O noso agradecemento a todos aqueles que,

no seu amor pola terra,

fixeron posible esta gua.

Detrs dunha copa de vio

atpanse os aloumios dunhas mans curtidas,
o sorriso amable das sas xentes,
o sabor a froita madura,
o arrecendo a flores do bosque
e o carcter de mil e unha historias.
Detrs dunha copa de vio
est un faladoiro de amigos;
amigos de toda a vida
ou novas amizades
para sempre
 Crditos
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Ttulo: Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Edita: Sociedade de Imaxe e Promocin Turstica de Galicia S.A.
(Turgalicia)
Proxecto coofinanciado con Fondos FEDER. UE
Asistencia tcnica: ITC.Mnsula
Revisin e traducin: Marcial Fernndez da Silva, Danny J. Leonard
Fotografa: Alberto Trabada Crende
Deseo grfico: Juan Gallego Estudio Grfico
Impresin: Agencia Grfica
Depsito Legal: C 2824-2010

Agradecementos
O noso agradecemento aos tcnicos das diferentes Rutas dos Vios
de Galicia, cuxa colaboracin para a realizacin desta gua foi indis-
pensable.

AVISO LEGAL
1. A presente gua ten carcter promocional.
2. Turgalicia non se fai responsable da organizacin, contratacin e execucin dos ser-
vizos vinculados aos establecementos, cos cales mantn unha relacin restrinxida
ao labor publicitario e, xa que logo, queda eximida de calquera responsabilidade
comercial.
3. Os establecementos desta gua contan coas autorizacins administrativas precisas
para o exercicio das actividades tursticas que se describen.
Presentacin

Esta gua froito do esforzo por transmitir aos amantes do

vio unha tradicin milenaria da man dos seus mximos pro-
tagonistas, os adegueiros e viticultores, e dunha gran varieda-
de de axentes tursticos repartidos por cada un dos territorios
subscritos s distintas Rutas dos Vios. Estes poen a dispo-
sicin do turista unha rica oferta ligada ao ocio e ao goce dos
recursos enolxicos.

| 3
Esta gua desenvlvese no marco do proxecto Interreg IV-A
Rutas do Vio da Eurorrexin Galicia-Norte de Portugal
VIO@GNP; candidatura presentada e aprobada no pero-
do correspondente primeira convocatoria do Programa de
Cooperacin Transfronteiriza Espaa-Portugal 2007-2013.
Nel participa un equipo de traballo composto por catro ins-
titucins da Eurorrexin Galicia-Norte de Portugal: a

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Axencia Galega de Desenvolvemento Rural (AGADER), da
Consellera do Medio Rural, da Xunta de Galicia; a
Sociedade de Imaxe e Promocin Turstica de Galicia, S.A.
(TURGALICIA), da Consellera de Cultura e Turismo, da
Xunta de Galicia; o Concello de Ribadavia, da provincia de
Ourense; e a Comisso de Viticultura da Regio dos Vinhos
Verdes (CVRVV), da Regio Norte de Portugal. Estas catro
institucins buscan potenciar a industria vitivincola e a sa
posta en valor turstico.

Con este proxecto presntanse unha serie de obxectivos que

se resumen da seguinte maneira:

1.Constitur un instrumento estable e duradeiro de carcter

pblico-privado para a cooperacin transfronteiriza en
materia de competitividade da agroindustria do vio na
Eurorrexin.

2.Crear un produto turstico de calidade que contriba

diversificacin da actividade econmica dos territorios
subscritos mediante o aproveitamento dos seus recursos
enolxicos e a creacin dunha marca de calidade territorial.
 Unha paixn,
cinco tradicins
Mergllate no mundo do vio e coece Galicia a travs dos
seus aromas, cores e sabores. Aqu pdese gozar dunhas
contornas nicas mentres se combina o pracer co coece-
mento dunha tradicin milenaria como esta, que ten en
Galicia cinco denominacins de orixe: Monterrei, O Ribeiro,
Ras Baixas, Ribeira Sacra e Valdeorras; cinco territorios que
abren hoxe as sas portas para ofrecerche o mellor da terra.
O sector enolxico de Galicia hoxe en da unha mestura de
4 |
cultura, calidade, innovacin e creatividade, que conta cun
recoecemento a nivel internacional. Conseguiu capitalizar
o seu progreso a travs dos Consellos Reguladores, estable-
cendo unha continuidade dos procesos tradicionais que lle
deron sona aos seus vios, agora mellorados pola combina-
cin de prcticas respectuosas co medio e por unha crecen-
te responsabilidade coa cultura da calidade. Nas nosas
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Rutas dos Vios de Galicia podemos facer un percorrido por

algns dos mellores vios do mundo.

Descobre como se fabrican os vios galegos da man dos

mellores guas, os seus adegueiros. Un mundo de sempre
que hoxe revela os seus segredos mellor gardados da man
dos seus protagonistas.

Dixate seducir pola variedade e cromatismo das paisaxes;

territorios con sabor, nos que a cultura do vio toma formas
propias. Un mundo de vales e de montaas dominadas polos
bancais; de sons monacais que nos transportan a un mundo
medieval; de viedos con sabor a mar e viedos de frontei-
ra; de vios criados nas entraas da terra nai; pequenos
viedos en fermosas paisaxes sucadas por grandes ros.
As ferramentas para a ta prxima aventura

Adegueiros, anfitrins por natureza. Os adegueiros de

Galicia brenche as sas portas e amosan como fan o vio,
mesmo invitndoche a probalo. Descubrirs dende peque-
nas adegas familiares nas que che servirn o vio nunha
cunca, ata grandes adegas cos seus pazos a p de viedo,
nos que as vides se mesturan cos xardns. Poders realizar
unha visita guiada adega e aos viedos, participar nunha
cata comentada, completar a ta equipaxe de volta cunha
| 5
boa botella de vio e tamn co recordo dunha clida expe-
riencia.

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

 6 |
Gua das Rutas dos Vios de Galicia
Paisaxes con sabor propio. Albario ou Alvarinho, Godello,
Menca, Treixadura son variedades de uva que se suceden
nos territorios, cunha gran tradicin pero con importantes
toques de innovacin. Sabores con denominacin de orixe
que diferencian aos vios de Galicia. Vios novos, frescos e
modernos, que poders probar nas nosas enotecas, bares
de vios e restaurantes; vios aptos para todos os padais e
para calquera ocasin. O secular illamento de cada comar-
ca, as esixencias de cada microclima e a forte personalida-
de dos territorios, tradcense para ti en sabores e nunha
constante festa para o padal.
Dormitorios con encanto. Abrir a fiestra dun pazo e descu-
brir nos emparrados as follas que tornan a sa cor en outo-
no; mirar os viedos tinxidos de branco no inverno; almorzar
coa vista perdida no mar ou no fondo dun val. Sensacins
que nos nosos aloxamentos mestranse co carcter amable
e as atencins co hspede. Hoteis-Monumento, Paradores,
aldeas e casas rurais con encanto, veen de unirse para
ofrecerche os seus servizos nesta gua; arquitecturas secula-
res e propostas vangardistas que acollern momentos ines-
quecibles.
 Con pan e vio. A Galicia recoceselle unha forte persona-
lidade en gastronoma. O vio presidir as tas comidas e
ceas, xa sexan de mesa ou de tapeo, nas que se alternarn
receitas dos avs con propostas contemporneas que soube-
ron descubrir novos sabores gastronoma de sempre. Na
costa poders probar o peixe de ra e o marisco, ou unha
boa empanada de polbo ou unhas xoubias acompaados
duns pementos de Padrn, e ata un bo cocido ou lacn con
grelos se viaxas no inverno mis cara ao interior. Toda unha
mostra de produtos de tempada que poders probar nos
nosos restaurantes e bares de vio, ou mercar nas nosas
tendas para podelos levar contigo.

| 7

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Escenarios da ta prxima experiencia. A vila e a aldea, a
historia e a natureza, o divino e o humano, sorprenden ao
viaxeiro. Un escenario perfecto para acompaar a ta estan-
cia nas Rutas dos Vios galegas. Territorio extenso, de mxi-
cas paisaxes, que soubo gardar co transcurso do tempo as
mostras mis identificatorias do seu patrimonio. Igrexas
romnicas e barrocas, mosteiros do Medievo, fortalezas,
xudaras, mananciais de augas termais, canns encaixados
en colosais paisaxes e augas navegables. Unha gran canti-
dade de recursos que achegarn ta viaxe unha experien-
cia chea de contrastes.
 ndice

10 Ruta do Vio Monterrei

Os viedos de fronteira

24 Ruta do Vio do Ribeiro

Viedos con tradicin medieval

50 Ruta do Vio Ras Baixas

Pazos, vio e sabor a mar

86 Ruta do Vio da Ribeira Sacra

Entre viedos e mosteiros

106 Ruta do Vio Valdeorras

Dende as entraas da terra

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Pictogramas Restaurante Parking coches Admite cans

