KATEDRA ZA BETONSKE KONSTRUKCIJE I MOSTOVE

STRUNI STUDIJ GRAEVINARSTVA

BETONSKE KONSTRUKCIJE I
(god. 2007/2008.)

Predmetni nastavnik:
V.pred. mr.sc. Vladica Herak-Marovi, dipl.ing.gra.
Nastavne jedinice kolegija:

(1) Fizikalno mehanika svojstva betona i elika za armiranje; deformacije betona;

(2) Uvjeti zajednikog rada betona i armature; prionljivost, sidrenje, nastavljanje,
oblikovanje, zatitni slojevi; razmaci ipki; odredbe propisa;
(3) Osnove prorauna armiranobetonskih elemenata prema GSN;
(4) Dimenzioniranje presjeka na savijanje (pravokutni presjeci, T-presjeci,
jednostruki i dvostruko armirani presjeci);
(5) Dimenzioniranje presjeka na centrini i ekscentrini tlak i vlak;
(6) Dimenzioniranje na poprene sile; dimenzioniranje na torziju; proboj;
(7) Lokalni tlani naponi;
(8) Vitki elementi naprezani centrinom i ekscentrinom tlanom silom; stupovi;
(9) Osnove prorauna armiranobetonskih elemenata prema GSU (naprezanja,
pukotine, progibi);
(10) Konstruiranje armature u razliitim elementima konstrukcija; neki detalji; odredbe
propisa.

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 2

Deformacije betona

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 3

Deformacije su osobito vane u armiranom betonu (monolitnost mu je
osnovno svojstvo temelji se na vrstom spoju betona i elika. Na
meusobnom spoju dvaju gradiva iste su veliine deformacija u betonu i
u eliku)

DIJAGRAM NAPREZANJE - DEFORMACIJA BETONA KOD

JEDNOOSNOG TLANOG NAPREZANJA

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 4

Vrste deformacija betona:

(a) Volumenske deformacije

- ne ovise o vanjskom optereenju

- uvjetovane su svojstvom betona da mijenja volumen zbog:
promjene temperature, skupljanja, bujanja

(b) Deformacije pod djelovanjem vanjskog optereenja

- deformacije pod kratkotrajnim optereenjem

- deformacije pod dugotrajnim optereenjem (vremenske)
- deformacije pod ponavljanim optereenjem

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 5

(A) VOLUMENSKE DEFORMACIJE BETONA

(a) DEFORMACIJE ZBOG PROMJENE TEMPERATURE

(b) DEFORMACIJE NASTALE ZBOG SKUPLJANJA I

BUJANJA BETONA

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 6

DEFORMACIJE ZBOG PROMJENE TEMPERATURE

- Koeficijent linearnog rastezanja za sve vrste betona iznosi:

T,c = 1,0x10-5 K-1

- Koeficijent linearnog rastezanja elika za 0<T<100 C iznosi:

T,s = 1,2x10-5 K-1

- Okolnost da je T,s T,c od velikog je znaaja za zajedniki rad betona i

elika u armiranobetonskim konstrukcijama (zbog okolnosti da je
T,s>T,c na spoju betona i elika se, pri promjeni temperature, javljaju
dodatni naponi).

- U proraunu se uzima T,s = T,c = 1,0x10-5 K-1

- Poseban problem su deformacije kod djelovanja visokih temperatura

(T>90C) na beton.

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 7

DEFORMACIJE NASTALE ZBOG SKUPLJANJA I BUJANJA BETONA

- Beton mijenja svoj volumen u vremenu vezivanja i stvrdnjavanja.

- Kad stvrdnjava na zraku smanjuje volumen skuplja se, ako stvrdnjava

pod vodom ili u sredini zasienoj vodenom parom poveava volumen
buja.

- Skupljanje i bujanje su viskoplastine deformacije (znai da su u funkciji

vremena i da su nepovratne).

