07 Kaynak PDF

2010 Mart
www.guven-kutay.ch
KAYNAK
BALANTILARI
07
zet
M. Gven KUTAY
07_kaynak.doc
INHALTSVERZEICHNIS
0 Genel ............................................................................................................................................5
Parann kaynaklanma zellii........................................................................................................6
0.1.1 Kaynaklanma yetenei.................................................................................................6
0.1.1.1 eliklerin kaynaklanma yetenei.............................................................................6
0.1.1.2 Krdkmn kaynaklanma yetenei ........................................................................8
0.1.1.3 eitli eliklerin kaynaklanma yetenei ..................................................................9
0.1.2 Kaynak emniyeti ..........................................................................................................9
0.1.3 Kaynak imkanlar.........................................................................................................9
0.1.3.1 Is etkisi ..................................................................................................................10
0.1.3.2 Kaynak dikiinde gerilimler...................................................................................11
0.1.4 Kaynak balantlarnn meslek dallarna gre dalm .............................................11
0.1.5 Kaynak balantlarnn kullanma gre dalm .......................................................12
0.1.6 Kaynak balantlarnn yaplmasna gre dalm ....................................................12
0.1.7 Kaynak balantlarnn yaplmalarna gre dalm .................................................12
0.1.8 Kaynak konstrksiyonunda dikkat edilecek baz durumlar .......................................15
0.1.9 Kaynak yntemleri.....................................................................................................16
0.1.9.1 Oksiasetilen kayna ..............................................................................................16
0.1.9.2 Elektrik ark kayna..............................................................................................16
0.1.9.3 Toz alt kayna......................................................................................................16
0.1.9.4 Wolfram inert gaz kayna.....................................................................................17
0.1.9.5 Metal inert gaz kayna..........................................................................................17
0.1.9.6 Basn veya pres kayna.......................................................................................17
0.1.9.7 Gasla eritme pres kayna ......................................................................................18
0.1.9.8 Diren kayna .......................................................................................................18
0.1.9.9 Elektrikle nokta kayna ........................................................................................18
0.1.9.10 Elektrikle makara kayna .................................................................................19
0.1.9.11 Elektron n kayna ........................................................................................19
0.2 Kaynakta kalite ve snflandrma .......................................................................................19
0.3 Kaynaa uygun konstrksiyon...........................................................................................20
0.3.1 Malzemeye uygun konstrksiyon nerileri................................................................21
0.3.2 Zorlanmaya uygun konstrksiyon nerileri ...............................................................21
0.3.3 malata uygun konstrksiyon nerileri ......................................................................21
0.3.4 Hesaplar ve imalata iin zel neriler........................................................................22
1 Makina konstrksiyonunda kaynak balantlar ........................................................................22
1.1 Makinada kaynak balantlarnn konstrksiyonu .............................................................22
1.2 Makinada kaynak balantlarnn hesab............................................................................27
1.2.1 Kaynak konstrksiyonunda dikiler ve boyutlar.......................................................27
1.2.1.1 Aln dikii...............................................................................................................27
1.2.1.2 Ke dikii .............................................................................................................29
1.2.1.3 Basit ke dikileri .................................................................................................29
1.2.1.4 Profile ke dikileri ..............................................................................................30
1.2.2 Makina kaynak konstrksiyonunda mukavemet hesab.............................................31
1.2.2.1 eki ve Bas gerilmesi ...........................................................................................31
1.2.2.2 Eilme gerilmesi ....................................................................................................31
1.2.2.3 Kesme gerilmesi.....................................................................................................31
1.2.2.4 Torsiyon gerilmesi .................................................................................................32
1.2.2.5 Toplam gerilmeler..................................................................................................32
07_kaynak.doc
1.2.2.6 Kaynak konstrksiyonunun kontrol .....................................................................33
1.2.3 Nokta kayna ............................................................................................................39
1.2.3.1 Nokta kaynandaki kesme gerilimi ......................................................................39
1.2.3.2 Nokta kaynandaki izdm bas gerilimi............................................................40
2 elik konstrksiyonda kaynak balantlar................................................................................41
2.1 Kaynak yerlerinde genel mukavemet incelenmesi.............................................................41
2.2 Stabilite ve iletmede mukavemet incelemesi ...................................................................42
2.3 Merkezi basya zorlanan tek paral ubuk........................................................................42
2.4 Kaynak yerlerinin genel kontrol ......................................................................................44
3 Basnl kazanlarda kaynak........................................................................................................46
3.1 Kuvvetlerin belirlenmesi....................................................................................................46
3.2 Gerilmeler ..........................................................................................................................47
3.2.1 Boyuna gerilme, eki gerilmesi .................................................................................47
3.2.2 Teetsel gerilme, eki gerilmesi ................................................................................48
3.2.3 Radyal gerilme, eki gerilmesi...................................................................................48
3.2.4 Bileik gerilme ...........................................................................................................49
3.3 Cidar kalnlnn bulunmas..............................................................................................50
4 rnekler .....................................................................................................................................53
4.1 rnek 1, Pres asisi, makina imalat ..................................................................................53
4.2 rnek 2, Vin tamburu.......................................................................................................56
4.2.1 Kaynak dikiinin emniyetli mukavemet deeri .........................................................57
4.3 rnek 3, Support, elik konstrksiyon...............................................................................58
4.3.1 1. Alternatif, epeevre kapal kaynak dikiinde gerilmeler.....................................58
4.3.2 2. Alternatif, C-eklinde kaynak dikiinde gerilmeler ..............................................59
4.3.3 Kaynak dikilerinin emniyetli kayma mukavemet deeri..........................................60
4.4 rnek 4, Lokma anahtar uzatmas , makina imalat .........................................................61
4.4.1 1. Alternatif, epeevre O-kaynak dikii...................................................................62
4.4.2 2. Alternatif, Kama kaynak dikii ..............................................................................62
4.4.4 Kaynak dikilerinin emniyet katsays .......................................................................62
4.5 rnek 5, Tayc kiri, elik konstrksiyon ......................................................................63
4.5.1 Kaynak dikiindeki gerilmeler ...................................................................................63
4.5.3 Konstrksiyonun analizi ............................................................................................64
4.6 rnek 6, Support, elik konstrksiyon...............................................................................65
4.6.1 Kaynak dikiindeki gerilmeler ...................................................................................65
4.6.2 Kaynak dikilerinin emniyetli mukavemet deeri .....................................................66
4.6.3 Konstrksiyonun analizi ............................................................................................66
4.7 rnek 7, Kazan konstrksiyonu.........................................................................................67
5 Konu indeksi ..............................................................................................................................71
07_kaynak.doc
4 Kaynak balantlar
Sembol ve tanmlamalar
Simge Birim Tanmlama
Aor mm2 Ortalama kaynak alan
AW mm2 Kaynak alan ( W harfi,ngilizce kaynak kelimesi Welding den gelir)
c1 mm Basnl kazanlarda malzeme kalnllk fark pay
c2 mm Basnl kazanlarda anma pay
d mm ap
D mm D ap
F N Kuvvet
Fn N Normal kuvvet
F N apraz kuvvet
K - Basnl kazanlarda ek faktr
L mm Kaynaklanan parann kaynaklanan boyu
LW mm Kaynan hesaplar iin geerli boyu
m - Kesme etkisindeki balant yzeyleri
Me Nmm Eilme momenti
Mt Nmm Torsion (burulma) momenti
nDK - Delik kabarma gerilmesine gre nokta kaynann nokta says
nk - Kesme gerilmesine gre nokta kaynann nokta says
pe N/mm2 Hesaplama basnc, iletmedeki basn
S - Basnl kazanlarda emniyet katsays
t mm Malzeme kalnl
WWe mm3 Kaynak dikiinin eilme kar koyma momenti
WWt mm3 Kaynak dikiinin torsiyon (burulma) kar koyma momenti
- Snr byklk orants, rnein: = min/max, = Fmin/Fmax
- Basnl kazanlarda ek faktr
W N/mm2 Kaynak dikiinde normal gerilmeler
Wb N/mm2 Kaynak dikiinde basma gerilmesi
WBi N/mm2 Kaynak dikiinde bileik gerilme
W N/mm2 Kaynak dikiinde ekme gerilmesi
We N/mm2 Kaynak dikiinde eilme gerilmesi
WEM N/mm2 Kaynak dikiinin emniyetli mukavemet deeri
W N/mm2 Kaynak dikiinde kayma gerilmesi
Wor N/mm2 Kaynak dikiinde ortalama kayma gerilmesi
Wt N/mm2 Kaynak dikiinde torsiyon (burulma) gerilmesi
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 5
0 Genel
zlemiyen balantlar denince akla ilk nce "kaynak" balantlar gelir. Kaynak balantlarnn
genel tarifi yledir;
Kaynak balants, ayn zellie sahip iki parann biribiriyle birletirilmesidir.
Bu balantya malzeme balantsda denilir. Birleme ya ek malzemeli veya ek malzemesiz, s

veya basn veyahut her ikisininde etkisi altnda olur.
Kaynak balants genelde metallerin birletirmek iin kullanlr. Burada "demir, demir dkm,
elik, elik dkm" paralarndaki kaynak balantlarn greceiz.
Malzeme balantlarn u ekilde ematik olarak gsterebiliriz.
MALZEME BALANTISI
AYNI ZELLKL
AYRI ZELLKL
MALZEMEL veya
MALZEMEL
MALZEMESZ
KAYNAK LEHM YAPITIRMA
Kaynak balantlar teknikte olduka nemli yer alr. Kaynak balantlarnda kayna yaplan mal-
zemeler kendi aralarnda ve ek malzeme EK MALZEME
ayn zellii tar. Balanan malzemeler ile KORUYUCU

ISI
ek malzemenin mukavemet deerleri, MADDE
BASIN BASIN
mekanik ve kimyasal zellikleri ayndr.
Lehim ve yaptrma balantlarnda
birletirilen malzemelerle ek malzeme KAYNATILAN MALZEMELER
muhakkak ayn zellii tamalar art veya
deildir. Lehimleme ve yaptrmada ek
malzemenin zellikleri ve mukavemet
deeri eklenen paralarnki gibi deildir.
Bu durumun sonucunda u temel art
ortaya kar;
ELEKTRK DREN, PUNTA
KAYNAI BASINLI ISI KAYNAI
"Balatdaki kuvvet iletilecekse balanan KAYNAI
paralala balanan pralarn mukavemet .

OKSIJEN
deerleri yeterince kullanlmaldr." KAYNAI
ekil 1 ile ematik olarak kaynak balant-

snn eitleri gsterilmitir. ekil 1, Kaynak balants
www.guven-kutay.ch
6 Kaynak balantlar
Parann kaynaklanma zellii
MALZEME
NE MA
TE AN
KA NYE

EM
YE AKL
YN T
AK
YN
KA
PARANIN
KAYNAKLANMA
ZELL
YNTEM KONSTRK-
KAYNAKLANMA SYON
MKANI
ekil 2, Parann kaynaklanma zellii
Parann kaynaklanma zellii denince aklmza parann kaynakla birletirilebilecei gelir. Bu

zellik bir ok arta baldr. rnein; Parann malzemesi, konstrksiyonda verilmi olan ekli,
kaynak yapma yntemi ve iletmedeki zorlanmas, v.s. (bak ekil 2).
Malzemenin kaynaklanma yeteneini u grupta toplanr.
1. Gzel kaynak yaplabilme yetenei,
2. arta bal kaynak yaplabilme yetenei,
3. Kt kaynak yaplabilme veya kaynak yaplamama yetenei.
Bu zellikleri etkileyen artlar "kaynaklanma yetenei", "kaynak emniyeti" ve "kaynaklanma
imkan" diye ayr gruplarda inceleyebiliriz. Bu artlar ayn zamanda birbirlerinide etkilerler.
0.1.1 Kaynaklanma yetenei

Malzemenin kaynaklanma yetenei demek; o malzemenin herhangi bir kaynaklama yntemiyle
kat, erimi veya bulama halinde iken ayn veya benzer malzemeyle zlemeyen metalik balant
kurabilmesidir. Bu artlar balantda kullanlan malzeme ve ek malzemenin, eritilme ekilleri ve
yntemleri, dkm ekilleri, kimyasal bileimleri, malzeme hatalar, sl ilemler, v.b. zelliklerine
baldr.
0.1.1.1 eliklerin kaynaklanma yetenei

elik gzel kaynak yaplabilme yeteneine sahipse hi bir n ilem yaplmadan kolaylkla
kaynatlr. arta bal kaynaklanabilmede, kaynaktan nce, kaynak esnasnda ve kaynaktan sonra
belirli nlemlerin alnmasn gerektirir. Bylece malzeme balants oluturulur. Daha geni bilgi
iin ltfen standartlara ve zel literatre baknz.
Alamsz ve az alaml eliklerin kaynaklanma yetenekleri Tablo 1 ile gsterilmitir. Tablo 1 ile
verilen deerler 20 mm kalnla kadar geerlidir. Daha kaln malzemede kaynak yapma yetenei
azalr.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 7
Fazla alaml eliklerin kaynak yaplma yetenei karbon edeerinin tespiti ile karar verilemez.
Burada malzemenin mekanik zellikleri ve reticiden alnacak bilgilere gre karar verilmelidir.
Fakat u ekildede kaba olarak karar verilebilir. Kromlu ferrit elikleri, ki bunlar genelde
paslanmaz, asitlere dayankl ve oksitlenmeye dayankl eliklerdir, ayn malzeme zellikli veya
CrNi li ostenitten yaplm elektrotlarla gzelce kaynaklanabilirler. CrNi- und Mn-l ostenit
elikleride gayet gzel kaynaklanabilirler. Bu malzemeler hemen hemen yalnz elektrik kayna ile
kaynaklanabilirler.
elik dkmlerdede elikler iin verilen bilgiler geerlidir. Kaln cidarl malzemede ve kark
ekilli paralarda kaynaktan nce n stma ve kaynaktan sonrada gerilimsiz tavlamann yaplmas
bilhassa nerilir.
elik malzemeler genelde plastik deformasyon veya erimi durumda kaynama snrlar iinde bir
birileriyle birletirilirler (kaynatlrlar).
Genelde imalat eliklerinde (DIN17100) ve alamsz eliklerde kaynaklanma yetenekleri % olarak
karbon ktle miktar ile bantldr. Tablo 1 ile elikte % olarak karbon ktle miktar gsterilmitir.
Tablo 1, elikte % olarak karbon ktle miktar

Gzel kaynak arta bal kaynak Kt ve kaynak
yaplabilme yetenei yaplabilme yetenei yaplamama yetenei
0,2 % < C < 0,3 % 100 ile 150C kadar
0,3 % < C < 0,45 % 150 ile 275C kadar
C 0,22 % C 0,8 %
0,45 % < C < 0,8 % 275 ile 425C kadar
n stmal.
Tablo 2, malat eliklerinde % olarak karbon ktle miktar

St 33 1.0035 ca. 0,25 % St 50-2 1.0050 ca. 0,3 %
St 34-2 1.0034 max. 0,15 % St 60-2 1.0060 ca. 0,4 %
RSt 37-2 1.0038 max. 0,2 % St 70-2 1.0070 ca. 0,5 %
Hafif alaml eliklerde karbon edeer miktar "K" ile malzemenin kaynaklamaya elverili olup
olmad bulunur.
Tablo 3, Karbon edeer miktar "K"
Gzel kaynak arta bal kaynak Kt ve hi kaynak
yaplabilme yetenei yaplabilme yetenei yaplamama yetenei
K 0,4 %
0,4 % < K < 0,6 % K 0,6 %
40 mm den kaln
100 ile 200 C 200 ile 350 C
malzemede n stma
arasnda n stma yaplr arasnda n stma yaplr
yaplr
Karbon edeer miktar "K" u formlle bulunur:
%Mn %Cr %Mo % Ni %Cu %P
K = %C + + + + + + F(1)
6 5 4 15 13 2
Dikkat; Bu formle (F ( 1 )) daima bilinen maksimum deerin konulmas gerekir.
Formln tatbikini grmek iin bir rnek ele alalm.
www.guven-kutay.ch
8 Kaynak balantlar
22CrMo4, Malzeme No.: 1.7350 ve bileimin kimyasal analizi:

C 0,19...0,26 % Karbon S max. 0,035 % Kkrt
Si 0,15...0,40 % Silisyum Cr 0,9...1,2 % Krom
Mn 0,50...0,80 % Mangan Ni max. 0,6 % Nikel
P max. 0,035 % Fosfor Mo 0,4...0,5 % Molbden
Burada maksimum deerler:

C = 0,26 Mn = 0,8 Cr = 1,2 Mo = 0,5 Ni = 0,6 Cu = 0 P = 0,035
0,8 1,2 0,5 0,6 0,035
K = 0,26 + + + + + = 0,79
6 5 4 15 2
Demekki burada 22CrMo4 malzemesinin karbon edeer miktar K = %0,79 dur. Tablo 2 ile
bulunan deeri kymetlendirirsek:
K = %0,79. > %0,6
22CrMo4 malzemesini kt veya kaynak yaplamayan malzeme grubunda buluruz. Malzemeyi
kaynatabilmek iin 200 ile 350 C arasnda n stma yapmamz ve zel elektrot kullanmamzda
arttr.
Eer byle bir malzemeyi hakikaten pratikte kaynatacaksanz, bu bilgilere dnda daha etrafl
bilgiler edinip kaynaa yle balaynz.
malat elikleri (DIN EN 10 025 bzw. DIN 17 100, s. TB 1-4) DIN de kalite grubu 2 ve 3 olarak
standartlatrlmtr. Kalite grubu 3 deki malzemeler gevreklik krlmasna kar kalite grubu 2 deki
malzemelerden daha hassastrlar ve kaynak yaplmaya grup 2 den daha elverilidirler. eliklerin her
kaynak yntemiyle kaynaklanmasnn snrsz zellii yoktur. Elektrik kayna ve gasla eritme
kaynanda problemsiz olarak St 37-2 ve St 52-3 ( 0,22 % C) kullanlr. elik St33 baz artlarda
kayna yaplabilir. Makina imalatnda ok kullanlan elikler St50-2, St60-2 ve St70-2 (C- miktar
0,3 %, 0,4 % ve 0,5 %!) sertlemeye ve gevreklik krlmasna elverilidirler. Bu zellikten dolay
artl ve bilinli n hazrlklarla kaynaklar yaplr. Ayn zamanda kaynak ilemleri bittikten sonra
muhakkak tavlanmaldrlar.
malat elikleri gaz kayna ve elektrik akm kayna ile kolayca birletirilirler. Dier kaynak
yntemlerinde (rnein; punto kayna) yalnz karbon miktar %0,22 den az olan elikler kaynaa
elverilidirler.
Gerilimi azaltma tavlamas ile kayna yaplan paralarn i gerilmeleri azaltlr. Bylece daha
sonra talal ilemede oluacak olan ekme ve deformasyonlar nlenir. Alamsz ve az alaml
elikler 600C ile 650C arasnda stlr. Istlan bu scaklkta her mm cidar kalnl iin en az
yarm saat tutulur. Tavlama esnasnda malzemenin akma snr s yardmyla daha dk dereceye
indirildiinden i gerilmeler plastik deformasyonla ortadan kalkar.
0.1.1.2 Krdkmn kaynaklanma yetenei