Aloxamento Parking autobuses Cartas de vios

Admite tarxetas Parking bicicletas Cartas de tapeo

Cata adega Acceso minusvlidos Cursos

Visitas guiadas Ubicacin de interese Obradoiros pedagxicos

Venda de vio Agasallo Audio-gua

Sala de catas Piscina Pax / grupos / comensais

Catas de vio Zona Wifi

Catering Terraza xardn

MONTERREI
10 |
Ruta do Vio MONTERREI
D
ende os cumes que separan Galicia de Castela e
Gua das Rutas dos Vios de Galicia
Len, ao sueste da provincia de Ourense, e
seguindo cara ao interior a Autoestrada das Ras
Baixas A-52, penetramos na Ruta do Vio de Monterrei, a
primeira ruta galega que atoparemos entrando dende
terras castels. Rodeamos o maxestoso Macizo Central
ourensn polas vas principais de entrada a Galicia dende
Castela e Len, onde os invernos tinxen de branco os mon-
tes, e os ltimos tellados de lousa anuncian que entramos
en terras galegas. A Denominacin de Orixe de Monterrei
comprende 400 hectreas de viedos que aparecen estru-
turadas en das subzonas perfectamente delimitadas pola
sa orografa: o val de Monterrei e a ladeira de Monterrei.
Os seus municipios, Castrelo do Val, Monterrei, Ombra,
Ris, Vern e Vilardevs, renen na actualidade a un total
de 330 viticultores e 25 adegas inscritas na devandita
D.O. Al, o noso viaxeiro atopar adegas que coroan espec-
taculares miradoiros na montaa e adegas aos ps do val.
Terra limtrofe co noso vecio Portugal, na que a historia
de fronteira nos deixa como legado a Acrpole de
Monterrei; fortaleza medieval onde se desenvolven parte
dos acontecementos que marcaron esta terra. Antecedente
da actual poboacin, cuxos habitantes decidiron abando-
nar, na nosa historia recente, o interior da cidadela fortifi-
Os viedos de fronteira
cada para construr os modernos pobos que hoxe salpican
a comarca.
Espectacular paisaxe, coroada ao norte polas serras de
Pena Trevinca, O Invernadeiro e San Mamede; frtiles terras
preadas de auga, nas que os ros que nacen na montaa
van deixando atrs pequenas fervenzas buscando o val, e
numerosos mananciais mineromedicinais as regan de vida e
de sade constitundo hoxe uns recursos incomparables.
Primeiros retrincos da conca do Douro, onde o seu afluen-
te, o Tmega, suca coas sas augas de norte a sur o territo-
rio para penetrar xa en terras lusitanas; cara aqu vemos
como se estenden os viedos de Monterrei dende as ladei-
ras da montaa. Unha Denominacin de Orixe nova nun
territorio milenario, cuxa tradicin polo vio vnlle de lonxe,
como o testemua a estatua do deus Dionisos atopada no
Castro de Muradela, a seis quilmetros de Vern, deus cl-
sico do vio, inspirador da orxa ritual e do xtase, testemu-
o das orixes antigas da producin do vio nesta terra, e que
hoxe dorme no Museo Arqueolxico Provincial de Ourense.
O que non te debes perder

MONTERREI
Por Monterrei pasa o Camio de Santiago coecido como Va da Prata.
Aqu o camiante dispn do albergue Casa do Escudo de Vern, que
funciona durante todo o ano. Entre o patrimonio histrico-artstico mis
relevante est o Castelo de Monterrei (s. XIII e XVII). Conxunto arqui-
tectnico rodeado por un recinto fortificado que alberga a antiga vila, a
Torre da Homenaxe, a Torre das Damas, o patio de armas, a igrexa gti-
ca, o barrio extramuros e a triple muralla. Un lugar cheo de historias e
lendas que che farn sentir a mis pura evocacin da poca medieval.

E no casco antigo de Vern poders visitar a ra Viriato, a Casa dos

Acevedo, a contorna da Praza do Cigarrn ou o Convento Padres
Mercedarios. A uns catro quilmetros de Vern, atopamos a igrexa pre-
rromnica de Mixs (s. X), no concello de Monterrei; a Capela dos | 11
Remedios e a fermosa paraxe que a rodea, ou o Parque Natural do
Invernadeiro, en Vilario de Conso. O visitante conta tamn cunha rede
de carreiros, entre os que destacan A Ruta O Lagar da Moura, a Ruta do
Pazo do Demo, a Ruta do ro Tmega e a Ruta das Augas, que pasa polos
mananciais mineromedicinais da paraxe de Cabreiro e o seu balneario,
Sousas e Fontenova, Requeixo, Fonte do Sapo, Caldelias e outros.

En inverno, merecen un recoecemento especial o entroido. Unha festa

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

con data variable que pode ter lugar dende finais de xaneiro ata princi-
pios de marzo, na que se mesturan o pagn cunha relixiosidade popu-
larmente interpretada, e que en Vern ten a sa mxima expresin no
Cigarrn como personaxe protagonista. Para os que sexan ou se sintan
novos, a finais de xullo celbrase A Batucada, un entroido de vern con
carpas de msica.

Como chegar
Estradas
A mellor maneira de chegar a esta ruta por estrada.
Dende a Meseta chega ata aqu a A-52, Autoestrada das Ras Baixas.
O visitante deber coller o tramo de enlace OU-310 ata a poboacin
de Vern.
Dende Portugal, o mellor xeito de acceder pola localidade de
Chaves, a 28 quilmetros de Vern. Aqu hai que tomar a A-24 empa-
tando xa en Espaa coa A-71, conectando despois coa N-532 ata
chegar a esta localidade.

Aeroportos
Santiago de Compostela: 168 km/1 hora e 43 minutos de traxecto.
Vigo: 159 km/1 hora e 48 minutos de traxecto.
 A D.O. e a Ruta do Vio Monterrei
MONTERREI

A D.O. Monterrei foi recoecida pola Orde do 3 de decembro de 1992, da Consellera de

Agricultura, Gandera e Montes, que foi modificada pola Orde do 2 de xuo de 1993 e cuxo
Regulamento aprobouse definitivamente o 25 de novembro de 1994. Finalmente, a Ruta
do Vio quedou constituda en decembro de 2009.

Regulamento (data): 1994 | Territorio (ha): 400 | Viticultores (n): 330 | Adegas (n): 25 | Adegas na Ruta (n): 13

Subzonas Vitivincolas D.O. Monterrei Subzona Ladeira de Monterrei

Concello de Vilardevs
| Concello de Castrelo do Val: Parroquias de Gondulfes | Servoi.
Subzona V Concello de Monterrei: Parroquias de Flariz | Medeiros | Estevesios |
Concello de Castrelo do Val: al | Nocedo Vences.
do Val | Pepn. Concello de Ombra: Parroquias de As Chs | Bouss | Videferre | A
Concello de Monterrei: Parroquias de Albarellos | | Monterrei | Granxa.
Vilaza. Concello de Ris: Parroquias de Castrelo de Abaixo | Castrelo de
Concello de Ombra: Parroquias de Ombra | Rabal | Cima: lugares de Castrelo de Cima, Covelas, O Mourisco, San Paio y
Concello de Vern: Parroquias de bedes | A Rasela | Cabreiro | A Veiga do Seixo | Fumaces: lugar de Fumaces | Progo: lugares de
de Abaixo | Feces de Cima | Mandn | Mourazos | Pazos | Queizs | Progo y Pousada | Ris: lugar de Florderrei.
Tamagos | Tamaguelos | Tintores | Vern | Vilamaior do Val. Concello de Vern: Parroquia de Queirugs.

Festa do vio
Esta festa denominada popularmente Carrada do Vio,
celbrase en Vern a primeira fin de semana de novembro.
Nela ofrcense mostras dos vios da comarca acompaados
de caldo, empanada, lacn e cachucha, bica e castaas
asadas.
A terra e o vio

MONTERREI
O clima de Monterrei moi extremo, con invernos fros e
verns moi secos, nos que se rexistra un gran descenso das
precipitacins. Un clima mediterrneo amornado con ten-
dencia continental, que chega a alcanzar unha oscilacin
trmica na poca estival de ata os 30 C. Estas altas tempe-
raturas constiten un factor importante xusto na poca de
maduracin da uva, o cal fai rebaixar a acidez propia dos
vios galegos. Isto, unido s peculiaridades dos seus solos,
nos que se combinan granitos e pedras de gra con lousas e
arxilas, confire aos vios unha gran personalidade e moito
corpo. Da vinificacin da uva obtense vios plurivarietais | 13
novos, lixeiros e secos. De matices vermello cereixa os tin-
tos, vios maduros e carnosos; de cor palla os brancos, con
padal aromtico, fresco e moi corpulento.

Variedades de Monterrei

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Variedades Preferentes
Uva Branca
| |
Uva Tinta
|

Variedades Autorizadas
Uva Branca
Albario | Blanca de Monterrei | Cao Blanco | Loureira
Uva Tinta
Arauxa | Cao Tinto | Sousn

Gradacin Permitida
Tipos de Vios Gradacin Alcohlica Adquirida

Monterrei Branco mnima 11% vol.

Monterrei Tinto mnima 11% vol. Ruta do Vio de Monterrei
Monterrei Barrica Branco mnima 11,5% vol. Ra Mercado Comarcal, 1
Monterrei Barrica Tinto mnima 12% vol. 32600 Vern. Ourense
Monterrei Crianza Branco mnima 11,5% vol. Tel: +34 988 590 007
Monterrei Crianza Tinto mnima 12% vol. Fax: +34 988 410 634
Monterrei Reserva Branco mnima 11,5% vol. www.domonterrei.com
Monterrei Reserva Tinto mnima 12% vol. info@domonterrei.com
Monterrei Gran Reserva Branco mnima 11,5% vol.
Monterrei Gran Reserva Tinto mnima 12% vol.
 MONTERREI
| 15

Adega
Va Arxntea

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Adega Crego
e Monaguillo
 Adega
MONTERREI

Pazos do Rei

16 |

Adega
Tapias Marin
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Adegas
Gargalo
Adega

MONTERREI
Boo Rivero

| 17

Adega
Vinos Lara

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Adegas
Chicheno
 Adega
MONTERREI

Ladairo

18 |

Adegas
Madrevella
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Adegas
Abeledos
Adega

MONTERREI
Pazo de Valdeconde

| 19

Adega
Quinta do Buble

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

MONTERREI

20 |

Hotel
Gallego
***
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Aloxamento Rural
O Retiro do Conde
Hotel Parador

