40 HADS 40 YAZAR

Ahir Zaman Yaynlar: 07

Peygamber ve Din: 03

2013, Ahir Zaman Yaynlar

Bu kitabn her trl yayn haklar
Fikir ve Sanat Eserleri Yasas gereince
Ahir Zaman Yaynlarna aittir.

T.C. Kltr ve Turizm Bakanl Sertifika No: 27414

40 HADS 40 YAZAR
Yayna Hazrlayan: NURETTN DURMAN

Yayn Ynetmeni: Mehmet Zekai Kpk

Proje Ynetmeni: Adem zbay
Yayn Koordinatr: Safure Nermin z
Editr: Hale ner
Dzelti: Selma Topkara

Kapak Tasarm: Salih Koca

Tasarm: Burhan Maden

Bask: Altnoluk Matbaaclk

Tel: 0212 671 07 07
Sertifika No: 10689

ISBN: 978-605-5095-03-1

1. Bask: 2013

internet: www.ahirzaman.com.tr
e-posta: az@ahirzaman.com.tr

Ares Yaynclk, Kat, Matbaa ve Reklam Hz. San. Tic. Ltd. ti.
kitelli Organize Sanayi Blgesi, Heskop San. ve Tic. Mrkz.
M5 Blok, No: 79, kitelli-Baakehir-STANBUL
Tel - Faks: 0212 512 86 64
40 HADS 40 YAZAR

Yayna Hazrlayan:
NURETTN DURMAN
 Nurettin Durman
1945 ylnda Binglde dodu. 27 Mays 1960 dar-
besinden sonra stanbula yerleti. lk iiri 1964 ylnda
yaynland. Bu yldan itibaren birok sreli yaynda iir,
deneme, yk yaymlad. Kardelen dergisinin kurucu-
lar arasnda yer ald. D nar dergisini kard. Drt
say Lamure dergisinin editrln yapt.

Yaynlanm eserleri:
iir: ehrin zerindeki Bulutlar (1990) Haziran (1991),
Savrulan (1993) Uzun Beyaz Bir lk (1995), Hoa Kal
Hznbaz ocuk (1998), Akam Yedi Sular (seme iirler,
2000), Filistin iirleri Antolojisi (2001), Red iirleri Antolo-
jisi (2003), Gllerin Ardndan (2004), Ik Oyunlar (2005),
Ak iirleri Antolojisi (2006), Salncakta Sallanan Rzgr,
Antoloji (2007), Kayp Zaman Atlas (2007), Seni Beklerken
Cancazm (2008), Gidelim mi Dostum (2011).
Deneme: Uzun Gnlerin Ksa Tarihi (1998), Basit Bir
eymi Gibi Sanki Yaamak (2006)
Hikye: Mektebin Bacalar (2007)
An: ksz ocuklar Galerisi (2007)
19942008 Ocak ayna kadar Akit - Vakit gazetesi
kltr sayfasnda haftalk yazlar yazd. imdilerde
Milli Gazete dnce sayfasnda haftada bir yazmay
srdryor. Edebiyat dergilerinde iirlerini yaymlyor.
1968 ylndan itibaren stanbul skdar Beylerbeyinde
ikmet ediyor.
 indekiler

nsz ...............................................................................................11
Allah, merhametli olanlara rahmetle muamele eder. ............15
CUMAL NALDI HASANNEBOLU

Mminlerin iman bakmndan en olgunu, ahlka

en gzel olandr. ..........................................................................21
AL HAYDAR HAKSAL

Cihadn en deerlisi, zalim devlet bakanna hakk

sylemektir. ...................................................................................25
ARF AY

nsanda bir organ vardr. Eer o salkl ise btn vcut

salkl olur; eer o bozulursa btn vcut bozulur.
Dikkat edin! O, kalptir. ................................................................29
MUSTAFA ZELK

Allahn rzas, anne ve babann rzasndadr.

Allahn fkesi de anne babann fkesindedir. .........................35
FERMAN KARAAM

Peygamberimiz iaret parma ve orta parmayla

iaret ederek:
Gerek kendisine ve gerekse bakasna ait herhangi
bir yetimi grp gzetmeyi zerine alan kimse ile ben,
cennette ite byle yan yanayz. buyurmutur. ........................41
HASAN AYCIN
Kim bir ktlk grrse onu eliyle dzeltsin; eer
buna gc yetmiyorsa diliyle dzeltsin; buna da gc
yetmezse, kalben kar olsun.
Bu ise imann en zayf halidir. ....................................................45
MT AKTA

Mslman Mslmann kardeidir. Kim, Mslman

kardeinin ihtiyacn giderirse Allah (c.c) da onun bir
ihtiyacn giderir. Kim bir kardeini bir skntdan
kurtarrsa, bu sebeble Allah da onu kyamet gnnde
skntlarn birinden kurtarr. .....................................................63
AHMET MERCAN

Size neyi emrettiysem onu alp skca sarlnz ve

sizi neden sakndrdysam ondan da vazgeiniz. ...................69
RECEP GARP

Mslman, insanlarn elinden ve dilinden emin

olduu kimsedir. ...........................................................................77
BESTAM YAZGAN

Masrafta tasarruf geimin yarsdr. nsanlara

dostluk ve muhabbet akln yarsdr. lmi soruda
naziklik, samimilik ve gzellik bilginin yarsdr. ...................81
BRAHM ERYT

Canm kudret elinde olan Allaha yemin ederim ki sizler

iman etmedike cennete giremezsiniz. Birbirinizi
sevmedike de iman etmi olmazsnz. Yaptnz
takdirde birbirinizi seveceiniz bir ey syleyeyim mi?
Aranzda selam yaynz. .............................................................89
AKR KURTULMU

Bizi aldatan bizden deildir. .....................................................93

YILDIZ RAMAZANOLU
slam, gzel ahlaktr. ................................................................103
EREF AKBABA

Mminin hediyesi lmdr. ..................................................109

ADEM TURAN

Mslman kardeine tebessm etmen sadakadr.

yilii emredip ktlkten sakndrman sadakadr.
Yolunu kaybeden kimseye yol gstermen sadakadr.
Yoldan ta, diken, kemik gibi eyleri kaldrp
atman da senin iin sadakadr...................................................113
CHAN AKTA

Kklerine merhamet etmeyen, byklerine

sayg gstermeyen bizden deildir. .........................................119
MEHMET NUR YARDIM

alana cretini, alnnn teri kurumadan veriniz. ..............125

NURULLAH GEN

Komusu a iken tok yatan bizden deildir. .........................131

CEMAL AKAR

Zarar vermek ve zarara zararla karlk vermek yoktur. ....137

MTEHR KARAKAYA

Kim bir Mslmann kusurunu rterse, Allah da Kyamet

gn onun kusurunu rter. ......................................................143
SADIK YALSIZUANLAR

yilie vesile olan, iyilii yapan gibidir..................................151

ARF DLGER

Kolaylatrnz, gletirmeyiniz, mjdeleyiniz,

nefret ettirmeyiniz. .....................................................................159
SLEYMAN ELK
Veren el alan elden stndr. .................................................165
ABAN ABAK

Allah, sizden birinizin yapt ii, ameli ve grevi

salam ve iyi yapmasndan honut olur. .................................169
CEVAT AKKANAT

Zenginlik mal okluuyla deildir. Gerek zenginlik

gnl zenginliidir. ...................................................................175
HSEYN AKIN

Dnya hayatnn benzeri bir aa altnda dinlenip,

glgelenen ve az sonra yoluna devam eden yolcunun
konaklamasna benzer. O oradan ayrlr. Bir baka
yolcu gelir. Biraz dinlenir ve kalkar gider. .............................179
AYLA ABAK

Kalbinde zerre kadar kibir olan kimse cennete

giremez. .......................................................................................185
HCAB KIRLANGI

Hibiriniz kendisi iin istediini Mslman

kardei iin de istemedike gerek manada iman
etmi olamaz. ...............................................................................189
AL EMRE

Resulullah (s.a.v.) buyurdular ki: Allah, insanlara

merhamet etmeyene rahmette bulunmaz. ..............................197
ZCAN NL

Allah sizin d grnlerinize ve mallarnza bakmaz.

Fakat yaptnz ilere ve kalplerinize bakar. .........................201
AL AYL

Sizin en hayrllarnz, eine kar en iyi

davrananlarnzdr. .....................................................................207
MUSTAFA OUZ
Mminler birbirlerini sevmekte, birbirlerine
acmakta ve birbirlerini korumakta bir vcuda benzerler.
Vcudun bir uzvu hasta olduu zaman, dier uzuvlar
da bu sebeple uykusuzlua ve ateli hastala
tutulurlar. ....................................................................................213
SIDDIK ERTA

Ben rahmet peygamberiyim. Ben harp

peygamberiyim. .........................................................................221
HAKAN ARSLANBENZER

Her insan hata eder. Hata ileyenlerin en

hayrllar tevbe edenlerdir. ......................................................229
MEHMET AYCI

Bir Mslmann diktii aatan veya ektii

ekinden insan, hayvan ve kularn yedikleri eyler,
o Mslman iin birer sadakadr. ............................................233
YUSUF ALAR

Din nasihattir .........................................................................239

BRAHM PAALI

bn Abbas (r.a.)den rivayete gre, Raslullah (s.a.v.),

Muaz b. Cebeli, Yemene vali olarak gnderirken
yle buyurdu: Mazlumun ahndan, bedduasndan
sakn! nk onunla, Allah arasnda bir perde yoktur. ......245
AHMET RS

nsann malayani ve bo ileri terk etmesi

Mslmanlnn gzel ahlakndan ileri gelir. ......................251
ASIM GLTEKN

ki kiinin yiyecei kiiye de yeter. kiinin

yiyecei de drt kiiye yeter. ....................................................261
ZAFER ACAR
 nsz

Kim 40 Hadis ezberlerse ve ezberlediiyle amel ederse

cennete girer. (Buhari)
Hamd lemlerin Rabbi olan Allaha; salat ve selam Allahn
kulu ve resul Hz. Muhammede olsun. Szlerin en hayrls
phe yok Allahn szdr ve tabii ki Allahn kitabdr.
Yollarn en hayrls phesiz Hz. Muhammed (s.a.v.)in
yoludur.
Hadisler Hz. Peygamberin szleridir. Hz. Peygamberin
hadisleriyle verdii evrensel mesajlar toplumlar uyaryor. Bu
uyarma hali hadislerin gsterdii, iaret ettii yolun nda
toplumlarn zaman zaman akamete uram olan atalet halin-
den hareket haline gemeleri iin bir hatrlatc, bir uyarc etki
olarak da hayatmzda yerini alyor.
Gnmzn bu youn, bu kalabalk, bu ok ynl slam
d alg ve temayllerinin zendirici tavrlar karsnda nasl
bir duru alacamzn mahiyetini de vurgulam oluruz by-
lece. yle ya kendimizi bir yoklamaya tabi tutup biz airler,
hikyeciler, yazarlar olaya nasl bakyoruz? Hayat iindeki
varlmz, tavrmz, edamz ortaya koymaya bakarken
ltmz nelerdir?
Bu adan da bakldnda yapp ettiklerimizin bize ait
olaca gereini gz ard etmeden, dncelerimizi yazya
dkerek aa kardmz, eserimiz dediimiz, yaplp
 12 40 HADS 40 YAZAR

edilenlerden de hesap gnnde hesaba ekileceimizi unutuyor

muyuz acaba
Allah Rasulnn bir hadis-i erifleri yledir; mmetim-
den kim krk hadis ezberlerse, Allah onu fakihler ve limler toplulu-
uyla diriltir. (Kefulhafa, 2.246) Bu ve benzeri hadislerden yola
klarak pek ok lim eitli mevzulara dair 40 hadis tertip
etmilerdir.
Biz bu derlememizde Asr Saadetten gnmze kadar
gelen hadis okuma ve anlama cihetinde slam kltrnde var
olan bir Hadis Edebiyat hatrlatmas eliinde 40 Hadisi 40
yazarmza tevdi ederek yazmak istedikleri o hadis erevesinde
izah ve yorumlarn alma yolunu tercih etmi olduk.
Bylece gelenek olarak bir limin veya airin yazarn ge-
mite bir bana 40 Hadis erhi almalarn biz bu defa bir
ilk alma olarak edebiyatlarmz arasndan 40 yazarmza
yazdrm olduk.
Niyetimiz slami duyarl, slami bak asn hadisler
eliinde yazarlarmzn kaleminden szerek bir araya ge-
tirmekti. Bu hayrlara vesile olmasn arzuladmz giriim
iin davet ettiimiz ve bizi krmayarak deerli yazlaryla bu
derlememize katkda bulunan yazar dostlarma, arkadala-
rma, kardelerime ok teekkr ediyor bereketli bir mr
diliyorum.
(Yazarlarmz bu almamzda doum tarihi sralamasna gre yer almlardr.)

Nurettin Durman
2013 - Beylerbeyi
Allah, merhametli olanlara rahmetle muamele eder.

(Tirmiz, Birr 16)

CUMAL NALDI
HASANNEBOLU
 16 40 HADS 40 YAZAR

CUMAL NALDI HASANNEBOLU

29 Ekim 1949, Malatya/Barguzu doumlu. Ziraat Yk-

sek Mhendisi. Uzun yllar Tarm Tekilat ve Babakanlkta
ynetici grevlerde bulundu. Malatya, Elaz, Tunceli, Bingl
ve Adyaman illerini kapsayan bir blgede, toprak muhafaza
ve tarmsal sulama projelerinde Bamhendis olarak grev
yapt.. Gnmzde, Trkiye kays plantasyonunun yarsna
yaknn oluturan kaba a adl kays eidini buldu (1980)
ve yaygnlatrd. TSEde gda standartlar hazrlayan bilim
kurulunda ye olarak bulundu. Yem fabrikas mdrl ve
Ankara Bykehir Belediyesi Park ve Baheler Mdrl
yapt. Sorunlar ve zmleriyle Trk Tarm adl kitab
yaynland. Star Gazetesinde ke yazarl yapt. iirleri,
lkemizin nemli dergilerinde yaynland. era, Bir Gecenin
iiri, Kendini Yusuf Gren, lm Bile Akile, Kr Sar Dilsiz
Gibi, Kalbim Ey Divane, Andolsun Aka yaynlanm iir kitap-
lardr. iirlerinden semeler 2007de ve 2012de Londrada
White Words adyla yaynland.
 CUMAL NALDI HASANNEBOLU 17

Merhametli Olmak

nce Allah
Sonra insan
Allahn topraktan yaratt insan yleyse, topraktan
balayalm, ana topraktan. Bir santim kalnlnda topran
olumas iin, birka on bin yl gerekiyor. Bir santim kalnlnda
toprak, bylesine zorlu bir sreten geerek oluuyor.
Topran iinde kk, kck, minimini canllar var.
Bunlar olmazsa toprak olmaz.
O kadar kkler ki; leblebi byklndeki bir toprakta,
yetmi milyon adet bu kk canllardan var.
Minicik, ama canl...
Kck, ama hayat sahibi...
Ekini bitikten sonra, kalan saplara anz denildiini
biliyorsunuz.
Bizim devletimiz, bizim Tarm Bakanlmz topra
bilmedii iin, hayat nemsemedii iin anz yakmak serbesttir
Trkiyede.
Oysa Bat bunu yzyllar nce fark etmitir ve 16. yzyldan
beri Avrupada anz yakmak yasaktr. Adna anz dediimiz
organik madde, topraa kartrlarak, hem yap daha da
 18 40 HADS 40 YAZAR

dzeltilir, hem de toprak zenginleir. Bitki, topraktan ald

besin elementlerini, yine topraa verir.
Hazirandan Eylle kadar doudan batya, kuzeyden gneye
dolan lkemizi: Her keden bir duman ttmektedir.
Anzlar yaklmaktadr.
Dnebiliyor musunuz, o anz yanarken, bir leblebi
byklndeki toprakta, yetmi milyon can, cehennem
alevinde kvr kvr yanmaktadr.
Topraktaki canllar yanarken, bizim duymak istemediimiz
bir sesle, bizim kulaklarmz sar eden bir sesle merhamet,
merhamet! diye feryat etmektedir.
Topra diri tutan her ey yok olmaktadr.
yle olunca da, nice on binlerce ylda oluan toprak tabakas,
bir rzgrla uup gitmektedir. Adna erozyon denilen bu olay,
nice verimli topra le dntrmtr.
te bu topraktaki anz yakmamak/yaktrmamak
merhamettir.
Siz o minicik canllara merhamet etmezseniz, Allahn
rahmetinden kendinizi yoksun brakm olursunuz.
Allah zulmetmez, insanolu kendisine zulmeder.
O faydal, o retken topranz, insann zalimlii nedeniyle
talar.
Bunun ne demek olduunu, topran yapsn ve oluum
aamalarn bilenler, iyi bilirler. Bilgi, Allah kavramamza
yardmc olur.
nk; bilgi de Allahla irtibatl bir kavramdr.
Allah, limdir.
Hayat sahibi kck canllar atelerle yakmaktan
saknmayan insanolu, daha byk canllar da, sadece zevk
 CUMAL NALDI HASANNEBOLU 19

olsun diye yok etmekten geri durmamaktadr. Kular, aalar,

yaban hayatn iindeki canllar ve nihayet baka insanlar
Allahn yaratt, ldrme hakknn da sadece Allahta
olduu insan ldrebilmektedir.
te tam burada ldrlme konumunda olan madurlarn
atas Habilin szn hatrlayalm.
Ne diyordu Habl?
ldrmek zere elini bana uzatsan bile, ben ldrmek iin
sana elimi uzatmayacam
Ne mthi bir merhamet ant, Allah kavrama asndan
nasl dorukta bir sorumluluk. ldren olma, len ol; bu, bir
iirde geer, sylenmek istenen her eyi anlatr bir rpda.
Yeniden en baa dnersek
Bu gzeller gzeli Hadis-i erifi anlamaya alrken, toprak
misali ile hayatn en ok iinden gelen bir olay da hatrlamak
ve hatrlatmak istedim.
Rahman, Rahm Allah adyla biiminde tercme edeceimiz,
her hayrn ba olan Bismillahirrahmanirrahimi, ok merhametli,
hep merhametli Allah adyla biimiyle Trkede dnmeyi
tercih ediyor Muhammed Hamidullah, Trke yaynlanan
ziz Kuran mealinde.
nsanolunun, bu iki kavram zerinde oka kafa yormas
gerektiine inanrm.
Birincisi ok merhametli olmak, ikincisi de bu ok merhametli
olma halinin sreklilii. Yani, hep merhametli olmak
Topraktan, daha dorusu nlayan bir kilden yaratld
insanolu.
Allah, ruhundan fledi bu kile. Kelimeler retti. Sonra
da dumansz alevden yarattklarndan, topraktan yarattna
secde etmesini istedi.
 20 40 HADS 40 YAZAR

Toprak ve alev kyas yapan, kaybetti.

Benliin, bir zorba olduunu hepimiz biliyoruz.
Benlii ne karan kaybetti.
Sanyorum merhamet, benliin tersi olan hilikle ok
ilgili...
Merhamet, hilikten doan, Allah alglamakla dorua
ulaan bir eylem
Zulmse, benlikten doan, nefsi nemsemekle beslenen,
Firavunlamakla dorua ulaan bir eylem
Bizim yol haritamz belli: Allah, merhametli olanlara rahmetle
muamele eder.
Mminlerin
i le i iiman
a bak
bakmndan
da en
olgunu, ahlka en gzel olandr.

(bn-i Mce, Nikh 50)

AL HAYDAR HAKSAL
 22 40 HADS 40 YAZAR

AL HAYDAR HAKSAL

1951 ylnda Binglde dodu. Erzurumda Edebiyat

Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat Blmn bitirdi. Marmara
niversitesi lhiyat Fakltesi slm Dncesi Anabilim
dalnda yksek lisans yapt. Kuran- Kerimde Gzel Kavram
zerine tez hazrlad. Bir grup arkadayla birlikte Yedi klim
dergisinin kurucular arasnda yer ald. Sesim Bana Yetmiyor
adl yk kitab ile Trkiye Yazarlar Birlii 1987 yl Hikye,
Yitik Yaamn Gncesi adl romanyla Tuzla Belediyesi Roman
Yarmasnda ikincilik dln ald.
Eserlerinden bazlar: Evdeki Yabanc (yk), Gelii/
Gzel (an-deneme), Yitik Yaamn Gncesi (roman), Akif
Durulu Asm (inceleme), Sezai Karako -Eleimsamalarda
Gkant- (inceleme), Necip Fazl Ksakrek -Byk Dou
Irma- (inceleme)
 AL HAYDAR HAKSAL 23

Szn Sahibidir Aslolan

Sz zdedir. z olmaynca sylenen szlerin ne anlam

olabilir?
Szn kendisi sahibinin ruhu ve z Hayatn z hep
bir merkezden doar. Allah Elisi gzel ahlk tamamlamak,
olgunlatrmak ve rnek olmak zere geldi. Hayat yeniden
zne kavuturdu.
Tebliin en nemli ve en etkili olan hl ile olandr. rnek
davran rnek kiilik, zgn durum ve hl Hibir canly
incitmeyen, zenen bir bak, bir sevgili tebessm.
Mmin, iman eden Ahlkn en zgn hlinin yaanml.
Btn kukulardan, sapmalardan uzak... Ballk. Szlerin ve
ahlkn en doruk hli. Balanmak. Ahlk, Allahn ve Sevgilinin
sunduu gzellikler btn. Gzel, gzelin ruh hli Gzel,
davran bili hli. Gzellik, istikamet zere sapmadan ve
kuku duymadan bilinli yry Sz kalabal deil, sz
ve ruh gzellii ahlkn z.

Ey Sevgili szn en gzeli sende...

Ey Sevgili ahlkn en hass sende.
Ey Sevgili Eminlik sende...
Gzellikler sende bulur kendini.
 24 40 HADS 40 YAZAR

Bu zn zerine z katmaya ne gerek var? Bu z ruha

sindirmek dururken sylemeye ne hacet. z szden de ncedir.
Bize susmak ve hli yaamak der.
Sevgiliye ulamak ve onunla olmak zere ze yol almak.
ze z, hle hl yakr. Gzellikler gzelden doar.
Gzel ahlk gzellie gtrr.
Sonsuzlua yolculua
Cihadn en deerlisi, zalim devlet
bakanna hakk sylemektir.

(Tirmiz, Fiten: 13)

ARF AY
 26 40 HADS 40 YAZAR

ARF AY

1953te Bor/Nidede dodu. lk ve ortaokulu Balgatta

(Ankara), liseyi Borda okudu. Gazi niversitesi Eitim
Bilimleri Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat Blmn bitirdi.
Bir kamu kuruluunda eitim efi olarak alt (1974-76).
Babakanlk Aile Aratrma Kurumunda mavir olarak
alrken, Krkkale niversitesine retim grevlisi olarak
geti. Halen Ankarada Bakent niversitesinde retim
grevlisi olarak almaktadr. Edebiyat hayatna iirle balad.
Denizi Giyinmek adl ilk iiri 1975te Edebiyat dergisinde
yaymland. Eyp nder, Musa Deniz ve Halis Emre imzalarn
da kullanan Ay, Edebiyat dergisinin sorumlu mdrln
stlendi. Yaz ve iirleri Edebiyat dergisi bata olmak zere
birok dergide yer ald. Bosna Alevler inde adl izgi filmin
senaryosunu yazd.
Eserlerinden bazlar: iir: Hra, iirin Kandilleri, Gne
Doan Kou/Toplu iirler (2006), yk: Saat Yirmidrtte
Saksafon Dersi, Deneme: Gece Yazlar, Trk Edebiyatnda
Anne iirleri.
Mart 2010dan bu yana aylk edebiyat dergisi Edepi
karmaktadr.
 ARF AY 27

Zulme Bakaldrmak

Cihat kavram slamn en temel, en kapsaml ve en

anahtar kavramlarndan biridir. Farz ibadetlerden biri olan
cihat, mminlerin, Allahn kendilerine verdii beden, mal ve
zihinsel imknlar Allah yolunda harcamas, slam yolunda
kullanmasdr. Bu konuda Kuran- Kerimde pek ok ayet
vardr.
Cihadn iki boyutu vardr. Bu boyutlardan biri mminlerin
kendilerini yanllardan arndrmalar, bilinlendirmeleri, salih
kiiler haline getirmeleridir. kinci boyutu ise topluma ve
insanla kar sorumluluklarmz yerine getirebilmemiz iin
yapp ettiklerimizdir. Bu iki boyut birbirini tamamlayan bir
nitelik arz eder. Byle bakldnda Nuri Pakdilin Kurtulu
cz deil, klldir sz cihadn kapsamn ve amacn
belirleyen bir anlam ierir.
Cihadn en deerlisi zalim devlet bakanna hakk sylemektir
hadisinde en deerlisi nitelemesiyle cihadn teki cihatlardan
daha nde olduu ortaya kyor. Hakkn zalim devlet bakanna
sylenmesi de cihada siyasi bir nitelik kazandryor. Dolaysyla
slam siyaset ddr diyenlerin yanln ortaya koyuyor.
Bir baka husus da ull emre itaat konusu. Mslmanlar
bu emrin dna kmamak iin ou zaman balarndaki zalim
yneticilere boyun emek durumunda kalmlardr. Oysa ull
emre itaatin de bir koulu olduunu bilmeleri gerekir. Kuran-
 28 40 HADS 40 YAZAR

Kerim Bizi bu zalimlerden kurtarn diye yalvaranlar uruna cihat

edin (4/Nisa 75) diye emrediyor.
Oryantalistlerin ounun cihad bir saldrganlk, bir
yaylmaclk olarak ifade etmeleri kastldr. Mslmanlarn
kendilerini, dinlerini ve vatanlarn korumak iin onlara farz klnan
cihat emrini yanl anlayanlar, cihatsz bir slam istiyorlar. Onlar,
yeryznde istedikleri gibi at koturacaklar, istediklerini yapacaklar,
hatta Mslmanlara yn vermeye kalkacaklar ama Mslmanlarn bir
tepkisi olmayacak. Bylesine sessiz, tepkisiz, psrk bir din istiyorlar.
(Hseyin K. Ece/ slamn Temel Kavramlar, s.105)
Cihat, slamn en temel dinamiklerinden biridir ve dnyada
irki, putu, eytani dzenler var olduka ilevini yerine
getirmeye devam edecektir.
 nsanda
d bi
bir organ vardr.
d Eer
E o
salkl ise btn vcut salkl olur; eer o
bozulursa btn vcut bozulur. Dikkat edin!
O, kalptir.

(Buhr, mn, 39)

MUSTAFA ZELK
 30 40 HADS 40 YAZAR

MUSTAFA ZELK

1954 ylnda Eskiehirin Gnyz ilesinde dodu. Trk

Dili ve Edebiyat alannda yksekrenim grd. Nevehir,
Eskiehir ve Ktahyada resmi ve zel retim kurumlarnda
Trke ve Trk Dili Edebiyat retmenlii yapt. 19932002
yllar arasnda Dumlupnar niversitesi Fen-Edebiyat Fakltesi
Trk Dili ve Edebiyat Blmnde retim Grevlisi olarak
alt. 1984te Suffe yaynlar 1997de ise Genlik dergisi
tarafndan yln airi seildi. 2004te ocuk Edebiyatlar ve
Sanatlar Birlii ocuk Roman dlne, 2006de Trkiye
Yazarlar Birlii ocuk Edebiyat dlne layk grld. 2008de
ise Bizim Yunus isimli eseriyle Eskiehir Sanat Derneinin
Yunus Emre Aratrma dln ald.
iir, hikye, deneme, masal, biyografi ve antoloji
dallarnda eserleri bulunan yazarn kitaplarndan bazlar
unlardr: iir: fa, Biyografi: Yunus Emre, Deneme: Gece
Ilts, Hikye: Gln Srr, nceleme: Mehmet Akif ve stiklal
Mar, Antoloji: airin Duas.
 MUSTAFA ZELK 31

Bir Kalbimiz Var Bizim

Modern alg, insann tm metafizik gerekliini yok sayarak

onu etten, kemikten, sinirden mrekkep bir varla dntrd.
Bu durumda kalbi de sadece vcutta kan dolamn salayan
bir organ olarak tanmlad. nsanolu, kendine verilen akl
nimetine ramen bu maddi tanmlamay benimsedi. Eer
birazck dnecek olsayd hakikatin hi de byle olmadn/
olamayacan anlard.
Zira varlmz sadece maddi bedeni oluturan unsurlardan
ibaret deildir. Eer yle olsayd insanolunun ne his ne fikir
yan olurdu.
Mesela, inanmak diye, erdem diye, sevinmek, zlmek
diye, sanat diye gzellik diye bir meselesi olmazd. Ne var ki
bu gereklikleri gz ard etti ve sadece yiyen, ien, uyuyan ve
hayat insan olmayan dier varlklar gibi maddi boyutuyla
yaayan bir varla dnt. Bir kalbinin olduunu unuttu.
nsan byle tanmlamak, kalbi maddi bir organ eklinde
anlamak aslnda Kuran merkezli insan tanmna kar yaplan
bilinli bir saldryd. Zira tanmlar/tanmlamalar ok nemlidir.
Dnme ve hareket alanmz tanmlar belirler. Benimsediimiz
yahut kar ktmz kavramlar da ona gre oluur ve
ekillenir.
 32 40 HADS 40 YAZAR

imdi meselenin aslna gelelim: Hepimiz biliyoruz ki insan

insan yapan, onu byle grmemizi salayan asl yan maddi
varl deil bir kalbe sahip olmasdr. Zira kalp, sanlann
aksine insanolunun dini, manevi, ilmi, fikri, hissi, ahlaki ve
vicdani hayatnn merkezinde yer alr.
zelikle dinimizin irfani gelenei kalbe bu gzle bakar ve
onu insan varlnn merkezine koyar. Nitekim kalbin gnl
olarak da ifade edilmesi onun bu metafizik ynn belirtmek
iindir adeta. Zira gnl denilince kalp, mahhas bir organ
olmaktan kar ve mcerret bir organa dnr.
Kalbe, bu anlam bizzat Kuran- Kerim yklemektedir.
Kuranda ona yklenen anlam, bu erevededir. Buna gre
kalp, imana, hakikate, bilgiye ve hikmete dair kavramsal
erevenin merkezinde yer alr. Bu yzden Kurani hakikat, Hz.
Peygamberin kalbine nazil olur. O da bu hakikatlerin tebli ve
temsilcisi olarak tabibul-kulub olma zellii kazanr.
Kuran Kerimin pek ok ayetinde kalbe vurgu yaplmas
da kalbin hakikat nezdindeki nemini gsterir. Eer, bir inanca
sahipsek, sevgi, sayg gibi deerlerin sahibiysek, hikmet diye
tamamen kalbi olan bir hakikatten bahsedebiliyorsak; btn bunlar
kalbin nasl nemli bir kavram olduunu gstermektedir.
Durum, Hz. Peygamberin anlaynda ve szlerinde de ayn
ayrcalkl ve nemli yerdedir. Bu konuda Hadis kitaplarnda
yapacamz kk bir aratrma dahi karmza kalple ilgili
pek ok yorumla bizi kar karya getirir. Bunlardan en kuatc
olan ise Peygamber Efendimizin Dikkat edin! Vcutta yle
bir et paras vardr ki, o iyi/doru/dzgn olursa btn vcut iyi/
doru/dzgn olur; o bozulursa btn vcut bozulur. Dikkat edin!
O, kalptir. (Buhar, man, 39) szdr.
Kalp, bu anlamlandrmayla en ok irfani geleneimizde ele
alnmtr. Bu yzden bu hadisin yorumunu da bu erevede
yapmak gerekir.
 MUSTAFA ZELK 33

Mesela Yunus Emrenin Risaletn-Nushiyyesi bu konuda

bize nemli imknlar sunar. Buna ve benzer pek ok irfani
esere gre insan bedeni bir ehir ya da lke gibi dnlr.
te kalp, bu lkenin baehri yani sultann oturduu ehirdir.
Burann sultan ya Rahman ya da nefs yahut eytan olur.
Bylece kalbe hangisi hkmediyorsa her biri birer asker
hkmndeki organlar, onun emri dorultusunda hareket
ederler. Mesela gz, helali gryor ona bakyorsa Rahmann
emrinde deilse nefsin/eytann emrindedir.
Nitekim sylemeye altmz bu durumu Peygamberimiz,
bir baka hadisinde daha detayl olarak yle belirtir: Kalp
(bedenin) sultandr ve onun ordular vardr. Sultan dzgn/iyi
olursa askerleri de dzgn/iyi olur. Sultan bozuk/kt olursa ordular
da kt olur. Kulaklar bu sultann habercileridir. Gzler bekileridir.
Dil sultann tercmandr. Eller (tebaasn kuatan) kanatlardr.
Ayaklar postaclardr. Cier efkat ve merhamet kaynadr. Dalak
ve bbrekler (kendisine ynelen tehlikeleri bertaraf eden) tuzaklardr.
Akcier (hayatn kayna) nefestir. Sultan iyi olursa askerleri de
iyi olur, sultan kt olursa askerleri de kt olur. (Abdurrezzak, el-
Musannef, XI. 221)

Byk mceddit mam Gazali bu hadisten ilhamla yapt

u yorumla bu konuda dnmemizi daha da kolaylatrr:
Gazli, ilhamn bahsi geen bu rivayetten alarak yle der:
Kalb bir ehrin yahut memleketin hkmdar gibidir. Beden ise
nefsin vatan, memleketi ve ehri gibidir. Bedenin dier organlar ve
kuvvetleri sultann iileri ve sanatkrlar gibidir. Akl ve dnce ona
yol gsteren mstearlar ve vezirleri gibidir. ehvet ve arzu beden
lkesine yiyecek ve iecek tayan bir hizmeti gibidir.
fke ve hamiyet sultann muhafzlar gibidir. lkeye erzak
tayan ehvet ve arzu yalanc, habis ve dzenbaz olduu halde samimi
grnr. Samimiyet grntsnn altnda korkun ktlkler ve
ldrc zehirler vardr.
 34 40 HADS 40 YAZAR

Onun asl vazifesi dncelerinde samimi olan vezirlerin

dnce ve tedbirlerine kar kmaktr. O, itirazlarndan bir an bile
geri durmaz.
Beden lkesinin sultan hikmetli veziri ile istiare ederek bu habis
hizmetkrn ivalarna aldanmaz, ondan yz evirir, sylediklerinin
doru ve hakikat olmadn tespit ederse, muhafzlar onu tedip
eder, vezir onu ynetimi altna alrsa, kendisini ve avnesini sultana
boyun edirirse lkenin ileri dzelir, dalet hkim olur; nefis akldan
yardm alr Gazabn hamiyeti ile edeplenirse, fkeyi ehvete musallat
ederse btn kuvvetleri dzene girer ve ahlak gzelleir. (Gazl,
hya, III. 7)
Bu yorumlar da bize gsteriyor ki yukarda alntladmz
Hadis-i erifi anlamak hi de zor olmayacaktr. Hele bu szn
bir sava sonrasnda Cihad- ekber kavramn aklamak iin
sylendii de dnlecek olursa meselenin hakikati tam
olarak ortaya kacaktr. Hz. Peygamberin szlerinin sahih
bir aktarcs olan Hz. Ali de bu konuda yle buyuruyor:
Cihatlardan en stn iki tarafnn arasnda yer alan nefsiyle cihat
eden kimsenin cihaddr. (Vesailu- ia, c.11, s.124)
Btn bunlardan sonra unlar syleyebiliriz. Bir kalbimiz
var bizim. Bizi insan yapan, dnen, hisseden, analiz, sentez
yapabilen yanmz kalbimizdir. Orann bir sultan vardr. Her
organ, bu sultann buyruklarna gre hareket eder. yleyse,
kalbimiz zerinde oka tefekkr etmeli, insanlmz kalbimize
gre tanmlayan Kurani anlay yeniden iselletirmeliyiz.
 Allahn rzas, anne ve babann
rzasndadr. Allahn fkesi de anne
babann fkesindedir.

(Tirmiz, Birr, 3.)

FERMAN KARAAM
 36 40 HADS 40 YAZAR

FERMAN KARAAM

1955 ylnda Ardahanda dodu. lk ve ortaokulu

Ardahanda, liseyi Erzincanda bitirdi. 1982 ylnda Atatrk
niversitesi Edebiyat Fakltesi Fransz Dili ve Edebiyat
blmnden mezun oldu.
niversite renimi srasnda baz kltr, sanat ve
edebiyat dergilerini karp yneticiliini yapt. Bu dnemde
yazd Morodaki Yabancya zlem adl iiriyle Trkiye
birincilii dl ald. lim ve Sanat, Gl ocuk, Kadn ve Aile,
dergilerinin yaymndan sorumlu genel koordinatr olarak
alt. Birok Vakf, Dernek ve eitim kuruluunda kurucu
ve ynetici olarak grev yapt. Yeni Devir bata olmak zere
birok dergide yazd. 1999 ylnda Radyo 7yi, 2006 ylnda
ise stanbulun Sesi Radyosunu kurdu ve ynetiyor. Halen
Radyo Televizyon Yaynclar Meslek Birlii (RATEM) Ynetim
Kurulunda Bakan Yardmcsdr. Eserlerinden bazlar: Karanfil,
iir; Yetim armlar, iir - Deneme; Yaral ykler, yk -
Deneme; Ak Buzlu Bir Yanarda, iir.
 FERMAN KARAAM 37

Cennete Giden Yol

Yaratc kudret yaratmay murat etmise istedii halde,

ekilde, zamanda ve meknda yaratma iini gerekletirir.
nk yaratma fiili bizatihi, bal bana btn dier i,
olu ve meknlarn yannda ei emsali olmayan bir fiildir.
Eer bu fiili ortaya karmak, vcut sahibi klmak, bu fiile
varlk elbisesi giydirmek bal bana bir neme sahipse ve bu
nemli fiil gerekleecekse o zaman yaratc kudret bunu kendi
kurallar -ki biz buna snnetullah diyoruz- erevesinde
sebeplere balar.
Sebepler ise ikinci derecede neme sahiptir.
Zira yaratc kudret yaratmaya muktedir olduktan sonra,
isterse, o yaratma fiilini herhangi bir sebebe balamadan da
yaratabilecektir, nemli olan ve esas olan yaratmadr.
Ancak, yaratma gcne sahip olan Rabbimiz, kuralsz,
kaidesiz, sebepsiz yaratmak istemiyor.
nk burada, hem kurallara, kaidelere ve sebeplere bir
deer atfediyor hem de alarak ilerlemenin mteselsil artlarn
ve anahtarn yarattklarnn eline ve emrine veriyor.
te yandan varlk bal bana bir deer.
Yokluk ise bal bana bir hiliktir.
 38 40 HADS 40 YAZAR

Yani varlk art bir ise, yokluk olmak evrende bir yer,
bir say, bir ktle, bir deer ve bir nem ortaya koymam
olmak demektir.
yle ise hilikten, varla kmak, var edilmi olmak da
bal bana bir deer tamaktr.

1
Zira yaratlm olmak hele, insan olarak yaratlm olmak,
ayr bir deer ve nem tayor.
nk insan, muhatap kabul edilerek, deerler silsilesiyle
donatlarak yaratlyor.
Mesela, aklla, yrekle ve en nemlisi yaratanndan bir
para tad ruhuyla bir deer sahibi olmutur insan.
Yaratc Allah, insan bu deerler ile donatmann yannda,
bilmek, sevmek gibi dier yaratllarla da kuatp hem
sorumluluk yklyor hem de nihai hedef olarak kendisine
ulama ve erime ile mkfata tabi klyor.
Yani var edip, var edicisiyle tantrp dllendiriyor.
Eer bu nihai mkfat olmasa, bu byk ve emsalsiz dl
olmasa o zaman yaratl yani yaratma ile hilik arasnda byk
bir fark ortaya kmayacaktr.
Bu durumda; yaratma bal bana deerlidir.
Hilikten varla gei, hilikten bir deer tayan varla
k emsalsiz bir eydir.
Ve yine bu hilikten varla dnme de, yaratlma
da sebeplere balanmaktadr ki sebepler burada da nem
sralamasnda ikinci sraya oturmaktadr.
Sebeplerin vesilelerin deerli olmas ayn zamanda yaratc
Kudret olan Allah (cc)n bir insana verdii deerin de bir
ifadesidir.
 FERMAN KARAAM 39

Burada, yani Peygamberimiz (sav), Efendimiz: Allahn

rzas, anne ve babann rzasndadr. Allahn fkesi de anne babann
fkesindedir. Buyururken, benim anladm tam da bu yaratl
sralamasnda, yaratcnn ikinci derecede nemsedii noktaya
parmak basmak, dile getirmektir.
Yaratc kudret, eer istese anneye veya babaya gerek
duymadan istedii yaratmay ortaya koyard.

