Professional Documents
Culture Documents
Ts en 12845 PDF
Ts en 12845 PDF
TURKISH STANDARD
Bu standard metni 10 Nisan 2007 tarihli TSE Teknik Kurul toplantsnda
kabul edilerek yrrle girmi olup metin zerindeki redaksiyonel
dzeltmeler devam etmektedir.
TS EN 12845
ICS 13.220.20
n sz
Bu tasar; CEN tarafndan kabul edilen EN 12845 (2004) standard esas alnarak TSE Mhendislik
Hizmetleri htisas Grubu'nca hazrlanmtr.
indekiler
0 Giri .......................................................................................................................................................1
1 Kapsam .................................................................................................................................................2
2 Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar........................................................................................2
3 Terimler ve tarifler................................................................................................................................4
3.1 A gstergesi ........................................................................................................................................4
3.2 Hzlandrc ...........................................................................................................................................4
3.3 Alarm deney vanas..............................................................................................................................4
3.4 Alarm vanas.........................................................................................................................................4
3.5 Alarm vanas, deiken ........................................................................................................................4
3.6 Alarm vanas, kuru ...............................................................................................................................4
3.7 Alarm vanas, n etkili ..........................................................................................................................4
3.8 Alarm vanas, slak ...............................................................................................................................5
3.9 alma alan........................................................................................................................................5
3.10 alma alan, hidrolik bakmdan en ok tercih edilen..................................................................5
3.11 alma alan, hidrolik olarak en az tercih edilen..........................................................................5
3.12 Boru kolu .......................................................................................................................................5
3.13 Kurulular ......................................................................................................................................5
3.14 B gstergesi.................................................................................................................................5
3.15 Yardmc pompa ............................................................................................................................5
3.16 C gstergesi.................................................................................................................................5
3.17 Kontrol vana grubu ........................................................................................................................5
3.18 Eik sprinkleri ................................................................................................................................5
3.19 Tasarmlanan younluk .................................................................................................................5
3.20 Tasarm noktas.............................................................................................................................5
3.21 Datm borusu..............................................................................................................................5
3.22 Datm borusu uzants ................................................................................................................5
3.23 Pskrtme aparat .........................................................................................................................5
3.24 Dm ...........................................................................................................................................6
3.25 Merkez hattnda sonlanan seri ......................................................................................................6
3.26 Kenarlarda sonlanan seri ..............................................................................................................6
3.27 Tahliye sistemi..............................................................................................................................6
3.28 Yangna dayankl blme...............................................................................................................6
3.29 Tamamen hesaba dayal ifadesi.................................................................................................6
3.30 Izgaral yaplandrma.....................................................................................................................6
3.31 Ask................................................................................................................................................6
3.32 Yukar kaldrma sistemi .................................................................................................................6
3.33 Tketilemeyen kaynaklar...............................................................................................................6
3.34 Tesisat (sprinkler tesisat) .............................................................................................................6
3.35 Tesisat, deiken ..........................................................................................................................6
3.36 Tesisat, kuru (boru) .......................................................................................................................6
3.37 Tesisat, n etkili.............................................................................................................................6
3.38 Tesisat, slak (boru).......................................................................................................................6
3.39 Kasnakl pompa.............................................................................................................................6
3.40 Can gvenlii sistemleri ................................................................................................................6
3.41 evrimli konfigrasyon ..................................................................................................................7
3.42 Ana datm borusu .......................................................................................................................7
3.43 Gerekli en byk debi (Qen byk)....................................................................................................7
3.44 Mekanik boru balants ................................................................................................................7
3.45 ok katl bina.................................................................................................................................7
3.46 Dm ...........................................................................................................................................7
3.47 Normal su seviyesi ........................................................................................................................7
3.48 Boru serisi .....................................................................................................................................7
3.49 n hesaplamal ifadesi ...............................................................................................................7
3.50 Basnl tank..................................................................................................................................7
3.51 Ara borusu.....................................................................................................................................7
3.52 Ykseltici .......................................................................................................................................7
3.53 Pskrtc ....................................................................................................................................7
3.54 Sprinkler (otomatik) .......................................................................................................................7
3.55 Sprinkler, tavan veya ankastre......................................................................................................7
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TS EN 12845
20 Bakm ..................................................................................................................................................89
20.1 Genel ...........................................................................................................................................89
20.2 Kullancnn muayene ve kontrol program..................................................................................90
20.3 Servis ve bakm program ...........................................................................................................91
21 Uygunluun deerlendirilmesi .........................................................................................................93
21.1 Sprinkler alet takm.....................................................................................................................93
21.2 Sprinkler sistemi ..........................................................................................................................93
Ek A - Bilinen tehlikelerin snflandrlmas ..............................................................................................94
Ek B - Eyalar iin snflandrarak depolama metodolojisi.....................................................................96
Ek C - Depolanan mamullerin ve snflarn alfabetik listesi................................................................. 100
Ek D - Sprinkler tesisatlarnn blmlere ayrlmas.............................................................................. 103
Ek E - Yksek yap sistemleri iin zel kurallar.................................................................................... 105
Ek F - Can gvenlii sistemleri iin zel kurallar ................................................................................. 108
Ek G - zel tehlikelere kar korunma ................................................................................................... 109
Ek H - Sprinkler sistemlerinin izlenmesi ............................................................................................... 114
Ek I - Alarmlarn iletilmesi....................................................................................................................... 115
Ek J - Bir sistem tamamen almad zamanki uyarlar ve ilemler ................................................ 116
Ek K - 25 yl muayenesi ........................................................................................................................... 118
Ek L - zel teknoloji................................................................................................................................. 119
Ek ZA (Bilgi iin) - Bu standardn EU Construction Products Directive) hkmleri ile ilikili olan
maddeleri.................................................................................................................................................. 120
Kaynaklar.................................................................................................................................................. 123
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
0 Giri
Otomatik sprinkler sistemi, yangn balangta tespit etmek ve suyla sndrmek veya sndrme ilemini
dier yollarla tamamlayabilmek iin yangn kontrol altnda tutmak maksadyla tasarlanmtr.
Sprinkler sistemi, su beslemesi (veya beslemeleri) ve bir veya daha fazla sprinkler tesisatndan oluur. Bu
tesisatlarn her biri, tesisat ana kontrol vanalar ve sprinkler balklar taklm bir borudan ibarettir. Sprinkler
balklarnn gerekli olduu durumlarda, frnlar veya ocaklarda raflarn altna ve arasna veya belirtilen
konumlarda at veya tavana monte edilir. Tipik bir tesisatn ana elemanlar ekil 1de gsterilmitir.
Aklama
1 Sprinkler bal 6 Ana datm borusu
2 Ykseltici 7 Kontrol vana seti
3 Tasarm noktas 8 Ykseltici
4 Datm borusu uzants 9 Ara borusu
5 Boru kolu 10 Seviye fark
Sprinkler grubu, nceden belirlenmi olan scaklklarda aada etkilenen alann zerine su boaltmak iin
alr. Alarm vanasndan su geiiyle, yangn alarm balatlr. alma scakl genellikle ortam scakl
artlarna uygun olarak seilir.
Yalnzca yangn civarnda olan, bir baka deyile yeterince snmaya balam olan sprinkler gruplar alr.
Sprinkler sistemi, bina ve mtemilat ierisinde sadece snrl istisnalarla yer almaldr.
Can gvenlii ile ilgili baz uygulamalarda, bir kurulu sadece bilinen belirli alanlardaki sprinkler korumasn
ve sprinklerle korunmu alanlardan insanlarn tahliyesine ilikin gvenlik artlarn belirleyebilir.
Tedarik edilen sprinkler sisteminin dier yangn sndrme aralarna duyulan ihtiyac tam olarak
karlamad dnlmemelidir. Bina ve mtemilatnda, yangn tedbirlerinin bir btn olarak dikkate
alnmas nemlidir.
1
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Gvenli alma ve malzeme tama metotlar, ynetim kontrol ve evlerde yangna kar korumann iyi bir
ekilde yaplmas iin yangna yapsal dayanm, yangndan ka gzerghlar, yangn alarm sistemleri, dier
yangndan korunma metotlarna ihtiya duyulan belirli tehlikeler, hortum makaralar ve yangn musluklar ve
seyyar yangn sndrclerinin tedarik edilmesi dikkate alnmaldr.
Sprinkler sistemlerinin, gerektiinde almasn salamak iin dzenli olarak bakmnn yaplm olmas
nemlidir. Bu rutin ilemin gz ard edilmesi veya yeterince dikkat gsterilmemesi, kontrol eden kiinin
sorumluluundadr. Bununla birlikte, bina ve mtemilat sakinlerinin hayat tehlike altnda bulunmalar ve
bozuk mali durumdan kaynaklanan mali kayp riski durumlarnda bu sorumluluk gz ard edilebilir. Dzenli
bakmn nemi zerinde fazla durulamam olabilir.
Sprinkler sistemi bozulduunda, yangn tedbirlerine daha fazla nem verilmeli ve ilgili kurulular
bilgilendirilmelidir.
Bu standard, otomatik sprinkler sistemlerinin, planland gibi kullanm sresince fonksiyonunu yerine
getirecek ekilde almas iin, satn alnmas, tasarm, montaj, deneyinin yaplmas, muayenesi, onay,
altrlmas ve bakm ile ilgilenenlerin kullanmas iin tasarmlanmtr.
Bu standard, sadece binalarda ve dier bina ve mtemilatlarnda kullanlan, sabit yangn sprinkler
sistemlerine uygulanr. Genel prensiplerin dier kullanm biimlerine (rnein denizcilikte kullanlmas)
uygulanabilmesine ramen, bu dier kullanmlar iin ilave nlemler kesinlikle dikkate alnmaldr.
Bu standardda, ilgili uygulama alannda kalifiye personel altran irketlerin kullanmna ynelik olduu
varsaylmtr. Sprinkler sistemlerinin tasarm, montaj ve bakm sadece eitilmi ve deneyimli personel
tarafndan yaplmaldr. Ayn ekilde cihazn montaj ve deneyinin yaplmasnda kalifiye teknisyenler
kullanlmaldr.
1 Kapsam
Bu standard, hayat koruma nlemleriyle birlikte sprinkler sistemleri iin belirli kurallar ve binalar ile
endstride kullanlan yangn nlemeye ynelik sabit sprinkler sistemlerinin tasarm, montaj ve bakm iin
gerekli kurallar ve tavsiyeleri kapsar.
Bu standardda verilen kurallar ve tavsiyeler, bir sprinkler sistemine yaplan herhangi bir eklemeye,
geniletmeye, onarma veya dier deiikliklere de uygulanabilir. Verilen kurallar ve tavsiyeler su pskrtme
veya selden korunma sistemlerine uygulanmaz.
Bu standard, sprinkler sistemleri dndaki sistemlere yaplan su beslemelerini kapsamaz. Bununla birlikte,
dier yangn sndrme sistemleri iin belirli kurallarn gz nnde bulundurulmas artyla bu standardn
kurallar, dier sabit yangn sndrme sistemleri iin bir klavuz olarak kullanlabilir.
Bu standardda verilen kurallar; gemilerdeki, uaklardaki, aralardaki otomatik sprinkler sistemleri iin veya
seyyar yangn sndrme cihazlarndaki veya maden endstrisindeki yer alt sistemleri iin geerli deildir.
2
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
1)
TSE Notu: Atf yaplan standardlarn TS numaras ve Trke ad 3. ve 4. kolonda verilmitir. iaretli
olanlar bu stadardn hazrland tarihte ngilizce metin olarak yaymlanmolan Trk Standardlardr.
3
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
3 Terimler ve tarifler
Bu standardn amac bakmndan aadaki terimler ve tarifler uygulanr.
3.1 A gstergesi
Besleme borusu kapatma vanas ve tek ynl vana arasnda, ehir ebekesine balanm basn ler.
3.2 Hzlandrc
alan sprinklerde, hava veya inert gaz basncndaki dmenin erken belirlenmesiyle kuru durumdaki
kompozit (karma) alarm vanasnn veya bir kuru alarm vanasnn almasndaki gecikmeyi azaltan cihaz.
4
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
3.13 Kurulular
Yangndan ve binalarn yangna kar kontrolnden sorumlu kurulular, yangna kar sigorta yapan
kurulular, yerel su idaresi veya ilgili dier kamu kurumlar gibi, sprinkler sistemlerinin donanm ve
ilemlerinin onaylanmasndan sorumlu kurulular.
3.14 B gstergesi
Vanann, giri tarafndaki basnc gsteren, bir alarm vanas ile ayn seviyede olan ve bu vanaya balanm
basn gstergesi.
3.16 C gstergesi
Vana kndaki basnc gsteren, bir alarm vanas ile ayn seviyede olan bu vanaya balanm basn
gstergesi.
5
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
3.24 Dm
Alt seviyedeki bir datm borusunu veya ara borusunu besleyen dey datm borusu.
3.25 Merkez hattnda sonlanan seri
Bir datm borusunun her iki tarafndaki ara borusundan oluan, boru dizisi.
3.31 Ask
Boru sistemini bina yap elemanlarna asmak iin kullanlan tertibat.
6
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
3.46 Dm
Tesisattaki hidrolik hesaplamalarda her dmn bir balang noktas alnarak basn ve debinin/debilerin
hesapland, boru sistemindeki nokta.
3.52 Ykseltici
Yukardaki bir datm veya ara borusunu besleyen dey datm borusu.
3.53 Pskrtc
Konik ekilli, aaya doru bir boaltma salayan balk.
7
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
3.64 Sprinkler, ak
Scakla duyarl bir elemanla kapatlmam sprinkler.
8
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
3.85 Blge
zel ak alarml, izlenebilen ilave durdurma dzeneine balanm tesisatn alt blm.
4.2 lk incelemeler
Tasarmn ana hatt hazrlanrken, sprinkler sisteminin performansn etkileyebilecek alma ilemleri, bina
sistemleri ve bina tasarm gz nnde bulundurulmaldr.
Otomatik bir sprinkler sistemi genellikle bir bina veya alan boyunca dalsa bile, dier yangndan korunma
aralarna gerek duyulmayaca dnlmemeli, bina ve mtemilatndaki yangn tedbirleri bir btn olarak
9
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
dikkate alnmaldr. Sprinkler sistemleri ve dier yangndan korunma nlemleri arasndaki muhtemel etkileim
dikkate alnmaldr.
Yeni veya mevcut binalar ve endstriyel alanlara sprinkler sistemi kurulmas veya mevcut sprinkler
sisteminde tadilat veya ekleme yaplmas dnldnde ilgili kurululara ilk kurulum aamasnda
danlmaldr.
1) eitli binalardaki tesisatn / tesisatlarn tipi / tipleri ve tehlike snf / snflar ile rn depolama
kategorileri,
3) Ana binann ve herhangi komu ve / veya ilikili binalarn yaps ve kullanlp kullanlmad,
4) Belirtilen bir referans dzlem zerindeki en yksek sprinklerin yksekliini gsteren binann / binalarn
tam yksekliinin bir kesiti.
c) ehir ebekesi deney tarihi, zaman ve deneyin yapld yerin bir plan ile birlikte basn debi verisini
iermesi gerekiyorsa, su beslemelerinin genel ayrntlar,
4.4.1 Genel
Verilen zet program (Madde 4.4.2), sprinkler tesisatnn/tesisatlarnn btn alma izimlerini (Madde
4.4.3) ve su beslemelerinin (Madde 4.4.4) ayrntlarn ihtiva etmelidir.
a) Projenin ad,
b) Btn izimlerin veya dokmann referans numaralar,
c) Btn izimlerin veya dokmann basm numaralar,
d) Btn izim veya dokmanlarn basm tarihleri,
e) Btn izim ve dokman balklar,
f) Tesisatn / tesisatlarn tipi / tiplerini ve her bir kontrol vana setinin anma ap /aplar,
g) Sistemdeki her kontrol vana setinin says veya referanslar,
h) Her kontrol vana setindeki sprinkler gruplarnn says,
i) Kuru veya deiken tesisatlar durumunda denen boru hacmi,
j) Her kontrol vana setindeki en yksek sprinklerin ykseklii,
k) Bu standardn kurallarndan sapmann ayrntlar ve nedenleri dikkate alnarak tasarlanacak ve monte
edilecek tesisatn beyan,
l) Sisteme dhil edilmi, sprinkler kullanm iin uygun, tedarikisinin ad ve model/referans numarasyla
belirlenmi bileenlerin listesi.
4.4.3.1 Genel
Tesisat deme izimleri aadaki bilgileri ihtiva etmelidir:
a) Kuzey yn gstergesini,
10
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
b) Depolama kategorisini ve tasarlanan depolama yksekliini ihtiva eden tehlike snfna gre, tesisatn
snf veya snflarn,
c) Sprinklerli ve sprinklersiz blgeleri ayran duvarlarn, katlarn, tavanlarn, atlarn, d duvarlarn yapsal
ayrntlarn,
d) Sprinkler demesini veya sprinkler gruplarndan suyun veya asal gazn datlmasn etkileyen tavanlar,
yap yzeyleri gibi yerlerden sprinkler gruplarna olan mesafeyi gsteren her binann her katnn
yksekliklerini,
e) Gerek at veya tavandan daha dk bir seviyede szdrmaz klnm gmme at veya tavan
boluklar, brolar ve dier kapal meknlarn yeri ve boyutunu,
f) Sprinkler dalmn ters bir ekilde etkileyebilecek kablo tesisat, bina iskelesi, platformlar, makinalar,
k donanm, stclar, ak gzenekli asma tavanlarn, vb. gsterilmesini,
g) Sprinkler tipi /tipleri ve scak snfn,
h) Boru desteklerinin tipi ve yaklak yerini,
i) Kontrol vana setlerinin yerini, tiplerini ve su motoru alarmlarnn yerini,
j) Her bir su ak yeri, ayrntlarn ve hava veya su basnc alarm anahtarlarn,
k) Her bir yardmc vanann, yardmc durdurma vanalarnn ve boaltma vanalarnn yeri ve boyutunu,
l) Boru sisteminin boaltma eimini,
m) Sprinkler grubu, pskrtcler vb. saylarnn listesini ve koruma alannn izelgesini,
n) Btn deney vanalarnn yerini,
o) Her bir alarm panelinin yeri ve ayrntlarn,
p) Her bir itfaiye su giri balantlarnn yeri ve ayrntlarn,
q) Kullanlan sembollerin aklamasn.
a) ekil 18deki gibi, tesisat deme iziminde her srann tasarm noktasnn belirlenmesi,
b) Aada tasarmlanan debilerde, kontrol vana seti ve tasarm noktalar arasndaki basn kayplarnn bir
zeti:
3) Bir yksek tehlike(YT) tesisatnda - izelge 7 veya Madde 7.3.2.2 de verilen uygun
tasarmlanan younlua karlk gelen debi.
1) DT veya ST tesisatlarnda, datma boru sisteminin her almas iin pf - ph Madde 13.3.3 veya
Madde 13.3.4te belirtilen uygun deerden fazla deildir ve / veya,
2) izelge 32 ila izelge 35 kullanlarak tasarmlanan YT ve YTD tesisatlarnda, pf + pd + ps uygun
debilerde deneye tabi tutulduunda, su beslemesiyle kontrol vana setinde oluan artk basntan
fazla deildir,
Burada;
pd. : izelge 7de belirtilen veya uygun olan tasarm noktasndaki bar cinsinden basn,
pf. : Tasarm noktas ve C kontrol vana gstergesi arasndaki datm boru sisteminde bar cinsinden
srtnmeli basn kayb,
pn. : lgili kattaki en yksek tasarm noktas seviyesiyle en st kattaki en yksek tasarm noktas seviyesi
arasndaki bar cinsinden durgun basn,
ps. : C kontrol vana gstergesi zerinde ilgilenilen srada en yksekte bulunan sprinklerin nedeniyle oluan
bar cinsinden statik basn kaybdr.
