ATIKSU ARITIMINDA TESS

TASARIMI DERS

BYOLOJK ARITIM NTES TASARIM RNE

Ara. Gr. Selami DEMR

22.11.2006
Arhenius ilikisi,

( )
g(T) = g 20 o C (fT 20 ) ; g (T ) = Herhangi bir kinetik parametrenin T scaklndaki
deeri
( o
)
g 20 C = Herhangi bir kinetik parametrenin 20Cdeki deeri
= Arhaneius sabiti

Heterotrofik bakteriler iin spesifik byme hz,

S
= m kd ;
KS + S
gVSS
= Heterotrofik bakteriler iin byme hz,
gVSS.gn
gVSS
m = Heterotrofik bakteriler iin maksimum byme hz,
gVSS.gn
mgVSS
X = Heterotrofik MLVSS,
L
mgBO
S = k sbstrat konsantrasyonu,
L
mgBO
KS = Yar hz sabiti,
L
gVSS
kd = Heterotrofik bakteriler iin lm oran,
gVSS.gn

Nitrifikasyon bakterileri iin spesifik byme hz,

N O
n = m kd ;
n
K N + N K O + O n

gVSS
n = Nitrifikasyon bakterileri iin byme hz,
gVSS.gn
gVSS
mn = Nitrifikasyon bakterileri iin maksimum byme hz,
gVSS.gn
X mgVSS
= Ototrofik MLVSS,
L
mgNH 4 N
N = k sbstrat konsantrasyonu,
L
mgNH 4 N
KN = Yar hz sabiti,
L
gVSS
k d n = Nitrifikasyon bakterileri iin lm oran,
gVSS.gn
 mgO 2
O = znm oksijen konsantrasyonu,
L
mgO 2
KO = Yar hz sabiti,
L

Nitrifikasyon bakterilerinin geliebilmesi iin gerekli en kk amur ya,

1
SRT = C = ; SRT = amur ya (gn)
n

Sistemde retilen gnlk toplam amur miktar,

Y(S 0 S) Yn (N 0 N )
Px = Q (1 + f d k d c ) + ;
1 + k d c 1 + k d n c

gamur
Px = Bir gnde retilen toplam amur miktar,
gn
m3
Q = Sisteme gelen giri suyu debisi,

gn
fd = len heterotrofik hcrelerden gelen VSS oran
mgBO
S0 = giri sbstrat konsantrasyonu,
L
gVSS
Y = Heterotrofik biyolojik verim katsays,
gBO
gVSS
Yn = Heterotrofik biyolojik verim katsays,
gN

k suyundaki BO konsantrasyonu,

K S (1 + k d c )
S=
c ( m k d ) 1

Fazla amurun hacimsel debisi,

PX
Qamur = ;
KM amur

m3
= Fazla amurun hacimsel debisi,
Qamur

gn
KM = Son ktrme tanknda toplanan amurun kat madde ierii, (%)
kg
amur = Youn amurun z ktlesi, 3
m

amur yann tanmndan yola klarak hesaplanan hacim,

 XV P
SRT = C = V = C X ;
PX X

= Havalandrma tankndaki MLSS,

mgTSS
X
L
3
V = Havalandrma tanknn hacmi, m

Geri devir oran,

QR 1
R= = ;
Q X R
1
X

R = Geri devir oran

m3
QR = Geri devir debisi,

gn
= Geri devir amurundaki MLSS konsantrasyonu,
mgTSS
XR
L
mgTSS
X = Havalandrma tankndaki MLSS konsantrasyonu,
L

Gerekli oksijen miktar,

(O2 )req = Q(S0 S ) 1.42 PX + 4.33Q(NOX ) ;

kgO2
(O2 )req = Gerekli oksijen miktar,
gn

Standart oksijen transfer hz,

C S (T , H ) C L
AOTR = SOTR f 1.024 (20T )
C S (20 ,0 )

Yzeysel havalandrma iin, CS (T , H ) = CS (T , H )

