti treba da bude nalepljen ili odtampan na
vrei.
Kod cementa u rasutom stanju, srpski znak usaglaenosti
treba da bude naneen u nekom podesnom praktinom
obliku u prateim komercijalnim dokumentima.
21/27
PORTLAND CEMENT I
Neke osobine cemenata na bazi portland
cementnog klinkera
Portland cement sa dodatkom granulisane zgure
Nia vrstoa pri pritisku posle 28 dana, zbog
usporenog prirasta vrstoe u poetnom periodu,
dok se uticaj na konane vrstoe posle cca godinu
dana praktino gubi.
Manja koliina osloboene hidratacione toplote
Brzina hidratacije zavisi od koliine dodataka: vea
koliina zgure - sporija hidratacija. Zbog sporije
hidratacije ne treba ih koristiti kada je niska
spoljanja temperatura.
Vea otpornost na uticaj agresivnih materija od
istog cementa. 37
PORTLAND CEMENT I
cementnog klinkera
Portland cement sa dodatkom
prirodnih ili vetakih pucolana
Sporije vezivanje i ovravanje,
Nie vrstoe u poetnom periodu,
Mala koliina osloboene hidratacione toplote,
Otpornost prema delovanju mekih i sulfatnih
voda,
Poveana potreba za vodom i
Mala otpornost na dejstvo mraza. 38
PORTLAND CEMENT I
cementnog klinkera
Portland-kompozitni cement
Ima osobine i cemenata sa dodatkom zgure i
cemenata sa dodatkom pucolana.
Preovlauju osobine onog dodatka kog ima vie.
Metalurki cement
U odnosu na PC sa dodatkom zgure ovaj cement:
Jo sporije hidratie,
Ima nie vrstoe posle 28 dana,
Otporniji je u agresivnim sredinama (otporan na
uticaj vode koja sadri hloride, sulfate i alkalije). 39
PORTLAND CEMENT I
cementnog klinkera
Pucolanski cement
U odnosu na PC sa dodatkom pucolana:
Jo sporije hidratie,
Ima sporiji prirast vrstoa,
Oslobaa manje hidratacione toplote,
Ima veu specifinu povrinu i
Otporniji je na uticaj morske vode.
40
PORTLAND CEMENT I
cementnog klinkera
Kompozitni cement
Ova vrsta cementa ima osobine i pucolanskih i
metalurkih cemenata.
Preovlauju osobine onog dodatka kog ima vie.
Beli portland cement

Ne predstavlja specijalnu vrstu cementa.
To je portland cement (CEM I), koji se dobija
mlevenjem belog PC klinkera, gipsa, dodataka za
korekciju beline i pomonih sredstava za mlevenje.
Ima ista fizika i mehanika svojstva kao i "sivi"
portland cement, ali ima istiji hemijski sastav. 41
PORTLAND CEMENT I
cementnog klinkera
Opisane razlike u mehanikim svojstvima u zavis-

nosti od vrste i koliine dodataka, kod cemenata
koji se danas proizvode, ispoljavaju se na sledei
nain:
Cementi CEM I se proizvode u klasama
32.5, 42.5 i 52.5 (L, N ili R)
Cementi CEM II se proizvode u klasama
32.5 i 42.5 (L, N ili R)
Cementi CEM III, CEM IV i CEM V se proizvode
uglavnom u klasi 32.5 (L ili N)
42
Tipovi cemenata proizvedeni u Srbiji
Tip Glavni sastojci Klasa vrstoe ostalo
PC (CEM I) K 42,5R; 52,5N/R
PC 20 (CEM II/A) K,S, L 42,5 N/R

PC 20M/35M
(CEM II/A-M) K, S-L, V-L 42,5N/R; 32,5R
(CEM II/B-M)
M 20K
K,S 32,5N LH/SR
(CEM III/B)
25/27
KALCIJUM-ALUMINATNI CEMENTI
Definicija
Kalcijum-aluminatni cement je mineralno

hidraulino vezivo.
Osnovne sirovine za proizvodnju ovog cementa
su:
Krenjak i
Boksit
Kao korektivna sirovina koristi se:
isti aluminijum oksid.
44
Istorijat poizvodnje i primene
Prvu industrijsku proizvodnju kalcijum-

aluminatnog cementa zapoeo je francuski koncern
"LAFARGE" 1908 godine.
U tom periodu nisu bili poznati svi aspekti
ponaanja kalcijum-aluminatnog cementa tokom
vremena.
Isticane su samo njegove prednosti u odnosu na
portland cement (npr. da je 1-dnevna vrstoa
kalcijum-aluminatnog cementa vea od 28-dnevne
vrstoe portland cementa i da ima visoku
otpornost na sulfatnu koroziju). 45
Zbog toga se proizvodnja i primena kalcijum-