11
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
4.4.4 Su beslemesi
12
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
c) ehir ebekesinden azami sarfiyatn yapld dnemde bir deneyle belirlenen basn / debi
karakteristii. En az basn / debi noktas elde edilmelidir. Deney yeri ve C kontrol vana gstergesi
veya su alma tank doldurma vanas arasndaki srtnme kayplar ve statik basn fark iin grafik
uygun ekilde dzeltilmelidir,
d) ehir ebekesi deneyinin tarihi ve zaman,
e) Kontrol vana setine gre ehir ebekesi deney noktasnn yeri.
f) En byk debiye kadar her hangi bir debide mevcut basnc gsteren bir karakteristik basn / debi
grafii,
g) Kontrol vanasndaki C basn gstergesiyle alnd gibi alnan basnla, hidrolik bakmdan en az tercih
edilen (ve gerekiyorsa en ok tercih edilen) alma alannn her tesisat iin karakteristik basn / debi
sarfiyat grafii.
a) Kontrol vanasndaki C gstergesinde montaj artlar altnda pompa veya pompalarn tahmin edilen
performansn gsteren ( ekil 4 ve ekil 5) X dk su seviyesi iin bir karakteristik pompa erisi.
b) Pompa tedarikisinin aadakileri gsteren bilgilerini;
1) Basn grafii,
2) G alma grafii,
3) Net pozitif su alma basnc (NPSH) grafii,
4) Her balatc motorun g k.
c) Tedarikinin normal su seviyesi ve X dk su seviyesi ( ekil 4 ve ekil 5) iin C kontrol vana
gstergesinde ve normal su seviyesi iin pompa k basn gstergesinde yerletirilmi pompa setinin
basn / ak performans karakteristikleri gsteren verilerini,
d) Kontrol vanasndaki C gstergesi ve aktarma pompasndaki basn gstergesi arasndaki ykseklik
fark,
e) Tesisat numaras ve tehlike snf / snflar,
f) Gerekli en yksek debide mevcut ve belirlenmi NPSH,
g) Dalg pompalarnn ilevini yapabilmesi iin gerekli asgari su derinlii,
h) Kontrol vanasndaki C gstergesinde hidrolik olarak en az tercih edilen ve en ok tercih edilen alma
alan iin hesaplanan sarfiyatn basn / debi karakteristii.
a) Yer,
b) Tankn toplam hacmi,
c) Tankn etkin kapasitesi ve dolma sresi,
d) Azaltlm kapasiteli tanklar iin giri ak,
e) Tankn X dk su seviyesi ve pompa merkez izgisi arasndaki dey mesafe,
f) Tankn veya atnn yapsal ayrntlar,
g) Tankn boaltlmasn gerektiren programlanm onarmlarn tavsiye edilen sreleri,
h) Donmaya kar koruma,
i) X ve N dk ve normal su seviyeleri (ekil 4),
j) En yksekte bulunan sprinklerin zerindeki cazibe tanknn ykseklii.
a) Yer,
b) Tankn toplam hacmi,
c) Depolanan suyun hacmi,
d) Hava basnc,
e) Tank taban zerinde en yksekteki ve/veya hidrolik olarak en uzaktaki sprinklerin ykseklii,
13
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
a) Yanc malzemeleri depolanmak iin kullanlmayan ve yanc olmayan malzemelerden oluan tuvaletler
ve giyinme odalar (vestiyerler hari),
b) Yanc malzeme iermeyen ve yangna dayankl blme (Madde 5.3) olarak yaplm bina iindeki
merdivenler ve kapatlm dey boluklar (rnein asansr veya servis boluklar),
c) Dier otomatik yangn sndrme sistemleri ile korunan odalar (rnein gaz, toz ve su pskrterek),
d) Kt retme makinalarndaki suyla yaplan ilemlere benzer slak ilemler.
Not - Bu durumlarda, dier otomatik yangn sndrme sistemleri dikkate alnmaldr (rnein, gazl veya
tozlu sistemler).
rnein dzenlemenin yaplmad yerlerde, ak havada depolanan yanc malzemelerle, sprinkler sistemi
yerletirilmi bina arasndaki mesafe 10 mden veya depolanan malzeme yksekliinin 1,5 katndan az
olmamaldr.
Not - Yangna kar dayankl blmler, bir yangn duvar veya uygun ekilde etraf boaltl.arak koruma
sistemiyle elde edilebilir.
Not - Sprinkler sistemiyle korunmayan bir binann veya blmn hibir yeri, Madde 5.1.1 ve Madde 5.1.2de
belirtilen durumlar dnda bir sprinkler korumal binann veya blmn altnda, dey olarak yer
almamaldr.
at ve katta gmme boluk ykseklii 0,8 mden byk deilse ve sadece yanc malzemeler ieriyor veya
yanc malzemelerden yaplmsa, bu gibi boluklar sprinkler korumal olmaldr. Elektrik kablolarnn
14
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
ierisinden getii gml boluklarda 250 Vdan az gerilime sahip, tek fazl en fazla 15 elektrik kablosuna
msaade edilir.
Ana tehlike snf DT olduunda, gmme boluktaki yangna kar koruma DT ye gre ve btn dier
durumlarda, ST1 ana tehlike snfna gre yaplmaldr. Boru sisteminin ayarlanmas iin Madde 17.3 e
baknz.
Otomatik sprinkler sistemiyle korunacak binalar ve alanlar Dk Tehlike, Sradan Tehlike veya Yksek
Tehlike eklinde snflandrlmaldr.
Farkl tehlike snflarna sahip ak balantl alanlarn bulunduu yerlerde, daha yksek tasarm kriterlerine
sahip alandaki sprinkler sistemindeki sprinkler gruplarnn en az iki sras, daha dk tehlike snfna ait
alana girecek ekilde geniletilmelidir.
Aadaki kurallar salanmak artyla malzemeler, ST1, ST2 ve ST3 olarak snflandrlan meknlarda
depolanabilir:
lemin yaplaca mekn ST4 olarak snflandrldnda, depolama alanlar YTD (yksek tehlikeli depolama)
olarak ele alnmaldr.
15
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Not 2 - Btn bu durumlarda yangna kar koruma ilemi, ST3 snfna gre tasarmlanmaldr.
Not - YT4 biimindeki tehlikelere kar koruma, bu standardn kapsam dnda bulunan genellikle youn su
akna sahip sistemlerle salanr.
6.3 Depolama
6.3.1 Genel
Depolanan eyalarn toplam yangn tehlikesi, ambalajlar dhil olmak zere depolanm malzemelerin
yanabilirliinin ve depolama konfigrasyonunun bir fonksiyonudur.
Eya depolanmas durumunu hesaba katacak gerekli tasarm kriterlerini belirlemek iin ekil 2deki ilem
izlenmelidir.
16
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Evet Ek G
Bu bir zel Belirlenmi
zel tehlikeler
tehlikemidir? kriterleri kullan
Hayr
Evet Ek B
Plstik veya Snflandrma
Snflandrma metodu
kauuk ihtiva metodunu kullan
ediyor mu?
Hayr
Not- Bu eklerin hi birinin tamamen uygulanamad ve geni lekli yangn deneyinden elde edilen verinin
mevcut olduu yerlerde, tasarm kriterini oluturmak iin bu verilerin kullanlmas uygun olabilir.
Not- Her bir depolama metodu iin, sprinkler sistemlerinin tasarm ve tipine bal olarak depolama
yksekliklerine ynelik zel snrlamalar vardr (Madde 7.2).
Sprinkler korumasnn etkin olmas iin, izelge 2deki snrlamalar ve koruma kurallar salanmaldr.
17
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Not 3 Depolama, C I ve C II iin plan alannda 150 m2yi gemeyecek ekilde bloklarla snrlanm
olmaldr.
18
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Aklama
1 Mstakil depolama (DS1) 4 Palet st depolama (DS 3)
2 Paletli raf (DS 4) 5 Sert veya tahta raflar (DS 5 / 6)
3 Palet st depolama (DS 2)
Not - n hesaplamal sistemler iin, Madde 7.3, Madde 9.3.2.2 ve Madde 10.7de beliritilen su beslemesi ve
boru sistemi ile ilgili kurallarnn uygulanmasyla tasarm kriterleri salanr
alma alan
Tasarm younluu
Tehlike snf (m2)
mm/min
Islak veya n etki Kuru veya deiken
HT 2,25 84 Msaade edilmez
ST1 kullanlr
ST1 5,0 72 90
ST2 5,0 144 180
ST3 5,0 216 270
ST4 5,0 360 Msaade edilmez
YT1 kullanlr
YT1 7,7 260 325
YT2 10,0 260 325
YT3 12,5 260 325
YT4 Youn su (Nota baknz)
Not - zel deerlendirme gerekir. Youn su sistemleri bu standardn kapsam dndadr.
19
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
7.2.1 Genel
Koruma tipi, tasarm younluunun belirlenmesi ve alma alan, mamuln (veya kark mamullerin)
yanabilirliliine, paketlenmesine (palet dhil), depolama metodu ve depolama yksekliine baldr.
zel snrlamalar, ayrntlar Madde 6da verilen eitli tiplerdeki depolama metotlarna uygulanr.
Not 1 - zin verilen en fazla depolama ykseklii, at veya tavan sprinkler gruplar arasndaki mesafe 4 myi
gememelidir.
Depolama yksekliinin bu snrlar getii yerlerde veya depolama st seviyesi ve at veya tavan
arasndaki mesafe 4 myi getii yerlerde, raf sprinkler gruplarnn ara seviyeleri, Madde 7.2.3 n her bir
maddesindeki gibi verilmelidir.
Not 2 - Depolama ykseklii, bina ykseklii ve tavan aral (at veya tavan sprinkler gruplar ve depolama
st seviyesi arasndaki dey mesafe) sprinkler korumasnn gerekli tasarm younluu ve etkinliine
katk salayan nemli deikenlerdir.
7.2.3.1 Raflarda 50den fazla ara seviye sprinkler grubu monte edilmise, bunlar at veya tavan sprinkler
gruplar gibi ayn kontrol vana setinden beslenmemelidir. Kontrol vana setinin ap 100 mmden az
olmamaldr.
7.2.3.2 at veya tavan sprinkler gruplar iin tasarm younluu 260 m2 lik bir alma alan zerinde en
az 7,5 mm/min olmaldr. Eyalar ara seviyeli raf sprinkler gruplarnn en stnde depolanmsa, at veya
tavan sprinkler gruplar iin tasarm kriteri, izelge 5ten alnmaldr.
7.2.3.3 Hidrolik hesaplamann amalar iin, en fazla 3 rafa kadar raf sprinkler gruplarnn her seviyesinde
hidrolik olarak en uzak konumda, ayn anda sprinkler grubunun alt varsaylmaldr. Raf koridorlarnn
genilii 2,4 m veya daha fazla olduu durumlarda sadece bir rafn dhil edileceinin varsaylmas gerekir.
Raf koridorlar genilii 2,4 mden az fakat 1,2 mye eit veya bundan byk olduu yerde, iki rafn dhil
edilecei varsaylmaldr. Raf koridorlar genilii 1,2 mden az olduu yerde 3, rafn dhil edilecei
varsaylmaldr.
Not- Dey veya yatay dzlemde sprinkler srasndan daha fazla siprinkler srasnn e zamanl olarak
alt dnlmemelidir.
7.2.3.4 Raf sprinkler gruplar ve birleik tavan sprinkler gruplar, her zaman tam olarak hesaplanmaldr
(Madde 13.1.1).
Not - alan her bir sprinklerde asgari basn, 2,0 bardr (Madde 13.4.4).
20
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Not 2 Kuru ve deiken sistemler, zellikle yancl yksek olan mamuller (daha yksek
kategoriler) ve yksek depolama gibi yksek tehlikeli depolamadan kanlmaldr . Buna karn
kuru veya deiken bir sistem monte etmek gerektiinde, alma alan % 25 orannda
artrlmaldr.
21
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Not 2 - Kuru ve deiken sistemler, zellikle yancl yksek olan mamuller (daha yksek kategoriler) ve
yksek depolama gibi yksek tehlikeli depolamadan kanlmaldr. Buna karn kuru veya deiken
bir sistem monte etmek gerektiinde alma alan % 25 orannda artrlmaldr.
7.3.1 DT ve ST sistemleri
Her kontrol vana setinde, izelge 6da belirtilen uygun debiler ve basnlardan az olmayacak ekilde su
beslemesi salanmaldr. Her kontrol vana seti ve su beslemesi arasndaki srtnme kayb ve statik
ykseklie bal basn kayb, ayrayr hesaplanmaldr.
7.3.2.1 Su beslemesi, izelge 7 veya deitirilen Madde 7.3.2.2 ila Madde 7.3.2.5te belirtilen uygun debi
ve basntan daha dk olmayan en yksek tasarm noktasnda datlabilmelidir. Kontrol vana setinde
alma basnc iin toplam art, tasarm noktasndaki basncn toplam olmaldr. Bu basn, kontrol vana
setiyle tasarm noktasnn en stndeki sprinklerin k arasndaki ykseklik farknn ve kontrol vana
setinden tasarm noktasna doru boru tesisatndaki debi iin basn kayb arasndaki ykseklik farknn
basn e deeridir.
22
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
izelge 7 - izelge 32 ila izelge 35 kullanlarak tasarmlanan n hesaplamal tesisatlar iin basn ve debi
artlar
7.3.2.2 Bir meknn yksek tehlikeli ilemlerin (YT) veya yksek tehlikeli depolamalarn (YTD) yapld
ksmlarna ait alann alma alanndan az olduu yerlerde, izelge 7deki debi (Madde 7.3.2.6) orantl
olarak azaltlabilir, Ancak alan iin en yksek tasarm noktasndaki basn, izelgede gsterilene eit olmal
veya hidrolik hesaplama ile bulunmaldr.
7.3.2.3 Bir meknn YT veya YTD yapld ksm 48den az sprinkler grubu ihtiva ettiinde, sprinkler
grubunun YT veya YTD yaplan alanna giri noktasnda izelge 7de gsterilen debi ve uygun basn en
yksek sprinkler grubunun seviyesinde bulunmaldr.
7.3.2.4 alma alannn, YT veya YTDlarn yapld ksmlarn korunmasna gre korunan alanlardan
byk olduu ve bu alann STye gre korunan alann yannda bulunduu yerlerde toplam debi, Madde
7.3.2.2deki gibi orantl olarak drlmelidir. Bu drmeye ilave olarak 5 mm/minlik bir tasarm younluu
esasna gre ST blm iin hesaplanan debi YT veya YTD ksmnn toplam olarak hesaplanmaldr. Riskin
YT veya YTD blmnde en yksek sprinkler grubunun tasarm noktasndaki basn,izelge 7de
gsterildii gibi veya hidrolik hesaplamayla belirlendii gibi olmaldr.
Not - ST ksm YT alannn giri ksmndaysa, hidrolik eime gre sadece ST sistemlerinden ziyade ST
ksmna daha fazla debide bir ak salanm olacaktr. Bu nedenle tam bir tasarm alan ieren bir
yangnda, YT blm azaltlm debiye sahip olacaktr.
7.3.2.5 alma alan birden fazla datm borusu ile beslendiinde, tasarm noktalarnn en stnde
bulunan sprinkler grubu seviyesindeki basn, uygun tasarm younluu iin izelge 7de gsterildii gibi
veya hidrolik hesaplama ile belirlendii gibi olmaldr. Her datm borusu iin debi, orantl olarak
belirlenmelidir (Madde 7.3.2.6).
23
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
7.3.2.6 Verilen bir tasarm younluu iin temel alma alan Madde 7.3.2.2 ila Madde 7.3.2.7de tarif
edildii gibi artrlp veya azaltld durumlarda, debi orantl olarak artmal veya azalmal (Madde 7.3.2.7),
ancak tasarm noktasndaki basn deimeden kalmaldr.
7.3.2.7 Artan veya azalan debiler aadaki gibi orantl olarak belirlenebilir:
a1
Q1 = Q 2 x
a2
Burada;
Q2: Gerekli debi veya Madde 7.3.2.2 ila Madde 7.3.2.5te belirtilen durumlarda her datm borusundaki debi
(L/min),
a2: Gerekli alma alan veya Madde 7.3.2.2 ila Madde 7.3.2.5te tarif edilen durumlarda her datm
borusuyla su verilen alandr (m2).
8 Su beslemeleri
8.1 Genel
8.1.1 Sre
Sistem ii gerekli asgari basn/debi artlarnda, su beslemeleri otomatik olarak salanabilmelidir. Su
beslemesi, basn tanklar iin belirtilen durum dndaki dier yangn sndrme sistemlerinde kullanlrsa
(Madde 9.6.4), her su beslemesi aadaki asgar sreler iin yeterli kapasiteye sahip olmaldr:
- DT 30 min,
- ST 60 min,
- YT 90 min,
- YTD 90 min.
Not - Atlamayan kaynaklar ve btn n hesaplamal sistemlerin olduu ehir ebekesinde, bu standard da
verilen artlardaki sre kesindir.
8.1.2 Sreklilik
Su beslemesi debiyi veya etkin kapasiteyi azaltabilecek alr durumdaki beslemenin almamasna neden
olabilecek muhtemel donma artlar, suyun ekilmesi veya youn su ak veya dier herhangi bir durumdan
etkilenmemelidir.
Not - Su beslemeleri tercihen kullancnn kontrol altnda olmal veya dayankll ve doru kullanlmas
kontrol yetkisine sahip bir organizasyon tarafndan garanti edilmelidir.
Boru sisteminde birikmelere yol aan sspansiyon hlinde bulunan lifli veya dier maddeler, su
beslemesinde bulunmamaldr.
Uygun su bulunmayan yerlerde, srekli yenilenen suyla doldurulmak kaydyla, sprinkler tesisatnda tuzlu su
kullanlabilir.
24
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
8.2.1 Deney sresi dnda, donanm balantlarndaki su basnc, Madde 8.2.1.1 ve Madde 8.2.1.2de
belirtilen yerlerde 12 bar gememelidir. Pompal sistemlerdeki basn, kapal vana durumundan
kaynaklanan debi ve basnta art olaca dnlerek dikkate alnmaldr.
8.2.1.2 En stteki ve en alttaki sprinkler balklar arasndaki ykseklik fark 45 myi gemeyen yerdeki
sprinkler sistemlerinde, aada verilenler bulunmaldr:
a) Kapal vana artlar altnda altrma hzndaki her akn dikkate alnd pompa klar,
b) Islak alarm vanalar,
c) Durdurma vanalar,
d) Mekanik boru balantlar,
8.2.2 En yksekteki ve en alttaki sprinkler arasndaki ykseklik farknn 45 myi getii yukar
kartlabilen sprinkler sistemlerinde, aadaki yerlerde su basnlar 12 bar geebilir (12 bardan byk
basnlara maruz kalan btn donanmn amaca uygun olmas artyla):
a) Pompa klar,
b) Ykseltme ve datma borular.
Madde 9.6.4e uygun bir birleik su beslemesi kullanlmadka, sprinkler sistemi pompalar herhangi bir
yangn musluu sistemini besleyen pompalardan ayr olmaldr.
Not tfaiyecilerin kullanmas iin, kontrol vanasyla bir ilave su beslemesi salanmaldr.
25
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
a) Cihaz, iki veya daha fazla kontrol vana setinin birlikte monte edilmesi durumunda, sadece hidrolik
bakmdan en uzaktaki kontrol vana setine veya tehlike snflar farkl olan tesisatlar iin en yksek su
debisini gerektiren kontrol vana setine monte edilmesi gereklidir,
b) Su beslemesinin otomatik pompa veya pompalarla yapld durumda, debi lme cihaz pompa
donanmnn bulunduu yere yerletirilebilir.
Btn durumlarda, Madde 13.2de belirtilen hesaplama metotlar kullanlarak su beslemesi ve kontrol vana
seti / setleri arasndaki basn kayplar iin uygun kabuller yaplmaldr.
Kuru ve deiken kontrol vana setlerinde (ana veya ilave) mevzuata uygun olmayan besleme basnc
deneyini yapmak iin ana durdurma vanasnn knda, kontrol vana setinin altna taklm belirtilmemi
ak kayb zelliine sahip ilave bir debi deneyi vana dzenei bulunabilir. Bu tip debi deney vanalar ve ara
borusu DT tesisatlar iin 40 mm ve dier tesisatlar iin 50 mm anma apna sahip olmaldr.
8.5.2 Su beslemelerinde
En az uygun bir ak ve basn lme dzenei kalc bir ekilde monte edilmeli ve bu dzenek her bir su
beslemesini kontrol edebilmelidir.
Deney tertibat yeterli kapasitede olmal ve tedarikinin talimatlarna uygun olarak monte edilmelidir.
Tertibatlar donmaya maruz kalmayan bir alanda monte edilmelidir.
8.6.1 Genel
Madde 8.5.2de belirtilen deney ilemi kullanlmaldr. Tesisata yaplacak her su beslemesi btn dier
beslemelerden bamsz bir ekilde deneye tabi tutulmaldr.
n hesaplamal ve tamamen hesaba dayal tesisatlarn her ikisi iin su beslemesi, tesisat iin istenen en
fazla akta deneye tabi tutulmaldr.
26
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
8.6.3 ehir ebekesi, yardmc pompa, ykseltilmi zel rezervuar ve cazibeli tank
beslemeleri
Su beslemesinden tesisata doru ak kontrol eden durdurma vanalar, tamamen almaldr. Otomatik
pompann balamas, tesisat boaltma ve deney vanasnn tamamen almasyla kontrol edilmelidir. Madde
7de belirtilen debiyi vermesi iin, boaltma ve deney vanas ayarlanmaldr. Debi kararl duruma geldiinde
C gstergesinde llen besleme basnc, en az Madde 7de belirtilen uygun deerde olduu gibi
dorulanmaldr.