Krdkmn dokusundaki grafitten tr kolay kaynak yapma imkazszdr. Pratikte krdkmde
kaynak balants yaplmaz. Dzeltme veya tamir maksadyla kaynak yaplr. Yzeyde oluan
kabarcklarn doldurulmas, cidarlardaki kntlerin doldurulmas gibi. Bu maksatlada zel
elektrotlar kullanlr. Bu elektrotlar genelde Ni-, NiCu-, NiFe-almldrlar. Souk kaynaklamada
400C kadar n stma, scak kaynaklamada 800C kadar n stma gereklidir.
nce cidarl konstrksiyonda gazda erimeli kaynak, muayyen cidar kalnlndan sonra elektrik
kayna akc elektrotlarla yaplr.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 9
0.1.1.3 eitli eliklerin kaynaklanma yetenei

Kk molekll imalat elikleri (DIN 17 102 veya DIN EN 10 113 veya elik ve demir malzeme
standartlar SEW 083, 084 ve 085) btn yntemlerle kaynaklar rahatlkla yaplr. n art olarak
adallk ve atlamama zellii gelir. Balantda korunmal elektrot kullanlr. UP-kaynanda ek
malzeme kaynatlan malzemelerin ayns olmaldr. ou zaman kaynak 100 C ile 200 C aras
n stma ile yaplr.
Islah elikleri (DIN 17 200 veya DIN EN 10 083, TB 1-4) basn veya presleme yntemiyle
kaynatlrlar. C22, 25CrMo4 ve 28Mn6 elikleri eritme ve diren yntemiylede kaynatlrlar.
Ender olarak n stma gerekir.
Semantasyon elikleri (DIN 17 210, TB 1-4) sertletirilmeden nce eritme, basn veya presleme
yntemiyle kaynatlrlar. Fazla alaml 16MnCr5, 20MnCr5,15CrNi6 ve 17CrNiMo6 gibi
eliklerde n stma veya zel ilemler gerekir.
Ferrit krom elikleri (rnein X6Cr17) genelde kaynaa elverilidirler. Problem krom eliinin
gevreklemesi ve doku ekirdeklerinin bymesidir. Stabilleemiyen eliklerde (Ti veya Nb siz)
yava soutma veya ksa zamanda difzyon tavlamas gereklidir.
Martenzit elikleri (rnein X20CH3) artl olarak kaynak yaplabilir. Genelde 300 C ile 400 C
aras n stmadan sonra kaynak yaplr. Kaynaktan sonra hi soumadan 650 C ile 750 C
arasnda tavlanr.
Ostennit elikleri (rnein X5CrNi18 10) genelde kaynak yaplabilir. Problem scakta atlak
olumas ve i kristalleme ile korozyon. %0,07 C lu stabilleen eliklerde (Ti veya Nb li)
kaynaktan sonra sl ilem gerekmez.
Kkrtl otamat elikleri (rnein X10CrNiS18 9) genelde scakta atlak oluma tehlikesinden
tr kaynak yaplmas nerilmez. Eer kaynak yaplmas gerekiyorsa WIG, MIG, E ve UP
yntemleri kullanlr.
0.1.2 Kaynak emniyeti

Kaynak emniyeti genelde malzemenin gevrekleme zelliine bal olmasna ramen
konstrksiyonun dier zelliklerininde etkileri vardr. Kaynak emniyetinin salanmas iin bir ok
artn yerine getirilmesi gerekir. Bu artlar elii retenin deil, konstrksiyonu yapann yapmas
gereken ilemlerdir. Kaynak emniyeti u durumlara gre salanm olur.
letmede; gevreklik,
klcal atlamalar,
konstrksiyonda kalnlk, diki ekli, dikilerin durumu, entik etkileri,
zorlanma durumu, ekli, hz,
iletme ss,
kaynak ynteminin ve kaynakcnn kalitesi, v.s.
0.1.3 Kaynak imkanlar

Kaynak imkanlar konstrksiyonun seilen kaynak yntemiyle yaplp yaplamayacadr.
www.guven-kutay.ch
10 Kaynak balantlar
0.1.3.1 Is etkisi
Kaynak yaplan malzemede kaynak yerlerinde hemen hemen nokta halinde gc 107 W/cm2 kadar
ulaan kesif s oluur. Bu s yerel olarak 2000 C , snma hz bir ok 1000 K/s ve soumada bir
ok 100 K/s olur. Oluan maksimum s bir ka saniyeyi gemez. Bu zaman dalmndan dolay sl
ilemlerle kaynak esnasnda oluan s etkilerini kartrmamak gerekir. Burada bambaka etkiler
oluur.
Istma hz: Istma hz olduka yksektir. Isnma abuk ve yksek olduundan i gerilimlerde
ayn oranda yksek olurlar. Doku deiiklikleride normal deiimlerini gsteremezler.
T C A ve B noktalarna s
2000 C lmek iin termik ele-
T
manlar konulur.
Is
T = ID3 ID3 Isnma Derecesi 3

B Artan g
younluu
Daha fazla bilgi iin,
yntemi
malzeme ksmnda "Demir
t Os
ve elik" konusuna bak-
T0
nz.
t zaman Kaynak ortasndan mesafe
ID1 < 723 C
A B ID2 = 769 C
ID3 = 911 C
IES
ID4 = 1392 C
ekil 3, Kaynak dikii yannda s ak
rnein; elikte tamamiyle oluamaz, nk s deiikliklerideki mola zaman ok azdr.

Ostenitleme zaman ( bak ekil 3, tOs) ok ksa olduundan, doku homojenlii (kristallemesi) tam
olarak oluamaz.
Termik periyodlarn maksimum ss erime noktasna yakn ok yksek bir sdr. Her nekadar
ok ksa zamanda bu s etkisini gsteriyorsada molekl teekklndeki etkisi ok byktr.
IES
IES Is Etki Sahas
1 kaba taneli, gevrek martensit

2 T ID3 ince taneli mntka
3 T ID1 perlit oluumunun balangc
1 2 3 ID Isnma ve souma esnasnda Fe-C-alamlarnda
deiim noktas.
ekil 4, Molekllerin grnm
Byk souma hzlar tehlikeli i gerilimleri yaratrlar. eliklerde ostenitleme safhasnda
martensit olumasndan tr istenilmiyen sertlemelere sebep olurlar. Kaynak ve kaynak
cvarndaki s dalm ekil 3 ile gsterilmitir. Is etki sahas ne kadar daralrsa s deeri o kadar
ykselir.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 11
Kaynak yaplrken s etkisinden dolay doku deiiklii olan saha, Is Etki Sahas " IES " olarak
adlandrlr. IES ile oluan doku deiiklii kaynan kalitesini, kaynak konstrksiyonunun
emniyetini belirler. Kaynak konstrksiyonunun en kritik yeri erime snrndaki malzemenin
sertlemesidir. Tamamen ostenitleen, kaba dokulu sahada (T > ID3) souma hz kritik bykle
geldiinde doku atlamaya elverili martensite dnebilir. elikte karbon miktar ne kadar ok
olursa, malzeme martensitleir ve atlamaya hazr ekilde gevrekleir. Kaynak yaplacak eliklerin
karbon miktarnn snr maksimum %0,2 olarak kabul edilir. eliin alam fazlalatka kaynama
kabiliyeti azalr. Bu durumda malzeme kaynatlmaya balamadan nce n stmayla gereken
derecede stlr. Soutma hz yavalatlr ve konstrksiyon kaynak ilemi yapldktan sonra sl
ileme tabi tutulur. Tavlanarak malzemenin sertlik ve gevreklii alnm olunur. Yalnz ID3 den
biraz fazla stlan yerlerde ince taneli doku oluur. Bu ince taneler malzemenin kendi esas
dokusundan daha incedir.
ID1 ve daha dk sl yerler IES sna dahil edilmezler.
0.1.3.2 Kaynak dikiinde gerilimler
I II
ekil 5, Aln kayna yaplm paralarda, dikiteki gerilimler

I) Boyuna gerilimler II) Enine gerilimler
Kaynak iin verilen eritme ssndan tr bilhassa kaynak dikiinde ok byk s fark oluur. Bu
fark malzemede ekil deiikliini (ekmeler, eilmeler, v.s.) vede i gerilmeleri dourur. ekil
deiiklii ekonomik problemler yaratr. Bu deiiklikleri dzeltmek olduka zor ve pahal ilemleri
gerektirir.
Eritme yntemiyle yaplan kaynak balantlarnda oluan i gerilimler, malzemenin kalnl ile
orantl olarak byrler ve malzemenin plastik deformasyonunu ayn zamanda kaynak emniyetini
azaltrlar.
0.1.4 Kaynak balantlarnn meslek dallarna gre dalm
a) Makina konstrksiyonunda kaynak balantlar: Kaynak konstrksiyon buradada perin
konstrksiyonun yerini almakla beraber dkm konstrksiyonununda yerini almaktadr.
b) elik konstrksiyonda kaynak balantlar: Kaynak konstrksiyonu her gn daha fazla perin
konstrksiyonunun yerini almaktadr. Bu gn hemen hemen kren, vin, kpr ve kiri
balantlarnda perin konstrksiyona rastlamak imkazszdr.
c) Basnl kazan konstrksiyonunda kaynak balantlar: Kaynak konstrksiyon buradada perin
konstrksiyonun yerini almaktadr.
www.guven-kutay.ch
12 Kaynak balantlar
Kaynak ve Dkm konstrksiyonunun karlatrlmas
Kaynak konstrksiyonun avantajlar:
adet retime kadar daha ucuz ve avantajldr. Model ve modelin depolama masraf gibi
masraflar yoktur.
Iskarta tehlikesi azdr. Hava kabarc, atlaklar, oyuklar, gibi skartalk olanaklar yoktur.
Daha hafif ve elegant konstrksiyondur. nce cidar kalnlklar ile byk mukavemet deerleri
elde edilir.
Model iin zaman kaybnn olmamas ksa teslim zamann salar.
Dkm konstrksiyonun avantajlar
Seri imalatta daha ekonomiktir.
Kontrksiyon ekli daha uygun olarak seilebilir.
Korosiyona kar daha dayankldr.
Greceli olarak daha az i gerilimler oluur.
0.1.5 Kaynak balantlarnn kullanma gre dalm

Konstrksiyon ve balant kayna: Btn yeni konstrksiyonlarda.
Tamirat kayna: Btn tamiratlarda.
Doldurma kayna: Yzeyde daha kaliteli ve daha sert malzeme elde etmek iin yzey kaplamas.
Kaynak ve kaynak balantlar hakknda genel ve geni bilgi almak iin DIN 1910 a veya VSM
10336 ya bakmanzda fayda vardr. Bu standartlarda 200 den fazla kaynak yntemi hakknda bilgi
bulacaksnz. Fakat bu yntemlerden ok az teknik ve ekonomik ehemmiyeti olan balantlardr.
Bu fasiklde size teknik ve ekonomik ehemmiyeti olan bu kaynak balantlar anlatlacaktr.
0.1.6 Kaynak balantlarnn yaplmasna gre dalm

Eritme kayna: Yerel olarak malzemenin eritelerek ek malzemeli veya malzemesiz olarak
balantnn salanmas.
Pres kayna: Yerel stma ve basn altnda genelde ek malzemesiz balantnn salanmas.
Souk pres kayna: Paralarn oda hararetinde byk basn altnda ek malzemesiz dokunun ekil
deitirmesiyle balantnn salanmas.
0.1.7 Kaynak balantlarnn yaplmalarna gre dalm
El ile, ksmi otomatik, tam otomatik kaynak yapma ekilleri vardr.
Kaynak yaplrken gereken s eitli yollarla elde edilir. Teknikte kaynak balantlar iin s u
yollarla elde edilir:
Gaz alevi: Oksijen kaynanda kullanlr. Gaz alevi Asetilen ve Oksijen karmnn
yaklmasyla elde edilir.
Elektrik ark: Elektik kaynanda kullanlr.
Ohm ss: Diren kaynanda kullanlr.
Hzlandrlm elektron ss: Elektron uas kaynanda kullanlr.
Ik enerjisi ss: Lazer kaynanda kullanlr.
Daha eitli s elde etme yntemleri olmasna ramen teknikte en ok gaz ve elektrik ark ile elde
edilen syla kaynak yaplr.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 13
Tablo 4, Para durumlar ve diki ekilleri (DIN 1912)
Paralarn konumu Tanmlama Sembol, Dnceler
Paralar bir dzlemde

Aln Kuvvet ak gayet normal.
1 bulunur ve bir birleriyle aln
a=t
a=t
a=t
konumu Kullanlmas nerilen
*)1 b b
temasndadr.
b
kaynak ekli
Paralel Paralar bir birleriyle paralel

2 Genelde eilmeye zorlanan
konum durumdadr.
kirilerde kullanlr.
Paralar bir birleriyle paralel

st ste
3 st ste kaydrlm Genelde elik
konum
durumdadr. konstrksiyonda kullanlr.
s s
Bir para dier para ile dik Enine zorlanmada nlemler
4 T-konum
s
s
al T durumundadr. alnmas art.

*)2
s
Ayn dzlemde bulunan iki

s
ift T- F F
Enine zorlanmada nlemler
5 parann arasna dik olarak
konumu alnmas art.
s
nc bir parann gelmesi.
*)2
s
0
Bir para dier para ile dik Eiklik as 60 .

>6
Eik
6 adan daha kk bir a
s
Enine zorlanmada nlemler

konum
a durumundadr. alnmas art.
a *)2
a
Ke ki para herhangi bir a

7 T konumuna gre daha az
durumu ke durumunda.
zorlanabilir.
t
veya daha fazla para bir Byk ykler iin kullanll
ok para
s2
s1
8 doruda herhangi bir a ile deil. Paralarn hepsinin

durumu
birleme durumunda. mukavemeti kullanlamaz.
s3
s
s
apraz F F ift T durumunun dik a

9 elik konstrksiyonda ok
durum dndaki durumu.
s ender.
*)1 " o " kaynak dikiinin bulunduu yer.
*)2 Kaynak dikileri enine zorlanmas genelde hi arzulanmayan durumdur. Esneme boyunun ok ksa olmasndan
tr atlama ihtimali. nerilen nlemler: Ultraal kontrol.
www.guven-kutay.ch
14 Kaynak balantlar
Tablo 5, Dier dikiler, " a " kaynak diki kalnln gsterir

Simge Diki ekli Diki ismi Aklama
d
Genelde kesme etkisinde olan yerlerde kullanlr.

e v
e llendirme:
d Delik ap
Delik dikii c Uzun delik genilii
L L Uzun delik boyu
e Diki aral
v Diki ile kenar aras
v
e
c
Nokta kayna
v Genelde kesme etkisinde olan yerlerde kullanlr.
e
e
llendirme:
d Nokta ap
c izgi diki genilii
e Nokta aral
v Nokta ile kenar aras
izgi diki
c
Bu bir basnl s kaynadr. Zksek kaliteli

kaynak olup resmde grld gibi eitli
aft kayna
amalarla kullanlr.
Vidal aft, Silindirik pim ve Beton saplamas.
t
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 15
Tablo 6, Yardmc ve ek simgeler

Simge Tanm Simge Tanm
bkey, konkav kk kayna yaplacak
Dz Aralksz btn evre kaynatlacak
D bkey, konveks Montajda kaynatlacak
Kaynak veya az ok tarafnda, nde /

Diki dz ve ilenecek
kar tarafta
Tablo 7, Kaynak iaretinin teknik resimde gsterilmesi

1. Kaynak dikiinin yeri, izgi olarak
2. Ok ve izgisi
3. Referans izgisi dz ve kesik
1 2 4 5 6 7 8 9 10 4. Ek simge
5. Diki kalnl a
a nxL (e) 6. Temel simge
7. Yardmc simge
3 8. Punta kaynakta diki adedi
9. Diki boyu, kaynak akma boyu hari
10. Punta kaynakta diki aras
0.1.8 Kaynak konstrksiyonunda dikkat edilecek baz durumlar

9 Hangi kaynak yntemini kullanabiliriz?
9 Hangi yntem atlyemizde var?
9 Sac ileme makinalarmz nasl? Hangi makinalar atlyemizde var?
9 n ve kaynak sonras sl ilemler iin ocaklarmz var m? Byklkleri ne kadar?
9 Kap ve asansr lleri ne byklkte? Yeteri kadar byk m?
9 Yeteri kadar kuvvetli vinlerimiz var m?
9 Kaynak dikilerini kontrol etme imkanlarmz nasl? Rntgen aletimiz v.s. var m?
www.guven-kutay.ch
16 Kaynak balantlar
0.1.9 Kaynak yntemleri
0.1.9.1 Oksiasetilen kayna
Genel olarak "Oksijen" kayna diye tannr.
Oksijen ve bir yanc gaz fle vastasyla aa
Kaynak teli
(ek malzeme) yukar 3200 C syla kaynak yaplacak yeri ve ek
malzemeyi starak eritir. Scak sv hale gelen
kaynatlacak malzeme ve ek malzeme birleirler.
Gazdan metale s geii kt olduundan en fazla 15
Kaynak yeri fle
mm ye kadar bu yntem gayet rahat kullanlr. Daha
Kaynak dikii oksijen+asetilen
kaln malzemelerde zel tetbirler alnmaldr.
Simgesi: G
Yapl ekli: elle, ksmi veya tam otomatik
Kaynatlan paralar Kullanld yer: nce sac malzeme, Borular, ...
Dnceler: Yatrm ok azdr. Hemen hemen her
yerde kullanlabilinir. Transportu gayet kolaydr.
ekil 6, Oksiasetilen kayna
Aln ve ke dikileri iin gayet gzel kullanlr.
0.1.9.2 Elektrik ark kayna

Genel olarak "Elektrik" kayna diye tannr.
Kaynatlan paralarla elektrot (ya plak veya
korunmal) arasnda elektrik ark oluur. Bylece
ubuk elektrot
(ek malzeme) 3500 C syla kaynak yaplacak yer ve elektrot scak
sv hale gelerek birleirler.
Elektrik ark
veya Bu yntem btn demir malzeme ve metallerde her
pozisyonda kullanlr. Malzeme 1 mm kaln olursa
Kaynak yeri problemsiz olarak kaynak yaplr.
Kaynak dikii
Simgesi: E
Yapl ekli: elle, ksmi veya tam otomatik
Kaynatlan paralar
Kullanld yer: Hemen hemen btn malzemeler
Dnceler: Yatrm ok azdr. Hemen hemen her
ekil 7, Elektrik ark kayna yerde kullanlabilinir. Transportu gayet kolaydr.
Aln ve ke dikileri iin gayet gzel kullanlr.
0.1.9.3 Toz alt kayna