1 Patm (H ) + gh Ot
Difzrl havalandrma iin, C S (T , H ) = C S (T , H ) +
2 Patm (H ) 0.21
gM A
Patm (H ) = 101,325 * exp H
RT
kgO2
AOTR = Saha artlarnda gerekli net oksijen transferi,
gn
SOTR = znm oksijen iermeyen 20 Cdeki saf suda standart oksijen
kgO2
transfer hz,
gn
CL = iletme artlarnda havalandrma tanknda arzu edilen O
mgO 2
konsantrasyonu,
L
 C S (20 ,0 ) = Deniz seviyesindeki 20 Cde saf suda oksijenin doygunluk noktas
mgO 2
konsantrasyonu,
L
C S (T , H ) = Havalandrma tankndaki atksuda T scakl ve H yksekliinde
oksijenin ortalama znrl
Patm(H) = H yksekliindeki hava basnc N/m2
= Havalandrma tankndaki atksuyun z ktlesi, 3
kg

m
g = yerekimi ivmesi 9.81 N/kg
h = Difzrlerin zerinde kalan su ykseklii, m
Ot = tank terkeden oksijen oran
T = Su ve hava scakl (ilem kolayl iin eit kabul edilir), C
H = Tesisin bulunduu rakm, m
= Kartrma iddeti ve tank geometrisi sabiti (0.3 1.2)
= Tuzluluk ve yzey gerilimi sabiti (0.7 0.98)
f = Tkanma faktr
MA = Havann ortalama molekl arl, 29 g/mol
= Evrensel gaz sabiti, 8,314
N .m
R o

kmol . K

Havann H ykseklii ve T scaklndaki younluu,

Patm (T , H )M A
h (T , H ) = ;
RT

kg
h (T , H ) = Havann H ykseklii ve T scaklndaki z ktlesi, 3
m

Heterotrofik ve Ototrofik bakteriler iin kinetik katsaylar,

Heterotrofik Bakteriler Ototrofik Bakteriler

Kinetik Tipik Kinetik Tipik
Katsay Deer Katsay Deer
m 6.0 mn 0.75
KS 20.0 KN 0.74
Y 0.40 Yn 0.12
kd 0.12 k dn 0.08
fd 0.15 KO 0.50
deerleri deerleri
m iin 1.07 m n iin 1.07
kd iin 1.04 KN iin 1.053
KS iin 1.00 k d n iin 1.04
RNEK: A belediyesi 45,000 m3/gn debili bir biyolojik evsel atksu artma tesisi ina
etmeyi planlamaktadr. Tesise atksu, bir kaba zgaradan geirilip, bir pompa vastasyla
getirilecektir. Tesis, bir ince zgara, bir kum tutucu, bir n ktrme, bir biyolojik artm, bir
son ktrme niteleri ve gerekliyse bir amur ileme nitesinden oluacaktr. Yaplan
incelemeler neticesinde tesise gelen atksuyun yl iindeki en yksek scakl 25 C, en dk
scakl ise 12 C olarak belirlenmitir. Ortalama BO konsantrasyonu 220 mg/L, ortalama
NH4-N konsantrasyonu 30 mg/L olarak bilinmektedir. Havalandrma tanknda istenen O
konsantrasyonu 2.5 mg/Ldir.
Atksu artma tesisi biyolojik karbon giderimi ve nitrifikasyonu amalamakta, bundan dolay
atksu sadece bir havalandrma tankndan geirilip, ktrme tankna alnmakta ve dearj
edilmektedir.
k suyunda BO 30 mg/L olmak artyla, tabloda verilen kinetik katsaylar kullanarak,

a. Heterotrofik ve ototrofik bakterilerin byme hzlarn hesaplaynz. k suyunda

NH4-N konsantrasyonunun 0.5 mg/Lyi amadn varsaynz.

b. Gerekli amur yan hesaplaynz. Emniyet faktr iin TKNpik / TKNort = 1.5
oranndan faydalannz.

c. k suyunda 30 mg/Llik BO konsantrasyonunun salanp salanmadn kontrol

ediniz.

d. Fazla amur miktarn hesaplaynz. Not: Son ktrme tanknda toplanan amurun
%1 kat madde ierdii varsaylacaktr. %1 KM iin atksuyun younluu 1,015 kg/m3
olarak kabul edilebilir. TSS/VSS orann 1.18 olarak alnz.

e. k suyunda 0.50 mg/L lik NH4-N konsantrasyonunun salanp salanmadn

kontrol ediniz.

f. Gerekli tank hacmini ve hidrolik bekletme sresini hesaplaynz. Havalandrma

tanknda istenilen MLSS konsantrasyonu 3,000 mg/Ldir.

g. Geri devir debisini ve geri devir orann hesaplaynz.

h. Havalandrma srasnda ihtiya duyulan alkalinite miktarn CaCO3 cinsinden

hesaplaynz.

