E Drejta Per Informim

E drejta e informimit dhe korniza ligjore
Prof.Asoc.Dr. Eralda (Methasani) ani

Profesore e s Drejts Administrative
Fakulteti i Drejtsis, Universiteti i Tirans
Nj qeveri publike pa informim publik, ose q nuk ka

nocionin e dhnies s tij, sht prologu i nj farse apo
tragjedie, ose ndoshta t dyja bashk. Dija duhet t qeveris
gjithmon mbi injorancn, dhe nj popull q synon t jet
zot i vetes duhet t armatoset me fuqin q t japin njohurit.
James Medison
1. Hyrje
E drejta pr tu informuar sht nj prej t drejtave themelore t njeriut e parashikuar n aktet
themelore t vendeve t ndryshme, pra n Kushtetutat e tyre, ashtu edhe n nj sr ligjesh t
posame. 1 Gjithashtu, kjo e drejt sht rregulluar si e till n akte t ndryshme ndrkombtare.
Informimi sht ndr t drejtat themelore t njeriut, pra respektimi i tij do t thot respektim i
dinjitetit t qenies njerzore. Si i till sht njohur sa nga aktet ndrkombtare, aq nga Kushtetuta
dhe akte t shumta normative n vend. Rndsia e t drejts pr informim prkundrejt
administrats publike sht njohur n Suedi q prej m shum se 200 vitesh. 2 Finlanda ka
miratuar nj ligj t till n vitin 1961; n vitin 1990 vetm 13 vende kishin prshtatur ligje t
brendshme mbi t drejtn e informimit; n vitin 2008 mbi 70 vende t ndryshme e kishin
miratuar nj legjislacion t till dhe nj vlersim i viti 2012 tregon se numri i vendeve q e kan
njohur t drejtn e informimit si t drejt themelore e njeriut ose rregulluar si kategori ligjore,
sht rritur edhe m tej n bot.
E drejta e informimit apo transparenca funksionon si nj parim q ndihmon edhe personat,

interesat e t cilve preken nga vendimmarrja administrative, jo vetm t din se 'far
vendimesh merren n lidhje me interesat e tyre por edhe t mund t ankimojn kto
vendimmarrje. sht detyr e cilitdo q punon n administratn publike t veproj n mnyr t
dukshme, t parashikueshme dhe t kuptueshme, 3 po aq sa sht e drejt themelore e gjithsecilit
q t vr n vend t drejtn e vet t pretenduar si t cenuar.
Jo vetm q konsiderohet si nj e drejt themelore e njeriut, por ajo shihet edhe si nj rregullim
ligjor me avantazhe t shumta n nivele t ndryshme. Kshtu, konsiderohet se mundson nj
sistem qeveriss me efikas: informimi i publikut pr punt e administrats sht nj nga premisat
pr suksesin e nj qeverisjeje. Qeverisja e hapur sht reflektim i komunikimit mes
qytetarve/publikut dhe qeveris q ai ka krijuar pr t'i shrbyer interesave t tij. Nj qeverisje e
bazuar n transparenc sht m leht e kontrollueshme: llogaridhnia, nj shtyll tjetr
themelore e nj shteti t s drejts, realizohet m mir. Kjo ndihmon n parandalimin apo uljen e
mundsis pr abuzim t qeverisjes prgjat ushtrimit t veprimtaris s saj, gj q n t njjtn
1
Pr nj raport t prditsuar t rregullimit ligjor n akte ndrkombtare apo akte ligjore t s drejts pr informim
shih: Centre for Law and Democracy, Entreching RTI: An analyis of the constitutional right to information, Canada,
March 2012.
2
Toby M., Freedom of Information: A Comparative Legal Survey, UNESCO, Paris, 2008. Shih n
http://www.fas.org/sgp/foia/comparative.pdf
3
Shih http://www.tia.al/eng/index.php?option=com_content&view=article&id=22&Itemid=270
1
koh do t thot prgjegjshmri m e madhe n ushtrimin e veprimtaris s organeve t
administrats publike. Po ashtu, nj qeverisje e hapur, transparente, sht nj qeverisje q ka m
shum mundsi se sa nj qeverisje jo transparente q t kuptoj nse sht apo jo ashtu si pritet
nga publiku, cilat jan nevojat, interesat, dshirat e tij, dhe i krijon kshtu mundsi q t'i ofroj
publikut shrbimin e duhur. Po ashtu, administrata publike ka mundsi q nprmjet
transparencs t reflektoj n t ardhmen pr veprimtarin e ushtruar prej saj. Me an t
mekanizmave t ndryshme t prthithjes s opinionit n kuadr t transparencs, ajo mund t
marr mendimin e qytetarve pr shtje t ndryshme q ajo adreson me an t veprimtaris s
saj dhe t reagoj kur merr shqetsime apo sugjerime prej qytetarve. Kshtu rritet racionaliteti,
maturia dhe efektiviteti n procesin vendimmarrs, e si pasoj besimi i publikut tek organet
administrative. Sondazhet, pyetsort, 4 (qoft edhe ato q jan pjes t faqeve t internetit ku
mund t vendosen pyetje t ndryshme pr vendimmarrje apo qndrime t administrats publike
pr nj shtje) modele t tilla si 'Libri i Bardh' i prdorur nga Kshilli i Lart i Drejtsis i
vendit ton 5 etj., mund t jen forma t tilla. Kto thjesht prmirsojn qeverisjen. Q
administrata t konsiderohet e suksesshme, tashm krkohet q publiku t ket pranuar veprimet
e saj, dhe n kt qasje, transparenca sht e domosdoshme.
2. Akte ndrkombtare
N kuadrin normativ ndrkombtar e drejta pr informim garantohet pr do njeri, pa asnj lloj
diskriminimi, si nj e drejt themelore pr t ditur dhe pr t marr informacion. 6 N t gjitha
dokumentet ndrkombtare kjo e drejt shfaqet e patjetrsueshme. Dokumentet ndrkombtare
vendosin standarde t tilla q e bjn t detyrueshme hartimin/miratimin e ligjeve pr t drejtn e
informimit. Madje, n kto dokumente krkohet edhe balanca e nevojshme, po ashtu e
parashikuar n ligje, midis t drejts pr informacion dhe t drejts pr t mbrojtur t tjera t
drejta si pr shembull ajo e privatsis (t dhna personale) ose pr t ruajtur interesin publik, si
pr shembull pr t ruajtur informacionet me rndsi madhore pr vendin. Pra, edhe n t drejtn
ndrkombtare, e drejta e informimit, si do e drejt tjetr nuk vjen e pakufizuar: ajo garantohet
por po aq me rndsi konsiderohet edhe parashikimi i kufizimeve q duhen pasur parasysh nisur
nga interesi publik.
Nj numr konventash, marrveshjesh, rekomandimesh, etj., adresojn kt t drejt. Vendi yn

ka ratifikuar shum prej tyre duke i shndrruar n pjes t legjislacionit t brendshm. 7 Deklarata
Universale e t Drejtave t Njeriut (1948) mund t prmendet si nj prej dokumenteve
ndrkombtar themelor q adreson edhe kt t drejt. Kjo e drejt sht njohur si para edhe
pas DUDNJ. Kshtu p.sh. Karta e t Drejtave n Angli (Bill of Rights) e vitit 1688, theksonte t
drejtn e fjals dhe debatit apo diskutimit n Parlament. 8 M tej, mund t prmendet Deklarata
4
Sondazhe nprmjet faqeve zyrtare t internetit t institucioneve t ndryshme jan tashm t pranishme.
5
Rasti i zbatimit t prthithjes s mendimit t qytetarve nga Kshilli i Lart i Drejtsis nprmjet nj prmbledhje
fletsh t bardha t cilat u vun n dispozicion t publikut pr t transmetuar mendimet/shqetsimet/krkesa
prkundrejt sistemit t drejtsis n vend. Shih: Libri i Bardh, nj studim mbi reformn ligjore n Shqipri, projekt
i Kshillit t Lart t Drejtsis, Tiran, 2007.
6
Pr nj analiz t gjer mbi garantimin e t drejts s informimit n aktet ndrkombtare shih: Toby M., Freedom
of Information: A Comparative Legal Survey, UNESCO, Paris, 2008. Shih n
http://www.fas.org/sgp/foia/comparative.pdf
7
Shih nenet 116, 121, 122 t Kushtetuts. Pr vendin q ka n t drejtn e vendit ton, e drejta ndrkombtare e
ratifikuar shih m gjer Anastasi A. dhe Omari L., E Drejta Kushtetuese, Shtpia Botuese Pegi, Tiran 2010.
8
Shih tekstin n http://www.magnacartaplus.org/magnacarta/
2
Franceze e t Drejtave t Njeriut dhe Qytetarit e vitit 1789 (e revolucionit liberal Francez) n
nenin 11 t s cils theksohej se kmbimi i mendimeve dhe opinioneve sht nj ndr t drejtat
m t muara pr njeriun dhe mundson q do qytetar t flas, shkruaj apo botoj lirisht, dhe t
jet prgjegjs pr keqprdorimin e ksaj t drejte. 9 Po ashtu, n Amendamentin e Par t
Kushtetuts s SHBA-s thuhet se ndalohet do ligj i Kongresit i cili ndalon apo shkel lirin e
fjals, apo t shtypit. 10 Pr t kaluar edhe n rregullime rajonale, mund t prmendet Konventa
Evropiane e t Drejtave t Njeriut 11 q n nenin 10 thekson se do njeri ka lirin e t shprehurit
t opinioneve, prfshir ktu zotrimin e mendimeve, marrjen dhe dhnien e informacioneve dhe
ideve pa ndrhyrjen nga autoritetet shtetrore. N nivel rajonal evropian mund t prmendet edhe
Deklarata e KE-s mbi t Drejtn e Informimit (Neni 11), 12 apo Rekomandimi i Kshillit t
Evrops mbi t Drejtn e Informimit pr Dokumentet Zyrtar Nr. R (2000) 7. 13
Rregullimi i t drejts pr informim sht zhvilluar edhe n rajone t tjera si pr shembull Afrik,
Amerikn Latine, etj. Kshtu, n tetor 2000, Komisioni Ndr-Amerikan mbi t Drejtat e Njeriut
miratoi Deklaratn Ndr-amerikane mbi parimet e liris s shprehjes, pjes e s cils sht edhe e
drejta pr informim. 14 Sipas ksaj deklarate, "[a]ksesi n informacionin e mbajtur nga punonjsit
publik sht nj e drejt e do njeriu. Shtetet kan detyrimin t garantojn ushtrimin e plot t
ksaj t drejte. Ky parim lejon vetm kufizime q duhet t miratohen paraprakisht me ligj n
rastin e nj rreziku t vrtet dhe t pranishm q rrezikon sigurin kombtare n shoqrit
demokratike....". Po ashtu, mund t prmendet edhe Deklarata mbi parimet e liris s shprehjes
n Afrik, miratuar n vitin 2002 nga Komisioni Afrikan mbi t Drejtat e Njeriut dhe Popujve. 15
2.1. DUDNJ - Informimi

Neni 19: Gjithkush ka t drejtn e liris s mendimit dhe t shprehjes; kjo e drejt prfshin lirin
e mendimit pa ndrhyrje, si dhe lirin e krkimit, marrjes dhe njoftimit t informacionit
dhe ideve me fardo mjeti qoft, pa marr parasysh kufijt.
Deklarata Universale e Njeriut, s bashku me Protokollin Shtes dhe Paktet Ndrkombtare t t

Drejtave t Njeriut, miratuar nga Kombet e Bashkuara m 10 dhjetor 1948, prbjn at q quhet
Kart e t Drejtave t Njeriut. Edhe pse nj dokument me karakter deklarativ, tashm DUDNJ
sht shndrruar n t drejt zakonore ndrkombtare. Neni 19 (Article 19!) i saj parashikon
shprehimisht t drejtn e informimit si t drejt themelore t njeriut. Dimensioni i tij sht shum
i gjer, duke prfshir n kt t drejt themelore t drejtn t arrijm vet n konkluzione, t
mendojm at q duam, t themi mendojm, dhe t ndajm mendimet apo idet tona me t
tjert. Gjithashtu, Neni 19 thekson aspekte t rndsishme t ksaj lirie si sht liria pr t
9
Shih tekstin n frngjisht n: http://www.diplomatie.gouv.fr/fr/la-france/institutions-vie-politique/symboles-de-la-
republique-et-14/article/la-declaration-des-droits-de-l#sommaire_2
10
Shih n: http://www.archives.gov/exhibits/charters/bill_of_rights_transcript.html
11
Shih tekstin n:
http://www.echr.coe.int/ECHR/EN/Header/Basic+Texts/The+Convention+and+additional+protocols/The+European
+Convention+on+Human+Rights/
12
Shih tekstin n: http://www.europarl.europa.eu/charter/pdf/text_en.pdf
13
Shih tekstin n: http://www.coe.int/t/dghl/standardsetting/media/doc/cm/rec%282000%29007&expmem_EN.asp
14
Shih tekstin n:
http://www.oas.org/dil/access_to_information_human_right_Declaration_of_Principles_on_Freedom_of_Expressio
n.pdf
15
Shih tekstin n: http://www.oas.org/en/iachr/expression/showarticle.asp?artID=26&lID=1
3
krkuar, marr informacion dhe pr tu informuar nga t tjert. Pra, neni 19 prfshin disa liri apo
t drejta, si:
lirin e mendimit
lirin e shprehjes ARTICLE 19 Organizat ndrkombtare n mbrojtje t
mosndrhyrje n ushtrimin e liris s mendimit e shprehjes
Pr shkak t rndsis s Nenit 19 t DUNDJ-s, n vitin
lirive t msiprme 1987, u krijua ARTICLE 19, nj organizat ndrkombtare,
lirin e krkimit me baz n Britanin e Madhe dhe me personel
t drejtn (detyrimin) e dhnies ndrkombtar n Afrik, Amerikn Latine dhe Kanada. Kjo
s informacionit organizat sht e mirnjohur n bot dhe ajo vzhgon se si
kjo liri respektohet e garantohet n shum vende t bots.
t drejtn e marrjes s Sipas ksaj organizate, gzimi i plot i ksaj lirie sht
informacionit forca m e madhe pr t parandaluar represionin, konfliktet
t drejtn pr tu njoftuar e luftrat, dhe sht thelbsore pr t arritur lirit
(detyrimin pr t njoftuar) pr individuale dhe zhvilluar demokracin.
informacionin
Neni 19 parashikon sa t drejtn pr t'u informuar, aq edhe t drejtn pr t krkuar dhe dhn
informacion lirisht, nprmjet do lloj mjeti e pavarsisht kufijve, duke prfshir t drejtn pr t
transmetuar informacion. DUDNJ paraqitet si n nj dokument i cili synon t garantoj q
individt t informohen mbi mnyrn se si ato qeverisen. Pra, kur flitet pr t drejtn pr tu
informuar, flitet kryesisht pr t drejtn pr t marr informacion nga organet shtetrore. Baza e
ktij vshtrimi sht q informacioni q mban shteti sht 'pron' e publikut: informacioni q
administrata ka, i prket me t drejt t gjithve. Kjo e drejt shndrrohet n nj mjet t
rndsishm pr kontrollin e politikave t shtetit dhe ndikimin pr ndryshime efektive t tyre,
prfshir ktu edhe garantimin dhe mbrojtjen e t drejtave t njeriut. Megjithat, pavarsisht nga
sa u tha m lart, kjo e drejt sht e till q prfshin edhe detyrimin e privatve kur ato kan
informacione t caktuara ti bjn t ditura pr publikun. Kshtu, pr shembull pavarsisht se
transporti urban brenda nj njsie t qeverisjes vendore si p.sh. bashkia mund t realizohet nga
nj person juridik privat, ky person, pr shkak se shrbimi q ai ofron sht n interes t publikut
t gjer, t gjith informacionin mbi mnyrn se si organizon dhe drejton kt shrbim duhet ta
ket t hapur pr kdo. Po kshtu, publiku duhet t ket t drejtn t marr informacion edhe nga
kompanit private nse kjo sht e nevojshme pr realizimin e t drejtave t tyre.
Aksesi dhe shprndarja e informacionit sht shum i rndsishm pr garantimin dhe mbrojtjen
e t drejtave t njeriut. Kjo sepse duke pasur t drejtn t marrsh e t kesh akses n
informacione t ndryshme mundesh t mbledhsh t dhna dhe prpunosh statistika pr shkeljet
e ndryshme t t drejtave t njeriut, t botosh raporte mbi rregullat dhe praktika t t drejtave t
njeriut dhe kshtu mundesh t kesh mundsi t kontrollosh qeverisjen dhe t ndikosh n nj
qeverisje m t mir, si dhe t ndikosh pr realizimin e t drejtave t tjera t individit. 16
16
Pr m shum mbi DUDNJ shih: Hysi, Dhamo, Sinani, Kamani, Methasani dhe Harasani, Komentar: Deklarata
Universale e t Drejtave t Njeriut, UNESCO, Cooperacione Italiana dhe Instituti Shqiptar i Kurrikulave dhe
Trajnimeve, Tiran, 2007.
4
2.2. Kshilli i Evrops mbi lirin e shprehjes dhe t informimit
Prve KEDNJ (shih m posht), Kshilli i Evrops ka miratuar edhe nj sr rekomandimesh
mbi t drejtn e informimit, nj Deklarat t posame, dhe tashm nj Konvent posarisht pr
t drejtn e informimit.
N vitin 1982, KE miratoi Deklaratn e Komitetit t Ministrave mbi lirin e shprehjes dhe
informimin. 17 N kuadrin e parimeve t ksaj Deklarate objektivat kryesore t shteteve antare t
KE jan:
- mungesa e censurs/kontrollit mbi pjesmarrsit ne procesin e informacionit
- ndjekja e nj politike t hapur n sektorin publik, prfshir aksesin n informacion
- ekzistenca e nj shumllojshmrie mediash t pavarura dhe autonome
- aksesi n informacion dhe zbatimi i tij n shkall kombtare.
Sipas ksaj Deklarate, shtetet antar n kt kuadr duhet t intensifikojn bashkpunimin pr