2
nk Onun yaratma fiili her eyin zerinde bir g, bir
bilgi ve tam bir kudrettir.
Ama O, anneyi ve babay sebep klarak hem onlara bir
rol verip onlar nemsiyor hem de devamnda ve nihayetinde
kendisine muhatap klyor.
yle ise, her evladn bu kutlu yaradl silsilesi iinde Yaratann,
kendisini yaratmada vesile kld anne ve babasna kar iyi
davranma gibi ciddi bir sorumluluu ortaya kmaktadr.
nk Yaratc, yaratma iinde anneyi ve babay sebep
klmak gibi nemli bir konuma oturtunca evlattan da bu sebebe
sayg gstermesini istiyor ve bekliyor.
Evlat bunu yapmaynca doal olarak Yaratc kendisinin
sebep konumuna koyduuna yaplan saygszl kendisinin
fkesine balyor ve saygya karlk olarak da rzasndan, yani
memnuniyetinden pay veriyor.
Yani yaratlan, yani evlad yaratlna sebep kld anne
ve babaya hizmete, saygya onu memnun ve mutlu etmeye
ynlendiriyor.
Aksi takdirde hem anne babann fkesinin yaratcs olarak
hem de tmyle yaratma fiilini elinde bulunduran kudret
olarak, anne babaya ihtiramszl kendi gazabna balyor.
 Peygamberimiz iaret parma ve orta parmayla iaret ederek:

Gerek kendisine ve gerekse bakasna ait herhangi

bir yetimi grp gzetmeyi zerine alan kimse ile
ben, cennette ite byle yan yanayz. buyurmutur.

(Buhr, Edeb, 24)

HASAN AYCIN
 42 40 HADS 40 YAZAR

HASAN AYCIN

20.09.1955te Balkesirin Aslhantepecik kynde

dodu. lkokulu kynde (1966), mam-Hatip Okulunu
Balkesirde (1974) bitirdi. Bursa ktisadi ve Ticari limler
Akademisinden (1980) mezun oldu. 1975-1982 yllar
arasnda Merinos Fabrikasnda (Bursa) grafiker olarak
alt. Bir sre Balkesirde pazarclkla megul oldu.
Askerliini ksa dnem olarak Menemende (1983)
yapt. 1984 ylnda stanbula yerleip serbest grafikerlie
balad. Kaytlar dergisinin kurucular arasnda yer ald.
Hlihazrda almalarn kendi atlyesinde srdryor.
lk izgisini 03.02.1978de Yenidevir gazetesinde yaymlad.
Eserleri: Bocurgat (albm), Gece Yry (albm), As
(albm), Kulbar (albm), Mahedat (an yazlar ve
syleiler), Esrarnme (roman), Alpembecik Glpembecik
(masal), Shipkrn (roman), Krk Hadis, Krk izgi
(albm), Ahzan (albm), Nun (albm), Zlal (albm),
Kuds Ey Ey (albm), Sahya (albm), ns (albm),
Hub (albm).
HASAN AYCIN 43
 Kim bir ktlk grrse onu eliyle dzeltsin; eer
buna gc yetmiyorsa diliyle dzeltsin; buna da gc
yetmezse, kalben kar olsun. Bu ise imann en zayf
halidir.

(Mslim, man, 78)

MT AKTA
 46 40 HADS 40 YAZAR

MT AKTA

1955 ylnda, Erzincann Refahiye lesinde dodu. Orta

renimini Erzincanda tamamladktan sonra, stanbulda,
Yldz Teknik niversitesi Elektrik Mhendislii Blmn
bitirdi. niversite yllar ierisinde iir yazmaya balad.
iir ve denemeleri, eitli gazete ve dergilerde yaynland.
Eserleri Okur Kitapl tarafndan yaymlanan ve zgn rade
dergisinin yayn koordinatrln yapan mit Aktan
roman, iir, deneme, tarih gibi farkl alanlarda yaynlanm
eserleri bulunuyor.
 MT AKTA 47

yilik ve Ktlk

yilik ve ktlk sadece soyut birer kavramdan ibaret

olmad gibi, iman da sadece soyut bir kabul veya teslimiyetten
ibaret deildir. Dolaysyla mmin, iman gerei dnya ve hayat
karsnda iyilikten yana ve ktle kar bir tutum ve tavr
ierisindedir. Bu anlamda iman, ktl dzeltme, ktle
kar duru ve ktl deitirme ve iyilii ikame halidir.
Yukarda zikredilen hadiste yer alan aklama ve tanmlama
da, hadislerin genel mant uyarnca, Kurann bu anlamdaki bir
yorumu ve aklamasdr. Kuran, bir kavramlar rgs sunar bize;
birbirine bal ve birbirini hem tanmlayan hem de tamamlayan
kavramlar. Bu rgdeki kavramlardan birinin tanmlanmas,
dierlerinin de tanmlanmasyla mmkndr.
Yani bu kavramlar zorunlu bir biimde birbirlerine ba-
m-ldrlar. te iyilik ve ktlk de, imanla birlikte tanmlanan
ve hatta imann belirtilerinden ve tezahrlerinden olan birer
kavramdrlar. Bu tanmlama ayn zamanda mmine bir
sorumluluk da ykler: iyilii savunmak ve ktle kar
durmak.
Mmin olmak zaten, Allaha eminliin (Allahtan emin olmak
-iman etmek-, Allahn emin -gvenilir- olmas ve iman edenin, yani
mminin emin olmas ve emaneti stlenmesi anlamlarnda) verdii
bir zgrleme cehdi ile (zgr olmak iin ncelikle emniyet, eminlik
ve iman -emin olmak ve olunmak- gerekir nk), bu zgrln
 48 40 HADS 40 YAZAR

kendisine tevdi ettii emanetlerden sorumlu olmak; yani arzda

halife (emin) olmaktr.
Ktln grece ya da salt bildirimsel/varsaymsal bir ey
olduu dncelerine kar ktlk, tpk iyilik gibi, olduka
bedih ve hatta ontolojik (ftr) bir gerekliktir. Zaten sahici
bir dnya da, ancak iyilikle birlikte ktln de bu akl
ve gerekliiyle mmkndr. Ki orada insan, iyilii olduu
kadar ktl de tansn ve ona kar duruunu bilsin ve
belirlesin.
Bunun aksi ynndeki yaklamlar ise, Tanrnn mkemmel
olduu ve dolaysyla da ancak mkemmel bir dnya yaratabileceini
ya da tersinden bir bakla, bu dnyann mkemmel olduu
ve dolaysyla da ancak mkemmel olan bir Tanr tarafndan
yaratlabileceini (kozmolojik ve teleolojik kant) savunan ve genel
olarak teodisecilik olarak bilinen eilimlerden gelir.
Burada mkemmellik ktln olmad ya da en azndan
sahici bir ktln olmad gibi bir anlama gelmektedir.
Oysa ktln olmad bir dnya, ancak meleklere gre
olan bir dnyadr; insanlara gre deil. erisinde yaadmz
dnyann en mkemmel dnya olmad ise, cennetin varl
dnldnde, olduka ak bir gerekliktir.
Beri yandan insann iyi ile kty ayrt etmesi, ancak buna
havi bir ontolojiye sahip olula mmkndr. Vahiyle inzal
edilen (bildirilen) iyi ve ktnn tannmas da bu ftr duyuma
dayanmakta ve insanlarn gerek vahye doru olan eilimleri
gerekse iyilik ve ktlk karsndaki durular, ancak bu ftr
doadaki eilimlerle btnletirildiinde sahici bir anlama ve
tavra dnmektedir.
nsan vahye, hakikate ve iyilie doru eken ve onu
ktlkten uzaklatran ya da ktle ak klan da bu yapdaki
bir ftrata sahip oluu ve bu ftratla ortak bir varlk zemininde
yaamasdr. yilikle ktlk kadar, gemile gelecei, hayalle
 MT AKTA 49

gerei ayrt etmesi de, insan ftratnn bu en temel temayz

niteliklerinden gelmektedir.
Hadiste de zaten ktlk, verili bir gereklik olarak
zikredilir. Kim bir ktl grrse denirken, bahsedilen
bu ktlk o kadar ak ve belirgindir ki, bunun zerinde hi
durulmaz ve ilave bir aklama yaplma ihtiyac hissedilmez.
zerinde durulan ve imanla ilikilendirilen, sadece ktlk
karsnda alnan/alnmas muhtemel tavrlardr.
nk insan doas (sadece insan doas deil elbet, hayvanlarn
ve hatta nesnelerin doalar da, belki salt kendileriyle snrl bir lekte
de olsa tanmaktadr iyiyi ve kty; szgelimi kendi hemcinslerini
ayrt etmekte, yavrularn ldrmemekte ve hatta canlarn ortaya
koyarak onlar korumakta, fareler ve goriller ensestten uzak durmakta
ve burada zikredilemeyecek, ftratlarna ilikin bir yn ahlk
tutumu kendilerine zg bir bilgelikle srdrmektedirler), ktl
ftraten ve belli bir deneyimle de desteklenerek tanr ve ona
kar koyar ya da kendi suyunca (halk, ahlk) davranr.
yiliin ve ktln hayvansal dnya ve hatta tm nesnel
dnyadaki bu yaylml, dnyann configurationu ile ilgili
bir gerekliktir. Bu configuration, dnyann bir imtihan dnyas
olmas ve bu imtihann sahicilii ile ilikili bir durumdur. Elbet
bu dnya, her eyden nce Allahn yaratclnn bir eseridir ve
nihai anlamda olumlu yann baskn olduu bir eilimdedir.
Zaten salt dnyann varla kml ve bu varl
srdrmesi bile, bu olumlu ynn ar basmas ile ilgili bir
husustur. Ama bu olumluluk, cari olan kendi imkn gerei,
iyilikle birlikte ktl de havi bir yapdadr ve ktlk, bir
anlamda kinatn/eyann znde bulunan olumsuzluklardan
(negatif ynler) neet eder.
Kinat/eya, bu anlamda ztlklarla kaimdir: negatif/pozitif,
eril/diil, eksi/art, scak/souk, gzel/irkin gibi dngsel,
deiimsel ve dengesel ztlklardan. nsan bu sahici ztlklar
 50 40 HADS 40 YAZAR

ierisinde yaamakta ve bir imtihana tbi tutulmaktadr.

Ktlk ise, arz de olsa, iyilikle birlikte varid olan bir olgudur;
varsaymsal ya da sanal bir ey olmad gibi bir ktlk tanrs
(eytan, cin vb.)nn da eseri deildir. Bizzat bu dnyaya ait,
ontolojik bir gerekliktir.
Rasyonel bir Tanr kurgusu (ktlk irrasyonel addedilmektedir
nk) ve anlayndan hareketle ortaya konulmaya allan
ktlkten arndrlm bir dnya tasarm, sonuta ortaya
gzellemeci olan ve gereklie gzlerini kapayan, bu nedenle
de sahici bir dnya anlay kadar sahih bir Allah anlayndan
da uzaklaan bir zihniyet karr.
Ktl yapntlatrmak, dnyay da kurgusallatrr ve
bu minvalde rasyonalize edilen bir adalet ise, nahif bir sylem
olmaktan baka bir anlam ifade etmez. Dnyann mkemmel
bir dnya olduu ve dolaysyla da ktln ontolojikliini
reddeden bir varsaymdan hareketle giriilen bir teodiseci
yaklam, olduka nahif, biimsel ve yzeysel bir yaklamdr.
Bu, dnya hakknda gereklikten uzak bir bak as olduu
gibi, Allah ve yaratl da derinliine kavramaktan uzak ve
safdil bir bak asdr.
Allah, zgr bir yaratcdr ve biz, salt bu yaratcln
zihnimizle anlalabildii kadaryla ve hatta bir adan bizim
zihnimizle ina edilen izlerinden hareketle Allah hakknda nihai
kararlara varamayz. Allahn isimleri dahi, kendi ierisinde
olduumuz yaratlmla dair iaretler/ayetlerdir. Dolaysyla
ierisinde olduumuz bu yaratl biimine dair kavraymz
hakikate dntrmek, iyi niyetli bile olsak, bizi yanl yarglara
drebilir.
Asla kavrayamayacamz ilah hakikate rasyonel bir
doa bien bir yaklamn varsaymlar ise, sonuta insan
zihninin her eyi rasyonel snrllklar ve dzgler ierisinde
anlamaya alan kstllna dair yaklamlardr ve son tahlilde
 MT AKTA 51

de antropomorfik/insanbiimci yaklamlar olmakla malldr.

Allahn adaleti ve mkemmelliinin onu ktlklerin olduu
bir dnya yaratmayacana dair sav, sadece belli bir balam
ierisinde ortaya atlan muhafazakr (melek), rasyonel ve
dolaysyla kstl bir bak asnn bir savunma biimidir.
Hadisin dorudan ktlk (mnker) zikrederek balamas,
ktln her halkrda bilinebilir ve akledilebilir bir gereklik
olduunu ortaya koymaktadr. Hele mminler asndan ise
bu gereklik, tekvin (yaratsal/ontolojik) olduu kadar, teri
(vahy/bildirimsel) bir gereklik olarak, olduka bedihdir. Bu
anlamda zaten teri ve tekvin sreler arasna da bir ayrm
koymak, olduka tutarszdr.
Mminin, yani iman etmi olan kimsenin, bu bedih
gereklik (ktlk) karsndaki en doal tavr ise, ona kar
durmak, nlemek ve deitirmektir. nk o, iyilii yaamak
ve yaygnlatrmakla, ktlkten ise kanmak ve engellemek
(emri bil- maruf, nehyi anil- mnker)le ykmldr. Bu, hukuksal
bir sorumluluktan te, tpk iyilik ve ktln ontolojiklii
gibi, varlksal/varolusal bir duru ve sorumluluktur.
Ktlk kadar iyiliin de ontolojik (ftr)lii, temelde ahlkn
ftrlii ile ilgili ve onun bir parasdr. Bu anlamda ahlk, genel
anlamda varlklarn halk ile ilgili bir yaratlm/varla-km
z-s-elliktir. Bu yaratlmln tayfndaki negatiften pozitife
doru dalmlk yannda, bizzat insan nefs, kendinde bu
dalml mndemitir.
yilik ve ktln (fucr ve takv) nefse ilham (ems, 8),
zerinde olunan genel yaratlmlk halinin ontolojisine bir
gndermedir. Bu ftrat, belli bir ahlk olarak, dinin de temelidir.
(O halde yzn, Allah bir tanyarak dine, Allahn insanlar zerine
yaratm olduu ftratna dorult. Allahn yaratnda deiiklik
bulunmaz. Dosdoru din budur. Fakat insanlarn ou bilmezler.)
(Rum, 30) nsan sorumlu ve ykml klan, dorudan ite bu
 52 40 HADS 40 YAZAR

ahlk temeldir. Ama onun da tesinde, insan tpk kendisi

gibi ftr ahlklarna gre davranmakla ykml ve hatta buna
mecbur olan dier canllardan farkl klan, onun zgrldr.
mtihanda olduu bir dnyada zgr olan insan, iyilik ve
ktlk karsnda srekli seimlere ve edimlere tbidir.
zgrlnn ortaya kard karmaalar, iyilik ve ktl
de karmaklatrmakta ve insann seimini de zorlatrmaktadr.
Orada ite insan ayrt eden, ontolojiye dayanan ahlk bilinci ve
mecburiyetinden de te (nk bu tm eyann da tbi olduu
bir mecburiyettir), bu karmaann da yol at zgrlyle
alkal ve aktel olan etik seimleri ve davranlardr.

man
Bir teslim olma ya da aidiyet hali olan Mslmanln
tesinde iman (Bedevler iman ettik dediler. De ki: Siz iman
etmediniz ama slma girdik deyin. Henz iman kalplerinize
yerlemedi. Hucurat, 14), teslim olmann edilgenliinden, iman
etmenin etkenliine ynelen bir emin olma (itminan) halidir.
Ama bu dnya hali ierisinde kim tam olarak inandndan
emin olabilir ki? {Bir zamanlar brahim de: Ey Rabbim! lleri
nasl dirilttiini bana gster, demiti. (Allah dedi ki) nanmyor
musun? brahim: nandm, fakat kalbimin mutmain olmas iin.
Bakara, 260}

Belki de ite bu paradoks, bu yatmazlk, bu belkiliklerdir

iman, iman klan. Mmin hep bir bak srtnda srdrr
seferini nk hayat kadar dncesinde de, hep daha tesini,
daha bir eminlii arar. man etmek, bulmaktan te aramak;
eminlik arayn, sorgulayn srdrmektir.
stelik bu arayn ciddi bir maliyeti de bulunmaktadr.
mann konusu gaybtr; ayet iman edilen nesnel/bilimsel bir
gereklik olsayd, o zaman bir iman deil, bir kabul sz konusu
 MT AKTA 53

olurdu. Oysa imann hareket noktas nesnel, bilimsel ve hatta

rasyonel bir gereklik deil, bir hakikati aray arzusudur.
man etmek, bir eminlik ve sabitlikte durakal deil, bir
imtihan hali ierisinde olmaktr; yani srekli bir snantr.
stelik bu snanmalar, ngrl deildir; hep ummadnz
bir biimde ve beklemediiniz bir ynden gelir snanmalar.
Bu snanlar karsnda insan salt dnsel deil, btnsel
bir varlk olarak hareket eder: malyla, canyla, varlyla,
edimleriyle ve dnceleriyle.
O zaman iman, soyut bir dnsel gereklik ve benimseme
olmaktan te, somut bir edimsellik olarak belirginleir. Biimsel
deil, zseldir; fiildir. Bir tavr, bir duru, bir seitir. (Allah sizin
d grnnze ve mallarnza bakmaz. Ama o sizin kalplerinize
ve ilerinize bakar. Mslim, Birr, 33; bn Mce, Zhd, 9; Ahmed b. Hanbel,
2/285, 539)
Kendi seimleriyle, kararlaryla ve amelleriyle belirginleen
bir mmin olma hali, sradanl aan yeni bir durum olarak
tebarz eder. Bir yaratlmlk/edilgenlik olmaktan, bir yaratcla/
etkenlie doru olan bu seyir, insann gerek kimliini ve imannn
samimiyetini/sahihliini de ortaya karan bir imtihandr.
O halde bu imtihanlar birer mizansen deil, sahici ve
hep yeni snamalardr. Ve insan, bu imtihanlarla beerlikten
insanlie doru yol alr. nsanlatka mmin, mminletike
de bir insan olur.
Dolaysyla da insan pastoral bir dnyada ve teatral bir
sahnede deil, trajik bir dnyada ve sahici olaylar ierisinde
vermektedir mcahedesini. yilik yolunda mcadele ve ktle
kar direni, her eyden nce insann iyilii kendi nefsinde tatbik
etmesi ve ktl de kendi nefsinden uzaklatrmas; yani
kazanmlarnn bilinli bir emee ve cehde dayanmasdr.
Ancak daha sonradr ki bu mcadelenin alan genileyerek
toplumsalla yaylacaktr. Yani kii nefsinden balayarak
 54 40 HADS 40 YAZAR

etrafndaki dnyay deitirmeye, ktl nlemeye ve de iyilii

ikameye alacaktr. Bu ise mminin asl ykmllklerinden
ve ayrt edici vasflarndan biri olan cihaddr.
Cihad etmek, iyilikten yana ve ktle kar bir duru,
tavr ve edimsellik hali ierisinde olmaktr; kendi yerini ve
ynn belirginletirmektir. Ama bu krcesine bir tutum
olmayp, dnsel bir cehdle ulalan bir seim ve sorumlu
edimlerden oluan bir eylemliliktir.

Cihad
Hadiste zikredilen davran tarz, ak bir biimde mminin
dnyaya ve kendisine kar sorumluluunu ifade ederken, bu
sorumluluun ifa (de) biimi, cihaddr.
slam tarihinin en talihsiz gelimelerinden biri, mminlerin
aktif bir mcadele ve sorumluluk hali ierisinde olmalarn ifade
eden cihadn anlamnn, ktale, yani savaa daraltlmasdr.
Oysa ktal, bu geni spektrumun ierisindeki bir durumdur
sadece; en u durum. Belki hadiste zikredilen el ile dzeltilme
hali, dorudan ktal olarak da anlalabilir.
Oysa ktal, yani sava, insann eli ile yapp ettiklerinin ancak
dar bir blmdr. nsan ise eli ile neler yapmaz ki? Ve hatta
belki ar bir tanmlama ile el, insan edimlerinin somutlam
bir hali olarak da tanmlanabilir.
retim, emek, blm, sanat, zenaat, yaz, sportif faaliyetler,
yiyip ime, ikram, selamlama gibi birok faaliyetler, dorudan
el ile icra edilen faaliyetlerdir. Dolaysyla burada zikredilen
el ile dzeltme edimini hemencecik savaarak dzeltmeye
indirgemek, olduka sath bir yaklam olacaktr.
Nitekim Furkan Suresi 52. ayette, yleyse inkrclara
boyun eme ve onlara kar bununla (Kuranla) cihad et denirken,
cihadn savatan olduka geni bir anlama sahip olduu aka
 MT AKTA 55

vurgulanmaktadr. Ve hatta burada dorudan sava antran

hibir anlam da yoktur.
Deitirme ve dzeltme abasnn el ile gerekletirilmesinin
ilk srada verilmi olmas, elbette bir neme binaendir. Bu, ayn
zamanda fiil imana, imann somutluuna tekabl eden bir
duruma da iaret eder. nk elin (el ile temsil edilen bedenin)
ortaya konduu/koyduu bir amel btnsel ve dorudan bir
ameldir ve kararl bir seimi ifade etmektedir.
O halde imann tml, bedenin tml ile de dorudan
alkaldr. Nitekim ibadetler de tm bedenin katlmyla icra
edilir; yoksa bunlar salt bir tefekkr hali ya da meditasyon
deildir. Elbet buradan, olduka s bir yaklamla, ameli imana
eitleyen bir yaklam karlmamal.
Beri yandan elbette ki amel kazanmlar ya da el ekilerle
birlikte iman, artar ve eksilir de. Nitekim hadisteki tanmlanyla,
elden dile, oradan da kalbe doru ekilen mdahilliin giderek
zayflayan tonu, bu son halin, yani sadece kalpte kalm olan
edimselliin, imann da en zayf hali olduunu vurgulamaktadr.
Bu, sanki bir savam (mcadele) karsnda adm adm ya da mevzi
mevzi gerileyen bir ricat halini tanmlamaktadr. Savamdan
geriye ekilen her za, inancmzla ilgili duruumuzu ve
somutluumuzu (fiil iman halini) da ortaya karmaktadr.
O halde iman, ite bu somutluk halinde tebarz etmekte,
belirginlemektedir. Bu anlamda hadisteki sralama, bedenle
kalbe verilen nem asndan, klasik filozofik ya da maneviyat
sralamay ters yz etmekte; iman belirginletiren hli ise,
tm bedensel tekillikte elde- somutlatrmaktadr. Klasik
filozofik, tasavvuf ya da kelam tanmlamann zddna, burada
kalpten bedene deil, bedenden kalbe doru giden bir nemlilik
sralamas bulunmaktadr.
O halde beden ve onun ierisinde yer ald madd dnya
nemsiz, aalk, deersiz bir alan olmayp, tam aksine imann
 56 40 HADS 40 YAZAR

nemini ve deerini ortaya koyan o davransal som-ut-luun

(samedlik) belirginletirdii bir nemliliktedir. Elden dile doru
olan gidi, dilin varln evi olduunu syleyen varoluu
filozofiden daha varoluudur aslnda.
nk varln kendisini ortaya koymadaki btnlne
ve somutluuna bir atfta bulunmaktadr. Bu somutluk ise
artk tikel deil, tekil bir somutluktur. Yani bu anlamda el, bir
pene deil, bilincin en somut tezahrnn bir biimidir. Onda
ortaya kan ise sradan ve mekanik bir hareket deil, bilinli
ve seili bir davrantr. nsann en derin tefekkr ve seim hali
olan iman ediin somutlat en keskin ve u snrdr el. man
kadar dnce ve davrann da somutluudur.
Sonuta dil kadar dnce ve duygular da bu bedensel
btnln paralardr. Yoksa bu somut btnl aarak,
onu salt bir ortaya k zemini haline getiren ve bu haliyle de
bir aalamaya tbi tutan (akn) ycelikler deildirler.
Elbette cihadn en faziletlilerinden biri, zalim bir sultana
kar hakk sylemek/syleyebilmektir. Ama bu syleme de,
sonuta bir duruun/tavrn ortaya konulmas deil midir? Bu
elbet sadece soyut bir biimde dncelerin serdedilmesinden
ibaret kaak bir tavr deildir. Nitekim bu haliyle bir tavr al,
dnmeyi eylemsel balamndan koparan bir haysiyetsizletirme,
salt bir entelektalizm olarak, imandaki bir zafiyete de iaret
etmektedir.
Bu anlamda, cihad kavramndaki davransal somutlua
en yakn bir tanmlama, Marxn praxis tanmnda karln
bulur. Praxis de, dnceyi de ieren, bilinli bir eylemsel
somluk/btnlk halidir. Nitekim cihad da, insann zgr ve
bilinli bir seimi ve cehdi olarak tm hayata yaylan, kendisini
hayattan sorumlu addeden somut bir eylemlilik halidir.
Hayat okumaktan (ikra) yola kan bu edimsellik,
bilin sahibi bir varln zgrce ama sorumluluklarndan
 MT AKTA 57

da kopmakszn kendisini ortaya koyu tarzdr. Kendisini ve

dnyay bir deitirme azmidir. Hayata kar edilgen deil de
etken ve retken bir pozisyonun kazanm ve savunulmasdr.
Bu, bir tutum sahibi olmann hayatn kendisinden daha nemli
olduunun, bizzat hayatn ortaya konulmasyla yaplan bir
mdafaasdr.
te tam da burada beden, ruhun mahpesi ya da muhkem
bir snak olmaktan, bir mevzi olmaya terfi eder. O artk
salt ruhun ya da kalbin bir arac deil, ruhu ya da kalbi de
ieren somut bir btnlktr. zerindeki her iaret, ruhun ve
dncenin de bir iaretidir. Ve ite insann imannn en stn
ve kmil hali, bu bedensel somutluun kendisini btnyle
ya da bu btnln kendisini olanca somutluuyla ortaya
koyabildii, varolua sokulabildii bir hldir.
Hakikate sefer edi nk sadece dnsel, duyusal ya da
ruhsal bir sefer edi hli deildir. Bu, insann tm varlyla
katld bir cehddir. Her na ve her edime yaylan bir aray,
bir aba, iki n birbirine eit olmama ve her an bir fark ortaya
koyma cehdi; bir olu ve olmann, zgr ve sorumlu olma
halinin ortaya konulmas ve sonuna dein savunulmas ve
hatta ilerletilmesidir.
Hadis metninde geen dzeltsin kelimesinin Arapa
metindeki asl, deitirsin (yuayyir)dir. Ki deitirmek,
dzeltmek kelimesindeki restore edici/onarc/muhafazakr
anlama kar, daha devrimci bir ifadedir ve gelitirmeye,
daha iyisini ortaya koymaya; dolaysyla da dzelticiliin
srdrclne kar, yaratc ve yenileyici bir tavra matuf
bir mahiyete ve anlama sahiptir.
Kt olan deitirmek nk yeni bir eyin (iyiliin) ortaya
konulmasyla mmkndr. Ktlk bu adan grece bir
anlama da sahiptir ve insann (toplumun) zerinde bulunduu
 58 40 HADS 40 YAZAR

hali mkemmelletirmesi gibi sonu gelmeyen bir aba ve

mcadeleye de iaret edebilir.
Kusurlar, eksikler ya da kt olann varl, belli bir iyiliin
yokluundan ziyade, olumsuzluklarn giderilmesi, var olann
gzelletirilmesi ve yaratlm olan her nefsin kendini kemale
erdirmesi gibi asla sonu gelmeyen bir cehdin ifasnn sreklilii
anlamna da gelebilir. ayet bir ktl reddetmekte ve
ortadan kaldrmaktaysanz, ncelikle onun yerine bir iyilii
ikame etmek mecburiyetiniz vardr.
Aksi halde ktl ortadan kaldramaz ve deitiremezsiniz.
Yani bu deitirin yargs, salt reaksiyoner/tepkisel bir kar
kn tavsiyesi olmaktan te, olumsuz olan verili gerekliin
yerine olumlu bir nerinin ikamesi anlamna gelir. Bu adeta
yeni ve daha iyi bir dnya iin mevcut dnyann reddi ve
deitirilmesidir. Bu ise bize srekli etken, eylemsel, mdahil,
sorumlu, retken ve yaratc bir pozisyon ierisinde olmamzn
tlenmesidir.
stelik bu, olduka temelli bir vaziyet aln da tavsiyesidir.
nk edimsel duruumuz, dnya ile ve toplumla olan ilikilerimiz
ve vaziyet almz, dnyaya ve hayata kar olan tutumumuz,
imanmzn da bir gstergesidir. Biz aslnda neyiz, ne yapmaktayz,
kimiz ve nasl bir anlama binaen hayatmz srdrmekteyizin
cevab, bizzat bu duruun ierisinde mndemitir.
Dnyay deitirirken aslnda kendimizi deitirmekteyizdir
ve dahas, dnyay deitirebilmenin temel koulu, ncelikle
kendimizi deitirebilmektir. Bu deiime salt dnsel ve
duygusal olarak deil, yaamsal olarak katlmamzdr dinin
nerisi.
Din, bu anlamda her eyden nce tm varlmzla dahil
olduumuz bir yaama halidir. Dini benimseyen bu kendilik
ise, soyut bir temsiliyet olmayp, dnya ile btnleik ve
iinde yaad dnyadan sorumlu olan bir kendiliktir. Ve
 MT AKTA 59

ayet insann arz zerinde bir halifeliinden sz edilecekse, bu

halifelik, insann ite bu sorumluluu, kendisini ve dnyay
deitirme/deitirebilme sorumluluu ve ykmllnden
baka bir ey deildir.
mann en zayf hali olan kalbiyle kar dursun/kalben kar
olsun evirisi ise, aslnda kalbiyle deitirsin anlamndadr.
nk evirideki anlam, her eye ramen tepkisel, reaksiyoner,
edilgen bir anlama sahiptir. Oysa bu tip bir hl, en zayf bir
hliyle bile olsa, mmince bir hl deildir. Mmin, imannn
en zayf hlinde bile, ktl deitirme ve dzeltme azmi
ierisinde olmaldr.
Bu ise salt bir buzetme, yani bir nefret ya da hn hli
gibi, sonuta kendisi de ktcl olan bir perspektife yerlemek
anlamna gelemez. Bu, imann en zayf hli olarak tanmlanan
kalbiyle deitirsin hli de, znde dnyaya kar sorumlu bir
deitirme ve dzeltme pozisyonunu korumakta; yani en zayf
bir biimde de olsa bir etkenlik ve olumluluk tavr ierisinde
olunmaktadr.
Bu kalben deitirme tavr, belki sadece bir dzeltme
niyetine ve kendiliindeki bir deiime racidir, ama bu haliyle
de olsa olumlu bir minval zerinde olmakta ve imann ortaya
koymaktadr.
Ksacas bu hadis, iman somut bir davran btnl
ierisinde mtalaa ederken, mminleri de yaadklar artlar
her ne olursa olsun dnyay deitirme ykmllne
armaktadr. yle ki, bizzat insann kendisinden balayan bir
deime ve deitirme ars, sonuta Mslman olmaktan
ayr bir mmin olma vasfn tanmlamaktadr.
Mslman olmann Allaha teslimiyet ya da slam toplumuna
tbilik olmasnn tesindeki bu anlam, mmin olmaya ise,
Allahtan emin olma yannda, kendisinin de bu eminlikten
hareketle dnyaya kar sorumlu, etken ve olumlu (iyiliki)
 60 40 HADS 40 YAZAR

bir tavr, dnyay deitirmekle ykml bir cehd ve deiim

izgisi ierisinde olmas anlamn yklemektedir. zerinde
hakikate doru yol alnan bu sorumlu zgrleme ve iyileme
izgisi, mmini, ierisinde yaad dnyaya ve topluma kar
emin klar.
Nitekim yine, Mslman ve mmin ayrm yannda bu
olduka nemli ayrma da dikkat eken bir baka hadiste
de unlar sylemektedir Allah resul: Mslman, dier
Mslmanlarn elinden ve dilinden emin olduu kiidir. Mmin ise
tm insanlarn kendisinden emin olduu kiidir. (Mtevatir Hadisler,
Kettni, s. 75, Polen Y.)
Mminin eminlii, bir anlamda dnyann bihakkn onun
emanetine verilmi olmasdr. Mmin bu eminlik vasfna ve
kapasitesine sahip ve haiz olan kiidir. Bu ise aktr ki salt
biimsel bir isimlendirme olmann ok tesinde, bizzat bu
vasflara haiz olmann somut durumudur. Ve bu, asla tevars
edilen veya hak etmeden srdrlebilen bir mansp ya da
unvan deildir.
Belki de sahih bir tanmlama iin tersinden hareket
etmeliyiz: Mmin, dnyann kendisine emanet edilebildii
ve insanlarn kendisinden emin olabildii kiidir. Bu kii ise
kendisini deitirebilme kapasitesine, dnme cesaretine ve
zgrlne, insanlarn ve dnyann emanetini stlenebilme
gcne ve doru yndeki bir yolculuu srdrebilmenin
zgvenine sahip olmaldr/olandr.
Bu sahiplik bir zilyetlik deil, srekli olarak kazanlmas ve
ilerletilmesi gereken bir somut durum, yani fiil iman halidir.
O halde mmin, ierisinde olduu na aittir ve mminlii de
ancak o nn somutluu ierisinde caridir. (Zinakr zina ederken,
mmin olduu halde zina etmez. Mtevatir Hadisler, Kettni, s. 76, Polen Y.) Daha
dorusu bir n yaanlr klan, mminin o andaki varl ve
evresine salad emniyettir.
 MT AKTA 61

Bu emniyet ise sadece onarlmas gereken deil, ayn

zamanda ilerletilmesi/tahkimi gereken bir istihkmdr.
eytan glerin saldrlarnn karlanlmas ve zararlarnn
onarlmas, sadece bir savunu pozisyonudur. Oysa mmin
bunu salamakla birlikte, daha fazlasn da yapabilmelidir;
bu ise herkesin emin olduu yaratc bir zgrlk ikliminin
topluma ve dnyaya kazandrlmasdr.
Ktln reddinden te, iyiliin ortaya konulabilmesi;
dolaysyla sadece ktle kar bir duruun stlenilmesinden
te, her daim iin ortaya konulabilecek bir iyiliin mevcudiyeti/
vcuda getirilmesi/vecdidir. O anda ve bu haliyle ite, bir iman
toplumu, Allahn yeryzndeki elidir.
 Mslman Mslmann kardeidir. Kim,
Mslman kardeinin ihtiyacn giderirse Allah (c.c)
da onun bir ihtiyacn giderir. Kim bir kardeini
bir skntdan kurtarrsa, bu sebeble Allah da onu
kyamet gnnde skntlarn
birinden kurtarr.

(Buhari, Mezalim, 3)

AHMET MERCAN
 64 40 HADS 40 YAZAR

AHMET MERCAN

1956 Bayburt doumlu... Selam Dergisi Yaz leri

Mdrl yapt. Giz Ajans Yayn Ynetmenliinde bulundu.
zgr ve Bilge dergisinden baka birok dergide yazd. nsan
Haklar Aratrmalar ve Eitim Yazlar Dergilerinin Yayn
Ynetmenliini yapt. Radyofonik oyun tarznda ok sayda oyun
yazd ve ynetti. Elliyi akn iiri eitli sanatlar tarafndan
bestelendi. Marmara FM ve Akra FMde Mercan Kayalklar
isimli kltr programlar hazrlad ve sundu. imdeki Aslan,
Pamuk Bulut Orman ve Mermer Omurgal Adam ismiyle
Mehmet Akifin hayatn konu alan tiyatro oyunu yazd.
MAZLUMDER stanbul ube Bakan ve Genel Bakan
Yardmcl, HH Yksek Danma Kurulu yelii grevinde
bulundu. Halen Bayrampaa Belediyesi Bilgi Merkezinde Eitim
danmanl ve Dnya Blteni sitesinde haftalk yazlarna
devam ediyor. Eserlerinden bazlar: 4 iir, 7 deneme, 1 yk,
12 ocuk kitab, 11 (Radyofonik Oyun - Bant Tiyatrosu), 2
izgi film ile baka almalar mevcut.
 AHMET MERCAN 65

Bir Kitabn ocuklar

Kardelik kavram, slam syleminde merkezi konuma

sahip kavramlar arasndadr. ncelikle, smscak arm
ile kulaktan kalbe akan zellii sayesinde, duyan, duyurana
yaklatrr. Kardelik vurgusu bir empati ve eitlik anlatmyla,
statleri bir anda tesirsiz hale getirme becerisine maliktir.
Bylesine zengin armlar eyleme tama gc sadece
slama aittir. slamn dndaki kardelik sylemleri paral,
snrl, maksatl ve geici karakterlere haizdirler.
slam kardelii, Allah (c.c) tasdik, Onu birleyerek
balayan, Onun halifesi olma bilincini kuanmakla anlam
kazanr. Tevhid bilinciyle akl, kalbi ykayp arndrarak ina
eden sylem, tek bir insan darda brakmayan arsyla
Hakikat olduunu ortaya koymu olur. Irklar, statleri,
renkleri, cinsiyetleri, velhasl hibir fark dlamadan, btn
bir insanl muhatap alr.
Cahiliyeye ait btn g tanmlarn imha eden bu kardelik
sylemi, insan insana kul olmaktan kurtarp ezeli ve ebedi,
yaratan ve yaatan; ldrp tekrar diriltecek Rabbl lemine
kullua arr.
slam kardelii kuatc, gven sunan bir iklim
oluturur.
 66 40 HADS 40 YAZAR

Birbirinin derdiyle dertlenen, yardmlaan, birbiri iin

zlen, sevinen bir kalbin nclyle, bayra sevgi olan
kardelik iman sayesinde hasl olur. Eli yetmedii yerde
ellerini ap kardei iin dua eden insanlarn, kanlar, mallar,
namuslar dokunulmaz hale gelir ve bir dierine helal olmaz.
Ayn anneden doan fakat inkra saplanan bir karndatan,
dnyann bir ucundaki muvahid ne geer.
slamn evrensel kld bu kardelik sanca, ylesine
yksektedir ki, dalgalandnda bir ucu Hz. deme bir ucu
kyametin son mminine deer.
Birbiriyle yz yze gelmese de ylesine tan ve bili olan
bu mmet, ayn anlam dnyasnda sevinir, zlr. Hepsi
ayr annelerden dnyaya gelirler ancak, ayn kitaptan bilin
emerek byrler.
Onlar bir kitabn ocuklar...
O kitap sayesinde doruyu, yanl, adaleti, zulm, hak
ve hakikati renirler ve bu bilgiyi eyleme dkerek, ayn
halle halleme huzuruna ererler. Yeri geldiinde, hep birlikte
kendilerine saldrana kar dururlar.
Mslmanlar, ne zaman cahiliyeye yknmeye balar
ve kitaptan uzaklarlar, o zaman kardelik parampara olur.
Gnmzde bunun ac rnekleriyle yayoruz.
Oysa kardeler birbirlerinin ihtiyacn gidermekle mkellef.
yle olduunda ancak, Allah (c.c) yardmc olan kulunun
ihtiyacn giderir. Mmin kardeini skntdan kurtaran Mevla
kyamet gn skntdan kurtarr.
Bu ne byk bir mjde
Kim bir Mslmann kusurunu rterse, Allah (c.c) da
kyamet gn onun kusurunu rter. Takva, imann eylemlemesi,
ahlaki bir dzey kazanmas ile tekml eder. nandm deyip
kurtulmann olamayacan kitap ikaz ediyor. (Ankebut 2)
 AHMET MERCAN 67

nsan dnyadaki mr srecinde imtihan iindedir. Rabbin

emirlerine uyduu, yasaklarndan kat oranda tekml
yolunda mesafe alacaktr.
mknl olanlarn, skntda olanlara yardmc olmas zaruridir.
slam toplumunun dokusu yardmlamann, dayanmann
Allah (c.c) rzas iin devrede olduunda st dzeye kar.
slam tarihinde Muhacir ve Ensar kardelii bu anlamda
zirveye ulam, destans paylamn dnemidir. Hayat btn
ynleriyle paylamann, zorluklarda dayanmann o esiz
yksdr ki, tek kiiyle balayan mcadele yirmi ylda
gl bir devlete dnt.
slam inancnda her duygunun, her amelin, ceza ve hayr
bahsinde karl var. Dnya bir tarlaya benzetilmi, burada
ekilen/yaplan eylemin karl ahirette kulun karsna
kacak.
Yeryznde, varlkl veya yoksul, her Mslman iin hayr
yapmann saysz yolu ve yntemi vardr. Yeter ki, mmin
byle bir anlay ve abann iinde olsun.
En aresiz zamanda bir glmseme ve mmet iin dua
imkn mevcuttur. Modern cahiliye bencillii, servet biriktirmeyi
nmze koyuyor.
Kitabn bize bildirdii btn kavimlerin helak olmasna
neden olan haller, mstani olmakla balyor. Soruna sahip
kmamak imknlar uhdesinde tekelletirmek ve sonra da
bunlarn kendi hakk olduu zehabna kaplmak...
slamda Mlk Allahndr (c.c), insan kullancdr. Nasl
kullanaca da ona bildirilmitir. Ayrca hi bir stat, kul olma,
karde olma bilincinin zerine kamaz. Bir taran dileri gibi
eit, ayrmsz hukuk anlaynda mminlerin kalitesi toplumun
seviyesini oluturur. Kusurlarn affedildii, ktnn reklam
edilmedii bir ortamda, iyiye ve iyilie yol alm olur.
 68 40 HADS 40 YAZAR

Kardelik, zengin bir hukuku, snrsz sevgi duygusunu,

sorumluluk bahsiyle mminin bilincinde deer haline getiren
Kurann varlyla mmkndr.
Her ann kaytland dnyada huzur ve dzen, kardee
paylalan bir hayattan geer.
Size neyi emrettiysem onu alp skca sarlnz ve
sizi neden sakndrdysam ondan da vazgeiniz.