i. Giri suyunda CaCO3 olarak 140 mg/L alkalinite olduu varsaym ile, eer gerekliyse
ne kadar alkalinite eklenmesi gerektiini bulunuz. Eklenecek olan alkalinite sodyum
bikarbonat (NaHCO3) olarak eklenecekse, gnlk sodyum bikarbonat gereksinimini
hesaplaynz. Not: Nitrifikasyon bakterileri iin gerekli optimum pH aral 6.8 7.0
olup, pH deerini bu aralkta tutmak iin gerekli doal alkalinite miktar 80 mg/L
CaCO3tr.

j. Gerekli oksijen miktarn hesaplaynz.

k. Gerekli blower kapasitesini hesaplaynz. Tesisin deniz seviyesinden 500 m yukarda

olduunu varsaynz. , , f katsaylarn srasyla 0.5, 0.95 ve 0.90 olarak alnz.
Difzrlerin tank tabanndan 50 cm yukarya yerletirildiini, tank derinliinin ise 5 m
olduunu kabul ediniz. Tank terkeden oksijen orann 0.19 kabul ediniz. Emniyet
 faktrn 1.2 kabul ediniz. Oksijenin 500m ykseklik ve 25 C scaklkta saf sudaki
znrl 7.78 mg/Ldir. Oksijenin deniz seviyesinde 20 C scaklkta saf sudaki
znrl 9.08 mg/Ldir. Havalandrma tankndaki atksuyun z ktlesini 1,000
kg/m3 olarak alnz. Havadaki oksijen orannn ktlece %23.18 olduunu varsaynz.

l. Tank geometrisine karar veriniz.

m. Gerekli difzr saysn hesaplayp, difzr yerleimine karar veriniz. Tankta 20 cm

apl, ince kabarckl seraik difzrler kullanlacak olup, bir difzrn maksimum
kapasitesi 10.972 L hava / dk olarak retici tarafndan verilmektedir.

n. Havalandrma tanklarndan nce 5 dk bekletme sresine sahip bir amur kartrma

tank tasarlaynz.
Atksuda llen en dk ve en yksek scaklklar soruda verilmitir. Bir biyolojik artm
nitesinin tasarm daima en dk scaklk baz alnarak yaplr. Son ktrme ve dier amur
nitelerinin tasarm hesaplar ise en yksek scaklk iin yaplr.

a. Heterotroflar ve ototroflarn byme hzlar, verilen denklemlerle hesaplanabilir. Ancak

bu denklemlerde kullanlacak olan baz kinetik parametrelerin deerleri 20C iin
verilmesine ramen, atksuyun en yksek ve en dk scaklklklar 20Cden farkldr. O
halde ncelikle bu parametrelerin scaklk dnmleri yaplmaldr.
m (T ) = m (20 o C ) (T 20 )
(
k d (T ) = k d 20 o C (T 20 ))
m (T ) = m (20 C ) (T 20 )
n n
o

( )
K N (T ) = K N 20 o C (T 20 )
k d n (T ) = k d n (20 C ) ( )
o T 20

m (12 o C ) = 6.0 * 1.07 (12 20 ) = 3.49 (25 C ) = 6.0 * 1.07 (

gVSS 25 20 ) gVSS
m
o
= 8.42
gVSS .d gVSS .d

( )
k d 12 o C = 0.12 * 1.04 (12 20 ) = 0.088
gVSS ( )
k d 25 C = 0.12 * 1.04
o (25 20 )
= 0.15
gVSS
gVSS .d
gVSS .d

( )
m 12 o C = 0.75 * 1.07 (12 20 ) = 0.44
gVSS ( )
mn 25 C = 0.75 * 1.07
o (25 20 )
= 1.05
gVSS
gVSS .d
n
gVSS .d

( )
K N 12 o C = 0.74 * 1.053 (12 20 ) = 0.49
mgNH 4 N ( )
K N 25 o C = 0.74 * 1.053 (25 20 ) = 0.96
mgNH 4 N
L
L
( )
k d 12 C = 0.08 * 1.04
o (12 20 )
= 0.058
gVSS ( )
k d n 25 C = 0.08 * 1.04
o (25 20 )
= 0.097
gVSS
gVSS .d
n
gVSS .d