aluminatnog cementa brzo proirila na sve delove
sveta.
Kao jedini nedostatak ovog cementa navodila se
samo njegova cena.
Ovaj cement je poeo da se koristi za spravljanje
betona od 1920 godine.
Prvi primer je izgradnja mosta u Eseksu u Velikoj
Britaniji.
46
Prvi podaci o padu vrstoe pri pritisku kalcijum-

aluminatnog cementa objavljeni su 1929 godine.
Ova pojava je delimino objanjena 6 godina
kasnije (formirani hidrati nisu stabilni na
temperaturama iznad 200C).
Tek 1950 godine je potpuno objanjen mehanizam
promene vrstoe kalcijum-aluminatnog cementa i
uveden je pojam "konverzija".
47

Kao posledica novih saznanja preporueno je
bilo da se za spravljanje armiranog betona
vodocementni faktor smanji na 0.5.
Od pedestih godina prolog veka kalcijum-
aluminatni cementi su se poeli koristiti i za
prethodno napregnute konstrukcije (atheziono
prednapregnute) zbog visokih poetnih
vrstoa, koje su omoguavale prednaprezanje
nakon 18 sati.
Za te primene preporuivalo se da vodocementni
faktor bude 0.4. 48
Sa primenom aluminatnih cementa je sve ilo

dobro sve dok se 1974 godine u Velikoj Britaniji
nisu sruila tri krova napravljena od prethodno
napregnutih greda.
Istovremeno su i u paniji otkriveni sluajevi
pojave slinih oteenja.
Od tog vremena uvedena je zabrana upotrebe
aluminatnog cementa za izvoenje noseih
elemenata konstrukcije.
49
Proizvodnja kalcijum-aluminatnog cementa
Razlikuju se dva tehnoloka postupka

proizvodnje kalcijum-aluminatnog cementa:
Topljenjem sirovine (kada je sadraj Al2O3
manji od 50%)
Sinterovanjem sirovine (kada je sadraj Al2O3
vei od 50%)
50
Obini kalcijum-aluminatni cementi se dobijaju

topljenjem meavine krenjaka i boksita u
vertikalnim peima, na temperaturama oko
16000C.
Nakon hlaenja dobija se klinker, koji se zatim
melje do odreene finoe.
Sadraj aluminjum oksida je vei od 35%.
Boja ovog cementa je tamno siva.
51
Vertikalna pe za
proizvodnju kalcijum-
aluminatnog cementa
postupkom topljenja
52
Visoko aluminatni cement (kalcijum-aluminatni

cement sa visokim sadrajem aluminijum oksida)
se proizvodi zagrevanjem do temperature
sinterovanja meavine krenjaka visoke istoe i
boksita visoke istoe u rotacionim peima.
Sadraj aluminjum oksida u ovoj vrsti cementa je

vei od 70%.
Ima svetlo sivu do bele boje.

53
Rotaciona pe za proizvodnju kalcijum-

aluminatnog cementa postupkom sinterovanja 54

Kao proizvod topljenja, odnosno sinterovanja,
dobija se kalcijum-aluminat u razliitim oblicima
klinkera.
topljenje sinterovanje
55
Mlevenje
Kalcijum-aluminatni cementi dobijaju se mlevenjem
klinkera u horizontalnim mlinovima.
Izgled mlina za mlevenje kalcijum-aluminatnog klinkera

56
Hemijski sastav kalcijum-aluminatnog cementa
Osnovni hemijski sastav kalcijum-aluminatnog cementa

Oznaka Hemijski sastav
A Al2O3
C CaO
S SiO2
F* Fe2O3
* javlja se samo u sluaju kada je u boksitu

prisutna velika koliina oksida gvoa 57
Mineraloki sastav kalcijum-aluminatnog cementa
niski
58
Osnovni mineral kalcijum-aluminatnih cemenata

je monokalcijum-aluminat (CA).
Ovaj mineral daje cementu njegova specifina
svojstva, kao to su:
sporo vezivanje i
veoma brzo ovravanje.
Ostali minerali su minornog karaktera i ne javljaju
se u svim vrstama kalcijum-aluminatnih
cemenata.
59
Doprinos vrstoi pri pritisku proizvoda hidratacije

klinkernih minerala kalcijum-aluminatnog cementa
60
Osnovne karakteristike
Osnovne karakteristike kalcijum-aluminatnih
cemenata su:
Brz prirast vrstoa (visoke poetne vrstoe),
posle 24 sata dostie vrstou pri pritisku i do
80MPa,
Znaajan pad vrstoe pri pritisku nakon
izvesnog vremena,
Velika koliina osloboene toplote pri
hidrataciji,
61
Osnovne karakteristike
Otpornost na dejstvo visokih temperatura (u