Yntem olarak "Elektrik" kaynann aynsdr.
Aradaki fark kaynak yaplrken kaynak yerine tozun
otomatik serpilmesidir. Toz erimi malmemenin
hava ile hemen temasn nleyip fazla oksitlenmesini
Elektrot nler. Elektrot plak olarak genelde makara zerine
(ek malzeme)
sarlm haldedir.
Elektrik ark
veya Bu yntem genelde yar otomatik olarak yatay
dikilerde kullanlr.
Kaynak yeri Toz Simgesi: UP
Kaynak dikii Yapl ekli: Ksmi veya tam otomatik
Kullanld yer: Kazan, elik konstrksiyon, Gemi,
Ara ve makina retimi, ...
Kaynatlan paralar Dnceler: ok emniyetli. Btn diki tipleri iin
geerli. Bilhassa kaln malzelerde kullanll.
ekil 8, Toz alt kayna
Minimum kalnlk 2 mm.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 17
0.1.9.4 Wolfram inert gaz kayna
Erimiyen Wolfram elektrodu ile kaynak yaplacak
paralar eritilir. Eritilen yere koruyucu gaz (genelde
Wolfram-Elektrot argongaz) verilerek erimi malzemenin oksitlenmesi
nlenir. Ek malzeme (kaynayan elektrot) duruma
Ek malzeme gre ya elle veya otomatik olarak verilir.
veya
Elektrik ark
Simgesi: WIG
Kaynak yeri Koruyucu Yapl ekli: Ksmi veya tam otomatik
Kaynak dikii gaz Kullanld yer: Aparatlar, kazanlar, ev aletleri, ...
Dnceler: Hemen hemen btn metaller.
Bilhassa korozyona ve oksitlenmeye kar
Kaynatlan paralar
korumak iin Krom-Nikel-elikleri, aluminyum
ve bakr alamlar alternetif akmla kaynatlr.
ekil 9, Wolfram inert gaz kayna Kaln malzemeler abuk ve kolay kaynatlr.
0.1.9.5 Metal inert gaz kayna

Otomatik olarak bir rulodan gelen ek malzeme
(elektrot) ile paralarn kaynak yaplacak yeri eritilir.
Eritilen yere koruyucu gaz (genelde argon, heliyum
Ek malzeme
Elektrot veya bunlarn karm) verilerek erimi malzemenin
oksitlenmesi nlenir.
Elektrik ark
veya
Simgesi: MIG
Kaynak yeri Yapl ekli: Ksmi veya tam otomatik
Koruyucu
Kaynak dikii gaz Kullanld yer: Aparatlar, kazanlar, gemi ve uak
sanayi, ...
Dnceler: Alaml eliklerde kullanlr. ekme
Kaynatlan paralar greceli olarak ok azdr. Btn diki ekillerinde
kullanlr.
ekil 10, Metal inert gaz kayna
0.1.9.6 Basn veya pres kayna

Kaynatlacak malzemeler toka ettirilerek elektrik
akm ile toka ettikleri yerlerin eritilmesinden sonra
Kaynak yeri basnla birletirilir. Bu yntem demirci kaynann
Kaynak dikii elektrik direnciyle stlarak modernletirilmi
eklidir. Kaynak yerinde basntan oluan ikinlik
Elektrik ark
F F ya braklr veya ilenerek alnr.
Simgesi: P
Kaynatlan paralar Yapl ekli: Ksmi veya tam otomatik
Kullanld yer: Deiik metaller veya deiik
veya elikler, ...
Dnceler: ubuk, kare veya keli kesitli kaln
malzemelerde kullanlr. Bilhassa deiik
zellikteki elikler iin ok avantajl kaynak
ekil 11, Basn veya pres kayna yntemidir.
www.guven-kutay.ch
18 Kaynak balantlar
0.1.9.7 Gasla eritme pres kayna
Kaynatlacak malzemeler toka ettirilerek gazla toka
ettikleri yerlerin eritilmesinden sonra basnla
Eriten
kaynak alevi
Hamla birletirilir. Bu yntem demirci kaynann gazla
stlarak modernletirilmi kaynak eklidir. Kaynak
yerinde basntan oluan ikinlik ya braklr veya
F F ilenerek alnr.
Eriyen yer
Simgesi: (-)
Yapl ekli: Ksmi veya tam otomatik
Kullanld yer: Deiik metaller veya deiik
Hamla elikler, ...
ekil 12, Gasla eritme pres kayna yntemidir.
0.1.9.8 Diren kayna

Kaynatlacak malzemeler hafif bir kuvvetle toka
Kaynak yeri ettirilerek elektrik akm ile toka ettikleri yerlerin
eritilmesiyle birletirilir. Bu yntem hemen hemen
pres kaynann ayndr.
F F
Simgesi: (-)
Kaynatlan Kullanld yer: Deiik metaller veya deiik
paralar elikler, ...
ekil 13, Diren kayna yntemidir.
0.1.9.9 Elektrikle nokta kayna

Ular istenilen apta iki bakr elektrot elektrik akm
altnda kaynatlacak malzemeyi bir birine deecek
F kadar yeterli kuvvetle bastrlrlar. Elektrik akm
plakalar arasndaki havadan dolay byk diren ve
Bakr elektrot s oluturur ve kaynatlmas istenilen plakalar bu
noktada eriyerek birleirler.
Simgesi: RP
Kaynak noktas Yapl ekli: Ksmi veya tam otomatik
Kullanld yer: Sac plaka konstrksiyonu, gemi ve
F uak imalat, aparat ve alet imalat, ...
Dnceler: Gayet ekonomik yntem. Bilhassa
ince kalnlklarda perin konstrksiyonun yerini
almtr.
ekil 14, Elektrikle nokta kayna
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 19
0.1.9.10 Elektrikle makara kayna
Elektrikle nokta kayna gibi yaplr. Pim eklindeki
bakr elektrot yerine szdrmazl garantilemek iin
bakr makaralar kullanlr. Kaynatlacak malzemeyi
Bakr makara
bir birine deecek kadar yeterli kuvvetle bastrlr ve
F makaralar plakalar zerinde yuvarlanr.. Elektrik
akm plakalar arasndaki havadan dolay byk
diren ve s oluturur ve kaynatlmas istenilen
plakalar bu doruda eriyerek birleirler.
Kaynak dikii
F Simgesi: RR
Kullanld yer: Sac plaka konstrksiyonu, gemi ve
uak imalat, aparat ve alet imalat, ...
Dnceler: Bilhassa ince kalnlkdaki sac kons-
ekil 15, Elektrikle makara kayna trksiyonda kullanlan gayet ekonomik yntem.
0.1.9.11 Elektron n kayna

Gayet kesif toparlanm elektron n (150 kV)
Eksen etraf nda dnen kayna yaplacak birbirine kaygan gemeyle
elektron n tutturulmu geme yerine verilir ve burada kaynak
iin gereken s oluur. Inn kalnl 0,1 mm dir.
In malzemeye gerektii derinlikte verilir. Ek bir
malzemeye gerek yoktur. Paralar daha nce hassas
olarak ilenirler. Kaynak ilemi oksitlenmeyi
nlemek iin vakumda yaplr. Yntem olduka
pahal bir ilemdir.
Vakum
Simgesi: EB
Kullanld yer: Makina, ara, uak, elektronik ve
yayn sanayi.
Dnceler: Yatrm ok fazla. eitli malzeme-
ekil 16, Elektron n kayna nin kaynatlmas mmkn. ok pahal yntem.
0.2 Kaynakta kalite ve snflandrma

Kaynak konstrksiyonunun iletmede btn artlar yerine getirmesine kaynak balantsnn
emniyeti denir. Kaynak balantsnn emniyeti kaynak yaplacak paralarn kaynaa hazrlanmas,
diki ekli, diki konumu ve sl ilemlerle salanr. artlar; iletme ssna, malzeme kalnlna ve
zorlanmann titreimli veya darbeli olmasna baldr.
Kaynak kalitesi balantnn d ve i durumunun deerlendirilmesiyle bulunur. Bu deerlendirme
DIN 8563T3 ile standartlatrlmtr.
a) Kaynak yerinin d grnmne gre deerlendirilmesi; Diki bombesi, yzey kakl,
snr yanklklar (entik etkisi), grlebilen gzenekler, v.s.
b) Kaynak yerinin i durumuna gre deerlendirilmesi; Kabarcklar ve boluklar, balant
hatalar, i atlaklar, v.s.
Kaynak dikii kalitesi 4 gruba ayrlmtr. Bu ayrm Tablo 7 ile gsterilmitir.
www.guven-kutay.ch
20 Kaynak balantlar
Tablo 8, Kalitenin snflandrlmas, imalat ve hata sonular

DIN 8563T3 e Kriterlerin
Kalite
Hata sonuu artlar gre kalite Kullanld yer seimi
snf
nerisi *)1
Kpr kirileri, Vin
Btn iletmenin ok ar kirileri, Basnl kazanlar,
1 AA
durmas artlar Tat aralar ve Asansr
paralar, v.s.
BA Pres ats
Ana fonksiyonun Ar
2 Tahrik paralar,
ilememesi artlar
AK Kuvvet ve kaldra kollar
Ana fonksiyonun CA Redktr kasalar

Normal
arzal olarak 3 ark emberi
artlar
iliyor BK Elektrikli makina paralar
letme kr topal DA
Hafif
gidiyor fakat 4
artlar
tatmin edici deil CK
*)1 Kontrol kapsam, riziko, zorlanma ve imalat maliyeti, v.s.

Kalite snfnn yannda kymetlendirme guruplar A, B, C ve D oluturulur. Kaynak dikiini tam
belirlemek iinde aln dikii iin " A ", ke dikii iin de " K " simgeleri kabul edelim. Bylece
kalite tanm AS, AK, BS, BK v.s. ile gsterilecektir.
rnek:
a) Dikiin dtan kontrol b) Dikiin ve parann iten kontrol
delik kaynak hatas1
h
t
DA
BA
CA
AA
atlak haddeleme
atlag1
(
0.3 Kaynaa uygun konstrksiyon

Kaynak konstrksiyonun hedefi, kaynan iletmede kullanlma ekline gre, yeterli emniyetle
zorlanmalar karlayp fonksiyonunu yerine getirmesi ve mmkn olduu kadar ucuza mal
olmasdr. Bu artlar yerine gelirse konstrksiyon kaynaa uygun olarak yaplm demektir. Bu
dnceler DIN 8525 ile standartlatrlmtr.
Aadaki eitli nerilere konstrksiyonun tasarm yaplrken muhakkak dikkat edilmelidir.
neriler malzeme, zorlanma ve imalat iin gruplara ayrlarak verilmitir.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 21
0.3.1 Malzemeye uygun konstrksiyon nerileri

Malzemenin kaynaa elverililii incelenmelidir. Fazla kaynak dikii olan konstrksiyonlarda
akma zellii yksek olan imalat elikleri kullanlmaldr. St 37-3 ve St 52-3 gibi. Dayankl
ve pahal elikler dnld gibi avantajl deildirler ve kullanlmalar ou yerde fayda
getirmez.
Hadde profillerinin i bkey eklem yerleri ve souk kvrlm profillerin di bkmlerine
kaynak dikii yaplmamaldr. Sebebi; i gerilmeler, gevreklik atlamalar v.s.
0.3.2 Zorlanmaya uygun konstrksiyon nerileri
Kaynan zorlanma ilkelerine sadk kalarak konstrksiyon yaplmaldr. Acele ve bilgisizce
perin, dkm veya cvata konstrksiyonlar tam tamamna kopya edilmemelidir. Her
konstrksiyonun kendine has ilkeleri vardr.
Konstrksiyonda basit paralar kullanlmaldr. rnein; lamalar, profil elikleri, kvrlm
saclar, borular ve benzeri paralar.
En emniyetli kaynak balant ekli, bilhassa dinamik zorlamalarda, aln kaynadr.
Konstrksiyonda mmkn olduu kadar aln kayna balants yapmaya gayret edilmelidir.
rnein; kazan taban balants ve benzeri balantlar.
Kuvvet aknn kesilmeden ve ayn younlukla akmas temin edilmelidir. entik etkisinden
ve sertlemi blgelerden kanmaldr.
En mkemmel kaynak kostrksiyonu en az kaynak dikii olan konstrksiyondur sz her
zaman hatrlanmaldr. Bylece malzeme ekmesi, i gerilimlerden mmkn olduu kadar
kanlm olunur.
Konstrksiyonda mmkn ve ekonomik olduu kadar elik dkm, dvme paralar veya
kvrlm sac plakalar kullanlmaldr.
Kaynak dikilerini "Gerilim glgelerine" yerletirmelidir. Bu yerler konstrksiyonda
zorlanmann az olduu yerlerdir. Eer bu imkan yoksa kalitesi yksek kaynak dikileri
kullanlmaldr.
Kaynak dikii kklerini eki tarafna getirmemelidir. Kaynak diki kkleri mmknse bas
tarafna getirilmelidir.
Ke dikileri mmkn olduu kadar ift tarafl yaplmal ve dinamik zorlamalarda i bkey
diki kullanlmaldr (entik ve kuvvet akn en iyi salamak iin).
Torsiyon zorlasnda olan kesitlerde kapal kaynak dikii yaplmaldr (bilezik, drt ke gibi).
U-Profili gibi simetrik olmayan profillerde zorlanma ya kayma ekseninde alnmal veya ift
olarak kullanlmaldr.
0.3.3 malata uygun konstrksiyon nerileri
Kaynak yerleri kullanlan ynteme gre rahat ukalan yerlerde olmaldr.
Kaynak dikilerini yatay pozisyonda yapmaya gayret edilmelidir.
Ekonomik kaynak yntemi seilmelidir. rnein; nce sac plaklarda nokta kayna, yerine
gre elle kaynak yerine yar veya tam otomatik kaynak ekli seilmelidir.
artlara gre retim kalitesi seilmeli. Korkudan gereksiz yere daha pahal kalite seilmemeli.
Isl ilemler hakikaten gerekliyse yaplmal, yoksa korkudan deil.
www.guven-kutay.ch
22 Kaynak balantlar
0.3.4 Hesaplar ve imalata iin zel neriler

Yukarda verilen nerilerin yan sra elik konstrksiyonda u nerilerde dikkate alnmaldr.
Eer elik konstrksiyonda kaynak konstrksiyon cvata konstrksiyonu ile beraber
yaplacaksa, cvata konstrksiyonu muhakkak kaliteli geme cvatalar ile yaplmaldr.
Kafes konstrksiyonlarda eilme zorlamasn nlemek iin kullanlan profillerin arlk
eksenlerinin sistem eksenleri ile ayn olmalarna dikkat edilmelidir.
Kafes konstrksiyonda profiller tek kullanlabilinir. Ortaya kan eksentritet kaynak dikii
mukavemet incelenmesinde dikkate alnmaz. Kaynak konstrksiyonunun arlk ekseni ile
profilin arlk ekseninin ayn olamas istenilen durumdur. Bu durumda kaynak dikilerine
gelen zorlamalar kaldra kanununa gre hesaplanr.
Genelde kafes konstrksiyon kaval profillerle yaplr. rnein; boru, drt ke profil gibi. Bu
profillerin hesaplar DIN 18808 ile standartlatrlmtr. Kaynak balantlar ya i bkey ke
dikii veya yarm V dikii ile yaplmtr. Kaynak dikileri profil kalnlklar kadar ve ayn
kaliteli elektrotlarla yaplmsa kaynak dikilerinin mukavemet tahkiklerine DIN 18 801 gre
gerek yoktur.
Kaynak konstrksiyonlu kutu kiriler bilhassa byk torsiyon zorlamas olan yerde kullanlr.
1 Makina konstrksiyonunda kaynak balantlar
1.1 Makinada kaynak balantlarnn konstrksiyonu

Makina konstrksiyonunda kaynak dikileri makina eleman olarak kabul edilir. Makinada kaynak
dikileri dinamik yani dalgal ve deiken zorlamalara maruz kalrlar. Bu zorlamalar tayabilmek
iin kaynak konstrksiyonunun ekli gayeye uygun olarak yaplmaldr. Buda kaynak
konstrksiyonunun dier makina elemanlarnda olduu gibi kuvvet aknn prensiplere uygun
olmas ve entik etkilerinin azaltlmasyla salanr.
Malzeme st yzeyi
as Diki az yana n
Az y
Yank entii ak
Az ak Diki az aln yn
l Ka
Diki ykseklii
Kk ykseklii
st dikiler
Kk geni Orta dikiler
lii Kk dikii
Kart diki
Yardmc plaka
ekil 17, Kaynak dikiinin tanmlanmas

Konstrksiyon ve imalat ilkelerine sadk kalnd zaman, rnein; kaynak yerlerinde farkl kesit
alanlar yaplmazsa, kuvvet aklarnn keskin kelerle ynleri deitirilmesse, kaynak
konstrksiyonu baarl ve gayeye uygun yaplm olur. En mkemmel kaynak dikiinde bile entik
etkisini sfra indirmek imkanszdr. entik etkisini ve gerilim ylmalarn azaltmakla kaynak
dikiinin devaml mukavemet deeri olduka ykseltilir, bylece baarl konstrksiyon yaplm
saylr.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 23
Kaynak konstrksiyonunda dikiler iki grupta grlr:

Ke dikileri; Kuvvet ak az da olsa bozularak deitirilir. Aln dikiinin imkansz olduu yerde
yaplmaldr.
Aln dikii; Mmkn olduu kadar ok aln dikii kullanlmaldr.
Kaynak balantlar iin konstrksiyon nerileri aada Tablo 9 ile verilmitir.
Tablo 9, Kaynak balantlar iin konstrksiyon nerileri
No kt daha iyi Dnceler
Aln dikii kullanlmaldr. Kuvvet ak

dikkate alnmaldr. a ve b de konstrk-
1. a) b) siyon dnlmeden perin konstrksi-
c)
yonunun aynen kopyas yaplmtr.
1:4 b)
a) Aln dikiinde kelerden kanlp,
kuvvet akn ymamak iin inceden
2. 1:4 c) kalna meyilli gei yaplmaldr. Meyil
semeli ve kuvvet akn simetrik
1:4 salamaldr.
a) b ift T balantsnda eki zorlamas kay-
F F F F nak ayrml paralarda olmamaldr. Do-
3.
ku deiikliinden tr i atlamalar
oluur.
Ke dikilerini mmkn olduu kadar

c) ift tarafl yapmal ve bilhassa dinamik
4. a) b)
zorlamalarda entik etkisini azaltmak
iin i bkey ke dikii kullanmaldr.
Kuvvet iletimi aksamadan garantili

5.
yaplmaldr.
a) b)
Diki kkleri eki tarafna konulma-

6.
maldr.
a) b) c) a') b') c')
Ke balantlarnda ya ift tarafl ke

7. dikii veya kvrlm plaka kullanlarak
a) b) c) d) e)
aln dikii yaplmaldr.
www.guven-kutay.ch
24 Kaynak balantlar
ekme ve kalc deformasyonlar

c)
8. a) b) nlemleri alnmaldr. rnein; ke
dikii iki tarafl yaplmal.
Baz konstrksiyonlarda elik dkm

9. veya dvme para kullanmak daha avan-
tajl ise hemen bu yola bavurulmaldr.
a) b) c) d)
ark gvdesi; n iilik ve merkezleme

10. zorluklar d ve e de yok. leme daha
kolay.
a) b) c) d) e)
Diki kesimeleri ve bulumalar nlen-

11. melidir. Kaynaktan nce tala kaldrmal
ilemlerden kanmaldr.
Yalnz kapal profiller torsiyon zorla-

12. malar iin ideal kesitlerdir. Ak profilli
kesitler burulmaya kar zayftrlar.
a) b) c) d)
a) b)
Perin konstrksiyonu kopya edilmeden
L ve T profili balant plakalarnda ke
13.
dikii yerine mmknse aln dikii
kullanlmaldr.
Kaynak yerlerine zorluksuz erime imka-

14. n dnlmelidir. a da kaynak yapmak
olduka imkanszdr.
a) b) a) b)
Kapal profillerde ke dikii yerine

a)
b) c) kvrlm plakalar veya kazr profillerle
15.
aln dikii seilmelidir. Kaynak ilemi
mmkn olduu kadar az yaplmaldr.
Kenar takviyelerinde perin konstrk-

16. siyonu rnek alnmamaldr. Buradada
aln dikileri ne alnmaldr.
a) b) c) d) e) f)
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 25
Kaynak yerlerine zorluksuz ulama ve

kuvvet akndada normal akm salan-
17.
maldr. Mmknse aln dikii seil-
melidir.
F F
basi basi Eilme zorlamasnda diki kk atla-

18.
eki eki
malar nlemek iin basya almaldr.

