Cevat Rifat Atilhan

T.
C
SELUK NVERSTES
SOSYAL BLMLER ENSTTS
TARH ANA BLM DALI
ATATRK LKELER VE NKILP TARH BLM DALI
CEVAT RFAT ATLHAN

-Asker, Siyas ve Fikr Ynleriyle-
DOKTORA TEZ
DANIMAN
Yrd. Do. Dr. Mustafa ARIKAN
HAZIRLAYAN
Mustafa Murat AY
Bu alma Bilimsel Aratrma Projeleri (BAP) Koordinatrl

tarafndan 10203016 numaral Doktora Tez Projesi olarak desteklenmitir.
KONYA 2013
I
NDEKLER
NDEKLER ..I
NSZ. ................V
KISALTMALAR. ....VIII
ZET ...IX
ABSTRACT. ....X
GR..1
BRNC BLM
SVL HAYATI
I. ALES... .........4
II. TCARET HAYATI.6
III. BASIN-YAYIN HAYATI..10
A. Kitaplar10
B. Gnmze Ulamayan Kitap ve Brorleri..16
C. kard Dergi ve Gazeteler....17
IV. ALMANYA GEZS...19
V. ASKER MAHKEMEDE YARGILANMASI...21
VI. 1948 ARAP-SRAL SAVAI VE ATLHAN..22
VII. BRLEM SLAM MLLETLER FKR VE ATLHAN.......26
VIII.ATLHANIN LM VE SONRASINDA YAANANLAR..30

II
KNC BLM
ASKER HAYATI
I. BALKAN SAVALARI DNEM 37
II. BRNC DNYA SAVAI DNEM .........45
A. Sina-Filistin Cephesinde ngiltere ve Siyonizm ile Mcadele52
B.Sina-Filistin Cephesi .......60
1. Atilhann 8. Kolorduda Greve Balamas ve lk zlenimleri...61
2.Atilhann 8. Kolordunun Harekt ubesindeki Faaliyetleri....................62
3.Atilhann Suriye ve Garbi Arabistan Umum Kumandanlnn kinci ube
Mdrlne Tayin Edilmesi...65
4.Drdnc Orduda Yeni Bir Dnem ve Mersinli Cemal Paann Komutay
Devralmas....68
5.Trk Ordusunun Geri ekilii.......78
6.Atilhana Gre Suriye Hezimetinin Sebepleri.. ....87
7.Yahudi Casuslar Meselesi..... ....93
III.MLL MCADELE DNEM.......108
A.Milli Mcadelenin Balama Srecinde Mersinli Cemal Paa ve Atilhan ...........109
B.Atilhann Mersinli Cemal Paa Tarafndan stanbula Gnderilmesi ve
Faaliyetleri....................................................................................................................115
C.Atilhann Anadoluya Hareketi....123
D.Atilhann aycumadaki Milli Mfrezenin Bana Gemesi..124
E.Atilhann Zonguldak ve Bartn Havalisi Halk Hkmetini Kurmas ve
Faaliyetleri.....................................................................................................................129
III
F.Atilhann Ankara ile Ters Dmesi...........136
NC BLM
SYAS HAYATI
I. SYAS PART KURUCUSU OLARAK ATLHAN...148
A. Milli Kalknma Partisi .......148
B. Trk Muhafazakr Partisi ......153
C. slam Demokrat Partisi ......157
II.ATLHANIN MLLETVEKLL VE SENATR ADAYLIKLARI..174
III.BAZI SYAS OLAYLAR VE ATLHAN. ....175
A.Byk Dou Hareketi ..175
B. Malatya Olay ve Atilhan ....176
C. Atilhana Gre Lozan Antlamas ...183
D. Atilhana Gre Menemen Olay ..........185
DRDNC BLM
FKR HAYATI
I. YAHUDLK. .....187
A. Atilhana Gre Yahudilik....187
B. Atilhann ddia Ettii Siyonist Liderlerin Protokolleri Meselesi. .....196
C. Siyonizm.. ...200
D. Osmanl ve Yahudiler. .......206
E. Kan ftiras veya neli F Meselesi.....214

IV
F. 1934 Trakya Olaylar ve Atilhan 219
G. kinci Dnya Sava ve Yahudi Soykrm Meselesi. ....223
H. Yahudilik ve Komnizm. .......233
I. Filistin Problemi, srail ve Trkiye Yahudileri. .....238
II.MASONLUK..........245
A.Atilhan Perspektifinde Masonluun Tahlili. ......245
B.Masonluk ve Fransz htilali. ......258
C.Masonluk ve ttihatlk .....260
D.Ahmet Emin Yalman ve Milletler Aras Basn Enstits. .....271
III.BASINDA POLEMKLER. ....274
A.Baz Yazarlarla Polemikleri. ......274
B.Yahudi Cemaatiyle Polemikleri .........282
IV.ATLHANIN TRKYE CUMHURYET KTDARLARINA BAKII. ....287
A. Tek Parti daresi.. ......287
B. Adnan Menderes ve Demokrat Parti. ....294
C. Trkiyedeki Fikr ve Siyas Hayat zerinde Atilhan Tesiri Meselesi..300
SONU...303
BBLYOGRAFYA .307
EKLER.......335
V
N SZ
Cevat Rifat Atilhan, katld Balkan Savalar, I. Dnya Sava ve stiklal Savanda
icra etmi olduu faaliyetlerle asker; emekli olduktan sonra yazd kitaplar ve ok saydaki
makaleleriyle fikr; kurduu veya ynetiminde yer ald partilerle siyas ynleriyle, yakn
dnem Trkiye tarihinin ilgi ekici ahsiyetlerinden biridir. Daha ok savunduu fikirlerle n
plana kan Atilhan ismine, zellikle baz milliyeti ve slamc yaymlarda ska
rastlanlmaktadr. Ancak Rfat N. Balinin de belirttii zere, hakknda bugne kadar ki bu
ifadeler almamzdan ksa bir sre nce sonulanan bir doktora almasndan ncesine
aittir- ayrntl ve kayda deer bir inceleme yaplmam/yaplamamtr. Aslnda, Cevat Rifat
Atilhan hakknda yazlanlar, ahsn ya ok yceltici ya da ok aalayc ifadelerle snrl
kalmtr. Tarafsz olma eilimi olan baz yazarlar ise Atilhan ciddiye bile almamlar, ona
bir meczup gzyle bakmlardr. Atilhann fikir hayatnda ini-klar yaamas, baz terk
edilemez saplantlara sahip olmas ve bir takm elikilerden kendisini kurtaramamas, onun
bu kiilerce meczup olarak deerlendirilmesine sebep olmutur. yle ki tam olarak ispat
edilemese de taraftarlarna gre bu uydurma bir hadisedir- onun taksilerin lastiklerinde Siyon
yldz var diye binmemesi gibi bir davran ekli, fantastik bir Antisemit olduunu anlatan
ifadelerdir.
Atilhann belki de siyas alandaki baarszlklar, askerlik gemiini unuttururken,
Antisemitizm evresinde taknd yeni tutumu, onu tekrar i ve d dnyada gndemde
tutacaktr. Kurduu ve kurulmasnda rol ald partilerin istenilen baary elde edememesiyle
siyasetten ekilen ve tm enerjisini basn hayatna adayan bir Atilhan, dnem itibariyle
gndemde kalmay baaracaktr. Fakat baz aratrmaclarn belirttii zere, onu Trk
toplumunda ilk Antisemit gstermek veya slamn siyasallamasnn ncs kabul etmek
fikrine biraz temkinli yaklamak gerekecektir. Zira Atilhan, ortaya bir doktrin koymamtr.
Genelde fikirlerini aklayan, kendine gre bir takm zmler reten bir yaklam
sergilemitir.
Daha nce de belirtiimiz gibi Atilhan hakknda, gerei gibi bir aratrma ortaya
konmu gzkmyor. Rifat N. Bali, Atilhan sadece fikr ynleriyle ele alm, genelde onun
Antisemit tarafyla ilgilenmi ve kendisini i bir Antisemit olarak nitelendirmitir. Atilhan
ile ilgili yaplan bir Yksek Lisan Tezi de (zen Karaca, The Theme of Jewish Conspiracy
in Turkish Nationalism: The Case of Cevat Rifat Atilhan (Trk Milliyetiliinde Yahudi
Komplosu Temas: Cevat Rifat Atilhan rnei) konuyu sadece Atilhann dnce
dnyasyla snrlam ve hatta Atilhan kart bir tavr gizlememitir. Yine Mehmet Soykann
VI
2010 ylnda kan bir kitabnda (Cevat Rifat Atilhana Yahudiler Neden Saldryor?),
Atilhann eserlerinde anlattklarndan ileri gidilememi, tamamen yanl denilebilecek bir
tutumla Atilhan yceltilmitir. almamzn yazm safhasnda, Atilhan hakknda Celil
Bozkurt tarafndan yaplan bir doktora tezinin (Eserleri ve Fikirleri le Cevat Rifat Atilhan)
henz bitirildii renilmitir. Aratrmac mteakiben bu almay Yahudilik ve
Masonlua Kar Cevat Rifat Atilhan adyla yaynlamtr. almada Atilhana olumlu bir
yaklam grlmekte, eserin adndan da anlalaca zere bir mcahit portresi izilmektedir.
Bu almada ise, objektif olmaya dikkat, yceltme ve aalama girdabna
dlmemeye gayret edilmitir. alma, Atilhann hayatnn derinliklerine kadar inip, tm
belgelerin ve bilgilerin ortaya konulduu iddiasnda deildir. Ancak daha sonra yaplacak
aratrmalara k tutma midini tamaktadr. Konuya yanl veya mesafeli yaklama gibi bir
tarz benimsememi, elde edilen bulgular tm aklyla ortaya koymay amalamtr.
Atilhann askerlik hayatna ait bilgi ve belgelere ncelikle Genelkurmay Askeri Tarih
ve Stratejik Ett Bakanl Arivinde (ATASE) ulalmaya allmtr. Yine Milli
Savunma Bakanlna bavurulmu gerekli bilgiler temin edilmitir. Bunlarn yannda
askerlik hayatyla ilgili olarak hem kendi eserlerinden hem de ortak konular inceleyen telif
eserlerden faydalanlmtr.
Babakanlk Cumhuriyet ve Osmanl Arivleri de konumuzla ilgili belgeleri ihtiva
etmesi asndan nemli grlm ve buradaki belgelerden de nemli saylabilecek bilgilere
ulalmtr. ileri Bakanl Emniyet Genel Mdrl Arivinde yer alan, 50 yl am
belgelerin devlet arivlerine tanmas bizim iin nemli bir engel tekil etmitir. Bunlarn
henz tasnife tabi tutulmad ve bunun uzun zaman alaca beyanyla, burada bulunabilecek
belgelere ulalamamtr. Temennimiz, almamzdan sonraki aratrmalarda bu eksikliin
giderilmesidir.
stanbul, Ankara ve Konyadaki ktphanelerde Atilhana ait eserler ve yazlarnn
yaynland dergi ve gazetelerden ulalabilenler titizlikle incelenmitir. D basnda yer alan
Atilhan ile ilgili baz haberlere ise ikinci elden kaynaklardan istifade edilederek yer
verilmitir.
almayla ilgili baz mlakatlar yaplmtr. Atilhann gelini Aye aaya tarafmza
gsterdii nezaketten tr burada teekkr ediyoruz. Yine Rifat N. Bali, Abdurrahman
Dilipak ve Mahmut etin Beyler de grme taleplerini geri evirmemilerdir. zellikle
slam Demokrat Partisinin Konya Genlik Kollar bakanln yapm olan Mehmet endal
da almayla ilgili nemli bilgiler vermilerdir. Atilhann konferanslarna katlan, onu
yakndan tanyan ahslara ulamaya da allmtr. Bu balamda smail Arkan da bize
VII
nemli denebilecek bilgi ve aklamalar sunmutur. Ancak tm uralarmza ramen

Mehmet evket Eygi ve Hseyin zmez ile grme gerekletirilememitir. Bu da bu
almann eksik ynlerinden kabul edilebilir. Fakat Atilhann olu Atilla Atilhan,
taleplerimize ramen bize belge vermektense bizden belge istemek gibi ilgin bir tavr
sergilemi, bylece grme ans da kapanmtr. Bu konuyla ilgili belge ve bilgilere Atilla
Atilhan ile grmeyi baaran Celil Bozkurtun almasndan ulalabilir. almann en
byk zorluklarndan birisi de Atilhann tm eserlerine ulaamamak olmutur. Bunda da
onun ou eserinin yasaklanm ve toplatlm olmasnn rol byktr.
Bu alma 4 blmden olumaktadr. Birinci Blmde, Atilhann Sivil Hayat, kinci
Blmde Asker Hayat, nc Blmde Siyas Hayat ve Drdnc Blmde de Fikir
Hayat derinlemesine incelenmeye allmtr.
Bu konuyu doktora tez almas olarak belirleyen, desteiyle almann ortaya
konmasn salayan deerli danmanm Yrd. Do. Dr. Mustafa Arkana ilk bata
teekkrlerimi sunarm. ATASE Arivi ve Devlet Arivleri alanlarna gsterdii ilgiden
dolay, Milli Ktphane Sreli Yaynlar Blm Personeli slam Atee yardmlarndan tr
teekkr bir bor bilirim. Ayrca Rifat N. Baliye srail Devlet Arivleri ve Atilhann
ktphanelerde bulamadmz The Islamic United Nations adl gazetesinin nshalar
konusunda gsterdii cmertlikten ve evirilerdeki yardmlarndan dolay Oktay Keskine
ayrca kranlarm sunarm. alma esnasnda hayat zorlatran durumlarda gsterdii
sabrdan ve yardmlardan dolay aileme, akraba ve dostlarma teekkr borluyum.
Mustafa Murat AY
Konya, 2013
VIII
KISALTMALAR
AKP : Adalet ve Kalknma Partisi

ATASE : Asker Tarih ve Stratejik Ett Bakanl
Age : Ad Geen Eser
Agm : Ad Geen Makale
BCA : Babakanlk Cumhuriyet Arivi
BOA : Babakanlk Osmanl Arivi
BDC : Byk Dou Cemiyeti
Bknz. : Baknz
C. : Cilt
CHP : Cumhuriyet Halk Partisi
ev. : eviren
Der. : Derleyen
DP : Demokrat Parti
FP : Fazilet Partisi
HTVD : Harp Tarihi Vesikalar Dergisi
Haz. : Hazrlayan
HF : Halk Frkas
DP : slam Demokrat Partisi
MP : Millet Partisi
MHP : Milliyeti Hareket Partisi
MKP : Milli Kalknma Partisi
MNP : Milli Nizam Partisi
MSB : Milli Savunma Bakanl
Nakl : Nakleden
Nu. : Numara
s. : Sayfa
S. : Say
SP : Saadet Partisi
TMP : Trk Muhafazakr Partisi
TBMM : Trkiye Byk Millet Meclisi
Yay. : Yaynlar
Ad Soyad Mustafa Murat AY
Numaras 084102052001
rencinin
Ana Bilim / Bilim Dal Tarih/ Atatrk lkeleri ve nklap Tarihi

Program Tezli Yksek Lisans Doktora
Tez Danman Yrd. Do. Dr. Mustafa ARIKAN
Tezin Ad Cevat Rifat Atilhan Askeri, Siyasi ve Fikri Ynleriyle-
ZET
Trk Siyas hayatnda tartmal bir yere sahip olan Cevat Rifat Atilhan, asker, siyas ve fikr
hayatyla olduka renkli bir kiiliktir. Asker hayatnda nemli baarlara imza atm, ancak siyas
hayatnda bu baarlar devam ettirememitir. Genelde Atilhan, olaylar anlatrken olduka abartl bir
tavr sergilemitir.
Daha ok savunduu fikirlerle gndeme gelen Atilhan, sk bir Antisemittir. mrnn sonuna
kadar bu konuda kendisinde bir yumuama grlmemitir. Sklkla popler milliyeti ve muhafazakr
evrede kabul grm Atilhann, hayatnda bir takm elikilere ve oportnist bir tavra da rastlamak
mmkndr.
Bu almada, arivler ve ktphanelerden faydalanlm, bir takm kiilerle de mlakatlar
yaplmtr. Genel anlamda asker, siyas ve fikr hayat derinlemesine incelenmeye allmtr.
Ad Soyad Mustafa Murat AY
Numaras 084102052001
rencinin
Ana Bilim / Bilim Dal Tarih/ Atatrk lkeleri ve nklap Tarihi

Program Tezli Yksek Lisans Doktora
Tez Danman Yrd. Do. Dr. Mustafa ARIKAN
Cevat Rifat Atilhan

Tezin ngilizce Ad
- With His Military, Political And deological Aspects-
ABSTRACT
Cevat Rifat Atilhan, having a polemical role in Turkish politics, is a distinguished and colorful
figure with his ideal, militarist and political life. Although he was very successful in his military life, he
couldnt manage it follow it in his political life. Atilhan aggravated them, while talking about the events.
Atilhan, being always on the agenda because of his idea, is a strict Anti-Semitic. He was always
very tough on this subject until his death. Atilhan, adopted by popular nationalist and conservative
groups, is known as an opportunist and paradoxical figure.
In this study, archives and libraries were searched and some people were interviewed. Generally
his militarist, political and ideal life tried to be searched in detailed and deeply.
1
GR
Tarih ilminin en nemli materyallerinden birisi de biyografilerdir. Hayat hikyesi,

tercme-i hal, hal tercmesi olarak tanmlanan biyografiler1, sadece edebi yn olan eserler
olmakla kalmaz, ayn zamanda tarihi birikimimizi zenginletiren kaynaklar olarak da
karmza gelir. Bir aratrmacya gre Biyografi, bir tarih tr, bir aklama usul, kll bir
tarihin parasdr.2
Tarihe mal olmu ahsiyetlerin hayatlarnn hikyesi3 olarak da kabul edilen
biyografiler, ahslarn hayatlarnn imdiki zamana tanmalardr. Bu formasyonuyla, tarihin
milletler, messeseler ve hadiselerle deil, fertlerle uraan ksmdr; ksacas biyografilerin
merkezinde ahs oturmaktadr4. Konu ald ahslarn hayatlar anlatlrken, o dnemin tm
sosyal, kltrel ynleri de okuyucu ve aratrclarn zihinlerinde izler brakr. Kaleme alnan
biyografiler, gereksiz tarihi ayrntlardan uzak kalarak bilinmesi gerekenleri adeta birer
kanavie iler gibi zihinlere aktarr. Okuyucular, bir anda kendi bulunduklar zaman ve
boyuttan syrlarak konu edilen zamanlara yolculuk eder, tarihin tozlu yollarnda kendilerini
buluverirler. Bu zelliiyle biyografiler, sadece zengin edebiyat motifleri iermez, ayn
zamanda tarihin zihinlerde tekrar canlanmasn salayacak materyaller de barndrr. Onun
iin biyografik eserler, belki de insanlarn genel geerlerle snrl kalan tarihi bilgilerini de bir
anda deitirecek gce sahip olagelmilerdir. Bu gten dolaydr ki ou kez popler tarih
kitaplar arasnda biyografik eserlerin younluunu grebilmek mmkndr
Merkezde tarih ilmi olunca biyografik eserleri hazrlamak ve sunmak da olduka zor
bir i haline gelebilmektedir. Bu zorluun banda kaynak sknts yer almaktadr. yle ki
ou zaman bir ahsla ilgili kesin verilere ulaamamak tm almay iinden klamaz bir
hale dntrmektedir. Zaman ilerledike, ilgili ahs hakknda bilgi ve belge alnabilecek kii
veya kiilerin de hayatta kalmamalar nedeniyle bu zorluk artmaktadr. Her trl kaynan
deerlendirilememesi daha da byk bir kmaz karmza getirmektedir. Baz zamanlar, tek
tip veya birbirine yakn kaynaklar arasnda skp kalmak, hayat konu edinilen ahs
hakknda da yanl sonularn ortaya atlmasna sebebiyet verir. Bu, kiiler hakknda tek dze
yaplan eletirilerin ve yarglamalarn da nn amaktadr. Her ne kadar konu edinilen
zamana ait bir takm somut ipular elde edilebilse de merkezde olan ahs iin
deerlendirmeler ou kez yazarn yorum ve grleri ierisinde skr kalr. Bu skma,
1
Trk Dil Kurumu Szl, (Komisyon), TDK Yay., Ankara 1988, s. 202.
2
Leon E. Halkin, Tarih Tenkidinin Unsurlar, (ev. Bahaeddin Yediyldz), TTK Yay., Ankara 1989, s. 55.
3
Mbahat Ktkolu, Tarih Aratrmalarnda Usl, Kubbealt Neriyat, stanbul 1991, s. 23.
4
Mustafa Arkan, Hamdi Ragp Atademir (Hayat, ahsiyeti ve Fikirleri), Kltr Bakanl Yay., Ankara
1998, s. 1.
2
genellikle biyografi yazarnn konu edindii ahs ile kendini zdeletirmesinden

kaynaklanmaktadr. Biyografik eserlerde en nemli kmaz da budur. nk biyografi yazar,
aratrmasnda belli bir sre sonra aratrd kiiyi adeta savunan ve ycelten bir tavr
sergilemeye balar. te objektifliin nemi burada devreye girmektedir. Yazan, ne kadar
kendini aratrd kiiye vakfetmezse eseri de o kadar sbjektiflikten kurtulur. Biyografik
eserlerin yazarlarnn konu edinilen ahslarn bugnk szcleri durumuna gelmeleri
neredeyse genel geer bir kural haline gelmitir. Bir tespite gre, biyografi yazmndaki btn
ama, len kiinin hayattayken yaptklarn anlatmak, kiiyi vmek5 haline gelmitir. Konu
edinilen ahslar yazarlar tarafndan ya ok sevilmektedir ya da yazarna gre bir kisveye
brndrlmeye allmtr. te bu tr bir yaklam, yukarda bahsettiimiz
sbjektiflik/objektiflik meselesini tartmaya amaktadr.
Merak edilen kiilerin hayatlarnn objektif olarak ortaya konulup tartlmas, -
yukarda bahsettiimiz erevede dnlrse- okuyuculardan ok, biyografi yazarlarnn
sorumluluu olarak grlmektedir. Tarih alannda ahsiyetler, ya sevenleri ya da kartlar
tarafndan ele alnnca haklarnda da net bilgilere sahip olmak mmkn olmamaktadr.
Yakn tarihimizde oka tartlan, fikir ve mcadeleleriyle farkl evrelerde
birbirinden olduka farkl ekillerde yorumlanan; ou kez fazla abartlan, buna karlk baz
fikir gruplar ve ahslar tarafndan hi de ciddiye alnmayan ahslardan birisi de Cevat Rifat
Atilhandr. Hakknda ortaya konan eserlerin olduka snrl sayda olmasna ramen,
kendisine yine de fazlaca temkinli ya da mesafeli yaklalmtr. Ama her ne olursa olsun
Cevat Rifat Atilhan, lkemizde yaamtr ve tarihi bir gerek olarak karmzda durmaktadr.
Bu sebeple hayat ve fikirleri konusunda, temel ayrntlaryla inceleme ve hakkndaki yarglar
sbjektiflikten uzak tutarak yeni nesillere aktarma gerei hissedilmitir.
Cevat Rifat Atilhan, 1892 ylnda stanbulun Vefa semtinde domutur. Hayatnn ilk
yllarn babas Hasan Rifat Paann grevi dolaysyla amda geiren Atilhan, ilkrenimini
stanbul Fatihte tamamlamtr. Atilhan, ok sevdii dedesi Bosna-Hersek Beyi Hurit
Paa'nn istei zerine Kuleli Askeri Lisesi'ne yazlmtr6. Mezuniyetinden sonra 14 Kasm
1909 tarihinde Harbiye Okuluna girmi ve buradan 24 Kasm 1912de mezun olarak srasyla
Balkan Savalarna, Birinci Dnya Savana ve hemen ardndan Milli Mcadeleye katlan
Atilhan7, bulunduu grevlerde anlatmlarna gre nemli baarlara imza atm ve
5
Nursel Duruer, Hayat, Biyografiler, Biyografyalar, Jale Baysala Armaan, .. Edebiyat Fakltesi,
stanbul 1993, s. 76.
6
Kemal Kadir, Ylmayan Adam: Cevat Rifat, Bizim Anadolu, 4 ubat 1975, Nu:2089, s. 2.
7
MSB Arivi, Cevat Rifat Atilhana Ait Asker Safahat Belgesi.
3
komutanlarndan takdir kazanmtr. Kendi isteiyle ordudan emekli olmu, bundan sonraki
hayatn basn-yayn yoluyla verdii mcadeleler ile srdrmtr.
Atilhan, askeri hayatndan ziyade fikir hayatyla ve fikr mcadelesiyle n plana
km bir ahsiyettir. Hayat boyunca kendisine dman kabul ettii Siyonizm, Yahudilik,
Masonluk, Komnizm erevesinde yazlar yazm; ifrat ve tefrite kaan sylemleriyle d
basnda Ortadounun Hitleri olarak adlandrlmtr. Dnyada ve lkesinde grd btn
olumsuzluklar Yahudilere ve Masonlara yklemitir. Bu yaklam, onda tamamen bir saplant
haline gelmitir. Hemen hemen tm yazlarnda, her tan altnda bir Yahudi aramtr.
Yazlarndan dolay ou kez yaad dnemin hkmetleri tarafndan takibata uramtr.
Siyasi deneyimleri baarszlkla sonulanan Atilhan, baarszlklarn bir bakma yazlaryla
rtmeye almtr. Hayat boyunca Atilhanda gzle grlr ekilde ve olduka keskin fikr
manevralar ve eksen kaymalar mevcuttur. Bu, belki dnemin siyas atmosferi erevesinde
dnlebilir ancak bu kaymalar, ou kez onda kiilik bozukluklar olarak alglanmtr. Bu
saptama veya varsaym sadece kartlar tarafndan deil, bir zamanlar fikir birlii yapt
ahslar tarafndan da ortaya atlmtr. Ancak nasl deerlendirilirse deerlendirilsin Atilhan,
kalemini ustaca kullanmaktayd.
Bazlarnca kendinden sonraki Antisemitlerin fikir babas olarak grlse de Atilhan,
ortaya bir doktrin koymamtr/koyamamtr. Trkiyede baz fikir gruplar ve siyas
hareketlerde Atilhann izlerinin grld iddias, onun fikirlerinin bu evredekilerle
rtmesi eklinde deerlendirilebilir. Atilhan, kaleme ald yazlarnda Yahudilik,
Masonluk, Siyonizm, Komnizm konularna kendisini hapsetmi ya da vakfetmi gibidir.
Cevat Rifat Atilhan, 4 ubat 1967de stanbulda 75 yandayken vefat etmitir.
Ardnda, milyonlarn okuduu kitaplarn, makalelerini ve oka tartlan; kimilerince
ksmen, kimilerince tamamen, kimilerince ise hi benimsenmeyen fikirlerini brakmtr.
4
BRNC BLM
SVL HAYATI
I. ALES
Cevat Rifat Atilhan, 1892 ylnda stanbulun Vefa semtinde domutur. Babas,
Manastr asker kaymakamlarndan Hasan Rifat Paa, annesi Nuriye Hanmdr. Manastrda
domu olan Hasan Rifat Paa, babas Hurit Paa gibi askerlik mesleini semi ve tabur
ktipliinden yetierek kaymakamla ykselmitir. Atilhann dedesi olan Hurit Paa
hakknda farkl grler vardr. Birine gre, Manastrl bir asker kaymakam olan Hurit Bey,
be dil bilen ve zellikle de Macarcaya olan hkimiyetinden dolay halk arasnda Macar
Hurit lakabyla bilinen birisidir. Hurit Paa, ayn zamanda Avrupa mziini iyi bilen bir
bestekrd. Blbl Perevi adl eseri dndaki dier eserleri 93 Harbi esnasnda
kaybolmutur8.
Bir dier kaynaa gre ise Hurit Paa, o zamanlar Avusturya-Macaristan snrlar
iinde kalan Lembergde domutur. 1831 veya 1848 htilalinde Osmanl Devletine snm
olabilecei dnlen Hurit Paa, bir sre Lembergdeki Harbiyede okuduktan sonra patlak
veren ihtilalle birlikte Rus boyunduruu altna girmemek iin bir k gn Tuna nehrini
yzerek geer ve Nizipe gelir. Bir mddet burada kalr ve daha sonra Mslman olarak
Manastra yerleir9. Ylmaz ztuna da, Hurit Paann babasnn Trkiyeye snan ve
Mslman olarak Manastrda len bir Leh olduunu belirtmitir10. Boazdaki Airet adl
eserin yazar olan Mahmut etin ile yaptmz grmede, Atilhan iin baz yerlerde onun
Yahudi kkenli olduuna dair ortaya atlan iddialar hakknda11, kendisi byle bir bilgiye
rastlamadn, zaten bunun olmas halinde kolayca ortaya kabileceini sylemitir12.
Hasan Rifat Paa, uzun sre Bab- Asker Muhakemat Dairesinde bulunmu, Prizren
ve Debre dare-i rfiye bakanlklarnda almtr. Giritte Ahmet Vahip Paa bakanlnda
kurulan rf idare heyetinde mdde-i umumlik vazifesi de gren Hasan Rifat Paa, tarikata da
intisap etmi ve Yedikule Bektai Tekkesi eyhi Hafz Babann mritlerinden olmutur.
8
Sadettin Nzhet, Samih Rfat, Hayat ve Eserleri, Shulet Ktphanesi, (Yl Yok), s. XI.
9
Ayegl Celepolu, Trk Dil Kurumunun Kurucusu Samih Rifat, Hayat ve Eserleri, Trk Dil Kurumu
Yay., Ankara 2008, s. 29.
10
Ylmaz ztuna, Ali Rifat aatay, Trk Musikisi Ansiklopedisi, Milli Eitim Basmevi, stanbul 1969, s.
135.
11
slam Demokrat Partisi Konya Genlik Kollar Bakanln yapm olan Mehmet endal da bu tr iddialarn
olduunu sylerken, konu hakknda kesin bir yorum yapmamtr (Mehmet endal ile yaplan 11 Mays 2010
tarihli grme).
12
Mahmut etin ile 4 ubat 2012 tarihinde yaplan grme. (Ayrca kitap iin Bknz: Mahmut etin,
Boazdaki Airet, Biyografi Net Yay.,, stanbul 2008).
5
Hasan Rifat Paa 1900 ylnda vefat etmitir. Hurit Paann, Hasan Rifat Beyden baka,
Mehmet zzet, Ali Rza ve Hseyin Tevfik adnda olu ile Sabriye ve evket adnda iki
kz olmutur. Byk olu Alyanak Mehmet zzet Bey, alay eminliinde bulunmu ve 93
Harbinde Plevnede hayatn kaybetmitir. Oullarndan Ali Rza Bey, zmir ve Suriye
Defterdarlklarnda bulunmu ve tahmini olarak 1912 ylnda lmtr. Dier olu Miralay
Hseyin Tevfik Bey, Merutiyetin ilanndan bir sene sonra Sinopta srgnde iken vefat
etmitir13.
Cevat Rifat Atilhann erkek drt kardei olmutur. Byk aabeyi Ali Rifat Bey
(aatay), stiklal Marnn ilk bestekr olup, Babli Memurin-i Mlkiye Mmeyyizliinde
bulunmu, zellikle de Trk musikisine kazandrd eserlerle tannmtr. Mehmet Akifin
Blbl iiri ile Sleyman Nazifin Dasslasna yapt besteler ok beenilmitir. Ayrca,
Mehmet Akifin Kse mamn da bir perdelik operet olarak bestelemitir. Bir sre, Musiki
Federasyonu, Trk Musiki Oca, ark Musiki Cemiyeti ve Darlbedayi gibi musiki
heyetlerinin bakanln da yrten Ali Rifat Bey, 3 Mart 1935te vefat etmitir14. Atilhann
dier kardelerinden aabeyi Samih Rifat, Trk edebiyatna nemli eserler veren nl bir
yazar, ayn zamanda bir devlet adamdr. Samih Rifat Bey, Konya ve Trabzon valilii yapm,
Milli Mcadeleye katlm ve kinci Byk Millet Meclisinde anakkale Milletvekillii
yapmtr. 1932 ylnda kurulan Trk Dili Tetkik Cemiyetinin de ilk bakanln
yrtmtr. Atilhann erkek kardei Muzaffer Rifat Bey, bir sre Ankarada Maarif
Vekletinde memurluk yapmtr. Atilhann kz kardei Hsniye Rifat Hanm da Devlet
urasnda grev yapmtr. Cevat Rifat, Muzaffer Rifat ve Hsniye Rifat Hanmn annesi
Nuriye Hanmdr. Ali Rfat Bey ile Samih Rfatn annesi ise mer Efendi adnda birinin kz
olan Aye Hanmdr15.
Cevat Rifat Atilhan, iki defa evlenmi olup bunlardan ilkini Macide Hanmla dierini
Emine Sabiha Hanmla yapmtr. Macide Hanmdan16 olan tek ocuu Trk sinemasnn
nl senaristi Blent Orandr17. Atilhan'n ilk ei olan Macide hanmn aristokrat bir havas
13
Nzhet, Samih Rfat, Hayat ve Eserleri, s. XI.
14
Nuri zcan, Ali Rifat aatay, slam Ansiklopedisi, C. 8, Trk Diyanet Vakf, stanbul 1993, s. 167-168.
15
Nzhet, Samih Rfat, Hayat ve Eserleri, s. XI.
16
Macide Hanm gen yata dul kalmasna ramen bir daha evlenmez. Olu Blent'in istikbali iin byk
fedakrlkta bulunur. Ancak yllar sonra, neredeyse yalandnda bir kez daha evlenecektir. Evde tango ve
fokstrot plaklar dinleyen Macide Hanm, Cumhuriyetin ilanndan sonraki dnemde ban aan ilk kadnlardan
biridir (brahim Trk, Senaryo Blent Oran, Dergh Yay., stanbul 2004, s. 27).
17
Beir Ayvazolu, Samih Rifat ve Kardeleri, Zaman, 3 Mays 1996, s. 17. Blent Oran, mahkemeye
bavurarak baba soyad yerine anne soyadn alacaktr. Oran, Genken ne bir partiye yazldm, ne de bir koyu
eilime bal kaldm. Fakat arkadalarmn ou solcuydu, o yzden de soyadm deitirdim, anne soyadn
aldm. Oran olarak kald. Ama bu babama saygszlk deil, o zaman ocukluk heyecannn verdii bir ey. imdi
saygm, sevgim var diyecektir (brahim Trk, s. 35). Atilhann gelini, Blent Orann ei olan Aye asa,
6
vardr. Henz Blent Oran drt veya be yalarndayken Atilhan einden ayrlr. Bunun
nedenini Blent Oran pek konumak istememi ancak Fatma Oran'n verdii bilgiye gre,
baka bir kadn buna neden olmutur18.
Atilhann, Emine Sabiha Hanmdan Atilla ve Ahmet Emir adnda iki olu ile kz
olmutur. Atilhan ayn zamanda, Garip Akmnn nl airi Oktay Rifatn da amcasdr19.
II. TCARET HAYATI

Atilhan, Milli Mcadelenin baarya ulamasndan sonra sivil hayata geecek ve
kendisine gre entrika ve komplolara gidecek bir ticaret hayatna atlacaktr. lk deneyimi de
Ermeni milyoneri Bakrcyan Kardelerin irketine ortak olmasyla yaayacaktr. Atilhan,
"Hemerileri arasnda benim kadar itimat edecek kadar bir insan bulamadklar iin ticari
vekletlerini bana veren milyoner Bakrcyan Biraderler ve Hint Mslmanlar sayesinde
emek ve alnmn teri ve doruluum yznden milyonlar kazandm" demektedir20.
Onlarla iliki kurmasnda irketin umumi vekili durumunda olan Panos Der
Mangasaryan ile tanmas rol oynayacaktr. Atilhana gre bu tanma da hayli ilgin
olmutur. Mangasaryan, Atilhann Birinci Dnya Savanda ve Milli Mcadelede
Zonguldak Cephesinde gsterdii kahramanlklar ve yapt hizmetleri duymu ve kendisini
merak etmitir. zellikle, Atilhann Filistin Cephesinde yakalad Yahudi casuslar
brakmas iin kendisine sunulan rvetlere aldrmadan grevini yapmas kendisini ok
etkilemitir. Mangasaryan, Atilhan ile yapt henz ikinci grmede, onun drstlne ve
namuskrlna hayran kalarak kendisini irketine ortak yapmtr. irket, Cevat Rifat ve
reks adyla dzenlenmitir. Atilhan, bu ortaklkta kendisinin hibir sermaye
yatrmadn belirtmektedir21.
Atilhan, Milli Mcadele yllarndan tand, stanbul Mhendis Mektebi Mdr
Ahmet Fehminin desteiyle, atalca ile Bykekmece arasndaki Ahmetli Kynn
yollarnn tamir ve bakm ilerini ald. Ardndan Bykekmecedeki Mimar Sinan
kprsnn bakm ilerini de stlendi. Bu yol bakm ve tamir ilerinde olduka para kazand
ve i alann daha da geniletti. stanbul-Bykekmece arasnda otobs seferleri iletti ve
kendisiyle yaplan grmede; kaynpederi hakknda ok az ey bildiini, ei Blent Orann ise pek fazla bir ey
bilmediini sylemitir. asa, Blent Orann soyadnn farkl olmasn da tam olarak izah edememi/etmemitir.
Ancak merhum Blent Beyin annesinin Atilhan ile arasndaki krgnlk dolaysyla babasna kar bir temkin
olduunu bildiini aklamtr (Aye asa ile yaplan 3 ubat 2012 tarihli grme).
18
Trk, Senaryo Blent Oran, s. 22.
19
Tark zcan, air ve Szn Maheri Oktay Rifat, Aka Yaynlar, Ankara 2005, s. 564.
20
Atilhan, Farmasonlar slamiyeti ve Trkl Ykmak in Nasl altlar, Aykurt Neriyat, stanbul
1963, s. 194.
21
Atilhan, Farmasonlar, s. 207-208.
7
skdar-Kskl arasnda ileyen bir otobs servis iletmesi kurdu. ili Bomonti duranda
da, on drt Berliye marka otomobilden oluan bir ehir servisi aarak burann iletmesini
yapt22.
Atilhan, Manchesterdan Bakrcyan Kardelerle patiska ve Paristen Kavukcyan
Biraderler firmasyla ynl kuma ticareti yaparak i hacmini daha da bytt23. Suriyeden
gelen Hint Mslmanlar liderlerinden Abdrrahman Ayyaz Beyin yardmyla Byk Hint
Mslmanlar Ticarethaneleri Vekili oldu. Bu balantyla onlara Kuran gnderdi ve
Hindistandan ay ve benzeri rnler getirterek, kendi ifadesiyle muazzam paralar kazand24.
Daha sonraki srete orta Panos Der Mangasaryan, ailesi ile birlikte Parise gider ve Atilhan
ticarethanenin tek sahibi durumuna gelir25.
Atilhan, 1927de stanbulda Triks marka bir kundura fabrikas amtr. nce
Sultanhamamda, sonra Beyolunda Singer Maazasnn sahibi Koo Gramatopolodan
kiralad baka bir maaza ile stanbul piyasasnda sz sahibi olmutur. Dier taraftan
mteahhitlik almalarna da devam eden Atilhan, Eskiehirde Sivrihisar-Sar Ky
osesinden yedi buuk kilometrelik yeni bir yol ihalesi ile eitli byklkte dokuz kprnn
inasn stlenmitir26.
Ksa bir zaman sonra Atilhann yolunda giden ileri birden bire bozulmaya balar.
Eskiehirdeki yol yapm almalarndan on be gnde bir almas gereken tahsisat alamaz.
Kimlii belirsiz evreler tarafndan yatrd teminat parasn feda ederek buradaki ilerinden
ekilmesi tavsiye edilir. Bunun zerine Atilhan, yasal yollardan hak arayna girer. nce
Eskiehir Valisine, sonra da dnemin Nafia Vekili Recep Pekere ikyette bulunur. Fakat bu
mracaatlar sonusuz kalacaktr. Atilhan, bu olumsuzluklara ramen askerlikten tand baz
arkadalarnn verdii maddi destekle, Eskiehirde balad yol ve kpr almalarn son
aamaya getirmeyi baarmtr. Fakat yapmn bu aamasnda gerekli olan baz i
makinelerini, defalarca yapt mracaatlara ramen yetkili kurumlardan temin edememitir27.
Bu sralardadr ki, Atilhann ilideki kundura maazas 28 Ekim 1928 ylnda
haberi olmadan mhrlenir ve eyalar dar atlr28. Bir tuhafiyeci olan Kozmos adndaki
Rum komusu da Atilhann yanna gelerek Yahudi oyunu. zlme, mcadele et. der29.
Atilhan, bunun sorumlusu olarak maaza sahibi Albert Saltiel adnda bir Yahudiyi
22
Atilhan, Farmasonlar, s. 209-210.
23
Atilhan, Farmasonlar, s. 210.
24
Ayn Yer.
25
Ayn Yer.
26
27
28
29
8
gstermitir. Ona gre, Siyonizmin Trkiye icra ve intikam komitesi bakan dedii Saltiel,
maazann eski kiracs Koo Gramatopolo Biraderlerden kalma hkm kalmam
kontratlarndan birini Beyolu Beinci cra Dairesine vererek, bir tahliye ihbarnamesi
hazrlatm ve cra Hkimi Sabri Bey de maazay mhrlemitir30. Atilhann belirttiine
gre Albert Saltiel, bu olaydan sonra telefonla kendisini aram ve Siyonizmin ne olduunu
rendiniz mi beyefendi? Yahudilerin intikam byle olur ite! diyerek olayn bir Yahudi
komplosu olduunu ima etmitir31. Ayrca tanmad bir kii telefonda kendisine, Albert
Saltiel ile eniteniz Mustafa Bey (Nalac) Mason kardeidir, belki bir are bulunur mracaat
ediniz. eklinde alayc bir tavsiyede bulunmutur32. Atilhan ile Albert Saltiel arasndaki
kavga, stanbulda Franszca yaymlanan Albm Memduh adnda bir mizah dergisine de
konu olmu, dergi birka karikatrde ikilinin kavgalarna yer vermitir33.
Atilhan, hukuksuz olduunu dnd bu icra olayn Yunus Nadi Beyin
Cumhuriyeti hari tm gazetelere duyurmu ve dnemin Cumhurbakan Atatrkn de bir
telgrafla dikkatini ekmek istemitir34. Bunlardan sonu alamayan Atilhan, sonradan kaleme
ald ve 30 bin adet bastrp cretsiz datt Bir Faciann Yz adl kitabnda, Albert
Saltiel ile olan anlamazln ayrntl olarak anlatm ve kamuoyunun dikkatini ekmeye
almtr35.
Atilhann ticar hayatta karlat zorluklar bunlardan ibaret kalmayacaktr. Albert
Saltiel krizinden sonra mdr yardmclar Hayim Levi ve Vitali Levi adl Yahudiler olan
American Express Bank da Atilhan'a verdii kredileri hemen kesti. Kredileri kesilen Atilhan,
ticari hayatn 100 bin liralk bir zararla kapatt ve bunun nedenini de Siyonist ve
Farmasonlara ykledi36. Bankann kredileri kestii gnlerde Atilhan, alacakllardan Aleko
Posanc, Niko Kibriti, Sarrafoullar gibi Rum ksele tccarlarna olan 20 bin lira kadar borcu
iin, bu ahslarn acele ettirmediklerini, kendisine itimat ettiklerini sylemektedir37.
Sonradan Bekir brahim Mahdumlar Firmasna olan 527 liralk bono yznden
yazhanesi mhrlenmitir. Dier taraftan, Eskiehir Valiliinden ald bir tezkereyle, yol
inaatn vaktinde bitiremediinden, teminatyla birlikte alacaklarnn hazineye aktarldn
30
Atilhan, Farmasonlar, s.216. Atilhan, cra Hkimi Sabri Beyin 19 dereceli bir Mason olduunu
belirtmektedir.
31
Atilhan, Alber Saltiyel, Sana Soruyorum, Cevap Verebilir misin?, Milli nklp, 1 Haziran 1934, S. 2.
32
33
Karikatr iin Bknz: Ek-23.
34
35
Atilhan, Maskeler Aa, Milli nklp, 1 Haziran 1934, S. 3, s. 5. Ancak bu esere tm aramalarmza
ramen, ulamak mmkn olmamtr.
36
Rfat N. Bali, Cevat Rifat Atilhan -I, Tarih ve Toplum, C.30,Temmuz 1998, S. 175, s. 17.
37
9
renecektir38. Atilhan, durumu mahkemeye intikal ettirerek yasal mcadeleye girmi fakat
bu davasn takip edecek bir avukat bulamamtr. Daha nce davay alanlar da bir sre sonra
vazgemilerdir. Bylece, Atilhann baarl ve para kazandran ticari hayat 100 bin liralk
bir zararla, iflasla sonulanmtr39.
Atilhan urad bu iflas, aleyhine dzenlenen Siyonist-Mason komplosuna
balayacaktr. Ona gre, Filistin Cephesinde yakalayp cezalandrd casuslarn intikamn
almak isteyen Yahudiler ve masonlar, kendisine kar g birlii yapmlard. Atilhan, iflas
ncesi ticarethanesine gelip giden enitesi Mustafa Hakk Nalacnn faaliyetlerine dikkat
ekmiti. Nalacnn kendisinden ayakkab smarladn ve faturalarn da dzenli olarak
dediini belirten Atilhan, iddiasnda bulunduu Siyonist-Mason komplosunda Nalacnn
barol oynadn iddia etmitir40.
Atilhan, 1942 ylnn Austos aynda, sermayesi 1,5 milyon olan Emek Bankas T.A.
adyla bir banka kurma teebbsnde bulunmutur41. Bu bankann hissedarlar yalnz Trk
rkndan kimseler olabilecekti. Seyhan Mebusu Korgeneral Naci Eldeniz, Seyhan Mebusu
Sinan Tekeliolu, Sait Aydoslu ve Cevat Rifat Atilhan tarafndan Emek Bankas Trk A.
adyla yeni bir bankann kurulmas iin hkmet nezdinde teebbse geilmitir. 1.000.000
lira sermaye ile kurulacak ve her biri 20 liralk 50.000 hisse senedinden teekkl edecek ve 99
sene mddetle devam edecek olan irketin nizamnamesinde en nemli madde, hisse senedi
sahiplerinin ancak Trkiye Cumhuriyeti tebaasndan ve Trk rkndan olmas mecburiyetinin
konmu olmasdr42. Banka, Milli Mcadelede yararllk gsteren fakat geim sknts eken
emekli subaylarn maddi sorunlarn gidermeyi amalyordu. Dnemin 3. Ordu Komutan
Salih Omurtak Paaya gelen Japon Rza, Milli Mcadelede yararllk gstermi emekli
subaylarn maddi sknt iinde olduklarn, devletin bu duruma are bulmas gerektiini
sylemitir. Salih Omurtak daSiz emekli subaylar bir banka ya da bir kooperatif kurun. Milli
Savunmann satn alma ilerini yrtn. Biz de yardm ederiz. Bu suretle sizin de durumunuz
dzelebilir. diyerek bankann kurulmasna destek vermitir. Japon Rza bu konumay Cevat
Rifat Atilhana, olak Hayriye am ve emekli subaylar tarafndan bir banka kurulmas
uygun grlmtr43. Emekli subaylar bu bankay maalarnn belli bir miktarn, belli bir sre
milli bankaya krdrmak suretiyle kuracaklard. Bu banka, ordunun satn alma ilerinde
komisyoncu durumunda olacandan, fazla bir paraya ihtiyac olmayacakt. Bu hisse senetleri
38
39
40
41
Abidin Nesimi, Yllarn inden, Gzlem Yay., stanbul 1977, s. 106-107.
42
Milli Bir Banka Tesis Ediliyor, Tasviri Efkr, 22 lkterin 1942, Nu: 6211/ 854, s.1.
43
Nesimi, Yllarn inden, s. 129.
10
tayana deil, ada yazl olacak ve genellikle de emekli subaylar hissedar edileceklerdi44.
Atilhann yakn dostu Abidin Nesiminin tavsiyesi zerine bankann, Milli Savunmann
satn alma ilerinin yan sra, mesken yapm kooperatifilii de yapmas kararlatrld45.
Hkmet, banka hisse senetlerinin % 49unun kiilere, % 51inin ise kendi gsterecei
kurumlara ait olmasn tavsiye etmitir46. Banka kurucular, idarenin kendi kontrolnden kp
Ankarann gsterecei tekilatlara geeceini dndklerinden bu neriyi kabul
etmemilerdir. Bylece Atilhan ve arkadalarnn Emek Bankas T.A. kurma giriimi
baarsz olmutur47. Sonradan bu bankann yerine Eski Muharipler Bankas kurulmutur.
Ancak bu bankann kuruluunda Atilhann herhangi bir etkisi olmamtr48. Atilhann
iddiasna gre, kurucularndan Hsn Himmetolu ile Civan Aliye Yahudi muhasebeci
Cemil Beraha tesir etmi ve araya nifak sokmutur. Bylece idare meclisi ile Atilhann aras
almtr49.
III. BASIN-YAYIN HAYATI

Burada Atilhana ait kitaplar, brorler sralanm; kard dergi ve gazeteler
hakknda bilgiler verilmeye allmtr. Konumuz dorudan eserlerinin tahlili olmad iin
bilgiler olduka sade tutulmutur50.
A. Kitaplar
1. Sina Cephesinde Yahudi Casuslar
Atilhann bu eseri, ilk kez Anadolu gazetesinde 8 Ocak 1933- 27 ubat 1933 tarihleri
arasnda 37 tefrika olarak yaynlanmtr51. 1933de Sina Cephesinde Yahudi Casuslar,
1947de ise Filistin Cephesinde Yahudi Casuslar Suriyenin Mataharisi Simi Simon
adlaryla kitap olarak baslmtr. Kitap ngilizce, Franszca, Fince, Macarca ve Almanca
olarak da yaymlanmtr52.
44
Milli Bir Banka Tesis Ediliyor, Tasvir-i Efkr, 22 lkterin (Ekim) 1942, Nu: 6211/ 854, s.1.
45
Nesimi, Yllarn inden, s. 106-107.
46
47
48
49
50
Kitaplarnn muhteviyat hakknda ayrntl bilgi iin Bknz: Bozkurt, Eserleri ve Fikirleriyle, s. 41-109.
51
Harb-i Umumide Sina Cephesinde Yahudi Casuslar, Anadolu, 8 Kanunu Sani 1933-27 ubat 1933.
52
Atilhan, Filistin Cephesinde Yahudi Casuslar-Suriyenin Mataharisi Simi Simon, stanbul 1947.
11
2. Dnya Nazarnda Yahudilik ve Masonluk

Kitap, genelde Yahudi aleyhtar olarak n yapm baz yabanc yazar ve devlet
adamlarnn makalelerinden olumutur. Ayrca Atilhann da bir makalesi mevcuttur. Kitap,
zararl yazlar tad gerekesiyle, Dhiliye Vekaletinin 5 Haziran 1936 tarihli tezkeresi ve
Matbuat Kanununun 51. maddesi gereince toplatlmtr53. Kitabn daha sonraki yllarda
basksnn yaplmad grlr.
3. Suzi Liberman
Kitap, Trke baslmadan Atilhann Avrupal dostlarm dedii kiiler tarafndan
Almanca, Franszca ve Finceye evrilerek yaynlanmtr54. Atilhann ifadelerine gre eser,
Erkan- Harbiye-i Umumiye Riyaseti tarafndan yararl grlerek, 26 Mays 1935 tarih ve
43782 sayl tamim ile subaylara tavsiye edilmi ve btn birliklere datlmtr55. Ancak
daha sonra Yahudilerden gelen ikyetler zerine, Dhiliye Vekaletinin 15 Eyll 936 tarih ve
1457 sayl tezkeresi zerine cra Vekilleri Heyeti tarafndan 17 Eyll 1936da Matbuat
Kanununun 51.maddesine gre toplatlmtr56. Daha sonralar 1961, 1969 ve 1995de tekrar
baslmtr.
4. Masonluk Nedir? (Tarihte ve Gnmzde Masonluk)

Atilhann Masonlukla ilgili ikinci eseri olan kitap, daha ok bir bror zelliini tar.
ktibaslara yer verilen eserde en ok mehur Mason yayn olan Acacia kaynak olarak
gsterilmitir.
5. neli F
Atilhann en ok bask yapan eserlerinden birisi olan neli F, ilk kez 1937de 16
sayfalk bir bror olarak yaynlanmtr57. Eserde daha ok Adolph Hitler, Julius Streicher,
Henry Ford, Martin Luther, Napolyon Bonapart gibi nl Yahudi aleyhtarlarnn szlerine
atfta bulunulmutur. Yahudi aleyhtar ierik tad gerekesiyle, Dhiliye Vekletinin 9
ubat1937 tarih ve 591 sayl tezkeresi ve cra Vekilleri Heyetinin 16 ubat 1937de ald
kararla Matbuat Kanununun 51. maddesine dayanlarak toplattrlmtr58. stanbul Savcl
53
Babakanlk Cumhuriyet Arivi (BCA), 030.18.01.02. 65.49.11.
54
Suzi Liberman, Milli nklp, 1 Mays 1934, S.1, s. 16.
55
Atilhan, Yahudi Casusu Suzi Liberman, Aykurt Neriyat, stanbul 1969, s. 17.
56
BCA, 030.18.01.02.68.77.19.
57
Celil Bozkurt, Eserleri ve Fikirleriyle Cevat Rifat Atilhan, (Baslmam Doktora Tezi), Marmara
niversitesi, Trkiyat Aratrmalar Enstits, stanbul 2011, s. 48.
58
BCA, 030.18.01.02.72.13.6.
12
da brorn ieriini zararl grdnden, Trk Ceza Kanununun ilgili 312. maddesi
gereince Atilhan hakknda dava amtr.
Atilhan, kitabnda Yahudi dman baz Hristiyanlar tarafndan uydurulan bu vakay
dorulamak adna, Osmanl corafyasndan ve bir ok yerden rnekler vermitir. Konu
Osmanl corafyas olarak deerlendirildiinde bizim inceleme frsat bulduumuz ariv
belgelerinde bu tip olaylarn dorulanmad grlr. Esasen kitabn daha ok yabanc
referanslara atfta bulunmas, bu referanslarn ounun da ar derecede Yahudi dman
Hristiyanlara ait olmas, konu hakknda dikkatli yorum yaplmas gereini ortaya
koymaktadr.
6. Musa Da
Kitap, ismini Yahudi asll yazar Franz Werfelin 1933 ylnda Avusturyada bastrd
The Die Vierzig Tage Des Musa Dagh (Musa Danda Krk Gn)59 adl romanna bir
reddiye olmasndan dolay Musa Da olarak almtr.
7. slam Saran Tehlike ve Siyonizm

Kitabn ktphane kaytlarna gre iki basks vardr. Bunlardan birisi Cemal Azmi
Matbaasna, dieri ise Aykurt Neriyata aittir. Yahudi kaynaklarna gre, kitabn 1950de
slam Saran Tehlike ve Siyonizm, 1955te slam Saran Tehlike Siyonizm ve Protokoller
balyla yaynlanan her iki basks da, Trkiye Hahambalnn ikyetleri zerine
toplatlmtr60. Atilhan ise kitabn Siyonist ve Farmasonlar tarafndan toptan satn alnarak
imha edildiini ve bu nedenle datmnn kendisi tarafndan elden yapldn belirtmitir 61.
8. Farmasonlar slamiyeti ve Trkl Ykmak in Nasl altlar?

Kitap, Atilhann 1951 ylnda kurduu Aykurt Neriyatn bast ilk kitaptr. Atilhan
kitapta, zellikle yabanc dilde yazlm kitap ve gazeteleri kullanmtr. Masonluk ve
Yahudilik arasnda ba kuran kitapta daha ok genel bilgiler verilmitir.
59
Bu eser iin Bknz: Franz Werfel, Musa Danda 40 Gn, (eviren: Salih Nazl Kaya), Belge Yaynlar,
stanbul 2007.
60
Rfat N. Bali, Cumhuriyet Yllarnda Trkiye Yahudileri-Devletin rnek Yurttalar (1950-2003),
Kitabevi, stanbul 2009, s. 34.
61
13
9. Trkolu Dmann Tan

Atilhann verdii bilgiye gre kitap, Irakta Nureddin Elvaiz ve Suriyede Dr.
Seyfddin Elbistani adl yaynclar tarafndan Arapa olarak baslmtr62. Kitapta bir ok
Mason, bal bulunduklar localarn isimleriyle birlikte verilmitir. Kitapta verilen referanslar,
mer Rza Dorulun verdii konferans metni hari, yabanc bilim adamlarna aittir.
10. Kendi Vesikalarna Gre Masonluk Nedir?

Atilhann Masonluk Nedir? adl eserinin geniletilmi halidir. Kitap, 1965 ylnda
izinsiz olarak baslm ve bunun zerine Atilhan tarafndan mahkemeye ikyette
bulunulmutur63. Atilhan, Masonluk hakknda genel iddialarn Trk Masonlarnn kendi
yaynlarna dayanarak ispat etmeye almtr. Atilhann kitapta en arpc iddias ise
Atatrkn Masonlar tarafndan ldrld ynndedir.
11. Gizli Devlet ve Fesat Program

lk basks 1955 ylnda yaplan, daha sonra 1957, 1964, 1968, 1972 ve 2000 yllarnda
olmak zere toplam alt kez baslan bu kitap, Atilhann daha nce yaymlad Siyon
Hkemasnn Protokolleri adl brornn geniletilmesiyle olumutur. Ayn zamanda
1955 ylnda Atilhan tarafndan Franszca olarak yaynlanmtr64. Atilhann ifadelerine gre
kitabn ilk basklarndan bir ksm dnemin rfi dare Kumandanl tarafndan toplatlm
fakat daha sonra iade edilmitir65. Yine Atilhann iddialarna gre kitabn ilk basklarndan
bir ksm Yahudiler tarafnda satn alnarak yaklmtr66.
12. Farmasonluun Yrtlan Maskesi

lk basksnda Farmasonluun Yrtlan Maskesi adyla kan kitap, sonraki
basklarnda Masonluun yz adn almtr. nc ve drdnc basklarnda, Trkolu
Dmann Tan kitabyla birlikte tek kitapta toplanmtr. Atilhan bu kitab, kalp krizi
nedeniyle kaldrld Cerrahpaa Hastanesinde tamamlayabilmitir67. Kitapta, dnyann farkl
lkelerinden yazarlara ait grlerle farmasonluun eletirisi yaplmtr.
62
Atilhan, Trkolu Dmann Tan, elikcilt Matb., stanbul 1966, s. 16.
63
Atilhan, Dnya htilalcileri, Aykurt Neriyat, stanbul 1965, s. 317.
64
Atilhan, Dnya htilalcileri, s. 71.
65
Atilhan, slam ve Beni srail, Aykurt Neriyat, stanbul 1957, s. 397.
66
Atilhan, Gizli Devlet ve Fesat Program, Aykurt Neriyat, stanbul 1957, s. 6.
67
Atilhan, Farmasonluun Yrtlan Maskesi, Aykurt Neriyat, stanbul 1956, s. 110.
14
13. Tarih nnde ve lim Inda 31 Mart Facias

lk basksnn yapld 1956 ylnda 197 sayfa olarak baslan kitap, yaplan ilavelerle
335 sayfaya kadar geniletilmitir. Eser, Btn plaklyla 31 Mart Facias adyla da
bilinir. Atilhan bu eser iin, Krk yl dolduran mcadele hayatmn en muazzam eseri ve
tarihe kar vazifemin en byk ve ereflisini tekil eden eser ifadesini kullanmtr. Eserde
31 Mart Olaynda Siyonizm, Dnmelik, ttihatlk ve Masonluun etkisi ispatlanmaya
allmtr.
14. slam ve Beni srail

Kitap, slam ile Yahudilii karlatrmakta ve daha ok da Yahudi Tarihi zerinde
durmaktadr. Ayrca Yahudilik zerinde youn eletiriler yapmaktadr. Yine kitapta yabanc
referanslar da olduka oktur.
15. Trk te Dmann

Kitap, 1963 ylnda Milli Eitim Bakan Dr. brahim ktem tarafndan Okunmas
uygun olmad gerekesiyle, okul ve ktphanelerden toplattrlmtr. Kitapta Siyonizm,
Yahudilik ve Masonluun Osmanl Devletindeki rollerine deinilmekteydi.
16. Farmasonluk nsanln Kanseri

Kitap, brahim ktemin okul ve ktphanelerden toplatt kitaplar arasnda yer
almaktadr. Atilhan, kitabn Masonlukla ilgili yazd kitaplarn en derli toplusu olduunu
belirtmitir.
17. Tarih Boyunca slam Hkimiyeti ve Urad Suikastlar

Kitap, laiklie aykr bulunduundan mahkeme kararyla toplatlm, Atilhan hakknda
da stanbul nc Ar Ceza Mahkemesinde dava almtr68. Sonuta Atilhan hakknda
beraat karar verilmitir. Kitapta, Atilhann -genel sylemleriyle olduka elien bir ekilde-
Araplar rklk yapmakla sulamas dikkat ekmektedir.
68
Cevat Rfatn Mahkemesi, Yeni stiklal, 5 Nisan 1961, Nu:16.
15
18. Kfrn Karsnda Mslmanlk-Mslmanln Dier Dinler

Muvacehesindeki stnlk ve Azameti
Kitap, Atilhann slamiyeti anlatt eserlerinden birisidir. Bu tarz bir kitab ilk bata
din limlerinin yazmasn beklediini belirten Atilhan, ancak slama yaplan sert saldrlar
karsnda bu limlerin ifadelerinin yumuak kalacan ve bu yzden kitab kendisinin
kaleme alma lzumunu hissettiini vurgulamtr69.
19. Yahudiler Dnyay Nasl stila Ediyorlar

Kitap, Dnya stilaclar adyla da bilinmektedir. Kitapta, Yahudiliin tarihsel
geliimi ve ve hedefleri tahlil edilmitir.
20. Medeniyetin Bat

Kitap, Yahudilerin dnya egemenlii ideallerini sorgulamaktadr. zellikle
Yahudilerin Birinci ve kinci Dnya Savalarnda nemli etkileri olduu iddialarna da yer
vermektedir.
21. Dnya htilalcileri srail

Kitap, Atilhann hayatnn son yllarnda kaleme ald eserlerinden olup geni bir
hacme sahiptir. Siyonist Protokollerin uygulanarak dnyada Yahudi hkimiyetinin
gerekleecei iddialarn ispata almaktadr. Bu balamda eser, dnyada meydana gelen
her olumsuz olayn altnda Yahudiyi/Yahudileri arama eilimindedir.
22. stiklal Harbinde Sarkl Kahramanlar

Atilhann kaleme ald son eserdir. Adndan anlalaca zere kitap, stiklal Harbi
yllarnda din adamlarnn hizmetlerinden bahsetmektedir. Ancak Atilhan, bu din adamlarnn
Cumhuriyet kurulduktan sonra hak ettikleri muameleyi grmediklerini vurgulam ve bunu
ispata almtr.
23. Menemen Hadisesinin yz

Atilhann lmnden sonra baslan eseridir ve daha ok Yunanistan kaynaklarndan
yapt uzun iktibaslarla rldr. Bu kaynaklara dayandrd en dikkat ekici iddia ise
Atatrk hakknda Moskovada lm karar alnddr.
69
Atilhan, Kfrn Karsnda Mslmanlk, Sebilrread, C. 14, 1961, S. 329, s. 60-61.
16
24. ttihat ve Terakkinin Suikastlar

Kitap, Sultan Abdlhamit Han ve ttihatlarn Cinayetleri adyla da
tannmaktadr. Kitapta zellikle Siyonizm ve Masonluun ttihat ve Terakki Cemiyetine
etkileri incelenmi ve bu balamda Sultan Abdlhamidin durumu tahlil edilmeye
allmtr.
B. GNMZE ULAMAYAN KTAP VE BRORLER70

1. Anadolunun ilesi
2. Anadolu Davamz
3. Antiseptisizm (Antisemitizm) Nedir?
4. Askere Din Dersleri
5. Balkan Harbini Niin Kaybettik?
6. Balkanlarn Kalknma Amilleri
7. Bir Faciann yz
8. Bizde Merutiyet
9. Bulgarlarn Muvaffakiyetleri ve Sebepleri
10. a Aan Hkmdar Fatih
11. Dnmelik Nedir?
12. Dnmelerin imdiye Kadar Gizli Kalm Srlar ve badetleri
13. Dnya Mslmanlar Birlii ve Siyonizm
14. Edirne Muhasarasnda Son Gn
15. Esaret Hatralar
16. Filistin Hezimeti ve Sebepleri
17. Filistinde Ordumuz
18. Grnmeyen Tekilat
19. kinci Arnavut Harekt
20. srail ve Farmason
21. Kahramanlk ve Dmanlarmz
22. Kuva-y nzibatiyeciler
23. Kk Hatralar
24. Masonluk
25. Masonlarla Niin Mcadele Ediyorum
70
Bozkurt, Eserleri ve Fikirleriyle, s. 80,81.
17
26. Masonlua Kar Trklk ve Masonluk

27. Mehul Kahramanlar
28. Mehmetiin Tarih Boyunca Oynad Rol
29. Mehur Trk Masonlar
30. Mister Roozvelt ve Yirmi Yedi Maviri
31. Mcadeleye Devam ve Trk Milliyetilii
32. On ki Haftalk Ders Program
33. Orduda Maneviyat
34. Orduda Mason Zabitler
35. Orduda Siyaset
36. Orta Avrupada ve Orta Anadoluda Seyahat
37. Osmanllarn Tevess Program
38. Tanzimat ve Neticesi
39. Trklerin slam lemindeki Mevkii
40. Yemen ve Makedonya
C. IKARDII DERG ve GAZETELER

1. nklp/Milli nklp
lk defa zmirde nklap adyla kmtr. Bayazar ve yayn mdr Cevat Rifat
iken, derginin sahibi Selanikli bir dnme olan Osman Senai Bey idi. Dergi yayn hayatnda
tam olarak nklap/Kemalist izgidedir. Hatta Atilhann Atatrk peygamber seviyesine
kard yazlar bu dergi sayfalarnda kmtr. Dergi, 1 Austos 1933 tarihli 5. saysnda
Milli nklp adn almtr. Cevat Rifatn Almanya gezisinden dolay, 6. saydan itibaren
yaynna alt ay ara veren dergi, yeni yayn dneminde stanbulda yaymlanmaya balanacak
ve aylk karken on be gnde bir kacaktr. Dergi, nklp ve Milli nklap adlaryla
toplam on iki say yaymlanabilmitir.
Milli nklpn, 1934te meydana gelen Trakya Olaylarnn ardndan, Neriyat ile
memleket iinde ve dnda fena bir cereyan husule getirmek ve milli vahdeti bozmak gayesini
takip ettii anlaldndan, 7 Temmuz 1934 tarihinde yaym durdurulmutur71. Atilhan,
Milli nklp dergisini on iki yllk bir aradan sonra Bakanlar Kurulunun 6 ubat 1946 tarihli
izniyle tekrar yaymlanmaya balamtr72. Dergi, bu dnemde Atilhann bakanln yapt
Trk Muhafazakr Partisinin yayn organ haline gelmitir. Ancak sadece alt say
71
BCA, 030.18.01.02.46.48.2.
72
BCA, 030.18.01.02.110.10.17.
18
yaymlanabilmitir. Datmn hibir genel bayi yapmak istemediinden yaymn kendisi

durdurmutur.
2. nklap
Yzba Cevat Rfatn Milli Mcadele yllarnda Bartn ve Havalisi Komutanlnn
karargh merkezi aycumada baslmtr. Gazetenin bayazarln maarif mfettilerinden
M. Cemil Bey yapmtr73. Gazetenin nshalar gnmze kadar ulamamtr.
3. Mcadele
Atilhann kurduu Trk Muhafazakr Partisinin propaganda organ olarak 3 Mays
1947 tarihinde kmtr. Gazetenin datm iin stanbulda modern bir datm tekilat da
kurulmutur. Nshalarna az sayda rastlanlan gazetenin ne kadar sreyle yayn yapt
bilinmemektedir.
4. stikbal/Yeni istikbal
Gazete, DPnin propaganda organ Byk Cihadn siyasi tarafszlk karar alp
partiyle yolunu ayrmasndan sonra partinin yayn organ olarak karlmtr. lk says 17
Temmuz 1952de stikbal adyla kan gazete, ikinci saydan itibaren Yeni stikbal adn
almtr. lk be says Ankarada Milli Ktphanede bulunan gazetenin yayn sresi hakknda
daha fazla bilgi yoktur.
5. The Islamic United Nations

lk says, 20 Haziran 1956da km ve dzensiz aralklarla yaynlanmtr. Gazete,
Pakistanda yerleik Pan-Islamic League tarafndan finanse edilmi ve editrln de
srailin kurulu sava srasnda Arap lkeleri safnda savaacak Trk gnlllerden oluan
bir birlik kurmaya alan ancak baarsz olan R. Ettenheim adl bir Alman yapmt74.
Gazete, Yahudi ve Komnizm aleyhtar bir syleme sahiptir. Atilhan, The Islamic United
Nations slam dnyasnn yan sra, Avrupa ve Amerikadaki Hristiyan dostlarm dedii
ahslara da gndermitir. Bu ahslar Atilhana, gazetenin ieriini ve yayn politikasn ven
mektuplar gndermi ve kendisinin Yahudi ve Masonlarla olan mcadelesini takdir
etmilerdir75.
73
Maskeler Aa, Milli nklap, 1 Haziran 1934, S. 3, s.4.
74
Bali, Cevat Rfat Atilhan II, Tarih ve Toplum, C. 30, Austos 1998, S. 176, s. 23.
75
BCA, 030.01.62.381.25/2,3,4,5,6.
19
IV. ALMANYA GEZS

Atilhan, Antisemit yaymc Julius Streicherin daveti zerine Aralk 1933de
Almanyaya gitti. Julius Stericher uluslararas bir Antisemit hal seferi oluturmak iin
alm, dnyada kendisine ortaklar ararken Trkiye'den de rk grdklerinden bir ksmn
zellikle de Atilhan Almanya'ya davet etmiti76.
Naziler, Atilhana byk sayg gsterdiler ve kendisini Herr Major (Sayn Binba)
diye selamladlar. Avner Levi, Atilhann stanbul'a beraberinde ok sayda Antisemit
malzeme, karikatrlerin klieleri ve Almanya'dan temin ettii para ile dndn
kaydetmektedir77. Atilhan bu gezisinde, Ulrich Fleischhaver adnda mehur bir Alman
milliyetisi ile Weimara gider. Kontun (mehur Johnson takma adl Kont Fredric Von
Leuchte ) orman iindeki atoda yaadn, bu zatn milyonlar aan servetini Farmasonlukla
Mcadele Cemiyetine baladn belirttikten sonra, kendisine unlar sylediini belirtir:
kinci Dnya Harbi yaklayor. Eer Almanya bu harpte galip gelmezse tekmil insanlk,
Yahudinin, Komnizmin ve bunlarn uaklar Farmasonlara esir olacaklardr.78
Streicherin Der Stermer dergisi 18 Austos 1934 tarihli nshasnda, Atilhan ile
ilgili uzun bir tantm yazs yaynlar. Atilhann bir fotorafnn da eklendii yaz,
Yahudilerin Birinci Dnya Savanda Filistin Cephesinde Osmanl aleyhtar casusluk
faaliyetlerine dikkat ekmitir79.
Atilhan, evinde misafir olduu mhendis Harun lmenin araclyla Alman devlet
bakanlarndan Alfred Rozenberg ile tantrld ve Rozenbergin nazik ve vg dolu szleriyle
karland80. Kendisiyle birlikte, Berlin yaknlarnda kurulan Oranienburg toplama kampn
gezdi ve kamp izlenimlerini sonradan Tarih Boyunca Yahudi Mezalimi neli F81 adl
eserinde ayrntl olarak anlatt. Dostlarnn anlattna gre Atilhan, Almanyada bulunduu
srada Hitler ile tantrlm ve Yahudilerle olan mcadelesi Hitler tarafndan takdir
edilmitir. Hitler, Yahudilerle mcadelede kullanlmak zere emrine ak ek vermise de
76
Avner Levi, 1934 Trakya Yahudileri Olay -Alnamayan Ders-, Tarih ve Toplum, Temmuz 1996, S.151, s.
11.
77
Avner Levi, Trkiye Cumhuriyetinde Yahudiler, letiim Yay., stanbul 1996, s. 102-103.
78
Atilhan, Farmasonluk nsanln Kanseri, Aykurt Neriyat, stanbul 1960, s. 83.
79
Avner Levi, Trkiye Cumhuriyetinde Yahudiler, s. 103.
80
Atilhan, neli F, zbahar Yay., stanbul 1969, s. 79.
81
Atilhan, bu eseri ile ilgili olarak grlen mahkemede, eserinin ilm olduu iddiasnda bulunmu (Yahudi
Tekilat, Haber Akam Postas, 25 Nisan 1937, Nu: 1894, s. 1) ve kitabn Cemiyetin muhtelif snflarn
umumun emniyeti iin tehlikeli bir tarzda kin ve adavete tahrik etmedii ve bunun sadece ilm bir mahiyeti haiz
olduu yolundaki mdafaasn tekrarlamtr (Haber Akam Postas, 30 Mays 1937, Nu: 1929, s.4).
20
kendisi bunu kabul etmemitir82. Bunun yan sra II. Dnya Sava srasnda Alman
hazinesinden para almadn iddia edecek bir yazar varsa ksn elini perim.83 demesi de
bir gerei ortaya koymas bakmndan da nemli grlebilir. Hatta ismini vermeden
Beyolunda kinci Dnya Sava yllarnda Alman hazinesinden bolca yardm alp Yahudiler
aleyhinde makaleler yazan Yahudi asll bir yazardan sz eden Atilhan, bu konuda bir hayli
iddialdr84. Bu balamda Mstecip lksal da Almanya gezisinde Almanlardan bir aylk bir
cret aldn syleyenlerdendir85.
srail Devlet Arivleri'nde bulunan Atilhan hakknda yazlm olan ve yazarnn
stanbul Yahudi Cemaati mensubu Max Bilen olduu sanlan bir raporda, Atilhan'n Hitler
tarafndan Almanya'da huzura kabul edildii ve neli F adl eserinin Almancaya da
evrilip yaynlanmas iin 80.000 Reich Mark telif creti ald belirtilmektedir86. Bunun
yannda kitaplarndan bazlarnn Almanyada yaynland grlmektedir. Bu balamda,
Filistin Cephesi'nde Yahudi Casuslar kitab yaynevi U.Bodung Verlag-Erfurt tarafndan
Die Schne Simi Simon ad altnda Almanca olarak yaynlanmtr87.
Atilhan, Almanyada bulunduu yllarda Nazi devlet adamlaryla ve Antisemit
evrelerle yakn ilikilere girmitir. 4 Mart 1934de Mnihte bulunan Knigshof Otelinde
toplanan Siyonist, Komnist ve Farmason Dmanlar Kongresine katlmtr88. Bu
kongrenin btn kararlar ve zabtlar hakknda malumat vermeye kitabmzn msaadesi
yoktur. diyerek ayrnt vermekten kanm, sadece program yazmtr89. Kongrenin genel
bakanlna seilince, Hristiyan leminin Mslmanlara bakndan dolay zor
kabullenildiini belirtmekten kendisini alamamtr. Ancak, ifadesine gre, "Mzakereleri
idare ve insanln yararlarna parmak basmaktaki isabetler kongre zerinde ok mspet
tesirler yapm ve dnya matbuatnda lehimize propagandalar yaplmasna sebep
olmutur."90
82
Avukat M. Fazl Akkayann Atilhann Yahudi Casusu Suzi Liberman adl eserine yazd nsz (Atilhan,
Yahudi Casusu Suzi Liberman, Aykurt Neriyat, stanbul 1969, s. 15). Ancak Atilhan, bizim inceleme frsat
bulduumuz eserleri ve yazlarnda byle bir olaydan bahsetmemektedir.
83
Atilhan, Trkolu Dmann Tan, elikcilt Matb., stanbul 1966, s. 139.
84
Atilhan, Gizli Ellerin Oyunu, Hradam, 23 Ocak 1951, Nu: 41, s. 2.
85
Mstecib lksal, kinci Dnya Savanda 1941-1942 Berlin Hatralar, stanbul 1976, s. 47.
86
srail Devlet Arivleri (DA) 253/9 sayl dosya, 2 ubat 1951, "Cevat Rifat Atilhan" balkl rapor.
87
Bali, Musa'nn Evlatlar, Cumhuriyet'in Yurttalar, letiim Yay., stanbul 2001, s. 218.
88
Atilhan, Siyonizm, Komnizm ve Farmasonlua Kar Beynelmilel Dnya Tekilat, Sebilrread, C. 1,
Haziran 1948, S. 4, s. 17.
89
Atilhan, slam Saran Tehlike ve Siyonizm, Aykurt Neriyat, Gn Matb., stanbul 1955, s. 120.
90
21
V. ASKER MAHKEMEDE YARGILANMASI