(Buhr, tisam: 3)

RECEP GARP
 70 40 HADS 40 YAZAR

RECEP GARP

26 ubat 1956, Sanlca/Tarsus/el

lkretimini kynde, orta retimi Adana mam Hatip
Lisesinde, niversiteyi Yksek slm Enstitsnde tamamlad.
Adana Erkek Lisesi ve Adana Fen Lisesinde yneticilik yapt.
mraniye Belediyesi Kltr ve Sosyal ler, Basn ve Halkla
likiler Mdrl (1994-99), Eminn Belediyesi Kltr ve
Sosyal ler Mdrl grevini yrtt (1999-2000). 3 Kasm
2002 seimlerinde AKPden Adana milletvekili olarak meclise
girdi. Yeni Sla kltr ve sanat dergisini yaymlad (1989-99). iir
dnda denemeler yazd. Bir mza Serveni adl eseri Trke
ve Bonaka, Anne iiri ise Arapaya evrilerek yaymland.
air ve yazarln yan sra yal boya resim almalar ile de
kiisel 15 resim sergisi at.
Eserlerinden bazlar: iir: Depremin Sesi, Gnlk: Bir mza
Serveni, Aratrma: Namaz ve Oru (Ammar lkay adyla),
Kurban Risalesi, Antoloji: retmen iir Antolojisi.
 RECEP GARP 71

Emre taat Tartlmaz

Neyi emretmisem gayrs yalan

Yalandr, talandr ardnzda kalan

Syledim sylenecek neler varsa

Bilin ki sakndrdklarmdr tufan

Uyunuz emri hak kurtulu bunda

Skca sarln lm almadan

Emretmi efendim yledir madem

Canma candr uymayan perian

Skca sarl can gibi, kan gibi

Aldrma fanidir dnyadan kalan

nsanlar yeryznde yrylerini bir ekilde srdryor.

Kendince yol bulan dem, btn eyalar, btn hayat ve
evresindeki her doa parasn, yani dalar, ovalar, denizleri,
kendisine aitmi gibi istedii gibi kullanyor.
demin bu durumu, evresine hkmetmeyi, evresini
tanzim etmeyi, evresindekileri kontrol etmeyi de getiriyor.
Dolaysyla bir takm kurallar btn oluturuyor. nsan erefli
klan akl sayesinde, doruyu yanltan, irkini gzelden ayrt
 72 40 HADS 40 YAZAR

edebilmeyi baarmasdr. nsan akl eyann tanmlanmasn,

evresinin dzenlenmesini de getirmektedir. Bireyin kendince
koyduu kurallar nce ev halkna sonra komulara, sonra
cemiyete, sonra millete ve sonra da devlete dnyor.
lk insanla balayan dnya sorumluluu, vahyin de
balangcn oluturmaktadr. Dolaysyla ilk yasay, ilk kurallar
koyucu Allahtr. Bylece dem peygamber kendiliinden hayata
kurallar koyma yerine Allahtan aldklaryla hkmetmekle ie
balamtr.
nsan hukukunun balangcnn da dem peygamberin
insanla rettii retilerle bugne geldii ifade edilebilir.
Saysz eli gelmitir. Yol gstericiler gnderilmitir. Bu gelen
elilerin biroklar kendilerinden nce gelmi olan peygamberlerin
hkmlerine tabi olmay ve onlarla hayat tanzim etme emriyle
emredilmilerdir.
Bazlarna da hkmler, kurallar, suhuflar yani vahiyler
gelmitir. Tpk dem Peygambere geldii gibi Musaya,
Davuta, saya (as) geldii gibi efendimiz Hazreti Muhammed
Mustafaya (sav) da gelmitir. Dolaysyla hkmn sahibi olan
Allahn koyduu kurallar, insann koyduu kurallarn da
tesindedir.
Etkili, kalc, deimez, deitirilemez hkmler btnn
oluturur vahiy. nsana ait, insann yapabilecei ve insann
insanca ve adilce davranabilecei hkmler btndr.
te peygamberlerin gelileri bu hkmlerin stnde bir
hkm icra etmemenin, iddia etmemenin uyarsdr. Vahye
kar, Allah ve Resul buyruklarna kar iddia ederseniz iptal
olunursunuz. Hkm yalnz ve yalnzca Allaha aittir. Meseleye
byle baknca sknt kalmyor. yle olunca hayatn anlamn
kavramamz daha da berraklamaktadr.
 RECEP GARP 73

Size neyi emrettiysem onu aln denildiinde alnmas

gerekenler belirlenmi oluyor. Neden sakndrmsam ondan
da kanlmas farz oluyor. Dolaysyla emrin yerine getirilmesi,
inanm insanlar iin mecburiyet halini almaktadr. Emir Allahndr
ve peygamberinindir. Peygamber (sav) kendiliinden bir ey
sylemez. O gerektiinde syler ve konuur. Eer konuma
izni verilmemi ise orada susar.
Buhari ve Tirmizide geen bu hadisi erifte Eb Hureyre
(r.a)den rivayete gre, Raslullah (s.a.v.) yle buyurmutur:
Size neyi emrettiysem onu alp skca sarlnz ve sizi neden
sakndrdysam ondan da vazgeiniz.
Peygamberlerin sonuncusu olan efendimiz hayatn lsn
ve nasl yaanlmas gerektiini de belirtmi oluyor bylece.
Peygamberlerin gelileri insanlarn muhtal nedeniyledir.
Onlar kendiliklerinden doruyu, istikameti, iman ve teslimiyeti,
Allaha olan nsiyeti yeterince idrak edemezler diye peygamberler
ve vahiyler gnderilmitir.
Allah yaratm olduu kulunu hep dnm ve kendisiyle
irtibat kursun istemitir. Kendisinin belirledii hayat lsnn,
bir kulluk gerei olduunun da idrak edilmesini salamak
istemi ve ahretin ebedi olduuna ve burada ller dairesinde
yaayarak oraya intikal edeceimizi de belirlemitir.
Kuran- Kerime baktmzda grrz ki peygamberimize
olan bakn yaratcmz yle ifade etmektedir;
Araf Suresinin 158. ayeti Muhammet Esedin mealinden;
De ki (ey Muhammed): Ey insanlar, phesiz, ben Allahn hepinize
gnderdii bir eliyim; O (Allah) ki, gklerin ve yerin egemenlii Ona
aittir! Ondan baka tanr yoktur; hayat ve lm baheden Odur!
yleyse artk inann Allaha ve Onun Elisine! Okumas-yazmas
olmayan, Allaha ve Onun szlerine inanan Haberciye. Ona uyun
ki doru yolu bulasnz!.
 74 40 HADS 40 YAZAR

Bu ayeti kerimenin iki hususiyeti ortaya kyor. Birincisi;

Allahn peygamberine verdii deer ve onu muhafaza etmesidir.
Her eyin sahibi olduunu ifade ederek Peygambere olan
vasflarla ona uyulmasn ifade etmektedir. Bu bize Allahn
tekliini, ycelini idrak etmemizi getirirken bizden ama seilmi
biri olan Peygambere de harfiyen itaati getirmektedir.
Ali Bula mealinde Nisa 59. ayet, yle ifade ediliyor; Ey
iman edenler, Allaha itaat edin; eliye itaat edin ve sizden olan emir
sahiplerine de. Eer bir eyde anlamazla derseniz, artk onu
Allaha ve elisine dndrn, ayet Allaha ve ahiret gnne iman
ediyorsanz. Bu, hayrl ve sonu bakmndan daha gzeldir.
Birok ayette bu ve buna benzer hkmler geliyor ve
insan uyarlyor.
Mutlak itaatin Allaha ve Resulne olduunda srar vardr.
Ayn zamanda sizden olan devlet adamlarna da, yneticilerine de
itaatin farz klndn da bu ayetten reniyoruz. Anlamazlklarn
zm yolunu da gstererek Kuran ve snnete dnlmesini
haberdar ediyor. Bunun en byk kazancnn her iki cihanda
olduunu da kavramamz istiyor Yaratcmz.
Diyanetin mealinde Ali mran 31. ayeti kerime ise yledir;
(Reslm!) De ki: Eer Allah seviyorsanz bana uyunuz ki Allah
da sizi sevsin ve gnahlarnz balasn. Allah son derece balayc
ve esirgeyicidir.
Artk bize yollar gsterilmitir ve gerei yaplmas gerekmektedir
ki Efendimize hitaben deniliyor eer Allah seviyorsanz bana
itaat edin. Szmden darya kmayn. karsanz helake
urarsnz gibi anlamlar da iinde barndryor. Peygambere
uymakla elde edilenin nemini dikkatlerimizi ekerek Allah
da sizi sevsin ve gnahlarnz balasn diye duaya dnyor.
Umutsuz olunmamasn da kavryoruz bu hkmlerde. Allah
son derece balayc ve esirgeyicidir.
 RECEP GARP 75

Emrin haktr, uymak gerektir, bilmeliyiz Allah

Kuranla, snnetle Mslman olmaktr bismillah
Enbiya 107. ayeti kerimeye Yaar Nuri ztrkn mealinde
yle ifade ediliyor Ve biz seni ancak lemlere bir merhamet/bir
sevgi olman dnda bir ey iin gndermedik.
Bu ayeti celile peygamberin topluma, insanla geli gayesini
aka beyan etmektedir. Merhamet ve sevgiyle gnderilen
peygamber bizim iin yol haritasn ful brakmamtr. htiyari
deildir. Size neyi getirmisem ona uyun, neden sakndrm isem
ondan da kann denilmektedir. Hayat bu anlamyla anlaml
yaamak gerekiyor.
Tefhim-ul Kuranda Har suresi 7. ayeti kerimeye yle anlam
verilmitir; Allahn o (fethedilen) ehir halkndan peygamberine
verdii fey, Allaha, peygambere, (peygamberle) yakn akrabal
olanlara, yetimlere, yoksullara ve yolda kalmlara aittir. yle ki (bu
mallar ve servet) sizden zengin olanlar arasnda dnp dolaan bir
devlet olmasn. Peygamber size ne verirse artk onu aln, sizi neden
sakndrrsa artk ondan saknn ve Allahtan saknp korkun. phesiz
Allah, cezas (ikb) pek iddetli olandr.
te bu ayeti celileye baktmzda grrz ki hayatta
karlalacak olaylar hakknda nasl uyulmas gerektii hususunu
gzlerimizin nne sermektedir. Konuya girdiimiz hadisin
ayeti kerimeyle nasl ifade edildiini burada idrak ediyoruz.
Demek oluyor ki Peygamber size ne vermise onu aln, nelerden
sakndrm ise onlardan da saknn denilerek nasl saknlmas
gerektiini de dikkatlerimize sunmaktadr. Hem Allah (cc)
Kurann da hem de Peygamber hadisinde ayn eyleri tekrar
ediyor. Demek oluyor ki i ciddidir ve asla savsaklamaya
gelmez. telemeye gelmez.
Anladm hayat sensin, zaman sensin, ak da sen
Sana matlup olan kabulmdr gayrs diken
Mslman, insanlarn elinden ve
dilinden emin olduu kimsedir.

(Tirmiz, mn, 12)

BESTAM YAZGAN
 78 40 HADS 40 YAZAR

BESTAM YAZGAN

1957 ylnda Osmaniyenin Toprakkale ilesinde dodu.

lkrenimini Toprakkalede, orta ve lise renimini Osmaniye
mam Hatip Lisesinde tamamlad. 1978 ylnda Atatrk
niversitesi Edebiyat Fakltesinden mezun oldu. Osmaniyede
on yedi yl yaynlanan Gneysu Kltr Sanat ve Edebiyat
dergisinin genel yayn ynetmenliini yapt. Halen zel
Bahelievler hlas Kolejinde edebiyat retmeni olarak grev
yapmaktadr. iir, masal ve hikye trlerinde yetmi eseri
bulunan yazar; 1994 ylnda Trkiye Yazarlar Birlii tarafndan
ocuk Edebiyat dalnda Yln Yazar, 2003 ylnda ocuk
Edebiyatlar ve Yaynclar Birlii tarafndan Yln airi,
2011 ylnda LESAM tarafndan ocuk Edebiyat dalnda Yln
Yazar seildi. iir dalnda yurt ii ve yurt dnda birok dl
alan Bestami Yazgan bir gnl insandr. Gnl Fotoraf
kitabnn airidir.
 BESTAM YAZGAN 79

Gl ncitme Gnl

ieklerle ho gein,
Bal incitme gnl.
Bir kk meyve iin
Dal incitme gnl.

Konumak bize mahsus,

Olsa da bir gzel ss,
Ya hayr de yahut sus.
Dili incitme gnl.

Sevmekten geri kalma,

Yapan ol, ykan olma,
Sevene diken olma,
Gl incitme gnl.

Ban olsa da yksek,

Gzn enginde gerek,
Kibirle yryerek
Yolu incitme gnl.
 80 40 HADS 40 YAZAR

Mevl verince azma,

Geri alnca kzma,
Tten oca bozma,
Kl incitme gnl.

Dokunur gayretine,
Karma hikmetine.
Sahibi hrmetine
Kulu incitme gnl.
 Masrafta tasarruf geimin yarsdr. nsanlara
dostluk ve muhabbet akln yarsdr. lmi soruda
naziklik, samimilik ve gzellik bilginin yarsdr.

(Taberani)

BRAHM ERYT
 82 40 HADS 40 YAZAR

BRAHM ERYT

14.06.1958, Ankarada dodu. lk ve orta renimini

Ankarada tamamlad. Gazi Eitim Fakltesi Matematik
Blmn bitirdi. eitli lise ve dershanelerde retmenlik
yapt. Halen, zel bir eitim kurumunda danmanlk grevini
srdrmektedir. lk iiri, Aylk Dergide yaymland (1983). 1998
ylndan itibaren, arkadalaryla beraber aylk Ayane dergisini
kard (36 say). 19922000 yllar arasnda ktibas dergisinin
Sanat-Edebiyat sayfalarn hazrlad. Ayrca, brahim Kurunlu
imzasyla eitli dergi ve gazetelerde yazlar ve ykler yazd.
Mehmet Akif Ersoy, Sezai Karako, Yahya Kemal, Atasoy
Mftolu ve Cahit Zarifolu zerine inceleme-aratrma
yazlar yazd. Aylk Dergi bata olmak zere birok dergide
yazd. Eserlerinden bazlar: Kaytsz Sevdalar (iir), Kurnla
Konuan air (roman).
 BRAHM ERYT 83

Yarm Akl
Vahiy ve Hadisle Tamamlanr

1) Masrafta tasarruf geimin yarsdr:

Hayatmzn srmesinde, insanlarn ve dier canllarn
kulland, hayatmzn vazgeilmezi olan maddelerin tketiminde
dikkatli davranma istei, yeterli olduu kadar kullanma, idareli
tketmeye tasarruf denildiinden hareketle, bu hadisin bendeki
armlarna dair birka sz syleme denemesine cesaret
etmenin endiesini iimde tayarak baladm belirtmek
isterim yazma.
Masraf, tasarruf, israf... kelimeleri sarafe fiilinden tremi
kelimeler olup, sarafe, kelime anlamyla harcama, kavramsal
anlamyla harama harcamak demek. sraf, sarafe fiilinin
mastardr. Her ne kadar gnmzde israf kavram, savurganlk
olarak alglansa da, israfn asl anlam haram yolda harcama
yapmak demektir. O yzden bir ayette, sraf edenler eytann
kardeidir (sra/27) demitir Rabbimiz.
Ayn ekilde, infak, kelime anlamyla harcamak, kavramsal
anlamyla helal yolda harcama yapmak anlamna gelen nafaka
fiilinin mastardr. Bu bilgiler nda, Masrafta tasarruf
geimin yarsdr cmlesini ben harcama konusunda son derece
dikkatli olmamz gerektiini, harcama kalemlerimizde haram
artracak en kk eyden bile kanmamz gerektiini
 84 40 HADS 40 YAZAR

anlyorum. rnein, faiz almaya giderken harcadmz benzin

israftr. Bir fakire gda malzemesi gtrrken harcadmz
benzin infaktr. Faiz, hrszlk, gasp, para iin adam ldrmek,
vb. gibi her trl haramlardan kanldnda dnya geiminin
yars garanti altna alndn belirtmektedir Peygamberimiz.
Harama harcamama konusunda dikkatli olunduu lde
bereketin olacana inanyorum ben.
Bu anlamda, israftan, yani harama harcamaktan kandmz
lde ve infaka, yani helale harcamaya yneldiimiz lde
dnyadaki geimin kolaylaacan vurgulamak istiyorum. Bir
de, para, paray eker diye bir deyie dikkat ekmek istiyorum.
Ben bu deyii, infak edersen Allah sana daha fazlasn verir
olarak anlyorum.
u gnlk dnyada, mal ve para biriktirmeyi lanetleyen
bir dnya grnn mensuplar olarak, tasarruf kelimesini
imdiye kadar hep yanl anladmza dikkat ekmek istiyorum.
Ksacas, tasarruf, bugnk anlald anlamyla biriktirme
olmayp, harama harcamama konusunda uyank olmamz
gerektii anlamna gelmektedir. te bu uyanklk lsnde
dnya geimi kolaylaacaktr.

2) nsanlarla dostluk ve muhabbet akln yarsdr:

Hadisin ikinci blmndeki, nsanlarla dostluk ve muhabbet
akln yarsdr cmlesi, yaadmz hayat yaanlr klmay
kolaylatracak bir sihri iinde barndran bir cmle bence.
evremizdeki insanlarla kurduumuz dostluk ve muhabbet
erevesinde dnyaya dair ilerimiz kolaylaacaktr.
Onlarla herhangi bir konuda yapacamz, istiare, yani
fikir alverii sayesinde aklmz yorma konusunda daha
az enerji harcamamz sz konusu olacaktr. Akl akldan
stndr zdeyiini artryor bu cmle bana.
 BRAHM ERYT 85

Yine, Her bilenin stnde bir bilen vardr zdeyii de

benzer anlam ifade etmektedir. nsanlarla, zellikle de
konusunda uzman olan insanlarla kurulan dostluk sonucunda
yaplan muhabbet, maddi-manevi her trl kazanma kap
aralayacaktr ister istemez. Cahille yemek yiyeceine limle ta
ta zdeyii de yine bu konuya aklk getirici mahiyette
gzel bir szdr.
Allahn hedefli kulunu sevdiinden hareketle, hedefine
odaklanan her beyin ve yrek sahibi insan, hedefine
yrd kutlu yolda, kendi donanmna ilave olarak,
baka insanlarn donanmlarndan ve deneyimlerinden
azami lde yararlanmay kendisine sunulmu ilah bir
ltuf olarak deerlendirecektir.
Hadisin nc ve son blmne gemeden nce bir
noktaya dikkat ekmek istiyorum: Bu hadiste olduu gibi,
Peygamberimizin dier hadislerinde de -ok sk olmasa
da- yarm kelimesinin kullanldna ahit olmuuzdur.
Kii evlenmekle dininin yarsn tamamlam olur. hadisinde
olduu gibi.
Din kelimesinin Trkesinin yaam biimi olduunu
da belirtmek istiyorum bu arada. Yarm kelimesi, genelde
matematikle ilgili bir kelimedir. Bir btnn tam yarsn
ifade eden bu kelime, gnlk hayatta da sk kullanlan bir
kelime olup, bir iin yarsn bitiren bir kiinin btnn de
bitireceine iaret eder genellikle. Yarm braklan her i, en
bata kiinin kendisine olan z gvenini yok etme gibi bir
olumsuzluu iinde barndrr.
Dier yandan, yarm braklan her eyin, vuku bulduu
evrede rneklik olmas asndan olumsuz bir enerji yaymas
kanlmazdr. Peygamberimizin iinde yarm kelimesi
geen btn hadisleri incelendiinde, hepsinde gl bir
isteklendirmenin bulunduu grnecektir. Hi olmayan
 86 40 HADS 40 YAZAR

bir eyin nce yarsn, sonra tamamn yapmaya ilikin bir

isteklendirmedir bu. Bir eyin yarsn yapamayan bir kiinin,
o eyin tamamn yapmaya asla g yetiremedii aikrdr.

3) lmi soruda naziklik, samimilik ve gzellik bilginin

yarsdr:
Soru sormak zellikle de ilmi konularda soru sormak,
soran kiinin zeksn, kltrel birikimini, sosyal konumunu
iinde barndrr. Soru soranlar ikiye ayrlr:
1) Soru soran kiinin sorduu konu hakknda gerekten
hibir bilgisi yoktur, samimi anlamda renmek iin sorar.
2) Sorduu sorunun cevabn bilir. Bunlar da kendi
aralarnda ikiye ayrlr:
a) Kardaki kiinin sorduu konudaki bilgisini ve grn
renmek iin sorar. Bu tipler genelde tartmaya meyilli
insanlardr. Sorularndaki baz kelimelere zellikle vurgu
yapmalar bunlarn amacn hemen ele verir.
b) Kendi grne dayanak aramak iin sorar. Bu tipler
ise genellikle kendi nefs ve arz dncelerini destekleyen
cevaplar umudundadrlar.
Ben uzun yllardan beri herhangi bir konuda bana soru
sorulduunda u soruyla karlk veriyorum soru soran kiiye:
Bu sorunun cevabn gerekten bilmediin iin mi soruyorsun, yoksa
benimle tartmak iin mi soruyorsun?
Gerekten bilmiyorsa birikimim orannda cevaplamaya
alyorum, yok eer tartmak iin soruyorsa ki bu yukarda
da dediim gibi soru iindeki kelime vurgularndan belli
oluyor- kesinlikle cevaplamyorum. nk u ana kadar bu
minvalde yaplan tartmalardan -kalp krlmas dnda- bir
sonu domadna, tartarak bir yere varlmadna defalarca
ahit oldum. Bu yzden ben, tartmak yerine, yapacak bir
 BRAHM ERYT 87

sr iim olduunu belirterek byle bir tartmann iine

girmekten zellikle kanyorum. Yaanan tartmalar sonunda
bir yere varlmad gibi, sinirlerin ypranmas ve gerginliklerin
yaanmas da cabas.
te Peygamberimiz hadisinin bu nc blmnde soru
sormann adabn ve edebini aklyor bir bakma. Bir soruda
u unsurun bulunmasna vurgu yapyor:
1) Nezaket ve kibarlk,
2) Samimiyet ve itenlik,
3) Zarafet ve gzellik.
Bir soruda bu unsurdan herhangi biri olmad takdirde
bir sorunun soru kalbna uymadn belirtiyor. Sz konusu
unsurlarn olmad bir soruda, soran kiinin art niyetli ve
maksatl olduuna dair ipular veriyor bize Peygamberimiz.
inde nezaketin, samimiyetin ve gzelliin olmad bir soruyu
cevaplamamann daha hayrl olacana dikkatleri ekiyor.
Snnet kavramn, eitli ekilcilik ve davran kalplarnda
alglamadan, dorudan Kurann hayata uyarlanmas
(Hz. Muhammed=yryen Kuran) olarak algladmzda, sahih
hadisleri de ayetleri anlamann bir yolu olarak rahatlkla ele
alabiliriz.
Kuran hayatmzn her alannda hkim klma adna yaplan
her niyet ve bu niyetlerin uygulanmas adna klan her yol,
Rabbimizin honutluunu kazanmamza kap aralayacaksa bir
nemi vardr, aksi takdirde kiisel zaaflarmz ve arzularmz
ba tac yapmaktan teye gitmeyecektir.
Nefislerini ilah edinen insanlar zmresine dhil olmamak
iin, her ayeti ve hadisi nce zmseyip, ardndan hayatmza
geirmemiz, yani yaamamz gerekiyor. Bunu gerekletiremediimiz
takdirde, Kurann ifadesiyle, kitap ykl merkeplere dnmemiz
kanlmaz olacaktr.
Canm kudret elinde olan Allaha yemin ederim
ki sizler iman etmedike Cennete giremezsiniz.
Birbirinizi sevmedike de iman etmi olmazsnz.
Yaptnz takdirde birbirinizi seveceiniz bir ey
syleyeyim mi? Aranzda selam yaynz.

(Mslim, man 93-94)

AKR KURTULMU
 90 40 HADS 40 YAZAR

AKR KURTULMU

1958 Eskiehir doumlu. lk ve orta renimini burada

tamamlad. stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesi Dou
Dilleri Blmn bitirdi. 1977 ylndan bu yana eitli gazete
ve dergilerde alt. Yeni Devir Gazetesinde uzun bir sre
Sanat-Edebiyat sayfas hazrlad.
1980 ylnda Necati Polatla birlikte Tin Yaztlar isimli
bir edebiyat dergisi yaynlad. nce Yayn-Datm isimli
firmasnda kitap yayn ve datm faaliyetinde bulundu. nsan
Yaynlarnn kuruluunda grev ald. Yeni Haber gazetesinde
alt. Eskiehirde arkadalar ile birlikte Fecir isimli bir
duvar gazetesi kard. lk iiri Mavera Dergisinde 1978
ylnda yaynland. Birok dergide iir ve yazlar yaynland.
Eserlerinden bazlar. iir: Ah Gzel Bir Gn, Yusufun Kuyusu,
Biyografi: Hz. Hamza ve Bilal-i Habei.
 AKR KURTULMU 91

Gzel Bir Duadr Selam

Cenab- Rabbl lemin; binbir eit dnya nimetlerini

sonsuz bir biimde biz kullarnn istifadesine sunmu. Bunun
karlnda ise bizden hibir cret istenmiyor. Bizden istenilen ey
sadece ve sadece Onun bykln tasdik edip, ok sevmek
ve Ona, bu tavrmz, tutumumuzu ibadetlerle belgelemek,
ak bir biimde ilan etmek, arz etmektir.
Her daim Rabbine, bize dnyada da, ahrette de iyilik ve
gzellikler ver, bizi Cehennem ateinden koru diye dua eden,
Yaradana snan mmin yrekler, bu dua ile bu ynelile
tam bir teslimiyet ierisinde Onun byklne iman etmi,
tasdik etmi ve Ondan gelene rza gstermeye kendini adam,
teslim olmu bir tavr sergiliyor
Teslimiyet; inancn ak belgesi, kant, gstergesi deil
midir? Yaamn her boyutunda, her evresinde var olan snav,
sevgi aamasyla srmektedir. Cennete ulamay, iman etmekle,
iman etmi olmay da birbirimizi sevmekle salayabileceimizi
mjdeliyor Yaradan.
Dnya gzyle baktmzda bu gerein bir ksmn
bile glkle alglayabileceimiz aktr. Rahmani retinin
penceresinden bakarak deerlendirdiimizde sevginin,
iimizdeki dalar bile nasl erittiini, paraladn grmek zor
olmayacaktr. Birbirimize souk davrandmz, ilikilerimizin
ok canl olmad kardelerimizi bu pencereden baktmzda
 92 40 HADS 40 YAZAR

nasl sevebildiimizi idrak etmek, imann gcyle, rahmani

bak erevesinde deerlendirebileceimiz bir gerektir.
Snavn son blmnde yine, birbirimizi sevebilmemiz iin,
aramzda selam yaymamz tlenmitir. Selam bir balangtr.
Selam ne gzel bir balangtr. Bir esenlik dilemedir selam.
yi dileklerde bulunmaktr. Yaradan anarak, Onun korumas
altna snarak konumaya balamaktr. Yaradann adn
her daim anmaya vesile klar selam. Efendimizin (sav) selam
zerinde bunca durmasnn hikmetini anlamaya almalyz.
Rabbimizi anmak, hatrlamak, hatrlatmaya almak ve
Rahmann emsiyesi altna snmaktr selam.
Ne gzel bir duadr selam. Ne gzel bir seslenitir. Ne
gzel bir duadr kardeine esenlik dilemek. Efendimiz (sav)
selam yaymak konusunda da bize ne gzel bir miras brakm,
rnek bir tavr sergilemitir.
Yolda yrrken karlat ocuklara, akil bali olmam
ocuklara bile selam vererek, onlarla akalam, sohbet etmitir.
Mminlerin de selam yaymalar konusundaki abalar
desteklemek, sorumluluk bilinciyle yerine getirecekleri bir
devdir. Bu erevede ayakta olann oturana, binekli olann
yryene, az olann ok olana, kn bye, arkadan
gelenin ndekine selam vermesi tlenmitir.
Gzel bir dua olan selamn, imanla olan ilgi ve yaknl
konusunda yeniden dnmeliyiz. Selam duraklarnda
soluklanarak srdrmeliyiz yry. Bilinlerimizi yenilemeli,
selamn snrlarn olabildiince geniletmeliyiz. Vesselam
Bizi aldatan bizden deildir.

(Mslim, mn, 164.)

YILDIZ RAMAZANOLU
 94 40 HADS 40 YAZAR

YILDIZ RAMAZANOLU

Yldz Ramazanolu. 1958 Ankara doumlu. Ankara Kz

Lisesi ve Hacettepe niversitesi Eczaclk Fakltesini bitirdi.
rencilik yllarndan itibaren sreli yaynlarda deneme ve
hikyeler yaynlad. Sivil toplum rgtlerine destek verdi.
Trkiyede ve dnyada kadn zirvelerini izledi, tebliler
sundu. Dou Konferans inisiyatifinin arc yesi. Zaman
Gazetesinde yorum, sonpeygamber.infoda siyer yazlar
yazyor. Eserlerinden bazlar: Bir Dnyann Kadnlar, Derin
Siyah (2002) TYB yln hikye kitab dl, Angelika (2010)
Eskader dl, Badat Fragman (2008) TYB dl.
 YILDIZ RAMAZANOLU 95

Bugn Aldatan Yarn Aldanr

Hayat pratii ve benzer durumlardan birinin, dierini

anlama asndan salad imknlar, balktaki hadis mealini
akla getirdi.
nsan ilk anda, Neden aldatan demekle yetinmeyip, bizi
aldatan denilmi? sorusuna taklyor. Biraz ince dnp, kim
sylemi, kime sylemi ve hangi makamda sylemi gibi sze
kymet kazandran unsurlar asndan baknca, bizi kaydnn
orada ne kadar manidar dt daha iyi anlalyor.
Evvela, mmince tavrn genel erevesini belirleyen iki
ayeti hatrlayalm: Muhammed (sas), Allahn resuldr. Onun
(sas) maiyetinde olanlar kendi aralarnda son derece merhametli,
kffar karsnda ise son derece edit ve almaz bir sur gibidirler.
(Fetih, 29)

Ey iman edenler! Dininden dnenleriniz olursa, Allah (cc) bir

kavim getirir. Allah (cc) onlar sever. Onlar da Allah sever. Mminler
karsnda zillet denecek kadar alak gnll, ama kffar karsnda
son derece izzetlidirler. Knayclarn knamalarna aldrmakszn Allah
yolunda mchede ederler. te bu Allahn fazldr ve onu dilediine
verir. Allah, her eyi kuatan ve bilendir. (Maide, 54)
Kffar, yani her trl nimetle perverde edildii halde
nankrlk edenler. Hakk bildii halde karalayp, batl hak
yerine ikame etmek isteyenler. Yani insanl kkten aldatanlar,
 96 40 HADS 40 YAZAR

gerekten salam, sert ve sarslmayan, kararl bir tavr ve o

tavrn gerektirdii fiili yaptrmlar hak ediyorlar.
Eer bir zmre bu vazifeyi stlenir, her trl knama,
karalama, aalanma ve bunun gibi bilumum itimai basklar
gsleyerek stesinden gelmeye ahdederse, o topluluk iinde
yer alanlarn son derece gvenilir olmas lazm gelir.
Bir parantez ap, emin olmann, peygamberlerin
temel vasflarndan olduunu hatrlayalm. Sonra da soralm:
Birbirinden emin olmayanlar, kffar karsnda in Seddi gibi
durabilir mi?
Sonra da gvenmek ve gvenilir olmak ile birbirine kar
alak gnll ve mtevaz olmak arasnda nasl bir iliki
olduunu dnmeye alalm.
Aldatma, mnferit bir ahlaki mesele olduu kadar, gruplar,
milletler ve devletleraras bir meseledir ayn zamanda. Mnferit
ahlaki bir mevzu olarak aldatma ne kadar mezmum ise
savata taktik ve stratejinin temelini oluturmas bakmndan o
kadar memduh ve kanlmazdr. Harp hiledir. Devletleraras
mnasebetlerde taktik ve stratejiler biraz daha incelerek,
medenileir.
Sonra diplomasi ad altnda lacivert urbalara brnerek
salonlarda arz endam eder. Sz, belaatle birleip yle bir sihre
brnr ki, normal artlarda asla kabul etmeyip, savaacak
devletler, sava sebebi grdkleri meselelerde glerek imzalar
atarlar. Bylece savasz bir deiim balar.
Efendimiz (sas), fertleri en mkemmel ahlaki seviyeye
ulatrmak kadar, nankr ve insanlar batlla oyalamak zere,
dolap zerine dolap evirenlerin hilelerini balarna geirecek
basiretli hamleleri de talim etmek durumundayd. Mesela bir
Mekke fethi, strateji ve diplomasinin en nadide rneklerine
sahne olmutur.
 YILDIZ RAMAZANOLU 97

Aldatma gibi ahlaken irkin bir eyin, hayatn aldatma

zerine kuranlar bile hakka tamakta nasl deerlendirilebilecei
orada fiilen gsterilmitir. Ve her eyi yerli yerine koyan Efendiler
Efendisi (sas), dnyay deitirmeye ahdedenlerin bir noktaya
dikkatini ekiyor. Aldatmann bir yeri vardr. Eer, mmin o
yeri de ahlakiletirecekse, Bizi aldatann bizden olamayacan
unutmayacaktr...
Bizi aldatan bizden deildir!
Aldatmak; kar taraf yanltmak, hle ve oyuna getirmek,
kandrmak, ifl etmek, dolandrmak, sznde durmamak
demektir. Hakikatin zdd anlamna gelen yalanla e anlamldr.
Ferdi ve toplumsal ykmlara sebep olacak nitelikte kt bir
davrantr.
Birinin dier birini aldatmas, bilerek hakikat d bilgi
vermesi, yanltarak kendi lehine hak etmedii birtakm menfaatler
elde etmesi, her eyden nce Allahn en erefli yarat olan
insana byk bir saygszlktr; insann deer ve konumunu
anlayamamaktr. Sava ortamnda dman aldatmak dnda,
hangi artlarda olursa olsun bakasn aldatmaya hi kimsenin
hakk yoktur. Dolaysyla aldatmak bir hak ihllidir.
Hayat, doruluk ve gven zere kurulmutur. Karlkl
gven olmadan hayat yrmez. Bu gven, btn beeri
ilikileri kapsar. nk insan sosyal bir varlktr. Tek bana
yaamas mmkn olmadna gre, bakalaryla karlkl
ilikiler kurmas da kanlmazdr.
slam inancnn deer yarglarna gre her ne suretle ve
hangi artlarda olursa olsun, hile yapmak ve insanlar aldatmak
kesinlikle yasaktr. Kuran, aldatmay, mnafklara yakan
irkin bir davran olarak ifade eder.
nk mnafklarn en belirgin zellii, Allaha inanmadklar
hlde, inandk, diyerek, Allah ve bakalarn kendilerince
 98 40 HADS 40 YAZAR

kandrmaya kalkmalardr. Hlbuki onlar, aslnda kendilerini

aldatmaktadrlar. nk Allah onlarn hle ve aldatmalarn
bilir. Kurann ifadesiyle; Onlar Allah ve inananlar aldatmaya
alrlar, oysa sadece kendilerini aldatrlar da farknda deildirler.
[Bakara, 2/9]

Bir gn Allahn Resl (s.a.v.) pazarda bir buday sergisine

urad. Elini buday ynnn iine daldrnca parmaklar
sland. Bunun zerine satcya; Bu slaklk ne? diye sordu.
Adam; Ey Allahn Resl! Yamur slatt, dedi. Kutlu Neb;
nsanlarn grp aldanmamas iin o slak ksm ekinin stne
karsaydn ya! karln verdi. Ardndan da; Bizi aldatan,
bizden deildir. buyurdu. [Mslim, mn 164]
Aldatma ve hile sadece al verite deil, hayatn her
alannda olabilecei iin, Hz. Peygamberin, Bizi aldatan bizden
deildir ifadesi son derece anlaml ve nemlidir. Bu sebeple
aldatma ve hile, bir Mslmann mal ve hak kaybnn yan
sra canna bile mal olabilir.
Yalan, aldatma ve hilenin olduu yerde, adalet ve hukuk
olmaz. Bu sebeple hile ve aldatma, her trl olumsuzlua neden
olabilir. Bu yzden hile ve aldatma, Mslman olmayanlarn
ancak yapabilecei bir davrantr. nk Mslmann mal
da can da dokunulmazdr; bir baka Mslmana haramdr.
Mslman bir mal satarken iyi ve kt, malnn her
eyini kar tarafa bildirmelidir. Maln aybn gizlemek veya
sylememek aldatmadr. Bu sebeple bir mal lp tartmadan
kabala satmak, yanltc olduu iin doru deildir.
rnein maln ktsn ynn altna veya tezghn arka
ksmna koymak, ste su katmak, yksek kaliteli mala dk
kalitelisini kartrmak, para veya kymetli ktlarn sahtesini
yapmak ve mteriyi aldatacak her trl sahtecilik, Bizi aldatan
bizden deildir. hads-i erfinin tehdidine muhataptr.
 YILDIZ RAMAZANOLU 99

evremize ve dnyaya bakldnda milletleraras sahtekrlklar,

byk ihle yolsuzluklar, mal stoklayarak yaplan fiyat artrmlar
gz nne getirildiinde, Hz. Peygamberin tehdidinin ne kadar
manidar, slamn hedefledii hayat dzeninin ne kadar insan
merkezli ve dil olduu daha iyi grlecektir.
u geici dnya iin bir menfaat urunda insanlar aldatan
ve yalan syleyen kimselerin insan kalitelerinin dkln
gsterir. manlar zayf olduu anlalmaktadr. nk slam
kurallar, Kurn ve peygamber tleri, yaanmas iin
ngrdkleri kurallar zmsememi demektir. Allah ve ahiret
sorgusunu hesaba katmadan yaadklar anlalmaktadr.
Allah br dnyada bunlarn hayr ve iyiliini dilemez.
zm olarak, zelikle ticaretle uraanlar, daha fazla hak
ihlali ile kar karya kaldklarndan, kendilerini hak ihlalinden
koruyabilmeleri iin Allah ve hiret gnn hatrlarndan hi
karmamalar gerekir.
Kalpleri/gnlleri srekli Allaha bal olmaldr. unu iyi
bilmeli ki hle ile rzk artmaz. Aksine hile maln bereketini
giderir. Hle ile azar azar biriktirilen mallar, anszn gelen bir
felketle, birden bire elden kar; hile yapanlarn yanna da
sadece gnhlar kalr.
slamiyet hibir ekilde ve hibir alanda hile ve aldatmay
kabul etmez. Ona byk bir uhrevi ceza takdir etmitir. rk
ve sakat i yapmay da, eksiklikleri gizlemeyi de haram kabul
eder. nsanlarla olan ilikilerde drst olmak slamn iardr.
Bata al-veri olmak zere herhangi bir konuda bakalarn
aldatmak ahlkszlktr.
Dnyada insanlar aldatmak mmkndr, fakat ilmiyle
her eyi kuatan Allah aldatmak elbette mmkn deildir.
Asl aldanan aldattn sanan hilekrlardr. (Bu mnafklar)
mminlerle karlatklar vakit (Biz de) iman ettik derler. (Kendilerini
 100 40 HADS 40 YAZAR

saptran) eytanlar ile ba baa kaldklarnda ise; Biz sizinle beraberiz,

biz onlarla (mminlerle) sadece alay ediyoruz, derler. [Bakara, 2/14]
Hilekrlk mnafklk alametidir. Akll bir Mslman
her eyden nce imannn gerei, hile ve aldatmaya tevessl
etmemeli, byle bir lekeyi zerinde tamamaldr.
Sonu olarak sylemek gerekirse, aldatma ve hile Mslmanlk
vasfyla badamaz. Mmin, imanyla ve imannn bir yansmas
olan eylemleriyle Mslmandr. Yalann, hile ve aldatmann,
onun hayatnda yer almamas gerekir. Dnyann geici olduunu,
yapt her eyden ahirette sorguya ekileceini dnerek
admlarn atmas, hayatn Allah ve ahireti hesaba katarak
srdrmesi gerektiini unutmamaldr.
Velhasl doruluk ve hakkaniyet, Mslmann iar
olmaldr.
Bugn aldatan yarn aldanr. nk hep aldatmaya alan
kiiler, zamanla toplumda itimatlarn kaybederler. Artk
kimseler onlardan alveri yapmaz, darda kalnca da yardm
etmez ve ilgilenmez olur.
Kendisiyle alveri yaplmaynca kimi kandracak, kimi
aldatacak? Bylece kendini aldatm ve aldanm olacaktr.
Nitekim Peygamberimiz (s.a.v.) de Mslmanlarn kimseyi
aldatmamas gerektiini ifade ederek yle buyurmulardr:
Bizi aldatan, bizden deildir. (bni Mce, Ticaret, 45)
Drstlk manevi bir zenginliktir. nk drst insanlara
herkes yardm etmek ister. Ona gvenir; borlu ise anlay
gsterir, onu sktrmazlar. sahibi ise, herkes ona i yaptrmak
ister, mterileri ok olur.
Bugn toplumumuzda drstlk zaafa uram, bu sebeple
sosyal hayat bir gvensizlik duygusu sarmtr. Szgelii,
Ticaretle urayorsan, yalan sylemeye mecbursun; nk yalan
sylemezsen kazanamazsn diyorlar.
 YILDIZ RAMAZANOLU 101

Byle dnenler, herhalde herkesi kendileri gibi zannediyorlar.