Tijek skupljanja moe se razdijeliti u nekoliko faza:

(a) rano skupljanje - od mijeanja cementa s vodom do poetka vezivanja
( 1 h)
(b) od poetka do kraja vezivanja - neki cementi razvijaju mnogo
hidratacijske topline, pa u toj fazi temperaturno rastezanje moe sakriti
skupljanje (6-12 h)
(c) za vrijeme stvrdnjavanja

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 8

- Kad se u literaturi govori o skupljanju misli se na skupljanje koje je poelo
nakon vezivanja i poetka stvrdnjavanja betona - najvie 24 sata nakon
mijeanja cementa s vodom, a posljedica je gubitka vode (suenja).

Iz dijagrama je vidljivo da je brzina deformacije u poetku velika a kasnije

se smanjuje.

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 9

- Skupljanje betona ima nepovoljan uinak na betonske i armiranobetonske
konstrukcije ako se ne moe slobodno izvriti (sprijeeno deformiranje), te
nastaju poetni vlani naponi i pukotine. Nastajanje pukotina se smanjuje
ako se poetak skupljanja odgodi vlanom njegom (dok beton ne postigne
veu vrstou).
- Skupljanje na povrini napreduje bre nego skupljanje u unutranjosti
(jezgri) betonskog elementa (nastaju dodatni naponi, povrinski dio-vlak,
jezgra-tlak).
- Graevine velikih dimenzija se dilatiraju da bi se smanjio utjecaj skupljanja
betona.
- Statiki neodreene konstrukcije velikih raspona - skupljanje uzrokuje velika
dodatna naprezanja koja je potrebno uzeti u obzir kod prorauna.

- Vrijeme ima dvostruku ulogu:

* raste fct - smanjuje mogunost nastanka pukotina, ali
* raste Ec i cs - poveava poetna naprezanja (=E).

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 10

Skupljanje betona ovisi o slijedeim imbenicima:

(a) sastavu betona

(b) vlanosti okolia
(c) dimenzijama konstrukcijskog elementa
(d) temperaturi okolia (temperatura djeluje samo na brzinu
razvoja skupljanja, a ne i na konanu vrijednost)
(e) izradi i postupku s betonom (zbijanje pri ugradnji, njegovanje
i sl.)

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 11

(a) utjecaj sastava betona

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 12

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 13
mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 14
mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 15
mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 16
TIJEK SKUPLJANJA BETONA U VREMENU od t=0 do t=365 dana:

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 17

(B) DEFORMACIJE BETONA POD OPTEREENJEM

(a) KRATKOTRAJNE DEFORMACIJE (TRENUTNE)

(b) DUGOTRAJNE DEFORMACIJE (VREMENSKE)

Ukupne deformacije betona pod optereenjem ovise o:

- veliini nanesenog optereenja (napona)
- vremenu djelovanja optereenja (naprezanja)

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 18

TRENUTNE DEFORMACIJE

su preteno elastine (povratne), a manjim dijelom plastine

(nepovratne), ovisi o brzini nanoenja optereenja

VREMENSKE DEFORMACIJE

su preteno plastine (nepovratne), a manjim dijelom elastine

(povratne), E betona raste s vremenom pa opada el

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 19

TRENUTNE DEFORMACIJE

to je trenutna deformacija?

Znai da optereenje djeluje u vremenu koje je potrebno za oitavanje

instrumenta.

c = ce + cp

c = ukupna deformacija
ce = elastina deformacija
cp = plastina drformacija

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 20

DIJAGRAM TRENUTNIH DEFORMACIJA:

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 21

VREMENSKE DEFORMACIJE

S vremenom rastu elastine (viskoelastine) deformacije, a osobito

plastine (viskoplastine).

- Iz dijagrama se vidi da je proces deformacije betona pod optereenjem i

nakon rastereenja u funkciji vremena (viskozan)
- Pri optereenju tijela odreenim naprezanjem javlja se trenutna elastina
deformacija, a ako isto naprezanje djeluje trajno, deformacija se poveava i
u dugom vremenu dosegne konanu vrijednost
- Deformacija puzanja je u funkciji vremena (prva 2 tjedna-25%; prva 3
mjeseca-50%; prva godina-50%; zavretak puzanja-cca 20 god.)