Artk heterotrof ve ototroflarn byme hzlar hesaplanabilecektir. Heterotroflar iin spesifik

byme hzlar,

mgBO
30
S gVSS L gVSS gVSS
12 Cde, = m k d = 3.49 * 0.088 = 2.0
KS + S gVSS .d mgBO gVSS .d gVSS .d
(20 + 30 )
L

mgBO
30
S gVSS L gVSS gVSS
25 Cde, = m k d = 8.42 * 0.15 = 4.90
KS + S gVSS .d mgBO gVSS .d gVSS .d
(20 + 30 )
L

olarak bulunur. Ototroflarn spesifik byme hzlar,

mgN mgO2
0.50 2.5
gVSS L L gVSS gVSS
12 Cde, n = 0.44 * * 0.058 = 0.127
gVSS .d mgN mgO2 gVSS .d gVSS .d
(0.49 + 0.50 ) (0.50 + 2.5 )
L L

mgN mgO2
0.50 2.5
gVSS L L gVSS gVSS
25 Cde, n = 1.05 * * 0.097 = 0.43 dir.
gVSS .d
(0.49 + 0.50 ) mgN (0.50 + 2.5 ) mgO2 gVSS .d gVSS .d
L L
 b. Heterotrofik ve ototrofik byme hzlarna baklarak, ototrofik byme hz daha kk
olduundan, nitrifikasyon bakterilerinin heterotroflara nazaran daha yava gelieceini
sylemek mmkndr. O halde seilecek amur ya, nitrifikasyon bakterilerinin
ihtiyacna gre hesaplanmaldr. Nitrifikasyon bakterilerinin geliimi iin gerekli olan en
kk amur ya,
1 1
SRT = C = = = 7.87 gn
n 0.127

olur. Ancak bu noktada bir emniyet faktrn de hesaba katmak gerekir. Emniyet faktr
soruda EF = TKNpik / TKNort = 1.5 olarak verilmektedir. O halde emniyetli amur ya SRT =
7.87 * 1.5 =11.8 12 gn olarak seilmelidir.

c. k suyundaki BO konsantrasyonunu hesaplamk iin, seilen amur ya heterotrofik

bakterilerin spesifik byme hz denkleminde yerine konularak bulunabilir:

mgBO gVSS
20 1 + 0.088 * 12 gn
L
gVSS .gn mgBO
12 Cde, S = = 1. 0
gVSS gVSS L
12 gn * 3.49 0.088 1
gVSS .gn gVSS .gn

mgBO gVSS
20 1 + 0.15 * 12 gn
L
gVSS .gn mgBO
25 Cde, S = = 0.6
gVSS gVSS L
12 gn * 8.42 0.15 1
gVSS .gn gVSS .gn

u halde, seilen amur ya iin hem yaz aylarnda hem de k aylarnda k suyundaki BO
konsantrasyonu 30 mg/Lnin altnda olmaktadr.

d. Bilgi: Kararl durumda alan bir biyolojik atksu artma tesisinde, tesisteki aktif amur
sisteminin kararllnn devamll iin, biyolojik artmda her gn oluan amur
sistemden uzaklatrlmaldr.

Pratik bir yaklam olarak giri suyundaki amoyum azotunun %80inin oksitlendii
dnlrse oluacak azot oksitlerinin miktar (NOx=NO3+NO2) NOx=0.8*30=24 mgN/L
olarak bulunur. Ancak burada nemli bir not, yaplan bu varsaymn doruluunun daha sonra
kontrol edilmesi gerektiidir. Bu artlar altnda fazla amur miktar u ekilde hesaplanabilir:

gVSS
0.40 (220 1.0 ) gBO 0.12
gVSS gN
* 24 3
m 3
gVSS gBO m 3
gN m
Px = 45 ,000 1 + 0.15 * 0.088 * 12 gn * +
gn gVSS .gn 1 + 0.088 gVSS * 12 gn 1 + 0.058 gVSS * 12 gn
gVSS .gn gVSS .gn

12 Cde, Px = 2.297 * 10 6 gVSS 2 ,300 kgVSS

gn gn
 gVSS
0.40 (220 0.6 ) gBO 0.12
gVSS gN
* 24 3
m 3 gVSS gBO m 3
gN m
Px = 45 ,000 1 + 0.15 * 0.15 * 12 gn * +
gn gVSS .gn
1 + 0.15 gVSS * 12 gn 1 + 0.097 gVSS * 12 gn
gVSS .gn gVSS .gn

25 Cde, Px = 1.848 * 10 6 gVSS 1,850 kgVSS

gn gn

Bulunan bu deerler UAKM cinsinden olup, amur pompalarnn tasarm ve seimi asndan
AKM cinsinden ifade edilmeleri gerekmektedir. Soruda verilen TSS/VSS oran
kullanldnda, 12 ve 24 C iin oluacak amur miktarlar srasyla 2,700 kgTSS/gn ve
2,180 kgTSS/gn olarak hesaplanabilir.