Buna gre de sanki kendilerine mazeret aryorlar. Ksa vadede
byle dnenler hakl gibi grnebilirler. Ama uzun vadede
daima drstler hakl kacaktr. nk drstlkten ayrlmadan
da hayatta bir yerlere varmak mmkndr ve bu bir fazilet
mcadelesidir.
Neticesi mutlaka maddi ve manevi bakmdan byk bir
kazan olacaktr. Nitekim Peygamber Efendimiz (s.a.v.) yle
buyurmulardr: Doru szl ve kendine gvenilir tcir, (hirette)
peygamberler, sddkler ve ehitlerle beraber olacaktr. (Tirmiz, 4)
slam, gzel ahlaktr.

(Kenzl-Umml, 3/17)

EREF AKBABA
 104 40 HADS 40 YAZAR

EREF AKBABA

1959 Erzurum doumlu. lk ve Ortarenimini Erzurumda

tamamlad. Atatrk niversitesi lahiyat Fakltesi mezunu.
zel Birikim Eitim Kurumlar ynetiminde yer ald. Adana
ve stanbulda eitli okullarda retmenlik yapt ve devam
ediyor. stanbul niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Gazetecilik
Anabilim dalnda doktorasn tamamlad. eitli dergi ve
gazetelerde almalar yaynland. 1983/ Erzurumda Gen
Kuakla balayan dergicilik faaliyetleri Ay Vakti ile devam
ediyor. stanbulda ikamet ediyor
Halen Ay Vaktini ynetiyor. Eserlerinden bazlar. Ay
Olun nsanlar (iir) Kar Mumu (deneme).
 EREF AKBABA 105

slam Hudutsuz Gzeldir

slam: Se-Li-Me fiil kknden gelir. Masdar olan Silm;

grnen ve grnmeyen afetlerden uzak durma, sulh, esenlik
olarak tanmlanr. Yce Kuran; Ey iman edenler, hep birlikte
silm (sulh)e girin, eytann admlarn takip etmeyin. Muhakkak
o sizin apak dmannzdr. (Bakara-208) buyurmaktadr.
slam, insanla gnderilen son dindir.
slam, selamdr, nizamdr.
Ktb-i Sittenin tamamnda geen bir hadis-i erifte
efendimiz (s.a.v) buyurmaktadr; slam, Allahtan baka hibir
ilah bulunmadna, Muhammedin Onun elisi olduuna ehadet
etmen, namaz klman, zekt vermen, ramazan orucunu tutman, yola
gcn yettii takdirde Beyti (erifi) tavaf etmendir.
slam, irkinlie, sapkla, batla, inanszla srklenen
insanlk iin kurtulutur, doru yoldur.
slam, tevhiddir.
slam hudutsuz gzel, Mslman eskimez modeldir.
stad Necip Fazln ifadesiyle; Mslman o kimse ki, her
gzele bedeldir/ nsan defilesinde eskimez tek modeldir.
Ve slam, vahyin elisi efendimize de emrolunduun
gibi dosdoru ol buyuruyor.
Ahlak: Hulk kelimesinin ouludur. Din, tabiat, karakter
anlamna geldii gibi, insann yaratlnda var olan huy
anlamna da gelir.
 106 40 HADS 40 YAZAR

nsann ruhuna yerleen iyi ve kt alkanlklardr. slam

gzel ahlaktr.
Bir dier hadiste peygamberimiz, yine buyuruyor: yilik
gzel ahlaktan ibarettir. Gnah ise kalbini trmalayp durduu halde
insanlarn bilmesini istemediin eydir.
Bu sebepledir ki, Mslmann temel ilkesi emr-i bil maruf
nehy-i anil mnkerdir. nsan, ruhunu, kiiliini, kimliini
yceltecek olan iyiliklerin toplum hayatna yerlemesi iin
gayret ederken, irkefin, ktlklerin de yok olmas iin
mcadele eder.
Efendimiz buyuruyor; Kyamet gnnde mmin kulun
terazisinde gzel ahlaktan daha ar bir ey bulunmaz. Allah Tel irkin
hareketler yapan, irkin szler syleyen kimseden nefret eder.
Her eyden nce ahiret inanc vardr.
Yaptklarndan tr hesaba ekileceine inanr.
Zerre miktar hayr, zerre miktar er yapmsa karln
greceini beyan eder Zilzal sresi Mslman da yle
inanr.
Mslmann gzel ahlak hususunda rehberi Muhammed
Mustafa (s.a.v)dir.
Rabbimiz Kalem suresi 6. ayette: Sen elbette byk ahlak
sahibisin buyurmaktadr. Nbvvet ve Risalet ncesi de, herkesin
hayran olduu stn bir ahlaka sahipti ve kendisine Muhammedl-
Emin deniliyordu.
Ve Beni Rabbim terbiye etti, Ben gzel ahlak tamamlamak
iin gnderildim buyurarak ilahi terbiyeye muhatap olduunu,
kendisinden nce gelen peygamberlerin tebli vazifesini
srdrdn ifade ediyordu.
nceki Rasl ve Nebiler, her biri bir kavme gnderilmiti.
Efendimiz (s.a.v) topyekn insanla.
 EREF AKBABA 107

Okuma teklifi ile muhatap olmutu ilk vahye. Yirmi yl

boyunca da, yce Rabbimiz Kuranda neyi emretmise hayata
geirmi, cahiliye kuatmasndaki bir topluluun diriliine vesile
olmu, slamla ereflenen Ashab da kyamete dein insanla
gzel ahlak rnei ve bu yolda iaret talar olmulard. slam
gzel ahlaktr.
Onun hayatndan bu ynde yzlerce rnek verebiliriz,
birini nakledelim. Bir gn Raslullah (s.a.v); Kalbinde zerre
kadar kibir bulunan kimse cennete giremez buyurdu. Ashaptan
biri; Ya Raslallah, insan elbisesinin, ayakkabsnn gzel olmasn
sever. dedi. Bunun zerine Raslullah; Allah gzeldir, gzellii
sever, kibir ise hakk kabul etmemek ve insanlar hor grmektir.
buyurdu.
Peygamberimiz; Allahm, yaratlm gzel yaptn gibi,
ahlakm da gzelletir, Su, buzu erittii gibi gzel ahlak da
gnahlar eritir. Sirke bal bozduu gibi kt ahlak da ameli bozar.
buyurmutur.
Gzel ahlak sahibi olmamz iin dua etmeliyiz.
Gnahlardan hli olmak, amelimizi muhafaza iin de kt
ahlaktan arnmalyz. slam, salkl bir toplum, akl- selim
ve kalb-i emin bir birey olsun istemektedir. Yce Rabbimizin
yasaklarnn ve emirlerinin sebebi de budur.
Namaz, oru, hac, zekt ibadeti bunun iindir.
Namaz insan ktlklerden alkoyar buyururken, infak
her zaman tevik ve emredilmektedir.
Orula nefis terbiyesi, zektla sosyal doku tedavi
edilmektedir.
Zina, faiz, kumar, iki, bireyin ve toplumun selameti iin
yasaklanmtr.
Diri bir insan ve diri bir toplum hedeflenmektedir.
 108 40 HADS 40 YAZAR

Bu sebepledir ki, Allaha kar kulluk vazifesini yerine

getiren ve Snnet-i Muhammediye sarlan kimse kendi itibarn
artrr, ycelir, slamla ereflenir.
Mslman kimliini edinen kimse, gzel ahlakn gereini
de yerine getirir.
Efendimizin dilinden; Hayrlnz, oluk ocuuna hayrl
olannzdr. Kadnlar iin hayrl olannzdr. Mslman,
elinden ve dilinden insanlarn selamet bulduu kimsedir. Benim
katmda en sevimliniz, ahlaka en gzel olan ve etrafndakilerle ho
geinenizdir ki, onlar herkesi sever ve herkes de onlar sever. Benim
katmda en sevimsizleriniz kouculuk yapan, dostlarn arasn aan
ve temiz kimselerde kusur arayanlardr.
Yalan, gybet, kouculuk, haksz mal edinme, kin, buz,
iftira, haset, ikiyzllk (vs.) gibi kt hasletler eytann silah
ve tuzaklardr, uzak durulmaldr.
Cmertlik, tebessm, anne-babaya hrmet, selamlama,
davete icabet, hasta ve akraba ziyareti, cenazeye itirak, bir
mminin ihtiyacn giderme (vs.) gibi gzel hasletler mminin
iardr, onlarla donanmaldr.
slam Peygamberi, Ashab- Gzin ve Tabiin bata olmak
zere, ehl-i ilim ve ehl-i irfan bu meyanda rnek almalyz.
Efendimiz buyuruyor. Mminlerin en faziletlisi, ahlak en
gzel olandr.
Ve Mehmet Akif merhumun iiriyle mevzuyu nihayete
erdirelim:
Oyuncak sanmayn, ahlak- milli ruh-i millidir
Onun iflas en korkun lmdr, mevt-i kllidir.
Mminin hediyesi lmdr.

(bn Ebi Dnya, Taberani)

ADEM TURAN
 110 40 HADS 40 YAZAR

ADEM TURAN

1960ta anakkale - Bigada dodu. lk ve Orta renimini

Bigada, niversiteyi ise Bursada okudu. lk rnleri Yenidevir
gazetesi ile Bursa Sanat - Edebiyat dergisinde yaynland. Bir
dnem Bursa Marmara gazetesinde Yaz leri Mdrl yapt.
Uluslararas stanbulensis iir Festivali Komitesinde de yer
alan Turann iir ve yazlar, 1982 ylndan itibaren Yneliler
bata olmak zere birok dergide yaynland/yaynlanyor.
Halen stanbulda retmenlik yapyor. Eserlerinden bazlar:
iir: Artk Kularn Uur, Atete Ykanm Atlar, Derleme:
irlerin Gazzesi/Geride Kalanlarn Trks, Sylei: Be
Vakit Yazar.
 ADEM TURAN 111

lm Her An Bizimle

lm, buradan ayrlmak, hirette uyanmaktr; bir baka

ifadeyle buradan dier tarafa gemektir. Bu terk edi bazen
apansz bazen de uzun sren rahatszlklarn sonucunda
buluverir insan; itiraz yok! O mutlaka gelecektir lm melei
ile birlikte; bundan ka yok!
Bir mmin olarak una inanrz biz: ldmzde btn
amellerimiz, yapp ettiklerimiz bir film eridi gibi serilirken sorgu
annda, yapp ettiklerimizin skleti de ortaya kacaktr.
Ben bunu yapmamtm, benim onunla bir ilgim yok, btn
bunlar benim dmda cereyan etmiti... deme ihtimalimiz hi
ama hi yok! Her uzvumuzun orada dile geleceini biliyoruz
nk! Evet, biliyoruz!
lm anmak, lm oka hatrlamak, kiiyi, aldan
evinden uzaklamasn ve hiret iin hazrlkl olmasn salar.
lmden gaflet ise, insan, dnya bysne dalmaya davet
eder deta. Oysa unu ok iyi biliyoruz: Dnya mminin
hapishanesidir. Bu bakmdan, Abdlhakm Arvasi hazretlerine
gre, akl ve izan sahibi kimseler hiret saadetinin pek mhim
olduunu kolaylkla anlayabilirler.
Nitekim, bn mer (ra)dan nakledilen bir hadiste, Allah
Raslnn yanna geldiim bir srada, Ensardan bir kii Hz.
Peygambere Ey Allahn Rasl! nsanlarn en aklls ve en ereflisi
kimdir? diye sordu. Hz. Peygamber de yle dedi: lm
 112 40 HADS 40 YAZAR

en fazla ananlar ve lm iin en fazla hazrlk yapanlardr.

te onlar aklllarn ta kendisidirler. Onlar dnyann erefini
ve hiretin kerametini elde etmilerdir. (bn Mce)
unu da biliyoruz; Efendimiz bir hadislerinde yle
buyuruyor: lm hatrlayn! Nefsimi kudreti elinde tutan Allaha
yemin ederim ki eer benim bildiimi siz bilseydiniz, az gler ok
alardnz. (bn Ebi Dnya)
Hlbuki ne kadar ok aldanyoruz dnyaya. Zindanmz
ne ok seviyoruz! yilikler, gzellikler dururken yan bamzda,
ktlk iekleri nasl da kesiyor yrymz!
Yunus bunun, bu aldatmacann farkndadr ve uyarr bizi
u gzelim dizelerle:
Mal sahibi, mlk sahibi,
Hani bunun ilk sahibi,
Mal da yalan mlk de yalan,
Var biraz da sen oyalan
stad Necip Fazl ise, lmn gzelliini u dizelerle
haber verir bize:
lm gzel ey; budur perde ardndan haber...
Hi gzel olmasayd lr myd Peygamber?
lme/ yolculua ne kadar hazrz? Yol elbisemiz hazr
m? Alnmz ak, yreimiz pk m? Brakn da srtmzda
sabr talaryla kalm yola: lm nk her an bizimle; lm,
kprlerden geerken de, yokulardan inerken de hep bizimle;
samzda, solumuzda, nmzde, ardmzda
lm, ey lm!
 Mslman kardeine tebessm etmen sadakadr.
yilii emredip ktlkten sakndrman sadakadr.
Yolunu kaybeden kimseye yol gstermen sadakadr.
Yoldan ta, diken, kemik gibi eyleri kaldrp atman
da senin iin sadakadr.

(Tirmiz, Birr, 36.)

CHAN AKTA
 114 40 HADS 40 YAZAR

CHAN AKTA

1960 Refahiye-Erzincan doumlu. Beikdz retmen

Lisesini (1978) ve stanbul DGSA Mimarlk Fakltesini (1982)
bitirdi. Mimar, basn danman, gazeteci olarak alt. Yeni
Devir, Yeni afak ve Tarafta ke yazlar yazd. Tahranda bir
niversitede Trke edebiyat dersleri verdi. Hlihazrda Dnya
Blteninde ke yazlar yazyor, Son Peygamber sitesinde
Asr- Saadet, Hayal Perdesi sitesinde sinema yazlar kaleme
alyor. Kitaplarndan bazlar: nceleme-Aratrma: Hz. Fatma,
Smr Odanda Kadn, Mahremiyetin Tkenii, yk:
htilal ocuu, Roman: Bana Uzun Mektuplar Yaz.
 CHAN AKTA 115

Dnceli Tebessm

Hadis-i erifin her bir cmlesi ayrca gzel, ama benim ilgimi
eken ncelikle tebessmle ilgili blm oldu. Dnmek fiilini
ifade eden bir Japon resim-yazsnn zgn olmak anlamna
geldiini hatrlatyor Aliya hapishane notlarndan oluan
kitabnda ve bunun bir tesadf m yoksa gizli bir mant
m anlattn sorguluyor. Takn fakat zemini rk nee yasa
gebedir diye yazmtm bir yazmda. Tebessm gzelletiren,
kararl oluudur gibi geliyor bana. Ne mphem ne de takn;
ls ruhun derinliklerinden geliyor.
Hadisi oluturan her bir bildirimin ortak yn, tpk
Bakara 177de dile geldii zere iyiliin yzmz Douya
veya Batya evirmekle ilgili olmad, insann insana dnk
ilgisinde, zeninde gerekleebileceidir. Ancak tebessm
esirgemeyen yzn iyilii kalplere ular ve yrekte burkuntu
eseri gstermeyen bir kabulle karlanr.
Allah rzas iin yaplan maddi ya da manevi her iyiliin
sadaka olduu sylenir. Bana yle geliyor ki her sadaka ncelikle
yardm uzatan eli iyiletiriyor, gzelletiriyor. Tebessm gsteren,
en az tebessm edilen kadar mutlu oluyor, kurtuluyor benliini
trmalayan audan.
Karndaki Mslman kardein, ona tebessmle yneliyorsun;
yolunu kaybeden kii ise mehul biri, yrein sorumluluunu
 116 40 HADS 40 YAZAR

gsteren ilginle onu dnyana katyorsun. nsan, seni savunuyorum

sana kar diyor ya Nuri Pakdil...
ngilterede insanlarn glmesini salayacak anlat ve ortamlar
oluturulduunu, kurslar aldn okumutum birka yl nce.
Romantiklerde en kkl deiime urayan eyin glme ilkesi
olduunu dile getirir Bahtin. Elbette glmyor deildi hibiri;
groteks anlaylarnda glme asgariye iniyor, yerini ironi ve
istihzaya brakyordu.
Sevinle ve cokuyla glmenin bir kenara braklmas,
canlandrc gln yitirilii, Bahtine gre az ya da ok insandan
kopuk korkun bir dnyann ortaya kmasnn sebeplerinden
biridir. Candan gltr ki dncenin hayatla etkileimini
mmkn klan geileri kolaylatrr bize.
Bir de fedakrlk... Din ve sanat, insan olarak ycelmemizin
baka bir yolu olmadn bize anlatmaya devam ediyor. Hadis,
bir hayli sade ancak gndelik hayat ilikilerini etkileyen ve
insann aba gstermesiyle mmkn iyiliklere dikkatimizi
ekiyor. Toplumu bir kuma gibi dndmzde, kumaa
salamln, gzelliini, esnekliini, rahatln ve yumuakln
kazandran niteliklerdir bunlar.
yilie ynelen bilin ister istemez tebessm edecektir gibi
geliyor bana. Dnce (bazen kayg) barndran gl olarak
tebessm, dnceli ve yrei kaskat kesilmemi insanlarn
harcdr ancak. Surat asmann hakkmz olduuna inandmz
dnemlerden geeriz; ola ki inceden bir gl dahi, etrafmz
kuatan felaketler, tank olduumuz aclar yznden utandrr
bizi ve bazen de takva adna glmekten saknmaya arldmz
duymu da olabiliriz.
Bir eyleri yanl anladmz muhakkak. Kendini memnun
etmekten baka bir amac olmayan elence halinin uzanda,
bir demet kr iei uzatrm gibi bir duygu yanstarak araya
giriyor tebessm. Her ey baka trl olabilir, eksik olan telafi
 CHAN AKTA 117

edilebilir, ykc yalnzlk duygusu geri ekilebilir, krk kalp

onarlabilir, yanl anlama giderilebilir, korkulu eik alabilir.
Senden tebessmn esirgemeyen dnceli kii, yolunu
kaybettiini fark ettiinde elinden tutacaktr.
Kklerine merhamet etmeyen, byklerine sayg
gstermeyen bizden deildir.

(Tirmiz, Birr, 15)

MEHMET NUR YARDIM

 120 40 HADS 40 YAZAR

MEHMET NUR YARDIM

23 Nisan 1960 tarihinde Siirtte dodu. lk ve orta

renimini doduu yerde tamamladktan sonra 1980de
girdii stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesi Trk Dili ve
Edebiyat Blmnden 1985te mezun oldu. 1979 ylnda
balad gazetecilik mesleini Yeni Asya, Dou, Tercman,
Trkiye, Hrriyet, Zaman, Orta Dou ve Yenia gazetelerinde
devam ettirdi. 2001 ylnda basndan emekli olduktan sonra
Kubbealt Akademisi Kltr Sanat Vakf bnyesinde kan
Kubbealt Akademi Mecmuasnn yaz ileri mdr olarak
greve balad. 10 Austos 2006 tarihinde www.sanatalemi.
neti kurdu. 6 Mart 2008 tarihinde baz yazar, air ve sanat
dostlaryla birlikte kurduu (ESKADER)nin Genel Bakanlna
seildi. Halen bu grevine devam ediyor. Srekli Basn Kart
sahibidir. Ahmet Haim ve Ziya Osman Sabann mezarlarnn
kayp oluuyla ilgili haberi (Mezar Kayp airler) mnasebetiyle
2000 Yl Trkiye Gazeteciler Cemiyeti Kltr Sanat Baar
dlne lyk grld. Kayp stasyon isimli kitab dolaysyla
da TYB tarafndan 2005 ylnda biyografi dalnda yln yazar
seildi. Eserlerinden bazlar: ina ehreler, Edebiyatlarmzn
ocukluk Hatralar, Mehmet kif Ersoy, Safiye Erol Kitab,
Unutulmayan Edebiyatlarmz
 MEHMET NUR YARDIM 121

Merhamet Ycelii

Merhamet edin efendim Bu ne insan, ne vicdan, ne

sarsc bir cmledir. stat Necip Fazln Reis Bey isimli eserinde
mesaj ok gzel verilir. Usta aktr Haluk Kurdolunun tok ve
scak sesiyle, merhamet isteyen szlerini unutamyorum. O
kalb ve insan terennm beni ok etkilemiti. Bir de Sefillerde
sklkla geer bu tema Reat Nuri Gntekinin Acmak adl
roman bata olmak zere daha birok edeb eserde ilenir bu
konu, bilirsiniz...
Kubbealt Lugatnda merhamet yle karlk buluyor:
Herhangi bir canlnn acsn, kederini, mutsuzluunu, yreinde
hissedip znt duyma ve ona kar yardm hisleriyle dolma, acma.
Dier btn szlklerde de anlam, aa, be yukar
byledir.
Anneler elbette kzlarn sever, onlarn iyilii iindir
btn szleri. Nasihatler geleceklerine dirdir, istikballerini
hedef alr. tler daha mutlu olmalarna yneliktir. Yanl
yapmamalar iin srekli ikaz ederler. Ama yine de ly
karmayn anneler! Ziyadece sevdiiniz kzlarnza sesiniz
ok yksek kmasn. Hilm ile yumuaklkla, insaf ile yaklan
onlara, merhamet edin
Babalar sert fkelerinde derin sevgilerini saklarlar. Erkek
ocuklarna kalarn atarken bile yrekleri lime limedir.
Oullarnn daha iyi, daha gzel, daha mreffeh bir hayat
 122 40 HADS 40 YAZAR

yaamasn isterler Bunun iin bask yaparlar, bunun iin

barr arrlar. Ama yine de ses tonunu iyi ayarlamak,
terbiye vermeyi tadnda brakmak gerek. Siz de tez elden
deil, tiz perdeden tavsiyelerde bulunun babalar, ocuklarnza
merhamet edin
Ey hocalar, retmenler! rencilerinizi ne kadar ok
sevdiinizi biliyoruz. Onlar sizin deta evltlarnz gibidir, bunun
farkndayz. Ebeveyn, bir evde bir iki ocuu zapt edemezken,
siz koca bir snf, bazen 40-50 renciyi idare edersiniz.
Barr, arrsnz, sonra da onlar dizginler, susturursunuz.
Ama en ok da retirsiniz. retirken sevdirmeyi de ihmal
etmeyin ltfen. Anlatrken rktmeyin, bilgiyi aktarrken
korkutmayn onlar Siz de birer ana ve babasnz, yleyse
talebelerinize merhameti ok grmeyin
Ustalar siz u anda mhir olduunuz zenaatleri kolay
m rendiniz sanki, siz de kalfalarnzn, ustalarnzn ders
rahlelerine oturmadnz m yllar boyu? Onlar size yanllarnz
gstermediler mi zaman zaman? Dinlediniz, grdnz, anladnz,
kavradnz ve dzelttiniz.
yleyse raklarnzn htalarn ok fazla bytmeyin,
kusurlarn abartmayn. Siz de merhamet edin onlara
Zenaat severek yapsnlar ve yaatsnlar. Kendilerine, ailelerine,
milletlerine ve insanla faydal olsunlar. Merhamet edin
efendim, merhamet
Aabeyler kardelerine, amcalar yeenlerine merhamet
etmeli. Amirler memurlarna efkati esirgememeli Esnaf
mterisine, aa kylsne, yaync yazarna, yazar okuyucusuna
gler yz gstermeli Askerler sivillere, siviller askerlere
iyi hisler beslemeli Merhamet duygusu kaplamal drt bir
yan efkat ummanna dalmal insanlar Zira merhametin
olmad yerde cebir vardr, fke vardr, zulm vardr. Kahr
ve celllenme hkmfermadr.
 MEHMET NUR YARDIM 123

Biz ki yaradlan Yaradandan tr ho grmeyi iar

edinmi ulu bir medeniyetin asl ocuklaryz. Peki, benliimizde
tatbik ediyor muyuz bu yce anlay, hayatmzda hakikaten
yayor muyuz? Yoksa fkelenmek iin bahane mi aryoruz gn
boyu? Arkadalklar, dostluklar, komuluklar, akrabalklar
minik sebeplerle sona m erdiriyoruz? Bir pamuk ipliine mi
bal btn mnasebetler?
nsanlar hayvanlara, hayvanlar bitkilere merhamet etmeli
ocuklar okanmal, kediler sevilmeli, iekler kollanmaldr
Kular korkusuzca uabilmeli gkyznde, geyikler pervaszca
ormanlarda koturabilmelidir Merhamet zrhna brnmeli
herkes, efkat pelerinini kuanmal Muhabbet zarfyla pullanp
yollanmal sevgiler, drt bir yana
arklar bu duyguyu terennm etmeli, romanlar bu hisle
dolmaldr Trklerde rahmet izleri olmaldr her daim,
iirlerde, mnilerde ve ninnilerde muhabbet rzgrlar esmeli
Edebiyatn da sanatn da insan iin olduu zinhar gz ard
edilmemelidir. Sanat yaparken insan kalbi krlmamal, edebiyat
adna hemcinsler incitilmemeli Kim demi Merhametten
maraz doar. diye Asla ve kata doru deil. Biz merhamet
edelim, maraz bakasnn olsun
Dinimizde tebessmn sadaka olduu unutulmamal,
kalar atlmamaldr hibir zaman. Gurur, kibir, enaniyet
aslnda insanoluna yakmyor. Hele inanan birine, kesinlikle
Ben merhamet duygusunu bilirim sanrdm, ama bugnlerde
bu duyguyu yeniden anlamaya, kavramaya ve yaamaya
alyorum. Ruhumuza yakn, gnlmze ina, yreimize
yakn gelmeli bu mukaddes kavram.
mknm olsa btn odalara dolmasn isterim bu kelimenin,
sonra da btn kulaklara girmesini ehirlere, kasabalara, kylere
yaylmasn arzu ederim her zaman. Dalarda yanklanmasn,
nehirlere akmasn, ovalara karmasn dilerdim. Mhrl ve
 124 40 HADS 40 YAZAR

kat kalpleri hemen amasn Savamay ve kavgay meslek

edinenlerin yreine kkten sinmesini nsan olarak ne ok
ihtiyacmz var aslnda bu efsunlu kelimeye: Merhamet
Merhamet Merhamet
Filistinde, Afganistanda, Kerkkte, Bosnada, Groznide,
Karabada, Badatta, amda, Kahirede, Dou Trkistanda
ocuklara da, kadnlara da, yallara da efkat eli uzanmal,
dnyada yaayan btn insanlara merhamet gsterilmelidir.
Sadece insanlara deil, hayvanlara da ayn gzel muamele
gsterilmeli, bitkilere, aalara da sahip klmaldr.
Biz ki insanz, yaratlmlarn en ereflisiyiz, yleyse
merhamet ve efkat duygularndan nasl uzak durabiliriz?
Merhamet hissini yreinde zge bir mcevher gibi tayan
ve bu soylu kavram hayatnda yaayan herkese selm olsun.
Baka sze hcet yok: Merhamet edin efendim!
alana cretini, alnnn teri kurumadan veriniz.

(bn Mce, Ruhn, 4)

NURULLAH GEN
 NURULLAH GEN

Nurullah Gen (d. 9 Eyll 1960, Horasan, Erzurum) Trk air,

akademisyen. 1983 Ylnda Atatrk niversitesi ktisadi ve dari
Bilimler Fakltesi letme Blmn bitirdi. Ayn niversitede
Yksek Lisansn tamamlad. Yine ayn niversiteden Doktor,
Doent ve Profesr unvanlarn ald. u anda stanbul Ticaret
niversitesi Ticari Bilimler Fakltesinde retim yesidir
ve letme Ynetimi, Ynetim ve Organizasyon, Uluslararas
letmecilik derslerini vermektedir. 1990 Trkiye Diyanet Vakf
Nat- erif Byk dl Sahibi (Yamur iiri ile). 1987 Kltr
ve Turizm Bakanl Roman Tevik dl sahibi (Tutkular
Keder Oldu roman ile). 1996 Dou Anadolu Gazeteciler
Cemiyeti Kltr Hizmet dl sahibi. 1998 Tuzla Belediyesi
Gl iirleri Armaan dl sahibi (Gl ve Ben isimli eseri
ile ile). 1999 Trkiye Yazarlar Birlii Yln airi dl sahibi
(Hznn Lalesidir Dnya eseriyle).
 NURULLAH GEN 127

slam i ve vereni Birletirir

alma insann yeryzndeki en anlaml faaliyetidir. Hayatn

devam edebilmesi iin her canl organik tepkiler gstermek
zorundadr. Fiziki ve barnma ihtiyalarnn karlanmas iin
temel art budur.
Davran da zaten temel olarak organizmann bir ihtiya
iin gsterdii tepki olarak tanmlanr. Bu hakikate binaen, bir
insan karnn doyurmak iin yemek sofras hazrlarken, bir
karga daldan dala konarak, tarlalarda gezinip durarak yiyecek
bir eyler arayabilir.
nsann yemek sofrasn hazrlayabilmesi iin gayret etmesi
ve emek harcamas arttr. alkan olmakla tembel olmak
da zaten bu izgi zerinde ayran fiillere dnrler. Kendi
imknlaryla ekonomik bir g oluturamayanlarn ve kendi
ilerinde alamayanlarn, bu gc oluturanlarla emekleri
karl anlatklar bir miktar zerinden meydana getirdikleri
beraberlik, ii-iveren kavramlarnn temel nedenini aklar.
Yllardr dnyada ii iveren ilikilerinin nasl bir eylem
alan, nasl bir istismar alan olduunu biliyoruz. Bu ikilinin
dnyann pek ok yerinde kalkmalara neden olduklarn, insan
harcadklarn ve kendi gruplar adna pervaszca byk bir
mcadele yrttklerini tarih yazyor. Kapitalizm-sosyalizm
ekimesinin dayanaklarn baka nerede arayabiliriz. Marksizmin
douuna bu ilikinin zemin hazrlad bir vakadr.
 128 40 HADS 40 YAZAR

i-iveren ilikilerinin salkl ya da salksz olmasnda

etkili olan en temel saik ise cret mevzuudur. Emek sahipleri
genellikle hep daha fazlasn hak ettiklerini ve bunu alamadklarn
iddia ederler. verenler ise, mevcut artlarda verebildiklerinden
daha fazlasn veremeyecekleri faraziyesiyle hareket ederler.
yleyse doru olan nedir? dil olan hangisidir? Bu noktada
hassas tarafn emek sahibi olduunu ifade etmekte yarar var.
nk onun emeinden baka geimini devam ettirebilecei
bir baka vasta yoktur.
Emeinin zerine tir tir titremesi tabiidir. veren ise her
ynyle daha gl ve kuatcdr. Kaybetme riski fazla olsa da,
birden fazla emek sahibini istihdam edip onlar cretlendirecek
gtedir. Dolaysyla ilikinin zayf halkas alandr. Hem sz
sahibi anlamnda, hem de mali g itibariyle emeki, zayf halka
oluunun etkisiyle, strap dile getirme ve dertlenme asndan
da bir hayli etkindir.
O yzden 20. yzyln en byk emeki hareketi olan
sendikaclk alanlarn dertlerini ve skntlarn dile getiren ve
onlarn haklarn korumaya alan kurumlar olarak bilinirler.
Bugn her ne kadar, emekinin hakkn aramas ve korumas
gereken kurum kendi iinde bir emekiler sultanlna dnp
zaman zaman ynetenlerin arzularna, siyasi beklentilerine
araclk eden bir izgiye kaym olsa da, genel kabul yukarda
sylediimiz algya dayanr.
Bu durumda mesele, emek sahibinin ya da alann
emeinin karln alp almadna, ya da ald karl nasl
algladna gelip dayanmaktadr.
ki tarafn da ayrntsyla bildii ve dil olduuna inand bir
tespit sistemiyle belirlenecek cret, iverenin gnl rahatlyla
deyebilecei bir miktar olarak hayat bulursa, yzyllk atmann
nasl bir sulh ve salaha dneceini tahayyl edebiliriz.
 NURULLAH GEN 129

Problemi kaynandan zecek forml ise, Kinatn Efendisi

tarafndan yzlerce yl nce ne gzel ifade edilmitir: alana
cretini, alnnn teri kurumadan veriniz.
alann aln terinin kurumamas mthi bir tespit ve
inanlmaz bir gerekliktir. nk alan hak ettii creti sca
scana alrsa, yorgunluunun ve ypranmlnn stne,
motivasyon asndan ona mutluluk verecek ve hak ettiine
inand bir karlk alm olur.
Evinde kendisini bekleyenlere gtrebilecei bir eyler
vardr artk. Einin ve ocuklarnn glmsemelerini hayal
edebilir. Moral kazanr ve maneviyat glenir. Bu duruma
sadece alt ve creti zaten altnn karldr gibi
bakmamak gerekir. nk zaman zaman dl tarifi grev
tarifinin dndaki abalar iin yaplr.
Oysa emek veren insan iin ilk ve en nemli dl emeinin
karln alabilmektir. Baka bir kazanc olmadnn bilincindedir
nk. Ve bu kazanc teri kurumadan vermek, ruhen ve kalben
onu hem ok rahatlatacak, hem de adil bir muamele grd
iin, iverene kar scak ve samimi hisler besleyecektir.
Bylece ii ve iveren gittike kutuplaan ve ayran iki
farkl unsur olmayacaklar, birbirlerine yaklaan ve kaynaan,
bir btnn iki paras olarak birbirlerini tamamlayan esaslar
halini alacaklardr.
Her davran ve faaliyeti insanlk iin kurtulu reetesi olan
Peygamberimizin, yz yln temel meselesi diyebileceimiz,
dnya dncelerini derinden etkilemi bir hususu ne kadar
gzel bir anlay ve kabule baladn grdke, Onun
retisinden uzak kalan insanln trajedisini de daha iyi
kavram oluyoruz.
 130 40 HADS 40 YAZAR

Ama unutmayalm ki btn mesele, iinin de iverenin

de, Onun retisine eksiksiz inanmas ve gereini yapmaktan
geer. Balarn ellerinin arasna alabilenlere ve dnenlere
ne mutlu
Komusu a iken tok yatan bizden
deildir.

(Mslim, man, 74)

CEMAL AKAR
 132 40 HADS 40 YAZAR

CEMAL AKAR

1962 ylnda Gnen/Balkesirde dodu. lk ve orta

renimini ayn ilde tamamlad (1979). Gazi niversitesinde
iletme okudu (1983). lk yks 1982 ylnda Aylk Dergide
yaymland. Bir grup arkadayla birlikte Kaytlar, Hece ve Hece
yknn knda yer ald. Halen Edebistan.com adl internet
sitesinin yayn ynetmenliini ve TRT TRKte yaymlanan
Gndem Edebiyatn danmanln yrtmektedir. yk
ve denemeleri: Aylk Dergi bata olmak zere birok dergide
yaymland, halen yaynlanmaktadr... Esenlik Zamanlar 1999
ylnda TYB; Mrekkep 2012 ylnda ESKADER ve mer Seyfettin
yk dlne layk grld. yk ve denemelerini, Hece, Hece
yk ve tibar dergilerinde yaymlamay srdrmektedir.
Kitaplarndan bazlar: yk: Gidenler Gidenler, Yol
Dleri, Sessiz Harfler. nceleme: Yaz Bilinci, Yaznn Gizledikleri,
Edebiyatn Sra Kulesi, Okur
 CEMAL AKAR 133

Snnet, Yolda Olmaktr

lkeler, dnyaya bakmz, dnyay grmz belirleyen

vazgeilmez temel direklerdir; insann, bata Allah olmak
zere, lemle olan ilikisini belirler. Ama ilkelerin evrensel ve
alar st niteliiyle hayatn izafilii ou zaman derin bir
uurum yaratr.
nsann, inandklaryla hayat karsnda aakald anlar
olur; bylesi anlarda, hayatn inanlarla telifi zorlar. te
peygamberlerin stlendii zor grev kanmca bu teliftir. Bir
yanda Allahn buyruklar, dier yanda hayatn izafilii
Peygamberlerin, evrensel ve alar st ilkeleri hayata
aktarmalarna, rettikleri pratie snnet demek sanrm yanltc
olmaz. nk snnet, yolda olmaktr; durmak deil gitmektir;
yaaya yaaya oluturulan gelenektir; mmetin zerinde
ittifak ettii pratiklerdir, bu yanyla icmadr. Kuaktan kuaa,
toplumdan topluma yaayageldii iin canldr; hayatn etin
soru ve sorunlara pratik cevaplar retir.
Dolaysyla bu tr bir gelenek iinde doup bym
insanlar, karlatklar sorunlar nasl aabileceklerine dair
bir yaam pratiine sahiptirler. rnein ninem ya da annem,
komusu aken, tok yatlmamas gerektiini bilirlerdi; ama
bunun bir hadis olduunu bilmezlerdi. Snnet tabii, ftri, sahih
bir gelenek rettii iin, insanlarn kendi ftratlarna uyarak
hareket etmeleri, ona uymak bakmndan yeterliydi nk.
 134 40 HADS 40 YAZAR

Herkesin nerdeyse birbirini tand, birbirlerinin ihtiyalarn

bildiini kasaba, ky ya da mahalle ortamnda, birileri alktan
uyuyamazken, dierlerinin mide fesadndan uyuyamadklar
dnlemezdi. Dolu tabaklar, anaklar, bir ekilde, hzlca
elden ele dolatrlp ihtiya sahiplerine ulatrlrd. Sonra
insanlar modernliin getirdii bireyselleme ve yaltlmlkla
yaamaya balad.
ehirler byd, apartmanlar ykseldi ve insanlar
yalnzlat. Ancak, Hz. Peygamberin snneti o kadar tabiiydi
ki, bir an kendisiyle yzleen, bir an kalbine, ftratna dnen
insan, btn bu yalnzlama, bireyselleme iinde, komusu
aken tok yatamayacan hatrlad.
Belki buna bir an gelenekten kopmak denebilir, ama bu
bile deil. nk szn ettiimiz gelenei tevars etmi
insanlar, hibir zaman ve zeminde bu gelenekten kopmadan,
hzlca ve gizlice tabak ve anaklarn elden ele deitirmeye
devam ettiler.
eliik bir ekilde modernlik insan bir yandan yaltrken,
dier yandan da iletiim aralar sayesinde dnyay kocaman
bir kye dntrd. Ftratna uygun davrananlar iin
sorumluluk alanlar birden byyverdi; btn dnya oldu:
Arakan, Afganistan, Irak, Suriye, Filistin gibi igal altnda izzetli,
erefli, haysiyetli bir hayat srme haklar elinden alnmlar
hatta Amerikadaki evsizler, Rusyadaki iptilalarnn esirleri
de sorumluluklar iine girdi.
Bu balamda yaayan gelenek, yaayan snnet bir dnemin
olduka ilevsel olan vakflar yerine, STKlar olarak kendi
pratiini retti. STKlar eletirmek, gerek iletiimin gz gze
olduunu iddia etmek elbette yerindedir; ama imdilik Hint
ktasna ya da Latin Amerikaya ulamak derdinde olanlar iin
daha pratik ve ilevsel bir yol yok gibidir.
 CEMAL AKAR 135

Scack odalarda SMSlerle, havalelerle, EFTlerle yaplan

yardmlarn ironik bir dille eletirilmesi, olsa olsa yaayan
snneti baltalamak olur.
Kapitalizmin hayatmz iinde gittike etkinlemesiyle
birlikte, servet kk bir grubun elinde dolaan bir devlete
dnmtr.
Adaletsizlik, eitsizlik arttka, sahip olduklar anahtarlar
ancak otomobillerle tananlarla alktan lenler arasndaki
uurum, bir ekilde alabilir, kapanabilir bir uurum olmaktan
km, iki ayr leme dnmtr.
Servet sahiplerinden, bahe sahiplerinden, alktan lenlere bir
fayda yoktur; dahas alktan lenler, servet sahipleri yznden
bu durumdadrlar. Peygamberi bir soluk, peygamberi bir tavr
servet sahiplerinin yreklerini titretinceye, onlarn servetini
insanlar arasnda yeniden adilce paylatrncaya kadar; alktan
lenlere, ancak alk snrnda yaayanlardan fayda vardr.
Gz gze mi olur, STKlarla m olur, -hi kimsenin, bu iletiim
kanallarnn parodisini yaparak, insanlar yardmlamadan soutmaya
hakk yoktur- hangi kanaldan olursa olsun, snnetin yaatlmas
ve gelecek kuaklara temiz bir emanet olarak aktarlmas da
snnettir.
Zarar vermek ve zarara zararla karlk
vermek yoktur.