MONTERREI
de Vern-Monterrei
***

| 21

Aldea Rural
A Cortia

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

 Gua das Rutas dos Vios de Galicia MONTERREI

22 |

Brasil
Lugano

Restaurante
Restaurante
Menasa
O Candil

Vitivincola
Restaurante

Gua das Rutas dos Vios de Galicia MONTERREI

| 23
O RIBEIRO

24 |
Ruta do Vio do RIBEIRO
Viedos con tradicin medieval

S
eguindo a Autoestrada das Ras Baixas e moi preto dependa dos mosteiros, nalgn momento do sculo XIII, se
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

de Ourense encontramos a Ruta do Vio do Ribeiro.
Est situada na zona occidental desta provincia e os
seus viedos estndense dende os 75 ata os 400 metros de
altitude, sobre vales e ladeiras de acusada pendente, que
s sern salvadas para facilitar o cultivo polos numerosos
bancais, denominados tradicionalmente socalcos ou
bocarribeiras.
esta a comarca mis antiga de Galicia en canto pro-
ducin de vio, situada na confluencia dos vales dos ros
Mio, Avia, Arnoia e Barbantio, onde os tpicos sabuguei-
ros e amieiros mecen as sas plas sobre as beiras dando
sombra aos relanzos de auga. No horizonte, unha paisaxe
salpicada de pequenas leiras na que se intercalan estes
bosques de ribeira coas hortas familiares e os viedos.
Estes ltimos estndense hoxe ante os nosos ollos como
testemuas do tempo, cuxa historia nos somerxe nunha
poca medieval.
Cando os reinos ibricos anda buscaban a sa forma no
resto da pennsula, os Monxes do Cster asentados no
Mosteiro de San Clodio desenvolvan esta industria vitivin-
cola, coidando e estudando con grande esmero as varieda-
des autctonas que hoxe en da nos dan prestixio en todo o
mundo. Aqu, en Gomariz, nunha granxa agrcola que
redactaron as primeiras normas de calidade e excelencia na
elaboracin do vio. Hoxe chega ata ns este patrimonio
vivo, de reminiscencias monacais e medievais, e a el sma-
se outro fito histrico como a Reitoral de Santo Andr de
Campo Redondo, onde a Xunta de Galicia ten proxectado
instalar o Museo do Vio de Galicia; representante da tra-
dicin histrica que ten esta industria nas terras galegas.
Os vios do Ribeiro son coecidos en todo o mundo.
Dende o Mio embarcaran rumbo a Amrica e Inglaterra, e
ao abeiro do Camio de Santiago chegaran tamn ao resto
de Europa da man dos comerciantes xudeus, os cales dei-
xaran o seu sinal no lugar. Proba diso o barrio xudeu do
actual centro histrico de Ribadavia, onde atopamos luga-
res como a tenda A Tafona da Herminia, que conserva tras
xeracins de pasteleiros, o legado dos saborosos pastelios
hebreos.
O que non te debes perder

O RIBEIRO
O Ribeiro un dos territorios ms emblemticos en canto a patrimonio
histrico-artstico se refire. Conta con innumerables aldeas medievais,
nas que se conservan boas mostras da arquitectura tradicional galega.
Hoxe, O Ribeiro comparte a sa afeccin polo vio con outras ofertas
modernas como o turismo rural e o termalismo. Destacan o Gran
Balneario do Carballio, o Balneario de Caldas de Partovia tamn no
Carballio, o Balneario de Bern en Leiro e o Balneario de Prexigueiro
en Ribadavia. Para os amantes da natureza, O Ribeiro ofrece unha pai-
saxe rica en contrastes e espazos naturais de gran relevancia, entre os
que destacan o propio ro Avia, o ro Arenteiro e o Parque Municipal do
Carballio. Aqu podern gozar do Monumento Natural de Pena
Corneira, pasear pola rede de carreiros que atravesa o espazo rural, ou
visitar o Centro de Informacin e Interpretacin do Medio Natural en | 25
Leiro.

Os amantes do turismo cultural atoparn nesta terra numerosos teste-

muos do pasado: restos arqueolxicos de castros e necrpoles, igrexas
romnicas e barrocas, conxuntos histrico-artsticos como o de Pazos de
Arenteiro e Ribadavia, pezas singulares como o recinto amurallado de
Ribadavia ou o seu barrio xudeu, que hoxe pertence Red de Juderas
de Espaa Caminos de Sefarad, antigas reitorais como as de San Paio

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

de Abeleda, San Xon de Outeiro ou Santo Andr de Campo Redondo,
ou pezas contemporneas espectaculares como o Templo da Veracruz no
Carballio, de Antonio Palacios.

Como chegar
Estradas
Dende a Meseta ou as Ras Baixas, pdese acceder ao Ribeiro por
medio da A-52. Hai que enlazar na sada do quilmetro 252 coa estra-
da local, que nos conducir nun quilmetro ata a localidade de
Ribadavia. Dende aqu o desprazamento ao resto da comarca sinxelo.
Dende Santiago de Compostela, tomar a AP-53 en direccin a
Ourense, para despois enlazar coa A-52, en direccin a Vigo, e dende
aqu realizar o mesmo traxecto que no punto anterior en canto che-
guemos sada de Ribadavia.

Aeroportos
Santiago de Compostela: 109 km/1 hora de traxecto.
Vigo: 67 km/45 minutos de traxecto.
 A D.O. e a Ruta do Vio do Ribeiro
O RIBEIRO

A Denominacin de Orixe O Ribeiro quedou protexida en 1932 coa publicacin do Estatuto

do Vio que foi elevado a lei o 26 de maio de 1933. Posteriormente, constituirase o
Consello Regulador mediante a Orde do 6 de decembro de 1957. O seu Regulamento o
nico de toda Galicia que recolle a distincin de Adega de Colleiteiro, como aquela que
elabora vio exclusivamente a partir de uvas da sa propiedade, non podendo excederse dun
lmite mximo de producin de 60.000 litros. A Ruta do Vio de O Ribeiro constituuse no
ano 2007 e obtivo a certificacin de Rutas del Vino de Espaa no ano 2009.

| Territorio (ha): 2.766 | Viticultores (n): 6.043 | Adegas (n): 31 | Colleiteiros (n): 88 |

Zona Vitivincola D.O. O Ribeiro

Concellos de A Arnoia | Beade | Carballeda de Avia | Castrelo de Mio | Cenlle | Cortegada | Leiro | Punxn | Ribadavia.

Parte dos Concellos de Bobors | O Carballio | Ourense | Ton | San Amaro

Festas do vio
No Ribeiro celbranse das festas importantes relacionadas
co vio. A Feira do Vio, que ten lugar en Ribadavia duran-
te o primeiro fin de semana de xullo, e a Festa da Vendima,
que se celebra na localidade de Leiro na primeira quincena
de agosto.
A terra e o vio

No Ribeiro predomina un clima tpedo, que se ve favorecido
pola sa situacin meridional e polas barreiras naturais, que
protexen o territorio das borrascas proporcionando un clima
de transicin ocenico-mediterrneo. Este caracterzase pola
humidade e as temperaturas mornas, cunha media de 14,5 C
durante todo o ano, o cal permite que a uva madure conser-
vando o seu aroma e acidez. En canto aos solos, de orixe gra-
ntica, predominan as texturas areosas que se van facendo
cada vez mis finas conforme nos achegamos a zonas de sedi-
mentos aluviais e, anda mis, sobre rochas metamrficas.
As sas caractersticas xeoclimticas favorecen a tendencia
acidificacin, que normalmente corrixida polos viticultores.
Da vinificacin da uva obtivronse tradicionalmente vios
monovarietais de Treixadura, anda que na actualidade a
maiora dos viticultores aposta pola sabia mestura entre as
O RIBEIRO
distintas variedades autctonas, con predominio da
Treixadura, o cal enriquece o produto, dando como resultado
uns vios harmnicos e equilibrados.
No Ribeiro prodcense tres tipos de vio:
Branco, que representa no Ribeiro mis dun 85% da pro-
ducin.
Tinto, un vio autntico, con moita personalidade.
| 27
Tostado, de producin moi escasa pero moi exquisita, cuali-
ficado como xoia da enoloxa.

Variedades do Ribeiro

Uva Branca
reixadura
Uva Tinta
Cao Tinto | Cao Bravo | Cao Longo

Variedades Autorizadas
Uva Branca
Torronts | Godello | Loureira | Albario | Lado | Palomino | Albilla |
Macabeo
Uva Tinta
Sousn | Brancellao | Ferrn | Menca | Garnacha Tintorera |
Tempranillo

Ruta do Vio do Ribeiro

Gradacin Permitida
Tipos de Vios
O Ribeiro Branco
O Ribeiro Tinto
O Ribeiro Tostado
Travesa do Ribeiro, 3 BJ
32400 Ribadavia. Ourense
Gradacin Alcohlica Adquirida Tel.: +34 988 472 044
Fax: +34 988 472 240
mnima 9-13% vol. www.rutadelvinoribeiro.com
mnima 9-12% vol. ruta@rutadelvinoribeiro.com
mnima +13% vol.
 Adega

Via Men
Via Men

Aloxamento Rural

Gua das Rutas dos Vios de Galicia O RIBEIRO

| 29
 Hotel Monumento
O RIBEIRO

San Clodio
****

30 |

Restaurante Mosteiro
de San Clodio
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Hotel Balneario
Laias Caldaria
****
Restaurante Hotel

O RIBEIRO
Laias Caldaria

| 31

Adega
Casal de Armn

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Aloxamento Rural
Casal de Armn
 Restaurante
O RIBEIRO

Casal de Armn

32 |

Hotel Balneario
Arnoia Caldaria
***
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Restaurante Hotel
Arnoia Caldaria
Aloxamento Rural

O RIBEIRO
Abada Caldaria

| 33

Restaurante
Abada Caldaria

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

 Gua das Rutas dos Vios de Galicia O RIBEIRO

34 |

Adega
Adega

Beatriz
Val do Deva
Adega

O RIBEIRO
Mara do Pilar

| 35

Adega
Eduardo Pea

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Adega
Pousadoiro
 Adega
O RIBEIRO

Parente Garca

36 |

Vitivincola
del Ribeiro
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Adega Cooperativa
San Roque
Adega Arco da Vella

O RIBEIRO
A Adega de Eladio

| 37

Adega
Manuel Formigo

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Adega
Pazo de Vieite
 Adega
O RIBEIRO

Pazo Casanova

38 |

Adega
Casal de Virmadeus
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Adega
Alemparte
 Adega
Adega

Pazo Tizn
Coto de Gomariz

Gua das Rutas dos Vios de Galicia O RIBEIRO

| 39
 Gua das Rutas dos Vios de Galicia O RIBEIRO

40 |

Parque
Ludeiro
Bar de Vios

Bar de Vios
Bar de Vios

O RIBEIRO
Ribeiro e Xamn

| 41

Bar de Vios
Rebus

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Bar de Vios
Arcabria
 Bar de Vios
O RIBEIRO

La Huella del Gato

42 |

Bar de Vios
Vinoteca Ribadavia
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Bar de Vios
O Rincn do Vio
 O RIBEIRO
| 43

Hotel Rstico
Casa do Conde
*

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Vivendas Vacacionais
As Casias do Ribeiro
 Aloxamento Rural
O RIBEIRO

Pazos Hermos

44 |

Aloxamento Rural
Casa dos Ulloa
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Aloxamento Rural
Pazo Esposende
Alox. Rural Casa

O RIBEIRO
Grande do Ribeiro

| 45

Alox. Rural Casa

de Dona Blanca

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Alox. Rural Reitoral
Pazos de Arenteiro
Gua das Rutas dos Vios de Galicia O RIBEIRO

