JU Mjeovita Srednja kola Teanj

PROJEKAT

PREDMET : FINOMEHANIKI ELEMENTI

TEMA: Gumene opruge

Radili uenici: Esmir Muminovid,Asmir Karahmet,efik Numanovid,

Almedin Kotorid

U Tesnju Prof. Besim Karahodzic

Sadraj:

Uvod .........................................................................................................................................................................1
Vrste opruge i materijali izrade....................................................................................................................2
Detaljnija podijela opruga............................................................................................................................2.1
Gumene opruge....................................................................................................................................................3
Tvrdoa guma.......................................................................................................................................................4
Dobre osobine...................................................................................................................................................4.1
Loe osobine......................................................................................................................................................4.2
Statika karakteristika..................................................................................................................................4.3
Izvedbe gumenih opruga.................................................................................................................................5
Naelo djelovanja gumenih opruga.............................................................................................................6
Zakljuak.................................................................................................................................................................7
Literatura...................................................................................................................................8
 UVOD

Opruga je elastini strojni dio koji pod utjecajem vanjskih sila akumulira energiju, te je nakon
rasteredenja vrati u obliku potencijalne energije, itavu ili umanjenu. U praksi se opruge
upotrebljavaju za razliite namjene. Neki od najedih primjera upotrebe su:

akumulacija energije (opruge za pogon mehanizma u satu i u igrakama),

priguivanje udaraca i vibracija (torzijske opruge u cestovnim vozilima)
kao povratni elementi (opruge u ventilima, spojkama, mjernim instrumentima)
mjerenje sila (vaga s oprugom)
raspodjela sila (orua za uvrdivanje)
opruge za zatezanje

Obzirom na materijal, u praksi se najede upotrebljavaju metalne i gumene opruge, a prema

obliku zavojne, tanjuraste, lisnate i ipkaste.

Sl.1 Razliite izvedbe opruga

1
 Vrste opruga,materijali izrade

Uglavnom se dijele u 2 osnovne grupe:

-Torzione opruge,gdje dominira napon uvijanja (torzije) i dijele se zavisno od vanjskog

opterecenja na kompresivne torzione opruge (gdje je vanjsko opterecenje pritisak) i
ekstenzivne torzione opruge (gdje je vanjsko opterecenje zatezanje).

Sl.2 Torzione opruge

-Fleksione opruge, tj. one koje su opteredene na savijanje i esto se zovu gibnjevi.

Sl.3 Primjer fleksione opruge u praksi

-Detaljnija podijela opruga :

Torzione opruge : valjkaste zavojne vlane,valjkaste zavojne tlane,konusne zavojne tlane.

Fleksione opruge: konzolne,spiralne,spiralne u kuditu,zahvatne

zavojne,protusilne,bimetalne,membranaste,cijevne,valoviti cijevasti mjehovi.

-Materijal izrade :

Opruge se izrauju od elastinih metala i nemetala. Od toga najvise konstrukcioni elici za

poboljanje (sa ugljikom 0,6 do 0,7%). Takoder se koriste i legure bakra ili legirani sa npr,
kromom,manganom,vanadijem,silcijem.

2
 Gumene opruge

Gumene opruge su finomehaniki elementi ije se opruno djelovanje temelji na

nestlaivosti i elastinosti gume od koje su izraene.

Gumene opruge uglavnom sluze za priguivanje udarnih opteredenja i kombinuju se

iskljuivo sa metalnim dijelovima koji dozvoljavaju gumi da se slobodno iri, jer je poznato da
je guma nestiljiva. Metalni dijelovi zapravo usmjeravaju koje priguenje elimo da
neutraliemo.

Sl.4 Izgled gumene opruge i primjena (oslonac maina)

Vulkanizirana guma izmeu metalnih ploa ili epova moe biti pod pritiskom na ivici i
pritisku. Guma (guma) se ne moe komprimovati. Moe da promeni svoj oblik, ali ne i
volumen. Ako je guma zatvorena sa svih strana, gubit de elastina svojstva. Da bi se olakala
vulkanizacija gumene meavine, dijelovi moraju biti priblino iste debljine, ali ne previe
debeli. Zbog prostorne osjetljivosti treba izbjegavati otre ivice (krivine ili rebra).