(bn Mce, Ahkm, 17)

MTEHR KARAKAYA
 138 40 HADS 40 YAZAR

MTEHR KARAKAYA

1962 ylnda Muun Bulank ilesinin bir kynde

dodu.
Caalolunda yllarca basn yayn alannda eitli yerlerde
bulundu. Dergilerde alt, yayn ynetmenlii ve yaz ileri
mdrl yapt. Onlarca sanat-edebiyat-kltr ve felsefe
dergilerinde yazd. stanbulda Kardelen dergisini kard.
1995 ylnda Vana yerleti. Haftalk ve gnlk yerel gazeteler
kard. Hazan sanat edebiyat dergisini kurdu, uzun bir sre
bu dergiyi yaynlad. Vanda kan sanat, edebiyat, kltr
dergilerine katk sundu, sunmaya devam ediyor. 2007 ylnda
Vefa Tadelen ile birlikte Beyaz Gemi kltr ve sanat dergisini
yaynlamaya balad 1995 ylndan beri Van Belediyesi Basn
Yayn Mdrlnde alyor.
 MTEHR KARAKAYA 139

Zarar Bir Halk hlalidir

Hadislerin bizi aydnlatmaya devam ediyor bindrtyz

yldr. Bu satrlarn yazar tabii ki mhaddis deil, hele hele lim
de deil, bilgin de... Ancak kudreti kaleminde olan bir garip ve
yreinden gelen bir sayha ile olaylara bakan naks ve cahil bir
kul. Bu hadisi yorumlamak, onu evrensel boyuta tamak, bu
ie gnllerini ve bilgilerini ortaya koyan uzmanlarn ii...
Ben gsmden sadr olan kelam syleyeceim. Ulu
Peygamberin syledikleri, dorudan doruya Yce Yaratcdan
gelen ve ona bilgi olan sz ve davrantr. O sylyorsa mutlak
dorudur ve mutlak Allahn gzetiminde sylemitir. kbal
ve ihsan onun eliyle gelir.
Benim konum u hadistir:
Zarar vermek ve zarara zararla karlk vermek yoktur!
Semavi olan hibir dinde zarar yoktur, hatta semavi
olmayan dinler ve doktrinlerde de zarar vermek yoktur. Ahlak
vardr, vicdan, muaeret vardr, hak-hukuk vardr. Canlya
ve cansza sevgi, sayg vardr, sahiplenme vardr. zellikle
slam, fert ve toplum muaeretini en iyi ekilde tanzim eden
bir ilahi doktrindir.
Bunun ilk uygulaycs, kendisinin vastasyla indirilen
bu dini tatbik eden ve tatbik ettiren Peygamberidir. Kelam-
Kadimde sylenen o kendi heva ve hevesinden konumaz
 140 40 HADS 40 YAZAR

ilkesi, onun en belirgin vasflarndandr. Hogr, sevgi,

yumuaklk, merhamet timsali, kendine inananlar da ayn
eyi yapmaya davet etmektedir. Fesat edici olan zarar ve ziyan
dinin emrettiinden uzaktr.
Zira yaratlana yaplan her zarar, yaratcya da isyandr.
Keza bunun iine insanolunun ahs da hayli hayli girmektedir
ve ilgilendirmektedir. nk her ey insanolu iindir. Tabiatn
girdii gibi, hayvanlarn girdii gibi, fezann girdii gibi,
felekiyatn girdii gibi... Bu ilahi adalet ekseninde bozmak,
datmak, krmak, ifsat etmek yoktur. nk zarar vermek
kendini inkr etmektir.
Zarar, nefsan olandr. Nefsin iine gelendir. Yok edicidir. yi
hasletleri, iyilikleri, gzellikleri, imar, sevgiyi, ak, muhabbeti
ldrendir. Ancak bu dsturun devamnda gelen ksas,
misliyle karlk vermek, ilahi adaletin gereidir. Haka ve
adilce...
Din koyucunun buyurduu emirle, kimse kimseye zarar
veremez, vermemeli, kendisine bile... O zaman canlya ve
cansza hibir ekilde zarar veremez. Verirse zulmeder. Gasp
eder, hak yer, kevn ahengi bozar, kaos ortam yaratr. Nefsin
hegemonyasn tesis etmeye uramaktr zarar. Ve karlnda
da zarar grr. Zarar verdii ey aleyhine dner, zarar oklar
ona saplanr.
Kutlu szden kan n aydnlnda, sayalm ki eytan
desise, tuzak ve zararla gelenin karsna zarar verme mekanizmas
devreye sokulursa sava, kaos ve anarizm ortal sarar.
Gnmz buna ahitlik etmektedir. Zarar yasakland gibi,
zarara zararla karlk vermek de bir insanlk suudur. Onun
iin kll bir irade ve her eyi kuatan melekut bir insicam
ortada olmaldr.
 MTEHR KARAKAYA 141

Bu kanun;
Boynuzsuz bir hayvann cn ve hakkn boynuzlu hayvandan
alacak bir maher ve hak gn gelip atacaktr diyorsa; Btn
zamanlara ulaacak bu kutlu szlerden biri olan zarar vermek
ve zarara zararla karlk vermek sznn, mahere kadar,
din gnne kadar, irtifa kaydetmeden semada dalgalanmas
gerekir...
Kim bir Mslmann kusurunu rterse, Allah da
Kyamet gn onun kusurunu rter.

(Buhr, Mezlim, 3; Mslim, Birr, 58.)

SADIK YALSIZUANLAR
 144 40 HADS 40 YAZAR

SADIK YALSIZUANLAR

Sadk Yalszuanlar (d. 1962, Malatya), roman ve yk

yazar, TRT Ankara Televizyonunda yapmc. lk ve orta
renimini burada tamamlad. Hacettepe niversitesi Trkoloji
Blmn bitirdi (1983). Bir sre yaynclk ve retmenlik
yapt. TRT Ankara Televizyonunda yapmc olarak alt.
ehirleri Ssleyen Yolcu ve Rya Sinemasyla TYB yk ve
deneme dln, Ozann Kopuzu An Saz ve Krkambar
belgeselleriyle TMKV ve TYB tv program dllerini kazand.
Kitaplar: Anka, Cam ve Elmas, Dem, Gerei nciten Papaan,
Gezgin, Hi, Kerem ile Asl, Ku Uykusu, Mem ile Zin, ehirleri
Ssleyen Yolcu, The Thing, The Traveler, Varln Evi, Muhsin
Bakan, Yakaza.
 SADIK YALSIZUANLAR 145

Haktan yn Bir Nesne Yok,

Gzszlere Pinhn mi

Mslman, teslim olmu kii demektir. Sezai Karakoun

beyanyla, Allaha teslim olan, eyay teslim alr. Varlk Mslimdir.
Tabiat Mslimdir. Zerreden kreye, karncadan deveye her
varolan Mslimdir. nsan, hayvan nefsten insan ruha
yceldiinde mslimdir. Mslman, nefsini Allaha tasadduk
etmi kiidir. Nefsinden vazgemeyen Mslim deildir. Sureta
Mslim olsa da srette Mslim deildir.
Msr, Sureti insan, sreti hayvan olursa kiinin/talarla dvnp
insan bulmazsa ne g der. Talarla dvnmek, tevhid talimi
yapmaktr. Ta, tesbih demektir. Tesbih, Hakk anmaktr.
Hak anlnca kul yok olur. Kul, Hakta fani olur. Kulun kul
olabilmesi, teslim olmasyla mmkndr.
Mslman, Mslmann kardeidir.
Nefsini Hakka tasadduk eden kii, btn varln Mslim
olduunu bilir, grr ve tadar. Bilince kardelik gerekleir.
Karde kelimesi, sadece insan iin kullanlmaz. Karde, btn
varlk iin kullanlr. Teslim olmu olan, Hakkn emrine uyan,
memur olan her var olan kardetir. Kardelik rabtas, Hakka
teslimiyettendir.
Hakka teslim olan eyleri teslim alr. eyler birbirinin
kardeidir. Mslman, yani benini Hakka teslim etmi olan
 146 40 HADS 40 YAZAR

kiiler kardetir ve aralarnda kardelik hukuku cridir. Karde,

kardeinin muhta olduu eyi ona verendir. Kim bir kardeinin
ihtiyacn giderirse, Allah da onun ihtiyacn giderir. nk
kim, kardeinin ihtiyacn gidermise, o, Hakka teslim olmu
bir Mslimin ihtiyacn gidermitir.
Onu Hak iin yapmtr. Zaten Mslim, yani Hakka teslim
olmu kii, Onun gzyle gren, kulayla iiten, eliyle alp veren,
ayayla yryen, diliyle konuandr. Hakkn nazaryla bakp
karde grd kiinin veya var olann ihtiyacn gidermise
gerekte Hakkn emrini yerine getirmitir.
Hak, Ondan razdr. Hak, rz olduunun ihtiyacn giderir.
Halini ve ihtiyacn Hakka arzeden kiiyi Hakk grr, iitir,
bilir ve merhametle muamele eder.
Kim bir kardeini skntdan kurtarrsa, Allah da onu kyamet
gn skntlarndan birinden kurtarr. Sknt yani kabz hali,
Hakkn el-Kabz ism-i erifinden gelir. Kul eliyle ilenir.
Bir arif szdr: Hak, intikamn kul eliyle alr. Bilmeyen
ilm-i lednn onu kul yapt sanr. Her eyin fili Haktr, kul eliyle
ilenir. zn-i Hak olmadan sanma bir p deprenir.
Kul eliyle Haktan gelen bir sknty, kardeinin zerinden
alan kii, gerekte Hakkn merhametini celbetmitir. Bir kar
beklemeksizin kardeinin skntsn gideren kiiye Hak, sonsuz
ve mutlak rahmetinden ltuflarda bulunur ve onun kyametteki
skntsn giderir.
Zaten, Mslmanlar bir vcudun uzuvlar gibidir. (Sdi-i
irz, Beni-dem, za-y yek-digerend der.) Biri arsa dierleri
bundan bzar olur, etkilenir ve o ary hisseder. Biri bir sknt
yaarsa dierleri ayn skntyla kvranr. Vcudun bir oluu,
vahdettendir ve skntlarn da ferahlklarn da tm, el-Kbz
ve el-Bst olan Haktan gelir.
 SADIK YALSIZUANLAR 147

Kim, bir Mslmann kusurunu rterse, Hak da kyamet

gn, onun bir kusurunu rter.
Kusur rtenin kusuru rtlr. Kusur, Mslman kardeini
aa ktnda zecek, skntya sokacak ve rseleyecekse,
onu gizlemekle, Mslman, kardeini bu elim hale dar
olmaktan kurtarmtr.
Bununla ilgili, Ebul-Hasan Harakn hazretlerine izafe edilen
bir eserde, Seyr-i Sluk Risalesinde bir bb yer almaktadr.
yle ki: Rivayete gre, Cebrail Aleyhisselam bir gn elinde,
Cennetteki Tba aacnn yapraklarndan rlm bir hrka ile
geldi. Allahn Resulnn huzurunda durdu ve: Ey Allahn
Resul! Hak, sana esenlik selam gndermitir dedi.
Hrkann yakasnda, Ya Sabr Ya Kerm Ya ekr Ya Mecd
yazlyd.
Eteinde ise, Ya Ehd Ya Smed Ya Ferd Ya Vel
yazyordu.
Sonra Hz. Peygamber yle buyurdu, Ya Ebubekir! Bu
hrkay sana versem, bununla ne yaparsn?
Hz. Ebubekir, Onu giyer ve insanlar balla ve dorulua
arrm dedi.
Hz. Peygamber, Hz. mere dnerek, Ya mer! Bu hrkay
sana versem, bununla ne yaparsn? diye sordu.
Hz. mer, Onu giyer ve insanlar onunla adalete arrm
dedi.
Hz. Peygamber, Hz. Osmana ynelerek, Ya Osman sen ne
yaparsn? diye sordu.
Hz. Osman, Onu giyer ve insanlar edebe, hayya arrm
dedi.
Sonunda, mam Aliye dnd ve: Ya li! Bu hrkay sana
versem bununla ne yaparsn? diye sordu.
 148 40 HADS 40 YAZAR

mam li, Onu giyer ve onunla insanlarn kusurlarn

rterdim deyince, Allahn Resul, Al ya li buyurdu, Bu
hrka senindir.
Hrka velayeti simgeler ve mam li efendimiz, bu yzden,
h- Velyet olarak nitelenmitir.
nsanlarn kusurlarn rtmek, en byk erdemdir. Kim
bir Mslim kardeinin kusurunu rterse Allah onun kusurlar
rter buyurulmutur.
Bu ynde Allah Resulnn pek ok beyan
bulunmaktadr.
Allah Resulnn ilim, irfan ve muhabbetinin vrisi olanlar
da byledir.
Hz. Mevlana, nsanlarn kusurunu rtmede gece gibi ol der.
Bir atalar sznde, yilie iyilik her kiinin kr, ktle iyilik
er kiinin kr, iyilie ktlk, er kiinin kr denmitir.
Efendimizden gelen bir rivyette, Bir ktl ancak
iyiliin giderebilecei, bir gnah ancak bir hayrn, amel-i slihin
yok edebilecei belirtilmitir.
Kusur rtmek insann en en gzel erdemlerindendir.
Hakkn sfatyla sfatlanmaktr. Hakkn bir sfat, el-
Settrdr.
Settr, rten, gizleyen demektir.
Hz. Mevlana, kar dalara giderdim, olmasa Settrln
der.
Kiinin, gizlide ve akta bir olmas gerekir. Beer olmakl
dolaysyla iledii irkin eylemleri Hakk gizler. Gece gibi
gizler. Ondan balanma dileyerek ve bir daha dnmeyerek
Hakka ynelince de, giderek ktlk ileyemez hale gelir. Bu
srete, kusurlar Hak tarafndan gizlenir.
 SADIK YALSIZUANLAR 149

Bu, Hakkn rahmetindendir. Hakkn rahmetiyle sfatlanm

olanlar da kardelerinin kusurunu gizlerler. Fakat kusurda
srar edenleri de bir gn Hak, ifa edebilir. Nitekim, bn Arabi,
Srekli iyiliinden sz edeni, bir gn elinden kan bir ktlk
utandrarak susturur der.
Bu duyarla kavuana dein kiinin kusurlarnn rtlmesi
ilevseldir. Ama kymetini bilmezse o dahi elinden gidebilir.
Varlkta aslolan gzellik, iyilik ve hayrdr.
Hayat muhabbetten domutur.
yilie vesile olan, iyilii yapan
gibidir.

(Tirmiz, lm, 14)

ARF DLGER
 152 40 HADS 40 YAZAR

ARF DLGER

1963 ylnda Pnarhisarda (Krklareli) dodu. lk ve orta

renimini mteakip, Devlet Parasz Yatl Okullar snavn
kazanarak stanbul naat Teknik Lisesine girdi. Burada orta
renimini tamamlamad. Bilahare girdii Siyasal Bilimler
Fakltesinden mezun oldu (1985).
iir almalar Aylk Dergi bata olmak zere birok
dergide yaymland. Halen, Vakflar Genel Mdrlnde
Vakflar Meclisi yesi olarak grev yapmaktadr. Trkiye
Yazarlar Birlii tarafndan 2009 ylnda, Meer Ak mi adl
kitab dolaysyla Yln airi dlne lyk grld.
Eserlerinden bazlar: iir Nbetleri, (iir), Gemi
Zaman Dleri,
Meer Ak mi-Toplu iirler, 2009, (iir)
 ARF DLGER 153

yilie Mecburuz

yilik Peygamberinin mbarek kelm zerine lf etmek, ne

haddime. Fakat hatr krlamayacak dostun ricas mecbur etti
beni, ihtisasm olmayan bir konuda birka satr da olsa yazmaya.
Ne adna? Elbette ki, mecbur olduumuz iyilik adna. yilii
bizzat ifa eden olmasak da, iyilie vesile olmak adna
Kalplerimizim katlamamas iin iyilie mecburuz. yilik,
vefnn ikiz kardeidir nk. yilik; Kl- Belda verilen szn
bu dnyadaki yansmasdr. Nasl ki grp grmediimiz,
yaknmzdaki veya uzamzdaki her ey, her olu, her varlk
sonsuz ilhi merhametin eseriyse, yle.
nsanolunun tevie ve takdre ihtiyac bitkilerin suya
ihtiyacna benzer. yilik, yaradltaki merhametin zsuyudur.
yilik zere, iyilikle yaratldk.
Adanmlk ve emanet duygusu briz bir ekilde n plna
km insanla bir alp veremeyeceimiz yok. Lkin kendini
unutmu, ahde vef nedir bilmez nadanlarla ok iimiz var.
Seilmi ve oka lm Mbeirimiz de (s.a.v) bu tr
insanlarla az uramad, az ekmedi onlardan deil mi? Sze
sadkat, insanlarn en hayrlsnn en nemli bir nianesiydi.
Ahde vef, Allaha iman ve insanlara saygnn almet-i frikas.
Ahde vef, Allahn bize balad nimetleri hatrlamamz,
hibir daim unutmamz ve bu nimetleri onun kullaryla
 154 40 HADS 40 YAZAR

paylamamz da ieriyor. Tkenir endiesiyle maln harcamaktan,

datmaktan ekinen insana yaplan sizden olanlar tkenir,
ama Allah katnda olanlar sonsuzdur, tkenmez (Nahl/96)
hatrlatmas, kadn erkek inanm olarak kim iyi bir i ilerse, ona
ho bir hayat yaatacaz, ecirlerini yaptklarndan daha gzeli ile
deyeceiz (Nahl/97) mjdesi ile devam eder, Kerim Kitapta.
Mallar ve canlar karl Cennetin satn alnmasnn ipular
da (Tevbe/111). yilikle, iyilie araclk etmekle erielim diye
bahtiyarla...
slm Medeniyetinde haktan alp halka vermek yalnz
szde kalmam, vakf messesesi ile hayat kuatarak tecessm
etmitir. Vakf bal bana bir iyilik messesesi... yilik ve
hayr ileme duygusunun kurumsallam hali. Srekli iyilik
messesesi, haktan alp halka (ibdullaha) vermenin mcessem
tarihidir.
Hz. Meryem, Hz. smail hakka adanm, bir bakma
insanla vakfedilmi ahsiyetlerden ilk akla gelenlerdir.
Mevlna, haktan alp halka vermeyi bir yin haline getirerek
sembolletirmitir iyilii, semdaki o mlum, sabit bir nokta
etrafndaki dn hareketleriyle. Servet ve oullar dnya
hayatnn ssdr. lmsz olan iler ise, Rabbinin nezdinde hem
sevapa daha hayrl, hem de mit balamaya daha lyktr (Kehf/46).
Vakf; iyilii lmszletirmek, yazlmasnn kesilmediine
inanlan sevaptr, bir sadaka-i criyedir.
Yni slih amel, yni bir tr zekt. Yaradlta genlerimize
yerletirilen bir program... Hak rzas iin, menfaati Allahn
kullarna, yaratt canllardan hayvant ve nebatta mnhasr
klnm bir sadakadr Vakf. yilik etmek ve fenalktan saknmak
hususunda birbirinizle yarn (Maide/2) emr-i ilhisine muvfk
bir hareket. Allahn sana yapt gibi, sen de iyilik yap (Kasas/77)
emr fermnna cn- gnlden itaat. Vakf; sevgi ve efkatin
esiz rnei annelerimiz gibi hep verendir, alan deil.
 ARF DLGER 155

Vakf kurmak Hz. Peygamberin fiili ve kavli bir snnetidir.

Peygamber bir gelenektir. slm Medeniyeti bu yzdendir ki,
nebev tevikle bir vakf medeniyeti haline gelmitir.
Osmanl Devletinde alt yap hizmetlerinden eitim ve
retim kurulularna, yaral kularn beslenmesi ve tedavi
edilmesinden fakir fukarann giydirilip doyurulmasna, mescit
inasndan bakm ve imarna kadar birok sahada kurulan
vakflar vcuda getirilmitir.
Toplum bu konuda deta bir yar halindedir. Kamusal
alan ilgilendiren neredeyse btn hizmetlerin gerekletirilmesi
ve ahsi gayretle karlanamayan ihtiyalarn giderilmesi zel
giriim ve sivil toplum kuruluu olarak isimlendirilebilecek
vakflar eliyle olmutur.
Zira Hz. Peygamberin (s.a.v) bir ok hadis-i erifinde
yardmlamann ehemmiyeti ve fazileti deiik ekillerde dile
getirilmitir. Bu meyanda, en mruf hadisler ..merhamet etmeyene
merhamet edilmez ve her iyilik bir sadakadr biiminde
olup, sadece bu ikisini zikretmek bile konuyu anlatmaya yeter.
Kltrel kimliimizin en nemli tezahrlerinden biri olan vakf
messesesi, biztihi yaatlmas, korunmas ve gelecek nesillere
intikal ettirilmesi gerekli bir varlmzdr.
Vakf, bal bana bir kltrdr, tm bir hayat te dnya
ekseninde alglama ve yaamadr, emaneti haktan alp halka
teslim etmektir. Yenidnya dzeni oluturma gayretleri iindeki
mstekbirlerin son dnemde ileri srdkleri Medeniyetler
atmas tezine kar, medeniyetler bulumasnda, medeniyetler
aras mnasebet ve diyalogda, insanl yitirme noktasnda
debelenen Bat dnyasnn insan asndan da, bizim amzdan
da bir umut ve ruh asdr.
Vakf, sevgi ve efkat iklimidir. ktidarn gc ile tanan,
servetin ehveti ile yolunu aran kiilerin yreklerindeki
iman yitirmemeleri iin, kalplerin talamamas iin tarihteki
 156 40 HADS 40 YAZAR

vakf insan/ vakf adam rneklerine bakmalar yararl olacaktr.

nk vakf; almak deil, vermektir. G toplamak deil, etrafa
enerji samaktr, insanlara yaama sevincini tattrmaktr. nsana,
evreye, doaya hizmet vermek ve efkat gstermektir.
nsan iyilikle ve hizmetle gzelletirmektir, yaratlan,
yaratandan tr ho grmektir, ho tutmaktr. yilie vesile
olmak ve iyilii ebedletirmektir vakf...
Yaadmz son birka yzyl iinde Bat hegemonyas
karsnda her ynyle gerileyen slmn ekonomik tezlerini modern
bir anlayla tahlile alan iktisat ve akademisyenlerimizden
Dr. Mustafa zel, Her an ve medeniyetin bir genileme arac
vardr. inde yaamakta olduumuz kapitalist an genileme arac
da irketlerdir demiti bir yazsnda (Yeni afak, 09.03.2008).
slm Medeniyetinin genileme arac, mteharrik unsuru,
iyilik etme, iyilie arac olma duygusuna dayanan vakf olgusudur
ki buna srekli iyilik de diyebiliriz.
yilik yle bir eydir ki, ebed huzur ve saadet iin mecbur
olunan bir keyfiyettir. yilii sregiden bir faaliyet haline getirmek,
emanetisi olduumuz mal veya can, sahip olduumuz ilim,
zek, bilgi birikimi ve tecrbesini vakfetmekle mmkndr.
Vakfn esbb- mcibesi, insann genlerine yerletirilen ilhi
programa dayal iyilik etme, iyilikte bulunma ve iyilie arac
olma duygusu ve bu duygudaki maksimum tatmin hdisesidir.
Maksimum tatmin ise, insann kemlatna dellet etmektedir.
yilik bu kadar nemli olunca, elbette iyiliin deerini
dren davranlardan saknmal insan. Allah yolunda mallarn
harcayan ve sonra iyiliklerini baa kakp (muhta kiilerin duygularn)
inciterek (bu) harcamalarn deerini drmeyenler mkfatlarn
Rableri katnda bulacaklar; onlar iin artk ne korku vardr, ne de
znt (Bakara/262). u da ilhi bir ihtar: Siz, ey imana ermi
olanlar! Servetini gsteri ve vg iin harcayan, Allah ve Ahret
 ARF DLGER 157

Gnne inanmayan kiinin yapt gibi, iyiliinizi baa kakarak ve

(muhta kiinin duygularn) inciterek yardmlarnz deersiz hale
getirmeyin. Onun hali, zerinde (biraz) toprak bulunan yumuak
bir kayann hali gibidir, bir saanak vurunca onu sert ve plak
brakverir (Bakara/264).
Bu hale dmekten, Allah muhafaza
Kolaylatrnz, gletirmeyiniz,
mjdeleyiniz, nefret ettirmeyiniz.

(Buhr, lm, 12)

SLEYMAN ELK
 160 40 HADS 40 YAZAR

SLEYMAN ELK

1963 ylnda Samsunda dodu. Marmara niversitesinde

Siyaset Ynetimi okudu. Alt iir, bir deneme kitab yaynland.
iir kitaplarn Evvel Ahir adyla bir kitapta toplad. Adadan
Notlar Deneme kitabnn addr. iirlerini Aylk Dergi bata
olmak zere birok dergide yaymlad. Arif Dlgerle birlikte
Bulutlar Bulvar isimli radyo programn hazrlad. Halen Bir
Nokta dergisinde yaymlyor iirlerini.
 SLEYMAN ELK 161

Cennetimizin Talarn Derken

Resulullahn szn erh edebilmek gibi bir creti kendimde

bulduumu syleyemem. Bu hadisi erifi ilk okuduumda,
byk nderin lemlere rahmet olarak gnderildiine vurgu
yapan ayeti hatrlammdr. Bu hatrlayla birlikte de, bu hadis
gerek gnlk hayatmda ve gerekse meslek hayatmda bana
ne anlatyor diye dnmmdr. Yani baa dnersem, bu
yazda da bir erh gayreti deil, her ynyle hayat yaarken,
bu szden ne anlyorumu anlatma telaesi olacaktr.
Kolaylatrnz diyor, Allahn Resul. Ve pekitiriyor, bu
insan zerinden yk kaldran emri; gletirmeyiniz. Demek
ki bizim elimizde olan bir bilgi var, bir yetki var, bir g var.
Ki biz bunu vermemekte, amamakta direniyoruz. yle de
olur, byle de olur. yle de yaparsan Cennete gideceksin,
byle de yaparsan Cennete gideceksin. Ama biz istiyoruz ki
illa da bizim dediimiz yoldan gidilsin.
Niin gletiriyoruz? Dnya ileri ile ilgili bir eyler yapyor
birileri. lla bize bir faydas m olmas gerekir o ilerin iyi ve
gzel olduunu kabul etmek iin? Elbette ki hayr
Daha basit ve daha kk bir rnek Gnn tm
yorgunluu srtmzda evimize geldik yemek yetimemi ya
da mevcut yemek damak tadmza hitabetmiyor. Kyamet
mi koparmak gerekiyor, yoksa huzur iinde ve ay eliinde
 162 40 HADS 40 YAZAR

peynir zeytine talim etmek mi? Gnller yapmak gerekiyorsa

tercihimiz ikincisi olmal deil mi?
Aslnda kolaylatrdka hayat daha da yaanlabilir bir hal
alyor. Trafikte dier araca yol ver, mterine rn seerken
yardmc ol, insanlar yamurda ve gnein altnda bekletme, su
yoksa teyemmm ner, vakit darsa namazn farzn kl, ayda
3 gn orulu olmak bir aya bedelse ramazan hari bunu ner.
lemlere rahmet olarak gnderilen Peygamber, mjdeleyiniz
diyorsa, kaplar kapatmak bizim haddimize midir?
Nefret ettirmeyiniz emrinde, ayn zamanda sevdiriniz emri
de yok mudur? Ya da hibir ey yapamyorsan sus. Hayatn her
adm ibadet, her hareket bir dua ise, mjdeler iinde mjdeler
yok mudur? Evden hayrl niyetlerle kn, helal rzk iin
attn her admn ve yaptn her i bir ibadetse, mjdeler
iinde mjdeler yok mudur?
Bunu da getim; bu din sadece yaptn dllendirmekle
kalmyor, yapmadna da sevap veriyor. Dedikodu yapmadn,
mjdeler olsun. Komu hakkna tecavz etmedin, mjdeler
olsun. almadn, ldrmedin, soymadn, yetim mal yemedin,
mjdeler, mjdeler, mjdeler olsun.
Nefret ettirmeyiniz demek, Hakk sylememek deildir
phesiz ki. Nefret ettirmek, snr amakla olur. Hakk gzel
sylemek, mjdelemektir. Hak olan, doru olan syle, tebli
et ve ekil. Brak, kii Cehenneme ya da Cennete gidecei
talar kendi desin.
Efendim anlatmt: Merhum Gnenli Mehmet Efendi
Sultanahmet Camiinde Camiinin imamlarndan biri ile
dnml olarak haftada bir gn sohbet etmektedir. Efendim
de o mamdan dinlemi. Gnenli Mehmet Efendi srekli
Allahn rahmetinden bahseder, Cennete girmenin hi de zor
olmadn anlatrm.
 SLEYMAN ELK 163

mam Efendi ise buna kzar, kendine sra geldii zaman

srekli Cehennnemi gndemde tutar ve insanlar Cehennemle
korkuturmu.
Bir gn sra Gnenli Mehmet Efendide olmasna ramen
erken gelip krsye km ve balam yine azap ayetlerinden,
Cehennemden anlatmaya. Mehmet Efendi kapdan bir sre
bakm ve ekip gitmi. Efendim, bir de marifet gibi anlatyordu
mam Efendi demiti. smini ben de sylemiyorum.
Yapacamz gzel iler ve yapmayacamz kt eylerle
Cennetimizin talarn deyebiliriz. Ne mutlu Onun mmeti
olana, ne mutlu Allaha kul olana
Veren el alan elden stndr.

(Buhari, Zekt, 18)

ABAN ABAK
 166 40 HADS 40 YAZAR

ABAN ABAK

1963 Erzurumda dodu. Erzurum Kandilli Lisesinden

sonra bir sre Ankara Hukuk Fakltesinde okudu. stanbul
niversitesi letiim Fakltesi Rd-Tv-Sinema Blmnden
mezun oldu. stanbulda 1987de Mavera edebiyat dergisinde
yaz ileri mdr olarak balad alma hayatn eitli
basn kurulularnda editr, yazar, prodktr olarak srdrd.
Yaynclk yapt. 1997de devlet memuru oldu. retmenlik
ve sendika yneticilii yapt. 2008de T.C. Salk Bakanl
Bakanlk Mavirlii grevine atand. 2013te Babakanlk
Atatrk Kltr Dil ve Tarih Yksek Kurumuna bal Atatrk
Kltr Merkezi Bakanlnda Bakan Yardmcl grevine
getirildi.
Eserlerinden bazlar: Badattan Dnen iirler (iir),
Kayp Atlar Haritas (iir) Karpuz Kestim Yiyen Yok (Kltr
yazlar), Mealeyi Tutan El (Edebiyat yazlar), Tarifi Bende
(Kltr yazlar).
 ABAN ABAK 167

Verdiren Elin Veren Eli Olmak

ok cmert ve merhametli bir Mslman olan rahmetli

babam, Peygamber Efendimizin u hadisini pek sever, ska
anard: Veren el, alan elden stndr!
Kimseden bir ey almamak ve asla borlanmamak prensibiyle
yaayan babam, muhtalara kar savurgan denecek kadar
cmertti. Babam bunun ayrca bir aile prensibi olduunu,
kimseden bir ey almadan ve fakat ihtiya sahiplerine mutlaka
yardm ederek, koruyup gzeterek yaamamz gerektiini
sz ve davranlaryla srekli telkin ederdi. Ataszlerimizden
Evini yk, yzn aart! szn de ok sever bu balamda
sk kullanrd. Bu sz, veren el olmann erefli mutluluunu
korumak iin her fedakrla katlanmak gerektiini telkin
ediyordu.
Veren el, yoktan var ederek veren el, almadan veren,
karlksz veren, daima veren, kfir-Mslman, hayvanat,
nebatat herkese ve her eye srekli veren el, sonsuz hazine
sahibi Cenab- Allahtr phesiz.
Allahn ahlakyla ahlaklanma devindeki Mslman da
Allahn kendisine verdiinden vererek; datarak, paylap
blerek manen ve ruhen ycelecektir. Kurann ifadesiyle
infak (Allahn verdiinden Allah rzas iin datmak) en yce
bir insan davrandr bu sebeple. Dnya malna, dolaysyla
 168 40 HADS 40 YAZAR

dnyaya ballk hastalna yakalanmaya kar da koruyucu

bir adr infak.
u ya da bu sebeple alamayana, yalya, kimsesiz yoksula,
yetime, mazlum ve madura, hsm ve akrabaya, konu komuya
sende olandan, Allahn sana verdiinden vermek, gerekte
Allahn vermesidir. Allah, seni bu gzel ie memur etmi,
a doyurup yoksulu giydirme iine, yetimin ban okayp
yzn glcklere boma mutluluuna seni vesile etmekle
sana iltifat edip yceltmitir. Veren el gerekte Verdiren elin
bir uzantsna dnmtr adeta. te veren el bu sebeple
alan elden stndr.
Hazreti Mevlanann mritlerine mutlaka bir meslek
sahibi olmalarn, sadaka vermelerini ancak sadaka kabul
etmemelerini tlemesi ve dilencilii yasaklamas da bu
hadis-i erife riayet etmedeki titizliinin bir gstergesi olmaldr
diye dnyorum.
Allah, sizden birinizin yapt ii, ameli ve grevi
salam ve iyi yapmasndan honut olur.

(Tabern, el-Muceml-Evsat, 1/275)

CEVAT AKKANAT
 170 40 HADS 40 YAZAR

CEVAT AKKANAT

1964, Balkesir doumludur. 1991de Buca Eitim

Fakltesi Edebiyat Blmn bitiren Akkanat, 2000de ise
Krkkale niversitesinde Gelenek ve kinci Yeni iiri balkl
Yksek Lisans tezini tamamlad. 1997-2005 yllar arasnda
Lik edebiyat dergisini kard.
Eserlerinden bazlar: iir: Kara Oyun, Sen Bir Sevda
Aacsn Trkler Bytr Yzn; Deneme: lhan Berkin
Haemas;
nceleme: Gelenek ve kinci Yeni iiri; Antoloji: Ankara
iirleri Antolojisi; Derleme: Bursann anakkale ehitleri,
anakkale Savalar ve stanbul.
 CEVAT AKKANAT 171

Honutluk Mutusunun
znesi Olmak

Trkedeki yapmak kelimesinin karl olarak Arapada

kullanlabilecek kelimeleri Rp el sfehn Mfredtnda
fele, amele, sanea (fiil, amel, sanat) eklinde sralar.
Bunlar arasnda en genel ve kapsaml olan fiildir. Canl
veya cansz, herhangi bir varlk (fail, zne) tarafndan meydana
getirilen her trl i, olu, davran, hareket ve kla
verilen isme fiil denir. Fiili yapmak karlndaki dier
ifadelerden ayran hususu, kastl yahut kastsz (bilerek veya
bilmeyerek) yaplan iyi veya kt btn eylemlere ad olmasyla
aklayabiliriz.
nsanlarn fiilleri iyi ve hayrl (fiil-i hayr) veya kt (fiil-i er)
olabilir. Fakat Allah hayatmzn her safhasnda ve daima iyi
fiillerin znesi olmamz emir ve tavsiye eder. Hayrn tercih
etmemizi hatrlatr:
Siz ne hayr yaparsanz, Allah onu bilir. (2/Bakara 197)
Fiile gre kapsam alan daha dar olan amele ise failin bilerek
ve isteyerek (uurla) yapt fiillere denir. yapmak, almak, bir
eylem gerekletirmek anlamnda masdar olarak kullanlan amel,
szlklerde maksatl i, niyet, alma, fiil, megale, hareket,
davran, uygulama, tatbik, icra, ibadet, meydana getirilmi
eser gibi temel ve yan anlamlarla isim olarak karmza kar.
 172 40 HADS 40 YAZAR

mal ile ayn kkten gelen amel gnlk hayatta karmza

daha ok amel defteri tamlamasyla kar ki bundan kast,
insanlarn amellerinin, iyi ve kt fiillerinin kaydedildii, Allah
katnda deerlendirildiidir.
Bununla birlikte insanlar amel tercihinde serbest braklmtr.
Yani amelini iyi yahut kt ynde icra etme keyfiyeti kiinin
kendisine kalmtr. Fakat Allah bizim meru ameller yapmamz
ister. Eer tercihimiz meru ise biz buna salih amel deriz.
Allahn emirlerini yerine getirmek salih amelin en somut
rneidir. Amel-i salih ifadesi Kuranda 100 civarnda ayette
iman ile birlikte ve kurtuluun (necatn) n art, hazrl
olarak kullanlr:
man edip salih amel ileyenlerin, namaz klp zekt verenlerin
Rableri katnda mkfatlar vardr. (2/Bakara 277)
Gerek u ki, insan ziyandadr; meerki imana erip doru ve
yararl iler yapanlardan olsun. Ve birbirlerine hakk tavsiye edenlerden,
birbirlerine sabr tavsiye edenlerden (103/Asr 2-3)
Yapmak karlndaki nc kelime olan Sanea bir fiili
icat etmek, gzel ve faydal bir ekilde icra etmek anlamna
gelir. Buna gre sanat estetize edilmi yaratma ve oluturma
faaliyetleri olarak hibir ekilde fiil kavram kadar geni bir
alan kapsamaz.
Kuranda sanea fiili sadece iki faile balanr: Allah ve
insan.
Bu, her eyi sapasalam yapan Allahn sanatdr. (27/Neml 88)
Buna gre Allah Sani-i hakkdir. nsan ise onun yeryzndeki
kalfas, yani halifesi kabul edilmelidir: Bizim gzlerimiz nnde
ve vahyimiz uyarnca gemiyi yap. (11/Hd 37)
Ona, sizi savata korumak iin zrh yapma sanatn rettik.
(21/ Enbiy 80)
 CEVAT AKKANAT 173

Buradan hareketle, hadisimizdeki salamlkla iyilii daha

net okuyabilir, yaptklarmzn nitelike ve estetik bakmdan
stn olmasna azami gayret sarf edebiliriz. Zira bunlardan
sorumlu tutulacamz da biliriz: Allah yaptklarnz bilir.
(29/Ankebt 45)

Bu noktada sanrm sanat erbabnn hangi l ve denge

erevesi iinde hareket edecei de ortaya km olmaldr:
Sani-i Hakknin ortaya koyduu kstaslara gre ibda ve ina
faaliyetinde bulunmak
Yapmak kavramnn fiil, amel ve sanat eklinde karmza
kan hayat karlnn pratik hayatta nasl algland da
nemlidir. Bunun iin fkh adamlarnn insan faaliyetlerini genel
olarak nasl deerlendirdiklerine dair tespitlerde bulunmak
gerekir.
Bu konuda fkh kitaplarn iki ayr kavram zerinde
durduklarn grrz: det ve ibadet. det, alkanlklara
ve geleneklere bal olarak ve genellikle bilinsizce yaplan
faaliyetler iin kullanlr. dette zaruretlere ballk veya
geliigzellik gze batar.
Oysa ibadet bilinle, basiretle, belirli bir dayanaa bal
olarak ve meru bir ekilde yaplanlar ifade eder.
u halde bir Mslman btn fiil, amel ve sanatlarn, velhasl
btn yapp etmelerini ibadet bilinciyle icra etmelidir. Aslnda
bu bilin, beeri insanlatran ve akabinde mminletiren bir
noktaya tekabl eder.
Buraya kadar yaptmz muhakemeden de anlalaca
zere Hz. Peygamber, her daim olduu gibi, bu szyle de
vahyin aynas olmu, Allahn kelamn kendi lisanyla insanlara
aktarmtr. Bu aktarm ile iini laykyla yapanlardan Allahn
honut olacan mjdelemitir.
 174 40 HADS 40 YAZAR

Peki, sonsuz merhamet sahibi olan Allahn honutluklar

takva sahibine nasl dnecek?
Vahyin diliyle noktalayalm:
mana erip yararl ve doru iler yapanlar ilerinden rmaklar
akan hasbahelere koyacaz, orada sonsuza kadar kalacaklar. Bu,
Allahn gerek vaadidir. Kimin sz Allahn sznden daha doru
olabilir? (4/ Nis 122)

KAYNAKA:
Hazreti Muhammed Mustafa, Muhammed Heykel,
(ev: mer Rza Dorul), nklp Kitabevi, st., 1985.
Kelm Terimleri Szl, Bekir Topalolu - lyas elebi,
sam Yay., st., 2010.
Kuran Mesaj, Muhammed Esed,
(ev: Cahit Koytak-Ahmet Ertrk), aret Yay., 2000.
Mfredt, Rab el-sfehani,
(ev: Abdulbaki Gne-Mehmet Yolcu), ra Yay., st., 2007.
Osmanlca-Trke Ansiklopedik Lgat, Ferit Develliolu,
Aydn Kitabevi, Ank., 1982.
Trke Szlk, D. Mehmet Doan, z Yay., 1996.
Vahiy ve Sanat, Metin nal Mengolu, Pnar Yay., st., 2004.
Zenginlik mal okluuyla deildir. Gerek
zenginlik gnl zenginliidir.