F F
Kaburgalar, dayanak plakalarnda ular

yanmamas iin krmak, keleri diki
19.
bulumalarn nlemek iin bo brakmak
gerekir.
a) b)
F F
Kritik yerleri yaln eki zorlamasnda

20.
brakmamak akll bir zmdr.
a) b)
atal konstrksiyonlarda kaynak dikiine

21. ulamaya ve kuvvet akna dikkat edil-
melidir.
a) b) c) d)
Kaldra kolu konstrksiyonu;

a) kuvvet ak ve mukavemet iin iyi,
22. fakat pahal.
b) Kaynak yapmna gre konstrksi-
a) b) yon, kolay ve ucuz.
Halat tamburu; her iki kostrksiyonda
kaynak imkan ayn fakat b daha az
23. a) b) paral ve kaynakl vede d grn
daha elegant.
Yatak suportu a ve b kaynak yapm hi

24. iyi deil. c hem kaynak bakmndan iyi
hemde daha ucuz.
a) b) c)
d1 d1
Malzemeden tamamen faydalanmamz

gerekli. b de ;
25. Kaynak imkan daha kolay.
d1 < d2 , d2 den kan para d1
d2
a)
d2
b) olarak kullanlr.
www.guven-kutay.ch
26 Kaynak balantlar
Kaynak dikiini talal ilemle zayflat-

mak pek ekonomik olmasa gerek. nce
26.
masraf edip kaynat, sonra masraf edip
kayna yont.
a) b)
lenmesi gereken kntlar iin kaln

b) malzemeyi aln dikii ile balamak hem
27.
mukavemet hemde form bakmndan
a) c)
daha avantajl.
Souk kvrlm malzeme eer kaynak
ileminden nce normal tavlanmsa,
>5xs kvrma yarapndan 5xs (malzeme
kalnl) mesafede kaynak yaplabilir.
Genelde bilhassa a pozisyonunda hi bir
28. R R zaman kaynak yaplmamaldr. malat
>5xs
s s eliklerinde aadaki min (r/s) deeri

tutulmaldr.
b) max s [mm] 50 24 12 8 4
a)
min (r/s) 10 3 2 1,5 1
Nokta kaynanda kaynak yerlerine

29.
elektrotlarla zorluksuz ulalmaldr.
a) b) c) d)
Nokta kaynanda elektrotlar iin kafi

30.
genilikte yer olmaldr.
a) b) c) d)
Kaynak dikii ile malzemenin mukave-

metini eitlemek iin aln dikii kullan-
31.
maldr. Kaynak dikiini gei yerlerine
koymamaldr.
Yukarda Tablo 9 ile kaynak balantlar iin konstrksiyon nerileri verilmitir. Grld gibi
belirli paralar konstrksiyon eleman olarak kullanlr. Yukarda verilen nerilen genel anlamda
kabul edilmelidir.
Dikkat: Kaynak konstrksiyonu reeteyle yaplacak i deildir. Yukarda verilen nerilerin

kullanlmas art deildir. Konstrktr artlara ve elindeki imkanlara gre alm
olduu ii baarmaldr. Bu ileri yaparken yol gsterici olarak dier kiilerin
tecrbelerinden faydalanmas akllca bir yntemdir.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 27
1.2 Makinada kaynak balantlarnn hesab
1.2.1 Kaynak konstrksiyonunda dikiler ve boyutlar
1.2.1.1 Aln dikii
Tablo 10, Aln dikii ve kaynak azlar, " a " kaynak diki kalnln gsterir
Simge Diki ekli Diki ismi b c , Aklama
Genelde yk etkisi olmayan, ek
t Bkme diki - - - malzemesiz diki.
< t+1
t < 2 mm
b 0 Statik yklemeler iin. t 4, kurald t =
t
Dz I- dikii ... - - 8 mm kadar.

t a=t
0 40
t
V- dikii, Genelde statik yklemeler iin kullanlr.

... - ...
normal t = 3 ... 10 mm. a = t
b 3 60
0 40
t
V- dikii, Dinamik ve statik yklemeler.

c
... - ...
kk kaynakl t = 3 ... 40 mm. a = t-c
b 3 60
Y- dikii,
0 2 40 Dinamik ve statik yklemeler.
t
c
kk
... ... ... t > 10 mm, zel durumlarda daha ince
b kaynaklda
3 4 60 malzemedede kullanlr. a = t-c
olabilir
2 Kural: h kaynak dikii kalnl
0 2 40
h2
1 = 2 , h1 = h2 = (t-c)/2 = a
c
Y dikii
... ... ...
b (ift Y dikii) Kural d:
1 4 6 60
1 2 , h1 h2. t > 10 mm.
h1
2 Dinamik ve statik yklemeler.

X dikii 0 40
t
h
Kaynak az ykseklii h = t/2 a = t . Is

(V; ift V ... - ...
b deformasyonu V dikie gre azdr. t > 10
1 dikiide denir) 3 60
mm.
U- dikii,
0 Dinamik ve statik yklemeler.
kk t > 12 mm. Lale dikiide denilir. neri;
t
c
... 3
R
kaynaklda 10
b 3 R t/2, a = t-c
olabilir
0 h = kaynak az ve diki kaln-l. h1 =
t
h2
h = (t-c)/2 = a
c
U dikii
R
... 3 2
(ift U dikii) 10
b
3 t > 30 mm. h1 h2.olabilir.
h1
YV dikii 0 40 Genelde yatay statik yk etkisindeki

b (yarm V ... - ... durumlarda yaplr.
dikii) 4 60 t = 3 ... 40 mm, a = t

0 40 Dinamik ve statik yklemeler.
h
K dikii
t
(ift yarm V ... - ... Kaynak az ykseklii h = t/2 a = t . Is

b
dikii) 4 60 deformasyonu daha azdr. t > 10 mm.
YU dikii 0 10 Dinamik ve statik yklemeler.

t
c
(yarm U ... 2 ... a = t-c . t > 16 mm. Yarm lale dikiide

R
b dikii) 3 20 denilir. neri; R t/2
www.guven-kutay.ch
28 Kaynak balantlar
60 60 60
a=t
a=t
t2
t2
a=t
ekil 18, Plakada aln dikii kayna
L LW
a LW a
Dorudan kaynak Yardmc plakal kaynak

ekil 19, Kaynak kraterli diki ekil 20, Kaynak kratersiz diki
Diki alan Aw = a L W F(2)
Enine eilme mukavemet momenti Lw a 2 F(3)

W weg =
6
a L2W F(4)
Boyuna eilme mukavemet momenti W weg =
6
d
Ortalama alan;

A or = d or2 d 2
4 4
t=a
d or
Ortalama ap;
t=
a D+d
d or = veya d or = d + a
D
2
ekil 21, Boruda aln dikii kayna
Diki alan Aw =

4
(
D2 - d 2 ) F(5)
D4 - d 4 F(6)
Eilme mukavemet momenti W weg =
32 D
D4 - d 4 F(7)
Torsiyon mukavemet momenti W wt =
16 D
Bredt forml W wt 2 A or a F(8)
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 29
1.2.1.2 Ke dikii
1.2.1.3 Basit ke dikileri
Tablo 11, Basit ke dikileri, " a " kaynak diki kalnln gsterir
Simge Diki ekli Diki ismi Aklama
t1 Ke dikii
bkey ke kayna (konkav). Kuvvet
a
Kuvvet etkisindeki balamalarda kullanlr (a).
a
etkisinde
t2
a) a 0,7 . tmin
a
Kaynak dikiinin yzeyi dz olacak.
a
Kuvvet
etkisinde
t2 D bkey ke kayna (konveks)
t1
a
olmazsa
b) Esas ke kaynaklarnda (b) kullanlr
a 0,5 . tmin
t1 Punta diki
Her Punta kayna. Kuvvet etkisinde olmayan
veya
ekilde ve fakat balant olmas gereken yerlerde
a
e L
Teel ke
L
olabilir veya n hazrlk olarak kullanlr.
t2
dikii
a
a
a
konkav Dz yzey konveks

ekil 22, Ke dikii kayna
L
Genel neri:
a
a max 0,7 t min

t
a a m in 3 mm Makina imalat
LW a m in 2 mm elik konstrksiyon
t
ekil 23, Kraterli ke dikii kayna
Diki alan A w = a LW F(9)
Enine eilme mukavemet momenti Lw a 2 F ( 10 )

W weg =
6
a L2W F ( 11 )
Boyuna eilme mukavemet momenti W weg =
6
www.guven-kutay.ch
30 Kaynak balantlar
1.2.1.4 Profile ke dikileri

1.2.1.4.1 Yuvarlak boruya ke dikii
d
Flche;

Aw =
4
(
D2 - d 2 ) F ( 12 )
a
Eilme mukavemet momenti;
D4 - d 4 F ( 13 )

d or
W weg =
32 D
a
Torsiyon mukavemet momenti;
D4 - d 4 F ( 14 )
W wt =
D 16 D
Bredt forml;
ekil 24, Yuvarlak boruya ke dikii W wt 2 A or a F ( 15 )
1.2.1.4.2 Drtke boruya ke dikii

Flche;
Aw = H B h b F ( 16 )
B F Eilme mukavemet momenti;
a
B H3 - b h 3 F ( 17 )
W weg =
6H
Torsiyon mukavemet momenti;
H
B H3 - b h 3 F ( 18 )
W wt =
3 H
Bredt forml;
b
W wt 2 A or a F ( 19 )
Ortalama alan;
ekil 25, Drtke boruya ke dikii A or (h + a ) (b + a ) F ( 20 )
1.2.1.4.3 Lamaya ke dikii

Diki alan; t < a
a a
AW = 2 a h F ( 21 )
F
Eilme kar koyma momenti, epevre diki;
h
2 a h2 F ( 22 )
W Weg =
6
t
ekil 26, Lamaya ke dikii
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 31
1.2.2 Makina kaynak konstrksiyonunda mukavemet hesab
1.2.2.1 eki ve Bas gerilmesi
a L a
LW
a
a
a LW a t
L F
ekil 27, Aln ve ke dikii kayna
Fn = Fn
w(b) = F ( 23 )
Aw ( a LW )
1.2.2.2 Eilme gerilmesi
d
B F
a
a
d or
h
a
D
b
M eg
Weg = F ( 24 )
W Weg
1.2.2.3 Kesme gerilmesi

Dolu kesit Kaval kesit
a
F F ri
max ra max
h
a kOr kOr
k = 3/2 fW = 4/3
a/h 0,01 0,5 1 2 4
ri2 + ri ra + ra2
k=
fW 1,00 1,03 1,13 1,40 1,99 ri2 + ra2
ekil 28, fW ve k katsaylar
F
wkOr = F ( 25 )
Aw
F
k max = f W k F ( 26 )
AW
www.guven-kutay.ch
32 Kaynak balantlar
1.2.2.4 Torsiyon gerilmesi
1.2.2.4.1 Kapal konstrksiyonda torsiyon gerilmesi
max b
Mt a
Mt
ri ra
H
h
a
tmax
max
Mt
wt = F ( 27 )
W wt
Mt
wt max = F ( 28 )
W wt
1.2.2.4.2 Ak konstrksiyonda torsiyon gerilmesi

b1
Y k= 0 FMt
a
F Mt Mt t max
Z k max
h1
S 90
evrilmis, t max
k max FMt
k= 0
FMt
wt max = F ( 29 )
Aw
Mt
FMt = F ( 30 )
h1
A W = b1 a F ( 31 )
1.2.2.5 Toplam gerilmeler

Normal gerilmelerin toplanmas:
w = weg + w(b) F ( 32 )
Kayma gerilmelerinin toplanmas:

w = wt + wk F ( 33 )
Bileik gerilme:
wBi = 0,5 w + 2w + 4 2w wEM F ( 34 )

www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 33
1.2.2.6 Kaynak konstrksiyonunun kontrol
Makinada kaynak konstrksiyonunun kontrol ya emniyet katsaysna gre veya mukavemet
artlarna gre yaplr.
Emniyet katsaysna gre kontrol:
WD
SWhes = SWGER F ( 35 )
Whes
SWhes 1 Kaynak dikiinde hesaplanan emniyet katsays
WD N/mm2 Kaynak dikiinin devaml mukavemet deeri, bak Tablo 12 ve Tablo 13
Whes N/mm2 Kaynak dikiindeki hesaplanan gerilim.
Whes = Wmax, Wmax veya WBi, Bi olabilir. Bu deerler aada verilmitir.
SWGER 1 Kaynak dikiinin gerekli emniyet katsays
Mukavemet artlarna gre kontrol:

2 2 2 2
w w F ( 36 )
+ 1 ve + 1
wEM wEM EM EM
W N/mm2 Kaynak dikiindeki hesaplanan normal gerilim
W N/mm2 Kaynak dikiindeki hesaplanan kayma gerilimi
WEM N/mm2 Kaynak dikiinin emniyetli normal mukavemet deeri (bak Tablo 12 ve Tablo 13)
WEM N/mm2 Kaynak dikiinin emniyetli kayma mukavemet deeri bak Tablo 12 ve Tablo 13
N/mm2 Kaynak yaplan malzemenin hesaplanan normal gerilim
W N/mm2 Kaynak yaplan malzemenin hesaplanan kayma gerilimi
WEM N/mm2 Kaynak yaplan malzemenin emniyetli normal mukavemet deeri
bak (bak Tablo 12 ve Tablo 13)
WEM N/mm2 Kaynak yaplan malzemenin emniyetli kayma mukavemet deeri
(bak Tablo 12 ve Tablo 13)
Normal gerilmelerin kontrol:

wmax = weg + w(b) wEM F ( 37 )
Wmax N/mm2 Kaynak dikiinde hesaplanan maksimum normal gerilme toplam
Weg N/mm2 Kaynak dikiinde hesaplanan eilme gerilmesi
W(b) N/mm2 Kaynak dikiinin hesaplanan eki veya bas gerilmesi
WEM N/mm2 Kaynak dikiinn emniyetli mukavemet deeri (bak Tablo 12 ve Tablo 13)
Eilme gerilmesi: weg = M eg / Wweg F ( 38 )
eki veya bas gerilmesi: w( b ) = Fn / A w F ( 39 )
Kayma gerilmelerin kontrol:

wmax = wt + wk wEM F ( 40 )
Wmax N/mm2 Kaynak dikiinde hesaplanan maksimum kayma gerilmeleri toplam
Wt N/mm2 Kaynak dikiinde hesaplanan torsiyon gerilmesi
Wk N/mm2 Kaynak dikiinin hesaplanan kesme gerilmesi
WEM N/mm2 Kaynak dikiinn emniyetli kayma deeri (bak Tablo 12 ve Tablo 13)
Torsiyon gerilmesi: wt = M t / Wwt F ( 41 )
Kesme gerilmesi: wk = F / A w F ( 42 )
www.guven-kutay.ch
34 Kaynak balantlar
Bileik gerilmenin kontrol:

Kaynak dikiinin bileik gerilmesinin kontrol:
Kaynak dikiinde bileik gerilme, Normal Gerilmeler Hipotezine "NGH" gre normal ve kayma
gerilmelerinin bileik gerilme olarak toplanmas ve karlatrlmas demektir.
wBi = 0,5 w + 2w + 4 2w wEM F ( 43 )

WBi N/mm2 Kaynak dikiinde hesaplanan bileik gerilme
W N/mm2 Kaynak dikiinde hesaplanan normal gerilmeler toplam
W N/mm2 Kaynak dikiinin hesaplanan kayma gerilmeleri toplam
WEM N/mm2 Kaynak dikiinn emniyetli mukavemet deeri (bak Tablo 12 ve Tablo 13)
Kaynak yaplan malzemenin bileik gerilmesinin kontrol:

Kaynak yaplan malzemede bileik gerilme, Biim deitirme enerjisi Hipotezine "BEH" gre normal
ve kayma gerilmelerinin toplanmas ve karlatrlmas demektir.
Bi = 2 + 3 2 EM F ( 44 )
Bi N/mm2 Kaynatlan malzemede hesaplanan bileik gerilme

N/mm2 Kaynatlan malzemede hesaplanan normal gerilmeler toplam
N/mm2 Kaynatlan malzemede hesaplanan kayma gerilmeleri toplam
EM N/mm2 Kaynatlan malzemede emniyetli mukavemet deeri
(bak Tablo 12 ve Tablo 13)
KUKA Kaynak robotu MIG/MAG, TIG, E Kaynak makinas
Dner tabla Nokta kaynak makinas
Trkiyedeki yerli firmalarn aletlerinin kaliteleri Avrupa firmalarnn aletlerinden aa kalmaz.

Burada btn yerli firmalarn aletlerini gsteremeyeceimden bir Avrupa firmasnn resimlerini
koydum.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 35
Tablo 12, Tablo 13 iin rnekler
a) Kaynak konstrksiyonunda kullanlan fakat kaynak dikii olmayan malzeme

Kalite
Gsterili Tanmlama Eri
Snf
Kaynak konstrksiyonunda kullanlan, boyuna kuvvetle

ekmeye ve/veya eilmeye zorlanan, fakat kaynak dikii A -
olmayan, malzeme.
b) tinal ve %100 kontroll kaynak balantlar

artlar, Balama ve diki ekli, yklenme ve kontrol Kalite
Eri
Gsterili Tanmlama Snf
1. 2. 1. Kuvvet ynne dik aln dikili balant. Kk dikili. Kaynak
1:5 b
is 1:4 dikii entiksiz ve %100 rntgen n ile kontroll.
1 1:3
2. eitli kalnlktaki paralarn kuvvet ynne dik aln dikili
balant. Kk dikili. Kaynak dikii entiksiz ve %100
rntgen n ile kontroll.
3. 4. 3. Kiri orta dik perdesi: ekme ve apraz kuvvet ile eilme
momenti etkisinde. Kuvvet ynne dik aln dikili balant.
Kk dikili. Kaynak dikii entiksiz ve %100 rntgen n ile
2 kontroll. B AA
4. Kuvvet ynnde boyuna aln dikili balant. Kk dikili.
Kaynak dikii entiksiz ve %100 rntgen n ile kontroll.
5. 6.
R 5. Kesiksiz para zerine boyuna dik perdenin YV (K) veya
ke dikiiyle balanmas. Kaynak ilenmi ve klcal
3 atlamalara kar kontroll.
b
6. Plaka ve levha konstrksiyonu (R 0,5 b). Kk dikili.