t:
- mbrojtur t drejtn e cilitdo pr lirin e shprehjes dhe informimit
- nxitur rrjedhn e lir t informacionit
- nxitur nprmjet arsimit ushtrimin e ksaj t drejte
- siguruar q teknologjia e re e informacionit t prdoret pr t zgjeruar fushn e liris s
shprehjes dhe informimit.
Kshilli i Evrops ka miratuar edhe nj sr Rekomandimesh, t cilat jan thjesht dokumente

politik t miratuara nga Kshilli i Evrops, por q gjithsesi jan tregues i kuptimit q ka ky
organizm mbi kt shtje, dhe q shrbejn si udhrrfyes pr vendet antare pr rregullimin e
ksaj t drejte. T tilla jan:
Rekomandimi Nr. R (81)19 i Komitetit t Ministrave pr Shtetet Antare mbi t drejtn
pr t pasur akses n informacionin e mbajtur nga autoritetet publike 18
Rekomandimi Nr. R (91)10 mbi komunikimin e t dhnave t mbajtura nga organet
publike palve t treta 19
Rekomandimi Nr. R (97)18 mbi mbrojtjen e t dhnave personale t mbajtura dhe
prpunuara pr qllime statistikore 20
Rekomandimi Nr. (2000)10 mbi kodet e sjelljes pr personat zyrtar 21
Rekomandimi Nr. Rec(2000)13 pr nj politik Evropiane t aksesit n arkiva 22
Rekomandimi Nr. (2007)7 pr mir-administrimin. 23
S fundmi, pr shkak t rndsis parsore q ka pr zhvillimin e demokracis s nj vendi,

Kshilli i Evrops ka miratuar nj Konvent t posame "Pr aksesin n dokumentet zyrtare",
17
Shih tekstin n:
https://wcd.coe.int/com.instranet.InstraServlet?command=com.instranet.CmdBlobGet&InstranetImage=601273&Se
cMode=1&DocId675536&Usage=2
18
http://www.coe.int/t/dghl/standardsetting/media/doc/cm/rec%281981%29019_EN.asp
19
http://www.coe.int/t/dghl/standardsetting/dataprotection/dataprotcompil_en.pdf
20
po aty.
21
http://www.coe.int/t/dghl/monitoring/greco/documents/Rec%282000%2910_EN.pdf
22
http://www.archives.gov.ua/Eng/Law-base/Recommendations.php/#01
23
https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?id=1155877&Site=CM
5
Troms, dt. 18.06.2009. 24 Kjo Konvent ende nuk sht ratifikuar apo nnshkruar nga
Shqipria. 25 Ajo sjell nj sr zhvillimesh n lidhje me t drejtn pr informim, ndr t cilat edhe
zgjerimin e trsis s subjekteve q kan pr detyr t japin informacion duke prfshir sa
organet legjislative, aq edhe ato gjyqsore si dhe personat fizik apo juridik, pr aq sa ata
kryejn funksione publike ose edhe ato privat kur operojn n fonde publike. Duke konsideruar
se nj pjes e mir e shrbimeve publike gjithnj e m tepr ka kaluar n duart e subjekteve
private, ky zgjerim (ose saktsim pr disa vende) sht tregues i tendencs pr prmirsimin e
qeverisjes administrative.
2.2.1 Konventa Evropiane e t Drejtave t Njeriut

KEDNJ, nj dokument me rndsi
madhore rajonale evropiane, i Kshillit Neni 10. Liria e shprehjes
t Evrops, ratifikuar edhe nga 1. do person ka t drejtn e liris s shprehjes. Kjo e
drejt prfshin lirin e opinionit dhe lirin pr t marr ose
Republika e Shqipris n vitin 1996,
pr t dhn informacione ose mendime pa ndrhyrjen e
parashikon n Nenin 10 t drejtn pr autoriteteve publike dhe pa marr parasysh kufijt. Ky nen
informim. Paragrafi i par i nenit 10 t nuk i ndalon Shtetet q t vendosin nj regjim autorizimesh
KEDNJ sht nj prforcim i Nenit 19 t pr institucionet e radiodifuzionit, t kinemas, ose t
DUDNJ. KEDNJ sht vazhduese e televizionit.
2. Ushtrimi i ktyre lirive, q prmban detyrime dhe
fryms s Deklarats Universale t t
prgjegjsi, mund tu nnshtrohet disa formaliteteve,
Drejtave t Njeriut. Ajo shpreh vullnetin kushteve, kufizimeve ose sanksioneve t parashikuara nga
e palve nnshkruese pr t siguruar n ligji q, n nj shoqri demokratike, prbjn masat e
maksimum garantimin dhe zbatimin e t nevojshme pr sigurimin kombtar, integritetin territorial
drejtave t njeriut. N Nenin 10 t ose sigurimin publik, pr mbrojtjen e rendit dhe
parandalimin e krimit, pr ruajtjen e shndetit ose t
KEDNJ sht sanksionuar e drejta e
moralit, pr mbrojtjen e dinjitetit ose t t drejtave t t
liris s shprehjes s mendimeve dhe tjerve, pr t ndaluar prhapjen e informatave
opinioneve personale. Pjes prbrse e konfidenciale ose pr t garantuar autoritetin dhe
ktij neni sht edhe liria pr t marr paanshmrin e pushtetit gjyqsor.
dhe pr t dhn informacion. E drejta e
informimit sht e hapur pr t gjith, ajo realizohet drejtprsdrejti pa pasur nevoj pr
nxjerrjen e nj vendimi nga ana e autoriteteve shtetrore pr ushtrimin e saj. Ktu del n pah
tipari i moskufizimit t ushtrimit n hapsir t ksaj t drejte, pa marr parasysh kufijt midis
shteteve. 26
N KEDNJ lejohet vendosja nga ana e shteteve nnshkruese t kufizimeve n ushtrimin e ksaj
t drejte vetm mbi baza ligjore. Ky kufizim sht n funksion t mbrojtjes s interesave
madhore publike t cilat nuk duhet t cenohen ose cenimi i t cilave duhet t jet n nj mas m
t ult se cenimi q mund t psoj individi nga mosprfitimi i informacionit q ka krkuar.
Bazuar n Nenin 10 t KEDNJ, arsyet e mposhtme jan konsideruar baz pr kufizimin e t
drejts pr t'u informuar:
- Siguria kombtare
24
http://conventions.coe.int/Treaty/EN/Treaties/Html/205.htm
25
Q prej tre vitesh tashm kan filluar procedurat nga RSH pr ratifikimin e Konvents. Prkatsisht n shkresat e
Ministrit t Drejtsis nr. 5053/1 date 18.06.2009 dhe nr. 5053/4 dat 18.11.2009, sht krkuar mendim nga ana e
disa institucioneve shtetrore, lidhur me nj projekt-vendim t Kshillit t Ministrave Pr miratimin n parim t
Konvents s Kshillit t Evrops Pr t drejtn pr informim n dokumentet zyrtare.
26
Kjo afirmohet shprehimisht n nenin 10/1 t KEDNJ.
6
- Siguria publike
- Parandalim krimi ose trazirash
- Mbrojtja e shndetit ose e moralit
- Mbrojtja e reputacionit
- Parandalimi i shprndarjes s informacionit t marr n konfidenc
- Ruajtja e autoritetit dhe paansis s pushtetit gjyqsor. 27
N KEDNJ krahas materializimit t aspektit teorik dhe prgjithsues t s drejts pr tu

informuar, n Nenin 10, sht parashikuar edhe ushtrimi i saj nga ana e individit n rrethana t
veanta. E till sht e drejta q ka do person i arrestuar dhe i akuzuar pr tu informuar n
lidhje me t drejtat e tij si dhe me akuzn q i drejtohet. 28 Kjo prbn nj ndr t drejtat
procedurale m t rndsishme t pandehurit pr arsye se konsiston n sigurimin e mbrojtjes t
do individi ndaj kufizimit t paligjshm t liris personale, dhe lidhet drejtprsdrejti me
parimin procedural t realizimit t nj procesi t rregullt ligjor, sepse nprmjet informimit,
secila nga palt ka t drejta dhe mjete t barabarta pr t siguruar mbrojtjen e interesave t saj. 29
N kt aspekt, e drejta pr tu informuar shrben si baz dhe burim pr realizimin e t drejtave
t tjera kushtetuese dhe procedurale.
Kto dispozita t KEDNJ kan karakter urdhrues: ato konsistojn jo vetm n detyrimin e
zbatimit t ksaj t drejte por edhe n sigurimin e ktij informacioni t nevojshm n nj koh sa
m t shkurtr dhe n nj gjuh q i pandehuri e kupton. Duhet theksuar se n analogji me kto
dispozita t KEDNJ sht ndrtuar edhe Kushtetuta e Republiks s Shqipris. 30
2.3. BE-ja dhe e drejta e informimit

Traktati themelues i Bashkimit Evropian parashikon si nj ndr parimet themelore, mbi t cilat
funksionon ky komunitet, at t transparencs. N. 255 i ktij Traktati thekson se do qytetar i
Bashkimit, apo edhe do person fizik e juridik i regjistruar apo rezident n nj nga Shtet antare
t BE-s, ka t drejtn e eksesit n dokumentet e Parlamentit Evropian, Kshillit dhe
Komisionit. 31 Po ashtu, dokumenti themelor i BEs mdi t drejtat e njeriut, Karta Evropiane t t
Drejtave Themelore, dat 7 dhjetorit 2000, prfshin ndr t tjera edhe nene pr nj qeverisje t
hapur si nj mekanizm balancues pushtetesh midis institucioneve shtetrore dhe qytetarve.
Neni 10 i ksaj Karte njeh e garanton t drejtn e shprehjes dhe informacionit si nj t dajret
27
Macovei M, A guide to the implementation of Article 10 of the European Convention on Human Rights, Human
Right Handbook No. 2, n http://echr.coe.int/NR/rdonlyres/C3804E16-817B-46D5-A51F-
0AC1A8E0FB8D/0/DG2ENHRHAND022004.pdf
28
Sipas nenit 5/2 dhe 6/3 t KEDNJ thuhet qe do personi q i sht kufizuar liria personale ka t drejt t
informohet menjher pr akuzn q i drejtohet dhe t vihet n dijeni pr t drejtat q ai gzon.
29
Ky parim gjendet i afirmuar edhe n Kushtetutn shqiptare prkatsisht n nenin 42/2.
30
Pr kt mjafton ti referohemi nenit 28 dhe 31 t Kushtetuts.
31
Shih tekstin e konsoliduar t Traktatit Themelues t BE n: http://eur-
lex.europa.eu/LexUriServ/site/en/oj/2006/ce321/ce32120061229en00010331.pdf
7
themelore n Bashkimin Evropian. 32 Me Traktatin e Lisbons, kjo Kart sht br e
detyrueshme pr BE-s e Shtetet Antare. 33
N nj sr aktesh t tjera, BE-ja ka adresuar edhe aspekte t veanta t lidhura me t drejtn e