(Buhari, Rikak: 15)

HSEYN AKIN
 176 40 HADS 40 YAZAR

HSEYN AKIN

1965 ylnda Sinopun Trkeli ilesinde dnyaya geldi.

Btn renim hayat stanbulda geti. Marmara nv. lahiyat
Fakltesini bitirdi. 1980li yllardan itibaren iir ve yazlar bata
Dergah olmak zere bir ok edebiyat dergisinde yaynland.
zlke dergisini kurdu ve ynetti. eitli gazetelerde kltr-
sanat yazlar yazd. Radyolarda iir ve edebiyat programlar
yapt. Elektronik edebiyat dergisi dergibi.comun editrln
stlendi. Edebiyatn iir, yk, deneme ve inceleme alanlarnda
rnler verdi. Sokak sosyolojisi balamnda kitaplar yazd. ifahi
kltr ve hatra alannda kitaplara imza att. Halen Dergah,
bata olmak zere birka dergide yazmaktadr. Eserlerinden
bazlar: iir: Sevmek, Karanfil ve Kiraz, Deneme: Canl Renkler,
Hikye: Hepsi Hikye, ehir ve An: Kastamonunun anakkale
Kahramanlar.
 HSEYN AKIN 177

Dna Ynak Yapan nsan

ini hmal Eder

Gerek zengin hi tkenmeyecek, zamana yenik dmeyecek

sermayeye sahip olandr. Dndakileri oaltp ynaklar yapan
kii aslnda eylemsel bir itiraf resmetmektedir; o da udur: O
kadar yoksulum ki kolay kolay doymam! htiyalarna muhta
olmayan kiidir gerek zengin. ini i rezervleri ile doldurur.
Allah resul, o kutlu eli, aynen kendinden nce gelen uyarclar
gibi bu hakikati dillendirmek, yaatmak iin gelmitir.
Dnya doyma yeri deil sofradan doymadan kalkma yeridir.
Zira mutlak doyuma ulatrmak eksik ve yalan dnyann harc
olamaz. Yedike al, itike susuzluu, uyuduka uykusuzluu
artar bu lemde insann. Mutlak gani (Allahtr).
Sadece O mstanidir. nsan yle mi? Yeri geldiinde
komusunun tuzuna, yeri geldiinde bir damla suya ya da
mana muhtatr. Kim ki muhtatr o yoksun ve yoksuldur.
Bunu fehmedenler bir st seviyeye irtifa edenlerdir ki onlara
fakir denir.
nsan dna ynak yapt oranda iini ihmal eder. Gnl
dnyas tamtakr harap bir ev gibi olur. nsan elini de evini de
kendinden alarak doldurur. Eya kendine yaklaan kendisine
benzeterek: eyletirir.
ok mal biriktirenler, ynak yaptklar mlkiyetin altnda
kalanlardr. Akl altnda kalandr onlar. Altnda, gmte,
bronzda... Kelam- Kadimden anlaml yaamann lt ve
 178 40 HADS 40 YAZAR

gereklerini anlayp kavramak yerine, gazetelerden salkl

yaamann altn kurallarn devirirler. Ne FEden (retici
Fiyatlar Endeksiymi) anlarm, ne TFEden. (Bu da Tketici
Fiyatlar Endeksi olmal) Meyveyi ya dalndan yemeyi, severim
ya da kfeden. Olmasa da olur.
Bir eyin olmamas, az bulunur olmasnn en mkemmel
halidir. zlemeye, kadri kymetini bilmeye frsat tanr. Sahip
olmad eyler iin de Yaratana kredip minnet duymal
insan. yi ki her ey czdanmza, midemize ve kasamza
girmiyor. Ne mutlu ki odalarmz hnca hn dolu deil. Ya sahip
olduklarmz btn vakitlerimizi azna kadar doldursayd,
halimiz nice olurdu? Doldurduklarn tahliye etmeye mr
kifayet etmeyen insanlar gibi olurduk.
Sahih bir hayat yaamann yolu zamann ve meknn
nndeki ynak ve barikatlar ayklayp kaldrmaktan geiyor.
Altn yerin altndan boynunu uzatlaldan beri insanlar gerek
hakikat madenini aramay brakp talihlerini bir anda kazma
krekle deitirme yarna girmilerdir.
Kim ki gnln yoklama frsat yakalamsa aradn
mutlaka orada bulacaktr. Gnln zenginlii ancak onu
yoklamakla anlalabilir. lim de hikmet de iir de bu kayna
kefetmekle elde edilebilir ancak.
Aklmzda salnp duran ey niyet, gnlmzden geen ey
iirdir. Dmzdaki insan ve eya kalabalklarn tahliye ettike
gnlmz zenginliini bize cmerte servis edecektir.
Modern zamanlarda zor olan sanld gibi zengin olmak
deil fakir olup fakir kalabilmektir. Zira bunun iin her
zamankinden ok almak icap ediyor. nsan gerek anlamda
zengin ya da yoksul olduunu ancak teler tesine kurduu
gnl saatiyle fark edebilir. Bu yzden gerek gnl ehli olanlar
arasnda saat fark yoktur.
 Dnya hayatnn benzeri bir aa altnda dinlenip,
glgelenen ve az sonra yoluna devam eden yolcunun
konaklamasna benzer. O oradan ayrlr. Bir baka
yolcu gelir. Biraz dinlenir ve kalkar gider.

(Tirmizi- Riyazssalihin356)

AYLA ABAK
 180 40 HADS 40 YAZAR

AYLA ABAK

1966 ylnda dodu. stanbullu asker bir ailenin ocuu

olan Ayla Abak, stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesi Trk
Dili ve Edebiyat Blmn bitirdi. 1989da Edebiyat retmeni
oldu. kindiyazlar, Yaprak, Birdirbir, Diyanet ocuk, Hece,
Trk Dili, Seyyide gibi dergilerde iir, yk ve masallar yazan
Ayla Abak, son yllarda tarih romanlaryla gen okuyuculara
yneldi. Yaymlanm eserleri: Kardan Adam Camdan Bakt
(Hikye), Dorucu Davut (Masal), Sonsuzluk Yurdu-Ahiret
(Hikye), evre Bilinci (Deneme), Martlar Evcilletiren air
(Roman), Samanyolundaki slam Atls-Mevlana (Roman),
Ya Ben stanbulu Alacam Ya stanbul Beni (Roman), Ak
Sylemek-Galibin Hneri (Roman).
 AYLA ABAK 181

Yoldaki Aa

Peygamber Efendimiz, dikkatimizi yolda bulunuumuza

ekiyor. Dnya benim neyime? Dnyada ben, bir aa altnda
glgelenen, sonra da onu terk edip giden bir yolcu gibiyim. buyuruyor.
Hurma liflerinden yaplm hasrn vcudunda iz brakn
umursamay bundan
yle ya, yolcu, yoluna bakar. nemli olan onun iin mola
verdii yeri donatmak deildir. Oraya kazk akp etrafna
ssl develer balamak istemez yolcu.
Bu yolcu, anlald kadaryla bildiimiz yolculara da pek
benzemez. nk bildiimiz yolcunun amac genellikle bir
yere ulamaktr. Bu yolcu ise bizatihi yolun kendisiyle vardr.
Bir gezgindir. Dnya onun duraklarndan biridir. Daha kabir
hayat vardr yaanacak, daha maher vardr gidilecek, daha
srat vardr geilecek.
Mizan vardr. Hesap vardr. Sonra son durak olan cennet
vardr ki yolcu buraya ulamak iin yola kmtr. Slasna
geri dnmek iin.
Ne gzeldir ki varmak, bir yolculukla mmkndr.
Domu olan herkes bu yola, inanma ihtiyacn ruhunda
tutkuyla tayarak kar. Yani dnya yolu, bir basamak olarak
anlamldr. Onu ne kadar basamak olarak alglarsak, onu ne
kadar sonlu bir sre, almas gereken bir eik olarak grrsek
o kadar anlam kazanr.
 182 40 HADS 40 YAZAR

Fakat kimse bir srece, bitecei belli olan bir zaman dilimine
kendini kaptrmaz. Biraz durulacak bir mekna bel balamaz.
Btn umudunu o dar yurt iin sarf etmez. Gelip geen iin
hayflanmaz. ekilen aclardan dolay yeise kaplmaz. Yol
devam etmektedir.
Gereksiz yklerinden kurtulacaktr yolcu bylece. eylerin
karmaasndan syrlp yle yryecektir. Geri dnmemek
zere yryecektir.
Dnyann var oluundan beri gelenler hep gittiler. Gittikten
sonra herhalde grdler ki, gzlerini ap kapam ve tekrar
am gibi oldular. Ne zaman girdiler kapdan, ne zaman
ktlar?
- Ne scaklar vard deil mi?
- Hatrlamyorum.
- Ne souklar vard, donmutuk.
- Hatrlamyorum.
- Bir defasnda nasl hasta olmutun da
- Hatrlamyorum.
Seslenip bunlar sormak mmkn olsayd, Allahlem byle
cevaplar alrdk. yleyse gidenlerin ou, hayflanyorlardr
herhalde:
Ben ne yaptm! Niin mrm para biriktirmeye harcadm?
Niin mal biriktirmeyi bu kadar sevdim? Kendime niin
tapndm? Ruhumu deil, bedenimi donatmak iin niin bu
kadar g ve zaman sarf ettim? Niin Rabbime hep bunlar iin
dua ettim? imdi hi biri yok.
O yolcular, yolun iinde olup yolu bilmeyen yolculardr.
O yolcular, srn ahrn sevmesi gibi sevmilerdir dnyay.
Hlbuki Mevlana, insann ahra kapatlm bir Ceylan olduunu
 AYLA ABAK 183

dnr. Ceylan ahrn tozunu, havaszln sevmez, rahatsz

olur. Asl yurdunu; Cennet ormann zler.
Unuttuk biz. Yerimizi yurdumuzu terk etmek zorunda
kaldktan sonra elimizde avucumuzda hibir ey yoktu. Allah
verdi yedik, Allah verdi giyindik. Allah bildirdi rendik. Sonra
Allah, bizim abamza bakmaya balad. Bizi hibir nefsin sahip
olamayaca benzersiz bir dikkatle izliyor. Bizler de onun bu
baklar altnda uyuklayarak syleniyoruz: Malm, mlkm,
evladm, iim, evim
nsanolu malm, malm diyor. Ey demolu senin yiyip tkettiin,
giyip eskittiin yahut sadaka olarak verip sevabn deftere yazdrdktan
baka, senin gelirin mi var? (Mslim/ Riyazs salihin- 35)
nsanolu bu dnyaya malm, malm demeye gelmedi.
Allah hatrlamak, Onun iin almak, Onun iin sevmek ve
Ona kesin balln ispatlamak iin geldi. Bir iten yorulunca
dierine koyulmak iin geldi. Mslman iin bu yol, almak
ve zikretmekten ibaret.
Bu yol, hayal kurarken bile ibadet edenlerin yoludur. Bu
yol, ne gzel bir yoldur; orda glmsemenin bile kayd vardr.
Ta kenara kaldrmann kayd vardr. Boynuzlu koyunun,
boynuzsuz koyunun kayd vardr. Bu yolda gayemiz samanlkta
beklemek olamaz. Bu yolda gayemiz Onun rzas iin var
olmak ve tekrar Ona ulamaktr.
Gne ve ayn bile bir yrngede, kendisi iin takdir edilen
bir istikrar noktasna doru akar gibi gittii u evrende, Gn
yaa, an yaa, gerisini bo ver. demek, menzilin bir yerinde durup
o menzille helak olanlardr. Gne iei bile anda durmaz,
takip eder. Gelen ve uzayan, deen ve geen
Tenperverler, mal seviciler, nesne biriktirenler, btn
yatrmlarn dnyaya yapanlar, lmden holanmayanlar,
yolu uyumakla geirenler, bir zaman sonra er p olacak
 184 40 HADS 40 YAZAR

yeil ekinle gzleri kamaanlar, nc vadisini de altnla

doldurmak isteyenler; Ey insanlar, Allahn vaadi gerektir. Sakn
dnya hayat sizi aldatmasn. (Fatr5) Eer Allah (c.c.) katnda dnya
bir sivrisinek kanad kadar deer tasayd, ondan kfirlere bir iim
su bile vermezdi. (Ktb-i Sitte, 17/565)
Kalbinde zerre kadar kibir olan kimse cennete
giremez.

(Mslim, man, 149)

HCAB KIRLANGI
 186 40 HADS 40 YAZAR

HCAB KIRLANGI

1966 Amasya doumludur. lk ve orta renimini

Amasyada tamamlad. Ankara niversitesi Dil ve Tarih-
Corafya Fakltesinde Fars dili ve edebiyat okudu. 1988
ylnda aratrma grevlisi olarak almaya balad Ankara
niversitesi Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinde retim yesi
olarak grevini srdrmektedir. Bir sre (2004-2005) randa
Trk dili ve edebiyat dersleri verdi. Mevln Aratrmalar
Derneinin kurucularndan ve ynetim kurulu yelerindendir.
Bir dnem (2006-2008) Trkiye Yazarlar Birliinin genel
bakan olarak alt. Mevlnann Meclis-i Seba adl mensur
eserini Trkeye kazandrd. Yine Mevlnann Mesnevisinin
son Trke evirisini arkada Derya rs ile birlikte yapt.
irazl Sadnin Bostan ve Glistanyla Hfzn Divann
yeniden Trkeye kazandrd. Ali eriatnin birka kitabn
Trkeletirdi. Ayrca Trkeye evrilen eriat klliyatnn
editrln yapt. Fars dili ve edebiyat alannda kitap ve
makaleler yazd, yazyor.
iir kitaplar: Hayret Makamnda, Dte Yryen Dervi.
Edebiyat dergilerinde seyrek de olsa iir yaymlyor.
 HCAB KIRLANGI 187

Kibrin htimaline Kar

Tetikte Olmak

Bu hadis-i erif bana Sadnin u beytini hatrlatt:

Yce Allah topraktan yaratt seni
yleyse ey kul mtevaz ol toprak gibi
Yine Sadnin buraya uygun den u beyti de ska gelir
aklma:
Ate dik bal davranp toprak alnca alttan
Birinden eytan yaratld birinden insan
Topraktan yaratlan insann tevazu huyunu daima nde
tutmas tabiatna uygun olur, ate gibi harlanp dik ballk
etmesi deil. Alevlenmek, dik ballk etmek, daha dorusu
lp bimeden tehevvre kaplmak, muhatabna kmak,
fkeyle hareket etmek, insann eytan tarafn gsterir ou
kez. Yine ou kez, fke kibri de tetikler. Ama bu gzel hadiste
fke deil, dorudan kibir sz konusu edilmi, en kk kibir
krntsnn insan mahvedeceine dikkat ekilmitir.
Bu hadis bir uyardr mmete ve bireylerine. yi insan
olmak hem kolay hem zor yilikle ktlk arasnda ince
bir izgi var. Bu izgiyi grdn m iin kolaylar. Ne ki ince
izgiyi grmek her gzn harc olmayacandan i zordur.
Bu bakmdan gzmz kalp emesinden srekli ykamak
gerekir. Bu nasl olacaktr? nsann kendini daima sorguya
 188 40 HADS 40 YAZAR

ekmesiyle olur. En gzel sorgu nedir? Sanrm namazdr!

Kibre ba edirmek iin namaz dosdoru klmak gerekir.
Fakat burada da grlmesi zor tehlikeler olabilir. Namazla,
ibadetle gururlanmak mesel. Gene Sadyi anacam, nk
anlacak eyler sylemi, tevazu abidesidir.
Sad kendi ilk genlik gnlerinden bir hatrasn anlatr
Glistanda:
Hatrlarm, ocukluk gnlerimde ok ibadet ederdim. Gece
kalkardm, zht ve takvada istekliydim. Bir gece, rahmetli babamn
yannda btn gece aziz mushaf kucamda gzm krpmadan
oturmaktaydm. evremizdeki insanlar uyumutu. Babama dedim,
unlardan biri kalkp iki rekt namaz klmyor. Gaflet uykusuna yle
dalmlar ki sanki uyumuyorlar, lmler! Babam dedi ki babasnn
can, sen de insanlar ekitireceine uyusaydn daha iyiydi!
nsana hi yakmayan kibir, insana yapmtr adeta. ciz
bir varln kendini stn grmesi, grmese bile bu duyguya
hafife bile meyletmesi, lemlere rahmet olarak gnderilen yce
Peygamberin hi mi hi houna gitmemi. Bunu anlyoruz bu
hadisten. Kendisine vahyolunan ve hevasndan konumayan
bir Peygamberin houna gitmeyen davranlar ve niteliklerden
kaarcasna uzaklamaya almal deil miyiz?
Kibirden katmz gibi onun ihtimalinden de kamal,
bu hususta daima tetikte durmalyz.
unu da bilmeliyiz: Haysiyet kibirle akraba deildir.
Rabbim, bizi hakk kabul edenlerden eylesin, bizi kendini byk
grp bakalarn kk grmekten muhafaza buyursun.
Hibiriniz kendisi iin istediini Mslman kardei
iin de istemedike gerek manada iman etmi
olamaz.

(Buhr, mn, 7)

AL EMRE
 190 40 HADS 40 YAZAR

AL EMRE

1968 ylnda Kastamonuda dodu. lk ve ortarenimini

ayn ilde tamamlad. Mimar Sinan Gzel Sanatlar niversitesi,
Trk Dili ve Edebiyat Blm mezunu. stanbuldaki niversite
rencilii srasnda, eitli gazete ve dergilerde yazmaya
balad. Edeb inceleme ve denemelerin yan sra tarih, siyaset
ve biyografi gibi eitli alanlarda da almalar yapt. On yldan
fazla kald Sivasta eitli liselerde retmen olarak alt
ve Cumhuriyet niversitesinde master eitimini tamamlad.
2001 ylndan itibaren on yl Ankarada yaad. 2011 yaznda
stanbula tand. iirleri ve yazlar Hece dergisi bata olmak
zere birok dergide yaymland. Yaymlanm iir kitaplar:
Kyamet Mevsimleri, Milyon Sesli Mzka, Onarlm Yas Bitii,
Yeryzne Dalan.
 AL EMRE 191

Birbirine Kar efkatli ve

Merhametli Olmak

1
Sevgi ve kardelii hem tleyen hem de rgtleyen bir
Nebinin ballaryz biz.
Ayn Kitabn; her trl ban, aidiyetin, asabiyetin tesine
geerek kyamete dek karde kld ocuklarz. Muhacir
ve Ensarn birlikte kurduu o bin odal evin rengrenk
iekleriyiz.
Kardelik; bir tercih, bir tembih, bir tavsiye deil bizim iin;
bir farz, ilah bir emir, bir olmazsa olmaz. Mminler ancak
kardetirler. ayetini, Cennete giremezsiniz iman etmedike,
iman etmi saylmazsnz birbirinizi sevmedike. szyle birlikte
fkhettiimizde baka trl dnmek mmkn m?

2
Kendin iin istediini Mslman kardei iin de istemek,
bu ilkeyi iselletirip rneklemek, hayat ierisinde grnr
klmak; sosyal, siyasal, ekonomik ve kltrel boyutlar olan
birok sorunun basit, insani ve hakkaniyete dayanan zmn
de bulmak demek.
Irkln, ayrmcln, inkrn, ekonomik tahakkmn,
byklenmenin, cahil reflekslerin, smrnn zerinde
 192 40 HADS 40 YAZAR

ykseldii, g ald dayanaklarn kmesi, red ve mahkm

edilmesi demek. Farkl rklara, renklere, dillere sahip insanlarn
birlikte oluturduklar ve gelitirdikleri bir iman ailesi
rnekliiyle, yeryzndeki fitne ve zulm odaklar karnda
bir bunyanun mersus oluturabilmeleri demek.
Ktl, zmszl, aresizlii geriletmek, kolektif
bir duru ve salih ameller eliinde aknlk ve siniklii amak
demek.
Hepimiz tank olmaktayz ki kresel kapitalizmin, sekler
dayatmalarn, ulusuluk ile i ie geen blnme ve dmanlklarn
palazland bir vasatta; kardelik hukuku hayatn tarasna
itiliyor ve insan deerler ba da meyve veremez hle geliyor.
Bencillik, ktlk ve krlk, vurdumduymazlk ve nemelazmclk
birok insann hayatnda temel bir davran kalb olarak
yerlemeye balyor.
Egemen, genelgeer iliki dzeni de iine atldmz
bu cendereye almamz, yabanclamay kabullenmemizi,
kendimizi ve deerlerimizi inkr etmemizi, btn bunlar
normalletirmeyi salk veriyor bize. Sarp yokua trmanmay
gze alanlarn says da ister istemez azalyor.
Bugn usuz bucaksz bir antiyeye dnm durumda
dnya. Ancak temeli hak zere atlmayan, az erdem olmayan,
harcnda hakik ter ve gzya bulunmayan, alabildiine
dnyevilemi niyetlerle kurulan rk binalarla dolu her
yer. Dnya bir ideoloji pl artk. Bir kaknlar, mnkirler
yurdu. Bir d krkl mekn.
Cehennemde cennet krntlar arayan akn, obur, hrsl
ve mustani insanlarn viranesi. Yoksulluun, itilmiliin,
ezilmiliin, bask ve dayatmalarn, vurgun ve soygunlarn, isizlik
ve hakszln, srgn ve kymlarn ka ocaa ate drd,
nasl devasa bataklklar rettii, aresizlik ve bkknln nelere
yol aabildii zerinde dnlmyor artk.
 AL EMRE 193

Kkrtlm mlkiyet anlay, hrs, ekonomik tahakkm,

geim sknts yava yava her kesimden insan daha fazla
savuruyor. zl ve deerler yitimi eliinde anlay ve
kiilik bozulmalar da daha bir ne kyor.
zenti, bakalarna benzeme ve varsll odaa alarak
glenmeye alma anlay, ilkelilii ve erdemlilii de
buharlatryor gitgide. Medyann, kitle iletiim aralarnn da
katksyla btn toplumsal katmanlara zerk edilen bireycilik,
bencillik, ahlakszlk ve yzszlk kirli mazeretler eliinde
daha yaygn bir ekilde dolama giriyor.
Ekin ve nesil karlkl ve nedensel bir dng iinde
bozuluyor, ypranyor, yozlayor. Maddeye ve menfaate endeksli
bir mahiyet arz ediyor her ey. Modern, kapitalist sapknlk
ve azgnlklar, sekler mazeretlere belenerek iselleiyor,
normalleiyor, kendini dayatyor.

3
Mminler, birbirlerine kar efkatli ve merhametli olmak
zorundadr. Bir taran dileri gibi eit ve birlik iinde olmas
gereken bu insanlar, komusu aken kendileri tok yatamazlar.
Bir zulme uradklarnda birlik olup kar dururlar.
Yaadklar zulm ve ate emberinden kap kendilerine
snan kardelerini kovamazlar. Biz olma bilinciyle hareket
ederler. Birbirlerine ve yeryzne bu nazarla bakarlar.
Namazlarnda bu bilinle yreklerini birbirlerine yaklatrr,
bu bilinle kyam ederler. Yeryznn en evrensel, renkli ve
zengin insani eylemi olan hacc bu bilinle eda ederler. Bu
bilinle, kazancn belli ellerde birikip dolamasn engeller ve
zekt verir, infak ederler.
Mazluma, zorda ve darda kalana bu bilinle el uzatrlar.
Yeri geldiinde, kendi nefislerini kardelerine feda ederler.
 194 40 HADS 40 YAZAR

Ayak takm, baldr plak olarak nitelenen, mstekbirler

tarafndan itilip horlanan, eitli nedenlerle kmsenen
mazlum ve mstezaflar grdklerinde gzlerini yummazlar,
onlardan kamazlar.
Kardeleriyle birlikte direnir, birlikte arnr ve birlikte
ykselirler. Birlikte rk edenler olarak grlrler. Kadn
erkek herkese ihtiramda bulunurlar. Birinin ayana diken
batsa dieri de bunu duyar, bundan etkilenir, bunu gidermek,
engellemek iin rpnr.
Vahi kapitalizmin, kibrin, byklenmenin, toplumu
birbirinden kopmu zmrelere, kastlara blmenin de panzehiri
de bu bilin ve duyarllktr.
Allaha inandn ve Ona ibadet ettiini syledii hlde,
yannda altrd iiyi alktan ldrerek otuz yl sonra
yiyecei tatlnn hesabn yapanlar gryoruz toplumda. Gnde
belki be vakit Maun suresini okuduu hlde kblesini paraya
pula, borsaya hatta faize endeksleyenlerin arasndayz.
ly ve tarty denk tutmak, geni anlamyla kimin,
ka kiinin aklna geliyor? Bankalarn mbed, parann mbud
olduu bir zaman diliminde yayoruz. Zulm ve smry
younlatranlarn, infaktan kananlarn, yardmda/gzetmede
nclk etmek yerine yetimi ksz itip kakanlarn hi
azmsanmayacak bir ksm u namazlarndan gafil olanlar
deil midir?
Bir takm elbise almak iin elli tane maaza gezenleri,
tesettr defilelerini hi karmayanlar, teravih namaz klarak
daha fazla pirim toplamak iin jet gibi imam arayanlar,
atafatl iftar sofralarnda ku stn bile eksik etmeyenleri,
sadece beki, muhasip ve memur olan bir ilaha iman edenleri;
insanlarn dkt gzyandan bile bir rant, kar umanlar
hayr iin yarta, adanmlkta ne kadar grebiliyoruz?
 AL EMRE 195

Allah m daha sevimli gerekten; yoksa eler, evler,

kesada uramasndan korkulan ticaret mi? Sahi kimler talyor
uayb?
Oysa u yeryz konukluunda dnyevi engelleri ve
ayrmlar aarak Mslmanca yaamaktan, Mslmanlarla
birlikte olmaktan; btn insanl diriltecek bir kardelik iklimi
yeertmekten daha gzel bir ey var mdr? Allaha aran, salih
amel ileyen ve gerekten ben Mslmanlardanm diyen insanlarn
kardeliini aabilecek, yenebilecek bir g var mdr?
Resulullah (s.a.v.) buyurdular ki: Allah, insanlara
merhamet etmeyene rahmette bulunmaz.

(Buhari- Tevhid 2, Edeb 27)

ZCAN NL
 198 40 HADS 40 YAZAR

ZCAN NL

1968 Ordu doumlu. air ve gazeteci...

Yaz ve iirleri Mavera dergisi (1987) bata olmak
zere birok dergide yaymland. Basn Konseyi, Trkiye
Gazeteciler Cemiyeti, LESAM, Trkiye Yazarlar Birlii
ve Karadeniz Yazarlar Birlii yesi. Yeni afak Gazetesi
Yaz leri Mdr olarak grev yapt. Zaman Gazetesi,
Trkiye Gazetesi/ TGRT, Ders Kitaplar A.. AK Parti
letiim Koordintrl grevlerinde bulundu. Halen
TRT TRK Yayn Ynetmeni grevinde bulunuyor.
Eserlerinden bazlar: Benden nce (iir), nl airlerin
En Gzel Ak iirleri Antolojisi, Besbelli Yalnzlk
(deneme), Baba Anneme Barma (roman).
 ZCAN NL 199

yilik Karlksz Yaplandr

nsanlara merhamet etmeyene, Allah da merhamet etmez.

Hazreti Cerir (r.a.) anlatyor:
Resulullah (s.a.v.) buyurdular ki: Allah, insanlara merhamet
etmeyene rahmette bulunmaz. (Buhari- Tevhid 2, Edeb 27; Mslim- Fedail
66; Tirmizi- Birr 16)

yilik, karlk gzetmeksizin yaplr.

O yzden, veren el, alan elden stndr.
Ve bilinir ki; herhangi iyilik ekillerinden biriyle bakasna
iyilik yapmayan kimseye hi sevap hsl olmayacaktr.
Yine bilinir ki; yiliin karl ancak iyilik deil midir?
(Rahmn, 60)

yi bir kul, iyi insandr, vicdan sahibidir, merhametlidir;

nk bilir ki, yeryz halifesidir.
Bir ocuun san okamann bile zekta karlk geldiini
unutan bizler iin merhamet en byk yitiimiz.
Dnyada iman merhameti olmayann, ahirette rahmetten
uzak kalacan bilsek de merhamete kapattk kalbimizin
kapsn
Gerek merhamet sahiplerini ise kapnn dnda braktk.
Ayazda. Karda. Boranda.
Kalplerimizi kendi ellerimizle mhrledik.
 200 40 HADS 40 YAZAR

Yangn yerlerinden hzla katk.

Sel sularna bakmadk.
Komumuz aken tok yatmay adet haline getirdik.
Merhametle merhabay kestik.
Allahn rahmet gzyle, sadece kalbinde merhamet
bulunanlara bakt mjdesinden evirdik yzmz.
Takvann cilasnn merhamet olduunu unuttuk.
ocuklarmza kar adil olamadk. Birine gsterdiimiz
hogr ve merhameti dierinden esirgedik.
Komularmzdan da
Felaketler kapmza yldnda empatiye kaptrdk
korkularmz ve phelerimizi. Aklmza gelmedi, empati
yerine merhamete evirmek yzmz. Merhametten rahmet
dilemek
Merhamet da zerimize kt.
Ve rahmeti ekti zerimizden Yaradan
Yara bere iinde oluumuzun sebebi sadece bu terk
edilmilik. Braklmlk.
Burada ya da te yanmzda
Yeniden diriliin fitilini merhamet ateleyecektir.
Allah sizin d grnlerinize ve mallarnza
bakmaz. Fakat yaptnz ilere ve kalplerinize
bakar.

(Mslim, Zhd. 16)

AL AYL
 202 40 HADS 40 YAZAR

AL AYL

1969 ylnda Erzincanda dodu. lk, orta ve lise eitimini

Erzincanda tamamlayan Ayil; Erzurum, Atatrk niversitesi
Kazm Karabekir Eitim Fakltesi Tarih Blm bitirdi. Mostar
Dergisinin kurucu editrln yapt. Halen Haftalk Gerek
Hayat dergisinin editrln yapmakta iirleri ve iir zerine
yazlar Dergah bata olmak zere baka dergilerde yaynland.
Eserlerinden bazlar: Arastann Son ra iir, Sur Kenti
Hikyeleri Hikye, Yenilgiden Dnerken Deneme
 AL AYL 203

oaldka Azalanlar,
Azaldka oalanlar

nsanlardan pek ou, daha ocuk yalardan balayarak

tuhaf bir aldrmazlkla kendilerine, mevkilerine, snflarna
ve yeryzne dalar. lm kaplarn alncaya kadar da bu
dalgnlk devam eder. Ve insanlardan pek az da gpta edilecek
bir bilgelikle yllar iinde kendilerinden ve yeryznden geri
ekilirler. Bir yanda oaldka azalanlar, br yanda azaldka
oalanlar vardr.
Biz insanlar bir suretin arkasnda yaarz. Yllarmz
aynalarn karsnda, nasl grndmz kontrol etmek,
dahas nasl grndmze bir trl karar vermemekle
geer. Bu kontroln ve bu karasz baklarn aklmzda sakl
tutuumuz emsalleri vardr.
Yaadmz zamann modellerine dair kanaat, daha
byme andayken bizi de penesine almtr. Bakml
yzlerin ve zenginlik alameti kyafetlerin kkrtclna ok
az insan burun kvrabilir.
Hayatmz boyunca nice azdan u sz duyduk: Ben
onun grnne kandm. Bu ikyetin sureti ve esvab aan bir
yan vard. Kimi zaman, balangta azndan bal damlayanlarn
bir yerden sonra zehir de damlatmaya baladklarn ima
etmek iin, kimi zaman da melek klna brnm birinin
 204 40 HADS 40 YAZAR

zamanla nasl da kt yzlerinin ortaya ktn vurgulamak

iin kullanlr bu sz. Belli ki insanlar, dnyada yaadklar baz
tecrbelerle bile, d grnn itimat iin yeterli olmayacann
farkndalar.
Biz, beyazlarn zencilerden, sarnlarn esmerlerden,
gzellerin irkinlerden, uzunlarn ksalardan, zayflarn
tombullardan deerli grld bir ada yayoruz. Bu stn
taraf belli bu karlatrmann kiisel tarihimizi aan uzun
bir gemii de var stelik. Yz yllar boyunca insanla insann
her karlamas, birinin kyaslamaya kurban gittii ve ruhen
ezildii inceltilmi zulmlerle geti.
Makamlar da iki insan arasndaki ilikinin seviyesini belirledi.
Dnyada igal ettii mevkii, kendi deeri zannedenler, ne ok
insan huzurlarnda kk drdler. yle olmadnda bile,
mevkileri iaret eden semboller, o sembollerle karlaanlar
mecburi bir bel emeye sev ketti. Oysa Yaratan, yarattklar
arasnda meydana kan bu ayrmlarn, katnda hi bir deeri
olmadn sylyor bize.
Eb Hureyre (r.a)den rivayet edilen hadiste, d
grnmzle mallarmzn birlikte anlmas tesadf olamaz.
Biz insanlar srekli mal biriktirme eilimindeyiz ve lmeden
nce biriktirdiklerimizin bizden sonra ne olacan dert ederiz.
Zenginlik, d grnmzn aaal erevelerinden birini
oluturur, ilikilerin seyrini belirler, srf ondan kaynaklanan
bir g nedeniyle mlk, sahibini srekli zulmn kylarnda
gezdirir. Bir baka tehlikesi daha vardr zenginliin: yiliini
de ktln de, gcnn imalatlar olarak grmek.
Aslnda, insann emeine sayg duyarak zengin olmak da
yle kolay deildir. Pek ok zengin, insanlar, kendi mlknn
bir parasym gibi grr sonunda. Hadis, mal sahibi olanlar
yle ak bir ekilde uyaryor ki, bu uyar inanan bir varsl
pekl zenginliinden rktebilir.
 AL AYL 205

Hadiste, Allahn (cc) surete, grne, makama, bedenin

u ya da bu ekilde kendisini sergilemesine deil, kalbe ve ie
bakarak hkmedecei bildiriliyor. Hadis alabildiine yalndr
ve metafor, benzetme ya da imaya bavurarak muhatabnn,
anlamn baka trden yorumlamasn neredeyse imkansz
klmtr.
Her trden grnn ve zenginliin Allah (cc) katnda
bir deerinin bulunmad, Onun katnda insanlarn amelleri
ve kalplerinin hesaba tutulaca uyars kesindir. Bu uyar,
yeryznde nasl bir uygarlk kurmamz gerektiinin de
ipularn verir.
yle demiti Sadi: yle giysiler grdm ki, iinde insan yoktu;
yle insanlar grdm ki, stnde giysi yoktu. Sadinin sz ile
hadisin yaln uyarsn yan yana getirdiimizde, insann gnl
ile eya arasnda demolunun aleyhine ileyen bir mnasebet
olduunu grrz.
Eyamz oaldka kalp katlaabiliyor; mevkiimiz
ykseldike gz k seemez oluyor artk, gzelliimiz
klliyen kalbi kreltebiliyor. Belli ki gzelin, makam ya da
mlk sahibinin snav daha etin olacak.
Sizin en hayrllarnz, eine kar en iyi
davrananlarnzdr.