Atilhan, Almanyadan dndkten hemen sonra zmirde aylk yaymlanan Milli
nklp dergisini stanbulda on be gnde bir yaymlamaya balayacaktr. Dergi Bakanlar
Kurulu tarafndan kapatldktan sonra Atilhan, kitap yaynlarna arlk verecektir.
II. Dnya Savann meydana getirdii koullarda alnan tedbirlerden olarak Atilhan
da 28 Temmuz 1940 ile 17 Temmuz 1942 tarihleri arasnda stanbul Rami Klasnda ihtiyat
subay olarak grevlendirilmitir91. Bu grevdeyken, 12 Austos 1940da ilideki evinde
tutuklanmtr. Tutuklanma nedeni, banda bulunduu askeri birlikle hkmet darbesi
yapaca iddiasyd92. Ayrca kendisine isnat edilen sular arasnda yabanc memleketlere
kamaya teebbs, Cumhurbakan'na hakaret, Trkiye'de Nazi Partisi kurmak da yer
almaktayd93. Atilhan, bir kaynaa gre 11 ay94, baka bir kaynaa gre de 8 ay tutuklu
kald95. Atilhan ise, 5 ay stanbul'da, 3 ay da Ankara'da Askeri Cezaevi'nde tutulduunu
belirtmektedir96.
Atilhan, yarglama sonunda beraat etmitir. Tutuklanmasna neden olan delillerin ise
Yahudi ve dnmelerin acemice ve alaka iftiras olarak nitelendirmitir97. Bu iftira olaynn
Arnold Len adnda bir Alman Yahudisi ile Marye Maek adnda Viyanal bir oyuncunun
bann altndan ktn iddia etmitir98. Atilhann komplo konusunu deerlendirirken
syledii u ifadeler aslnda kiiliini ortaya koymas asndan da nem tamakta ve gzden
uzak tutulmamas gerekmektedir: "nk ben mmkn olduu kadar insanlardan, hatta
kendi ailemden bile uzak yaayan ve kimseye inanmayan bir adamm."99
Hkim General evket Mutlugilden yeni dinledii bir bilgiye gre Atilhan, evket
Mutlugilin unlar sylediini kaydederken ayrca Mutlugilin adresini vererek isteyenlerin
kendisine sorabileceini vurguluyordu:
Karar imza iin mareale gtrdm. Yanmda Hakim Korgeneral Mnir Kocatak
da vard. Ve anlattm. Bu adam, para kabul etmez, nne srlen servetlerin hepsini
reddetmitir. Evinde elektrik ve havagaz kesilmi, ocuklar atr. Hudutsuz derecede
91
Milli Savunma Bakanl Arivi (MSB Arivi), Cevat Rifat Atilhana Ait Asker Safahat Belgesi.
92
93
Bali, Yaam yks, Yaymlar ve Dnce Dnyas ile Cevat Rifat Atilhan-I, Tarih ve Toplum, C.30,
Temmuz 1998, S. 175, s. 20.
94
Cevat Rifat Atilhan maddesi, Byk Larousse, C. 2, Geliim Yay., stanbul 1986, s. 979.
95
Bali, Cevat Rifat Atilhan-I, s. 20.
96
97
Atilhan, Dnya htilalcileri -srail, s. 259.
98
99
22
namuskr ve vatansever bir insandr ve saire ve saire. Mareal karar imzalarken gzyalar
imzay silmi bulunuyordu.100
Atilhan kararn kendisine tebli edilmesinden nce meydana geldiini iddia ettii bir
olaydan da bahsetmektedir. Buna gre;
gn evvel 8 Nisan 1941'de Haydarpaa Askeri Hastanesi'nde bir hemire (ismi
mahfuzdur) ihtiyat vazifesini yapmakta olan iki Yahudi eczacnn Mois ve shakn
birbirlerine unu dediklerini duymutur:
- MoizNe dersin be kurtuldu bu herif yine. Mareal himaye ediyor anlalan.
- Kimden bahsediyorsun?
- Anlamadn m be Cevat Rifat'tan
Ve Moiz elindeki tp krarak prhiddet:
- Olur ey deil be Bu defa kurtulamayacakt, demiti.
smi verilmeyen bu hemire konumay duyunca derhal eve gitmi ve Atilhan'n
hanmna sylemitir101.
Atilhan cezaevindeyken, bono borlar yznden Ziraat Bankasndaki maa
haczedilerek mevcut emekli maann drtte birine el konulmutur. Atilhan bu olay, bankada
grevli bulunan Farmason bir yetkilinin aleyhinde dzenlediini iddia ettii bir komploya
balamtr102. 1950de Atilhann Yap Kredi Bankasndaki mevduatna da el konulmutur.
Atilhan bunu da kendisine kar dzenlenen bir Farmason komplosuna balayacaktr. Ona
gre, slam Saran Tehlike ve Siyonizm adl kitabnn yaymlanmasyla tedirgin olan
Farmasonlar, kendisinin hazrlamakta olduu Farmasonlar slamiyeti ve Trkl
Ykmak in Nasl altlar? adl eserini haber almlar ve bankadaki hesabna bir
komployla el koydurtarak kendisinden intikam almlard103.
VI. 1948 ARAP-SRAL SAVAI ve ATLHAN

1948 Arap-srail savann balad sralarda Atilhan, Trkiyede Filistinde
savaacak gnll bir Trk birlii kurduu iddiasyla gndeme gelecektir. Buna dair ilk
haberler, Trk basnnda yalanlanmasna ramen104, Atilhan, bu birliin kurulmasyla samimi
olarak ilgilendiini ve gerekli yerlerle irtibata getiini aklamtr105. Ancak Anadolu Ajans
100
Atilhan, Yeryznn Hakiki Canileri srail, Aykurt Neriyat (Tarihsiz), s. 260.
101
102
103
Ayn Yer.
104
Filistin in Trkiyede Bir Gnll Birlii Hazrland Haberi Aslsz, Cumhuriyet, 30 Ocak 1948, Nu:
8426, s. 3.
105
Filistine Trkiyeden Gnll Gidecek mi?, Tasvir, 2 ubat 1948, Nu: 900, s. 1.
23
da Babakan da Trkiyeden baz kuvvetlerin Filistine gidecei yolundaki haberleri kesin bir
dille yalanlamtr106.
Cumhuriyet, Halep'te kan El Sabah gazetesinin 1180. saysnda Trkiye'de
Filistin iin toplanan Trk Gnllleri Cemiyeti bakan, Arap Birlii Sekreteri Azzam
Paa'ya gnderdii bir telgrafta, yz Trk gnll subaynn Filistin mcadelesine hazr
olduklar bildirilmektedir. haberini vermitir107. Hergn ise Suriye El Sabah gazetesinin
verdii haberin asl olmadn beyan etmi Mevzu bahis yz Trk subaynn Arap ordusuna
katlmas keyfiyeti Trkiye'nin bu mesele karsnda ald tarafsz duruma muhaliftir.
aklamasn yapmtr108.
Avram Leyon da Trkiye'de Filistin iin subaylarn tekilatland haberlerinin AA
tarafndan yalanlandn, dolaysyla hkmetin Filistin meselesinde Yahudiler aleyhine oy
verdiyse de Araplara askeri yardmda bulunmaktan yana olmadnn anlaldn dile
getirmitir. Atilhann bu giriimine resmen msaade edileceini zannetmediklerini de
belirtmitir. Atilhan'n bir yabanc gazeteye, bu i iin hazr olduklarn, Filistin meselesinin
bir Arap meselesi olmakla kalmayp btn Mslmanlar birletirdiini akladndan
bahseden Leyon, Atilhann Yahudilere harp etmeye hazr milyonlarca Arap dururken bu ie
bir avu insanla girimesini boa zahmet olarak nitelendirecektir: Cevat Rifat Atilhan'n bu
hareketini una benzetebiliriz: Koskoca bir denize bir bardak su dkmekle acaba deniz
fazlalar m? Yabanc kimselere yardm yapacana bu gayretini kendi memleketine hasretse
daha faydal bir i grm olur, eer kendileri bu maceraya atlmak iin bu kadar hevesli ise
kendi memleketinin dertleri oktur, bu hevesini orada sarf etsin.109 Atilhan ise bu konuda
kendisiyle yaplan bir rportajda unlar dile getirecektir: Ben bu dava ile samimiyetle
alakadar olduumu lazm gelen yerlere bildirdim. Bu haber Babali hari btn dnyada
derin akisler uyandrd. Hkmetimizin vazife ve mesuliyetlerini mdrikim fakat Anglo-
106
Bay Atilhann Yersiz Bir Teebbs, La Boz De Trkiye, 15 ubat 1948, S. 197, s. 216. Bu yayn organ,
konuyla ilgili olarak unlar dile getirmitir: Eski bir subay olan ve memleketin menfaatlerini bilmesi lazm
gelen Bay Atilhan, bu samimi alakasn lazm gelen yerlere bildirdiini ilan etmekle, demokrat lemin bir
paras olan Trkiye'nin menfaatlerine ne kadar hizmet edebileceini pek kestiremiyoruz C.R. Atilhan bu
szlerden sonra ezcmle yle demektedir: Bu yolda kacak her meselede hayat ve istikbalimi memnuniyetle
tehlikeye atmaktan ekinmeyeceim. Bay Atilhan'n ve arkasnda srklemek istedii arkadalarnn hayat ve
istikballerini memnuniyetle urunda vakfedecekleri bu gayenin milli menfaatlerimizden ne kadar uzak olduunu
ve haddi zatnda ne derece bo olduunu dnrken bu szlere glememek elden gelmez. Makalede ayrca,
Araplarn Trkleri nasl arkadan vurduklar hatrlatldktan sonra u ifadelere yer verilmitir:
Sonra Bay Atilhan, Trkiye Cumhuriyeti'nin siyasetini, hareketlerini laiklii kabul ettiinden beri slam sfat
ile ayarlamadn hatrlamyor mu? Trk cemiyeti yirminci asrn zihniyetine uygun hareket ederken, Bay
Atilhan'n henz din hislerin tesiri ile hareket edildii Hal Seferleri devrinin zihniyetinden kurtulamad
teessf edilecek bir haldir(ayn yer).
107
100 Subaymz Filistine Gidecekmi, Cumhuriyet, 4 Mays 1948, Nu: 8521, s. 3.
108
Yz Trk Subaynn Filistin'e Gidecei Haberi Aslsz, Hergn, 6 Mays 1948, Nu: 171, s1.
109
Avram Leyon, Bouna Zahmet, alom, 5 ubat 1948, Nu:15, s.1.
24
Amerikan tipinde bir demokrasi yolunda ilerleyen memleketimizde de hr vatandalarn hak

ve salahiyetleri hududunu da biliyorum. Kendi gnl rzalar ile bu davaya katlmak isteyen
arkadalarmzn milli erefimizi kskanlkla muhafaza edecek insanlar olmalarna dikkat
ediyorum. Fakat henz fiili bir teebbse giriilmi deildir. Temenni edelim ki, Birleik
Milletlerin vicdan bu hakszl idrak edip tamirine yeltensin. O zaman Asya ve Yakn ark'n
huzuru ihlal edilmi olmaz. Bu yolda kacak her meselede hayat ve istikbalimi memnuniyetle
tehlikeye atmaktan ekinmeyeceim. Ben ahsen Yahudi emperyalizminin aleyhtarym.
Filistin meselesinde Arap mcadelesine bizden de gnll itirak edecekler olabilir. Bu
davada onlarn seciye sahibi olup olmadklarn aratracam. Bu ii elbet kanun ve devletin
yksek menfaatlerini dnerek yapacaz. Askerlikte uzun tecrbelerimiz kumanda ve
kurnazlk taktii bakmndan ok faydal olabilir. imdilik birok emekli yksek rtbeli
askerlerden gnlller mevcuttur. Bu hareketimizi btn Arap gazetecileri milletimize mahsus
asil bir jest olarak karladklarn sylyorlar.110
Gnll Trk Birliinin kurulmasyla ilgili haberler, Arap lkelerinde byk bir
sevin meydana getirmi, Trkiyede de baz emekli subaylar bu birlie bavurmutur.
Atilhan, Arap Birlii Genel sekreteri Abdurrahman Azzam Paann da onaylad bu birliin
masraflar iin Arap Birliinden tahsisat istemitir111. Rfat N. Bali, bir srail kaynana
dayandrd iddiasnda, Kuds Mfts Hac Emin El-Hseyninin Atilhana gerekli tahsisat
gnderdiini, ancak Trk hkmetinin mdahalesi zerine Atilhann bu giriimden
vazgetiini, Kuds Mftsnn gnderdii paray da kendi amalar iin kullandn iddia
etmitir112.
Atilhan, Her trl imknszlk ve akbetleri gze alarak, btn varlm sarf ederek
cihad meydanna fedai bir Trk mfrezesi gndermek suretiyle balayan szleriyle
Filistine bir mfreze gnderdiini belirtmitir113. Ayrca, Yeni stiklal gazetesinde
yaymlad birka makalede, Filistine gnll birlik gnderdiini, kendisinin de Filistine
getiini, fakat ge kald iin arkadalar gibi cepheye gidemediini belirtmitir114. Kemal
Kadir, Atilhan hakknda yazd bir yazda, 1948 Arap srail harbinde kendi serveti ile temin
ettii 300 Trk gnlls ile cepheye hareket etmi ve cephede tek baar olarak birlik, bir
Yahudi kyn almtr.115 demektedir.
110
Filistine Trkiyeden Gnll Gidecek mi?, Tasvir, 2 ubat 1948, Nu: 900, s. 5.
111
Filistine Gidecek Trk Gnllleri, Tasvir, 1 Mays 1948, Nu: 989, s. 2.
112
DA, 258/9, 2 ubat 1951 Cevat Rifat Atilhan balkl belge.
113
Atilhan, Tarih Boyunca slam Hkimiyeti ve Urad Suikastlar, Kitsan Matbaaclk, stanbul 1979, s.
183.
114
Atilhan, Ortadoudaki Kanserin Tasfiyesine Doru, Yeni stiklal, 29 Ocak 1964, Nu: 153, s. 2.
115
Kemal Kadir, Ylmayan Adam: Cevat Rifat, Bizim Anadolu, 4 ubat 1975, Nu: 2089, s. 2.
25
Cepheye gnderilen mfreze konusunda, Irakn Ankara eski Bykelisi brahim

Akif Alus Beyi ahit gsteren Atilhan, kendisinin Filistine gnderdii gnllleri gren
brahim Akif Beyin ok mtehassis olduunu ve bu hislerini her frsatta izhar ettiini
belirtmektedir. Atilhan, ad geen bykelinin ak adresini vererek merak edenlerin gidip
sorabileceini de vurgulam ve Gnl btn Mslmanlarn marnileyh gibi halis ve
kadirinas olmasn o kadar istiyor ki demitir116.
Atilhan, silahl mcadelede destek konusunda sadece Filistin ile snrl kalmamtr.
Cezayir konusunda dile getirdii hassasiyetlerini ayrca Tunus iin de belirtecektir.
Franszlarn Tunusta yaptklar karlnda oraya da gnll gitme taraftar olacaktr. Tunus
halkna seslenerek Zonguldak igal etmi olan Franszlara kafa tutmu bir cephenin
kumandan, yetmilik bir asker yazyor Sizi saflarmza iltihak etmeye davet etmitim. oluk
ocuk ve ana vatannz bir daha grmemek zere silahlarnzla bize iltihak etmi ve bir
siperde, bir sancak altnda beraber harp etmitik. te bu Franszlara kar Trk bunu
unutmad. imdi siz de bu yetmilik askeri saflarnza arnz koa koa gelir ahadet
erbetini ierim. Bu yaz, drt Yahudi uann deil, otuz milyon Trkn ruhuna tercmandr
buna da inannz! diyecektir117. Aslna baklrsa Milli Mcadelede nemli roller stlenmi
baz askerlerde byle Atilhandaki gibi bir temayl dikkat ekicidir. ster buna macera densin,
ister bir idealizm Atilhan, bu konudaki bir bilgiyi u ekilde nakletmektedir:
stiklal Harbimiz sona erer ermez, Milli Mcadele'nin sayl kahramanlarndan
Nide eski Mebusu Albay Halil Nuri Bey, Tekilat- Mahsusa Reisi Albay Hsamettin Ertrk'e
mracaat ederek, Trkiye'yi kurtardk, imdi sra dier Mslman milletlere geldi. Cezayir'in
hals iin tekilat yapalm, gnll toplayalm, biz de onlara yardm edelim dedi.
Aralarnda grtler ve bir karara vardlar. Birok gnll kaydedildi. Fakat Rif kahraman
esiz mcahid Abdlkerim'in Cezayir'i terki zerine bu faaliyet durdu. Ben de 1948'de fiilen
Filistin Harektna itirak ettim ve elimden geldii kadar altm. Bu iki misal Trk Milletini
slam lemi nazarnda temize karmaya kfidir.118 Ancak Atilhan, baka bir yazsnda
Cezayire gitmelerine resm makamlar tarafndan izin verilmediini belirtmektedir119.
116
Atilhan, Tarih Boyunca slam Hkimiyeti, s. 155.
117
Atilhan, Cezayirden Sonra Tunus, Yeni stiklal, 9 Austos 1961, Nu: 34, s.2.
118
Atilhan, Biz, Komularmz ve slam Dnyas, Yeni stiklal, 4 Aralk 1963, Nu: 145, s.2.
119
Atilhan, Kbrs Hadiseleri ve Ortaya Dkt Hakikatler, Yeni stiklal, 9 Eyll 1964, Nu: 161, s.1.
26
VII. BRLEM SLAM MLLETLER FKR ve ATLHAN

Atilhan, daha Harbiye yllarndayken Birlemi slam Milletleri fikrine sahipti120.
Harbiyenin son snfndayken kendi imknlaryla Kuzey Afrika seyahatine km, Tunus,
Fas ve Cezayir gibi lkeleri ziyaret etmitir. Bu seyahat srasnda, Fas Meliki Mevlay Hafiz
ile grm ve yakn ilgisine mazhar olmutu. Atilhan, ziyarette bulunduu lke
insanlarnn, srf Trk olduu iin kendisine sayg duyduklarn belirtmitir. Atilhan,
Araplarn Trklere olan bu sempatisini Trk-Arap kardelii iin salam bir i dinamik olarak
kabul etmitir121. Atilhana gre slam Dnyas, Derin bir atalet ve iptidailik iinde
yzmekteydi. Bunun nedeni, emperyalistlerin ve Siyonistlerin Mslmanlar zerinde
asrlardr uyguladklar ekonomik ve siyas kaynakl smrge politikalaryd. Atilhann buna
bulduu are, Trk-Arap birliinin ban ektii tm Mslman halklarn ortak bir kader
birlii oluturmasyd. Atilhana gre Birlemi slam Milletleri, Mslman lkelerin
istiklallerini inemek isteyen emperyalistlere kar tek mdafaa aresiydi122. Atilhan,
Birlemi slam Milletlerinin nemini yle ifade etmitir: Be yz milyon Mslmann
ayn din saffet ve samimiyetle, ayn ilah bayrak glgesi altnda, ayn asil efkat ve merhamet
duygularyla, ayn kbleye yz evirmi, ayn sulh ve selamet dsturlaryla, ayn licenap
hisler ve Mslmanlk sayesinde tekml etmi bir vicdan ve mekarm ahlakla yekpare ve yek
hedef ekilde, ahlanm ve gz kararm agzl teknik medeniyetin karsna kmas, uur
ve midini kaybetmi olan beeriyet iin yegne teselli kayna ve mit membadr.123
Atilhan, Birlemi slam Milletleri idealinin gereklemesinde dinin mutlak gcnden
faydalanmay ummaktadr. Atilhana gre, Mslman milletleri ortak bir dava etrafnda ancak
slamn gc birletirebilirdi. Bu konuda, Yahudilerin bilinen sk dayanmasn
Mslmanlara rnek gsteren Atilhan, Yahudilerin dinlerine ballklar sayesinde ayakta
kaldn, srailin din gcyle dnyaya hkmettiini ve koca Arap dnyasn bir lahzada yere
serdiini ve hibir ferman dinlemediini vurgulamtr124. Ancak Atilhan, burada da
allagelmi bir fikir deiiklii iinde bulunmaktadr. Bir yazsnda, Yahudilerin arasndaki
dayanmann tamamen sahte olduunu vurgulamaktadr:
Baz gafiller Yahudiler arasndaki tesant ve ibirliinden hayranlkla bahsederler.
Cenab- Hak ise katiyen byle buyurmuyor. Kitab- Kerimi'nde bize; Onlarn arasna
kyamet gnne kadar srecek buz-u edayet ilka ettik buyuruyor. Bu ilahi ifadenin srrna
120
Cevat Rifat Atilhan Kimdir?, Byk Cihad, 7 Eyll 1951, Nu: 26, s. 4.
121
122
123
Atilhan, Mslmanln Byk Hedefi, Sebilrread, C. 3, Ocak 1950, S. 70, s. 70.
124
Atilhan, Mslmanln Byk Hedefi, s. 51.
27
eriemeyenler zahire yani grne bakarak aldanrlar, aldanmakta da berdevamdrlar. Evet,

onlar sadece ve mnhasran beeriyet aleyhine olan her harekette, sanki evvelden szlemi
gibi birleirler ve er hususunda daima birlik ve beraberdirler. Ama kendi aralarnda ne
Talmud, ne de ulhan Aruh bir dostluk ve tesant meydana getirememitir. Birbirlerini yerler
ve en basit maddi bir menfaat iin birbirinin gzn oyarlar. Mazup srail diyarna
gidenler, bu gze arpan hakikati grrler ama ifade etmek ilerine gelmez Atilhan buna
nazaran, slam lkelerindeki seyahatlerden kard neticeyi, samimiyet dostluk ve
Mslmanlarn karde olduu ynnde ifade edecektir125.
Zaman zaman yapt Afrika ve Ortadou gezilerinde, blge halklarnn Trkiyeyi
liderleri olarak grdklerine ahit olduunu belirten Atilhan, Trkiyenin liderlii konusunda,
Hindistan halknn nl lideri Mahatma Gandinin slam Konferansnda syledii Trkiye,
Mslman dnyann lideri olduu gibi, arkn ve btn Asyann da lideridir. eklindeki
szlerine atfta bulunmutur126. Atilhana gre Trkiye, slam dnyasyla salam bir ittifak
kurmal ve tarihin ona ykledii slam Birliinin liderlik misyonunu laykyla yerine
getirmeliydi127.
Atilhan, 1956 ylnda, bu idealinin propaganda organ olarak The Islamic United
Nations gazetesini karmtr. zellikle yurt dnda belli merkezlere gnderilen gazete,
yaymn dzensiz aralklarla yl devam ettirmitir. Derginin Pakistan'da yerleik Pan-
Islamic League tarafndan finanse edildii ve editrnn srail'in kurulu sava srasnda
Arap lkeleri safnda savaacak Trk gnlllerinden oluan bir birlik kurmaya alan ancak
baarsz olan R. Ettenheim adl bir Alman olduu belirtildi128. Atilhan, The Islamic United
Nations, sadece Mslman lkelerine deil, ayn zamanda Hristiyan lkelerin Siyonizm ve
Komnizm aleyhtar evrelerine de gndermekteydi. Atilhan, slam Birliinin sadece slam
dnyasna hitap etmediini, birliin dnyann er gleri grd Yahudilik ve Komnizme
kar da mcadeleyi esas aldndan, Hristiyan lkelerin dindarlaryla da ibirlii iinde
olacan belirtmitir129. Atilhan, Hristiyanlar Mslmanlara yakn grmtr.
Hristiyanlkla Mslmanlk arasndaki benzerlie atfta bulunarak Maide Suresi 82. ayeti
referans gstermitir: nsanlar iinde mminlere kar en iddetli dmanlk gsterenleri
Yahudilerle Allah'a irk koanlar bulacaksn. Mminlere sevgi bakmndan en yakn da Biz
125
Atilhan, Bir Seyahatin Objektif Neticeleri, Yeni stiklal, 2 Ekim 1963, Nu:136, s.2.
126
Atilhan, Dnya slam Birlii, Sebilrread, C. 2, Mart 1949, S. 36, s. 167-168.
127
Atilhan, in Mslmanlarnn Feryad, Hilal, Ekim 1961, S. 20.
128
Bali, Cevat Rifat Atilhan -II, Tarih ve Toplum, C.30, Austos 1998, S. 176, s. 23.
129
Atilhan, When The Cause of The I.U.N Substantiated, The Islamic United Nations, August 1957, Nu: 2, s.
1, 3. Atilhana gre Trkler ve Araplar, slamn iki temel faktrydler. Ancak Yahudiler, slam dnyasn
zararl bir kurt gibi kemirmekteydiler. Trl entrikalarla bu iki toplumun arasna nifak sokuyorlard.
28
Hristiyanlarz diyenler olduunu greceksin. nk onlarn aralarnda keiler ve rahipler

vardr; sonra bunlar kibirli deillerdir.130
Merkezi Viyanada bulunan National Council of The Crusade For Freedom (Hrriyet
Mcadelesi in Milli Konsey) adl tekilatn bakan yardmcs Prof. Dr. Albay A. Lengyel,
Atilhana gnderdii bir mektupta, The Islamic United Nations yakndan takip ettiinden
bahisle, Yahudilerin Macaristanda Macar halkn imha yoluna gittiini belirterek buna kar
slam leminden yardm istemitir131. Atilhan da bir yazsnda konuya deinmi ve
Boleviklerin Macaristanda yaptklarn irenlikle vasflandrm, yaananlarn
nsanolunun ta devrinde yaptklarndan daha inanlmaz ve berbat olduunu ifade
etmitir. Ayrca blgede olup bitenlere Trk milletinin rk ortaklktan dolay seyirci
kalmamas gerektiini vurgulamtr132.
Atilhan, Birlemi slam Milletleri idealinin gereklemesinde Hac messesesinin
nemli bir grev stleneceini dnmtr. Buna gre, dnyann drt bucandan her sene
Kbeye gelen milyonlarca Mslman, slam lkelerinin sorunlarn ele alarak bunlara kkl
ve kalc zmler bulabileceklerdi. Bylece Hac, daim ve evrensel bir slam Kongresi
vazifesi grecekti133. Atilhan, slam liderleri kongrelerini, slam Birliinin gereklemesinde
nemli grmekteydi. Bu kongreler, slam toplumlar arasnda oluturulacak Mslman
kardelii ve dayanmas balamnda nemli grevler stlenmekteydi. Ayrca, slam lkeleri
arasnda kurulacak ekonomik ve siyas ilikilere de zemin hazrlamaktayd. Atilhan, bu derece
nemsedii slam Kongrelerini yakndan takip etmi ve bazlarna da katlma imkn
bulmutur. Atilhan, bu seyahatler dolaysyla kendisine yaplan eletirilere de cevap vermitir:
Garbi Afrika'da toplanan slam Liderleri Kongresi'ne davetli idim. Orada ne yapacaksn?
diyenlere cevabm gayet basittir: u srail Hkmetinin kocakar Hariciye Vekili Afrika'nn
istiklale kavumu namtenahi servet sahibi memleketlerinde ne aryorsa ben de onu
yapacaktm.134
1950 sonlarnda Nijeryada toplanan ve Riyaset Divanna seildii slam Liderleri
Kongresine davet edilmi, fakat kendisinin bu yndeki faaliyetlerini mahsurlu gren hkmet
yetkililerince engellenmitir. Ona gre, duruma bizzat mdahale eden Cumhurbakan Celal
130
Atilhan, Kfrn Karsnda Mslmanlk, dal Neriyat, stanbul 1966, s. 46. (Ayetin Meali iin Bknz:
Ebulal El- Mevdd, Tercmanul Kuran, nklab Yay., stanbul 2004, s. 143).
131
BCA, 130. 01. 62. 381. 25/2.
132
Atilhan, A General Look At The World Events, The Islamic United Nations, February 1957, Nu: 2, s. 1.
133
134
Atilhan, "Siyas Bir Meydan Muharebesi", Hradam, 5 Nisan 1960, Nu: 457, s. 4.
29
Bayar135, kendisinin pasaport almasna izin vermemitir136. Yalmann yurt d seyahatleri

iin ok kolay pasaport almas karlnda kendisine zorluk karlmasn eletirmitir137.
Atilhan, yakn dostu Babakan Yardmcs ve DP milletvekili Tevfik leriden neden
kendisine pasaport verilmediine dair bilgi istemi, Tevfik leri ise kendisinin de bu duruma
mantki bir gereke bulamadn belirtmitir. Atilhan bunu, devletin iinde etkin olan Yahudi
nfuzuna balamtr138.
Atilhan, 1964 ylnda Nijeryann bakenti Mogadiuda toplanan 6. Dnya slam
Kongresine davet edilmitir. Bakanln, Kuds Mfts Hac Emin El- Hseyninin
yapt Kongrenin cra Komitesi Bakanlna Atilhan getirilmitir139. Kongrede Trkiye
Cumhuriyetini, Diyanet leri Mavere Heyetinden Osman Seyfullah Keskiolu resmen
temsil etmitir. Atilhan Kongrede, Siyonizmi ve srailin politikalarn eletiren kapsaml bir
konuma yapmtr. Ortadou, Dou Avrupa ve Bat Asyaya hakim olan Osmanl
Devletinin, Filistinde bir Yahudi Devleti kurmak iin Siyonistler tarafndan ykldn ne
srmtr. Osmanl Devletinin emperyalist bir politika gtmediini, aksine slam
mefkresini ktaya yayan bir milletler topluluu olduunu dile getirmitir. Atilhan ayrca,
Osmanl dneminde iki din kardei olan ve Ortadouya hkim durumda olan Trklerle
Araplarn Yahudiler tarafndan birbirine drldn vurgulamtr140. Atilhan ayrca Trk
ve Arap milletlerinin din kardeliinden hareketle, bu iki unsurun Mslmanln ebedi ve
ezeli dman dedii sraile kar tek vcut olmas gerektiini, aksi takdirde srailin n
alnamaz bir emperyalist politika takip edeceini ve Trklerle Araplar birbirine dreceini
belirtmitir. Araplarn Arap milliyetilii yapmaktan vazgemesi gerektiini, bylesine dar bir
milliyetiliin Trklerle Araplar birbirinden ayrdn, zellikle de Filistin probleminde
Araplarn geni slam leminin desteinden mahrum kaldn vurgulamtr141.
Atilhann Birlemi slam Milletleri fikri, slam leminde yank bulmu, Kuds
Mfts Hac Emin El-Hseyni ve Ebulal El- Mevdd gibi liderlerin desteini almay
baarmtr. Atilhan, zaman zaman Arap lemine yapt gezilerde saygyla karlanm, Hac
135
Atilhan, Celal Bayar iin ttihat ve dnya Siyonizmine bal demektedir (Atilhan, Menemen Hadisesinin
yz, Aykurt Neriyat, stanbul 1968, s. 58).
136
137
Atilhan, ki ahsiyet, ki Kongre, Hradam, 16 Ocak 1959, s. 4.
138
Atilhan, Siyas Bir Skandal, Yeni stiklal, Temmuz 1966, Nu: 258, s. 2.
139
Atilhan, Mslman Milletler nnde, Yeni stiklal, 17 ubat 1965, Nu: 184, s. 2.
140
Ayn Yer.
141
Atilhan, Trkiye ve slam Dnyas, Yeni stiklal, 24 Mart 1965, Nu: 189, s. 2.
30
Emin El- Hseyni tarafndan bizzat arlanmtr142. Mevdd ise, Atilhann slam Birlii
faaliyetlerini yakndan takip etmi, liderliini Trkiyenin yapaca birlie destek vermitir143.
Atilhan, Birlemi slam Milletleri idealinin gereklemesine en byk engelin dnya
Yahudilii olduunu savunuyordu: Dnya iktisadiyatna hkim, dnya siyasetine nazm
olan ve doymak bilmeyen bir hrsla cihann maddi bnyesini bir fare gibi kemiren srailolu,
kendi hudutsuz emellerini gerekletirmek ve saltanatn daimiletirmek dnya servetini
oburca yutabilmek iin Mslman birliinin meydana gelmemesine olanca kuvvetiyle
almaya olanca eytanetiyle, vicdanlar ve soysuzlar satn alarak durup dinlenmeden
gayret sarf etmitir.144
VIII. ATLHANIN LM ve SONRASINDA YAANANLAR

Cevat Rfat Atilhan, 4 ubat 1967de stanbulda 75 yandayken vefat etmitir145.
Mason ve Siyonistlerle mcadelesi ile tannm Atilhan'n vefat, cenazesinin Osmanaa
Camisinden kalkaca haberiyle birlikte duyurulmutur146. Asker kortej eliinde gtrlen
cenazesi, ad geen camiide klnan ikindi namazn mteakip Karacaahmet Mezarlnda
topraa verilmitir.
lmnden sonra, Mehmet evket Eygi, Eref Edip, Mnevver Ayal, Prof. Dr.
Osman Turan, Nizamettin Nazif Tepedenliolu, Atilhann mcadelesini ven makaleler
yazmlardr147. Bir dnem hizmetinde bulunduu Fedai dergisi Atilhann ismini, sa
cenahn nl kumandanlar olarak betimledii smail Hami Danimend ve Ali Fuat Bagil
ile birlikte anm, Farmasonluka atfta bulunarak Atilhan hakknda, Komnizmin anas olan
bu ezeli dmanmz milletimiz Atilhan Paa'nn eserlerinden rendi. Masonlukla
mcadeleyi halkn davas haline getirdi. Paa bu yolda ok ile ekti. Pek ok mahrumiyetlere
katland. eklinde ifadeler kullanmtr 148. leriki yllarda bir saysnda da kapakta, Tarihin
Kaydettii Byk Yahudi Dman bal altnda, Sultan II. Abdlhamid, Cevat Rifat
142
Atilhan, Bir Seyahatin Objektif Neticeleri, Yeni stiklal, 2 Ekim 1963, Nu:136, s. 2.
143
144
Atilhan, Mslmanln Byk Hedefi, Sebilrread, C. 4, Austos 1950, S. 85, s. 155-157.
145
Cevat Rfat Atilhan Dn Gece Vefat Etti, Yeni stanbul, 5 ubat 1967, Nu: 6538, s.1.
146
Babali'de Sabah, 5 ubat 1967, s.1.
147
Mehmet evket Eygi, slam lemini Siyonizm ve Farmasonluk Tehlikesine Kar Tek Bana Uyandran
Mcadele ve Dava Adam Cevat Rfat Atilhan, Yeni stiklal, 15 ubat 1967, Nu: 284, s. 1; Eref Edip, Byk
Adam Merhum Cevat Rifat Atilhan, Yeni stiklal, 22 ubat 1967 Nu: 285, s. 3; Mnevver Ayal, Bir
Mcahid Kaybettik, Yeni stiklal, 22 ubat 1967, Nu: 285, s. 4; Osman Turan, Bir Mefkrecinin Ayrl,
Yeni stiklal, 22 ubat 1967, Nu: 285, s. 4; Nizamettin Nazif Tepedenliolu, Cevat Rifat Atilhan Paa Cephe
Kumandan Milis General, Yeni stiklal, 22 ubat 1967, Nu: 285, s. 4.
148
Kemal Fedai Cokuner, Ayda Lider Kaybettik, Fedai, C. 4, Nisan 1967, S. 40, s. 4.
31
Atilhan ve Adolf Hitler'in resimlerine yer vermi, altta ise Beeriyet Size Minnettardr!
cmlesini sarf etmitir149.
Atilhann lmnn birinci yl dnmnde, Milli Trk Talebe Birlii ve Kasmpaa
yi Ahlk Dernei mtereken bir anma program dzenlemilerdir. Avukat Fazl Akkaya bir
konuma yapmtr. Ayrca Atilhan'n kendi ses kayd dinletilmitir. Be yl nceki bir
konumasna ait olan kaytta Yahudilerin en byk silah ahlkszlktr szne dikkat
ekilmitir150.
Atilhan, ayrca Milli Trk Talebe Birlii konferans salonunda da anlmtr. Anma
toplantsna yakn dostlar Eref Edip, Nizamettin Nazif Tepedenliolu, Raif Ogan, Avukat
Fazl Akaya ve M. ahap Tan gibi isimler katlmtr. Toplantda Atilhann yine kendi sesi
teypten dinlettirilmi ve kitaplar sergilenmitir151. Anma programndan birka gn sonra,
toplantya katlanlardan bazlar, kimlii belirsiz kiilerce mektup ve telefonla tehdit edildi,
bazlar da takip edilmek suretiyle korkutulmak istendi. Bugn gazetesi, bu olaya sert tepki
gsterdi. Tehdidi yapanlarn stanbuldaki Mslman Trk dman Siyonist ve Yahudiler
olduklarn iddia etti ve bunlarn stanbuldaki polisi bile yok saydklarn ileri srd. Hedefin
Trkiyedeki Yahudi emperyalizmine, Siyonizme ve masonlua kar ilk mcadele bayran
aan ve lnceye kadar saysz eserler verdii gibi, konferans, sohbet ve makaleleri ile
Mslman Trk genliine bu byk tehlikeyi gstermekten bir an dahi geri kalmayan Cevat
Rfat Atilhann, anlmasna mani olmak ve bylece byk zata teden beri ilerinde biriken
byk kinlerini tatmin etmek olduunu ileri srd152. lerleyen yllarda ise Cevat Rifat
anmayla ilgili herhangi bir haber basna yansmamtr.
Tehdit olaynn yaand gnlerde, Atilhann kz Uskent Atilhan, stanbulun
Kalam semtinde Kuran- Kerimin yrtlmas ile sonuland iddia edilen bir olaya
karmtr. Sylentiye gre, bir doum gn partisi mnasebetiyle bir araya gelen niversiteli
bir grup gen, partide ikili elence dzenlemiler, ardndan Kuran- Kerimin sayfalarn
yrtarak zerinde dans etmilerdi. Bugn, Kuran yrtma haberlerine sert tepki gsterdi ve
ilgili haberleri gnlerce manetten vererek olay gndemde tuttu. Gazete yazarlarndan M.
ahap Tan, ule Yksel enler ve N. Fazl Ksakrek, hkmet yetkililerini uyard ve bir an
nce faillerin yakalanarak hesap sorulmasn istedi153. lkenin drt bir yanndan gerek sivil
149
Fedai, C. 4, ubat 1969, S. 45.
150
Cevat Rifat in Anma Gn, Bugn, 4 ubat 1968, Nu: 412, s. 1.
151
Cevat Rfat Anma Gn, Bugn, 3 ubat 1968, Nu: 411, s. 1.
152
Cevat Rfat Gnnde Konuanlar Tehdit Edildi, Bugn, 6 ubat 1968, Nu: 414, s. 1.
153
M. ahap Tan, Biare Bir Mcahit Kz, Bugn, 10 ubat 1968, Nu: 427, s. 3; ule Yksel enler,
Tertipler Karsnda, Bugn, 11 ubat 1968, Nu: 418, s. 2; Necip Fazl Ksakrek, Mahut Gazete, Bugn,
16 ubat 1968, Nu: 423, s. 1.
32
gerekse resmi kurulular, gazete yazhanesine gnderdikleri saysz mektup, telgraf ve

bildiriyle olay protesto ettiler. Bunlar arasnda, dnemin Cumhurbakan Cevdet Sunay,
Babakan Sleyman Demireli, CHP Genel Bakan smet nny ve hkmetin eitli
bakanlklarn muhatap alan ak mektuplar da yer almaktayd154.
Uskent Atilhan, olayn grg tanklar arasnda yer ald. Sonra anlalamayan bir
nedenden dolay intihara teebbs ederek ald ilalardan dolay yedi saat komada kalm,
enitesi tarafndan hastaneye kaldrlmtr155. Annesi Emine Sabiha Hanm Dier ahitler
olay inkr etmiler, kzm yalnz kald. Henz ok yorgun, biz de tam manas ile intihar
sebebini bilmiyoruz. Kuran- Kerimin yrtldnn haber verilmesinden bu yana dier
ahitleri bilmiyoruz ama bizim kapmz ve penceremiz zorlanyor ve kzm takip
ediliyordu.156 diyecektir. Bugn, Uskent Atilhann olayn grg tan olduu halde,
sorgusunda polis basksnda kaldn ve tankln inkr ettiini iddia etti. zerine her
taraftan projektrlerle kuvvetli k altnda sorguya ekilen Uskent Atilhan, Bugn dahi beni
o odaya soksalar ve hatta o odann kapsn dahi grsem, btn doru bildiklerimin tersini de
157
yazsalar imza ederim. dedii renilmitir. Gazete ayrca, polis ve savcln grg
tanklarna olayn inkr ynnde bask yaptn ve kendi gazetelerini defalarca uyarp olayla
ilgili yayn yaplmasndan vazgeilmesini istediini ileri srd158. Bunun zerine Kadky
Cumhuriyet Savcs Rfat Aslanolu, Bugne gnderdii aklamada, olayla ilgili sratle
delil toplandn ve soruturmann en ksa srede sonulandrlp kamuoyunun
aydnlatlacan belirtti159. Kuran- Kerim yrtma haberlerinin ska basnda yer almas
zerine, Trkiye Komnizmle Mcadele Derneinin Osmaniye ubesi, Kurana kar
giriilen hareketleri protesto etmek amacyla Osmaniye Kaymakaml'na birka defa
bavuruda bulunmu, Kaymakamlk ise Laik Trkiyede byle bir hareketin kanunlara aykr
olaca gerekesiyle izin vermemitir. Dernek bunun zerine, ile merkezinde bulunan Byk
Camide halkn geni katlmyla bir mevlit okutmay kararlatrmtr. 11 ubat 1968
tarihinde, Emniyetin geni gvenlik nlemleri altnda okutulan mevlit sonras, yaklak bin
kiilik bir topluluk komnistler ve dinsizler aleyhinde slogan atarak tekbir getirmi ve
kaymakamlk binas nnde toplanmtr. Baz ahslar eriat ver mahiyette konumalar
yapm ve bazlar da zorla binaya girmeye almtr. Osmaniye Kaymakam, durumu
154
Millet Ate Pskryor, Mukaddesata Yaplan Tecavzlerle lgili Olarak Yurdun Her Yerinden Aldmz
Telgraf, Mektup, Bildiriler, Bugn, 9 ubat 1968, Nu: 417, s. 1.
155
Kuran Yrtma Hadisesinin Bir ahidi ntihara Teebbs Etti, Bugn, 5 ubat 1968, Nu: 413, s. 1.
156
Ayn yer.
157
Savclk ve Polis Kuran Yrtma Olayn rtbas Etmek mi stiyor?, Bugn, 6 ubat 1968, Nu: 414, s. 7.
158
Kuran Yrtma Hadisesinin Bir ahidi ntihara Teebbs Etti, Bugn, 5 ubat 1968, Nu: 413, s. 7.
159
Kuran Yrtma Hadisesinin lk Resm Aklamas, Bugn, 8 ubat 1968, Nu: 416, s. 7.
33
telefonla Adana Valisine ve Emniyet Mdrne de bildirmi ve yardm istemitir. Polis,

gerekli gvenlik nlemlerini alm ve kalabal datmtr. Olaylarn ardndan, on kii
Toplant ve Gsteri Yryleri Kanununa muhalefet ve Laiklie aykr hareketten dolay
tutuklanm, Komnizmle Mcadele Derneinin Osmaniye ubesinin idarecileri hakknda da
Bildiri datmak ve ama d almalarda bulunmak gerekesiyle soruturma
balatlmtr160. Bu srada, Kadky Savcl da Kuran- Kerim yrtma olayyla ilgili
yrtt soruturmada olayn aslsz olduunu aklayarak takipsizlik karar vermitir.
Kuran yrtma olaynn cereyan ettii yer iin verilen adres ve evin sahibi ile olayn elebas
olarak gsterilen Ahmet Soner adl ahs da bulunamamtr161. Osmaniyede meydana gelen
gsterinin ardndan Bakanlar Kurulu, yaklak 3 saat 10 dakika sren bir deerlendirme
toplants yapmtr. Babakan Sleyman Demirel ve Hkmet Szcs Seyfi ztrk, olayda
tahrik unsurunun bulunduunu belirterek vatandaa saduyulu olmalar arsnda
bulunmulardr162. Dhiliye Vekili Faruk Skan da, Kuran yrtma olaynn Suret-i katiyede
vukua gelmediinin anlaldn aklam ve olayn irticai bir nitelik tamadn, sadece
Toplant ve Gsteri Yryleri Kanununa muhalefet edildiini belirtmitir163.
Osmaniyedeki gsteriler ve Kuran yrtma olaynn yalanlanmas, basnda bir irtica tartmas
balatmtr. Cumhuriyet, Bugn hedef ald bir yazda, Kuran yrtma iddialarnn halk
tahrik etmek iin gerici evrelerce vasta olarak kullanlan bir uydurma olduunu ifade
etmitir164.
Uskent Atilhan, savcla verdii dilekede, gazetelerde hakikate uygun olmayan
yayn dolaysyla ailesine ve kendisine eitli evrelerden tazyik ve hatta hayatna kast edici
hareketlerin gelebileceini belirterek korunmasn istemitir. Kuran yrtma olaynn gerek
d olduunu belirten Uskent Atilhan, ok gerici deilim, bununla beraber byle bir olaya
ahit olsaydm, baka trl hareket eder, her halde gidip de imam efendiye anlatmazdm.
aklamasn yapmtr165. Bugn, Uskent Atilhann bu aklamasna sert tepki gsterecektir.
Gazete, Uskent Atilhann Kuran yrtma olayn, bir imam, bir tccar ve iki gazeteciye
anlatt halde, sonradan bunu inkr ettiini ileri srerek, Kendisi ile gerekirse mahkeme
nnde hesaplaacaz. aklamasn yapacaktr. Gazete, Uskent Atilhann, Gazeteci Nazm
Trkolu ile Mehmet Ali Atkna olayn gerekletii ynnde aklama yaptn belirterek,
160
Kuran Yrtma Olaynn Uydurma Olduu Anlald, Cumhuriyet, 13 ubat 1968, Nu: 15641, s. 1.;
Osmaniyede Dn On Kii Tevkif Edildi, Milliyet, 13 ubat 1968, Nu: 7263, s. 1, 7.
161
Kuran Yrtma Olaynn Uydurma Olduu Anlald, Cumhuriyet, 13 ubat 1968, Nu: 15641, s. 1.
162
Osmaniyede Dn On Kii Tevkif Edildi, Milliyet, 13 ubat 1968, Nu: 7263, s. 7.
163
Hkmetimiz Mukaddesat Dmanlarna Msamaha Etmeyecek, Bugn, 13 ubat 1968, Nu: 420, s. 1.
164
Kuran Yrtma Olaynn Uydurma Olduu Anlald, Cumhuriyet, 13 ubat 1968, Nu: 15641, s. 1
165
Kuran Yrtma Olaynn ahidi Emniyetten Yardm stedi, Cumhuriyet, 14 ubat 1968, Nu: 15642, s. 1.
34
ad geen gazetecileri ahit gstermitir166. Gazetenin dier tanklara dayandrd iddiasna

gre, Uskent Atilhan, Bu muhitte bir dinsiz topluluk var. Biraz iman olan genleri aralarna
alp onu da kertmeye alyor, trl trl toplantlar, aylar yapp rezilce eleniyorlar.
aklamasn yapm, hatta Kuran yrtma olayn gren sosyalist bir kz bile irenerek
toplanty terk etti. ifadesini kullanarak olayn varln teyit etmitir167.
Savcln ve Hkmetin, Kuran- Kerim yrtma olaynn aslsz olduunu resmen
aklamasna karn, baz muhafazakr kesimler yaplan aklamay inandrc bulmam ve
resm yetkililerin olay rt bas ettiini dnmlerdir. Bu kesimlerin szcs durumunda
bulunan Bugn, bir sre daha olay gndemde tutarak tepkisini devam ettirmitir.
166
Bugn, 14 ubat 1968, Nu: 421, s. 1.
167
Hadisenin ahitleri Konuuyor, Bugn, 15 ubat 1968, Nu: 422, s. 7.
35
KNC BLM
ASKER HAYATI
Hayatnn ilk yllarn babas Hasan Rifat Paann grevi dolaysyla amda geiren
Cevat Rifat Atilhan, ilkrenimini stanbul Fatihte tamamlamtr. Cevat Rifat, kardeleri
arasnda tek asker ruhlu olan idi ve bu yzden ok sevdii dedesi Bosna-Hersek Beyi Hurit
Paa'nn istei zerine Kuleli Askeri Lisesi'ne yazld168. Mezuniyetinden sonra 14 Kasm
1909 tarihinde Harbiye Okuluna girmi ve buradan 24 Kasm 1912de mezun olarak 4.
Kolorduya ve ardndan 2 Aralk 1913de 8. Kolorduya atanmtr169. Mehur sosyalistlerden
Abidin Nesimi, Cevat Rifat Atilhann henz Harbiyeden kt ilk yllarda generallerin
yannda karargh subayl yapmasn, tannm bir ailenin yesi olmasna balar. Keza
Atilhann, ayn zamanda Ali Fuat Cebesoyun yeeni olduu da bilinmektedir170.
Atilhan, daha Harbiye Mektebi'nde iken slam Birlii dncesindedir. Son
snftayken kendi parasyla Kuzey Afrika'ya seyahat etmi ve Fas Saraynda grd iltifat
sebebiyle btn dnya Mslmanlarnn Trklere bal olduklar izlenimine kaplmtr171. Bu
balamda Cevat Rifat Atilhan, askerlik hayatn Trablusgarp Sava ile balatmaktadr. Milli
Savunma Bakanl Arivinde kayt olmamasna ramen, bata Frka Kumandan Cavid Paa
olmak zere birok Trk subayn Tunus zerinden Trablusgarp cephesine gndermeyi
baardn ve kendisinin de talyan Harbi'ne itirak ettiini belirtmektedir172.
Rifat N. Bali de direkt olarak Atilhann eserlerinden faydalandndan olsa gerek,
onun 1911 Trablusgarp Savana katldn sylemitir173. Atilhan ile ilgili olarak bu
almadan ksa bir sre nce tamamlanan bir doktora tezinde de Milli Savunma Bakanl
Arivine dayanlarak yaplan tespitte, Atilhana ait askeri safahat bilgilerinde byle bir
kaydn olmad vurgulanm ancak bunun nedeni zerinde bir yorum yaplmamtr174.
Esasen bu greve ait belgelerin Milli Savunma Bakanl Arivinde olmamas aslnda bir
168
Kemal Kadir, Ylmayan Adam: Cevat Rifat, Bizim Anadolu, 4 ubat 1975, Nu:2089, s. 2.
169
MSB Arivi, Cevat Rifat Atilhana Ait Asker Safahat Belgesi.
170
171
Cevat Rifat Atilhan Kimdir?, Byk Cihad, 7 Eyll 1951, Nu: 26, s.4. Sz konusu gazete, okuyucularn
bayazar Atilhan hakknda bilgi istemeleri zerine bu yazlarn yazldn kaydeder. Bilgiler, gazete adna
verilse de bunlarn dorudan Cevat Rifat Atilhan tarafndan yazld aka anlalmaktadr.
172
Ayn Yer.
173
Bali, Musa'nn Evlatlar, s. 212.
174
Bozkurt, Eserleri ve Fikirleriyle, s. 3. Atilhan, Byk Cihadn yukarda atfta bulunulan saysnda ve
daha sonraki yllarda yazd yazlarda (rnein 2 Aralk 1964 tarih ve 173 sayl Yeni stiklal gazetesinin 2.
sayfasnda yer alan, Sultan 2. Abdlhamid ve Osmanl mparatorluu'nda Komitaclar, balkl makalesinde)
Trablusgarp Savandaki hizmetlerinden bahsetmektedir.
36
bakma normal grlebilir. nk blgeye geen subay kadrosu dahi resm grevle gitmemi,
oradaki milis hareketi organize adna gizlice gnderilmilerdir175. Bunun yannda, zerinde
dnlecek baka bir konunun da varl dikkat ekmektedir. Buna gre, resm kaytlarda
byle bir bilginin olmamasna ramen, Atilhann bunlarn zerinde ciddi bir anlatm sunmas
dikkat ekicidir. Uzmanlk alanmzn psikiyatri olmamasna ramen ok da iddial olmamak
kaydyla, stiklal Harbi yllarnda Kastamonu ve Bolu Havalisi Komutan Muhittin Paann
Erkan- Harbiye-i Umumiye Riyasetine gnderdii bir yaz zerinde nemle durulabilir. Sz
konusu yazda, Cevat Rifatn ordu kadrosuyla ilgili yapt baz aklamalar nedeniyle
Muhittin Paa baz bilgilere dikkat ekmitir. Paa, Yzba Cevat Rifat Efendi'yi faal,
fedakr ve milletini sever bir zabit olarak tandn, gururunun cephede krlmasndan dolay
bazen aklamalarda bulunduu ihtimali endiesiyle hakknda tahkikat yapldn belirtir.
Kastamonu'ya arldn, heyet-i shhiye tarafndan muayene ettirilerek tahrib-i dima ve
nevrasteni tehisiyle hastanede tekrar muayene edilmek zere bir ay ktaattan uzak
bulundurulmas lzumunun grldn de szlerine ekler176. Ancak bunun yannda,
Paann bu yazy Cevat Rifat korumak iin yazm olabilecei de akla gelebilir.
Yine de bu trden rahatszlklarn kiide kalc bir hal almas ihtimaliyle, ileriki
yllarda almann dier blmlerinde de incelenecei zere Atilhanda dikkat eken eliki
ve gelgitlerin yaanmasnda ne derece rol oynad zerinde dnlebilir. Olmayan olaylarn
olmu gibi kabul edilmesi, ar endie ve kuku faktrlerinin varl, tm anlatlanlarn
tamamen hayali olduunu elbette gstermemektedir. nk Cevat Rifat Atilhann zellikle
stiklal Harbine ynelik hatralarnda yer verdii hadiselerin byk bir blm arivlerdeki
kaytlarda da bulunmutur. Fakat bir zamanlar ayn dava iin alm, daha sonra yollar
ayrlm bir Necip Fazl Ksakrekin Atilhan hakknda syledii Olmayan Ordularn
Komutan sz neyi ifade etmektedir?177 Bu sz, yalnzca Ksakrekin kendinden baka
kiilere, kendi fikrinden baka fikirlere kar olan ben merkezli yaklam gibi dar bir
erevede mi dnlmelidir?
175
Enver ve Kemal Paalar bata olmak zere birok subayn gizli yollarla gnderilmesi bilinen bir olaydr.
Eref Kuubann, Fuat Bulcann ve zellikle Enver Paann hatralarna gre, hkmet Trablusgarpa
resmen bir ordu gnderecek gc bulamamtr. Fakat buraya gidecek subaylara da bata Mahmut evket Paa
olmak zere gizli olarak her trl yardm yapacaklarn vaat etmilerdir (Hale vgn, Trablusgarp Sava ve
1911-1912 Trk-talyan likileri, Atatrk Aratrma Merkezi Yay., Ankara 1989, s. 73).
176
Askeri Tarih ve Stratejik Ett Bakanl (ATASE) Arivi, SH/K: 1461. G: 99. B: 99-36.
177
3 ubat 2012 tarihinde Abdurrahman Dilipak ile yaplan grme. Sayn Dilipak, bahsi geen bu szn
Zekeriya yilik tarafndan bizzat Necip Fazl Ksakrekten bir sohbet esnasnda duyulduunu nakletmitir.
37
I. BALKAN SAVALARI DNEM

Fransz htilalinin meydana getirdii Milliyetilik fikri, 19. yzylda yklma srecine
giren Osmanl Devletini nerdeyse kalbinden vuracak bir etki yapmtr. Bu fikrin ilk ve en
iddetli etkisi, imparatorluun gayrimslim unsurlarnn yaadklar topraklarda kendisini
gstermek olmutur. Sre ierisinde, imparatorluun snrlar dhilindeki Mslman unsurlar
da dorudan bu fikrin etkisinde kalacak, asrlardr Osmanl idaresinde yaayan blgeler birer
birer Halifeliin idaresinden kopmaya balayacaktr. zellikle gayrimslim unsurlarn
younlukla imparatorluun Avrupa topraklar zerinde yaamalar, hem milliyetilik fikri
ekseninde ba gsteren kopmalarn kolay ve hzl bir ekilde gelimesine, hem de Avrupa
devletlerinin bu unsurlar tahriklerine sebep olmutur178. yle ki bu sre, Balkan
topraklarnn artk bir kaynayan kazan ismiyle anlmasna sebep olacaktr.
Rusyann zellikle 1870li yllardan itibaren, Pan-Germen blokuna kar bir tedbir
olarak ortaya koyduu milli politikas olan Panslavizm179 dorultusunda, Balkanlar kendisine
tampon blge yaparak Akdenize inmeye almas, Avusturya- Macaristan mparatorluu ile
kar karya gelmesine sebep olmutur. Ancak Avusturya- Macaristann Adriyatik Denizi
konusundaki eilimi dolaysyla Srbistan ile atmas daha iddetli bir hal alacaktr. Bu
atma, baz aratrmalarda iddeti bakmndan neredeyse Birinci Dnya Savann sebebi
olarak grlmtr180.
Osmanl brokrasisi ve ordusu, bu sre ierisinde kendi iinde atmalar yayor ve
dolaysyla da bu kaynayan kazann bir gn kafasndan aa dkleceini nerdeyse hesap
dahi edemiyordu. Cevat Rifat Atilhann, eserlerinde konuyla ilgili olarak zellikle zerinde
durduu durum budur. yle ki daha sonra da grlecei zere, yapt tenkitlerin iddeti
yaad ruh halinin ok ak ifadeleri olarak kabul edilebilir. Zira yapt tenkitlere paralellik
tekil eden benzer tespitler de yok deildir. ttihat ve Terakki Hkmetinin Dileri Bakan
olan Asm Bey, 15 Temmuz 1912 tarihinde Mebusan Meclisinde yapt konumasnda,
181
Balkanlardan vicdanm kadar eminim. diyebilecek kadar olaylar tahlil ve tespit
konusundaki acizliini gstermekteydi.
Brokrasi ve ordunun iinde bulunduu gaflet, nemli stratejik hatalar da beraberinde
getirmi, Balkan Savalarnda Osmanl Devletinin dmanlarna umulmadk bir galibiyet
178
Fahir Armaolu, 20 Yy. Siyas Tarihi, C.1, Trkiye bankas Yay., Ankara 1994, s. 42.
179
Balkanlarda Slav Birlii dncesinin hzla yaylmasnda Atilhan, zellikle Farmasonlarn nemli rol
oynadklarn ve blgede hzla bir atma ortam oluturduklarn belirtmektedir (Atilhan, Farmasonluk
nsanln Kanseri, s. 204.).
180
Armaolu, 20 Yy. Siyas Tarihi, s. 54.
181
Ahmet Bedevi Kuran, nklap Tarihimiz ve Jn Trkler, stanbul 1945, s. 313.
38
yaatmtr. Halaskrlarn kurdurmu olduu Byk Kabine182 olarak bilinen Gazi Ahmet
Muhtar Paann sadrazamlndaki hkmet, iktidara geldiinin ilk gnlerinde, 22 Temmuz
1912de yaklak olarak 65. 000 eitimli askerinin terhis edilmesine karar vermiti. Bu karar,
ttihat ve Terakki tarafndan alnm, uygulamas ise bu hkmete kalmt. Bu talimli
askerlerin terhisi, artlarn getirdii zorunluluk olarak aklanm olsa da genelde byk bir
hata ve orduya vurulmu bir darbe olarak kabul edilmektedir183.
stanbulda siyas atmalar devam ederken, Osmanl Devletinin birok blgesinde
ayaklanmalar vard. Sz konusu olan Osmanlnn Avrupa topraklarnda, Katolik Arnavutlar,
Avusturya- Macaristann tahrik ve tevikleriyle isyan halindeydi184. Yllar sonra Cevat Rifat
Atilhan, geleneksel bir gr tarz olan Osmanl Adaletine iaret ederek, bir Yunan gazetesi
olan Hristiyan Demokrat gazetesinin 1 Mays 1961 tarihli saysnn 2. sayfasndan yer alan
bir yazy referans gstermitir: Balkanlar, Balkanllar ve Dou Avrupallar en hakiki
demokrasiyi Osmanl Trklerinin hkimiyeti altnda yaadklar yllarda grmlerdir. Bir
veyahut da yarm asrdr Balkanl ve Dou Avrupal hrriyet ve saadeti grm deildir.
Neden? nk Trk hkimiyeti altnda yaamamaktadr da ondan185
Yine Arnavutluk syan ile ilgili olarak, Cevat Rifat Atilhan tarafndan ttihat ve
Terakki Frkasnn iddetle tenkit edildii, hatta bunun isyanclarn azyla dile getirildii
grlr. Bu ikili bir konumadr ve bunun ispatnn sz konusu olamayaca da muhakkaktr.
Atilhan, Edirne Muhasaras sonucunda esaretteyken bandan geen bir hadiseyi u cmlelerle
ifade edecektir: Arnavutlar acaba niin silaha sarlm, isyan etmilerdi? Bunu da
Metrovie'de asilerin reislerinden sa Bolatin'den rendim:
- Bre arkada, imdiye kadar bizi karde gibi idare eden bir insan, gavurlarn,
ftlarn hatr iin yok ettiniz. Ama onun gidiatn (politikasn) takip edemediniz.
Bu oyunlarn bir arkas var ama sizde onu anlayacak kafa yok!186
Burada dikkat edilmesi gereken husus, hi phesiz ttihat ve Terakki liderlerine
olduu kadar ft szyle hedef alnan kitleye yaplan salvodur ve bu salvolar, Atilhann
tm yazlarnda adeta vazgeilmez slup halini almtr 187.
182
Cevat Rifat Atilhan, Trk te Dmann, (Bask yeri yok) 1959, s. 225.
183
Ali Fuat Trkgeldi, Grp ittiklerim, Ankara 1951, s. 57. ; Cavit Baysun, Muhtar Paa, slam
Ansiklopedisi, C.8, stanbul 1959, s.528.
184
Rifat Uarol, Siyas Tarih (1789-1994), Filiz Kitabevi, stanbul 1995, s.433.
185
Atilhan, Tarihin Yeni Bir Perdesi Alyor, Yeni stiklal, 2 Kasm 1961, Nu: 46, s.2.
186
Atilhan, Sultan 2. Abdlhamid ve Osmanl mparatorluu'nda Komitaclar, Yeni stiklal, 2 Aralk 1964,
Nu:173, s.2
187
ft, szcyle kastedilen Yahudilerin, bu szck araclyla yaadklar yerlerdeki baz hkim otorite ve
halk tarafndan aalanmalar, ileriki yllarda daha demokratik ve ada fikirler nazarnda, i bir
antisemitizm olarak deerlendirilmitir. Dolaysyla Atilhandaki bu slup, kartlar tarafndan daima i bir
antisemitizm tad eklinde eletirilecektir. Ancak bunun yannda Trk dnce tarihinde daha milliyeti ve
39
Orduda disiplinsizlik ve siyas atmalarn kaynanda Farmasonlar gren Atilhan,