informimit. Rregullorja (KE) Nr 1049/2001 e Parlamentit Evropian dhe e Kshillit, dat 30 maj
2001 mbi askesin n dokumentet e Parlamentit Evropian, Komisionit dhe t Kshillit 34 garanton
t drejtn e qytetarve t Bashkimit Evropian, ose t personave fizik apo juridik rezident n
BE apo n nj prej Shteteve Antare, pr t'u informuar mbi dokumentet edhe t secilit prej ktyre
institucioneve. Sipas ksaj Rregulloreje "dokument" nnkupton do informacion q ka t bj me
nj shtje t politiks, veprimtaris, apo vendimmarrjes q lidhet me fushn e veprimit t
institucioneve subjekte t ksaj rregulloreje pavarsisht forms n t ciln sht mbajtur
informacioni. Kshtu, Rregullorja ofron nj prkufizim mjaft t gjer t ktij termi, duke
mundsuar nj hapje maksimale t veprimtaris s institucioneve themelore t BE-s ndaj
publikut. Nse informacioni sht i kufizuar, aplikuesi, sikurse edhe n rastet kur cenime t
natyrave t ndryshme mund t ndodhin n realizimin e ksaj t drejte, mund t'i drejtohet
Ombudsmanit Evropian me nj ankes 35 ose edhe Gjykats Evropiane t Drejtsis me nj padi.
Direktivat e BE-s kan adresuar jo vetm t drejtn pr informim n prgjithsi, por edhe
kufizime t ushtrimit t ksaj t drejte, apo edhe rregullime t aspekteve t veanta. T tilla mund
t prmenden Direktiva 95/46 e Parlamentit Evropian dhe Kshillit, dat 24 tetor 1995 "Pr
mbrojtjen e individve n lidhje me prpunimin e t dhnave personale si edhe lvizjen e lir t
ktyre t dhnave" 36 apo Direktiva 2002/58/KE t cilat synojn mbrojtjen e t dhnave personale
n trsin e institucioneve t komuniteteve evropiane; 37 Direktiva 2003/98/BE e Parlamentit
Evropian dhe e Kshillit, dat 17 nntor 2003 "Pr riprdorimin e informacionit t sektorit
publik" 38 q prcakton rregulla dhe praktika pr aksesin e publikut n burime informative pr
shfrytzim t mtejshm, e s fundi edhe Direktiva 2012/13/BE e Parlamentit Evropian dhe e
Kshillit, dat 22 maj 2012 "Pr t drejtn e informimit n procedime penale". 39 Gjithashtu, nj
iniciativ e rndsishme e lidhur ngusht me t drejtn e informimit, sht edhe ajo e
transparencs n lidhje me ndikimit e lobeve n institucionet n BE. Q nga viti 2008, Komisioni
Evropian ka krijuar nj Regjistr t prfaqsuesve t Interesave, nj regjistr vullnetar i lobistve
32
Karta Evropiane e t Drejtave Themelore adreson t drejtn e informimit n nenin 10 si pjes e t drejts pr t
shprehur mendimet, opinionet, besimet, dhe drejtprdrejt n nenin 11 si e drejt e shprehjes dhe informacionit.
33
Shi tekstin e traktatit n: http://eur-
lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2007:306:0001:0010:EN:PDF
34
Shih tekstin n: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2001:145:0043:0048:EN:PDF
35
N raportin e tij t vitit 2008, Ombudsmani Evropian thekson se 36% e ankesave t qytetarve kishin t bnin me
transparencn dhe eksesin n dokumente apo krkesat pr informacion, ndrsa n vitin 2011 t tilla ankesa zinin
16.2% t t gjith ankesave. Shih raportet e Ombudsmanit Evropian ndr vite n:
http://www.ombudsman.europa.eu/activities/annualreports.faces
36
Shih tekstin n: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31995L0046:en:NOT
37
T tjera Direktiva mund t prmend edhe Direktiva 97/66/KE e Parlamentit Evropian dhe Kshillit, dat 4 nntor
1997 "Pr prpunimin e t dhnave personale dhe mbrojtjen e privatsis n sektorin e telekomunikimit", apo edhe
Direktiva q zvendsoi t parn, Direktiva 2002/58/EC e Parlamentit Evropian dhe Kshillit, dat 12 korrik 2002
"Pr prpunimin e t dhnave personale dhe mbrojtjen e privatsis n sektorin e komunikimit elektronik".
38
39
8
n BE. Regjistri informon qytetart se cilt jan t prfshir n cilin lloj aktiviteti dhe q si
ndikon n vendimmarrjet n BE. 40
3. Kuadri normativ n RSH

E drejta e informimit sht nj ndr t drejtat themelore t njeriut sipas Kushtetuts s RSH. Po
ashtu, edhe nj sr aktesh normative t tjera e kan rregulluar kt t drejt dhe aspekte t
ndryshm t saj. Nj analiz e ktij kuadri normativ paraqitet n vijim.
3.1. Kushtetuta
N Kushtetutn e RSH (Kushtetuta) sht prfshir nj nen i posam, Neni 23, mbi t drejtn e
informimit: posarisht mbi informimin pr veprimtarin e administrats publike. Ky nen lexon:
1. E drejta e informimit sht e garantuar.
2. Kushdo ka t drejt, n prputhje me ligjin, t marr informacion pr veprimtarin e
organeve shtetrore, si dhe t personave q ushtrojn funksione shtetrore.
3. Kujtdo i jepet mundsia t ndjek mbledhjet e organeve t zgjedhura kolektive.
Kuptimi dhe rndsia e transparencs e vendosur n Kushtetut, mund t shihet qart q n

diskutimet e zhvilluara gjat hartimit t Kushtetuts. N to sht theksuar se:
. . . futja e ktij neni sht m se e domosdoshme dhe padyshim do t jet nj nga
elementt e rinj thelbsor q do t sillen n kt Kushtetut. 41
Aspektet q lidhen me transparencn, e drejta e qytetarit pr t marr informacion si dhe detyrimi

i shtetit pr t dhn informacion, jan theksuar gjat hartimit t Kushtetuts si t rndsishm
pr kuptimin e sakt dhe t plot t ksaj t drejte:
N qoft se qytetari ka t drejt t informohet, ather duhet t ekzistoj edhe detyrimi i
shtetit pr t informuar shtetasit. Po kshtu, edhe organet kolektive q zgjedh populli
duhet t jen t hapura dhe pjesmarrja e popullit duhet t jet e lir, sigurisht sipas nj
procedure n t ciln do t parashikohet edhe mundsia e realizimit t ksaj. sht nj
saktsim i formuls s prgjithshme pr ta br m t plot dhe m t qart t drejtn e
do shtetasi pr t marr informacion. 42
Sipas nenit 15 t Kushtetuts edhe e drejta e informimit sht e padhunueshme, e pandashme dhe
e patjetrsueshme, duke i siguruar ksaj t drejte n kt mnyr nj mbrojtje t veant nga do
lloj kufizimi t pabazuar n ligj. Qllimi i parashikimit t ksaj t drejte n Kushtetut sht, s
pari, t garantoj respektimin e nj t drejte t konsideruar si themelore pr sistemin e
organizimit politik e institucional t shtetit ligjor dhe, s dyti, t formalizoj rndsin e s
drejts duke e ngritur at n nivel kushtetues, gj q nnkupton nj vler parsore kundrejt t
drejtave t parashikuara n legjislacionin e zakonshm. E thn ndryshe, respektimi i ksaj t
drejte sht me prparsi kundrejt do rregullimi ose t drejte tjetr t parashikuar me ligj dhe q
bie ndesh me t. Ajo ka vler parimore dhe prbn nj standard t cilit duhet ti referohen
40
Shih informacionin mbi kt regjistr n: http://europa.eu/transparency-register/about-register/data-
protection/index_en.htm
41
Prezenca e OSBE-s n Shqipri, Debati Kushtetues: diskutimet n Komisionet Parlamentar pr hartimin e
Projektkushtetuts, Shtpia Botuese P.S.H., Tiran, 2006.
42
Po aty.
9
urdhrimet e legjislacionit t zakonshm. Prparsia e s drejts pr informim kundrejt t
drejtave t tjera rrjedh prej faktit se Kushtetuta sht burimi kryesor i s drejts pozitive. N
sistemin legjislativ ajo z vendin kryesor duke qen niveli m i lart i akteve me parashikime
detyruese. Ajo qndron n maj t hierarkis normative piramidale t parashikuar n nenin 116
t Kushtetuts. Shqyrtimi me kujdes i prmbajtjes s dispozits t on n prfundimin se e drejta
pr informim nuk sht rregulluar n mnyr prfundimtare nga dispozitat kushtetuese. Kjo sht
e zakont pr parashikimet kushtetuese: ato kan karakter t prgjithshm dhe parimor dhe
shrbejn pr t orientuar e pr t fokusuar zgjidhjen e shtjeve konkrete. Jo m kot
parashikohet edhe sipas Kushtetuts se e drejta pr informim duhet t respektohet, por n
prputhje me ligjin. 43
Nga shqyrtimi i dispozits prkatse kushtetuese, sht e qart se e drejta nuk sht absolute;
gjithashtu sht e qart se cili do t jet kufiri i respektimit t saj. T drejtat e parashikuara n
Kushtetut, ashtu si n prgjithsi, t drejtat, edhe ato themelore t njeriut, nuk jan absolute. Kjo
sepse trsia e situatave sht aq e shumllojshme sa lind edhe nevoja pr t siguruar mundsi t
barabarta pr t gjith personat. Sipas parimeve t prgjithshme kushtetuese, kufizimi i do t
drejte, prfshir edhe t drejtn pr informim, mund t bhet vetm sipas kritereve t
parashikuara n nenin 17 t Kushtetuts:
- vetm me ligj (formalo-material): kjo nnkupton q asnj organ tjetr prve Kuvendit, i
cili sht autoriteti i vetm q nxjerr ligje, nuk ka t drejt t nxjerr rregulla q
parashikojn kufizime t ksaj t drejte. Shembuj t ligjeve t ktill jan ligji Pr sekretin
shtetror apo edhe ai Pr mbrojtjen e t dhnave personale;
- pr t mundsuar prmbushjen e krkesave t interesit publik ose pr t mbrojtur t drejtat
e t tjerve: si realizimi i t drejts ashtu edhe kufizimi i saj kan si pik referimi interesin
publik, nocion ky i cili, pr shkak t natyrs s paprcaktuar q ka, mund t krijoj hapsira
interpretimi t kufizimit q mund t bart edhe e drejta pr informim;
- nuk duhet t cenohet thelbi i s drejts: asnj ligj nuk mund t zhduk t drejtn pr
informim apo cenoj at deri n kufirin q e bn t pamundur t zbatohet n vend; dhe
- nuk duhet t tejkalohen kufizimet e parashikuara nga KEDNJ.
E drejta e informimit sipas Kushtetuts sht e rregulluar n dy aspekte: e drejta pr tu

informuar n lidhje me veprimtarin e organeve shtetrore si dhe informimi mbi t dhnat
vetjake t personave q ushtrojn funksione shtetrore. Ajo i garantohet t gjith personave pa
asnj lloj dallimi dhe pavarsisht nga seksi, raca, feja, bindjet politike, prejardhja shoqrore,
etj., 44 duke shmangur kshtu do lloj diskriminimi.
N paragrafin e tret t nenit 23, afirmohen dy parime t rndsishme:

- parimi i transparencs, q realizohet nprmjet brjes publike t mbledhjeve t organeve
t zgjedhura kolektive, si dhe
- parimi i bashkpunimit t personave privat me organet e administrats publike. Ky
parim realizohet nprmjet pjesmarrjes dhe informimit t personave privat pr procesin
vendimmarrs t organeve t zgjedhura qendrore apo vendore, rregullim i krkuar
shprehimisht nga Kushtetuta n nenin 23. Pjesmarrja e publikut bhet kshtu nj mjet
43
Neni 23 i Kushtetuts.
44
Shih nenin 18 t Kushtetuts.
10
efikas pr rritjen e cilsis s vendimeve, t transparencs, t ndrgjegjsimit t vet
publikut n lidhje me t drejtat dhe lirit e tij.
N lidhje me parashikimin q mbledhjet e organeve t zgjedhura kolektive funksionojn sipas

parimit t transparencs, mund t prmendet edhe q mnyr t posame Kushtetuta krkon q
mbledhjet e Kuvendit t bhen t hapura - neni 79. Kshtu qytetarve u jepet mundsia t
ndjekin mbledhjet e organit q prfaqson pushtetin m t lart. Ky parim kushtetues sht
zbrthyer m tej edhe n nivel ligjor: ai konsiderohet si nj ndr parimet kryesore t funksionimit
t njsive baz t qeverisjes vendore. 45 N kuadr t ksaj analize, duhet t sqarohet se Kshilli i
Ministrave duke mos qen nj organ i zgjedhur kolektiv nuk i nnshtrohet detyrimit t msiprm.
Madje Kushtetuta, n nenin 100 t saj, parashikon shprehimisht q mbledhjet e ktij organi, duke
konsideruar edhe natyrn e tij t theksuar politike, bhen t mbyllura.
E drejta e informimit n Kushtetut rregullohet edhe n nene t tjera. N kt dokument themelor