(Tirmiz, Birr, 15)

MUSTAFA OUZ
 208 40 HADS 40 YAZAR

MUSTAFA OUZ

1969 ylnda dodu. Yksekrenimini 9 Eyll niversitesi

Buca Eitim Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat blmnde
tamamlad. Birka derginin kmasnda aktif rol oynad. Hece,
Krkikindi, kindiyazlar, Kardelen, Dergh, Bir Nokta, Yitik
Dler ve Kuluk Vakti gibi dergilerde ve deiik gazetelerde
iir, deneme, hikye, eletiri, gezi yazs, sylei, portre, masal
trnde yazlar yaymland. Mesleini stanbulda yayn editr
olarak srdryor. Yaynlanm eserlerinden bazlar: ehrin
Hkimi, Aynalar ve Renkler, Hicret Resimleri, Bilge Sere,
Gzel ve nce, Tarifsiz Gkyz, Bir Oru Tuttum
 MUSTAFA OUZ 209

Eim, Cennetimdir

Evlenince kuracamz yuvay cennet kelerinden bir

ke olarak dler, evleneceimiz kiiye byle bir gzellii
bizimle paylap paylamayacan sorardk. Kutsal bir i
grrdk evlenmeyi. Allahn emrini, Efendimizin snnetini
yerine getirmek nasl kutsal olmazd ki
Her ey gzel olacakt, cennet kokulu olacakt, tatl dilli,
gler yzl, aka szl olacakt. Bir e bulacaktk kendimize.
Gnlmz ona verecektik, k olacaktk, birlikte ak olacaktk;
sevecek, sevilecek hayatmza anlam elbisesi giydirecektik. Ak
imi her ne var ise lemde/Gerisi bir kyl u kl imi ancak diyecek,
ak iin her eyden vazgeecektik.
Gn geldi, hayal leminden gerek bahesine indik. Akmz
hellimiz, samanlmz seyran oldu. ki gnl bir kalp olduk,
dlediimiz cennet kesini birlikte kurmak iin el birlii ettik.
Sevdamz iek iek kaplad yaammz, ak oldu lemdeki
her ey. Eimiz, bir ulu nar oldu, sard, kuatt bizi. El ele
tutuarak hayat admlamaya baladk. Zaman geldi, cennet
kokulu hediyelere araclk etti. Evimize can geldi, akmz fidan
oldu, boy sald. Alnlarmz kr secdesine uzanrken sevin
gzyalarmz birbirine kart.
Gzelliklere doymu yaarken zamanla kimileri iin
tozpembe sahneler hayattan ekilmeye balad veya hayatmzdaki
gzellikleri gremez oldu. Gzellik krleri ortaya kt. O kiiler
 210 40 HADS 40 YAZAR

iin o gzellikler bir masal oldu. Sevgi rmaklar kurudu, gnl

bahesi tarumar oldu, cennet kokulu hediyeler, emanetler arada
heder oldu. Sevgi ile birbirlerine dayanan kiiler mahkeme
koridorlarnda kin kvlcmlar saan yrtc ahinler oldu.
Ne oldu da zerimizdeki melek elbiselerini kardk,
cennet dili konuan dillerimiz eytan diline dnt. Annelerin
gzyalaryla uurlad, babalarn pp koklamaya doyamad
narin ve nazenin kzlar, acmasz ellerimizle iddete maruz kald.
Masum toprak zerine kurduumuz aile nar kklerinden
sklp zerimize devrildi. Kalbimiz yaraland en ok hatta
ld. Kat kalpli, acmasz bir adam olduk, oluverdik.
Hep ona kzdk, geceler boyu iimizden bahaneler rettik,
onu suladk. Hi kendimize dnmedik, kalbimize dnmedik,
verdiimiz szlere, ettiimiz yeminlere, hayalimizi kurduumuz
tatl yuva hayallerine dnmedik. Acmasz biri olduk, her eyin
zerine kara, kapkara rtler rttk. Eimizi dmanmz belledik,
ayamza dolanp duran gereksiz bir varlk grdk.
Sevgili Peygamberimiz (sas) Sizin en hayrllarnz, eine kar
en iyi davrananlarnzdr. Buyurarak eimize iyi davranmann
nemine dikkat ekmi. Peygamber Efendimizin (sas) bu hadisini
dikkate alalm. Evlii kutsal bir adm olarak grdmz
gnlerdeki safiyetimize ve iyi niyetimize dnelim, bir emanet
olarak aldmz eimize iyi davranalm, gzel davranalm
ve insanlarn en hayrllar arasnda yer alalm. te o zaman
dlediimiz cennet kesinin daimi mukimlerinden oluruz.
Eimizi de ocuklarmz da o cennet kesinde emniyet, sevgi
ve huzur iinde yaamalarn salarz.
Bunun yolu yle pek de zor deilmi. Gnlk yaammzda
kendimize iyi davranlmasn, ba tac olmay, el stnde tutulmay
isteriz. Bu isteklerimiz sonsuzdur, iimizdeki sonsuzluk duygusu
kadar sonsuzdur. Bakalarndan kendimiz iin istediklerimizi
 MUSTAFA OUZ 211

bakalarna yaptmz, eimize iyi davrandmz zaman

Efendiler Efendisinin (sas) mjdesine nail olacaz.
Ev, insann dledii huzur, gzellik, iyilik, emniyet ve
sknet cennetidir. Bu cennetin bekisi de elerimizdir. Eimiz
cennetimize admmz attmz anda kaplar ardna kadar
huzurlu da aabilir, cehennem havasyla da Onun dilinden
cennet szleri de dinleyebiliriz cehennem hrltlar da. Bunun ne
olaca daha ok, bizim elimizde, dilimizde, gnlmzdedir.
Sevgiyle uzanan el, hep sevgiyle karlk bulur. Gl uzatan
ele, cennet ikliminden karlk gelir. Gnl, evine kalbindeki
klar yayar. te bu noktada bizlere den sevgi cmerdi
olmaktr, sevgimizi esirgememektir. ki ift tatl szle sevdiimizin
gnl sarayndaki yerimizi geniletmektir.
Bana gre insanlarn en cimrisi sevgi cimrisidir. Einden,
ocuundan, komusundan, dostundan, doadan sevgisini
esirgeyendir. efkat ve sevgi dolu parmaklarn sevdiinden
esirgeyen, onlara sevgi ile dokunmayandr. Bu kii, kalbi
mhrlenen kiidir. Sevgi cimrisi, evini ve hayatn eine de
kendine de cehennem eder, hatta eini huri olmaktan karr,
cehennem zebanisi yapar. O zebaniyi de kendi bana diker.
Bir gnl krdn ise/kldn namaz namaz deil der Yunus
Emre. Bizim iimiz gnl krmak deil, gnl yapmak;
dostun evine girmektir. Ona iyi davranmak, onun evine gnl
kapsndan girmektir. Sevgide bir derya olmak, bu deryada
sevgiyi solumaktr. Gzellik ancak paylald zaman gzel
olur. Sahip olduumuz btn gzelliklerimizi ncelikle eimizle
paylamalyz, onunla mutlu olmal, onunla sevinmeli, onunla
glmeliyiz. Bu, ona olduu kadar kendimize ve insanla
yaplan bir iyilik olacaktr.
Biz eimize iyi davrandmz iin hayrl bir insan
olacaz. Eimiz de bize kar iyi davrand iin hayrl bir
insan olacaktr. Hayrl insandan evresine hayr ve gzellik
 212 40 HADS 40 YAZAR

yaylr, iyilik yaylr. Demek ki iyilik, gzellik ve hayr uzakta

aramamal, onun kaynann kendimizde olduunu bilmeliyiz.
Bu bilin, huzurlu ve mutlu bir aile ortaya karacaktr. Mutlu
aileler mutlu toplumu ve mutlu insanl ortaya karacaktr.
Gzel olan her ey, kk bir admla balar. Bu admlarmzdan
biri de elerimize kar iyi davranmaktr. Bunun sonucu da
hayrl bir insan olmaktr.
Eimize iyi davranalm, onu ba tac edelim, cennetimiz
bilelim, onunla dnya cennetini yaayalm. Asl nemlisi de
bu davranmzla gerek cennete el ele yryelim.
 Mminler birbirlerini sevmekte, birbirlerine
acmakta ve birbirlerini korumakta bir vcuda
benzerler. Vcudun bir uzvu hasta olduu zaman,
dier uzuvlar da bu sebeple uykusuzlua ve ateli
hastala tutulurlar.

(Buhar, Edeb 27)

SIDDIK ERTA
 214 40 HADS 40 YAZAR

SIDDIK ERTA

1970 Kars doumlu. lk ve orta renimini Karsta

tamamlad. Marmara niversitesi lahiyat Fakltesinden
1994 ylnda mezun oldu. 1997 ylnda Felsefe ve Din Bilimleri
Ana Bilim Dalnda yksek lisans eitimini tamamlad. eitli
illerde retmenlik yapt. stanbulda retmenlik yapmaya
devam etmektedir. iirleri 1991 ylndan beri Kardelen dergisi
ve devam dergilerde yaynland. Halen Bir Nokta dergisinde
iirleri yaynlanyor. Eserleri: Kuyuya Den Harfler, iirlerle
Peygamberler Tarihi, MorSar + Krk Odada Krk Ayna.
 SIDDIK ERTA 215

Merhamet ya Rab!

Bir hadisin mesajn anlayabilmek iin o hadisin ana fikriyle

balam oluturabilecek ayetlerin ve dier hadislerin de incelenmesi
gerekir. Kurana ve yce elinin kutsal kitabmzdan mlhem
mesajlarna baktmzda Mslmanlar arasndaki iliki daha
ok karde ifadesiyle bizi karlamaktadr. Mslmanlarn bir
vcuda veya bir baka hadiste birbirine dayanak olan binalara
benzetilmesi temelde bu kardelik ilikisinin daha arpc bir
ekilde ifade edilmesinden baka bir ey deildir.
slamn ana kaynaklarnda z kardelikten baka; ayn
kadndan st emerek oluan stkardelii, ayn anne ve babadan
(dem ve Havva) remi olmakla meydana gelen insan kardelii
ve ayn dini inanc benimsemekten kaynaklanan din kardelii
gibi kardelik biimleriyle de tanm olmaktayz.
Elbette bu kardelik trlerini birbirinden ayran baz
sosyal farklar sz konusudur; ama ahlaki anlamda herhangi
bir farktan bahsedilemez. Bir Mslman, sosyal ilikilerinde
Mslman kardeleri ile zel ilikiler gelitirebilme hakkna
sahiptir. Fakat ahlak sz konusu edildiinde durum bambaka
bir hal alr. nk Mslman bir insan, sadece Mslman
kardelerine deil insan kardelerine de yalan syleyemez;
sadece Mslman kardeinin canna, malna, namusuna,
inancna sayg gstermek zorunda deil aksine tm insanlarn
 216 40 HADS 40 YAZAR

can, mal, nesil, inan emniyetlerine deer vermek ve ona gre

davranmak zorundadr.
Allah Resul, Mslman, Mslmanlarn elinden ve dilinden
selamette olduu kiidir. derken Mslmanlar arasndaki
ilikiye vurgu yaparken rnein, Mslman kimse, kardeinin
dedikodusunu, gybetini yapmaz, ona haset etmez, kin beslemez,
ardndan kuyusunu kazmaz. derken de tm insanlara kar
ahlaki ykmllklere vurgu yapmaktadr. Ya da Yeryznde
bbrlenerek yrme ilahi emri ayn ekilde inanc, cinsiyeti,
rengi, dili ne olursa olsun btn insanlara kar taknlmas
gereken bir tavr buyurmaktadr. Sanrm nsanlarn iyisi,
insanlara iyilik edendir. ve Sizin en iyiniz, kendisinden hep iyilik
beklenen ve ktlk etmeyeceinden emin olunandr. hadislerinin
balam farkl deildir.
Daha zel bir iliki olan din kardelii hususunda birok
ayet ve hadis mevcuttur doal olarak. Hayata, varla, olay ve
olgulara ayn metafizik ereveden bakyor olmann oluturduu
lk birlii; sosyal, hukuksal ve ahlaki baz sorumluluklar da
beraberinde getirmitir. Bu sorumluluklar, belli bir mahalle, ky,
blge veya lke ile snrl deildir. Dolaysyla hadiste bahsedilen
sevmek, acmak ve korumak evrensel sorumluluk alanna
iaret etmektedir. Aradaki mesafelerin uzakl kardelik
hukuku diye nitelendirebileceimiz bu ba engelleyen bir
unsur olarak kabul edilemez. Yaanlan lkelerin uzaklklar,
yaanlan corafyalarn farkll, etnik kkenlerinin eitlilii,
tenlerinin rengi kardeliklerini zedeleyemez, aralarndaki ba
zayflatamaz.
Alntlayacam u ifadeler bu farkllk gibi grnen
zelliklerin aslnda bir Mslman iin fark olarak bile kabul
edilmemesi gerektiini haykrr gibi. nk bu farklara yneltilen
her ilgi potansiyel olarak bu farkllklarn gereinden fazla
nemsenmesi gibi bir tehlikeyi iaret eder.
 SIDDIK ERTA 217

Ey insanlar! Rabbiniz birdir, babanz da birdir. Hepiniz demin

ocuklarsnz. dem ise topraktandr. Arabn Arap olmayana, Arap
olmayann da Arap zerine stnl olmad gibi, krmz tenlinin,
siyah zerine; siyahn da krmz tenli zerinde bir stnl yoktur.
stnlk ancak takvadadr, Allah yannda en kymetli olannz,
Ondan en ok saknanzdr.
Hibir milletin dierine stnl yoktur. stnlk
ancak takva iledir.
Allah Tel, cahiliyet vnmelerini sizden kaldrd. Hepiniz
dem Aleyhisselamn evlatlarsnz. dem ise topraktan yaratld.
Birbirinize srt evirmeyin, ilginizi kesmeyin, kin beslemeyin,
haset etmeyin. gnden fazla ks durmayn. Ey Allahn kullar
karde olun.
nsanlar tarak dileri gibi birbirine eittirler.
Hadis-i eriflerden anlald zere, slm dini Mslmanlar
arasnda ok gl bir ba tesis etmitir. Bu ban ad kardelik
badr. Bu ba ayn bedenin organlar olup ayn aclar
duymak, ayn mutluluu paylamak anlamna gelmektedir.
Yalnz kendi dertleriyle, kendi sorunlaryla ilgilenip Mslman
kardeinin dertlerine ilgi duymayan bir kiinin egoizminin bu
dinde yeri yoktur. Mslman kardeinin derdiyle dertlenmeyen
bizden deildir.
Bedenin canl bir yap olmas, bedeni oluturan organlarn
- yaplarn geliimlerinin birbirine bal olmas, aslnda beden
istiaresini daha anlaml klmaktadr da. Bedenin tm paralar
ilevlerine uygun olarak ayn besinlerden faydaland gibi
Mslmanlarn da birbirlerine kar benzer ilevsel refleksleri
olmaldr. Bedenin bir organnn zayflamas veya ilevini
yitirmesi vcudu nasl etkilerse bir Mslmann benzer bir
durumu da dier Mslmanlar ayn ekilde etkilemelidir.
 218 40 HADS 40 YAZAR

Mslmanlar arasndaki ba, ylesine derin bir dzlemde

ele alnmtr ki Allaha kar yaplan ibadetlerin bile bu sevgi ve
ilgi bayla ilikisi kurulmutur. rnein namaz, ktlklerden
korumakta, oru sabr ve paylamay retmekte, zekt ve
ihsan okluk yar (tekasr) sizi oyalad/Taa! Boylayncaya kadar
kabirleri ayetinde olduu gibi -kardeler karsnda- mlkiyetin
nemsizliini haykrmaktadr.
Din kardeliinin zerine oturduu sevgi ba, acma
ve koruma fiilleriyle btnlkldr. Szel ifadelerin tek
bana anlamlarnn olmad, bu ifadelerin ancak eylemlerle/
pratiklerle ortaya konduunda bir deer ifade edebilecei de
bu hadis-i erifte belirtilmi olmaktadr ayn zamanda. Seni
seviyorum sz, sana deer veriyorum, senin iin her trl
fedakrl yaparm, senin zlmen beni de zer/senin seviniyor
olmanla ben de sevin duyarm, tehlikelere kar seni korurum,
seni aldatmam, sana ihanet etmem vd. gibi birok yargy ilan
etmenin en iyi yoludur.
Ulu nderimiz, te tam da bu nedenle hadis-i erife
acmak ve korumak szckleri yerine sevmek szc ile
balamtr.
Yavrusunu korumak iin hayatn tehlikeye atmaktan zerre
kadar ekinmeyen; tkezleyip de yere den yavrusu iin
feryat koparan, kayglanan, gzleri dolan annenin yreinde
tad o byk sevgidir Mslmann kardeine duymas
gereken sevgi.
Hadisin devamnda vcudun bir uzvu hasta olduu zaman
dier uzuvlar da bu sebeple uykusuzlua ve ateli hastala tutulurlar
denilerek de aradaki sevgi bann ne denli gl olmas gerektii
belirtilmitir. Bir Mslmann al, akl, hastal, tehlikede
oluu Mslman kardeinin uykularn karmaldr. Ateler
iindeki bebei iin beik banda bekleyeduran annenin kaan
uykusu gibi Saadet ana baktmzda gerek Mekkedeki
 SIDDIK ERTA 219

dayanmalarda gerekse de Medinedeki Ensar ve Muhacir

arasndaki kardelikte bunun bol miktarda pratikleriyle de
karlamaktayz.
Gn, nasl gece ile gndzden oluuyorsa Hz. Ebu Bekir ile
Hz. Bilal de yle btnlediler birbirlerini. Mekkeden g etmek
zorunda kalan bir din kardeiyle daha nce hi grmemi
olmasna ramen evini, iini paylaanlar sadece birka kii deildi
elbet. Onlar, o dnemde varlklarn paylatlar, yokluklarn
paylatlar; sevinlerini paylatlar, aclarn paylatlar; hayat
paylatlar, lm paylatlar Paylamadklar ne kald!
Artk bu gnn Mslmanlar dnmeli biraz da bunu.
Bu gnn Mslmanlar paylamn neresindeler? Nelerini
paylarlar kardeleriyle? Dnyann herhangi bir yerinde incindi
mi kardeleri, blnr m onlarn da uykular? Hangi ateli
hastalklardan getiler, vardklar yer neresi?
Merhamet ya Rab!
Ben rahmet peygamberiyim.
Ben harp peygamberiyim.

(Mslim, Sahih, IV, 1821)

HAKAN ARSLANBENZER
 222 40 HADS 40 YAZAR

HAKAN ARSLANBENZER

1971de Karsta dodu. Kars Halitpaa lkokulu, Ankara

Atatrk Anadolu Lisesi ve stanbul ngilizce retmenliinden
mezun oldu. ODT letmeye devam etti, brakt. Poplist
Kltr Dernei kurucu yesi. 1993ten itibaren evirmen,
editr ve metin yazar olarak eitli iyerlerinde alt.
stanbulda yayor. iire 21 yanda balad. Yaymlanm
ilk iiri, 1994 Eyllnde Derghta kan Kan Kardetir.
iir yaymlamaya devam ederken eletirel denemeleri de
kmaya balad. 1996-97de ehrengiz (12 say), 1999-2005
yllar arasnda Atllar (15 say), 2002 ylnda Huru (2 say)
dergilerinin ynetiminde bulundu. 1996dan itibaren Neo-
Epik iir grn savundu, teorisini kurdu ve yayn alannda
tebarz etmesini salad. 2006-2011 yllar arasnda Trk iiri
balkl iir ylln 5 cilt kard. 2005 Eyllnden beri Fayrap
karyor. Mslman halk bir siyaseti savunuyor. Toplu
iirleri: ok zgnm, Eletiri-Deneme: Dnyaya Saldran
air, Trkiyede Kltrel ktidar Solda M?, Neo-Epik iir,
Stun: iir, Hikye, Eletiri (2013).
 HAKAN ARSLANBENZER 223

Kl ve Gl

nsan- kmilden bolca sz edenler de siyasi karizmadan

baka ey tanmayanlar da karakter btnln karyor. Bugn
Mslmanlar olarak ilesini en ok ektiimiz meselelerden
biri, bizi bir tr cemaat-parti izofrenisine duar eden budur;
yarm karakterleri tam zannetmemizdir.
Siyaseti veya kltr dinin yerine koyup sonra da neden
olmad diye ikayetleniyoruz. Ya ok sert ya fazla yumuaz; ya
ar hzl ya ok yavaz; gereinden fazla sk durup birbirimizi
incitiyoruz ya da ar gevek durduumuz iin aramza
kfirlerin, mnafklarn szmasna mani olamyoruz.
Bugn slam dnyas medeniyetilerle cihatlar arasnda
blnm durumda. slamn son medeniyeti, ayn zamanda
son cihad emirlii olan Osmanl Devletinin izmihlalinden beri
bu blnme kronik bir hal ald.
Ateli silahlarn, ordularn, mcahitlerin korumas olmadan
medeniyet ancak bir aldatmaca olabilir. Medeni bir yaayla
btnlenmiyorsa kuru kuruya savamak da vahete kap aralar.
Acaba hangisi daha kt: slam medeniyeti bal altnda
kfirlerin gcne reelpolitik diyerek boyun emek mi? Cihad
ad altnda ilenen korkun cinayetler mi?
Cihad, her eyden nce, Mslmanlarla kfirler arasndadr.
Oysa bugn slam lkelerindeki savalar slamn mezhepleri,
 224 40 HADS 40 YAZAR

siyasi partileri ya da etnik gruplar arasnda cereyan ediyor. Afgan

mcahitleri kzl Rusya ile vuruurken btn Mslmanlarn
ilgisi onlarn stndeydi. Mcahitlerin acsn kendi acmz,
baarlarn kendi baarmz sayyorduk. galci Ruslar memleketten
kovulacak ve ardndan muzaffer gazilerin yeniden ina ettii
bir slam lkesine tanklk edecektik. Afganistan hepimizin
rnei olacakt.
yle olmad. En kt rnek oldu Afganistan. Allahn
(c.c.) emri, Peygamberin (s.a.s.) snneti olan cihad muzafferen
yrten kardelerimiz farz ve snnetin rahmet, kardelik, sulh
ve birlik yanlarnda snfta kaldlar. Afganistan iine dt
nifak yznden Rus igali srasnda grmedii tahribat kendi
evlatlar eliyle yaad. Bu yzden de yeniden kendini mdafaa
edemez duruma dt ve bu defa da Amerikan-ngiliz igaline
maruz kald.
Afganlarn bana geleni neye balayabiliriz? Kurann bir
ayeti burada bize k tutuyor:
Mminlerin hepsinin toptan sefere kmalar doru deildir.
Onlardan her topluluktan bir grup din ilimlerde geni bilgi elde
etmek ve kavimleri savatan dndklerinde onlar Allahn gazab
ile korkutmak iin geride kalmaldr. Umulur ki dikkatli olurlar.
(Tevbe, 122)
Cihad, Mslman toplumun varl iin kanlmaz bir art.
Tarihimizin hibir dneminde cihad etmedii halde varln
Mslman olarak srdrebilmi bir toplulua rastlamyoruz.
Bugnk Mslman topluluklarn belki en medeni ve bar
olan saylabilecek Bonaklarn Srp tecavz karsnda cihada
nasl mecbur brakldn 1990l yllar boyunca hep beraber
mahede ettik.
Kuran- Kerimde cihad hakknda yzden fazla ayet var.
Hadis kitaplarnn tamamnda da cihad ve mcahitleri ven
hadislerin says az deil. Peygamber Efendimizin (s.a.s.)
 HAKAN ARSLANBENZER 225

savalarn anlatan meazi kitaplar uzun sre slam edebiyatnn

popler eserleri arasndaki yerini korumutur. ine ok
fazla hayalat ve bidat karm olmakla birlikte Ali cenkleri,
Hamzanameler, Battalnameler vb. Mslman toplumun maeri
vicdannn cihad ve kahramanla ne byk deer verdiini
gsteren ayn soydan eserlerdir.
Trk klasik iirinde de zarifane iirin yan sra bir de
levendane iir vardr. Akifin anakkale ehitleri, Zarifolunun
Afgan mcahitleri iin yazd iirlerle bu izgi gnmze kadar
uzatlabilmitir. zetle, mal ve canla Allahn (c.c.) kelimesini
yceltmek iin savamak daima sevilen, istenen ve desteklenen
bir ey olmutur.
Ne var ki, cihad iddet zerine kurulu olduu vehile, tam
da Kurann iaret ettii gibi, iddetin yol aabilecei kiisel ve
toplumsal travmalar yznden ortaya kabilecek arlklarn
ilim yoluyla dzeltilmesi gerekir. lim de salt teknik bilgiden,
u yledir bu byledir gibi eylerden ibaret deildir. lim tam
anlamyla hangi durumda ne yapmamz gerektiini bilmek
demektir.
Savaa girmi bir toplum dmann ne kadar hrpalamay
baarrsa baarsn kendisi de mutlaka zarar grecektir. Savalar
hem savata arya kap zulmler yapabilir hem de savatan
dndklerinde savata elde ettikleri irade ve iktidar ellerinde
tutmak isteyebilirler. Tarih bunun irkin rnekleriyle dolu.
Mslmanlar da maalesef savan arlklarndan tmyle
masun olamamlardr.
Ashab- Kiram bata olmak zere bugn hayrla yad ettiimiz
cetlerimiz hep snnete riayet ederek sava-bar dengesini
kurabilmi topluluklardr. Yakn atalarmz olan Osmanllar da
bu trden dengeli topluluklar arasnda sayyoruz. En azndan
Doudan Mool, Batdan Hal saldrlarn savuturup slam
 226 40 HADS 40 YAZAR

lkeleri arasnda bir gne gibi doduklar alar, yzyllar

mutlulukla hatrlyoruz.
Bunun balca nedeni, Osmanllarn gazi bir topluluk olmakla
beraber lim ve fazl kimselere ok byk deer vermeleridir.
Devlet ve toplumun inasnda fakihlerin, dervilerin de gaziler
kadar rol oynadn kaydediyor klasik Osmanl tarihleri.
lk padiah Gazi Osman, savata ne ganimet ele geiriyorsa
savatan sonra btn halkla bunu paylayordu ve fakih ve
dervilere halk irat etmeleri, bir anlamda slam barn halk
arasnda tesis etmeleri iin kyler vakfediyordu. Kendisi de
slamn mbarek geleneine icabet ederek bir limle akrabalk
kurdu. Gazi Osmann mcahit torunlarndan Gazi II. Murat
Han haftann bir gnn kale burcuna kp halkn ikyetlerini
kendi kulaklaryla iitmeye, kendi gzleriyle grmeye ayrmt.
II. Beyaztn halka bizzat imamlk ederek namaz kldrd
biliniyor.
Osmanl bakiyesi topraklarda gazi slalelerinin adn
tayan ve halka vakf hizmeti vermek iin kurulmu ne ok
yap var. Fatih stanbulu muhakkak ki kl ve top darbeleriyle
ele geirdi. Ama Ehli Kitaba slambolda yaama hakk
tanyarak ve Mslman genler iin Samaniye Medreselerini
aarak fethetmi oldu. Kl tutan el, yetimin ban okayan
ele dnt.
Bu denge ne zaman bozuldu? Asya ilerinden spanya
sradalarna kadar fethedilmedik toprak brakmayan muzaffer
Emevi ve Abbasi devletleri neden yklp gitti mesela? Hangi
kaynaa bavursak nedeni zulmdr diyor. Kendileri rahat
saraylarnda oturup kle askerleriyle dnyaya hkmetmeye
kalktlar. Mslman halka ve halkn gzbebei limlere efkat
ve merhametle, iltifatla hele hi deil, ounlukla zorbalk ve
kibirle yaklatlar. Emevi valisi Haccac, slam kabul ettikleri
halde Arap olmayanlardan zorla kfirlerden alnan vergileri
 HAKAN ARSLANBENZER 227

almaya devam ediyor, pek ok sahabeye zulmediyor, kl

zoruyla kendine biat ettiriyor, isyanlar bastrrken askerlerinin
arlklarn tevik ediyordu. Bunun iin ona Haccac- Zalim
dendi. Abbasi halifesi Mansur mam- Azam, Memun ise
Ahmed ibn Hanbeli hapse attrd. Harbi ok iyi biliyorlard.
Rahmete gnlleri yetmedi.
Osmanllara gelince Kanuni devrine kadar halkn da
limlerin de sultan ve ordusuyla fazla bir sknt yaamadn
gryoruz. lgin bir husus olarak, ehzadeler arasndaki taht
kavgalar silahl kuvvetler arasnda olup biterken halkn arasna
karmyor, sokaa inmiyordu.
Osmanlnn sava-bar dengesi ne zaman bozuldu? En basit
izah: Mtegallibe, kyly toprandan kl zoruyla karmaya
balaynca Buna elik eden vaka da u: Padiahlarn kard
adaletnamelerde hakk teslim, zulm malup ve asayii teminle
vazifelendirilen kadlar bile yanlarna kll, tfekli apulcu
mangalar alarak halk daha beter soymaya baladlar.
Osmanllar bu yeni gelimelerle kayan toplumsal dengeyi
yerine oturtmak iin ok uzun uralar da verdiler. limler,
fazllar, dervi ve gaziler kar koca kavgasndan byk toplumsal
alkantlara kadar slam mmetinin huzurunu bozan her olayda
Allahn (c.c.) sfat, Peygamberin (s.a.s.) vaadi olan rahmeti
yeniden canlandrmaya altlar.
Yzyllar sren bu mcadelenin nihayetinde bugn hl
can ekiiyoruz. Ya iimizde veya evremizde kan dklr
namus heder olurken, aileler faiz ve tefeciliin penelerinde
can ekiirken, lkeler kfir tasallutuna boyun emiken,
Mslmanlar birbirini vururken sanki her ey gllk glistanlkm
gibi medeniyet, estetik, sanat teferruatyla megul olup kafay
kuma gmyoruz. Veya cedel, niza, iddet ve tekfir yoluna
bavuruyoruz. Mslmanlar ya kfirlere hayran ya birbirlerine
dman
 228 40 HADS 40 YAZAR

Allah (c.c.) ve Peygamberin (s.a.s.) raz olaca mcahit ve

limlerin zlemi iindeyiz. Her ikisinin de nk birinden
biri eksik olunca ya kendimizi vahi bir savan ya da kokumu
bir barn iinde buluveriyoruz.
Tek are ne undan ilham almak ne bunun emrine girmek;
Peygamber Efendimizin (s.a.s.), mmetinin bugn ancak
para para sahip olabildii faziletlerin hepsine kmilen sahip
olduunu hatrlamaktr. Hz. Muhammed (s.a.s.), mmetinin
n sra kfirlerle harp etti. Hz. Muhammed (s.a.s.), mmetine
gece gndz Allaha (c.c.) ibadeti, sevgi, iyilik ve kardelii
retti.
Siyaset ve cihad ehli Mslmanlarla ilme mtemayil
Mslmanlar birbirlerini sevip saymadka bu i olmaz.
slamn aydnlk gelecei diye herkes kendi yarm karakterli
liderine, hocasna itaat, dierlerine buz ederek yar l yar
diri surette yaamaya devam edip gider.
Allah (c.c.) mmet-i Muhammede (s.a.s.) sevgiliye koar
gibi ehadete koan cesur mcahitlerle fazilet, dirayet ve efkat
sahibi limleri hep beraber nasip etsin. Salat ve selam sevgili
Peygamberimiz Muhammedin (s.a.s.) zerine olsun. Allah,
Onun o prl prl, o yce, o erefli hadislerinden Kuran- Kerim
nda hayatmzn her annda yararlanmay bize nasip etsin.
Kyamet gn Peygamberini seven ve Peygamberin (s.a.s.)
de efaat edecei mminlerin arasnda bizi haretsin. Senin
kelimeni yceltmek iin kfirlerle harp eden ve insanlara senin
nimetlerinle merhamet eden Rasulnn akna bizi kurtar ya
Rabbi. min.
Her insan hata eder. Hata ileyenlerin en hayrllar
tevbe edenlerdir.

(Tirmiz, Kyme, 49)

MEHMET AYCI
 230 40 HADS 40 YAZAR

MEHMET AYCI

1990 ylndan bu yana dergilerde iir ve yazlar yaymlanan

Mehmet Ayc, 1971 ylnda Adana/Saimbeylide dodu. Anadolu
niversitesi ktisat Fakltesinden (1996) mezun oldu. Ankarada
yayor. Mrekkep Ten adl kitabyla Trkiye Yazarlar Birliinin
2007 yl; Sonras imendifer adl kitabyla da Edebiyat Sanat
ve Kltr Aratrmalar Dernei ESKADERin 2012 yl yln
en iyi deneme yazar dllerini ald Kitaplarndan bazlar:
iir: Mor Kitap, Deneme: Serkisof Ahbabm Olur, nceleme-
Aratrma: Nasreddin Hoca, Antoloji: inden Tren Geen
iirler (Mehmet Saim Deirmenci adyla).
 MEHMET AYCI 231

rk Meyveler ve Sar
Yapraklarn nsana rettii

Efendimiz. Seni Allah kutsad, korudu, yol gsterdi, kurtuluun

kaplarn sana gsterdi, sen de hayatnla insanlara gsterdin.
Seni kutsuyor diye knamasnlar, elbette sen kutsanacak olansn,
seni kutsayan Allaha hamdolsun, salat ve selam sana, seni
hayatn izlerken, renirken, adn andklarnda dinginlikleri
ve szlar atanlara olsun, min.
Efendimiz. Hatasz olan Allahtr. Bunu bize sen rettin.
Onun elisi ve son peygamberi olarak dnyay ereflendiren
sen de hata yaptn ve tvbe ettin. Allah seni uyard. Hatanda
bile bir gzellik, bir ders, bir ibret vard. Dorusu sen, bize bir
gzellik alamak, bir ders vermek iin hata ettin ve sonrasnda
tvbe ettin. Ne gzel oyundu bu.
Efendimiz. Yaratlan her eyin bir denge zerine olduunu,
eyaya ve evrene, canlya ve cansza nasl davranacamz, ona
hkmetmeyeceimizi, dnya hayatnn arnmak ve tekml
iin, varln o muhteem rmana katlmak iin bir snav
olduunu senden rendik.
Yaratlan her eyin biricik olduunu senden rendik.
Yaratlan her eyin yaratlma annda kusursuz olduunu
senden rendik.
 232 40 HADS 40 YAZAR

Efendimiz. nsan kimliinin zerine giydirilen her kimliin,

ruhumuza rttmz ve rdmz her libasn, kalbimize
kurduumuz her karanlk adrn hata ile mamul olduunu,
kul yaps olduunu anlamak ac veriyor.
Ykanmaya, arnmaya, bir daha ayn hatay ilememe
iradesine kavumaya o sonsuza ve Allaha alan tvbe kaplarna
kimseyi arac klmadan komann faziletini, bunun tek are
olduunu da senden rendik.
Ruh bilimcilerin, ruh doktorlarnn, terapistlerin, kiisel
geliimcilerin, yaam kolarnn, dnyalk saaltm seanslarndan
bir kap almayacan, hatann telafisinin kendimizle, iimizdeki
senle, iimizdeki yzmzle yzlemek olduunu da senden
rendik.
Hatasz kul olmaz szn atalar sz klp dilinden
drmeyen Trke seni ok sevdi.
Talibi, em-i insaf gibi kmile irfan olmaz/Kii noksann
bilmek gibi olmaz msralarn kalbinin dudaklar sana salavat
getirerek syledi.
Tvbe ya Rabbi hata rahna gittiklerime/Bilip ettiklerime, bilmeyip
ettiklerime diyen air senin mmetinin airiydi.
Kfre yaklatka imanm artyor diyen airin kfre yaklama
eyleminin bir yanlg ve tvbesinin imann artrmas da senin
efaatinden
Hatamz kanlmaz efendimiz.
kr ki kaplar ak
 Bir Mslmann diktii aatan veya ektii
ekinden insan, hayvan ve kularn yedikleri eyler, o
Mslman iin birer sadakadr.

(Buhr, Edeb, 27)

YUSUF ALAR
 234 40 HADS 40 YAZAR

YUSUF ALAR

Yusuf alar 1969da Dzii (Haruniye)/Osmaniyede

dodu. lk, orta ve lise renimini orada tamamlad. 1986da
stanbula lisans renimi iin geldi ve ayn yl stanbul
niversitesi Kamu Ynetimine girdi. niversite yllarnda
balad ocuk okumalarn 1988de Zaman ocuk Ekinde
yaymlad ocuksu iirlerle edebiyat verimlerine dntrd.
1990l yllarda Zaman Gazetesinde yapt ocuk okura
ynelik almalarn Glaac, ocuka, Gkyz, Abc
ocuk, Turkuaz ocuk, Zaman ocuk sayfalaryla oaltt.
Krmz Bisiklet Dergisini grnr hale getirdi. 2003-2007 yllar
arasnda Zaman Arkadam Dergisinin yayn editrln
stlendi. almalarn hlen Zaman Kitapta yayn ynetmeni
dzeyinde srdryor. Eserlerinden bazlar: yi Geceler
Gkyz (ocuklar iin hikyeler), stanbul Ezanlar (. F.
erifolu ile), stiklal airimiz Mehmet Akif Ersoy.
 YUSUF ALAR 235

Toprak, Cennet ve Aa

lk aa... Hz. demin ve Hz. Havva validemizin; dnyay

iaret eden, ocukluumuzun inasna vesile olan sevgisi
Hz. dem... lk peygamber; yeryzn gzelletiren,
cennetin bir bahesi gibi ieklendiren sonsuzluk aacnn
meyvesi
Son peygamber... Rahmet aacnn meyvesi, en gzel
surette yaratlan insann en kmili, yeryznden yedi kat ge
uzanan kutlu yolculuun seilmi kutlu yolcusu.
Bizler iin dnya topran ve ilk aac yaratp saysz
nimetler, iekler ve gzelliklerle donatan Rabbimize binlerce
hamdolsun. Onun ilk peygamberi Hz. deme balad
kelimeler sz aacnn kutlu meyveleri. Dilimizi bu meyvelerin
telaffuzlar ve ssleriyle donatan Rabbimize hamdolsun. Kalemin
kda bezedii harfleri grmek ve yazmak nimetini bizlere
balayan kudreti sonsuz Rabbimize hamdolsun.
Bize balanan, kutsal kitaplarla retilen kelimelerden anlarz
ki, kr dahi bir nimettir. Sz aacnn meyvesidir. kreden
bir kul olmak, dnyann en gzel ziynetlerindendir.
nsanlk meyvesinin en kmili ve kr abidesi olan
Peygamber efendimize, Hz. Cebrailin eliliiyle nzul olan
Kuran- Kerim dahi bir manada dnyaya ve biz insanlarn
gnlne dikilen ve meyvesi cennet olan gzide bir aatr.
 236 40 HADS 40 YAZAR

Kuran- Kerimi hayatna hayat klan ve onun ahlakyla

ahlaklanan Hz. Peygamberin yaay ve szleri; bu aacn en
saf, en kusursuz ve en gzel meyvesidir.
Kinat; hayat ve szleriyle en gzel surette meyvelendiren
efkat abidesi peygamberimizin Bir Mslmann diktii aatan
veya ektii ekinden insan, hayvan ve kularn yedikleri eyler, o
Mslman iin birer sadakadr. (Buhari, Edep, 27; Mslim, Msakat, 7, 10.)
sz hem kutlu olan sz aacnn bir meyvesi hem de dnya
bahelerini gzelletiren bir hakikatin iaretidir.
Evini yallara ve ocuklara gre ina eden bir Mslman
iin bahe; iekleriyle, meyveli aalaryla gzellemi bir
cennet iklimidir ayn zamanda. Elbette bahenin veya onun
uzak kys gibi ovalara uzanan ekin tarlalarnn sakinleri olan
nebatattan ve hayvanattan baheyi gzelletirerek, koruyup
imar eden insana bin teekkr vardr.
Bahe bizim cennetimizdir. Cennetin provas gibidir
bahe. Cennetteki usuz bucaksz aa gibi yeryzne kk
salar incirler. Erik aalar her bahar cennet kokularn bizlere
duyurmak iin ieklenir. Yeni dnyalarn sapsar meyveleri
renk kelimesine ve lezzet kelimesine ahitlik eder.
eker portakallarnn tad, limon aalarnn iekleri
btn kasabalar ehirleri sarar. Narn adn verdii iek
kadar meyveleri de oalr evlerimizde. de dallarnn, selvi
aalarnn, akasyalarn, diken incirlerinin, brtlen dallarnn
her biri kymz epeevre kuatr.
Topran sonsuzluk kokan ve ekin baaklarn byten
huzurlu kuca insan, hayvan ve kular iin leziz taamlar
deryasna inklp eder. Zahmetle ekilen, rahmetle byyen,
krle yenilip, sadaka nevesiyle paylalan nimetler bize
cennetin provasn yapma imkn verir.
 YUSUF ALAR 237

Evinin bahesini ieklerle ve meyveli aalarla kuatmayan

insan, gnl bahesinde esen hazan rzgrlarna kaplr.
Sevginin, efkatin bir meyvesidir aa. ocuk gibi evi
enlendiren ve dnyay gzelletiren masumiyettir.
nsann evlad bydke iekleniyor ve iyi bir kul olma
yolunda meyveli bir aa gibi milletine faydal olabiliyorsa ne
mutlu o aileye. Diktikleri aacn meyvesi insanla fayda salyor
demektir. yi bir kul olmak, Allahn rzasn kazanmaktr ki,
bu dahi dnya nimetleri ve meyveleri iinde en muntazam bir
rahmet ve bereket vesilesidir.
Bahesinde bir elin parmaklar kadar aac bile gremeyen
ve beton duvarlarn kbus dolu hayat iinde, tkrtlar ve
kuruntularla evham aacn byten demolu ne byk
gaflet iindedir. Bu gaflet bir manada, slm yaamadaki
hassasiyetimizi yitirmemizin ac bir meyvesidir.
Doup bydmz baheli ve saysz meyveli aalarla
gzellemi evler bugn kasabalardan hzla kaybolup gidiyor.
ok katl beton evler insanlmzn utan verici bir hale
geldiinin bir iareti olarak kyor karmza.
lk insan, ilk peygamber Hz. deme balanan bahe
ve ev kelimelerinin yerini peyzaj ve apartman kelimelerinin
almas, bizim toprak ve aatan fersah fersah uzaklatmzn
iareti. Mahremiyeti kaybeden evlerin iinde byyen ocuun
hayal aacnn kkleri ise ne maziye uzanyor ne de atiyi
kuatabiliyor.
Bir damla nutfeden, kck bir tohumdan, Ol kelimesinin
hakikatinden var olan insan; kinat aacnn meyvesini
ziyadeletiren kr ve sadakadan uzaklatka, kalplerin ve
evlerin lletii aktr. Doduumuz kasabalarda byyen
meyveli aalarn varl ile avunmamz; kymzdaki verimli
baaklara duracak topraa, kulara, kedilere, brt bcee,
 238 40 HADS 40 YAZAR

aaca ve iee bir masal kitabnn ssl resimlerine bakyor

gibi bakmamz ise ne ac bir durumdur.
Hadis-i erifin hakikatini anlamak iin lim olmamza
gerek var m: Bir Mslmann diktii aatan veya ektii
ekinden insan, hayvan ve kularn yedikleri eyler, o Mslman
iin birer sadakadr. (Buhari, Edep, 27; Mslim, Msakat, 7, 10) Yani
yeniden baheli evlerin dn kurmak, komularla gzel
hukuklara girmek, dnyay cennet gibi gzelletirmek, nebatat
ve hayvanat bahesinde donatt sofra ile arlamak isteyenler
iin mesaj aktr.
Topraktan geldiimizi unutmadan yaamak, toprakla balayan
hayat maceramz, topra ba tac yaparak srdrmek. Yani
mrmzn semeresi olarak insanla faydal olacak, yeryzn
gzelletirecek nebatat ve hayvanat kr denizinde sadaka
hkmnde koruyup besleyecek mmbit topraklara tohumlar
atp, aalar dikmek...
Tercih bize kalyor. ncir aac da olabilir bu nar aac da...
lim yolunda vaaz eden bir ses de olabilir bir eser de. Yeter ki
Allahn rzasn, rahmetini, bereketini celbetsin ektiklerimiz,
sylediklerimiz, diktiklerimiz, yazdklarmz...
Bki selam, cmle evini verimli bahelerle, meyveli aalarla
kuatarak dnyay gzelletiren ve Peygamber Efendimizin
yolundan giden demoullarna...
Din nasihattir

(Mslim, C.1, Sayfa 53)

BRAHM PAALI
 240 40 HADS 40 YAZAR

BRAHM PAALI

1973 ylnda Rizenin Fosa (Kprl) kynde dodu.