Farmasonlarn en byk ihaneti Balkan Harbinde yaptklarn vurgulamaktadr. Bu glerin
orduyu firara tevik ettiklerini ve hatta sigara paketlerinin altna propaganda yazlar yazarak
hezimete sebep olduklarn belirtir188. Arnavutluk Harekt srasnda, baz ktalarn
ttihatlarn ve Farmasonlarn telkinleriyle silahlarn terk etmeleri zerine Arnavutlar
skp' igal ederler. Ordu-siyaset ilikisinin daha etrefilli bir hal ald bu dnemi tahlil
eden Atilhan, Gayet nazik ve buhranl gnler yayoruz. Devletimizin istikbli ve
mevcudiyeti mevzu bahistir. Kendimizi iren politika girdaplarna kaptrrsak vatanmza
ihanet etmi oluruz. u veya bu partinin iktidarda bulunmas bizi alkadar etmez. Bizler
partilerin aleti deil, vatann emrindeyiz. Askerlik erefimizi partizanlarn errinden
koruyalm189 dncesini, yaad endielerle birlikte subaylara u ekilde ifade etmitir:
"Arkadalar, biz askeriz. Elimizde silah var. Bu silah yalnz vatann mdafaas iindir.
Siyasetten anlamayz. Aramzda ihtilaf kar da silahlar arprsa vatan elden gider. Asker
olan siyasetle uramaz, uraanlar vatana hyanet ederler"190
Atilhann hyanetle sulad ordu mensuplarna dorudan Farmasonluk yaftas
yaptrmas, bir bakma onun Masonluk kart syleminin de balangcn tekil eder. yle
ki; Edirne muhasaras srasnda ehirde k kyafetleriyle dikkati eken zabitlerin bu imtiyaz
muhafazakr izgisiyle n planda olan Peyami Safa dahi bu aalayc ifadeleri eletirdii bir yazsnda unlar
vurgulamaktadr: Pis Yahudi, korkak bezirgn, hain ft, cimri Musevi... Bu terkipler, adeta yeil salata,
krmzturp, kuduz kpek, uyuz kedi gibi mehurdur. Bizde Kannda ftlk m var? suali ne kadar hainsin
manasna geldii gibi, Yahudi misin be mbarek? suali de para verirken elleri titreyenlerin cimriliklerine
telmih saylr. Dnyann btn Yahudi hikyeleri, pislik, cimrilik, rkeklik, muziplik ve hainlik gibi en sefil
tabiatlar ve ihtiraslar bu kavme isnat eder... Ne buyurursunuz ki, bugnk felsefenin ve riyaziyenin en byk
kafalar Yahudi'dir; bugnk musikinin ve birok gzel sanat ubelerinin en nde gidenleri Yahudidir Her
yerde itilen, smrlen, ezilen, hrpalanan, tartaklanan Yahudi'nin suu nedir? Korkak deil, herkesi korkutan,
cimri deil, mal elinden alnan, hain deil her devirde hyanete urayan bu kavim niin umumi ve beeri kinin
hedefi olmaktan kurtulamamtr? nk Yahudi en beynelmilel insan tipidir Dnya onlara soruyor:
Kimdensin? ve Hepinizdenim cevabna tahamml etmiyor. Milliyet ve beeriyet duygularnn arpmasna
kurban giden Musevi, hlbuki en insani kavmin oludur Yahudi'nin suu ne midir? Sadece insan olmaktan
baka hibir ey deil! (Peyami Safa, Yahudi'nin Suu Ne?, Yedi Gn, 12 Nisan 1933, Yl.1, S. 5, s.1).
Peyami Safann bu ifadeleri Atilhanda byk tepkilere yol aacak, bir makalesinde u sert aklamalar
yapacaktr: "Yedi Gn gazetesinin beinci saysnda Peyami Safa Beyin kudretli kalemi ve tatl slubu
maatteessf, Trkle kendisini asla sevdirmemi ve Trk'n mkl gnlerinde fena imtihandan gemi olan
Yahudilii mdafaa iin kullanlmtr Fakat birok ecnebi dostlarmzdan iittiimize gre kendilerine "Siz
Trk msnz?" diye sual soranlara: "Teessf ederiz, biz Trk deil, Yahudiyiz" diye mukabele eden bir
cemaati mdafaa etmek, byle yksek bir kalem iin byk ve milli bir gnahtr" (Cevat Rifat, "Bir Yahudi
Mdafii -ve lk Defa Trkiye'de Vukua Gelmi Bir Hal", nklap, Mays 1933, S. 2, s. 5, 6).
188
Atilhan, Kendi Vesikalarna Gre Masonluk Nedir?, Doan Gne Yay., stanbul 1964, s. 31. Atilhann
bu konuda da baz Farmason sylemlerini referans kabul ettii ve olaylarla bu ekilde balant kurduu
grlmektedir. Bir Farmason olan Gabr Saulacroixin u szlerine yer verir: nsanlk namna asker ruhunu
mahvediniz, disiplin yerine de insan haysiyetini ikame ediniz. Masonluun ideali orduda disiplini mahvetmek ve
daimi ordu yerine milis ikame etmektir.
189
Atilhan, Kendi Vesikalarna Gre Masonluk Nedir?, s. 33.
190
Atilhan, "Milletin Mukadderatn ahslara Balayanlar ve Partiyi Vatandan stn Tutanlar Bize Koca Bir
Vatan Kaybettirdiler", Hradam, 4 Eyll 1959, Nu: 398, s. 4.
40
nereden aldklarn merak eder ve sorduu soru zerine Yzba Kastamonulu Veli Bey
kendisine u ekilde cevap verir: " Bunlar ttihat ve Terakki Cemiyetini srtlarna dayam
Farmason zppelerdir de ondan.... Atilhan, bu cevap zerine kafasnda oluan dnceleri
de ksaca u ekilde ifade edecek ve hayatnn dier devresinde bu bak as hi
deimeyecektir: "te o zaman, canl hadiselerle ve manal manzaralarla kuvvetli bir
Farmason dmanl tohumu kafamn ve uurumun rahmine dt ve orada byye byye
bu gne geldi."191
Byk devletlerin nazarnda olduu kadar Balkan Savalarnda merkezde yer alan
Bulgaristan iin de Osmanl Payitaht ayr ve ncelikli bir nem tayordu. Ege Denizi ve
stanbul, asrlardan beri Bulgar airlerinin hayallerinde yaam, hatta bu airler Bulgarlar
lkeler fethine tevik eder mahiyette eserler neretmilerdi192. Ama Atilhana gre iin en
zc taraf, Bulgar Farmasonlaryla Osmanl Farmasonlarnn aralarnda cereyan eden
ittifakt. Demiryolu iilerinin grevinde dahi uyduruk bir hadise karma konusunda anlaan
bu gler, Osmanl Devletinin hezimetinde birinci derecede rol oynamlard193.
Parti ihtiras ama bunun yannda da kurtulu areleri arama endiesi, ordu personelinin
kendilerini deiik g dengeleri ierisinde bulmalarna sebep olacak, sanki bitaraf olan
bertaraf olur dncesi subaylar iinde vazgeilmez dstur olacakt. Bu konuda ahs
menfaatlerini her eyin stnde tutanlar olduu kadar, gerekten samimi duygularla vatann
ve devletin kurtuluu iin buhrandan kurtulma alternatifi arayan devlet adamlar ve subaylar
da yok deildi. Atilhann byk vatanperver ve byk kahraman olarak and Kazm
Karabekir Paa, Balkan Harbinden nce Harbiye Nezaretine verdii bir raporda Ordu
siyasete kart. Farmasonluk zabitleri mahvetti. Bizi felakete srklyor. diye feryat
etmitir. Karabekirin feryadna ortak olan Atilhan "Trk' cepheden yere vurmann
imknszln grenler, kaleyi iinden fethetme ve haneri arkadan namerte saplama yolunu
bulmulard. Balkan Harbinde orduya giren Farmasonluk belas muhteem Trk ordusunu
tarumar etmi ve bir avu Bulgar nnde tarihte misli grlmemi bir malubiyete
uratmt. Birinci Dnya Harbi'nde Galiya dalarnda savaan kk bir Trk mfrezesinin
Moskof srlerini nne kattn gren Alman, Avusturya ve Bulgar ktalar hayretten dona
kalmlard. Yksek rtbeli bir Bulgar zabitinin bu emsalsiz manzara nnde aladn ve
nasl oldu da bu arslan ordu bize malup oldu diye dvndn arkadalarmdan iittim
Evet, bizim srtmz yere getiren ey sadece maruz kaldmz hyanetlerdir... dedikten sonra
191
192
Atilhan, Trk te Dmann, s. 62.
193
41
szlerini u ekilde balayacaktr: Nitekim yle de oldu. Biz o zaman Metrovie'de idik.
Farmason zabitlerin alaka terk-i silah ve vazife ettiklerini nefretle grdk. Balkan
Harbinin kaybedilmesindeki balca mesul Farmasonluktur."194
Osmanl Devleti iin Siyonizm kavram, genelde Birinci Dnya Harbi ile anlsa da
Atilhan, bunu daha da gerilere hatta Balkan Savalar ncesine gtrr ancak konuyu yine
Balkanlar ile badatrr. Sultan II. Abdlhamide kar giriilen 1905deki suikast
denemesinin, aslnda bir Siyonist ii olduunu vurgulayarak, bundaki asl amacn Osmanl
Devletini Ermenilerle uratrp Rumeliyi serbest brakmak olarak alglanmas gerei
zerinde durur195. Atilhann fikirlerinde Farmasonluun Siyonizmle iselletirilmesi,
Farmasonlarn kurulmas planlanan sraile giden yolda, yllar ncesinden mihenk ta grevi
yaptklarn gz nne getirmitir. Atilhana gre sonusuz da olsa orduyu tamamen ellerine
geiremediklerini belirtiyor- Balkan Harbinden ksa bir sre nce orduya Masonik szmalarn
hz kazand aktr. Buna gre Edirne 2. Ordu ve Manastr 3. Ordu Farmason zabitlerin
elindeydi.196
Her ne kadar Atilhan, casusluk ve casuslar hakkndaki sylemlerini Birinci Dnya
Sava ve Filistin Cephesi zerinde younlatrm olsa da Balkan Savalar iin de Yahudi
casuslarnn ve ayrca blgedeki Yahudilerin faaliyetlerini de n plana karmaktan
kanmamtr. Edirnede esarette iken ttihat ve Terakkinin Yahudilerinin197 Edirnedeki
btn ar bataryalarn mevki ve vaziyetlerini dmanlara sattklarn rendiini
sylemektedir198. Yine Yahudi asll olduu anlalan Nikolaos Zahariyadisin, daha on bir
yandayken Bulgar istihbaratna Trklerin harektna dair planlar gtrd anlalm,
1918 Mtarekesinde stanbulda nemli casusluk ilerinde kullanlmtr. leriki yllarda da
Trk sosyalistlerinden A.C ve T.F ile de yakn temas kurmu, kendisine New Yorktan ayrlan
tahsisattan bolca para verilmitir199. zellikle Edirne Mdafaas srasnda harbin en iddetli
evrelerinde, Kyk ile Kayapa arasna Bulgarlar tarafndan yerletirilmi ve maskelenmi
bataryalarn ehri dvmeleri zerine yaplan hasarlar ve isabetlerin derecesi, Meri ve Tunca
nehirlerine atlan ieler iindeki raporlarla gn gnne dmana bildiriliyordu.200
194
Atilhan, En Byk Tehlike Farmasonluk", Hradam, 6 ubat 1951, Nu: 45, s. 2.
195
196
197
Bu betimleme olduka ilgintir. lk bakta ttihat ve Terakkinin sanki Yahudileri kulland anlalyor gibi
olsa da Atilhan, aslnda burada dorudan parti ve ordu iindeki Dnme olarak tabir edilen gcn etkisine vurgu
yapmaktadr.
198
Atilhan, slam Saran Tehlike ve Siyonizm, Aykurt Neriyat, Gn Matb., stanbul 1955, s. 83.
199
Atilhan, slam ve Beni srail, Aykurt Neriyat, stanbul 1957, s. 234.
200
Atilhan, slam Saran Tehlike ve Siyonizm, Cemal Azmi Matb., stanbul 1955, s. 33.
42
Casuslarn yan sra yukarda da deinildii gibi, blge halkndan olan baz
Yahudilerin davranlar zerinde duran Atilhan, ordunun karlat nemli glklerden
birisinin de gda meselesi olduunu, Yahudilerin mthi stoklara sahip olduklar halde Trk
ordusuna yardm etmediklerini vurgulamaktadr. Buna gre, harp srasnda Edirnede tuz ve
eker zerinde Yahudilerin ihtikr sz konusudur. Gda konusunda ok zor anlar yaayan
ordunun ancak alt ay dayanabildiini ve bunda da gdaszln pek etkili olduunu
belirtmektedir201. Edirne mdafaa ordusu, alt ay tuzsuz ve ekersiz, eek eti ve sprge
tohumu yiyerek ordunun ve Trkn namus ve erefini aslanlar gibi mdafaa etti.202 Bir
baka yerde de Edirnenin btn gda maddeleri, btn tuz ve ekeri bir anda Yahudiler
tarafndan toplattrlmt. Yani sraelin grnmez kanl haneri, Edirne mdafaasn
arkadan vurdu ve bu yzden yetmi bin asker ve yz bin sivil halk, alt ay mahrumiyet ve
sefalet iinde kvrand ve nihayet kale alktan dt.203 ifadelerini kullanmtr. Bu trden
ihtikrlarla balantl olarak Karaaata bakkallk yapan Moiz adnda bir Yahudinin
Atilhann ktasnda can verdiinin204 ve ele geirilen byk aptaki stokun Trk askerlerine
datldnn205 ifas da ileride Filistin Cephesi zerindeki anlatmla rtmektedir. Ancak
arka planda Trk ordusunun sanki yama ve gasp olayna bulat gibi bir yanl anlalma
sz konusudur. Atilhan, belki bunu hatal olarak ifade ettiinin ya farknda deildir ya da
artlarn bunu gerektirdii gibi bir savunmaya gitme eilimi gstermitir. artlarn zor olmas
sava hukuku asndan byle bir eilimi hakl kartmayacaktr. Ancak ifadelerinde kesinlik
yoktur ve herhangi bir mazerete snmamtr. Fakat anlatmlarnda rastlanlan ve zerine
basarak belirttii baz hususlarn Atilhann sinirlerini bir hayli germi olabilecei
dnlebilir. fadelerinde aln dman tarafn da bir hayli sarst anlalmaktadr. Yine
201
Ayn Yer.
202
Atilhan, slam Saran Tehlike ve Siyonizm, s. 32.
203
Atilhan, "Nasl Yahudi ve Mason Dman Oldum?", Byk Dou, 18 Austos 1950, S. 22, s. 12.
204
Atilhan, bu infaz u ekilde aktarmaktadr: Judah (Yahudi kelimesine vurgu yapmak iin kullanmtr)
aldk ve cepheye gittik. Cephede askerler onun aksine vatan savunmak iin savayorlard. Demir peneli Trk
askeri Judah ald ve onu katr vagonuna att. Judahn lklarn duymamazlktan geldik nk dnyada
Yahudilerin sebep olduklar lklar ykseliyordu. Bu onlarn yannda hibir eydi. srailolu cepheyi grd ve
onursuzca ld. Hemen onun dkknn boalttk. Tuz, eker ve suyu unutan askerimiz drt gn boyunca bayram
etti Askerimiz moral depolad. Topularmzn Bulgarlara karlk verdiini grdm. Bu karmaa iinde
aym ierken, herhalde bir zengin pahal ampanyasn yudumlarken benim aldmdan daha az zevk
duyduunu dndm (Atilhan, A Bullet For A Traitor, The Islamic United Nations, February 1957, Nu: 1,
s. 2). Atilhan, dnyada alk ve sefaletin sebebi olarak grd Yahudilerden iki kiiyi de Milli Mcadele
yllarnda Takprde infaz ettiini aka anlatm, ifadelerini u ekilde balamtr: Bu pheli ifti
ordunun srlarn bildikleri gerekesiyle zindana attm. Sonrasnda her gece onlarn lk ve alama seslerini
duydum Gnn birinde bu lklar son buldu. Sonunda alk ve susuzluktan ldler. Aradan otuz be sene
gemesine ramen bu lklar hl kulaklarmdadr fakat bundan dolay pimanlk duymadm. nk Yahudi
rk, her zaman alk, felaket, sava ve lmlerin sebebi olmutur (Atilhan, They Saw The Turk As He Is,
The Islamic United Nations, August 1957, Nu: 2, s. 2).
205
Atilhan, slam Saran Tehlike ve Siyonizm, Cemal Azmi Matb., s. 34.
43
de sz konusu Trk Ordusunun dt fena durumdur. yle ki; "Parti ihtiras ile gzleri
kararm mesuller alktan teslim olmak raddesine gelmi olan Bulgarlarla bir mtareke
yaparak onlara erzak ve cephane yetitirmek msaadesi verdiler ve bizi hie saydlar.
Vagonlarn tepelerine kadar erzak ve cephane dolu trenler, Mara Kprs stnden ve iki
metre yaknmzdan marurane szlp giderken baz efradn lm kedi etlerini yediklerine
ahit olduk"206
Dman kuvvetlerinin halk arasnda ki muhtemelen casuslar vastasyladr- yayd
bir takm sylentiler, psikolojik harp tekniklerinin son derece dikkatli bir ekilde
uygulandnn gstergesi olarak da kabul edilebilir. Mstahkem kumanda heyetinin
hamamlarda elence yaptklar, kaleyi yarm milyon altn mukabilinde teslim edecekleri
yolundaki Atilhann aslsz dedii iddialar yaymalar, bu konuda verilecek somut bir rnek
olarak grlmektedir207. Atilhann Albay Piyaron de Mondezir (kendi yazd gibi) Edirne
Muhasaras adl kitabnn 15. sayfasndan yapt alntda da Bulgar tarafna alan
casuslarn faaliyetleri hakknda benzer ifadeler olduu grlmektedir208.
Sultan II. Abdlhamidin Hassa askerleri209, Stl erler ve Erturul Alay
askerlerinden mrekkep olan, Atilhann da bizzat grev yapt 11. Nianc Taburu, byk
kahramanlklar ve fedakrlklar sonucunda Bulgarlarn Deliorman halkndan teekkl etmi
12. Numune Alay ile yapt muharebe sonunda, bir alay Bulgardan tek nefer kalmayacak
ekilde hepsini sngden geirmiti. Bu atmalar esnasnda Atilhan da iki sng yaras
alacaktr210. 11. Nianc Taburunun kumandan Bnb. Hafz Ali Bey, 2. Blk Kumandan
Hakk Bey, 3. Blk Kumandan Kastamonulu Veli Bey ile 4. Blk Kumandan Filibeli
Hazm Bey yaralanm, 1. Blk Kumandan Muhlis Bey ve taburun dier sekiz subay da
ehit olmutur. Bu sebepten dolay Atilhan kumanday kendisinin aldn belirtecektir: te
o tarihi ve mthi anda kader, bu mehur taburun kumandasn bu cizin eline vermiti.
Askerlerim beni babalar gibi severdi.211
Tm zor artlardaki muharebelere ramen, 13 ubat 1913'de Edirne mstahkem
mevkii aniden silah teslim etmitir. Bu emre itaat etmeyen Cevat Rifat, kendi ifadesiyle tek
206
Atilhan, "Allah'tan Niyazmz", Hradam, 27 Mart 1959, Nu:354, s.4.
207
208
Atilhan, slam Saran Tehlike ve Siyonizm, Aykurt Neriyat, s. 88.
209
31 Mart Olay srasnda, Sultan Abdlhamidin bu Hassa Ordusunun kumandan Mahmud Muhtar Paa,
Sultana mracaatta bulunarak, emir vermesi halinde Selanikten gelenleri yok edebileceklerini sylediinde
Sultann buna cevap olarak, ahsm imhaya matuf bu meum kyam bertaraf etmek iin Mslman-Trk
ocuklarnn lmesine asla msaade edemem (Atilhan, Trk te Dmann, s. 129) demesi, gerekten
anlamldr. Aslna baklrsa Sultann, bu kyam tamamen bertaraf etme kudretine sahip olduu aikrdr.
210
211
44
bana muharebe etmi ve dman kumanda heyeti ve askere iyi muamele etmek, uluslararas
askeri usul ve kurallara uymak ve kendisiyle birlikte 11. Frka Kumandan brahim Paa'nn
kllarn almamak artlarn taahhde mecbur etmitir212.
Atilhan yaral bir ekilde Bulgarlara teslim olur213. Gerek ilk teslim olduu anlarda
gerek daha sonra Sofyada esaretteyken Bulgarlardan takdir grecektir. Bulgarlarn bu
davranna karlk kendi devletinin resmi makamlarndan ayn muameleyi grmemekten son
derece zgn ve kzgndr. Edirne Belediyesinin Kurtulu Bayramlarnda bir ahdi vefa bile
gstermeyip kendisini davet etmediklerinden iddetle yaknmtr. Bu sitemini ileri tarihlerde
yazd bir yazda Daha garibi, 1937 ylnda ocuklarmla birlikte Varna'ya dinlenmeye
giderken Bulgar vapurunda kamara kalmam. Bizim naiz hizmetleri bilen acente, vapurun
birinci mevki salonunu batanbaa kapatarak bize tahsis etti. Harp ve dmanlk baka,
kahramanla sayg gstermek bakadr.214 eklinde dile getirecektir. Esasen bu trden sitem
ve serzeniler, Atilhann hemen hemen tm yazlarnda dikkat eken bir zellik olarak
karmza gelmektedir. Fakat Atilhan, Balkan Harbinde gsterdii yararllktan dolay iki
sene kdem zamm ile taltif edilmekten de geri braklmamtr215.
Balkan Harbinin sebeplerinin daha derin temellerine ynelik Atilhann bir tespiti de
kayda deerdir. Aslnda burada, dman bir azdan kendi tarihinin sorgulanmas dikkat
ekicidir. fadelere bakldnda Atilhann, ideolojik olarak sahip olduu deerler
perspektifinde bu fikirlere ortak olduu belli olmaktadr. Bir bakma Osmanl Devletinin
iskn politikasnn sorguland bu ifadeler u ekilde gze arpar: Balkan Harbinde Edirne
skt edip de hepimiz Bulgarlara esir dtmz vakit bir gn Sofyada Banke
212
Cevat Rifat Atilhan Kimdir?, Byk Cihad, 7 Eyll 1951, Nu:26, s.4. (Ayrca Atilhan, bu silah teslimi
srasnda yaananlar da ylece kaydetmitir: atma srasnda dman saflarnda beyaz bayrak dalgalanm,
ate kesilmi, Bulgar Alay Kumandan Alb. Boyaciyef ve heyeti ile grlyor. yle bir diyalog geiyor: Alb.
Boyaciyef harp esnasnda bir hel ukuruna dmt. st ban gstererek:
- Yetmez mi artk? dedi.
- ehir igal edilmi, muhasara durmutur. Siz de atee son vermek istiyorsanz bir protokol imzalayn ve
buyurun.
- Ne istiyorsunuz?
- eref ve haysiyetimize hrmet
- stediiniz gibi yaznz imzalayalm.
yle yaptk ve ben ne dtm, karargha doru ilerlemeye baladk. Bulgar askerleri de yry kolunda bizi
takip ediyordu. Askerimin nnden geerken:
-erefinizi kurtardm arkadalar. Hi merak etmeyin, layk olduunuz saygy greceksiniz.
Mehmetikler bir yandan silahlarn kryorlar, bir yandan iin iin alyorlard. Zavall Trk Dnk obanna
teslim olmutu. Hyanete uramt. Arkadan hanerlenmiti Siyonist, Mason ve Dnme suikast! (Atilhan,
slam Saran Tehlike ve Siyonizm, Aykurt Neriyat, s. 86-87).
213
214
Atilhan, Cennet Mekn kinci Sultan Abdlhamid Han, Byk Cihad, 17 Ekim 1952, Nu:83, s.4
215
MSB Arivi, Cevat Rifat Atilhana Ait Askeri Safahat Belgesi.
45
Kaplcalarnda Bulgar Kumandan General Radko Dimitriyef ile tanmtm. Bu zatn bana
syledikleri harfi harfine hafzamdadr onu aynen nakledeyim:
- Biz de Trkz. Ben Trk mekteplerinde ve Galatasaray Sultanisinde tahsilimi
yaptm. Adet ve ananelerimiz ayn kke dayanr. Asllarmz Asyaldr. Eer
babalarnz uzun asrlar igali altnda bulundurduklar u Bulgarlar Mslman
yapm olsalard, imdi biz Avrupal gvurlarn -tabir aynen kendisinindir diyor-
ihtiraslarna alet olarak byle birbirimizi krmazdk.216
Atilhan, ne kadar ok sebep sralanrsa sralansn, Balkan Harbinin getirmi olduu
hezimette temel sebebi ihanet ve acziyete balam ve gayet sert bir slup sergilemitir:
"Kahpe Makedonya elimizden km Cehenneme kadar yolu var. Yedi milyon Trkn
mezar olmu Yemen elimizden gitmi, sahiplerine mbarek olsun. Dier zengin lkeler
elimizden gitmi. daresizliimize, fesat unsurlarna kar gsterdiimiz aczimize
kselim"217
Edirneyi dmana brakmama iddiasyla darbe yapan ttihat ve Terakki Hkmeti,
bar grmeleri iin mracaat etmek zorunda kalm; 30 Mays 1913 Londra Bar ile
Edirne, Gelibolu Yarmadas dndaki tm Trakya ile birlikte Bulgaristana braklmtr218.
II. BRNC DNYA SAVAI DNEM

Atilhan, Osmanl Tarihinde ayr bir neme sahip olan ve adeta destan durumuna
getirilen anakkale Muharebelerine katlmam olsa da konu zerinde verdii bilgi ve
yorumlarla dikkat ekmektedir219. Muharebelerin askeri ve stratejik analizlerini yapmam
ancak tarihin bu dnemini, sahip olduu ideoloji perspektifinde deerlendirmitir.
Yazdklarna gre, anakkale Cephesinde dahi Siyonizmin etkileri grlmektedir. Hatta
ngilizlerin anakkale Boazna taarruzlar, srf bu Siyonist idealler ekseninde
gereklemitir.
216
Atilhan, Yahudi Dnyay Nasl stila Ediyor, Aykurt Neriyat, stanbul 1962, s. 30.
217
Atilhan, "Damarlarnda Tek Damla Trk Kan Bulunmayan Bir Adamn Hezeyan Karsnda", Hradam, 1
Ocak 1960, Nu: 432, s. 4.
218
Durmu Yaln (ve dierleri), Trkiye Cumhuriyeti Tarihi, C.I, AKDTYK Atatrk Aratrma Merkezi,
Ankara 2000, s. 63.
219
Osmanl Devletinin katlmyla bir dnya sava halini alacak olan Avrupadaki atmalar hakknda geni
bilgi vermek, dorudan konumuzla ilgili olmad iin Atilhann da iinde bulunduu savan bir cephesi olan
Sina ve Filistin Cephesi zerinde daha ok durulacaktr. Ancak kendisi katlmasa da bu satrlar arasnda
anakkale Cephesine deinmek durumundayz ki; Atilhan bu cephede ngiliz ordusu iinde savaan
Yahudilerden ve Siyonist taburlardan bahsetmektedir. Yine kendisi anakkalede savaan Trk askeriyle ayn
kaderi, ayn yerde yaayacaktr ki zaferle birlikte buradaki birliklerin bir ksm Sina Cephesine gnderilecektir
(erif Gralp, Bir Askerin Gnlnden anakkale Cephesinden Filistine- Gncel Yay., stanbul 2003, s.
12. erif Gralp Bey, Trk subay kadrosunun tutumuyla ilgili ilgin bir kayt daha dmtr. Bunda,
istasyonlarda ve yollarda subaylarn erlerle fazla megul olmayp tavla oynadklar bilgisi yer almaktadr).
46
Bu konudaki fikirleri, Atilhann hayal dnyasnda meydana getirdii fikirler gibi

gzkmemektedir. nk referans olarak ald kaynak yine dman tarafna aittir. Yahudi
Yarbay J.H Patterson tarafndan Franszca kaleme alnm olan Vers Constantinople
(stanbula Doru) isimli kitaptan hareket etmitir. Atilhana gre iki yz sayfalk bu kitap,
srailoullarnn kfran ve nankrlk aheseridir220. Yahudi gnlllerinden oluturulmu bir
Siyonist ktas anakkalededir ve hemen hemen 500 Yahudiden olumaktadr221. Kitaba
gre Yahudiler, tilaf devletlerinin Rusyaya yardm gtrmesi iin almtr. Yine kitabn
13. sayfasndan alnan bilgiye gre de Patterson unlar ifade etmektedir: Evet, stanbulun
sktu hayati bir ehemmiyeti haizdir. Bu bizim arktaki ve Garptaki prestijimizi arttracak ve
Msr, Irak ve randaki nfuzumuzu takviye edecektir.222 Sleyman Kocaban saylarn
600 olarak belirttii bu gnlllerin Zion Mule Corp (Siyon Katr Alay) adnda toplandklar
grlmektedir223. Rus ordusundan emekli Yahudi asll subay Trumpledorun liderliinde
meydana getirilmi olan bu alayn komutanln, Siyonizme olan sempatisi ile tannan
ngiliz John Henry Patterson yapmaktayd224. Pattersonun komutanl altndaki Yahudi
askerler, Siyon idealleri altnda gayet inanl bir ekilde kendilerini adam gzkyorlard.
"23 Mart 1915'de gen Yahudi gnllleri Gibari Kararghnda harekete hazrlanm
bulunuyorlard. ok messir bir merasimle bu hareket tebcil ve takdis edildi. stanbul'u zapt
edecek ve Trk'n burnunu kracak bu hareket, Yahudi milleti iin ne byk bir eref tekil
ediyordu. Hahamn okuduu duay btn erler ellerini havaya kaldrarak aynen tekrar ediyor
ve Trk'n burnunun krlarak Konstantiniye'nin zaptnn Yahudilerin byk hisseleri
olmasn tebarz ediyorlard."225 Ad geen Yahudi gnlller zerinde mthi bir psikolojik
tesir yapld grlr. anakkale'ye gelen Yahudi gnlllerinin kumandan Yarbay
Patterson, karaya ayak basar basmaz unlar syler: Drt buuk asrdr barbar srlerinin
eline dm olan u gzel stanbul'u vahi Trklerin elinden almak erefini Yahudi milletine
220
Atilhan, slam ve Beni srail, s. 223.
221
Atilhan, Yahudi Dnyay Nasl stila Ediyor, s. 221.
222
Atilhan, Yahudi Dnyay Nasl stila Ediyor, s. 218, 219.
223
Sleyman Kocaba, 1915 anakkale Savalar ve Trk-Dnya Tarihindeki Yeri, Bayrak Yay., stanbul
2005, s. 78.
224
Kocaba, 1915 anakkale Savalar, s. 79.
225
Atilhan, "Vatana Hyanet Bu Derece Mdafaa Edilmez", Hradam, 19 Mays 1959, Nu: 368, s. 4. Esasen
bunlar Yahudilerin ngiliz siyasetine alet edildiine iarettir. Ian Hamilton, Siyon Katr Alay hakknda unlar
yazacaktr:
Komutanlar korku romanlar yazar olan biriydi ve denetimim sonunda Yahudilerden faydalanacamza
inandm. Mamafih bu birlik Siyonist Alay haline getirilmeye allyordu. Yahudilerden bizim karlarmza
uygun bir ekilde faydalanabilirdik. yle ki; onlar kendi karlarmz iin istismar edip Yahudi gazetecilerin ve
bankerlerin abalarn salardk. Yahudi gazeteciler bizim davamza renk katar, Yahudi bankerler kesemize
para ydrrd (Kocaba, 1915 anakkale Savalar, s. 79.)
47
kazandrnz.226 Bu ktalarn oluturulmasnn geni bir organizasyon gerei olduu da

aktr. Bir zamanlarn Roma Belediye Bakan olan mehur Yahudi Nathan, Yahudilerden
oluan bu mstakil ktann, anakkale'de Trklere kar cephe almasnda byk bir rol
oynamtr227. Kocabaa gre, srail ordusunun temelleri bu alayn kurulmasyla atlm, bu
alay Siyonist emel urunda ilk savan Geliboluda vermitir228.
Dnyay byk bir felakete srkleyen nedenlerin Atilhan tarafndan ok daha deiik
noktalara dayandrld grlmektedir. Her eyden evvel Atilhan, kalplam ideolojisiyle bu
sava tek bir sebebe balar: Yahudi devletinin kurulmas. Ona gre bu asl sebeptir, dierleri
ise sadece grnr taraflaryla nem kazanr229. Milletlerin kann emen Yahudi, Birinci
Dnya Harbini karm, sonra Cemiyet-i Akvam kurarak milletlerin dizginlerini ele almak
istemitir.230. Henry Ford da bir sz hatrlatarak unlar sylemitir: Eski bir vecizede,
Harpler, Yahudilerin hasat mevsimidir denmektedir Btn harplerde onlarn malzeme
kadar istihbarat tccarl da yapm olduklarnn grlm olmas, hi de artc deildir.
Bunun ad harp vurgunculuu ve casusluktur.231
226
Atilhan, Ne Oluyoruz, Meydan Bu Kadar Bo Mu Sandnz?, Yeni stiklal, 13 Kasm 1963, Nu:142, s.2
227
228
Kocaba, 1915 anakkale Savalar, s. 80.
229
Atilhan tarz bir komplo teorisi dncesi, gnmz siyas olaylar zerinde de byle bir bak asnn henz
geerliliini srdrdn gstermektedir. zellikle ABDnin Ortadou politikasnn altnda yatan gereklik,
Amerikal baz yazarlar tarafndan da vurgulanmtr (Ayrntl bilgi iin Bknz: Grace Halsell, Tanry
Kyamete Zorlamak, Kim Yay., Ankara 2003). Kyamet Teorileri, Evanjelizm, llminati, Gizli Dnya Devleti,
Masonluk, Siyonizm gibi kavramlar, popler kitaplarda ska ilenmitir. Trkiyede de younlukla Milli Gr
fikri erevesinde bu kavramlar ska kullanlrken, Milli Gr perspektifinde yaymlanan birok eserde de
zellikle bu batl kaynaklar vazgeilmez referanslar olarak kabul edilmitir. Gnmzde dnya apnda nde
gelen silah fabrikalarnn Yahudilerin elinde olmas, bunlarn pazarlanmas iin sava senaryolarnn
hazrlanmas sanki bu dnceleri destekler gibi grnrken, Atilhann Yahudilerin kanla beslendii
sylemiyle adeta bir paralellik arz eder. Benzer bak as Atilhann, Birinci Dnya Savann sebeplerinde
Milliyetilik fikrinin ne kadar tesirli olduu konusunda bir analiz yapan Macar Tibor Von Ekkarddan ald u
ifadelerde gizlidir: 19. Asrn milli hareketi, haddi zatnda milletler arasnda mevcut dmanlktan deil, ancak
materyalist menfaatlerin doymak bilmeyen hrsndan doan harple neticelenmitir. Demek oluyor ki byk
harbin sebebi milliyet olmamtr. Milletin gnlne kk salan ve milletin arzu ve ihtiyalarn tanyan, kendi
tekmlnn en byk amilini milli endividalitenin tekmlnde gren hakiki ve doru anlalan milliyet hibir
zaman yz binlerce, milyonlarca kardeini, rkdan sava mezbahasna gndererek byk kapital, byk
endstri ve ticaret iin onlar feda etmez(Atilhan, Dnya Nazarnda Yahudilik ve Masonluk, Selamet
Basmevi, stanbul 1935, s. 44.). Allagelmi komplo teorileri, insanlar her savan altnda bir Yahudi arama
gibi bir dnceye sevk ederken, gnmzde de Antisemitizm ateini besleyen unsurlar halini almtr. Bu
balamda gnmzden altm sene ncesine varan Atilhann sylemleri, syleyen farkyla ierik ayn kalmak
kaydyla srmektedir. Rifat N. Bali, Trkiyede AKP iktidarnn Atilhan ismini azna almasa da onun bu
konudaki dncelerini benimsediini ve klfna uydurarak hayata geirdiini belirtmitir. Bunda da AKPnin
kurucularnn Milli Gr bnyesinde yetimi olmalarnn rol birinci derecededir (Rifat N. Bali ile 2 ubat
2012 tarihli ile grme). Kapatlan Refah Partisi stanbul eski milletvekillerinden Bahri Zengin de Cevat Rifat
Atilhan'n eserlerinin ilk kuak Milli Grler zerinde derin etkisi olduu ve partide devam eden Siyonizm
temasnn bu etkiye dayand kansndadr (hsan D. Da, Kimlik, Sylem ve Siyaset -Dou -Bat Ayrmnda
Refah Partisi Gelenei, mge Kitabevi Yay., Ankara 1998, s. 32).
230
231
Henry Ford, Beynelmilel Yahudi (ev. Hacasan Ync), Kayhan Yay., stanbul 2005, s. 48.
48
Atilhann, yukardaki sylemlerinde zellikle yabanc referanslar daha sklkla

kulland grlmektedir. Bu kaynaklarn yan sra bizzat Yahudi lider veya din adamlarnn
itiraflar olarak nitelendirdii szlerini de yazlarnda bolca gstermitir. Zira Siyonizmin
kurucusu olarak bilinen Thedor Herzl, henz 1895lerde alan biraz daha dar tutmakla
beraber- muhtemel bir savata Yahudilerin alaca tavr dahi belirten u cmleleri sarf
ediyordu: stikbaldeki bir Avrupa sava bizim teebbsmze bir zarar vermez, bilakis
faydal olur. Zira btn Yahudiler btn varlklaryla kar tarafa, emin olan tarafa
geiverirler. demekteydi232. Savan en iddetli hal ald yllarda ise Sarbon niversitesi
profesrlerinden Yahudi kkenli Bash, 23 Nisan 1916da Gustave Hervenin gazetesine
unlar yazmtr: Arkadalar, gn yakndr, her ey bunu haber veriyor. Devasa toplarn
grltsnden ve mitralyzlerin imeklerinden sonra Mesih, sizin Mesihiniz zuhur
edecektir.233 Yine mehur Balfour Deklarasyonuna iaret edilirken, Dinmis Hanau adl bir
yazarn British Truth adl eserindeki u szleri hatrlatlr: Yahudilerin tam, kati ve
muzafferane Arz Mevuda avdeti Rusyann yklmasndan sonra husul bulacaktr. Bu mhim
tebeddlat yaklaan byk harpten bekleyebiliriz. Bu harp, Avrupa milletlerinin ba ucunda
asl duruyor. unu da unutmamaldr ki bunun en byk neticesi u olacaktr; Trkiye
mparatorluu paralanacak ve o vakit ngiltere gibi byk bir devlet Filistinde bizden
bakalarnn yaamasna msaade etmeyecektir.234
Mehur Siyonist liderlerden Weizman235, savatan ksa bir sre sonra sanki bunlar
itiraf etmitir. The New Palestinenin Nisan 1923 tarihli saysnda Weizmann daha sonradan
tekzip edilmeyen bir demeci yaynlanmtr: Zannediyorum ki harbin balca neticesinden
birisi de milli Yahudi yurdunun kurulmas hadisesi tekil ettiini, harbin bitarafne yazlacak
tarihi gsterecektir. Biz bunun iin harp ettik ve Trklerin malubiyetine hizmet ettik. 1897
Siyonist Kongresinin kararlarna ve Siyon Hkemasnn protokollerine uyularak otuz milyon
Avrupalnn telef olmasna sebep olduk.236
232
Thedor Herzl, Hatralar, (Trkesi: Ergun Gze), Boazii Yay., stanbul 2002, 42.
233
Atilhan, Gizli Devlet ve Fesat Program, Aykurt Neriyat, stanbul 1964, s. 34. Beklenen Mesih konusunda,
birbiriyle rten paralar da yok deildir. Herzlin tant Albay Goldsmide gre; sofu ngilizler Yahudilerin
Filistine gnden sonra kacak bir Mesihe inanyor ve onu bekliyorlard. Bu yzden bu ge yardm bile
edebilirlerdi. Viyanadaki ngiliz Elilii Papaz William Hechlere (ebcet hesabyla eski metinlere anlam
vermekle tannmtr) gre ise Herzl, Beklenen adam dr. Ona gre Herzlin Filistini ele geirmesi akabinde
de Hristiyanlarn bekledii Mesih rcu edecektir. Ona elinden gelen yardm yapmaya amadedir. Ancak
Yahudilerden bazlar Sabetay Sevi rneinden dolay Herzle biraz phe ile bakmaktadrlar. (Herzl, Hatralar,
s. 53, 62.).
234
Atilhan, Gizli Devlet ve Fesat Program, s. 34-35.
235
Weizman da Siyonist emellerinin gereklemesi konusunda bir hayli mesai yapmtr.
236
Atilhan, Gizli Devlet ve Fesat Program, s. 36.
49
Yukarda ad geen 2 Kasm 1917 tarihli Balfour Deklarasyonu adeta bugnk

srailin temelini oluturmutur237. Bu temeller, Dzraelinin ngilterenin babakanln
yapt dnemlerde atlmtr. yle ki, ngiltere onun sayesinde adeta bir Yahudi istilasna
maruz kalmtr238. Hatta bir zaman ngiltere Hkmetinin ismini srail Hkmeti yapmak
istemi, Btn gizli teekkllerin ve cemiyetlerin banda mutlak surette Yahudiler
bulunmaldr ve bulunmaktadr. demek gibi ilgin bir slogana imza atmtr239. ngilterede
Kralie Viktorya ve Dzraeli devri, bu balamda Yahudilerin altn devirlerinin baladnn
iaretiydi. Kral Edward zamannda ise bu devirler zirve yapmtr240. te aslnda, ngiliz
hkmetlerini daima Trk hkmetlerinin dman yapan kuvvet ve saik ve messir ngiliz
milleti deil, bu milletin mukadderatna el koymu olan Yahudilerdir.241 Yine Atilhana
gre, bir dier nemli isim Lloyd Georgedur. Bu adam ngiltereyi, Yahudilii ve
Farmasonluu mahvolmaktan kurtarmtr242.
Yahudilerin ngiliz hkmetine tesirleri, karlkl menfaatler zerine dayanyordu.
Alexandre Beim, Thedor Herzl ve Siyas Siyonizm adl eserinde ngiltere'ye ynelik olarak
unlar demektedir: "mparatorluunuzun yolu zerindeki Filistin elinize geerse elbette
arkn menfaatleri de sizin olacaktr. Eer bizim muhtariyetimizi kabul ederseniz, devletinizin
Filistin'e sahip olmasna en byk yardm sizlere vadediyoruz."243 Bu yardm elbette parasal
yardmdr ve Yahudiler ellerindeki servetleri Siyonda bulumak zere dkmeye hazrdrlar.
ngiltereye yaplan maddi yardmlar ilerde birer antaj unsuru olarak kullanlacaktr. Mesela
Churchill, ngiltereyi kesinlikle harbin iine atacak olan Morgentav plann kabul etmek
zorunda kalacaktr. Yoksa Byk Britanya iflasa gidecekti. nk dnya Yahudilii
ngiltereye 6.500.000 dolar bor vermiti244. Churchillin Siyonistlerle sk ilikiler iinde
bulunmas aslnda devletin tamamen aleyhinde sonular dourmutur. Yllar sonra bile bunlar
d siyasette sz konusu edilmi ve yaplan analizlere nemli bir referans olmutur. 3 Kasm
237
Atilhan, slam Saran Tehlike ve Siyonizm, Cemal Azmi Matb., s. 44. Ayrca Bknz: Stanford Shaw and
Ezel Kural Shaw, Osmanl mparatorluunda ve Trkiye Cumhuriyetinde Yahudiler, C.2, (ev: Meri
Sobutay), Kap Yaynlar, stanbul 2008, s. 322; David Fromkin, Bara Son Veren Bar (ev. Mehmet
Harmanc), Sabah Kitaplar, stanbul 1993, s. 287-296). 2 Kasm 1917de Balfour Hkmeti, Baron Rotschilde
yazd bir mektupla; Yahudi olmayanlarn inanlarna ve hrriyetlerine halel gelmemek kayt ve artyla
Yahudilere Filistinde bir Yahudi Yurdu tesis etme msaadesi vermitir. Bu, bir bakma Siyonizmin ilk resm
baars olarak kabul edilmektedir (Herzl, Hatralar, s. 344.).
238
239
Atilhan, Farmasonluk, s. 66.
240
Atilhan, Yahudi Dnyay Nasl stila Ediyor, s. 16. Kral Edwardn Yahudi cemaati reisine, Sir Bu fakir
ve byk Yahudi halknn vaziyetini dzeltmek iin her eyi yapnz demesi, ie nereden balandn gstermesi
asndan nemlidir (Atilhan, Yahudi Dnyay Nasl stila Ediyor, s. 41).
241
242
243
Atilhan, Masonluun yz, Bedir Yay., stanbul 1966, s. 83.
244
50
1956 tarihli Heins Weber imzal Adnan Menderese yazlan mektupta "Churchill, Balfour
beyannamesi ile ngilterenin mezarn kazd ve Farmasoncu Siyonist siyaseti, ngiliz
mparatorluunun hayatna mal oldu. Bunu bugn her gz gren biliyor." denmektedir245.
Yine savatan sonraki yllarda, bir aya ukurda ve yar meflu vaziyette olan Churchillin,
pimanlk ve vicdan azab iinde, Almanya'ya reva grd hakszlklar hatrlayarak "Biz
yanl domuzu ldrdk." demesi tarihe gemitir246.
Savan grnrde bahanesi, Avusturya- Macaristan Veliahd Franois Ferdinandn
28 Haziran 1914 gn Saraybosnada Princip adl bir Srpl tarafndan ldrlmesi
olmutur247. Atilhan, olayn failini dahi srailoullarna balamtr ki, ona gre Prinip, bu i
iin Yahudilerden ykl miktarda para almtr248. Savan balamas ve gelimesinde bu gizli
gcn etkisini belirtmesi konusunda nemli bir bilgiyi Atilhan, yine itiraf olarak nitelendirdii
bir alntyla vermektedir. Selamet Mahfeli Neriyat arasnda yer alan bir kitaba gre
Onsekizinci asrn muzlim ve bulutlu semas altnda btn Avrupa barut mahzeni zerinde
oturarak an be an infilaka muntazr bir fedai manzaras arz ederken, Masonluk bu mahzene
ate verecek uzun fitile ate verecek bir kahraman eklinde kendini gstermitir. Atilhan
kendi yapt aklamada szlerini u eklide balar: Esasen bizim iddiamz da budur. Btn
dnya harp ve ihtilllerini hazrlayan Yahudi, her memlekette kendi uak ve yataklar olan
Farmasonlar altrr ve bombann fitilini onlara atelettirir. te yukarda itiraflar.249
Osmanl Devleti, sava balamadan nce kendisine hararetle mttefik aram ama
ittifaklara kabul edilmemitir. Bunda artk Devlet-i li Osmannin, dier devletler tarafndan
karikatrlere dahi konu olan paylalacak pasta olarak grlmesinin byk rol vardr.
Osmanlya kar temkinli yaklaan ve dolaysyla da tereddt besleyen Almanya, kendi
iindeki tartmalarda II. Wilhelmin etkisiyle, Osmanl Devleti ile ittifak kabul edecektir.
Yaplan mukaveledeki maddelerden birine gre Alman askeri kademesi, Osmanl Devleti
emrinde alacak ve Osmanl ordusunun sevk ve idaresinde fiili nfuz sahibi olacaklardr.
yle ki Filistin Cephesinde bu durumu Atilhan, gayet kzgnlk veren bir durum olarak
anlatacak, Trk kumandanlarnn dikkate bile alnmadndan yaknacaktr250.
245
BCA, 030.01.6.31.22
246
Atilhan, Medeniyetin Bat, Aykurt Neriyat, stanbul 1963, s. 14.
247
Armaolu, 20 Yy. Siyas Tarihi, s. 103.
248
Atilhan, Menemen Hadisesinin yz, s. 68.
249
250
Bunlardan bir rnek haberleme konusundadr. Sava srasnda nemli bir yeri olan haberleme ile ilgili
olarak Atilhann yapt yorumlardan yola karak, savan tm birimlerinde bu Alman kontrolnn ne derecede
etki olduunu renmek mmkndr. (Cevat Rifat, Suriye Hezimet-i Facias ve Sebepleri, Tasvir-i Efkr, 13
Knunuevvel 1334 (13 Aralk 1918), Nu: 2589, s.2). Bu konuyla ilgili ayrnt ileriki sayfalarda verilmitir.
51
Almanya, savaa Osmanlnn yannda girme karar alrken, phesiz kendi savana
giriyordu ve Osmanlnn akbeti doal olarak umurunda bile deildi. Alman kendi vatan
iin kendi menfaati iin btn dnya ile harp eder. Fakat onlarn Trkler iin dklecek
yarm damla bile kan yoktur.251 derken Atilhan, bu geree dikkat ekecektir. Almanlar,
Osmanl Devletini ne kadar kendi karlar ekseninde deerlendirdiklerini pek de
gizlemiyorlard. rnein ttihat ve Terakki Hkmeti, 9 Eyll 1914de tek tarafl olarak
kapitlasyonlar kaldrdn ilan ettiinde, buna en fazla itiraz Almanyadan gelmitir252.
Almanya, ngiltereyi Ortadouda Osmanl ile uratrarak oyalama taktiini
benimsediinden, Kanal Cephesinin almasnda Osmanl ynetimine srekli telkinlerde
bulunmutur. Asker adan tamamen hayalden ibaret olsa gerek, harekta Alman Generali
Liman Von Sanders Paa dahi itiraz edecektir253. ngilizlerin 150.000 kiilik kuvvet ydklar
blgeye 4. Ordu Komutan olarak Ahmed Cemal Paa, 35.000 kiilik bir kuvvetle gelmiti254.
Kanal Maceras, yaplan iki harektn da baarszla uramasyla adeta ikinci bir Sarkam
Vakas olacaktr255.
Sonular itibariyle Osmanl Devleti bata olmak zere ok uluslu imparatorluklar
tarih sahnesinden silen Birinci Dnya Sava, cereyan ettii blge dolaysyla en byk zarar
Osmanl Devletine yapmtr. Pei sra savalardan kafasn kaldramayan Osmanl Devleti,
nfusunun en gzide ksmn bu savalarda kaybedecektir. Bunda, byk devletlerin
Osmanlya kar olan asrlk kini kadar, sonucun bu derece vahim hale gelmesinde idaredeki
zaafn da byk rol olmu, mesuller olarak grlen Maherin Atls Enver, Cemal ve
Talat Paalar256 kendilerini lke topraklarnn dna atmlardr. Yze inen tokat kabilinden
saylan hezimetler zinciri ile bir millet, uzun sre kendisine gelememitir. "Bir kumar
masasnda rest eker gibi milletin reyini almaya dahi lzum grmeden girdiimiz Birinci
Cihan Harbi, milyon Trkn canna kydktan sonra talihin abus ehresi kendini
gsterdi."257
251
Cevat Rifat, Suriye Hezimet-i Facias ve Sebepleri, Tasvir-i Efkr, 16 Knunuevvel 1334(16 Aralk 1918),
Nu: 2592, s.2.
252
Yusuf Hikmet Bayur, Trk nklab Tarihi, C. III, Trk Tarih Kurumu Basmevi, Ankara 1991, s. 162.
253
Bayur, Trk nklab Tarihi, s. 181-182.
254
Birinci Dnya Harbinde Trk Harbi, Hicaz, Asir, Yemen Cepheleri ve Libya Harekt 1914-1918, Gen.
Kurm. ATASE Yay., Ankara 1978, s. 165.
255
Bayur, Trk nklab Tarihi, s.313.
256
Bir eserinde Atilhan, Talat Paann Yahudilere Filistinde bir yurt verilmesini daha 1907de vaat etmi
olduunu belirtir. Buna gre de Yahudi devletinin resmi kurulu tarihi 1948 ise de hakiki tesisi 1908dir der
(Atilhan, Yahudi Dnyay Nasl stila Ediyor, s. 216). Baka bir yerde de Yahudilere Filistin topraklarnda
muhtariyet sz verdiini yazmaktadr (Atilhan, 31 Mart Facias, Aykurt Neriyat, stanbul 1969, s. 175).
257
Atilhan, "Ahmet Emin Yalman'n Mahkmiyeti ve Amme Vicdan", Hradam, 7 Austos 1959, Nu:390, s. 1.
52
Ancak bu vahim sonu, bir bakma farkl bir yn de gstermitir. Dnya Harp
Tarihi'nde yzyllardan beri trl muharebelerle ypranm, yorgun, fakir ve eitilmemi, iyi
tehiz edilmemi nicelik ve vastaca dmanlarndan aa dzeyde olan Osmanl Ordusu,
yine de Birinci Dnya Harbi'nde, bu niteliiyle beklenenden ok fazlasn yapmtr258.
A. Sina-Filistin Cephesinde ngiltere ve Siyonizm ile Mcadele

Daha nce de deinildii gibi ngiltere, Balfour Deklarasyonunun yaynlanmasyla
resmen Siyonizmi destekler bir konum ierisine girmitir. Bu balamda ngilterenin
uluslararas konjonktrde aktif bir ekilde Filistin topraklarnda Yahudilere bir yurt temini
konusunda alt gzlenmektedir. lk etapta devletleraras grmelerin gizlilikle
yrtld bilinse de bu gizlilik kendisini daha fazla muhafaza edememitir. Bunun ihtiyari
veya gayri ihtiyari olup olmad konusu esasta pek de fazla nem arz etmemektedir. Sre
ierisinde gelinen noktada ngilterenin sper g olduu dnlrse, Osmanl Devleti
nazarnda bir kayb olup olmayaca endiesi gtmediini anlamak hi de zor deildir. ngiliz
yetkililerin son zamanlarda yapt aklamalar, Siyonist grlerle paralellik gstermekteydi.
Daha sava kmadan bir takm nderlerin muhtemel bir savatan ne kadar memnun
kalacaklarna dair aklamalar da dikkat ekmektedir.
Biraz daha dikkatli olunursa, Yahudilerin Balfour Deklarasyonu yaynlanmadan daha
nceki yllarda dahi ngilterenin kendileri iin bir umut olduuna dair fikir tadklar
grlecektir. Dinmis Hanau 1906'da British Truth adl kitabnda, "Trklerin imparatorluu
paralanacak ve o vakit ngiltere gibi byk bir devlet Filistin'de bizden bakalarnn
yaamasna msaade etmeyecektir. demiti259. Bunun sadece temenniden ibaret olmad
aktr. nk ngiltere zellikle Dizraeli ile beraber artk Siyonist akmn etkisi altnda
kalmtr. Verilen demeler ve takip edilen politikalar, Siyonistlerin mitlerini arttrmaktan
eksik kalmamtr. Gelinen noktada ngilterenin Siyonist ideallere hizmet etmesi, Thedor
Herzlin daha ilk etapta aslnda bir hayalperest olmadn da gstermi, rakiplerini dahi
artmt260. Herzl, Siyonist Kongresi iin syledii bir szde, Baselde Yahudi Devletini
258
Birinci Dnya Harbi'nde Trk Harbi -Sina-Filistin Cephesi, 4. Cilt, 2. Ksm, Gen. Kurm. ATASE Yay.,
Ankara 1986, s. 21.
259
Atilhan, Fesat Program ve Protokoller, Aykurt Neriyat, stanbul 1968, s. 50.
260
Siyonistlerin hepsi pek tabii Herzl ile her zaman ayn grleri paylamamlar, hatta Herzlin erevesini
izdii Siyonizmden aykr fikirleri baz beyanlarla gstermilerdir. Ancak Atilhan, bu beyanlar gereki
bulmamakta, bunlarn riyakrane sylemler olduunu vurgulamaktadr. 13 Austos 1911 Basel Siyonist
Kongresinde Wolkonun a nutkunun bunun bir rnei olduunu belirtmitir. Zira Wolkon, Herzlin
dediklerini rtbas etmi, bir Yahudi hkmetinin kurulmasn istemediklerini sylemitir (Atilhan, Yahudi
Dnyay Nasl stila Ediyor, s. 212-215). Oysa 28 Austos 1898'de Bale ehrinde toplanan II. Siyonist
Kongresi'nde Herzl, "Sen ver, ben de vereyim" prensibinden hareketle, Filistin topraklarna dnmeyi
53
kurdum. demiti261. Ancak ilk safhada Yahudilere yurt olarak Filistin kelimesi zerinde ok
durulmad dikkat eker. Hatta Herzl dahi, kendilerine teklif edilen Uganda konusuna taraftar
grnm, baz Siyonistlerce sert bir ekilde tenkit edilmiti. Oysa Herzle gre bu, ngiliz
diplomasisi ile daha yakndan temas kurmak iin bir balang tekil edecekti.262
Atilhan, I. Siyonist Kongresinde Siyonistlerin aka "Arz- Mevud olan Filistin'de
Siyon Devletini kurabilmemiz iin ilk iimiz Trk mparatorluu'nu ykmak olmaldr."
dediklerini belirtmitir263. Yine yllar sonra 1957de Atilhan, Yeilky Havalimannda
grt ngiliz fikir adam Normand Thomsonun kendisine u ilgin szleri sarf ettiini
kaydedecektir: Siz ngiltereden ok ikyet ettiniz. Hlbuki hakikatte ngiltere diye bir
devlet yoktur. Eer merkezi Londrada bulunan hkmeti kastediyorsanz o ngiltere deil,
Byk srail Devletidir. Filistinde cebren ve kerhen kurulan srail ise onun kk kzdr. Bir
zamanlar ngilterenin siyasetinde ve mukadderatnda byk rol oynam olan Dzraeli,
bavekillii srasnda ngiltereye srail devleti ismini konulmasn teklif edecek kadar ileri
gitmi ise de bu teklif millete nefretle reddedilmitir.264 Fakat Atilhana gre mesele
Filistinde Yahudi Devletinin kurulmasyla kapanmamtr ve kapanmayacaktr da Kzl
Cennet Fedaileri dedii Siyonistler, Arz- Mevudda yeni bir lem meydana getirmek ve
btn dinlerin dnyaya yayld bu Arap memleketinden, Kzl Dinin yeni bir hamlesi ile
Ortadouda bir merkez vcuda getirmek iin rpnmaktadr.265
ngilterenin Siyonizm emelleri dorultusunda savatan nceki yllarda en st dzeyde
giriimde bulunduklar grlr. zellikle Rusyada bask gren Yahudilerin g konusunda
gdlen siyaset, bir bakma ileride olacaklarn da habercisi durumundayd. ngilizlerin
gelecee ynelik planlarnn az ok Osmanl Devleti nezdinde deifre edildii aa
kmaktadr. Filistine Yahudi yerletirilmemesi konusunda daha nceden km olan bir
fermann adeta vurgulanarak tekrar karlmasnn hem Siyonist Kongresinde alnan
kararlarn hem de zellikle ngiliz planlarnn nne set ekecei dnlmtr266. Osmanl
Devleti g konusunda son derece hassastr ve ak vermemeye almaktadr. Asl amacn
pekl muhtemel bir devlet kurma olaca endiesi gzlerden kamamaktadr. Rusya ve
bunun yan sra Yunanistandan g etmeyi planlayan Musevilere her ne surette olursa olsun
amaladklarn aka beyan etmiti. Baz hahamlarn - ki bunlar ekalliyet gryor- Siyonizm'e kar olmalarna
sert bir ekilde itiraz ederek hazrlad program tamamyla kabul ettirmitir. Ona gre Siyonizm, ayn zamanda
Musevilik demekti (Babakanlk Osmanl Arivleri (BOA), Y. PRK. TKM. D:41 G:5).
261
262
263
Atilhan, Masonluun yz, s. 79.
264
Atilhan, Tarih Boyunca slam Hkimiyeti, s. 149-150.
265
266
BOA, Y. PRK. HR. D: 33 G: 62.
54
Kudste kesinlikle ikamete izin verilmemesi ve ziyaret iin gelenlere de bir aydan fazla sre
tannmamas bu endielerin derecesini gstermesi bakmndan nem arz etmektedir267.
Aslnda Osmanl Devleti, ileriye ynelik doru tespitler yapmt. Daha Siyonizm kelimesi
gndemde bile yok iken henz 1894lerde, Avrupa borsalarn ele geirmi hatta byk
devletlerden bazlarn mecburiyeti altnda bulunduran Baron Rothschild'in desteiyle
Filistin'e yaplan gn ileride devletin bana Ermeni meselesi gibi bir gaile aacandan
endielidir268. Bunda da pek haksz deildir. Zira, W. Thulstrup, L' Illusrated Tidende
gazetesinde kan bir makalesinde, ngilizlerin zaferleri sayesinde Yahudilere geri verilmi
olacak olan Filistin'den sonra yaplacak ilk iin Ermenilere kendi vatanlarnda uygun bir
ortam hazrlamakla uramak olduunu belirtmitir269. Gle birlikte zirai almalar
bahanesiyle Rothschild patronluunda bir takm arazi almlarnn gerekletirildii ve daha
sonra bu arazilerde Yahudi kolonileri tekil edildii bilinir. 27 Eyll 1891 tarihli bir belgede,
Kuds- erif Mutasarrfl maiyetinde mstahdem kaymakam mlazmlarndan Boyacyan
Mihran isminde birinin arizas da bu balamda dikkat eker. Buna gre, Gazze ve Yafa
sahillerinde byk araziler satn alan Yahudilere kar tedbir alnmas istei bulunmaktadr.
Beni srail devleti savaarak deil, arazi satn alnarak, zirai, snai ve ticari faaliyetlerle
tekil olmas mmkndr. Bu yzden zellikle Yahudilere arazi satlmamaldr.270
Gle beraber amalanann, blgede Yahudi nfusunu arttrmaktan baka bir ey
olmad aikrdr. Yerlemelerin usulsz olarak gizlice yaplmalar da bunlarn arkasnda
gl bir devletin organizasyonunun varln dndrmektedir ki bu ngilteredir. Kuds'e
ziyaret iin gelenlerden bir ksm sahte evrakla ve rvetle orada yerletiinden bunun nne
geilmesi iin tedbirlere bavurulmutur. amn Fransz Konsolosunun ifadesine gre;
Osmanl kaytlarnda 20.000e ulamayan Yahudi nfusu, Kudste 40.000i gemitir271.
erif Gralp Bey de anlarn anlatrken, Kudsn nfusu ile ilgili olarak bilgiler verecektir.
Buna gre, kale iinde 20.000 Mslman Arap, kale dnda ehrin bat ve gney ksmnda
60.000 Yahudi yaamaktadr272. Ancak ileriki yllarda da ki Yahudilerden Trkiyeden
267
BOA, DH. MKT. D: 1908 G: 19.
268
BOA, Y. PRK. AZJ. D: 30 G: 37.
269
BOA, HR. SYS. D: 2885 G: 35.
270
BOA, Y. PRK. UM. D: 23 G:66.
271
BOA, Y. PRK. DH. D:7 G:29.
272
Gralp, Bir Askerin Gnlnden, s. 60. II. Gazze Muharebesinde nemli yararlklar gstermi olan Svari
Tugay kahraman erif Gralp Bey, Hradam gazetesinde de bir takm yazlar kaleme almt (Atilhan, Bu Ne
zc Haldir, Hradam, 20 Mart 1959, Nu: 352, s. 4). Anlarnda Kanal Maceras ile ilgili olarak u dikkat
ekici cmlelere yer verecektir: Elarililerin dedelerinden kalma hikyelerinde Yavuz, ordusuyla Elari'ten
geerken sipahilerin cirit oynayarak getiklerini anlattlar. Eh onlar din ve iman kuvvetiyle Yavuz gibi dnyay
kk gren bir kahramann mahiyetinde diyarlar fethine gidiyorlard. Biz ise kaplumbaa yryyle ve bir
Alman sergzetisinin peinde ar kovann kartrmaya giden ocuklarn ekingenliiyle hareket ediyorduk
55
sraile g edip de byk ounluunun geri dnmesi gibi- Filistinde Yahudi yerlemesi
konusu nem arz etmeye devam edecek, konu edilen yllarda dahi Yahudiler byk
ounluu tekil edemeyeceklerdi. Bu suretle Siyonistlik tecrbesi (nk tecrbe
mahiyetinden kamam ve grne nazaran kamayacaktr) gerek Yahudiler gerekse
Yahudi olmayanlar tarafndan beslenen mitlerin hibirini tatmin etmemitir.273
Musevi muhacirlerin Filistin'de yerlemeleri yasakland halde memurlarn dalgnl
ve msamahas sebebiyle veya Musevilerin arazi sahiplerine yksek meblalar vererek toprak
edindikleri anlalmtr. Bu yzden Beyrut vilayetine ve Kuds sancana mahsus olmak
zere tapu memurlarnn kiiler arasnda gayri resmi olarak dzenlenen el senetlerine
dayanarak tapu vermeleri de geici olarak yasaklanmtr274. Genelkurmay Arivindeki bir
belgede dnem itibariyle, ekvatorun kuzeyinde 14 milyon Yahudi olduu, bunlardan 7 milyon
kadarnn Rusya'da, 2 milyon kadarnn Almanya'da, 2-3 milyon kadarnn Amerika'da ve bir
hayli o kadarnn da Fransa'da, spanya'da ve dier yerlerde olduu belirtilmekte, Osmanl
topraklarnda ise bu saynn bir milyon bile olmad vurgulanmaktadr. Dolaysyla nfusa
dayanarak bir devlet kurulacaksa, bunun iin Rusya'nn veya dier memleketlerin uygun
olaca belirtilmekte, Osmanl topraklar zerinde bir hkmet tesisinin mantkl
grlemeyecei ifade edilmektedir275.
Yahudi g konusunda Gladstoneun dahi Padiah nezdinde giriimde bulunduu
Times gazetesinin sayfalarna konu olmu, hatta bir Yahudinin Gladstonea ricalarn ieren
mektuplar dier tm ngiliz gazetelerinde yaynlanmt276. Sava yllarna gelindiinde bu
kabilden haberlere srekli rastlanm ve ngilizlerin dier devletlerle arasnda geen
grmelere ait telgraflar basna ska dmtr277. ngilizlerin, aslnda dnya basnn gayet
mahirane bir ekilde kullandklarna ahit olunmaktadr. Bunda, geleneksel politikalarnn ve
Siyonizm ile olan karlkl karlarnn rol byk olmutur. ngilizler, dnya kamuoyunu
Yahudiler zerinden yaptklar siyasetle etkilemeyi dnrken, temelde Osmanl Devletinin
paralanmasn kolaylatrmay umuyorlard. zellikle sava esnasnda bu propaganda bir
hayli fazlalaacaktr. Dnya basn nezdinde Filistin'deki Yahudilerin durumlarn ok kt
(Gralp, Bir Askerin Gnlnden, s. 94). Gerekten de Komuta-kademede Almanlarn ok sayda yer almas,
Trk Kara Kuvvetleri'nin tamamen Alman sevk ve idare usulleriyle ynetildiini gstermektedir (Birinci Dnya
Harbi'nde Trk Harbi -Sina-Filistin Cephesi, 4. Cilt, 2. Ksm, Gen. Kurm. ATASE Yay., Ankara 1986, s.
22).
273
Atilhan, Dnya Nazarnda Yahudilik ve Masonluk, s. 61. Yine ayn eserin 62. sayfasnda -kitabn basld
yllara atfen- son yllarda Filistinden geri Trkiyeye g edenlerin saysnn Filistine gidenlerin saysndan
yksek olduu vurgulanmaktadr.
274
BOA, DH. MKT. D:2025 G:36.
275
ATASE, Birinci Dnya Harbi (BDH), 339. 1033. 1361. 016.
276
BOA, Y. PRK. EA. D: 13 G: 69.
277
ATASE, BDH/ 339. 1033. 1361. 013. 10.
56
gsterme abalar, onlarn a ve susuz olarak yurtlarndan karldklarn iddia etmeleri gibi
unsurlar278, bu propagandann birer yansmalar olarak kabul edilebilir. Esasen medyay
kullanmann nemi ve bu arada Trklerin uluslararas alanda sesini duyuramama acziyeti
ileriki yllarda da byk bir sorun olarak grlm, Atilhan da bu mesele zerinde hayli
yaknmtr: "u dakikaya kadar Trk'n elinde tam kadrolu bir neir olmad iin
kendisini mdafaa ve dmanlarnn menfur emellerini yzlerine arpmak imknndan
mahrumdu. Eer bizim de dev gazetelerimiz olsayd, syleyeceimiz eyler oktu ve bunlar
kar taraf muhakkak ki frenleyebilirdi"279
ngilizlerin ve Siyonistlerin basn zerinden propagandalarnda genelde Osmanl
Devleti taarruza tabi tutulurken, zelde bu salvolara maruz kalan bir kii ortaya kyordu ki
bu da doal olarak Ahmed Cemal Paadr. Bu tip taarruzlarn sebebi, adeta ate olmayan
yerden duman kmaz sylemiyle pekitirilmitir. Zira Cemal Paann, karakteristik zellii
dolaysyla kimi zaman arya kaan tutumu da yok deildir. Ancak bu tutumun ngilizlerin
ynlendirdii basn organlarnn yayd ekilde bir katliam olarak deerlendirilmesi, ar
iddial bir ifade olacaktr280. Bu da yaplan propaganda erevesinde dnldnde doal
grlecektir. Atilhan dahi Cemal Paann bu sertlik yanls zelliinin blge Araplarnn
Trklere kar dmanca tutum sergilemesinde nemli bir etkisi olduunu iddia edecek, ilk
bakta Cemal Paay sulayc ifadelere yer verirken, sonradan neredeyse onu bu sutan
muaf tutan bir tavr sergileyecektir. Bu konuda karlalan tuhaf durum aslnda Atilhan
genelinde bakldnda normal grlen bir davran biimidir- Atilhann her tan altnda
Yahudi veya Mason arama kompleksinin inatla devam ettiidir. Cemal Paadan bahsettii
bir yerde u ifadeler dikkat eker: "Ordunun kumandan, Bahriye Nazr Cemal Paa
Byk azim, himmet ve iddet sahibi bir kumandan Yapc bir insan Fakat Merutiyet
inklabnn arifesinde, Enver Paa mstesna, dier ttihat putlar gibi Farmason dinine girmi
bulunuyor. Hak maskesine brnm kk, byk rtbeli Farmasonlar, Suriye ve Garbi
278
ATASE, BDH/ 339. 1033. 1361. 005.
279
Atilhan, "ntibalardan Anladmz Mana", Hradam, 13 Ekim 1959, Nu: 409, s.4.
280
Atilhana gre Yahudi tesirleri ile yaplan propagandadan sadece Trkler nasibini almamtr. Almanlar da
cephede Trklerle beraber sulamalara maruz kalmlardr. Daily Mail gazetesi bata olmak zere birok basn
organnda, insanlk d eylemlerin yapldna dair birok yazya rastlanmtr ki bunlardan birisinde hem
Almanlarn hem de Trklerin harpte len askerlerin cesetlerinden ya kardklarna kadar ilgin iddialar ortaya
atlmtr (Atilhan, Yahudi Dnyay Nasl stila Ediyor?, s. 74). Oysa Atilhana Trk askeri; l bir dmann
cesedini l kpekleri yemesin diye defnedip: Hi enmeden bir aacn tepesine trmanarak kopard yeil
dallarla bu taze mezara bir harp elengi koymu ve kendisini bekleyen ufuklara uup gitmiti. Trk, hakiki Trk,
sen ne asil bir varlksn? dedirtecek kadar harp ahlkna riayet ediyordu (Atilhan, Musa Da, Aykurt
Neriyat, stanbul 1968, s. 50). Ancak bunun yan sra dman ngilizlerden de benzer baz davranlar grmek
mmkndr ki; Trk yarallara ngiliz centilmenliinden bahseden erif Gralp Bey, Dvyorduk fakat her
iki taraf da merte hareket ediyordu demekle, bir bakma Atilhann tek tarafl bak asn da gstermekteydi (
Gralp, Bir Askerin Gnlnden, s. 123).
57
Arabistan'da bir terr havas dourmak iin, kararghta gayet mahirane ve sessizce
alyorlar. Beyrut ve am'da kurulan idam sehpalarnda ayan ve mebuslar, eraf ve Arap
kumandanlar sallandrlyor. Mthi bir korku l hudutlarna kadar her taraf istila etmi ve
yer yer isyanlar, kyamlar, akslameller balam ttihat ve Terakki'nin en byk gnah
Siyonist canilerinin ileri karakolu olan Farmasonluk, orduyu iinden kemirmekte"281
Atilhan, istihbarat ilerine bakarken, yine bu glerin kendisine namuslu subaylar hakknda
kt jurnaller getirdiklerini, ancak olaylara hkim olduundan bunlara itibar etmediini
vurgulamaktadr282.
Esasen savan ileri safhalarnda bir rnek Cemal Paann tutumunun etkilerini
gstermesi asndan yukardaki bilgileri teyit etmektedir. Kendisinin Filistin'den
ayrlmasndan sonra General Falkenhayn Kuds'e gelmi, bnrreid Osmanl tarafna geerek
erif Hseyin ile savamaya balamtr. Bu da gstermektedir ki Cemal Paa sert tavrlaryla
Araplarn nefretini kazanmtr. Bir are olarak mitlerin Falkenhayn'a baland
grlmtr283. Hatta erif Hseyinin yaynlad iki beyannameye gre, kendisinin
dmanlk ve kini, Enver, Talat ve Cemal Paalar ile taraftarlarnadr. erif Hseyin, Allaha
asi olanlara itaat edilmez prensibinden hareket ettiini belirtmitir. Yine bu beyannameler
erevesinde erif Hseyin, slam eriatna ve Araplara katiyen sayglar olmayan ttihat ve
Terakki yznden istiklalini ilan etmitir284.
Sz konusu yabanc basn, kendisine zellikle blgeden gelen mektup veya telgraflar
referans gstermekteydi. Darda bu propagandalara kar Osmanl Devleti de elindeki
imknlar kadar mcadele ediyordu. "Drt bin Yahudinin bini alkla kar karyadr.
Cemal Paa civar ehirlerden Yahudileri kovma yoluna gitmitir. Bu biareler ikinci defa
kovulmaktadr." ifadelerini tayan Hayfa brani dadisi muallimlerinden am'da bulunan bir
Yahudinin yabanc basnda bir mektubu yaynlanmt. Mektupta, Yahudilerin alk ve
bulac hastalklardan dolay tahliyeye ve takibata maruz kaldklar, Cemal Paa'nn az kalan
Yahudileri ldrmek iin yeni projelerinin olduuna ynelik bilgiler sz konusu edilince,
bunlarn tamamen yalan ve uydurma olduklar Milli Ajans tarafndan ifade edilmitir285.
Bunun yan sra Cemal Paa da ahsen, zellikle Yafa ve Gazzenin tahliyesi srasnda
yabanc basn tarafndan iyice kuvvetlendirilen aleyhindeki iddialar reddedecektir286. Cemal
281
Atilhan, "Grnmeyen nklap", Byk Dou, 29 Eyll 1950, S. 28, s. 12.
282
283
BOA, HR. SYS. D:2440 G: 19.
284
Mehmed Selahaddin Bey, ttihat ve Terakkinin Kuruluu ve Osmanl Devletinin Ykl Hakknda
Bildiklerim (Sadeletiren Ahmed Varol), nklab Yay., stanbul 1990, s. 97, 98.
285
BOA, HR. SYS. D:2453 G: 16.
286
ATASE, BDH/ 173. 746. 018.
58
Paa'nn blgedeki icraatlar konusunda kan haberlerin gerek d olduuna dair Kuds
Ermeni Katolikliinin Avrupa gazetelerine beyanatta bulunmas287 da bir hayli ilgintir.
Ermenilerin bu tarz bir yaklamda bulunmasnda, Cemal Paann yukarda bahsedilen
karakteristik zelliinin etkisinin olup olmad da tartmaya ak bir konu gibi
gzkmektedir. Atilhann Cemal Paay Farmason kumpas ierisinde grmesine ramen
ki Cemal Paann Talat Paa ile birlikte talyan Mahfiline bal olduu belirtilmektedir288-
onun 4. Ordu Komutan sfatyla 1915-1916 yllar arasnda dzenledii harekt, Antisiyonist
bir harekt olarak deerlendirilmitir289.
ngiltere, kendi iindeki Siyonist rgtlenmelere msamaha gsteriyor ve hatta
oluumlara bizzat imza atyordu. Grlen o ki bu eylemler, karlkl kar ilikilerine
dayanan bir ngiliz siyasetidir. Nihai hedefi Filistin'de bir Yahudi devleti kurmak olan bir
komitenin kurulmasndan ngilizlerin bekledii kar, Yahudi hkmetinin tekilinden ziyade
Rusya'dan Amerikaya g eden ve itilaf politikas aleyhinde alan Yahudileri kendilerine
ekmek olarak dnlmtr290. ngilterenin Yahudileri kendi tarafnda kullanma politikas
ou kez sloganik eylemleri beraberinde getirmekte, bu konuda ngiliz ordusunda
Musevilerden oluan Kral Davud Alay adyla bir alay oluturulduu haberleri de
yaylmaktayd291. Ancak Siyonistlerde deimeyen bir fikrin hkimiyeti gze arpmaktadr ki
o da sava hangi taraf kazanrsa kazansn, Siyonizmin asl maksadna ulaaca konusundaki
kesin inanlardr292. Bu fikrin varl, Atilhann genel sylemini de bir bakma teyit
etmektedir. Siyonistleri ngiltere ile buluturan olaylar silsilesi aslnda daha 1881li yllarda
balamt. 4 Nisan 1881de Newlinsky Osmanl Devleti'ne, kendilerine Filistin'de toprak
verilmesi karlnda yardmc olacaklar ve Musevi iadamlarnn ellerinde bulunan Avrupa
gazeteleri araclyla manevi destek salayacaklar konusunda bir teklifte bulunmutu.
Newklinskynin teklifinden aka Osmanly d dnyadan tecrit etmek ve yalnzla sevk
etmek gibi bir niyetin olduu anlalmaktadr. Ona gre; Osmanl Devleti kendi kuvvetinden
baka bir eye gvenmemelidir. Avrupa devletlerinin Osmanl topraklarn blmeye
balamamalarn bu hususta henz anlaamadklarna balamaktadr. Osmanl'nn dardan
yardm beklemesi lmn istemek gibidir. Devletin bekas iin gerekenleri ierde aramaldr.
"Hkmet-i Seniyye'nin ahval-i maliyesi Musevi sermayedarnn muaveneti olmadka slah
287
BOA, HR.SYS. D:2884 G: 52.
288
Haydar Rifat, Farmasonluk, Tefeyyz Kitaphanesi, stanbul 1934, s. 205.
289
Esther Benbassa, 20. Yzyl Banda Osmanl mparatorluunda Siyonizm, Tarih ve Toplum, C. 14,
Ekim 1990, S. 82, s. 35.
290
ATASE, BDH/ 339. 1033. 1361. 009.
291
BOA, HR. SYS. D: 2113 G: 9.
292
BOA, HR. SYS. D: 2443 G: 8.
59
olunamayacaktr. Bu sermayedaran ise Hkmet-i Osmaniyye'nin zir-i idaresinde olarak Arz-

Filistinin bir ksmnda mstemlekat tesisi msaadesinden baka bir ey istemiyorlar."
derken, Yahudilerin asla politika ile uramadklarn vurgulam, Osmanl izin vermezse
baka yollarla amalarna ulaacaklarn ifade edecek kadar gizli bir tehdit gstermekten geri
kalmamtr293. Ksa bir zaman sonra bu yolun, ngiltere ile srt srta vermek olduu
anlalacaktr. Herzlin de benzer tekliflerle Osmanlnn karsna geldii malumdur. Siyonist
sermaye rgtlenmelerinin ngilterede olmas, Siyonist faaliyetlerin ivmesini gstermesi
bakmndan nemlidir. Herzl, Filistin'de toprak verilmesi artyla Osmanl'nn finansal
problemlerinin halledilmesi konusunda yardmc olacaklarn Hariciye Mstear Artin
Paa'ya yzlerce milyon Franktan bahsederek teklif ederken, bunu Londra'da kurduklar
Musevi Bankas araclyla yapacaklarn da belirtir294. Herzl, Balda yaplan Siyonist
Kongresinde, Yahudilerin Filistinde birlemeleri iin padiahn kendisine mit verdiini
belirtecek kadar durumdan emindir295. Ancak bu konuda, Padiahn kendisine bir mit verme
ihtimalinden ziyade Herzlin kendi kafasndaki fikirlere olan ar inancnn etkili olduu
dnlebilir.
ngilterenin Siyonizm paralelinde gtt politikalarn etkileri ksa bir zamanda
kendini gstermi, dier devletleri ve hatta Papal dahi gdmne almay baarmtr. Hatta
Protestanlk nezdinde dahi Siyonist hareket, Birinci Dnya Sava ile iselletirilmeye
balanm, Filistine Yahudi g ve Kudsn stats, Protestan Psikopos Dr. Pulsenin
Berlingske Tidendede yaynlanan Siyonist Harekt ve Harbi Umumi balkl makalesine
dahi konu olmutur296. Papa'nn nazr Monsenyr Kedeshini, bir spanyol gazetesinin Roma
muhabirine; "Katolik siyasetinin Filistin'i tekrar Muhammedilerin boyunduruu altnda
brakmaya msaadesi yoktur."297 derken, blgenin artk Mslmanlardan arndrlarak
Hristiyanlarla Yahudiler arasnda taksim edilecei fikrini ok aka olmasa da ifade
etmekten geri durmamtr. Hristiyanlar298 arasnda Filistin topraklarnda bir Yahudi devleti
teekkl iin fikir birlii yaplmas konusunda Amerika Bakan Wilsonun dahi Rusyaya
yanat, yine bu konuda ektii telgrafn svire gazetelerine dmesiyle ortaya kyordu299.
Osmanl Devleti de durumun ok daha vahim hale geldiinin ve adeta btn dnya ile
savamak zorunda kaldnn ve Mslman Araplarn tutumuyla da tamamen yalnz
293
BOA, Y. PRK. TKM. D:38 G:51.
294
BOA, Y. MTV. D:285 G:162.
295
BOA, HR. SYS. D: 41 G: 45.
296
BOA, HR. SYS. D: 2453 G: 66.
297
BOA, HR. SYS. D: 2333 G: 1.
298
Hristiyanlar iin Kudste en kutsal yer Kamame Kilisesidir. yle ki, Hristiyanlarn son ziyaret yeri olan ad
geen kilise, onlarn Hac olabilmelerinin yegne art kabul edilir (Gralp, Bir Askerin Gnlnden, s. 63).
299
BOA, HR. SYS. D: 2333 G: 3.
60
olduunun farkndayd. Kuds'n igali konusunda btn Hristiyanln Musevilerle ittifak

etmi olmalarna binaen Osmanl'nn mttefiklerinden yardm grmesinin beklenemeyecei,
dman Kudsten karmann zordan da te imknsz olaca fikri artk devlet nezdinde
yerleik bir hal almtr. Sina Cephesi'nin Kuds' Mslmanlardan almak iin yaplan dini
bir muharebe olduu konusunda Papa'nn telkinleri ve cepheye giden talyan askerleri
arasnda gnlllerin bulunduu gereini anlam olmak300, Osmanl Devletinin manen
kmesinin de belirtisiydi. tilaflarn sava srasnda herhangi bir ayrm gzetmeden adeta
sava hrsyla Kudste farkl din ve mezheplere ait yerleri bombardmana tabi tutmas halkn
btn kesiminde nefret uyandracak olsa da301 atlan her bomba Osmanl hkimiyetine vurulan
bir darbe olarak kendisini gsterecektir.
B. Sina-Filistin Cephesi
Bu cephe, aratrma konumuz iinde ele alndnda iki ynden nem arz etmektedir.
lki, sonular itibariyle Birinci Dnya Savanda Osmanl Devletinin adeta gz bebei
durumunda olan topraklarn elden kmasyken; dieri ise ileride, Atilhann fikir hayatnn
oluum ve geliiminde brakt izlerdir. Keza savan sonu, Sina ve Filistin Cephesinde
alnacak sonuca bal kalmtr302. te yandan Atilhann eserlerinin konusu, ilk etapta bu
cephedeki hatralarn iermi, onun Antisemitizm perspektifinde inceledii konular, burada
yaadklaryla desteklenmitir. Ancak kendisindeki mevcut Yahudi dmanlnn, bu
cephede baladn sylemek, Balkan Savalar konusunda belirttii fikirlerle
rtmemektedir. Bunun yannda Atilhann Yahudiler hakknda besledii dmanca fikirlerin
daha ocukluk yllarnda ekillendii belirtilmitir303. Bu konu, daha sonraki blmlerde
ayrntsyla irdelenecektir.
Cevat Rifat Atilhan, zellikle bu cephedeki faaliyetleriyle beraber, zerinde ok
tartlan Trk Ordusunun ricatyla ilgili olan anlarn, casuslarn faaliyetlerini derli toplu bir
ekilde, Byk Douda304 Grnmeyen nklap adn tayan bir yaz dizisinde anlatmtr.
Mkerrer bilgiler ihtiva etse de bu yaz dizisi okuyucuya ok da ayrntya girmeden nemli
300
BOA, HR. SYS. D: 2113 G: 6
301
BOA, DH. EUM. 4. ube. D: 11 G: 32.
302
Ankara 1986, s. 22.
303
DA, 258/9, 2 ubat 1951 Cevat Rifat Atilhan balkl belge. (Franszca olan bu belgelerin birer kopyasn
Sayn Rifat N. Bali, tarafmza gndermitir).
304
Byk Dou, Yahudi aleyhtar yazlar dolaysyla sk sk kapatlma tehlikesiyle kar karya kalrken, 3
Mays 1956da gn kapatma cezasna arptrlmtr (BCA, 030. 01. 58. 352. 8).
61
bilgiler sunmaktadr. Dolaysyla bu cephe anlatlrken, Atilhann ad geen yaz dizisi

erevesinde kalnmas uygun grlmtr.
Atilhan, cephe hakknda bilgi verirken zellikle ordunun komuta kademesi zerinde
durmu, cephe gerisinde subaylarn tutum ve davranlarn bir hayli tenkit etmitir. Baz
yerlerde arpc itiraflarna bile rastlanmtr. Bunlar tabii yllar sonra aktarlan olaylardr.
1. Atilhann 8. Kolorduda Greve Balamas ve lk zlenimleri