9 Su beslemesi tipi
9.1 Genel
Su beslemeleri, aada verilenlerden biri veya birka olmaldr:
9.2.1 Genel
Su basnc nceden belirlenmi bir deere dtnde, sisteme monte edilmi bir basn anahtar alarm
altrmaldr. Anahtar tek ynl vanann giriine yerletirilmeli ve bir deney vanasyla ile tehiz edilmelidir
(Ek I).
Not 1 - Baz durumlarda su kalitesi ehir ebekesinden gelen btn balantlarda filtre taklmasn gerekli
klar.
Not 2 tfaiyecilerin kullanmas iin gerekenden fazla su aknn gz nnde bulundurulmas gerektirir.
Not - ehir ebekesine bir yardmc pompa balanmas iin ilgili yerleim alanndaki su idaresiyle anlama
yaplmas gerekli olacaktr.
Tek bir pompann takld yerlerde, ilave balant pompaya yaplan su balantsyla ayn boyutta olmal ve
tek ynl bir vana ve iki durdurma vanasyla monte edilmelidir. Pompa veya pompalar sadece yangndan
korunma ilemi iin ayrlmaldr.
9.3.1 Genel
Depolama tanklar aadakilerden biri veya bir ka olmaldr:
9.3.2 Su hacmi
9.3.2.1 Genel
Her sistem iin, asgari su hacmi belirlenir. Bu aadakilerden biriyle salanmaldr:
- Belirlenmi asgar su kapasitesine eit etkin kapasiteli bir tam kapasite tank,
- Gerekli su hacminin, tankn etkin kapasitesine ilave olarak otomatik doldurmayla saland, kapasitesi
drlm tank (Madde 9.3.4).
27
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Bir tankn etkin kapasitesi, normal su seviyesi ve asgari etkin su seviyesi arasndaki fark alnarak
hesaplanmaldr. Donma olaynn meydana geldii alanlarda tank donma nleyicili deilse, normal su
seviyesi en az 1,0 m ykseltilmeli ve buzlanma iin tahliye vanas monte edilmelidir. Kapal tanklar kullanlan
durumlarda, kolay eriim salanmaldr.
Ak rezervuarlar haricinde, tanklar dardan okunabilen bir su seviye gstergesiyle birlikte verilmelidir.
n hesaplamal YT veya YTDnn yapld yerlerdeki sistemler iin asgari hacim izelge 10da belirtilmitir.
Belirtilen su hacmi sadece sprinkler sisteminin kullanm iin ayrlmaldr.
izelge 10 - n hesaplamal YT veya YTDnn yapld yerlerdeki sistemleri iin asgari su hacmi
28
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Besleme borusunun k, su alma borusu giriinden yatay olarak 2,0 mden daha az bir mesafede
olmamaldr.
a) Su girii en az iki amandra vanasndan geirilen ehir ebekesinden yaplmal ve otomatik olmaldr.
Su girii pompa emiini olumsuz ynde etkilememelidir,
b) Tankn etkin kapasitesi izelge 11de gsterilenden az olmamaldr,
c) Tankn kapasitesi ve tanka giren suyun toplam, Madde 9.3.2 de belirtildii gibi sistemi tam kapasitede
beslemeye yeterli olmaldr,
d) Su girii kapasitesini kontrol etmek mmkn olmaldr,
e) Su girii dzenei muayene iin eriilebilir olmaldr.
N : Normal su seviyesi,
X : Dk su seviyesi,
D : Su girii borusunun ap.
29
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Aklama
1 Kolektrsz A Su yzeyinden en dk su seviyesine kadar olan asgari mesafe
2 Kolektrl B Su alma borusundan kolektr tabanna kadar olan asgari mesafe
3 Etkin kapasite
izelge 12 de belirtilen asgari boyutlarla bir girdap nleyici cihaz taklacaksa, A mesafesi 0,10 mye
drlebilir.
Etkin kapasiteyi en st seviyeye karmak iin, kolektrl tank verilebilir (ekil 4).
30
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
9.3.6 Izgaralar
Emerek su ekme ileminde kullanlan pompalarda zgara, pompann su alma borusundaki supabnn giri
ksmna monte edilmelidir. Izgara, tank boaltlmadan temizlenebilecek ekilde monte edilmelidir.
Pozitif basn ykyle ak tanklar besleyen pompalarda, tank dnda su alma borusuna bir zgara monte
edilmelidir..Ayrca tank ve zgara arasna bir durdurma vanas monte edilmelidir.
Izgaralar, borunun anma alannn asgari 1,5 kat olan bir kesit alanna sahip olmal ve ap 5 mmden byk
olan cisimlerin gemesine izin vermemelidir.
9.4.1 Tkenmeyen bir kaynaktan beslenen bir keltme veya su alma blmne bir su alma borusu
veya dier bir boru takldnda, su alma borusu ap D, giri borusu ap d ve savaktaki su ykseklii d1 olan
ekil 5teki tasarmlar uygulanmaldr. Borular, oluklar ve zeri ak kanal yata keltme veya tama
blmne doru 1:125lik bir srekli eime sahip olmaldrlar. Besleme borularnn veya oluun ap, izelge
13te verilenden daha az olmamaldr. Su alma blm boyutlar, Madde 9.3.5te belirtildii gibi olmaldr.
31
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Aklama
1 Izgaralar 4 Su alma blm
2 Bilinen en dk su seviyesi, X 5 Savak beslemesi
3 keltme blm 6 Ak kanal beslemesi
7 Takn veya tahliye borusu
izelge 13 - keltme ve su alma blmleri iin besleme veya takn tahliye borularnn anma ap
32
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
9.4.2 Borulara veya takn tahliye borularna giri, en az bir anma boru ap kadar bilinen en dk su
seviyesinin altnda daldrlmaldr. Ak kanallarn ve savaklarn toplam derinlii, su kaynann bilinen en
yksek su seviyesine yerletirilmelidir.
keltme blm su alma blmyle ayn genilik ve ykseklie sahip olmal ve uzunluu en az 10d
olmaldr. Burada d, borunun veya takn borusunun asgari ap olup, 1,5 mden daha kk deildir.
Sistem, keltme blmne giri ve pompann su alma boru girii arasndaki herhangi bir noktada ortalama
su hz 0,2 m/s yi gemeyecek ekilde tasarmlanmaldr.
9.4.3 Rzgrn oluturduu dkntleri ve gne nnn giriini engellemek iin, keltme blmnde
bir izleme dzenei oluturulmaldr.
9.4.4 Su, keltme blmne girmeden nce tel gzenekli karlabilir zgaradan veya DT veya ST veya
YT veya YTD iin en byk tasarlanan debi durumunda, pompa anma debisinin her L/mini iin su
seviyesinin 150 mm altnda bir tortudan arndrlm alana sahip delikli metal plakadan gemelidir.
Izgara, suyun alna dayankl olmal, tkanma ihtimaline kar gz akl 12,5 mmden fazla olmamaldr.
Biri kullanmak iin dieri temizlik gerektiinde deitirilmek zere yksek konumda iki zgara salanmaldr.
9.4.5 Boru, keltme blm takn beslemesi veya su alma blmnn giriinde boru veya takn
blm kesit alannn en az be kat tortudan arndrlm bir alana sahip bir elek bulunmaldr.
9.4.6 Su alma girii, bir akarsu, kanal veya gl yatanda beton duvarlardan yaplm olan kapal
blmden saland durumda, bu duvar uygun bir izleme tertibatyla su seviyesinin zerine kadar
uzatlmaldr. Alternatif olarak duvarn en st ile su seviyesi arasndaki boluk bir izleme tertibatyla
kapatlmaldr. zleme tertibatlar, Madde 9.4.4te belirtildii gibi olmaldr.
9.4.7 Pompann su alma girii iin gerekli derinlii oluturmak maksadyla gl yatann kazlmas vb.
tavsiye edilmemektedir fakat mmkn olan en geni izleme tertibatyla alann kapatlmas kanlmazsa, her
durumda Madde 9.4.4te belirtildii gibi yeterli temiz alana sahip olmaldr.
9.4.8 ki katna karlm su beslemeleri ayr su alma ve kelme blmleriyle birlikte salanmaldr.
9.5.1 Genel
Basnl tank, sadece sprinkler sistemi iin ayrlmaldr.
Basnl tank haric ve dhil muayene iin eriilebilir olmaldr. Basnl tank dhil ve haric korozyona kar
korunmaldr.
9.5.2 Muhafaza
Basnl tank, aadaki yerlerde kolayca eriilebilir bir konumda muhafaza edilmelidir:
33
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
c) Yanc hibir malzemenin bulunmad yangna dayankl blme iinde 60 min hasar grmeden
duran korumasz yapda.
Basnl tank bir sprinklerle korumal binaya yerletirildiinde, bu alan 30 mindan az olmayan bir sreyle
yangna kar dayankl olan bir yapyla evrelenmelidir.
kili su beslemeleri iin bir basnl tanktaki asgari su hacmi DT ve ST (btn gruplar) iin 15 m3 olmaldr.
9.5.4.1 Genel
Hava boluu, basnl tank hacminin te birinden az olmamaldr.
Tanktan boalan hava basnc ve su debisi, sprinkler tesisat iin talep edilen artlar boalma noktasna
kadar yetecek dzeyde karlamaldr.
9.5.4.2 Hesaplama
Tankta bulunmas gereken hava basnc aadaki eitlikten hesaplanmaldr:
Vt
p = (p1 + p 2 + 0,1h)x P1
Va
Burada;
n hesaplamal sistemler iin p2ye ilave olarak kontrol vana seti ve basnl tank arasndaki veya tasarm
noktas ve basnl tank arasndaki srtnme kayplar, izelge 6dan alnmaldr.
Su beslemesi, gsterge basncnda (Madde 9.5.4teki p) asgari 6 m3/h lik bir debiyle basnl tank en st
seviyesine kadar suyla doldurabilmelidir.
9.5.6.1 Tanka bir basn gstergesi monte edilmeli ve doru gsterge basnc (p), gsterge zerinde
iaretlenmelidir.
Tank, izin verilen azami basn almayacak ekilde uygun gvenlik cihazlaryla tehiz edilmelidir.
9.5.6.2 Su seviyesini gstermesi iin bir gsterge cam monte edilmelidir. Durdurma vanalar, gsterge
camnn sonuna monte edilmeli ve bunlar normal olarak kapal tutulmaldr. Ayrca bir boaltma vanas
verilmelidir.
34
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Gsterge cam mekanik arzalara kar korunmal ve doru su seviyesi ile iaretlenmelidir.
9.5.6.3 Hava basnc veya gerekli su seviyesini tekrar oluturan cihazlarda oluan arzay gstermesi iin
bir otomatik uyar sistemi salanmaldr. Alarmlar, tesisat kontrol vanasnda veya kalc bir konumda
grlebilir ve duyulabilir ekilde verilmelidir.
a) Aadaki artlar salayan her iki utan beslenen bir ehir ebekesini:
b) Aadaki artlar salayan yardmc pompas olmayan bir cazibeli tank veya iki veya daha fazla pompal
depolama tank:
Tekli beslemelerin herhangi bir birleimi aadaki snrlamalarla kullanlabilir (yksek performansl tekli su
beslemeleri dhil):
a) ST snfna giren meknlarda kullanlan sistemler iin birden fazla basnl tank kullanlmamaldr,
b) Azalan kapasiteli bir depolama tank kullanlabilir (Madde 9.3.4).
Not - Baz lkeler, sprinkler sistemlerinin bir birleik su beslemesiyle beslenmesine msaade etmeyebilirler.
a) Szgeler, pompa setleri, tek ynl vanalar ve debi lerler gibi ana bileenlerin bakmlarnn yaplmas
salanr,
b) Bir su beslemesinde meydana gelen herhangi bir problem, dier hi bir kaynak veya su beslemesinin
almasna zarar vermemelidir,
c) Bir su beslemesinde yaplan bakm, dier herhangi bir kaynak veya su beslemenin almasna zarar
vermeden yaplabilmelidir.
10 Pompalar
10.1 Genel
Pompa, kararl bir H(Q) erisine sahip olmaldr. rnein bu eride en byk basn ile kapatma basnc
rastgele seilir ve debinin artmasyla birlikte toplam basn azalr (EN 12723).
Pompalar, aada verilenlere uygun olarak gerekli asgari gc temin edebilen elektrik veya dizel motorla
altrlmaldr:
a) Ar ykleme yaplmayan karakteristik g erili pompalar iin, g erisinin tepe noktasndaki gerekli
azami g,
b) Karakteristik g erisi art gsteren pompalar iin, su aknn olmad durumdan bir NPEY
pompasnn 16 mye eit olmas iin gerekli debiye ulancaya kadar veya en byk statik su alma
basncna 11 mnin ilave edilmesinden hangisi daha bykse, pompa yknn bu durum iin azami g.
Yatay durumdaki pompa gruplarnn pompas ile pompay harekete geirme mekanizmas arasndaki
balant, bamsz olarak ayrlabilmeyi salayan ve su alma veya boaltma borusunu etkilemeden pompa
ilerinin muayene edilmesine veya deitirilmesine imkn veren tip olmaldr. Emme pompalar geri ekmeli
tip olmaldr. Borular pompadan bamsz olarak desteklenmelidir.
ki pompann montajnn yapld yerde, her biri belirlenen debileri ve basnlar tek bana salayabilmelidir.
Monte edilmi pompann bulunduu yerlerde, her bir pompa verilen basnta verilen debinin asgari
% 50sini salayabilmelidir.
Bir yksek performansl veya ikili su beslemesinde birden fazla pompann monte edilmi olduu yerlerde,
elektrik motoruyla alan birden fazla pompa olmaldr.
10.3.1 Genel
Pompa gruplar yangndan korunma dnda hi bir ama iin kullanlmayan 60 minden az olmayan bir
yangn direncine sahip bir blme iinde muhafaza edilmelidir. Bu blme aadakilerden biri olmaldr (tercih
srasna gre):
36
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Alarm sisteminin pratik ekilde deneyini yapmak iin ak alarmnn kna, anma ap 15 mm olan
boaltma vanas ve deney vanas taklm olmaldr.
10.3.3 Scaklk
Pompa blmesi aadaki scaklklarda veya bu scaklklarn zerindeki scaklklarda bulundurulmaldr:
10.3.4 Havalandrma
Dizel motorla altrlan pompalar iin, tedarikinin tavsiyelerine gre pompa blmlerine uygun
havalandrma salanmaldr.
Pompa kna taklan herhangi bir konik boru 15 oyi gemeyen bir ada ak ynnde uzatlmaldr. Suyun
datld taraftaki vanalar, herhangi bir konik borudan sonra monte edilmelidir.
Pompa, kollarnn ayarlanmasyla kendi kendine havalandrma yapmadka, pompa muhafazasnn btn
boluklarnn havalandrlmas iin aralar salanmaldr.
Pompa kapal bir vanaya kar altrlyorsa ar snmay nlemek maksadyla pompadan yeterli miktarda
srekli olarak su akn salamak iin dzenlemeler yaplmaldr. Bu ak, sistemin hidrolik hesabnda ve
pompa seiminde dikkate alnmaldr. k net bir ekilde grnr olmal ve birden fazla pompann olduu
yerlerde klar ayr olmaldr.
Dizel motoru soutma devreleri genellikle ayn suyu kullanr. Bununla birlikte, ilave su kullanlmsa bu husus
gz nnde bulundurulmaldr.
Giri ve k basn gstergeleri iin pompa zerindeki basn gstergesi taklm yerlere, kolayca
eriilebilmelidir.
10.6.1 Genel
Mmkn olan yerlerde, bir pozitif su emme balyla birlikte aada verilenlere uygun olarak montaj
yaplan yatay santrifj pompalar kullanlmaldr:
- Su emme tanknn etkin kapasitesinin asgari te ikisinde, pompa merkez hatt seviyesinin zerinde
olmaldr,
- Pompa merkez hatt su emme tanknn dk su seviyesi zerinde 2 mden daha yksekte olmamaldr.
(Madde 9.3.5de X seviyesi).
Bu uygulanabilir deilse, pompa, suyu emerek yukar karacak biimde yerletirilebilir veya dey trbin
pompalar kullanlabilir.
37
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Not Suyu emerek yukar karma ve dalg pompa dzenlemelerinden kanlmal ve yalnzca pozitif emme
basnc dzenlemesi uygulanabilir olmadnda kullanlmaldr.
10.6.2.1 Genel
Pompann emme ksm en az iki ap uzunluunda, bir doru veya konik boruya balanmaldr. Konik boru,
yatay balk ksm ve 15oyi gemeyen azami daldrma asna sahip olmaldr. Vanalar pompa giriine
dorudan taklmamaldr.
Btn vanalar ve ekleme paralarn ihtiva eden emme boru tertibat, istenen azami debi (izelge 14) ve
azami su scaklyla pompa giriindeki mevcut NPEB gereken NPEByi asgari 1 m gemesi salanacak
ekilde tasarmlanmaldr (Madde 10.4).
Dk seviyede su
stenen azami ak, izelge 6dan
n hesaplamal DT/ST beslemeli tanklar iin
YT Gerekli ak, 1,4x izelge 7den (izelge 4de X e baknz).
Boruda hava boluu oluma olasln nlemek iin, emme boru tertibat yatay olarak veya pompaya doru
hafif artan bir eimle denmelidir.
Pompa merkez hatt dk su seviyesinin zerinde olduu durumda, su alma deposuna dip vanas monte
edilmelidir (Madde 9.3.5).
Birden fazla pompann verildii durumda, bir pompa bakm iin karldnda, her bir pompann almaya
devam etmesini salamak iin durdurma vanalarna taklmas artyla emme borular birbirine balanabilir.
Birden fazla pompa setinin montajnn yapld durumda, emme borular birbirine balanmamaldr.
Dk su seviyesinden (Madde 9.3.5) pompann merkez hattna kadar olan ykseklik 3,2 myi gememelidir.
Emme borusu tank veya depoya, ekil 4, izelge 12 veya ekil 5, izelge 13ten hangisi uygunsa ona gre
yerletirilmelidir. Emme borusundaki en dk noktaya bir dip vanas monte edilmelidir. Her pompa Madde
10.6.2.4 e uygun olarak otomatik balatma tertibatina sahip olmaldr.
Tank, pompa ve emme boru sistemi, Madde 10.6.2.3te belirtilen dip vanasndan sznt olsa bile sabit bir
ekilde, tamamen suyla dolu olarak tutulmaldr. Tanktaki su seviyesi, normal seviyenin te ikisine
dtnde. pompa almaldr.
38
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Aklama
1 Deney iin boaltma vanas 8 altrma beslemesini durdurma vanas
2 Pompa hava boaltmas ve en dk ak hatt 9 altrma beslemesi tek ynl vana
3 Pompa altrma tank 10 Pompa altrma dzenei
4 eri ak 11 Emme tank
5 Tama kanal 12 Ana ebeke tesisat
6 Boaltma vanas 13 Pompay altrmak iin dk seviyeli vana
7 Pompay altrmak iin dk seviye anahtar 14 Pompay altrmak iin basn anahtarlar
15 Basn gstergesi
39
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Not 2 - Belirtilen ykseklikleri geen yaplarda pompa karakteristiklerinin Madde 7.3.1de belirtilen debileri ve
basnlar vermeye uygun olduu kantlanmaldr
40
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Aklama
1 En istenilmeyen alan
2 Tasarmlanan pompa ak
3 stenen en byk ak
4 En ok istenilen alan
x Debi
y Basn
41
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
10.8.1 Genel
10.8.1.2 Motor, kontrol alarm devreleri, sinyaller, montaj izimleri, ana besleme ve transformatr
diyagramlaryla balantlar ve gncelletirilmi dokmantasyon, sprinkler vanas ve pompasnn bulunduu
blmede bulundurulmaldr.
10.8.2.1 Pompa kontrol mekanizmasna yaplan elektrik beslemesi, sadece sprinkler pompa setinin
kullanm iin olmal ve btn dier balantlardan ayr olmaldr. Bu elektrik beslemesi elektrik tesisatnn
msait olduu yerde, bina ve mtemilatna gelen beslemedeki ana alterin giriinden salanmal, buna izin
verilmedii durumda, pompa kontrol mekanizmasna yaplacak elektrik beslemesi bir balantyla ana
alterden salanmaldr.