Kao materijal se koristi prirodna guma, buna-S, perbunan-guma i druge. Buna i perbunan su
sintetike gume (umjetna guma). Dugotrajnim djelovanjem svjetla, topline i kisika guma stari
i to tako da umjetna guma otvrdne, a prirodna omeka, uz stvaranje napuklina.

Sintetika guma je manje od prirodne gume osjetljiva na toplinu, ulje i benzin. Izmeu -20 C
i -70 C guma smrzava, postaje tvrda i krhka.

Sl.5 Neke izvedbe gumenih opruga

3
-Tvrdoda guma

Gume se razlikuju i po tvrdoci, a ona se odreduje postupkom ispitivanja Shore-A. Vrste guma
po tvrdoci su:

-Meka guma (<50 Shore-a)

-Srednje tvrda guma (50 do 80 Shorea)
-Tvrda guma (>80 Shorea)

Za izradu finomehanikih gumenih opruga najee se koriste gume tvrdoa od 40 do 70

Shorea. to su opteredenja manja uzima se meka guma i obrnuto.

-Dobra svojstva gume:

Elastinost,sposobnost deformiranja u svim pravcima,istegljivost izmedu 400 i 600%
sposobnost apsorbiranja zvuka i sposobnost prigusivanja koja je od 30 do 50% ulozenog
deformacijskog rada.

-Loa svojstva gume:

Dugotrajnim djelovanjem svjetla, topline i kisika guma stari i to tako da umjetna guma
otvrdne, a prirodna omeka, uz stvaranje napuklina. Povienjem temperature guma
omekava,a smanjenjem temperatura postaje sve tvra i krtija. Pri dugotrajnom opteredenju
ona se trajno deformise.

-Statika karakteristika
Za vedinu je gumenih opruga nelinearna tj. Histereza. Rad za deformaciju vedi je od vradenog
rada. Gubitak ulozenog rada posljedica je prigusenja i jedank je 30 do 35%

Sl.6 Statika karakteristika

4
 Izvedbe gumenih opruga

Sl.7 Vrste (izvedbe) gumenih opruga

1.Valjkasta puna gumena opruga

2.Valjkasta uplja gumena opruga
3.Konusna gumena opruga
4.Ploasta gumena opruga

Popreni presjek svih gumenih opruga je uglavnom kruzan,prstenast ili pravougaon.

Sl.8 Primjena gumenih opruga

Sve ove gumene opruge mogu biti opteredene na tlak,vlak,savijanje,uvijanje... Ako zelimo
povedati opteretivost gumene opruge u nju se ugrauju metalni elementi (sipke,cijevi,vijci..)
To spajanje metalnih dijelova sa gumenim dijelovima vrsi se uglavnom na dva nacina :
vulaknizacija i lijepljenje.

5
 Naelo djelovanja gumenih opruga

Gumene opruge se mogu skratiti,produljiti,saviti ili uviti pa tako imamo 2 vrste deformacije
koje djeluju na gumene opruge: pogib i zakretni ugao.
Gumene opruge nisu pogodne za jako velika opterecenja jer se vrlo lahko mogu zagrijati a to
je posljedica prigusenja opruga.

Sl.9 Djelovanje sile pritiska,zatezanja i smicanja na gumene opruge

6
 Zakljucak
Gumene opruge imaju jako veliku primjenu u svim granama privrede.Takoer se mnogo
koriste i u finomehanici. Koriste se u raznim slucajevima,ogranicavanja sile,duzine
puta,prigusenje udara.. Izrada gumenih opruga je prema cijeni prihvatljiva,i to predstavalja
jedan od velikih razloga zasto se primjena gumenih opruga sve ede via u praksi.

Sl.10 Gumene opruge

7
 Literatura

1. Wikipedija (Gumene opruge),Scribd (Finomehaniki elementi)

2. Google slike
3. Udzbenik finomehanikih elemenata.