46 |

Restaurante Plaza
 O RIBEIRO
| 47

Comercio
Vioteca Viber

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Comercio Vios
El Murciano
O RIBEIRO

48 |

Tenda A Tafona
da Herminia
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Clube Nutico
de Castrelo de Mio
Lecer

O RIBEIRO
Entretempos

| 49

Licores
Os Maios

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Golf
Pazo da Touza
RAS BAIXAS

50 |
Ruta do Vio RAS BAIXAS
Pazos, vio e sabor a mar

S
e continuamos o noso itinerario pola autoestrada A- mos a ver os contrastes da costa, pequenos pobos mariei-
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

52 cara costa chegamos s Ras Baixas, a ruta ros cos seus hrreos ptreos orientados cara ao mar, viedos
mis occidental da xeografa galega, que percorre a nas lombas co mar aos seus ps, formando miradoiros per-
provincia de Pontevedra dende a mesma fronteira con fectos para gozar dun bonito solpor. Costa prxima, salpica-
Portugal cara ao norte, por onde se insire xa en territorio da da de ras e pequenas badas, que aparecen e desaparecen
Corua. Constite a Ruta do Vio galega de maiores dimen- ante a nosa vista e nas que non ser difcil atopar un dos
sins; 35 concellos que se distriben sa vez en cinco nosos establecementos anfitrins para repoer forzas.
subzonas de producin vitivincola: Condado do Tea, O Esta a terra do Albario, onde se mestura o vio co mar,
Rosal, Ribeira do Ulla, Soutomaior e Val do Salns. Tamn compaeiros inseparables e ideais para pasar uns das de
o territorio con maior tradicin como Ruta do Vio e na acougo. Aqu tamn poderedes encontrar o ltimo en oferta
actualidade conta xa con varios itinerarios deseados, cuxo turstica, o Turismo Marieiro; unha experiencia nica na
armazn se distribe por varias das subzonas. que se unen a actividade pesqueira en toda a sa autentici-
Terra esta de pazos histricos e espectaculares xardns, dade, co goce dunha contorna natural espectacular.
que nos agasalla cada ano coa camelia, a flor mis emble-
mtica de Galicia. A medida que subimos cara ao norte, o
noso percorrido pola costa vlvese cada vez mis multicolor,
con longas travesas de vilas que van sucedndose sen fin.
Vexetacin suxestiva que excede os lmites dos xardns e
engalana as beiras das nosas estradas. Hortensias, pensa-
mentos e outras flores, mestranse nun recital multicolor
mentres a delicada orde entre o natural e o domesticado
empeza a romper na lia do horizonte co azul do mar.
Cando as concentracins urbanas, hoteis e restaurantes
empezan a difuminarse entre pieirais e milleirais, comeza-
O que non te debes perder

RAS BAIXAS
Unha boa forma de aproveitar os recursos tursticos das Ras Baixas
seguir os itinerarios xa deseados pola propia Ruta do Vio.

O Itinerario do Norte que nos leva dende Cambados cara a Vilanova, A

Illa de Arousa e Vilagarca, ofrcenos, xunto ao mar, recursos como a
Casa Museo de Valle-Incln, ou o Espazo Natural do Carreirn, o Pazo
dos Garca de Caamao e o Convento de Vista Alegre, xunto con algn
dos mellores restaurantes da comarca, pazos e casas nobres convertidas
en aloxamentos ou museos etnogrficos dedicados ao vio.

O Itinerario do Leste parte tamn de Cambados en direccin a Vilanova,

Meis e Ribadumia. Aqu pdense visitar a Igrexa de San Salvador, os
Muos de San Martio, o Pazo de Quintns, a ruta etnogrfica dos mu- | 51
os de Rande e do Batn ou os pazos de nobreza dedicados producin
de vio.

O Itinerario do Mar parte de Cambados seguindo a ra cara a Meao,

Sanxenxo e O Grove. Nel pdense ver o Complexo Intermareal Umia-O
Grove, o fastoso Pazo de Montesacro, pasear polos carreiros da desem-
bocadura do ro Umia, ver a magnfica Capela da Lanzada ou o Miradoiro
da Siradella, co seu Centro de Interpretacin da Natureza. No Grove est

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

a necrpole de Adro Vello e a lagoa litoral de Bodeira, refuxio de multi-
tude de aves acuticas.

O Itinerario do sur parte de Cambados cara a Ribadumia, Meis, Meao

e Sanxenxo. Durante o seu percorrido pdese ver o Mosteiro da
Armenteira, os muos no ro da Chanca, o Pazo dos Duques de Patio,
o Santuario de San Bieito de Lores ou o miradoiro do monte Castrove,
as rutas de muos como o de Meis, pazos e restaurantes de alta calida-
de, enotecas e museos como o da Muller Labrega.

Outras visitas de interese son o Museo Etnogrfico e do Vio, en

Cambados, o Centro de Interpretacin do Vio e da Lamprea Arabo en

Como chegar
Arbo e o Pazo de Santa Cruz de Ribadulla ou a rea de Interpretacin dos
Muos en Vedra.

Estradas
Localizada en pleno Eixo Atlntico, est atravesada de norte a sur
pola AP-9, que comunica A Corua con O Porto, a segunda capital
mis dinmica de todo Portugal. Dende esta autoestrada comunca-
se con todos os destinos da Ruta do Vio Ras Baixas. Os tempos
medios de percorrido son curtos e a disposicin da rede viaria e a
localizacin dos aeroportos de Vigo e Santiago de Compostela, a tan
s 40 minutos desta comarca, a converten nunha zona estratxica
para a recepcin de turistas.

Aeroportos
Santiago de Compostela: 65 km a Cambados/1 hora de traxecto.
Vigo: 53 km a Cambados/37 minutos de traxecto.
 A D.O. e a Ruta do Vio Ras Baixas
RAS BAIXAS

A Denominacin de Orixe Ras Baixas queda recoecida na Orde do 17 de marzo de 1988

pola Consellera de Agricultura, Gandera e Montes, e o 4 de xullo dese mesmo ano publ-
case a Orde que aproba o seu Regulamento, que foi ratificado o 28 de xullo dese mesmo
ano nunha Orde Ministerial. A Ruta do Vio pola sa banda foi certificada coa Marca de
Calidade Ruta del Vino de Espaa en abril de 2005.

Regulamento (data): 1988 | Territorio (ha): 2.048 | Viticultores (n): 492 | Adegas (n): 161 | Adegas na Ruta (n): 40

Subzonas Vitivincolas D.O. Ras Baixas Subzona O Ulla

52 | Concello de Vedra.
Subzona Condado do Tea Concello de A Estrada: Parroquias de Arnois | Baloira | Santa Maria
Concellos de Arbo | As Neves | Crecente | Ponteareas | Salceda de de Barcala | Berres | Cora | Couso | Oca | Paradela | Ribeira | San
Caselas | Salvaterra do Mio. Miguel de Castro | Santeles | San Xurxo de Vea | Santa Cristina de Vea.
Concello de A Caiza: Parroquia de Valeixe. Concello de Boqueixn: Parroquias de Codeso | Donas | Ledesma |
Concello de Mos: Parroquia de Louredo. Oural | Pousada | Sucira.
Concello de Tui: Parroquias de Baldrns | Caldelas de Tui | Guillarei | Concello de Padrn: Parroquias de Carcaca | Herbn | Iria Flavia |
Pramos. Rumille.
Concello de Silleda: Parroquia de Cira.
Subzona O Rosal
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Concello de Teo: Parroquias de Lampai | Oza | Raris | Teo | Baamonde

Concellos de A Guarda | O Rosal | Tomio.
Concello de Gondomar: Parroquias de Maufe | Vilaza.
Concello de Tui: Parroquias de Areas | Malvs | Pexegueiro |
Rebordns | Ribadelouro | Pazos de Reis | Randufe | Tui.
Subzona Soutomaior
Concello de Soutomaior.
| Vilario | Reis.
Concello de Touro: Parroquia de Bendaa.
Concello de Vila de Cruces: Parroquias de Aobre | Camanzo | Gres.
Subzona Val do Salns
Concellos de Barro | Caldas de Reis | Cambados | A Illa de Arousa |
Meao | Meis | O Grove | Portas | Ribadumia | Sanxenxo | Vilagarca de
Arousa | Vilanova de Arousa.

Festas do vio
Nas Ras Baixas desenvlvense varias festas do vio duran-
te a primeira quincena do mes de xullo: a Festa do Vio das
Neves, a Festa do Vio do Rosal e a Festa do Albario de
Cambados. Esta ltima destaca por ser a mis antiga de
Espaa, con mis de 50 edicins e declarada Festa de
Interese Turstico Nacional. A principios de abril celbrase
tamn en Vedra a Festa do Vio da Ulla, e na segunda
quincena de agosto a Festa do Vio do Condado en
Salvaterra.
A terra e o vio

O Atlntico proporciona s Ras Baixas un inverno suave e
unha primavera precoz e chuviosa, con precipitacins que
oscilan entre os 600 mm e 1.600 mm de media ao ano. Os
riscos de xeadas son nulos no litoral e van crecendo a medi-
da que nos desprazamos cara ao interior, e no vern o anti-
cicln das Azores instlase sobre o Atlntico occidental
impedindo o paso das perturbacins, que van deslizndose
polo bordo norte de Galicia. Nesta estacin prodcese unha
importante seca edfica favorecida polo descenso das preci-
pitacins, o aumento da temperatura e por uns solos funda-
mentalmente areosos que facilitan a infiltracin.
RAS BAIXAS
Predominan vios monovarietais de uva Albaria, que pre-
sentan unha cor amarela palla, brillante, con irisacins dou-
radas e verdes. En nariz posen aromas florais e a froita
finos e distinguidos, de intensidade media e potente dura-
cin medio-longa. En boca son frescos e suaves, con sufi-
ciente corpo e grao alcohlico, acidez equilibrada, harmo-
niosos e de amplos matices.
Os vios da variedade do Rosal e do Condado do Tea carac-
terzanse polas variedades de uva Loureira e Treixadura, res-
pectivamente. Son vios de intensos aromas e lixeira acidez, | 53
plenos en boca, agradables e atractivos.