Kaynak ilenmi ve %100 rntgen n ile kontroll.
1. 2. 1. Kesiksiz para zerine enine dik gelen perdenin YV
dikiiyle kaynakland boyuna kuvvet etkisindeki plaka.
Dikiler entik etkisiz ilenmi ve atlak kontrol yaplm.
4 2. Kesiksiz para zerine YV (K) dikiiyle kaynatlm disk
C CA
veya bilezik. Dikiler entik etkisiz ilenmi ve atlak
kontrol yaplm.
c) tinal ve %10 kontroll kaynak balantlar

Eri
1. 2.
1. Kuvvet ynne dik aln dikili balant. Kk dikili. En az
1 %10 semeli rntgen n ile kontroll.
2. Kuvvet ynnde boyuna aln dikili balant. Kk dikili. En

3. 4.
az %10 semeli rntgen n ile kontroll.
2 3. Kiri orta dik perdesi: ekme, apraz kuvvet ve eilme

momenti etkisinde kuvvet ynne dik aln dikii. Kk dikili.
Kaynak dikii entiksiz. En az %10 semeli rntgen n ile D BA
5. kontroll.
4. Aln dikili boru balantlar. En az %10 semeli rntgen

n ile kontroll.
3
b
5. Aln dikili sa ve plaka ke konstrksiyonu. Kk dikili.

R
En az %10 semeli rntgen n ile kontroll.
www.guven-kutay.ch
36 Kaynak balantlar
d) Gnlk normal kaynak balantlar, dikiler ilenmemi ve kontrolsz

Eri
1. 2.
1. Kuvvet ynne dik aln dikili balant. artlara bal,
kk dikili veya kk dikisiz. Kaynak dikii
1 ilenmemi.
2. Kuvvet ynnde boyuna aln dikili balant. Kaynak

dikii ilenmemi.
3. 4.
3. Kiri orta dik perdesi: ekme, apraz kuvvet ve eilme
momenti etkisinde kuvvet ynne dik aln dikii.
2 artlara bal, kk dikili veya kk dikisiz. Kaynak
dikii ilenmemi.
4. Aln dikili sa ve plaka ke konstrksiyonu. Kaynak

5. 6. dikii ilenmemi. CA
E
5. Aln dikili boru balantlar. Kaynak dikii
BK
3 ilenmemi.
6. eitli kalnlkta paralarn aln dikii ile balanmas.

Kk dikili. Kaynak dikii ilenmemi.
7. 8. 7. Kesiksiz para zerine YV (K) dikiiyle drtl
kaynak balants. Kaynak dikii ilenmi. (Kaynak
dikii ilenmemi iin F erisi alnr.)
4 8. Kesme ve eilme momenti etkisinde YV (K) dikili
kaynak balants. Kaynak dikii ilenmi. (Kaynak
dikii ilenmemi iin F erisi)
1. 2.
1. Kesiksiz para zerine enine dik perdenin YV (K)
veya ke dikiiyle balanmas. Kaynak ilenmemi. CA
5 2. Tala kaldrma ilemi gren ke dikili kaynak F
balantl plaka takviyeli para. (Kaynak dikii BK
ilenmemi iin G erisi)
1. 2.
6 1. Profillerin takviyesiz aln dikiiyle balanmas.

Kaynak dikii ilenmemi..
3. 4. 2. Kesiksiz para zerine boyuna dik perdenin ke

dikiiyle balanmas. Kaynak dikii ilenmemi.
CA
7 3. Kesiksiz para zerine boyuna dik perdenin drtl G
ke dikiiyle balanmas. Kaynak dikii ilenmemi. BK
4. Kesiksiz para zerine enine dik perdenin drtl ke
5. 6. dikiiyle balanmas. Kaynak dikii ilenmemi.
F
Mt 5/6 Kayma ve eilme veya eki ve eilme etkisinde ke
8 dikii balantlar. Kaynak dikii ilenmemi.
1. 2. TORSYION / KESME ETKSNDEK BALANTILAR

Btn diki eitleri iin geerlidir. Maksimum kayma
9 Mt
zorlamasnn ntr ekseninde olmas deerlerin H BA
doruluunu pekletirir. G erisi kaynaksz malzeme
iinde geerlidir.
1.
KESME veya MAKASLAMA
BA
10 1. YV (K) veya ke dikiiyle balanm, kesme I
etkisindeki balant (eilme etkisindeki vin kirii BK
kua). Kaynak dikii ilenmemi.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 37
Tablo 13, ekle gre devaml mukavemet, DS 952 ye gre
a) RSt 37-2 ve RSt 37-3 malzemesi iin b) St 52-3 malzemesi iin

360 (360)
260
340
240
320
A (325)
220 (225)
300
200 A 280
B
180 B
260
160 C C
D (153) 240
(232)
140 220
(128)
120
D
200
(108) F G (195)
(98) 100 E 180
80 (165)
(75) 160
(150)
60 (143) 140 F G
(135) E
40 120
20 100
(88)
0 (78) 80
-1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2 0 +0,2 +0,4 +0,6 +0,8 +1,0 -1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2 0 +0,2 +0,4 +0,6 +0,8 +1,0
250 (252)
180
(168) (228)
160 225
(147)
140 H 200
120 H
175
(98) 100 I (76) I
150
(76) 80
(135)
125
60
-1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2 0 +0,2 +0,4 +0,6 +0,8 +1,0
100
-1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2 0 +0,2 +0,4 +0,6 +0,8 +1,0
= min / max veya = min / max = min / max veya = min / max
Tablo 14, Makina imalatnda kaynak balantlar iin geerli, malzemenin kalnlk faktr
1,0
KALINLIK FAKTR b
0,8
0,6
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 120 140
.
MALZEMENIN KALINLIGI veya CAPI mm olarak
(
www.guven-kutay.ch
38 Kaynak balantlar
Tablo 15, Makina imalatnda kaynak balantlarnn emniyetli mukavemet deerleri
( ) b b
WEM ( WEM ) = D D 1 2 veya WSK ( WSK ) = D ( D ) b1 b 2
SGER
a ) Dinamik etkide dzeltme faktr b1 , Dinamik faktr

Diki Faktr b1
Diki ekli Dikiin resmi
gurubu /B E KAY
1 I- Dikii ................................................ 0,45 0,55 0,40
Aln dikii
2 V- ve YV- Dikii .............................. 0,55 0,65 0,50
3 X- Dikii .......................................................... 0,65 0,75 0,55
4 Y- ve U- Dikii .................................... 0,60 0,70 0,55
5 Tek tarafl dz ke dikii ............................... 0,35 0,20 0,35

6 Tek tarafl i bkey ke dikii ....................... 0,40 0,20 0,40
7 ift tarafl veya epevre dz ke dikii ....... 0,55 0,70 0,55
Ke dikii
8 ift tarafl veya epevre i bkey ke dikii 0,65 0,80 0,65

9 YV- ve K- Dikii ............................................. 0,70 0,90 0,70
10 Ke dikii (d ke dikii) .............................
0,35 0,20 0,35
11 ift tarafl d ke dikii .................................
0,55 0,70 0,55
Her taraf ilenmi kaynak dikilerinde ve kk kaynakl aln dikilerinde b1 deeri %10 byk alnabilir.
b ) Statik etkide dzeltme faktr b1 , statik faktr.

Diki gurubu Beiwert b1
ve ekli ekme Basma Eilme Kayma (k , t)
Hepsi iin 0,75 0,85 0,80 0,60
egilme ekme
(
egilme
(
torsiyon
egilme
(
basma torsiyon
basma ekme basma

kesme
ekme
torsiyon
kesme kesme
c) malat faktr b2
malat durumu Kontrol statik dinamik
tinal ve tam kontroll kaynak dikii %100 Kontroll 1,0 1,0
tinal ve %10 kontroll kaynak dikii %10 Kontroll 1,0 0,8
Gnlk kaynak balantlar, dikiler kontrolsz Kontrolsz 0,8 0,5
d) Emniyet faktr SGER

EYY % olarak 100 - 75 50 25
Emniyet faktr 2,5 2,0 1,5
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 39
1.2.3 Nokta kayna
Basit olarak ekil 29 ve ekil 30 ile gsterilen tek ve ift kesitli nokta kaynan basit olarak
anlatmak istersek, nokta kaynan bir pim olarak dnmek en doru dncedir.
k k
F F
s
s
s
F
d s
ib ib d
s
ekil 29, Tek kesitli nokta kayna ekil 30, ift kesitli nokta kayna
Dier kark konstrksiyonlarda denemeler yaplarak deerlerin hesaplanmas gerekir. Eer nokta
kaynan bir pim olarak dnp hesaplamak istersek, aynen pimde olduu gibi paralarn
birleme kesitinde "kesme" gerilmesi, pimin paralara dayand yerdede "izdm bas"
gerilmesi kabul edilir.
Nokta ap kaynatlan paralarn en incesine gre llendirilir.
d max = 5 s min F ( 45 )
dmax mm Kaynak noktasnn (bakr elektrotun deyme) maksimum ap

smin mm Kaynatlan malzemenin en ince kalnl
1.2.3.1 Nokta kaynandaki kesme gerilimi
F
k = kEM F ( 46 )
A No n m
F N Kesme kuvveti
2
ANo mm Nokta kaynan alan ANo = .d2/4
n 1 Kuvvetin etkisindeki nokta says
m 1 Kesit says
kEM N/mm2 Kaynan emniyetli kesme mukavemet deeri
Kaynan emniyetli kesme mukavemet deerini literatrde bulmak imkansz gibidir. Bunu bildiim
iin burada literatrde hemen bulunamayan deeri DIN 1050 de anlatld gibi aka verelim.
kEM = 0,65 EM F ( 47 )
kEM N/mm2 Kaynan emniyetli kesme mukavemet deeri

EM N/mm2 Kaynan emniyetli normal mukavemet deeri
www.guven-kutay.ch
40 Kaynak balantlar
1.2.3.2 Nokta kaynandaki izdm bas gerilimi
Fn
Wib = WibEM F ( 48 )
d n s min
Wib N/mm2 Nokta kaynandaki izdm bas gerilimi

Fn N Nokta kaynan etkileyen kuvvet
d mm Kaynak noktasnn ap
n 1 Kuvvetin etkisindeki nokta says
smin mm Balantnn en kk kalnl
WibEM N/mm2 Kaynan emniyetli izdm bas mukavemet deeri
WibEM = 1,8 . EM tek kesitli balant
WibEM = 2,5 . EM ift kesitli balant
Tablo 16, Nokta kayna iin malzemenin emniyetli mukavemet "EM" deerleri
RSt 37-2 ve RSt 37-3 iin St 52 iin
Zorlama hali
H HZ H HZ
Emniyetli mukavemet "EM" N/mm2 160 180 240 270
En ince sa kalnl s mm olarak 1,5 2 3 4 5

Nokta kayna ap d mm olarak 5 6 8 10 12
Tablo 17, Nokta kayna mesafe lleri iin neriler (DIN 18 801)
F F F
s e1 /2
e1
d
e1 e 2
e2
e1
b
e2
e2
e2
e3 L F e1 F
F
Kuvvet tamayan balant

Kuvvet
Mesafeler Kenarlar kvrlmam Kenarlar kvrlm
balants
Bas eki Bas eki
max 8d max 12d max 12d max 18d
Nokta mesafeleri e1 (3...6).d
veya 20s veya 30s veya 30s veya 45s
Kenara Kuvvet ynnde e2 (2,5...5).d max 4d max 6d max 6d max 9d

mesafe Kuvvete dik e3 (2...4).d veya 10s veya 15s veya 15s veya 22s
Nokta kaynann ap "d" ve kaynatlan en ince parann kalnl "s" olarak alnmtr.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 41
2 elik konstrksiyonda kaynak balantlar

Hesaplar genel olarak ykleme grubunda toplanr. Bu ykleme durumlar unlardr:
H ANA YKLER Deimeyen ykler; rnein: Konstrksiyonun z arl,
Deien ykler; rnein: Tanan yk, kar, insanlar v.s.
Ktle kuvvetleri; rnein: ivme ve frenleme kuvvetleri ve darbeler,v.s.
Z EK YKLER rnein: Rzgar kuvveti, Isdan ileri gelen kuvvetler, v.s.
S ZEL YKLER rnein: Kontrol ykleri, v.s.
Bu tanmlar DIN 1055 ve DIN 15018 daha detayl anlatlmtr. Hesaplarda kullanlan ykleme
durumlar u ekilde tanmlanr:
Ykleme durumu H; Hesaplar yalnz ana yklerin zorlamas kabul edilerek yaplr.
Ykleme durumu HZ; Hesaplar ana ve ek yklerin zorlamas kabul edilerek yaplr.
Ykleme durumu HS; Hesaplar toplam ana, ek ve zel yklerin zorlamas kabul edilerek
yaplr. Bu durum vin ve kpr inasnda grlr.
Ykleme durumu HS iin emniyetli mukavemet deeri 1,1 x HZ deeri
alnr.
Darbe, titreim ve yk katsaylar her brann standartndan veya artnamesinden alnr. Paradaki
gerilim hesaplar iin gereken deerler bu katsaylar ile ykseltilir ve hesaplar yaplr. Bylece sanki
para statik etki altndaym gibi kabul edilir. Burada karlatrma iin malzemenin emniyetli
mukavemet deeri daha nce standartlarca belirlenmi tabela deeri olarak alnr, hesaplanmaz.
Burada ykleme durumu ile sistemi dardan etkileyen kuvvet ifade edilmektedir. Hesaplarda u
sistem kullanlr;
Kaynak yerlerinde genel mukavemet incelenmesi yaplr.
Paralarn iletmedeki mukavemetleri ve stabilitetleri kontrol edilir.
2.1 Kaynak yerlerinde genel mukavemet incelenmesi

Genel elik konstrksiyon iin;
Wbi = 2W + 2W WEM F ( 49 )
Wb N/mm2 Kaynak dikiinde bileik gerilme

W N/mm2 Kaynak dikiinde toplam normal gerilme
W N/mm2 Kaynak dikiinde toplam kayma gerilmesi
Krenlerin elik konstrksiyonu iin;
Wbi = 2W + 2 2W WEM F ( 50 )
Wb N/mm2 Kaynak dikiinde bileik gerilme

W N/mm2 Kaynak dikiinde toplam normal gerilme
W N/mm2 Kaynak dikiinde toplam kayma gerilmesi
www.guven-kutay.ch
42 Kaynak balantlar
Krenlerin elik konstrksiyonunda kaynak dikiindeki toplam normal gerilme;
EM EM
W = W veya W = W
WEM WbEM
2.2 Stabilite ve iletmede mukavemet incelemesi

nce olan ve eilmeyle zorlanan paralarn gerilmelerden dolay bozulmalarndan nce burkulma
etkisiyle bozulurlar.
elik konstrksiyonda bu halin incelenmesi, eitli yntemler olmasna ramen, Omega yntemiyle
yaplr. Bu yntem kostrksiyon paralar kontrol edilmesini salar fakat paralar bu yntemle
llendirilemez.
Kaynak yaplan paralar u artlar yerine getirmelidir.
F
A ger = F ( 51 )
10...12
Ager cm2 Parann gerekli kesit alan
F kN Paray zorlayan kuvvet
Ierf = 0,12 F L2K F ( 52 )

Iger cm2 Parann gerekli atalet momenti
F kN Paray zorlayan kuvvet
LK m Parann burkulma boyu
2.3 Merkezi basya zorlanan tek paral ubuk
F ekil 31 ile gsterilen basya alan ubukta hesaplanan

-gerilimi "bk"
F
bk = bEM F ( 53 )
A
A
F N Paray zorlayan kuvvet
1 Burkulma katsays
L K= L 0
A mm2 Parann kesit alan,

A rlk ekseni delikler kartlmadan
bEM N/mm2 Emniyetli bas mukavemet deeri
LK
= F ( 54 )
i min
1 Narinlik derecesi
F LK mm Parann burkulma boyu
imin mm en kk atalet yar ap
ekil 31, Basya alan ubuk
En kk atalet yar ap "imin"
Imin F ( 55 )
i min =
A
Imin mm4 Parann atalet momenti
A mm2 Parann kesit alan
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 43
I II III IV
F F F F
LK= 0,7.L
LK= 2.L
LK= 0,5.L
LK= L
L
ekil 32, Euler'e gre 4 burkulma hali
Yaplan hesaplarda narinlik says < 20 ise = 1,0 olacandan burada burkulma hesab yaplmaz,
stun veya para dorudan doruya basma gerilimi ile kontrol edilir. elik konstruksiyon, vin ve
kpr yapm hesaplarnda DIN 4114 de gsterilen "omega yntemi" ile hesaplar yaplr. Burada
burkulma says omega yardmc deer olarak kullanlr.
Burada Jger (yeger) omegay lamdann bir fonksiyonu olarak alm ve burkulma emniyet katsay-
snda 1,5 olarak deerlendirmitir. Omega Jger'e gre u ekilde gsterilir:
( ) = bEM / bkEM F ( 56 )
bEM N/mm2 Emniyetli bas mukavemet deeri

bkEM N/mm2 Emniyetli burkulma mukavemet deeri
DIN 1050 ye gre St 37 iin emniyetli basma mukavemeti bEM = 140 N/mm2
St 52 iin emniyetli basma mukavemeti bEM = 210 N/mm2
Pratikte omega deeri aadaki Tablo 18 ile belirlenir.
Tablo 18, (DIN4114 ve DIN 1052 den) Omega () deerleri

he 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200 220
St 37 1,04 1,14 1,30 1,55 1,90 2,43 3,31 4,32 5,47 6,75 8,17
St 52 1,06 1,19 1,41 1,79 2,53 3,65 4,96 6,48 8,21 10,13 12,26
Tahta 1,08 1,26 1,62 2,20 3,00 4,32 5,88 7,68 9,72 12,00 14,52
www.guven-kutay.ch
44 Kaynak balantlar
2.4 Kaynak yerlerinin genel kontrol
Hesaplar DIN 4100 e gre yaplmas avantajldr. Diki hatalarn hesaba katmak bilhassa
ke dikileri iin imkanszdr. Bu sebepten tr %100 garantili hesap yapmak imkanda
yoktur.
Emniyetli mukavemet deerleri W ve W diki kalitesi, eliin cinsi, zorlanma ekli ve
durumuna baldr.
Kaynak konstrksiyonunda aln ve ke dikileri beraber hesaplanacaksa deerler ke
dikiine gre alnr.
Hesaplama yolu ve artlar genel standartlardan deil, konstrksiyonun zel art ve istek
listesinden alnmaldr. zel artname ve meslek dallarnn standartlar ncelik tar.
Tablo 19, DIN 18 800 T1 e gre elik konstrksiyonda kaynak dikiinin emniyetli mukavemeti
Ykleme durumu HS iin H nn %30 fazlas alnabilinir.
St 37 St 52
Kaynak dikii gurubu Kalite snf Gerilim ekli
H HZ H HZ
Aln dikileri
Btn kaynak Basma ve
1 kalite snflar eilme
b zul
YV (K) - dikii YV- dikii

