You are on page 1of 5

VOGAL SEMIABERTA /// /

EXEMPLOS EXCEPCINS /E/ /O/


o e/o procedente do e (breve) tnico latino, pedra, horta,ferro,fero, besta, medo, ben,
En (adoita coincidir cos ditongos ie/ue en casteln) . sete, egua, cego, grego, nave, roda,,so,
xeral nora, soo

As palabras rematadas en vogal tnica acostuman ser Av, beb


abertas
o e/o dos ditongos crecentes. ciencia, duelo, quiniela,equestre, secuela,
(*), el (tamn en posicin interior) (*), - caf, Xos, felgo, delta, pastel,andel, anel, *pe,be,...abec, merc, s
n papel/eis, ningun, ben,refn. (v.ser),
Agudas *el, aquel
(na secuencia interior n- /e/:
axenda)
As palabras coas seguintes terminacins e plurais

a secuencia -er- nos nomes non culler, muller, taller, berce,folerpa, merlo, *Os infinitivos en er (coller )e
procedentes dun infinitivo (*) os infinitivos-substantivos cos
seus plurais: ser, anoitecer,
pracer
- (*), -ol (*), o tiriz, ill, cartafol, bemol, mol, caracol, *ac, al, bo, av, sol (o, )
espaol, anzol/ois, feroz, voz.
SUBSTANTIVOS E ADXECTIVOS

-elo/ela (*), -ero/era (*), cadelo, portelo, elo, castelo, cancela, *estrela, aquela (e, ), querela
candela, cero, fera (e, ), cera, pera

graves -erro/erra(*), -erio/eria erro, serra, cemiterio, leria *becerro,becerra

-encio/encia, -enza silencio, paciencia, pertenza

-estre/estro/estra campestre, mestre, secuestro, orquestra

-oco/oca (*),-oia, -oide, mioca, badoco, xoia, androide, consola, *moco, boca, toco(a)

-olo/ola (*), -ocho / ocha raiola, caracola / gordocho . *cebola, centola, ampola (o,
), polo

-ote/ota (*)/ -eta / -oz sacerdote, compota, ruleta, tarxeta, *bancarrota, rota (adx. part.),
vellote,planeta, probeta, raqueta,, asceta, gota
beta,esteta, gaceta
ditongos crecentes egua, criterio, historia, cenoria, bocio, As acabadas en lexio oscilan
cincia, duelo, folio, epitlio. entre e aberto e pechado:
florilexio, privilexio, sacrlexio,
sortilexio

Cando e ou o van trabados por consoante oclusiva defecto, defectuoso [defktuoso] directo, Extrao, extraordinario
ptimo, contexto, dogma, obtuso,
oxidar,doptp, adoptar, aceptar

A secuencia (h)ex-seguida de vogal hexmetro, exame, exemplo [emplo]

Nas palabras esdrxulas non patrimoniais (*) arquiplago, mdico, clebre, slido, * ptalo, ocano, cncavo
lxico, poca, bolo, bice.
O e tnico do nome das. letras que comezan por e efe,eme, ele, ee, ene, erre, ese

A conxuncin copulativa e.

Pronomes tnicos Ns, vs, connosco, convosco, eu Ela ( aberto ou pechado)


Sustantivos e adxectivos

Posesivos Noso, nosa, nosos, vosos

Numerais Cero,sete, nove, dez, cen

Interrogativo quen

Indefinidos Algun, ningun, cadaqun, quenquera

Na palabra s/soa

O (h)e, inicial en slaba libre efectuar[fktua],elefante,ebanista,hebreo


VOGAL SEMIABERTA /// /
Timbre inalterado en todo o paradigma: Obrar, votar, enxertar, quentar, aboiar, mermar.
As formas rizotnicas (e/o tnico no radical) da maior parte Acordar, berrar, xogar, alegrar, almorzar, amolar,
dos verbos : P1,P2,P3,P6, do Pres. de indicativo, subxuntivo e chocar, colgar, espertar, entregar, fregar, levar,
1 conxugacin imperativo). As p4,5 son pechadas.... medrar, pecar, probar, quebrar, regar, serrar, tostar,
berro, berras, berra, berran, berre, berra.. negar
xogo, xogas, xoguen...

O e do radical dos v. semirregulares nas P2,P3 e P6 do Pres. bebes,bebe,beben


Ind.; e, o pechados no resto ( en posicin tona son Conxganse as: beber, defender, entender, erquer,
2 conxugacin sempre pechados) esquecer, expremer, feder, fender, ferver, meter,
prender, remexer, tender, tremer, vender ter,
abstraer, deter, entreter, soster, obter, acender,
volver, coller, atender, ceder, ocorrer, esconder,
arremeter...

en tdalas persoas de quecer e esquecer quezo, queces...


as formas rizotnicas do v. irregular querer quero, queren..
as formas rizotnicas do v. irregular poder podo, podes..