Atilhann, vazifede bulunduu 8. Kolordu, am ve Medine arasnda Katrane denilen
gayet hassas bir mevkide yer almaktayd305. Burada greve baladnda Atilhan'n izlenimleri
bir hayli olumsuzdur ve ilk bakta bunun sebebini kendisi de tam olarak anlayamamtr.
Ancak ok ksa bir zaman sonra karlat olaylarla bu sebebin, dorudan Ahmed Cemal
Paann tutumunun ve Farmason dedii subaylarn faaliyetlerinin birer sonucu olduunu fark
edecektir: "Kararghta okluu Arap subaylar tekil ediyordu. Bunlarla bizim aramzda
sebepsiz gibi grnen garip bir ayrlk havas estii ve bir sevgi noksanl olduu gzden
kamyordu."306 Bunun elbette ani olan bir gelime olmas mmkn deildi ve sre
ierisinde bu hal belirmiti. anakkale'ye hcum edildii ve 4. Ordu'da hi kuvvet kalmad
zamanlarda Arap subaylarn batmas muhakkak bir gemiye benzettikleri Osmanllkla beraber
yok olmamak iin, Arapl ayrmak amacyla orduda kkrtma yaptklar tespit edilmiti307.
Bu hava, ileride somut bir ekilde kendisini gsterecek, Arap erlerinin bu etki altnda kalarak
olumsuz davranlar sergilemesi, moral gcnn dmesine sebep olacaktr. Ordudan kama
olaylarnn yani firarlarn sklamas, bu moral eksikliinden kaynaklanacaktr308. Firarler,
cephe gerisinde ekyalk yapnca da ordu dzeni bozulacaktr. Bu balamda cephe aleyhinde
olacak bir ekilde 2. Kafkas Svari Tugay, gerideki blgenin emniyetiyle grevlendirilmek
zorunda kalnmtr309. Bu sebeple firarlarn nne gemek iin sert tedbirler alnmas
lzumlu olmutur310.
305
Atilhan, Musa Da, s. 11.
306
Atilhan, Filistin Cephesi'nde Yahudi Casuslar, stn Eserler Neriyat, stanbul 1967, s. 21.
307
Ankara 1986, s. 76.
308
Birinci Dnya Harbi'nde Trk Harbi -Sina-Filistin Cephesi, s. 23. Bu firarlar, casus belgelerine de
yansmtr. Mehur casuslardan Josef Tobinin evinde ele geirilen belgelerin birinde; Cebellbnanda
bulunan imdiye kadar harbe girmemi olan 137. Piyade Alay Sayda-Taberiye zerinden Nasraya gelmi.
Burada bir mddet kaldktan sonra Remleye hareket etmitir. Gazze Cephesine gidecei syleniyor Askerin
yzde 65i Araplardan mteekkildir. Bu alayn kymeti harbiyesi az olduu kanaati hkimdir. Firar oktur,
Lbnandan Nasraya kadar 200den fazla askerin kat, develerle tanan silahlardan anlamak gayet basittir
denmekteydi ( Atilhan, Musa Da, s. 146).
309
Birinci Dnya Harbi'nde Trk Harbi -Sina-Filistin Cephesi, s. 24.
310
ATASE, BDH/ K:3208. D:16. B:052-02.
62
Lbnann Amyon kazasnda bir mfreze ile bulunan Cevat Rifat, kendisiyle ayn
rtbede olduu halde yzne bile bakmaya tenezzl etmeyen Mfreze Kumandan Arif
Beyin koyu bir Farmason olduunu tespit eder. Bir gn mfreze doktoru Kayser Bey
kendisini uyarr ve Arif Beyin ilk frsatta Cevat Rifat vuracan sarhoken azndan
kardn syler311. Bu duyumlarla Cevat Rifat iyiden iyiye bir kin beslemeye balam ama
bu arada da tedbiri elden brakmamaya gayret gstermitir. Arif Beyin kendisini byk
grmesinin altnda yatan sebebi, Onun Dhiliye Nazrndan bahsederken Bizim Talat
demesine balar ve bunun da Loca arkadalndan kaynaklandn dnr. Arif Bey
kararghta rahat tavrlaryla dikkat ekmekte, Lbnanl kzlar zorla alkoymakta ve halktan
da ayn zamanda hara toplamaktadr. Neticede bir gn Cevat Rifat Bey, btn kin ve
nefretiyle Arif Beyin zerine yryerek haykrr: Arif Bey; btn bunlar, biliyor musunuz
hep Trk'n hesabna, masum, mahcup ve bihaber Trk'n hesabna yazlyor! Gnahtr!
Yapmaynz! Bu cinayetler hep Trklerin hesabna kaydediliyor, anladnz m Arif Bey?312
Tartma ve karlkl hakaretler iyiden iyiye iddetlenir ve Cevat Rifat Bey, tayer marka
tabancasnn btn mermilerini bu din ve mukaddesat, eref ve haysiyet dmannn zerine
boaltr. Bu olay, aslnda Atilhann lmne kadar zerinde tayaca bir etiketin yazldr
ayn zamanda tayer tabancasnn btn mermilerini bu slav tohumunun zerine
boalttm. Bylece bol bir kanla knyeme, Mason dmanlnn silinmez sicili yazlm
oldu.313
Bu olay zerine Cevat Rifat Bey, ertesi sabah kadn erkek binlerce Lbnanlnn
gzyalar arasnda dedii bir manzarada ama gnderilir. mrnn sonuna kadar hrmet ve
sitayile anaca Mersinli Cemal Paann karsndadr artk. Btn Farmason ve Yahudilerin
kendisinin idamn bekledii dedii bu srete, Mersinli Cemal Paa hi kimsenin
beklemedii bir kararla Cevat Rifat Beyin akbeti ile ilgili son noktay koyacaktr:
Kolordunun Harekt ubesine Tayin Edilmesi Atilhann zerinde uzunca duraca
casuslar bu grevdeyken yakalad bilinmektedir314.
2. Atilhann 8.Kolordunun Harekt ubesindeki Faaliyetleri

Kendisinden grevi devrald ubenin mdr vekili, mtareke yllarnda Damat Ferit
Paann yaverliini yapacak olan snf arkada Asaf Safa Beydir. Atilhan, Bu zatn
Farmason olduu iin kayrldn ve cephede hi harp etmedii halde dier subaylara gre
311
312
Atilhan, Grnmeyen nklp, Byk Dou, 29 Eyll 1950, S. 28, s. 12.
313
314
Atilhan, ttihat ve Terakkinin Suikastlar, Yelken Matb., stanbul 1973, s. 142.
63
yksek mevkide olduunu kaydeder. Atilhan, bu durumlardan ylesine nefret edecektir ki,
frsatn bulduunda adeta intikam almay planlayacaktr. Ksa zamanda bu amacna da ular
ve dediine gre, Ordu Erkan- Harbiye 2. ube Mdr iken Farmason subaylar bilhassa
cephe nlerine gnderir. Ancak bu hareket, kendi ifadesiyle "Farmasonlarn Cevat Rifat Beyi
kara listeye almalarna sebep olmutur."315
Kolordunun Erkan- Harp Reisi olan kii ise Miralay Sadullah Beydir. Sadullah Beyin
banda ise gizli ve korkun bir bela vardr: Metresi, Simi Simon Mehur Yahudi casusu
Cevat Rifatn deyiiyle Matahariye ta karacak bir afet Yahudi casuslarnn en byk
afeti Fevkalade gzel bir kz. Kolordunun btn srlarna agh316. Ancak Cevat Rifat
Bey bu noktay faaliyete balad ilk gnden tespit ettiini belirtecektir. Cephede kzgn
gne ve kumlar arasnda kalm, yar a, salam bir kyafetten dahi yoksun Trk askerinin
btn abasna ramen, arka planda Yzbinlerce Siyonist, yzbinlerce Yahudi, hyanet ve
cinayetlerinin her trl gizli silahlaryla bu ordunun srtn yere getirmeye alyorlard.
Her gn bir dman zrhls sahillerde dolayor ve gnlk casus raporlarn topluyorlard. Bu
kumpas, resmi grevlileri bile iine almtr. Atilhan, daha nce ad geen stemen Asaf
Safa Beyin, Harbiye Nezaretine her zaman ayn kliede telgraf ektiini, ancak olay
gizlediini belirtmitir. Klielemi bu telgraflarda, Harbiye Nezareti Celilesine. Bir ngiliz
kruvazr saat be raddelerinde Yafa istikametinden gelerek Hayfa nlerinde gzden
kaybolmutur denmekten baka bir izahat verilmiyordu. Atilhan bu durum karsnda,
Allahn izniyle ben, bu ie lzumlu ehemmiyeti verip, baz kymetli arkadalar, sivil elbise
ile oralara gnderip elense edilen casuslar kafile kafile ama getirince etrafta gze arpan
bir tela belirdi.317 demektedir.
315
Atilhan, Farmasonlar, s. 201. Ayrca Bknz. Atilhan, Masonluun yz, s. 87.
316
Atilhan, Grnmeyen nklp, Byk Dou, 29 Eyll 1950, S. 28, s. 12.
317
Atilhan, Farmasonluk, s. 148. Atilhan ayn yerde bu durumla ilgili daha arpc bir izahat vermektedir:
Mesela Suriye Defterdar amcam Ali Rza Beyin damad, mehur Farmason stad ve o zaman ttihat ve
Terakki Ktip-i Mesul Kimyager Mustafa Hakk (Nalac), beni evine davet ederek aramzda u konuma oldu:
-Hayfadan gelen Yahudilere ok tazyik ediyormusun.
-Biz sadece tahkikat yapyoruz. Hem sadece ben deilim ki, Adli Mavir Halil Rfat Bey, Binba Durmu Bey
ve Dr. Abdi Muhtar Bey de var.
-Sen msamahal davran, tekilere bakma.
-Bu ne demek Mustafa Bey? Bunlar casusturlar. Orduyu arkadan vuruyorlar. Geenlerde Vali Tahsin Bey de
bunlara efaat etmek istedi, beni ordu kumandanna ikyet etti, aznn payn ald.
-Gel sen merhametli davran, dnyann ucu uzun. stikbal senin.
-Mustafa Bey, garibime gidiyor, ayan azas mebus ve muteber insanlar aslyor, birok insanlar sudan sebeplerle
kuruna diziliyor da kimse gk bile demiyor. Bu casus, hain ftlarn mdafaas neden? Buna aklm ermiyor.
-
Bu istifham cevapsz kald. Seneler sonra hakikatin ta kendisiyle, ac ehresiyle yz yze geldim. te bu
enitemizin hazrlad planla btn maddi varlm ykld. Bunun sebebini yine onlardan reniyorum:
Farmasonluk, Farmason kardelii!
64
Zaman, Birinci Dnya Savann ortalarn gstermektedir. ki seneyi akn bir srede
Svey Kanal kylarnda ve Tih sahrasnda arpan Trk Ordusu, imdi Gazze- Birssebi
hattndadr. Birinci ve kinci Gazze Muharebelerinden zaferle klsa da ordu, artk eski
gcn koruyamamaktadr318. Btn cephelerin nnde kuvvetli bir dman var iken, cephe
gerisi Yahudi casuslarn faaliyetleriyle doludur. Atilhan, sadece kuvvetli bir dmanla
arplm olsa yeni bir anakkale Zaferi yaanabilecei dncesindedir ve savan ayn
zamanda gizli dmanlarla yrtlmesinin byk zorluklar getirdiini iddia etmektedir.
Farmasonlar ve Siyonistler hrsl bir ekilde imha iin uramakta, faaliyetleriyle Trk
Ordusunun belini krmaktadrlar. Bir de bunlarn yanna Trk-Arap dmanl eklenmitir:
"Bahriye Nazr Cemal Paa'nn Beyrut ve am'da astrd ayandan Abdlhamid Zehravi
Efendi ve mebus efik el Meyyed Bey gibi Arap milliyetilerinin reislerinin feci akbeti, bir
de yoktan yere Trk-Arap dmanln krklemi ve ordunun ileride ve geride her
kademesinde mevcut olan Arap zabitlerini tahrik ederek zavall Mehmetii mthi bir yangn
ve drt tarafl bir felaketin gbeinde brakmt."319
Atilhan, daha nce bu yukarda ad geen iki Arap ileri geleninin idamlar iin ama
gnderilmeleri emrini dinlememi, Alay Kumandan Kamil Bey de onu herhangi bir ekilde
emre itaatsizlikten sulamam ve buna sessiz kalmtr320. Btn bu olumsuzluklarn yan sra
bir de Lawrensin faaliyetleri mevcuttur. Atilhan, Lawrensin dnyay saran hreti hakknda,
Drtte n mbalaal propagandalar tekil eder.321 diyordu. Lawrensin isminin ba
harfi bile nerdeyse Atilhan ileden kartacak bir hassasiyete sahiptir. Her taraftan
desteklenmi ve takviye edilmi bu adam, mteaddit defalar yere vurduumu ve errine set
ektiimi sylersem belki bazlar buna hayret edeceklerdir. Ne yapalm ki, birimizin
arkasnda koskoca Entelijans Servis ve ngiliz Hkmeti vard; brmzn arkas da
bombo bulunuyordu ok kimse Lavrens'i casus olarak tanr. Deildir! Bu adam mebzul
miktarda ngiliz ve Yahudi altnyla llerin agzl Bedevilerini aleyhimize isyan ettirmek ve
asi kuvvetleri sevk ve idare ile mkellefti. Tam bir ihtilalci... Yzbinlerce Yahudi casusunu
318
Gazze Muharebeleri gerekten ok stn bir kuvvete sahip dmana kar baarlan nemli olaylar silsilesine
girmektedir. Dman kuvvetleri, hem tehizat hem de levazm bakmndan bir hayli organize durumdadr. 4.
Ordu Kumandan Ahmed Cemal Paann 2. Gazze Muharebesinde alnan esirlerin ifadelerinden yola karak
verdii bilgilere gre, Trk ordusunun nemli bir noksan durumundaki shhiye hizmetleri konusunda, Kuvve-i
Sefirede 2 ngiliz, 1 sko seyyar hastanesi ve her frka iin de 1 seyyar hastane vardr (ATASE, BDH/ 176.
143. 758. 016. 11). Bu konuda Atilhan, ileride de grlecei zere bir hayli yaknacaktr.
319
Atilhan, Grnmeyen nklp, Byk Dou, 6 Ekim 1950, S. 29, s. 15.
320
Ayn ekilde Atilhan, 1919'da da Erkan- Harbiye kinci ube Mdr iken de Rza bin Sulh ve olu Reyyaz
bin Sulh'un idam cezasn oyaladn ve sonuta bunlar beraat ettirdiini kaydetmektedir. Ancak konu
Yahudiler olduunda idam kararlarn son srat uygulad grlmektedir (Atilhan, ehitler Diyar ve Meydan-
heda, Yeni stiklal, 26 Eyll 1962, Nu: 93, s. 2).
321
65
idare eden ve onlar, ekmeini yedii, iyiliini grd, evine snd asil bir milletin srtna
lm hanerini saplamak iin idare eden tekilatn reisi, ilk Kuds Umumi Valisi olan Yahudi
Aaronsohn'dur ve Loyd George hkmetinin en sevgili ahsiyetlerindendir."322
Kar tarafn bu etkileri yannda Trk Ordusunun idar acziyet iinde bulunmas, iae,
levazm ve tehizat, askeri eitim gibi konularda eksiklikler, cephede byk skntlar
yaanmasnda nemli rol oynamaktayd. En azndan bir misal olarak kk bir yerleim yeri
olan ve ngilizler tarafndan tel rglerle evrili bulunan Zaviye Ky bile, elde tel kesen bir
makasn olmamasndan ve bylece dman siperlerine girilememesinden dolay zapt
edilemeyecektir323. Neticede Atilhana gre, daha 1903de bir Dnya Sava meydana
geleceini ve Osmanly paralayarak bir Yahudi devleti kuracaklarn tm dnyaya ilan eden
Siyonistler, hesaplarnda sadece 10 sene gibi bir hata yapm oluyorlard.
3. Atilhann Suriye ve Garbi Arabistan Umum Kumandanlnn

kinci ube Mdrlne Tayin Edilmesi
1917 sonbaharnda bir gn Harbiye Nazr Enver Paa, arkadalarndan zmitli Binba
Mmtaz Beyi gizlice ama 8. Kolordu Kumandan Mersinli Cemal Paann yanna
gnderir. Yirmi saat sren bu grmenin neticesini Atilhan, Cemal Paadan son derece gizli
bir ekilde rendiini belirtmitir. Ordudaki farmason zabitlerin faaliyetlerinin nne
geilmesi gerei vurgulanan konumalarda ayrca, Ahmed Cemal Paann stanbula
alnaca, yerine de Mersinli Cemal Paann geecei ifade edilmitir. Bu grmede alnan
kararlardan birisi de Ordu Zat leri Mdrlne Mersinli Cemal Paann gvendii bir
kiinin getirilmesidir ki bu kii Cevat Rifat Bey olacaktr. Kendisi iin bir dnm noktas olan
bu grev hakknda Cevat Rifat Bey u yorumu yapmtr: Bylece Harbin nc senesinde,
Kolordu Kumandanmla Harbiye Nazrnn mterek kararlar zerine, Suriye ve Garbi
Arabistan Umum Kumandanlnn kinci ube Mdrl (Zat leri) benim aciz omuzlarma
ykletildi. te btn zatlar ve meselelerin i yzn grmeye baladm ve vatan apndaki
hadiselerin gizli dmlerini nme serilmi bulduum mahede makam, bana verilen bu
Zat leri Mdrl olmutur.324
Byle bir grevin Cevat Rifat Bey gibi kk rtbeli ve gen bir subaya verilmesi zor
hazmedilecektir. stanbul'un birinci snf otellerinden hususi surette getirilmi alar, seme
322
Ayn Yer.
323
brahim Sorgu, Bu Defa Niin Harp Edeceimi Biliyorum, Trkiye Bankas Kltr Yay., stanbul 2009,
s. 11.
324
66
garsonlar ve gze batan bir alayi iinde saray hayat yaayan bu salon zabitleri, cepheden
gelmi, mtevaz ve iddiasz bir harp zabitinin ordunun ve halkn hayati meseleleri ile
yakndan alkal bir vazife bana getirilmesini ho karlamadklarn325 gizleyemezler.
Ordu kararghnn harekt ubesine kadar en mhim vazifelerde dnme zabitler vardr. Cevat
Rifat Bey, btn bunlar gz nnde bulundurduu halde kendisine verilen vazifede, en ok
cephelerde dven silah arkadalarnn haklarn korumaya ve bunlarn gerilerinde ve
kararghlarda gizli dmanlarla mcadeleye gayret eder. Ordunun ve halkn iae sorununu
dzeltmek iin elinden geleni yapmaya alr. Menzil ambarlarnn azna kadar dolu
olmasna ramen bunlarn dzgn bir ekilde datlamamas/datlmamas byk nem arz
etmektedir. Kudsn boaltlmas esnasnda, depolardaki erzak o kadar oktur ki bunlarn
boaltlmasna bile frsat kalmadan imhasna gidilmi, bu da bir hayli zor olmutur. Abartl
mdr bilinmez ama Cephede asker tatlya ryada bile hasret ekerken, Kuds menzil
ambarndan sokaklara dklen binlerce teneke bal, gnlerce yollar geilmez hale
sokmutu.326
Bunun karlnda Beyrut ve Lbnan'da alk tarif edilmez bir hadde gelmitir.
Gnde yzlerce insan alktan lmekte ve bir ey yaplamamaktadr. Bunun sebeplerini
aratran Cevat Rifat Bey ilgin bir sonula karlaacaktr. Lbnan'n iae ileri, Beyrut'un
mehur misyonerlerinden Miel Srsuk ismindeki zata verilmitir ve o da servetini
arttrmaktan baka bir ey dnmemektedir327.Harbin son senesinde dahi bu, Atilhann
ifadesiyle aslnda ok dehet verici iae sorunu deildir ve grlen o ki, yukarda da
deinildii gibi adeta varlk iinde yokluk yaanmaktadr328. stense iyi bir organize ile asker
325
326
Ayn yer.
327
Atilhan bu konu hakkndaki tafsilat da u ekilde verecektir:
Miel Srsuk ve gzel karsnn Cemal Paa ile arasnn ok iyi olduu grlyor ve kimse de buna itiraz etmek
cesaretini gsteremiyor. Yalnz Aliye Kaymakam Emir Adil Arslan Bey (imdi Ankara'da Suriye Sefiri) bu ie
iddetle itiraz etmi ve Cemal Paa'ya halin fecaat ve vahametini bildirmiti. Bir gn beraberinde Mersinli
Cemal Paa ve ordu mfts Esad ukayr Efendi olduu halde ordu kumandan ile Aliye Kaymakam arasnda
mthi bir mkleme cereyan etmiti:
Cemal Paa: -Alktan birok insanlarn lmekte olduundan bahsediyorsunuz. Biz byle bir ey grmyoruz!
Emir: -Nasl grmyorsunuz? Her gn gzlerimizin nnde yzlerce insan lyor, isterseniz nfusu sayalm ve
zayiat tespit edelim!
Cemal Paa: - Eer ahval aksi zuhur ederse size yapacam muameleyi dnnz!
diyince Emir Adil Arslan, ayan hayret bir cesaretle:
- Niin talik buyuruyorsunuz Paa Hazretleri? imdiden tatbik bulunsanza!
gibi asil ve cesur bir mukabelede bulunmu ve Mersinli Cemal Paa araya girerek mnakaay yattrmt"
(Atilhan, Grnmeyen nklp, Byk Dou, 13 Ekim 1950, S. 30, s. 10.).
328
Atilhan, iae sorununda grd Siyonist parman u ekilde zetleyecektir: Harbin son senesinde ben,
Suriye ve Garbi Arabistan Umum Kumandanl Erkan- Harbiye kinci ube Mdr bulunuyordum. Suriye,
Lbnan ve Filistin'de iae buhran mevcuttu. Cephede dven ordumuzun hali yrekler acs idi. Alman menzil
kumandanyla vaziyeti mtalaa ettik, bana unlar syledi: "ae Nazrmz Ratenau (Valker Ratenau) koyu bir
Siyonisttir. O, iktidarda kaldka, deil size ta Almanya'dan yiyecek yardm yapmak, elinden gelse bizi alktan
67
de halk da rahata ihtiyalarn giderebileceklerdi. Ancak Atilhann takld bir baka nemli
konu daha vardr. Subaylardan bazlarnn nedense tm zorluklara ramen rahat hareket
etmeleri Bu konuyla ilgili anlatt bir olayda, kinci ube Mdrlne tayin edildii
zaman ilk akam yemeinde kendisi hakkndaki soru iaretlerinin de biranda daldn
belirtir. Sofrada her eyin olduunu grnce, her gn byle mi yemek yendiini sorar evet
cevabn alnca da Cephelerde dven kardelerimiz bir dilim pastrmaya, bir taze ekmee
hasret ektikleri bir srada beni bunlar yememekte mazur grnz der ve sofradan kalkar329.
Gerekten de bilhassa askerin iae sorunu temel bir sorun olarak alglanmaktadr. Bir eserde,
Filistin hezimetinde balca etkenin Trk askerinde fazlasyla mevcut olan cesaret ve
kahramanlk zelliklerinin kullanlamamasna vurgu yaplarak yle denecektir: Neden
kullanamadk? nk st ba perian, karn a askere hkim olunamamtr.
Hatta bunlar sylenirken daha da u rnekler verilmitir. amda cephe gerisinde baz
subaylarn Arap kzlaryla elence tertip etmeleri yannda cephedekileri enayilikle itham
etmeleri, bu rnekler iinde dikkat ekici olanlardr330. Bu tarz rnekler, Atilhann
verdikleriyle de rtmektedir. Benzer tespitleri bakalarnn da yaptklarn iddia eden
Atilhan unlar diyecektir: Ordunun en mhim ihtiyacatndan, son malubiyetin en byk
sebeplerinden balcas iaedir. Ati (leri) stunlarndan muhterem Suphi Nuri Bey diyor ki:
Vatann barndan kopan Suriyemizi kurtarrken biz zavall Mehmetiklerimizi a ve plak
braktk. Menziller zahire ve tehizat dolu iken manasz bir krtasiyecilik yznden
Mehmetiklerimiz a ve plak idi. Cephedeki zabitlerimiz de Mehmetiklerimiz gibi perian
idi. Ricatte yamaya mecbur olduumuz depolar dolusu erzak ve tehizatmz eer
askerlerimize tevzi edebilsek ne Suriye elden gider ve ne de Trklk bu kadar hakir ve zelil
olurdu.331
ldrecektir bu herif. Benim byle teebbsm olduka itirazlara sebep oldu. stanbul'un mthi bir yiyecek
buhran geirdii ve bir sr iae nazr, umum mdr ve mdrlerin gayretlerine ramen halkn sefalete
dt o sralarda Almanlardan motorlu vastalar teminine muvaffak oldum. Gerek bunlar ve gerekse elde
mevcut btn imknlara bavurarak cephelerde vatanlar iin can veren silah arkadalarmla am ve Beyrut ve
Lbnan gibi byk ehirler halknn imdadna komaya altm ki, bunlar dndke melun Yahudi
Ratenau'nun iren silueti gzlerimin nnde canlanr. Bu ismi unutmam olmaklm bundandr. (Atilhan,
Medeniyetin Bat, s. 43).
329
Atilhan, Milletin Perian Haline, Yeni stiklal, 20 ubat 1963, Nu:114, s.2.
330
Sorgu, Bu Defa Niin Harp Edeceimi Biliyorum, s. 15.
331
Cevat Rifat, Suriye Hezimet-i Facias ve Sebepleri, Tasvir-i Efkr, 5 Knunuevvel 1334 (5 Aralk 1918),
Nu: 2581, s.2.
68
Harbiye Nazr Cemal Paa menzilleri olduka hayata geirmi ve imar hususuna
dikkatle eilmiti. Fakat asl mesele olan askerin iaesi konusunda hi de somut admlar
atmamt/atamamt332.
4. Drdnc Orduda Yeni Bir Dnem ve Mersinli Cemal Paann
Komutay Devralmas
Zorluklar, yeni zorluklar arkasndan getiriyor, gidiat gn getike malubiyeti haber
veriyordu. Tm uralara ramen sonuta Kuds elden kar. 1917de Kuds ele geiren
General Allenby, harektn bir bakma formasyonunu da zetliyordu: Ancak bugn Hal
Seferleri sona ermitir.333
Bununla birlikte Trk Ordusu daha da gerilere ekilmek zorunda kalacaktr.
Gelimeler, stanbulda trl kesimler tarafndan endieyle takip ediliyor, deiik kar yollar
aranmaya allyordu. stanbul'da ehzade Abdlmecid Efendi'nin Balarba'ndaki
kknde ehzade Selim ve Selahaddin Efendilerle Mevlanzade Rifat Bey ve Atilhann baz
vatanperverler dedii zatlarn toplantsnda; ordu kumandannn deitirilerek yerine herkese
kendisini sevdirmi olan Mersinli Cemal Paa'nn tayinini teklife dahi karar veriliyordu.
"Gariptir ki bu karar, Heyet-i Vkela'da mzakere edilmi, sadece Hariciye Nazr Halil Bey
(Mentee) bu fikre taraftar olmu fakat dierleri byle bir karar ittihazna cesaret
edememilerdir. Bununla beraber, hadiselerin zoru ile ordunun bana adaleti ve iyi idaresi
ile mmtaz Mersinli Cemal Paa'nn gemesi bir emri vaki olmutu. Bu haber, ehirlerde ve
332
Atilhan, menzil mfettiliklerine deinirken, bunlarn tamamyla gsteriten ibaret olduklarn
vurgulayacaktr: Ordunun iae, elbas vesair ihtiyacatn temin iin ihdas edilen menzil mfettilikleri harbin
son senesinde Yldrm Kumandan namyla Suriyeye gelen Von Falkenhayn ve Liman Von Sanders Paalarn
deruhlarna kadar Harbiye Nazr Sabk Cemal Paann emri altnda idi. Mumaileyh bidayette Kanal Seferi
hlyalaryla bu menzilleri olduka faaliyete getirdi. amda mteaddit imalathaneler, destgahlar vcuda
getirdii gibi Birssebada tesis ettii l menzil mfettilii de ln imar ve umran hususunda ok alt.
Suriyenin zenginlii fakir milletin diinden trnandan arttrd altnlar hep bu yolda sarf ve israf edildi. Bir
tek gaye vard. O da kanal gemek. an ve eref kazanmak. Birsseba kadar temdidi edilen Msr yolu bilhassa
amda alan fabrikalar bize zaferler, mitler, erefler getireceine Cemal Paann ilan- an ve eref
eylemesinden baka bir eye vesile olamad. stanbuldan suret-i mahsusada davet edilen muharrirler
klmalarnn btn kuvvetleriyle Suriyede grdkleri umran yazarken mesela Birsseba parkn tasvir ederken
o noktada neferlerimizin ryan ve yarm a olduunu bilmem grdler mi? Kezalik amdaki konserve
fabrikasn hayretlerle gezdirirken bilmem ki cephedeki neferlerin o konservelerin hatta eklini grmediklerini
biliyorlar m idi? Esasen ordunun efkr- umumiyesi bu icraatn hsnniyetinden hibir vakit emin
olamamt (Cevat Rifat, Suriye Hezimet-i Facias ve Sebepleri, Tasvir-i Efkr, 6 Knunuevvel 1334 (6
Aralk 1918), Nu: 2582, s.2). Birsseba, bol suyu, fabrika, imalathane ve hastaneleriyle lde en kymetli askeri
bir mevkidi. Dman eline gemesi durumunda ngilizler demiryolunu buraya kadar uzattktan sonra mkemmel
bir hareket ssne sahip olacaklard (Birinci Dnya Harbi'nde Trk Harbi -Sina-Filistin Cephesi, s. 60).
333
Atilhan, Tarih Boyunca slam Hkimiyeti, s. 180. Trk ordusu Kuds terk edince ngilizler, nlerine Trk
bayran sererek ineyecekler, ancak bunun yannda ilgin gelimeler yaanacakt. O matemli gnde Arap
Mslmanlar ve hatta Arap Hristiyanlar evlerinin, dkknlarnn nne Osmanl bayra ekmiler ve
fotoraflarn aldrmlardr (Atilhan, Yeryznn Hakiki Canileri, s. 164).
69
llerde byk bir sevin havas dourmu, asp kesme devrinin getii kanaati etrafnda,
ortal hissedilir bir sknet ve huzur kaplamt."334
Atilhan, Mersinli Cemal Paann yerli halk hkmet lehine eviren tutumu
olmasayd, Bu felaketler kim bilir daha ne kadar ac olacakt? diyerek unlar
vurgulamtr: Tasavvur buyurulsun, olu, babas, ayan, eraf idam edilen ve biroklar
alktan ldrlen bir mntka ahalisi mahza ve fakat pek ge tatbik edilen mddirane
siyasetler neticesi sukut ediyor ve hatta bazlar orduya muavenet ediyordu.335
Mersinli Cemal Paa, ordu kumandan sfatyla ilk i olarak, karargh dzenleme ve
takviye etme iine girimitir. Ordunun Erkan- Harp Reisi Miralay Fuat Bey (Ali Fuat
Erden), o gne gelinceye kadar hibir siyas cereyann iinde yer almam, kendisini sadece
grevine vermiti. Atilhann arkadalarndan duyduuna gre; herhangi bir idam hkm
kendisine gtrlse Byle kanl ilere beni kartrmaynz, bunu Paaya gtrnz.
diyecek kadar elini kana bulamaktan ekinmiti. Fuat Bey, Mersinli Cemal Paa tarafndan
Katrane mevkiine gnderilince, Cevat Rifat Beyi de gvendii ve sevdii bir insan olarak
Fuat Beyin emrine vermiti. zellikle blgedeki Araplarn Osmanlya tevecchn
kazanmak adna onlara iyi davranlmas gereine inanan Mersinli Cemal Paa, Cevat Rifat
Beye, eyh Trkiye ve eyhlmeayih Miskal Paaya verilmek zere ikiyz ellier altn
emanet etmitir336.
Katraneye337 ulaan Cevat Rifat Bey, kendisine verilen emanetleri de sahiplerine
verir. Miskal Paa, kendisine yaplan bu jeste mukabil Paaya, daha ileriki yllarda stiklal
Harbi sonunda Celal Bayara satlan gayet kymetli bir Arap ksra hediye eder ve unlar
syler: Allah devletimize, Padiahmza ve Paamza zeval vermesin. Btn sadakat ve
ruhumla din ve devletimizin emrindeyim ve en sadk bendesiyim. Benden ve kabilemden ne
vazife istenirse memnunlukla ve btn fedakrlkla yapmaya amadeyim. Tafile mntkasnda
bir isyan ve hareket vukuu muhtemel grlyor. Byle bir ey olursa ben de kanmn son
damlasna kadar yan banzda hizmete hazrm.338
Cemal Paa da 7 Temmuz 1917'de Bakomutanla sunduu bir raporda; Suriye
334
335
Cevat Rifat, Suriye Hezimet-i Facias ve Sebepleri, Tasvir-i Efkr, 28 Terinisani 1334 (28 Kasm 1918),
Nu: 2574, s.2
336
337
Kendisine Mir-i Miran rtbesi verilmi olan Miskal Paa, Kerek Mutasarrflna atanmtr. 4. Ordu
Komutanlnn Maan blgesindeki kuvvetleri kararghyla Dou Cephesi'nden gelen 2. Kolordu Komutanl
emrine verince, bu blgedeki kuvvetlerin azalmasn frsat bilen Faysal kuvvetleri, Maan dolaylarnda harekete
geti. Bu Arap kuvvetleri daha sonra Katrane ve Maan'a taarruz edeceklerdir (Birinci Dnya Harbi'nde Trk
Harbi -Sina-Filistin Cephesi, s. 577).
338
70
kabilelerinin ordunun Sina'ya ylmasndan yararlanarak isyana meyyal olduklar, ayaklanma

olursa Sina'da dayanmann imknszlaacana dikkat ekmektedir339. Ksa srede Miskal
Paann dedii gibi Tafilede bir isyan patlak verir. Blgede Ermeniler dahi Trk ordusuna
kar silah kullanmaya cret etmiler, ancak bunlar Kolordu Kumandan Ali Fuat Bey
tarafndan affedildikleri gibi ama gitmelerine de izin verilmitir340. Kemaleddin Sami Bey
byk bir maharetle ilerde ok byk sorunlar karacak bu ayaklanmann stesinden gelir.
Ancak bu isyan, yaplmas planlanan byk bir taarruzun art oklar gibidir. Nitekim yle de
olur. eria Vadisinde ilerleyen kuvvetli ngiliz ktalarnn basks karsnda Asm Bey
(Orgeneral Asm Gndz) kumandasndaki 48. Frka, Amman'a kadar ekilmek
mecburiyetinde kalm, gelimeler zerine Ordu Kumandan Mersinli Cemal Paa, acilen
Amman'a gelmitir341. Cevat Rifat Beye gre Asm Bey, yeni bir anakkale harbi yapyordu.
Ammandan bir istasyon geride bulunan Kasr mevkiinde, demiryolu tahrip edilmi ve drt
taraf dmanla evrilmi, Lawrens asi Araplarla, ngilizler ise piyade ve svarilerle tertibat
almlard.
Ancak daha nceden Ammana giderlerken bahi koparmak iin Kasr stasyonuna
gelmi olan kabile eyhlerinden bazlarnn atlaryla trene refakat etmelerindeki gariplikten
bahseden Atilhan, bunlardan kuku duyduunu belirtiyor. ok gemeden bunun bir tuzak
olduu anlalacak ve Lawrensin tarifiyle yol, elektrikli bomba ile tahrip edilecektir342.
Bylece, Kolordu treninin nnden bir emniyet katarnn gtrlmesi gerektiini bildiren
ancak komutanlar tarafndan bu teklifi kabul grmeyen Cevat Rifat Bey hakl kyordu.
Yaplan elektrikli bomba suikast ile Bayaver Hasan Bey ile bir er ehit olmu. stihkm
Komutan Muhlis Bey ile be er yaralanmtr343.
Tren durunca, korkun bir saldr yapan dmana kar Cevat Rifat Bey ve
beraberindekiler, lm esarete tercih eden bir tarzda karlk verirler. Cevat Rifat Bey,
treni paralanm raylar stnde hareket ettirebilmek iin odun paralar koyar ve ate altnda
trenin hareketini salar. Yaan mermiler altnda bir telgraf direine kmay baarr ve telefon
balantsn gerekletirir. Zor artlar altndaki grmede Paaya ular ve Ammana
gelmekte olduunu bildirir. Mlazim Suphi Bey, stihkm Kumandan Muhlis Bey ve
mlazm Niyazi Beyleri dman eline esir ve feda ederek dman hatlarnn aknl
339
340
341
erkez olan Amman halknn Trklere her trl yardm esirgememesi de kaytlara gemitir (Birinci Dnya
Harbi'nde Trk Harbi -Sina-Filistin Cephesi, s. 574).
342
343
Atilhan, Filistin Cephesi'nde Yahudi Casuslar, s. 25.
71
arasnda ve ngilizleri ortalama yararak Amman'a ulatk. Ordu kumandan omzundaki

yldzlardan birini karp apoletime takt ve yle dedi:
- Yzba Cevat, olum gazan mbarek olsun!"344
Amman civarnda, tarihin en anl muharebelerinden biri cereyan etmektedir. Eer
burada bir kayp yaanrsa ki dman sayca ve malzemece Trk Ordusundan ok daha
stndr- Almanlarn, Avusturyallarn dolaysyla tm mttefiklerin tepetaklak olaca ve
savan bir sene nce bitecei dnlmektedir345. Bunun sebebi, dman bu hatt yararsa ok
kolay bir ekilde Toroslara, tabiatyla da Anadoluya kadar dayanacaktr. mitsiz vaziyeti
gren ordu kararghndaki baz erkn, ehven artlarla teslim olma fikrini Cemal Paa'ya
teklife kadar ileri gitmilerdi. Mersinli Cemal Paa'nn son ve kati emri u olmutur:
Cephaneleri biten asker, dman sngsyle karlasn, siperlerde lmek var, dnmek
yok!346
Cevat Rifat Bey, Kolordu Kumandan Ali Fuat Bey ile beraber cephe hattna giderler.
Ktahyal Asm Bey ve topular da hattadr. Ar ate altnda kahramanca bir mcadele
verilir. Dman bile bir avu kadar Trkn bu cesaretinden hayretler iinde kalmtr.
Cengin son saatlerinde eria garbndan Esat Bey (stanbul Eski Polis Mdr Esat Paa)
kumandasndaki nc Svari Frkamzn Salt kasabasn geri alarak dmann ricat
hatlarn tehdit etmesi, vaziyeti bir anda lehimize evirdi. ngilizler hemen geldikleri
istikamette geri ekildiler. Trkler de yldrm hzyla takibe baladlar. Hepimiz nefes
almadan dmann arkasna takldk ve eria nehrine kadar dayandk. Bu umulmadk
malubiyeti ngilizler hazmetmediler. Biraz sonra daha byk kuvvetlerle Sekizinci
Kolorduya saldrdlar. Bir kollaryla Vadi-i Sir, bir kollaryla da Salt'a hcum ederek
kolorduyu drt taraftan muhasara ettiler."347
Salt Muharebelerinde Atilhann anlatmad bir konu vardr ki o da yerli halkn
tutumudur. Yine kendi ifadeleriyle ters den bir nokta da, Genelkurmay kaytlarna gre
Salta olan saldrlar esnasnda Almanlarn canlarn hie sayarak mevzii savunmalardr. Bu
bilgiler Genelkurmay Arivinde bulunmaktadr. Oysa Atilhan, daha nce de deinildii zere
Almanlar iin, nk hepimiz biliyorduk ki Alman kendi vatan iin kendi menfaati iin
btn dnya ile harp eder. Fakat onlarn Trkler iin dklecek yarm damla bile kan
344
345
Atilhan, Ammanda Miralay Asm Bey kumandasndaki 28. Piyade Frkas baarl olmasayd Cihan Harbi
daha o zaman biter ve felaket daha mthi olurdu demektedir ( Atilhan, Musa Da, s. 22-23).
346
347
Ayn Yer.
72
yoktur. demekteydi348. Genelkurmay Arivinde ksaca bu konu hakknda unlar

belirtilmektedir: Trk piyadelerinin gerilerine Salt'daki binalardan da ate alyordu. Salt
halknn bu haince hareketi, Trk birliklerini dmandan daha ok etkilemitir. Yine bu
durum karsnda tmen kararghnda ihtiyatta bulunan Alman makineli tfek takmn,
arkadan vuran bu hainler zerine ate atrld. Bu atein etkisiyle hainler, evlerine
saklanmak zorunda kaldlar. Bir dman svari alaynn kasabaya girmesinden cesaret alan
Arap halk, tmen shhiye blne hcum ederek hasta ve yaral Trk erlerini grlmemi
bir vahetle soymaya baladlar.349
Ancak Trk Ordusu, bu ikinci dman taarruzunu bertaraf etmeyi baarr ve dman
kuvvetleri eski mevzilerine geri ekilmek zorunda kalr. "Bu muharebelerde iki mhim
noktaya iaret edecek, iki malumu ilan edeceim: Anayurttan binlerce kilometre uzakta,
kzgn llerde, tasavvuru bile muhal yiitliklerin btn an ve eref hissesi mnhasran Trk
ocuklarna aittir Burada bir zihniyeti daha belirtmek iin u noktaya da iaret edeceim:
Gnlerce uykusuz kalan Kolordu kumandanmz, biraz dald vakit muharebeyi onun namna
biz idare ediyorduk. Kendisine, namlarna u emirleri verdiimizi ve u hareketleri
yaptmz sylediimiz zaman: Efendim, size olan itimadm nasl izah edeyim? gibi
asilane bir jestle karlard."350
Cevat Rifat Beyin, burada bir Kolordu Komutan yerine idareyi ele aldn sylemesi
gerekten de tartmaya ak bir konu gibi durmaktadr. Yine Atilhan, anlatmnda o gnlerde
Ordu Kumandannn kendisini kararghna getirttiini, Ordu Erkan- Harp Reisi Alman Her
Moliyo ve Suriye ve Garbi Arabistandaki Arap ileriyle megul Umur-u Arabiye ubesi
Mdr Aziz Beye denk bir faaliyetin hissesine dtn sylerken acaba kendisini, olmak
istedii konumda m gryordu?
Bu kritik gnlerde, Ordu kararghnda bulunan Hint Mslmanlar Reisi Abdurrahman
Rayyad Bey, Hint Mslmanlarna hitaben bir beyanname yazarak btn Mslmanlar
dindalarna silah atmaktan vazgeerek Trk saflarna katlmalar gereini bildirir. Bu
beyanname, uaklarla dman hatlarna atlmtr. Trk hkimiyetindeki havalide Urbann
reisi olan eyh Sultan ile ordu kumandan arasnda dostluk balar takviye edilerek kaybolan
Trk-Arap iyi ilikileri tekrar canlandrlmaya allr. Ad geen reise ziyafetler, rtbeler ve
nianlar verilirken dier Drzi beylerine de paalk unvanlar ve bol bol altn verilmitir.
Bununla beraber ngilizler de bo durmuyor, uaklarn sadece taarruz iin deil propaganda
348
Cevat Rifat, Suriye Hezimet-i Facias ve Sebepleri, Tasvir-i Efkr, 16 Knunuevvel 1334(16 Aralk 1918),
Nu: 2592, s.2
349
350
73
amacyla da kullanyorlard. Hatta bu propagandalar, Trk Ordusunu dahi iine alacak kadar
cret gstermekteydi. ngiliz uaklarndan atlan beyannameler; bu beyannamelerde nne
konmu etli pilav kaklayan esir Trk askerlerinin resimleri ve altnda cephedeki askerlere
ne iin harp ettiklerini soran maneviyat bozucu bir sr yazlar vardr351.
Artk gelinen noktada, eriann her iki sahilinde 4., 7. ve 8. Ordularla, Nasrada bu
ordularn bal olduu Liman Paann kumandasndaki Yldrm Ordular Kumandanl
vardr. Ferik Cevat Paa kumandasndaki 8. Ordu 15.000 mevcutlu iken, Mustafa Kemal
Paann kumandasndaki 7. Ordu da takriben 13.000 mevcutlu idi352. Btn felaket dm
de bu ordular arasnda birbirine baldr. Cephelerde imdi adeta bir lm sessizlii hkimdir
ancak bu, kopacak byk frtnalarn habercisi gibi durmaktadr. Bunun karsnda siyas
mesuliyet ve salahiyetleri zerine alm olan 4. Ordu kararghnda youn bir alma sz
konusudur.
Almanlarla Trk Ordusu arasnda pek de gizli kalmayan anlamazlklar vardr.
Almanlarn olaylar analizleri Trk subaylarna uymuyor, sert davranlar ho
karlanmyordu. Bilhassa Araplara kar sert tutumlarndan dolay Salt ile Amman arasndaki
gzerghta Bedeviler, Alman askerlerini teker teker ve merhametsizce imha eder olmutu353.
Bunun yannda tm propagandalara ramen Trk askerine kar olumlu tavr olan ky ahalisi
de yok deildir. Atilhan, Filistinin kahraman analar dedii kadnlarn, bir yolculuk esnasnda
ellerinde bakr bakralarla Trk askerine st, su, yourt ve yapraklar zerinde taze koparlm
bir sr portakal ikram ettiklerini kaydetmektedir354. Hatta 1917 Gazze Muharebesi srasnda
yerli halkn gsterdii manzaray, Tebk Seferinde slam Ordusuna yaplan tezahratlara
benzetmektedir. Bire on nispetinde adete faik, silaha stn ngiliz ordularna kar sadece
gsndeki iman kuvveti; Peygamber ak, din kudretiyle ilerleyen Trk ordusunu Sdt
351
Sorgu, Bu Defa Niin Harp Edeceimi Biliyorum, s. 13.
352
Cevat Rifat, Suriye Hezimet-i Facias ve Sebepleri, Tasvir-i Efkr, 23 Terinisani 1334(23 Kasm 1918),
Nu: 2569, s.2.
353
Burada Atilhan, daha nceleri Ahmed Cemal Paann sertlik politikasnn verdii zararlar izale etmek adna
nasl bir yol takip edilmesi gereinin son derece farkndadr. Zira Umur-u Arabiye ubesi Mdr Kaymakam
Aziz Bey'le bir trl anlaamadn belirtirken, bu zatn iin merhamet ve msamaha tarafna hi gitmediinden
yaknmtr. Geri memleket ve millet davalarnda zaaf daima felaketler dourur. Fakat alt yz yllk bir
devletin hayat ve memat bahis mevzu olduu zaman, insanlar nefislerinden feragat etmeye mecburdur derken
aslnda iddetten ve sertlikten uzak birisi olduunu vurgulamtr. Allah korkusundan mahrum birka Bedeviye
kar, daima takip ettiimiz cebir ve iddetten doan btn facialarn tamirini daima Mehmetiklere havale
etmi ve btn zararlar onlarn zimmet hanelerine kaydetmi bulunuyorduk. Bunun iin, hakkmzda ne
dndklerini ok iyi bildiimiz halde biz Drdnc Ordu muhiti, Urban'la dost geinmeyi bir vatan borcu
biliyorduk. Her gn karargha gelen eyhleri, ordu kumandan karlar, onlarn yedi mahalleyi istila eden pis
kokularna ramen kendileriyle kucaklar, apur upur prd. Sonra binlerle Trk altnn bunlarn
keselerine boaltr, gslerine byk rtbeden nianlar takard. Trk altnlar azalnca, Ordular Grubu
Komutan Liman Von Sanders Paa'dan bir miktar Alman altn istedik ve tazyikle yirmi otuz bin altn
koparabildik" (Atilhan, Grnmeyen nklp, Byk Dou, 3 Kasm 1950, S. 33, s. 10).
354
Atilhan, Sina Cephesinde Yahudi Casuslar, kinci Bin Yay., zmir Meher Matbaas 1933, s. 12.
74
Kynn Arap kadnlar tevik ve teci etmiler ve oumuzu alatmlard. O atele hzla
ate hattna giren Mehmetikler, azim bir zafer kazanm ve ngiliz ordusunu byk bir
hezimete uratmt.355 Atilhan, yazlarnda yerli halkn ihanetinden bahsetmedii gibi,
onlar ven bir slup kullanmtr. Zira o, ihaneti sadece Siyonizm ve Yahudilikle
erevelemitir. Yerli halk kadnl erkekli, Filistin muharebelerinde maddi ve manevi her
yardm yapmlar, cesurane vatanlarn savunmulardr.356
Harbin artk sonuna geliniyordu ve durumun iinden klmaz olduu kesinlik
kazanyordu. Trk Ordusu her ynyle skntdayd. Askerler bir tarafa, subaylarn dahi
kyafet sknts ektii ak bir hal almt. Moral motivasyon da geen gnlerle birlikte
tkenmekteydi. Azalan maneviyat biraz olsun arttrmak iin "stanbul'dan bir miktar Trk
ve Alman taze ktalar gelmeye balad. Alman mareali Falkenhayn, cepheyi bizzat grmek ve
bir para canlandrmak iin karargha geldi ve cepheyi dolat."357
Cephe gerisinde Safed'te Yahudilerin geni mikyasta casusluk faaliyetlerinde
bulunduu anlalacaktr. Bundan nce Cevat Rifat Bey, Siyonist casusluunun merkezi
olarak Zimmarin kasabasn kefetmi ve kendi deyiiyle canilerin kellelerini uurmutu.
Hlbuki Safed'de daha mthi bir habaset yuvas mevcutmu. Bunu bizim istihbarat
sayesinde rendik ve bu nankrlerin Bedevi Araplarla mtereken ve dman taarruzuna
muvazi olarak bir isyan hazrladklarn da meydana kardk. Safed'e gnderilen Mlazm
Seyfi Bey bu casuslarn reisi olan Yahudi kars Rael Rabinovi'i elde etti ve ald talimat
mucibince, vaktin de dar olmasndan tr, bu canileri hemen orackta yok ederek bir terr
havas meydana getirdi ve bylece cephe, tam ricat yollar zerinde kurulan tuzaklardan
kurtulmu oldu."358
Cemal Paa, nceki yanllar izale etmek amacyla, btn nahiye mdrlklerine ve
mhim noktalara hep Trablusgarpl zabitleri yerletirdi. Bunlar Arap lisann ana dili olduu
iin mkemmel bilmekle beraber, kendilerine ok gvenilirdi. Cemal Paa'nn dncesi, bu
zevat vastasyla asilerle temas ve onlarla bir uzlama aresi bulmakt.
Ancak Atilhan, zellikle maddi yetersizlikten dolay ordunun yenilgiye mahkm
olduunu beyan etmektedir. Bu yeise ramen, Drzi beyleri ve paalar, am Valisi Tahsin
Bey (zer) ve am ulemas, szleri geen Arap eyhleri hepsi Salt kasabasna davet edilerek,
Mslman Trkleri bekleyen akbetin nne gemek iin tertibat alnmaya, areler
dnlmeye balanr. Sonradan anlalr ki Mersinli Cemal Paa, byle bir tedbir almam ve
355
356
357
Atilhan, Grnmeyen nklp, Byk Dou, 3 Kasm 1950, S. 33, s. 10
358
Ayn Yer.
75
adaletiyle kalpleri fethetmemi olsayd, hibir Trk ocuunu kurtarp anavatana getirmek
mmkn olmayacaktr. Zira Trk Ordusunun ricatnda bunun faydalar ziyadesiyle
grlecektir: ekilirken ordunun nnden gidiyor, yolda rastladmz eyhlere ve ky
beylerine Mersinli Cemal Paa'nn selamn gtryorum. Hemen bizi istikbal ediyorlar ve
ziyafetler veriyorlar. Bizimle birlikte gelen Alman kadn gazetecisi Put Kamer diyor ki Garip
ey! Araplarla Trklerin aras ok bozuk diyorlard. Bu ne hal? Bu adaletin dourduu
haldir!359
Ne yaplrsa yaplsn gelinen nokta Filistin iin sonbahardr. Oysa Filistin, Osmanl
Devleti iin fevkalade nem tam, devlet, blgenin mdafaas iin btn gcn seferber
etmeye almt360. O gnlerin durumunu Atilhan, 7. Ordu Komutan Kemal Paann da
olduka mitsiz bir halde bulunduunu iddia etmitir. Kemal Paaya gre her ey bitmitir.
Cephedeki ordu sadece birer isimden ibarettir, her biri zayf ve dank haldedir. Kemal
Paa, bunlarn tek bir ordu halinde olmasndan ve komutasnn da kendisine verilmesinden
yana olduunu ifade etmi, ancak bu teklifinin de istihazaya uradn vurgulamtr361.
Atilhan, bu gerekleri doruluyor ancak her eyin bitmediini de savunmaktan geri durmuyor,
zellikle Alman Marealinin dahi takdirlerini alm olan Mersinli Cemal Paann bu konuda
gece gndz felaketi nlemek iin areler aradn ifade ediyordu.
Mersinli Cemal Paann bavurduu are, mehur Cezayirli Emir Abdlkadirin olu
Emir Saidi karargha davet etmek olmutur. Emir Said, btn Arap leminde olduu gibi
Mslman dnyasnda da ismi duyulmu, hreti yaylm birisiydi. Ordu kumandanyla uzun
bir grmeden sonra asilerin bakumandan Emir Faysaln yanna gnderilmitir.
Anlaldna gre Emir Said, asilere bar teklifinde bulunmaya memur edilmiti. Emir Said,
karargha dndnde Emir Faysaln el yazsyla yazlm, Trke bir mektubunu Mersinli
Cemal Paaya verir362.
359
Atilhan, ehitler Diyar ve Meydan- heda, Yeni stiklal, 26 Eyll 1962, Nu: 93, s.2.
360
ATASE, BDH/, K:3208. D:16. B:036.
361
Atilhan, Grnmeyen nklp, Byk Dou, 10 Kasm 1950, S. 34, s. 10. Kemal Paann iin sonucunu
dorudan kabullendii grlmektedir. Fakat her ne olursa olsun, elinde kalan kuvveti heba etmemek
dncesinde srarcdr. zellikle ricat esnasnda kendisi, yry dzen ve disiplinine uymada zerre kadar
kusur eden, yol kolu uzunluunun artmasna sebep olan, geriye kalanlarn (subay, er kim olursa) hi acmadan
idam edileceini bildirdi. Gece bile dman uaklarnn faaliyete geebilmeleri ihtimali gz nnde tutularak
sigara imek ve grlt karmak bizzat verdii talimatla yasaklanmt (Birinci Dnya Harbi'nde Trk Harbi
-Sina-Filistin Cephesi, s. 658).
362
Atilhan, Grnmeyen nklp, Byk Dou, 10 Kasm 1950, S. 34, s. 10. Gayet lml bir slupla yazlan
mektup yledir:
Muhterem Paa Hazretleri;
Mektub-u devletlerini ehemmiyetle mtalaa eyledik. Asrlarca birlikte ve karde gibi yaadmz ve Hanedan-
Ehl-i Beyt'e hrmet ve merbutiyyetine ve din-i mbin-i slam'a byk hizmetlerine ahit olduumuz asil bir
milletin btn btn mahv ve nabud olmasn istemek, hibir Mslmann elinden gelmez. Fakat bu derhal ve
bilakayd ve art mtavaat ve inkyad manasna alnmamaldr. Bu takdirde, kemafissabk yer yer idam sehpalar
76
Bunun zerine ordu kumandannn ilk ii, Harbiye Nazr Enver Paa'y makine bana
arp saatlerce konumak olmutur. Atilhan, bu konumann mahiyetini bilemediklerini
belirtiyor. Mektubu Enver Paa'ya vermesi iin ise Svari Mlazm, Sebilrread dergisi
sahibi Eref Edib Bey'in akrabas olan Nazmi Bey grevlendirilmitir. Kendisine, mektubu
kimseye vermeyip bizzat Enver Paann kendisine verilmesi konusunda sk sk tembihte
bulunulmutur. Nazmi Bey acilen stanbula gnderilirken, Emir Said de ayn hzla Faysaln
kararghna yollanacaktr.
Nazmi Bey, stanbulda Emir Faysaln mektubuyla buna ait ordu kumandannn gizli
raporunu kendi elleriyle Enver Paaya verir. Durum, Vekiller Heyetinde ve Mebusan
Meclisinde mzakere edilir. Cephede ise durum gn getike ktlemekte ve sinirler
bozulmaktadr. Tm bunlar yaanrken bir gn Mersinli Cemal Paa, Cevat Rifat Beye ok
nemli bir yaz verir363. Atilhann dediine gre Mersinli Cemal Paann bu ifresinde,
ngilizlerle anlamak ve harbi terk etmek istediinden bahsedilen kumandan, Kemal
Paadr364.
Ayn gnn akamna doru Mersinli Cemal Paa, eraf ile grmek ve ricat hatlar
gerisinde baz emniyet tertibat almak amacyla Salt-Amman zerinden ama hareket
etmitir. ama ulaldktan yaklak bir saat kadar sonra Saltdaki kararghn birinci ube
mdr olan Said Beyden nemli bir ifre gelir. ifrede, Emir Saidin acilen dnd ve
byk bir ngiliz taarruzunun an meselesi olduu, Emir Faysala zamannda cevap
verilememi olmasndan dolay asilerin de Dera istikametinde bir taarruza hazrlandklar ve
ordu kumandannn bir an nce Salta ve karargha dnmesi gerektii bildiriliyordu. Bu
kurularak onlarn altnda can vermeyi bir daha kimse arzu etmez. Bunun iin eer ngilizlerin yaklamakta olan
byk ve kati taarruzunun fena akbetler tevlit edeceini benim gibi zat devletiniz de takdir buyuruyorsanz
teklifimiz yle olabilir: Bavyera'nn Prusya'ya kar vaziyeti neyse Arabistan iin buna benzer bir muhtariyet
kabul edildii takdirde, muhasamata son verip yaklaan felaketin gnah ve netayicinden kendimizi kurtarmaya
var kuvvetimi sarf edeceim. Bu maruzatma en yakn bir zamanda sarih ve kati cevabnz beklerim.
Muhaberatta Maan telsizini vasta etmek, bunu ngilizlere kasten ifa etmek demektir. Bu sebeple mnhasran
mterek dostumuz Emir Said Hazretlerini tavsit buyurmanz niyaz eylerim".
363
Atilhan, Grnmeyen nklp, Byk Dou, 17 Kasm 1950, S. 35, s. 10. Mersinli Cemal Paann Cevat
Rifat Beye "Bunu bizzat ifre et. Elinle ve makine banda Enver Paa'ya ek ve cevabn hemen beklediimizi
yaverlerine syle. Btn dier telgraflar beklesin, yalnz bununla megul ol!" dedii telgrafta unlar yazldr:
"stanbul'da Harbiye Nazr Enver Paa Hazretlerinin ahsna mahsus gayet mhim ve ok aceledir.
imdi cepheden aldm malumata nazaran bir kumandanmzla General Allenbi arasnda baz muhaberat
cereyan etmekte olduu anlalmaktadr. Yldrm Ordular Grubu Kumandanl Erkan- Harbiye Reisi Kazm
Paa ile mezkr kumandanlk Levazm Reisi Miralay Merzifonlu mer Ltfi Bey'e de bu kumandan tarafndan,
ngilizlerle anlalarak bir terk-i muhasama teklifinde bulunulduu anlalmaktadr. Bu teklifi iddetle reddetmi
olmasna ramen Kazm Paa hakknda ahsi bir fikrim yoktur. mer Ltfi Bey ise son derece temiz bir asker ve
fedakr bir vatan evladdr. O da bu fikri iitmek bile istemediini beyan etmitir. Emir Faysal'n tekliflerine kati
bir cevap veremediimiz u dakikada Suriye ve Garbi Arabistan'da bir Hidiviyet tesisi ile Kavalal Mehmet Ali
Paa'ya imtisal etmenin vatana getirecei azim felaketleri dnerek ie acilen vaz'iyed buyurmalarn ve bu
hususta taraf- acizeye icab eden emirlerin hemen verilmesini ehemmiyetle arz ve istirham ederim."
364
Tafsilat iin Bknz: Byk Dou, 8 Eyll 1950, S. 25.
77
ifre, Mersinli Cemal Paa zerinde mthi tesir yapm ve kendisi sadece Bilmem ki
diyebilmiti365.
Mersinli Cemal Paann ama gelmesinin en nemli nedeni; yaklaan byk taarruz
karsnda Trk Ordusunun ekilmesi gerekirse, lde bsbtn yok olmasn nlemek iin
tedbir almak ve halk zerinde etkili olan baz ahsiyetlerle grerek onlarla beraber hareket
etmeyi salamakt. Atilhan bu kararn ne kadar isabetli olduunu Sonradan gzmzle
grdk ve iyice anladk ki tarihimizde bir ei daha olmayan Filistin bozgunu ve ricat
esnasnda bir de l Bedevilerinin hcumuna urasaydk, tasavvuru bile insana dehet
verecek fena hadiseler meydana gelebilirdi.366 eklinde zetleyecektir.
am ehrinin halk, ngilizlerin propagandasyla drt sene zarfnda baya etkilenmiti.
Bir de Trk Ordusunun komuta kademesinin yerli halka ve zellikle de erafa yapt kt ve
sert mdahale Trk-Arap ayrln krklemiti. Olas bir isyann ok daha vahim sonular
douracan tahmin eden Mersinli Cemal Paa, cephedeki vazifesini brakp derhal ama
gelmi bulunuyordu. Bu srada Salttan Umur- Arabiye ubesi Mdr Kaymakam Aziz
Beyden acil bir ifre gelir: Cezayirli Emir Said fena haberler getirdi. eyh Sultan, bunu
teyit etti. Miskal Paann yanndan gelen Trablusgarpl Binba mer Bey de ayn eyleri
syledi. Bize iltica eden bir ngiliz askerinden de rendik ki ngiliz Ordusunun son ve kati
taarruzu ok yakndr. Emir Faysaln tekliflerine mspet veya menfi henz bir cevap
verilememi olmas da Urbann mterek hareketini bir emri vaki yapmtr.367
Bu telgraf alndktan hemen sonra biri Dera Mutasarrf Hacim Muhittin (arkl),
dieri Deradaki milis kumandanndan iki acil telgraf gelir. Bu telgraflarda, erif Faysal
idaresinde -drt bin kiilik bir asi kuvvetin Merzaktan Deraya doru hareket halinde
olduu bildirilmekteydi. Beklenilen byk taarruz nihayet balam bulunuyordu. Bu asi Arap
kuvvetleri, cephe ile am arasn ayrmak yani Trk Ordusunun ricat hattn kesmek ve Trk
Ordusunu olduu yerde imha etmek iin ileri srlmt. Bylece cepheye hareket etmek
mecbur olmutur. Deraya geldikten sonra hzlca Nablusa gidilir. Burada ilkin Mersinli
Cemal Paa, 7. Ordu komutan Kemal Paa ile grmek ve dedikodularn mahiyetini
renmek ister368.
365
Atilhan, Grnmeyen nklp, Byk Dou, 17 Kasm 1950, S. 35, s. 10
366
Atilhan, Grnmeyen nklp, Byk Dou, 1 Aralk 1950, S. 37, s. 10.
367
Ayn Yer.
368
Atilhan, Grnmeyen nklp, Byk Dou, 1 Aralk 1950, S. 37, s. 10. Atilhan, bu sreci yle
anlatmaktadr:
Karargha gittik. Yaverleri vrudumuzu bildirdiler, beklesinler diye haber getirdi. Yarm saat, bir saat
bekledik. Garip bir vaziyet karsnda kalmtk. Cemal Paa'nn ziyadesiyle cannn skld bariz bir ekilde
grlyordu.
78
Salttaki 4. Ordu kararghnn maneviyat olduka bozuktur. Ancak Mersinli Cemal

Paann tutumu vaziyeti kolayca deitirir, herkesin neesi yerine gelir ve moralleri dzelir.
yle ki kimse izmelerini ve elbiselerini dahi karmadan yaklaan frtnay beklerler.
5. Trk Ordusunun Geri ekilii