160 180 240 270
Kalite snf
ekme ve
2 ispatlanm
eilme
zul
1)
YY- dikii HY- dikii
Kalite snf Basma ve
3 Kk boluundan tr ispatlanm eilme
b zul 160 180 240 270
DHY- dikii HY- dikii
4
Kalite snf
ekme ve
ispatlanmam zul 135 150 170 190
plaka dikii eilme

5 Yatay paralar kuvvet etkisinde
plaka dikii
6 Dikey para kuvvet etkisinde Basma ve

eilme b zul
Btn kaynak
Ke 135 150 170 190
dikii kalite snflar
ekme ve zul
7 eilme
Btn dikiler
Diki
Btn kaynak
8 kalite snflar
boyunda W EM 135 150 170 190
kayma
YY- dikii
9
Btn kaynak Mukayese
Ke dikii W EM 135 150 170 190
kalite snflar deeri
10
1) Klcal atlaklar, balant ve kk kaynanda hatasz olduu vefakat kaynak dikiinde ok az hatalar olduu
kontrol edilerek belgelenmi kaynak dikileri. Bu ancak kaynak dikilerinin en az %10 unun kontrol edilmesi ve
btn kaynak dikilerinin ayn kalitede olduu grlmse geerlidir.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 45
Tablo 20, Vin elik konstrksiyonunda genel gerilim hesaplar, DIN 15 018 T1 gre
Ykleme durumu HS iin 1,1xHZ mukavemet deeri geerlidir.
Kalite snf St 37 St 52
Kaynak dikii gurubu Gerilim ekli 3)
1) H HZ H HZ
Aln dikileri
ekme d zul
Btn kaynak
1 kalite snflar
160 180 240 270
Basma z zul
ekme 2)
d zul
Basma
2 DHVNaht zel kalite
Muka-yese
z zul 160 180 240 270
deeri WV zul
DHY- Naht
3 Normal kalite ekme 2) z zul 140 160 210 240
Kehlnaht
Basma d zul 130 145 195 220
Btn kaynak
4 kalite snflar
ekme 2) z zul 113 127 170 191
Btn dikiler Muka-yese
WV EM 160 180 240 270
deeri
Btn kaynak
5 kalite snflar Kayma diki
W EM 113 127 170 191
boyuna
1) elik konstrksiyonda kaynak dikileri iin geerli artnamelerin yannda vin elik konstrksiyon hesaplar iin
dahada etrafl kalite artlar DIN 18 800 T1 veya DIN 8563 73 de verilmitir. Bunun yannda DIN 15 018 T1 ve
DIN18 800 T7 de bakmakta yarar vardr. Bylece YV dikii zel kalitesinin yannda kk dikii kaldrlm ve
komple diki haline getirilmi ve gerektiinde entik etkisiz ilenmesi n grlmtr.
2) Paray bozmadan yaplacak klasik kontrolun yannda kaynak dikiinin nla kontroluda yaplmaldr.
Dikkat: Vinlerde 20 000 yklemeyle yaplan akma snr mukayeseli gerilim hesaplarnn
dnda, letmedeki gerilimlerin zamana bal ve devaml deien ve tekrarlanan gerilim
etkilerinin belirlenmesi ve emniyetli mukavemet deerleri DIN 15 018 T1 gre
yaplmaldr.
www.guven-kutay.ch
46 Kaynak balantlar
3 Basnl kazanlarda kaynak
Bir kazan veya borunun iindeki basn p<-0,2 bar veya p>0,1 bar olursa, bu kazenlara
basnl kazan denir.
Balayc standartlar, imalat artlar, malzeme artlar, hesap esaslar, kontrolleri ve iletme artlar
ait olduklar dernekler ve resmi dairelerden temin edilir. rnein Almanyada "Arbeitsgemeinschaft
Druckbehlter (AD)".
Basnl kazanlarda kaynak balantlarnda yalnz aln dikii kullanlr. Paralardaki ve kaynak
dikilerindeki gerilimler normal hesaplanr. Emniyetli mukavemet deerleri zel faktrlerle
belirlenir.
3.1 Kuvvetlerin belirlenmesi
Basnl kazanlarda yzey kuvvetleri etkilidir. Teoriyi daha kolay anlayabilmek iin kazanmz
yuvarlak bir silindir olarak kabul edelim (bak ekil 33). Yzeye dik kuvvetler malzemenin esneklii
ile (diyafram zellii) karlanr.
Gmlek ABo
Taban
di
Taban s
AEn
L
di s
ekil 33, Basnl kazan
Kazan boyuna zorlayan kuvvet basncn silindirin kesit alanyla arpmna (bak ekil 33) eittir.
FBo = A Bo pe
A Bo = 0,25 di2
Kesit alann ABo yu bu formlde yerletirirsek, kazan boyuna zorlayan kuvveti buluruz.
FBo = 0,25 di2 pe F ( 57 )
FBo N Boyuna kuvvet

di mm Kazann i ap
pe N/mm2 Kazandaki basn
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 47
Kazan teetsel zorlayan kuvvet basncn kazann enine kabul edilen kesit alanyla arpmna eittir.
Pratikte kazann bombeli u taraflar hesapta dikkate alnmaz (bak ekil 33), buda gizli bir emniyet
verir.
FTe = A En pe
A En = di L
Kesit alann AEn i bu formlde yerletirirsek, kazan teetsel zorlayan kuvveti buluruz.
FTe = di L pe F ( 58 )
FTe N Teet kuvvet

di mm Kazann i ap
3.2 Gerilmeler
ekil 34 ile kazan cidarnn kk bir paras ematik plarak gerilmeler iaretlenerek gsterilmitir.
r
l
t
ekil 34, Basnl kazanda ematik olarak gerilmeler
3.2.1 Boyuna gerilme, eki gerilmesi

Boyuna gerilme "l" (bak ekil 35) boyuna kuvvetin malzemenin kesit alanna "Al" blnmesiyle
bulunur.
l
F
l = Bo
Al
p Malzemenin kesit alan kabaca u formlle bulunur:
e
Al = di s
Deerleri gerilim formlde yerletirirsek, kazann boyuna

gerilimini, eki gerilimini buluruz.
0,25 di2 pe
ekil 35, Boyuna gerilme l =
di s
d p
l = i e F ( 59 )
4s
l N/mm2 Boyuna gerilme
di mm Kazann i ap
s mm Cidar kalnl
www.guven-kutay.ch
48 Kaynak balantlar
3.2.2 Teetsel gerilme, eki gerilmesi

Teetsel gerilme "t" (bak ekil 36) teetsel kuvvetin malzemenin kesit alanna "At" blnmesiyle
bulunur.
t F
t = Te
A t
p Malzemenin kesit alan kabaca u formlle bulunur:
e
A t = 2 L s
t Deerleri gerilim formlde yerletirirsek, kazann teetsel

gerilimini, eki gerilimini buluruz.
ekil 36, Teetsel gerilme d L pe

t = i
2L s
d p
t = i e F ( 60 )
2s
t N/mm2 Teetsel gerilme
di mm Kazann i ap
s mm Cidar kalnl
Burada dikkat edersek; ayn kalnlkta ve ayn kaynak byklnde teetsel gerilmenin boyuna
gerilmenin iki kat olduunu hemen grrz. Bunu formlle gsterirsek;
d p d p
t = i e = 2 i e = 2 l
2s 4s
t = 2 l F ( 61 )
t N/mm2 Teetsel gerilme

l N/mm2 Boyuna gerilme
3.2.3 Radyal gerilme, eki gerilmesi

basn kazan i cidar yzeyinde boyuna ve teetsel gerilmelerin dnda birde radyal gerilme
oluturur (bak ekil 37). Bu gerilme kazan cidarnn i yzeyinde
maksimum olup, giderek azalarak kazan cidarnn d yzeyinde
sfr olur. Forml F ( 62 ) ile hesaplarda kullanlacak ortalama
radyal gerilme gsterilmitir.
r r =
pe
F ( 62 )
p 2
e
r N/mm2 Ortalama radyal gerilme
ekil 37, Radyal gerilme
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 49
3.2.4 Bileik gerilme

Basnl kazan kapal bir konstrksiyon olmasna ramen, bir ok fonksiyonu yerine getirebilmesi
iin, bir sr deliklerinde yaplmas gerekir. rnein; Bakm, kontrol, lme, kazann iine gelen
maddenin gelmesi ve gitmesi iin balant delikleri. Bu delikler yuvarlak veya elips delikler olarak
yaplr. Bu delikler konstrksiyonu zayflattklar iin, gerekli takviye konstrksiyonu ile zayflama
ortadan kaldrlr. Bu zayflama ve takviyeden tr mukavemet kontrol yaplr.
sD diD
sT d iG
A1 A1
A0 b2 A2
A0
h
h
s2
b A1
h Top
h
A0
sG
A'
h'
A'
sG
A'
di
b
LA' LA'
di
ekil 38, Silindir veya krede takviye ekil 39, Silindir veya krede takviye
d iG b iG b
h
hT
sG
sT
sG
a
di
b 3.sG ve hT 2. sG di
ekil 40, Ek plakal takviye ekil 41, Kaln plakayla takviye
ekil 38 ile ekil 41 de takviye konstrksiyonlar ve hesaplanacak ller gsterilmitir. Burada

kullanlan notasyonlar ve hesaplama ekilleri yledir:
A' mm2 Basn etkisindeki izdm alan
b mm Takviye boyu b = (di + sG c1 c 2 ) (sG c1 c2 ) ,
h mm Takviye ykseklii h = 1,25 (diG + sT c1 c 2 ) (sT c1 c 2 )
2
A0 mm Takviye alan A0 = b . sGi
sGi mm letmede gmlein cidar kalnl sGi = sG c1 c2
A1 mm2 Takviye alan A1 = hTop . sTi
hTop mm Toplam takviye ykseklii hTop = h + sG + h'
h' mm Takviye i knts h' 0,5 . h
sTi mm letmede takviyenin cidar kalnl sTi = sT c1 c2
A2 mm2 Takviye alan A2 = b2 . s2
A mm2 Toplam takviye alan A= A0+A1+A2+....
ekil 38 in analizini yapp eitlik formln yazarsak, i basn kuvveti ile etkisindeki izdm
alannn arpm A . pe ve i kuvvetlerden oluan . A nn eit olmas gerekir. Bylece u denklem
ortaya kar;
www.guven-kutay.ch
50 Kaynak balantlar
A'
A . pe = . A max = pe
A
Basnl kazanlarda bileik gerilme kayma gerilmesi hipotezine gre hesaplanr. Bu hipoteze gre
maksimum ile minimum gerilme fark bileik gerilmeyi verir. Basnl kazanlarda teetsel gerilme
maksimum, radyal gerilmede minimum deerlerdir.
Bi = max - min = max - r
A' p
Burada deerleri yerletirirsek: Bi = pe + e
A 2
A' 1
Bi = pe + bkEM F ( 63 )
A 2
Bi N/mm2 Kazan dikiindeki bileik gerilme
A mm2 Basn etkisindeki izdm alan
A mm2 Toplam takviye alan
bkEM N/mm2 Basnl kazanda dikiin emniyetli mukavemeti
Basnl kazanda dikiin emniyetli mukavemet deeri, malzemenin ayn zamanda kaynak dikiinin
devaml mukavemet deerinin artlara gre verilmi veya istenen gerekli emniyet katsaysna gre
hesaplanan bykldr.

bkEM = bkD F ( 64 )
Sger
bkEM N/mm2 Basnl kazanda dikiin emniyetli mukavemeti

bkD N/mm2 Malzemenin/kaynak dikiinin devaml mukavemet deeri
Sger 1 Gerekli emniyet katsays
3.3 Cidar kalnlnn bulunmas

Basnl kazanlarda cidar kalnl veya kaynak bykln bulmak istersek ya F ( 63 ) ile veya
eitli kurumlarn hesap nerilerine gre cidar kalnl hesaplamamz gerekir. rnein bu kurum
Almanyada Arbeitsgemeinschaft Druckbehlter (AD) derneidir.
F ( 63 ) i ele alp forml emniyetli mukavemet deerine eit kabul edelim;
d +s
pe i = bkEM
2s
Burada (di+s)/2 deerini kabaca d yarap ra olarak alr ve forml ilersek;
r
pe d = bkD
s Sger
pe rd Sger
s F ( 65 )
bkD

rd mm Kazann d yar ap
bkD N/mm2 Malzemenin/kaynak dikiinin devaml mukavemet deeri
Sger 1 Gerekli emniyet katsays
Burada bulunan kalnl minimum deer olarak alp durum ve artlara gre baz emniyet faktrleri
ile kontrol hesabnn yaplaca kalnla getirebiliriz.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 51
Eer hesab Alman Arbeitsgemeinschaft Druckbehlter (AD) Baznl kazan reticileri

derneinin nerilerine gre yapmak istersek, kabaca u hesaplar yapmamz gerekir:
d d pe
Silindir eklindeki kazan s= + c1 + c 2
K F ( 66 )
gmlei cidar kalnl 2 + Pe
SEM
d d pe
Kre eklindeki kazan gmlei s= + c1 + c2
K F ( 67 )
cidar kalnl 4 + Pe
SEM
Bombeli kazan taban iin d d pe

s= + c1 + c2
gerekli cidar kalnl K F ( 68 )
4
Balantsz SEM
Bombeli kazan taban iin d d pe 2

s= + c1 + c 2
gerekli cidar kalnl K F ( 69 )
4
Balantl SEM
Dz kazan taban iin gerekli pe SEM F ( 70 )

s = Cs di + c1 + c2
cidar kalnl K
Taban ekil faktr 0,0325

= 1,9 + +y F ( 71 )
Kresel ekil iin y 0,7
Taban ekil faktr 0,0255

= 1,55 + 0,625 F ( 72 )
Bombeli (balantsz) ekil iin y
Taban ekil faktr 0,933 z 2

2 = 1,9 + F ( 73 )
Bombeli (balantl) ekil iin y
y deeri y = (s c1 c 2 ) / d d F ( 74 )
z2 deeri z 2 = d bag / d d F ( 75 )
pe N/mm2 Kazann i basnc

dd mm Kazann d ap
di mm Kazann i ap
s mm Kazann cidar kalnl
K N/mm2 Malzemenin sya gre mukavemet deeri
SEM 1 letmede gerekli emniyet faktr
1 Kaynak kalnl faktr
= 1,00 Normal kaynaksz malzemede, kontroll kkl bombeli diki
= 0,85 Kontrolsz kkl bombeli diki
= 0,80 Kksz bombeli diki
c1 mm Cidar kalnlk tolerans
c2 mm Malzeme emniyet kalnl tolerans
Cs 1 Hesaplama faktr. 0,3 ... 0,4 tam deerler iin artnameye baklr
www.guven-kutay.ch
52 Kaynak balantlar
Tablo 21, Basnl kazan malzemesinin akma mukavemet deerleri

Malze Akma
Kopma
me mukavemeti Malzemenin sya gre en kk akma mukavemet deeri
Malzeme mukavem
kaln- 20 C Is C ve deerler ReH veya Rp0,2 N/mm2 olarak
eti
l ReH Rp0,2
No Ksa ad W.Nr: mm N/mm2 N/mm2 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500
16 235
St37-2 1.0037 360 340
1 16 40 230 205 185 170 155 145 135 120 100
RSt37-2 1.0038 *)1
40 60 225
16 275
St44-2 1.0044 410
2 16 40 270 245 225 210 195 185 175 160 140
St44-3 1.0144 *)1
40 60 265
16 295
470
3 St52-3 1.0570 16 40 290 265 255 240 225 205 185 165 145
*)1
40 60 285
16 235
4 P235GH 1.0345 16 40 360 400 225 205 190 180 170 150 130 120 110
40 60 215
16 265
5 P265GH 1.0425 16 40 410 530 255 235 215 205 195 175 155 140 130
40 60 245
16 295
6 P295GH 1.0481 16 40 460 580 290 270 250 235 225 205 185 170 155
40 60 285
16 355
7 P355GH 1.0473 16 40 510 650 345 320 290 270 255 235 215 200 180
40 60 335
16 275
8 16Mo3 1.5415 16 40 440 590 270 215 200 170 160 150 145 140
40 60 260
16 300
9 13CrMo4-5 1.7335 450 600 230 220 205 190 180 170 165
16 60 295
16 310
10 10CrMo9-10 1.7380 16 40 480 630 300 245 230 220 210 200 190 180
40 60 290
11 11CrMo9-10 1.7383 60 520 670 310 255 235 225 215 205 195
*)1 Bu malzemeler Kazan i ap di (mm olarak) ile kazan basnc pe (bar olarak) arpm di . pe 20 000 iin kullanlr.
Tablo 22, Is etkisindeki akma mukavemet deerine gre emniyet faktr

Emniyet faktr SEM
Malzeme Basn kontrol Kontrol basnc
yoksa p=1,3 . pe
Haddelenmi veya dvlm elikler 1,5 1,1
elik dkm 2,0 1,5
ubuk grafitli demir dkm DIN 1693
GGG 70 veya GGG 60 5,0 2,5
GGG 50 4,0 2,0
GGG 40 3,5 1,7
GGG 40.3 veya GGG 35.3 2,4 1,2
Aluminyum ve alamlar 1,5 1,1
Tablo 23, Malzeme emniyet kalnl tolerans c2

s 30 mm
s < 30 mm
veya
veya Korozyon tehlikesine gre
korozyona kar korunmal
ferrit eliklerinde
paslanmaz elikler iin
c2 1 mm > 1 mm artlara gre seilir. 0
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 53
4 rnekler
4.1 rnek 1, Pres asisi, makina imalat

Pres asisinde (ekil 42) u deerlerin bulunmas istenmektedir;
Kaynak dikiinin emniyetli mukavemet deeri
F ne kadardr?
St 37-2
letmedeki emniyet katsays ne kadardr?
H
Bilinenler:
a1 ... E
a2
a1
St 37-2
Malzeme St 37-2. 1.0038 / DIN 17 000
a2 ... E Fmax = 5 kN, ; Fmin = 5 kN
H = 70 mm ; L = 120 mm
L C
C = 60 mm ; b = 80 mm
St 37-2
a1 = 5mm ; a2 = 6 mm
b
stenilen emniyet SGER = 2

Kaynak dikileri devaml, epe evre, ilenmemi
ekil 42, Pres asisi konkav ke dikileri.
Kaynak dikiinde hesaplanan toplam gerilim Whes=Wbi konstrksiyonun bileik gerilimidir.
A1 kaynak dikiinde bileik gerilim hesab:

eg max kor a1 a1
LF
F
k max S F
h Meg
eg max kor
ekil 43, Kaynak dikii a1 deki gerilmeler

Konstrksiyonda, ekil 43 ile gsterilen emaya gre, bileik gerilme F ( 43 ) ile hesaplanr:
WBi = 0,5 W + 2W + 4 2W = 0,5 24 + 242 + 4 7,12
Wbi = 26 N/mm2
Burada toplam normal gerilme yalnz eilme zorlamasndan oluur ve F ( 24 ) formul ile bulunur:
W1 = Weg1 = M e1 / WWe1 = M e1 / WWe1 = 200000 / 8167 W1 = 24 N/mm2
www.guven-kutay.ch
54 Kaynak balantlar
Eilme momenti:
Me1 = 200000
Me1 = 0,5 . Fmax . b = 0,5 . 5000 . 80 = 200000
Nmm
Eilme kar koyma momenti F ( 11 ), bak ekil 26:

WWe1 = 2 . a1 .H2 / 6 = 2 . 5 . 702 / 6 = 8167 WWe1 = 8167 mm3
Burada toplam kayma gerilimi yalnz ortalama kesme gerilimidir, bak F ( 25 ).