Conxganse as: ferir, mentir, sentir, seguir, derivados


O e do radical da P2,P3,P6 do pres ind dos verbos que e compostos; malferir, desmentir, asentir, consentir,
seguen o modelo de servir ( en posicin tona son sempre resentir, conseguir, perseguir, proseguir.
pechados). mentes, serve, feren...
3 conxugacin
Conxganse as: acudir, bulir ( rebulir), cubrir (
descubrir, encubrir, recubrir), cumprir ( ser mester),
O o do radical da P2,P3,P6 do pres ind dos verbos que cuspir, durmir, engullir, fundir render, lucir ( deslucir,
seguen o modelo de durmir entrelucir, relucir, translucir, tremelucir), mulir, muxir,
dormes, foxe ,soben pulir, ruxir, sacudir, subir, sufrir, sumir ( consumir,
ensumir), tusir, ulir, urdir, xunguir, xurdir.

Todas O e/o vogal temtica no tema de perfecto dos verbos viera, tivesen, fixeches, houbestes
irregulares
VOGAIS SEMIPECHADAS /e/ /o/
Exemplos Excepcins
En xeral nos ditongos decrecentes eira, meu, ouro, moito,touro,
eito, moucho, noiva, eixe,
teu, oito, mouro,

edo/-eda (*), -eno/-ena, -eo/-ea (*), s/-esa (*), cedo,moreno,neno, scena, * credo, * veo (peza de tecido fino),
cheo, rea, leoa, boa, coroa, ceo, idea, cheminea, , * es (v. ser) tes (v.
serea, lugus, ter), cemps, revs, sirvents, vintetrs,
palabras coas seguintes terminacins
envs, travs, ciprs, bauprs (pau dun
barco) .

- esco/-esca, -eta/eto (*), -ete, -ez (*), -ezo/-eza empresa, trobadoresco, * sete, creto, preto, reto, freta
(*) abeto, careta, mocete, (friccin), seta (frecha), neto/-a
nenez, vez, nobreza. (adx.), completo/a, discreto/a,
Substantivos e adxectivos

*dez, peza, tropez.

-omo/oma, -ono/ona, -or/ora(*), -orro/orra(*) gromo, goma, outono, dona, * demora, ora, hora/ deshora (o, )
agora, dor, profesora, borra, eslora, amora, mora,
cachorro. * porro (admite as das) ,porra

-oso/osa(*) curioso, sosa *so, glosa, rosa, groso(a),prosa, e os


posesivos noso(a), voso(a) -.

-oto(*) , -ozo/oza (*), n, onte piloto, rota, pescozo, poza, *picoto, voto
mozo,lambn,monte,horizonte
.
-echo/echa, -ello/ella (*), -eo/ea, -exo/exa fecha, tella,lea, rexo, tatexa * vello/a, quella (camio estreito)
Ante consoante

,
-ocho, ocha(*), -ollo/olla (*), oo/oa(*), cocho, focha, piollo solla, * rocha, ollo (admite as das) *
risoo, vergoa demoo,*.
palatal

Os nomes das seguintes letras Be,ce,de,que,xe, pe, te,zeta


-oxe/oxo/oxa(*) hoxe, noxo, coxa ,*reloxo, foxa

Nomes das letras Be,ce,de,que,pe,te,xe,zeta


Demostrativos Este, esta, ese,esa, aquel, * aquela ( aberto ou pechado)
aqueles
Numerais Once, doce, trece, catorce
Pronomes tnicos Nosoutros, vosoutros * Eu, ela (aberto ou pechado)
,
VOGAIS SEMIPECHADAS /e/ /o/
Na vogal radical dos verbos rematados en ear / -enar, -oar/ -onar e cando hai ceas,ordenar, voan, abandonas,
un o trabado por consoante nasal. comprar, contar...

Seguido de consoante palatal ou se o e vai formando ditongo con i pecha, empea, axexamos, aconsella.,
cheira, acochan.adoito...
Primeira
Nas formas arrizotnicas dos verbos da CI entrades, cobramos.

No e de todo o paradigma de cebar,chegar, pesar botar, contar, pesar, podar, pesabamos, peso, chegan
torrar, arrolar
No o de todo o paradigma de arrolar, botar (tirar), contar, podar, torrar boto, podan,

No e/o tnico da maior parte dos verbos da CII (ags nas P2,P3,P6 do pres. ind bebo, bebede, temo, tema
Verbos

dos verbos semirregulares). , corre (ti)

O e do radical dos verbos crer, ler,deber, ver (e derivados) e sobreser.


Segunda
Nas formas do tema de perfecto dos verbos regulares. temera, temese, temeres, colleron

Nas formas dos infinitivos temer, saber, sabermos, pr, poren

No e do radical dos verbos da CIII que seguen o modelo do verbo pedir e as pedimos, servimos, ferides
Terceira restantes formas con e dos verbos que seguen o modelo de servir (exceptanse
nas P2,P3,P6 do pres ind.).

Verbos que teen i nas formas rizotnicas do presente de indicativo, en todo o adherir, divertir, agredir, transgredir,
presente de subxuntivo e na 2p. s. do imperativo, levan e pechado no resto do conferir, diferir, inferir, preferir, referir,
paradigma transferir, competir, repetir, concernir,
discernir, espelir, espir, dicerir, inxerir,
suxerir, medir, pedir,reflectir, vestir,
revestir, investir.
Nas formas de tema de Perfecto dos verbos ser e ir fose, fomos, for...
Irregulares
As formas arrizotnica dos v. querer e poder queremos, quereredes, poderei

You might also like