Kablolarn dorudan yangna maruz kalmasn engellemek iin kablolar, bina dndan veya binann yangn
riskinin ihmal edilebilir olduu blmlerinden, yangna 60 minden az olmayan bir dayanm gsteren duvarlar,
blmeler veya demelerle, nemli yangn riskinden ayrlm blmlerden geirilmeli veya bu kablolarn
yangndan korunmas iin dorudan koruma nlemleri alnmal veya bu kablolar yer altna gmlmelidirler.
Kablolar ekleme yaplmam, bir baka deyile tek para olmaldr.
10.8.3.1 Bina ve mtemilatnn ana alter panosu, elektrik beslemesi haricinde dier amalar iin
kullanlmayacak ekilde bir yangn blmesinde yerletirilmelidir.
Ana alter panosundaki bina ve mtemilatna elektrik veren balantlar kesildiinde, kontrol devresine
yaplan elektrik beslemesi kapanmamaldr.
Yukardaki yazda bulunan harflerin ykseklii en az 10 mm olmal ve krmz zemin zerine beyaz renkte
olmaldr. alter bozulmaya kar korunmaldr.
Dalg pompalarda, pompa karakteristiklerinin yazl olduu bir plaka, pompa kontrol mekanizmasna monte
edilmelidir.
42
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
10.8.5.2 Dalg pompalarn haricinde, pompa kontrol mekanizmas elektrik motoru ve pompa ile ayn
blmeye yerletirilmelidir.
10.8.6.2 Btn izlenen durumlar pompa odasnda grnr olarak ayr, ayr belirtilmelidir. Btn izlenen
durumlar sorumlu personel tarafndan srekli olarak kontrol edilen bir yerde grnr biimde belirtilmelidir.
Ayn yerde, pompa almas ve arza alarmlar da sesli olarak gsterilmelidir.
10.8.6.3 Grnr arza uyars sar renkli olmaldr. Sesli sinyaller en az 75 dB sinyal iddetine sahip
olmal ve sessiz konuma getirilebilmelidir.
10.8.6.4 Sinyal lambalarn kontrol etmek iin bir lamba deneyi yaplmaldr.
10.9.1 Genel
Dizel motor, ISO 3046 ya uygun olarak beyan edilen srekli bir g k olan, yksek bir yerde tam ykte
devaml olarak alabilmelidir.
Pompa setinin otomatik olarak balamas ve almas motor ve motora bal g kaynaklar dndaki enerji
kaynaklarna bal olamamaldr.
10.9.2 Motorlar
Motor, scakln 5oC olduu motor odasnda almaya balayabilmelidir.
Motor hzn kontrol etmek iin, normal ykte beyan edilen hz % 5 hatayla kontrol eden bir dzenleyiciyle
birlikte tedarik edilmeli, motorun otomatik olarak altrlmasn nleyen mekanik cihaz monte edilmeli ve bu
cihaz motorun balang konumuna gelmesini salamaldr.
a) Gerekiyorsa tedarikinin artnamesine uygun olarak, sprinkler pompasndan gelen su basn drme
cihazndan geirilerek dorudan motor silindir klflar ierisine verilerek yaplan soutma. Boaltlan
suyun grnmesi iin k borusu ak olmaldr,
b) Gerekiyorsa, tedarikinin artnamesine uygun olarak sprinkler pompasndan gelen suyun basn drme
cihazndan geirilmesini takiben, bir s deitiricisine verilmesiyle yaplan soutma. Boaltlan suyun
grnmesi iin k borusu ak olmaldr. Bir motorla altrlan yardmc pompa, suyu kapal evrimde
devridaim etmelidir. Yardmc pompa kasnakl ise, kasnaklarn yarsnn kopmas durumunda dahi kalan
kasnak / kasnaklar pompay altrabilmelidir. Kapal su devresinin kapasitesi, motor tedarikisi
tarafndan belirtilen deerlere uygun olmaldr,
43
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
c) Gcn oklu kasnak yardmyla motordan alarak alan fanl, hava soutmal radyatrle yaplan
soutma. Kasnaklarn yars kopsa bile, geri kalan kasnaklar fan altrabilmelidir. Motor yardmyla
altrlan bir yardmc pompa, suyu kapal devrede devridaim yaptrmaldr. Yardmc pompa kasnakl ise
kasnaklarn yarsnn kopma ihtimaline kar ok sayda yedek kasnak salanmaldr. Kasnaklarn
yarsnn kopmas durumunda geri kalan kasnaklar pompay altrabilmelidir. Kapal su devresinin
kapasitesi motoru tedarik eden tarafndan belirtilen deerlere uymaldr,
d) oklu kasnakla alan fan yardmyla motorun dorudan hava ile soutulmas. Kasnaklarn yars kopsa
bile, geri kalan kasnaklar fan altrabilmelidir.
Egzoz borusunun motordan yksekte olduu yerlerde, havadaki nemin borunun i ksmnda
younlamasyla oluacak suyun motora geri akn nlemek iin uygun aralar salanmaldr. Egzoz
borusu, egzoz gazlarnn pompa blmesine tekrar girmesini engelleyecek ekilde yerletirilmelidir. Egzoz
borusu yaltlmal ve yangna tutuma riski yaratmayacak ekilde monte edilmelidir.
- DT iin 3 saat,
- ST iin 4 saat,
- YT ve YTD iin 6 saat.
Yakt tank elikten olmaldr. Birden fazla makinann olduu durumlarda, her bir makina iin ayr yakt tank
ve yakt besleme borusu olmaldr.
Yakt tank, pozitif basn salayacak ekilde, motorun yakt pompasndan daha yksek bir seviyede
sabitlenmeli, ancak pompann tam zerinde olmamaldr. Yakt tanknn, salam bir yakt seviye gstergesi
olmaldr.
Tank ve motorlar arasnda yakt besleme borusundaki vanalar tanka bitiik olarak yerletirilmeli, gstergesi
olmal ve ak konumda tutulmaldr. Boru balantlar, lehimle yaplmamal, yakt boru hatlar iin metal
borular kullanlmaldr.
10.9.7.1 Genel
altrma motoru ve aklerin her iki sistemde kullanlmas dnda, otomatik ve elle altrma sistemleri
tedarik edilmeli ve bu sistemler bir birinden bamsz olmaldr.
Dizel motorun, basn anahtarlarndan alnan bir sinyale bal olarak, otomatik bir ekilde ve pompa kontrol
mekanizmas zerindeki basma dmesine baslarak elle altrlmas mmkn olmaldr. Dizel motorun
kapatlmas sadece elle mmkn olmal ve motor izleme cihazlar motorun durmasna sebep olmamaldr.
44
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Sistem her altrma giriiminden sonra otomatik olarak dier akye gemelidir. Kontrol gerilimi, her iki
akden e zamanl olarak ekilmelidir. Bir aknn dierinin zerinde ters etki yapmasn nlemek iin gerekli
sistemler salanmaldr.
Elle altrma deney dmesi bir kapatmay takiben veya otomatik olarak balatmak iin alt defa
tekrarlanan baarsz altrma giriiminden sonra, dme ak duruma getirilmelidir. Her iki durumda
gsterge lambasnn yanmasna neden olur ve acil elle basarak altrma dmesiyle elle altrlan deney
dmesi birlikte alr.
Elle altrma deneyi yapldnda bu ilem iin kullanlan devre otomatik olarak altrlamamal ve
gsterge lambas snmelidir. Elle altrma deney dmesi devresi kullanlsa dahi, otomatik altrma
dzenei bulunmaldr.
Dili ark, volan dilisi emberiyle kavrama yapmazsa, altrma motoru durmal ve balang konumuna
geri dnmelidir. Kavramada ilk baarszlktan sonra balatma motoru, kavramay salamak iin otomatik
olarak be altrma giriiminde daha bulunmaldr.
Motor altrldnda, altrma motoru dili ark bir hz alglaycs vastasyla volan dilisi emberinden
otomatik olarak geri ekilmelidir. Motor yalama sistemi veya su pompas k zerindeki basn
anahtarlar, altrma motorunun enerjisini kesmek amacyla bir ara olarak kullanlmamaldr.
Hz alglayclar, motora dorudan taklmal veya motor dilisiyle almaldr. Esnek dililer
kullanlmamaldr.
Akler bu standardda verilen kurallara ve tedarikisinin talimatlaryla seilmeli, kullanlmal, arj edilmeli ve
bakmlar yaplmaldr.
45
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Not 1 - Kurun - asit akler iin arj cihazlar her hcreye (2,25 0,005) Vluk bir sabit gerilim salamaldr.
Anma arj gerilimi yerel artlara (iklim, dzenli bakm, vb.) uygun olmaldr. Hcre bana 2,7 Vu
gemeyecek bir yksek gerilim arj iin bir hzl arj tesisat salanmaldr. arj cihaz k aknn
10 saatlik kapasitesinin %3,5 ve %7,5 arasnda olmaldr.
Not 2 - Ak nikel - kadmiyum prizmatik akler iin arj cihazlar her hcreye (1,445 0,025) Vluk bir sabit
gerilim salamaldr. Anma arj gerilimi yerel artlara (iklim, dzenli bakm, vb.) uygun olmaldr.
Hcre bana 1,75 Vu gemeyecek bir yksek gerilim arj iin bir hzl arj tesisat verilmelidir. arj
cihaz k aknn 5 saatlik kapasitesinin % 25 ve %167 arasnda olmaldr.
arj cihazlar aklerle birlikte monte edillebilir. Akler ve arj cihazlar petrol yaktyla, nemle, pompa seti
soutma suyuyla kirlenme veya titreime bal, hasar olaslklarnn asgari olduu yerlere ve kolaylkla
eriilebilir konumda yerletirilmelidir. Ak ve altrma motoru balant ucu arasnda gerilim dmesini
asgariye indirmek iin, ak yukardaki snrlamalara bal olarak mmkn olduunca kapal olmaldr.
46
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
11.1.1 Genel
Madde 11.1.2nin kapsad yerler haricinde, su borusu tesisatlar basn altnda srekli olarak suyla dolu
olmaldr. Su borusu tesisatlar, sadece suyun donma ihtimalinin olmad ve ortam scaklnn 95 oCu
gemeyecei bina ve mtemilatnda monte edilmelidir.
kili stma elemanlar, stlmayan boru sisteminin zerinde verilmelidir. ki elemann her biri 4 oCtan az
olmayan asgari scaklkta boru sistemini alr durumda tutabilmelidir. Her erit stma devresi gzlenmeli ve
ayr devrelerle alp kapatlmaldr. eritli stma band, dier bir eritli stma bandnn zerinden
gememelidir. eritli stma band, sprinkler balklarna giden borunun dier yzne monte edilmelidir. eritli
stma band, borunun sonundan itibaren 25 mm ierisinde sonlandrlmaldr. Btn erit stmal boru
sistemi A1 veya A2 Avrupa snflandrmasyla veya mevcut ulusal snflandrma sistemindeki kalnl 25
mmden az olmayan su geirmez kaplamal yaltm malzemelerinin muadiliyle kaplanmaldr. Btn ular su
szmasn nlemek iin tam szdrmaz hle getirilmelidir. eritli stma band en fazla 10W/m beyan deerine
sahip olmaldr.
47
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
11.2.1 Genel
Kuru boru tesisatlar genellikle kuru alarm vanasnn knda basnl hava veya inert gazla, kuru alarm
vanasnn giriinde basnl suyla doldurulur.
Boru sistemi iindeki basnc srdrmek iin kalc bir hava / inert gaz besleme montaj yaplmaldr. Tesisat
basnc, alarm vana tedarikisinin tavsiye ettii basn aralna uygun olarak, basnlandrlmaldr.
Kuru boru tesisatlar sadece donma sonucu hasar ihtimalinin olduu veya kurutma frnlar gibi scakln 70
o
Cu getii yerlerde monte edilmelidir.
Not - lk alan sprinkler grubuna suyun yeniden doldurulmasndaki gecikme, sistemin etkinliini byk
lde azaltacandan, YTnin uygulamalar iin kuru ve deiken tesisatlarn kullanlmamas nerilir.
11.3.1 Genel
Deiken tesisatlar, deiken alarm vanas veya slak alarm vanas ve kuru alarm vanasndan oluan bir
karma set yapsndadr. K aylarnda deiken veya kuru alarm vanasnn kndaki boru sistemi tesisat,
basn altnda hava veya inert gazla ve sistemin geri kalan ksm alarm vanasnn giriinde basnl suyla
doldurulur. Yln dier zamanlarnda tesisat sulu bir tesisat gibi alr.
11.4.1 Genel
n etkili tesisatlar aadaki tiplerden biri olmaldr:
Tesisattaki hava/inert gaz basnc, srekli izlenmelidir (Ek I). Bir tehlike annda n etkili vanay kullanlabilir
hle getirmek iin, en az bir elle alan hzl alan vana yerletirilmelidir.
Not - Yanllkla suyun boalmas hlinde nemli derecede hasarn meydana geldii alanlarda, sadece A tipi
n etkili tesisatlar monte edilmelidir.
Kuru boru sisteminin talep edildii ve yangnn yaylmasnn hzl olmasnn beklendii durumda, B tipi n
etkili tesisatlar yerletirilebilir. Bu tesisatlar, hzlandrc veya aspiratrle veya bunlar olmadan sradan kuru
boru sistemlerinin yerine de kullanlabilir.
11.5.1 Genel
Yardmc kuru boru veya deiken uzatmalarn, normal sulu tesisatlara doru snrl bir ekilde geniletilmesi
ve uzatlmas dnda Madde 11.2 ve Madde 11.3e uygun olmaldr.
Yardmc kuru boru veya deiken uzatmalar, aadaki ekilde monte edilmelidir:
a) Uygun ekilde stlm bir binada muhtemel bir donma hasarnn olutuu kk alanlarda bir su borusu
tesisatna kuru boru veya deiken uzatma biiminde,
b) Souk depolarda ve yksek scaklkl frnlarda veya normal frnlarda su boru tesisatna veya deiken
tesisata kuru borunun uzatlmas biiminde.
Balantnn 80 mmden daha byk olmamas istenen su beslemeleri tasarmlanrken (Madde 8) ilave su
ihtiyac dikkate alnmas artyla, su pskrtme uzatmalar bir sprinkler tesisatna balanabilir (Madde 8).
Bu tesisatlar, ok hzl yaylan youn yangnlarn olmasnn beklendii yerlerde ve bir yangnn olabilecei ve
yaylabilecei btn alanlar zerine su uygulanmas istenilen yere monte edilir.
12.1.1 Aksi belirtilmedike sprinkler aralnn btn lmeleri, yatay dzlemde yaplmaldr.
12.1.2 at ve tavan sprinkler gruplarnn saptrcs altnda, en az aadakiler kadar belirgin bir aralk
bulunmaldr:
a) DT ve ST snf tehlike durumlarnda kullanlan sprinkler gruplar iin:
- Dz pskrtc sprinkler grubu iin 0,3 m,
49
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Kuru asl model sprinkler gruplarnn kullanld durumlar dnda, kuru boru, deiken ve n etkili
tesisatlardaki sprinkler gruplar, yukar ynl olmaldr. Yukar ynl sprinkler, boruya paralel bilezik kollarla
tutturulmaldr.
Not 1- Yukar ynl sprinkler gruplar, mekanik hasarlara ve sprinkler tutucularnda yabanc maddelerin
toplanmasna kar, daha az eimli olabilirler. Yukar ynde yerletirilmi sprinkler gruplar ayrca
sprinkler su yollarndan suyun tamamen boaltlmasn kolaylatrr.
Not 2- Asl sprinkler gruplar, sprinkler ekseni yannda ve hemen sprinkler ekseninin altnda yksek hzda
daha byk miktarda suyu datacak potansiyele sahiptir. Sonu olarak asl sprinkler gruplar
raflarn korunmas ve depolama alanlarnn korunmas gibi baz uygulamalar iin daha iyi yangn
kontrol zelliine sahip olabilir.
Not - rnekler ekil 8 de verilmitir. Bu ekilde S ve D ebatlar karlkl dzlemlerde, sprinkler gruplar
arasndaki mesafedir.
izelge 19 - Yan duvar dndaki sprinkler gruplar iin en fazla kapsama alan ve boluk
Aklama
S Sprinkler gruplar arasndaki mesafe D Sprinkler gruplar arasndaki mesafe
50
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
- Yan yana olan sprinkler gruplarnn birbirlerini slatmalarn nlemek iin, dzenlemelerin yapld
durumlar. Bu, yaklak 200 mm x 150 mm blmeler kullanlarak veya bir yap malzemesi kullanarak
gerekletirilebilir,
- Raflardaki ara sprinkler gruplar,
- Yryen merdivenler ve merdiven boluklar (Madde 12.4.11).
12.4.1 Duvarlar ve blmelerden sprinkler gruplarna olan azami mesafe aada verilenlerin en kk
uygun deeri olmaldr:
12.4.2 Sprinkler gruplar, A1 veya A2 Avrupa snflandrmasnn 0,45 m altnda veya tutuabilir tavanlarn
altnda 0,3 mden daha aada, ya da mevcut ulusal snflandrma sistemlerine e deer olan deerin
altnda monte edilmelidir.
Mmkn olduu yerde, sprinkler gruplar tavan, gmme veya ankastre sprinkler gruplarnn kullanld
durumlar dnda, tavann veya atnn altnda 0,075 m ila 0,15 m arasnda bir yerde saptrclarla birlikte
yerletirilmelidir. artlar azam 0,3 m ve 0,45 m mesafelerin kullanlmasn zorunlu klyorsa, dhil edilen alan
mmkn olduu kadar kk olmaldr.
12.4.3 Sprinkler gruplarnn saptrclar, at veya tavann eimine paralel olacak ekilde monte
edilmelidir. Eimin yatay dzlemle olan as 30oden byk olduunda, bir sra sprinkler grubu atnn tepe
noktasna sabitlenmeli veya 0,75 mden daha uzaa monte edilmemelidir.
12.4.4 Bir saak kenarndan en yakn sprinkler grubuna olan mesafe, 1,5 myi gememelidir.
51
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
12.4.5 Normal tavan seviyesinin zerinde llen at hacmi 1 m3 ten daha byk olan at
aydnlatmalarnn normal tavan seviyesine uzakl 0,3 mden byk deilse veya salam bir ekilde monte
edilen ve at veya tavan ile ayn seviyede cam taklm ereve varsa, sprinlerle korunmaldr.
Aklama
D Saptrc
a Kiri / deme kiriinden olan uzaklk b Kiri / deme kiriinin alt tabanndan itibaren olan uzaklk
Saptrc (ekil 9 D) kirilerin veya deme kirilerinin veya benzer yap elemanlarnn alt seviyesinin zerine
yerletirildiinde, sprinkler grubunun etkin boalmnn engellenmemesini temin etmek iin aadaki
tedbirlerden biri alnmaldr:
a) ekil 9da gsterilen boyutlar ekil 10da belirtilmi olan deerlerle uyumlu olmaldr.
b) Madde 12.4.7 nin mesafe artlar uygulanmaldr.
c) Kiri veya deme duvar gibi dnlerek sprinkler grubu bunlarn yzlerinden birine monte edilmelidir.
Sprinkler grubu, dey bir mesafede kuaklar veya 0,2 mden geni olmayan kirilerin hemen zerine ve
0,15 mden az olmayan bir uzakla yerletirilmelidir.
52
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Aklama
1 Asl pskrtme 4 Yaygn olarak asl
2 Yaygn olarak yukar ynde x Kiriin sprinklere olan asgari yatay (a) mesafesi, m
3 Yukar doru pskrtme y Saptrcnn ykseklii (b) kiriin yukarsnda ise (+) veya
aasnda ise (-), m
- Birincisi her nc kiriin merkezine ve ikincisi iki korumasz kiriler aras akl ayran kiriin altna
birer sra sprinkler grubu yerletirilir (ekil 11 ve ekil 12).
- Dier ynde, rnein kiriler aras aklk boyunca sprinkler gruplar arasndaki azami mesafe (ekil 11
ekil 12 de S) ilgili tehlike snf iin verilmi kurallara uygun olmaldr (Madde 12.2).
- Sprinkler gruplar kirilere dik duvarlardan 1,5 mden ve kirilere paralel duvarlardan 1 mden fazla
olmayan mesafede monte edilmelidir.
- Kiriler arasndaki aklk ierisine sprinkler grubunun yerletirilmesinde, saptrclar tavann alt yznde
0,075 m ila 0,15 m arasnda olacak ekilde yerletirilmelidir.