ligjor, zn nj vend t rndsishm garancit procedurale penale t individit: n lidhje me kt,
neni 31/1 sanksionon se kushdo gjat procesit penal ka t drejt t informohet menjher dhe
hollsisht pr akuzn q i bhet dhe pr t drejtat q gzon n lidhje me procedimin penal. Po
ashtu, privatsia konsiderohet me rndsi parsore pr ruajtjen e dinjitet njerzor. Sipas nenit 35
t Kushtetuts askush nuk mund t detyrohet, prvese kur e krkon ligji, t bj publike t
dhnat q lidhen me personin e tij. Ky nen thekson se personat nuk mund t detyrohen t japin
informacione q konsiderohen personale. Sipas ktij neni, mbledhja, prdorimi dhe brja publike
e t dhnave t personit pa plqimin e tij sht e ndaluar, me prjashtim t rasteve q lidhen me
interesa publike madhore. Kufizimet gjithashtu sipas nenit 35 t Kushtetuts duhet t jen t
parashikuara n ligj. 46 Personit i njihet e drejta pr t ndrequr ose fshir t dhna t pavrteta ose
t paplota. Sipas legjislacionit vendas, informacionet personale mbrohen nga Ligji Nr. 9887, dt.
10.3.2008 "Mbi mbrojtjen e t dhnave personale". shtja e ruajtjes s informacioneve
personale sht mjaft e diskutuar pr shkak t tensionit t natyrshm q lind mes ruajtjes s
konfidencialitetit dhe shpalosjes s informacionit pr punonjsit e institucioneve publike si
rrjedhoj e interesit publik pr t njohur kta punonjs.
Nj tjetr aspekt q lidhet me t drejtn e informimit sipas Kushtetuts sht edhe mjedisi.
Kushtetuta shpall qart qllimin pr krijimin e nj mjedisi t shndetshm dhe t pastr e n kt
kuptim, neni 56 i Kushtetuts parashikon se 'kushdo ka t drejt t informohet pr gjendjen e
mjedisit dhe mbrojtjen e tij'. 47 Garantimi i ksaj t drejte duhet par edhe n dritn e Konvents
se Arhusit, 25 qershor 1998, e ratifikuar tashm nga RSH. 48
45
Parimi i mbledhjeve t hapura parashikohet shprehimisht n nenin 34 t Ligjit Nr. 8652, dt. 2000, Pr
organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore.
46
Kjo i referohet nenit 35/3 t Kushtetuts.
47
Ky parim sht afirmuar ne nenin 56 t Kushtetuts.
48
Konventa e Aarhusit sht nj dokument i rndsishm q prfshihet ne kuadrin e t drejtave t njeriut. N t palt
angazhohen mes t tjerash pr t zhvilluar mekanizmat e duhura q informacioni mjedisor t bhet i disponueshm
sa m shpejt q t jete e mundur por jo m von se nj muaj pas paraqitjes s krkess. Ky afat mund t shtyhet deri
n dy muaj pas paraqitjes se krkess, vetm n qofte se e justifikon volumi dhe kompleksiteti i informacionit. Kjo
vonese duhet ti informohet krkuesit t informacionit s bashku me arsyet q justifikojn kt shtyrje. Gjithashtu,
Konventa parashikon pjesmarrjen e publikut ne procedurat vendimmarrse, n procesin e prgatitjes s planeve dhe
programeve pr mjedisin, t rregulloreve ekzekutive dhe instrumenteve t prgjithshm ligjore dhe normative.
11
E drejta pr t'u informuar apo transparenca sht adresuar n Kushtetut edhe n dimensione t
tjera, pra jo vetm si marrdhnie mes qytetarit, individ apo kolektiv qoft ai, dhe administrats
publike apo shtetit, por edhe si marrdhnie mes organeve t ndryshme t shtetit. Avokati i
Popullit, i cili sht nj mekanizm i rndsishm kushtetues pr mbrojtjen e t drejtave
themelore t njeriut por edhe interesave legjitime ndaj (mos)veprimeve t administrats publike,
theksohet se merr informacione nga organet q kontrollon dhe ato jan t detyruara t japin
informacionin e krkuar. Neni 63, paragrafi 4 i Kushtetuts shprehimisht lexon:
. . .. 4. Organet dhe funksionart publik jan t detyruar t'i paraqesin Avokatit t
Popullit t gjitha dokumentet dhe informacionet e krkuara prej tij. 49
3.2. Strategji
Qeveria Shqiptare ka miratuar nj strategji t posame ndrsektoriale pr periudhn 2008-2013
pr parandalimin e luftn kundr korrupsionit dhe pr nj qeverisje transparente, VKM Nr.1561,
dat 3.10.2008 Pr miratimin e Strategjis ndrsektoriale pr parandalimin e luftn kundr
korrupsionit dhe pr nj qeverisje transparente, 2008-2013, e cila parashikon si nj ndr
prioritet edhe transparencn, duke e zbrthyer at n:
- forcim t sistemit politik dhe etiks s funksionimit publik;
- modernizim e konsolidim t procedurave;
- reforma sektoriale (kontrolli, klima e biznesit, shrbimi civil, prokurimi publik, arsimi,
shndetsia, financat, drejtsia, pushteti vendor etj.);
- konsolidim t transparencs dhe integritetit n administratn publike;
- prafrim t legjislacionit n fushn e lufts kundr korrupsionit;
- fushata informuese dhe masa edukuese t qndrueshme.
N kt strategji sht konsideruar si dimension me rndsi n forcimin e transparencs n

administratn publike, edhe konsolidimi i teknologjis s informacionit dhe t komunikimit. Pr
kt n Strategji prfshihen si prioritete t qeverisjes edhe:
- zhvillimi i e-governance, dhe
- krijmi i shrbimeve online. 50
4. Legjislacioni vendas
Kuadri kushtetues dhe parashikimet strategjike mbi t drejtn e informimit/transparencn t
miratuara tashm n vend jan zbrthyer n nj sr aktesh ligjore e nnligjore. Ndr to rendisim:
- Ligji nr. 8485, dat 12.05.1999 Kodi i Procedurave Administrative;
- Ligji nr. 8503, dat 30.06.1999 Pr t drejtn e informimit pr dokumentet zyrtare,
- Ligj nr. 8457, dat 11.2.1999 Pr informacionin e klasifikuar sekret shtetror;
- Ligj nr. 9887, dat 10.3.2008 Pr mbrojtjen e t dhnave personale";
- nj sr ligjesh t tjera t posame, t cilat n trsin e tyre adresojn thelbin e t drejts
pr informim q sht: dokush ka t drejt q me ann e nj krkese formale t marr
informacion nga do organizm publik, brenda nj kohe t arsyeshme, pa u diskriminuar,
dhe me mjete t efektshme.
49
50
Po aty.
12
4.1. E Drejta pr informim n Kodin e Procedurave Administrative
Garantimi i t drejts pr informim krkon, n nj koh t s drejts pozitive q jetojm,
prshtatjen e nj legjislacioni t detajuar. Kushtetuta krkon domosdoshmrisht miratimin e nj
legjislacioni q t rregullonte n kt mnyr t drejtn e informimit. E lidhur ngushtsisht me
funksionimin e administrats publike, rregullimi i ksaj t drejte n Kodin e Procedurave
Administrative (KPA) sht nj zbatim i ksaj krkese kushtetuese. KPA, ligj baz procedural
pr veprimtarin administrative, parashikon n nenet 9 - 20 disa parime themelore mbi t cilat
duhet t bazohet procesi administrativ. Kshtu, KPA mbshtetet mbi parimin e ligjshmris
thelbi i s cils konsiston n ushtrimin e veprimtaris s organeve t administrats publike n
prputhje me Kushtetutn dhe me aktet ligjore e nnligjore n trsi - neni 9 i KPA. Gjithashtu
parashikohet edhe parimi i mbrojtjes s interesit publik (neni10), parimi i barazis e i
propocionalitetit (neni 11), i kontrollit (neni 18), i marrjes s vendimeve (neni 15), etj. Pjes e
tyre sht edhe parimi i transparencs, parashikuar n nenet 19 dhe 20 si dhe n nj pjes t
posame t Kreut II - E drejta pr tu informuar (nenet 51-55). E drejta pr t'u njoftuar si pjes e
KPA sht njkohsisht e lidhur ngushtsisht me t drejtn pr t marr pjes n procedim dhe
pr t dhn mendim, pra me parimin e bashkpunimit t afirmuar n nenin 13 t KPA.
Sipas KPA, e drejta pr informim sht garantuar n nj sr nivelesh. S pari, si e drejt pr t

marr informacion mbi dokumentet e prdorur n procedurat administrative, ajo i sht garantuar
vetm palve pjesmarrse n nj procedim administrativ: 51 t tilla mund t jen akte t
ndryshme administrative, vendime, apo edhe krkime q mund t bhen personalisht nga palt.
Kjo e drejt mund t ushtrohet personalisht nga palt ose nga prfaqsuesi i autorizuar i tyre
(neni 20, paragrafi 2). Organi administrativ q procedon sht i detyruar t jap informacion
edhe pr t drejtat dhe detyrat e pjesmarrsve n procedim. N lidhje me kt parashikim, neni
51 i KPA parashikon q do person ka t drejtn pr tu informuar nga administrata n lidhje me
zhvillimet pr t cilat ai sht drejtprdrejt i interesuar. Kjo mbshtetet m tej nga nenet n
vazhdim t cilat afirmojn t drejtn e palve t interesuara pr t inspektuar dosjet apo pr t
marr vrtetime apo kopje t vrtetuara t dokumenteve. 52 Sipas KPA, afati pr dhnien e
informacionit sht 10 dit nga dita e regjistrimit t krkess pr informacion. 53 Duhet theksuar
edhe se n paragrafin 2 t nenit 51 t KPA parashikohet shprehimisht se organi administrativ
duhet gjithashtu t tregoj qart cili ishte organi q zhvilloi/n procedimin, hapat konkrete t
procedimit, vendimet e marra si dhe do informacion tjetr. Kjo e drejt i garantohet jo vetm
personave q kan nj interes t drejtprdrejt, por dhe atyre q kan nj interes t ligjshm. 54
S dyti, KPA, parashikon edhe nj garantim n nivel m t gjer t transparencs, jo m t lidhur

ngusht me procedimin administrativ. Si shprehet KPA n nenin 55, t gjith kan t drejt t
njihen me dosjet dhe regjistrat e administrats kur nuk po zhvillohet ndonj procedim
administrativ q atyre tu interesoj, prve kur nj gj e till ndalohet me ligj. 55
Po ashtu, KPA parashikon sa t drejtn e palve pr t marr informacion, aq edhe detyrimin e

organit administrativ pr t dhn informacion. Neni 56 i KPA parashikon detyrimin e organeve
51
Kjo sht parashikuar n nenin 20 t KPA.
52
Shih nenet 51, 52, 53 t KPA.
53
Shih nenin 53 t KPA.
54
55
13
t administrats publike pr t njoftuar palt e interesuara pr prmbajtjen e nj akti
administrativ. Ky detyrim sht shprehje e respektimit t s drejts kushtetuese, t shtetasve dhe
respektimin e nj procesi t rregullt ligjor, 56 por edhe i t drejts kushtetuese pr tu rehabilituar
dhe zhdmtuar n rast dmtimi pr shkak t nj akti, veprimi ose mosveprimi t paligjshm t
organeve shtetrore. 57 Njoftimi synon q t'i bj t ditur palve prmbajtjen e vendimit i cili
prodhon pasoja t drejtprdrejta juridike mbi ta. Duke u vn n dijeni, palt jo vetm kuptojn
t drejtat dhe detyrimet pr ta, por edhe u krijohet mundsia e ushtrimit t s drejts s ankimit
n organin prkats nse pretendojn se vendimi sht i padrejt. 58 Me qllim q administrata t
mos rndohet me ushtrimin e ktij detyrimi, nse akti komunikohet gojarisht n prani t palve t
interesuara, ose kjo e fundit merr pjes n zhvillimin e procedimit administrativ dhe manifeston
njohuri t plota n lidhje me aktin administrativ n fjal, organi administrativ prjashtohet nga
detyrimi procedural i njoftimit t aktit administrativ. 59 Duhet theksuar se ky detyrim i organeve
administrative sht i lidhur ngusht me rastet e vendimmarrjeve me karakter individual. Neni 56
i KPA e lidh ushtrimin e ktij detyrimi me rastet kur pr palt merren vendime:
- n lidhje me pretendimet e tyre
- q vendosin detyrime, ndshkime ose shkaktojn dme
- q krijojn, zhdukin, zgjerojn apo kufizojn interesat apo t drejtat legjitime t palve, ose
prekin n ndonj mnyr tjetr kushtet pr ushtrimin e ktyre interesave apo t drejtave.
E drejta pr tu dgjuar 60 gjithashtu sht pjes e KPA, dhe nj tjetr dimension i t drejts pr
informim t garantuar nga ky ligj. Secila pal, n nj procedim administrativ, duhet t ket
mundsin t shprehet dhe t dgjohet para autoriteteve vendimmarrse. Sipas KPA palt kan t
drejtn t shprehen si pas prfundimit t procedurs hetimore ashtu edhe para marrjes s
vendimit prfundimtar: neni 93 i KPA parashikon shprehimisht t drejtn e palve t interesuara
t shprehen para marrjes s vendimit prfundimtar. 61 Respektimi i ksaj t drejte do t thot
respektim i nj prej elementve t parimit pr nj proces t rregullt ligjor. Ajo ka t drejt t
paraqes faktet sipas versionit t saj, provat dhe argumentet ligjore. Nj proces i till ndihmon
n zgjidhjen sa m t drejt t shtjes. Gjithsesi, nse pala e ka gzuar t drejtn pr tu
shprehur n lidhje me procesin, kjo duhet kuptuar si respektim i krkess ligjore t KPA pr t
mundsuar palt t shprehen. N Vendimin e saj Nr. 43/99, Gjykata Kushtetuese ka theksuar se
sht organi administrativ q mund t shprehet pr masn e ushtrimit t ksaj t drejte, 62 e n
kt kndvshtrim, n Vendimin Nr. 30/06 mbi shkarkimin nga detyra t nj kryetari bashkie nga
Kshilli i Ministrave, Gjykata Kushtetuese theksoi se e drejta pr tu dgjuar garantohet prpara
56
57
58
Shih edhe: ISPL, Komentar i plotsuar i Kodit t Procedurave Administrative, Tiran 2004.
59
60
Shih edhe nenin 93 t KPA.
61
Neni 93 i KPA parashikon shprehimisht se:
Pas prfundimit t procedurs hetimore, me prjashtim t rasteve t parashikuara n nenin 96, palt e
interesuara kan t drejt t shprehen prpara marrjes s vendimit prfundimtar.
Organi q zhvillon procedurn hetimore vendos rast pas rasti nse palt e interesuara do t shprehen me
shkrim apo me goj.
62
Vendime t Gjykats Kushtetuese t Republiks s Shqipris (1997-1999), Qendra e Publikimeve Zyrtare,
Shtypshkronja Edlor, Tiran 2000.
14
do organi, pavarsisht nga instanca dhe rndsia e tij, por nse pala sht shprehur n lidhje me
shtjen, organi administrativ mund t mos i lejoj palt t shprehen n do hap t procesit. 63
KPA parashikon edhe kufizimin e ushtrimit t t drejts s informimit. Sipas nenit 19 t KPA
detyrimi pr t mos dhn informacionin e krkuar sht i lidhur ngusht me rastet kur ai
informacion sht sekret shtetror ose ka karakter personal. Ky detyrim i prket sa punonjsit t
organit administrativ aq edhe pjesmarrsve apo t thirrurve pr t marr pjes n procedurn
administrative. Lidhur me t dhnat personale, i njjti nen i KPA parashikon se pjesmarrsit n
nj procedur administrative kan t drejt t krkojn q t dhnat me karakter personal t mos
deklarohen prej tyre ose t mos prhapen nga organet administrative pa plqimin e tyre. 64
Gjithka u analizua pr m sipr sht rregullimi ligjor pr cilindo organ t administrats

publike, duke prfshir ktu organe t pushtetit qendror apo vendor. Jo vetm kaq, por duhet
theksuar se KPA, si nj ligj organik me shumic t cilsuar, qndron m lart n hierarkin e
ligjeve se ligjet e thjeshta. Kjo do t thot se cilido organ administrativ duhet t respektoj
detyrimisht detyrimet e KPA edhe nse ka parashikime ligjore t posame me ligje t posame
q adresojn funksionimin e tij, me prjashtim t rastit kur shtje t transparencs pr procesin
administrativ rregullohen ndryshe nga ndonj ligj i posam i miratuar po ashtu me shumic t
cilsuar.
4.2. Ligje t posame

