VALF TPLER

1. Vana Seiminde Kullanlan Ak Katsays (Cv)

Ksma yolu ile alan cihazlarda (vanalarda) Bernoulli Denklemine gre, debi (Q);

etkin ksma alan A ve ksma alanna etkili diferansiyel basncn (p) karekk ile

doru orantl, akkan younluunun () karekk ile ters orantldr. Cihazn diren

faktr ile gsterilirse, debiyi aadaki ekilde formle edebiliriz.

x A: Cv veya Kv (Ak Oran)

Her vanann kendi ak katsays vardr. Bu, vanann ak salamak iin nasl
tasarland ile ilgilidir. En nemli ayrc zellik vanann tipi ve vanann al
konumudur.

Ak katsays belirli bir uygulamaya gre doru vanann seimi iin ok nemli bir
parametredir. Eer vana ou zaman ak kalacaksa enerji tasarrufu iin basn
kayb dk olan bir vana seilmelidir. Bir kontrol vanasna ihtiya varsa, farkl aklk
konumlar iin bulunacak ak katsaylar uygulama gereklerini karlamaldr.

Ayn ak orannda, daha byk bir ak katsays dk basn kayb demektir.

retici ve vana tipine bal olarak uygulanan ak katsays farkl yollar ile hesaplanr.
Vana endstrisinde ak katsays standartlamtr. Buna gre Kv deeri; 20 C
scaklktaki suyun, 1 Bar basn kayb ile belirli bir oranda ak vanadan geen, m/h
cinsinden debisini belirtmektedir. Kv deeri, belirli sabit tutulan bir dorultudaki ak
srasnda yaplan lmlerle tespit edilir.
A.B.D de kullanlan, edeer Cv (Vana katsays) deeri de basn fark 1.0 psi (0,07
bar) ve akkan scakl 60 F (15.55 C) olmak zere US-Galon/ min cinsinden debi
olarak tanmlanmtr.

Bu iki deerin birbirine dnm ise aadaki gibidir.

Cv = 1,17 x Kv veya Kv = 0,86 x Cv

2. Valf eitleri

2.1. Kelebek Vanalar (Butterfly Valves)

Kelebek vanalarda kapama eleman, dey eksende

yerletirilmi bir mil etrafnda dnen disktir. Monte edilmi hlde

kendi ekseni etrafnda dnmek suretiyle tam boru kesitini aan

veya kapatan bir diskten oluur. Szdrmazlk metal klape ile

gvde iini kaplayan elastik veya plastik szdrmazlk elemanlar

arasnda salanr. Szdrmazlk eleman ayn zamanda vana ile

boru arasndaki flanta conta grevi de yapmaktadr. Bu tr

vanalarn avantajlar; basn kayplarnn az olmas, kolay alp

kapanmas, szdrmazlnn iyi olmas, hafif olmas ve az yer kaplamasdr.

2.1.1. Wafer Tip Valf

2.1.2. Lug Tip Valf

2.1.3. Tek Flanl Valfler

2.1.4. ift Flanl Valfler

 2.1.5. ift Eksantrik Kelebek Vana

2.2. BIAKLI VANALAR/SRGL VANALAR ( KNIFE GATE

VALVES)

Akkan geiini, iki szdrmazlk halkas arasnda, gei ynne

dik olarak kayan bir bak (srg) ile kapatp, aarak grevlerini

yerine getirirler. Tam ak veya tam kapal olarak almalar

tercih edilir. Hassas ak kontrol iin uygun deillerdir.

 2.3. GLOB VANALAR/OTURMALI TP VANALAR

(GLOBE VALVES)

Bir milin ucuna bal klapenin, akkan gei deliinin stne

oturtulmas veya kaldrlmas ile, akkan geiini kesip,

aarak grevlerini yerine getirirler. Klapeler, normalde bir

tabak eklindedir. Kontrol vanalarnda, klapelerin ularnda,

gei deliinin iine uzanan, parabolik kntlar bulunur.

Glob vanalar klape tipine bal olarak, farkl ak

karakteristiine sahip olurlar.

stnlkleri:

Hassas ak kontrol salarlar.

Klapenin, sit ile srtnmesiz, oturarak temas ile iyi bir szdrmazlk salanr.

Yksek basn ve scakllara uygun tipleri vardr.

Gaz akkanlar iin de uygundurlar.

ok sk ve ok sayda alp, kapanmaya uygundurlar.

Srgl vanalara gre, mil klapeyi dorudan sitin zerine bastrd iin, bu

kuvvet uygulamas, szdrmazl olumlu etkilemektedir. Bu yzden, zellikle

atmosfere ak tehlike yaratabilecek yksek basnl akn sz konusu

olduu durumlarda, kapama vanas olarak Srgl vana yerine, Glob vanalar

tercih edilmektedir.

Zayf Ynleri:

Yaplar itibar ile basn kayplar fazladr.

l hacim iermektedirler. Vana iinde kalntlar birikebilir.

Ak, sadece vana stnde belirtilmi ynde mmkndr. ki ynl almaya

uygun deildir.

Byk anma llerinde, ama kapama miline ok byk kuvvetler

etkimektedir. Bu kuvvet, kapamay zorlatrmaktadr. Byk debilerin kontrol

sz konusu olduunda; ak iki veya daha fazla kk hatta ayrmak ve kk

glob vanalar kullanabilmek, genelde uygulanan bir yntemdir.

 2.4. KRESEL VALFLER (BALL VALVE-KUGELHAHN)

Bir milin ucuna yerletirilmi ortasnda bir veya birden fazla

delik olan, ounlukla elastomer (htiyaca gre metal de

olabilir) iki conta arasnda dengelenmi bir krenin, akkan

gei delik ekseni zerinde 90 0 dndrlmesi ve deliin

(deliklerin) geie ak veya kapal konuma getirilmesi ile

akkan geiini kesip, aarak grevlerini yerine getirirler. Tam

ak veya tam kapal olarak almalar tercih edilir. Hassas ak

kontrol iin uygun deillerdir.