zavisnosti od primenjenog agregata,
temperature topljenja se kreu od 1200 -
20000C).
Hemijska otpornost na slabe kiseline (pH>4) i
istu vodu (zbog nedostatka kalcijum-
hidroksida),
Hemijska otpornost na dejstvo sulfata (morska
i sulfatne vode) i
Hemijska osetljivost na dejstvo alkalija.
62
Osnovne karakteristike Hidratacija cementa
Kada se kalcijum-aluminatni cement pomea sa

vodom, dolazi do trenutnog rastvaranja kalcijum-
aluminatnih komponenti (1 minut) i oslobaanje
male koliine toplote.
U narednih 2 - 3 sata ne poinje proces hidratacije
i taj period se naziva "uspavani" period.
U narednih 24 sata skoro sva voda reaguje sa
cementom, uz oslobaanje velike koliine toplote.
63
Primer:
Ako se meavina kalcijum-aluminatnog cementa i
vode stavi u plastini sud, nakon poetka reakcije
doi e do zagrevanja, koje e izazvati topljenje
plastike!
Za kompletnu hidrataciju aluminatnog cementa

potrebno je 80% vode, za razliku od portland
cementa kome je bilo potrebno 40% vode.
64
U zavisnosti od temperature, dobijaju se razliiti

produkti hidratacije:
T<200C CA + 10H=CAH10
200C <T<600C 2CA + 11H=C2AH8+AH3
T>600C 3CA + 12H=C3AH6+2AH3
U prikazanim reakcijama jedinjenje C3AH6 je

stabilno, dok su jedinjenja CAH10 i C2AH8
nestabilna (metastabilna).
65
Nestabilna jedinjenja se na temperaturama iznad

200C, razlau sve do dobijanja hemijski stabilnih
jedinjenja, kao to su C3AH6 i AH3:
2CAH10 C2AH8+AH3+9H
3C2AH8 2C3AH6+AH3+9H
Ove reakcije se ubrzavaju na viim temperaturama
(>250C) i poznate su kao KONVERZIJA.
Usled konverzije dolazi do poveanja poroznosti i
propustljivosti, to dovodi do znaajnog smanjenja
vrstoe i trajnosti kalcijum-aluminatnih cemenata.
66
Osnovne karakteristike Razvoj vrstoe
Zbog brzog procesa hidratacije kalcijum-aluminatni

cementi imaju visoke poetne vrstoe.
Najvee poveanje vrstoe se postie u periodu
od 3 do 9 sati nakon meanja sa vodom.
Tokom ovog perioda vrstoa pri pritisku se moe
poveati ak i za vie od 30MPa po satu.
Dalji razvoj vrstoe kalcijum-aluminatnih
cemenata zavisi od temperature sredine.
67

Ako je temperatura manja od 200C, vrstoa e se i
dalje postepeno poveavati, a pri temperaturama
veim od 380C vrstoa poinje naglo da opada.
Promena vrstoe pri pritisku kalcijum-aluminatnog

cementa u zavisnosti od temperature sredine 68

Vodocementni odnos
380 180
vrstoa u odnosu na 1-dnevnu vrstou
Promena vrstoe pri

pritisku kalcijum-
aluminatnih cemenata
u zavisnosti od
Temperatura sredine vodocementnog
faktora i temperature
dani
godine 69

Sa poveanjem vodocementnog odnosa i sa
poveanjem temperature vrstoa pri pritisku se
znaajno smanjuje.
Proces smanjenja vrstoe na temperaturi od
380C zapoinje pri starosti od 7 dana, a na
temperaturi od 180C zapoinje pri starosti od cca
godinu dana.
Konani pad vrstoe pri pritisku u odnosu na
jednodnevnu vrstou iznosi:
cca 50% za temperaturu 380C i =0.4
cca 5% za temperaturu 180C i = 0.4 70
Konverzija se moe kontrolisano obaviti ako se

ovravanje odvija na viim temperaturama, jer
stabini C3AH6 nastaje direktno na temperaturama
iznad 600C.
Totalna konverzija se moe postii i zaparivanjem

u prva 24 sata, ime se dobijaju nie, ali stabilne
vrstoe.
71
Primena
Kalcijum-aluminatni cementi se koriste u

specijalne svrhe, kao to su:
dobijanje vatrostalnih betona i maltera,

dobijanje maltera i betona sa visokim
poetnim vrstoama (jednodnevne vrstoe
kalcijum-aluminatnih cemenata su vee od 28-
dnevnih vrstoa portland cemenata)
dobijanje hemijski otpornih maltera i betona
(otporni na blage kiseline i sulfate)
72
Primena
dobijanje brzovezujuih maltera i betona za