19 Eyll 1918de zengin ve hazrlkl ngiliz ordusu son ve kesin taarruzunu
yapyordu. Bu, sadece iki ordunun savamas deil, ayn zamanda Hallarn slam Ordusuna
yapt son hcum olarak deerlendirilecektir. Grup Komutanl Karargh ile 48. Tmen
Kararghnn yapt birleik karargh toplantsnda genel durum grlp tartlarak,
Cera veya Amman istikametlerinden hangisine ekilmenin gerektii saptanmaya alld.
Sonunda hi vakit kaybetmeden, Amman'a hareket karar verilmitir369.
Allahu Ekber! Allahu Ekber!, gr sesiyle Hafz smail Hakk Bey, Yua
Tepelerinden eria Vadilerine uzanacak ekilde sabah ezann okumakta. kinci kez tekbir
getirdiinde bir kyamet kopar. ki tarafn ar topular ata balamlardr. Cevat Rifat Bey,
hemen telefona sarlarak 8. Kolordu Kumandan Yasin Hilmi Beyi arar ancak o, adrnda
yoktur. Grt yaveri Kemal Bey ise Kolordunun mthi bir bask altnda olduunu
belirtir. 8. Kolordu iin besledii fikirlerden bahsederken Atilhann, zellikle Kemal Paay
sulayc ifadeler kulland dikkat ekmektedir. Sulamalar en ok ricat zerinde
younlamaktadr. Cevat Rifat Beye gre Kolorduda iki nemli kumandan vardr. Birisi, 48.
Frka Kumandan Miralay Ktahyal Asm Bey (Orgeneral Asm Gndz), dieri Mrettep
Frka Kumandan mer Ltfi Bey370.
Acilen frkalara telefon eden Cevat Rifat Bey, zc haberler almtr. Bu haberlere
gre dman, Mustafa Kemal Paa Kumandasndaki 7. Ordu cephesinden at bir gedik
iinden sola kvrlarak 8. Ordunun (Cevat Paa) gerisine dmtr. Bu ani evirme hareketi,
-Paam, Selanik'ten beri Mustafa Kemal Paa ile aranzda baz anlamazlklar olduu syleniyor, acaba doru
mudur?
diye sordum.
-Doru Fakat olum, vatan meselesi mevzu bahis olduu yerde ahsi dncelerin yeri yoktur. cap ederse
gururumuzdan dahi fedakrlk ederiz
dedi.
Bunda bu Trkolu Trk asker ok samimi idi. ki saate yakn bir intizardan sonra Yedinci Ordu Kumandan
misafirini gecelikle karlad. Bu ince teferruat, tarih iin lzumlu malzeme olduundan buraya kaydettim. Bana
yle geliyor ki byk vatan ocuu Mersinli Cemal Paa, vazifesini bitirmi bir insann kalp huzuruyla, hibir
ey konumadan ve hibir ey sormadan eria nehrini geerek Bordan ovalarndan, Ferin vadilerinden, Yua ve
Hud tepelerinden geerek kararghnn, arkadalarnn muhitine kendini dar att"
369
370
Mrettep Frka Kumandan mer Ltfi Bey, piyade saflarnda arpacak kadar gz kara bir vatanperverdir.
Hatta Atilhan, Beyrutta hastanede karlat Jack Dempsey isimli bir ngiliz Binbasnn dahi mer Ltfi
Beyden vgyle sz ettiinden bahsetmektedir (Atilhan, Musa Da, s. 69).
79
aa yukar btn 8. Ordunun elden kmasn sebep olmutur. O kadar ki, ordu kumandan
dahi g bela ve bandaki kalpan bile giyemeyecek kadar zorlukla cann kurtarabilmitir.
Olaylar aktarrken olduka abartl bir slup kullanan Cevat Rifat Bey, frka kumandanlarna
Ordu Kumandan adna, 7. Ordunun durumunu, nasl olup da dmann bu orduyu
ineyerek 8. Ordunun gerisine debildiini sorar. Cevaben 7. Ordunun, ald emir zerine
muharebeyi kabul etmeden Bisan istikametinde geri ekildii belirtilir. Cevat Rifat Bey,
zamana kar olan yarnda, telefon bandan ayrlp yan bandaki odada Ordu
Kumandann uyandrmaya bile vakit bulamadan Ordu Erkan- Harbiyesinin ve Alman Erkan-
Harp Reisinin ne yaptklarn bile dnmeden, btn mesuliyeti yklenip ordu
kumandanlarna teblide bulunur: "Ordu Kumandan, btn ktalarn mmkn olduu kadar
dman oyalayarak Amman istikametinde geri ekilmelerini emrediyor. Tafsilatl harp emri
yolda kendilerine bildirilecektir.371
Fakat Nablus Meydan Muharebesinin 4. Ordunun ekilmeye balamasyla son
bulduu kaytlara dmtr. Bu baarszlk, Atilhann da ska itiraz edecei gibi 4. Ordu
zerine yklenilmesine sebep olmutu. Buna gre sonu olarak, 8. Ordu elden km, 7. Ordu
ok tehlikeli bir duruma dm ve eria dousuna geip geemeyecei pheli bir hale
gelmiti372. Ancak Atilhan, tam tersi ifadeler kullanmakta ve 4. Ordunun byk faydalar
saladn iddia etmektedir. Buna gre; 8. Ordunun malup edilmesiyle ngilizler,
svarileriyle 7. Ordunun ve cephenin ricat hattn kesmilerdir. 4. Ordu, 7. Ordunun geri
tarafn tehdit eden dmana kar ok alt ve 7. Ordu, btn midini 4. Ordunun elinde
bulunan svari frkasna balad. 4. Ordu Kumandan Mersinli Cemal Paa, olaanst bir
vatanperverlikle elindeki 3. Svari Frkasn her trl tehlikeyi gze alarak 7. Ordunun
emrine gnderdi. Tm zorluklara ramen, tarihe geecek bu gsz svari sayesinde 7.
Ordunun ricati bir dereceye kadar temin edilebilmitir373.
371
Atilhan, Grnmeyen nklp, Byk Dou, 8 Aralk 1950, S. 38, s. 10-11. Ricatn geliimiyle ilgili olarak
Mersinli Cemal Paa da olduka tedirgindir. Paa ile Cevat Rifat Bey arasndaki konuma yledir:
-8. Kolordu Kumandan nerede?
-Bilmiyoruz Paa hazretleri. Fakat Asm Beyle mer Ltfi Bey ktalarnn banda ve ricat birliklerinin en
gerisinde
-7. Ordu nerede? Kumandanyla temas edemediniz mi?
-7. Ordu afakla beraber Nablus-Bisan istikametinde sessizce ekilmi Hibir temas ve haber yok. 48. Frka
da Hud Tepesinden her taraf grd halde buna dair malumat elde edememi. Ortalk aard vakit
Musallaba srtlarnda ve daha gerilerde bu orduya dair bir ey grememi Sadece 7. Ordudan alan byk
gedikten dmann comu seller gibi Cevat Paa ordusunun arkasna dt grlm. Bildiimiz bu kadar!.
Cevat Rifat Bey grne baklrsa tm sorumluluu 7. Ordu Kumandan Kemal Paaya yklemektedir:
Mukadderata boyun emi, sellere kaplm, iradesiz, bu hercmerce kendimizi kaptrm, ekiliyor,
ekiliyor, ekiliyoruz. Bir ordumuzun birden bire bizden deilmi gibi hareketi yznden altst olmu
bulunuyoruz (Ayn Yer).
372
373
Cevat Rifat, Suriye Hezimet-i Facias ve Sebepleri, Tasvir-i Efkr, 27 Terinisani 1334, Nu: 2573, s.2
80
Ricat, son hzla ve o kadar dzensiz devam etmektedir ki Trk Ordusu, hakikaten
byk bir tehlikenin iinde bulunmaktadr. Adeta banda duyulan ordunun lde kaybolup
gitmesine ynelik endieler, iyiden iyiye gerekleecekmi gibi grnmektedir. Atilhan,
olduka abartl olarak dman kuvvetlerinin dahi ordunun hzla ekiliine ayak
uyduramamakta, neredeyse onlara yetiememekte olduunu belirtmektedir374. Baz Arap
kabilelerin de desteiyle ordu ama yaklamtr. Atilhann Ricat konusunda Mersinli
Cemal Paa ile Kemal Paa arasnda getiini syledii tarih tartma ite bu yol zerinde
meydana gelecektir375. Tartmann sonunda her iki komutan da birbirine selam dahi
vermeden ayrlrlar. Ancak bu durum, zaten maneviyat bozulmu olan askerler zerinde
byk bir olumsuz tesir yapacaktr. Atilhan, burada harektn kritiini yapmadndan dolay
fazla ayrntya girmediini belirtir. Ancak ileride, bu cephede yaananlarn belgeleriyle ortaya
konacan ve srlarn da zme kavuacan iddia etmektedir. Kendisinin verdii
hkmlerde, hiss davranmadn, namuslu ve askere yakr bir ekilde olaylara baktn
belirterek sorunun temelinde, her ordunun mterek ekilde hareket etmemesinin
olduunun, zellikle de 7. Ordunun yanl ricatnn zerinde duracaktr. Yedinci Ordunun
muntazam ricat endiesi ile mukavemetsiz; mukavemetsiz olunca da tabiat ile olduka
muntazam ekilmesi ve Sekizinci Ordunun da sol cenahndan apanszn evrilmek sureti ile
bir anda eriyip gitmesi, bu bozgunun balca sebebini tekil eder. Bir defa daha sylediimiz
gibi, az evvel byk kahramanlklarla arpan ve zaferler kazanan Drdnc Ordunun ve
dier ordularn byle birdenbire knde daha derin sebepler aramak lazmdr.
374
Bunda muhtemelen, Atilhann ifadesiyle dman svarilerini tayan fil gibi kadanalarn karsnda Trk
atllarnn daima evik ve cretkr olular rol oynamtr ( Atilhan, Sina Cephesinde Yahudi Casuslar, s. 11).
ngilizler, atl birlikler bakmndan da gzle grlr bir stnle sahip idiler (Birinci Dnya Harbi'nde Trk
Harbi -Sina-Filistin Cephesi, s. 36).
375
Cevat Rifat Bey bu tartmay u ekilde nakletmitir:
"Dera'dayz. Artk am ehrine yz yirmi kilometre kadar bir mesafe var. Drdnc Ordu Kumandan Mersinli
Cemal Paa ile Yedinci Ordu Kumandan Mustafa Kemal Paa burada karlatlar. Hadiselerin bu feci
inkiafndan son derece mteessir ve asabi olan Mersinli Cemal Paa, Yedinci Ordu Kumandann grnce, zapt
edilemeyen bir infial ve iddetle yle haykrd:
-Bu hali gryorsunuz Paa Hazretleri! Allah bunu zat devletinizden soracaktr! ordu mterek bir
mdafaa yapm, mterek bir mukavemet gstermi olsa idi bu perianlk husule gelmeyecekti.
-Paam, Beysan- Taberiye istikametinde geri ekilmemi olsa idik ordunun ricat hatlar kesilmi olacakt. Zat
devletiniz emrinizdeki nc Svari Frkas ve teki svari alaylar ile bu ie mdahale buyursa idiniz olmaz
myd? ki gn ge kaldnz.
Bu tartma, olduka iddetli bir ekilde yaklak yirmi dakika srecektir. Konumann sonunda Kemal Paa sert
bir eda ile:
-"Mnakaay brakalm Paam! Siz ordunun en kdemli kumandan sfat ile Zat- ahane ye sulh teklifinde
bulununuz, vaziyeti mahede buyuruyorsunuz!"
deyince, Mersinli Cemal Paa da daha sert bir slup kullanr:
-"Siz Zat- ahanenin yaveri ve mutemedisiniz. Kendileri ile dostluunuz vardr. Lzum gryorsanz bu teklifi
siz yapnz. Umarm ki Kisve hattnda da bizi yalnz brakmazsnz!
81
Bunun yannda, 4. Ordunun haksz yere sulanmasnn nne gemek iin ki ileriki
yllarda da Mersinli Cemal Paann nne bu ska getirilmi bir konudur- Atilhann zaten
kendisinin de iinde grev yapt bu orduyu iddial bir ekilde savunduu grlr376.Atilhan,
bu cephede 4. Ordu ve Mersinli Cemal Paay iddial bir ekilde savunurken, sadece Kemal
Paa hakknda yorum yapmakla kalmayacak, bu salvolardan eserlerinde ve makalelerinde
ska urat bir isim de nasibini alacaktr: smet Bey! ama geldiklerinde gerekleen
ani kntden dolay halkta ve askerde kmsenmeyecek derecede bir aknlk ve endie
gzlemlenecek, dolaysyla askeri bir kumanda altnda toplamaktan baka bir are olmad
anlalacaktr. Fakat bu ii Kolordu kumandanlarnn en sonuncusu olan smet Bey'e vermek
isteyen Cemal Paa kendisini arasa da bulamaz. "Aranan nefer deil, bir kolordu
kumandandr. Bulunamyor bir trl. En iptidai bir are olarak kendisini tellallarla
aratyoruz ve Dimeku am ehrinin dar sokaklar Arap tellallarn avazeleriyle nlyor.
Hale baknz: "smet Bey! smet Bey!... Gren varsa Viktorya Otelinde ordu kararghna
gndersin!. Cevap yok. O, am'n Nebik yolundan oktan Homs'a kapa atmt. Tarih bir
gn smet Paa'dan bunun da hesabn soracaktr."377
Ancak, Atilhan tarafndan bu yazlanlar 1950 ylna aittir. Tasvir-i Efkrda 1918de
yaynlanan ve bu almada da zaman zaman atfta bulunulan Suriye Hezimet-i Facias ve
Sebepleri balkl yaz dizisinin bir yerinde, smet Beyden olumlu sz ettiine ahit
olunuyor. Temelde bu tip bir yaklamn sebebini anlamak, Atilhan zerinde dnldnde
hi de zor deildir. Bu bilgiye gre; Taberiye Grubu Kumandan Ali Rza Rikap Paann
aniden ortadan kaybolmasyla yerine tabire dikkat edilmelidir- en gzide kumandanlardan
smet Bey atanyordu378. Ayrca, daha sonraki yllarda Yahudiler hakknda uyarlarda
bulunurken nn'ye kar eskisiyle alkas olmayan bir slup kullanmtr: "imdi onlar
Sayn nn, sizin ve benim beraber kan dktmz topraklar zerinde vatan kurdular.
Merhum Ali Fuat Paa'ya yazdnz mektup, bir hatra olarak nmde duruyor: nallah
Kuds'e de sen girersin diyorsunuz. Kuds'e Ali Fuat Paa deil, Yahudi girdi Paam
376
Atilhan, Grnmeyen nklp, Byk Dou, 15 Aralk 1950, S. 39, s. 10. "Bu kadar ani bir felaketin
btn yk sade Drdnc Ordunun srtna knce, Ordu Kumandannn mmkn olduu kadar sratle
dman menzillerinden ve hareket slerinden uzakta tutarak, geride ve daha dar bir hatta mdafaay kabul
etmesi kadar tabii ne olabilir? ok iyi bir kumandan ve samimi bir vatanperver olan Mersinli Cemal Paa btn
asker dehasn, ilmini ve ahlkn, hepsini bu felaketi nlemek iin harcamtr. Eer talih kendisine yar olmu
ve Ordular Grubu Kumandan Liman Von Sanders Paa szn teki ordu kumandanna da dinletmi olsayd,
bizden daha yorgun ve daha bitkin olarak ilerleyen dman ordusunu bir tarafta yakalayarak kulandan tutup
geldii yere frlatmak iten bile deildi. O zaman ne Mondros Mtarekesi ve ne de daha ar hadiseler meydana
gelmez ve hkmet de daha msait artlarla bir kar yol arar bulurdu."
377
378
Nu: 2574, s.2.
82
Onlar Solomonlarla ba baa braknz. Siz o mbarek topraklarda bir kolorduya kumanda
etmi bir Trksnz; gaddar Yahudiye muhatap olamazsnz. Hele onlarn sahte hrriyet ve
sahte insan haklar mevzuundaki tuzaklarna demezsiniz379. Atilhan, yenilginin bir tesadf
deil, bir kastin rn olduunu sylemektedir380.
Atilhan, bu ricatn hemen akabinde, kendisinin dedii zere ruhunda oluturduu
frtna ve heyecanlarn daha tazeliini koruduu srete, Tasvir-i Efkrda yaynlanacak olan
"Suriye Hezimeti Fecias ve Sebepleri" balkl bir yaz dizisinde yaad olaylar
anlatacaktr381. Bu yazlara, Zaman gazetesinde cevap veren Kemal Paa ise, amn
savunmasna deinerek Drdnc Ordu Kumandann haksz gsteren ifadeler kullanr382.
Atilhan konuyla ilgili olarak yle diyecektir: leri gazetesinin iki byk sahifesini igal
eden bir yaz ile kendisine cevap vererek, verilen emirleri, ordularn vaziyetini krokilerle
tespit etmi ve davay kazanarak bu fasl kapatmtm."383
20 Eyll 1918 gn am, son gnlerini yaamaktadr. Mersinli Cemal Paa, sabah
erkenden Cevat Rifat Beyi am-Sasa yolu zerinde bir mevkiye gnderir: Git vaziyeti kendi
gznle gr ve bana abuk haber getir!. Cevat Rifat Bey, yanna ald iki atl ile hzla yola
koyulur. On be, yirmi kilometre kadar gittikten sonra btn ktalarn hibir mukavemet
gstermeden sratle ama doru ekilmekte olduklarn grr. Birlik kumandanlarna
bulunduklar yerlerde mdafaaya geerek bir oyalama muharebesi yapmalarn, hi deilse
amn tahliyesine vakit kazandrmalarn ordu kumandannn emrettiini syler. Ancak buna
aldr eden olmaz. Bu aka gzken moral bozukluuna o mntkann kumandan olan
379
Atilhan, "Veyl! Tarihten Ders Almayan Milletlere", Hradam, 26 Mays 1959, Nu: 370, s. 4.
380
Atilhan, Grnmeyen nklp, Byk Dou, 22 Aralk 1950, S. 40, s. 10. "Bu harektn iinde bulunmu
on binlerce insann ehadetine dayanarak diyorum ki, Yedinci Ordudan alan gedik, Sekizinci Ordunun
dalmas ve Drdnc Ordunun yalnz ve yardmsz braklmas, bir tesadfn deil, bir kastn mahsuldr.
Bunun iin baz Erkan- Harp zabitlerinin iddia ettikleri gibi am'n mdafaasna fiilen imkn olmad ve bu
muhale bavurmann fena akbetler tevlit ettii yolundaki mtalaalar, srf propaganda iin yaplm, birbirini
destekleyen insanlarn sama tevillerinden baka bir ey deildir.
381
Nu: 2569, s. 2.
382
Tasvir-i Efkrda konuyla ilgili uzunca bir yaz yazlm, 8. Ordu Kumandan Cevat Paa, 7. Ordu Kumandan
Kemal Paa ve 4. Ordu Kumandan Mersinli Cemal Paann resimleriyle birlikte vazifeli olduklar cephe
hatlarn gsterir bir de harita yaynlanmt. Gazetede, yazlarda kimseyi sulamak gibi bir niyetlerinin olmad
vurgulanarak unlar denmekteydi: yle olduu halde mezkr cephedeki Yldrm Ordusu Kumandan Mustafa
Kemal Paann daha neriyatmz hitama girmeden bu mesele hakknda baz beyanatta bulunduunu hayretle
grdk. Biz Kemal Paay takdir edenlerdeniz. Hatta anakkale muhaberatnda evvela Arburnunda saniyen
Anafartalarda gsterdii yararllklara herkesten evvel biz tercman olmu ve kendisini memlekete biz
tanttrm idik. Kemal Paa gazetecilerle fazla mlakat ediyor. Suriyeden geldi geleli drt kez bunu
tekrarlad. yle zannediyoruz ki ahsi propaganda yaplacak, siyas maksatlar takip edilecek zamanda hi
deiliz (Filistin Sahne-i Hezimeti, Tasvir-i Efkr, 4 Knunuevvel 1334 (4 Aralk 1918), Nu: 2580, s.1).
383
Atilhan, gerek Kemal Paann gerekse kendisinin konuyla ilgili aklamalarn ieren ve isimlerini zikrettii
Zaman ve leri gazetelerinin tarihlerini, bizim inceleme imknna ulatmz hibir makale ve eserinde
vermedii iin, bu yazlarn muhteviyatna maalesef ulaamadk. Bu almadan nce ortaya konan ve ismi daha
nce belirtilen doktora tezinde de bu konuya deinilmedii grlmtr (Bknz. Celil Bozkurt, Eserleri ve
Fikirleriyle, stanbul 2011).
83
aml Rza Rikabi Paann da dmana iltihak etmi olmas sebep olmutur. Yapacak bir ey
olmadn grnce tekrar geri dner. Bu arada istasyondan geerken vagonlarda Trkn
torbalarla altnlarnn yama edilmekte olduuna ahit olacaktr. am meydanlarndan
geerken, gruplar halinde bekleyen askerlere Ordu kumandannn emri! Btn asker Rabo
boazna doru hemen geri ekilsin! Dman ehre yaklayor! diye baracaktr.
Atilhann, bunlar anlatrken yine kendisini n plana karan szleri dikkat ekmektedir:
amdan g bela kabilen ve kurtulan asker, ite bu mesuliyetini srtma alarak harekete
geirdiim insanlardan ibaret kalmt.384
Cevat Rifat Bey, kararghn bulunduu Viktorya Oteline gelince, karargh
kumandanna hemen atlar getirmesini ve arln Rabo Boazndan dar karlmasn
syler. Ancak ordunun Alman olan kurmay bakan, bu hareketi fazla telal ve cretkr
bularak, kumandana Cevat Rifat Beyi ikyet edecektir. Elinde tuttuu haritada bir eyler
gsterdiini gren Cevat Rifat Bey dayanamaz ve Paa Hazretleri, dman ehrin iine
girdi, haritann artk rol kalmad. Atlar hazrlattm, hemen terif buyurunuz!385 der. Ayrca
kararghtaki subaylara da seslenen Cevat Rifat Bey, onlardan ata binmeye vakit bulanlarn
canlarn kurtarabildiklerini, dierlerinin ise fena akbetlerin gbeine dtklerini
belirtmitir386. Bu arada dman uaklar da gayet alaktan uuyor ve askerler zerine mermi
yadryorlard. Ancak Temmuz 1917de dahi hava stnl Trklerin elindedir ve yaplan
muharebelerde hi de kmsenmeyecek sayda dman ua drlmektedir387. Bir taraf
da, dier taraf Merce Nehri olan dar bir yol tamamen kalabalktr ve hareket etmek
gerekten bir hayli zordur. Atilhan, bu yolun kendilerini tarihin en byk maceralarna
srklediklerini kaydedecektir. Rabo Boazndaki kalabaln kard toz adeta onlara bir
kamuflaj avantaj kazandrm olacak ki Atilhan, bu toz bulutlarnn kendilerini rtmemi
olmas halinde dmann tek askeri sa brakmayacak vaziyette olduunu da vurgulamaktan
384
385
Ayn yer.
386
Atilhann burada dediklerini ariv belgeleri de dorulamaktadr. 30 Eyll 1918 gn elden kan amdan
leden nce hareket edenler dnda kimsenin esaretten kurtulamad belirtilir. (Bknz : Birinci Dnya
Harbi'nde Trk Harbi -Sina-Filistin Cephesi, s. 698). Ancak burada, Atilhann ne kadar etkili olduu
konusunda tarih bir kayt bulamyor, szne itimat etmek durumunda kalyoruz.
387
Birinci Dnya Harbi'nde Trk Harbi -Sina-Filistin Cephesi, s. 74. Bu atmalarda Almanlarn ise
herhangi bir hava faaliyetinde bulunmadn belirten Atilhan, unlar kaydetmitir: Btn ricat devam ettii
mddete bir Alman tayyaresini hal-i faaliyette gremedik. Mesela 4. Ordu Humusta bulunduu vakit o mevkide
yirmiden fazla tayyare ile ona yakn Alman tayyare topu vard. Bir daha diyorduk ngiliz tayyareleri buraya
sokulamazlar. ki gn sonra geldiler hem de iki tane. Ne top mukabelesi var ne tayyare Maazah bizim
tayyarelerden biri ngilizlerin zerine gitse son btn toplarn namlular evrilir, oras cehenneme
dndrlrd. Bu felaketten sonra ngiliz gazeteleri de ngiliz teblileri de bizim bu sktumuza hayret
ettiklerini kayd ve ilan ediyorlard (Cevat Rifat, Suriye Hezimet-i Facias ve Sebepleri, Tasvir-i Efkr, 7
Knunuevvel 1334 (7 Aralk 1918), Nu: 2583, s.2).
84
geememitir388. ehrin kenarnda bulunan cephanelikler imha edildii iin, kpkzl bir renk
gkyzn kaplyor ve Trk Ordusu Rayak istikametine doru ekiliyordu. Fakat 4. Ordu
Komutan Cemal Paa'nn Doma istikametine deil de Rayak istikametine ekilmesi,
kuvvetlerin esaretine sebep olmutur eklinde de deerlendirilmitir. Bu gre gre Rayak'da
Mustafa Kemal Paa vardr ve burada ikinci bir ordu komutanna gerek yoktur389. Atilhann
verdii bilgilere gre ise, 4. Ordunun bu ekiliinde hakl sebepler vardr. am dman eline
geince, bu gelime Kisve hattnda muharebe etmekte olan ktaata da tesir etmitir. Bunlar
iin am- Rayak yolu kapanm olduundan Doma-Binin Boazndan Humusa ekilmelerine
emir verildi. Bu yzden Domaya kadar ekilebildiler ve o noktada Bedevilerin taarruzlarna
maruz kaldlar. Neticede bunlarn pek az Humusa gelebilmeyi baarmlardr390. Burada,
Ordular Grubu Kumandan Liman Von Sanders Paa, Drdnc Ordu Kumandanyla grr.
Alman generali son derece hiddetlidir391.Atilhan, bu grmeden sonra bir daha Liman
Paay gremediklerini syler.
Rayak Kumandan Binba Davud Beye glkle bir tren hazrlatlr ve Homsa doru
yola klr. Tren, Homsa ulanca Mersinli Cemal Paa burada karargh kurar, ktalarn
dzenleyerek yeni bir savaa hazrlanmaya balar. Ordu dman tek bana karlamaya ve
Asi Nehrinin iki tarafnda kesin bir muharebeye karar vermi, bunun iin drt gn hazrlklar
srdrlmtr. Ancak tm bunlar yaplrken stanbuldan gelecek olan bir telgraf, btn
mitleri bir anda yok edecektir. Harbiye Nazr Enver Paa imzal telgrafta, ricatn bozgun
haline dnd, Ordular Grubu Kumandannn bu durumdan Yedinci Ordu Kumandann,
dier ordularn da Grup Kumandann sorumlu grdkleri belirtilmektedir. Ayrca Kemal
Paann ordunun btn emir ve kumandasnn bizzat kendisine verildii takdirde bu akn
nleyeceini ve ordunun eref ve mevcudiyetini kurtaracan dile getirdii bildirmektedir.
Enver Paa, Kemal Paann bu isteini deerlendireceini ve Mersinli Cemal Paann da
derhal stanbula dnmesi gereini belirtmitir392.8 Ekim 1918'de Yldrm Ordular
Grubu'nun verdii emre gre, btn kuvveti elinden alnarak kk bir mfreze biiminde
388
389
390
Cevat Rifat, Suriye Hezimet-i Facias ve Sebepleri, Tasvir-i Efkr, 28 Terinisani 1334(28 Kasm 1918),
Nu: 2574, s.2
391
Atilhan, Grnmeyen nklp, Byk Dou, 29 Aralk 1950, S. 41, s. 10. Mersinli Cemal Paa ile
aralarnda u konuma olur:
-Bu hali gryorsunuz Paa! Askerlik tarihinde bunun ei azdr. Yedinci Ordu Kumandanna sz dinletmeye
imkn yok. Kendi bildiini ve dndn yapyor. Btn bu felaketler hep bu itaatsizlikten dodu. Vatan, sizin
vatannz! Asker Trk askeri! nsan memleketinin bu kadar kt bir gnnde nasl olur da byle hareket eder?
Anlayamyorum bunu, anlayamyorum!
-Ekselans, ordulara sahip olmanz lazmd!.
- Nasl hangi vasta ile? Vatan sizin, eref sizin Yazk, yazk!
392
85
braklan 4. Ordu Komutan, 9 Ekim'de Yldrm Ordular Grubu Komutanlna u telgraf

ekmitir: Emirlerinizi aldm. Ordu kararghnn bir taburla Humus'ta kalmas emir
buyruluyor. Bundan yksek dncelerinizi anlayamadm. Airetler Hama yresinde ie
baladlar. Humus'ta kalacak tabur deil bir ay, iki gn sonra perian olacaktr. Ordu
kararghnn bu durumda kalmas eref ve haysiyetimizin ayaklar altna alnmasna sebep
olacan zat- devletlerine arz ederim. Bundaki ama ve nedeni anlamadka bu ekilde
grev yapamam. Emirlerinizi ve cevabnz bekliyorum.393
Oysa 4.Ordu Kararghnn art mfrezesiyle Humus'ta braklmasnn nedeni, bir
taraftan dost grnen o blge halknn daha gneyde olduu gibi mparatorluktan
kopmalarnn geciktirilmesi, beklenen bir atekes antlamasnda kabil olduu kadar ok
arazinin elde kalmas ve nihayet moral zerinde olumlu bir etki salamakt. Yldrm Ordular
Grubu Komutan, Cemal Paa'nn bu isteine Emir ve komutann en kdemli subaya
vekleten devredilerek kendisinin Halep'e dnmesi karln verecektir394. Alman hava
keif raporundan dmann ncleriyle Humus'un 30 km gneyine geldii anlalyordu.
Telefonla yaplan grmeden sonra ekilmeye karar verildi. 12 Ekim 1918'de 4. Ordu
Karargh artyla birlikte Hama'ya ekildi. Ordu ktalar, dier ordular emrine gemi ve
Hama'daki art ktasna baka bir komutan atanm olduundan Yldrm Ordular Grubu
Komutanl'nn 13 Ekim 1918 tarihli emriyle 4. Ordu lavedilmi ve ordu karargh Halep'e
gitmitir395. Atilhan, Mustafa Kemal Paaya Halepte tekrar rastladklarn ve Mersinli Cemal
Paann stn seciyesinden kaynaklanan bir harekette bulunduunu ifade eder ve unlara
dikkat eker: Siz, Mersinli Cemal Paann asil seciyesine bakn ki belki ordunun iine yarar
diye mestur masraflardan yanmzda bulunan ve Allahtan gayr kimsenin haberi olmayan
drt bin altn ve yedi bin kt liray gtrp elimle Yedinci Ordu Kumandanna teslim
ettim.396
Dman, Humusa yaklap ynn Halepe evirmi olduu sralarda, Osmanl
Hkmeti de mtareke arelerini aramaya balamtr. Halepin de kaybedilmesiyle Osmanl
yetkilileri mtarekeye imzalarn koymular ve bu faciann son perdesini de indirmilerdi397.
imdi artk hatralarda kalacak olan yerleri terk eden ve stanbula ulamay baaran Cevat
Rifat Bey, Mersinli Cemal Paa ile birlikte buradaki ilk ilerinin henz ehri terk etmemi
olan harbiye Nazr Enver Paay ziyaret etmek olduunu belirtir. Bunun iin Enver Paann
393
394
Birinci Dnya Harbi'nde Trk Harbi -Sina-Filistin Cephesi, s.704.
395
Ayn Yer.
396
397
Nu: 2575, s.2
86
Ortakydeki yalsna giderler398.Atilhan, stanbulda grd manzara karsnda hem

bunalm hem de ar derecede mitsizlie dmtr. Bunca fedakrlk ve Trk rknn
medeniyet leminin nasrl vicdan nne serdii saysz efsanelerden sonra, stanbulda
devletimizin, medeniyetimizin ve kltrmzn merkezinde dman harp gemilerini grmek,
bize g tahamml olunur zorluklar ve yolsuzluklarla dolu maziyi arattrd. stanbulda
tefessh, kaytszlk, iradesizlik, hareketsizlik ve her trl tahamml azami dereceyi bulmutu.
Sodom ve Gomerredeydik sanki399
Mersinli Cemal Paa, Haydarpaada bir eve yerleecektir. Atilhan, onun olduka
sakin ve soukkanl oluunu, ileriye ynelik planlarnn olduuna balamaktadr. Mersinli
Cemal Paann daima Harp Seyyaldir dediini belirten Atilhan, Paann hibir zaman
mitsizlie dmediini zellikle vurgulamtr. Atilhan, bu sre iinde Paay yalnz
brakmaz. nk kendisini vazgeemedii kumandan, babas ve kendisini yetitiren, seven
nadir bir byk adam olarak grmektedir. Onunla cehennem top ve tayyare ateleri altnda
nee ile yemekler yemitik. Bombalarn etrafmza dt ve kimseye gz atrmad gn, -
Paam, u pilav brakamam dorusu! Ahirete sefer nasip ise bari karnm tok giderim!
demitim. Sk sk tekrarlad bu cmle onun ok houna gitmiti.
398
Atilhan, Grnmeyen nklp, Byk Dou, 5 Ocak 1951, S. 42, s. 10. Atilhan, buradaki grmeyi de u
ekilde nakledecektir:
Allahuekber Dalarnda, yz bin Trk ocuunun canna mal olan cesaretin ve teebbsn sahibi, ordu
kumandann ok metin ve sakin bir eda ile karlad:
- Mukadderat, Paa Hazretleri!
Bu, Enver Paann azndan kan ilk cmle oldu. Mersinli Cemal Paa, bir trl srrn zemedii byk
istifhamn ar yk altnda eziliyor gibi, sabk bakumandan vekilinden soruyor:
-Paa Hazretleri, baz hadiseleri ve malumat arz etmitim, seri cevap beklemitik. abuk karar verilmi ve
bize bildirilmi olsayd, belki bu felaketin n alnabilirdi. Ge kaldnz!
-Hayr Paa! Bunlar inanlr eyler deildi. Geri birok eyler beklenebilirdi ama bu kadar deil Sizden
baka bizim Tekilat- Mahsusadan daha mhim malumat da gelmiti. Kudste Aaronsohn adnda bir
Siyonistin Nablusa gnderdii Avusturyal bir Yahudi murahhas, orduya mnferit sulh teklifinde bulunmu
Eer eria kylarndaki btn ordular, hep birden silahlarn terk eder, stanbul hkmetinden alakalarn
keserlerse, o zaman Trkiye ile hibir alakas olmamak zere Suriye Hidiviyetinin kurulmasna ngiliz hkmeti
elinden geldii kadar gayret edecekmi. Filistinde bir Yahudi devleti ve Hicazda bir Haimi hkmetini de
tanmak artyla Talat Paa ile birlikte keyfiyeti Zat ahaneye arz ettik. Padiah, Bu inanlr bir ey
deildir. Hususi vastalarla ve muhtelif cephelerden iin bir defa daha ciddiyet ve ehemmiyetle tahkiki lazmdr
dediler. Heyet-i Vkela bu fikri akla yakn buldu. Baha Beyi, (Bu Baha kimdir bilmiyorum) byk salahiyetle bu
ie memur ettik. Fakat zaman kalmad. Hadiseler yldrm sratiyle geti ve mukadderat tedbirleri bozdu,
paam!.
Enver Paann bir saat kadar sren heyecanl konumasndan hafzamda perinleen u cmle:
Amalimizin hesabn verip mesuliyetini yklenmeye hazrm! Tarih nmze muazzam bir frsat kard. Ondan
istifade edebilseydik Turan tahakkuk edecekti. Turan olmadk, viran olduk! duraklad, gzlerini Mersinli
Cemal Paann gzlerinin iine dikti ve teker teker syledi:
-Bizim asl gnahmz Sultan Hamidi anlamamak ve Siyonizmaya alet olmaktr, Paam!.
Onun tarihe tevdi ettii bu iki sr, yarnn btn muammalarn zecek birer tlsml anahtardr.
399
Atilhan, Grnmeyen nklp, Byk Dou, 12 Ocak 1951, S. 43, s. 10.
87
- Yarn Mir zzet Paaya, le yemeine davetliyiz. ok vatanperver bir insandr.

Herhalde sana gre pilav da vardr Cevat!400
Mir zzet Paann evindeki yemekte, Paa da kendilerinin cephedeki ordular ve
hareketleri hakkndaki grlerine hak vermi, bir de ilgin bir noktay sylemeden
geememiti. Kemal Paa, Mir zzet Paa'dan salahiyetin kendisine verilmesini istemi,
kendisine aynen Enver Paa'ya ektii telgrafa benzer bir telgraf gndermiti. Grme yarm
saat kadar uzadktan sonra zzet Paa ile Mersinli Cemal Paa bir baka odaya geerler.
Atilhan, burada ne konutuklarn Allah bilir diyor. Her naslsa Mersinli Cemal Paann
mahrem konular dahi kendisine sylediini belirten Atilhan, bu konu iin bir kayt
dmemitir. Kendisi acaba konuulanlara muttali midir, deil midir, baz gizli bilgilere sahip
olduu halde sr olarak saklyor mudur tartlabilir ama bir yerde, zellikle Filistin hezimetini
feci bir malubiyet olarak nitelendirdikten sonra, baz hadiseleri zlfyra dokunaca
endiesiyle anlatmadn ifade ederek kukular uyandrmaktadr401.
Cephede grdklerini, Tasvir-i Efkrda vesikal yazlarla ispat ettiini belirttikten
sonra Milli Mcadelenin balatlmasndaki roln anlataca blmlere, yine Byk Dou
sayfalarnda Grnmeyen nklap ve Byk Cihadda Btn plaklyla Milli
Mcadele balkl yaz dizilerinde devam edecektir402.
6. Atilhana Gre Suriye Hezimetinin Sebepleri

Cevat Rifat Atilhan, Tasvir-i Efkrda yazd Suriye Hezimet-i Facias ve
Sebepleri bal altnda makalelerinde bu sebepleri ana hatlaryla analiz etmi, bunu
yaparken de cepheyle ilgili nemli bilgiler de vermitir. Bundan yukarda yer yer
bahsedilmiti.
Bu cephede Atilhann, ncelikle harektn ekline kar olduu grlmektedir. Ona
gre en byk hata balangta yaplmt: Taarruz. Bylece Trk kan bo yere aktlm ve
bilhassa harp kaybedilmi oluyordu. Bu taarruz fikrine katlmamakla Ahmed Cemal Paa ile
hemfikirdir. Zira en st dzeyde taarruz fikrine kar olarak Ahmed Cemal Paann Enver
Paaya muhalefet gsterdii bilinmektedir. Enver Paann her eye mdahaleci tutumu,
Cemal Paa ile anlamazla dmesine sebep olmutur. Cemal Paa, haddizatnda ordunun
400
Ayn Yer.
401
Atilhan, stiklal Harbinde Sarkl Kahramanlar, Uur Yay., Yaylack Matb., stanbul 1967, s. 19.
402
Atilhan, Grnmeyen nklp, Byk Dou, 19 Ocak 1951, S. 44, s. 10; Ayrca Byk Cihad, 29 Haziran
1951, Nu: 16.
88
savunmada daha iyi olduu grndeydi403. Atilhan ise bu konuda unlar ifade edecektir:
Mecburen harbe girdiimiz ileri srld zaman verilecek cevap udur: Harp mnhasran
taarruz demek deildir ve taarruz bizim yaptmz gibi elimizdeki kuvvetli vesait-i maddiyeyi,
vesait-i fenniyeyi, iae-i hastalarmz ve yarallarmz dnmeden dmana saldrmak
demek deildir. ngilizlerin bize bu hususta pek byk dersler verdiini itiraf etmek lazm
gelir. Bu sabk dmanlarmz ellerindeki vesait-i harbiyenin fevkaladeliine ramen bir adm
atmak iin aylarca dnyorlard. Taarruzlarnda ufak bir muvaffakiyetsizlik grdler mi
dururlar hemen dzeltmesine ve ondan sonras iin daha kuvvetli olmaya alrlard.404
Yine ayn yerde, st kapal bir ekilde isim vermeden Enver Paay hedef alan
szlerine yle devam edecek ve bu tarz bir yaklamn Napolyonluktan te olmadn
belirtecektir: Bir gn eria ufuklarn kara bulut gibi kaplayan dman svarilerini
grdmz vakit yanmda bulunan byk rtbeli bir kumandan: Eer bizim bu kadar
kuvvetimiz olsa idi mutlaka Hind-i ine sefer yapardk demi idi. Biz filhakika her yerde
byle yaptk. Birka kiinin arzusu, birka kiinin maksad- ahsiyesi orduyu tekil eden
milleti zaferin hlyalaryla hrpalad405.
Bu st kademenin heyecan ve hrslarnn ayn ekilde alt kademedeki subaylarda
olmadn, olann da ok ksa bir zamanda tkenip yok olduunu bildiren Atilhan, subaylarn
tam anlamyla taltif grmediinden de yaknmaktadr. Bu tip dnce, Atilhann ok daha
sonralar kapsayan yayn hayatnda da Cumhuriyetin kuruluunda hep arka planda kalanlar
zerinden yapt propagandayla sanki kendisinin makam ve mevki peinde olduu izlenimini
verecektir ki burada bahsedilen yazlar, henz 1918 ylna aittir ve Atilhan, yayn hayatna
daha balamamtr bile. Bu tutum, Atilhan kartlarnda onun kiisel bozukluklarna balanan
bir delil olarak grlecektir. Subaylarn, bu ekilde taltif ve takdir grmemeleri sadece ekli
bir mesele olarak kalmamtr ve kendisine gre ordunun ricat srasnda bunun birok
olumsuz etkisi olmutur. Hatta ilgin olan, verilen taltiflerden bazlarnn subaylarn llerine
sunulmasdr. O zaman 23. Alay Kumandannn syledii u szler ne kadar muindir:
Terfiann mezarlara tebli edildii maruzdur. Bu ne kadar ac bir ifade! Zavall zabit
Aktt kana mukabil kazand bir zabit vekillii apoletini takmadan lp gitti. Bu mevsuf
403
Birinci Dnya Harbi'nde Trk Harbi -Sina-Filistin Cephesi, s. 22. Ayrca Cemal Paa, Kudse gelen
General Falkenhayna da ayn ynde unlar sylemitir: Sina Cephesi'nde ngilizlere taarruz, hi bir esasa
dayal olamaz, sz edilen yedi tmen bu ama iin kfi deildir( age, s. 58).
404
Nu: 2575, s.2.
405
Ayn Yer.
89
misaller o kadar oktur ki madde madde tasrih etmekle bitmez. Onu her zabit kendi nefsinde
taknmtr.406
Hezimetin nemli sebeplerinden birisi de shhiye ilerindeki noksanlk ve
yanllklard. Atilhana gre Trkler, teden beri dman kurunlarndan ziyade kendi
tedbirsizlik ve lakaytlklarna kurban olmulard. Buna bir rnek olarak yaral ve hastalar, en
basit bir pansuman ve hasta adrndan mahrumdurlar. Kurtulmas muhtemel yarallar bile
imknszlktan tr hayatlarn kaybetmilerdir407. Buna mukabil mttefik Alman ordusunda
durum tam tersinedir ve bir bakma Trk askerini daha da acnacak bir duruma getirmektedir.
Alman yarallar sarg yerlerine muntazaman tanm, kendilerine ilgi eksik edilmemi,
bakmlar da son derece titizlikle yaplmtr. Hatta yemekleri yannda sigaralar dahi
unutulmamtr. Trk neferi ise kendi yaralallarna kendisi bakyor, doktor veya hemire
bekleyerek zaman kaybetmekten kanyordu408.
Atilhan, shhiye konusundaki noksanlklar gstermesi bakmndan kendi bandan
geen bir olay da anlatacaktr. 2. Gazze Muharebesinin baaryla409 atlatlmasndan sonra
kendisi, Gazzede hastalanr. Lekeli humma tehisi ile hastaneye gitmesi gerekli olur. Shhiye
blnden bir ara ister, ancak arabalarn tamirde olmasnda dolay hemen veremezler. Bu
cevaba olduka sinirlendii bellidir410. Atilhan bunlar anlatrken, Umum Kumandan olan
Cemal Paann kim bilir hangi gazeteciye, yaptrd buz fabrikalarndan bahsedip
propaganda yaptn da sitemle kaydedecektir411. Atilhan, en rahat bakmn yine Hilal-i
Ahmer Hastanesinde yapldn da vgyle belirtmekten geemeyecektir412. Kendisi pek de
406
Nu: 2578, s.2.
407
Ayn Yer.
408
Ayn Yer.
409
Gazze baars dolaysyla 12. Kolordu da 4. Orduyu tebrik eden bir telgraf gnderecektir ( ATASE, BDH/
K:4220. D:73. B:009-01.
410
Nu: 2579, s.2. Dikkat buyurunuz bu cevap bir zabite veriliyor. O srada ambarna erzak tayan arabalardan
biri geiyordu. Bunu arnz dedim. Gidemem amirimden emir almadan dedi. Arabacya iyi bir dayak
attm ve zorla bindik. imdi yryorduk 5-10 dakika sonra gzel bir hastane adr nne gelmitik. Ne kadar
temiz idi kumluklar zerinde gzel bir bahecik yaplm idi. Geni bir oh ektim. Haydi, inelim dedim.
Shhiye neferi cevap verdi: Efendi buras bizim deil, Almanlarn! Bizim hastanemiz daha ileridedir. Biraz
daha yrdk 36 numaral seyyar hastane nnde idik. Arabadan indim ve arabacya bir sar altn verdim.
Demin dayak yiyen zavall nefer altna derin derin bakt ve can gnlden, Allah raz olsun, Allah sana ifalar
versin efendim dedi. Sertabibi aradk bu zat bana bir adr gsterdi. Hastanede eski ve tarz- atik adrlar
hastalara, yeni ve mkemmel Alman adrlar mecruha tahsis edilmiti. Eski bir adra girdim. Yer zerine
serilmi bir yataa atldm. O yorgunlukla iyi uyumuum. Alelesval vizite zaman gelinceye kadar hibir doktor
yanma uramad. Hekim geldi, ila yazd ve Souk su imemen lazm diye tavsiyede bulundu. Ben esasen
hararetten yanyordum. Su yetitiremiyorlar. Gnde verdikleri bir iki matara suyu da temizlemiyorlard.
Hastalmn en iddetli bir devrinde bir bardak temiz ve berrak su iin inzibat zabitine ne kadar yalvarmtm.
411
Nu: 2579, s.2.
412
Ayn Yer.
90
ksa saylmayan bir sre sonunda iyilemeye balamtr. Nekahet sresini geirmek ve
yznde meydana gelen ilii tedavi ettirmek iin Kudste Cerrahi Hastanesine sevk edilir.
ok da mkemmel grmedii bu hastanede salk hizmetlerinin dahi gsterie kurban
gittiine ahit olacaktr413.
Trk Ordusunun talim ve terbiyesinin olduka noksan olmas, hezimetin bir dier
sebebi olarak grlmtr. Atilhana ait olan, ancak aratrma esnasnda ilgili olabilecek tm
yerlerin incelenmesine ramen elde edilemeyen Talim ve Terbiye Program ismi altnda
yazd kitabnn ancak nszyle ilgili birka cmle vermek mmkndr. Bu bilgiler de yine
onun bu yaz dizisinde belirttikleriyle snrl kalmtr414. Trk askerinin en iyi ekilde
savunmada bulunduunu iddia eden Atilhan, askerin bir kez sipere girdi mi hibir kuvvet
tarafndan siperlerinden karlamadn, bunun yannda taarruz da edemediini, bundaki ana
sebebin de manevra kabiliyetinden yoksun olduu gereini vurgulamtr. Konuyla ilgili
olarak da bu gerekler karsnda komuta kademesini sulamtr Ardahan, Sarkam, ran
413
Nu: 2580, s.2. Burada kald sre ierisinde bir gn, bir hastabakc yanna gelir, yatak ve yorgan araflarn
deitirir. Yarallarn kokularn bertaraf etmek iin kaplara kolonya srer. Elinde k bir entari ve hrka ile
Atilhann karsna dikilir:
-zerinizdeki amarlar karnz, bunlar kfldr, bunlar giyiniz.
-Neden icap etti hemire?
-Bilmiyor musunuz Cemal Paa teftie gelecek!
Zavall Cemal Paa acaba sen bunlara kanyor mu idin? te bizlere hastalara byle baklyor. Ne kadar biare
ve bedbaht arkadamz vardr ki en ehemmiyetsiz yara ile en ehemmiyetsiz bir hastalk ile bakmszlk lakaytlk
yznden yok olmu gitmitir. Bu ahval btn ordu zabitannn mehul deildi. Nefer, zabit herkesin maneviyat
krlm idi. Hele Mehmetikler...
414
Nu: 2580, s.2. Bu bilgilere baka yerde ulama ihtimali zayf olduundan burada deinmekte fayda vardr:
Laykyla talim ve terbiye edilmemi asker insan srsnden baka bir ey deildir. imdi bu lisan
deitiriyor ve tedid ediyorum: Talim ve terbiye edilmemi askeri muharebeye sevk etmek cinayettir. nk
onlar bizim askerimiz gibi hilkaten ne kadar cesur ve cengver olursa olsun dman karsnda bir i
yapamazlar. Beyhude heba olup giderler. Falan tevelltl efrad toplayp zavall gen Mehmetlerin eline
herhangi bir silah vererek, elbise giydirerek asker olduklarn zannetmekten tehlikeli bir ey olamaz. Onlar
dman karsna gndermek mezbahaya gndermek demektir. Fimabaad ktaat fevkalade talim ve terbiye
edilmedikten, ktaatta fevkalade disiplin tesis etmeden, asker fenni bir ekilde yetitirilmedikten sonra muntazam
ordularla kar karya harp edilemez.
Hakiki muharebelerde bir dman bl on kii zayiat verir, biz mutlaka elli kii zayiat veririz. nk
bizimkiler ne tesettr bilir, ne levazimeden istifade, ne de manevra. Kumandan ne kadar mahir olursa olsun
istediini yaptramaz. nk o suretle yetimemilerdir. Yapamazlar. Bu hal son zamanlarda o kadar azd ki
muvazzaf bir tabur kumandan mmaresesizlikten taburiyat manga koluna geirmek iin doru bir kumanda
veremez oldu.
Hepimiz itiraf ederiz ki mesela stanbulda gzel giydirilmi, gzel beslenmi, iyi talim edilmi bir Trk
ktas grdk m gslerimiz kabaryor ve gayri ihtiyari diyoruz ki Elimizde byle asker olsa karmza
dnyalar duramaz. Dorudur bizim Mehmetiklerimizin karnlar doyar, stleri balar dzelir, talim ve
terbiyelerine ehemmiyet verilirse reb-i meskunde ondan daha cengver, ondan daha fedakr ve ondan daha
mkemmel asker olamaz.
Bir Nianc blmzn Edirne Muhasaras esnasnda Bulgarlarn en gzide efradndan mteekkil
12. Numune Alayn sngden geirdiini ve bu bln karsnda 1.600 maktul bulunduunu sylemek ne
kadar dehetli bir misaldir.
91
ve Turan seferleri yapmak iin yalnz bir leri kumandas vermeye alm olan yeni heyet-i
kumandamz bu mhim noktay acaba bir tek saniye dnmeye lzum grd m?415
Eitimsizliin en ok zarar ricat esnasnda kendisini gsterecektir. Hem eitim hem
disiplin yoksunu ordu, ok sayda kayp vermek durumunda kalacaktr. Bir uak
grndnde herkes bann aresine bakmaya alyordu. Dzensiz bir ekilde hareket
eden orduyu baz yerlerde hafif bir mdafaada kullanmak bile mmkn olamamtr. Eksik bir
kta bir defa bozuldu mu onun nne hibir kumandan geemiyordu. Asnz, kesiniz, tehdit
ediniz nafiledir. te bu son defa byle oldu. Talimsiz ve intizamlar bozulmu olduu iin
ordunun hemen rebi esir oldu. Ve kurtulanlarn da hayr kalmad. Bu en byk sebeb-i
felaketimizdir.416 Daha nce de belirtildii gibi, kumandanlarn sert tedbir almalar da bir ie
yaramayacaktr. Kemal Paa dahi ekilme esnasnda sonu idam olabilecek sertlikte tedbir
almak istemiti. Bunda, ktalarn mmkn olduu kadar az zayiat vermesi dnlmtr417.
nemli eksikliklerden birisi olarak grlen iae ile ilgili olarak da Atilhan, Maann plak
ve kumlu sahralarna, eriann, Bahr-i Lutun vadilerine zafer-i nihai teraneleriyle
yolladmz Mehmetlerin, akttklar kanlarna mukabil filhakika doru drst bir lokma
ekmek, hatta bazen birer yudum su, stlerine balarna birer kat elbise veremedik.418
demektedir. Birssebide Cemal Paann gayretleriyle fevkalade imar faaliyetlerinin
yaplmas Atilhan'n gznde bir hiten ibarettir. nk atein iinde olan kendisi, btn
aclara da ahit olmaktayd: Bana ordu kararghnda gzel tertip edilmi bir albm
gsterdikleri vakit suret-i mahsusada yaplm havuzlardan birinin zerine bir kari koydum ve
sordum: Acaba bu noktann on be kilometre arkndaki bir ktamza bu gzel havuzun bir
faydas var mdr? Biz fantezi ve nmayiten ziyade ihtiya- tabiyemizin teminini istiyorduk.
Bir scak orba, bir souk su ite her vakit muvaffak olamadmz bir nokta. Birssebide buz
fabrikalar yaplm, resimleri alnm, albme konmu, yazlar yazlm fakat biz o vakit
Gazze hastanelerinde, Bir bardak su! diye baryorduk.419
Zahirenin vaktiyle ve laykyla sevk edilmemesinde en byk sebep nakliye
aralarnda yetersizlik ve bunlar tam anlamyla kullanamamakt. Cephede, grlen bir takm
usulsz iler de Atilhann moralini bir hayli bozacaktr. nk mdahale sz konusu
deildir. Sonralar Almanlarn mthi bakliyatn ampanyaya varncaya kadar dalar gibi
415
Nu: 2581, s.2.
416
Ayn Yer.
417
Birinci Dnya Harbi'nde Trk Harbi -Sina-Filistin Cephesi, s. 658
418
Nu: 2582, s.2.
419
Ayn Yer.
92
erzak, eya ve hatta levazm- bitiyye ve soba borular tadklarn grnce bunun da bizim
idaresizliimizden, iktidarszlmzdan baka bir ey olmadn rendik. Cephe-i harpte
kan dken efrada drt senede yz gram ttn hediye etmekten sarfnazar- ktaat paralaryla
reji fiyatyla bile satn almaya muvaffak olamyordu. Kararghlardan ve menzillerden
cepheye sra gelmiyordu ki Birka defa ama Levazmat- Umumiye Reisi smail Hakk
Paann hususi vagonlarla ttnleri geldi, satld. Bunu hepimiz grdk. Fakat ne yaplabilir
ki? Bir ordu levazm reisi kendisi iin, kendi vatan iin her trl mahrumiyetlere katlanan
Mehmetiklerin ald ttnleri kendi namna satar? Bir ordu ki gz gre gre bu kadar
hyanete maruz kalr bilmem. Bu orduda hsnniyet ve mid-i muvaffakiyet var mdr?420
Yine Mubayaa Komisyonlarnda yaplan yolsuzluklar da Atilhan kendi asndan
tespit ediyordu. Ona gre esasen, ambarlarda ve depolarda herey mevcuttu. Ancak bunlarn
hakkyla datlmasn salayacak bir organizasyon yoktu veya yetersizdi. Tekil edilenlerin
banda bulunanlar, malzemeleri kendi karlarna uygun ekilde kullanmaktaydlar. Menzil
imalathanelerinde retilen ayakkab ve elbiseler de zabitlere ulatrlmyor belki de
retilmiyordu bile. Neferlerin yannda zabitlerin kyafetleri dahi son derece periand. Ba
Menzil Mfettii olarak atanan Mirliva Avni Paann da suiistimaller karsndaki drst
tutumu meseleyi zmekte yetersiz kalmt. Ricat eden askere Humusa kadar bir kuru
peksimet bile vermek mmkn olamamtr. Oysa depolarda ikolatalara varncaya kadar her
ey vard. Hama stasyonunda mevcut yzbinlerce kilo ya yakmaya dahi vakit
bulunamamt421. Askerlerin alktan yznn gznn itii grlyordu. Atilhana gre,
depolar dolusu erzak ve tehizat, eer dzgn datlsayd ne Suriye elden gider ne de Trkler
bu kadar hakir ve zelil olurdu422.
Suriye Hezimetinde yukarda Trk Ordusundan kaynaklanan sebepleri sralayan
Atilhan, ayrca bu hezimette nemli role sahip olan Almanlarn hatalarn da zikretmeden
gemeyecektir. Almanlar, Trkleri harbe srklemek iin ne kadar almlarsa, son
malubiyetin olumasnda da o kadar rol oynamlard. Ordunun teknik imknlar ounlukla
Almanlarn elindeydi. Ancak bunlardan tam manasyla istifade etmedikleri gibi, Trk
ordusuna da bunlar kullandrma konusunda snrlayc olmulardr. rnein mkemmel bir
haberleme sistemi olduu halde, Trk kumandanlar ne zaman bunlara mracaat etse olduka
zorlanrd. Telsizin banda grevli Alman personel, Liman Paadan baka kumandan
420
Nu: 2583, s.2.
421
Ayn Yer.
422
Cevat Rifat, Suriye Hezimet-i Facias ve Sebepleri, Tasvir-i Efkr, 13 Knunuevvel 1334 (13 Aralk
1918), Nu: 2589, s.2.
93
tanmadklarn belirtir ve Trk Kumandanlarnn muhaberelerini nerdeyse imknsz

klard423.
Daha nce yer yer ifade edilen uaklar meselesi de ayr bir konu olarak gze
arpmaktadr. Filistin Cephesinde her trl levazm mkemmel birka Alman Tayyare
Bl vard. Ancak Trk ordusu bunlardan tam olarak bir fayda grmemitir. Cepheyi
dolaan ngiliz uaklarna mdahale etmemi, onlarn fotoraf almalarna gz yummulardr.
Hatta bombardmanlar dahi engellememiler, bu suretle birok Trk askerinin ehit olmasna
da sebep olmulardr424. Atilhana gre bu kaytszlk, tamamen Alman milliyetilii
taassubundan kaynaklanmaktadr nk hepimiz biliyorduk ki Alman kendi vatan iin,
kendi menfaati iin btn dnya ile harp eder. Fakat onlarn Trkler iin dklecek yarm
damla bile kan yoktur.425
Nakliye aralarndan da yaknan Atilhan, Alman otomobillerinden yararlandklarn
inkr etmez ancak bunlarn da snrl bir ekilde kullanldn ifade eder. En ok ihtiya
halinde bunlardan yararlanmann mmkn olmadn vurgulamtr. Otomobiller tamamen
Alman ihtiyalarna hizmet etmitir. Alman askeri ayet bir muharebe iin ileri gidecekse
yaya gidemez! Otomobiller onlar istedikleri yere kadar gtrr onlar da ltfen bir iki kurun
attktan sonra yine tenezzhen avdet eder gibi yerlerine dnerler. Fakat zavall bizler benzin
parasn biz verdiimiz halde dnyann her yerinde mukassad mterek diye kanmz
dktmz halde bir gn bizim neferlerin otomobillerle bir yere sevk edildii grlm
deildir.426
Atilhann ifadelerinden yine Trk askerinin Almanlar tarafndan sanki bir emniyet
supab olarak algland anlalmaktadr. Almanlarn sktklar anlarda Trk ordusundan
aman diledikleri, ileri bitince de bir ey olmam gibi davrandklar grlmektedir. eria
Nehri boyunda bir Alman blnn ngilizler tarafndan sktrlmas sonucu, Alman Erkan-
Harbiyesi olduka telalanm ve 11. Trk Svari Alaynn blgeye intikalini istemitir.
Trk svarisinin alktan adeta iskelete dnm atlar, karlarnda gl ngiliz svarisi ile
karlanca iddetli bir atma olmu, ancak neticede bu zayf Trk svarisi Almanlar
kurtarmay baarmt. Buna mukabil Trk svarisi apraz ate altnda kalm, bir Alman
bl kurtulmu, bir Trk Alay esir olmutu. te o anda idi ki otomobillerle iki Alman
423
Ayn Yer.
424
Ayn Yer.
425
1918), Nu: 2592, s.2.
426
Ayn Yer.
94
bl arkadalarn kurtarmaya geliyordu. Yar yolda otomobilleri tevzif ettiler ve Alman

istihkm bl kurtulmutur, size lzum kalmamtr dediler. Trk Alay gitti gider427
7. Yahudi Casuslar Meselesi

Cevat Rifat Atilhan, bir bakma yurt d basnnda Ortadounun Hitleri yaftasna
oturtacak olaylar zinciri, kendisinin bu cephede Yahudi casuslarla olan mcadelesini anlatt
yazlarla balayacak ve onun burada yaptklar, bu ekilde bir etiketlemenin nn aacaktr.
Kendi anlatmlarndan yola karak yaplan yorumlarda, onun acmaszlk, sertlik ve intikam
duygularyla yargsz olarak yapt birok infaz eletirilecek, yazarlk hayatnda ne
srdklerinin sadece lafta kalmad ve bir zamanlar bizzat kendisi tarafndan hayata
geirildii ynnde fikirler ne srlecektir. Onun, zellikle Sina-Filistin cephesindeki bu
konuda iddet ieren tutumu yapm olsun veya olmasn-, Milli Mcadele yllarna da
yansm ve kendisinde kiilik bozukluu olduu iddia edilmitir.
Atilhann her iki sre iinde grev yapt yerlerde ne kadar tek bana karar verip
uygulayabildii tartlacak bir konudur ve bu bir bakma astm, kestim ifadelerinin
gerekliini sorgulamann nn aar. lerideki sayfalarda da incelenecei zere, Atilhann
anlatmlarnda yer yer elikiler doacak ve bu dorudan eserleri iinde de gzle grlr bir
ayrmaya sebep olacaktr. Bir yerde, ar derecede slami referanslara bal kalarak slamc
etiketiyle gz nne gelirken, rnein bir Musa Da428 eserinde hi de slami izgiye
uymayan -ama bu arada da bandan geen olaylar olarak- motifler ortaya kacaktr. O yllara
427
1918), Nu: 2592, s.2.
428
Refik zdek, bu esere atfta bulunarak eserle ilgili olarak Atilhan ile aralarnda yle bir konumann
getiini nakletmitir:
-stadm maallah bir ktphaneyi dolduracak kadar eser verdiniz fakat
Biraz durakladm iin
- Fakat ne?
dedi.
-Fakat
diye devam ettim; bugnk nesil sizin mcadele yllarnzn romanlarn okuyamyor, Yemen trklerimizde
kald, Filistin Harbi de tarih sayfalarnda Oysa siz bu cephelerde savaan kahramanlardan birisiniz ve ok
kr hayattasnz, bir roman slubu iinde hatralarnz yazsanz bugnk nesil de zevkle okur, faydalanrd.
Babacan tavr ile sandalyemi yanna ektirdi ve cevap verdi:
-Evladm biz tarihin bir blmn yaptk ve yazdk. Ben roman deil, hakikatleri yazarm, nk bu hakikatleri
grdm ve yaadm, siz genlere doneler verdim. Ne gne duruyorsunuz? O gnleri bilemezsiniz, size roman
gibi gelir. Musa Dan okudun mu? Otuz yl kadar evvel nerettim.
Okumamtm. Mahcup oldum. O devam etti:
-Musa Danda Trkn o mukaddes topraklar nasl mdafaa ettiini, onun alicenapln, kahramanln
anlattm, dostunu dmann tanttm. Bir roman gibi uydurmadm, hibir uyduruk katmadan, sadece hakikatleri
anlattm. Fakat bugnk nesil onu bir roman gibi okuyabilir.
Musa Da ite bu kitaptr. Merhumun olu Atilla Atilhan, babasnn yeniden baslacak bir eseri iin benden
nsz yazmam istedii zaman, baslacak kitabn bu olduunu bilmiyordum. renince pek memnun oldum
(Refik zdekin esere nsz, Atilhan, Musa Da, s. 8-9).
95
ait anlarn daha sonraki yllarda kaleme alm olsa da bu tarz anlatmlar, slamc olarak
bilinen Atilhanda somut paradokslar olarak kabul edilebilir.
Atilhanda aslna baklrsa bir yalnzlk psikolojisi vardr. zellikle casuslarla
mcadelesini anlattnda, ifadelerinden anlalaca kadaryla pek fazla sahiplenilmemi
hatta nemsenmemitir bile. Ona gre, hi kimse bu Yahudi kini, intikam ve iftiras
karsnda kendisini mdafaa etmemi, yazlarna ou aydn inanmamtr bile. nananlar ise
Yahudilerden aldklar para karlnda susmulardr. Atilhan, sre iersinde Yahudilerin
kendi yaptklarn iftiharla dile getirdiklerini belirterek iddialarn Arjantinde Buenos Aireste
kan Yahudi gazetesi Judishe Wohenchaunun 21 Mart 1958 tarihli nshasna
dayandrmtr. lgili sayda kan yaz, Sara Aaronsohn ile ilgili bir yazyd ve Atilhan bu
yazy aynen iktibas etmiti429. Kendisi, slam ve Beni srail adl eserinin dipnotunda unlar
syleyerek bu yalnzlk psikolojisini tekrar tekrar vurgulayacaktr: Gerek bu Aaronsohn
denilen Yahudi casus kardelerin melanetlerine darbe indiren, gerekse Lavrens denilen ve
llerde, Araplarla Trkleri boaz boaza getiren ihtillciyi malup eden bu aciz
kardeinizdir. Galiba ben, halis Trk olduum iin, Yahudi iftirasna kar kimse beni
mdafaa etmemitir. Milletimizin talihsizliidir bu430 Ayrca bu konuyla ilgili olabilecei
zere, Filistindeki casusluk hareketine Sebilrreaddan baka hibir gazete veya derginin
temas etmediine dikkat ekmitir431.
Filistin'de Siyonizm cereyanna taraftar baz Musevilerin, Osmanl egemenliini
bozacak gizli rgtleri olduu biliniyordu432. zellikle yapt faaliyetlerle merkezde yer alan
asl tekilat, gizli bir ngiliz casusluk rgt olan ve 1915 ile 1917 arasnda Aaron Aaronsohn
liderliinde faaliyet gsteren NYLY (Nili)dir. Yahudi Jischuw grubunun parolasnn ba
harflerini tamaktadr433. branice Nezah Yisrael Lo Yeshakker (The Strength of Israel Will
Not Lie) kelimelerinin verdii mana da srailin gelecei hibir zaman engellenemeyecektir
eklindedir434. Bununla birlikte rgun ve Stern etelerinin de isimlerini anmak gerekir435.
Casuslarn faaliyetleri ve organize edilmeleri son derece profesyonellikle yaplmtr.
yle ki Atilhana gre, Dnyann hibir yerinde ve hibir muharebede bu kadar kk
askeri malumatn dmana bildirildiine, bu kadar vsatl ve haince casusluk yapldna
429
Atilhan, Farmasonluk, s. 141-142.
430
431
432
433
Atilhan, neli F, s. 67.
434
Encyclopaedia Judaica, Keter Publishing House Jerusalem Lmt., Kuds 1974, s. 1161- 1165.
435
96
dair askeri tarihlerde bir malumata tesadf edilmemitir.436 Bylece byk Trk ordularnn
anakkale, Galiya, Sarkam ve Sina'da gsterdikleri kahramanlklar bir bakma,
Yahudilerin toplu halde yaptklar casusluklar ve ihanetler yznden boa gitmi oluyordu437.
Yine Suriye ve Garbi Arabistan cephesinde Yahudilerin kitle halindeki casusluk ve sabotajlar
Trk Ordusunu, galip vaziyetten malup vaziyete drmtr438. Ona gre, eer Trk ordusu
casuslarn ihanetine uramasayd, General Allenby ordusunun iki katna bile malup
olmazd439.
Casuslarn zellikle ngiliz gemilerine bilgi aktarrken, sabit ama kendilerine gre
gayet pratik teknikleri vard. Sadece Yahudiler deil, ngiliz propagandasndan etkilenen yerli
ahaliden bazlar da birer ngiliz casusu olmular ve ortak teknikleri kullanmlardr. Suriye,
Filistin ve Msrdaki bu youn casusluk faaliyetlerine dair somut bilgiler yine yakalanan
casuslarn ifadeleriyle reniliyordu. Bunlar hakknda elde edilen bilgiler aslnda genel
bilgilerdi ve bahsi geen teknikler tm casuslar tarafndan kullanlmaktayd. ngiliz
gemileriyle, sahilden gece yars kibrit kullanmak suretiyle haberleiyorlard ve bilgileri de
ielerle gnderiyorlard. Ayrca casuslarn mesela Hayfada Katolik Papazlarla da balantda
olduklar anlalmtr440. Atilhann anlattklar da yukardaki bilgileri dorulamaktadr.
Nasrada Mntka Kumandan Yunus Haydar Beye ekilen bir ifrede; Bir ngiliz harp
gemisinin her gn mntkanz gzaltnda bulundurmas ve bu vazifeyi muayyen bir program
tahtnda yeknesak ve muntazam yapmas son derece ayan dikkattir. ngiliz kruvazrnn her
gn ayn saat ve ayn mevkiler nnden gemesi bir keif ve gzetleme ihtimalinden ziyade
mntkanz iinde bulunan Yahudilerle alakadar bir mnasebet grlmtr. Ona gre
lzumlu tertibat alnmasn ve sahil gzetlemelerine fazlaca ehemmiyet verdirilerek iin
meydana karlmasn Kolordu, zati alinizin tecrbe ve iktidarnzdan beklemektedir.441
Dman keif hareketleri sadece deniz ve havadan olmuyor, svari birlikleri de bu keif
hareketlerini dzenli bir ekilde yapyorlard442.
Nasrada Mntka Kumandan Yunus Haydar Beyin 8. Kolordu Komutanlna
gnderdii cevapta ise Takm merkezine gitmekte olan bir jandarma eri, Zimmarin Ky
sahili hizalarnda dolaan bir ahsn gece karanlnda, kibritle baz iaretler vermekte
olduunu grerek onu yakalam. Abraham Habon adndaki bu Yahudi, komutanlmza
436
437
Atilhan, Medeniyetin Bat, s. 27.
438
439
440
ATASE, BDH/ K:536. D:2094. B:003-021.
441
442
ATASE, BDH/ K:3208. D:16. B:052-01.
97
getirilmitir. Alnan ifadesinde hibir eyden haberdar olmadn srarla gizleyen bu ahsn,
burada tekil edilecek hususi bir divan harpte mahkemesinin yaplmasna ve bu suretle su
ortaklarn da elde etmemize yksek emir ve msaadelerinizi arz ederim.443 denmekteydi.
Gece yaplan bu hareketlerin yannda gndz farkl teknikler uygulanmtr. Mesela,
Musa Da mevkiinde bedevi kyafetli baz kiilerin garip hareketleri tespit edilmitir. Bazen
sadaki tepede bir kii ayaa kalkyor, dieri oturuyor. Bu sadakilerin ikisi oturduu vakit,
boyun noktasndan iki insann ayaa kalkt grlyor, bunlarn bazen biri bazen de ikisi
oturuyor veyahut ayaa kalkyor. Soldaki tepedeki manzara ve remizler de dierlerine
benziyor.444 Bu hareketlerin doal olarak ayr ayr anlamlar mevcuttu. Casus faaliyetlerinin
deifre edilmesinde 4. Ordu stihbaratndan Memun Bey, Erkan- Harp Binbas Sait Bey,
Alman Erkan- Harp Binbas Von Malio dier Alman istihbarat subaylarnn nemli rol
olacaktr445. Casuslar, merkezi Kudste bulunan Aaronsohn Tekilatna yani NLye
mensuptular ve balarnda German adnda biri vard. German, sorgusunda yukarda
zikredilen hareketlerin anlamlarn tek tek izah edecektir.
Atilhan, olaylara muttali olduka iyiden iyiye hrslanyor ve artk bunu kiisel bir
sorunmu gibi alglamaya balyordu. Allahm! Bu ihaneti irtikp edenlerin cezalarn bana
gstermeden canm alma!446 Zaten kendisi, ok daha nceki yllarda Yahudilere kar
temkinli ve pheli yaklaan hareketler sergilemiti. Bu faciay Harbiye Mektebinden beri
takip ediyordum. Byk harbin en alevli gnlerinde heyecanl gen arkadalarmla birlikte
biri Mescid-i Aksada biri de Salomon harabelerinde iki dua ile Cenab- Haktan bu kavme
frsat vermemesini dua etmitim. O zaman bu hareketimi ar telakki eden hayrhah dostlarm
vakalarn bu ekilde tecellisi karsnda umarm ki imdi bana hak veriyorlar.447 demiti.
Ancak bu konuda sonu olarak kendini mutlu hissettiini belirtecek ifadeler kulland dikkat
eker. Allahn kendisine casuslar yakalayp iplerde bomak frsatn verdiini, teklif edilen
rvetleri geri evirdiini, Mehmetiklerin cn aldn sylemesi bunun bir gstergesi
olarak kabul edilebilir448.
443
Atilhan, Musa Da, s. 128. Yunus Haydar Bey, baka bir raporunda ise unlar syleyecektir: stemen
erif tarafndan Samuel Anna adnda bir casus daha yakaland. Evvelce yakaladmz Abraham Hobanla
yzletirdik; dman gemilerine malumat vermekte olduklarn itiraf ettiler. Fakat bunun cephe vaziyetiyle
alakas olmad noktasnda srar ediyorlar. Hakikat udur ki bu adamlar geni ve muntazam bir tekilata
mensup olup her gn ktalarmz hakknda aldklar haberleri ieler iinde denize atmakta ve bu ieler dman
gemisinden sahilin bo bir noktasna indirilen bir sandalla alnmaktadr (Atilhan, Musa Da, s. 135-136).
444
Ayrntlr iin Bknz: Atilhan, Musa Da, s. 86-88.
445
446
447
448
98
Her ne kadar mcadeleyi sert yapm olsa da casuslarn da ayn derecede

profesyonellikle almalar Atilhann ve dier subaylarn olduka garibine gidecektir. Sanki
krokilerin kendi elleriyle dmana verildii gerei, Trk mevzilerine yaplan gayet isabetli
atlarn nedenini de ortaya koyuyordu449. yle zamanlar geldi ki cephe gerisindeki menzil
noktalarmz, cephane kollarmz dahi bu esrarl ve hyanet dolu gzlerden gizlenememeye
balad. En ufak ve mevzi hareketlerimize varncaya kadar dmann malumat elde etmi
olmas, umumi vaziyetimizi cidden tehdit eder bir hale gelmitir.450
Casuslar hakknda bilgilere sadece yakalanan casuslar vastasyla deil, yakalanan
esirler hatta esir subaylar araclyla da sahip olunuyordu. Atilhann ska ismine atfta
bulunduu ngiliz yzbas James Puzinin syledikleri bu bakmdan nem arz etmektedir.
Esir yzbann vakur tavrndan etkilenen Cevat Rifat Bey, onun yaral olmasna
dayanamam ve derhal sarg yerine gndertmitir. Trklerden grd insanlk karsnda
konuma gerei duyan Puzi, 10. Tmenin bir Alman komutan tarafndan ynetildiini bilecek
kadar olaya hkim olduunu gsterince, byk aknla sebep olmutur451. Yzbann
"Fakat bu kabahat da sizindir. Siz koynunuzda zehirli ylanlar besliyorsunuz. Onlarn bile
bile zehirli kalmasna siz msaade ediyorsunuz. u halde bunlarn ilk frsatta sizi
zehirleyecekleri gayet tabiidir. Daha uyank olunuz."452 gibi bir tavsiyede bulunmas da bir
hayli ilgintir. Yzba konuurken hayretle onun yzne bakyordum. O, iradesine sahip ve
sarf ettii szlerden en ufak bir pimanlk duymuyordu. Bilakis asil bir milletin kahraman ve
temiz duygulu evlatlarnn byle kahpece arkadan vurularak ldrlmesine raz olmayan ve
merte savaarak kazanlmam bir zaferin, kymetsizliini idrak eden bir haleti ruhiye iinde
azap duyuyordu.453 Bu bakmlardan Puzinin, hastanede Atilhana syledikleri, aka
casusluk faaliyetlerinin kapsamn ortaya koymas bakmndan nemli grlebilir454.
Atilhann, casuslarla bulumas Birinci ubenin bana gemesiyle olacaktr. Atilhan
buradaki grevinin nemiyle ilgili olarak Burada gstereceimiz iktidarszlk, burada
mesaimizde ksacamz bir saat, cehennem gibi yerlerde ate altnda kanlar ile ve vicdanlar
ile memleketin yksek erefini mdafaa eden silah arkadalarmza zarar verebilir ve bizim
ufak ihmalimiz byk fenalklar dourabilirdi.455 demektedir.
449
450
451
Atilhan, Filistin Cephesi'nde Yahudi Casuslar, s. 15-16.
452
Atilhan, Filistin Cephesi'nde Yahudi Casuslar, s.17.
453
454
Atilhan, Sina Cephesinde Yahudi Casuslar, s. 17.
455
99
Uzun uralar sonucunda Kolordu Zat leri Mdr Svari Binb. Vefik Bey'in
telkiniyle, Cemal Paa'nn istedii Birinci ube'nin bana geme grevine ikna ediliyor456.
Atilhan, casuslarn yakalandktan sonraki ifade verme srelerinde, olduka adaletli ve
insancl olmak iin her areye bavurduklarn kaydetmitir. "Vicdani hareket ederek azami
derecede cebir ve tazyikten uzak kaldk. Kolordu Bahekimi Nedim Bey, sorgulama
tekniklerinden olan Suggestion ve Hypnotisma yolunu tavsiye etmitir. Bunun iin Beyrut Tp
Fakltesi hocalarndan Psikolog Dr. Abdi Muhtar Bey am'a getirtilmitir. "Suggestion ve
Hypnotisma yoluyla casus syletmek usul belki de ilk defa am'da 8. Kolordu Kararghnda
tecrbe edilecekti."457 Bu yntemle casuslarn konuturulmaya alldn ifade eden
Atilhan, unlara dikkat ekecektir:
"Eer her gnahkr yakalamak icap etseydi, btn Filistin kylerini batanbaa
atee vermek lazm geliyordu. Bu sebeple ancak bunlardan en azl elebalarn
cezalandrlmas yoluna gidildi. En ayan takdir cihet, bunlar hakknda dahi tayin olunan
cezalarn byk bir adalet stnl ile tespit edilip son derece titiz davranlmas idi.
Benliimize hibir gn hakiki sayg gstermemi ve en mkl anlarmzda alaka hyanette
bulunmu bu iren insanlar karsnda, iimiz yalnz adalet hissiyle dolup boalrken,
mensup olduum milletin asaleti gzmden scak yalar aktt."458 Bu suretle konuturulan
casuslardan nemli derecede bilgi elde edilmitir. Bunlardan Josef Tobin, bu yntemle
konuturulanlardan biridir ve ifadelerinde balarnn Aaran Aaransohn olduunu itiraf
etmitir. Ayrca, "Her akam sahilden geen bir ngiliz Kruvazr iaretimiz zerine denize
bir sandal indiriyor ve ieler iinde vesikalar alp veriyoruz..."459 diyerek nasl altklarn
da aklamtr. Tobin, sorgu esnasnda Atilhana rvet teklif etmitir. Atilhan, bu teklifi
reddedince, Tobinin kendisini st kapal bir ekilde tehdit ettiini belirtmektedir. Bu
tehdidin, uzun zaman sonra gerekletiini vurgulayan Atilhan, klasik komplo teorilerine bir
rnek daha verecektir ki 1928 ylndaki ticari baarszln, ite Filistin Cephesi yllarndaki
bu konumann bir sonucu olarak grecektir460. Tobinin bu hareketiyle ilgili olarak unlar
456
Atilhan, Masonluun yz, s. 86. Ayrca Bknz: Atilhan, Farmasonluun Yrtlan Maskesi, s. 103.
457
458
459
460
Atilhan, slam Saran Tehlike ve Siyonizm, Cemal Azmi Matb., s. 52-54. Jozef Tobinin Atilhana teklif
ettii 100.000 liray verecei Abdurrahman Efendi, Atilhann Irak Maliye Nazr olan yeeni Ali Mmtaz
Defteri Beyin akrabasdr ve aslen Trkmendir. Atilhan, Tobin ile grmesinde mehur Vefa Boza
fabrikasnn sahibi smail Hakk Vefa Beyin de olduunu belirtmektedir (Atilhan, slam Saran Tehlike ve
Siyonizm, Aykurt Neriyat, s. 160).
100
syleyecek ve son noktay koyacaktr: tiraflarndan dolay belki de cann kurtarabilirdi.