Variedades de Ras Baixas

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Variedades Preferentes
Uva Branca
Albario | Cao Branco | Loureira Branca o Marqus | Treixadura
Uva Tinta
| | |

Uva Branca
Godello | Torronts
Uva Tinta
Brancellao | Menca | Pedral

Gradacin Permitida
Ruta do Vio Ras Baixas
Tipos de Vios Gradacin Alcohlica Adquirida Centro Comarcal do Salns
Paseo da Calzada, s/n
Ras Baixas Albario mnima 11,3% vol. 36630 Cambados. Pontevedra
Resto dos Brancos mnima 11% vol. Tel: +34 986 526 013
Ras Baixas Tinto mnima 10% vol. Fax: +34 986 524 012
Ras Baixas Espumoso mnima 10% vol. www.rutadelvinoriasbaixas.com
Ras Baixas Barrica mnima 11,5% vol. info@rutadelvinoriasbaixas.com
RAS BAIXAS

56 |

CALENDARIO DE APERTURA

Adega
Pazo de Galegos AS NOSAS MARCAS
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

CONTACTO E RESERVA

CALENDARIO DE APERTURA

Hotel Rstico
CONTACTO E RESERVA
Pazo de Galegos
**
 CALENDARIO DE APERTURA

Hotel

RAS BAIXAS
CONTACTO E RESERVA
Casa Rosita
**

| 57

CONTACTO E RESERVA

Restaurante
Casa Rosita
**

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

RAS BAIXAS

58 |

CALENDARIO DE APERTURA

Adega
Eidos Viticultores
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

AS NOSAS MARCAS

CONTACTO E RESERVA

CALENDARIO DE APERTURA

Adegas
Agnusdei AS NOSAS MARCAS

CONTACTO E RESERVA
 CALENDARIO DE APERTURA

Adegas

RAS BAIXAS
Gerardo Mndez AS NOSAS MARCAS

CONTACTO E RESERVA

| 59

CALENDARIO DE APERTURA

Adega Pazo
Quinteiro da Cruz AS NOSAS MARCAS

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

CONTACTO E RESERVA

CALENDARIO DE APERTURA

Adegas
DAltamira AS NOSAS MARCAS

CONTACTO E RESERVA
 CALENDARIO DE APERTURA

Adegas
RAS BAIXAS

Aguiuncho
AS NOSAS MARCAS

CONTACTO E RESERVA

60 |

CALENDARIO DE APERTURA

Adegas
Pablo Padn AS NOSAS MARCAS
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

CONTACTO E RESERVA

CALENDARIO DE APERTURA

Adega
Valdamor AS NOSAS MARCAS

CONTACTO E RESERVA
 CALENDARIO DE APERTURA

Adega

RAS BAIXAS
Lagar de Besada AS NOSAS MARCAS

CONTACTO E RESERVA

| 61

CALENDARIO DE APERTURA

Adegas
Zrate AS NOSAS MARCAS

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

CONTACTO E RESERVA

CALENDARIO DE APERTURA

Adega Via Blanca

AS NOSAS MARCAS
del Salns

CONTACTO E RESERVA
 CALENDARIO DE APERTURA

Adega Condes
RAS BAIXAS

de Albarei AS NOSAS MARCAS

CONTACTO E RESERVA

62 |

CALENDARIO DE APERTURA

Adega
Lagar de Costa AS NOSAS MARCAS
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

CONTACTO E RESERVA

CALENDARIO DE APERTURA

Adega Tapera
Casal Fuentes AS NOSAS MARCAS

CONTACTO E RESERVA
 CALENDARIO DE APERTURA

Adega

RAS BAIXAS
Pazo A Capitana CONTACTO E RESERVA

| 63

CALENDARIO DE APERTURA

Adegas do Palacio
AS NOSAS MARCAS
de Fefianes
CONTACTO E RESERVA

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

CALENDARIO DE APERTURA

Adega
AS NOSAS MARCAS
Pazo da Pedreira
CONTACTO E RESERVA
 CALENDARIO DE APERTURA

Adega
RAS BAIXAS

Bouza de Carril AS NOSAS MARCAS

CONTACTO E RESERVA

64 |

CALENDARIO DE APERTURA

Adega
Gil Armada AS NOSAS MARCAS
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

CONTACTO E RESERVA

CALENDARIO DE APERTURA

Adega
AS NOSAS MARCAS
Veiga Serantes
CONTACTO E RESERVA
 CALENDARIO DE APERTURA

Adega

RAS BAIXAS
Bouza do Rei AS NOSAS MARCAS

CONTACTO E RESERVA

| 65

CALENDARIO DE APERTURA

Adega
Mar de Frades
AS NOSAS MARCAS

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

CONTACTO E RESERVA

CALENDARIO DE APERTURA

Adegas
Carballal AS NOSAS MARCAS

CONTACTO E RESERVA
 CALENDARIO DE APERTURA
Adega
RAS BAIXAS

Tomada de Castro AS NOSAS MARCAS

CONTACTO E RESERVA

66 |

CALENDARIO DE APERTURA

Adega
AS NOSAS MARCAS
Lagar de Pintos
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

CONTACTO E RESERVA

AS NOSAS MARCAS

Adegas
Martn Cdax
CALENDARIO DE APERTURA

CONTACTO E RESERVA
 CALENDARIO DE APERTURA

Adega

RAS BAIXAS
Agro de Bazn

AS NOSAS MARCAS

CONTACTO E RESERVA

| 67

CALENDARIO DE APERTURA

Adega
Castro Baroa AS NOSAS MARCAS

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

CONTACTO E RESERVA

CALENDARIO DE APERTURA

Adegas
Arousa de Bebidas AS NOSAS MARCAS

CONTACTO E RESERVA
 CALENDARIO DE APERTURA

Adega
RAS BAIXAS

Pazo de Seorns AS NOSAS MARCAS

CONTACTO E RESERVA

68 |

CALENDARIO DE APERTURA

Adega
AS NOSAS MARCAS
Pazo Bain
CONTACTO E RESERVA
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

CALENDARIO DE APERTURA

Adega
AS NOSAS MARCAS
Pedralonga

CONTACTO E RESERVA
 CALENDARIO DE APERTURA

Adega

RAS BAIXAS
Valds AS NOSAS MARCAS

CONTACTO E RESERVA

| 69

CALENDARIO DE APERTURA

Adega
Lagar de Fornelos
AS NOSAS MARCAS

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

CONTACTO E RESERVA

CALENDARIO DE APERTURA

Adega
AS NOSAS MARCAS
Aldea de Abaixo
CONTACTO E RESERVA
 CALENDARIO DE APERTURA

Adega
RAS BAIXAS

Quinta Couselo AS NOSAS MARCAS

CONTACTO E RESERVA

70 |

CALENDARIO DE APERTURA

Adega
AS NOSAS MARCAS
Terras Gauda
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

CONTACTO E RESERVA

CALENDARIO DE APERTURA

Adegas
AS NOSAS MARCAS
Valmior

CONTACTO E RESERVA
 CALENDARIO DE APERTURA

Adega

RAS BAIXAS
AS NOSAS MARCAS
Santiago Ruiz
CONTACTO E RESERVA

| 71

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

CALENDARIO DE APERTURA

Enoteca
Vigalia CONTACTO E RESERVA
 CALENDARIO DE APERTURA

Vioteca
RAS BAIXAS

Museo do Vio CONTACTO E RESERVA

72 |
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

CALENDARIO DE APERTURA

Hotel de Praia
Carlos I CONTACTO E RESERVA

****
 CALENDARIO DE APERTURA

Hotel Augusta

RAS BAIXAS
CONTACTO E RESERVA
SPA Resort
****

| 73

CALENDARIO DE APERTURA

Hotel
CONTACTO E RESERVA
Nann Playa
***

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

CALENDARIO DE APERTURA

Aloxamento Rural
CONTACTO E RESERVA
Aldea Bordns
 CALENDARIO DE APERTURA

Hotel Rstico
RAS BAIXAS

CONTACTO E RESERVA
Quinta de San Amaro
***

74 |

CALENDARIO DE APERTURA

Talaso Hotel
CONTACTO E RESERVA
Louxo
****
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

CONTACTO E RESERVA

Hotel de Praia
Bosque Mar
***
 CALENDARIO DE APERTURA

Parador

RAS BAIXAS
CONTACTO E RESERVA
de Cambados
****

| 75

CALENDARIO DE APERTURA

Alox. Rural Casa

CONTACTO E RESERVA
Marieira Lourdes

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

CALENDARIO DE APERTURA

Hotel Rstico
Casa do Ferreiro CONTACTO E RESERVA

**
 CALENDARIO DE APERTURA

Aloxamento Rural
RAS BAIXAS

CONTACTO E RESERVA
Pazo Carrasqueira

76 |

CALENDARIO DE APERTURA

Aloxamento Rural
CONTACTO E RESERVA
Torre do Ro
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

CALENDARIO DE APERTURA

Aloxamento Rural
CONTACTO E RESERVA
Casa Surez
51-N Os seus devanceiros construron esta casa CALENDARIO DE APERTURA
Durante todo o ano.
Aloxamento Rural como lugar de veraneo, plantando as

RAS BAIXAS
rbores que a rodean, e os seus descen-
CONTACTO E RESERVA
dentes aumentaron a biblioteca, conser-
Pazo Cibrn varon os seus mobles e mantiveron o xar-
San Xulin de Sales
15885 Vedra. A Corua
dn, con todo o meco e esmero que se Tel.: +34 981 511 515
merece un legado como este. Todos os Fax.: +34 981 814 766
detalles estn preparados para que a visi- www.pazocibran.com
ta do viaxeiro sexa grata e cmoda. cibran@pazocibran.com

| 77

7-S Antiga abada do sculo XVIII rehabilita- CALENDARIO DE APERTURA

Durante todo o ano. De 09:0 a 12:00 h.
Aloxamento Rural da como casa rural. Trtase dun aloxa-
mento tranquilo situado nunha contorna
CONTACTO E RESERVA
privilexiada. Est dotada coas comodida-
Abada As Eiras des de hoxe nunha contorna rural na
Eiras, 15B
36720 O Rosal. Pontevedra
beira do ro Mio. Atpase cerca do Tel.: +34 986 621 187
Castro Celta de Santa Tegra e da Ruta dos Fax.: +34 981 621 187

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Muos de O Foln e O Picn. Ofrece acti- www.abadiaeiras.es
vidades ao aire libre para complementar a info@abadiaeiras.es
estancia do visitante.
RAS BAIXAS