W = kor = Fmax / A W =5000 / 700 W= 7,1 N/mm2
Kaynak dikiinin kesmeye kar alan:
AW = 2 . a1 . H = 2 . 5 . 70 = 700 AW = 700 mm2
Kaynak dikii a1 in ekle gre devaml mukavemet deeri DS 952 nin artlarna gre u
ekilde hesaplanr:
Tablo 12 den 8/5, kaynak dikii ilenmemi, eri G ve Tablo 13 a) dan emniyetli ekil
mukavemet deeri, snr deerler oran = 1, iin, F den dolay
Tablo 13 a) dan G-Erisi, = 1 iin WkD = 60 N/mm2
Bylece a1 kaynak yerindeki emniyet katsays F ( 35 ) formul ile hesaplanabilinir:
SWhes1 = W kD / WBi = 60 / 26 = 2,271 SWhes1 = 2,271
Kaynak dikii a1 in ekle gre devaml mukavemet deeri genel hesaplama artlarna gre u
ekilde hesaplanr:
Tablo 15 ile W kD = D b1 b 2 dan
Malzemenin devaml mukavemet deeri St 37-2

05_Mukavemet Deerleri, 05-7 Forml ve Tablolar dan:
= -1 iin D = 180 N/mm2 .
Dinamik faktr b1 Tablo 15 /a dan, ift tarafl ke dikii, eilme b1 = 0,8
malat faktr b2 Tablo 15 /c den, gnlk kontrolsz diki, dinamik b2 = 0,5
W kD = D b1 b 2 = 180 0,8 0,5 = 60 / 26 72 WkD = 72 N/mm2
Emniyet katsays;
SWhesg1 = W kDg / WBi = 72 / 26 = 2,725 SWhes1 = 2,725
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 55
a2 kaynak dikiinin hesab:
LF F
F
M eg
a2
S
a2

eg max
eg max
ekil 44, a2 kaynak dikii

Konstrksiyonun ekil 44 ile gsterilen gerilim emasna gre bileik gerilme F ( 43 ) formul ile
hesaplanr:
WBi = 0,5 W + 2W + 4 2W

Burada kayma gerilimi sfr olduundan W = 0, formlmz u ekli alr:
WBi 2 = Weg 2 + W = 21 + 3 = 24 N/mm2
Wbi2
Burada eilme gerilimi F ( 24 ) formul ile bulunur:

Weg 2 = M e 2 / WWe 2 = 600000 / 28800 Weg2 = 21 N/mm2
Eilme momenti:
Me2 = 600000
Me2 = Fmax . LF2 = 5000 . 120 = 600000
Nmm
LF2 = C + 0,5 . LW2 = 60 . 0,5 . 120 = 120 LF2 = 120 mm
Eilme kar koyma momenti F ( 11 ), bak ekil 26::
WWe2 = 2 . a2 .LW22 / 6 = 2 . 6 . 1202 / 6 = 28800 WWe2 = 28800 mm3
Burada ekme gerilimi:
= Fmax / A W 2 = 5000 / 1440 Weg2 = 3 N/mm2
Kaynak dikiinin ekmeye kar alan:
AW = 2 . a2 . L = 2 . 6 . 120 = 1440 AW = 1440 mm2
Kaynak dikii a2 in devaml mukavemet deeri her iki yolla ayn byklktedir.
SWhes2 = W kD / WBi2 = 60 / 24 = 2,469 S = 2,469
Whes2
SWhesg 2 = W kDg / WBi2 = 72 / 24 = 2,962 SWhes2 = 2,962
www.guven-kutay.ch
56 Kaynak balantlar
4.2 rnek 2, Vin tamburu

32 kN tama kapasiteli vin tamburunda (ekil 45) u deerlerin bulunmas istenmektedir;
Kaynak dikiinin emniyetli mukavemet deeri
ne kadardr?
letmedeki emniyet katsays ne kadardr?
D
FYa
FYa Bilinenler:
LF LF
FH = 16 kN, ; Fmin = 1 kN (0,03.Fyk)
a FYa = 8 kN ikiz tambur
a
DT
DT = 355 mm ; LF = 120 mm
Kaynak dikileri devaml, epe evre, ilenmemi
FH
DT/2
konkav ke dikii, a = 6 mm.
Malzeme; 1. Varyant: St 37-2 1.0038
ekil 45, Vin tamburu 2. Varyant: Ck 22 1.1151
Kaynak dikiinde hesaplanan toplam gerilim Whes=Wbi konstrksiyonun bileik gerilimidir.
kOr t max eg max

a
DT k max
FH
D T /2 kOr t max eg max
ekil 46, Tamburdaki gerilmeler

hesaplanr:
WBi = 0,5 W + 2W + 4 2W = 0,5 1,5 + 1,52 + 4 9,62
Wbi = 10,4 N/mm2
W = Weg = M e / WWe = M e1 / WWe1 = 960000 / 624675 W1 = 1,537 N/mm2
Eilme momenti:
Me = LF . FYa = 8000 . 120 = 960000 Me1 = 960000 Nmm
Eilme kar koyma momenti F ( 6 ):
(DT + 2 a ) 4 DT4 (355 + 2 6) 4 3554

WW = =
32 DT 32 355 WW = 624675 mm3
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 57
Burada toplam kayma gerilimi maksimum kesme gerilimi ile torsiyon geriliminin toplamdr.
W = Wk max + Wt = =7,2 + 2,4 W= 9,6 N/mm2
Maksimum kesme gerilimi forml F ( 26 ) ile hesaplanr.
k max = f W k FYa / A W = 4 . 1,5 . 8000 / (3 . 6692) W= 7,2 N/mm2
fW katsays: 4/3 bak ekil 28 ; k katsays: bak ekil 28
k = (ri2 + ri ra + ra2 ) /(ri2 + ra2 ) k = 1,5

AW = . a . DT = . 6 . 355 = 6692 AW = 6692 mm2
AW = . a . DT = . 6 . 355 = 6692 AW = 6692 mm2
Burulma (torsiyon) gerilimi:
Wt = M t / Wt = 2840000 / 1877758 = 2,4 Wt = 24 N/mm2
Burulma (torsiyon) momenti:
M t = 0,5 FH DT = 0,5 . 16000 . 355 = 2840000 Mt = 2840000 Nmm
Brete gre burulma (torsiyon) kar koyma momenti:

Wt 2 AOr a = 2 . 98980 . 6 = 1877758 Wt = 1877758 mm3
Ortalama alan:
A Or = 0,25 DT2 = 0,25 . . 3552 = 98980 AOr = 98980 mm2
4.2.1 Kaynak dikiinin emniyetli mukavemet deeri

St 37 de a iin ekle gre devaml mukavemet DS 952 ye gre su sekilde hesaplanr:
Tablo 12 den 8/6, kaynak dikii ilenmemis, eri G ve Tablo 13 a) dan emniyetli ekil mukavemet
deeri, snr deerler oran = 0,03= 0 iin, kuvvet F hep ayn ynde
G-erisi, = 0 iin WSt37 = 90 N/mm2
Ck 22 de a iin genel devaml mukavemet deeri u ekilde hesaplanr:

05_Mukavemet Degerleri, 05-7 Forml ve Tablolar dan =0 iin DCk22 = 400 N/mm2
Dinamik faktr b1 Tablo 15/a dan, ift tarafl ke dikii, eilme b1 = 0,2
malat faktr b2 Tablo 15/c den, gnlk kontrolsz diki, dinamik b2 = 0,5
WCk 22 = DCk 22 b1 b 2 = 400 . 0,2 . 0,5 WCk22 = 40 N/mm2
Emniyet katsays St37 iin;
SWSt37 = WSt37 / Wbi = 90 / 10,4 SWSt37 = 8,685
Emniyet katsays Ck22 iin;
SWCk22 = WCk22 / Wbi = 40 / 10,4 SWCk22 = 3,86
www.guven-kutay.ch
58 Kaynak balantlar
4.3 rnek 3, Support, elik konstrksiyon

Supportda (ekil 47) u deerlerin bulunmas istenmektedir;
F Ykleme durumu H iin kaynak dikiinin
emniyetli mukavemet deeri ne kadardr?
a ... E
letmedeki emniyet ne kadardr?
h
St 37-2 Bilinen deerler

b c
Fmax = 20 kN Fmin = 0
h = 200 mm b = 100 mm
s
s = 10 mm c = 150 mm
U 140
Kaynak dikileri devaml, ilenmemi konkav ke
dikii, a = 5 mm.
s
1. Alternatif: epeevre kapal kaynak dikii.

ekil 47, Support
2. Alternatif: C-eklinde kaynak dikii.
Burada; 1. alternatifte kesme kuvveti iki dik diki tarafndan karland kabul edilir ve torsiyon
momentide Brete gre hesaplanr.
2. alternatifte kesme kuvveti bir dik diki tarafndan ve torsiyon momentininde iki yatay diki
tarafndan karlanaca kabul edilir.
Bylece pratikte hesap yaklak olarak yaplm olur.
4.3.1 1. Alternatif, epeevre kapal kaynak dikiinde gerilmeler
b1
Y
k= 0
a a a
F
Mt Mt
Z k max
h1
h1
90 evrili
S
k max t max
k= 0
ekil 48, epeevre kapal kaynak dikiinde gerilmeler
Konstrksiyonun ekil 48 ile gsterilen gerilim emasna gre bileik gerilme yalnz kayma
gerilmelerinin toplamdr, F ( 33 ):
W1 = Wk + Wt = 7,7 + 9,3 = 17 W1 = 17 N/mm2
Maksimum kesme gerilmesi F ( 26 ) ekil 48 ile grld gibi iki plaka olduundan bir plaka iin
kuvvet F = 10 kN ve kaynak dikii alanda bu alternatifte iki diki alan olarak hesaplara alnr.
Wk max = f W k F / A W = 1,03 . 1,5 . 10000 / 2000 Wk = 7,7 N/mm2
fW ve k faktrleri, bak ekil 28, b/h = 0,5 fW = 1,03 ve k = 3/2 = 1,5
Kesme etkisindeki kaynak dikii kesiti, F ( 21 );
AW = 2 . a . h1 = 2 . 5 . 200 = 2000 AW = 2000 mm2
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 59
Torsiyon gerilimi F ( 27 );
Wt = M t / WWt =2000000 / 215250 WWt = 9,3 N/mm2
Torsiyon momenti:
M t = F LF = 10000 . 200 = 2000000 Mt = 2000000 Nmm
Torsiyon kar koyma momenti Brete gre, F ( 19 ) :
W wt 2 A or a = 2 . 21525 . 5 = 215250 WWt = 215250 mm3
Ortalama alan Brete gre, F ( 20 )
A or (h + a ) (b + a ) =(200+5) . (100+5) = 21525 AOr = 21525 mm2
4.3.2 2. Alternatif, C-eklinde kaynak dikiinde gerilmeler

b1 b1
Y
k= 0 a FMt
a a
F t max
Mt Mt
Z k max
h1
h1
90 evrili
S
k max t max
a
k= 0
ekil 49, C-eklinde kaynak dikiinde gerilmeler
Konstrksiyonun ekil 49 ile gsterilen gerilim emasna gre bileik gerilme tek tek hesaplanan
kayma gerilmesinin maksimum deeridir.
Bu alternatifte ekil 49 ile grld maksimum kesme gerilmesi tek dik diki ve torsiyon
gerilmeside iki yatay diki tarafndan karland kabul edilir.
Bir plakay etkileyen kuvvet F = 10 kN kabul edilir.
Kesme gerilimi F ( 26 );
Wk max = f W k F / A W = 1,00 . 1,5 . 10000 / 1000 Wk = 15 N/mm2
fW ve k faktrleri, bak ekil 28, b/h = 0,025 fW 1,00 ve k = 3/2 = 1,5
AW = a . h1 = 5 . 200 = 1000 AW = 2000 mm2
Wt = FMtC / A WYat =11345 / 500 Wt = 22,7 N/mm2
www.guven-kutay.ch
60 Kaynak balantlar
Bir yatay dikii etkileyen kuvvet:

FMtC = M tC / h1 = 2268900 / 200 = 11345 FMtC = 11345 N
Torsiyon momenti:
M tC = F LFC = 10000 . 226,89 = 2268900 Mt = 2268900 Nmm
Kuvvet kolu:
LFC = SC + c1 = 76,89 + 150 = 226,89 LFC = 226,89 mm
SC mesafesi:
b1 b 2 a + (b1 + 0,5 a1) (h1 + 2 a1) a1
SC = 1 1
2 b1 a1 + (h1 + 2 a1) a1
a
a
SC 1002 5 + 102,5 210 5
SC =
h1 +2a
2 100 5 + 210 5
S SC = 76,89 mm
a
ekil 50, C-kaynak dikii arlk merkezi

Tek yatay diki alan
AYat = a . b1 = 5 . 100 = 500 AYat = 500 mm2
3. Alternatif, C-eklinde kaynak dikiindeki maksimum gerilme torsiyon gerilmesidir.
Wt = 22,7 N/mm2
4.3.3 Kaynak dikilerinin emniyetli kayma mukavemet deeri

elik konstrksiyonda kaynak.
letmedeki zorlanma : Burulma ve makaslama,
Kaynak durumu: bkey ke dikii.
Emniyetli kayma mukavemeti, Tablo 19, 8. sra :
Ykleme durumu H, malzeme St 37-2,
Zorlanma dikite boyuna kayma,
Btn dikiler, btn kaynak kaliteleri,
Emniyetli kayma mukavemeti: WEM = 135 N/mm2
elik konstrksiyonda emniyetli mukavemet deerlerinin iinde sakl olarak emniyet katsays
vardr. Kontrol WEM Whes olarak yaplr.
WEM = 135 N/mm2 W1 = 17 N/mm2 ve WEM = 135 N/mm2 Wt = 22,7 N/mm2 olduu iin
konstrksiyon emniyetlidir.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 61
4.4 rnek 4, Lokma anahtar uzatmas , makina imalat

zel montaj takm olarak ekil 51 ile gsterilen
lokma anahtarna M10 cvatalarn (12.9 kalitesi
dahil) skmak iin uzatma paras kaynatlacaktr.
d
Lokma anahtarnn ve uzatmann malzemesi ST52-3
Kaynak olduu bilinmektedir.
dikii
Konstrksiyon iin SEM 1,5 olamas istenmektedir.
Aadaki alternatif konstrksiyonlardan hangisi bu
artlar yerine getirir?
1. Alternatif: epeevre bilezik kaynak dikii.
2. Alternatif: Kama kaynak dikii.
ekil 51, Lokma anahtar
Bilinenler;
M10, 12.9 kalitesi iin skma momenti,
bak www.guven-kutay.ch / Teknik teori / 08a n germeli cvata klavuzu MSk = 46 Nm
Zorlama dinamik, kaynak balants makinada kaynak.
d 45. d
0
t max
Mt
di
di
di
d
t max
ekil 52, epeevre O-kaynak dikii
d d
t max
Mt
d
t max
ekil 53, Kama kaynak dikii
www.guven-kutay.ch
62 Kaynak balantlar
4.4.1 1. Alternatif, epeevre O-kaynak dikii

4. Alternatif, ekil 52.
Kaynak dikiini 5 mm yarm V dikii olarak kabul edelim .
Bylece di = d 2 a = 15 2 . 5 = 5 mm bulunur.
Torsiyon gerilimi, ekil 52 iin, F ( 27 );
Wt1 = M t / WWt =46000 / 654 = 70,3 Wt1 = 70,3 N/mm2
Torsiyon mukavemet momenti, F ( 7 ):
D 4 - d 4 154 - 54
W wt = = = 654
16 D 16 15 WWt = 654 mm3
4.4.2 2. Alternatif, Kama kaynak dikii

5. Alternatif, ekil 53.
Wt 2 = M t / WWt =46000 / 663 = 69,4 Wt2 = 69,4 N/mm2
Torsiyon mukavemet momenti:
d3
W wt = = 153 = 663
16 16 WWt = 663 mm3

Makinada kaynak konstrksiyonu, dinamik kayma zorlamas.
St 52-3 iin ekle gre devaml mukavemet DS 952 ye gre su sekilde hesaplanr:
Tablo 12 den 9, eri H ve Tablo 13 b) dan emniyetli ekil mukavemet deeri, snr deerler oran
= 0 iin, maksimum ve sfr.
H-erisi, = 0 iin WSt52 = 165 N/mm2
4.4.4 Kaynak dikilerinin emniyet katsays
Emniyet katsays 1. alternatif iin;

SW1 = WSt52 / W1 = 165 / 70,3 SWSt37 = 8,685
Emniyet katsays 2. alternatif iin;
SW2 = WSt52 / W2 = 165 / 69,4 SWCk22 = 3,86
Her iki konstrksiyon artlar yerine getirecektir.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 63
4.5 rnek 5, Tayc kiri, elik konstrksiyon

Tayc kirite (ekil 51) u deerlerin bulunmas istenmektedir;
Ykleme durumu H iin kaynak dikiinin
1 emniyetli mukavemet deeri ne kadardr?
St 37-2 letmedeki emniyet ne kadardr?
h1
elik konstrksiyonda kaynak, statik zorlama.
B
Konstrksiyon tamamen kesmeye zorlanr. Kesme

kuvvetini yalnz dik dililer karlar. Genel olarak
b1
epeevre kapal diki kuvvetin tanmas iin olma-

a
a ... E
yp, paslanma ve korozyonu nlemek iin yaplr.
L
Bilinenler: q1 = 60000 N/m2 B = 1m L = 1m.