N trsi ligjet e posame kan adresuar n mnyra t ndryshme shtjen e s drejts pr
informim. Duke konsideruar q zbatimi efektiv i t drejts pr informim realizohet nga
punonjsit e administrats publike, edhe ligji pr npunsit civil parashikon shprehimisht
detyrimin e ktyre pr t dhn informacion. 65 Neni 19 i ktij ligji n referim t detyrave t
npunsve civil thekson se nj ndr to sht edhe sigurimi i informacionit t krkuar nga
qytetart, palt e interesuara dhe institucionet publike. 66 Ky informacion mund t refuzohet
vetm n rastet e parashikuara me ligj. Mosrespektimi i t drejts pr informim t publikut mbi
veprimtarin administrative nga npunsi civil konsiderohet shkelje e detyrs s tij dhe do sjell
marrjen e masave disiplinore. Jo vetm ligji pr statusin e npunsit civil, por edhe Ligji mbi
etikn n administratn publike parashikon shprehimisht se nj ndr detyrimet e punonjsve t
administrats publike, pra jo vetm t npunsve civil, sht edhe ai i dhnies s informacionit
me prjashtim t rasteve kur ai sht i kufizuar sipas ligjit. 67
Nj tjetr rregullim i posam ligjor i s drejts s informimit sht edhe ai i t drejts s

informimit pr gjendjen e mjedisit. N referim edhe t Kushtetuts e cila parashikon t drejtn
pr t'u informuar pr gjendjen e mjedisit, RSH ka ratifikuar konventn e Aarhusit dhe miratuar
nj sr aktesh q adresojn shtjen e informimit mbi gjendjen e mjedisit. Kshtu, Ligji nr.
63
Shih n lidhje me kt analiz: (Methasani) ani E., Procesi i rregullt ligjor n procesin administrative, n
Konferencn Shkencore Kombtare, Fakulteti i Drejtsis, Universiteti i Tirans, 14 shkurt 2011.
64
Rregullimi m i detajuar i kufizimeve bhet me ligje t posame t prmendura m lart e detajuara n vijim.
65
Ligji nr. 8549, dat 11.11.1999 Statusi i npunsit civil, botuar n Fletore Zyrtare Nr. 36, dat 12.01.2000.
66
Neni 19 i Ligjit 8549.
67
Shih neni 3 i Ligjit Nr. 9131, dat 8.9.2003 'Pr rregullat e etiks n administratn publike'. Pr nj analiz t ktij
ligji shih: ani (Methasani) E., Etika n administratn publike: analiz e legjislacionit vendas, Studime Nr. 2,
Fakulteti i Drejtsis, Universiteti i Tirans, 2011.
15
10431, dat 9.6.2011 Pr mbrojtjen e mjedisit dhe Vendimi i Kshillit t Ministrave nr. 16,
dat 4.1.2012 "Pr t drejtn e publikut pr t pasur informacion mjedisor" adresojn n mnyr
t detajuar t drejtn e publikut pr t pasur informacion mbi gjendjen e mjedisit dhe mbrojtjen e
tij. Po ashtu, edhe Ligji nr. 9135, dat 11.9.2003 Pr mbrojtjen e konsumatorit adreson nga
aspekte t ndryshme t drejtn e publikut pr informacion n lidhje me shrbimet q i ofrohen
atij: neni 12 i ktij ligji parashikon se t gjitha t dhnat dhe informacionet m t domosdoshme
pr mallin dhe shrbimin duhet t jen n gjuhn shqipe. Mund t prmendet edhe Ligji nr. 9000,
dat 30.01.2003 Pr organizimin dhe funksionimin e Kshillit t Ministrave dhe Vendimi i
Kshillit t Ministrave nr. 584, dat 28.08.2003 "Pr Rregulloren e Funksionimit t Kshillit t
Ministrave" t cilat parashikojn se nj ndr aspektet procedurale t akteve normative q
miratohen nga Kshilli i Ministrave sht edhe konsultimi me grupet e interesit.
Transparenca n organet e qeverisjes vendore gjithashtu konsiderohet e rndsishme dhe madje

ka nj rregullim t posam pr shkak t natyrs s organeve t njsive t qeverisjes vendore si
organe t krijuara pr t funksionuar edhe m afr qytetarve dhe interesave/nevojave t tyre.
Kushtetuta, Karta Evropiane e Autonomis Lokale e ratifikuar nga vendi yn, Ligji nr. 8652, dt.
31.07.2000, Pr organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore (ligji 8652), si dhe ligjet e
tjera t miratuara posarisht pr qeverisjen vendore reflektojn n trsin e tyre qllimin
kryesor t krijimit t nj skeme t till qeverisjes n vend. 68 Kshtu, organet e qeverisjes vendore
krijohen me votim t popullsis prkatse, funksionimi i tyre realizohet mbi baza edhe t nj
bashkpunimi t ngusht me popullsin prkatse. N referim t ksaj fryme, edhe pse e drejta e
informimit sht rregulluar n nj sr aktesh t ndryshme, vet ligji 8652 prcakton nj sr
rregullimesh q synojn transparenc sa m t madhe t funksionimit t qeverisjes vendore.
Kshtu, sipas nenit 157, paragrafi 4 t Kushtetuts s Republiks s Shqipris, treguesit e t
ardhurave dhe shpenzimeve duhet t bhen publike si nga organet e pushtetit qendror ashtu edhe
nga organet e qeverisjes vendore, ndrkoh q neni 19, pika 6, germa c, i ligjit 8652 parashikon
shprehimisht se buxheti i njsive t qeverisjes vendore synon dhnien e informacionit t
nevojshm, q u mundson qytetarve pjesmarrjen n vendimmarrje n lidhje me funksionet
dhe kompetencat e ushtruara nga njsia e qeverisjes vendore prkatse. Neni 34 i ligjit pr
qeverisjen vendore parashikon se mbledhjet e kshillit jan t hapura pr publikun sipas
prcaktimit n rregulloren e kshillit dhe se njoftimet pr mbledhjen e kshillit bhen publike
dhe n media. Madje, po ky nen parashikon edhe se rastet kur mbledhjet bhen t mbyllura
vendosen nga kshilli, me shumic votash t numrit t prgjithshm t antarve. Gjithashtu,
neni 35 i ktij ligji parashikon se kshillat komunal dhe bashkiak, prpara shqyrtimit dhe
miratimit t akteve zhvillojn seanca kshillimi me bashksin apo edhe me organe me rndsi
pr njsin prkatse si kryetart dhe kryesia e fshatrave nn juridiksion. 69 Ligji sht kujdesur
madje q pr disa shtje, t rndsis parsore pr komunitetin n njsin vendore, t krkohet
domosdoshmrisht zhvillimi i ktyre konsultimeve. T tilla shtje jan:
- buxheti,
- tjetrsimi dhe dhnia n prdorim t pronave,
- taksat dhe tarifat vendore dhe niveli i tyre,
- norma, standarde e kritere pr rregullimin e disiplinimin e funksioneve t dhna me
ligj, si dhe pr mbrojtjen dhe garantimin e interesit publik.
68
Manual mbi komunikimin me njsit e qeverisjes vendore. http://www.aset-al.com/dokumente/manual.pdf
69
Ndryshuar me nenin 3 t Ligjit 9208.
16
Ligji ofron disa mnyra t zhvillimit t kshillimit me bashksin, si pr shembull mbledhjet e
hapura me banort, takimet me specialist, konsultime me institucione t interesuara dhe
organizata joqeveritare, marrje e nismave pr organizimin e referendumeve vendore, t cilat
duhet thn q nuk prbjn nj list shteruese t kshillimeve. Duke konsideruar trsin e
situatave t ndryshme t njsive t qeverisjes vendore, mundsit e tyre strukturore apo
financiare, ligji parashikon q n do rast t tilla mnyra t realizimit t kshillimit duhet t jen
parashikuar qart n rregulloret e kshillave t ktyre njsive. Po n nenin 35 t ligjit 8652
parashikohet se nuk mund t parashikohen n t tilla rregullore kufizime t transparencs me
prjashtim t atyre t lidhura me t dhnat personale dhe sekretin shtetror. Rregullime t
realizimit t seancave t tilla parashikohen n lidhje me Kshillin e baskis, komuns apo qarkut,
si organe themelore t realizimit t funksioneve t njsive t qeverisjes vendore - Shih tabeln 1.
Detyrimi pr transparenc, i prket edhe kryetarve/kryesis prkatse, madje t gjith
punonjsve t njsive t qeverisjes vendore, sipas legjislacionit t referuar m sipr n kt
analiz.
Ligji pr qeverisjen vendore parashikon informimin n formn 'pasive' e 'aktive'. N rastet e

pjesmarrjes n mbledhjet e kshillave vendor pr shembull, pra rastet e mbledhjeve t hapura
t kshillit, publiku vetm sa informohet. Po kshtu ndodh edhe n rastet e detyrimit ligjor pr
publikim t vendimeve, apo informim pr zhvillimin e aktiviteteve t ndryshme apo pr
rezultatet n fusha t ndryshme t veprimtaris qeverisse. Ndrsa, n rastet e konsultimeve,
referendumeve, takimeve, publiku informohet e po aq merr pjes n diskutimin e problemeve
para, gjat dhe pas vendimmarrjes.
Po ashtu, sipas nenit 67 t ligjit 8652, asnj riorganizim i nj ose m shum njsive t qeverisjes
vendore, nuk mund t realizohet nse nuk ka pasur m par:
- marrje t mendimit t popullats q banon n njsin e qeverisjes vendore q do t
riorganizohet: mendimet pro dhe kundr pr riorganizime t tilla t popullats s pyetur, por
edhe t subjekteve ose grupeve t interesuara drejtprdrejt ose jo-drejtprdrejt n kt
riorganizim duhet domosdoshmrish t prfshihen n propozimin q i depozitohet Kuvendit. 70 I
njjti nen parashikon edhe mnyra t ndryshme t marrjes s mendimeve si:
- mbledhje t hapura
- seanca kshillimi me publikun
- dgjime publike
- sondazhe opinioni t certifikuara nga organe kompetente
- referendume vendor ose
- ndonj mnyr tjetr t prshtatshme dhe t besueshme.
N referim t ligjit, duhet theksuar se organet e njsive t qeverisjes vendore, duhet t

respektojn krkesat e qarta ligjore pr transparenc, por edhe mund t shtojn ato duke
prshtatur rregullime t vetat n varsi t mundsive dhe situatave. Shembuj t transparencs n
organet e qeverisjes vendore jan t shumt. N referim edhe t nj manuali prgatitur
posarisht mbi komunikimin 71 n organet e njsive t qeverisjes vendore, shembuj t till
mund t prmenden:
Botimi i buletinit informativ dhe statistikor mbi veprimtarin e bashkis do muaj.
70
Ndryshime t tilla t organizimit territorial-administrativ bhen me ligj.
71
Po aty.
17
Buletini javor informativ pr median.
Hapja dhe konsolidimi dita-dits i zyrs s informacionit dhe pritjes s popullit pran
bashkis.
Diskutim i hapur i projektit t investimeve.
Prania e medias s shkruar dhe elektronike n gjith aktivitetet baz t bashkis.
Konferencat e shtypit dhe emisionet e drejtprdrejta n mediat lokale.
Vnia n dispozicion ndaj do qytetari e dolloj materiali n interesat e tij pr qllime
vetjake apo publike.
Botimi i gazets bashkiake dhe shprndarja e saj falas, etj.
Tabela 1: Komunat/Bashkit dhe informimi

Njsia Subjektet me t cilat ka shtjet pr t cilat informon/kshillohet/bashkpunon Krkesa ligjore pr realizimin e
detyrim informimit/kshillimit/bashkpunimit
informimin/kshillimin/b
ashkpunimin
Mbledhjet e kshillit jan t hapura, pra lejohet do Pjesmarrja e publikut n mbledhje realizohet sipas
(Pr Kshillin pr kshillin e qarkut shih N. 56, n referim t N. komuns/bashkis shih N. 34 N. 34 dhe pr kshillin e
N. 56, n referim t N. 34-35 referim t N. 34-35 dhe

komuns/bashkis shih
Publiku - do qytetar
dhe pr kshillin e qarkut shih qarkut shih N. 56, n
qytetar t ndjek mbledhjet e kshillit, me prjashtim t mnyrs s prcaktuar n rregulloren e kshillit.

54 t ligjit 8652)
(Pr Kshillin e
rasteve kur vendoset ndryshe nga Kshilli Bhet njoftim publik n vende t caktuara nga
kshilli dhe n media. Njoftimi prmban: datn,
vendin, orn, dhe rendin e dits s mbledhjes.
Vendimi pr mbledhje t mbyllura merret nga
Kshilli me shumicn absolute t antareve t tij
(shumicn e votave t numrit t prgjithshm t
antarve)
Pr t gjitha shtjet kompetenc e kshillit, por t Realizohet sipas mnyrs s prcaktuar n
jofitimprurse (jo qeveritare)
detyrueshme ato t referuara n nenin 32 shkronjat dh, rregulloren e kshillit, duke prdorur nj nga format
Me publikun, organizata
dhe 54 t ligjit 8652)

Kshilli komunal ose bashkiak, si dhe t kshillit t qarkut
e, f dhe k t ligjit 8652: e nevojshme si:

(Pr Kshillin e
- miratimi i buxhetit dhe ndryshimet e tij. - takimet e hapura me banort

miratimi i tjetrsimit ose dhnia n prdorim e pronave t - takime me specialist takime me institucione t
tretve.- vendosja e taksave e tarifave vendore, si dhe interesuara dhe organizata joqeveritare
niveli i tyre. - marrjes s nisms pr organizimin e
- Miratimi i normave, standardeve e kritereve pr referendumeve vendore, etj....
rregullimin dhe disiplinimin e funksioneve t dhna me
ligj njsis, si dhe pr mbrojtjen dhe garantimin e interesit
publik.
Pr t gjitha shtjet kompetenc e kshillit, por t Takimet e kshillimit shnohen n procesverbal
interesuar (Pr Kshillin e komuns/bashkis shih N. 34 dhe
detyrueshme ato t referuara n nenin 32, shkronjat ,

Me kryetart dhe kryesin e fshatrave nn
dh, e, f, k dhe ll t ligjit 8652:

- Miratimi i normave, standardeve e kritereve pr
34-35 dhe 54 t ligjit 8652)

publik.
juridiksion
- miratimi i buxhetit dhe ndryshimet e tij.