78 |

CALENDARIO DE APERTURA

Restaurante
Villaverde CONTACTO E RESERVA
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

CALENDARIO DE APERTURA

Restaurante
Ribadomar CONTACTO E RESERVA
 CALENDARIO DE APERTURA

Restaurante

RAS BAIXAS
O Muo da Chanca
CONTACTO E RESERVA

| 79

CALENDARIO DE APERTURA

Tapera
Restaurante Arruaz CONTACTO E RESERVA

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

 Axencias de Viaxes
RAS BAIXAS

80 |

ALOXAMENTO 55-N
Axencia de Viaxes
Costas Galicia
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

TIPOLOXA
SERVIZOS OPCIONAIS

CALENDARIO DAS ACTIVIDADES

CONTACTO E RESERVA
 RAS BAIXAS
| 81

CALENDARIO DE APERTURA

Mobles
Vilanova Pea CONTACTO E RESERVA

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

CALENDARIO DE APERTURA

Tenda Paqun
CONTACTO E RESERVA
RAS BAIXAS

82 |

CALENDARIO DE APERTURA

Cruceiros
Mares do Grove CONTACTO E RESERVA
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

CALENDARIO DE APERTURA

Destilara
AS NOSAS MARCAS
Aguardientes Galicia

CONTACTO E RESERVA
 CALENDARIO DE APERTURA

Destilara

RAS BAIXAS
Pazo Valdomio AS NOSAS MARCAS

CONTACTO E RESERVA

| 83

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

CALENDARIO DE APERTURA

Exposalns
Museo Comarcal CONTACTO E RESERVA
 CALENDARIO DE APERTURA

Museo
RAS BAIXAS

da Muller Labrega CONTACTO E RESERVA

84 |

CALENDARIO DE APERTURA

Museo Etnogrfico
e do Vio
CONTACTO E RESERVA
Gua das Rutas dos Vios de Galicia
RIBEIRA SACRA
86 |
Ruta do Vio da RIBEIRA SACRA
D
ende a Autoestrada A-52 poderemos desviarnos en
Gua das Rutas dos Vios de Galicia
Ourense en direccin a Monforte de Lemos ou
Lugo para poder chegar a esta Ruta do Vio da
Ribeira Sacra. 1.200 hectreas de viedos que se estenden
entre as provincias de Ourense e Lugo, marcando o seu lmi-
te natural o propio leito do ro Sil, que nuns poucos quil-
metros ir acompaado tamn polo seu eterno compaeiro,
o Mio. En total, 20 concellos distribudos entre cinco sub-
zonas de producin: Amandi, Chantada, Quiroga-Bibei,
Ribeiras do Mio e Ribeiras do Sil; un extenso territorio no
que o tempo se para de speto para facerche gozar dunha
terra que comparte a sa beleza paisaxstica coa maxia dun
rico patrimonio romnico de corte monacal.
Terra marcada pola confluencia dos ros Mio e Sil, cuxos
sucos van marcando encaixados canns de maxestosa bele-
za, que chegan a alcanzar no seu punto mximo ata os 500
metros de profundidade. Aqu, o noso itinerario vainos intro-
ducindo nunha experiencia chea de aventura. Ladeiras
escarpadas ao carn da nosa estrada, canns vertixinosos ao
outro, e na sa paisaxe viedos e soutos de castieiros se
intercalan nun eterno entendemento, sendo de aqu en dian-
te os nosos fieis compaeiros de viaxe.
Pero, se espectacular o noso traxecto por estrada, anda
pode selo mis por auga. Algun cualificou estes canns
Entre viedos e mosteiros
como os mares interiores de Galicia e tanto o Sil como o
Mio posen cursos fluviais navegables en catamarn. Se
pasamos polos municipios ourensns de Nogueira de
Ramun ou Castro Caldelas poderemos embarcar polo Sil
nos pantalns de Santo Estevo e de Abeleda, respectiva-
mente, e se pasamos polo municipio lucense de Chantada
poderemos embarcar en Belesar para percorrer o Mio.
Dende a auga podemos divisar a paisaxe de bancais, nos
que as vides loitan por gaar terra montaa. Mostras
dunha paisaxe humanizada na que o esforzo humano e a
paixn pola terra marcan a sa pegada. O traballo da via na
Ribeira Sacra identificado e coecido como viticultura
heroica, e que a posta en producin do terreo supn o
levantamento de paredes de ata tres metros para a planta-
cin de apenas das lias de cepas. Segundo os especialis-
tas, no tempo que se tarda en preparar o terreo para pr en
explotacin unha cepa aqu, na chaira poden chegar a plan-
tarse ata 1.000.
O que non te debes perder

RIBEIRA SACRA
A Ribeira Sacra un territorio vinculado historicamente aos Camios de
Santiago. Atravesan estas terras o internacionalmente coecido Camio
Francs (a travs da subzona Ribeiras do Mio, nos municipios lucenses
de Paradela e Portomarn), e o chamado Camio de Inverno, no que se
atopan as subzonas de Quiroga, Amandi e Chantada. Considrase tamn
a rea do romnico rural de Galicia por excelencia. Na actualidade anda
pode rastrexarse a vinculacin desta terra con antigas ermidas esparexi-
das polas sas paraxes. Ata 36 igrexas de estilo romnico poden conta-
bilizarse en tan s o territorio dos catro municipios do oeste do Mio. Os
mosteiros inclen tamn algns santuarios de gran renome e cun eleva-
do nivel de interese turstico no da das sas celebracins e romaras.
De especial renome o Mosteiro de Santo Estevo de Ribas de Sil, no
concello de Nogueira de Ramun, fundado por San Martio Dumiense no | 87
sculo VI e ampliado sucesivamente en pocas posteriores, polo que
recolle mostras de diversos estilos histricos e artsticos que chegan ata
o sculo XVIII. Tamn estn o Mosteiro de Santa Mara de
Montederramo, en Montederramo; o Mosteiro de Santa Cristina, en
Parada de Sil; o Convento das Irms Clarisas, situado en Monforte de
Lemos; e o Mosteiro de San Pedro de Rocas, situado no concello de
Esgos, cuxos orixes se remontan ao sculo VI.

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Entre as igrexas romnicas pdense destacar a de San Xon, en
Portomarn; Santa Mara de Pesqueiras, en Chantada; San Salvador de
Asma, tamn en Chantada; San Pedro de Bembibre, en Taboada, e
outras mltiples xoias do patrimonio histrico.

Pero xunto a estes exemplos tamn temos capelas de carcter comunal,

castelos como o de Maceda, A Peroxa ou Castro Caldelas; pazos como o
de Casdemiro e Torre da Lamela, ambos en Melias (O Pereiro de Aguiar),
ou o Pazo de Turbisquedo en Souto (A Peroxa); pontes, muos, fornos
cruceiros e outros exemplos relevantes da cultura da Ribeira Sacra, que
garantirn unha visita repleta de emocins.

Como chegar
Estradas
Dende Lugo, seguindo a estrada N-540, direccin Ourense por
Guntn e Taboada.
Dende Ourense, pola OU-536, direccin A Pobra de Trives, desvin-
dose cara a Luntra (Nogueira de Ramun).
Dende Santiago de Compostela, seguindo a estrada de Ourense AP-
53 e tomando a A-52 ata Ourens; ou en Laln, en direccin a Rodeiro
pola PO-533 e cruzando o Monte Faro en direccin a Chantada.

Aeroportos
Santiago de Compostela: 121 km a Monforte de Lemos/1 hora e 38
minutos de traxecto.
Vigo: 139 km a Monforte de Lemos/1 hora e 46 minutos de traxecto.
 A D.O. e a Ruta do Vio da Ribeira Sacra
RIBEIRA SACRA

A Denominacin de Orixe Ribeira Sacra foi autorizada pola Orde do 3 de setembro de 1996,
da Consellera de Agricultura, Gandera e Montes da Xunta de Galicia, e o seu Consello
Regulador foi nomeado mediante a Orde da mesma Consellera do 30 de maio de 1995. O
Regulamento da D.O. foi aprobado mediante a Orde do 3 de setembro de 1996 e a Ruta do
Vio Ribeira Sacra foi constituda en decembro de 2009.

Regulamento (data): 1996 | Territorio (ha): 2.500 | Viticultores (n): 2.811 | Adegas (n): 94 | Adegas na Ruta (n): 13

| Subzonas Vitivincolas D.O. Ribeira Sacra Subzona Ribeiras do Mio

Subzona Amandi
Concello de Sober: Parroquia de Anllo, con los lugares situados en la
Ribeira do Sil | Parroquias de Amandi | Barantes | Bolmente | Doade
| Lobios | Pinol | San Martio de Anllo | Santiorxo.
Concello de Monforte de Lemos: Parroquia de Marcelle
Subzona Chantada
Gua das Rutas dos Vios de Galicia
Concello de Monforte de Lemos: Parroquias de Moreda | Seoane.
Concello de Pantn: Parroquias de Acedre | Atn, Cangas | Castilln |
Deade | Espasantes | Ferreira de Pantn | Frontn | Moreda | Pantn |
Pombeiro | Ribeiras de Mio | Sis | Toldaos | Vilar de Ortelle.
Concello de Paradela: Parroquias de Aldosende | A Laxe | As Cortes |
Castro | Loio | San Facundo de Ribas de Mio | San Martio de Castro
| San Vicente de Paradela | Santalla de Paradela.
Concello de O Saviao: Parroquias de A Cova | Diomondi | Mourelos |