privremene sanacione radove i "zatvaranje"
prodora vode,
izrada "brzovezujuih" podloga i
izravnavajuih slojeva (kouljica),
proizvodnja maltera za lepljenje ploica,
za izvoenje odvodnih kanala i cevi (zbog
hemijske otpornosti i otpornosti na abraziju),
za spravljanje torkret betona i maltera.
73
Primena
Kalcijum-aluminatni cementi se ne koriste za izradu
betona za nosee konstrukcijske elemente.
Pojedine zemlje su praktino zabranile upotrebu ove
vrste cementa (Nemaka, Holandija, itd.).
Poslednjih godina proizvoai kalcijum-aluminatnih
cemenata preporuuju njihovu primenu i za
spravljanje konstrukcijskih betona, ali uz
preduzimanje odreenih mera opreza
( <0.40 i koliina cementa > 400kg/m3).
74
Primena
Temperature topljenja u zavisnosti od primenjenog agregata

i vrste kalcijum-aluminatnog cementa
(sadraj Al203 40% ili 70%)
75
Primena
Brzo-vezujui
malteri
76
Primena
Malteri za
lepljenje ploica
77
Primena
Brzo-vezujui
izravnavajui
slojevi i kouljice
78
Primena
Beton za cevi i
odvodne kanale
79

Gradjevinski Materijali 2 (FTN Novi Sad)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Gradjevinski Materijali 2 (FTN Novi Sad)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GRAEVINSKI MATERIJALI 2

Prof. dr Vlastimir RADONJANIN

Klasifikacija, oznake i sastav Vrste

Obini cementi su podeljeni u pet glavnih vrsta:

Klasifikacija, oznake i sastav Tipovi

Finija klasifikacija obinih cemenata je izvrena u

Klasifikacija, oznake i sastav Tipovi

Klasifikacija, oznake i sastav Tipovi

Pucolanski cement (CEM IV)

Kompozitni cement (CEM V)

Klasifikacija, oznake i sastav Tipovi

Klasifikacija, oznake i sastav Tipovi

Klasifikacija, oznake i sastav Tipovi

Klasifikacija, oznake i sastav Tipovi

Klasifikacija, oznake i sastav Tipovi

Klasifikacija, oznake i sastav Tipovi

Klasifikacija, oznake i sastav Klase

Dalja podela obinih cemenata je izvrena na

Prema standardnoj vrstoi i

Klasifikacija, oznake i sastav Klase

Pod standardnom vstoom podrazumeva se

Klasifikacija, oznake i sastav Klase

Poetna vrstoa cementa je vrstoa pri pritisku,

Klasa sa obinom poetnom vrstoom N i

Klasa sa visokom poetnom vrstoom R. 14

Standardna klasa vrstoe

koliina portland-cementnog klinkera se oznaava

Sulfatno otporni PC-SR 0* CEM I-SR 0

Klasifikacija, oznake i sastav Uslovi kvaliteta

Za obine cemente prema Pravilniku propisani su

Klasifikacija, oznake i sastav Uslovi kvaliteta

Klasifikacija, oznake i sastav Uslovi kvaliteta

Klasifikacija, oznake i sastav Uslovi kvaliteta

Klasifikacija, oznake i sastav Uslovi kvaliteta

Klasifikacija, oznake i sastav Uslovi kvaliteta

CEM III sve klase

Prilikom komponovanja betonske meavine potrebno je

Portland cement sa dodatkom krenjaka sa masenim

Portland kompozitni cement kod koga je ukupni maseni udeo

Kompozitni cement masenog udela izmeu 18% i 30%

Metalurki cement masenog udela izmeu 66% i 80%

Portland cement klase vrstoe 42,5 sa visokom poetnom

Pucolanski cement masenog udela izmeu 21% i 35%

Klasifikacija, oznake i sastav Obeleavanje

Klasifikacija, oznake i sastav Obeleavanje

Klasifikacija, oznake i sastav Obeleavanje

Distributer cementa koji vri pakovanje duan je

Na cement koji je usaglaen sa zahtevima ovog pravilnika,

Beli portland cement

Opisane razlike u mehanikim svojstvima u zavis-

Tip Glavni sastojci Klasa vrstoe ostalo

PC (CEM I) K 42,5R; 52,5N/R

PC 20 (CEM II/A) K,S, L 42,5 N/R

Kalcijum-aluminatni cement je mineralno

Istorijat poizvodnje i primene

Prvu industrijsku proizvodnju kalcijum-

Istorijat poizvodnje i primene

Zbog toga se proizvodnja i primena kalcijum-

Istorijat poizvodnje i primene

Prvi podaci o padu vrstoe pri pritisku kalcijum-

Istorijat poizvodnje i primene

Istorijat poizvodnje i primene

Sa primenom aluminatnih cementa je sve ilo