miratimi i tjetrsimit ose dhnia n prdorim e pronave t
tretve.
- vendosja e taksave e tarifave vendore, si dhe niveli i
tyre.
- miratimi i normave, standardeve e kritereve pr
publik.
- emrtimi i rrugve, shesheve, territoreve, institucioneve
dhe objekteve n juridiksion.
komuns/bash
Aktet e kshillit afishohen n vende publike t caktuara Informimi i publikut n do komun e bashki bhet
kis shih N.
34 dhe pr
kshillin e
subjekt t
nga kshilli, brenda territorit t komuns ose bashkis n prputhje me ligjin nr. 8503, dat 30.6.1999 "Pr
Cilindo
dhe, sipas mundsive, bhen t njohura edhe nprmjet t drejtn e informimit pr dokumentet zyrtare" dhe
e
formave t tjera t publikimit rregullat e prcaktuara nga vet kshilli prkats pr

kt qllim.
18
4.3. E drejta e informimit pr dokumente zyrtare - Ligji nr. 8503 'pr t drejtn e informimit'
E drejta pr t marr informacion pr dokumente zyrtare sht nj ndr aspektet e s drejts pr
informim. Edhe pse e till, ajo sht njohur kshtu vetm koht e fundit.
Transparenca n lidhje me dokumentet zyrtare n Evrop sht konsideruar nj shtje me
rndsi, por gjithsesi jo e parashikuar nga ligji. Ajo konsiderohej si nj shtje e vullnetit t mir
t qeveris apo e individve q punonin n t. Fillimisht parimi i aksesit publik n dokumente
zyrtare sht miratuar n Suedi n vitin 1766 si pjes e nj akti mbi lirin e shtypit. M pas n
koh n vitin 1951, u miratua nj rregullim i ngjashm edhe n Finland, rregullim q u miratua
edhe n Norvegji dhe Danimark n vitin 1970. Nj zhvillim t ngjashm njohu edhe n Shtetet e
Bashkuara t Ameriks, me miratimin e Aktit mbi Lirin e Informacionit n vitin 1966.
Australia, Kanadaja dhe Zelanda e Re ndoqn t njjtin shembull gjithashtu n vitet 1982-1983.
Parimi duket se hasi pak m shum rezistenc n Mbretrin e Bashkuar dhe Evropn
kontinentale. Fillimisht, ai u parashikua si pjes e Kodeve t Procedurave Administrative.
Vetm gjat dy dekadave t fundit jan miratuar n Evropn kontinentale ligje t posame mbi
lirin e informimit, si pr shembull n Hungari (1992), Portugali (1993), Irland (1997), Letoni
(1998), Republika eke (1999), Mbretri e Bashkuar (2000), Estoni (2000), Lituani (2000),
Poloni (2001), Rumani (2001), Slloveni (2003), Gjermani (2005), dhe n Bashkimin Evropian
(2001). Vende t tjera si Austria, Franca, Italia apo Spanja kan prshtatur legjislacionin
procedural administrativ m tej me krkesat e transparencs. 72
N RSH kjo e drejt sht njohur q n vitin 1999 me ligjin Nr. 8503 dat 30.06.1999 Pr t
drejtn e informimit pr dokumentet zyrtare. Ligji parashikon se cilido gzon t drejtn t
marr informacion pr dokumente zyrtare nga autoritetet publike. Neni 2 e prkufizon 'autoritetin
publik' si do organ i administrats shtetrore dhe i enteve publike. Informacionet q prbjn
objektin e ligjit jan dokumentet zyrtare t prcaktuara n nenin 2 si dokument i do lloji.73
Nenin 3 garanton se do person ka t drejt t krkoj informacion pr dokumentet zyrtare, q
kan t bjn me veprimtarin e organeve shtetrore dhe t personave q ushtrojn funksione
shtetrore. Ndrsa n lidhje me marrjen e informacionit mund t ngrihet pretendimi i
mosdhnies s informacionit pr shkak t t dhnave personale, neni 5 i ligjit, sqaron, n
72
Legjislacioni pr lirin e informimit, n kushtet ideale, duhet t udhhiqet nga nj sr parimesh themelore, ndr
t cilt edhe ai i dhnies maksimale t informacionit. Sipas Article 19, ky parim duhet t shoqrohet edhe nga kto
kndvshtrime t rndsishme:
- Legjislacioni i t Drejts s Informimit duhet t drejtohet nga parimi i hapjes maksimale
- Institucionet Publike duhet t jen t detyruara t publikojn informacionin kryesor
- Institucionet Publike duhet t promovojn qeverisjen e hapur
- Prjashtimet duhet t jen paraqitur qartsisht dhe hollsisht
- Krkesave pr informim duhet tu jepet prgjigje me shpejtsi dhe saktsi dhe n raste t pavarura mund t
kt edhe ndonj refuzim (testi tri-shtresash) q duhet ti nnshtrohet edhe rishikimit
- Individt nuk duhen frenuar nprmjet kostos administrative pr t paraqitur krkesat e tyre
- Mbledhjet e Institucioneve Publike duhet t jen t hapura pr publikun .
- Ligjet q bien n kundrshtim me parimin e hapjes maksimale t qeveris duhet t amendohen apo t
ribhen
- Individt q informojn mbi shkeljet e ligjit ata q i fryjn bilbilit - duhet t gzojn garanci ligjore pr
ushtrimin e detyrs s tyre.
Ky parim sht theksuar edhe nga Raportuesi Special i OKB-s pr Lirin e Mendimit dhe t Shprehjes. Shih
http://www.article19.org/data/files/pdfs/standards/righttoknow.pdf
73
Duhet theksuar se neni 22 i Kushtetuts garanton t drejtn pr t marr informacion pr veprimtarin e organeve
shtetrore, q sht nj koncept m i gjer se informacioni pr dokumentet zyrtare.
19
respektim t mbrojtjes s t dhnave personale gjithashtu, se pr aq sa t dhnat vetjake t nj
punonjsi q kryen funksione shtetrore ose shrbime publike jan t mbajtura n nj dokument
zyrtar dhe lidhen me cilsi t krkuara nga ligji ose nga nj akt nnligjor pr personat q i
ushtrojn kto detyra, ato jan t hapura pr publikun.
Sipas ligjit parashikohet se marrja e ktij informacioni sht e hapur, pra nuk krkohet nj motiv
pr t'u legjitimuar si subjekt q gzon t drejtn e eksesit n dokumentet zyrtare. 74 Neni 7 sqaron
se krkuesit i vihet n dispozicion nj kopje e plot e dokumentit zyrtar, ndrkoh q neni 6 i
ligjit parashikon edhe krijimin e lehtsive pr marrjen e informacionit t krkuar sipas ktij ligji.
Duke konsideruar qllimin e hartimit t ktyre neneve, ato synojn t rregullojn cilsin q i
ofrohet publikut prgjat dhnies s informacionit: edhe pse nuk prcaktojn qart se cilat jan
kto lehtsira, qllimi i ktyre neneve tregon se t tilla duhen miratuar n mnyr q t mos lihet
apo krijohet hapsir pr abuzim. N disa raste jan krijuar njsi brenda institucionit q kan
prgjegjsi pr dhnien e informacionit.
Sipas nenit 6 marrja e informacionit mbi dokumentet zyrtare nga ana e publikut duhet br n
mnyr t sakt, t plot, t prshtatshme e t shpejt. Kjo krkes ligjore nnkupton q:
- informacioni nuk duhet t jet i rrem e duhet t mbshtetet mbi nj burim t ligjshm.
- informacioni duhet t jepet i till q t prmbush plotsisht krkesn pr informim t
subjektit t interesuar.
- forma e dhnies s informacionit sipas ligjit mund t jet shkresore ose verbale, por nse
nuk ka rnie dakord nga subjekti pr ndonj form tjetr ligji parashikon dhnien e
informacionit nprmjet nj kopjeje t dokumentit t krkuar.
- organet e administrats duhet t japin informacionin e krkuar brenda nj kohe t
arsyeshme, edhe pse n nj afat sa m t shpejt. Duke konsideruar q informacioni i
krkuar mund t shkaktoj nj ngarkes pune t konsiderueshme, ky afat mund t jet i
ndryshm, por n asnj rast nuk mund t tejkaloj afatin e parashikuar nga ligji n nenin
10.
Neni 10 i ligjit parashikon nj afat 15 ditor pr pranimin ose mospranimin e krkess: n rast se
sht prgjigje negative, ajo jepet me shkrim dhe e arsyetuar. Afati pr dhnien e informacionit
nga organi prkats sht 40 dit dhe, nse ka arsye objektive pr pamundsin e prmbushjes s
ktij afati, me nj propozim q duhet t'i paraqitet pals q krkon informacion brenda 7 ditve
nga mbarimi i ktij afati 40 ditor, ai mund t shtyhet edhe me jo m shum se 10 dit nga
mbarimi i atij t mparshm. 75 Pra, potencialisht krkuesit i duhet t pres deri n 50 dit pr t
marr informacionin q krkon. 76
Ligji ka dalluar edhe nj kategori t posame t dokumenteve zyrtare. Nenet 8 dhe 9

parashikojn se ka disa dokumente q pr nga rndsia q paraqesin pr publikun duhet t jen t
gatshme, t shumfishuara dhe t shpallen kryesisht pa ndonj krkes t veant. T tilla
dokumente jan ato q prmbajn informacione mbi adresat e organeve shtetrore, rregulloret
mbi procedurat q duhen ndjekur pr t marr informacion dhe gjith 'ka sht e nevojshme q
74
Shih neni 7 i ligjit.
75
Shih nenet 10-12 t ligjit.
76
Kto afate duket se nuk i prmbushin parametrat e nj informacioni t shpejt t garantuar nga neni 6 i ligjit. Ka
gjasa q vet krkuesve t mos u hyj n pun ky informacion i vonuar.
20
nj administrat t komunikoj n mnyr funksionale me publikun. 77 T tilla jan afishime,
lajmrime, njoftime apo broshura t ndryshme n lidhje me organizmin dhe funksionimin e
institucionit. Ka edhe nj kategori tjetr dokumentesh ku futen ato t cilat duhet t bhen t
gatshme pr publikun n momentin q krkohen e q jan prcaktuar n nenin 9 t ligjit. T tilla
jan vendime prfundimtare pr nj shtje t caktuar, urdhra apo udhzime t brendshme; kopje
t do dokumenti zyrtar q sht dhn m par; 78 indeksi apo skedar t dokumenteve zyrtare.
Nj aspekt i lidhur ngusht me realizimin (ose jo) t s drejts pr informim sht edhe ai
financiar. Me qllim q t realizohet transparenca, ligji parashikon se mund t miratohet nj
tarif pr dhnien e informacionit. 79 Kjo tarif n asnj rast nuk mund t jet m e madhe se
kosto e shrbimit t prpunimit t informacionit, dhe gjithmon duhet br paraprakisht
publike. 80
Nj institut i rndsishm pr garantimin e s drejts pr informim, lidhur me rastet kur ajo

cenohet, sht ai i ankimit. Neni 18 i KPA parashikon parimin e kontrollit t brendshm
administrativ dhe t jashtm gjyqsor. Ekzistenca e mundsis pr nj ankim efektiv sht nj
domosdoshmri: respektim i t drejtave themelore kushtetuese n vend. Sipas Ligjit 8503 ankimi
parashikohet sa administrativ, aq edhe gjyqsor: nenet 15 dhe 16 t ktij ligji parashikojn
shprehimisht kt gj. Ankimi i brendshm administrativ mund t behet prpara organit, i cili ka
refuzuar t drejtn e individit pr njohjen me informacionin zyrtar prmes nxjerrjes s nj akti,
ose para organit epror t tij. 81 Ankimi gjyqsor vihet n lvizje vetm pasi sht shteruar shkalla
administrative e gjykimit. 82 Megjithat, fakti q parashikohet n nenin 15 t ligjit e drejta pr t'u
ankuar administrativisht nuk do t thot q ka gjithmon e n do rast nj rrug administrative
ankimi. Kjo sepse, sipas Vendimit Unifikues t Gjykats s Lart Nr. 1/2010 rruga
administrative e ankimit ekziston ather kur ligji i posam parashikon shprehimisht organin
administrativ para t cilit do t paraqitet ankimi administrativ, prndryshe fjali t atilla si ato t
neneve 15 e 16 t ligjit 8503 mbeten deklarative. 83
Ligji parashikon se me monitorimin e zbatimit t ktij ligji ngarkohet Avokati i Popullit.84

Paraqitja e ankimit tek Avokati i Popullit sht nj ndr mundsit q cilido ka n rastet e
shkeljeve t rregullimeve t parashikuara nga Ligji 8503. Avokati i Popullit konsiderohet si nj
arm e fuqishme n duart e qytetarve duke shrbyer si nj mjet pr t balancuar rritjen e
pushtetit t administrats publike. Ky institucion i krijon mundsin t gjith qytetarve pa
prjashtim t ankohen pr veprimet ose mosveprimet e paligjshme t administrats dhe mbi
bazn e ksaj krkese ai bn nj hetim t pavarur. Hetimi q realizon Avokati i Popullit duke
77
Shih nenin 8 t ligjit.
78
Neni 10 Parimi i barazis i Kodit t Procedurave Administrative.
79
Parimi baz i KPA sht se administrata publike sht n funksion t publikut dhe se qytetart kontribuojn n
mirfunksionimin e saj nprmjet taksave e tatimeve e pr kt shrbimet q merren nga administrata jan shrbime
si rregull pa pages. Kt parim e gjejm t shprehur n nenin 17 t KPA.
80
Neni 13 i ligjit parashikon q ajo nuk mund t jet m e lart se kostoja dhe se duhet br publike.
81
Procedura e ankimit administrativ sht rregulluar n KPA n nenet 135-150.
82
Sipas nenit 328 t Kodit t Procedurs Civile q i referohej gjykimit t mosmarrveshjeve administrative, por
edhe sipas nenit 16 t Ligjit 49/2012 "Pr organizimin dhe funksionimin e gjykatave administrative dhe gjykimin e
mosmarrveshjeve administrative" tashm t hyr n fuqi, palt e interesuara mund ti drejtohen gjykats brenda
afatit ligjor pr rishikimin e vendimit.
83
Shih Vendimi Unifikues nr. 1, 26.11.2010 i Kolegjeve t Bashkuara t Gjykats s Lart.
84
Shih nenin 18 t ligjit.
21
qen se realizohet mbi bazn e nj sr lehtsirave (sht pa pages, nuk ka nj format formal pr
depozitimin e ankess) u krijon mundsin edhe shtresave m t pambrojtura t shoqris q t
mund t adresojn shqetsimet e tyre edhe n lidhje me t drejtn e informimit. Gjithsesi, duhet
theksuar se ky institucion reagon prmes rekomandimeve, duke mos qen kshtu ankimi q
paraqitet pran tij nj mjet efektiv, pra nj rrug e detyrueshme ankimi pr t'u shteruar para
depozitimit t ankimit n gjykat.
Ligji 8503 parashikon n nenin 14 t tij aplikimin e sanksioneve pr moszbatimin e ligjit, duke iu
referuar shkeljeve t s drejts pr informim si shkelje administrative. Edhe neni 17 i ligjit
parashikon se procedurat pr shprblimin e dmit t shkaktuar nga shkelja e dispozitave t ligjit
rregullohen me ligj. Pr t adresuar kt shtje t adresuar n ligj, baza ligjore sht ajo e Ligjit
nr. 8510, dat 15.07.1999 "Pr prgjegjsin jashtkontraktore t organeve t administrats
shtetrore" 85 apo edhe nenit 608 t Kodit Civil, t cilt rregullojn marrdhniet juridike t
lindura n kt rast midis palve dhe prcaktojn procedurat e duhura q ndiqen pr llogaritjen e
dmit dhe kthimin e tij.
4.3.1. Standarde t krkuara nga Ligji 8503