Fakat bu tekliften dolay o efaatten de mahrum kald.461
Ancak yukarda adalet ve insanlk llerine bal kaldn zellikle vurgulayan
Atilhann, yine kendi ifadelerinden birinde; yakalanan iki casusun askerler tarafndan para
para edilip, lelerinin a kpeklere datlmas neyin bir ifadesi olarak aklanacaktr?
Byle bir mahkeme sonucu olur mu? Demek ki yargsz infazlar yapld m? Yoksa bunlar
Atilhann kurgularndan ibaret midir? Yukardaki ifadeler, Atilhann nispeten daha erken
yllara ait olan eserinde gemektedir462. Kanunun emrine ve milletin muzdarip vicdanna
ittiba edilmi olsayd Filistini batan aa yakmak icap ederdi. diyen Atilhana gre;
byk kumandanlarn fazla adaletperver olma arzular hatta biraz da lzumsuz merhamet
gstermeleri yznden, ceza gren insanlar bu tekilatn ileri gelenleridir. lm cezasndan
kurtulanlar arasnda denize ieler iinde raporlar atanlar da vardr. Buna ramen bu
adamlarn gslerine birer kurun skmak veyahut boazlarna birer ip geirmek belki de
gnn siyasetine uygun gelmiyordu.463Atilhan, adalet havas iinde geen bir mahkemede
her eyin renilemediini savunur ve bir hadiseyi u ekilde anlatr: ama getirilen iki
Yahudi, Kaymakam Fahri Beyin bakanlndaki Divan Harpte sorgulanmlar Ne yazk
ki, tam bir adalet havas iinde cereyan eden mahkemede bir ey renmek kabil olmuyor
Kolordu Komutanl benim nezaretim altnda Binba Durmu ve Adli Mavir Halil Rfat
Beylerin de itirak edecei bir komisyonda bunlarn, ayrca hususi ekilde sorguya
ekilmelerini emretti.464
Atilhan, bahsi geen Birinci ubenin bana getikten ksa bir sre sonra srf bu casus
faaliyetleri zerinde younlamtr. "Aradan ok zaman gemedi, parmam bir noktaya
bastm. Buras Yahudinin Arz- Mevud'u. Her eye gc yeter. Allah yardmcm oldu ve
btn hain, nankr, namert casus srsn katar katar am'a tattm. Beramke Klas,
Osmaniye Klas ve Merkez Hapishanesi vatan haini casuslarla tklm tklm doldu465. Bu
vatan hainleri Divan- Harb'e verildi. Tahkikat ben idare ettim. ylesine ki hi kaamak
noktas kalmad.466 damlarn gerekletirilmesi hakknda da unlar dile getirecektir: "Bir
sonbahar sabah afakla beraber caniler Dimeku am ehrinin Merce meydannda iplerde
can verirken, Trablus am kylarndaki Trk bataryalar Arvat Adas'ndaki dman
461
462
463
464
465
am hapishaneleri casuslarla dolunca, baz kk cami ve mescitler hapishane olarak kullanlmtr (Atilhan,
Musa Da, s. 153).
466
101
ktalarna bir ate baskn yapyorlard. Grleyen Trk toplar sanki canilerin uradklar
akbeti cihana ilan ediyordu."467 Ancak bu idamlar, iddetli tepkileri de hemen arkasndan
getirecek ve kar bir hcum havas oluacakt. "Birka hain ftn layk olduklar cezaya
arptrlmalar zerinden henz bir gece gememiti ki, kzlca kyamet koptu. Bata
sadrazam ve stad- azam ingene Talat Paa olmak zere tekmil Farmasonlar ve mahfilleri,
hatta mttefikimiz Almanya'nn Mason kulpleri ve Avusturya Masonlar mthi harekete
getiler."468 Ancak ne Mersinli Cemal Paa ne de Suriye ve Garbi Arabistan Umum
Kumandan ve Bahriye Nazr Cemal Paa, bu siyas frtnaya metelik vermemiler ve tersine
kendisini Zat leri Mdrlne getirmilerdir469. Atilhan, bu grevindeyken Mason
subaylar cephe iine gnderdiini zellikle vurgulamaktadr470.
Casuslarn elindeki en tehlikeli silah kadnd. Atilhann zerinde srarla durduu bu
tehlike, btn istihbaratta merkez durumundayd ve Trk subaylarndan ou bu silaha kar
savunmaszd. Casuslar am'da kararghn etrafn adeta istila etmilerdi. O derecede ki, gzel
Yahudi kz Simi Simon en mahrem noktalara kadar nfuz etmi, geceleri lks otellerde
subaylarla fink atyordu. Cephe gerisindeki tekmil Yahudiler, ifte nbetilerin, ileri
karakollarn, topu tarassut mevkilerinin, blk ve hatta takm kumandanlarnn bulunduklar
noktalara kadar en hurda malumat ve asker srlar gn gnne dmana bildiriyordu471. En
azl vatan haini casuslarn topland yer ise Zimmarin Kasabas idi472.
Casuslarn sorgusunda en ok dikkat eken taraf, onlarda hkim olan lm korkusu
idi. Atilhan, sorgu esnasnda canlarn tehlikede grnce, bunlarn blbl gibi ttklerini
belirtmektedir473. Bunun yannda Batron kazasndan Lazkiye sahillerine kadar olan yerin
casus lideri olan Abraham Blum gibi bir ahsiyetten, tam manasyla bilgi alamamlardr474.
Mee yarmas gibi herif mee odunlarnn kahhar darbeleri altnda Beramke Klasnn
dehlizlerinde olduka iltifat grd fakat metanetini kaybetmedi ve azn amad.475 Baz
zamanlarda yakalanan casuslar kurtarmak iin Lawrens dahi harekete geecektir. Bu yzden,
467
Atilhan, Farmasonluun Yrtlan Maskesi, s. 104. Atilla Atilhan, baka bir esere yazd biyografide
Atilhann Grd lzum zerine Simi Simon, Sara Aaronsohn, Ara Aaronsohn, Suzi Liberman vb.lerini
yakalayarak Merce Meydannda kuruna dizdirdiini sylemektedir. (Atilhan, Menemen Hadisesinin yz,
s. 6).
468
469
Atilhann burada Bahriye Nazr Cemal Paa hakknda vc ifadeler kullanmas, daha nce kendisi ile ilgili
olarak ortaya att farmason kumpasnda kalmas iddiasyla elimektedir.
470
Atilhan, Farmasonluun Yrtlan Maskesi, s. 104.
471
472
473
474
475
102
casuslar da tahkikat uzatmak amacyla oyalama taktiklerine bavurmular ve Lawrensi

beklemilerdir476.
Casuslardan en tehlikelileri daha nce de belirtildii gibi kadn casuslardr. Bu
casuslar ile Atilhann olduka uzun sren maceralar da vardr. Adeta vatan, ak, ihanet
kavramlarnn birbiriyle atmas eklinde olaylar cereyan edecektir ki bunlar phesiz
Atilhanda bir takm izler de brakacaktr. Bunlardan en nemlisi mehur Simi Simondur.
Kararghn hemen hemen gen zabitlerinin ou bu kadnn tesirinde kalmt. Atilhan da
Damaskus Palas Otelinde kendisiyle ilk tant gn, bir casusla tanm olduuna dair
iinde bir kanaat filizlenmeye baladndan bahseder. Ondan bilgi almak amacyla evine
gittiinde Atilhan, kendisini nemli bir grevde hissedecek, bu yzden oynad rol
dolaysyla ii d baka bir aktre benzeyecekti. Konuma esnasnda, 8. Kolordu
Kumandannn Maana bir tefti ziyaretini henz kendileri bilmedikleri halde, bunu am
ehrinin Yahudi mahallesinde oturan bir Yahudi kzndan iitmelerine bir hayli aracaktr.
Trk zabitleriyle Arap zabitlerin tutumunu karlatran Atilhan ilgin bir tahlil yapacaktr.
Buna gre, zabitler hibir zaman bu kadnn oyununa kanmamlardr. Ancak eceresi esrarl
olan Yasin Bey, grevinin (Kolordu Emir Zabitlii) nemini dahi gz ard etmi, kendisini bu
kadna bilerek veya bilmeyerek kaptrmtr. Simonun elde etiii bilgilerin ou Yasin
Beyden gelmekteydi477.
Ancak baka bir yerde Simon ile ilgili anlattklaryla Atilhann elikiye dt
gzlerden kamamaktadr. Onunla ilk tanmalar Atilhan bir hayli etkilemi grlmektedir:
Vcudunun inhinalar, yznn keskin hatlar, teni ve rengi ile en lakayt erkei dahi ilk
bakta mknatslamaya kfi gelen bu cazibeye ben de kendimi kaptrm bulunuyordum
Beni takdim ettiler, elimi skarken bir elektrik cereyannn vcudumu sarstn hisseder gibi
titriyordum. Uzun ve kvrk kirpiklerini yzme evirdi, hafife gld. Onu seyretmekten
korkuyordum nk hislerimle uurum birbirine dolaarak beynim uyumaya balad.
Hayatmda hibir gzellik bana bu derece scak, bu kadar heyecan verici gelmemiti.478
Cevat Rifat Beyin ak ile ihanet, vatan kavramlar arasnda gelgitler yaamaya
balad anlardr bu anlar. Ama her eye ramen mant ar basar ve stihbarat Subay erif
ile Yedek Temen Seyfeddin Beylerden Simonun evinin takip edilmesini ve bunun gizlice
yaplmasn ister.
476
477
Atilhan, Sina Cephesinde Yahudi Casuslar, s 50.
478
103
8. Kolordu Karargh Maana nakledildikten sonra Simon fazla ortalkta grlmemiti.

Atilhan, yukarda ad geen emir subay, Arap kkenli Yasin Beyden de phelenir.
Mamafih bu ihanet Yasin Beye ok ara mal olmutu. nk son faciada (trene yaplan
bombal operasyon) ehit den Bayaver Hasan Bey, Yasinin aabeyi idi. Onun bu ekilde
lm Yasini altst etti479. Ancak baka bir yerde Yasin Bey iin Gizli bir vazifesi ve
aleyhimize bir maksad olup olmadn dorusu katiyetle bilmiyoruz. Kardeinin acs
krelmeye balaynca onu eski sinsi neeli halinde bulduk. demektedir480.
Bir gece Cevat Rifat Bey, Simon ile evinde grr. Bu anlar, Cevat Rifat Beyin tm
benliiyle atma yaamaya balamasna sebep olacak derecede stres iermekteydi. Ancak
Simonun kendisine k olduu konusunda fikirleri olsa da pheleri de yok deildir. nk
ona gre Simon, iyi bir oyuncu da olabilirdi. Her eye ramen, Cevat Rifat Bey ile Simon
arasnda scak bir yaknlama olmutur: Ge vakte kadar o, ehvetiyle, ben de vazife
hissimle silahlanm olarak karlkl nkteler, tarizler ve kelime oyunlaryla birbirimizi
iskandil ettikten sonra481 Ancak Cevat Rifat Beyin tm kukularna ramen Simon,
kendisine k olduunu iddetle vurgular. Cevat Rifat Bey kararldr ve taviz vermemeye
gayret edecektir: gecedir btn irade ve zekm kullanarak uratm halde Madmazel
Simonun azndan ufak bir sr almak mmkn olmad. Bu aheser kadnn korkun bir casus
ebekesinin ileri gelenlerinden biri olduunu btn mevcudiyetimle hissetmekte idim. Fakat
ne yazk ki bu kadar stne dmeme ramen hl esasl bir ipucu elde edemiyordum.
Cevat Rifat Bey, Simonun evinde ilk kadehte sarho olunca durumdan phelenmi
ancak bir anlam veremedii iin zerine gitmemiti. Simon ise, bir bakma ilan- ak
ediyordu: Benim iin vatan millet kaygsndan ziyade gnl, ak kaygs var. Dnyada
aktan gayri bir dncem olmadna sizi inandrabilsem, bana o kadar acyacak, beni o
kadar seveceksiniz ki Ne are ki mnasebetsiz bir phenin her an saadetimi kemirmekte
olduunu hissediyorum.482 Cevat Rifat Bey de Simona inanma durumuna gelmitir.
zellikle sorgusu esnasnda onun gzya dkmesini ciddi bir aka balayacaktr: nk
bir insann yapmacktan bu ekilde tabii ve hznaver bir tarzda alamas biraz mkld.
Merhamet, zaafn ve malubiyetin en bariz alametlerindendir. Vatan meselelerinde hatr yok,
insaf yok.483
479
480
481
482
483
104
Simon, tutuklansa da elde onu idam edecek kesin kantlar bulunamamtr. Cevat Rifat
Bey, onu aralarnda yaanm scak ilikilerin hatrna olacak ki dostluk iinde sorguladn
belirtmektedir. Ancak gn boyunca herhangi bir bilgiye ulaamayacaktr. Simonun casus
olduu kesindi ancak belge bulunamamas ceza konusunda zorluk karyordu. Hem
Kudsteyken byk bir rtbeli subayn daha nce ismi verilen Miralay Sadullah Bey-
metresi olduu ve birok subayla dp kalkt istihbarat subaylar tarafndan Bahriye Nazr
Cemal Paaya ikyet edilmi ancak bir netice alnamamt.
dam iin yeterli delilleri olmamasnda dolay Divan- Harp srgn cezas vermitir.
Bu srgnn gereklemesiyle yola kan Simonun ardndan Cevat Rifat Bey, imden
kopan bir para gibi ayrlp gitti.484 diyecektir. nk kendisi ona kar tam da farkl
duygular beslemiken byle bir ayrlk ok ar gelecekti: Ve eer bu kz bu kadar ar bir
itham altnda olmasayd onu sevmek, onunla bir cennet hayat yaamak hayallerimizin ve
isteklerimizin fevkinde tatl bir ey olurdu485
Cevat Rifat Beyde ak bir duygu atmas dikkatlerden kamaz. O, haddizatnda
byk bir ikilem iinde bulunuyor ve kendi abalaryla bunu bastrma yollar aryor,
yreindeki vatan sevgisini snlacak bir liman olarak gryordu. Evet, bu bir vatan ve
namus meselesi olmayp da cezas lm dahi olsa baka bir gnah olsa idi bu kadn iin o
cezay ekmeye belki raz olabilirdik. Onun yakc gzleri her kvrnts esrarl bir lemden
haber veren inhinalar ve effaf hissini veren yumuak vcudu byle scak ve tahrik edici
iklimlerde ne byk roller oynayabilirdi? Fakat vatan kaygusu olmasa idi eer486 Ancak
srarla, Simonun sorgusunda taknd mfik tavr dostane bir ilikiye balam ve
duygularn inkr etme yoluna gitmitir: Btn bu mcadele iinde alakas sbut
mertebesine geldii halde son gne kadar gayr mevkuf ve serbest bulunan Matmazel Simon
bir istisna tekil ediyordu. Bu istisnaiyet, bu kadnn gzellii ve genliinden ziyade, ii
balangcndan beri dostane tutmaklmzdan ileri gelmitir. Buna inanmayanlar da vardr.
Hatta kararghta baz arkadalarmz arasnda bu kadar peygamberane bir perhizkrln ve
namuskrln tabiat kanunlarna muhalif olduunu iddia edenler de vard. Fakat uras
unutulmamaldr ki dnya kurulaldan beri btn bu gibi memleket ilerinde gzel kadnlar
ayan- hayret roller iktifa etmekten ve ekseriya muvaffak olmaktan geri kalmamlardr.
Hayatn memlekete vakfetmi ve lm gze alm olan gen bir zabitin ne olursa olsun bir
484
485
486
105
zevke, bir namus ve bir vatan erefini feda edemeyeceini tabii grmeliyiz.487 Atilhanda
Simon olgusu, bir akn belirtileri izlenimini vermektedir. Belki kendisinin ok eletirdii
Trk subaylarnn bu hain casuslarn ak tuzana dmeleri onun da bana gelmi, ilerde
bunu gizlemek iin deiik bir tavr sergilemeye alm, neticede kendisiyle de eliince de
bunu inkr yoluna gitmitir. Keza, Simona besledii duygular o kadar karmak ve youndur
ki Onun bir Yahudi olamayacan dahi iddia etmitir488. Belki de bu gizli sevginin bir
tezahr olarak Simonun ipe gitmesini dahi engellemi ve onun sadece srgnle
cezalandrlmasn salamtr. Simonun dizlerine kapanp alamas karsnda daha fazla
dayanamam, iinin paralanmasna engel olamamtr. Bu yzden srgn edilecei yer olan
Konyann onun iin isabetli olacan ima ederek, Konya Valisi Samih Rfat Bey'in
kendisinin aabeyi olduunu ve rahat ettirileceini syler. Simon'un ak dolu szleri
karsnda Atilhan "Garip deil mi? Hl hislerim ona inanyor, onu seviyor fakat aklm ve
mantm pheden bir trl uzaklaamyor Ellerimi gzyalaryla slatarak iimden kopan
bir para gibi ayrlp gitti."489 diyecektir.
Simonun, girmi olduu temaslar ve takip etmi olduu faaliyetlerden dolay kanunen
ve vicdanen gnahkr saylacan belirten Atilhan, onu bir bakma masum gsterme abasna
da gitmitir: Fakat onunla temas etmi baz arkadalar bu kzn sadece ak ve sefaya meclup
histerik ve mariz bir insan olduunu iddia ederler. Zaten kendisi de bunu kiraren
sylemektedir.490
Netice itibariyle gzel casus Simi Simon, Konyaya srgn edilecek ve orada frengi ve
daha baz hastalklardan hayatn kaybedecektir491. Ne suretle olursa olsun Simi Simon
gerei hakknda, hanetleri beeriyet iin ne byk bir ders, Asil Trk Milleti iin ne ac bir
gurur vesilesi492 eklinde son sz syleyen Atilhan, bandan geen maceralar aka
anlatmasn da gemiten ders karmak ve dikkatli olmak amacna balayacak ve unlar
syleyecektir: Yeni nesle ok mthi bir milliyet taassubu, ciddi bir milliyet kskanl
alamalyz493
Casusluun merkezinde yer alan bir dier isim de Aaron Aaronsohnn kardei Madam
Sara Aaronsohndur. Madam Sara, yaptklaryla olduu kadar cesaretiyle de dikkat
ekmektedir. O da ne kadar gizlenirse gizlensin, Trk istihbaratnn elinden kurutulamaz ve
487
488
489
490
491
492
493
106
karanlk bir gecede Zimmarin Kasabasndaki evinde uykudayken ele geirilir. Tobinin
sorguda verdii ifadelere gre her ey Saradadr ancak evinde hibir belge
bulunamayacaktr494. Bu belki de onun masum olabilme ihtimali kadar gayet gizli altn
da dndrebilir. Biraz nce de belirtildii gibi ok cesurane hareketlerde bulunmutur.
Atilhan, Sarann geceleri boynuna mein bir torba iinde Trk planlarn koyarak ve Atlit
nehrinin buz gibi karanlk sularna kendisini brakp muayyen noktalarda sahile yaklaan
ngiliz torpidolarna kadar yzdn ve planlar vererek, yine ayn ekilde yzerek geri
dndn sylemektedir. Bazen geceleri ldaklarla, sabahlar bazen smafor, bazen
duman ve bazen gvercinlerle ngiliz torpidolarna haber verirlerdi. Bir keresinde bu
gvercinlerden birinin Trklerin eline dmesi vaziyeti epey kartrmt495 Ancak
Sarann akbeti, dier ou casuslar gibi olmayacak, Atilhann dahi bir yerde takdirini
kazanacak bir son olacakt. Filistinde Trk devletine ihanet eden byk tekilatn elebas
hakikaten ser verdi sr vermedi ve arkadalarna nispetle cezasn daha merdane ve daha
idealiste grm496 olarak Halep yolunda ahap Vadisinde trenden atlayacakt.
Atilhann Suzi Libermann Hatra Defteri olarak yaynlad ancak Dhiliye
Vekletinin 15.09.1936 tarih ve 1457 sayl tezkeresiyle Zararl yazlar tad
gerekesiyle Matbuat Kanununun 51. Maddesine gre toplattrlmasna karar verilen
kitabn497 adna konu olmu Suzi Liberman da cephede faaliyet gstermi nemli casuslardan
birisiydi. Ancak yasaklanan bu kitap hakknda, daha nceden Erkan- Harbiye-i Umum
Riyaseti tarafndan 26 Mays 1935 tarih ve 43782 sayl tamim ile ordu subaylarnn
okumasnn faydal olaca bildirilmiti498. Fakat kitabn bandan bir hayli macera geecektir.
Kitap, bizzat Mareal Fevzi Paann499 emriyle, orduya yaynlanm ve 32.000 adet
baslmt. Ancak daha sonra CHP Genel Sekreteri ve Dhiliye Vekili kr Kaya tarafndan
toplattrlmtr500.
494
495
496
497
BCA, 030.18.01.02.68.77.19.
498
Atilhan, Suzi Libermann Hatra Defteri, (Bask yeri ve yl yok).
499
Atilhana gre Mareal Fevzi akmak Paa, Yahudilerin ve dnmelerin Silahl Kuvvetlere nfuz etmemeleri
iin byk hizmetler vermitir (Atilhan, Yahudi Dnyay Nasl stila Ediyor, s. 99).
500
Sebilrread, C. 1, Ekim 1948, S. 18, s. 285. Atilhan bir makalesinde kr Kayann hrriyet dman
olduundan bahisle unlar yazmtr: Btn cssesiyle istibdat ve zulm temsil eden ve on binlerce ehitle on
binlerce gazinin kanlar zerinde kurulan bir saltanatn Erkan- harpliini ve gardiyanln yapan adam odur
En ufak bahanelerle gazete kapatan, matbaadan kt gn binlerce kitab toplatp yaktran bu adamdr
Yalnz benim iki gazetemle, drt kitabm, ocuklarmn ekmeinden keserek ve onlar mahrumiyetler iinde
brakarak bin zorlukla bastrabildiim ilmi, milli ve vatani eserlerime hibir kanl elin kolay kolay kyamayaca
bir merhametsizlikle el koyan adam odur (Atilhan, "Bir Numaral Hrriyet Dman kr Kaya", Hradam,
26 Aralk 1950, Nu: 33, s. 1).
107
Libermann ismi Atilhann eserinde, 8. Ordu Talim Alay Yaveri Adnan Bey ile
birlikte anlacaktr. Adnan Bey, kendisini 19 yandaki Suziye kaptrm bir Trk zabitiydi501.
Kitapta Suzinin 1911 yllarna ait Polonya hatralarna yer verilmitir. Daha ocukluk
yllarnda babasnn tacizine urayan Suzi, daha sonra tant bir Hahamdan devaml surette
telkin alacaktr502. Filistin Cephesinde nemli yerlerde istihdam edilen Suzi, son olarak, 8.
Ordu Talim Alay Yaveri Adnan Bey ile bir maceraya girimitir. Adnan Beyi kendisine
balayan Suzi, bu sayede ok kritik bilgi ve belgelere ulamtr. Daha sonra, dier rgt
arkadalaryla beraber bir tuzak kurar ve Adnan Beyin katledilmesinde rol oynar. Trk
istihbaratnn abasyla dier rgt mensuplaryla birlikte yakalanr ve derhal sorguya alnr.
Sorgu srasnda Sarah Aaransohn gibi nemli bir casusun yakalanmasndan tr, Trklere
kar besledii hayranl gizleyemitir. Casusluu pek tabi isteyerek yapmadn vurgular ve
anne-babasn sulayc ifadeler kullanr. Neticede gzel Suzi, idam cezasna arptrlr.
Vcuduna dokuz kurun isabet eden Suzi, lrken azndan Adnan isminin dmesine engel
olamayacaktr503.
Orta boylu, bykl denecek kadar tyl, krk yzl, kck gzleriyle mnasip
koca bir burun ve irkin denemeyecek kadar irkin bir kadn. Gzlerinde hilekrln,
eytanetin btn manalar okunuyor. Son derece rkek ve muhteriz. ledii byk cinayetin
yk altnda ezilmi gibi bitkin ve solgun. lmle karlam gibi perian. Fakat Trkn en
byk gnah olan msamaha ve alicenaplktan da btn btn midini kesmi deil.504
eklinde tantt Rael Rabonovi, nemli casuslardan birisiydi. Trk ve Alman zabitlerini
avlamak iin almt. Ancak Madam Sara kadar tehlikeli deildi. 4. Ordu stihbaratnda
bulunan Yzba Abdlhamid Bey tarafndan tahkikat ve takibat yaplm ve kendisi zerinde
toplanan phelere binaen Konyaya srlmtr. Atilhan, Benim bu kadn hakknda fazla
malumatm yoktur ve bunu Simondan renmek de mmkn olmamtr. demekte ve baka
bir ayrnt vermemektedir505. Safed'e gnderilen Mlazm Seyfi Bey, casuslarn reisi olan
Rael Rabinovi'i tutuklamtr. Ald talimat mucibince, vaktin de dar olmasndan tr, ele
geirdii tm casuslar Rael de olmak zere hemen orada infaz ederek bir terr havas
meydana getirir ve bylece cephe, tam ricat yollar zerinde kurulan tuzaklardan kurtulmu
olur."506
501
Atilhan, Suzi Libermann Hatra Defteri, s. 6.
502
Atilhan, Suzi Libermann Hatra Defteri, s.47, 50.
503
Atilhan, Suzi Libermann Hatra Defteri, s. 117.
504
505
506
Atilhan, "Grnmeyen nklap", Byk Dou, 3 Kasm 1950, S. 33, s.10.
108
Atilhann, Matmazel Simon kadar btn detaylar fevkalade mkemmel bir kadn
deildir. Fakat cins cazibesi itibari ile Matahariye ta kartacak kadar eritici, teshir edici,
afetengiz bir gzeldir. Onu yurdumuza hyanet etmek gibi ar bir suun altnda grmek
insanlk namna yreimizi szlatt.507 eklinde tantt Rebeka Sron, 35 yan gemi
olmasna ramen 18 yandaki gen kzdan daha taze bir casus idi508. Tm uralara ramen
azndan bir kelime almak mmkn olmuyor, bu yzden Beramke Klasnn rutubetli
dehlizlerinde baskya maruz kalyordu. Gzelliini kullanarak sorgudakileri etkilemeye
alt bile olmutu. Ancak Atilhan, "Suu ne derece byk olursa olsun bir kadn tazyik
edip ikence yapmak salahiyetine vicdanen malik deildik."509 demek ihtiyacn hissedecektir.
Tabi ki casusluk sistemi, yukarda sralamaya alldyla snrl kalmayan bir
faaliyettir ve brokrasinin de derinlerine girmedii takdirde bir anlam yoktur. Bu balamda,
orduda zabit namzedi veya tercman olarak grevlendirilen Yahudiler ile Suriye ve Filistin'de
Avusturya askeri olarak bulunan Musevilerin tamam gizli Siyonist cemiyetlerle iliki iinde
bulunduklarndan bunlara ve tccar Yahudilere kar uyank olunmas hususunda nemli
tedbirler de alnmtr510. Bu bilgiler, daha nce sylenen Farmason zabitler ile ilgili
Atilhann grlerini dorular nitelikte grlmektedir.
Cezalar sadece idam olarak dnlmemelidir. Srgnn yan sra tamamen memleket
dna karlma da bir ceza yntemiydi ve Osmanl Devleti, daha ok bu yntemi
kullanmaktayd. Bununla ilgili arivlerde bir hayli belge mevcuttur511. Ayrca yurt dnda
faaliyette bulunduu tespit edilenler de Osmanl snrlarna sokulmuyordu. Mesela Brasso'da
tutuklanan Jn Trk Gazetesi sahibi Sami Hoberg'in Siyonist cemiyetine mensup olduu,
Siyonizm iin alt, mstakbel bir sulh konferansnda Filistin meselesinin sz konusu
edilmesi iin devlet ricalleriyle grtnden Osmanl snrlarna girmesi yasaklanmtr512.
Atilhan, casuslarla ilgili mcadelesini u ekilde zetleyecektir:
Zaman ilerlerdi. Mukaddes topraklar ve Mescid-i Aksa elimizden kt. Kader beni
bu on binlerce Trk ehidin katilleriyle kar karya getirdi. Hayfa, Yafa, Nasra ve cephe
gerisindeki btn Yahudi kyleri, Taberiye ve daha nice nice Yahudilerle meskn mahaller
Mukaddes topraklarda yerlemi btn Yahudiler topyekn bu zavall, bu masum, bu iyi kalpli
Trk askeri aleyhine almlard. Gece ve gndz, yemeden ve yatmadan bu katilleri
sorguya ektim. Allahn ltfu olan btn zek ve bilgimi bu katillerin yakalanmas iin
507
508
509
510
BOA, DH. EUM. SSM. D:56 G:47.
511
BOA, HR. SYS. D: 2267 G: 68.
512
BOA, HR. SYS. D:2267 G:23.
109
harcadm. ehadet parmam haritann zerine ve Allaha alan elimi bu canilerin yakasna
yaptrdm. Sr sr, kafile kafile, katilleri getirdim; onlar am ehrinin kla ve
hapishanelerine doldurdum. Kadn, kz, altn, mcevher ve namtenahi vaitlerle, byk mal
nfuz, gen varlma yklendi. Tehdit ve iltimas Ve nihayet torbalara doldurulmu saysz
Trk altnlar ayaklarmn altna serildi. Btn bunlar ve btn dnyann hazinelerini, bu
mbarek Anadolu ocuunun bir damla kanna deien gelmi gemilerin hepsine lanet
olsun!... Dejenereler, soysuz korkaklar ve mtereddi insanlarn korku ve endielerine ramen
Siyon davasnn alemdarlarna bir gece iinde Dimeku am ehrinin meydanlarnda ve
idam sehpalarnda cinayetlerinin cezasn ektirmek iin byk vatan ve dava adam Mersinli
Cemal Paann imzasn aldm ve yreimde, vicdanmda en ufak bir nedamet duymadan
Trk ocuunun intikamn saysz Yahudiyi bizzat astrmak suretiyle aldm. Tam 151 Siyon
efi Artk benimle Yahudilik arasnda ebediyetlere kadar devam edecek bir mcadele
balamt513
III. MLL MCADELE DNEM

Atilhan, Byk Douda yazd ve bir blmnden sonra Milli Mcadeleyi anlatt
Grnmeyen nklap balkl yaz dizisine ek olarak Byk Cihad gazetesinde de Btn
plaklyla Milli Mcadele adnda bir yaz dizisi yaynlayacaktr. Burada anlatlanlarn
daha nce hibir yerde yaynlanmadn da ifade edecektir514.
nsz nitelii tayan ilk blmlerde ok iddial cmleler kullanmtr. Bunda, tek
parti dneminin sert tutumuna bir tepki ve asl kahramanlarn arka planda kalmasna bir
serzeni yatacaktr. ine en ok yalan ve entrika kartrlan, her dalkavuk ve menfaati
kalemden baka trl anlatlan stiklal Savalarnn btn kahramanlk, fedakrlk ve an ve
eref hissesi mnhasran Trk ocuunun, Anadolu Trk kylsnndr. Bu byle olduu
halde baz kalemler, menfaatlerinin icab olarak stiklal Savalarnn yeni bir Trkiye
yarattn ileri sryor ve bize bir yaratan, bir ilah gsteriyorlar ve buna tapnz
diyorlar.515
513
514
Atilhan, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 29 Haziran 1951, Nu:16, s.4.
515
Atilhan, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 13 Temmuz 1951, Nu:18, s.1.
110
A. Milli Mcadelenin Balama Srecinde Mersinli Cemal Paa ve

Atilhan
Filistinde balayan ricat stanbulda son bulmutu. Bir ubat sabah, bir inzibat
yzbas Mersinli Cemal Paann evine gelerek, Mir zzet Paann kendilerini ok acele
olarak beklediini syler. Meydana gelen grme sonucunda zzet Paa, Mersinli Cemal
Paaya merkezi Konyada bulunan Yldrm Ordular Mfettilii grevini verir516. Sivastan
Adanaya ekilen bir hattan bat taraf Yldrm Ordular Mfettiliinin sorumluluu
altndayd. Mersinli Cemal Paa Konya'ya geldikten sonra derhal yakn mesafedeki Ulukla
stasyonunda bulunan cephane ve mhimmatn korunmasn salamaya ynelik tedbirler
almtr.
Konyada kk bir ngiliz mfrezesi ve bir ngiliz zabiti mmessil vard. Bizim
geliimizden sonra mhim bir talyan mfrezesi geldi. Onlarn halka ve askere gsterdii
byk nezaket ve subaylara kar gsterdikleri hrmet, emellerine muslihane hulul ile
kavumak istediklerini gsteriyordu Trkler, gizli ve isimsiz bir Trk kumandannn dehas
sayesinde ar ar toplanyordu517 Meramda erafla toplantlar yaplyor ve Konya
henz ad konmam stiklal Savalarnn beii olmaya hazrlanyordu. Konya camilerinde
ardarda hutbe ve vaazlar verilmeye balanmtr. Birinci Dnya Savanda gnll olarak
Trk ordusuyla beraber savaan Trablusgarpn Sns reislerinden Muhammed Emin ve
maiyetindeki yzlerce insan cami cami, mescit mescit, ky ky dolaarak halk cihada tevik
ettiler. Bunlar, ricatta Arabistanda kalmay istemeyip halk Mslman olan Trklerle birlikte
umraya yerlemilerdi518.
Atilhan, ilk gnleri u ekilde kaydedecektir:
Bir gece sabaha kar Yldrm Ordular Mfettiinin ( Cemal Paa) kararghtaki
yatak odasna yorgun olarak geldiini grdm. Bana sadece yle dedi:
- Sen olum u ngiliz yzbasyla megul ol! Dostluk tesis et! Arkadalarmz silah
depolarn boaltacaklar!
Paadan bu talimat alan Cevat Rifat Bey, derhal ngiliz askeri mmessiliyle dostluk
tesis eder. Ordu ifre Mdr Svari Yzbas Hasan Bey (stanbulda Levazm Mfettii
Albay Hasan Gner), Cevat Rifat Bey ve ngiliz mmessili Konya Ovasnda at yarlar
516
Konyadaki Yldrm Ktaat Mfettilii, 28 Aralk 1918de 2. Ordunun lavedilmesi zerine kurulmu,
mfettiliine de Nihat Paa atanmt. Ancak ngilizlerin basksyla 22 Ocak 1919da Nihat Paa grevden
alnnca, 2 ubat 1919da bu greve Mersinli Cemal Paa getirilmitir (Zeki Sarhan, Kurtulu Sava Gnl,
C.I, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Trk Tarih Kurumu Yay., Ankara 1993, s. 116).
517
Atilhan, "Grnmeyen nklap", Byk Dou, 19 Ocak 1951, S. 44, s.10.
518
Atilhan, stikll Harbinde Sarkl Kahramanlar, s. 24.
111
yaparlar. Atilhan, bu yarlarda her seferinde ngiliz mmessiliyle girdii idiiay kazandn
ve karlnda bir altn aldn kaydetmektedir. Bu oyalama taktikleri arasnda depolardan
silah ve cephanenin arldn belirten Atilhan, ou zaman bundan haberdar dahi
olmadklarn ve iin gerekten profesyonelce yrtldn vurgulamtr519.
zmirin igalinden iki gn nce 13 Mays 1919da Amiral Calthorpe, Mondros
Mtarekesinin 7. Maddesine dayanarak zmirin mstahkem mevkilerinin igal edileceini
zmir Valisine bildirmiti. Bundan haberdar olan Mersinli Cemal Paa, 17. Kolordu
Kumandanna bir ifre gndermitir520.
Yunanllarn zmiri igali haberleri sonucu Yldrm Ordular Mfettii Cemal Paa,
aadaki beyanname ile Milli Mcadelenin balam olduunu dnyaya ilan etmitir:
Muhterem Halkmza;
Dman byk fedakrlklarla imzaladmz Mtarekename ahkmn ihlal ederek
zmir rhtmlarna apanszn ve hibir ey ve hakka dayanmakszn ihra yapm ve bir sr
facialar irtikp edilmitir. Bunlarn nerede ve ne zaman duracaklar belli deildir. Vatan
azizimizin eref ve haysiyetini ve tamamiyetini muhafaza ve pay-i adada inenmesine mani
olmak iin btn milletin silaha sarlarak son nefesine kadar namus-u millimizi mdafaa
etmesi iin halk silahaltna davet ediyorum. Btn millete elimizden gelen her eyi yapmak
zere verilecek talimat beklemelerini ve misafirlerimizle yabanclara kar Trklere mahsus
bir misafirperverlik gstermeye devam etmelerini muhterem halkmzdan ister ve ordumuza
gvenmelerini kendilerinden rica ederim.
- Yldrm Ordular Mfettii Ferik Cemal.
Atilhan, bu beyannameyle stiklal Savalar bilfiil balad demektedir521. ngiliz
belgelerinde de Milli Mcadeleyi yrtenler Sivas'ta Mustafa Kemal Paa, Konya'da Cemal
519
520
Atilhan, "Grnmeyen nklap", Byk Dou, 26 Ocak 1951, S. 45, s.10. ifrede unlar belirtilmekteydi:
Geciktirilmesi idam muciptir.
17. Kolordu Kumandanna;
Mttefik devletler, Mondros Mtarekesi ahkmn ineyerek ve taahhtlerinden nkl ederek, zmirin
mstahkem btn mevkilerini igal edeceklerini bildirmilerdir. Bu hareket, yarn iin hazrlanmakta olan dier
emri vakilere bir balang ve iarettir. Nerelere kadar ve ne derece ileri gidilecei de kestirilemez. Drt harp
senesi iinde medeniyet leminin gz nnde tarihte misli grlmemi kahramanlklar ve harikalar vcuda
getirmi olan ordumuz, tali-i harbin maks neticesine boyun emise de bu kaytsz artsz btn vatan-
mukaddesin istilasna gz yummaklmz icap ettirmez. zmir ve mlhakatnn kmilen bir askeri igal altna
alnmas memuldr. Kolordu ktaatnn bata zat- devletleri olmak zere mevcudunuz ne olursa olsun son
neferine kadar vatanmzn erefini mdafaa etmenizi katiyetle emrederim. Kolordunuzun btn ktalar,
mnasip greceiniz mevkilerde, byle bir hadise ve harekete kar hazr bulunmalarn ve alnacak tertibatn
gn gnne kararghma bildirilmesini ehemmiyetle rica ederim.
Yldrm Ordular Mfettii Ferik Cemal
521
112
Paa'dr kayd bulunmaktayd522. Mersinli Cemal Paa, Konyada bulunan 12. Kolordu
Kumandan Miralay Fahreddin Beye (Altay) bir saat sren grmesi sonucunda, gizli bir
talimat vermiti: Tarih namna sylenmesi bir bortur ki, Konyallar bu yeni hareketi,
beklediimizden ve istediimizden daha alicenabane ve daha vatanperverane bir ekilde
karlam, halkn mmessilleri vilayet, kaza ve nahiyelerinden fev fev karargha gelerek,
milli dava uruna kanlarnn son damlasna ve servetlerinin son kuruuna kadar sarfa ve
fedaya amade olduklarn bildirmilerdir. te Milli Mcadele byle bir dekor ve artlar
iinde balam oldu523
Mersinli Cemal Paa, evre blgeleri de iine alan daha nce de belirtildii zere
Ulukla gibi- bir hazrlk balatmt. Afyonkarahisar'daki 23. Frka Kumandanlna
gnderdii 20 Haziran 1335 tarihli acil ifrede milli mukavemet iin halkn durumunu sormu
ve milis tekilatnn lzumundan bahsederek milli hareketi balatmak istemitir: Ciddi bir
mukavemet iin milis tekilatnn hemen yaplmasn lzumlu gryorum. cap ederse
Karaman'dan bir alay ve Beyehir'den bir blk svari de gnderirim. Fakat evvel emirde ve
serian Burdur ve Isparta hatta Afyonkarahisar ve Akehir kasaba ve kylerinin ve bilhassa
Yrklerin efkr ve niyetlerini bildiriniz.524
Ancak Cemal Paa'nn milis tekilat kurmasna baz mahalli idarecilerin kar
olduklar grlr. Bunu 20 Haziran 1919'da Harbiye Nezareti'ne u ifre ile bildirir:
Harbiye Nezareti Celilesi'ne.
talyan igalinin yakn zamanda Burdur ve Isparta'ya tevessl edeceinin kaviyyen
memul sunulmasna nazaran amal- milliyenin buna raz olmadn, zamannda fiilen ispat
etmek zere milis tekilatna ve ehirli, kyl ahalinin ikaz edilmesine cihet-i askeriyece bezl-i
gayret edilmesine ramen, hkmet-i mahalliyeler sanki ecnebi amalini tervice memur imiler
gibi teebbsatmz akim brakmakta ve binaenaleyh dmanlarn ekmeine tereya
srmektedirler. Burdur Mutasarrfl'nn bu cmleden olduunu arz ederim.525
Cemal Paa'nn almalar sonucunda blgede birok milli tekilatlar kuruldu.
Bunlardan biri olan Isparta Gnll Mcahitleri Tekilat talyan ilerlemesine kar ne
yaplmas gerektiini II. Ordu Mfettilii'nden sorarak Zillet ve meskenetle yaamaya
mesudane ehadeti tercih edeceiz diyerek mcadeleye hazr olduklarna iaret
522
Dursun Gk, Mersinli Cemal Paa, Aybil Yay., Konya 2011, s. 1. General Milne, stiklal Harbi'nin
tevikileri Sivasta Mustafa Kemal ve Konya'da Cemal Paadr diyecektir (Gk, Mersinli Cemal Paa, s.
35).
523
524
Harp Tarihi Vesiklar Dergisi (HTVD), C. II, EU Basmevi, Ankara 1953, Y. 2, S. 6, vsk. 127.
525
HTVD, C. II, S. 6, vsk. 128.
113
ediyorlard526. Hafz brahim ve smail kr Efendi gibi zatlar, Ktahya- Eskiehir

muharebelerini takip eden gnlerde Fevzi Paa'ya lzumu halinde, yine milli alaylar tekil
edip balarna geebileceklerini ya da ky ky dolaarak asker toplayacaklarn
sylemilerdir527.
Cemal Paa'nn milli kuvvet meydana getirmek iin 1311 ve 1316 arasndaki
doumlular silah altna almak istemesi ileri Bakan Ali Kemal'in tepkisine yol at. Ordu
mfettileri bu seferberlii hazrlamaya kalkrken dnmyorlar ki silahlanma ve donatm
son derece snrldr. Ve mtareke ahkm ile elimiz ayamz baldr. Biz bugn Yunan ve
talyan ve hangi devletle olursa olsun harbe giremeyiz, girersek hem halkmz ezdirir hem de
davamz siyaseten kaybederiz.528
Cemal Paa, blgesindeki her eyden Kemal Paay haberdar etmi, hi bir zaman
kendi bana hareket etmemitir529. Fakat bu gelimeler, ortaya kacak bir d bask
neticesinde sekteye urayacaktr. General Milne'nin 17 Haziran 1919'da Hariciye Nezareti'ne
mracaat ederek Kemal ve Cemal Paalarn geri arlmalarn talep etmesi zerine generalin
istei reddedilmitir. Bunun zerine hkmette deiiklik yaplarak Harbiye Nazrlna Ali
Ferit Paa getirildi530.
Atilhan, stiklal Savan bu ekilde baladn syledikten sonra eletiri
bombardmanlarna balayacak, tarihin arptrldn vurgulayacaktr: "Her nedense, stiklal
Savalar hakknda yazlm olan mahdut eserlerin hibirisinde, bu harektn balangcna
dair tek malumat yoktur. Melliflerin, Yldrm Ordular Mfettiliini, karargh ve
kolordularyla birlikte yutmu olmalarnn sebebini tarih aratrsn"531
Mersinli Cemal Paa'nn 17. Kolordu Kumandan Ali Nadir Paa'ya verdii kesin emir,
uygulanamayacaktr. Gerek bu Kolordu karargh, gerekse zmir, Ayvalk ve havalisinde
bulunan 56. Frka Kumandan Hrrem Bey, kendilerinden beklenen vazifeyi yapmamlar ve
igalin genilemesini nleyememilerdir. Eer mmkn olsayd Cemal Paa, bu kumandanlar
divan- harbe verip, sorumluluunu da alarak kuruna dizdirecekti. Ani knt, hibir ey
yaplmasna frsat brakmamtr. Bunun zerine Mersinli Cemal Paa 19 Mays 1919da,
Aydn'da 57. Frka, Afyonkarahisar'da 23. Frka, Balkesir'de 61. Frka kumandanlarna bir
526
HTVD, C. II, S. 6, vsk. 125.
527
Cemal Kutay, Kurtuluun ve Cumhuriyetin Manevi Mimarlar, Diyanet leri Bakanl Yay., 1974, s.
219
528
Ali Fuad Cebesoy, Milli Mcadele Hatralar, Temel Yay., stanbul 2010, s. 79.
529
Gk, Mersinli Cemal Paa, s. 33.
530
Gk, Mersinli Cemal Paa, s. 34.
531
Atilhan, "Grnmeyen nklap", Byk Dou, 2 ubat 1951, S. 46, s.10.
114
telgraf gnderecektir. Telgrafta vatann kurtuluu iin alacak tekilatlarn vcuda

getirilmesi ve bunlarn derhal organize edilerek faaliyete geirilmesi gerei bildirilmitir532.
Cemal Paa, milis tekilat oluturmalarn katiyetle emrediyor, silah tedarik
edilmesini ve dalarda hazrlklar yaplmasn tavsiye ediyordu. ncelikle Konya ve
civarndaki askeri depolarda bulunan silah ve cephane ngilizlerden gizlice boaltlp
Afyonkarahisar ve Akehir'e sevk edildi. Bu srada Mir zzet Paa ile Cevat Paa'dan u
ifre gelecektir:
"Zat- Devletlerine Mahsustur. Konya'da Yldrm Ordular Mfettii Ferik Cemal Paa
Hazretlerine. Bu ifrenin bizzat halledilmesi rica olunur.
Dmann ani ve gayri memul tecavz ve irtikp ettii cinayetler malum- u
devletleridir. Hkmet-i merkeziyenin alaca tertibat ve dvel-i mttefika mmessilleriyle
yapaca temaslara ve neticeye takaddmen zat- samilerinin harekta mdahale buyurmalar
fevkalade musip ve vatan- azizimiz iin faydal olmutur. Anadoludan gelen zevat ittihaz
buyurduunuz tertibat ve gsterdiiniz hassasiyet ve sratten sitayi ve mitle
bahsetmektedirler. Hkmet-i merkeziyenin yapaca teebbsata muvazi olarak ve bu
teebbsleri akamete ve mklata uratmamak artiyle btn hareketlerinizde Cenab-
Hakkn muin ve zahiriniz olmasn niyaz eder, muvaffakiyetinize dua eder, gzlerinizden
periz efendim.
Mir zzet Ferik Cevat533.
Bu faaliyetler esnasnda Cemal Paa Cevat Rifat Beyi, Akehirde mer Ltfi Beyle
Akehir Kaza Kaymakam Samih Fethi Beyin (Muharrir M. Turhan Tan) yanna gnderir.
Her ikisi de her ne suretle olursa olsun gereken destei salayacaklarn belirtmilerdir. mer
Ltfi Bey, Akehir eraf ve ulemasn evinde toplayp Sultan Vahdeddinin bir emrini okuyor:
Bu emirle halk, Her trl insanlk, hukuk ve antlamalar ineyerek aziz vatanmz
istilaya kalkan dmanlarmzn nerelerde duracaklar belli deildir. Her trl arelere
bavurularak d-y dn- devleti vatandan kovmak iin btn Mslmanlar vazifeye,
mcadeleye armaktadr534.
Bu gzel kararlar karargha getirdiim vakit, ifre mdrmzn memleketin her
tarafndan gelmi olan raporlar ve ifreler iinde bunalm, uykusuz ve yorgun bularak
yardmna kotum. En ok ifre arkta On beinci Kolordu Kumandan Kazm Karabekir
Paadan gelmiti. Marnileyh, teden beri tanp sevdii Mersinli Cemal Paay ne
532
Ayn Yer.
533
534
115
suretle olursa olsun takviyeye ve hizmete amade olduunu bildiriyor ve muvaffakiyetler

diliyordu.535
Mfettilik Karargh, Ereli ve Nideye bir seyahat yapar. Konyada 20. Kolordu
Kumandan Ali Fuat Paa (Cebesoy) bulunuyordu. Kendisi bu milli davaya ilk katlanlardan
olacaktr. Sabah, byk bir at yar dzenlenir. Erelideki ngiliz yzbas da bu yara
davet edilir. Bu grnrdeki elencenin arkasnda, Mersinli Cemal Paa, btn Ulukla ve
sair askeri depolarda mevcut silahlar ve cephaneyi naklettirmi oluyordu. Konyaya
dndkleri vakit, Mfettilik mntkasnda iki milis alaynn tarih sahnesine kt
grlecektir. Biri Afyonkarahisardan eski mebus kr Hocann elik Alay, biri de
Ispartadan eski mebus Hac brahim Beyin Demir Alay536.
Bu srada garip bir hadise olur. Sadrazam Damat Ferit Paadan ne pahasna olursa
olsun vatan- azizin kar kar mdafaa edilmesini bildiren bir ifre gelir. Fakat Cemal Paa
Buna pek gvenilmez; kim bilir hangi siyas rzgrdr! diyerek nem gstermez. Sonra
Ayvalkta bulunan Kel Ali Beyden (Ali etinkaya) bir telgraf gelir. Ali Bey, Ayvalk
Mntka Kumandandr. Emrindeki 172. Alayla 28 Mays 1919 tarihinde Ayvalka asker
karmaya balam olan Yunanllara, ehrin bir iki kilometre dousundaki tepelerden ate
atn ve ktasn gnlllerle takviye etmekte olduunu bildirir. Mersinli Cemal Paa ile Ali
Bey arasnda kadim bir dostluk mevcut olduu sylenmektedir. Bu sebeple dostane bir ifade
ile kendisine bir telgraf gnderilir. 29 Mays 1919 tarihli telgrafta Cemal Paa, Ali Beye
kendisine olan gveninden bahseder ve noksanlarn gidermek iin elinden geleni yapacan
535
536
kr Hoca gibi din adamlarnn Atilhann gznde ayr bir deeri vardr. Kendisi iin bunlar, adeta kutsal
deerler haline gelmitir. zellikle kart olduu insanlara kar bunlar daima yceltmitir. Byk Douda
kr Hocay anlatt bir makalesinde aadakilere vurgu yapacaktr:
"Tekilatlarn gelitii ve trl ihtiraslarn kaynat ilk devirlerde sadece slamiyetin mukaddes erefini ve
vatann mstevli ayanda inenmemesini dnerek silahna sarlan ve mukaddes bir gazann imametini kabul
edip hemerilerinin nne den adamlarn banda, gsnde apraz fieklikler, elinde mavzer tfei, banda
ruhunun btn berrakln ifade eden beyaz sar ile elik Alay Kumandan ve Milli Mcadelenin ilk devre
Afyon Mebusu kr Hoca vard Meclisin iinde, cephede olduundan daha kahramanca ve daha cesurane
arpt. Onlarn iman dolu gsleri, sefil ihtiraslara set tekil etmeseydi, daha o vakit kim bilir ne ac tecelliler
grecek ve ne azgn ihtiraslara ahit olacaktk. Btn bunlar kstekleyen ve cephe gerisindeki kaynamalara bir
ulviyet ve asalet baheden insanlarn banda Hac kr gelir mrnde bir defa bile silah tutup ruhuna
asalet vermemi baz dejenereler, hacs ve hocas, btn bir Anadolunun oluu ocuu, genci ve ihtiyaryla
dmann boazna sarlp onu vatan hariminde bomas zerine bu zppeler, Trk Milletinin meydana getirdii
harikalar harikas Milli Mcadele'de servetler meydana getirmekten geri durmadlar. Onlarn talan yaygaralar
iinde, kr Hoca'nn temsil ettii btn kahramanlk ve kahramanlar derin zulmetler iinde gen neslin
gzlerinden gizlendi" (Atilhan, Rahmetli kr Hoca, Byk Dou, 5 Ocak 1951, S. 42, s. 11). stiklal Sava
kahramanlarndan biri olan Rahmi Gker adnda bir emekli bir yzbann evinden icra yoluyla karlmas, yal
annesiyle birlikte sokakta kalmas gibi hadiselere ynelik birok rnek veren Atilhan, bu kahramanlarn, arka
planda kalmasndan baka byle skntlar iinde olduklarna da vurgu yapmtr (Atilhan, Zavall Mcahitler,
Hradam, 12 Ocak 1951, Nu: 38, s. 1).
116
bildirir537. almalar sonucunda vatann istikbali ve milletin namusu iin lmeye hazr
yaklak otuz bin kiilik bir kuvvet meydana getirilir.
Bu sralarda 3 Haziran 1919da, Dokuzuncu Ordu Mfettii Kemal Paadan Mersinli
Cemal Paaya bir ifre gelmitir. Kemal Paa, Mersinli Cemal Paay yakndan takip
ettiklerini ve hareketlerini takdirle karladklarn bildirmitir. Ancak Kemal Paa, stanbul
tarafndan aralarna bir ikilik konulaca ynnde endieli olduunu vurgulamtr. Bunlarn
nne geilmesi iin Mersinli Cemal Paann bizzat padiahla grmesi gereine inandn
da sylemitir538. Mersinli Cemal Paa, bu kadar ksa bir ifreyi belki yarm saatte
okuyacaktr. Ne tebessm, ne teessr hibir ey ifade etmeyen bir ifade ile Cevat Rifat Beye
- Peki, bende kalsn der.
Hazirann beinci sabah, gne domadan Paa, Cevat Rifatn odasna gelir:
- Seni rahatsz ettim, deil mi olum?
- Hibir zaman Paam. Emrinize, iradenize her an hazrm efendim
- Olum, hazrlan. lk trenle stanbula gideceksin. Ben sana mektuplar
hazrlayacam. Onlar alr, vereceim talimata gre hareket edersin. der.
B. Atilhann Mersinli Cemal Paa Tarafndan stanbula

Gnderilmesi ve Faaliyetleri
Cevat Rifat Beyin byle bir seyahate hazrlanmas iin be dakika yetecek ve
artacaktr bile. Kolordu Kumandan Fahrettin Bey539 de karargha gelmitir. Cevat Rifat Bey
mektuplar ve talimat alarak trene atlar ve stanbulun yolunu tutar540.
stanbulda ilk ii, itilaf kuvvetleri temsilcilerine Anadolunun gnderdii
beyannameleri bizzat gtrp vermek olmutur. nce Amerikan temsilcisine gider, resm
elbisesiyle beyannameyi verir. Bunu bir kovboy cesareti gibi kabul eden amiral, Cevat Rifat
Beyden ok memnun kalr; kendisine ay ikram eder ve baarlarn temenni eder.
Onun arkasndan Cevat Rifat Bey ngiliz temsilcisine gider. Temsilci Cevat Rifat
Beyi ciddi bir ekilde dinlemitir. Atilhann talyan ve Fransz temsilcilerinin lakayt
537
538
539
On kinci Kolordu Kumandan Miralay Fahrettin Bey, Konyada el yazsyla yazd bir brorde,
Anafartalar harbinin zafer ve galibiyetinde Mustafa Kemal Paann hissesi olmayp yaplan propagandalarn
hep uydurma olduunu gayet ilmi, mdellel ve mukni bir surette yazm bulunuyordu diyen Atilhann (Atilhan,
Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 17 Austos 1951, Nu: 23, s.4) bahsettii bu bror
maalesef bulma imknmz olmamtr.
540
117
karlad beyanneme son derece nazik ama bir o kadar kesin bir dille kaleme alnmt541. Bu
beyannamenin bir suretini de zel bir mektupla Cevat Paaya takdim eder. Paa,
Niantandaki evinde Cevat Rifat Beye unlar syler:
- Ada, hemen Paaya bir ifre ver. Kendilerine arz edilecek zamana kadar
Konyadan bir adm ayrlmamalarn ve stanbula gelmeye katiyen teebbs
etmemelerini bildir. Zat ahane ile grmek meselesi imdilik lzumsuz ve
tehlikelidir. Sen bu kadarn hemen arz et, sonra gel yine beni gr. Haydi ada!
Mektuplar hkmdarlk makamna ulatrmak iin verilen talimat zerine nce
Veliaht Abdlmecid Efendi ile grmek zere Dolmabahe'ye giden Cevat Rifat Bey,
"Tepeden trnaa kadar asalet akan ve insan gzelliinin bir numunesi olan Veliahdn
kendisini efendilere mahsus ince bir nezaket ve bariz bir asaletle karladn
kaydetmektedir. Mektubu okumalarnda sonra Veliahdn yznde bir pembelik husule
gelmitir. Cevat Rifat Bey, hemen hkmdara mahsus olan mektubu da uzatr. Ancak
veliahttan yle bir tepki gelir:
- Bu mektubu sizin bizzat hakipay- ahaneye takdiminiz mnasiptir. raan
Saraynda mer Faruk Efendiyi ziyaret ediniz. Sizi huzura karacak imknlar
hazrlar. Kumandan Paaya selamlarm syleyiniz. Kendilerine dua ediyorum.
Bize verilecek malumat fimabaat mer Faruk Efendi vastas ile bildirebilirler.
yi haberlere intizar ederim. Cenab Hak mesailerini mazhar- nusrat buyursun
Bunun zerine Cevat Rifat Bey, huzurdan ayrlarak raan Sarayna gelir. mer
Faruk Efendi, hemen konuya girer:
- Ho geldiniz. yisiniz maallah Gazanz mbarek olsun. Paa Efendinin
(Cemal Paa) hareketlerinden ziyadesiyle mit varz. Yarndan sonra sizi akam
yemeine bekleyeceim. O zaman nasl hareket edeceimizi kararlatrrz.
541
stanbulda Kuva-y htilafiye Mmessilleri Cenaplarna.
Devletimiz iin ok ar artlar muhtevi bulunan Mondros Mtarekenamesi ahkmna harfiyen riayet etmekte
olduumuz zat- alilerince de mehut ve musaddaktr. Talih-i harbin maks tecellisine katlanan milletimizin,
vatan- azizimizin duar olduu muazzam felaketten duyduu elem ve teessr bipayandr. Yaralarn sarmak ve
istikbalini dnmekle megul olan milletimiz, Yunanllarn her trl medeniyet ve hukuk-u dvel kaidelerini
ineyerek vatan- azizimizin en kymetli paralarn igale teebbs etmesini ve birok zulm ve fecayinin
irtikp edilmesini zat- devletlerinin dahi ho karlamayacaklarna suret-i katiyede emin olmak isterim. zmirde
balayan ve nerelerde duraca mehul olan bu faciann, Dvel-i Mtelifece nlenecei tarihe kadar,
haklarmz ve ereflerimizi ve vatan- azizimizi millete mdafaa etmek ve buna muktazi tedbirleri almakta acil
zaruretler hissettik. Memleketimizde meskn ekalliyetlerin btn hukuku mahfuz ve memmen olmak artyla
emrimdeki ordu mntkasnda cereyan etmekte olan fecayii durdurmaa ve vatan- azizimizi kar kar
mdafaaya karar verdik. Zat- devletlerinin, ok meru olan bu hakk tanyacaklarna ve icap eden tedabiri
ittihaz buyuracaklarna dair olan mitlerimiz bakidir. htiramat- faikamn kabuln rica ederim.
5 Haziran 1335 tarihli ve 111 numaraldr.
Yldrm Ordular Mfettii Ferik Cemal
118
Ertesi gn akam yemeinde buluurlar. Yemekten sonra Yldz Sarayna gidilir.

Mabeyn dairesinde yirmi dakika kadar bekledikten sonra Padiahn odasna alnan Cevat Rifat
Bey son derece heyecanlanmtr. Anlatmlarnda mrmde ilk defa bir Trk
hkmdarnn huzurundaym demekle ok yakn bir tarihi unutmu oluyordu542. lk bakta
padiah ile ilgili dncelerinde yanldna, onun son derece hassas ve olaylar yakndan
takip eden bir kiilik olduuna karar verdi. Atilhan, yapt iten tr gururludur ancak,
bandan byk ilere kalktndan dolay da piman olduunu gizleyememektedir. Verdii
mektubu padiah uzun bir mddet okumu, bu srada ayakta bekleyen Cevat Rifat Beye
herhangi bir ey sylememiti. Ancak Atilhan, bu mektupta neler yazdn bilmemektedir ve
olaylar aktard tarihte bile bunlar renemediini vurgulamaktadr. Padiah net bir tavrla
Cevat Rifat Beye dnerek:
- Mevzubahis olan ey saltanat deil, vatan- muazzezimizdir Her eyden evvel
bu vatann istihlas lazmdr. Ecdad- izammzdan bize miras kalan vasi bir vatan
tarumar olmu ve elimize braklan ksm- czi de d tarafndan payimal
edilmitir. Paaya syleyiniz, her eyden evvel vatan- azizimizin daha ziyade
duar- felaket ve hakaret olmamasna muktazi himmetlerini tezyit etsinler. ahsi
nkudumdan elimde bulunan miktarn bilateemml bu uura sarf ettim. Bana
yazlan hususatn tahakkuk etmesini ve cereyan edecek hadiselerin arzularmza
muvafk dmesini mit ederim. Elimden gelen yardmlar diri edilmeyecektir. Ben
icap ettike paaya lzumu olan malumat gnderirim. der.
Padiahla grmesinin ardndan Cevat Rifat Bey, ald malumat derhal Konyada
Yldrm Ordular Kumandanna bildirir543.
Cemal Paadan ald acil bir ifre zerine bir gn iin Konyaya geri dnmek
zorunda kalan Cevat Rifat Bey, Kemal Paann Cemal Paaya gnderdii ifreyi kendisine
gsterdiinden bahsetmektedir. Bu ifrede unlar vardr:
Zat- devletleri gibi, ordunun en kdemli ve sevilmi bir kumandan ve aabeyimiz
varken Huzur-u ahaneye kk rtbeli, ahval-i lemden bihaber bir zabitin izamn muvafk
grmedik. Bizzat zat- Samileri zahmet buyurup Zat- Hazret-i Padiahiyi dava-y millimiz
iin iknaa ve stanbuldaki rical-i devlet ile temas buyurarak cmlesinin fikrini bu noktay
imale buyurmalarn halisane temenni ve niyaz eylemekteyiz.544
542
Atilhan, baka bir yerde daha nceleri Kulelide renci iken, Sultan Abdlhamid ile de grtn
sylemiti. (Atilhan, ttihat ve Terakkinin Suikastlar, s. 9).
543
Atilhan, "Grnmeyen nklap", Byk Dou, 2 Mart 1951, S. 50, s.10-11.
544
Atilhan, "Grnmeyen nklap", Byk Dou, 9 Mart 1951, S. 51, s.10.
119
Cevat Rifat Bey, Cemal Paann, bu ifreyi kendisine gstermediini fakat kendisinin
grdn belirtmektedir. Yalnz kendisine u talimat verir:
- Aslan olum. Hemen stanbula dn, Cevat Paay gr ve Mustafa Kemal
Paann stanbuldaki rical-i devlet ve Zat- ahane ile benim temas etmekliimi
musrren tavsiye etmekte olduunu syle. Buna gre ne mtalaa ve fikirde
olduklarn kendilerinden renerek bizim hususi ifremizle bana bildir. Bir de
stanbulda bu mukaddes davaya taraftar, byk ve kk rtbeli kimler varsa
hakikatten uzak olmamak ve mbalaaya kamamak zere bana bildir. Eer Cevat
Paadan alnacak cevap kati bir mana ihtiva etmiyorsa Mevlanzade Rifat Beyi
grerek Hayri Bey vastasyla kendilerine gnderdiim mahrem yazya cevap
beklemekte olduumu syle. Kara Vasf Beyi sk sk ziyaret et. Kendisine
gvenirim, ok vatanperver bir adamdr. u mektubu da Cevat Paaya takdim
et Haydi, gle gle Cevat olum545.
Kemal Paadan, Cemal Paa haricinde kendisine ifre gidecek dier kii ise Japon
Rza olarak bilinen Albay Rza Kurtkayadr. Kendisine gelen husus ifrede: Ylana zehir
veren gen Yzba stanbuldadr. Harektnn daimi tarassut altnda bulundurularak
icabnda tevkifi sureti ile errinin bertaraf edilmesi bildiriliyordu546.
Cevat Rifat Bey gecenin ilerlemi bir saatinde Cevat Paann Niantandaki
kkndedir. Kendisini grnce Paa: Gel ada. Ne haber getirdin bakalm? Bu bey yabanc
deil, akraba. Mektubu verir, Paa birden hiddetlenir ve: Katiyen, katiyen Paann bir
dakika bile yerinden ayrlmas asla mnasip deildir. Hemen telgrafla kendilerine arz et.
Yarn akam yemee gel, uzun uzun konualm. Durma olum! der. Fazla bir ey sylemeye
imkn bulmadan kan Cevat Rifat Bey, amlca Telgrafhanesine giderek, sabahn erken
saatlerinde ifreyi Konyaya eker. Ancak ertesi gn Cevat Paann yemeine gittiinde
Paay telal bulur. ifreyi verdin mi olum? Bak, paa yola km Cevat Rifat Bey
bunun zerine Emriniz hemen yerine getirildi Paam. imdi gider, bir de tekit yapar,
Paay yollarda bulmaya alrm. dese de Cemal Paa, yola km bulunuyordu.
Bu ani harekette, 12. Kolordu Kumandan Fahreddin Bey de etkili olmutur. ans eseri
Bilecik tnelinde husule gelen bir arza zerine Paa, bir mddet gecikince ve ikinci ifre
kendilerine ulamtr. Bu srada Fahreddin Bey: Paam, bir yzbann gryle yoldan
dnmeyi ben muvafk gremem. Buraya kadar gelmiken stanbula kadar gider, bizzat
545
Ayn Yer.
546
Atilhan, Btn plaklyla Milli Mcadele, Byk Cihad, 31 Austos 1951, Nu: 25, s. 4. Japon Rza,
Mersinli Cemal Paann arkada olup, onun byk ltfunu grm ve itimadn kazanmt. Kemal Paa ile
Mersinli Cemal Paa arasnda ikiyzl bir rol oynamtr (Ayn Yer).
120
Padiahla ve rical-i hkmetle temas buyurur, dnmek karar icap ederse onu zat- aliniz
verirsiniz. diyerek Cemal Paay ikna etmitir. Ancak Cemal Paann bu ekilde
hareketinde u gelime etkili olacaktr. Harbiye Nazr Ali Ferit Paa, General Milne'nin
yazsn alnca saray ile grm ve Kemal Paa ile Cemal Paalarn stanbul'a arlmalar
iin harekete gemitir. 2-3 Temmuz 1919'da ekilen telgraflarla Kemal Paa stanbul'a
arlyordu. Paalarn stanbul'a arlmalar iin Clemencau da Osmanl hkmetine
bavurmutu547.
Cemal Paa, 1 Temmuz 1919'da Konya'dan ayrlr. 5 Temmuz'da 12. Kolordu
Kumandan Miralay Selahattin Beyin Kemal Paaya gnderdii telgraf aslnda konuyu
aklamaktayd. Cemal Paa, stanbul'a baz zevat ile grmek ve ailesini yoklamak iin
izinli olarak gitmiti548. Mazhar Mfit Kansu'ya gre Cemal Paa, hkmetin kendisine
gveni olduunu dnerek ve bundan faydalanarak ordusu iin gerekli malzemeyi almak iin
stanbul'a gitmitir549. Cemal Paa, muhtemelen tilaf devletlerinin ve bilhassa ngilizlerin
kendisi hakknda hazrladklar rapordan haberdar deildir veya nemsememektedir. kincisi,
Osmanl Hkmeti zerindeki ngiliz basksnn da farknda deildir. ncs hkmetten
silah ve para alacandan emindir550. Cevat Rifat Bey, Paay Haydarpaada trenden
inmeden karlar, rtbesine ve terifata bakmadan: Paam, efendimize katiyen hareket
buyurmamalarn yazmtm. Cevat Paa biraderiniz de bunu srarla byle istemekte idi.
Mmknse avdet buyurulmaz m? der. Cemal Paa, karlnda Haklsn olum. Fahreddin
Beyle bu karara vardk. Yarn Mir zzet Paa ile Rifat Beyi greyim; beraber dneriz diye
cevap verir. Ancak dnemezler. Atilhana gre igal altnda bir tarafa ekilmi kark
insanlar muhitinden ayrlmalar mmkn olmaz ve bylece Kemal Paa rakipsiz kalr551.
Atilhann burada Cemal Paa ile Kemal Paay liderlik konusunda birbiriyle rakip olarak
deerlendirmesi, son derece ilgin bir tespit olarak grnmektedir. Atilhandaki bu kurgu,
herhangi dayana olmayan dnceler olarak deerlendirilmelidir.
Konyada kolordu kumandanlna Selahaddin Bey (Babalili ismiyle tannmtr)
adnda deerli bir zat gelir. Mcadeleci ve vatanperverdir. Btn ordu ileri bu zatn srtna
yklenir Cevat Rifat Bey, Posta ve Telgraf Umum Mdr Refik Halit Beyin Dhiliye
Nezaretine gnderdii 8 Eyll 1919 tarih ve 763 sayl aada verilen tezkire zerine, 11
Eyll 1919 tarihinde tutuklanarak Bekir Aa Blne sevk edilir: Yldrm Ordular
547
Sina Akin, stanbul Hkmetleri ve Milli Mcadele, C. 2, Cem Yaynlar, stanbul 1992, s. 466.
548
Hasan Rza Soyak, Atatrk'ten Hatralar, Yap Kredi Kltr Sanat Yay., stanbul 2005, s. 105.
549
M. Mfit Kansu, Erzurum'dan lmne Kadar Atatrkle Beraber, C. I., TTK Yay., Ankara 1966, s. 70-
71.
550
Gk, Mersinli Cemal Paa, s. 37, 38.
551
Atilhan, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 21 Eyll 1951, Nu: 28, s.1.
121
Mfettilii Bayaveri olduu anlalan Cevat Rifat Bey isminde bir yzbann amlca
Telgrafhanesi vastasyla Konya ile mtemadi surette muhabere eyledii ve ektii ifrelerin,
mehut olan harektla alakadar olduu anlalmakta olduundan muktezasnn emir ve
iradesi maruzdur.552
11 Eyll 1919 tarihinde, kendisi Bekir Aa zindannn bir odasna kapanrken Cemal
Paann evi istihbaratlar tarafndan gzetim altna alnr. Atilhana gre biri tutuklu, biri ev
hapsinde kalarak Yldrm Ordular Mfettilii mntkasnda vcuda getirilen krk bin kiilik
kuvvet kasten datlm olur ve Milli Mcadelenin birinci safhas bylece kapanr553. Cevat
Rifat Beyin tutuklu bulunduu son gnlerde odasna, Tahsin adnda gen bir ihtiyat zabiti
gelmitir. Ancak kendisi, bu ahsn bir casus olarak geldiini ve fikirlerini renip st
makamlara iletmek iin grevlendirildiini belirtir. Tahsin Bey Fakat Allah ahit olsun ki,
vatanmz byle batanbaa felaket iindeyken ben byle alakla tenezzl edemem,
isterseniz benden istifade ediniz, her istediinizi yapmaya hazrm. der. Cevat Rifat Bey bu
itirafla beraber, Tahsin Beyden azami derecede faydalanacaktr554. Harbiye Nazr Sleyman
efik ve Sadrazam Damat Ferit Paalarn Cevat Rifat'n idam edilmesine ynelik tavrna
karn Sultan'n Bu gen yzbay grdm, nasiyesi pakt. Vatana ok hizmet etmi, yaralar
ve nianlar alm ve ocuk yanda yzba olmu. Keyfiyetin tetkiki lazmdr.555 dediini
sonradan rendiini sylemektedir.
Cevat Rifat Bey, stiklal Savann baladn kabul ve iddia ettii yer olan Konya
iin de bir hayli zgndr: "Zavall ve talihsiz, sonra bir hi yznden yok yere birok
evlatlarnn iplerde boulduuna ve birok ocaklarn snp ailelerin matemlere brndne
ahit olan Konya, Milli Mcadelenin ilk admlarn hi aksamadan atm, uhdesine den
fedakrl ekinmeden yapm fakat her nedense iftiraya, talihsizlie ve bedbahtla
uramaktan kendini kurtaramamtr556
Atilhan, stanbulda Milli Mcadeleye katk verecek olan mnevver insanlar dedii
fedakrlar arayp bulmu ve sratle onlar Anadoluya geirmek iin alm olduunu da
552
553
Atilhan, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 5 Ekim 1951, Nu: 30, s.4.
554
Ayn Yer. stiklal Harbinin ortalarnda Zonguldak'ta iken, Kastamonu stiklal Mahkemesi Reisi olan evket
nce'den gelen bir telgrafta, mlazm Tahsin adnda bir subay hakknda kendisinden bilgi istenir. Cevat Rifat
Bey, bu isimde birka tand olduunu, uanda kimden bahsedildiini karamadn ancak Kastamonu'ya
gelince kendisini grp gerekli mtalaay vereceini belirtir. Ancak Kastamonu'ya geldiinde bu gencin idam
edildiini renir. dam kararnn sebebi de ad geenin cebinde bir ngiliz liras kmasdr. ok mteessir
oldum, sylendim ve bunda adalet olmadn bunun bir katil ve cinayet olduunu tekrarladm. Refik evket nce,
hi istifini bozmadan nargilesini horuldatmaya devam ediyordu. te srf Anadolu Trk kylsnn eseri olan
Milli Mcadelede byle seri halinde cinayetler vardr
555
Atilhan, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 5 Ekim 1951, Nu:30, s.4.
556
122
sylemektedir. Ancak hangi arkadana durumdan bahsetse, ald cevaplardan dolay ilk
intibalar olumsuz olmutur. Ald cevap genelde, Brak canm u hayali. ki milyonluk
muazzam bir ordu ile baaramadmz bir ii, bunca yknt ve kntlerden sonra silahsz
ve yaral u bir avu insanla m baaracaz? eklinde olmutur. Ancak uzun aramalar
sonucunda bir isim bulmutur ki; bu Mlazm Halil Nuri Beydir. Erenkydeki evinde hasta
annesiyle beraber yaayan Halil Nuri Beyin ilk sz: Mader-i vatan da hastadr. Evvela
onun kurtulmas lazmdr. cap ederse annem deil, hepimiz feda- can edelim, yeter ki o
kurtulsun olur557.
Atilhana gre kendisi, Bekir Aa zindanlarnda tevekkl iinde akbetini bekledii
esnada, 2 Ekim 1919 sabah Beyehirdeki Nazm Beyin, svari alay ile birlikte Konyaya
yrmesi, Vali Cemal Beyin firar, Birinci Damat Ferit Paa kabinesinin dmesine sebep
olmutur558. Oysa Atilhandaki byle bir yarg tamamen hataldr. nk Damat Ferit
Paann istifasna sebep olan olay Konyadaki olaylar deil, Sivas Kongresidir.
Mir Ali Rza Paann sadrazam, Mersinli Cemal Paann da Harbiye Nazr
olmasyla Cevat Rifat Bey, zindandan kurtulmu olur. Yeni hkmet, neticede vatanperver bir
yap tasa da Anadolu ile bir birlik salanamayacaktr. Atilhan, Sadrazam Ali Rza Paa ve
Harbiye Nazr Mersinli Cemal Paa'nn vatanperver olmalarna ramen, Anadolu ile bir
birliin olumamasnn nedenini u ekilde aklamaktadr: Mustafa Kemal Paa, hkmet
merkezinin Anadolu'ya nakli iin btn kalem ve zek sermayesini kulland. Ve yeni ve
muazzam bir ihtilaf domu oldu.559
Hkmet merkezi tartmasnda byk ounluk, Mersinli Cemal Paa'nn yanndadr.
Hatta Yunus Nadi bile Cemal Paa tarafnda yer almtr. Atilhan, bu bahse ait bir tarafl
bilginin de Nutuk'ta yer aldn belirtmektedir. Atilhan enteresan bir ekilde bakentin
stanbuldan alnmasna kar olduunu bu makaleleri kaleme ald yllarda dahi savunmaya
devam etmitir. Koca ve yaral bir vatann istikbali ve mukadderat hakknda karar vermek
zor bir eydir. stanbulun tesirinden uzak kalmak ve bal bana hkm srmek arzusu,
devletin merkezinin deitirilmesini isteyebilir. Fakat sinesine bu aziz vatann en gzide
evlatlarn toplam olan milyonluk bir ehirden kk bir kasabaya g etmek ve btn
nizamlar alt st etmek kolay bir ey deildi. Bir de bu muazzam tarihi mesuliyete ahsi
ihtiraslar karrsa560
557
Ayn Yer.
558
559
560
123
Mersinli Cemal Paa, stanbul ve Burgaz Ada depolarnda bulunan btn silah,
cephane ve dier tehizat Anadoluya nakletme iini ilk planda gerekletirir. Ayrca liyakat
sahibi subaylarn da Anadoluya geirilmesini salar. Bir gece bir nian vesilesiyle yaptklar
grmede Sultan, endielerini akladktan sonra; otuz bin altn tahmin edilen btn ahsi
servetini bu davaya feda ve vakfettiini, memleketin haysiyeti ile birlikte kurtulmasndan
baka bir ey arzu etmediini syler. Ayrca btn varl ile Anadolu harektna yardm
edeceini ve mstevlinin ne pahasna olursa olsun vatandan kovulmas lazm geldiini ileri
srer561.
Daha nce de ismi verilen Japon Rza, Atilhann deyiiyle Mersinli Cemal Paann
yanna sokulmu, sinsi vazifesini ustalkla yerine getiriyordu. Binba Japon Rza sinsi bir
riyakrlkla bir gn Mersinli Cemal Paa ya benim iin yle demiti: Emirlerinizin bazsn
yapmyor. Tevecchnz suiistimal ediyor gibi bir iskandilde bulunmutu. Byk adamn
cevab u olmu; Onu olumdan fazla severim ve inanrm. Baz emirleri yapmamsa
hakldr. O yaplmas ve yaplmamas lazm olan eyleri bilir demi ve cce binbay
terslemiti. Bunu bana erkez avu Bekir Efendi nakletmiti.562
Cevat Rifat Bey, hakknda yaplan dedikodulara fazla dayanamaz ve bir gn Cemal
Paadan istifasn kabul etmesini istirham eder. Bunu zerine Cemal Paa yle karlk verir:
Katiyen kabul etmem Cevat. Ben ekilirim yine seni brakmam. Senin mert ve asil
vatanperverliinden ve sadk hizmetinden mahrum kalamam.563 Esasen bu ok iddial bir
ifade gibi gzkmektedir. Atilhan, buna ramen ald alt haftalk istirahat esnasnda dahi
Cemal Paann sk sk kendisini ziyarete geldiini vurgulayarak iddiasn daha da
kuvvetlendirmitir.
ngilizler 1 Aralkta Harbiye Nezaretini kuatrlar. ngiliz temsilcisi, Mersinli Cemal
Paadan nezaretten ekilmesini ister. Cemal Paa, Cevat Rifat Beye dnerek: Ne
dnrsn olum der. Cevat Rifat Bey de kendisine yle karlk verir: Paam, siz istifa
etmeyiniz. Varsn onlar sizi zorla makamnzdan ayrsnlar. sterlerse tevkif etsinler. O zaman
bizim de hareket yolumuz daha kati olarak tebellr etmi olur.564
ngilizler stanbul'da iken Cevat Rifat Trk Zabitan Grubu adnda bir tekilat meydana
getirir. Bununla ilgili olarak; ...Harplerde ve vazife balarnda feragat ve fedakrlkla hizmet
grm mmtaz Trk zabitlerini bu nam altnda bir araya toplamtm demektedir565. Bu
561
Ayn Yer.
562
Ayn Yer.
563
Ayn Yer.
564
Atilhan, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 26 Ekim 1951, Nu: .33, s.4.
565
Ayn Yer.
124
tekilat son derece geniler ve kuvvetlenir. Harbiye Nezareti bir genelgeyle stanbulda
mevcut btn zabitlerin Gmsuyundaki Askeri Hastane konferans salonunda Harbiye
Nazr Yaveri Cevat Rifat Bey tarafndan verilecek konferansta bulunmalarn bildirmitir566.
Ertesi sabah, stanbul gazetelerinin bu konferanstan nemle bahsetmeleri ngilizleri
telalandracaktr.
Fevzi Paann Harbiye Nazrlna gelmesiyle, Mersinli Cemal Paa Kadkydeki
evine ekilmiti. Cevat Rifat Bey de amlcaya gemi ve Zabtan Grubu iiyle uramaya
balamt.
C. Atilhann Anadoluya Hareketi

galin ilk gnlerinde, hareket etmek neredeyse imknszken, Harbiye eski Nazr
Mersinli Cemal Paann yaveri Cevat Rifat Bey, Sadkzadelerin Yeni Dnya gemisi
vastasyla Anadoluya gitmek iin harekete geer ve 18 Nisan 1920de neboluya ular567.
stanbuldan ilk hareketinde Kele Kaptan'n kulland geminin kmrlne saklanarak
ngiliz kontroln atlatr. Vapurda Cevat Rifat Beyin peine taklm bir kii daha vardr ki
bu Japon Rzadr. Kendisini takip etmektedir. Cevat Rifat Bey, hi bir ey sezmemi gibi
pikin hareket eder, bandaki eski fesi, srtndaki alelade elbisesi ile kimsenin ona nem
gstermemesinden de gayet memnundur. Yolculuk sonunda Zonguldaka admn atar. Hasan
zzettin Dinamo, Cevat Rifat Beyin karaya adm atn yle tasvir etmektedir:
nebolu nnde duran yolcu vapurundan ince uzunca boylu, asker bakl, dzgn,
gzel yzl, byke azl, iri salam eneli sivil bir gen adam dalgalarn zerinde
fndkkabuu gibi oynayan kaya atlad Gen adam, hemen kumandanla giderek Yzba
Cevat Rifat olduunu, ulusal kurtulu savana katlmaya geldiini syledi. Bunun zerine
Kastamonuya Bat Cephesi Kumandan Ali Fuat Paaya Cevat Beyin buraya geldiini
bildiren bir telgraf ekildi.568
Cevat Rifat Bey, ilk i olarak derhal Jandarma Kumandan Ziya Beye gider.
Aralarnda yle bir sohbet cereyan edecektir:
- Ben ordudan istifa etmi bir zabitim, ticaretle uraacam. Buralarn vaziyetini
tetkike geldim. Ltfen beni tenvir ediniz.
566
ATASE, SH/ 465. 73. 73-1.
567
ATASE, SH/ K:578. G:49. B:49-1.
568
Hasan zzettin Dinamo, Kutsal syan, C.5, Tekin Yaynevi, stanbul 2010, s. 204-205.
125
- Kardeim u ticaret iini bir tarafa brakalm, siz pek ala bir zabitsiniz. Anadolu'ya
hizmete geliyorsunuz. Buralar ate ve ihtilal iinde. Bolu'da isyan var. Bana
kalrsa nebolu istikametinde yolunuza devam ediniz.
- O halde gelir, Bolu'da isyanlar bastrr buradaki asayii de hemen yoluna
koyarm siz merak etmeyiniz binba bey.
Garip bir tesadfle Cevat Rifat Bey, ilgili havalinin kumandan olduunda Ziya Beyle
karlaacakt. O kadar ki ikiyi mntkasnda iddetle yasaklad gnlerde Ziya Bey'in de
raklarn msadere ederek kendisini cezalandrmt569.
Vapur, Nisann on sekizinci gn neboluya varr. Cevat Rifat Beyin bir iddias da
stanbul'un igalinden sonra ilk olarak Anadoluya ayak basanlarn kendileri olduu
ynndedir. Japon Rza, bu sralarda ortadan kaybolur. Zira oktan telgrafhaneye gitmi ve
Kemal Paaya u ifreyi ekmitir: Sizinki ile beraber neboluya ktk. Emriniz ve
talimatnz bekliyorum. Japon Rza, otele geldikten ksa bir sre sonra bir ba komiser ve bir
polis Cevat Rifat Beyin odasna gelir ve zerlerini arayacaklarn beyan ederler. Bunun
zerine Cevat Rifat Bey polislere, Kemal Paa'ya ekilmek zere bir ifre verir.
Verdiim hususi ifre onlar tereddde sevk etti, srar etmeden ekilip gittiler. Bir
saat sonra Kaymakam ve kumandana Mustafa Kemal Paa'dan u emir geldi: Cevat Rifat
Beyi tedarik edeceiniz vasta ile Kastamonu'ya gnderiniz her trl ihtiyalarn temin
ediniz.570
D. Atilhann aycumadaki Milli Mfrezenin Bana Gemesi

Kemal ve Ali Fuat Paalarn tensibiyle aycumada toplanan kuvvetleri Yzba
Cevat Rifat Beyin idare edecei kararlatrlmtr571. Cevat Rifat Bey, Birinci Dnya
Savanda Ali Fuat Paann Arabistan cephesindeki kolordu kumandanl srasnda atakl,
zeks, giriim yetenei, yiitliiyle tand gen bir subayd. Paa, Sina Cephesinde onun
n salan yararllklarn yakndan biliyordu. Cevat Rifat Beyin telgrafn alnca hemen
Ankarada Kemal Paaya bildirdi. Kemal Paa da Ali Fuat Paa da tehlikeli bir boluk olarak
bulduklar Kastamonunun batsn koruyacak adam bulduklarna inanrlar. Kemal Paa, Ali
Fuat Paann verdii gerekli bilgi zerine, Kastamonu Blge Kumandan Albay Osman
Beye 21 Nisan 1920de u telgraf eker:
569
Atilhan, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 9 Kasm 1951, Nu: 35, s.4.
570
Ayn Yer.
571
ATASE, SH/ K:623. G:87. B:87-1.
126
Yzba Cevat Rifat Beyin neboludan bugn Kastamonuya vard renilmitir.