53
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Aklama
1 Tavan
2 Duvar
54
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Aklama
1 Tavan
2 Duvar
12.4.8 at kirileri
Sprinkler grubu, aada verilenlerden birine gre monte edilmelidir:
a) at kirii flan genilii 0,2 mden daha geni olmad durumda, dorudan at kiriinin zerine veya
altna,
b) at kirii flan genilii 0,1 mden daha geni olmad durumda, at kiriinin yan yzeyinden 0,3 mden
az olmayan bir yere,
c) at kirii flan genilii 0,1 mden fazla geni olduu durumda, at kiriinin yan yzeyinden 0,6 mden az
olmayan bir yere.
12.4.9 Kolonlar
at veya tavandaki sprinkler grubu kolonun bir kenarna 0,6 mden daha yakn bir konumda sprinkler monte
edilmise, dier sprinkler, kolona 2 m mesafede yer alacak ekilde, kolonun kar tarafna monte edilmelidir.
55
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Tavan akl ve sprinkler gruplar arasndaki mesafe, 0,5 m yi gememelidir. Bu sprinkler gruplar, geri
kalan dier tavan korumasndaki sprinkler gruplarna en dk debiyi salayabilmelidir.
Hidrolik hesaplamada, sadece akln uzun olan kenarndaki sprinkler grubunun dikkate alnmas gereklidir.
Elektrik kablosu denmesi haricinde, mevcut ulusal snflandrma sistemlerindekine karlk gelen veya A1
Avrupa snflandrmasyla uyumlu malzemeler ihtiva eden eriilemeyen ve tutuabilen stunlar haricinde
btn stunlarn tepesine en az bir sprinkler yerletirilmelidir.
Sprinkler grubunun asma tavanlarn altna yerletirilmesi durumda, asma tavan malzemesi yangna dayankl
malzemeden imal edilmi olmaldr.
- Aydnlatma balantlar dhil olmak zere, tavann toplam ak alan dzlemi, tavan dzlem alannn %
70inden az olmadnda,
- Tavan aklklarnn en dk boyutu 0,025 mden veya asma tavanlarn derinliinden hangisi daha
bykse ondan az olmadnda,
- Tavann yapsal btnl ve asma tavann ierisinde bulunan aydnlatma balantlar gibi dier cihazlar
sprinkler sisteminin almasndan etkilenmediinde,
- Tavann altnda depolama alanlar olmadnda.
Suyun boalmasna nemli lde engel tekil edecek muhtemel engeller, sprinkler mesafelerinin
ayarlanmasnda duvarlar gibi ileme tabi tutulmaldr.
12.5.1 Genel
ki sra raf koruyan sprinkler gruplar, tercihen enine akla kesiecek ekilde boyuna ak aralna
yerletirilmelidir (ekil 13 ve ekil 14).
Herhangi bir raf veya tayc elik yap sisteminin sprinkler grubundan boalan suyu nemli derecede
engellemesi sz konusu olduunda, ilave sprinkler grubu salanmal ve bu durum ak hesabnda dikkate
alnmaldr.
56
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Ara seviyelerde alan sprinkler grubundan suyun depolanan eyalara nfuz edebilmesi salanmaldr.
Raflarda depolanm ve srt srta yerletirilmi eyalar arasndaki mesafe, asgari 0,15 m olmal ve
gerekiyorsa palet durdurucular yerletirilmelidir. Sprinkler saptrclar ve deponun en st noktas arasndaki
boluk dz pskrtcl sprinkler grubu iin 0,10 m ve dier sprinkler gruplar iin 0,15 mden az
olmamaldr.
12.5.2 Ara seviyelere yerletirilen sprinkler gruplar arasndaki azami dey mesafe
Demeden en dk ara seviyeye olan dey mesafe ile seviyeler arasndaki mesafe, ekil 13 ve ekil
14te gsterildii gibi 3,50 myi veya iki kattan hangisi azsa onu gememelidir. Btn at veya tavan
sprinkler gruplar depolanan malzemenin en st noktasnn zerinde 4 mden az bir mesafede olmas dnda
ara seviye sprinkler gruplar depolanan malzemenin en st seviyesi zerine yerletirilmelidir.
Hi bir durumda ara sprinkler gruplar depolanan malzemenin en st seviyesinin stnr yerletirilmemelidir.
Aklama
1 Sprinkler sras 4 Boyuna ak
2 Katlar 5 Enine ak
3 Koridor
ekil 13 Raflardaki ara seviye sprinkler gruplarnn konumu - Kategori I veya Kategori II
57
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Aklama
1 Sprinkler sras
2 Katlar
3 Koridor
4 Boyuna ak
5 Enine ak
ekil 14 Raflardaki ara seviye sprinkler gruplarnn konumu Kategori III veya Kategori IV
Kategori III veya Kategori V malzemelerin olmas durumunda, sprinkler gruplar her enine aralklarla kesitii
noktada, boyuna aralklara yerletirilmi olmaldr (ekil 14). Sprinkler gruplarnn arasndaki yatay mesafe
1,9 myi ve yatay ve dey mesafelerin arpm ise 4,9 m2yi gememelidir.
Seviye bana den sprinkler sras, raf geniliinin her 3,2 msi iin yerletirilmelidir. Mmkn olduunda
sprinkler gruplar, ak boluklarna yerletirilmelidir.
a) 3,2 mden geni olmayan tek sra raflar ekil 13 ve ekil 14te gsterilen sra seviyelerinde taklm tekli
sprinkler grubu srasyla korunmaldr,
b) 3,2 mden geni olmayan ift sral raflar ekil 13 ve ekil 14te gsterilen sra seviyelerinde ve istif
sonlarnda merkezi yatay ak boluundaki sprinkler grubuyla korunmaldr,
c) Genilii 3,2 mden fazla fakat 6,4 mden az ikili veya ok sral raflarn birbirlerinden uzaklklar 3,2 m
den fazla olmayan iki sprinkler srasyla korunmaldr. Her sra en yakn raf kenarndan ayn mesafede
olmaldr. Her hatta belirli bir seviyedeki sprinkler grubu enine aklar ile ayn gruba yerletirilmelidirler.
58
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Herhangi raf veya yapsal elik ii, sprinklerden datlan su aknn engellenmi olaca alana, su
datlmasn salamak iin bir sprinkler eklenmelidir.
12.5.6 Raflardaki sabit veya tal raflarn altndaki YT ara sprinkler gruplar
Ara sprinkler grubunun gerekli olduu durumda, sprinkler grubu her rafn zerine (at veya tavan sprinkler
grubu, eyalarn 4 mden fazla zerinde veya eyalara suyun erimesi engellenmise en st raf dhil)
izelge 21 ve ekil 15te gsterildii gibi yerletirilmelidir. Sralar arasndaki dey mesafe, 3,5 myi
gememelidir.
Tek sral sprinkler grubu, raflarn zerinde ortalanmaldr. ikili sralar, her sra en yaknndaki raf kenaryla
ayn mesafede olacak ekilde yerletirilmelidir.
Aklama
1 Sprinkler sras
Ara borusu hatlarna paralel rafn sonundan, en yakn sprinklere olan mesafe, takm hatlar sprinkler
boluunun yars veya 1,4 mden hangisi daha kkse o kadar olmaldr.
Raf genilii - s Sprinkler sralar Sralar boyunca sprinkler gruplar Sprinkler grubu sralar
(m) arasndaki azami mesafe arasndaki azami mesafe
(m) (m)
DT5: s 1,0 1 2,8 -
DT6: 1,0 < s 3,0 1 2,8 -
DT6: 3,0 < s 6,0 2 2,8 2,8
59
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
- aplarn ksmen izelgelerden alnd ve ksmen hesapland (Madde 13.3) n hesaplamal sistemler;
- Btn aplarn hidrolik hesaplamayla belirlendii tamamen hesaba dayal sistemler.
Btn hesaplamalarn mutlaka kullanlmas gerektii durumlar dnda, tasarmc aada belirtilen iki sistem
arasnda seim yapabilir:
6,05 x10 5
p= 1,85 4,87
xLxQ 1,85
C xd
Burada;
P: Borudaki basn kayb (bar),
Q: Borudaki debi (L/min),
D: Borunun ortalama i ap (mm),
C: Borunun tipi ve durumu iin bir sabit (izelge 22),
L : Boru ve balantlarn e deer uzunluudur (m).
p= 0,098 h
Burada:
p: Statik basn fark, (bar),
h: Noktalar arasndaki dey mesafe, (m)dir.
60
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
13.2.3 Hz
Kararl durumdaki su hz aada belirtilen deerleri amamaldr:
stenen noktada kararl ak art iin, btn sprinkler gruplarnn ayn anda alt varsaylr.
Ak ynnde deiimin olduu ve ayn noktada boru apnda bir deiimin olduu bir dirsek, ikili balant
veya drtl balant, varsa e deer boru uzunluu ve basn kayb daha kk ap kullanlarak
hesaplanmaldr.
Ekleme paralar ve 120a nn bir C deeri iin dz elik borunun e deer uzunluu
vanalar (m)
Anma ap (mm)
20 25 32 40 50 65 80 100 150 200 250
90o vidal dirsek
(Standard)
0,76 0,77 1,0 1,2 1,5 1,9 2,4 3,0 4,3 5,7 7,4
90o kaynakl dirsek
(r/d=1,5) 0,30 0,36 0,49 0,56 0,69 0,88 1,1 1,4 2,0 2,6 3,4
Standard vidal ikili 1,3 1,5 2,1 2,4 2,9 3,8 4,8 6,1 8,6 11,0 14,0
balant veya drtl
balant (kollardan ak)
Srgl - dz yollu - - - - 0,38 0,51 0,63 0,81 1,1 1,5 2,0
Alarm veya geri - - - - 2,4 3,2 3,9 5,1 7,2 9,4 12,0
dnsz vana
(dner tipli)
Alarm veya geri - - - - 12,0 19,0 19,7 25,0 35,0 47,0 62,0
dnsz vana
(mantar tipli)
61
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
13.3.1 Genel
13.3.1.1 Boru ebatlar ksmen izelgelerden ve ksmen de hidrolik hesapla belirlenmelidir. Boru aplar,
herhangi sprinklere giden suyun ak ynnde artmamaldr.
13.3.1.2 Sprinkler grubundaki boru sistemi boyutlar ve her boyuttaki boruyla beslenen sprinkler grubunun
ez fazla says her gruptaki sadece son ya da drt sprinkleri besleyen borular belirten izelge 27 deki
hafif tehlike durumu haricinde izelge 30da belirtildii gibi olmaldr.
13.3.1.3 Her tasarm noktasnda, ak ynndeki borularn ebad, hafif tehlikeler iin Madde 13.3.3.2 ve
sradan tehlikeler iin Madde 13.3.4.2 de belirtildii gibi hesaplanmaldr.
13.3.1.4 Dallandrlan borular dndaki datma borusunu sralara balayan ykselticiler ve alaltclar ve
tekli pskrtclere bal borular, datma borular olarak dikkate alnmal, buna gre boyutlandrlmaldrlar.
13.3.2.1 Tasarm noktas yatay bir datma borusunun aadakilerden birisine baland noktada
olmaldr:
Her tasarm noktasnda ak ynndeki sprinkler grubunun azami says izelge 25 ve izelge 26 da
belirtildii gibi olmaldr.
13.3.2.2 Hafif tehlikeli tesisatlardaki tasarm noktas, izelge 25teki 3. kolonda belirtilen sprinklerin ak
ynnde olmaldr.
13.3.2.3 Sradan ve yksek tehlike tesisatlarnda tasarm noktas, izelge 26daki 3. kolona gre eriim
borular ve datma borularnn kesime noktasnn knda olmaldr.
Bir odadaki bir dizi eriim kolundaki veya bir tekli datma borusunda sprinkler grubunun says, tasarlanm
datma borular iin sprinkler grubunun saysna eit veya daha az olduu durumda, (izelge 26 stun 2),
tasarm noktas, kontrol vana setine hidrolik bakmdan en yakn eriim kolunun veya dizisinin datma
borusuna balant noktann knda olmaldr.
Not 2 - Uygun tasarm noktalaryla birlikte boru donanm rnekleri DT iin ekil 17, ST iin ekil 18 ve YTIi
ve YTD iin ekil 19, ekil 20, ekil 21 de verilmitir.
Tehlike snf Odadaki bir datma ninci sprinklerin bulunduu bir eriim Eriim kolu
borusundaki sprinkler koluyla kesien bir datma borusundaki yerleimi
grubunun says tasarm noktasnn konumu
n
>16 17 iki ulu
ST
>18 19 dierleri
YTI ve YTD >48 49 tamam
13.3.3.1 Tasarm noktasnn kndaki eriim kolu borularnn ve merkezden datm yapan borularnn
ebad, izelge 27 de belirtildii gibi olmaldr.
Hidrolik hesaplamann mmkn olmas durumunda, tasarm noktas ve kontrol vana seti arasna, 25 mm
apl boru yerletirilmesine izin verilmelidir. Ancak iki sprinkler noktas kesin ise, 25 mm apl bir boru, 3nc
ve 4nc sprinkler grubu arasna yerletirilmemelidir.
13.3.3.2 Bir dizinin her uzantsnda kontrol vana seti ve tasarm noktas arasndaki btn borular, izelge
28 ve izelge 29 da verilen deerler kullanlarak, hidrolik hesaplamayla boyutlandrlmaldr.
izelge 28 - Kontrol vana seti ve herhangi tasarm noktas arasndaki en fazla srtnme kayb - DT
13.3.3.3 Bir ara borusunda ikiden fazla sprinkler varsa, 2 sprinkler noktas ve datma borusu arasndaki
basn kayb izelge 29 stun 2 de verilen basn kayb kullanlarak belirlenmelidir. Bu balant ve kontrol
vana seti arasnda datma borusundaki basn kayb izelge 29 un 3. kolonunda verilen metre bana
basn kaybyla belirlenmelidir.
63
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Not - Bir DT tesisatndaki denen borunun tamamen hesaba dayal bir rnei, tasarm noktalaryla birlikte,
ekil 17de gsterilmitir.
13.3.4.1 Ara borusu aplar izelge 30a ve datma borusu aplar izelge 31de verilen deerlere uygun
olmaldr.
Btn dierleri 32 3
40 6
50 9
65 18
Deme noktalar ve kontrol vana Btn Madde 13.3.4.2 ye gre hesaplanr
seti arasnda
Ara borular 6oden fazla bir adaki atnn altnda boylamasna uzandnda, boru sistemindeki sprinkler
grubunun says alty gememelidir.
64
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Not- Bir ST tesisatndaki boru demesinin tamamen hesapland bir rnei tasarm noktalaryla birlikte,
ekil 18 de gsterilmitir.
13.3.4.2 Tesisatn en hareketli alanndaki tasarm noktas ve kontrol vana seti arasndaki boru aplar
Madde 13.3.4.3 ve Madde 13.3.4.4te dzenlendii gibi olan durumlar haricinde, 1000 L/min lik bir debiyle
srtnmeden dolay toplam basn kayb 0,5 bar gememesi salanacak ekilde hesaplanmaldr.
13.3.4.3 Birden fazla katl binalarda platformlar veya sundurmalar gibi belirli sayda farkl seviyelerin olduu
yerlerde tasarm noktasndaki 0,5 bar basn kayb, binadaki en yksek sprinkler noktas ve ilgilenilen katta
uzaktaki alan tasarm noktas arasndaki ykseklik farknn neden olduu statik basnca eit miktarda
artrlabilir.
Btn bu durumlarda, en yksek sprinkler seviyesi ve tesisat basn gstergesi arasndaki ykseklik fark,
gerekli basnla birlikte tesisat basn gstergesinde sistemi tamamlama belgesinde belirtilmelidir.
13.3.4.4 Sistemin tamam ortak su beslemesine bal ST3 veya ST4 ve YT veya YTD alanlarn ierdii
durumda, ST3 iin aada verilen rnekteki gibi 0,5 bar, en fazla srtnme kayb, basncn % 50si orannda
artrlabilir.
Statik basn hari kontrol vana setinde gereken basn 1,4 bar
(ST3 iin izelge 6)
Aadaki en fazla basn kaybn hesaba katacak ekilde boru sistemi boyutlandrlmaldr:
- Tasarm younluu,
- Sprinkler gruplar arasndaki aklk,
- Kullanlan sprinkler grubunun K faktr,
- Su beslemesinin basn / debi karakteristii.
13.3.5.2 izelge 7 (1)e uygun su beslemeli ve K faktr 80 olan sprikler grubu tesisatlar iin, eriim kolu
borular ve datma borular iin izelge 32 ve izelge 33teki boru ebatlar uygulanmaldr.
Herhangi bir eriim kolu borusu zerinde drtten fazla sprinkler yerletirilmemelidir. Eriim kolu borular ap
150 mmden fazla olan datma borularna balanmamaldr.
Not - izelge 32, izelge 33e ve boru aplarnn tamamen hesaba dayandrld tasarm noktalarna gre
bir boru demesinin rnei, ekil 19da verilmektedir.
65
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
izelge 32 - izelge 7 (1 veya 2)de verildii gibi basn ve ak karakteristikleriyle YT tesisatlar iin eriim
kolu boru aplar
Dier demeler 25 2
sadece son eriimin 32 3
kolu 40 4
Dier eriim kollar Tamam 25 3
32 4
13.3.5.3 izelge 7 (2)ye uyan veya Madde 7.3.2.6 ile dzenlendii gibi ve K faktr 80 olan sprinkler
gruplaryla su beslemeli tesisat iin, eriim kolu borular ve datma borular iin boru ebatlar izelge 32 ve
izelge 34ten belirlenmelidir.
Hibir eriim kolu borusuna drtten fazla sprinkler yerletirilmemelidir. ap 150 mmden fazla olan datma
borularna eriim kolu borusu balanmamaldr. Drt tarafnda ucu olan sistemlerde ap 65 mmden az
datma borular kullanlmamaldr.
Not - izelge 32, izelge 34e ve boru aplarnn tamamen hesaba dayandrld tasarm noktalarna gre
bir boru demesinin rnei, ekil 20 de verilmitir.
izelge 34 - izelge 7 (2, 3 veya 4)de verildii gibi basn ve debi karakteristikleriyle YT tesisatlarnda
tasarm noktasnn knda datma borusu aplar
13.3.5.4 izelge 7 (3)de gsterilen artlara ve K faktr 80 olan sprinkler grubuyla ve izelge 7 (4)de
gsterildii gibi K faktr 115 olan sprinkler grubuyla uyumlu su beslemeli tesisatlar iin eriim kolu borular
ve datma borular iin boru ebatlar izelge 34 ve izelge 35ten belirlenmelidir.
66
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Bir kenarda sonlanan ayarlamada, herhangi bir eriim kolu borusuna alt sprinklerden fazla sprinkler
taklmamaldr. ki ucu merkezde sonlanan demede herhangi bir eriim kolu borusuna drt sprinklerden
fazla sprinkler taklmamaldr. ap 150 mmden fazla bir datma borusuna eriim kolu borular
balanmamaldr. ap 65 mmden az olan datma borular 4 ucu merkezde sonlanan sistemlerde
kullanlmamaldr.
Not - izelge 34, izelge 35e ve boru aplarnn tamamen hesaba dayandrld tasarm noktalarna gre
bir boru demesi rnei, ekil 21de verilmitir.
izelge 35 - izelge 7 (3 veya 4)de verildii gibi basn ve debi karakteristikleriyle YT tesisatlar iin eriim
kolu boru aplar
13.3.5.5 Tasarm noktas ve kontrol vana seti arasndaki basn kayb, hesaplamayla belirlenmelidir.
izelge 7de gsterilen debilerde basn kayb, tasarm noktasnda gereken basn, en yksek sprinkler ve
kontrol vana seti arasndaki ykseklik farkna eit olmal ayrca statik basn toplam, mevcut basnc
gememelidir.
En yksekteki sprinklerin tasarm noktas akn geli ynnde olduu durumda, daha yksek statik yk
gerektiren ksm kendi datma borusuna sahip olmaldr.
Riskli her blm besleyen datma borusunda, basn kayb uygun bir ekilde boyutlandrlm datma
borularyla dengelenebilir.
67
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Aklama
1 Merkezden beslemeli iki ulu 3 Merkezden beslemeli ulu
2 Sondan beslemeli ulu 4 Sondan beslemeli iki ulu
68
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Aklama
Bir kontrol vana seti
Kontrol vana seti ile: 1 (2 sprinkler noktas )
2 (3 sprinkler noktas )
3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 ve 10 (2 tarafl sprinkler noktas kmeleri) arasndaki basn
kayplar srasyla (0,7, 0,7, 0,9) bardr.
20, 25, 32 olarak gsterilen boyutlar, hesaplama sonucundaki muhtemel boru boyutlarn belirtmektedir.
Btn boru boyutlar milimetre cinsinden verilmitir
69
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
ller mmdir.