A = 5 mm,
h1 = 140 mm (NPU140)
ekil 54, Tayc kiri
4.5.1 Kaynak dikiindeki gerilmeler
b1
Y a= 0
a
Fq
Z a max
h1
90 Verdreht
S
a max
a= 0
ekil 55, Kama kaynak dikii
Bir balanty zorlayan kuvvet 60000 / 4 = 15000 N
Wk max = f W k F / A W = 1,00 . 1,5 . 15000 / 1400 = 16,07 Wk = 16 N/mm2
fW ve k faktrleri, bak ekil 28, b/h = 5/140 = 0,036 fW 1,00 ve k = 3/2 = 1,5
AW = 2 . a . h1 = 2 . 5 . 140 = 1400 AW = 1400 mm2
www.guven-kutay.ch
64 Kaynak balantlar

elik konstrksiyonda kaynak. letmedeki zorlanma : makaslama,
Emniyetli kayma mukavemeti, Tablo 19, 8. sra :
Ykleme durumu H,
malzeme St 37-2,
Zorlanma dikite boyuna kayma,
Btn dikiler, btn kaynak kaliteleri,
Emniyetli kayma mukavemeti: WEM = 135 N/mm2
4.5.3 Konstrksiyonun analizi
vardr.
Kontrol WEM Wk olarak yaplr.
Burada WEM = 135 N/mm2 Wk = 16 N/mm2 olduundan konstrksiyon gayet emin durumdadr.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 65
4.6 rnek 6, Support, elik konstrksiyon

Supportta (ekil 51) u deerlerin bulunmas istenmektedir;
F Ykleme durumu H iin kaynak dikiinin
emniyetli mukavemet deeri ne kadardr?
a ... E
letmedeki emniyet ne kadardr?
h
St 37-2
St 37-2 elik konstrksiyonda kaynak, statik zorlama.
L2 L1
Bilinenler: F1 = 6000 N
h1 = 150 mm
a = 5 mm,
s
ekil 56, Support

4.6.1 Kaynak dikiindeki gerilmeler
a a
eg max kOr
L1
F
h S k max
1
Meg
F
eg max
ekil 57, Kaynak dikiindeki gerilmeler
Eilme gerilimi;
hesaplanr:
WBi = 0,5 W + 2W + 4 2W = 0,5 128 + 1282 + 4 62
Wbi = 128 N/mm2
W = Weg = M e / WWe = M e1 / WWe1 = 900000 / 7031 W1 = 128 N/mm2
Eilme momenti:
Me = LF . FYa = 6000 . 150 = 900000 Me1 = 900000 Nmm
Eilme kar koyma momenti F ( 11 ), bak ekil 26::
WWe = 2 . a2 .h12 / 6 = 2 . 5 . 1502 / 6 = 7031 WWe = 7031 mm3
www.guven-kutay.ch
66 Kaynak balantlar
Wk max = f W k F / A W = 1,00 . 1,5 . 6000 / 1500 = 6,00 Wk = 6 N/mm2
fW ve k faktrleri, bak ekil 28, b/h = 5/200 = 0,025 fW 1,00 ve k = 3/2 = 1,5
AW = 2 . a . h1 = 2 . 5 . 150 = 1500 AW = 1500 mm2
4.6.2 Kaynak dikilerinin emniyetli mukavemet deeri

elik konstrksiyonda kaynak. letmedeki zorlanma : eilme ve makaslama,
Emniyetli mukavemet deeri, Tablo 19, 10. sra :
Ykleme durumu H,
malzeme St 37-2,
Btn kaynak kaliteleri,
Mukayese mukavemet deeri
Emniyetli mukayese mukavemet deeri: WEM = 135 N/mm2
4.6.3 Konstrksiyonun analizi
vardr.
Kontrol WEM Wbi olarak yaplr.
Burada WEM = 135 N/mm2 Wbi = 128 N/mm2 olduundan konstrksiyonda hesapca bir saknca
yoktur.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 67
4.7 rnek 7, Kazan konstrksiyonu

Hacmi aa yukar en az 2,5 m3 olan ve pe =18 Bar = 0,1 . 18 = 1,8 N/mm2 iletme basnc iin bir
kazan yaplacaktr. En fazla iletme ss 60...80 C derecedir. Kaynak dikileri kontrolsz.
letmede korozyon tehlikesi yok.
L
dd
1 2 b s GD L GD 3 4 5
sG
h GD
ekil 58, Kazan konstrksiyonu, 1. Alternatif
1 Taban 2 Kazan gmlei 3 Giri delii

4 Kazan ayaklar 5 Kazan girili taban
Bilinen seilmi ller:
Kazan d ap dd = 1000 mm Kazan boyu L = 3200 mm
Bakm delii boyu LGD = 400 mm Bakm delii eni bGD = 300 mm
Bakm delii ykseklii hGD = 100 mm Bakm delii cidar bGD = 15 mm
zm, 1. Alternatif;
Malzemenin seimi, tecrbelere gre veya depomuzda bulunan malzemelerden seilir. Yardmc
olarak Tablo 21 ilede malzeme seimi yaplabilir. rnein; pe . Di = 18 . 1000 = 18000 <
20000 bantsndan RSt 37-2, W.Nr. 1.0038 malzemesinin seilmesinde bir saknca yoktur.
Gmlek kalnl, seimi F ( 66 ) forml ile yaplr.
d d pe 1000 1,8
sG = + c1 + c2 = + 0,4 + 1 = 9,82
K 185
2 + Pe 2 0,85 + 1,8
SEM 1,5 sG = 10 mm
www.guven-kutay.ch
68 Kaynak balantlar
dd = 1000 mm Kazann d ap, Hacim iin verilen deer.
Pe = 1,8 N/mm2 Kazan basnc, konstrksiyon istekler listesinden.
K100=185 N/mm2 Is etkisinde akma mukavemet deeri. letmedeki sy T = 100 C kabul
edelim ( 80 C), RSt 37-2 iin Tablo 21 ile bulunan deer.
SEM = 1,5 Emniyet katsays, Tablo 22 ile, haddelenmi elik, basn kontrol olmadan.
= 0,85 Dikiin kalnla oran.
C1 = 0,4 mm Malzeme kalnl tolerans . 10 ile 20 mm arasndaki kalnlk iin mal
retenin verdii deer.
C2 = 1 mm Malzeme emniyet kalnl tolerans, Tablo 23 ile, s < 30 mm iin,
Taban kalnl, Poz 1, seimi F ( 68 ) forml ile yaplr.
d d pe 1000 1,8 2,75
sT = + c1 + c2 = + 0,4 + 1 = 11,33
K 185
4 2 0,85
SEM 1,5 sT = 12 mm
Burada btn deerler gmlek kalnlndaki gibi aynen alnr yalnz taban ekli faktr deeri
yaklak kresel ekil iin F ( 71 ) forml ile hesaplanr.
0,0325 0,0325
= 1,9 + 0,7 + y = 1,9 + + 0,0096 = 2,75
y 0,00960,7 = 2,75
y deeri forml F ( 74 ) ile hesaplanr. Burada sx kalnl deeri iin daha nce hesaplanm
olan gmlek kalnlndan 1 mm daha kaln alnr alnr.
y = (s x c1 c 2 ) / d d = (11 0,4 1) / 1000 = 0,0096 y = 0,0096
s
h2
RT
dd R
h1
ekil 59, Bombeli taban ekli, balantsz, ounlukla yaplan konstrksiyon
Bombeli taban parasnn lleri;

Taban yar ap RT = dd = 1000 RT = 1000 mm
Taban ke yar ap R = 0,1 . dd = 0,1 . 1000 = 100 R = 100 mm
Bord ykseklii h1 3,5 . sT = 3,5 . 12 = 42 h1 = 42 mm
Bombeli ksm h2 = 0,1935 . dd 0,455 . sT = 0,1935 . 1000 0,455 . 12 h2 = 188 mm
Taban kalnl, Poz 2, (Balant taraf taban) seimi Poz 1 gibi yaplr. Yalnz burada balant
flan iin kaynak dikileri bulunduundan daha kaln malzeme kullanp kontrol etmekte fayda
vardr. Buradada hesaplar iin taban kalnln sx2 = 15 mm kabul edelim.
y 2 = (s x 2 c1 c2 ) / d d = (15 0,4 1) / 1000 = 0,0136 y = 0,0136
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 69
Balant konstrksiyonunun lleri;
Taban ekil faktr bombeli (balantl) iin, F ( 73 )
0,933 z 2 0,933 0,2
2 = 1,9 + = 1,9 + = 3,5
y2 0,0136
z2 = dib / di 0,2
d ib
Bombeli kazan taban iin gerekli cidar kalnl, Balantl, forml
F ( 69 ) ile;
d d pe 2 1'000 1,8 3,5
s2 = + c1 + c 2 = + 0,4 + 1 = 14,03
ekil 60, Bombeli taban ekli, K 185
4 4 0,85
balantl SEM 1,5
Bombeli balantl kazan taban cidar kalnl s2 = 15 mm
Mukavemet hesab, Konstrksiyon eklimize gre bakm giri delii konstrksiyonu ekil 61 ile
gsterilmitir. Bu konstrksiyonunun mukavemet kontrol F ( 63 ) ile yaplr;
b s GD L GD
A' 1
15 300/2=150 Bi = pe + bkEM
A 2
A 0 A1
zdm alan;
sG
10
h GD
A = LA . ri = 255,6 . 490 = 126031 mm2

100
LA = b + sGD + LGD =92,21 + 15 + 150 = 257,21 mm

1000
dd
b = (di + sG c1 c 2 ) (sG c1 c2 )
di
A' di = dd 2 sG = 1000 2 . 10 = 980 mm

LA'
b = (980 + 10 0,4 1) (10 0,4 1) = 92,21 mm

ekil 61, Bakm giri delii lleri
Toplam takviye alan;
A Top = A 0 + A1 = 793 + 1'340 = 2'133 A1 = 2'133 mm2
A 0 = b (sG c1 c2 ) = 92,21 . (10 0,4 1) = 793 A0 = 793
A1 = h (sGD c1 c2 ) = 100 . (15 0,6 1) = 1'340 A1 = 1'340 mm2
h = 1,25 (diG + sT c1 c2 ) (sT c1 c2 )
h = 1,25 (980 + 15 0,6 1) (15 0,6 1) = 144 > 100 mm h = 100 mm
A' 1 126'031 1
Bi = pe + = 1,8 + = 107,3
A 2 2'133 2 Bi = 110 N/mm2
K100=185 N/mm2 Is etkisinde akma mukavemet deeri. letmedeki sy T = 100 C kabul

edelim ( 80 C), RSt 37-2 iin Tablo 21 ile bulunan deer.
SEM = 1,5 Emniyet katsays, Tablo 22 ile, haddelenmi elik, basn kontrol olmadan.
www.guven-kutay.ch
70 Kaynak balantlar
K100 185
bkEM = = 125
SEM 1,5 bkEM = 125 N/mm2
Bi = 110 N/mm2 < bkEM = 125 N/mm2
Bakm giri deliinin konstrksiyonu zayflatmas takviye ile karlanm ve tehlikeli bir durum
yaratmamtr.
Emniyet kontrol; Gmlek kalnl F ( 66 ) formlnden;

d d p' sG c1 c2 d d p'SEM
sG = + c1 + c2 =
K 1 2 K + p'SEM
2 + p'
SEM
1 2 K + p'SEM 1 1 2K
= =
sG c1 c2 d d p'SEM sG c1 c 2 d d d d p'SEM
2 K100 2 185 0,85
SEM = = 1,18
d d p' 1'000 1,3 1,8
p' 1,3 1,8
sG c1 c2 10 0,4 1 SEMhes = 1,18
SEMGER = 1,1 Emniyet katsays, Tablo 22 ile, haddelenmi elik, basn kontrol p' = 1,3 . pe
Burada; SEMhes = 1,18 > SEMGER = 1,1
Konstrksiyon hesaplara gre fonksiyonunu yapar.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar 71
5 Konu indeksi
A K
Aln dikii .................................................................. 27 Karbon edeer miktar................................................ 7
Kaynak dikiinde gerilimler....................................... 11
B
Kaynak emniyeti .......................................................... 9
Basn kayna........................................................... 17 Kaynak imkanlar......................................................... 9
Basnl kazan............................................................ 46 Kaynaklanma zellii .................................................. 6
Byk souma hz .................................................... 10 Kaynaklanma yetenei................................................. 6
Kaynakta boyutlar...................................................... 27
Kaynakta gerilmeler................................................... 33
elik dkmler ............................................................ 7 Kaynakta mukavemet........................................... 37, 38
elik konstruksiyonda kaynak................................... 41 Krdkm ..................................................................... 7
elikte % olarak karbon ktle miktar ......................... 8 Konstrksiyon nerileri ............................................. 23
Konstrksiyon ve balant kayna............................ 12
D
M
Diren kayna........................................................... 18
Doldurma kayna ..................................................... 12 Makina imalatnda kaynak......................................... 32
Metal inert gaz kayna.............................................. 17
E
N
Elektrik ark kayna.................................................. 16
Elektrik nokta kayna............................................... 18 Nokta kayna ............................................................ 39
Elektrikle makara kayna ......................................... 19
O
Elektron n kayna ................................................ 19
Emniyet katsays....................................................... 33 Oksiasetilen kayna .................................................. 16
Eritme kayna........................................................... 12 Oksijen kayna ......................................................... 16
Omega yntemi.................................................... 42, 43
F
P
Fazla alaml elikler .................................................. 7
Pres kayna......................................................... 12, 17
G
S
Gasla eritme pres kayna.......................................... 18
Souk pres kayna .................................................... 12
I
T
Is Etki Sahas ............................................................ 10
Is etkisi ..................................................................... 10 Tamirat kayna ......................................................... 12
Istma hz .................................................................. 10 Termik periyodlarn maksimum ss .......................... 10
Toz alt kayna ......................................................... 16
J
W
Jger........................................................................... 43
Wolfram inert gaz kayna......................................... 17
www.guven-kutay.ch
72
6 Kaynaklar
6.1 Literatr
Bargel/Schulze Werkstoffkunde, VDI Verlag GmbH, Dsseldorf
Dubbel, H. Taschenbuch fr den Maschinenbau,

Springer Verlag,Berlin/Heidelberg/New York, 14. Auflage 1981
Decker, K-H. MASCHINENELEMENTE, Gestaltung und Berechnung

Carl Hanser Verlag, Mnchen Wien, 8.Auflage
Khler / Rgnitz MASCHINENTEILE, Teil 1 und Teil 2

B.G.Teubner, Stuttgart
Langer, E. MASCHINENELEMENTE, Berechnung und Gestaltung

Dmmler
Matek, W. / Muhs, D. / Wittel, H. ROLOFF / MATEK MASCHINENELEMENTE, LEHR UND

TABELLENBUCH,
Verlag Fried. Vieweg & Sohn, Braunschweig / Wiessbaden,
14.Auflage 2000
Neumann, A. SCHWEISSTECHNISCHES HANDBUCH,

Teil 1, Grundlagen, Tragfhigkeit, Gestaltung
Deutscher Verlag fr Schweisstechnik (DVS)
Neumann, A. SCHWEISSTECHNISCHES HANDBUCH, Teil 3,

Maschinen- und Fahrzeugbau
Niemann, G. MASCHINENELEMENTE, Band I

Springer Verlag, Berlin/Heidelberg/New York, 2.Auflage 1981
Scheermann, H. LEITFADEN FR DEN SCHWEISSKONSTRUKTEUR

Wellinger,K. / Dietmann, H. Festigkeitsberechnung, Grundlagen und technische Anwendung,

Alfred Krner Verlag, Stuttgart 1976

07 Kaynak PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

07 Kaynak PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

2010 Mart

Kaynak balants, ayn zellie sahip iki parann biribiriyle birletirilmesidir.

Bu balantya malzeme balantsda denilir. Birleme ya ek malzemeli veya ek malzemesiz, s

KAYNAK LEHM YAPITIRMA

ayn zellii tar. Balanan malzemeler ile KORUYUCU

paralala balanan pralarn mukavemet .

ekil 1 ile ematik olarak kaynak balant-

ekil 2, Parann kaynaklanma zellii

Parann kaynaklanma zellii denince aklmza parann kaynakla birletirilebilecei gelir. Bu

0.1.1 Kaynaklanma yetenei

0.1.1.1 eliklerin kaynaklanma yetenei

Tablo 1, elikte % olarak karbon ktle miktar

Tablo 2, malat eliklerinde % olarak karbon ktle miktar

22CrMo4, Malzeme No.: 1.7350 ve bileimin kimyasal analizi:

Burada maksimum deerler:

0.1.1.2 Krdkmn kaynaklanma yetenei

0.1.1.3 eitli eliklerin kaynaklanma yetenei

0.1.2 Kaynak emniyeti

0.1.3 Kaynak imkanlar

T = ID3 ID3 Isnma Derecesi 3

ekil 3, Kaynak dikii yannda s ak

rnein; elikte tamamiyle oluamaz, nk s deiikliklerideki mola zaman ok azdr.

1 kaba taneli, gevrek martensit

0.1.3.2 Kaynak dikiinde gerilimler

ekil 5, Aln kayna yaplm paralarda, dikiteki gerilimler

0.1.5 Kaynak balantlarnn kullanma gre dalm

0.1.6 Kaynak balantlarnn yaplmasna gre dalm

Paralar bir dzlemde

Paralel Paralar bir birleriyle paralel

Paralar bir birleriyle paralel

al T durumundadr. alnmas art.

Ayn dzlemde bulunan iki

Bir para dier para ile dik Eiklik as 60 .

Enine zorlanmada nlemler

Ke ki para herhangi bir a

8 doruda herhangi bir a ile deil. Paralarn hepsinin

apraz F F ift T durumunun dik a

*)1 " o " kaynak dikiinin bulunduu yer.

Tablo 5, Dier dikiler, " a " kaynak diki kalnln gsterir

Genelde kesme etkisinde olan yerlerde kullanlr.

Bu bir basnl s kaynadr. Zksek kaliteli

Tablo 6, Yardmc ve ek simgeler

bkey, konkav kk kayna yaplacak

Dz Aralksz btn evre kaynatlacak

D bkey, konveks Montajda kaynatlacak

Kaynak veya az ok tarafnda, nde /

Tablo 7, Kaynak iaretinin teknik resimde gsterilmesi

0.1.8 Kaynak konstrksiyonunda dikkat edilecek baz durumlar

0.1.9.2 Elektrik ark kayna

0.1.9.3 Toz alt kayna

0.1.9.5 Metal inert gaz kayna

0.1.9.6 Basn veya pres kayna

0.1.9.8 Diren kayna

0.1.9.9 Elektrikle nokta kayna

0.1.9.11 Elektron n kayna

0.2 Kaynakta kalite ve snflandrma

Tablo 8, Kalitenin snflandrlmas, imalat ve hata sonular

Ana fonksiyonun CA Redktr kasalar

*)1 Kontrol kapsam, riziko, zorlanma ve imalat maliyeti, v.s.

0.3 Kaynaa uygun konstrksiyon

0.3.1 Malzemeye uygun konstrksiyon nerileri

0.3.4 Hesaplar ve imalata iin zel neriler

1 Makina konstrksiyonunda kaynak balantlar