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 22

Puzanje betona ovisi o slijedeim imbenicima:

(a) vrsti cementa,

(b) koliini cementnog tijesta (masniji betoni-manje puzanje,
mraviji betoni-vee puzanje),
(c) v/c- faktoru (vie vode-vee puzanje),
(d) temperaturi (brzina puzanja raste s porastom temperature),
(e) granulometrijskom sastavu agregata,
(f) uvjetima u kojima beton vee,
(g) armaturi (smanjuje plastine deformacije betona),

(h) naizmjeninom optereenju i rastereenju,

(i) starosti betona u vrijeme prvog nanoenja optereenja, te
trajanje i veliina optereenja.
mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 23
TIJEK PUZANJA BETONA U VREMENU od t=0 do t=365 dana:

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 24

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 25
Za proraun skupljanja i puzanja rabe se vrijednosti iz slijedeih tablica:

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 26

Linearna teorija puzanja primjenjuje se kod napona u uporabi (c < 0,5fc)

- Puzanje se uzima linearno proporcionalno deformaciji pri kratkotrajnom

optereenju:

cp (t,to) = (t,to) x ce (to) = (t,to) x c(to)/Ec(to)

gdje je:
cp (t,to) - deformacija puzanja
(t,to) - koeficijent puzanja betona u trenutku t, starog to u trenutku
optereenja
Ec - tangentni modul elastinosti betona starog 28 dana
Ec1,05Ecm (Ecm- sekantni modul elastinosti)

( E(t) > E(to) ce (t) < ce (to) )

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 27

- Za proraun utjecaja puzanja i skupljanja betona u elementima i
konstrukcijama moe se (umjesto integralnog oblika) koristiti slijedea
algebarska veza:

c (t,to) = c(to)/Ec(to) (1+(t,to)) + 1/ Ec(to) x (c(t) - c(to)) (1+(t,to) (t,to))

+cs (t,to)

c (t,to) - ukupna deformacija betona u trenutku t

c(to) - napon u betonu u trenutku optereenja to
c(t) - napon u betonu u trenutku t
(t,to) - koeficijent puzanja betona u trenutku t, starog to u trenutku
optereenja
Ec(to) - modul elastinosti betona u trenutku optereenja to
cs (t,to) - deformacija skupljanja u vremenu (t, to)
(t,to) - koeficijent starenja

- za konanu vrijednost koeficijenta starenja uzima se:

= (t,to) = 0,75 - 0,85
mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 28
DEFORMACIJE BETONA ZBOG PONAVLJANJA OPTEREENJA

- Odnos e i p ovisi o veliini napona.

- Pri malim naponima c < 1/3 fc gotovo sve deformacije su elastine
(dijagram c- c je linearan), a s poveanjem napona c javljaju se plastine
deformacije (dijagram c- c je zakrivljen)
c = ce + cp

c = ukupna deformacija
ce = elastina deformacija
cp = plastina deformacija

- Trajanje optereenja takoer utjee na odnos e i p:

kratkotrajno optereenje - dijagram c- c je pravac
porast duine trajanja optereenja - dijagram c- c je krivulja

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 29

- Na oblik i krajnju veliinu deformacije bitno utjee nain nanoenja
optereenja i promjena optereenje s vremenom, to je prikazano
slijedeim dijagramom:

(1) trenutno nanoenje optereenja za isto vrijeme t vea je brzina deformiranja i vea
deformacija na kraju promatranog vremenskog perioda
(3) postepeno nanoenje optereenja za isto vrijeme t manja je brzina deformiranja i
manja deformacija na kraju promatranog vremenskog perioda

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 30

mr. sc. V. Herak-Marovi, 2007/08 31