Aklama
1 Kontrol vana seti
1 (2 sprinkler noktas)
2 (3 sprinkler noktas)
3, 5, 6 ve 7 (2 sprinkler noktas)
4 ekil 17de verilmitir
70
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Aklama
1 48 sprinkler noktas
2 Datma borusu uzants (erime kolu boru balants bulunmayan ksm)
3 Kontrol vana seti
ekil 19 - izelge 32 ve izelge 33e gre boru boyutlaryla birlikte yksek tehlike snfndaki tesisata ait
tasarm noktalarnn uygulanma rnei
71
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Aklama
1 48 sprinkler noktas
2 Datma borusu uzants (erime kolu boru balants bulunmayan ksm)
3 Kontrol vana seti
ekil 20 - izelge 32 ve izelge 34e gre boru boyutlaryla birlikte yksek tehlike snfndaki tesisata ait
tasarm noktalarnn uygulanma rnei
72
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Aklama
1 48 sprinkler noktas
2 Datma borusu uzants (erime kolu boru balants bulunmayan ksm)
3 Kontrol vana seti
ekil 21 - izelge 34 ve izelge 35e gre boru boyutlaryla birlikte yksek tehlike snfndaki tesisata ait
tasarm noktalarnn uygulanmas rnei
Her korunan veya mevcut korunan alandan hangisi kkse, her su beslemesi veya mevcut besleme
birleimli drt sprinkler grubunu ihtiva eden boalma younluu, Madde 7 de belirtilmi tasarm
younluundan az olmamaldr.
Her sprinkler tarafndan kapsanan alan bir hat hlindeki balantl dik alardaki bitiik sprinkler grubu ve
kapsanan alann snrlar veya en yakn sprinkler grubuna yar mesafeden hangisi bykse onun arasndaki
orta hatta izilen merkez izgisiyle tanmlanmaldr (ekil 22). Raflar hlindeki dzenlemelerde sprinkler
gruplarnn at veya tavan ve ara seviyelere yerletirildii durumda hesaplamalar debi ve basn art
dikkate alnarak ezamanl yaplmaldr.
73
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Izgaral yaps olan tesisatlarda hidrolik bakmdan en elverisiz etki alannn doru konumu, en yksek
basnla ayn etki alanna sahip olan sprinkler menzili, en elverisiz konum olarak belirlenir.
Dairesel tesisatlarda hidrolik bakmdan en elverisiz etki alannn doru konumu, en yksek basnla ayn
etki alanna sahip olan sprinkler menzili, en elverisiz konum olarak belirlenir.
b) 6oden byk bir eime sahip bir atnn srtna paralel olarak uzanan erime kollarnn olduu yerde
veya 1,0 metre derinliinden fazla aralklardan oluan iki kiri arasndaki dikmeler boyunca zgaral
dzenleme durumunda L etki alannn karekknn iki katna eit veya daha byk olacak ekilde
alann uzak kenar erime kollarna paralel bir L uzunluuna sahip olmaldr.
c) Btn dier zgaral dzenlemeler durumunda alann uzak kenar, etki alannn uzak kenar erime
kollarna paralel uzak kenarnn uzunluu L, etki alannn karekknn 1,2 katna eit veya daha byk
olmaldr.
a) Alan merkez veya dairesel dzenlemeler durumunda, sadece bir datma borusunda sprinkler grubunu
ieren muhtemel yerler olmaldr. Merkezde sonlanan tesisatlarda erime kollarnn bir paras veya
erime kollarnda almas maksadyla hesaplanm sprinkler grubu says, her erime kolunda veya
hidrolik bakmdan en elverili yerde her erime kolunda veya erime kollar iftinde yerletirilmelidir. Bir
btn erime kolu veya erime kolu iftinden olumayan sprinkler grubu hidrolik olarak en yakn yerdeki
bir sonraki erime kolu srasna yerletirilmelidir (ekil 24 ve ekil 26),
b) Izgaral dzenlemelerde alan, hidrolik bakmdan en elverili yerdeki erime kollarnn zerine
konumlandrlmaldr. Erime kolu zerine herhangi bir ekilde yerletirilemeyen sprinkler gruplar, bir
sonraki srada, hidrolik olarak en yakn konuma yerletirilmelidir (ekil 23).
75
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
ekil 24 - Bir kenarl ve iki blml boru demelerinde en elverili etki alanlar
Aklama
1 En elverisiz etki alan
2 En elverili etki alan
3 Ykseltici
4 ncelenen drt sprinkler
ekil 25 Izgara biiminde denen borunun etki alannn, en elverili ve elverisiz alanlar
76
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Aklama
1 En elverisiz alan
2 En elverili alan
3 Ykseltici
4 ncelenen drt sprinkler
- DT de 0,70 bar,
- ST de 0,35 bar,
- Raf tipi sprinkler grubu hari YT ve YTD de 0,50 bar,
- tal raf sprinkler grubunda 2,00 bar.
Risk ap
(mm)
DT 20
80den byk olmayan bir K faktrne sahip ST ve YT 20
yatay ve yukar doru boru balantl sprinkler
Dierleri 25
Kontrol vana setinin tesisat tarafndaki boru aplar, atal ve halka biimleri haricinde sadece su ak
ynnde azalabilir.
Yukar doru sprinkler grubu 65 mm apl bir boruya veya gecikmeli tipse, 50 mmden byk apl hi bir
boruya balanmamaldr. Asl sprinkler grubu ap 80 mmden byk bir boruya dorudan balanmamaldr.
Geni apl borular iin sprinkler saptrcsndan ana borunun azna olan mesafenin bu borunun apnn 1,5
katndan az olmamas iin bir kol borusu tutturulmaldr.
77
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Sadece yeni (kullanlmam) sprinkler grubu kullanlmaldr. EN 12259-1de belirtilen durumlar dnda
sprinkler grubu boyanmamaldr. Sprinkler grubu hibir sebeple deitirilmemeli veya Madde 14.9da
belirtilen durum dnda imalat yerinden sevk edilmesinden sonra herhangi bir ssleme veya kaplama
yaplmamaldr.
14.2.1 Genel
Sprinkler grubu, izelge 37ye uygun olarak ve Madde 14.2.2 ila 14.2.4te belirtildii gibi, eitli tehlike
snflar iin kullanlmaldr.
Harekete geirmede alma konumuna den geri ekilen saptrclar rneinde olduu gibi, sabit
saptrcsz sprinkler grubu aadaki durumlara uygulanmamaldr:
78
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Dam penceresi veya cam, atlar vb. altnda havalandrlmayan rtl alanlarda, 93 oC veya 100 oCa kadar
yksek alma scaklndaki sprinkler gruplarnn yerletirilmesi gerekebilir. Is yayan kurutma frnlar,
stclar ve dier cihazlarn bulunmas durumunda, sprinkler derecelendirmesine zel dikkat gsterilmelidir.
Not 2 - Sprinkler gruplar scaklk derecelendirmesini gstermek iin, EN 12259-1e gre aadaki gibi renk
kodlamas yaplmtr.
o o
Sprinkler haznesi C Eriyebilir balant C
Turuncu 57 - -
Krmz 68 Renksiz 68/74
Sar 79 - -
Yeil 93 Beyaz 93/100
Mavi 141 Mavi 141
Lila 182 Sar 182
Siyah 204/260 Krmz 227
14.5.1 Genel
Farkl hassasiyetteki sprinkler gruplar, izelge 38e uygun olarak kullanlmaldr. Sprinkler gruplar raflara
yerletirildii durumlarda, tavandaki sprinkler raflara yerletirilen sprinkler grubuna eit veya onlardan daha
yava tepki veren bir hassasiyete sahip olmaldr.
Raf sprinkler
n etkili A tipi kuru
Hassasiyet snflar Raf grubu zerindeki Dierleri
sistemler
tavan
A standard Hayr Evet Evet Evet
zel Hayr Evet Evet Evet
Hzl Evet Evet Hayr Evet
Not - Mevcut sprinkler tesisatna yeni bir sprinkler eklendiinde sprinklerin gereksiz yere harekete
gememesini salamak iin farkl hassasiyetlerin etkisini dikkate almak gerekebilir.
Not Sprinkler tiplerinin ounluu hassasiyetin azalan srasna gre, aadaki tiplerden birisi gibi beyan
edilmitir (EN 12259-1):
- Hzl tepki,
- zel tepki,
- A standard tepki.
Dier yangn gvenlii nlemlerinin etkin olarak almas, sprinklerin en etkin ekilde almasna bal
olabilir. Bu gibi durumlarda toplam yangn gvenlii nlemleri olumsuz etkilenmemelidir. Yksek tehlike
sistemleri bulunduunda, bu konuya zel dikkat gsterilmelidir.
Sprinkler sistemlerinin etkin olarak almas, yangnn hemen balangta kontrol ve bask altna alnmasna
baldr. Raflara yerletirildii durum haricinde, sprinkler grubu normal olarak sprinkler gruplarndan yatay
olarak geen ateten yanabilen scak gazlarn akyla harekete gemektedir. Bu nedenle, hi bir ey bu
yanc gazlarn yatay akn engellememelidir.
79
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Yukar ynlendirilmi sprinkler grubundaki sudan koruyucu perdeler dorudan detektre veya bilezie
taklmamal ve sprinklerin su datmna engel olmasn en aza indirmek iin, herhangi bir destekle
tutturulmu raf destekleri ile birlikte tasarlanmaldr.
Sprinklerin sya duyarl elemannn grnen ksmnn en stnn altndaki tavandan, rozetin hibir blm
dar kmamaldr.
a) EN 12259 -1 e uygun olarak tedariki tarafndan uygulanan uygun bir korozyona kar direnli kaplama
ile,
b) Montajdan bir kez nce bir kez de sonra uygulanan petrol rn jel kaplama ile.
15 Vanalar
Bu standardda belirtilen durumlar dnda durdurma vanalar, kontrol vana setinin suyun ak ynnde
kullanlmamaldr.
Yksek statik basnlarn bulunmasnn muhtemel olduu zellikle yksek binalarda, btn durdurma, deney,
boatma ve ani boaltma vanalarnn sistem basncna uygunluunun salanmasna zen gsterilmelidir.
80
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
a) Taklysa, kontrol vana setinin veya bu setin ak ynnde durdurma vanasndan hemen sonra suyun
ak ynnde,
b) Ak ynnde herhangi bir yardmc alarm vanasndan hemen sonra,
c) Ak ynnde herhangi bir yardmc durdurma vanasndan hemen sonra,
d) Kuru boru veya yardmc kontrol vana seti ve deney iin yerletirilmi herhangi bir yardmc durdurma
vanas arasnda,
e) Suyun kurulumda tek sprinklerin bulunduu alaltma borular dnda boaltma vanasyla
boaltlamad, herhangi bir boru ile olmaldr.
Vanalar borunun alaktaki ucuna monte edilmeli ve izelge 39da belirtildii gibi boyutlandrlmaldr. k,
demenin 3 mden daha yukarsnda olmamal ve ucunda bir pirin tapa monte edilmelidir.
a) Aadakilerin hemen su ak ynnde suyun ekilmesiyle hidrolik alarm ve herhangi elektrik alarm
basn anahtar:
- Islak alarm vanas ve herhangi suyun ak ynndeki ana durdurma vanalar,
- Alternatif alarm vanas.
b) Ana su besleme durdurma vanasnn suyun ak ynnde ve aadakilerin akn geldii ynden su
ekilmesiyle hidrolik alarm ve elektrik alarm basn anahtarlar:
- Alternatif alarm vanas,
- Kuru boru alarm vanas,
- n etkili alarm vanas uyarl vanas.
c) Su ak alarmnn suyun ak ynnden su ekilmesiyle kontrol vana setinin suyun ak ynne
yerletirilen herhangi ak alarm vanas,
d) Otomatik pompa altrma cihaz,
e) Kontrol vana setinin akn geldii ynne yerletirilmi basn tank sprinkler alarm ak anahtar veya
herhangi pompa.
Ani boaltma balantlar, datma borular gibi ayn anma boyutunda olmal ve pirin bir tapa veya kapakla
monte edilmelidir.
Belirli durumlarda eriim kollarnda (rnein, bir bo ulu balant biiminde) ani boaltma balantlar
taklmas istenilebilir.
81
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Ani boaltma balantlarnn boru sisteminin periyodik ani boaltmas iin kullanlmasna ek olarak, suyun
mevcut olduunu kontrol etmek, basn ve debi deneylerini yapmak iin ani boaltma balantlar
kullanlabilir.
Tamamen suyla dolu boru sistemleri, scaklk artna bal olarak basncn artmasyla hasar grebilir.
Havann tamamen boaltlmas sz konusu olduunda (rnein, ularda havann tamamen atlmas ihtimali
varsa) tesisata bir basn tahliye vanasnn taklmasna dikkat edilmelidir.
15.7.1 Genel
Basn gstergesinin skala blntleri, aada verilenleri gememelidir:
a) 10 bardan az veya 10 bara eit bir en byk skala deeri iin 0,2 bar,
b) 10 bardan byk en byk skala deeri iin 0,5 bar.
Her pompa beslemesi, geri dnsz vanann hemen nne suyun ak ynnde ve herhangi bir k
durdurma vanasnn suyun ak ynnde, besleme borusunda bir snml basn gstergesiyle birlikte
monte edilmelidir.
Kuru alarm vanalarndaki B gstergesi, ulalan en byk basnc gsteren bir gstergeye sahip olmaldr.
16.1.1 Genel
Her kontrol vana seti, her ikisi de alarm vanasna mmkn olduu kadar yakn, uzaktan kumandal alarm
gstergesi iin bir elektrikli cihaz ve EN 12259-4 ye uygun bir su motoru alarmyla birlikte verilmelidir. Bir
tekli alarm motoru veya alarm an ayn alarm odasna yerletirilmesi ve alarm vanas altnda
gstermesi iin her alarm vanasna bir gsterge taklmas kouluyla slak alarm vanalaryla birlikte
yerletirilebilir.
Her su motoru alarm an tesisat numarasyla birlikte belirgin bir ekilde iaretlenmelidir.
16.1.2 Su motoru ve an
Su motoru alarm vanasna, balant noktas zerinde merkez hatt 6 mden yksek olmayan ve an d
duvarn dnda olacak ekilde yerletirilmelidir. Temizleme iin kolayca ulalabilir olmas nedeniyle szge,
lle ve alarm vana balants arasna monte edilmelidir. Herhangi bir su ak olduunda grlebilmesi
mmkn klnacak ekilde ayarlanmaldr.
82
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Boru, tesis ierisine yerletirilen durdurma vanasyla tutturulmal ve 3 mmden geni olmayan bir delikten
geen sabit boaltmayla verilmelidir. Paslanmaz elikten veya demir d metal malzemeden yaplm olan
deliin bulunduu levha, boru balantsnn bir paras olabilir.
16.2.1 Genel
Sprinkler sisteminin almasn alglayacak; elektrikli cihazlar basn anahtarlar veya EN 12259-5 e uygun
su ak anahtarlar veya basn anahtarlar olmaldr.
Deney srasnda suyun ak grlebilmesi iin, deney borusu k boaltma sistemine gre
konumlandrlmaldr.
a) Balantnn sreklilii,
b) Alarm anahtar ve kontrol birimi arasndaki balantnn sreklilii.
Not - Yangn ekibine dorudan bir balant mevcut ise, hatal yangn alarmlarndan kanmak iin deney
ilemi konusunda kurumlarn mutabakat salanmaldr.
17 Boru sistemi
17.1 Genel
Not - Aada belirtilen dkme demir, yumuak demir, ii imento ile svanarak astarlanm, takviyeli cam
fiber, yksek younluklu polietilen boru sistemlerinin kullanlmas tavsiye edilmektedir.
Boru tertibatna, zerinden geen aralarn hasar vermesini nlemek iin gerekli nlemler alnmaldr.
83
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Not Kuru, alternatif veya n etkili tesisatlar iin, galvanizli elik kullanlmas tercih edilmelidir.
a) Montajdan nce, en fazla alma basncnn drt kat bir deney basnc veya 40 bardan hangisi daha
bykse o basnca dayanabilmeli ve yangna maruz kaldnda sprinkler sisteminin btnln veya
performansn olumsuz ynde etkileyecek paralar iermemelidir.
b) Esnek borular, srekli basnca dayankl paslanmaz elik veya demir olmayan metal boruya sahip
olmaldr:
1) Esnek borular tamamen uzatlm yere serilmi konumda taklmamaldr.
2) Esnek borular ve balantlar, ara sprinkler gruplarnn besleme borular ile ana datm borusu
arasndaki ayarlama hatalarn gidermek iin kullanlmamaldr.
Not - Mmkn olan her yerde borunun denmesi , muayenesi, onarm ve deitirilmesini zorlatracak
zere rtl yerlere yerletirilmemelidir.
Su besleme boru sisteminin sprinkler olmayan bir binadan gemesinin kanlmaz olduu durumlarda, sistem
zemin seviyesinde yerletirilmeli ve mekanik hasara kar korumak iin yangna dayankl malzeme ile zeri
kapatlmaldr.
17.1.7 Boyama
klim ve evre artlarnn gerektirmesi durumunda, galvanizli olmayan demir boru sistemi boyanmaldr.
Kaplama, rnein di alrken hasar grmse galvanizli boru boyanmaldr.
Not Olaan d korozyona neden olacak ortam artlar iin ilave koruma gerekebilir.
17.1.8 Boaltma
Btn boru sisteminin boaltlmasn mmkn klacak aralar salanmaldr. Boaltma ilemi kontrol vana
setindeki boaltma vanasndan geirilerek yaplamad durumda, Madde 15.4e gre ilave vanalar monte
edilmelidir.
84
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Kuru, deiken ve n etkili tesisatlarn olmas durumda, eriim kolu borusu, datma borusuna doru en az
% 0,4 eime sahip olmal ve datma borular uygun boaltma vanasna doru en az % 0,2lik bir eime
sahip olmaldr.
Eriim kolu borular, datma borularnn sadece st ksmna veya yan tarafna balanmaldr.
Gm kayna iin bakrdan bakra balantlar ve bakr ve inkonun (pirin) alamlarn ieren balantlar
veya bakr, kalay ve inko (tun) ISO 3677ye uygun olarak yaplmaldr. Gm lehimi balantlar,
yetitirilmi personel tarafndan yaplmaldr.
Bakrdan elie balantlar, paslanmaz elik somunlar kullanlarak flanlanmaldr. Boru, montajn yapld
yerde bklmemelidir.
17.2.1 Genel
Boru destekleri, dorudan binaya veya gerekiyorsa makinalara, depolama raflarna veya dier yaplara tespit
edilebilir. Boru destekleri dier tesisatlar desteklemek iin kullanlmamaldr. Boru destekleri dengeli yk
dalmn salamak iin ayarlanabilir olmaldr. Destekler borunun etrafn tamamen sarmal ve boruya veya
balantlara kaynak yaplmamaldr.
Desteklerin gven altna alnd yap blm, boru sistemini destekleyebilmelidir (izelge 40). ap 50
mmden byk borular, oluklu elik veya gaz beton levhalarla desteklenmemelidir.
Datma borular ve ykselticiler, eksensel kuvvetlerin dikkate alnmas iin uygun sayda noktada
tutturulmaldr.
Bakr boru desteklerinin boruyla temas sonucu oluacak korozyonunu nlemek iin, destekler yeterli elektrik
direncine sahip uygun malzeme ile kaplanmaldr.
Herhangi bir merkezden beslemeli sprinklerin destee olan mesafesi aadakileri amamaldr:
Herhangi yukar ynlendirilmi sprinklerden bir destee doru olan mesafe 0,15 mden az olmamaldr.
85
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Dk seviyedeki veya baka trl mekanik etkiyle zedelenebilir borular, aadaki durumlar dnda ayr
ayr desteklenmelidir:
17.2.3 Tasarm
Boru destekleri, izelge 40 ve izelge 41in artlarna gre tasarlanmaldr.
Not 2- Di alm ubuklarn anma kesit alan, en dk kesitin gerekletirilmesi iin artrlmaldr.
Not 3- Balama cvatasnn uzunluu tespitlenecek olan malzemenin tipi ve kalitesine baldr. Verilen
deerler beton iindir.
18.1.1 Genel
Tesisin blok plan ana girie yakn veya yangn ekibi veya alarmdan sorumlular tarafndan kolayca
grlebilecek baka bir yere yerletirilmelidir. Planda aadakiler gsterilmelidir:
a) Tesisat numaras ve karlk gelen kontrol vana setinin ve su motoru alarmnn yeri,
86
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
b) Tehlike snfnn her ayr alan, ilgili tehlike snflar ve uygun olduu yerde en fazla depolama ykseklii,
c) Her tesisatn etki alan renklendirilerek veya taranarak yangn ekibine, gerekiyorsa bu alanlara tesisten
gei gzerghlarnn gsterilmesi,
d) Herhangi yardmc durdurma vanasnn konumu.