Son ktrme tanknda amurun %1 KM ierii ile topland soruda verilmiti. O halde yaz
ve k aylarnda oluacak amurun hacimsel debileri,

kgTSS
2 ,700
Px gn 266 m 3
12 Cde, Q fazla = = =
KM * amur kgTSS kgatgat gn
amur 0.01 * 1,015
kgatgat m3

kgTSS
2 ,180
Px gn 215 m 3
25 Cde, Q fazla = =
KM * amur kgTSS kgatgat gn
amur 0.01 * 1,015
kgatgat m3

u halde, fazla amuru amur ileme nitelerine ynlendiren amur pompalarnn kapasitesi
toplam 266 m3/gn olmaldr. Bu pompa istasyonu iin, 266 m3/gn kapasiteli 1 adet pompa
kullanmak yerine, 135 m3/gn kapasiteli 3 adet pompa kullanmak iyi bir mhendislik
yaklam olur. Bu 3 pompadan bir tanesi yedek olmak zere, dier 2 tanesinin toplam
kapasitesi 270 m3/gn olur, ki bu da fazla amuru basmak iin yeterli gelecektir. Bu
pompalarn basma ykseklii ise, ktrme tankndaki su yzeyinin ykseklii ile amur
nitelerindeki en st yzey arasndaki farka eittir. Bu iki nite arasndaki yk kayplar da
ayrca hesaplanmaldr.

e. k suyunda azot konsantrasyonunun salandn kontrol etmek iin tesisin biyolojik

artm nitesi etrafnda bir azot ktle dengesi yazmak gerekir:
(NOx)oluan = (NH4-N)0 (NH4-N)e (NH4-N)biyoktle
Bilindii gibi, giri suyundaki azotun bir ksm oksitlenirken, bir ksm da ntrient zellii
nedeniyle biyoktle bnyesne alnmaktadr. Biyoktlenin yaklak kimyasal formlnn
C5H7NO2 olduu bilinmektedir. O halde, oksitlenmeyip biyoktle yapsna alnan azot
miktar, oluan biyoktlenin %12si kadardr (0.12 gN/gVSS). O halde yukardaki ktle
denklemi aadaki gibi dzenlenebilir:
(NOX ) = (NH 4 N )0 (NH 4 N )e 0.12 Px
Q
gVSS
2.297 * 10 6
mgNO X N mgNO X N
(NO X ) = 30 gN3 0.50 gN3 0.12 gN gn
3
gN
= 23.37 3 = 23.37 23.4
m m gVSS m m L L
45 ,000
gn
Daha nce oksitlenen azotun 24 mg/L olduu varsaylmt. Burada bulunan deer, oluan
azot oksitlerinin miktarn gstermekte olup, bir tesiste oluan azot oksitlerinin miktar ile
oksitlenen azotun miktarnn eit olduu bilindiinden bir nceki soruda yaplmas planlanan
kontrol de bu soruda yaplm olmaktadr. O halde bir nceki soruda yaplan varsaymn
doru olduu grlmektedir.1 u durumda k suyundaki NH4-N konsatrasyonunun 0.50
mg/Lyi gemedii kantlanmtr.

Ayn ilemler yaz aylarnda olumas beklenen fazla amur kullanlarak yapldnda,
ktaki NOx konsantrasyonu yaklak 24.5 mg N/L olarak bulunabilmektedir. Bu da yine,
%2lik bir hata ile yaplan varsaymn doruluunu ve k suyundaki NH4-N
konsatrasyonunun 0.50 mg/Lyi gemediini kantlamaktadr.

f. Havalandrma tanknda istenilen MLSS konsantrasyonu 3,000 g TSS/m3tr. Fazla amur

miktar ise 12 Cde 2,700 kg TSS/gn olarak hesaplanmt. Aktif amur proseslerinin
tasarm daima en dk scaklk baz alnarak yaplacandan, gerekli havalandrma hacmi
u ekilde hesaplanr:

2 ,700 kgTSS
12 gn *
P gn
V= C X = = 10 ,800 m 3
X gTSS 1kgTSS
3 ,000 *
m3 1,000 gTSS

Havalandrma tankndaki hidrolik bekletme sresi ise,

V 10 ,800 m 3
tR = = = 0.24 gn 5.8 saat
Q m3
45 ,000
gn

olarak bulunur, ki bu da 4-6 saatlik optimum havalandrma sresi arasnda kabul edilebilir bir
deerdir.

g. Son ktrme tanknda toplanan amurun %1 KM ierikli olduu (d) kknda

sylenmektedir. Pratik olarak, %1 KM deerinin MLSS karl 10,000 mg TSS/L olarak
bilinmektedir. O halde, geri devirdeki MLSS konsantrasyonu 10,000 mg/Ldir. Bu
durumda geri devir oran ve geri devir debisi srasyla

1 1
R= = 0.43
XR mgTSS
1 10 ,000 L 1
X
3 ,000 mgTSS
L
QR m3 m3
R= QR = RQ = 0.43 * 45 ,000 = 19 ,350
Q gn gn

1
Aslen, bir nceki soruda yaplan varsaym, giri suyundaki azotun %80inin oksitlendii ynndeydi. Ancak
burada bulunan deere gre oksitlenen azot, giri suyundaki azotun %80i deil, %78idir. Eer hassas sonular
aranyorsa, bu noktadan itibaren oksitlenen azotun, giri suyundaki azotun %78i kadar olduu varsaym ile
fazla amur miktar iteratif olarak tekrar tekrar hesaplanabilir. Ta ki oksitlendii varsaylan azot miktar ile
oluan NOx miktar eit oluncaya dek. Bu soru iin byle bir iterasyona gerek kalmadan, bulunan deerler kabul
edilmitir.
Fazla amur pompalarnda olduu gibi geri devir pompalarnn seiminde de sadece 1 pompa
kullanmn esas almak iyi bir mhendislik uygulamas olmayacaktr. Geri devir pompa
istasyonu iin 5,000 m3/gn kapasiteli 5 adet pompa kullanmak iyi bir seim olabilir. Bu
pompalardan 4 adedi srekli kullanmda olup, dieri yedek olarak alnmaldr. Bu pompalarn
basma ykseklii de 1-2 m arasnda hesaplanabilecektir.

h. Nitrifikasyon srasnda oksitlenen her gram azot iin harcanan alkalinitenin 7.07 g CaCO3
olduu bilinmektedir. O halde nitrifikasyon prosesininin alkalinite gereksinimi u
ekildedir:

mgCaCO3 mgNO X mgCaCO3

Alk . = ( Alk )req (NO X ) = 7.07 * 23.4 = 165
mgNO X L L

O halde gnlk alkalinite gereksinimi,

gCaCO3 45 ,000 gCaCO3 kgCaCO3

Alk . = 165 3
* = 7.425 * 10 6 = 7 ,425
m gn gn gn

i. Havalandrma tank etrafnda bir alkalinite ktle dengesi kurulduunda, atksudaki doal
alkalinitenin yeterli olup olmad anlalacaktr. Btn biyolojik proseslerden sonra suda
kalmas gereken alkalinite miktar soruda 80 mg/L CaCO3 olarak verilmektedir. O halde,
ktle dengesi
Suda Kalan = Giren + Eklenen Harcanan
80 = 140 + Eklenen 165
Eklenen = 105 mg/L CaCO3
Bu durumda atksudaki doal alkalinitenin yeterli olmad, dardan 105 mg CaCO3/L kadar
alkalinite ilavesi gerektii grlmektedir.
Eklenecek olan alkalinite NaHCO3 olduuna gre (NaHCO3 = 132 g / mol, etki deerlii=1) ,
gerekli NaHCO3 dozu,
132 gNaHCO3 kgNaHCO3
NaHCO3 = 105 * * 45 ,000 = 1.247 * 107 = 12 ,470
50 gn gn
j. Yaz aylarnda bakteriler daha aktif olduklarndan oksijen tketimi k aylarna nazaran
daha fazladr. Bu nedenler, biyolojik atksu artma tesislerinde oksijen gereksiniminin
hesabnda yaz aylarndaki scaklk ve bakteri aktivitesi baz alnr. O halde, yaz aylarndaki
oksijen gereksinimi,
(O2 )req = Q(S0 S ) 1.42 PX + 4.33Q(NOX )
m3 gBO gBO gVSS gO m3 gNO x
(O2 )req = 45 ,000 * (220 0.6 ) 3 1.42 * 2.3 * 10 6 + 4.33 2 * 45 ,000 * 23.4
gn m gVSS gn gN gn m3
gO2 kgO2
(O2 )req = 1.180 * 107 = 11,800
gn gn
k. ncelikle 500 m ykseklikteki atmosferik basn bulunmaldr:

N kg
9.81 2 * 29 N
Patm (H ) = 101,325 * exp m kmol 500 m 95 ,670 2
8 ,314 N .m * (25 + 273)o K m

kmol .o K

Artk oksijen ortalama znrl hesaplanabilir:

1 P (H ) + gh Ot
C S (T , H ) = C S (T , H ) atm +
2 Patm (H ) 0.21

N kg N
95 ,670 2 + 1,000 3 * 9.81 * (5 0.5 )m
1 mgO2 m m kg 0.19 mgO2
CS (12 ,500 ) = 7.78 + = 9.20
2 L N
95 ,670 2 0. 21 L

m

Standart oksijen transfer hz,

C S (T , H ) C L
AOTR = SOTR f 1.024 (20T )
C S (20 ,0 )

mgO2 mgO2
0.95 * 9.20 2.5
kgO2 L L kgO2 kgO2
11,800 = SOTR 0.5 * 0.90 * 1.024 (2025 ) SOTR 42 ,960 = 29.83
gn mgO2 gn dk
9.08
L

500 m ykseklikteki havann z ktlesi,

Patm (T , H )M A
h (T , H ) =
RT

N kg
95 ,670 * 29
2 kg
h (T , H ) = m kmol 1.12 3
N .m m
8 ,314 (25 + 273) K
o

kmol .o K

Atksuya dakikada 29.83 kg O2 transfer edebilmek iin verilmesi gereken hava miktar
1 kgO2 kgHava
m = 0.2318 SOTR = * 29.83 128.7
kgO2 dk dk
0.2318
kgHava

olarak hesaplanr. Havann younluu bilindiine gre, gerekli hava debisi u ekildedir:

kgHava
128.7
m dk m3
Qhava = = = 114.9 Hava
h 1.12
kgHava dk
m3
Bu hava debisini karlamak amacyla 30 m3/dk kapasiteli 5 adet blower alnmaldr.
Bunlardan 4 adedi srekli alacak, dieri ise yedek olacaktr. Bu ekilde, 4 adet blower
maksimum 120 m3/dk olan hava gereksinimini karlamaya yeterli olacaktr. Bu blowerler 3
fazl olup 200 kW gce sahiptirler. Toplam g tketimi 800 kW olacaktr. Blowerler iin
minimum yer gereksiniminin 4 m2 olduu varsaym ile blower Housing alannn en az 20 m2
olmas gerekir. Ancak bir arza durumunda kolay allabilmesi iin alan 100 m2 olarak
seilmitir.

Seilen blowerlar turbo blower olup, TR oranlar %40dr. O halde 4 blower almas
durumunda baslacak en kk hava debisi 0.4*120 = 30 m3/dk olacaktr. Bu durum,
tanklardan bazlarnn almad k gnleri iin geerli durumdur. Yaz aylarnda blowerlar
tam kapasitede altrlacaktr.

Blower odas aadaki gibi gsterilmektedir. Bu gsterimde ayrntlara yer verilmemitir.

l. Havalandrma tanklarndaki su derinlii 5m olarak verilmitir. O halde toplam tank alan,

V 10 ,800 m 3
A= = = 2 ,160 m 3
H 5m

olarak bulunur. Drt adet havalandrma tank kullanlrsa her bir tankn yzey alan 2,160 / 4
= 540 m2 olur. Her bir tankn geniliinin 7 m olduu varsaylrsa, tank uzunluklar 77 m
olarak bulunur.
Tanklarn girileri 2 * 2 mlik batk gzlerle (orifis tarz) yaplacaktr. Gzlerden her biri 2*2
m boyutlarnda srgl kapaklarla kontrol edilecektir.

