LETERSIA ROMAKE SHQIPTARE

Letrsia romantike shqiptare sht nj zhanr i letrsis romantike. Romantizmi sht nj

epok dhe shkoll letrare universale q ka prekur t gjitha letrsit kombtare t Evrops. N
letrsin kombtare evropiane romantizmi sht vetm nj epok letrare, kurse n botn
shqiptare shte nj ringjallje kulturore. Shum jan shkrimtart romantik shqiptar, ndr kta
ata m t mdhenj jan: Jeronim de Rada, Zef Skiroi dhe Naim Frashri. Kta prfaqsojn tipin
e autorit romantik shqiptar q n letrsi trajton njsoj temat personale kombtare dhe
universale. Tek autort e tjetr forcohet ndonjra nga kto karakteristika, por asnjri prej tyre
nuk e arrin universalitetin e ktyre dy autorve t mdhenj.Feja ishte ne shrbim t cshtjes
kombtare pr romantizmin shqiptar. Romantikt shqiptar u mbshtetn te folklori shqiptar
duke fituar origjinalitet dhe natyre kombtare.Shekulli i XV , pra kulti i Skndrbeut shihej si nj
periudh e cila duhej rikthyer. Njsoj si Romantizmi evropian ,romantizmi shqiptar u prqndrua
ne tre kulte , kulti i atdheut, i natyrs dhe i ndjenjs. Tek te dyja vm re se vendosin n qendr
njeriun. Tek letrsia romatike shqiptare vm re se heroi ishte nj njeri i thjesht, lufttar, i ditur
dhe i angazhuar. Forma m e krkuar e letrsis romantike sht poema si thurje liriko-epike ,ku
gjejm emocione, pamje e ngjarje.
Disa nga autort romantik shqiptar jan: Anton Santori q shkroi dramen shpirtrore e shoqrore
per arbreshet me noncat e saj tragjike, Pashko Vasa trajton te vrteten mbi shqiptaret dhe
shkruan liriken e fort te kushtrimit per kryengritje e luft per qlirim nga turqit, Konstandin
Kristoforidhi studion letersin e shkruar dhe te folur , punon per afrimin e dialekteve per te
krijuar shqipen letrare, Gavril Dara i Riu kendon kengen per motin e madh, Zef Serembe Mbret
lirik i kulluar, Sami Frashri shkruan traktatin ideologjik per shqiprin dhe shqiptaret, Filip
Shiroka etj. T gjith kta autor jan edhe veprimtar t mdhenj kombtar. Forma zotruese e
shkrimit romantik shqiptar sht vargu, t gjitha veprat m t mdha jan shkruar n vargje.
Mirpo forma m e krkuar e letrsis romantike shqipe sht poema si thurrje liriko-epike. E
ksaj periudhe sht edhe vepra e madhe Parimet e estetiks e De Rads e shkruar n italisht,
q vlersohet si vepra kryesore teorike e romantizmit shqiptar. Himnizimi si pros krijuese u duk
n letrsin shqipe q te autort e vjetr, n rradh t par si himnizim i derivuar i Shkrimit t
shenjt. Ndonse himnizimi zakonisht sht i lidhur me kultin e heroizimit kombtar ai ka
prfshi nivelin e nj etosi dhe etnosi pr t kaluar n ristrukturimin e sistemit moral kombtar,
sidomos n veprn e Naim Frashrit, q sht himnizuesi m i madh i letrsis shqipe.
Romantizmi krijoi bazat e letrsis shqipe duke theksuar karakteristikat vendse dhe vlerat
universale. Kjo shkoll q shtrihet gjat shekullit t XIX nxorri dy autor t mdhenj De Radn
dhe Naim Frashrin, si dhe kryeveprat letrare: Kngt e Milosaos, Sknderbeu i pafan, Bagti e
Bujqsi, Lult e vers, Histori e Sknderbeut. Largimi n koh e n hapsir, kulti i subjektit, nj
gjendje shpirtrore e lidhur me fen, kulti i gruas, lidhja me format e letris gojore, jan
veanti t romantizmit shqiptar.

PUNOI: DORIAN BOZHIQI