ERDE
Ykseklii 25 mmden az olmayan harflerle. Yazlar krmz zemin zerine beyaz harfler olmaldr.
aret, dikdrtgen krmz zemin zerine ykseklii 20 mmden az olmayan beyaz harflerle yazlm olmaldr.
Durdurma vanasnn bir odann ierisine konulduu durumda iaret, kapnn dna sabitlenmeli ve ikinci
iaret olarak kilitli tutunuz ifadesini ieren levha kapnn dna monte edilmelidir. kinci iaret, mavi zemin
zerinde ykseklii 5 mmden kk olmayan beyaz harflerle yazlarak bir daire ierisine alnm olmaldr.
18.2.3.1 Genel
Sprinkler sistemi birden fazla sprinkleri kapsad durumda, her kontrol vana seti kontrol ettii tesisat belirten
numarayla ak bir ekilde iaretlenmelidir.
a) Tesisat numaras,
b) Tehlike snflandrmas veya tesisatn snflandrlmas,
c) Bir tesisattaki her tehlike snf alan iin:
1) Tasarm artlar (etki alan ve boalma younluu),
2) En elverili ve en elverisiz etki alan iin, gsterge C de veya ak deneyi tesisatlarnda basn ak
art,
3) En elverili ve en elverisiz etki alan iin pompa aktarma basn gstergesinde basn ak art,
4) C gstergesi seviyesinin zerinde en yksek sprinkler ykseklii,
5) C gsterge ve pompa aktarma basn gstergesi arasndaki ykseklik fark.
18.2.5.1 Genel
Aadaki bilgiyi tayan bir isim plakas, her emme pompasna veya yardmc pompaya monte edilmelidir:
87
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
a) Bar cinsinden k basnc ,izelge 16da belirtilen giri artlarnda ve debi snfna karlk gelen anma
hz ve L/min cinsinden debi,
b) Herhangi bir debi deerinde ilgili hzda harcanan en fazla g.
Elle kumanda edilen kapatma mekanizmas (Madde 10.9.7.1) aadaki gibi etiketlenmelidir:
Not - evre artlar pnmatik deneyden hemen sonra Madde 19.1.1.2te belirtilen hidrostatik deneyin
yaplmasna uygun deilse, uygun artlar olutuunda hidrostatik deney hemen yaplmaldr.
88
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Herhangi sistem bileenlerinin tedariki tarafndan tavsiye edilenden daha yksek basnca maruz kalmamas
iin tedbir alnmaldr.
19.1.2 Cihaz
Sistem Madde 20.2.2 ve Madde 20.3.2te belirtildii gibi bir kez deneye tabi tutulmal (bir baka deyile
yaplan deneyler rutin olarak haftada ve ayda bir yaplm olacak) ve her arza dzeltilmelidir.
19.1.3 Su beslemeleri
Su beslemeleri Madde 8.6da belirtildii gibi bir kez deneye tabi tutulmal ve dizel makinayla alan
pompalarn deneyi, Madde 20.2.2.5te belirtildii gibi yaplmaldr.
a) Sistemin bu standardn ilgili btn artlarn saladn belirten bir tamamlama belgesi veya artlardan
her bir sapmann ayrntlar,
b) altrma talimatlarnn tam seti, deney ve altrma iin kullanlan btn vanalarn ve cihazlarn
tanmlanmasn ieren izimler kurulduu durumdaki gibi ve muayene ve kontrol iin kullancnn
program (Madde 20.2).
20 Bakm
20.1 Genel
20.1.1 Programlanm i
Kullanc, muayene ve kontrollerin (Madde 20.2), deney ayarlamasnn, servisi ve bakm ile ilgili bir (Madde
20.3) bir program yapmal ve tesiste dzenlenmesi gereken kayt defteri de dhil olmak zere, kaytlar
muhafaza edilmelidir.
Kullanc, sistemin montajn yapan veya benzer yetkili irket tarafndan bir kontrat dhilinde deney, servis ve
bakm programnn yaplmasn salamaldr.
Bir muayeneden sonra kontrol, deney, servis veya bakm ilem sistemi ve her bir otomatik pompa, basn
tanklar ve cazibeli tanklar uygun alma ekline dndrlmelidir.
Not - Duruma gre kullanc, deneyleri yapma amac ve/veya deneylerin sonular konusunda ilgili taraflar
bilgilendirmelidir.
a) DT tesisatlar iin 6,
b) ST tesisatlar iin 24,
c) YT ve YTD tesisatlar iin 36.
Yksek scaklk sprinkler gruplar, yan duvar veya sprinkler yolunun dier deiimleri veya oklu kontroller
ieren tesisatlarda btn bu paralarn/elemanlarn uygun sayda yedek paralar da salanmaldr.
89
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
20.2.1 Genel
Montaj yapan, sistem ile ilgili muayene ve kontrol ilemine ait dokmanlar, kullancya vermelidir. Program,
hasarlar karsnda nasl hareket edilmesi gerektiine dair bilgileri, pompalarn acil olarak elle balatlmas
iin zel ilemleri ve Madde 20.2.2nin haftalk rutin kontrollerin ayrntlar ile birlikte, sistemin altrlmas ile
ilgili talimat iermelidir.
20.2.2.1 Genel
Haftalk rutin kontroller, 7 gnden daha fazla olmayan aralklarla yaplmaldr.
20.2.2.2 Kontroller
Aadakiler kontrol edilerek ve kaydedilmelidir:
Not - Kuru, deiken ve n etkili tesisatlarda boru sistemi iindeki basn, haftada 1,0 bardan fazla
dmemelidir.
a) Makina, tedariki tarafndan tavsiye edilen sre kadar veya 20 min altrlmaldr. Makina daha sonra
elle alan altrma deney dmesine baslarak durdurulmal ve hemen tekrar altrlmaldr.
b) Kapal devre soutma sisteminin birinci devredeki su seviyesi kontrol edilmelidir.
Ya basnc (gstergeleri taklmsa), makina scakl ve soutucu ak, deney boyunca izlenmelidir. Ya
hortumlar kontrol edilmeli ve yakt, soutucu veya egzoz duman sznts iin genel bir muayene
yaplmaldr.
90
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
20.3.1 Genel
20.3.1.1 lemler
Bu maddede verilen programa ek olarak, bileen tedarikisi tarafndan tavsiye edilen her bir ilem
yaplmaldr.
20.3.1.2 Kaytlar
Muayenenin imzal ve tarihli muayene raporu kullancya verilmeli ve yaplan veya gerekli olan herhangi bir
belgelendirme (mesela, sonular etkileyebilecek iklim artlar gibi btn d etkenlerin ayrntlar) rapora
dhil edilmelidir.
20.3.2.1 Genel
Aadaki kontroller ve muayeneler 13 haftadan fazla olmayan aralklarla yaplmaldr.
Bir petrol rn olan jel, kontrol edilmelidir. Gerekiyorsa mevcut jel karlmal ve sprinkler gruplar, oklu
kontroller veya pskrtcler bir petrol rn jel ile iki kez kaplanmaldr (sadece sprinkler gvdesi ve
bileziinde cam sprinkler haznesi durumunda).
Temizleme ve/veya koruyucu tedbirlerin gerekli olduu pskrtme blmelerinde, sprinkler gruplarna zel
dikkat gsterilmelidir.
Ask destekler ve galvanizli boru sisteminin di alm ular dhil olmak zere, boru sistemindeki zift esasl
boya gerekiyorsa yenilenmelidir.
Not - artlarn iddetine bal olarak zift esasl boyann 1 yl ile 5 yl arasnda deien bir aralkta
yenilenmesine ihtiya duyulabilir.
Elektriksel topraklama balantlar iin boru sistemi kontrol edilmelidir. Sprinkler boru sistemi elektrikli
cihazlarn topraklanmas iin kullanlmamal ve elektrikli cihazdan yaplm olan her bir topraklama balants
kartlarak alternatif dzenlemeler yaplmaldr.
91
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
20.3.2.8 Ak anahtarlar
Ak anahtarlar, doru almalar iin kontrol edilmelidir.
20.3.2.9 Deitirme
Yedek olarak muhafaza edilen deitirme paralarnn miktar ve durumu, kontrol edilmelidir.
20.3.3.1 Genel
Aadaki kontrol ve muayeneler, 6 aydan fazla olmayan aralklarda yaplmaldr.
Not - Alternatif tesisatlarn bu yolla deneye tabi tutulmasna gerek duyulmamaktadr, nk bunlar suludan
kuruya geii ve geri dn sonucunda ylda iki defa denenmektedir.
20.3.4.1 Genel
Aadaki kontroller ve muayene, 12 aydan fazla olmayan aralklarda yaplmaldr.
Kaynak ve her kontrol vana seti arasnda, besleme borusu ve vanalarnda basn kayplar, uygun ekilde
dengelenmelidir.
20.3.5.1 Genel
Aadaki kontroller ve muayeneler, 3 yldan fazla olmayan aralklarla yaplmaldr.
92
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Btn tanklar yeniden boyanmal ve/veya gerekiyorsa korozyon nleyici maddeler yeniden uygulanmaldr.
21 Uygunluun deerlendirilmesi
21.1 Sprinkler alet takm
21.1.1 Genel
Sprinkler alet takmnn uygunluu, aadakilerle kantlanmaldr:
Alet takmlarnda kullanlan aralarn performans, tasarm artlarna uygun olarak dorulanmaldr.
Avrupa standardna uygun aralarn veya bunlarn yokluunda, lkede kullanlan geerli dier benzer teknik
zellikleri kullanan alet takm tedarikilerinde, bu art salamak iin bileen imalats tarafndan belirtilen
ilem kullanlabilir. Bununla birlikte bu durum, alet takm tedarikisinin aralar doru semesi sorumluluunu
ortadan kaldrmaz.
Fabrika imalat kontrol sistemi, ilemlerden, dzenli muayeneler ve deney ve/veya deerlendirmeler ve ham
madde veya dier girdi malzemelerin veya bileenlerin, cihaz, imal sreci ve alet takmnn kontrol iin
sonularn kullanlmasndan olumaldr. Alet takmnn uygunluunu garanti etmek, muhtemel en erken
safhada dzensizliklerin belirlenmesini temin etmek iin, fabrika imalat kontrol sistemi yeteri kadar
ayrntlandrlmaldr.
EN ISO 9001 in artlar ile uyumlu ve bu standardn artlarna zel yaplan bir kalite kontrol sistemi,
yukardaki artlar salamas iin deerlendirilmelidir.
Muayenelerin, deneylerin veya deerlendirmeler gerektiren etkinin sonular ve bunlara gre yaplan ilemler
kaydedilmelidir. Kontrol deerleri veya kriterler karlanmad durumda, alnan tedbirler kaydedilmelidir.
Alet takmn tedarikisi, imalat kontrolnn paras olarak imalat deneylerini yapmal ve sonularn
kaydetmelidir.
21.2.1 Genel
Sprinkler sisteminin bu standardn artlarna uygunluu, aadakilerle kantlanmaldr :
93
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Ek A
Bilinen tehlikelerin snflandrlmas
izelge A1, izelge A2 ve izelge A3 en dk tehlike snflandrmasnn listesini ihtiva etmektedir. Bu
izelgeler ayn zamanda zel olarak ifade edilmemi mekn durumlar iin bir rehber olarak kullanlabilir. Bu
izelgeler Madde 6.2 ile birlikte okunmaldr.
Ambalaj tala
imalatheneleri
95
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Ek B
B.1 Genel
Not - Depolanm eyalarn (bir rn ve onun paketlenmesi olarak tanmlanan) btn yangn tehlikesi
srayla yanma ss (kJ/kg) ve yanma hznn (kg/saniye) bir fonksiyonu olan s aa karma
orannn (kW) bir fonksiyonudur.
Eyalarda, malzeme veya malzemelerin karmyla belirlenen yanma ss, yanma hz, malzemelerin ierii
ile birlikte malzemenin biimiyle de tayin edilmektedir.
Bir malzeme faktrnn belirlenmesi iin, malzeme analiz edilmelidir. Gerektii yerde snfn belirlemek iin,
malzeme faktr eyalarn biimine gre deitirilmelidir. Deitirme gerekmiyorsa, malzeme faktr snfn
tek belirleyicisi olmaldr.
B.2.1 Genel
Eyalar malzemelerin karmndan olutuu zaman, malzeme faktrn belirlemek iin ekil B.1
kullanlmaldr. ekil B.1 kullanld zaman, depolanan eyalar btn paketlemeyi ve palet malzemesini
ierecek ekilde dikkate alnmas gereklidir. Bu deerlendirmeye gre kauuk, plastik gibi ele alnmaldr.
rnek
Ahap paletler zerinde karton ambalajl veya ambalajsz metal ksmlar,
Konserve yiyecekler,
Deri eyalar,
Ahap rnler;
lerinde tutumayan svlar bulunan kartonlara konulmu plastik veya cam ieler,
96
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Aklama
1 Malzeme faktr 1
2 Malzeme faktr 2
3 Malzeme faktr 3
4 Malzeme faktr 4
x Genleen plastiin hacimce % si
y Genleen plastiin ktlece % si
rnek
Sentetik kumalar.
rnek
- Elektrolitsiz araba akleri,
- Plastik evrak antalar,
- Kiisel bilgisayarlar,
- Genlemeyen plastik bardak, atal ve bak.
97
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
rnek
- Kpk yataklar,
- Genleen polyester paket,
- Deme kp.
Malzeme faktr
Depolama biimi
1 2 3 4
Yangna maruz kalan yanmayan Snf I, II, III Snf I, II, III Snf I, II, III Snf IV
ierikli plastik kaplar
Yangna maruz kalan plastik yzey Snf III Snf III Snf III Snf IV
Genlemeyen
Yangna maruz kalan plastik yzey Snf IV Snf IV Snf IV Snf IV
Genleen
Ak yap Snf II Snf II Snf III Snf IV
Kat blok malzemeler Snf I Snf I Snf II Snf IV
Taneli veya toz malzeme Snf I Snf II Snf II Snf IV
zel biimi olmayan Snf I Snf II Snf III Snf IV
Not - Depolama biiminin aklamas iin Madde B.3.2 ila Madde B.3.8e baklr.
rnek
- Alkolsz ieceklerin veya % 20den az alkol ieren svlarn plastik ieleri,
- Talk pudras gibi reaksiyona girmeyen toz dolu plastik tpler veya variller.
Not - Yanmayan ierikler bir s, absorplayc ve kabn yanma hzn drc gibi davranr. Isy daha etkili
bir ekilde ilettikleri iin svlar katlardan daha etkilidir.
rnek
- Metal ksmlar olan PVC depolama sandklar,
- Vakumlanarak paketlenmi yiyecekler.
98
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
B.3.5 Ak yap
ok ak yaplara sahip malzemeler, genel olarak kapal yaplardaki malzemelerden daha fazla tehlikeye
sahiptir . yi bir havalandrma ve byk yzey alan bir araya geldiinde, bu durum yanmay hzlandrr.
rnek
- Mukavvann malzeme faktr 1dir,
- Havalandrmal katlarda Snf I,
- Oluturulan bo kutularda Snf II (hava girii yznden),
- Dey olarak depolanm rulolarda Snf III veya depolama metoduna (yakn bir ekilde ylm,
kmelenmi veya kmelenmemi vb.) gre daha yksek bir snf (zel risk).
rnek
- Blok biiminde depolanm kat kauuk, muamba bloklar.
Not 1 - Yangn srasnda genleerek taabilecek plastikleri iermeyen taneli malzemeler, yangn azaltma
eiliminde olur ve bu nedenle kendi temel malzeme trne karlk gelen malzemelerden daha az
tehlikelidirler.
rnek
- Karton kutularda depolanan enjeksiyonla ekillendirmede kullanlan plastik boncuklar.
99
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Ek C
100
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
101
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
102
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Ek D
Sprinkler tesisatlarnn blmlere ayrlmas
D.1 Genel
Bu ek, blmleme benimsendiinde binada sprinkler korumasna ait kurallar belirler. Bu ek, sadece su boru
tipinin ST sprinkler tesisatlarna uygulanr.
Not - Bu standard dnda gerekli olan durumlar haricinde blmlere ayrma, istee baldr (Ek E ve Ek F).
Sradan tehlikede herhangi su kontrol vana setiyle kontrol edilen sprinkler gruplarnn says, aadaki
kstlamalara gre 1000i geebilir (izelge 17):
a) Herhangi bir katta bir su kontrol vana setiyle kontrol edilen sprinkler gruplarnn says 1000i
gememelidir.
b) Tesisatlar Madde D.3 e gre blmlenmelidir.
c) Blmlere ayrlan tesisatlar ST3ten byk hibir tehlike iermemelidir.
d) Eyalarn depoland ve boaltld araba park yerleri ve alanlar ayr bir blmlenmemi tesis olmaldr.
e) Binann btn katlar sprinkler korumal olmaldr.
f) Herhangi kontrol vana setiyle kontrol edilen sprinkler grubunun toplam says 10.000 i gememelidir.
Her vanann ak durmas salanmal ve kontrol ettii alan belirten bir etiketle iaretlenmelidir.
D.3.4 zleme
Blmlere ayrlm sprinkler tesisatlar, aadaki durumlar izlemek iin kurcalanamayacak - deneme
cihazlaryla birlikte verilmelidir:
a) Sprinkler grubuna suyun akn kesebilen, yardmc durdurma vanalarn da ieren her durdurma
vanasnn (tamamen ak veya tamamen kapal) durumu,
b) Herhangi tekli sprinklerden byk veya eit bir ak belirleyebilen, bir su ak alarm anahtaryla her
blmn almasn gstermek zere her blge yardmc durdurma vanasnn hemen kndaki
blmlere suyun ak durumu,
c) Her ana tesisat kontrol vana setinden geen su ak durumu.
103
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
a) Her izlenen durdurma vanasnn doru alma konumunda olduunu gsteren yeil grnr iaretler,
b) Bir veya daha fazla kontrol vana setinin tamamen ak olmadn gsteren sesli cihazlar ve sar grnr
iaretler,
c) Bir veya daha fazla blm yardmc durdurma vanasnn tamamen ak olmadn gsteren ses ve sar
renkli iaret veren cihazlar,
d) Sistemi besleyen herhangi ehir ebekesinde statik basnc belirtmek iin sar renkli grnr iaretler ve
ses veren cihazlar,
e) Suyun, tesisatn ierisine aktn gsteren krmz grnr iaret ve ses veren cihazlar,
f) Suyun, bir veya daha fazla blme aktn gsteren krmz grnr iaret ve ses veren cihazlar.
Sesli alarmlar susturmak iin, gsterge panelinde bu ilem iin tesisatlar salanmaldr, fakat grnr
iaretler, tesisat normal balang konumuna yeniden dndrlnceye kadar almaya devam etmelidir.
Yangn ve arza sinyalleri srekli olarak bir yerde gsterilmelidir (Ek I).
Sesli alarm sustuktan sonra, panel alarmndaki herhangi deiim veya arza belirtisi, sesli alarm tekrar sessiz
konuma geinceye kadar ses vermeye devam etmesine veya panelin normal balang konumuna
dnmesine neden olmaldr.
Aklama
1 Tesisata balant ksm 5 Su beslemesinden alnan balant
2 ktaki plastik durdurma vanas 6 Tesisat izleme tertibat
3 Alarm vanalar 7 Baypas durdurma vanas
4 Giriteki durdurma vanalar 8 Alarm devreleri
9 Deney balants
ekil D.1 - Blmlere ayrlm bina tesisatlar iin kontrol vanas baypas ayarlamas
104
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Ek E
Yksek yap sistemleri iin zel kurallar
E.1 Genel
Bu ekin kurallar en yksek ve en alak sprinkler gruplar arasndaki ykseklik farknn 45 myi getii ok
katl binalarn sprinkler korumasna uygulanmaldr.
Kurallar tehlikenin ST3ten daha fazla olmayan bir snfta yer ald meknlarda uygulanabilir. zel yangn
mhendislii zmleri ST3ten yksek tehlikeli yksek binalarda olan sistemler iin gereklidir ve uzman
tavsiyesi alnmaldr.
Tesisat akn kontrol eden tek ynl vana, tek ynl vanann giriinde basn eitlemesi ve vana aralyla
lld gibi 1,16:1 i gemeyen servis basncnn tesisat basncna oranyla doru bir ekilde almaldr.
Bir tesisatta eitli kat seviyelerinde sprinkler korumasnn olduu yerde, daha dk seviyelerdeki blm
yardmc durdurma vanas ve tasarm noktas arasndaki msaade edilen basn kayb, ilgilenilen seviyedeki
sprinkler grubu ile tesisattaki en yksek sprinkler arasndaki statik basn kazancndaki farka eit, bir
miktarda artrlabilir.