Yzba Cevat Rifat Beyi son kerte nezaket ve nem kazanan blgenizin nemli noktalarnda
grevlendirerek kullanmanz ve imdiye dek cephelerde denenmi gcnden yararlanlmasn
salklarm. Durum ayrca Kastamonu Valisi Cemal Beye de bildirilmitir.572
Cevat Rifat Bey, artk Kastamonudadr ve stiklal Harbinin gbeindedir. Burada
Erkan- Harbiye Alay Kumandan Erzurumlu Osman Bey isminde bir kumandan vardr.
Kumandan, nceden kendisini tandklarn ve vatan iin yaptklarndan haberdar olduklarn
belirttikten sonra, zel bir grme talep eder ve beraberce le yemeine giderler. Yemekte,
kendisine bakasnn bilmemesi kaydyla Kemal Paadan gelen bir ifreyi aklar. Bu ifrede;
Cevat Rifat'n Ankara'ya kadar gelmesinin engellenmesi, kendisinin kabiliyetlerinden o
mntkada istifade edilecei, hibir ey hissettirilmeden blgede alkonulmas
573
emredilmekteydi . Bunun zerine Cevat Rifat Bey, hibir eyden haberi yok gibi davranarak
Garp Cephesi Kumandan Ali Fuat Paaya (Cebesoy)574 Kastamonuya geldiini ve vazifeye
hazr olduunu bildirir. Hemen iki saat sonra kendisine gelen telgrafta da unlar belirtilir:
Ho geldiniz. Sizinle Garp Cephesi Kararghnda bulumak isterdim. Fakat buraya
kadar terifiniz iin zaman geecek ve bu mddet iinde ahsiyetinizden istifade
edilmeyecektir. Kastamonu mntka-y garbiyesinin vaziyeti malumunuzdur. Mcerreb olan
zek ve cesaretinizden bu mntkada istifade edilmesini dnyoruz. Keyfiyet Kastamonu
Valisine ve kumandanlna da bildirilmitir. Kendileriyle temas ederek vazifeye itab
etmenizi rica eder, gzlerinizden perim.
Cevat Rifat Bey, bu kadar nazik bir telgrafn atlatma amacyla yazldn asla aklna
getirmediini vurgulamaktadr. Esasen buna Ali Fuat Paann mertlii ve asaleti mani
olduu gibi bir iki saat iinde bakalaryla grp bir atlatmaya karar verilmesi de mmkn
deildi.575
Cevat Rifat Bey, Vali Cemal Bey ve Kumandan Osman Bey ile uzun bir grmeden
sonra Kastamonu Garp mntkasnn idaresini alr. O gnlerde Safranboluda isyan vard.
evket Bey isminde bir kumandan, emrindeki mfreze ile birlikte geri dnerek Kastamonu'ya
ekilmiti. Zonguldak Franszlar tarafndan igal edilmi ve Bartn havalisine bir miktar
Kuva-y inzibatiye gnderilmiti. Ayrca Zonguldak ve evresinde iaesizlikten dolay firarlar
572
Dinamo, Kutsal syan, s. 205.
573
574
Atilhan, Ali Fuat Paann daha sonraki gnlerde, Siyas dncelerle Moskovaya gnderilmeyip Garp
Cephesi Kumandanlnda kalsayd harp, iki sene evvel sona erer ve dman asla ilerlemek imknn
bulamazd demektedir (Atilhan, stikll Harbinde Sarkl Kahramanlar, s. 39).
575
127
meydana geliyordu576. Zonguldak ve aycuma'da bir miktar askerin silahlaryla birlikte firar
etmeleri zerine takiplerine karar verilecektir. Firarlarn sebepleri arasnda, askerin iaesinin
laykyla temin edilememesi olduu gibi bu hususta tabur ve blk kumandanlarnn kaytsz
kalmalarnn da byk bir etkisi olmutur. Bu yzden kta kumandanlarnn bu konuda ciddi
tedbirler almalar gerektii bildirilmitir. 25. Kolordu Kumandan Mirliva smet Paa
kumandanlar iin "Mhim vazifelerinden birisinin de bilumum ktaat kumandanlarnn her
trl tedabire tevessl suretiyle katiyen firarn nne geilmesi olduu bilinmelidir."
demektedir577.
Bu zor durumda Cevat Rifat Bey, kendi deyiiyle elinde bir tek nefer, bir tek silah
yokken Allah diyerek vazifeyi kabul eder. Hapishanelerdeki mahkmlardan uygun olanlar
seer ve postanedeki kumalardan elbise yaptrr. Mahkmlar iin, cahilliklerinin kurban
olduklarn syler ve ufak sular olan bu insanlarn halis kan Trk ocuklar olduklarn
vurgular. Mahkmlarn kazanlmas konusunda zellikle Hoca Tevfik Efendi ve Kumandan
Osman Beyin son derece nemli etkileri olduundan bahsetmeyi de unutmaz578.
Halil Nuri Yurdakul ve arkadalar da bu sralarda Kandra zerinden Kastamonuya
gelmilerdir. Kendisiyle grr:
Kardeim sen burada kal, garp cephesinin baka mntkalarnda cevher ve yksek
kabiliyetinden memleket istifade etsin, sen halis bir Anadolu ocuusun. Ben de denize doru
bir gideyim. Allahn bize yardmc olacana emin ol dedim. Halil Nuri Beyle birlikte
gelmi olan eski Tavanl Nahiye Mdr Hsn Beyi de yanma aldm. Ona Bartn
Kaymakam sfatyla sivil vazife vermek istiyordum.579
576
ATASE, SH/ K:30. G:89. B:89-5. ae meselesi Birinci Dnya Sava yllarnda olduu gibi Milli
Mcadelenin bu ilk gnlerinde de byk sknt meydana getirecektir. Bu meseleyle ilgili olarak Atilhan, ilgin
bir hadiseyi okurlarna yle aktarmaktadr:
nn'nn kardei Hasan Rza ordunun et ihtiyacn temin edecek mteahhit durumunda Salk raporu
Shhiye Bl Kumandan bulunan Dr. Mustafa Enver Beye havale edilmi. (Beyolu'nda ikamet ettiini
syleyerek referans gsteriyor) Doktor, vazifesinin kutsiyetini mdrik bir Trk ocuu gibi kavurmalar
muayene ediyor ve raporunu veriyor: Kavurmalar kokmutur ve kurtlanmtr. Hemen geni ukurlar
kazdrlarak bunlar oraya gmlmeli ve zerlerine bol miktarda kire atlmaldr. nn devreye girerek raporun
geri alnmasn istedii halde Mustafa Enver Bey iddetle bunu reddetmi. Bunun zerine nn u emri veriyor:
" Doktor Mustafa Enver, harita zerine izilmi olan yollardan ( bu yollar tamamyla dman hatlarnn iinden
gemektedir) anakkaleye gidecek ve oraya vusuln cephe kumandanlna telgrafla bildirecektir" (Atilhan,
"Kokmu Kavurmalarn Tarihi Hikyesi", Hradam, 20 Kasm 1951, Nu: 126, s. 4).
577
ATASE, SH/ K:406. G:32. B:32-1 ve K:441. G:69. B:69-1.
578
Atilhan, stikll Harbinde Sarkl Kahramanlar, s. 43, 48.
579
128
Mfrezesiyle Safranboluya doru ilerleyen Cevat Rifat Beyin kuvvetleri arasnda

mehur ekya Eri Ahmet etesi580 mensuplar da vardr581. Bunlardan Yrkkyl mer
avuu Safranboluya gnderir ve onun vastasyla halka u tehdit dolu tebligat yapar:
Vatanmz ar ve tehlikeli gnler yayor. Btn varlmzla onu felaketten kurtarp
selamete karmak iin alyoruz. Bunun iin kanmzn son damlasna kadar dkmeye
ahdettik. Bu mukaddes davamzda bize mani tekil edecek olan her kuvveti merhametsizce
devirmeye ve bertaraf etmeye azmettik. Cehalet saikasyla yaplacak menfi hareketlere cephe
alr ve arprz. Binba evket Bey gibi kolay kolay yz geri etmem, ben de Anadolunun bir
ocuuyum. Bir damla kardekan dkmesini istemem. Rica ederim bir cehalet veya delalete
dlmesin. Yarn gelip Safranboluya misafir olacam.582 Bunun yannda Atilhan,
Meclise kar bu tr isyanlarda daima mfik davrandn ifade etmektedir583
Bu kesin talimattan sonra Cevat Rifat Bey, Safranboluda Deirmencizadelerin evine
gelerek hibir tertibat almadan geceyi geirir. Bylece Atilhana gre, Safranbolu gnaha
girmemi olur. Burada, kyde durumu iyi olanlarn atlarn kuvvetlerine dhil eder. Bunlar
sapa salam geri iade edeceini, zarar fazlasyla deyeceini belirtir. Cevat Rifat Bey,
szn tuttuunu ve ileriki zamanlarda hayvan sahiplerine mallarn kymetli hediyelerle
birlikte geri verdiini belirtmektedir584.
Bylelikle hepsi atl olan mfrezesiyle birlikte Bartna yakn bir yer olan Fatmaolu
Kyne ular. Bu kyn aas olan Fatmaolu Mustafa Bey, Trk ktasnn banda bir
ocuk grnce: Aman Beyim! Genliine yazk edersin. Bartn, stanbula bal. Orada ok
asker var. Seni lp diye yutarlar der. Bunun zerine Cevat Rifat Bey Sen hi merak etme
Fatmaolu. Evellallah ben hepsinin stesinden gelirim. Hem de hi can yakmadan
580
Mtareke dneminde ordudan firar edenler, halkn desteini salayarak daa kmlar ve soygunculua
balamlardr. Eri Ahmet etesi, gerek Safranboluda gerekse komu mntkalarda 1916dan 1925e kadar
ekyalk yapmtr. Drt taraftan takip gren Eri Ahmet, merhum birlik komutan Zeki Bey tarafndan
yaralanm ve Ara ilesinin dir Bucanda bir kyl tarafndan balta ile katledilmitir (Hulusi Yazcolu-
Mustafa Al, Safranbolu, zer Matbaas, Karabk 1982, s. 123).
581
Ekyann vatandaa zarar veren davranlarnn nlenmesinde Cevat Rifat Bey de nemli hizmetlerde
bulunmutur. 1909 doumlu A. Fahrettin Ayta ile yaplan bir rportajda bu konuda yle demektedir: Cevat
Rifat Efendi hrszl vesaireyi nledi. aycuma taraflarnda hrszlk olaylar ok fazlayd. Hrszlk, ev
yakmak, samanlk yakmak ve hayvan hrszl, her ey orada mevcuttu. Cevat Rifat Beyin gelmesiyle tamamen
kesildi. Kendisi, duyduumuza gre hrszlk yapan adam mesela koyun aldysa koyun, inek aldysa inek
derilerini boynuna dolatr, yzne pekmez srdrr, srtnda bir asker, drt ayakl aycuma ve Beycuma
pazarlarnda gezdirirmi. Byle Pazar yerlerinde, ke balarnda asker ban kaldrtarak; Ey ahali ben
falancann koyununu aldm. Srn aldm. Benim halime bakn da ibret aln. Benim gibi olmayn diye
bartrm. Asker, bunu her ke banda tekrar ettirirmi. Bylece Cevat Rifat, bu ekilde halkn ksa zamanda
slahn salamtr (Ali Sarkoyuncu, Mill Mcadelede Zonguldak ve Havalisi, Kltr Bak. Yay., Ankara
1992, s. 239).
582
583
Atilhan, 31 Mart Facias, Aykurt Neriyat, stanbul 1969, s. 213.
584
129
karln verir585. Haziran ay ve Ramazann birinci gndr. Mfrezedeki askerlerle

birlikte akam namaz klnr ve iftar yaplr. Mustafa Bey, hazin bir ekilde boynunu bkerek
yle der: Mslman ocuu imisin, genliine acrm senin yzba586. Cevat Rifat Bey,
askerlerini toplayarak onlara bir konuma yapar587.
Bartn ve Havalisi Komutanl, banda Muhittin Paann bulunduu Kastamonu ve
Bolu Havalisi Komutanlna balanm588, ayrca bir Zonguldak Mfrezesi
oluturulmutur589. Bartn, gerekten Milli Mcadele asndan byk nem tayordu. nk
Ankara ile stanbul'un en kestirme yolu burasyd590 ve stanbul ile Ankara arasndaki
haberleme de bu havali zerinden yaplmaktayd591. Cevat Rifat Bey, Bartna geldiinde
halkn akn gzlerle kendilerini seyrettiini, atlarn arasn ak tuttuu iin ve gecenin de
karanl dolaysyla bir svari frkas gibi heybetli gzktklerini vurgulamaktadr. Bu
kuvvetli grn sayesindedir ki inzibat kuvvetleri yzbas Sabri ve mlazm Sadi Beyler
Zonguldaka doru ekilmilerdir. Bu iki isim sonradan Cevat Rifat Beye katlmlar ve bu
hareketlerinden dolay dllendirilmilerdir. Hkmet Konana gelen Cevat Rifat Bey,
burada tertibat alr, eraf yanna artr ve verdii beyanatla burada adeta bir hkmet tekil
ettiini ilan etmi olur:
Kaza Kaymakamnz Hsn Beydir592. Kanunlara itaat edecek ve talimatma
harfiyen riayet edeceksiniz. Vatanda kan dkmekten ve naho bir hadiseye sebep olmaktan
hazer ediniz. Allahn ve kanunlarmzn emrine son derece riayetkrm. nallah dman
585
586
587
Atilhan, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 16 Kasm 1951, Nu: 36, s.4. Bu konumada
Atilhan, unlara dikkat ekmitir:
imdi arkadalar, Bartna doru ilerleyeceiz. Bu memlekette milli birlik vcuda getirmek, bu birlie mani
olanlar bertaraf ederek ondan sonra toplu bir halde vatanmz istila eden dmanla arpacaz. Maazallah
muvaffak olamazsak, bu minarelerden bir daha ezan sesi gklere ykselmez ve minberlerden Allah sesi yerine
an sesleri gelir Bunun iin bugn giritiimiz bu cihad hakikaten cihad- ekberdir. Karmzda din ve kan
kardelerimiz olduu iin de imdiye kadar milletimizin asrlar boyunca baard mcadelelerin en zoru ve en
mesuliyetlisidir. Unutmaynz ki karmzda hemehrilerimiz vardr. Onlar cehaletlerinin kurbandr. ve onlarn
cehalet ve geriliinden biz mesulzdr. Bunun iin Allahtan hep beraber niyaz edelim ki; sebebini halk ederek
ellerimizi vatanda kanyla bulamaktan bizi men etsin. ehre drtnal gireceiz. En nde beni greceksiniz.
Birimiz atndan decek olursak hi kimse onunla megul olmayacak ve mfreze bir saniye bir yerde
durmayacaktr. Ancak bu srat ve bu cesaret sayesinde muvaffak olabiliriz. Allah cmlenizin yardmcs olsun
588
ATASE, SH/ K:1063. G:44. B:44-1. Kastamonu Mntka Kumandanlyla 4. Frkadan mrekkep olmak ve
Kastamonu vilayetiyle mstakil Sinop, Kastamonu ve Bolu livalarn ihtiva etmek zere Kastamonu ve Bolu
Havalisi Kumandanl ihdas olunmutur. Mezkr Kumandanla Kolordu Kumandanlarndan Mirliva Muhittin
Paa Hazretleri tayin klnmtr bu karar Heyet-i Vekilenin 21 Eyll 1336 tarihli icmaatnda tezkir ve kabul
olunarak Mdafaa-i Milliye ve Dhiliye Vekletleriyle Erkan- Harbiye-i Umumiye Riyasetinin 21 Eyll 1336
tarihli ve 226 karar numara ile tebli klnmtr (BCA, 030. 18. 1. 12. 12).
589
ATASE, SH/ K:1065. G:169. B:169-8.
590
Nurettin Peker, stiklal Sava'nn Vesika ve Resimleri -nebolu ve Kastamonu Havalisi, Gn Basmevi,
stanbul 1955, s. 194 (Cevat Rifat Beyin esere verdii hatrattan).
591
ATASE, SH/ K: 607. D:25A (179). F:2 (Nakl. Sarkoyuncu, Milli Mcadelede Zonguldak, s. 41).
592
Daha sonra Ankara Belediyesi Otobsler Mdr Hsn Yeginer.
130
memleketten kovacak ve yurdumuzda mstakil ve mesut yaayacaz. Bunun iin

Kastamonudan Cideye ve Bartndan ileye kadar olan mntkann asayi ve emniyetinden
ben mesulm. Cmlenizin bana yardmc olacanza ve hibir faciaya sebep olmadan
vazifeye baladma memnun olacanza eminim.593
E. Atilhann Zonguldak ve Bartn Havalisi Halk Hkmetini

Kurmas ve Faaliyetleri
Bylece Cevat Rifat Bey, Zonguldak ve Bartn Havalisi Halk Hkmetini kurmu ve
onun devlet bakanln ve Silahl Kuvvetler Komutanln almtr. aycumada bu
hkmetin organ olmak zere bir de nklap adl bir gazete karmt. Bu hkmetin Milli
Eitim Bakanln Hakk Bey, Dileri Bakanln Murat Kaptan (Selanikli ilk
sosyalistlerden ve Atatrkn yakn arkadalarndan) yapmt. ileri Bakan da o blgenin
tannm ailelerinden ncealemdaroullarndan biriydi. Abidin Nesimi, verdii bu bilgilere ek
olarak bu hkmetin, Sovyetler Birlii ile yakn ilikiler kurduunu sylemektedir. Hatta
Sovyetlerden grd parasal yardmla kuvvetli bir ordu kurulmutur. Bu ordu, Zonguldak
ve evresine denizden yaplacak bir kartmay nleyebilecek bir gte idi. Bu devletin
Dileri Bakan Murat Kaptan Sovyetlerle grmek zere motorla Karadenize ald bir
gn durum ngilizlerce saptanm ve motor batrlm ve Murat Kaptan da ldrlmtr.594
Hkmet kurulduktan ksa bir sre sonra, Atilhann kendisinden sitayile bahsettii
Hac Hafz Rifat Efendi gelir ve baarlar dileyerek her yardma hazr olduklarn beyan eder.
Cevat Rifat Bey, Bartnda yerleerek havalinin kumandanln zerine alr. Ancak bu
gnlerde Bolu ve Dzcede durum karkt ve Zonguldaktaki Fransz kuvvetleri de
ilerlemeye hazrlanmakta idi. Franszlar eer Ankara istikametinde ilerleyecek olurlarsa, hem
Antep ve Marataki igalleri kkleecek hem de Zonguldak kmr havzasndaki
menfaatlerini garanti altna alm olacaklard. aycumada Cevat Rifat Beyin kuvvetleri
zamanla 5.500 civarna ulamtr595. 2-3 Temmuz 1920 tarihinde Frka Komutan Nazm Bey
tarafndan, Franszlarn Zonguldak'a doru kuvvetlerini takviye etmelerinden ve nizami
kuvvetlerinin yetersizliinden tr Cevat Rifat'n bu kuvvetlerle Dzce'ye hareket etmesi
istenmitir596.
593
594
595
Atilhann bir eserinin biyografi ksmn hazrlayan Avukat Dani Esendal, bu sayy 12.000 gibi abartl bir
ekilde vermektedir (Atilhan, 31 Mart Facias, Aykurt Neriyat, stanbul 1969).
596
ATASE, SH/ K:591. G:202. B:202-2.
131
Bu arada Frka Kumandan Nazm Bey, Jandarma Yzbas Ziya ve evket Turgut
Beyler hakknda, Fransz adam olduklarna dair srekli olarak Kastamonu Mntka
Kumandan Osman ve aycuma Mfrezesi Kumandan Cevat Rifat Beylerden telgraf aldn
belirtmektedir. Ancak herkesin tand evket Turgut Bey'in bilerek Fransz menfaatine alet
olacan zannetmediinin de altn izmektedir. Hatta ad geenin bu havalide ekya
takibinde baar gsterdiini iittiini bildirmektedir. Ancak neticeyi ak brakmaktadr:
"Mamafih hepsinin cevahir-i hakikas alnnda yazl olmad iin hakiki bir hkm
veremiyorum."597
Cevat Rifat Beyin nnde en byk engel, phesiz silah ve cephane meselesiydi.
Bunlarn nereden temin edilecei hususu bal bana byk bir sorundu. Ancak nlerine
kan iki olay bu sorunu byk lde halledecektir. Bartnn zengin halkndan598 hara
almak iin harekete geen Rifat Reis599, kumandasndaki iki yz kadar Srmeneli ile Bartn
Boazna gelmiti600. Bunun zerine Cevat Rifat Bey, yz kadar askerle ekyann bulunduu
yere gider. Askerlerine hemen ate etmemeleri talimatn verir. Ancak kar taraf yaylm atei
aar. Fakat yine karlk verdirmez ve atn drtnala ekyann zerine srer. Bu hareketi, kar
tarafta beklenmedik tesir yapar ve ate keserler. Yapt konumann ve gsterdii cesaretin
neticesini bu iki yze yakn ekyann kendi emri altna girmesiyle hayli hayli alm olur.
Cevat Rifat Bey, ite bunun gibi sadece silahla deil uygun yntemle de kan aktmadan
etelerle mcadele etmitir. Bunlarn birinde aycuma'da 16 Laz ekyas yakalanm, bazlar
597
ATASE, SH/ K:584. G:81. B:81-1.
598
Cevat Rifat Bey, Bartn halkndan olduka ikyetidir. Ayrca Bartnllardan bir ksm da Cevat Rifat Beyi
Meclise ikyet etmilerdi (ATASE, SH/ K:1459. G:22. B:22-1). 1903 doumlu Ali ekerin Cevat Rifat Bey
hakknda anlattklarna gre; yi tanrm. Sylemeyi unuttum. O, bizim Bartna gelince halk tamamen
Mustafa Kemal Paa taraftar oldu. Yzb. Cevat Bey Kuva-y Milliye iin para toplad. Bazlar vermek istemedi.
Padiah taraftar olan bazlar kendilerini Kuva-y Milliyeci olarak tantp Mustafa Kemal Paaya ikyet dahi
ettiler (Sarkoyuncu, Milli Mcadelede Zonguldak, s. 362). Cevat Rifat Bey 4 Mays 1337'de Kastamonu
ve Havalisi Kumandanlna kendi hakknda Bartn'dan gelen ikyetler zerine cevabi olarak ektii telgrafta
unlar belirtmektedir:
Zengin ve tccar olan Bartn'n "imdiye kadar vatani ve milli ilerde hibir fedakrlk gstermeyen lakayt
ahalisi" emir alm bir ordu mensubuna (kendisine) 500 lira bile vermekten ekinmilerdir. Kaza kaymakam
bile pasif kalmtr. Oysa kendisinin bu paray bir iki gn zarfnda iade edeceini erefi ve namusu zerine ettii
yeminle beyan etmiti. Bu hadiseyi de BMM'ye bu derece kt bir maksatla bildirmilerdir. Bu yzden kendisi
bu ikyette bulunan on kiiyi selamet-i memleket namna btn mesuliyeti alarak Bartn'dan aycuma'ya
getirmitir. Son sz olarak da"Millet hayat ve istiklalini kurtarmak iin son defa muharebeye hazrlandrlm
bir kaza ahalisinin gsterdii irkin mnasebetsizlii ve dierinin iane ettii faziletkrl ve fedakrl aynen
huzur- alilerine arz ederim efendim" demitir (ATASE, SH/ K:1459. G:22. B:22-3). Yaplan ikyetler
sebebiyle Erkan- Harbiye-i Umumiye Reisi Fevzi Paa da Kastamonu ve Havalisi Kumandanlna gnderdii
talimatta, gayri kanuni hareketlere mracaat edenler hakknda takibat yaplmasn istemitir (ATASE, SH/
K:1459. G:22. B:22-11).
599
zmir Suikast sorgulamalarnda olay planlayanlar arasnda grlm ve Ankarada idam edilmitir. Atilhan,
bu idamda nnnn etkisinden bahsetmektedir.
600
Hasan zzettin Dinamo, bu sayy 100 olarak vermektedir (Bknz: Dinamo, Kutsal syan, s. 207).
132
milli mfrezeye dhil edilmitir601. Cevat Rifat Bey ayaklanan erkezler ve Abazalar ile
Franszlar arasnda Zonguldak blgesinde bir Kuvay Milliye duvar meydana getirmeye
almtr. Onun olaanst rgtlk gc, alakgnll bir rt altnda koskoca bir
varlk meydana getirdi. kinci Bolu ayaklan srasnda bu blgede Cevat Rifat Beyin
elindeki svari kamsyla her dokunduu canl varlk bir asker olup kt. Bedri Emin Bey
buyruunda yz mzrakl bir atl mfrezesi, Bahriye Binbas Murat Bey buyruunda bin
kiilik bir Mavi Tabur, Srmeneli Rifat Kaptan buyruunda bir Karadeniz Ulusal Taburu,
Sabri Bey buyruunda be yz kiilik bir g, Mahir Bey buyruunda bir da bataryas ile
yz kiilik bir karargh bl gibi vurucu rgtler meydana geldi. Sakarya azndaki psiz
Recep602 buyruundaki hzla byyen Karadeniz uaklar etesiyle bir anlam ald. Daha
nceden Erelide bulunan Franszlarn kasabaya girmesine engel olan ulusal ete, Cevat
Rifat Beyin etkisiyle daha ok byd.603
Cevat Rifat Bey, bu mcadeleler esnasnda yapt her trl hareketi bildirmeyi de
ihmal etmemitir604. Bu da bir bakma onun pek de bana buyruk olarak hareket etmediini
gstermesi asndan nemli grlebilir605. Yukarda deinilen ikinci olay ise yledir: Bartn
Limanna ii silah ve cephane dolu bir motor yanar. Bu motor uzun seneler Rusya'da
yaam ve orada para kazanarak fabrika ve servet sahibi olmu Oflu Ahmet (Ylmaz) isminde
bir zata aitti. Kendisi memleketin zor bir durumda olduunu renmi ve her eyi gze alarak
Cevat Rifat Beye silah ve cephanelerle imdada gelmitir. Yzbinlerce lira deerindeki bu
harp malzemesi iin ise herhangi bir para almamtr606. Cevat Rifat Bey, bu gelime zerine
etraftan seme delikanllar silahaltna arr. Bine yakn mevcutlu bir kta meydana gelir.
Bylece halkn itimad da artm olur. Karadenizli bu ocuklar batan aa zpka
mintanlarla giydirip kuatlr ve neticede heybetli milli bir mfreze olur.607
Erzurumlu Nusret Efendiyi ktalara mft olarak tayin eden Cevat Rifat Bey, bunun
byk bir moral kayna olduunu beyan etmitir. lk i olarak Fransz kuvvetleri arasndaki
601
ATASE, SH/ K:1458. G:39. B:39-1.
602
Mutlakyet dneminde Trkiye- Rusya arasnda ve Karadeniz kylarnda tuz ve ttn kaakl yaparken
Franszlarn reji idaresi emrindeki gambotu esir almakla ve Rus gmrklerini artmakla Karadeniz'de uzun
yllar n salan Rize'nin Halda kynden psiz Recep adyla tannan ahs, 70 yan at halde Kandra'da
ekyalk yaparken Kuva-y Milliye hareketine katlmtr. Franszlara, Yunanllara ve hilafetilere kar
mcadele etmitir. Recep Reis, Milis Binba yetkisi ile yannda Harp Okullu subay ve maiyetinde 800 kii
bulundurarak stiklal Savann sonuna kadar verilen vazifeleri baarm ve lnceye kadar Kemal Paa
tarafndan sevilmi ve birinci derecede krmz eritli stiklal Madalyas ile taltif edilmitir. (Nurettin Peker,
stiklal Savann Vesika ve Resimleri, s. 307, 308).
603
Dinamo, Kutsal syan, s. 209.
604
ATASE, SH/ K:577. G:173. B:173-1.
605
ATASE, SH/ K:665. G:77. B:77-1.
606
607
Ayn Yer.
133
Mslmanlara ynelik bir beyanname yazlr. Bu beyannameyi daha sonra smet Paann,
idamnda etkisi olduu Rfat Kaptan'a verir. Arapa olan beyanname yledir:
Aziz din kardelerimiz.
Afrika'nn cesur ve mmin evlatlar, slamn son kalesi ve alemdar olan Haremeyni
erife ile Ehlibeyt'e asrlarca hsn hizmet eden ve liva-y slam iklimden iklime, lkeden
lkeye gtrp onun an ve erefini daima yksekte tutan Trk milletinin bu mntkadaki
kumandan sfatyla cmlenize hitap ediyor ve hepinizi bayramzn altna ve saflarmza
davet ediyorum. Drt yz milyon Mslmann merkez vahdeti olan bir vatann dman
istilasndan kurutulmas ve slamn istiklali iin silaha sarlm bulunuyoruz. Uzun
senelerden beri sizlerin de gzel vatanlarnz haksz yere igal etmi olan Franszlarn obur
mideleri doymayarak buralara kadar adi menfaatleri iin ayak atmlardr. Allah'n izniyle bu
ayaklar kracaz. Sizler silahlarmza hedef olmaynz. Allah Btn mminler kardetir
buyuruyor. Karde kardee silah atmaz. Geri, sizlerin bizim saflarmza gemeniz ok byk
fedakrlktr. Bir daha vatannza evlad-u ayalinize dnemezsiniz fakat hayat ebediyeye
inanyorsanz sermedi hayatn btn nam nimetleri ve cennetle taltif edilecek habib-i
hdann mazhar efaat olacaksnz. Bu slam lkesi size yeni bir vatan olacak ve burada
aradnz btn efkat, saadet ve kardelii bulacaksnz.
Esselamalamenittebealhda
slam Askerlerinin Kumandan
Esseyid Ahmed Cevat Rifat.608
Atilhann burada Esseyid ve Ahmed isimlerini kullanmas, tabiatyla kar tarafn
Mslman askerleri zerinde bir etki oluturmak iindir.
Bu beyanname, Franszlar zerinde byk bir aknlk meydana getirecektir.
Beyannamelerin datlmasndan henz birka gn gemesine ramen, Sapa geidindeki
karakollardan birinden gelen telefonda; dman hatlarndan bir grubun tekbirler ile Trk
saflarna doru geldikleri bildirilmitir609. Bu tekbirler arasnda iki kuvvet askerleri alayarak
birbirleriyle kucaklarlar.
Bylece Cevat Rifat Beyin mfrezesi, Trk, Arap ve Hintlilerden oluan bir slam
Mfrezesi haline geliyordu. Milli Mfreze saflarna sonradan katlan bu Fransz Mslman
askerler, Fransz kuvvetleri hakknda son derece nemli bilgiler de veriyordu. Bunlardan
birinde Tunuslu Baavu Mehmet, Zonguldaktan firar ederek aycumada Bartn ve
608
609
Atilhan, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 7 Aralk 1951, Nu: 39, s.4.
134
Havalisi Kuva-y Milliye Kumandanlna iltica etmi610 ve nemli bilgiler vermitir. Buna
gre, Zonguldak'ta 4 blkl 2 Fransz taburu vardr. Bunlardan biri Tunuslu, dieri ise
Cezayirlilerden oluuyordu. Bu kuvvetlerde 7 tane 75 raelik top ve otomatik tfek
bulunmaktayd. Bunlar srf taburlarn korunmas iin konulmutu. Franszlar Boleviklerden
(Milli Mcadeleciler) olduka korkuyorlar ve askerlerin onlarla temas etmemelerine ok fazla
dikkat gsteriyorlard611. Trk saflarna firar edenlerden bir ksm ayn zamanda silahlaryla
birlikte geliyorlard612. Cevat Rifat Bey verdii 16 Aralk 1920 tarihli bir raporda, Fransz
kuvvetleri iindeki Mslmanlar arasnda yapt propagandann gayet faydal olduunu,
bundan sonra da buna devam edeceini bildirmitir613. Kastamonu ve Havalisi Kumandan
Muhittin Paa, Zonguldak Mutasarrflna gnderdii 7 Aralk 1920 tarihli telgrafnda,
propaganda faaliyetlerine devam edilmesini, 6 Aralk 1920'de firar eden bir Tunuslu avutan
(yukarda ismi zikredilen Baavu Mehmet) Zonguldak ve Kozlu'da bulunan Fransz
askerlerinin says, tmen ve alay kuvvetleri, mevcut silah ve cephanelerinin cinsi, says,
komutanlarnn isim ve rtbeleri ve kararghlar gibi hususlarda bilgi alnmasn istemitir614.
Bu srada Bolu ve Dzcede ikinci bir isyan patlak vermiti. Abazalarn ounlukta
olduu bu isyanda, Cevat Rifat Beyin arkada olan svari yzbas Harputlu Avni Bey ile
beraber birok subay, asiler tarafndan yakalanr. Bunlar iin derhal idam sehpalar
hazrlannca durumdan haberdar olan Cevat Rifat Bey bir telgraf eker. Bu telgrafta tehditler
yadrr, bunlara bir zarar geldii takdirde asilerin Filyosta bulunan akrabalarnn rehin
alndn ve bunlar zerinde dnleceini ima eder. Bunun cevab ksa srede gelir ve
Sabit imzal bir telgrafta asiler, akrabalarna dokunulmamasn, subaylarn ise serbest
brakld sylerler615. Cevat Rifat Bey, bu olaydan sonra Binba Murat Bey kumandasnda
610
ATASE, SH/ K:648. G:158. B:158-1.
611
ATASE, SH/ K:590. G:120. B:120-2.
612
ATASE, SH/ K:1334. G:152. B:152-1. 12 ubat 1337'de 6 Tunuslu er, aycuma'daki Trk birliine iltica
etmitir. Bylece bu tarihe kadar olan mlteci asker says 50'yi gemitir (ATASE, SH/ K:702. G:87. B:87-4).
24 ubat 1337'de bir Mslman er silahyla birlikte Zonguldaktaki Trk birliine snmtr (ATASE, SH/
K:702. G:104. B:104-1). 21 Nisan 1337'de bir Mslman nefer aycuma Karakolu'na iltica etti. Yine alt Fransz
er de Trk saflarna katlmtr (ATASE, SH/ K:712. G:12. B:12-1). 26 Nisan'da silahsz Cezayirli bir nefer
Zonguldak Mfrezesi ne iltica etmitir ( ATASE, SH/ K:712. G:35. B:35-1).
613
ATASE, SH/ K:1065. G:76. B:76-1, 76-1a.
614
ATASE, SH/ K:952. D:13. F:64 (Nakl., Sarkoyuncu, Milli Mcadelede Zonguldak, s.71).
615
Atilhan, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 7 Aralk 1951, Nu: 39, s.4. Atilhan, bu
olaylar tasvir ederken referans olarak da Avni Beyi gsterecektir: "kinci Bolu syannda, ordumuzun en
cesur ve deerli kumandanlarndan ehit Miralay Nazm Bey gibi bir kahraman geri ekilmek zorunda kalnca,
Zonguldak' igal etmi olan Fransz kuvvetleri de byk mitlere kaplmlard. Gaziantep ve Gazi Mara'ta
sktremeyen bu mstevliler, beni ineyebilselerdi bir gnde Bolu'ya ulaacak, ihtilalcileri takviye edecek,
cephelerimizin gerisine derek Ankara'ya ulaacakt. Bu, iki ate arasnda kalm gen bir kumandan ne zor bir
durumdayd. Vatann halisane seven insanlarn azmi her eyi yener. Cepheyi demir gibi ayakta tuttum.
Ktalarmzn Mfts Erzurum Mebusu Nusret Efendiyi yanma aldm. O, bir Bedir kahraman gibi heybetli
vcudu, beyaz sar ve nurani yzyle benimle cepheyi dolat. Askerlerimizin cesareti artt ve geridekiler u
emri verdim: "En ufak bir hareket sezersem kylerinizi oluk ocuunuzla beraber yakarm. Hemen Bolu'ya
135
be yz kiilik bir mfrezeyi Bolu istikametine gndermitir. Bu hareket, asilerin panie

dmesine sebep olur. Bedri Emin Bey, Mzrakl Svari Mfrezesi tekil etmeye memur
edilir. Bylelikle Cevat Rifat Bey, kuvvetleriyle vn duyacak bir duruma gelecektir:
imdi hibir yerden ve hibir makamdan ve hibir ahstan on paralk yardm
grmeden piyade, makineli tfek, top ve svari olarak her snftan mteekkil ve Milli
Mcadelenin en heybetli ve en kymetli ve en muazzam bir ktas meydana gelmi
bulunuyordu.616
Cevat Rifat Bey, 2. Dzce Ayaklanmasnn bastrlmasnda oynad faal rolle,
dmann Zonguldak ve Bolu zerinden Ankara'ya ynelmesini nlemitir. Sonradan smet
Paa'nn blgede askeri takviye yapan Fransz birliine dikkat ekmesinin ardndan tekrar
aycuma'ya dnmtr617. Dzce'deki isyan bastrlmken ardndan Beypazar'nda
ayaklanma km, bu arada Zonguldak'tan Padiah'a sadakat bildiren ve Kuva-y Milliye'ye
kar olunduu yolunda telgraflar ekilmiti.
Eer bu tr isyanlar baarya ulam olsayd Franszlar, Devrek, Gerede,
Kzlcahamam yoluyla en ksa bir zamanda Ankaray igal ederek Byk Millet Meclisini
databilirlerdi618. Kastamonu Valisi Cemal Bey de kendi blgesinde kprdanmalar
baladn Ankara'ya bildirmiti. Bunun zerine kendisi, Ankara'dan Hyanet-i Vataniye
Kanunu'nun hemen uygulamaya konmas emrini almtr619.
Mrettep Frka Kumandan tarafndan gnderilen bir yazda, Franszlarn limandan
hareketle aycuma'nn 7 kilometre kadar ilerine gelmeleri zerine, aycuma Mfrezesinin
takviye edilmesi dnlmtr620. Bu sralarda Yunan ilerleyiini protesto etmek amacyla
aycumada bir miting dzenlenmitir. aycuma ahalisinden kadn, erkek, oluk, ocuk on
bini akn insan nahiye merkezinde toplanarak, Yunanllarn yaptklar mezalimi telin etmek
amacyla dkknlarn tm gn kapatmlardr. Memleketin saadet ve selameti iin her trl
fedakrl yapmaya hazr olduklarn vurgulamlardr621.
Be yz kadar kuvvetin Bolu istikametine gitmesinden faydalanan Franszlar, harekete
geerler. Bunun zerine Cevat Rifat Bey, ileri karakol nbetilerini Sapa geidine kadar
haber salnz. Kimsenin klna halel gelmesin. Korku dalar bekler. Bolu'ya haber gnderildi ve idam edilmek
zere bulunan zabitler derakap serbest brakld. Bunlarn biri de bugn Emirgan muhtar olan Svari Binbas
Harputlu Avni Bey'dir. Merak edenler kendisini ziyaret etsinler" (Atilhan, nklap smini Siper Ederek,
Hradam, 9 Ekim 1959, Nu: 408, s.4).
616
617
ATASE, SH/ K:591. G:202. B:202-1.
618
Enver Behnan apolyo, Kuvay Milliye Tarihi-Gerilla, Ayyldz Matbaas, Ankara 1957, s. 135.
619
lhami Soysal, Kurtulu Sava'nda birlikiler, Gr Yay., stanbul 1985, s. 152, 153.
620
ATASE, SH/ K:579. G:140. B:140-1,2.
621
ATASE, SH/ K:1069. G:127. B:127-1.
136
eker. Bu hareket Franszlara cesaret verecek ve rahat bir ekilde Sapa geidine kadar
geleceklerdir. Burada Franszlarn Mdafaa-i Hukuk Heyeti ile grme talepleri olmutur.
Bu konuda herhangi bir gelimenin derhal Meclise bildirilmesi istenmitir 622. Ancak blgede
bulunan Cevat Rifat Bey ile Franszlarn grme talepleri 4. Frka Kumandanl tarafndan
uygun bulunmayacaktr623. Ancak Franszlar grme taleplerine ramen asker sevkiyatna da
devam etmekteydiler624. Cevat Rifat Bey, Yrb. Villerin kendisi ile iyi ilikiler kurduu iin
Rumlarn mracaat zerine grevden alnp yerine Yrb. Kratiyelin getirildiini
belirtmektedir625.
Blgedeki din adamlarnn626 da tam desteini alan Cevat Rifat Bey tarafndan ate
emri verilince, ellerini kollarn sallayarak blgeye gelen Franszlar byk bir aknlk
yaarlar. nk bu arada takviye kuvveti olarak Zonguldak limannda bir kruvazr ile
Fransz torpidosu beklemekteydi627 Hibir makamdan almad, bizzat kendisinin temin ettii
silahlarla Franszlara saldran Cevat Rifat Bey, yine de adeta silahsz olarak harp ettiini
vurgulamaktadr. Franszlar, bu durum karsnda geldikleri istikamet olan zlmez srtlarna
doru ekilmilerdir628. Cevat Rifat Bey, yaplan harektlar biraz da mbalaa ile Ankara'ya
bildirilmesini teklif eden kumandan muavini Ethem Bey'in teklifini reddeder: Kardeim
622
BCA, 030. 10. 54. 354. 4.
623
ATASE, SH/ K:567. D:4. F:37. (Nakl. Sarkoyuncu, Milli Mcadelede Zonguldak, s. 65).
624
Sarkoyuncu, Milli Mcadelede Zonguldak, s. 66.
625
ATASE, SH/ K:953, D:8, F:25-7. (Nakl. Sarkoyuncu, Milli Mcadelede Zonguldak, s. 69).
626
Cevat Rifat Bey, mntkasnda drt tane sarkl kahramandan bahsetmektedir. Bartn Mfts Rifat Efendi,
Zonguldak Mfts brahim Efendi, Beycuma'da mderris Hseyin Efendi ve Erzurumlu Nusret Efendi
(Atilhan, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 21 Aralk 1951, Nu: 41, s.4.). Bunlarn
gayretlerinden olduka memnun olmutur. Atilhann Milli Mcadele yllarnda din adamlarnn oynad mspet
role sklkla vurgu yapt bilinmektedir. Milli kuvvetlerin din adamlar sayesinde gnden gne kuvvetlendiini
ve tekilatlandn belirten Atilhan, bu durumu duyan ve o sralarda Zonguldakta bulunan Kuva-y
nzibatiyeden de kendilerine katlm olduunu vurgulamtr (Atilhan, stiklal Harbinde Sarkl
Kahramanalar, s. 62.). Ancak zaferden sonra bu din adamlarnn dt duruma son derece fkelenecek ve
oka kulland yaftay yaptracaktr: Bugn din adamlarna dudak bken ve onlar hor gren insanlarn
ne kendileri, ne de babalar, ekmeini yiyip sefasn srdkleri bu yerlerin, vatan iin ne bir damla kan dkm
ne de bir damla ter aktm insanlardr. Bunlarn hi birinin Mslmanlkla olduu kadar Trklkle de asla
alakalar yoktur (Atilhan, stiklal Harbinde Sarkl Kahramanalar, s. 47.). Yine baka bir yazsnda da
unlara deinecektir: Vicdanlarn Trk ve Mslman dmanlarna satm baz kalem sahiplerinin kirpi
dikenleri gibi sakall ve korkun ekle soktuklar, her frsatta istihfaf ve hatta istihkar ettikleri Mslman din
adamlar Kurtulu Savalarnda, yukarda tafsilatn okuduumuz ekilde, Allah rzas ve vatan selameti iin
altlar. imdi bu sayede kurtulmu bir vatan topra stnde sefil menfaatler ve namussuzca ihtiraslar uruna
ve dmanlarmz hesabna yaplan namert taarruzlar idare edenler, acaba sraladmz bu asil vatanseverlik
ve fedakrlk numuneleri karsnda bir hicap ve vicdan azab duyarlar m? Hayr! Onlarda utanma hissi ve
vicdan yoktur. (Atilhan, stiklal Harbinde Sarkl Kahramanalar, s. 103.).
627
ATASE, SH/ K:594. G:89. B:89-1.
628
Yzb. Cevat Rifat Beyin bu cephedeki emsalsiz hizmetlerinden dolay 4. Tmen Komutanl tarafndan 10
Austos 1920de kendisine Milis Generallii tevcih edildi (Enver Behnan apolyo, s. 136). (Kemal Kadir ise,
bunun TBMM tarafndan verildiini kaydetmitir (Kemal Kadir, Ylmayan Adam: Cevat Rifat, Bizim
Anadolu, 4 ubat 1975, Nu: 2089, s. 2). Ancak bu Milis Generallii konusu tartmaldr. MSB Arivinde
Atilhann askeri safahat belgesinde kayd bulunmamakla beraber hsan Ik, Atilhann gsterdii baarlardan
dolay on dokuz madalya aldn belirtmektedir (Bknz: hsan Ik, Trkiye Edebiyatlar ve Kltr Adamlar
Ansiklopedisi, C.1, Elvan Yay., Ankara 2006, s. 444).
137
Ethem Bey; Harp rolne km deiliz. Vatan kurtuluundan baka da bir gayemiz yok. i
bytmeden sadece u telgraf Ankara'ya ekelim: Bir Fransz mfrezesi ileri kara
mevzilerimize doru harekete gemise de yaplan muharebe sonunda geldikleri yerlere geri
ekilmeye mecbur edilmilerdir.629 Ancak Cevat Rifat Beyin sonralar bu tutumundan
piman olduu anlalmaktadr: Eer biz, dava zaferle sona erdikten sonra bir takm asker
kaaklarnn, bir takm frsat dknlerinin, bir takm akgzlerin ve stiklal savalarn
Ankara'nn Yeni Bar, Tabarin Bar ve merkez barlarnda renen baz serserilerin kp da
bu; iman ve azmimiz sayesinde, Allah'n ltuf ve keremi sayesinde adeta silahsz olarak
baardmz mucizevari zaferi kendilerine mal edip onun btn maddi ve manevi eref
paylarn yama edeceklerini bilseydik, dorusu bu kadar saf, bu kadar bo bulunmazdk
belki...630
F. Atilhann Ankara ile Ters Dmesi

Cevat Rifat Bey, kendi ifadesiyle smet Paa'nn iten ykclk metoduna deinmitir.
smet Paa, ktaya Cevat Rifat Beyin halasnn olu olan Yzba Hakk Bey'i gnderir.
Bylece bir st derece subayla Cevat Rifat Beyin etkisini krmak ister. Bu sebeple bu yeni
kumandann akrabam ve arkadam olmasna ramen tayinini kabul etmedim. Fevzi Paa,
Kastamonu'da bulunan hocamz Muhittin Paa'dan sonra ve bu hareketin emre itaatsizlik
olduunu bildirdi. Cevabm u oldu: Dorudur. Eer bu kta hkmet tarafndan tekil
edilmi, silah ve cephanesi keza onlar tarafndan temin edilmi olup da ben de mensup bir
kumandan olsaydm febiha... Fakat stiklal Harbinin yldz dinecek olan binlerce askeri,
almalarm ve cesaretim sayesinde kendim toplayp, kendim tehiz ettikten ve hatta
Ankara'ya eer takm, silah ve cephane ve binlerce elbise yardm dahi yaptktan sonra
ezberden verilen emre itaat ederek askerimi datamam. Normal gnlerde deil, tarihimizin
en mkl ve karanlk gnlerinde yayoruz. Bu vatan onlarn olmad kadar bizimdir de.
Bunu da erkez Ethem'inki gibi bir isyan telakki etmek ilerine gelmedi ve muvakkaten
susmak zorunda kaldlar. Fakat hazmettiler deil...631
Bu atma esnasndadr ki smet Paa, Kastamonu ve Havalisi Kumandan Muhittin
Paa'ya gnderdii bir ifrede unlar belirtecektir: Halk altrarak ve asli vazifesinden
uzaklaarak yollar ve mektepler inasna tevessl eden ve emrindeki ktaya dayanarak verilen
emirlere itaat etmeyen Bartn ve Havalisi Kumandan Cevat Rifat Bey'in ileride daha
629
630
Ayn Yer.
631
Ayn Yer.
138
uygunsuz vaziyetler itas memul bulunduundan mumaileyhi kendisine hibir ey

hissettirmeden mutayyiben ve muazzezen Kastamonu'ya celp ederek ileride melhuz hadiselere
imdiden mani olunmasn ve keyfiyetin tarafma bildirilmesini rica ederim.632
Bu telgraf zerine Muhittin Paa olduka aknla urar. Baka bir telgrafta ise
Cevat Rifat Beyin tahkikat neticesinde gerekirse tutuklanarak Kastamonu'ya getirilmesi
konusu dile getirilmitir633. Elinde hibir kuvvet olmayan, hatta Kastamonuda vazifede olan
Refik evket (nce)in bakanlndaki stiklal Mahkemesine be-on atl muhafz bulup
veremeyen Cevat Rifat Beyin ifadesine gre ise bu mahkemeye kendisi Yzba Cemal Bey
kumandasnda otuz mzrakl svari gndermitir- Muhittin Paa, Bartn Mevki
Kumandanlna gnderdii telgrafta, Cevat Rifat Beyin acilen Kastamonuya gelmesi iin
emir vermitir634: Askeri bir mesele hakknda rey ve fikirlerinizden istifade edilmek zere bir
iki gn iin Kastamonu'ya kadar terif etmenizi rica eder, gzlerinizden perim.635 Ancak
Cevat Rifat Bey, bu ifadelere inanmaz. Bu ifade Muhittin Paa gibi muhafazakar bir
askerin ifadesi olamazd ve esasen askerlikte bu trl eyler de tabii grlemezdi.636
Durumu bu ekilde deerlendirdikten sonra, Muhittin Paaya u telgraf ekecektir: Emr-i
devletinizi imdi aldm, vaziyet malum-u alileridir. Bin mklatla araba getirip zorluklarla
tehiz ve teslih ettiim askerlerim her taraftan ili dl dmanlarla evrilmitir. Zati
samileri gibi hepimizin hocas olan bir kumandann bu cizin reyi ve fikrinden istifadeleri
keyfiyetini sadece bir tavsiye ve iltifat olarak kabul ediyorum. Askerimizin ve mntkamn
gaybubetinde husule gelecek mesuliyetler ve halleri tekabbl buyurursanz iki gn sonra yola
kabilirim637.
632
Atilhan, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 28 Aralk 1951, Nu:42, s.4. Oysa Cevat Rifat
Bey, bu tip yardm faaliyetleriyle halk arasnda daha da fazla sevgi kazanyordu. Kendi teebbs ile yaplacak
olan hastane ve 6 derslikli okulun tamamlanmas iin bir hayli aba sarf edecektir. 1920 sonlarnda aycumaya
giden Zonguldak Milli Eitim Mdr Ahmet Talat (Onay) Bey de izlenimlerini Akszde yazmtr ve
Kumandan Cevat Rifat Beyden vgyle sz etmitir.
"Emsaline nisbetle gzel bir bina olan mektebin tamiri ve levazmnn ikmali iin Kumandan Cevat Rifad Bey,
100 lira iata buyurmutur. na bitiminde buraya nas Mektebi de nakledilecektir. Ahmet Talat Bey, Filyos
ay'ndaki maceralarn anlattktan sonra kendilerinin Cevat Rifat Bey ve kasaba namna gelen zevat tarafndan
karlandklarn belirtir ve Cevat Rifat Bey hakkndaki intibalarn u ekilde zetler:
"Kumandan Cevat Rifat Bey, terbiyeli, faal ve sevimli bir gentir. Nahiyeden ekaveti izale, asayii iadeye
muvaffak olduu ve namuskrane hareketi iar ettii iin btn halkn kran ve hrmetini celbe muvaffak
olmutur. Arkadalar, hep terbiyeli ve gayyur genlerdir. Efradn elbise ve tehizat mkemmel, terbiye-i
askeriyeleri ayan- takdir bir haldedir. Denilebilir ki kararghta zabitan ve efrad arasnda misli namehud bir
mevedded-i mtekabile hkmrandr. Askerlerin, arlarda, kahvelerde oturmamalar iin salatan bir gazino
vcuda getirilmi, inzibatn skl hibir uygunsuzlua meydan vermiyor. Hatta kasabann bir tabur askerden
sanki haberi yok gibi (Aksz, 2 Eyll 1336, Nu: 75, s. 4).
633
ATASE, SH/ K:1461. G:99. B:99-14.
634
ATASE, SH/ K:1461. G:99. B:99-15.
635
Atilhan, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 28 Aralk 1951, Nu:42, s.4.
636
Ayn Yer.
637
Ayn Yer.
139
Muhittin Paa ise, cevap olarak ektii telgrafta kendisini beklediini bildirecektir.
Cevat Rifat Bey, ktalarn Posta ve Telgraf Mdr Hsn Bey, Yzba Galip Bey ve Sivil
Posta Telgraf Mdr Fevzi Beyler sayesinde, mntkadaki dnen dolaplardan haberdar
olduunu belirterek, smet Paaya kar tedbirli olmay yeleyecek ve Muhittin Paann
ars zerine Kastamonuya gitmeye karar verecektir638. Cevat Rifat Bey hakknda mthi
derecede menfi propaganda yaplmaya balanmtr. Hatta onun sadece emir dinlememekle
kalmad, komuta kademesi hakknda da ileri geri szler sylediine dair rivayetler
dolamtr. Bunun zerine kendisinin takip edilmesine karar verilecektir639.
Cevat Rifat Beyin aycumadan Kastamonuya hareket etmek iin hazrland
gnlerde dman kuvvetlerinin baz hareket ve hazrlklar da grlmekteydi. Kendi ifadesine
gre smet Paa, bu harekta kar tedbir dnecei yerde Cevat Rifat Bey ile uramaktayd.
Byle kritik anlarda smet Paa Bizzat Alacaktr kaydyla Muhittin Paaya bir ifre
gndermiti: Bartn ve Havalisi Kumandan Cevat Rfat Beyin Kastamonu'ya gelip
gelmedii, geldiyse kendisinden ne gibi bir intiba edindiinizin hemen iar buyrulmasn rica
ederim...640.
Bu gelimeler zerine Cevat Rifat Bey, kendi asndan emniyet tedbirlerine
bavurmay lzumlu grmtr. Kastamonuya giderken, gven duyduu bir iki arkadan
sivil giydirilmi silahl ve ok kuvvetli insanlarla gizlice Kastamonuya gnderir. Ayrca,
orada daha nce de belirtilen stiklal Mahkemesi muhafz olarak bulunan Mzrakl
Svarilerin de kendisini iki saat mesafeden karlamalar talimatn verir. Yanna, Eri Ahmet
etesinde bulunmu gz kara ve cesur seksen kadar Trk ve milli saflara katlm yirmi be
Cezayirli ve Tunuslu askerle, ayrca on kadar Hintli askeri de alr. Bunlar bombalarla takviye
ederek atl olarak yola kar. Muhafz ktas iinde asker kyafeti giymi olan mlazm Hilmi
ve Haydar Efendiler gibi yakn dostlarna u gizli talimat verir:
Arkadalarm; mehul bir maksatla Kastamonuya gidiyoruz, sebebini pekiyi
bilmiyoruz. Fakat bunun imdiye kadar ahit olduumuz rneklere gre bir tuzak olmas ok
muhtemeldir. Biliyorsunuz ki biz yalnz vatan iiyle megulz. Genliimizi, istikbalimizi, her
eyi feda ettik. Hepiniz ahitsiniz ki, elimizde byk frsatlar ve hudutsuz salahiyetler vardr.
Hibirini lehimize kullanmaya tenezzl etmedik, milyonlar u grdnz yamal pabula
teptik. Fakat eitli ihtiraslar, entrikalar trl irkin ekillerde tecelli edebilir. te o zaman
aptal gibi acz iinde, elimiz kolumuz bal olarak bir kahpelie kurban gitmeyelim. Ben iaret
638
ATASE, SH/ K:1066. G:10. B:10-1.
639
ATASE, SH/ K:1461. G:99. B:99/1-45.
640
Atilhan, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 4 Ocak 1952, Nu:43, s.4.
140
verinceye kadar atlarn kolonlarn gevetmeyiniz. Eer iinizde bunun akbetine tahamml
edemeyecek arkadalar varsa onlar serbest brakyorum.641
Arkadalarnn beraber gideceklerini ve gerekirse beraber leceklerini sylemeleri
zerine gzlerinin yaardn belirten Cevat Rifat Bey artk bir bakma dn yoluna
kmtr. Halkn tezahratlar eliinde Muhittin Paann kararghna ularlar. Drtnala
yakn sratle giden ktas, kararghn bahesine girince kolunu kaldrp indiren bir hareketle
tm ktay biranda olduu yerde durdurur. Bu manzaray gren Muhittin Paa, yerinde
duramayarak aa iner ve Cevat Rifat Beyin boynuna sarlarak alnndan per. Mfrezenin
Kastamonu'ya gelii, sadece ahali zerinde ok iyi tesir brakmamtr. Ktaatn gerek talim ve
terbiyesi gerekse disiplinli davran Muhittin Paa'nn da takdirini kazanmtr642.
Cevat Rifat Bey, btn komplonun ardnda srarla smet Paay grmektedir:
smet Paa'y bu memlekette benim kadar kimse tanmaz. Birinci Dnya Harbinin
sonlarna doru ben Suriye ve Garbi Arabistan Umum Kumandanl Erkan- Harbiye kinci
ube Mdr iken, bu zat adm adm takip etmi ve ondan daima endie ve znt
duymutum. Anadolu harektna zorla ve srarla getirilen bu adam, esasen Milli
Mcadelenin zaferine inanmam ve bunu bir macera diye vasflandrmt.643
smet Paann Milli Mcadelenin ilk safhasnda Amerikan Mandas dncesi
zerinde durulursa bunun doru olaca dnlebilir. Suriye'de smet Beyin yapt -daha
dorusu yapmad- hareketinden dolay hyanet yaftasn yaptran Atilhan, smet Paann
mtareke gnlerinde Harbiye Mstear iken Albay Hsamettin Beye silahlarn braklarak
mtareke hkmlerine gre hareket edilmesi gerektii ynnde szler sarf ettiini
hatrlatmaktadr644. Yine bir gn;
"Merhum Kara Vasf Bey'le Refik smail Bey Miralay smet Bey'i Fndkl'daki
Mebuslar Meclisi'ne ardlar ve o zamanki Muhafz Kat Bey'in odasna aldlar, kendisine
unu sylediler:
- Mtareke Komisyonunda beyhude vakit geiriyorsunuz Bu millet, zilletli bir
mtarekeyi kabul etmeyecek ve i silahla halledilecektir. Kalkn Anadolu'ya gidin
ve orada alnz
Yzbinlerce Anadolu kylsnn ve onlarn bana geen, hayat, istikbal ve
genliklerini ineyen kahraman Milli Mcadele zabitlerinin kazandklar btn eref
641
Ayn Yer.
642
ATASE, SH/ K:1066. G:10. B:10-2.
643
644
Atilhan, "nn! Mahhas Kin!", Hradam, 13 Ekim 1950, Nu:12, s. 1.
141
hisselerini bile yama edip topyekn bunlarn hepsinin stne oturan sabk diktatr; sa
elinin be parman birbirinden ayrarak, hiddet ve iddetle yle haykrd:
- Yaptnz belahattr! Braknz da u Sevr Muahedesini imza edelim"645.
Baka bir yerde de smet Beyin, stiklal Savan bir macera olarak grdn,
kendisinin buna atlmayacan, oluk ocuunu dndn, kendisinin mazur grlmesini
beklediini ifade ettiini vurgulayan Atilhan, bu tip yazlarna bir tekzip gelmediinin sk sk
altn izecektir. Neticede Atilhana gre smet Paa, Enver Paann yaveri kr (Ouz)
Beyin zoruyla Milli Mcadeleye katlmtr646. Atilhana gre stiklal Savana muhalefet
eden ve onun aleyhinde faaliyetler gsteren g yine Farmasonlardr647.
Grd disiplinli ktay byle dnmediini belirten Muhittin Paa ile Cevat Rifat
Bey birlikte odaya geerler. Aradan yarm saat gemeden Zonguldak Mutasarrf Nusret
Bey'in biri Garp Cephesi Kumandanlna biri de Muhittin Paa'ya olmak zere iki mhim ve
mstaceldir kaydyla ektii telgraf ular. Telgraflarda Cevat Rifat Bey'in yerine bakasnn
gnderilmesinin son derece zararl olaca belirtilmektedir. Bu telgrafn geldii gnlerde
nn mevkiinde muharebelerin devam etmesi yannda, Cevat Rifat Beyin kuvvetlerinin
olmamas nemli bir gelimedir. Bu yzden Cevat Rifat Bey, bunu rnek alarak smet Bey'in
asker bilgi noksanlndan kaynaklanan felaketlere vurgu yapmtr648. Ayrca, Eskiehir-
Ktahya Muharebelerinden sonra Yunan Ordusu Kumandan Hac Anestinin idam edildiini
belirterek, nnnn bu facialarn msebbibi olarak idamdan kurtulmasn da sert bir ekilde
645
Atilhan, "nn! Tekzip Eder misin? Yoksa Biz mi spat Edelim!", Hradam, 1 Ocak 1952, Nu: 138, s. 1-4.
646
Atilhan, Tarih ve Millet nnde nnye Soruyoruz, Hradam, 14 Eyll 1951, Nu: 107, s. 1.
647
Atilhan, Farmasonluun Yrtlan Maskesi, s. 94. Bu hassasiyet izgilerinin keskinletii gnlerde, herkesin
niyeti aka belli oluyor, kimin vatan peinde koup komayaca az buuk anlalyordu. Bu balamda Atilhan,
u anekdotu vermeyi uygun grmtr:
zmirde dman ilerleyii sz konusudur. "Sadkzadeler ve Kele Kaptan her trl akbeti gze alm Yeni
Dnya isimli vapurlarn bize tahsis etmilerdi. stiklal Harplerinin banda Geyve Boaz'nda maks talihimizi
yenmi ve Trk Milletini ilk uurumdan kurtarm olan 24. Frka Kumandan Atf Beyle beraber kprnn
Kadky skelesinde bulunuyorduk. Sonra da Ankara Kumandan, mebus ve byk mevki sahibi olan Fuad Bey'e
rastladk. Atf Beyle aralarnda geen muhavereyi tarihe hizmet iin aynen aa alyorum:
- Fuad Bey, vasta bulduk. Anadolu'ya geiyoruz. Buyurun beraber gidelim.
- Azizim benim gidecek param yok.
- Atlarm sattm, yz lira size takdim ederim.
- Ben yz lira ile Kadky'ne gidemem. Hem sonra bu bir sr mehullerle, imknszlklarla silahsz ve
parasz ne yapabiliriz ki?
- Azizim Fuad Bey, eer vatanmz kurtarrsak, o vatan da biz evlatlarn barna basar. Eer sizin zannettiiniz
gibi lm mukadderse, hi deilse tarih, merte ldler namerte lakayt kalmadlar diye yazar.
- Bunlar edebiyat azizim. Siz Mustafa Kemal'e benden selam gtrnz, vaziyet msait olursa ben de gelirim.
Evet, Atf Bey ve ben kendimizi ateler iine attk. Kendimden sarfnazar, Atf Bey Geyve Boaz'nda dmanlar
zorlukla da olsa yere sermeseydi stiklal Sava o gn o saat sona erecek ve stiklal ebedi bir hayal olacakt.
(Atilhan, "nklap smini Siper Ederek Mtemadiyen Mefahirimize, Ananelerimize, Dinimize, manmza
Saldranlara Cevabmz", Hradam, 9 Ekim 1959, Nu: 408, s. 4).
648
142
eletirmitir649. Atilhan, bu konuyu yle aklayacaktr: Nitekim bugn ismi ve