Her bir tankn ayr ayr birer oksidasyon havuzu olmas planlanmaktadr. Tanklarn oval
ksmlarnn uzunluklar 5er m olup, bu ise oksidasyon havuzunun hacminin bir miktar fazla
olmasna yol amakta, byle alnan emniyet faktrn artrmaktadr. Her bir tank 2.5 kW
motor gcne sahip 4 adet muz kartrc ile kartrlmaktadr. Tank iindeki duvarn
karlkl taraflarnda platformlarn altlarna yerletirilen bu kartrclar sayesinde tanklardaki
yatay ak hz 1 m/snde sabit tutulmaktadr. 1 ve 4 no.lu tanklarn girileri birbirlerinden ve
dierlerinden bamsz yaplarla gerekletirilmekte ve bu giriler tanklarn d kavislerinden
gerekletirilmektedir. 2 ve 3 no.lu tanklarn girileri ortak bir giri yaps ile salanmakta,
giriler ise tanklarn ortak duvarlarnn bulunduu i kavislerine alan gzlerle
gerekletirilmektedir. Bu gzler tamamen simetrik olduundan 2 ve 3 no.lu tanklar iin
ayrca bir eit datm hesaplamasna gerek kalmayacaktr.

Her bir tankn toplam aktif genilii 7 m olup, tam ortasndan bir duvarla ikiye blnmtr.
Her bir tank iinde atksu, eliptik bir yol izlemekte olup, o halde bu yolun aktif genilii 3.5 m
olmaktadr.

Tanklarn ortak duvarlar zerine 1 m geniliinde platformlar konulacaktr. Bu platformlarn

toplam yaklak 240 m olacaktr. Ayrca tanklarn ba ve u ksmlarnda kavislerin bittii
blgelere yine 1 m geniliinde platformlar yerletirilecek, bu platformlarn toplam uzunluu
ise yaklak 55 m olacaktr.

m. Difzrlerin maksimum debisi 10.972 L/dk olarak verilmektedir. O halde difzr says,

m 3 Hava
114.9
Qhava dk
N= = = 10 ,472 difzr
Qdifzr LHava 1m 3 Hava
10.972 *
difzr .dk 1,000 LHava

Difzrlerin aplar 30 cm olarak bilinmektedir. Bu difzrler tank iinde ak dorultusunda

50 cm, ak ynne dik dorultuda 41 cm aralklarla yerletirilmek istenirse her bir tank iin
gerekli difzr says (Her tankn sanda ve solunda 10ar cm kadar bo alan braklarak)
 77 m * 6.8 m
N tan k = = 2618
0.5 m * 0.41m

Difzrler, her bir tank iin toplam 7 set olarak ayarlanacaktr. Her bir setteki difzr says
154 / 7 * 17 = 374 olup, her bir setin kaplad taban alan 0.5m * 22 * 7 m = 77 m2 olacaktr.
Her bir difzr seti ayr ayr kontrol edilecek olup, sistemde toplam 7*4=28 adet kontrol
vanas bulunacak; bu vanalar pnmatik olup bilgisayarla ya da elle kontrol edilebileceklerdir.

n. Tankn bekletme sresi 5 dk = 300 sn olduundan, tank iin gerekli hacim,

V V
tR = = 300sn = 3
V 160m 3
Q
(45,000 + 266) m * 1gn
gn 86,400sn

Tank derinliinin 5 m olduu varsaym ile gerekli aktif yzey alan 160/5 = 32 m2 olacaktr.
Bu alann 5.5 * 5.8 m boyutlarla salanmas planlanmaktadr. Bundan baka, gelen hamsuyun
tanka savaklanmas iin toplam 3 m savak ile gelen amurun tanka savaklanmas iin 1 m
savak da tankn d yzeyinden itibaren tanka monte edilmelidir. k suyu, tankn
tabanndan elik borularla alnacaktr.

Bu borular tankn yzeyinden k yapacaklardr. n yzeyden kan boru iki

havalandrma tanknn ihtiyacn karlayacandan bu borunun ap ve debisi daha byk
olmak zere, yan yzeylerden alnan borularn kapasiteleri birer adet havalandrma tanknn
ihtiyacn karlayacak kadar olmaldr. Her boru zerinde birer vana olmaldr. Bu vanalar yer
altnda olacandan, iyi bir ekilde havalandrlan bir vana odas da tankn tasarmnda
gsterilmelidir.

Borularn aplar ve kullanlacak fittingler belirlenirken, btn borulardaki yk kayplarn

eitlemek hedef edinilecektir. Zira, ancak yk kayplarnn eit olmas durumunda tanklara
eit dalm salanacaktr.