Si tashm u theksua edhe m lart, ligji pr t drejtn e informimit parashikon nj sr krkesash
t drejtprdrejta pr organet e administrats publike n lidhje me realizimin e informimit t
publikut pr dokumentet zyrtare. Nga nj analiz e neneve t tij, pr sa i prket dokumenteve q
duhet t jen t miratuar paraprakisht e q lidhen drejtprdrejt me realizimin e t drejts s
informimit. Nse do t'i klasifikonim kto krkesa mund t themi se ato kan t bjn me:
- detyrime t forms apo procedurs,
- detyrimin pr dhnie informacioni t caktuar/cilsuar si dokument zyrtar, si dhe
- detyrimin e miratimit paraprak t rregullimeve t detajuara apo strukturave prkatse pr
realizimin e s drejts s publikut pr informim.
Kshtu, n referim t ksaj analiz mund t themi se, autoriteti publik ka pr detyr t:
a - miratim i rregullimeve t detajuara apo strukturave prkatse:
- miratohet nj rregullore pr marrjen e informacionit pr dokumente zyrtare nga
publiku - neni 6
- miratohen lehtsi strukturore apo praktike pr marrjen e informacionit pr dokumente
zyrtare nga publiku - neni 6
- pr kryerjen e shrbimit t informimit pr dokumentet zyrtare, nse kjo krkon
shpenzime, mund t vendosen tarifa (kosto shrbimi), t cilat prcaktohen/miratohen
paraprakisht e bhen t njohura paraprakisht- neni 13
b - dhnie informacioni t caktuar/cilsuar si dokument zyrtar, q duhet t jepet, jepet pa

krkes, apo q duhet t paraprgatitet:
- krijohen lehtsi strukturore e praktike pr marrjen e informacionit pr dokument
zyrtare nga publiku - neni 6
- vihen n dispozicion t publikut, pa krkes, informacione mbi vendndodhjen e
organit, emrat e punonjsve nga t cilt publiku mund t marr informacion, paraqes
krkesa apo t marr prgjigje - neni 8, germa a
85
Fletore Zyrtare nr. 23, dat 4.9.1999.
22
- informohet publiku, pa krkes, pr rregullat, procedurat dhe mnyrat se si mund t
merren formulart e ndryshm, jepen shpjegime pr qllimin dhe prmbajtjen e tyre
apo t dokumenteve dhe t vrtetimeve t nevojshme pr plotsimin e formularve -
neni 8, germa b
- informohet publiku, pa krkes, pr rregullat e prgjithshme ligjore, sipas t cilave
vepron autoriteti publik, politikat e prgjithshme, qe zbaton autoriteti publik, si dhe
ndryshimet e bra n to - neni 8, germa c
- bhen shpjegime t detajuara pr metodat dhe procedurat e puns s autoritetit publik
- neni 8, germa
- paraprgatiten pr shqyrtim apo kopjim, n pritje t krkess nga publiku, vendimet
prfundimtare pr nj shtje t caktuar, prfshi qndrimet e pakics, si dhe urdhrat
ose udhzimet ne zbatim te tyre - neni 9, germa a
- paraprgatiten pr shqyrtim apo kopjim, n pritje t krkess nga publiku, urdhrat
dhe udhzimet e brendshme q ndikojn n marrdhniet e autoritetit publik me
publikun - neni 9, germa b
- paraprgatiten pr shqyrtim apo kopjim, n pritje t krkess nga publiku, kopje t
do dokumenti zyrtar, i cili i sht dhn m par t paktn nj personi, pavarsisht
nga formati i tyre dhe q autoriteti publik beson se do t jet me interes pr persona t
tjer - neni 9, germa c
- paraprgatiten pr shqyrtim apo kopjim, n pritje t krkess nga publiku, indeksi apo
skedart e dokumenteve zyrtare - neni 9, germa
c - form / procedur
- jepet nj kopje e plot e dokumentit zyrtar q krkohet - neni 7
- mund t ofrohet dokumenti n nj form tjetr, prfshi formn verbale, vetm me
plqimin e e krkuesit pr formn e ofruar - neni 7
- krkohet nj krkes nga publiku pr dhnien e informacionit - nenet 3, 4, 7, etj
- nuk krkohet nj krkes formale nga publiku pr dhnien e informacionit pr rastet e
parashikuara n nenet 8 dhe 9
- respektohet afati pr plotsimin e krkess - neni 11
- respektohet afati pr mosplotsimin e krkess - neni 12
- krkohet pagesa e tarifs, nse ajo ka qen miratuar paraprakisht si kosto shrbimi - neni
13
- njoftohen subjekt pr t drejtn e tyre t ankimit dhe dmshprblimit duke sqaruar edhe
organin administrativ ku duhet t paraqitet ankimi apo gjykatn e afatin e ankimit - nenet
15 dhe 16 i ligjit (si edhe bazuar n krkesat q burojn nga KPA dhe Vendimi Unifikues
i GJL Nr. 1/2010
4.3.2. shtje t lidhura me njohjen dhe zbatimin e Ligjit 8503

Disa studime dhe analiza n lidhje me ligjin nr. 8503 kan vn n pah problematika t
ndryshme n lidhje me t. 86 S pari, ndrgjegjsimi pr ekzistencn e ktij ligji dhe nevoja pr
njohjen e tij me qllim zbatimin, Kshtu, Qendra pr Zhvillimin dhe Demokratizimin e
Institucioneve, raportoi n vitin 2003 se 87% e njerzve t intervistuar, q punonin n
institucionet publike, as nuk e dinin q Shqipria kishte nj ligj pr lirin e informimit, e po ashtu
86
Shih edhe: Open Society Justice Initiative Propozimet pr amendimin e Ligjit pr Akses n Informacion, 6
mars, 2007.
23
Zyra pr Mbrojtjen e Qytetarit n vitin 2004 theksoi se vetm 23 % e qytetarve than se ishin n
dijeni pr t drejtn e informimit dhe si mund t prdoret ajo pr t marr informacion pran
administrats. Ndrkoh, n po t njjtin monitorim, 69% e punonjsve t administrats gabuan
prgjigjen pr afatin pr t dhn informacion dhe 15 % than se nuk pranonin t jepnin
informacion nse krkesa nuk ishte e motivuar, pra n kundrshtim t plot me ligjin.
Transparency International n vitin 2011 kreu nj tjetr studim i cili theksoi nj tjetr
problematik t zbatimit t ktij ligji, mos zbatimin e tij. Sipas ktij studimi, 58% e krkesave t
drguara pr informacion kishin mbetur pa prgjigje. 87 Nj analiz e Prezencs s OSBE-s dhe
Article 19 theksoi nevojn pr ndryshime ligjore me qllim brjen etj m efikas. 88
Ndrkoh, nj studim i posam i Institutit t Medias i vitit 2012, 89 theksoi se ky ligj nuk e
ndihmon krejtsisht median, sidomos par nga kndvshtrimi i shpejtsis s marrjes s
informacionit. N kt studim, Instituti i Medias n respektim t ligjit, drgoi 250 krkesa n 65
institucione pr marrjen e informacioneve t ndryshme. Edhe pse administrata publike reflektoi
nj reagim m efektiv ndaj medias, gjithsesi shkalla e mos prgjigjeve ishte e lart: n 39% t
rasteve krkesat nuk morn asnj prgjigje, nga t cilt 40 refuzime gazetarve dhe 58
qytetarve. Afati mesatar pr prgjigje ishte 9 dit, ndrkoh q rezultoi se gazetarve iu desh t
prisnin m gjat. Po ashtu, studimi evidentoi edhe probleme t tjera procedurale, si pr shembull
protokollimi, t cilat shtojn vshtirsit n zbatimin e ligjit.
5. Kufizimi i t drejts pr informim

Si sht theksuar, e drejta pr t'u informuar sht e kufizueshme. Kufizimi realizohet sipas
krkesave t Kushtetuts, parashikuar n nenin 17 t saj. Kufizimet themelore vijn si rezultati
nevojs pr t mbrojtur t drejtn pr privatsi apo edhe pr t mbrojtur interesin publik si pr
shembull sigurin e vendit. Kshtu, ligji i par n Shqipri pr mbrojtjen e t dhnave personale
sht ai i vitit 1999, Ligji nr. 8517, dat 22.07.1999 Pr mbrojtjen e t dhnave personale, i cili
u zvendsua nga Ligji nr. 9887, dat 10.03.2008 Pr mbrojtjen e t dhnave personale. Ky i
fundit sht hartuar n harmonizim edhe me Direktivat dhe rekomandimet e BE dhe t KE-s si
pr shembull Direktivat 2002/58/EC dhe 95/46/EC t Kshillit Evropian dhe Parlamentit
Evropian apo edhe Konventa e Kshillit t Evrops Pr mbrojtjen e individve nga Prpunimi
Automatik i t Dhnave Personale, ratifikuar nga RSH me Ligjin nr .9288, dat 7.10.2004. Ligji
krijoi edhe nj institucion t posam administrativ, Zyrn e Komisionerit pr Mbrojtjen e t
Dhnave Personale. 90
Ky ligj synon t balancoj t drejtn e publikut pr tu njohur me t dhnat personale te nj

individi si dhe t drejtn e privatsis. 91 Sipas nenit 2 t ligjit, t dhna personale jan do
informacion pr nj person fizik, i cili sht i identifikuar ose i identifikueshm. Elementet me t
87
Referuar n: Instituti Shqiptar i Medias, Monitorimi i aksesit n institucione publike, Tiran 2012.
88
The Albanian Law On the Right to Information on Official Document, Londr, shtator 2004. Shih n
http://www.osce.org/sq/fom/29291
89
Instituti Shqiptar i Medias, Monitorimi i aksesit n institucione publike, Tiran 2012.
90
Nj trsi informacionesh n lidhje me mbrojtjen e t dhnave personale, prfshir sqarime mbi legjislacionin,
organizimin dhe funksionimin e zyrs s Komisionerit, rregullime t detajuara t garantimit t tyre n fusha t
ndryshme t veprimtaris, por edhe formular t posam pr realizimin e garantimit t ksaj t drejte jan n:
http://www.kmdp.al/
91
Mbrojtja dhe prdorimi i ligjshm i t dhnave personale nga ana e publikut prbn dhe qllimin e ligjit t
prcaktuar shprehimisht n nenin 1 dhe 3 t tij.
24
cilat realizohet identifikimi i nj personi, drejtprdrejt apo trthorazi, jan numrat e identitetit ose
faktor t tjer t veant fizik, psikologjik, ekonomik, social, kulturor etj. T tilla mund t
jen: emri,mbiemri, atsia, mmsia, datlindja, vendlindja, vend banimi, arsimi, profesioni,
titulli shkencor, kombsia, shtetsia, gjendja civile, apo edhe referenca pr individt n
dokumente, n faqe dhe rrjete t ndryshme t internetit, prfshir mesazhe me e-mail, fotografit
e individve, regjistrimet e t dhnat n telefonin celular e fiks, informacione pr llogarit
bankare apo pr policat e tyre t sigurimit, t dhnat n rrjetet tregtare, regjistrimet tek mjeku, n
hotel, aeroporte, regjistrimet e automjeteve, veprat e ndryshme, librat, botimet, ditart,
regjistrimet n biblioteka, kopshte e shkolla, regjistrimet n gjendjen civile, n aktet e sigurimeve
shoqrore, n aktet gjyqsore e t policis, etj., apo edhe t dhna sensitive q kan t bjn me
jetn e prekshme, shqisore, intime, t ngusht, vemesa e brendshme e njeriut, origjinn racore
ose etnike, mendimet politike, antarsimin n sindikata, besimin fetar apo filozofik, dnimin
penal, si dhe t dhna pr shndetin dhe jetn seksuale. 92
Ligji parashikon detyrime pr t ashtuquajturit kontrollues t t dhnave, q jan t vendosur n

Shqipri e jasht saj. T till jan:
- Administrata e Presidentit dhe Kuvendit t Shqipris.
- Administrata e K. Ministrave dhe organeve t varsis.
- Ministrit dhe organet e tyre t varsis.
- Organet Kushtetuese dhe t tjera t pavarura.
- Organet e parandalimit dhe ndjekjes penale (Policia, Prokuroria, SHISH).
- Organet e drejtsis (Gjykata, Prmbarimi, Noteria, Avokatia, etj).
- Bankat dhe degt e tyre.
- Spitalet, Shkollat e Universitetet.
- Partit, Sindikatat, Organizatat jo fitimprurse, Fondacionet.
- Biznesi e menaxhimi i tij.
- Media e shkruar, vizive dhe auditive.
- Njsit e menaxhimit dhe siguris (File e komunikimit, Mbikqyrja CCTV).
- Bashkit, Komunat dhe Prefekturat.
- Rrjetet sociale t vendosura n Shqipri.
- Misionet diplomatike ose zyrat konsullore t shtetit shqiptar.
Trajtimi i t dhnave personale duhet br n mnyr t sakt e t prcaktuar n ligj, pr nj

qllim t qart e legjitim mbi bazn e t dhnave t azhurnuara, duke krijuar kushte pr mos
dmtimin e tyre. Kusht kryesor pr trajtimin e t dhnave sht marrja e plqimit paraprak
subjektit q i prkasin ato. Krkesat pr informime mbi kontrollin ndaj t dhnave personale apo
edhe ndaj krkesave pr korrigjime apo fshirje t t dhnave jo t rregullta, t vrteta, t plota
ose kur ato jan prpunuar dhe mbledhur n kundrshtim me dispozitat e ktij ligji, duhet t
prmbushet brenda nj afati 30 ditor nga dita e depozitimit t saj. Sipas ligjit, N. 16, do person,
q pretendon se i jan shkelur t drejtat, lirit dhe interesat e ligjshm pr t dhnat personale, ka
t drejt t ankohet ose t njoftoj Komisionerin dhe t krkoj ndrhyrjen e tij pr vnien n
vend t s drejts s shkelur. Nj Komentar mbi kt ligj sqaron n mnyr t detajuar t gjitha
nenet e ligjit. 93
92 Shih: ISPL, Komentari i Ligjit Pr mbrojtjen e t dhnave personale Tiran, 2010.

