Projekt

Tema:Rryma letrare
Lenda:Letersi
Klasa:X-A
Shkolla:Myslim Shima
Punoi:Amanda Balla
 Romantizmi
Romantizmi Ishte një lëvizje artistike dhe intelektuale që u zhvillua nga fundi i shekullit
të 18-të deri në shekullin e 19-të. Stili karakterizohej nga shprehja e emocioneve të forta
përmes përfaqësimeve artistike.

Ishte një lëvizje që rriti emocionet njerëzore si shqetësimi, tmerri, frika dhe dashuria
përballë një natyre sublime. Përveç kësaj, ai ngriti artin, gjuhën dhe zakonet popullore të
kohës.

Romantizmi u ngrit kryesisht në Evropë si një reagim kundër koncepteve të propozuara

në epokën e iluminizmit. Gjithashtu, ai u ndikua nga ndjeshmëria e Mesjetës dhe temat,
trendet dhe teknikat e saj.

Ndërsa Iluminizmi besonte në arsyen dhe intelektin, epoka e re romantike filloi t'i jepte
përparësi lirisë dhe origjinalitetit. Këto dy vlera qeverisnin krijimet e artistëve të ilustruar.
Lëvizja ishte e fortë në fushën e arteve pamore, muzikës, letërsisë dhe shkencës. Lëvizja
Romantike u shfaq si një reagim kundër racionalizmit radikal të epokës së iluminizmit;
bazohej në refuzimin e rendit, qetësisë, harmonisë, ekuilibrit dhe normave shoqërore
dhe politike të aristokracisë që përfaqësonin neoklasicizmin.

Romantizmi ishte një reagim i pashmangshëm ndaj racionalizmit të ndriçuar. Ideja

kryesore që Romantizmi kundërshtoi ishte të menduarit e drejtuar nga arsyeja, e
shpjeguar kryesisht nga Immanuel Kant. Shoqëria filloi të krijojë një tendencë të re ndaj
të ndjeshmëve.

Romantizmi u ndikua nga teoria e evolucionit dhe uniformizmit që qëndronte se "e

kaluara është çelësi i së tashmes". Për atë arsye, romantikët e hershëm shikonin me
dëshirë ndjeshmëritë e Mesjetës dhe elementet e artit që u perceptuan në periudhën
mesjetare.

Në fakt, fjala "romantik" vjen nga termi "romancë", e cila përbëhet nga proza heroike
ose rrëfimi që ka zanafillën në Mesjetë.

Lëvizja Romantike u karakterizua nga një përkushtim ndaj vlerave mesjetare si një
përpjekje arratisjeje kundër rritjes së popullsisë dhe industrializmit.
 Romantizmi ne shqiperi
Letërsia romantike shqiptare është një zhanër i letërsisë romantike. Romantizmi është një epokë
dhe shkollë letrare universale që ka prekur të gjitha letërsitë kombëtare të Evropës. Në letërsinë
kombëtare evropiane romantizmi është vetëm një epokë letrare, kurse në botën shqiptare ështe një
ringjallje kulturore. Shumë janë shkrimtarët romantikë shqiptar, ndër këta ata më të mëdhenj
janë: Jeronim de Rada, Zef Skiroi dhe Naim Frashëri. Këta përfaqësojnë tipin e autorit romantik
shqiptar që në letërsi trajton njësoj temat personale kombëtare dhe universale. Tek autorët e tjetrë
forcohet ndonjëra nga këto karakteristika, por asnjëri prej tyre nuk e arrin universalitetin e këtyre dy
autorve të mëdhenj.Feja ishte ne shërbim të cështjes kombëtare për romantizmin shqiptar.
Romantikët shqiptar u mbështetën te folklori shqiptar duke fituar origjinalitet dhe natyre
kombëtare.Shekulli i XV , pra kulti i Skëndërbeut shihej si një periudh e cila duhej rikthyer. Njësoj
si romantizmi evropian, romantizmi shqiptar u përqëndrua ne tre kulte , kulti i atdheut, i natyrës dhe i
ndjenjës. Tek te dyja vëmë re se vendosin në qendër njeriun. Tek letërsia romatike shqiptare vëmë
re se heroi ishte një njeri i thjeshtë, luftëtar, i ditur dhe i angazhuar. Forma më e kërkuar e letërsisë
romantike është poema si thurje liriko-epike ,ku gjejmë emocione, pamje e ngjarje.
Disa nga autorët romantik shqiptar janë: Anton Santori që shkroi dramen shpirtrore e shoqërore per
arbreshet me noncat e saj tragjike, Pashko Vasa trajton te vërteten mbi shqiptaret dhe shkruan
liriken e fort te kushtrimit per kryengritje e luft per qlirim nga turqit, Kostandin Kristoforidhi studion
letersin e shkruar dhe te folur , punon per afrimin e dialekteve per te krijuar shqipen letrare, Gavril
Dara i Riu kendon kengen per motin e madh, Zef Serembe Mbret lirik i kulluar, Sami
Frashëri shkruan traktatin ideologjik per shqiprin dhe shqiptaret, Filip Shiroka etj. Të gjithë këta
autorë janë edhe veprimtar të mëdhenj kombëtar. Forma zotëruese e shkrimit romantik shqiptar
është vargu, të gjitha veprat më të mëdha janë shkruar në vargje. Mirëpo forma më e kërkuar e
letërsisë romantike shqipe është poema si thurrje liriko-epike. E kësaj periudhe është edhe vepra e
madhe “Parimet e estetikës” e De Radës e shkruar në italisht, që vlerësohet si vepra kryesore
teorike e romantizmit shqiptar. Himnizimi si prosë krijuese u duk në letërsinë shqipe që te autorët e
vjetër, në rradhë të parë si himnizim i derivuar i “ Shkrimit të shenjët”. Ndonëse himnizimi zakonisht
është i lidhur me kultin e heroizimit kombëtar ai ka përfshi nivelin e një etosi dhe etnosi për të kaluar
në ristrukturimin e sistemit moral kombëtar, sidomos në veprën e Naim Frashërit, që është
himnizuesi më i madh i letërsisë shqipe. Romantizmi krijoi bazat e letërsisë shqipe duke theksuar
karakteristikat vendëse dhe vlerat universale. Kjo shkollë që shtrihet gjatë shekullit të XIX nxorri dy
autorë të mëdhenj De Radën dhe Naim Frashërin, si dhe kryeveprat letërare: Këngët e
Milosaos, Skanderbeku i pafan, Bagëti e Bujqësi, Lulët e verës, Istori e Skënderbeut. Largimi në
kohë e në hapësirë, kulti i subjektit, një gjendje shpirtërore e lidhur me fenë, kulti i gruas, lidhja me
format e letërisë gojore, janë veçanti të romantizmit shqiptar.