Concello de A Peroxa: Parroquias de Beacn, Carracedo, Celaguantes, Rebordaos | Reiriz | Rosende | Santo Estevo de Ribas de Mio | San
Graces, Os Peares, San Xes da Peroxa, e na parroquia de Vilarrubn Vitoiro de Ribas de Mio | Segn.
e o lugar do Souto. Concello de Sober: Na parroquia de Anllo, os lugares situados na
Concello de Carballedo: Parroquias de A Cova | Chouzn | Erbedeiro | | Parroquias de Canaval | Neiras | Proendos | Rosende
Oleiros | Temes. | Vilaescura.
Concello de Chantada: Parroquias de A Saria | Belesar |
Camporramiro | Lncora | Nogueira de Mio | Pedrafita | Pesqueiras | Subzona Ribeiras do Sil
Sabadelle | San Fiz de Asma | Santiago de Arriba. Concello de A Teixeira: Parroquias de Abeleda | Cristosende | Lumeares.
Concello de Taboada: Parroquias de Castelo | nsua | Mourulle | San Concello de Parada de Sil: Parroquias de San Lourenzo de Barxacova
Xin de nsua | Sobrecedo | Xin. | Parada de Sil | | Sacardebois.
Concello de Portomarn: Parroquias de Fiz de Rozas | Len | Concello de Castro Caldelas: Parroquias de Alais | Castro Caldelas |
Portomarn | Sabadelle | Vilarbasn. Paradela | San Paio de Abeleda | Santa Tegra de Abeleda | Tronceda.
Concello de Nogueira de Ramun: | Moura
Subzona Quiroga-Bibei | Vios.
Concello de Manzaneda: Parroquias de Cesuris | Manzaneda | Reigada
| San Martio de Manzaneda | San Miguel de Bidueira | Soutipedre.
Concello de Monforte de Lemos: Parroquia de Rozavales.
Concello de Quiroga: Parroquias de A Encieira | A Ermida | Augas
Mestas | Bendill | Bendollo | Fisteus | Montefurado | Nocedo | O
Hospital | Paradaseca | Quint de Lor | Quiroga | Sequeiros | Vilanude
| Vilaster.
Concello de A Pobra do Brolln: Parroquias de Barxa de Lor | Vilach.
Concello de A Pobra de Trives: Parroquias de Barrio | Mendoia | Navea
| Pieiro | Sobrado.
Concello de Ribas de Sil: Parroquias de Nogueira | Peites | Pieira |
Rairos | Ribas de Sil | Soutordei | Torbeo.
Concello de San Xon de Ro: Parroquia de Cerdeira.
A terra e o vio Festas do vio

No val do Mio os solos son similares aos de orixe grantica,
de fraccins areosas e limosas, frescos e permeables, cun-
has precipitacins duns 900 mm anuais e unha temperatu-
ra media de 14 C. Os vales do Sil son de solos arxilosos, as
sas precipitacins son de 700 mm e a sa temperatura
media de 13 C. A producin est orientada principalmente
ao vio tinto Menca, de cor cereixa intensa, brillante e cun
reberete prpura, cun sabor afroitado e de media a longa
duracin en boca, a sa acidez equilibrada, potente en
alcol e est ben de taninos. Na producin de brancos predo-
minan o Godello, Albario e Treixadura. Os primeiros son
vios frescos, afroitados, con aromas intensos propios da
variedade. A variedade Albario d lugar a un vio fresco e
agradable, cos matices peculiares que lle confiren as ribei-
ras do Mio e do Sil. Cabe destacar o aumento dos vios
brancos plurivarietais, elaborados a partir de diferentes
variedades autctonas en distintas porcentaxes.
RIBEIRA SACRA
Na Ribeira Sacra teen lugar varias festas do vio que se
detallan a continuacin:
Feira do Vio de Chantada. En Chantada, Lugo; durante a
segunda fin de semana de marzo.
Feira do Vio de Amandi. En Sober, Lugo; durante o
Domingo de Ramos.
Feira do Vio de Vilach de Salvadur. En Vilach de Salvadur,
A Pobra do Brolln, Lugo; durante o primeiro domingo de maio.
Feira do Vio de Belesar. En Belesar, O Saviao, Lugo;
durante a ltima fin de semana de maio.
Feira do Vio de Pantn. En Ferreira de Pantn, Lugo; | 89
durante a primeira fin de semana de xuo.
Feira do Vio de Castro Caldelas. En Castro Caldelas,
Ourense; durante a ltima fin de semana de xullo.

Variedades de Ribeira Sacra

Uva Branca
Godello | Albario | Treixadura | Loureira | Dona Branca | Torronts
Uva Tinta
Menca | Brancellao | Merenzao | Sousn | Cao Tinto | Tempranillo

Variedades Autorizadas
Uva Tinta
Garnacha Tintorera | Mouratn

Gradacin Permitida Ruta do Vio da Ribeira Sacra

Ra do Comercio, 6-8
Tipos de Vios Gradacin Alcohlica Adquirida 27400 Monforte de Lemos. Lugo
Tel.: +34 982 410 968
Ribeira Sacra Tinto mnima 11% vol. Fax: +34 982 411 265
Ribeira Sacra Branco mnima 11% vol. www.ribeirasacra.org
Ribeira Sacra Tinto Barrica mnima 12% vol. info@ribeirasacra.org
Ribeira Sacra Branco Barrica mnima 12% vol.
RIBEIRA SACRA

92 |

Parador de
Monforte de Lemos
****
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Restaurante
Don Pedro
Enoteca

RIBEIRA SACRA
Centro do Vio

| 93

Centro de
Interpretacin doVio

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Adega
Prdio
 Aloxamento Rural
RIBEIRA SACRA

Prdio

94 |

Aloxamento Rural
Rectoral de Castilln
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Restaurante
Rectoral de Castilln
 Adega
Algueira

O Castelo
Restaurante

Gua das Rutas dos Vios de Galicia RIBEIRA SACRA

| 95
 Adegas
RIBEIRA SACRA

96 |

Equipamento moderno e funcional, 3-S

Durante todo o ano (cita previa).
Adega cunha edificacin renovada pero cunha
importante tradicin familiar. Os viedos
ocupan 7,5 hectreas e a sa producin
Cachn anual alcanza os 50.000 litros de vio,
VIOS:
PEZA DO REI. Branco
dos cales 4.000 son envellecidos en PEZA DO REI. Tinto
barricas de carballo francs. Os varietais PEZA DO REI. Barrica
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

que utiliza son Mencia, Cao, Sousn,

Godello, Treixadura e Albario.
Abeleda, s/n
32764 A Teixeira. Ourense
Tel.: +34 619 859 281
adegacachin@adegacachin.es

Adega con historia, que forma parte 4-S

Cita previa.
Adega dunha edificacin medieval do sculo XII.
Pose 4,5 hectreas de viedos en explo-
tacin e a sa producin de vio de
Vella 21.000 litros anuais, dos cales 1.000
VIOS:
ADEGA VELLA
son envellecidos en barrica de carballo
francs. O varietal que utiliza Menca.
Abeleda
32764 A Teixeira. Ourense
Tel.: +34 606 807 897 / 660 047 602
www.adegavella.com
adegavella@terra.es
Adega

RIBEIRA SACRA
Victorino lvarez

| 97

Adega
Ponte da Boga

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Adega
Val de Quiroga
 Adega
RIBEIRA SACRA

Mondelo

98 |

Adegas
Rectoral de Amandi
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Adega
Casa Moreiras
 Adega
Adegas

Va Romana
Abada da Cova

Gua das Rutas dos Vios de Galicia RIBEIRA SACRA

| 99
 RIBEIRA SACRA

100 |

Hotel Rstico
Casa Reboiro
*
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Aloxamento Rural
Casa Dulcinea
Aloxamento Rural

RIBEIRA SACRA
Casa das Xacias

| 101

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Restaurante
O Grelo
 Restaurante
RIBEIRA SACRA

La Viuda

102 |

Restaurante
Mogay
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Restaurante
A Cantina
 Comercio
Casa de Caldelas

Gua das Rutas dos Vios de Galicia RIBEIRA SACRA

| 103
Gua das Rutas dos Vios de Galicia RIBEIRA SACRA

104 |

Centro Oleiro
Rectoral de Gundivs
 Museo Etnogrfico
Municipal de Quiroga

Gua das Rutas dos Vios de Galicia RIBEIRA SACRA

| 105
 VALDEORRAS

106 |
Ruta do Vio VALDEORRAS
Dende as entraas da terra

P
enetramos na comarca da Ruta do Vio de tectura tradicional. Aqu a lousa a protagonista do territo-
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Valdeorras, composta na actualidade por 1.300
hectreas de viedos que se estenden ao longo de
8 concellos: A Ra, Carballeda de Valdeorras, Larouco, O
Barco de Valdeorras, O Bolo, Petn, Rubi e Vilamartn de
Valdeorras. Este territorio sitase na parte noroccidental da
provincia de Ourense, dende onde accedemos pola Ruta do
Vio da Ribeira Sacra; comarcas vecias ambas, que com-
parten ademais as mesmas augas do ro Sil. Pola contra, se
procedemos do norte, accederemos a esta ruta dende a
comarca leonesa do Bierzo. O Sil acompaaranos durante
algns tramos do noso camio ata penetrar no corazn de
Valdeorras, conducndonos ata un profundo val que vai
modelando ao seu paso.
Val acolledor e cmodo para o cultivo da vide; terra ver-
mella e arxilosa, terra aurfera que as colonias romanas fura-
ron sculos atrs para extraer ese metal tan prezado que o
ouro, e que hoxe nos ofrece, dende o mis profundo das
sas entraas, esas covas nas que as sas adegas achegan
a calor e os mecos necesarios para o coidado dos seus vios.
Na nosa viaxe polo val, as modernas vilas concntranse ao
redor das vas principais, dispersndose o poboamento cara
s montaas onde, a modo de pequenos acios, os antigos
ncleos rurais manteen na sa mis pura esencia a arqui-
rio humanizado que, tanto nos muros como nos tellados,
achegan paisaxe un contraste cromtico e lendario, salpi-
cado de neve nos brancos invernos; unha paisaxe que s
nesta comarca galega poderemos ver.
Terra de cultura milenaria, cruzada de leste a oeste pola
Va Nova, calzada romana n XVIII no Itinerario de
Antonino, que naqueles tempos comunicaba Astorga coa
actual cidade portuguesa de Braga. Un territorio que cons-
tituu durante o Imperio Romano un centro importante de
explotacin de ouro; actividade que combinaron coa planta-
cin das primeiras cepas de uva e mesmo coa construcin
de lagares. Se programades a vosa viaxe durante o vern,
seravos grata a participacin na Festa das Covas, que se
celebra durante o primeiro sbado de agosto; unha festa
popular na que as xentes de Valdeorras abren as sas ade-
gas-cova aos visitantes compartindo con eles os seus vios.
O que non te debes perder