1993 ylnda ilk kez Gn FMde yapt Gece Yryn,
2008 baharnda Marmara FMde sessizce noktalad. Ak
Radyonun kurucular arasnda grld. ki yayn dnemi
Gece Yryn Ak Radyoda yapt. 2 yl Milli Gazetede
ke yazarl yapt. lk kitab olan le Uykusu 2002 ylnn
baharnda yaynland. 2003 sonbaharnda, ikinci kitab olan
stanbul Kriterlerini yaynlad. nc kitabn, 2013 ylnda
yaynlad: Entelektellerin Hurafeleri. Yeni afak gazetesinin
Pazar ekinde ke yazlar yazmakta, TVNETte Makam
Arabas adl program yapmaktadr.
 BRAHM PAALI 241

Din Nasihatse,
Niin Nasihatler e Yaramyor?

Sadece ilkokula balayana kadar dinlediimiz nasihatleri

kullanmaya bile bir mr yetmez. Bir mr yetmez ki arksnn
sesi, byle zamanlarda aldka alr, o efkrla beraber
batldka batlr.
nsan boulmaktan kurtaran Hazreti Peygamberin
mbarek szlerini anlamaya ve anlatmaya alan bu eserde,
akann yeri yok diyenler, ltfen, beni affetsinler. Fakat bu
satrlarn yazarna soracak olursanz, espri yapmann, espriyle
meselenin zne temas etmenin tam da yeridir:
te tam buras, reenkarnasyon inancnn doduu yerdir.
Halimize alanamyorsa, glp geilesidir. Adna nasihat denen
bilgilerin ou aslnda atktr; hayata ve doaya karamayan...
Dnya, bir nasihat plne dnmtr. Nasihat pln
temizlemek de bizim sorumluluumuzdur, nk Temizlik
imandandr.
Glemeyen ve geemeyenler iin, bekledikleri izahat
unutmayalm: Reenkarnasyon olarak tandmz inan/zan,
biz tkensek de bir trl tketemediimiz nasihatleri hayata
geirmek ihtiyacndan, youn istek zerine domutur,
denebilir.
 242 40 HADS 40 YAZAR

ster glelim, ister alayalm, nnde sonunda, varacamz

yer deimiyor. On kere bile dnyaya gelsek, bugne kadar
dinlediimiz nasihatleri hayata geirerek olgunlamak ve insan-
kmil olmak mmkn grnmemektedir. Nasihatler pek ie
yaramamakta, bir kulaktan girip brnden kmaktadrlar,
ama ne yapalm, elden de baka bir ey gelmemektedir. areyi
gsterenin de aresiz olduu yere dnya dense, yeridir.
Neredeyse az olan her kiinin kula olan herkese nasihat
etmeye doyamad bir dnyada yayoruz. Hayatmz boyunca
bir tatl szlerini duymadmz kt gn dostlar (!), dost
ac syler diyerek, dostluun zerine cmleler atyorlar. l
dostluun mezarnn zerine toprak atar gibi...
Din nasihattir diyerek, insanlar her vesileyle birbirlerinin
hayatna karyorlar, ama gerekte karamyorlar, karr gibi
oluyorlar. Kaynaamyorlar, yol arkada olamyorlar, bir yere
varamyorlar. Kaynama, dertleme, hem-hal olma hali, bize
helal kazan kadar uzak duruyor...
Oysa btn bu nasihatlerin dayana olan din nasihattir
sznn kayna, uzaklarda deil, yllardr gri sabahlar gibi bir
bana, hemen karmzda, elimizin altnda bekliyor: nternet.
Fakat sonu deiecek gibi grnmyor; genellemelerimizin
figranlar, yani herkes, oturduu yerden ahkm kesmeye,
nasihat vermeye devam ediyor. Edecek. ftardan kalan temcid
pilav, sahurda bir kere daha stlyor. Istlacak. Ne nasihat
etmenin slami dayana olarak gsterilen din nasihattir
sznden kukulanmaya, ne de bu hadis-i erifin tamamn
okumaya zaman bulunuyor. Bulunacak.
Din nasihattir ksmn bildiimiz hadis-i erifin hikyesi,
denilebilir ki, Snni Bektailerin hikyesidir. Bilindii gibi,
Bektaiyi Bektai yapan mehur hikyede; namaz klmamasnn
gerekesini, Kurn- Kerime dayandryor, ayet-i kerimede
 BRAHM PAALI 243

namaza yaklamayn yazdn iddia ediyordu. Ayet-i kerimenin

devam, nasl oluyorsa, gznden kayordu: Sarho iken!.
Din nasihattir hadis-i erifi de, Snni Bektailerin
en mehur fkras olmaya adaydr. Hadis-i erifin metninde,
din nasihattir cmlesinin devam var. Hazreti Peygamber
Efendimiz, din nasihattir, buyurduklarnda, sahabe olarak
tandmz arkadalar sormadan edemiyorlar:
Kime nasihat ya Allahn resul?
Peygamber Efendimizin bu soruya verdikleri cevap, bizim
cevaplarmzn Azraili oluyor, cann alyor:
Allaha, Kitapna, peygamberine, Mslmanlarn yneticilerine
ve Mslmanlara.
Mslmanlarn yneticilerine ve Mslmanlara nasihat
etmek mmkn ise de, bir Mslmann Allaha ve Kuran-
Kerime nasihat edebilmesi, mmkn deildir.
Nihayetinde kelimeler de fanidir... Zaman ierisinde, birok
fani kelimenin bana gelen, nasihat kelimesinin de bana
gelmi, anlam alt-st olmutur: Vaaz ile nasihat kelimelerinin
anlamlar yer deitirmitir. Nasihat samimiyet demektir!
Vaaz, nasihat demektir. Vaiz de vaaz veren, nasihat eden, t
veren kiidir.
Hadis-i erifin tercmesini doru yapacak olursak: Din
samimiyettir.
Samimi olunamad iin, nasihatlerin ou ie
yaramyor...
 244 40 HADS 40 YAZAR

Hadisin deil bu yaznn erhi

Bu satrlarn yazarnn ilim adam olmad, sadece okur-
yazar olduu sanrm cahillerin de malumudur. Bu 40 Hadis
kitabnda, bir hadis-i erifi yazmaya nasl karar verdiimi, bu
cesareti nereden bulduumu izah etmezsem, bu yaz, hedefini
skalar, korktuum bama gelir, nasihat yazs olur. yle
olursa da samimiyetine glge der.
Oysa bu yaz, bir davete icabettir. Davet edildik, geldik,
bir hadis-i erifin altna sndk. Yazy yazdrtan vesile, yazy
isteyenin bizatihi kendisidir/dinidir/samimiyetidir.
bn Abbas (r.a.)den rivayete gre, Raslullah (s.a.v.), Muaz b. Cebeli,
Yemene vali olarak gnderirken yle buyurdu:

Mazlumun ahndan, bedduasndan sakn! nk

onunla, Allah arasnda bir perde yoktur.

(Buhari, Zekt: 8)

AHMET RS
 246 40 HADS 40 YAZAR

AHMET RS

8 ubat 1974te Niksarda dodu. Niksar mam-Hatip Lisesi

ve stanbul niversitesi Trk Dili ve Edebiyat Blmnden
mezun oldu. Eitim lke-Sen ve Tokatta faaliyetlerini srdren
TOKAD bnyesinde sosyal mcadele vermekte olan Ahmet
rs, Tasfiye dergisinin editrl ile zgr Yazarlar Birliinin
bakanln yrtmektedir. Yzmz Aartan (yk) ve
lim Yaymann Penceresi (an) adlaryla yaymlanm iki
kitab bulunan yazar ayn zamanda edebiyat retmenlii
yapmaktadr.
 AHMET RS 247

Adaletin Peygamberi

Direni Peygamberinin en byk zellii zulme kar

adaletin, insan eref ve haysiyetinin yannda durmas deil
midir?
Musa Peygamberin Firavuna, brahim Peygamberin
Nemruta, Son Peygamberin Ebu Cehile kar ezilenlerden
yana durmas
Getirdikleri vahyin mustazaflarn karanlklarn tmas, yok
olmaya yz tutmu umutlarn diriltmesi, adalet duygusunun
yrekleri yeniden sarmas
Mistik anlatlardan uzakta, vahyin aydnlnda grebileceimiz
bir Resulun, valisinden istedii en nemli davran adil olmas
Mazlum ve mustazaf retmekten onu sakndrmas
Hz. Peygamberin mazlumun hna vurgu yapmasnn
hikmeti her geen yldan, her geen yzyldan sonra daha bir
anlald.
Sadece zamann Yemeninden bugnn Yemenine doru bir
iz srsek bile mazlumiyetin kresel karln okuyabiliriz.
Dnya savalarn, blgesel atmalar reten egemenliklerin,
yerel efendilerin, kresel patronlarn kyd hayatlar grebiliriz.
Gkyzne ykselen feryatlara tank olabiliriz.
 248 40 HADS 40 YAZAR

Merhametin, direniin, haysiyetin Peygamberi valisinden,

nce adil olmasn istiyor. Refahtan, zenginlikten, gsteriten
bahsetmiyor.
Binadan, saraydan, devlet ciddiyetinden falan
bahsetmiyor.
Zulmden, zalim ve mazlumdan bahsediyor.
nk btn Resuller gibi o da adalet iin gnderildi.
Ebu Cehillerin, Firavunlarn, Nemrutlarn, kresel irketlerin,
kresel kapitalizmin yamalad, insanl tehdit ettii bir
dnyada adaletin tankl iin gnderildi.
Merhametin yokluunda insanln aalk tutkularn
elinden ektii aclara son vermek iin gnderildi. Kuru et
yiyen Kureyli kadnn olu olduunu unutmad.
Diri diri topraa gmlen kz ocuklar iin,
Fabrikalarda, atlyelerde oyunsuz dnyalarda kavrulan
ocuklar iin,
naatlardan dp can veren yoksul ocuklar iin,
Filistinde, Roboskide, Afganistanda, Suriyede, Irakta,
Hiroimada bombalarla bedenleri paralanan ocuklar iin,
aln elinde kskvrak lm bekleyen ocuklar iin, bir umut
olarak, cennetten bir mutu olarak, bir tutam adalet
olarak geldi.
Kendisi, valisi, askeri, halk, komusu ve ehl-i beyti
Bir btn halinde Kurann diriltici aydnlnda adalete
adanan bir dnya iin savatlar. Mazlum ve mustazaf halklarn,
krbalar altnda inleyen insanlarn, klelerin boyunlarndaki
zincirleri skmek iin mcadele ettiler.
Fekk ragabe!
Klelere zgrlk!
 AHMET RS 249

Peygamberin sancanda yazar; Muaz b. Cebelin valilik

mhrnde yazar; eylemlerde, yrylerde pankartlar
ssler!
Ey direniin, adaletin ve zgrln peygamberi!
Yolun yolumuzdur!
slam mmetinin ve insanln karanlklarla, zulm
ve smryle boutuu bir ada, mazlumlarn hlarnn
meydanlar, sokaklar, dalar ve lleri doldurduu bir adan
sesleniyoruz!
Bankalarn, devletlerin, kresel irketlerin hayatlarmz,
tabiat ve ehirlerimizi, insanlarmz yamalad bir ada
hepimiz senin valin Muaz b. Cebeliz!
Onun ald Resul buyruunu biz devraldk!
Mazlumlarn hlar iin yayor ve savayoruz!
Dnyann neresinde olursa olsunlar btn mazlumlar kendileri
iin savaacamz, mcadele edeceimiz kardelerimizdir!
Sadece kendimize Mslman deiliz. Biliyoruz ki lemlere
rahmet olarak gnderilen bir Elinin varl yeryznde ancak
bu ekilde grlebilir.
Mazlumla Rabbimiz arasnda perde yoktur.
Direnile Rabbimiz arasnda da perde yoktur.
Adalet, Resullerin, mazlumlarn ve direniilerin urunda
mcadele ettii Tevhidin kendisidir!
 nsann malayani ve bo ileri terk etmesi
Mslmanlnn gzel ahlakndan ileri gelir.

(Tirmizi, Zhd 11)

ASIM GLTEKN
 252 40 HADS 40 YAZAR

ASIM GLTEKN

1975 Amasya Taova doumlu. Lise renimini Kartal

Anadolu HL ve Taova HLde tamamlad. lkokul 3te snf
arkadalar ile tarihteki sahte kahramanlara inanmama
hedefli bir grup kurdu. Marmara niversitesi AEF Edebiyat
rt. Blmnden mezun. Biat dergisini kard. Kartal
Anadolu HLnin 1989da kmaya balayan dergisi Seheri
mam Hatiplerin en zor yllarnda devam ettirdi. 1994ten
2010a kadar farkl mahiyetlerde 40 kadar Cahit Zarifolu
etkinlii dzenledi. Beraber bulunduu genlere 50den fazla
dergi karttrd. Yrnge dergisi ve Yeni afak Gazetesi bata
olmak zere birok dergide yazlar yaynland. z yaynclk
bnyesinde Kitap Postas dergisini 20 say kard. Dnya
Bizim web sitesi ve Cafcaf Mizah Dergisinin genel yayn
ynetmenliini yapt. Bin Safahat grubu kurma kampanyasn
dzenledi. lim Yayma Yurtlarnda sylei ve konferanslar
koordine etti. 2008 ylnda Trkiyede yln retmeni seildi.
Etimoloji dersleri, seminerleri veriyor. Tam bir szlk ve
seyahat dkn. 20den fazla lkeye seyahat etti. 300den
fazla szl olduu biliniyor. Trkede bulunmayan bir
szln yazm iin alyor.
 ASIM GLTEKN 253

Gzel Bir ey Syle

Nasl bir zamanda yayorsun, nasl?

Senin kendini gerekletirmeni istemiyorlar. stiyorlar ki
sen tket, sen harca, sen satn al. Satn aldka zgrsn, satn
aldka, markalarla yaadka hrsn!
Bu kirli, bol rnl, maniplatif ada etrafmz o kadar
ok nesnelerle rl ki, nasl olacak da insan bunca nesne
cvklnn iinden kurtulup sahil-i selamete erebilecek?
Sahil-i Selamet yani Selamet Sahili. Kargaa ve karmaa
denizinde bouldu boulmak zere olan insann ulamay
isteyecei bir yer sahil. Denizin ortasnda iken istersin sahil-i
selameti. Dalgalar zerine zerine lgnca gelirken bunalrsn
da kurtulmak istersin. te o zaman varmak isteyecein yerdir
oras.
Ama nce bu karmaa denizinden rahatsz olabilmek
lazm.
Peki bu nasl olacak?
Bu keyif verici elence dnyas her tarafmz kuatm
durumda.
Bu pislie batm dnya oumuz iin ok elenceli, mthi
heyecan verici. Kfr sisteminden haz alanlarn rettikleri her
pislik ok zekice, ok zgn, ok yaratc geliyor nedense? Biz
Mslmanlar ise hibir ey retemeyen asalaklar, pislikler, skc
 254 40 HADS 40 YAZAR

tipleriz eer grntye aldanrsak! Mslmanlar alabildiine

donuk, tekdze tipler olarak grnyor
Oysa hakikat gerekten de byle mi?
bn Arabinin Nurlar Risalesinde okurken dehete kapldm.
Tirmizide kaytl Ebu Hureyrenin (ra) rivayet ettii bir hadisi
aktarm.
Resulullah aleyhissaltu vesselm buyurdular ki:
Allah cenneti yaratt zaman Cibrile Git, Cenneti bir gzden
geir buyurdular. O da gidip cenneti ve cennet ehli iin
hazrladklarn gzden geirdi ve geri dnnce yle dedi:
Ey Rabbim! Senin izzetine yemin olsun, cenneti iitip de ona girmek
istemeyecek kimse tasavvur edemiyorum dedi. Bunun zerine
Allah emretti de cennet hoa gitmeyecek eylerle rtld.
Sonra: Hele git ona bir daha bak! buyurdu. Cebrail gidip ona
bir daha bakt. Sonra da:
Cennete hi kimsenin girememesinden korktum! dedi.
Allah Cebraile buyurdu:
Git, bir de Cehennemi ve cehennem ehli iin hazrladm eyleri
gzden geir! Cebrail bir de ne grsn. Orada birbirinin srtna
binmiler. Dnp Allaha dedi ki zzetine yemin olsun, iitip de
Cehennemine girmeyi isteyecek kimse tasavvur edemiyorum. Allah
emretti ve Cehennemin etraf nefsin arzu duyaca eylerle
rtld. Dn oraya dedi Allah Cebraile.
Cehennem ve Cehennem ehli iin hazrladm eyleri gzden
geir dedi. Cebrail cehenneme dndnde bir de ne grsn;
nefsin arzu duyaca eylerle donatlm! Dnp Allaha dedi
ki: zzetine yemin ederim, hi kimsenin Cehennemden kurtulamayp
muhakkak oraya gireceinden korktum!
Malayaninin bizi ne derece kuatabileceini grmemek
mmkn m? Bence mmkn! ncelikle Efendimizin szlerini,
bizlere tavsiyelerini, emirlerini, uyarlarn okumadktan sonra
 ASIM GLTEKN 255

bu ok mmkn. Bizi hakikat toplumuna davet eden izzetli

davetilerin seslerine kulak kabartmadktan sonra mmkn
Bu byleyici Dnyada hakikate sar kalmaktan daha kts
bile yani Hakikate dman olma tehlikesi bile mmkn!
mrmz izzetli mminlere amur atan, hakikat erlerini
itibarszlatrmaya alan ktlk medyasna gnll mahkmiyetle
gemiyor mu?
Ktlk medyasnn kt olduunu ancak biz Mslmanlara
kfrettiklerinde fark edebiliyoruz. Kfretmeseler, saldrmasalar
bunu fark edemeyeceiz bile. Adamlar sper yaynclk yapyor,
bizimkiler gibi beceriksiz deiller ki diyeceiz!
Bunlarn filmleri malayanidir, arklar malayanidir, gazeteleri
malayanidir, internet siteleri malayanidir, bilgisayar oyunlar
malayanidir, partileri malayanidir, elenceleri malayanidir,
iecekleri malayanidir, ulam aralar malayanidir, iletiim
aralar malayanidir, kitaplar bile malayanidir. iirleri, ykleri,
romanlar, edebiyatlar, tiyatrolar malayanidir. Mizahlar
malayanidir, glmeleri malayanidir.
Bir de gzel, hayrl eylerin dnyas var bir yanda ise! yle
uzanda tutuyor ki o gzellikler evrenini oumuz. O dnya
eer gzmz aarsak ancak grebileceimiz bir dnya. O
dnyay herkesin gremeyeceini hadis-i kudsi sylyor zaten.
mmet ve nesil kaygs ile insanlarn hakikati grememesine,
Kurana uygun bir hayat yaamyor oluuna elbette zlelim,
zlmek lazm. Ama bu zlmeyi bir umutsuzlua, bir
kahrlanmaya dndrmeye gerek yok!
Bir tarafta Cenneti zledim ben, Salarm kadar bam
bulunsun/Hakikate feda sonuna kadar diyen sanatlarn eserlerini
dinleyebilmek ve insan ruhunun ulaabilecei en zirve halleri
yaamak varken te yanda sln, zrvann, ehvetten gz
dnmln, hoplayp zplamann arklarna, trklerine
tm kanallar ak.
 256 40 HADS 40 YAZAR

stelik yeryzne nitelikli eserler brakan Allah cokusu

ile kalbi atanlarn eserlerini kendilerine dindar denilen medya
kurulular bile ounlukla yaynlamamaktadr. Vetoludur o
sanatlar adeta!
Allah cokusu ile yazlan kitaplar halka ar gelen kitaplardr,
halk bunlar anlamaz diye dindar yaynclar o kitaplar basmak
bile istemez. Baslsa datc datmak istemez. Datc datsa
kitap onlar satmak istemez. Kitaplarmz kitap satmay
brakp krtasiye ve cep telefonu satan yerlere dnmtr
nk.
Okullara Allah cokusu ile konuacak yazarlar getirmek
isteseniz engellerler sizi. Tccar yazarlardan bir trl sra
gelmez secde gzellii ile yazan, yaayan ve konuan yazarlara.
Hem lkenin tam da kritik gnlerden getii u gnlerde ki o
kritik gnler bir trl bitmek bilmez!- Allah yazarlar okullara
sokmaya almak irtica deil miymi (!)
O hakikat erlerini engelleyen bari slam Dmanlar olsa idi.
Beraber namaz kldnz yneticiler bile yapmaktadr bunu.
Biz Mslmanlar gzel iler, eserler vermiyoruzdur birok
dindar okumuumuza gre! Ne yapyorsa kafirler, gavurlar,
liberaller, batllar yapyordur. Onlar yapyorsa kesin o iyidir,
kalitelidir. Mslmanlar yapyorsa kesin o kaliteli deildir. Bir
Mslman ynetmen film yapt ise onu ilk ben beenmedim!
diyebilmek iin yarrlar adeta.
Bir Mslman arkc diyelim ki stad Sezai Karakoun
Hzrla Krk Saat iirinden bir blmn bestelemi. Kesin kt
olmutur, kesin iirin hakkn verememitir arkc. Kesin en
kt enstrmanlar kullanlmtr. Kesin arkcnn sesi detonedir.
Kesin albm kapa ktdr. Kesin o arkc konsere gelse ses
dzeni de berbattr imdi, niye gidelim o konsere denir. slam
ile alakasz popler arkclar konser organizasyonlarnda byk
paralar alrken sizin dindar arkcnzn yzne baklmaz. Onlar
 ASIM GLTEKN 257

davet edildi ise bile bir konsere Ramazan hatrna davet edilir.
Dier arkcya uygun grlen parann yirmide biri krkta biri
uygun grlr Mslman arkcya.
Mslmanlarn kard dergiler ktphanelere, okullara
sokulmaz.
Bir trl bo ileri terk edemediimiz iin rabet gavurlua ve
gavurca ilere. Piyasay gavurluk oluturuyor, ynetiyor.
Oysa nsann malayani ve bo ileri terk etmesi Mslmanlnn
gzel ahlakndan ileri gelir idi.
yleyse yeniden slamda dirilie gemek lazm. Mslmanla
dndke biz irkinliklerden syrlabileceiz inallah.
Yaaymz Mslmanca olmadka malayaninin tezghnn
mterisi olmaya devam edeceiz demektir. Gzel ahlakn
verdii huzuru, lezzeti Mslmanca iler yaptka, ortaya
koyduka tadacaz.
Mslmanlmz halde mi, klde mi; bunu amellerimize,
eylemlerimize bakarak anlayabiliriz. Hle gemiyorsa Mslmanlk
orada kendimizi tekrar bir sorgulamadan geirmek lazm...
Evet, artk bir eyler yapmalyz, gzel bir eyler. Yalnz
kalm, aresiz bir insann elinden tutmalyz mesela. Allahm,
iyi ki Mslmanlarn var diyebilmeli darda kalanlar.
Szmz gzellie armal insan. Daha azmzdan
karken kelimelerimiz ferahlk verebilmeli karmzdakine.
Halimiz etki edebilmeli insanlara. Gren Ne gzel bir Mslman
diyebilmeli.
Tm skntlara ramen, dnyadaki onca zulme, smrye
ramen, geim skntsna ramen, mahallendeki tm kabalklara
ramen bu olabilmeli. Ne kadar skntlara duar olmu olsak
bile, ne kadar kt hallere dsek bile bunu yapabilmeliyiz.
Zorluklara Bu da bir imtihan diyebilmeli, kimseden bir ey
 258 40 HADS 40 YAZAR

beklememesini bilmeliyiz. cretlerimizi insanlardan deil

Allahtan beklemeliyiz. Onun rzasna talip olmalyz.
Denilebilir ki, Bin bir skntya maruz kalan bir insan evresini
nasl dnsn? Kendi dertlerinden ban kurtarabilip bakalarna
nasl koabilsin?!
Mutlu olmaktan bahsetmiyorum ki veya insanlara para
datmaktan. Huzurlu olmaktan, huzur verebilmekten
bahsediyorum.
Huzur baka bir hal, mutluluk baka...
Bir selam vermeliyiz, bir selam; rahmetin kaplarn
aabilecek bereketli bir selam.
Hal hatr soruumuz laf olsun kabilinden olmamal, sahici
ilikilere yol aabilmeli. Naslsnz sorusunu sorduumuzda
muhatabmz gerekten de nasl olduunu syleyebilmeli,
sorumuzla kendisine gerekten de nasl olduunu sorabilmeli,
bir titreyebilmeli. Eer halinin kt olduuna dair bir cevap
almsak onun skntsn gidermeye ynelik bir abaya
giriebilmeliyiz.
Sesimiz, szmz, bakmz bir rzgr olmal, bir esenlik
rzgr.
ikayet halini gemek lazm artk. Kahrn da ho ltfun
da... makamna muhta olduumuzu hissedebilmeliyiz.
Nankrlkten, kalp krmaktan, kadir bilmezlikten Allaha
snmalyz. Her derdi iine atan bir insan olmay neriyor
deilim.
Modern dnyann baaran insan, karizmatik insan, etkili sz
syleme sanatna ulam insan gibisinden kar hedefletiren
sylemleriyle kartrlsn istemiyorum szlerim.
Baka bir eyden, baka bir insandan sz ediyorum.
Ufuk insan Efendimizi rnek almaktan bahsetmek istiyorum.
En byk dayanamza, Rabbimize dayanmay nermek
 ASIM GLTEKN 259

istiyorum. stememe zenginliine ulamaktan... Katlanan

insan olmaktan... Kendisini feda eden insandan... Yenme
azmine yenilmekten kendini kurtaran insanlar olabilmekten
bahsetmek istiyorum.
Sznn de Allahn emaneti olduunu bilen insandan...
Hicab, vakar terk edemeyen insandan... fkelendiinde fkesine
hakim olabilen insandan... Tebessm cmerte databilen
insandan... nsanlara Allah hatrlatan insanlardan... nsanlarn
kusurlarn yzlerine vurmamay bilen insanlardan...
Byklnn kibrine kaplvererek klmesine engel
olamayan insanlar deil anlatmak istediklerim. zerinde tevazu
ile vakar bark bir ekilde duran insanlardan bahsetmek
istiyorum. Byle insanlarla karlaabilmek iin dua ediyorum.
Onlarla karlatmda onlar fark etmeden yanlarndan geip
gidenlerden olmayaym, olmayalm istiyorum.
Asl beyaz haber bylesi insanlardan, bylesi insanlarn
eserlerinden insanlar haberdar etmektir.
nsanlara gzelliklerden haber vermeliyiz. Ktlklerin
daha fazla reklamn yapmaya gerek yok. Biliyoruz ki Ebu Leheb
lmedi/ Ebu Cehil ktalar dolayor ama bizi Ebu Cehillerden ok
kendimiz, kendi yaptklarmz, yapacaklarmz ilgilendiriyor.
Gzel insanlarn yapp ettiklerinin elbette Allah karln
verecektir. Onlarn bizim kendilerinden bahsetmemize ihtiyalar
yok; onlar Allah iin yapyorlar yaptklarn zaten. Allahn da
ihtiyac yok. O cmerttir ama bize o gzellikleri rnek almak,
yaymak dmez mi?!
Bir Mslman yapt bir gzellii reklam etmeyi sevmez
ama o gzellii fark edenlerin o gzellii etraflarna anlatmalar
o gzelliklerin rnek alnmas sonucunu douramaz m?!
Mesela Hasan Aycn gzel bir kitap kardnda Bakn ben
iyi bir ey yaptm diyemez, demez. Mslmann edebi buna
engeldir ama ikinci ahslar bunu pekl yapabilir, yapmaldr.
 260 40 HADS 40 YAZAR

Hatta yapmazsak, ihmal edersek hesabnn bizden sorulacan

sanyorum.
Artk Mslmanlarn hibir eyi beceremedii, her eyi kt
yapt eklindeki samalamalar brakmalyz. Bir beceriksizlik
varsa bunun Mslmanlktan kaynaklanmadn artk fark
etmeliyiz.
ahslarn hatalarn, yanllarn sayp dkmek yerine
gzellikleri, gzel insanlar, gzel ileri iaret etmeliyiz
birbirimize. Aksi takdirde birileri zihnimizi bakalarnn yapp
ettikleri ile doldurmasn iyi biliyor.
Allahm, bizi gzel Mslmanlara ahit kl!
Onlarn yaptklarn duyurabilmeyi, onlar gibi gzel
yapmay, gzel yaamay, gzel sylemeyi nasip eyle!
ki kiinin yiyecei kiiye de yeter. kiinin
yiyecei de drt kiiye yeter.

(Buhr, Etime, 11)

ZAFER ACAR
 262 40 HADS 40 YAZAR

ZAFER ACAR

1977de Malatyada dodu. Lisansn 2000 ylnda Seluk

niversitesi Eitim Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat Blmnde
tamamlad. niversite yllarnda tek saylk Msra ve sekiz
saylk Krk Saz adl edebiyat dergilerinin sahipliini ve
editrln yklendi. Erciyes niversitesinde Trk Dili
alannda Yksek Lisans yapt.
Muhtelif dergilerde iir ve eletiri yazlar yaymlad.
airin 2005te Yedi klim Yaynlarndan kan Corafi Delilik
adl iir kitab okurla bulutu. 2010da ise Kakns Yaynlar
tarafndan Hamse adl iir kitab yaynland. Okur Kitapl
Yaynlarndan ise 2012de Diri iir kitab ve Susuzluumu
Affet roman raflarda yerini ald.
Zafer Acar, Dil ve Edebiyat dergisinin iir editrln
yrtmektedir.
 ZAFER ACAR 263

nsanlar A Brakanlar, Herhangi Bir

Din Ayrm Gzetmeksizin Halklar
Krp Geiriyor

Bu hadis, gnmzde belki de son evresine ulam

materyalizm ve doal uzants emperyalizme kar vahye alk
kalp tarafndan byk bir ngryle dile getirilmitir. Sadece
bu hadis bile peygamberimizin hatem-i enbiya olduunu
ispatlamaya yeter ki byle bir ispata da lzum yok elbet.
nsanlar a brakanlar, herhangi bir din ayrm gzetmeksizin
halklar krp geiriyor. nk btn semavi dinlerde yardmlamak
ve paylamak muhkem ayetlerle topluma telkin edilmitir.
mann artlarndan saydmz zekt vermenin bir pekitirenidir
ayn zamanda bu hadis, peki modern dnyamzda, sekler
anlay zerine kurulmu devlet dzeninde kendine yaam
alan bulabiliyor mu?
Onca scak ve souk savan yaand, tek bana ahslarn
devletlerden gl olduu feodal bir dnemde bu sorunun
cevab evet olamaz.
nsan azla da yetinebilir, fakat yokla yetinemez, bu
hadiste vurgulanmak istenen budur. Baz mhim hakikatler,
Kuranda olduu gibi hadislerde de nemine binaen defalarca
tekrarlanmtr, bu balamda Komusu aken tok yatan bizden
deildir hadisini hatrlamamak mmkn deil, fakat bu hadisle
 264 40 HADS 40 YAZAR

gelen uyar, metropollerin komuluu ortadan kaldryla

hayatmzdan ekilmi grnyor.
Kuran ve hadislerin hibir ekilde birbiriyle elimediini hatta
birbirini desteklediini bilmekteyiz, bu adan Bakara suresinin
177. ayetini hatrlatmakta fayda var diye dnyorum: yilik,
yzlerinizi dou ve bat taraflarna evirmeniz (den ibaret) deildir.
Asl iyilik, Allaha, ahiret gnne, meleklere, kitap ve peygamberlere
iman edenlerin; mala olan sevgilerine ramen, onu yaknlara,
yetimlere, yoksullara, yolda kalma, (ihtiyacndan dolay) isteyene ve
(zgrlkleri iin) klelere verenlerin; namaz dosdoru klan, zekt
veren, antlama yaptklarnda szlerini yerine getirenlerin ve zorda,
hastalkta ve savan kzt zamanlarda (direnip) sabredenlerin
tutum ve davranlardr. te bunlar, doru olanlardr. te bunlar,
Allaha kar gelmekten saknanlarn ta kendileridir.
Milletimiz bu ayet ve hadislerdeki duyarll iselletirdii
iin sava ve ekonomik krizleri ok zorlanmadan, isyana
yaklamadan atlatmtr. Kurtulu Savanda yaananlar,
40l ve 70li yllarn ktln ya da 2000lerin bandaki krizle
gelen kntleri hatrlayalm; Batl toplumlardakine benzer
bir tepkiyle halkmz marketleri yamalamam, sabretmeyi
bilmitir.
Lakin yeni nesil kanaat duygusunu kaybetmeye yz
tutmu, ihtiya d tketime alm grnyor. Montaigne,
alkanln ktln, bir kylnn ok sevdii buzasn
sevip kucaklamas ve bunu buza byyp kz olana dek
devam ettirmesi, bu alkanlktan vazgeememesi ile anlatr.
Dnya halklar tketime almtr ve bu, insann insan
tketmesi noktasna dek gelmitir. Arkadalklarn, aklarn,
evliliklerin de tketim ekonomisinin bir paras olduunu da
unutmamak lazm.
Bu hadis, aklma daha en bandan Afrikay getirmeliydi,
getirdi de, ama ne faydas var, onca habere, yazya ve eyleme
 ZAFER ACAR 265

ramen deien bir ey yokken, Afrika Afrika demenin de bir

anlam kalmyor, dnya deimiyor Emperyalizm hedefine
sapkn bir ekilde kitlenmi, hibir muhalif sesi duyacak, giriimi
grecek bir durumda deil.
Afrika, bir fikir deil, bir direni asla; bir fona, filmler
ve fotoraflar iin ajitasyona dnm. Yani Bat, bu byk
dram, trajediyi de paraya eviren sanatyla tketmi ve
insanda etki uyandrmayan bir klieye hapsetmitir. Afrikadaki
al, savalar anlatan yzlerce filmden sadece birkann
haslatyla bu yoksullatrlm insanlarn bir yllk yiyecek
ihtiyacnn karlanabilecei de bir baka paradokstur, zgnm,
zlemeyenler iin de zgnm.
Tarihin her dneminde yoksullaan-yoksullatrlan
ve bununla birlikte dinden uzaklatrlan toplumlar, adeta
sorunlardan kaarcasna kendilerini uyuturucunun ve trl
cinsel sapknln iine atmlardr.
Bunun sonucunda hastalklar ortaya km ve lmek zere
doan ocuklar dnyaya gelmitir. Dnya, nceki dnemlerle
kyaslarsak, son birka yzyldaki kadar gnah bir arada
grm mdr? Hi sanmyorum.
 40 Hadis

Allah, merhametli olanlara rahmetle muamele

eder.

Mminlerin iman bakmndan en olgunu, ahlka

en gzel olandr.

Cihadn en deerlisi, zalim devlet bakanna hakk

sylemektir.

nsanda bir organ vardr. Eer o salkl ise btn

vcut salkl olur; eer o bozulursa btn vcut
bozulur. Dikkat edin! O, kalptir.

Allahn rzas, anne ve babann rzasndadr.

Allahn fkesi de anne babann fkesindedir.
Peygamberimiz iaret parma ve orta parmayla
iaret ederek: Gerek kendisine ve gerekse bakasna
ait herhangi bir yetimi grp gzetmeyi zerine
alan kimse ile ben, cennette ite byle yan yanayz.
buyurmutur. Kim bir ktlk grrse onu
eliyle dzeltsin; eer buna gc yetmiyorsa diliyle
dzeltsin; buna da gc yetmezse, kalben kar olsun.
Bu ise imann en zayf halidir.

Mslman Mslmann kardeidir. Kim, Mslman

kardeinin ihtiyacn giderirse Allah (c.c)da onun bir
ihtiyacn giderir. Kim bir kardeini bir skntdan
kurtarrsa, bu sebeble Allahda onu kyamet gnnde
skntlarn birinden kurtarr. Kim bir Mslmann
kusurunu rterse, Allah (c.c)da kyamet gn onun
kusurunu rter.

Size neyi emrettiysem onu alp skca sarlnz ve

sizi neden sakndrdysam ondan da vazgeiniz.

Mslman, insanlarn elinden ve dilinden emin

olduu kimsedir

Masrafta tasarruf geimin yarsdr. nsanlara

dostluk ve muhabbet akln yarsdr. lmi soruda
naziklik, samimilik ve gzellik bilginin yarsdr.

Canm kudret elinde olan Allaha yemin ederim

ki sizler iman etmedike cennete giremezsiniz.
Birbirinizi sevmedike de iman etmi olmazsnz.
Yaptnz takdirde birbirinizi seveceiniz bir ey
syleyeyim mi? Aranzda selam yaynz.

Bizi aldatan bizden deildir. Bizi aldatan bizden

deildir.

slam, gzel ahlaktr.

Mminin hediyesi lmdr.

Mslman kardeine tebessm etmen sadakadr.

yilii emredip ktlkten sakndrman sadakadr.
Yolunu kaybeden kimseye yol gstermen sadakadr.
Yoldan ta, diken, kemik gibi eyleri kaldrp
atman da senin iin sadakadr.

Kklerine merhamet etmeyen, byklerine

sayg gstermeyen bizden deildir.

alana cretini, alnnn teri kurumadan veriniz.

Komusu a iken tok yatan bizden deildir.

Zarar vermek ve zarara zararla karlk vermek

yoktur.

Mslman Mslmann kardeidir. Kim,

Mslman kardeinin bir ihtiyacn giderirse Allah
da onun bir ihtiyacn giderir. Kim bir kardeini
bir skntdan kurtarrsa, bu sebeple Allah da onu
kyamet gn skntlarnn birinden kurtarr. Kim
bir Mslmann kusurunu rterse, Allah da Kyamet
gn onun kusurunu rter.

yilie vesile olan, iyilii yapan gibidir.

Kolaylatrnz, gletirmeyiniz, mjdeleyiniz,

nefret ettirmeyiniz.

Veren el alan elden stndr.

Allah, sizden birinizin yapt ii, ameli ve grevi

salam ve iyi yapmasndan honut olur.

Zenginlik mal okluuyla deildir. Gerek zenginlik

gnl zenginliidir.

Dnya hayatnn benzeri bir aa altnda dinlenip,

glgelenen ve az sonra yoluna devam eden yolcunun
konaklamasna benzer. O oradan ayrlr. Bir baka
yolcu gelir. Biraz dinlenir ve kalkar gider.

Kalbinde zerre kadar kibir olan kimse cennete

giremez.

Hibiriniz kendisi iin istediini Mslman

kardei iin de istemedike gerek manada iman
etmi olamaz.
Resulullah (s.a.v.) buyurdular ki: Allah, insanlara
merhamet etmeyene rahmette bulunmaz.

Allah sizin d grnlerinize ve mallarnza

bakmaz. Fakat yaptnz ilere ve kalplerinize
bakar.

Sizin en hayrllarnz, eine kar en iyi

davrananlarnzdr.

Mminler birbirlerini sevmekte, birbirlerine

acmakta ve birbirlerini korumakta bir vcuda
benzerler. Vcudun bir uzvu hasta olduu zaman,
dier uzuvlar da bu sebeple uykusuzlua ve ateli
hastala tutulurlar.

Ben rahmet peygamberiyim. Ben harp

peygamberiyim.

Her insan hata eder. Hata ileyenlerin en

hayrllar tevbe edenlerdir.

Bir Mslmann diktii aatan veya ektii

ekinden insan, hayvan ve kularn yedikleri eyler,
o Mslman iin birer sadakadr.

Din nasihattir
bn Abbas (r.a.)den rivayete gre, Raslullah (s.a.v.),
Muaz b. Cebeli, Yemene vali olarak gnderirken
yle buyurdu: Mazlumun ahndan, bedduasndan
sakn! nk onunla, Allah arasnda bir perde
yoktur.

nsann malayani ve bo ileri terk etmesi

Mslmanlnn gzel ahlakndan ileri gelir

ki kiinin yiyecei kiiye de yeter. kiinin

yiyecei de drt kiiye yeter.