93
Shih Komentar pr Ligjin Pr mbrojtjen e t dhnave personale,
nhttp://www.kmdp.al/web/pub/komentar_69_1.pdf
25
Komisioneri pr Mbrojtjen e t Dhnave Personale, n respektim t kompetencave t prcaktuara nga ligji, ka miratuar nj
sr udhzimesh t cilat orientojn n mnyr t detajuar ruajtjen e t dhnave personale nga subjektet, si m posht:
- Udhzim Nr. 1 pr "Lejimin e disa Kategorive t Transferimeve Ndrkombtare t t Dhnave Personale n nj Shtet
q nuk ka Nivel t Mjaftueshm t Mbrojtjes s t Dhnave Personale"
- Udhzim Nr. 2 pr "Detyrimet e Kontrolluesve dhe Prpunuesve Prpara se t Prpunojn t Dhnat Personale"
- Udhzim Nr. 3 pr "Sistemin e Video Survejimit n Ndrtesa, Lokale e Ambjente t Ndryshme"
- Udhzim Nr. 4 pr "Marrjen e Masave t Siguris s t Dhnave Personale n Vemprimtarin e Fushs s Arsimit"
- Udhzim Nr. 5 pr "Rregullat Themelore n lidhje me Mbrojtjen e t Dhnave Personale n Sistemin e Kujdesit
Shndetsor"
- Udhzim Nr. 6 pr "Prdorimin korrekt t SMS_ve pr qllime promocionale, reklama, informacione, shitjeve direkte
nprmjet telefonis celulare"
- Udhzim Nr. 7 pr "Prpunimin e t Dhnave Personale n Sektorin e Arsimit"
- Udhzim Nr. 8 pr "Birsimin"
- Udhzim Nr. 9 pr "Median e Shkruar dhe Audiovizive"
- Udhzim Nr. 10 pr "Prpunimin e t dhnave personale n kuadr t shrbimeve hoteliere"
- Udhzim Nr. 11 pr Prpunimin e t dhnave t punonjsve n sektorin privat
- Udhzim Nr. 12 pr "Pr kontrollin e identitetit n hyrje t ndrtesave"
- Udhzim Nr. 13 pr disa shtesa dhe ndryshime n udhzimin nr. 3, dat 05/03/2010 "Mbi sistemin e video survejimit
n ndrtesa, lokale e ambiente t ndryshme"
- Udhzim Nr. 14 pr "Prpunimin, mbrojtjen dhe sigurin e t dhnave personale n sektorin e komunikimit elektronik
t publikut"
- Udhzim Nr. 15 pr "Prpunimin dhe publikimin e t dhnave personale n sistemin gjyqsor"
- Udhzim Nr. 16 pr "Mbrojtjen e t dhnave personale n tregtimin e drejtprdrejt dhe masat e siguris"
Nj tjetr ligj i cili parashikon kufizime t t drejts pr informim sht Ligji 8457, dat
11.02.1999 Pr informacionin e klasifikuar sekret shtetror. Ky ligj vendos kufizime pr
interesa t siguris kombtare. Sipas ligjit, dokumentet zyrtar mund t klasifikohen si tepr
sekret, sekret dhe konfidencial n varsi t demit q i shkaktohet siguris kombtare n rast
t ekzopozimit t paautorizuar t informacionit. Sipas N. 4 t tilla jan informacione pr:
- plane, arm, operacione ushtarake;
- sistemet, instalimet, projektet dhe planet e lidhura me sigurin kombtare;
- veprimet, format, metodat e shrbimit t inteligjencs dhe t sistemit t shifrimit;
- informacioni i qeverive t huaja, marrdhniet ndrkombtare,
- burimet konfidenciale;
- shtjet shkencore, ekonomike, teknologjike t lidhura me sigurin kombtare;
- kategori t tjera informacioni t klasifikuara si sekrete shtetrore nga personat e
autorizuara.
Prcaktimi i informacionit si sekret sht kompetenc vetm e atyre organeve t prcaktuara

shprehimisht n nenin 4 t tij. Ligji prcakton qartsisht pra autoritetet kompetente pr
klasifikim, por edhe rastet kur ky proces sht i nevojshm si dhe kufizimin n koh t tij .
Nj shembull tjetr i nj ligj q adreson aspekte t kufizimit t s drejts pr informim sht edhe
Ligji Nr. 9154, dat 06.11.2003 "Pr Arkivat" i cili parashikon pr shembull n nenin 61 se
dokumentet q administrohen n institucionet arkivore shtetrore jepen pr shfrytzim pasi kan
kaluar 25 vjet nga data e krijimit. Po ashtu, sipas nenit 63 dokumentet q prmbajn t dhna me
karakter vetjak dhe cenojn jetn intime t personit shrbehen vetm pasi kan kaluar, sipas
rastit, 50 deri n 150 vjet nga data e krijimit t tyre.
26
6. Prfundim
E drejta e informimit sht nj e drejt themelore e njeriut. Si e till mekanizmat mbrojts t saj
jan parashikuar t jen sa administrativ, aq gjyqsor apo edhe pran Gjykats Kushtetuese.
Ajo jo vetm paraqitet si nj e drejt themelore m vete, por edhe si pjes e qensishme e s
drejts pr nj proces t rregullt parashikuar nga Kushtetua e vendit. Kjo e drejt parashikohet si
nj element i rndsishm pr procedurn administrative nga Kodi i Procedurave Administrative,
ligji themelor pr funksionimin e administrats publike n vend. Konsideruar avantazhet e
shumta q ajo prcjell sa pr vet mekanizmin shtetror, aq edhe pr individt, n vitin 1999 hyri
n fuqi ligji pr t drejtn e informimit pr dokumentet zyrtare. Ky ligj parashikon nj sr
lehtsish pr realizimin e transparencs n administratn publike, edhe pse zbatimi i tij ka
shfaqur probleme ndr vite. Studime t ndryshme e tregojn kt. Njohja dhe pr m tepr
zbatimi me korrektes i ktij ligji n veanti por edhe i legjislacionit q adreson t drejtn e
informimit do t sillte prmirsimin e qeverisjes.
Materiale t referuara
- Centre for Law and Democracy, Entreching RTI: An analyis of the constitutional right to information,
Canada, March 2012.
- Toby M., Freedom of Information: A Comparative Legal Survey, UNESCO, Paris, 2008
- Libri i Bardh, nj studim mbi reformn ligjore n Shqipri, projekt i Kshillit t Lart t Drejtsis,
Tiran, 2007.
- Anastasi A. dhe Omari L., E Drejta Kushtetuese, Shtpia Botuese Pegi, Tiran 2010.
- Hysi, Dhamo, Sinani, Kamani, Methasani dhe Harasani, Komentar: Deklarata Universale e t
Drejtave t Njeriut, UNESCO, Cooperacione Italiana dhe Instituti Shqiptar i Kurrikulave dhe
Trajnimeve, Tiran, 2007.
- Prezenca e OSBE-s n Shqipri, Debati Kushtetues: diskutimet n Komisionet Parlamentar pr
hartimin e Projektkushtetuts, Shtpia Botuese P.S.H., Tiran, 2006.
- ISPL, Komentar i plotsuar i KPA, Tiran 2004.
- Open Society Justice Initiative Propozimet pr amendimin e Ligjit pr Akses n Informacion, 6 mars,
2007.
- Instituti Shqiptar i Medias, Monitorimi i aksesit n institucione publike, Tiran 2012.
- The Albanian Law On the Right to Information on Official Document, Londr, shtator 2004.
- ISPL, Komentari i Ligjit Pr mbrojtjen e t dhnave personale Tiran, 2010.
- Manual mbi komunikimin me njsit e qeverisjes vendore.
- Macovei M, A guide to the implementation of Article 10 of the European Convention on Human Rights,
Human Right Handbook No. 2,
- ani (Methasani) E., Etika n administratn publike: analiz e legjislacionit vendas, Studime Nr. 2,
Fakulteti i Drejtsis, Universiteti i Tirans, 2011.
- (Methasani) ani E., Procesi i rregullt ligjor n procesin administrative, n Konferencn Shkencore
Kombtare, Fakulteti i Drejtsis, Universiteti i Tirans, 14 shkurt 2011.
- http://www.fas.org/sgp/foia/comparative.pdf
- http://www.tia.al/eng/index.php?option=com_content&view=article&id=22&Itemid=270
- http://www.magnacartaplus.org/magnacarta/
- http://www.diplomatie.gouv.fr/fr/la-france/institutions-vie-politique/symboles-de-la-republique-et-
14/article/la-declaration-des-droits-de-l#sommaire_2
- http://www.archives.gov/exhibits/charters/bill_of_rights_transcript.html
- http://www.echr.coe.int/ECHR/EN/Header/Basic+Texts/The+Convention+and+additional+protocols/T
he+European+Convention+on+Human+Rights/
27
- http://www.europarl.europa.eu/charter/pdf/text_en.pdf
- http://www.coe.int/t/dghl/standardsetting/media/doc/cm/rec%282000%29007&expmem_EN.asp
- http://www.oas.org/dil/access_to_information_human_right_Declaration_of_Principles_on_Freedom_o
f_Expression.pdf
- http://www.oas.org/en/iachr/expression/showarticle.asp?artID=26&lID=1
- https://wcd.coe.int/com.instranet.InstraServlet?command=com.instranet.CmdBlobGet&InstranetImage
=601273&SecMode=1&DocId=675536&Usage=2
- http://www.coe.int/t/dghl/standardsetting/media/doc/cm/rec%281981%29019_EN.asp
- http://www.coe.int/t/dghl/standardsetting/dataprotection/dataprotcompil_en.pdf
- http://www.coe.int/t/dghl/monitoring/greco/documents/Rec%282000%2910_EN.pdf
- http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2007:306:0001:0010:EN:PDF
- http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2001:145:0043:0048:EN:PDF
- http://www.ombudsman.europa.eu/activities/annualreports.faces
- http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31995L0046:en:NOT
- http://europa.eu/transparency-register/about-register/data-protection/index_en.htmhttp://eur-
lex.europa.eu/LexUriServ/site/en/oj/2006/ce321/ce32120061229en00010331.pdf
http://www.archives.gov.ua/Eng/Law-base/Recommendations.php/#01
- https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?id=1155877&Site=CM
- http://conventions.coe.int/Treaty/EN/Treaties/Html/205.htm
- http://echr.coe.int/NR/rdonlyres/C3804E16-817B-46D5-A51F-
0AC1A8E0FB8D/0/DG2ENHRHAND022004.pdf
- http://www.osce.org/sq/fom/29291
- http://www.kmdp.al/
- http://www.aset-al.com/dokumente/manual.pdf
- http://www.article19.org/data/files/pdfs/standards/righttoknow.pdf
28

E Drejta Per Informim

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

E Drejta Per Informim

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

E drejta e informimit dhe korniza ligjore

Prof.Asoc.Dr. Eralda (Methasani) ani

Nj qeveri publike pa informim publik, ose q nuk ka

E drejta e informimit apo transparenca funksionon si nj parim q ndihmon edhe personat,

Nj numr konventash, marrveshjesh, rekomandimesh, etj., adresojn kt t drejt. Vendi yn

2.1. DUDNJ - Informimi

Deklarata Universale e Njeriut, s bashku me Protokollin Shtes dhe Paktet Ndrkombtare t t

Sipas ksaj Deklarate, shtetet antar n kt kuadr duhet t intensifikojn bashkpunimin pr

Kshilli i Evrops ka miratuar edhe nj sr Rekomandimesh, t cilat jan thjesht dokumente

S fundmi, pr shkak t rndsis parsore q ka pr zhvillimin e demokracis s nj vendi,

2.2.1 Konventa Evropiane e t Drejtave t Njeriut

N KEDNJ krahas materializimit t aspektit teorik dhe prgjithsues t s drejts pr tu

2.3. BE-ja dhe e drejta e informimit

N nj sr aktesh t tjera, BE-ja ka adresuar edhe aspekte t veanta t lidhura me t drejtn e

3. Kuadri normativ n RSH

Kuptimi dhe rndsia e transparencs e vendosur n Kushtetut, mund t shihet qart q n

Aspektet q lidhen me transparencn, e drejta e qytetarit pr t marr informacion si dhe detyrimi

E drejta e informimit sipas Kushtetuts sht e rregulluar n dy aspekte: e drejta pr tu

N paragrafin e tret t nenit 23, afirmohen dy parime t rndsishme:

N lidhje me parashikimin q mbledhjet e organeve t zgjedhura kolektive funksionojn sipas

E drejta e informimit n Kushtetut rregullohet edhe n nene t tjera. N kt dokument themelor

N kt strategji sht konsideruar si dimension me rndsi n forcimin e transparencs n

Sipas KPA, e drejta pr informim sht garantuar n nj sr nivelesh. S pari, si e drejt pr t

S dyti, KPA, parashikon edhe nj garantim n nivel m t gjer t transparencs, jo m t lidhur

Po ashtu, KPA parashikon sa t drejtn e palve pr t marr informacion, aq edhe detyrimin e

Gjithka u analizua pr m sipr sht rregullimi ligjor pr cilindo organ t administrats

4.2. Ligje t posame

Nj tjetr rregullim i posam ligjor i s drejts s informimit sht edhe ai i t drejts s

Transparenca n organet e qeverisjes vendore gjithashtu konsiderohet e rndsishme dhe madje

Ligji pr qeverisjen vendore parashikon informimin n formn 'pasive' e 'aktive'. N rastet e

N referim t ligjit, duhet theksuar se organet e njsive t qeverisjes vendore, duhet t

Tabela 1: Komunat/Bashkit dhe informimi

N. 56, n referim t N. 34-35 referim t N. 34-35 dhe

dhe pr kshillin e qarkut shih qarkut shih N. 56, n

qytetar t ndjek mbledhjet e kshillit, me prjashtim t mnyrs s prcaktuar n rregulloren e kshillit.

dhe 54 t ligjit 8652)

e, f dhe k t ligjit 8652: e nevojshme si:

- miratimi i buxhetit dhe ndryshimet e tij. - takimet e hapura me banort

detyrueshme ato t referuara n nenin 32, shkronjat ,

dh, e, f, k dhe ll t ligjit 8652:

rregullimin dhe disiplinimin e funksioneve t dhna me

- miratimi i buxhetit dhe ndryshimet e tij.

formave t tjera t publikimit rregullat e prcaktuara nga vet kshilli prkats pr

Ligji ka dalluar edhe nj kategori t posame t dokumenteve zyrtare. Nenet 8 dhe 9

Nj institut i rndsishm pr garantimin e s drejts pr informim, lidhur me rastet kur ajo

Ligji parashikon se me monitorimin e zbatimit t ktij ligji ngarkohet Avokati i Popullit.84

4.3.1. Standarde t krkuara nga Ligji 8503

b - dhnie informacioni t caktuar/cilsuar si dokument zyrtar, q duhet t jepet, jepet pa

4.3.2. shtje t lidhura me njohjen dhe zbatimin e Ligjit 8503

5. Kufizimi i t drejts pr informim

Ky ligj synon t balancoj t drejtn e publikut pr tu njohur me t dhnat personale te nj

Ligji parashikon detyrime pr t ashtuquajturit kontrollues t t dhnave, q jan t vendosur n

Trajtimi i t dhnave personale duhet br n mnyr t sakt e t prcaktuar n ligj, pr nj

92 Shih: ISPL, Komentari i Ligjit Pr mbrojtjen e t dhnave personale Tiran, 2010.

Prcaktimi i informacionit si sekret sht kompetenc vetm e atyre organeve t prcaktuara

You might also like