VALDEORRAS
En Valdeorras atopars tamn un importante nmero de recursos histri-
cos e naturais que completarn a ta visita. A paisaxe natural de
Valdeorras deixa a sa nota mis senlleira nos cumes que delimitan o seu
amplo val. Estes, coecidos como o teito de Galicia, lzanse a mis de
1.000 metros de altitude; son a Serra do Eixe, con Pena Trevinca, de
2.127 metros, e a Serra Calva, de 1.762 metros. Paisaxes estas que se
espallan polas ladeiras ata conclur nas fermosas concas fluviais con
canns, como os da Veiga, O Bolo e Larouco, sobre os ros Xares e Bibei,
ou o val do ro Casoio, descendendo dende os cumes de Trevinca e Pena
Negra, caracterstico por posur un dos bosques de teixo mellor conser-
vados do pas. Completa esta paisaxe de montaa outra dominada por
encoros, entre os que toman protagonismo o do Bao, Prada, Santa Olaia,
Casoio, Penarrubia, Santiago e San Martio. | 107

En estreita comun con este patrimonio natural atopamos mostras do lega-

do histrico que, tras xeracins, numerosas culturas foron deixando nesta
terra. Da poca romana chganos unha importante rede viaria unida
explotacin aurfera deste territorio, cuxa arteria principal a Va Nova ou
Va XVIII no Itinerario de Antonino (80 d.C.), que una a cidade portugue-
sa de Braga con Astorga. Nela destacan dous puntos, a ponte romana sobre
o ro Bibei e a da Cigarrosa sobre o ro Sil. Da mesma orixe son o capitel da

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Ra Vella, o togado de Freixido ou os mosaicos da Cigarrosa. O medievo dei-
xou tamn o seu sinal na comarca, destacando as igrexas de San Miguel de
Xagoaza, pertencente Orde de San Xon e a igrexa romnica de Pardolln
en Rubi. No que se refire arquitectura defensiva chega ata os nosos das
a pintoresca vila do Bolo, do sculo XV; importante conxunto histrico con
amplas vistas panormicas sobre o territorio, e a Torre da Homenaxe do
Castro, xunto ao Barco de Valdeorras, pertencente ao sculo XIV, e que
xunto coas casas populares e pazos da sa contorna conforman un impor-
tante conxunto histrico-artstico declarado Monumento Nacional en 1949.

Os sculos XVI e XVII deixan en Valdeorras un importante legado sacro

ligado diocese de Astorga, do que chegan ata ns esculturas manieris-
tas, murais e pinturas de retablos. E para completar a visita nada mellor
que percorrer algunha das rutas tursticas que, a travs dos carreiros do
rural, percorren os lugares da memoria ligados ao patrimonio cultural e
natural desta comarca.

Como chegar
Estradas
Dende a Meseta acceder pola Autoestrada A-6 e coller a sada no
quilmetro 400 cara ao enlace coa N-VI. Enlazar coa N-120 e con-
tinuar ata a sada que nos leva OU-622. Esta estrada conduciranos
ata O Barco de Valdeorras.
Dende Ourense, coller a Estrada N-120, direccin a Monforte de
Lemos, e enlazar coa OU-533 que nos conduce ata A Ra.
 A D.O. e a Ruta do Vio Valdeorras
VALDEORRAS

A Denominacin de Orixe Valdeorras foi recoecida por Orde Ministerial do 24 de febreiro

de 1977, anda que a sa orixe como Denominacin data do ano 1945, sendo, xa que logo,
a segunda mis antiga de Galicia. O seu novo Regulamento foi aprobado o 24 de novembro
de 2009 e a Ruta do Vio no ano 2009.

Regulamento (data): 2009 | Territorio (ha): 1.301 | Viticultores (n): 1.875

Adegas (n): 45 | Adegas na Ruta (n): 12

| Zona Vitivincola D.O. Valdeorras

Concellos de A Ra | Carballeda de Valdeorras | Larouco | O Barco de
Valdeorras | O Bolo | Petn | Rubi | Vilamartn de Valdeorras.

Variedades de Valdeorras
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Variedades Preferentes
Uva Branca
Godello
Uva Tinta
Menca

V
Uva Branca
Dona Branca | Palomino Fino
Uva Tinta
Merenzao | Brancellao | Sousn ou Tintilla | Garnacha Tintorera |
Negreda | Grao Negro | Tempranillo

Festa do vio
A Festa do Vio celbrase na localidade de A Ra entre os
das 14 e 15 de agosto. Ademais, existen pequenas festas
populares dedicadas s covas do vio: a Festa das Covas, en
Vilamartn de Valdeorras, que se celebra o primeiro domingo
de agosto; a Ruta das Covas, en Seadur, Larouco, que se
celebra no mes de abril; o Camio das Covas, en O Castro, no
Barco de Valdeorras, que se celebra un da do mes de xuo.
A terra e o vio

VALDEORRAS
O clima de Valdeorras de tipo mediterrneo-ocenico con
influencia atlntica. As sas temperaturas son extremas
segundo a tempada, con invernos fros e verns moi cli-
dos, oscilando as sas temperaturas entre os 8 e os 33 C,
respectivamente; unhas precipitacins que estn entre os
850 e os 1.000 mm anuais e unha insolacin mis que
aceptable durante os meses de marzo e setembro, ptima
para a maduracin. Os solos de lousa, caractersticos des-
tas terras, contriben permeabilidade do solo favorecen-
do a drenaxe da auga; son solos esponxosos que absorben
con facilidade a calor solar favorecendo a maduracin do | 109
froito. Estas condicins son ideais para producir vios
secos e de elevada personalidade, en gran medida monova-
rietais. As cores de Valdeorras son amarelas verdosas que
evolucionan cara a matices dourados. Aromaticamente son
intensos, onde destacan os ctricos, froitas tropicais e maz
verde, que se mesturan con sabores herbceos frescos,
como o feo, o tomio, o toxo ou a camomila. Son vios

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

estruturados, de boa acidez, frescos, con corpo e un final
caracterstico, lixeiramente amargo.

Gradacin Permitida
Tipos de Vios Gradacin Alcohlica Adquirida

Valdeorras Branco mnima 10,5% vol. Ruta do Vio Valdeorras

Valdeorras Tinto mnima 10,5% vol. Estrada N-120, Km 463
Valdeorras Castes Nobres mnima 11,5% vol. 32340 Vilamartn de Valdeorras
Valdeorras Crianza mnima 12,5% vol. Ourense
Valdeorras Reserva mnima 12,5% vol. Tel.: +34 988 300 295
Valdeorras Gran Reserva mnima 12,5% vol. Fax: +34 988 300 455
Valdeorras Escumoso mnima 11% vol. www.dovaldeorras.tv
Valdeorras Tostado mnima 13% vol. consello@dovaldeorras.tv
 VALDEORRAS
| 111

Adega
Via Corzo

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Adega Sta. Mara
dos Remedios
 Adegas
VALDEORRAS

Bioca

112 |

Adegas
Carballal
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Adega Joaqun
Rebolledo
Adega

VALDEORRAS
Sampayolo

| 113

Adega
Alan de Val

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Adega
A Coroa
 Adega
VALDEORRAS

Ruchel

114 |

Adega Eladio
Santalla Paradelo
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Adega
Virxe de Galir
Adega

VALDEORRAS
O Casal

| 115

Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Complexo Hostaleiro
Paladium
***
 Aloxamento Rural
VALDEORRAS

Pacio do Sil

116 |

Hotel Monumento
Pazo do Castro
****
Gua das Rutas dos Vios de Galicia
 Casa
Galaica

Restaurante
Mesn Museo

Gua das Rutas dos Vios de Galicia VALDEORRAS

| 117
 Axencias de Viaxes
VALDEORRAS

118 |

18
Axencia de Viaxes
Viaxes Macas
Gua das Rutas dos Vios de Galicia
 Celavente
Multiaventura

Gua das Rutas dos Vios de Galicia VALDEORRAS

| 119
 INFORMACIN TURSTICA DE GALICIA
Tel.: +34 902 200 432
www.turgalicia.es
cir.turgalicia@xunta.es

OFICINAS DE TURISMO ASOCIADAS S RUTAS DOS VIOS DE GALICIA

OFICINA DE TURISMO DE RIBADAVIA OFICINA DE TURISMO DE SOBER

Praza Maior, 7 Praza do Concello, s/n

120 |
32400 Ribadavia. Ourense 27460 Sober. Lugo
Tel.: +34 988 471 275 Tel.: +34 982 460 001
www.ribadavia.travel www.concellodesober.com
turismo@ribadavia.es, ribadavia@redjuderias.org turismo@concellodesober.com
Calendario de apertura: Calendario de apertura:
Inverno: Luns a venres: de 09:30 a 15:00 h. Sbados: de 10:00 a Luns a sbado: de 11:00 a 14:00 h. e de 16:00 a 18:30 h.
14:30 h. e de 16:00 a 18:30 h. Domingos e festivos: de 10:30 a Domingos: de 11:30 a 14:00 h.
14:30 h.
Vern: Luns a venres: de 09:30 a 14:30 h. e de 16:00 a 20:00 h. OFICINA DE TURISMO DE PANTN
Gua das Rutas dos Vios de Galicia

Sbados: de 10:30 a 14:30 h. e de 16:30 a 20:00 h. Domingos e

festivos: de 10:30 a 14:30 h. Praza do Concello, s/n
27430 O Castro de Ferreira, Pantn. Lugo
OFICINA DE TURISMO DE MONFORTE DE LEMOS Tel.: +34 982 456 279 / +34 982 456 377
www.concellodepanton.es
Campo da Compaa, s/n turismopanton@hotmail.com
27400 Monforte de Lemos. Lugo Calendario de apertura:
Tel.: +34 982 404 715 Luns a venres: de 10:00 a 20:00 h. Sbados: de 10:00 a 14:00 h e
www.concellodemonforte.com de 16:00 a 18:00 h. Domingos: de 10:00 a 14:00 h.
turismo@concellodemoforte.com
Calendario de apertura:
Inverno: Luns a domingo: de 10:00 a 14:00 h. e de 16:00 a 19:00 h.
Vern: Luns a domingo: de 10:00 a 14:00 h. e de 17:00 a 20:00 h.

OFICINA DE TURISMO DE QUIROGA

Ra Real, s/n. Casa de Cultura

27320 Quiroga. Lugo
Tel.: +34 982 435 125
www.concellodequiroga.com
concello.quiroga@eidolocal.es
Calendario de apertura:
Luns a venres: de 08:00 a 15:00 h. e de 16:00 a 20:00 h. Sbados
e domingos: de 10:00 a 12:00 h.