E.2.5 Su basnlar
Boru sistemi, balantlar, vanalar ve dier cihazlar karlalmas olas en byk basnca dayanabilmelidir.
12 bar geen basn problemlerini zmek iin, hidrolik alarm anlar, basn azaltma vanas veya kontrol
vanas, alarm ksmna balanm bir diyaframla kontrol edilen ehir ebekesi gibi, ikinci bir su beslemesi
yoluyla altrlabilir.
E.3 Su beslemeleri
E.3.1 Su besleme tipleri
Sistem en az bir tane ok iyi su beslemesine sahip olmaldr.
E.3.2 Hesaba dayal sistemler iin basn ve debi artlar
Su beslemesi, tesisat blm yardmc durdurma vanas zerindeki en yksek sprinklerin yksekliine eit
Ps basn fark alnarak izelge 6 da belirtildii gibi blm yardmc durdurma vanas knda en dk
basn ve ak artna ulalacak ekilde tasarlanmaldr.
E.3.3 Hesaba dayal tesisatlar iin su beslemesinin karakteristikleri
Su beslemesi karakteristikleri, izelge 6da belirtilen yksek ve dk ak hzlarnda, blm yardmc
durdurma vanas knn, boru sistemi giriinin hidrolik hesabyla belirlenmeli ve su besleme referans
noktasndaki hesaplamalar iermelidir.
105
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Not - Basnlar, herhangi delikli plakann datm ksmndaki pompa knda veya ok kademeli pompann
ilgili blmnde alnmaldr.
Aklama
1 Depolama tank 5 Alarm vana istasyonu (baypas ayarlamasyla)
2 ok kademeli pompa 6 Ak deneyi ve blm boaltma
3 Ak ler 7 Blm yardmc durdurma vanas
4 Su besleme referans noktas 8 Su ak alarm anahtar
9 Sprinkler bal 10 Su ak alarm anahtar vanas ve blm boaltma vanas
ekil E.1 - Pompa beslemesiyle birlikte yksek binalardaki sistemin tipik yerleim plan (tesisat)
106
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Aklama
1 Depolama tank 6 Ak deneyi ve blm boaltma
2 ok kademeli pompa 7 Blm yardmc durdurma vanas
3 Ak ler 8 Su ak alarm anahtar
4 Su besleme referans noktas 9 Sprinkler bal
5 Alarm vana istasyonu (baypas ayarlamasyla) 10 Su ak alarm anahtar vanas ve blm
boaltma vanas
ekil E.2 - Yardmc pompa ve cazibeli tanklarla yksek binalardaki sisteminin tipik yerleim plan (tesisat)
107
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Ek F
F.5 Su beslemeleri
Sistem en az bir adet iyi bir su beslemesine sahip olmaldr.
Not- Baz lkelerde, can gvenlii sistemleri iin ikili besleme gerekir.
F.6 Tiyatrolar
Ayrlm sahneli tiyatrolarda (seslendirme odas ve sahne arasnda gvenlik perdesinin olduu yerler)
gvenlik perdesi ulalabilir bir yere taklm hzl alan bir vanayla (rnein, bir supap) kontrol edilen bir
slatclar hattyla birlikte bulunmaldr. Islatclar iin su beslemesi herhangi kontrol vana setinin ak gelme
ynnden alnmaldr. Sahne otomatik veya elle harekete geirilen bir su pskrtme tesisatyla korunmaldr.
Alternatif olarak toplam ykseklii 12 mden fazla olmayan sahneler, sprinkler grubuyla korunabilir.
Btn atlyeler, kostm odalar, sahne, depo olarak kullanlan odalar ve sahnenin altndaki boluklara,
sprinkler taklm olmaldr.
Mmkn olan her yerde, can gvenlii salayan sprinkler tesisatnn tamamen veya ksmen kapatlmasndan
kanlmaldr. Sadece tesisatn gerekli olan en kk blm kapatlmaldr.
kili kontrol vana setindeki her bir alarm vanas gerektiinde tesisata su beslemesini salamak kaydyla ayr
olarak bakm yaplmaldr.
kili kontrol vana setinin bakm yaplmadan nce, aadaki ilem izlenmelidir:
- kili alarm vanasna gidi ynndeki durdurma vanalar almaldr. Alarm vanasna gidi ynndeki (ak
durumdaki) durdurma vanalar kapatlmal ve alarm deneyi (Madde 20.2.2.3), dier alarm vanasnda
hemen yaplmaldr.
108
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Ek G
G.2 Aerosollar
Aadaki koruma tasarm (izelge G.1), aerosoll rnlerin dier rn tiplerinden ayrlm olarak ve
kaplarda topland durumlarda kullanlmaldr.
Not - Bu tr rnlerin kaplar ierisinde biriktirilmedii durumda, sprinkler korumas etkili olmayabilir.
Tavan
En fazla depolama veya sra ykseklii sprinklerin Younluk Etki alan
(m) scakl (mm/min) (m2)
(oC)
Alkol esasl Hidrokarbon esasl
ST1 mstakil 1,5 - 141 12,5 260
ve blok 25,0
1,5 141 300
depolama
25,0a ilave olarak
Sralar 1,8 141 raf sprinkler 260
-
grubunda
ST4 paletli raf 25,0a ilave olarak
- Sralar 1,8 141 raf sprinkler 300
grubunda
Raf sprinkler grubu, Madde 14.4e uygun olarak scaklkla hzla alr duruma geen bir tip olmaldr.
G.3.1 Genel
Bu ek oklu sralara sahip sk aralkl giyecek paras aslan depolarn veya iki veya daha fazla seviyede
giyecek paras istiflerinin korunmas iin zel kurallar kapsar. Bu depolar otomatik veya yar otomatik giyim
eyas datma, toplama veya tama sistemlerine sahip olabilir. Yksee konulmu giyecek paras depo
seviyelerine genellikle merdivenlerle ve ykselme rampalaryla eriilir. Asl giyecek paras deposunun genel
zellii sralar arasnda yangn blmesi olmamasdr. Merdivenler, koridorlar, rampalar ve giyecek paras
istifleri tavan seviyesi sprinkler korumasna nemli bir engel oluturur. Koridor olmadan dey bloklarda veya
dner asklarda depolanan asl giyecek paralarnn korunmas bu ekin kapsam dndadr.
G.3.2 Snflandrma
Bu ekin kurallar kendi depolama snfnn her trl giyecek parasna uygulanabilir.
Her bir giyecek paras raf, iki asl giyecek paras srasyla snrl (yan yana) ve birbirini takip eden
sprinkler gruplar seviyelerinin arasnda 3,5 m depolama yksekliinde olmaldr. Her raf genilii 0,8 m olan
bir koridorla ayrlmaldr. Giyecek paras raflar, tekli bir sprinkler srasyla korunmaldr. Sprinkler sralarnn
arasndaki mesafe, 3,0 myi gememelidir.
Giyecek paras raflarnn zerine dorudan yerletirilmi sprinkler, dey dzlemde kademeli boluklu ve
yatay dzlemde uzunluu 2,8 m uzunluundan daha fazla olmayan yatay aralkl olmaldr. Giyecek
parasnn en st ksm ve sprinkler saptrcs arasndaki aklk, en az 0,15 m olmaldr (ekil G.1).
109
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Aadaki gibi deitirme haricinde, giyecek paras depolama raflarn koruyan her sprinkler sras en az
giyecek paras srasnn genilii ve uzunluundaki srekli kat girintili blm bulunmaldr. Bu girintili blm,
Avrupa snflandrmasnda A1 veya A2 veya buna e deer ulusal snfa uygun olmaldr.
Giyecek paralarnn en st ve tavan sprinkler grubu saptrclar arasnda boluk, 3 myi gememek artyla
sprinkler raf korumas ve blme ihmal edilebilir.
Sprinkler grubu btn gei rampalar, ana koridorlar, geitler ve nakliye yolu altna sprinkler korumal
giyecek paras depolanan istifler arasndaki genilik, 1,2 m geniliini gemeyen koridorlar haricinde
yerletirilmelidir.
Sprinkler korumasnn 3 seviyeden fazla olduu durumda, 3 koruma seviyesinde 3 sprinklerin 3 srasnn
alt varsaylmaldr. Korunan btn seviyelerde 3 veya daha az seviye, 3 sprinklerin 3 srasnn alt
varsaylmaldr.
En st seviye veya yaltm ihmal edilmise tavan sprinkler gruplar, en azndan III. Snf eyalar esasna gre
tasarlanmaldr. stif ykseklii, en yksek ara seviye sprinkler gruplar zerinden asl giyecek parasnn en
stne kadar llmelidir.
Aklama
1 Tavan 5 En fazla sprinkler aral
2 Girinti 6 Sprikler bal
3 Koridor 7 Arkadan grn
4 Raf sonu 8 Koridordan grn
izelge G.2 - >20 l ve 208 l arasnda kapasiteye sahip metal varillerdeki (ST1) yanc svlar
izelge G.3 - >20 l ve 208 l arasnda kapasiteye sahip metal varillerdeki (ST4) yanc svlar
izelge G.4 - 208 l kapasiteye sahip metal varillerdeki (ST1, ST5, ST6) yanc svlar
G.5 Bo paletler
Kat stunlarda veya paletlerin zerinde depolanan paletler, izelge G.5e uygun tavan sprinkler gruplaryla
korunmaldr. stiflenerek depolanan raflar, izelge 6ya uygun tavan ve tal raf sprinkler gruplaryla
korunmaldr.
111
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
izelge G.6 - stiflenmi halde depolanan paletlerin korunmas (ST4, ST5, ST6)
Not 2 - Bu standardn amalar iin, % 20den fazla alkol ihtiva eden svlara alkoll ikiler denir.
Not - 4,1 mnin zerindeki depolama ykseklikleri iin byk damla veya ESFR sprinkler gruplar (Ek L)
gibi isimlendirilen zel teknolojik sprinkler gruplarnn kullanlmas dikkate alnabilir.
112
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
izelge G.7 - Dokumasz sentetik dokuma: Sadece tavan korumas veya atyla tasarm kriteri
G.8.1 Genel
Sprinkler korumasnn dier tipleri uygun yangn deneyiyle geerli olduu kantlanmadka, aadaki kurallar
salanmaldr.
G.8.2 Snflandrma
Polipropilen ve polietilen depolama kaplar, Snf IV YTD gibi snflandrlmaldr.
Not - Kapsaml yangn deneylerinde AFFF (sv film oluturan kpk) etkili olduu gsterilmitir.
113
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Ek H
Sprinkler sistemlerinin izlenmesi
H.1 Genel
Sprinkler izleme sistemlerinin amac, sistemin ana fonksiyonlarnn srekli kontroldr. Bir baka deyile bu
sistemlerin bozulmas yangn durumunda sistemin doru ekilde otomatik almasn bozabilir. Tedbirlerin
alnmasna imkn salamak iin bir kontrol alarm devreye girmelidir. Bu ek standardn baka blmlerine
ilave artlar belirler. lave artlar izlemenin gerektirdii yerlere eklenmelidir.
zleme iin kullanlan btn cihazlar EN 60529da belirtildii gibi, en az IP59 koruma derecesine sahip
olmaldr. 15ten fazla adreslenemeyen kontrol alarm cihaz bir ortak gstergeye balanmamaldr.
Btn sinyal ve alarm devreleri tamamen kontrol edilmeli ve bir hataya karlk gelen ak veya ksa devre
olaynda, arza alarm verilmelidir.
H.2.1 Genel
Bu standardda belirtilen btn izleme artlarna ek olarak, aadakiler izlenmelidir (Ek I).
H.2.4 Sv seviyeleri
Su depolama tanklar ve makina yakt tanklar dhil olmak zere, btn kritik su seviyeleri. Depolanan suyun
anma dolum seviyesinin % 10undan fazla bir depolama su seviyesine dmesinden nce veya depolanan
suyun anma dolum seviyesinin % 25inden fazla bir yakt seviyesine dmesinden nce bir sinyal verilmelidir.
Basn tanklarnda anma dolum seviyesinin % 10un zerine ulamasndan nce bir ilave sinyal verilmelidir.
H.2.5 Basnlar
Btn kuru ve deiken kontrol vana setlerine su beslemeleri ve klar dhil basnlar. Statik basn ehir
ebekesi beslemelerinde hesaplanan alma basnc altna dmse bir sinyal verilmelidir. Btn dier
durumlarda statik basn dmesi deney seviyesinin % 20den daha fazla altnda olduunda bir sinyal
verilmelidir.
H.2.6 Elektrik gc
Elektrikli pompa takmlarna veya dier kritik elektrikli cihaza g beslemesi. Ana beslemenin herhangi
noktasnda veya ana beslemede veya kontrol devresinde veya elektrikli veya dizel pompa kontrol
mekanizmalarnda veya dier herhangi kritik kontrol cihaznda bir veya daha fazla faz arzalanmsa, bir
sinyal verilmelidir.
H.2.7 Scaklk
Sprinkler vanas ve pompa odasnn en dk scakl. Scaklk istenen en dk seviyenin altna
dtnde, bir sinyal verilmelidir.
114
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Ek I
Alarmlarn iletilmesi
I.1 zlenecek fonksiyonlar
Bu standardda belirtilen alarmlar, sprinkler kontrol odas veya pompa odasnda bir alarm paneline monte
edilmeli ve alarmn nemine bal olarak ileriye doru iletilmelidir. Alarmlar, tesisler veya dnda srekli
kontrol yerine veya annda uygun hareket yaplabilsin diye sorumlu kiiye iletilmelidir.
Alak basn
- n etkili A tipi sistem 11.4.1.1 B
- Kuru boru ve n etkili sistemleri 16.2.3 B
115
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Ek J
Bir sistem tamamen almad zamanki uyarlar ve ilemler
J.1 Etkilerin en aza indirilmesi
Tamamen alabilir durumda olmayan sistemlerin bakm, tadili ve onarlmas, almama zaman ve
sresinin uzamasn en aza indirecek ekilde yaplmaldr.
Bir sistemin tamam veya bir ksm kapatlmadan nce bir yangn belirtisinin olmadndan emin olmak iin
bina ve mtemilatnn her ksm kontrol edilmelidir.
Risk bakmndan birbiriyle balantl binalarn oluturduu meknlara ayrlan bina ve mtemilatnda genel
sprinkler sistemleri veya tesisatlaryla korunan btn meknlarda sakinlerden suyun kapal olmas
istenilmelidir.
Tesisat boru sisteminin duvarlardan veya tavanlardan gemesi hlinde, bu borularn zel dikkat gerektiren
alanlardaki sprinkler gruplarn beslemesi sz konusu olabileceinden, bu durumlara zel dikkat
gsterilmelidir.
J.4.1 Genel
Bir tesisatn almasndan sonraki kapatma, alan sprinkler balklar doru tip ve anma scaklna sahip
balkla deitirilmeli ve su besleme yeniden doldurulmaldr. lemin meydana geldii alanda bulunan
almayan sprinkler gruplar, bozulma durumunun s veya dier bir sebeple mi olduunu belirlemek iin
kontrol edilmeli ve gerekiyorsa deitirilmelidir.
alan bir tesisata veya bir tesisat blmne verilen su, yangn tamamen snnceye kadar
kapatlmamaldr.
116
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Yangndan dolay alan bir tesisat veya blm kapatma karar, sadece itfaiyeci tarafndan alnmaldr.
Sistemden karlan bileenler uzmanlar tarafndan yaplacak inceleme iin kullanc tarafndan
saklanmaldr.
117
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Ek K
25 yl muayenesi
25 yldan sonra borular ve sprinkler gruplar muayene edilmelidir.
Boru takm tamamen boaltlmal ve hidrostatik olarak en byk statik basnca eit basn veya 12 bar
basntan hangisi daha yksekse ona gre deneye tabi tutulmaldr.
Boru sistemi iten ve dtan muayene edilmelidir. Eriim kolu borusunun en az bir metresi, 100 sprinklerde
bir kontrol edilmelidir. Her boru apnn en az bir metre uzunluunun iki boru blm, muayene edilmelidir.
Su boru sistemlerinde her binada en az bir sprinkler tesisat kontrol edilmelidir. Bir binaya bir ok su kontrol
vana seti yerletirilmise, sadece %10unun muayene edilmesi gereklidir. Kuru boru sistemlerinde kontrol
edilecek tesisatlarn saysnn bu ekilde azaltlmasna msaade edilmez.
Baz sprinkler gruplar sistemden ayrlmal ve muayene edilmelidir. izelge K.1 yerletirilen sprinkler
grubunun toplam saysnn bir fonksiyonu olarak, numune alma ileminin kapsamn belirtir.
a) alma,
b) alma scakl,
c) K - faktrn deiimi,
d) Pskrtmedeki tkanklklar,
e) Yerleme,
f) Isl hassasiyet.
118
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Ek L
zel teknoloji
Bu standard, sadece EN 12259-1de belirtilen sprinkler tiplerini kapsar. Bu standard hazrlanmadan nce,
zel uygulamalar iin zellikle aadakileri ieren zel teknolojiler gelitirilmitir:
119
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Ek ZA
(Bilgi iin)
Bu standardn EU Construction Products Directive2) hkmleri ile
ilikili olan maddeleri
ZA.0 Bu ekin kapsam
Madde 1de verilen kapsam geerlidir.
Bu standardn izelge ZA.1de gsterilen ilgili maddeleri, 89/106/EEC sayl AB Direktifi erevesinde verilen
yukardaki talimatn gereklerini karlamaktadr.
Not - Bu standard kapsamndaki tehlikeli maddelerle ilgili zel madde hkmlerine ek olarak, standard
kapsamnda olan mamullere uygulanabilecek dier artlar da olabilir (rnek olarak; uyarlanm Avrupa
yasalar ve milli kanunlar, tzkler ve kararnameler). AB Direktifinin hkmlerini yerine getirmek iin,
uyguland yerde ve zamanda, bu artlarn da salanmas gerekli olabilir.
Tehlikeli maddelerle ilgili Avrupa hkmleri ve mill hkmlere ilikin bilgilendirici veri taban, EUROPA
internet sitesinin Yap (Construction) sayfasndan elde edilebilir (bu sayfaya http://europa.eu.int/comm/
enterprise/construction/internal/dangsub/dangmain.htm adresi ile ulalabilir).
Kullanm maksad /maksatlar: Toprak temelli binalar ve yaplarda yangn kontrol/nlenmesi iin sprinkler
sistemleri
2)
TSE Notu: Bu direktif, T.C. Bayndrlk ve skn Bakanl tarafndan Yap Malzemeleri Ynetmelii ad
altnda yaymlanmtr.
120
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Belgelendirme kuruluu, Madde 2.1.1.1e artlarna uygun olarak izelge ZA.1de verilen ilgili zelliklerin
balang tipini belgelendirmelidir. Balang deerlendirmesi ve belgelendirme ve srekli nezaret,
deerlendirme ve onay, fabrika imalat kontrol, btn ilgili zellikler belgelendirme kuruluunu
ilgilendirmelidir. malat Madde 21.1.1.2nin artlarna uygun olarak fabrika imalat kontrol sistemini
altrmaldr.
ZA.3 CE iaretlemesi
AB direktifi 93/68/EC de belirtilen biimde CE markas sembol ambalajn zerinde ve/veya aadaki
bilginin bulunduu mamul ile birlikte verilen ticari dokmanlarda bulunmaldr:
0123
..Co Ltd, PO Box 21, B-1050 malatnn ad veya tantc iareti ve kaytl adresi
02
aretin ilitirildii yln son iki rakam
0123-CPD-001
121
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
- malatnn veya EEAda ilan edilmi olan yetkili temsilcisi ad ve adresi ve imalat yeri,
- Mamuln aklamas (tipi, tanmlamas, kullanm) ve CE iaretlemesi ile birlikte aklama,
- Mamuln uygunluu salanan artlar (rnein, bu standardn Ek ZAs),
- Mamuln kullanlmasna uygun zel artlar (gerekiyorsa),
- Onaylanm Mamul Belgelendirme Kuruluunun ad ve adresi (veya tanmlama numaras),
- malat veya onun yetkili temsilcisi adna bey ani imzalaya yetkisi kiinin ad ve grevi.
Belgelendirmenin gerekli olduu (Sistem 1) karakteristikler iin beyan, uygunluk belgesine ilaveten
yukardaki bilgilerle birlikte aadaki bilgileri iermelidir:
122
ICS 13.220.20 TRK STANDARDI TASARISI tst EN 12845
Kaynaklar
EN ISO 9001 Quality management systems - Requirements (ISO 9001:2000)
123