propagandas gklere kan Birinci nn Meydan Muharebesinin birinci safhas, smet
Paann geri ekilmesi ve ricat, ikinci safhas da Tayyareci Bolulu Saim Bey ile 4. Frkann
kahraman kumandan ehid Nazm Beyin mterek himmetleriyle zafer ve muvaffakiyete
tahamml etmitir. sim ve eref ise smet Paann olmutur.650
O gnn gecesini geirdii otelde Cevat Rifat Bey, adeta byk kumandanlara mahsus
bir hareketle kapya nbetiler diker. Bunu bir ihtiyat tedbiri olarak aldn vurgular.
Svarilerine her an tetikte beklemeleri talimatn verdikten sonra elbise ve izmeleriyle yataa
girer. smet Paa, muharebedeki vahamet karsnda, Cevat Rifat Beyin kuvvetlerinin bana
dnmesindeki nemi kavrar, bylece Cevat Rifat Bey de Kastamonudan ayrlarak
aycumaya dner. Bu durum smet Paann iki sadk adam olan Bartn Askerlik ubesi
Bakan Binba Kemal ile Zonguldak Jandarma Kumandan Binba Remzinin telana
sebep olur. Cevat Rifat Bey, her ikisine de gz atrmadn yazacaktr. Kararghna dner
dnmez Kemal ve Remzi beylerden ayn anlam ieren birer mektup alr: Azimkr ve
kahraman kumandanmzn avdet buyurmalarndan duyduumuz saadet sonsuz ve
emsalsizdir. Zek ve kudretinize kar hissettiimiz hayranlk namtenahidir.651
Ancak, bunun arkasnda gizli bir plann varlna inanan Cevat Rifat Bey, son derece
temkinli olacaktr. nn Muharebesinin zaferle neticelenmesinden sonra smet Paa, hedef
olarak belirledii Cevat Rifat Bey zerine younlaacaktr. Garp Cephesinin iine dt
durumu bahane ederek Cevat Rifat Beyden Ankarann takviyesi iin yardm ister. Bunun
zerine Cevat Rifat Bey, Binba Murat Kaptan kumandasnda 1.500 kiilik muntazam bir
ktay Ankaraya gnderir. 200 kiilik mzrakl bir svari ktasyla, makineli tfek ve alay
bandosunu da bunlara ilave eder. smet Paa'nn kendisini Ankara'ya kuvvetleriyle birlikte
armasndan asl maksad, Cevat Rifat Bey yle deerlendirmitir: smet Paa'nn iki
maksad vard: Mhim olan benim kuvvetlerimi birer birer elimden alarak vakti mnasibinde
krmz itmam ve vcudumuzu ortadan kaldrmak. kincisi de etecilii lavetmek ve
muntazam ordu kurmak bahanesiyle, kendisini zorla, srkleye srkleye Milli Mcadele
hudutlarna gtren kahramanlarn kffesini imha etmek.652
649
Atilhan, Btn Akl le nn Savalar ve Gerek Kahramanlar, Yelken Matb., stanbul 1973, s. 18.
650
651
652
Atilhan, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 18 Ocak 1952, Nu:45, s.4. Oysa Bolu
Askerlik ubesi Bakan ve Mevki Kumandan Binba Nihat Bey, 6 Kasm 1920de Kastamonu ve Havalisi
Muhittin Paaya gnderdii telgrafta; "Bartn ve Havalisi Kuva-y Milliye Mfrezesi'nin komutan, subay ve
efradnn mkemmel ve muntazam olduunu" bildirmiti (ATASE, SH/ K:1065. G:169. B:169-1).
143
Cevat Rifat Beyin askerleri Ankarada Meclis nnden geerken, toplanm olan
milletvekillerinin hayrete dmesine sebep olurlar. Atilhana gre o zamanlar ktalarda davul
bile yokken, Recep Peker ve Kazm zalpn devrelerinde bile grlmemi mkemmellik ve
disiplin iinde geen askerler, bir eteden ziyade ada ordular grntsn vermitir653.
Kumandannn Cevat Rifat Beye bildirdiine gre ise Birok mebuslar bu hal karsnda
bu millet lmez diye gzyalar iinde arkadalarmz alklyorlard. Bu da Cevat Rifat
Bey asndan deerlendirildiinde, smet Paa'nn kendilerine izafe ettii etecilik iftirasnn
yalan olduunu gsteriyordu654.
Mays aynn sonlarna gelindiinde smet Paa Erkan- Harbiye vastasyla Cevat
Rifat Beye, Franszlarn karsna kk bir mfreze brakarak btn kuvvetleriyle
Ankaraya gelmesini ve bylece kendisine uygun bir vazife verileceini bildirir. Bu duruma
olan fkesi Atilhann u cmlelerinden anlalmaktadr: Eer ben bu vatann halis bir
evlad ve vatanperver ve asil bin be yz yllk bir Hun Trknn torunu olmasaydm ve
vatana olan akm hadden efsun olmasayd, evet aziz okuyucum emin ol ki smet Paa'nn ta
ve tahtn bana geirirdim. Ah bu vatan, ah bu vatan sevgisi!655
Cevat Rifat Bey, 2.000 piyade, 200 svari ve bir miktar yardmc asker, ahsi muhafz
olarak 50 Srmeneli, 10 Hintli, 20 Cezayirli ve Tunuslu ve 100 kadar da seme ekyadan
devirmeleri alarak Ankaraya doru hareket eder656. Garp Cephesi Kumandanlna 24-25
Mays 1921 gecesi Muhittin Paa tarafndan ekilen telgrafta da Cevat Rifat Beyin 23 Mays
1921'de maiyetiyle birlikte Ankara'ya gitmek iin aycuma'dan hareket ettii belirtilmitir657.
Atilhan, Orgeneral Salih Omurtak referans gstererek unlar diyecektir: O zaman Erkan-
Harbiye-i Umumiye Harekt ubesi Reisi ve Umum Reis Vekili Kaymakam Salih Bey, bana
Ankaraya celbimin, vcudumun kahpece imhas iin olduunu syledi Memlekete
yaptmz bunca fedakrlk, gsterdiimiz emsalsiz muvaffakiyetler ve halkn lgnca
sevgisini kazanmaklm, smet Efendinin kskanln tahrik etmiti. Onun asaleti, vatan
hizmetkrlarna byle mukabeleyi emrediyordu. Beni de muhakkak erkez Ethem vaziyetine
653
Bolu'daki Mrettep Frka Kumandan Nazmi Bey de Muhittin Paa'ya gnderdii 7 Kasm 1920 tarihli
telgrafnda bu kuvvetlerin "yi bir surette milis, mcehhez, msellah ve dier Kuva-y Milliye'ye nispeten
muntazam olduklarn" bildirmitir (ATASE, SH/ K:955. D:02. F:9-1 (Nakl. Sarkoyuncu, Milli Mcadelede
Zonguldak, s.138).
654
655
Ayn Yer.
656
Cevat Rifat Beyin elinde kalan kuvvetlerin bir ksm Franszlarn 21 Haziran 1921'de Zonguldak' tahliye
etmesi zerine Bat Cephesi emrine verilmitir. Yzba Cevat Rifat da Ankara'ya hareket etmitir (ATASE,
SH/ K:1195. G:26. B:26-1). aycumada says altm ila yetmi kadar atldan mrekkep bir svari mfrezesi
kalmtr (ATASE, SH/ K:1139. G:56. B:56-1). Cevat Rifat Beyin ordusuz kalmasyla, Zonguldak-Bartn
Hkmeti de tarihe karm oluyordu (Nesimi, Yllarn inden, s. 128).
657
ATASE, SH/ K:1195. G:26. B:26-1.
144
drecek ve sonradan tarihe bunca hizmetlerden sonra vatan haini diye kaydettirecekti.
Allah, bu haris ve kindar adama frsat vermedi ve beni korudu.658 Salih Omurtak'tan baka
Hariciye Vekili Muhtar Bey de Cevat Beyin ldrlmesi niyetini aka ifa etmilerdir.
Hatta kendisinin tabiriyle Trkleri hi sevmeyen Yzba Hamdi ismindeki bir Arnavut da bu
gerei azndan karmt659.
Cephenin son derece skk olmasndan dolay Cevat Rifat Bey, durumun da
ciddiyetinden kendi emrine 100 atl ayrarak askerini trenle Bat Cephesine sevk eder.
Suikast endiesiyle iki gnden fazla durmayarak bir gece yars sadk svari ve seme
askerleriyle Ankaray terk ederek Sivrihisara gelir. Bartndan kaymakam arkada Hsn
Bey, burann kaymakamdr ve ona misafir olarak bir ba evine yerleir. Daha sonra
Eskiehire geer. Cephedeki gelimeler zerine yannda bulunan Hamit evket (nce) Bey ile
aralarnda yle bir konuma cereyan edecektir:
- Ordumuz bu gidile byk bir tehlike iindedir ve malubiyet muhakkaktr
- Sen smet Paa kadar bu iten anlar msn? O byk asker senin kadar bu ii
takdir etmez mi?
- Azizim aldanyorsun. Onun askerlii ve cesaretinin hi olduunu biz drt harp
senesinde Arabistanda gzlerimizle grdk. Ben ise tam manasyla askerim, hem
de iyi bir asker660
Milli Mdafaa Vekleti tarafndan Erkan- Harbiye-i Umumiye Riyasetine yazlan 8
Ocak 1921 tarihli yazda "Taltifen Kastamonu'ya getirilen Zonguldak Mfrezesi Komutan
Cevat Rifat Bey'in ahvalin nezaketi dolaysyla eski grevine" iade edildii belirtilmekteydi661.
Kendisi, grevine tekrar iade edilmesiyle, smet Paann hatasn nlemi olduunu
belirtmitir662. Cephe sklp ani bir ricat balaynca Cevat Rifat Bey derhal askerinin bana
koar ve ktalarna yeni kumandan tayin edilen Nurettin Beye emir verir:
658
659
660
Ayn Yer.
661
ATASE, SH/ K:576, D: 37,76A, F:25-1 (Nakl: Sarkoyuncu, Milli Mcadelede Zonguldak, s. 77).
662
Atilhan kendisi hakknda koparlan yaygaralar brakt mirasla bastrmak istemitir. yle ki;
"imdi ben desem ki o anl gazann sayca en stn, malzemece en mkemmel, disiplin ve intizamca
fevkalade ileri bir ktasna kumanda ederek, karsnda cephe aldm dman denize dken, i ihtilalleri
bastran ve bu arada kendime arsa ve ev yaptrmadan mektepler, ehirler ve kyler yaptran bir Trk
ocuuyum, mulki birok dudaklar istifhamla bklr ve birok insanlar buna zor inanr...
Desem ki nn, Sakarya gerilerine ekilirken, kendi elimle derleyip, kendi elimle yetitirdiim bu Trk
askerleriyle Ktahya'nn Sabuncu srtlarndan Beylik Kpr'ye kadar nn'nn ann da erefini de ordusunu
da ben himaye ettim, buna g tahamml ederler ve Verangel ordusu Krm'dan ekilirken, benim
mntkamdaki limanlara snan Rus zenginlerinin getirdikleri hazinelere ve torbalar dolusu ceviz
byklndeki prlantalara bakmaya bile tenezzl etmedik. Buna ne derler acaba? te elimize geen
namtenahi frsatlar, salahiyetler ve servetler zerinde tertemiz ve be parasz karak ocuklarma benim de bir
vasiyetim vardr: baz fertlerinden ne kadar ktlk grrseniz grnz daima vatana iyilik ediniz ve
145
Askerler benim kumandamdadr. Cephenin ricatini himaye edeceksiniz. cap ederse

son nefere kadar burada lecek fakat dmann kollarn sallayarak ekilmekte olan
ordumuzun ricat hatlarn kesmesine msaade etmeyeceiz663 diyen Atilhan, szlerin yle
devam eder: Ar ar askerimle birlikte ekildik ve byk felaketi nledik. Shhiye Reisi
Kaymakam Haim Beyle, eer yanlmyorsam asabiye mtehasss Doktor Faik Muhittin Bey,
beni smet Paann kskanlndan syanet iin fevkalade yorgunluumdan dolay iki ay
tebdil hava ile Bartna gitmekliim iin bir rapor verdiler. Ve bana tavsiye ettiler: Bu
kskan adam seni bsbtn mahveder. Memleket iin lazmsn. Hemen buradan uzakla.664
Neticede Zonguldak'a ulaan Cevat Rifat Bey, halkn youn ilgisiyle karlanr.
Atilhan bu anlar Heyecan o derece ileri idi ki attan indiim vakit Ragp Bey (Gedikli
Zonguldak Milletvekili Ragp zdemirolu) halka: te kumandanmz... Artk merak edilecek
bir ey yoktur. Mustafa Kemal deil (Bu tabir aynen kendisinindir ve Polis Mdr Kemal
Beyle binlerce insan nnde sylenmitir), bizi bu gen kumandan koruyacaktr!der.
Mutasarrf Asm Bey'in (Tekel daresi'nde Neriyat Mdr) ziyaretine gittik, daha
selamlamadan evvel: Aman beyim siz bir Fatih gibi karlandnz... Bu ne haldir? dedi. Bu,
milletimizin kadirinasl ve necabetinin bir tezahrdr, beyefendi... diye cevap
verdim...665 eklinde zetledikten sonra, hemen oradan uzaklatn belirtir. Geceyi Doktor
Dnyasn 63 Numaral Ocandaki muhteem kknde geirdikten sonra ertesi gn,
Bartna annesi ile kardelerinin yanna dndn kaydeder. Bu hareketleri ATASE
arivindeki kaytlarda da grld zere gn gnne rapor ediliyordu. Bu takiplerden,
anlattna gre kendisinin de haberi vardr. Jurnalleri Mutasarrf Asm ve Jandarma
Kumandan Remzi Beyler gndermitir. Bu sralarda Tevhid ve leri gazeteleri byk boyda
resimlerini koyarak Karadeniz Sahilleri Bu Kumandan Sayesinde Emindir eklinde yazlar
yazmlard666.
Temmuzun sonunda Garp Cephesi tamamen Sakarya gerilerine ekilmiti. Mutasarrf
Asm, smet Paa'ya ektii telgraflarda; Cevat Rifat Bey iin acilen tedbir alnmas
gerektiini sratle bildiriyordu. Binba Kemal de bu arada ortaya att bir iddiada bir Rus
gemisinin Cevat Rifat Beyi almak iin Bartn aklarnda beklediini belirtmekteydi. Bu
kuyruklu yalan, Bartn Liman Reisi Muammer Bey, byle bir ey yoktur ve hayal mahsuldr
karlnda bir ey beklemeyiniz. Mirasa gelince: Aln teri ve kanm pahasna kazandm bir tek stiklal
Madalyas hepsi o kadar" ( Atilhan, Bu da Benim Vasiyetnamem, Hradam, 22 Aralk 1950, Nu: 32, s. 1-
2).
663
664
Ayn Yer.
665
Ayn Yer.
666
Ayn Yer.
146
diye tekzip etmesine ramen asaletli smet Paa son ve kati emrini verdi: Hayyen veya meyten
yakalanarak karargha izam!...667
Cevat Rifat Bey Bartnda annesinin yanndadr. aycuma Posta ve Telgraf Mdr
Fevzi Bey ile devaml haberlemekteydiler. Evde srekli tetikte beklemektedir. Ar derecede
hiddet besledii Kemal Bey, kendisine gece yars gnderdii mektupta, ald emir zerine
hemen askerlik ubesine gelmesini bildiriyordu. nk ksa zaman ncesinde Kemal Bey,
Kastamonu Havalisi Kumandanlna ektii bir telgrafta, Cevat Rifat Beye Kastamonu'ya
gelmesi iin verilen emir bildirildii halde, kendisinin Filyos'da gvenilir olmayan Abaza
reisleriyle grmekte ve kendisine kayk temin ederek kamay dndn bildirmiti.
Bunun iin Kemal Bey, Cevat Rifat Beyin tutuklanp tutuklanmayaca konusunda emir
beklediini belirtmitir668.
Bunun zerine Cevat Rifat Bey, derhal Bartn hanlarnda bulunan svarilerini alarak
Filyosun kuzeyindeki srtlara ekilir. Teslim olmaya hi niyeti olmaz. Bu durumu te size
hi yoktan bir erkez Ethem hadisesi diyerek zetler ve unlar syler: imdi Jandarma
Generali olan Remzi, hemen emrindeki btn jandarmalar toplayarak benim zerime
gndermek iin onlara yemin teklif etmi, askerlikte ve tarihte misli grlmemi bir hadise...
Askerler bunun zerine:
- Ne mnasebet efendim. Yz seneden beri temin edilemeyen asayii bu gen
kumandan bir anda tesis etti. Memlekete dirlik, dzenlik geldi. Dman bu adamn
sayesinde bir adm ileri gidemedi. Dhili ihtilalleri sndrd, vatana byk hizmet
etti. Ona silah ekemezk, kurun atamazuk!669
Bu gelimeler zerine, Mecliste Erzurum Mebusu Nusret Efendi, Bartn Mfts
Rifat Efendi, Zonguldak Mfts brahim Efendi ve Beycuma'da mderris Hseyin Efendiler
Kemal Paa nezdinde harekete geerler. Bu arada Cevat Rifat Beyin yanndaki askerlere
yzlerce kii daha katlarak Filyos srtlar adeta bir cephe durumuna gelir. Abaza Sabit ve
Muhtar Hseyin ismindeki ahslara talimat vererek aycuma Askerlik ubesi Reisi Yusuf
Kenan Beye gnderir:
Dedim ki, hi yoktan byle bir hadise karan insanlara ihtar olunur.
Namussuzluklarn en ksa zamanda tamir etsinler ve kahpeliinden itinap ederek hakikati
667
Atilhan, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 1 ubat 1952, Nu:47, s.3.
668
ATASE, SH/ K:1461. G:99. B:99-21.
669
147
smet Paaya deil, Mustafa Kemal Paaya bildirerek talimat alsnlar. Aksi takdirde tevellt
edecek btn mesuliyetler onlara der.670
aycuma'da Askerlik ubesi Reisi Yusuf Kenan Bey, Muhittin Paa'ya ve Kemal
Paa'ya ektii telgraflarda Kahramanca mcadeleleri bilinen Cevat Rifat Bey'e kar olan
bu suikastn byk neticeler douracan ve bunda da Mutasarrf Asm, Binba Remzi ve
Kemal Efendilerin mesul olduunu belirtir ve kendisine msaade edildii takdirde Cevat Rifat
Bey'e teminat vererek bu hadiseyi kapatacan syler. Yusuf Bey, Cevat Rifat Bey
hakknda yaylan dedikodularn nn kesmek amacyla gnderdii bir yazda da Cevat Rifat
Beyin kumandanlar tenkit ettiine dair hibir somut delil olmadn ve kendisinin
subaylardan baka kimse ile grmediini, aycuma'dan hi ayrlmadn, Zonguldak
Mutasarrflnn dncesinin bir suizan olduunu belirtmitir. "Kendisinde hibir fenalk
zuhuru sakt olmadn sylemitir671. Dhiliye Vekili Refet Bey de Zonguldak
Mutasarrflndan yaplan ihbarlarn doruluunun aratrlmasna dair bir emir vermitir672.
Cevat Rifat Beyin komuta kademesi hakknda ileri geri konutuuna ve tenkitler
yaptna dair dedikodularn nne gemeye alan bir isim de Muhittin Paadr. Daha nce
de deinildii gibi Erkan- Harbiye-i Umumiye Riyasetine gnderdii telgrafta Muhittin Paa
intibalarn aklayacaktr:
Paa, Yzba Cevat Rifat Efendi'yi faal, fedakr ve milletini sever bir zabit olarak
tandn, gururunun cephede krlmasndan dolay bazen aklamalarda bulunduu ihtimali
endiesiyle hakknda tahkikat yapldn belirtir. Kastamonu'ya arldn, heyet-i shhiye
tarafndan muayene ettirilerek tahrib-i dima ve nevrasteni tehisiyle hastanede tekrar
muayene edilmek zere bir ay ktaattan uzak bulundurulmas lzumunun grldn
eklemitir673. Bunu, Erkan- Harbiye-i Umumiye Reisi Fevzi Paann Kastamonu Havalisi
Kumandanlndan, Cevat Rifat Beyin ne keyfiyet ve mddette tebdili hava bulunduunu
renmek istemesi neticesinde belirtecektir674. Jurnallerde genelde Cevat Rifat Efendi'nin
ordu hakknda "Ahalinin kuvve-i maneviyesini kesredecek derecede tenkidatta bulunduu"
ifadeleri yer almaktayd675. Ancak bu konuyla alakal olarak u denilebilir ki Cevat Rifat Bey,
Zonguldak'tan ektii bir telgrafta, bir mddet istirahate ayrld ve aycuma'da hastane
670
Ayn Yer.
671
ATASE, SH/ K:1461. G:99. B:99-28.
672
ATASE, SH/ K:1461. G:99. B:99-29.
673
ATASE, SH/ K:1461. G:99. B:99-36. Bu ifadeler, Atilhan korumak zere yazlm olmaldr. Bu cmleler
Atilhanda dima bozukluu olduunun kesin delilleri olarak kabul edilmemelidir.
674
ATASE, SH/ K:1461. G:99. B:99-31.
675
ATASE, SH/ K:1461. G:99. B:99-37a.
148
inaatnda bulunduktan sonra avdet edeceini belirtmesi676 onun bir bakma zaman
kazanmaya altn dndrebilmektedir. Kemal Paa da bunun zerine Yusuf Beye yetki
verir. Bu srada Binba Kemal de smet Paa'ya ektii telgrafta Cevat Rifat Beyin bir Rus
gemisine binerek katn bildirir. Ancak Cevat Rifat Bey Kastamonuya gitmek iin hareket
etmitir677. Benim Kastamonu'ya muvasalatm, bunlarn ne kadar alak ve yalanc
olduklarn da gn gibi ortaya koydu. Muhittin Paa'ya misafir oldum. Bir mddet sonra
Malta'da esir678 bulunanlarla birlikte byk kahraman ve stiklal Savann banisi Mersinli
Cemal Paa da nebolu'ya geldiler ve smet Paa'ya cephe alarak beni mdafaa ettiler. Bu
hadise de bylece tarihe kart...679
Atilhan, stiklal Harbi bitince, kendi arzusuyla emeklie ayrlr ve yayn hayatna
balar. O, zellikle ordudaki rtbe yamas olarak deerlendirdii iltimasl subaylarn daha
bol para getirecek sivil ilere kaydrlmas, asl kahraman subaylarn ordudan ekilmeye
zorlanmalar gibi sonular grmek istemeyecek ve "Ben stiklal Harbi bitince verilen
szden dnmeyen tek insan sfatyla kendi arzu ve srarmla tekatlm isteyerek bu
facialar seyretmekten kurtuldum."680 diyecektir.
676
ATASE, SH/ K:1461. G:99. B:99-38a.
677
Mevki Kumandan Kemal Bey tarafndan Kastamonu ve Havalisi Kumandanlna Cevat Rifat Bey hakknda
ilgin jurnaller gnderilmitir. Abaza reislerinden Sabit Bey'in getirdii bilgiler dorultusunda Cevat Rifat
Beyin stanbul'a kama dncesinde olduu belirtilmitir (ATASE, SH/ K:1461. G: 99. B: 99-16). Ayn
zamanda Sabit Bey, Cevat Rifat Bey ile birlikte yanlarnda klliyetli miktarda para olduuna dair ifadeler
kullanmtr (ATASE, SH/ K:1461. G:99. B:99-39).
678
22 Mart 1920'de Cemal Paa Malta'ya gnderilmiti. (Bilal imir, Malta Srgnleri, Bilgi Yaynevi,
stanbul 2009, s. 23). ngilizlerin Cemal Paaya isnat ettikleri suun en banda milliyeti olmas, Harbiye
Nazrl srasnda mtareke hkmlerinin inenmesine n ayak olmas ve gz yummas gibi konular geliyordu
(Gk, Mersinli Cemal Paa, s. 80).
679
680
Atilhan, "Devr-i Sabktaki Yaplan Hyanetler", Hradam, 23 Kasm 1951, Nu: 127, s. 4.
149
NC BLM
SYAS HAYATI
stiklal Savann zaferle neticelenmesinden sonra ordudan kendi isteiyle emekliye

ayrlan Cevat Rifat Atilhan, Trkiyede olduu kadar yurt dnda da dikkat ekecek bir yazm
hayatna balayacaktr. Ksa bir sre sonra da siyasete soyunmutur. Ancak, gerek siyas
hayat, gerek ksa sreliine de olsa girdii ticaret hayat, asker hayat kadar baarlarla
gememi, hayalini kurduu hedeflere bir trl ulama frsatn yakalayamamtr. Bu
baarszlk, onda derin bir hayal krklna sebep olacaktr.
I.SYAS PART KURUCUSU OLARAK ATLHAN

A. Milli Kalknma Partisi
Milli Kalknma Partisi 18 Temmuz 1945de Nuri Demira, Hseyin Avni Ula ve
Cevat Rifat Atilhan tarafndan kurulmutur. ok partili rejimin yeniden hayata geirilmesi
iin ilk teebbs zerine alm olan partinin kurucu ve idare heyetlerinde parti bnyesini
sarsan anlamazlklar cereyan etmi ve bunlar baz davalara da konu olmutur.
Parti, temel prensip olarak Rus taraftar grd CHPye kar iddetli muhalefet
safnda bulunduunu ilan etmi ve kat devletilik anlayn reddetmitir681. D politika
sahasnda slam Birlii- ark Federasyonu projesinin gereklemesini istemektedir682. Hatta
stanbulda Mslman ark Milletlerinin talebelerini bnyesinde toplayacak bir Teknik ve
Ahlk niversitesi amak bile istemitir683. 27 Ekim 1945 tarihindeki Nuri Demiran partiyi
a nutkunda kulland ifadeler, bir bakma krmz izgileri belirliyordu. Konumasnda
Demira, CHPnin ortaya koyduu almalarn millet iin yeterli olmadn ve zaten
devletilik rejiminde de bundan daha fazlasnn beklenemeyeceini vurgulamtr. Aramzda
eski saraylarn haremaas evet efendimcileri, mraileri, mdahinleri, devranclar, erzak
arabas, seyyar matbahlar, neme lazmclar bulunmayacak ve yer almayacaktr.684
Demira, memleket iin yapt almalar kendisine referans gstermi, haddizatnda
Yaptklarm, yapacaklarmn teminatdr gibi bir yol izlemeye alm, faaliyetlerinin
samimi olduunu altn izerek tekrar etmitir. Havaclk konusundaki almalarna deinen
681
Parti Program iin Bknz: Trkiyede Siyasi Dernekler II, s. 111-125.
682
Fruzan Hsrev Tkin, Trkiye'de Siyas Partiler ve Siyas Dncenin Gelimesi 1839-1965, Elif Yay.,
683
Tark Zafer Tunaya, Trkiye'de Siyas Partiler (1859-1952), stanbul 1952, s. 640.
684
Tunaya, Trkiyede Siyasi Partiler (1859-1952), s. 641.
150
Demira, yetitirdii genlerin ne derece yeterli olduklarn o kadar uu tecrbelerini kazasz

atlatmalarna balamtr. Vatann mran iin yaptm hamleler ahslarn muvaffakyeti
hkmetin bana bir gaile amak ihtimali olduu iin teebbslerin baltalanmas,
krletilmesi lazmdr eklinde karland Halkn devletilik idaresinden dolay maruz
kald bin bir eit strap, felaket ve hakszlklar nlemek zere Milli Kalknma adl bir
parti tekili ile adalet, shhat, servet ve saadeti salayacak prensiplerin en geni mikyasta
millete tatbikini tasavvur ettim eklinde kendi idealini ifade etmeye almtr685. Bu
balamda dedikodularn nn kesmek amacyla Demiran stanbul Valiliine Milli
Kalknma Partisi kuruluu ile ilgili olarak gnderdii bir yazda, partinin baka milletlerden
adapte edilmedii, hkmeti devirmek ve iktidar ele geirmek isteyen bir teekkl olmad
belirtilmitir686.
Ancak partinin kurulma aamasnda izin konusunda bir takm sknt ve endielerin
olduu dikkat ekmektedir. stanbul Valilii, yapt ilk incelemede partinin programnda
bulunan, Kuvvetler birlii ilkesinin reddi, ayan meclisi tekili, cumhurbakannn halk
tarafndan seilmesi gibi konularn anayasaya aykr olabileceini dnerek sunulan
dilekeyi ileri Bakanlna gndermitir687. Bakanlk ise sadece ekil ynnden deiiklik
yaplmasn istemitir688. Yaplan son deiikliklerle beraber Bakanlar Kurulu 5 Eyll 1945de
ayn zamanda partinin Milli kelimesini kullanmasn kabul etmitir689. Parti genel bakan
olarak Nuri Demira, genel sekreter olarak da Hseyin Avni Ula Beyler belirlenmitir690.
Demira ve Cevat Rifat Atilhan, partinin idare meclisinde yer almam ve sadece kurucu ye
olarak kalmlardr. Parti iinde siyas ve fikr ynlerden en dikkat eken iki isim Ula ve
Atilhandr. Ula, Birinci TBMM dneminde Erzurum milletvekiliyken Atatrke muhalif
olan kinci Grupun ierisinde yer almt691. Atilhan da bildik radikal fikirleriyle n
plandayd. Atilhann partideki en nemli rol, partinin zmirdeki tekilatlanma
almalarnda n plana kmtr692.
685
Ayn Yer.
686
Trkiye'de Siyas Dernekler, C.2, T.C ileri Bakanl Emniyet Genel Mdrl Yay., Babakanlk
Devlet Matbaas, Ankara 1950, s. 107.
687
Milli Kalknma Partisinin Nizamnamesi Tetkik Edildi, Cumhuriyet, 31 Temmuz 1945, Nu: 7526, s. 2.
688
Milli Kalknma Partisi Nizamnamesi Geri Gnderildi, Cumhuriyet, 7 Austos 1945, Nu: 7533, s. 2.
689
BCA, 030. 18. 01. 02. 109. 55. 3.
690
Milli Kalknma Partisinin dare Meclisi Teekkl Etti, Tasvir, 20 Ekim 1945, Nu: 203, s. 1, 3.
691
Ahmet Demirel, Bir Demokratn yks: Hseyin Avni Ula, Tarih ve Toplum, C.23, ubat 1995, S. 134,
s. 88-95.
692
Milli Kalknma Partisi zmirde ube Kurmak in Teebbse Giriiyor, Cumhuriyet, 27 Eyll 1945, Nu:
7583, s. 3.
151
Parti, ilk seim deneyimini 1946 Belediye seimlerinde gstermi, CHP adaylaryla
arpm ancak geri ekilmek zorunda kalmtr693. Nuri Demira, seim ncesi yaynlad
bir beyannamede nnnn tarafgir davrandn ve CHP propagandas yaptn ileri srm,
ancak bu iddialar Cumhurbakanl tarafndan tekzip edilmitir694. Bu atmosfer iinde
yukarda da belirtildii gibi seimlerin hileli olduu gerekesini ne sren Parti, son gn
seimlerden ekilmitir695. Parti, seimlerin iptali iin yapt tm giriimlerden eli bo
kacak ve seimler iptal edilmeyecektir696. Sesini duyurmak iin bir miting tertip etmeyi
dnse de stanbuldaki rfi dare Komutanl da buna izin vermeyecektir697.
1946 Milletvekili seimlerinde de partinin darda kald grlecektir698. 10 ilde
katld 1950 Genel Seimlerinde de stanbuldan 20 aday gsteren MKP, buradan ancak
121.353 oy alm ve yine baar elde edememitir. Seimlerde bask yapld konusu
zerinde srarla da durmutur699. Nuri Demiran 14 Ekim 1957deki lmnden sonra MKP,
artk kapanma srecine giriyordu. Genel Kurulu toplanamadndan mnfesih saylm, Milli
Birlik Komitesi dneminde resmen kapanmtr700.
Partinin programnda yer verdii slam Birlii-ark Federasyonu fikri, bir bakma
Atilhann grlerini hatrlatmaktadr. Demira, Trkiyenin slam dnyas ile birlemesi
konusunda unlar ifade etmitir: Bizi NATOya bile bin zorla kabul ettiklerini biliyoruz.
Yarn her hangi bir Avrupa Birliine katlabilmemiz iin din, anane ve kltrmz, hatta ve
hatta tarihimiz bile bize yardm edemez. Bu itibarla bizim tek kurtulu aresi slam ve ark
Birliini kurmaktr hem de bu iin ncs sfatn tamak bizim iin hem mmkn hem de
kolaydr. 701
Parti, kurulduu daha ilk sralarda dahi i anlamazlklarla alkalanmtr. Partiden
ayrlan ilk kurucu ye Hseyin Avni Ula olmutur. Ulan ayrlma sebebini Demira, onun
partiyi nerdeyse Terakkiperver Cumhuriyet Frkas ile tarihi bir ba kurmasna balamtr.
Bunda da Ulan bu yndeki aklamalar etkili olmutur702. Demira ise, MKPnin hibir
parti veya grubun devam olamayacan ifade etmitir703.
693
694
BCA, 030. 01. 128. 832. 02.
695
Seimler Dn Yapld, Tasvir, 27 Mays 1946, Nu: 419, s.1, 2.
696
Demokrat Parti Seimlere Giriyor, Tasvir, 17 Haziran 1946, Nu: 440, s. 1.
697
Milli Kalknma Partisinin mitingi, Tasvir, 1 Haziran 1946, Nu: 423, s. 1.
698
Orhan zacun, Siyaset Tarihimizde Milli Kalknma Partisi, Yakn Dnem Trkiye Aratrmalar, 2000,
S. 2, s. 210.
699
700
Mustafa Mjdeci, Trk Basnnda Milli Kalknma Partisi, Ekev Akademi Dergisi, 2005, Y. 9, S. 25, s. 188.
701
Mahmut Necmettin Deliorman, Nuri Demiran Hayat ve Mcadeleleri, stanbul 1957, s. 121.
702
Milli Kalknma Partisi Resmen Faaliyete Geti, Tasvir, 28 Ekim 1945, Nu: 211, s. 1,2.
703
Milli Kalknma Partisi dare Meclisi Bakannn stifas, Tasvir, 22 Kasm 1945, Nu: 233, s. 1.
152
Atilhan da Demira ile anlamazl den bir isimdi. Rifat N. Bali, Atilhann
Demira ile kavgaya tutumasn, onun partinin bana gemesine balamaktadr704.
Abdurrahman Dilipak ise Atilhann haddizatnda geimsiz biri olmasn rnek gsterirken,
byle bir dnceden bahsetmemektedir705. Gerek Atilhann gerekse de Demiran
birbirlerini partiden ihra eden ifadeler kullanmas dikkat ekicidir. Demiran banda
bulunduu dare Heyeti, Atilhan ve birka arkadan partinin nfuzunu suiistimal etmek ve
parti aleyhine yanl beyanlarda bulunmakla sulam ve Haysiyet Divan karar ile bu
kiilerin partiden atldklarn ilan etmitir. Atilhan da Haysiyet Divan Bakan sfatyla parti
ubelerine gnderdii bir yazda, 3 Mart 1946 tarihinde aldklar bir kararla Demira parti
bakanlndan aldklarn aklamtr706. Atilhan ayrca u aklamay yapacaktr:
Kuruluumuzdan beri efkr- umumiyeye ve matbuata alay mevzuu olduk. Hlbuki ok
vatanperverane niyetlerle bu ie girdik. Memleket davalar taahht ii deildir. Mefkre ve
704
Bali, Musann Evlatlar, s. 231.
705
Abdurrahman Dilipak ile 3 ubat 2012 tarihinde yaplan grme
706
Milli Kalknma Partisinin 15.10.1946da Nuri Demiran ihracndan sonra yaynlad bir muhtrada unlara
deinilmitir: Memlekette demokratik nizamn kuruluunda n ayak olan hi phesiz iktidar partisidir. Onun
bu sahadaki hsnniyetinden phe varit olamaz. nk bu partiyi kuranlardr ki bu memleketin istiklalini
kurtarmlar, byk inklaplarn baarmlar ve memleketi bugnk seviyesine ulatrmlardr. imdi yeni
demokrasi inklabn da gerek tekilat gerek ahsiyetleri ve gerek mazisi ve icraat itibariyle yine ancak birinci
planda bugnk iktidar partisi baarabilir. O halde daha doular zerinden ancak bir yl gemi olan yeni
partilerin vazifesi de iktidar partisinin bu sahadaki cehdini kr krne ve yanl inanlarla baltalamak deil
bilakis ona yardm etmektir Demokrat Parti bu meseleyi dnm ve mnakaa etmi bile deildir. Kuru
kuru bir tenkit ve ahsi ekime yoluna gitmitir. Halk arasnda dmanlk hislerini krklemitir. Halk Partisi
ile el ele vermeden muvaffak olmasna imkn yoktur ve olmamtr. Demokrat Parti, bir parti deil, belki bir
fraksiyondur Milli Kalknma Partisine gelinecek olursa, bu parti ilk kurulduu gnden itibaren liderinin
liyakatsizlii yznden doan buhranlar iinde rpnmtr. Partinin merkez idare heyeti azalar ile lider
arasnda daimi bir fikir ayrl cereyan etmi ve bu hal nihayet liderin sukutu ile neticelenmitir Fakat ne
are ki onlarn (azalarn) kanaat ve cehtleri, partiyi aylarca bir iftlik gibi idareye alan lider tarafndan her
zaman baltalanmtr MKP Umumi Meclisi, halen baz antidemokratik kanunlarn meriyette bulunmasna
ramen belediye seimlerine katlmaya karar vermitir. Ancak Nuri Demira idare heyetine sormadan seim
gn boykot kararn ilan etmitir. Bu hadiseden sonra Nuri Demira ile partinin sevk ve idaresinin mmkn
olamayacan gren idare heyeti kongreye kadar her trl faaliyette pasif kalmaya ve kongrede kendisi skat
ettikten sonra partiyi memlekete nafi bir hareket hatt zerinde yrtmeye karar vermitir dare Heyeti artk
kongreyi beklemeye imknn olmadn grm ve partinin etrafnda toplanm olan binlerce vatandan
mesuliyetini hissederek lideri partiden ihraca karar vermi ve bu ekilde kendisini layk olduu ekilde
cezalandrmtr. MKP merkez idare heyeti yalnz partiye deil fakat bu meyanda asl memlekete zararl olacak
faaliyet ve hareketlerde bulunan Nuri Demira ihra ederken, iktidar partisi ile temas etmeyi ve onu
kararndan haberdar klmay lzumlu adl eylemitir
dare heyetince babakanla gren bir partiliye babakan, ihracn seimlerden sonra ilan edilmesinin daha
uygun olacan belirtmitir. hra karar da seimlerden sonra ilan edilmitir. Bu kararn seimlerden evvel
ilannn ilk gnlerdeki karklk esnasnda pek ok tekilatn Demokrat Partiye inta edecei melhuz
olduundan idare heyeti bu ekli uygun bulmutur. zellikle eletirilen husus Demiran iktidar partisine ve
dier partilere bir parti bakanna yakmayacak ekilde taarruzlarda bulunmasdr. Dhili siyaset hakkndaki
beyanatlaryla da kamuoyunda kt tesir uyandrm ve parti mensuplarn zor durumda brakmtr. Muhtrada
iktidar partisinden MKPye vasi olmas isteniyor. Maddi imknszlktan dolay partinin sona ermesiyle btn
azalarnn Demokrat Parti tarafna gemesinin iktidar partisi aleyhinde bir gelime olacana vurgu yaplmtr
Anlalan hedefte Demokrat Parti vardr. ktidar partisinin mzaheretine mukabil MKP de memleketin dhili
siyasetinde ve ezcmle parti hayatnda iktidar partisinin siyaseti ile tamamen paralel bir siyaset takip edecektir
(BCA, 030. 01. 48. 285. 04.
153
vatan davas bir feragat ve samimiyet davasdr. Bu eksik olduu iin her gn yeni bir istifa ve
partiden karlma ile bu gnk zayf vaziyete dtk. Nizamname sarihtir. Nuri Demira
nizamnamenin birinci maddesine dayanlarak azlolunmutur. Bu meselede ne ben ne de Nuri
Demira bahis mevzuudur. Partinin liderini hadise seecek ve en yakn olann bamza
getirecektir.707
Tartmalar sertleince iki taraf stanbul Valiliine bavururlar ve neticede Atilhan
haksz bulunur ve parti yeliinden karlr708. Bu i bununla bitmez ayrca Demira,
Atilhan mahkemeye verir ve 20 bin liralk tazminat talep eder709. Atilhan da Demiran,
kendisi iin Almanlardan 100 bin Mark ald ynndeki iddialarndan dolay 100 bin liralk
manevi tazminat istedii bir davaya bavurmutur710. Esasen bakldnda, partinin
kuruluundan itibaren Demiran Tek Adam olma dncesinin bu ayrmalarda birinci
dereceden etkili olduu dnlebilir711. Kurucu yeler arasnda yegne birlik, halkn yeni bir
parti erevesinde toplanabilmi olduunu grmekti712. Sonuta her iki kurucu ye Ula ve
Atilhan, partiden ayrlmlardr. Atilhana gre partinin idare meclisi, bir iki ahs dnda
gayet zayf, silik ve ahsiyetsiz kiilerden olumaktayd hatta ilerinde dolandrclar bile
vard713. Atilhann partiye dhil olmasnda yatan sebep, daha nce bir parti kurma
konusunda anlat Ula ile beraber maddi zorluklar dolaysyla Demiradan bor
istemeleridir. Ancak istedikleri para kendilerine verilmeyince onu parti bakanlna
getirmilerdir714.
Bu iddiay Ulan olu da dorulam, Demiran verdii eref szn unutarak
liderlie soyunduunu anlatmaya almtr715. Atilhan, MKP macerasn sonlandrmada tm
kabahati Nuri Demiraa yklemitir716.
707
Milli Kalknma Partisi ki Ayr Gruba Blnd, Tasvir, 22 Mart 1946, Nu: 353, s. 1.
708
Nuri Demira Hakl kyor, Cumhuriyet, 24 Mart 1946, Nu: 7758, s. 1.
709
Nuri Demira Cevat Rifat Dava Etti, Tasvir, 24 Mart 1946, Nu: 355, s. 1.
710
Milli Kalknma Partisindeki Ayrlk, Tasvir, 26 Mart 1946, Nu: 357, s. 3.
711
Kemal Karpat, Trk Demokrasi Tarihi, stanbul Matbaas, stanbul 1967, s. 132-133.
712
Samet Aaolu, Demokrat Partinin Douu ve Ykseli Sebepleri Bir Soru, Baha Matb., stanbul 1972,
s. 45.
713
Atilhan, Bizde Demokrasi Hareketleri, Yeni stiklal, 17 Kasm 1965, Nu: 222, s. 2.
714
Atilhan, Milli Kalknma Partisi Facias, Mcadele, 12 Mays 1947, Nu: 2, s. 2, 4.
715
Mehmet Ula, Baz Siyas Hatralar, Turan Matb., stanbul 1970, s. 9.
716
Atilhan, Bizde Demokrasi Yoktur Fakat Olacaktr, Byk Cihad, 2 Mays 1952, Nu:60, s.2. Atilhan, bu
konuda unlar dile getirmitir:
Onun (CHP) son gnlerinde hibir taraftan ilham ve kuvvet almayan dorudan doruya milletimizin barndan
fkrm, mstakil ve dava sahibi bir parti gzkmtr ki; btn gizli kuvvetlerin mterek hcumlarna ksa bir
mddet bile mukavemet edememi, banda bulunan adamn bilgisizlik ve hodkmlna kurban olmutur.
Programnn fikir ksm bu aciz muharririn, birok ksmlar da merhum Hseyin Avni Ulan eseri olan bu
parti Milli Kalknma adn tayor ve demokrasinin muvazaasz bayran elinde tutuyordu Akllara
hayallere gelmeyen entrikalar, dolaplar, yalanlar, iftiralar, paralar, tezvirat, yabanc parmaklar hepsi, hepsi bu
baht kara partinin zerinde toplannca ve Nuri Demiran hasta ruhunda makes ve yardmc bulunca tak ve
154
B. Trk Muhafazakr Partisi

8 Temmuz 1947 kurulan partinin kurucular, Cevat Rifat Atilhan, kr deer ve
Behet Demirgildir717. Kurucular Cevat Rifat Atilhan, Zekai Dik ve Yekta Greli olarak
gsteren Tunaya ise bu isimleri partinin 10 Nisan 1947 tarihinde stanbul Valiliine verilen
bavuru dilekesine gre kabul etmi olmaldr718. Yine Tunayaya gre tekilatlanmayan ve
faaliyette bulunmayan bu partinin yayn organlar Mcadele ve Milli nklaptr719.
Parti amblemini, Milli nklap ile paralellik arz eden ekilde kullanmtr. Buna gre
krmz zemin zerinde beyaz hilal, yukardan aaya doru ayakta duran bir bozkurt
seilmitir720. Amblem, aslnda partinin kurulu amacn ksaca zetlemekteydi: Trk
Milletini medeni alemde mmtaz, mesut ve mreffeh bir hale getirmek, Trk vatann dnya
apnda mamur ve zengin bir vaziyete sokmak. Gen nesli devlet makamlarna ve milli
mesuliyetlere itirak iin yetitirmek ve bize ecdadmzdan miras kalan btn maddi ve
manevi kymetler ve hazineleri muhafaza etmek gayesiyle Trk Muhafazakr Partisi adyla bir
parti kurulmutur.721
Fruzan Hsrev Tkin, partinin programn sadece slam esaslarna dayandrrken,
biraz da bu Bozkurt amblemini sanki saf d brakyor grlmektedir. Bu balamda Partiyi
dorudan Komnizme ve Yahudilie kar cephe alan bir parti olarak tanmlamtr722. Buna
ramen eserinde slam Demokrat Partisini tek cmleyle geitirmitir723. Naki Cevat
Akkerman ise, hem Milli Kalknma Partisi hem de Trk Muhafazakr Partisi iin Liberal-
Muhafazakr izgi takip ettiklerini belirtmektedir724.
Partinin alnda General Cafer Tayyar Paa gibi baz muvazzaf subaylar da
bulunmu, al konumasn Cevat Rifat Atilhan yapmtr725. Bu konumada Atilhan,
Partiyi tantrken dindar ve mfrit milliyeti gibi kavramlar kullanmtr. Konumasnda daha
ok din sylemlere yer verdii grlmektedir726. Tkinin Partiyi yukarda da belirtildii
zere tamamen slamc gstermesinde bunlarn etkili olabilecei dnlebilir. Ancak Abidin
revakyla bir anda gmbr gmbr yklp gittii grld. Bu hareket Demokrat Partiye yarad, hatr ve
hayallerinde olmad halde i bana geldiler.
717
Trkiye'de Siyas Dernekler, C.2, s. 455.
718
719
Ayn Yer.
720
Parti Program Madde 26 (Siyas Dernekler, s. 463).
721
722
Tkin, Trkiye'de Siyas Partiler ve Siyas Dncenin Gelimesi 1839-1965, s. 83. Parti nizamnamesi
iin Bknz: Mcadele, 3 Mays 1947, Nu: 1, s. 4.
723
Tkin, Trkiye'de Siyas Partiler ve Siyas Dncenin Gelimesi 1839-1965, s. 87.
724
Naki Cevat Akkerman, Demokrasi ve Trkiyede Siyas Partiler Hakknda Ksa Notlar, Ulus Basmevi,
Ankara 1950, s. 44, 57.
725
BCA, 490. 01. 438. 1816. 3. 6.
726
BCA, 490. 01. 438. 1816. 3. 13.
155
Nesimi daha arpc aklamalarda bulunacaktr. Abidin Nesimi, Atilhann kurduu Trk
Muhafazakr Partisinin programyla, kendisinin stanbul milletvekilliine adayln
koyduu zaman yaynlad bildirinin paralellik gsterdiini belirtmitir727. Abidin Nesimi
ismi, partiyle birlikte anldnda nem arz etmektedir. nk Rifat N. Bali de Abidin
Nesiminin partinin yayn organ olan Milli nklap dergisindeki imzal veya imzasz tm
yazlarn sahibi olduunu vurgulamtr728.
Partinin slami motiflere yer vermesi yannda daha ilk alta ortaya kan bir
grnt, partinin kendi kendisiyle elitii fikrini gndeme getirecektir. Bu balamda,
Partinin al Taksim Kristal Gazinosunda yapmas baz tepkilere sebep olacaktr. Bu
tepkileri deerlendiren Atilhan unlar ifade edecektir: Vatan Gazetesinde, bu ilk ve
samimi ve demokrasi ve hrriyet hareketi hakknda ertesi gn yle bir yaz kmtr:
Muhafazakrlardan otuz kiilik bir grup bir ikili gazinoda ilk toplantlarn yapmlardr.
Halkn bu tertip bir yazdan nasl ilham aldn kolaylkla tahmin edebiliriz.729 Bu
ifadelerden sonra ise szlerini u ekilde balayacaktr: Btn bu menfi ve ykc
kurumlara cephe alm olan Trk Muhafazakr Partisi sesini Amerikaya, Arabistana ve
Hindistana kadar duyurduu halde Babaliye bir trl iittiremiyor.730
Atilhan, 17 Ekim 1947de Beiktata alan ile tekilatnda da bir konuma
yapacaktr. Bu konumada ise parti programnn dnda yer alan konulara deinmitir. Yazm
hayatnda ska zerinde duraca ekilde bu konumada yegne hedefi CHP iktidar
olmutur. Ayrca taze bir parti olan DPnin de iktidar olmas halinde pek farkl olamayaca
ynnde iddialarda bulunmutur731.
CHPnin TMP hakknda hazrlam olduu bir raporda, parti yeleri hakknda bilgiler
verilmekteydi. Buna gre yeler arasnda mavnaclar, tula iileri, bahvanlar, kayklar,
seyyar iiler ve esnaflar yer almaktayd. 400e yakn yesi olduu tahmin edilen partide
727
Nesimi, s. 235. Nesimi, ayrca unlar da dile getirecektir:
Parti adna baklacak olursa gerici bir parti olduu kans uyanabilir. Oysa partinin muhafazakrlnn
dnya ailesi iinde Trkln milli varlnn korunmas anlalr. Dier bir deyimle partinin muhafazakrl
Trkiye toplumunda dinsel zelliklerin muhafazas deildir. Trk Muhafazakr Partisi, program itibariyle
maneviyat sosyalist partisidir. Partinin yayn organ olarak Milli nklap dergisi kurulmutur. Bu dergideki
btn yazlar benimdir. Bir ksmnda imzam vardr, bir ksm imzaszdr. zellikle derginin dergiden bamsz
olarak baslp yaylan yayn program ok ilgintir. Dergi alt say kmtr. Yaynn durdurmasnn temel
nedeni dergiyi hibir genel bayinin almam olmasdr. Pek az okunan bu dergi, kamuda gerekli yerini
alamamtr. Derginin ilerici, devrimci niteliini CHP Adana Milletvekili Remzi Yregir sezdi. CHPye bir
nerge vererek solcularn din kisvesine brndklerini ve bu kisve altnda grlerini yaydklarn buna kar
tedbir alnmas gerektiini ne srd ( Age, s. 236.).
728
729
730
Atilhan, "Bu Ate Olduu yerde Sndrlmelidir", Hradam, 27 ubat 1951, Nu: 51, s. 2.
731
BCA, 490. 01. 438. 1816. 3. 10.
156
100e yakn emekli subay ve malul asker bulunmaktayd732. Partinin program bizzat Atilhan
tarafndan hazrlanmtr. Atilhan bu konuda ksaca Tarafmdan meydana getirilmi olan
Trk Muhafazakr Partisi programnn esbab mucibe ksmnda -Gen nesli devlet
makamlarna ve milli mesuliyetlere itirak iin yetitirmek- kayd vardr.733 demektedir.
Parti, program erevesinde dnldnde Milli Kalknma Partisine benzemektedir. Ne
kadar isminde muhafazakrlk olsa da ekonomi politikas olarak yabanc sermayeye kar
olmad grlmektedir. Atilhann bizzat hazrlamasndan dolay programnda yer alan
nemli baz hususlar belirtmekte fayda olacaktr. Bylece Parti hakknda somut bir izlenim
meydana getirilebilir. Parti, kurulu amacn u ekilde belirtecektir: Trk Milletini medeni
lemde mmtaz, mesut ve mreffeh bir hale getirmek, Trk vatann dnya apnda mamur ve
zengin bir vaziyete sokmak. Gen nesli devlet makamlarna ve milli mesuliyetlere itirak iin
yetitirmek ve bize ecdadmzdan miras kalan btn maddi ve manev kymetler ve hazineleri
muhafaza etmek.734 Parti be umdeye dayanmaktayd. Bunlar adalet, demokrasi, ahlk,
refah ve umrandr (Madde 1)735.
Yukarda da deinilen partinin din konusundaki tutumu ise tam anlamyla kapal
kalyor ve sadece muhafazakrlk kavram Atilhann ifadelerinde beliriyordu: Bizim
anlaymza gre muhafazakrlk; mill, din, sosyal ve ekonomik tekmln remzidir.
Ecdadmzdan bize miras kalan grnr grnmez btn iyi eyleri, iyi ananeleri muhafaza
etmesini bilen muhafazakrlk, ayn zamanda ecdat yadigrn asri ihtiyalara gre tekml
ettirmesini de biliyor. urasn iyice hatrlamaldr ki, cihanda demokrasiyi meydana
getirenler muhafazakrlardr. Bunun iin bu mefhum imdiye kadar layk olduu ihtiram
mevkiini muhafazaya muvaffak olmutur: Maksadmz ksaca yle hlasa edebiliriz: Biz
benliimizi ve zerinde tahripkrane propagandalar yaplan z hrriyetimizi muhafazaya
azmetmi olduumuz iin bu ismi aldk. Yapclk, gr farklar, alma metotlar ve btn
modas gemi sistemlere itibar etmememiz bizim mmeyyiz vasflarmzdr.736
Ancak parti, umdeler arasnda yer alan ahlk ile aka deinilmeyen din kavramn
zdeletirmitir. Dini, ruhun en derin ve en kutsal kaynaklarndan gren TMP, slam
irticadan ve gerilikten nefret eden bir din olarak grdn ifade etmekteydi. Hatta gerek
732
BCA, 490. 01. 438. 1816. 3.12.
733
Atilhan, "Trk Genliinin Tarihi Mesuliyeti ve Vazifesi", Hradam, 30 Ocak 1951, Nu: 43, s. 2.
734
Siyas Dernekler, s. 459.
735
Ayn Yer.
736
BCA, 490. 01. 438. 1816. 3.
157
anlamda demokrasiyi dnyaya getiren de yine slam dini idi. Dolaysyla tm fikirlerden
hareketle parti, din derslerini okullarda mecburi hale getirme dncesinde idi737.
TMP, devlet idare eklinde Cumhuriyet olmasndan yanadr (Madde 2). Ayrca Ayan
Meclisi gibi bir yaplanmay da dnmtr (Madde 6). Brokraside memur saysn
azaltmak buna binaen maalar fazlalatrmak amalar arasnda yer almaktadr (Madde 8).
Askerlik konusunda olduka tutucu olduu gzlerden kamamtr. MKPnin aksine askerlii
hem mecburi tutmakta hem de sresini 1,5 yl olarak belirlemekteydi (Madde 9).
Parti, ekonomide daha nce belirtildii gibi Liberal grlmektedir. Atilhana gre
devletilik politikasn takip eden baz devletler geici bir zenginlik yakalamlarsa da, sistem,
ferdin ve ahs teebbsn zararna ilediinden bir zmre zenginlii meydana getirmekten
teye gitmemitir738.
Parti, eitim ve eitimcilere olduka nem vermektedir: rfan ordusunun babular
saylan btn ilk, orta, lise ve yksek mektepler retmenleriyle niversite doent, profesr ve
ordinarys profesrleri hususi bir alamet tayacak her yerde itibar greceklerdir (Madde
14).739
Sosyal hayatn merkezi durumunda olan kutsal aile messesini ikame ettirmeyi
amalayan parti, Yirmi iki yana gelip de hastalk ve sakatlk gibi mcbir sebep olmadan
evlenmeyen bekr erkekler devlet hizmetinde iseler evlenmedike terfi edemez ve maalarna
zam yaplmaz. Memur olmayan bekr erkeklerin her trl vergilerine yzde yirmi zam yaplr
(Madde 15). gibi bir maddeyle konuya ne kadar duyarl olduunu da gstermektedir740.
Bunun yan sra; Shhat Vekleti nfusun artmas ve on be sene iinde otuz milyonu bulmas
iin doanlar yaatmak ve grbzletirmek ve anneleri douma tevik iin elinden geleni
yapacaktr (Madde 19.)741.
Milliyeti ve muhafazakr olan partiden vatan urunda arpanlar unutmak elbette
beklenemezdi. Bu sebeple parti, stiklal Savana girmi olan btn yurttalarla, stiklal
Madalyasn tayan vatanperverler ve onlarn oluk ocuklarn terfi ve himaye etmek
emelimizdir (Madde 21) maddesini programna ekleyecektir742.
D politikada Trk-Arap Birlii Projesinde srarc olan parti programnda bunu da
dile getirecekti: Harici siyasette btn komu memleketlerle karlkl emniyet sayg ve
737
BCA, 490. 01. 438. 1816. 3.
738
Trk Muhafazakr Partisi Vazifede, Mcadele, 12 Temmuz 1947, Nu: 5, s. 1. Bunun yannda Atilhana
gre Anadoluda, adeta bir Afrika sefaleti ve gerilii hkm srmektedir (Ayn yer).
739
740
Ayn Yer.
741
742
Ayn Yer.
158
dostluk iinde yaamak emelimizdir. Bir Trk-Arap birliine taraftarz. Bu federasyonda

birlemi memleketleri temsil etmek zere mterek bir meclis kurulacaktr. Bu meclis federal
devletlerin dier dnya milletleriyle iktisad ve siyas ve mal mterek mnasebetlerinin uzun
bir istikbal iin ekonomik, kltrel ve teknik bir ekil almas iin icap eden esaslar tanzim
edecektir (Madde 25).743
Parti tam olarak tekilatlanamam ve faaliyete geememitir. CHP hkmeti ise
partinin, Cahil, mrteci ve mutaassp halk arasnda bir etki uyandrabileceini, hatta bir
tarikat olabileceini dnyordu744. Parti, somut bir dzeyde alma gsterememesiyle ve
ayrca Atilhann maiyetiyle birlikte Necip Fazl Ksakrekin Byk Dou hareketine
katlmasyla, 1952 ylnda kendi kendine dalp gitmitir.
C.slam Demokrat Partisi

Trkiyenin ilk slamc Partisi kabul edilen slam Demokrat Partisi (DP) 27 Austos
1951de stanbulda kurulmutur. Kuruculuunu Cevat Rifat Atilhann yapt partide,
kendisi gibi asker kkenli be ye bulunmaktayd. Bunlar, Emekli Albay Kerim nan, Emekli
Bahriye Zabiti Hakk Sadk Acarl, Emekli Albay Nuri all ve Emekli Binba Feridun
Okyanustur745. kinci Bakan Zht Bilimer ise, daha nce 30 Eyll 1949da stanbulda
kurulan Toprak, Emlak ve Serbest Teebbs Partisinin kurucular arasnda yer almtr746.
yelerden bir bakas ise Atilhan ile birlikte Byk Dou macerasna girip cemiyetten ihra
edilen bir isimdi: Mahmut Dnr.
Kuruluunu mteakip on vilayette yz elli kadar ubeye ve iki bini aan yeye sahip
olan slam Demokrat Partisinin ilk faaliyete geen ubesi de Malatya olmutur. Malatyada
Demokrat Partinin yenilgiye uramas dolaysyla Atilhan, slam Demokrat Partisine atfta
bulunarak Malatyallara yle seslenecektir:
stediiniz bir teekkl btn yapc ve terakkiperver elemanlaryla ve cesur
sistemleriyle ok yaknda karnzda bulunacaktr. Bu teekklde srmal, rtbeli, unvanl ve
mstamel hretli insanlardan ziyade iddiasz fakat daval, rtbesiz fakat kudretli korkusuz ve
imanl insanlar greceksiniz. te ancak o zaman tarih sizi mesul tutabilir. Bugn mazur
tuttuu gibi747
743
744
BCA, 490. 01. 438. 1816. 3. 13.
745
746
747
Atilhan, "Bu Ders Demokrat Partiye Azdr", Hradam, 27 Temmuz 1951, Nu: 93, s. 2.
159
Yeni ubelerin almas iin de Partiye gn getike artan talepler olmaktayd748.

Partinin Merkez dare Meclisi ise u isimlerden oluturulmutur: Nuri all, Osman Yksel,
Hakk Sadk Acarl, brahim Gr, Feridun Okyanus, kr zsaraolu749.
Atilhan, slam Demokrat Parti Bakan sfatyla yapt bir konumasnn sonunda
dinleyicilere kendisine oy verip vermeyeceklerini sorduunda ald Canmzla, bamzla
cevabn beenmez. Onlara, oylarnn kymetlerini bilmeleri gerektiini, her gzel konuana
kanmamalarn, bu soruyu soranlara da Sen bu memleket iin ne yaptn, hangi hizmetlerde
bulundun? tarznda bir soru sormalarnn nemini belirtmitir750.
Parti, yayn organlar olarak Hradam, Byk Cihad, Yeil Bursa751, Yeil Nur gibi
yayn organlarn kullanmtr752. Bunun yan sra Sebilrread ve Serdengeti mecmualar
da DP yanls yazlaryla dikkat ekmitir. Genel anlamda baklacak olursa parti, Byk
Dou geleneinden gelen insanlardan olumaktayd753. Bu doaldr nk o dnemde slam
sylemleri aktan ve en radikal ekliyle kullanan tek hareket olarak Byk Douyu
gstermek mmkndr. Bu almadan nce yaplan bir doktora tezinde iddia edildii gibi
748
slam Demokrat Partisi Haberleri, Byk Cihad, 26 Ekim 1951, Nu: 33, s. 1.
749
slam Demokrat Partisi Haberleri, Byk Cihad, 9 Kasm 1951, Nu: 35, s. 2.
750
Atilhan, Yuvarlak Laflarla Devlet dare Edilmez, Yeni stiklal, 7 Temmuz 1965, Nu:204, s.2. slam
Demokrat Partisi baln tayan bir iirin son ktasnda u dizeler sralanmtr
Bugnk nderin Cevat Rifatn
Konutuu szn deeri altn
Sarraf sarraf gezsen alnmaz satn
Maln olan slam Demokrat Parti (Byk Cihad, 12 Ekim 1951, Nu: 31, s.1).
751
Sahibi ve Mesul Mdr M. Ziya Balolu olan gazete, isminin hemen altnda slam Demokrat Partisi'nin
Organdr ibaresini tamaktadr. lk saysnda;
Cenab- Hakk'n ismi ile balar ve milletimize yeniden zafer ve istiklal bahetmesinden dolay sonsuz
hamdsena eder ve Resul- azamna ve al ve ashabna salat selam ve sonsuz tazimler ederiz. Gece gndz
rahatlarn terk edip bizim iin alan, bize demokrasi, hrriyet ve huzur temin eden, byk milletimizin
kalknma ve erefle ykselmesinde amil olan devlet reisinden gece bekisine kadar btn idare ve adalet
memurlarmzn, milletimizi drlm olduu tefrika sefahat yolundan ayrp birlie ve hakikate gtrmek iin
hibir maniden ekinmeyerek hakikati syleyen ilim ve irfan sahiplerinin milletimizi dnp fedakarane alan
ve doruyu seen parti reisimiz ve mensuplarnn ve hsnniyetle alan dier partiler reis ve mensuplarnn
mukaddes vazifelerinde tam shhat ve afiyette ve isabette muvaffak olmalarn, kahraman ve madur milletimizin
artk ksa bir zamanda layk olduu en yksek eref ve hayata kavuturmasn Cenab- Hak'tan niyaz ederiz
denmekteydi (Yeil Bursa, 28 ubat 1952, S.1, s.1). Atilhan ise, hacmi kk davas byk dedii bu gazetenin
huzura karldn syleyerek gazetede slam Demokrat Partisi ile ilgili haberlerin verileceini belirtmitir. Bu
gazetenin stunlarnda ilan paralarn Yahudilerden veya herhangi bir kaynaktan alan satlm vicdanlarn,
kiralk kalemlerin menfaat ve ihtiras kokan yazlarn deil, kendi sesinizi, milletin sesini bulacaksnz (Atilhan,
Trk'n Sesi- Trk'n Davas, Yeil Bursa, 28 ubat 1952, S.1, s.3).
752
Partinin Nizamnamesi iin Bknz: Hradam, 4,7,11,14 Eyll 1951.
753
Haluk . Karabatak, slam Demokrat Partisi, Tarih ve Toplum, C. 22, Ekim 1994, S. 130, s. 7. (Parti ayn
zamanda Trk Milliyetiler Dernei, lim Yayma Cemiyeti, Trkler Yardmlama Dernei gibi rgtlerle de
ilikideydi ve bunlar partinin tabann oluturmaktayd. Bu dnem basnn yaygn iddiasna gre partinin ran
kaynakl Fedaiyan- slam Cemiyet ve Mslman Kardeler rgt ile de yakn ilikileri mevcuttu. Bu konudaki
pheler zellikle Yalman'a suikast giriimi dolaysyla youn ekilde dile getirilmitir).
160
Atilhann Ksakrek ile ilikisinin olup olmamas754, bize gre pek de nemli
gzkmemektedir.
Partinin en olayl ubesi Bursa Tekilat olacaktr. Ziya Balolu bakanlnda alan
tekilat, al treninde parti binasna sancak ekme yoluna gitmiti. Ayrca yetkililerin al
merasimini dual yapmalarna da Bursa Valilii msaade etmemitir755. Bunun zerine DP
tarafndan yaplan aklamada unlara dikkat ekilmitir: Mslman Trk kanyla sulanm
ve elde edilmi bir vatan topra zerinde hkmet makamlar elleriyle Efeste Hristiyan
merasimi yaplmasna delalet eder ve Hristiyanlar her trl dini merasim yaparken,
Demokrat ngiltere ve Demokrat Amerikada Churchill ve Mister Trumann dualar ve din
merasimlerle yeni yllar tesit etmelerine mukabil, bizdeki bu tahdidin halk arasnda iyi
tesirler brakmad bildirilmektedir.756 DP Bursa Tekilatnn bu sancak ekme hareketi,
partinin kapatlma davasnda nedenler arasnda bir isnat halini almtr.
Parti, amacn u ekilde aklamtr:
Maddi ve manevi llerle ve btn mana ve mulyle Trk milletini medeni lemde
mmtaz ve tarihi ile erefli mazisine layk bir refah ve mran seviyesine karmak ve Trk
vatann en ameli ve yapc sistemlerle ve cezri almalarla batanbaa imar etmek.757
Atilhan ise partinin amacn yle aklyordu: Manev hviyetimize vurulan zincirleri
krmak, btn bozguncu ve devirici kuvvetleri bir lahzada yok etmek, mlkmz yediden
yetmie, zenginden fakire kadar yekpare bir almayla imar ederek, vatanda mesuliyet ve
vazife hissini hkim klarak mazide olduu gibi anlar ve erefler iinde ba gklere
ykselmi, sz hrmetle dinlenir, kuvvetli, kudretli ve zengin bir millet olmak iin biz de
tekilatlanyoruz. Partimiz, sarih, veciz ve katidir. Bu tekilata verdiimiz isim slam
Demokrat Partisidir. Haydi vatanda saflarmza gel, vebal ve mesuliyet senindir.758
Bu yaz partinin kapatlmas davasnda savclk tarafndan delil olarak sunulmu fakat
bilirkii heyeti yazy su olarak grmemiti. Yine Partinin, zerinde hibir taviz ve
fedakrlk yaplmayacan belirttii umdeler de ahlk, anane, adalet, alma, i, hrriyet
eklinde sralanmtr759.
Parti programnda din olgusu n plana karlrken zellikle Komnizm ve
Farmasonlukla mcadeleye dikkat ekilmekteydi (16. Madde): Bunun iindir ki slam
Demokrat Partisinin ana programnn beinci maddesine Farmasonluk gibi haddi zatnda
754
Celil Bozkurt, Eserleri ve Fikirleriyle, s. 137.
755
Byk Cihad, 1 ubat 1952, Nu: 47, s. 1.
756
slam Demokrat Partisi Haberleri, Byk Cihad, 1 ubat 1952, Nu: 47, s. 1.
757
758
Atilhan, Dank Olmann ve Tekilatszln Cezasn ekiyoruz, Byk Cihad, 4 Ocak 1952, s.1-2.
759
Ayn Yer.
161
beynelmilel karakter tayan devirici ve bozguncu kuvvet bir anda milletin bandan def-u ref
edilecektir kayd konmutur. Bu, byk bir azim ve iman iidir.760
Celil Bozkurta gre, DP iin Trk bayrann glgesinde yaayan tm insanlarn
din ve vicdan zgrln garanti ederek Laikliin ilevsel ynn benimsemi olmas
ifadesi761 pek de gereki gzkmemektedir. Atilhan, haddi zatnda slam ile Demokrasi
kavramlarn yan yana getirerek eliki iine dm olsa da onun Laiklik konusunda fikri
aktr ve buradaki garanti slam bir garantidir. Keza slamdaki zimmi hukuku n plana
karlm grlmektedir. Ancak Atilhandaki Komnizm ve Farmasonlukla dorudan
Yahudilik ile ilgili mcadele, genele baklrsa slam olmaktan ok, Trk bir karakter
tamaktadr. nk Atilhandaki Yahudi kartl slamn ierdii ekilde olmaktan ok
uzak gzkmektedir: Mthi bir propaganda ve sz tufan iinde kaybolan zaman
nlemek iin milletin ve tarihin nne, mazilerinde zerre kadar leke ve aibe olmayan,
hrszlk ve ihtirastan beri olan fedakr, muvaffak, alkan, mtevaz ve cesur ve imanl
insanlardan mrekkep bir slam Demokrat Partisi karm bulunuyoruz. Burada Komnizm,
Siyonizm ve Farmasonluk son derece menfur, merdud ve memnudur. Btn bu gizli
kuvvetlerin tesir ve iradelerinden azade ve uzak, yalnz milletin selametini dnen ve onu
iine dt maddi ve manevi sefalet ve skttan kurtarmak gayesinden baka bir emel
yoktur Kymetini bilmek ve ona drt elle sarlp Siyonist ve Farmasonlara kar
kuvvetlendirmek hepimizin bugn iin en mukaddes vazifesidir.762
Bunlara ramen Atilhan, Masonluun tehlikesine pek dikkat edilmediinden ve bunun
tam anlalamadndan yaknyordu. DP Menemen le Bakan Ahmet lkolun Masonluk
hakknda Bavekil Muavini Samet Aaoludan sorduu soruya ald cevaba atfta
bulunuyordu: Ben elhamdlillah Mslmanm fakat Farmasonluk fena bir ey deildir.
Hrriyet dnyasna kar kt vaziyete dmemek iin onu kapatamayz.763
DP, yasamada pek de yabanc olmayan ekilde Atilhann dier parti
deneyimlerinde olduu gibi- Ayan Meclisinden yanadr (6. Madde). Devlet idare sistemini
ise tevsii mezuniyet ve geni salahiyetli mesuliyet esas zerine kurmutur (10. Madde).
12. Maddede yer alan stanbul iin zel dzenlemeler sanki eski bakente bir zlemin
ifadesi olarak grlebilir. Buna gre, ehrin ekonomik ve sosyal geliimi iin yurt dndan
uzmanlarn getirilecei belirtilmitir. Ayrca vatandalarn sermayeleri ile de katlabilecei bir
milyar liralk bir imar bankas kurulacaktr.
760
Atilhan, "Mlkmz Paralayan, manmza El Koyan", Hradam, 23 Ekim 1951, S. 118, s. 4.
761
Bozkurt, Eserleri ve Fikirleriyle, s. 140.
762
Atilhan, "Din Onlarn Politikalarna Alet Olamaz", Hradam, 18 Ocak 1952, Nu: 143, s. 4.
763
Atilhan, Aldanyorsunuz Aaolu, Byk Cihad, 18 Ocak 1952, Nu:45, s.1.
162
Komnizmi bertaraf etmek iin zellikle ii kesimine ynelik tedbirler de dikkat

ekmektedir. Bunun iin parti, iilerin standartlarn ykselteceini ngrmekteydi (13.
Madde).
Eitim alannda 7 yllk zorunlu eitimi getirmektedir. Planl bir eitimle nesil, her
trl hurafe ve Yahudi uydurmalarndan arndrlarak Mslmanln tm ulv ve ahlk
prensiplerini reneceklerdir.
Parti kltr ve ky ilerine hususi bir nem vermitir. zellikle kylerdeki durumu bir
Orta Afrika Sefaleti ve lk a Hayat olarak tanmlamaktadr. Bu yzden zirai
modernlemeyi hedeflemitir. Ziraat memurlarnn kylerde bizzat alarak kylye rehberlik
etmelerini ve bunun karlnda da belli bir hisse almalarn salayacaktr. Yatl okuyan
ocuklara da zirai iler teorik ve pratik olarak retilecekti. Nahiye merkezlerinde bulunan
okullarda tm iftilik aletleri bulunacakt (20. Madde). Bu bir bakma Ky Enstits
sistemini artrmaktadr.
Aile kurumuna byk nem veren ve bunu da adeta bir milli dava haline getiren DP,
evlenmeyi kanuni meyyidelere balayarak tevik etmeyi amalamtr. Bunun iin bekr
vatandalarn vergilerine zam yaplacak ve bekr memurlarn terfileri geciktirilecekti (18.
Madde).
Ticaret mutlak surette serbest olacak, btn tahditler kaldrlacak, Tekel idareleri
derhal lavedilecektir (21. Madde).
Makam ve memuriyet nfuzunu suiistimal ederek milli bnyenin ahlk, iktisad ve
siyas varln bozmu olanlar ar cezalara arptrlacaktr (22. Madde).
Atilhan, DPnin d politika izgilerini yine slam Birlii dncesiyle izmitir.
zellikle Milli Mcadele yllarnda Trkiyenin Mslman lkelerden byk destek
grdn fakat savatan sonra onlara srt evirdiini vurgulamakta idi764.
Partinin adnda yer alan slam kelimesi daha nce de deinildii zere Demokrasi ile
kullanlarak bir elikinin ifadesi olmutur. Celil Bozkurtun tezinde, Atilhann slam bir
dinin ifadesi olmakla beraber, bir siyasetin, bir doktrinin de iareti olarak grmesi konusunda
verilen bilgi zerinde ak bir yorum yaplmamtr. Bu almaya gre Atilhann
Demokrasiyi Modern Garp Demokrasisi ve slam Demokrasisi olarak snflandrmasn ve
slam Demokratik Kimliini765, slam ibaresiyle klasik demokrasiden ayrmasn nedense bir
764
Atilhan, slam Demokrat, Byk Cihad, 5 Ekim 1951, Nu: 30, s. 2.
765
slam Demokrat kavram mantkl bir kavram olarak grlmemektedir. Atilhann burada Bat dnyasndaki
Hristiyan Demokrat kavramna zendii aka belli olmaktadr.
163
eliki olduunu sylemekten geri durmutur766. Pekl, dnem itibariyle Tek Parti dililerinin
halk baya ezdii ve demokrasinin de ancak bir kurtulu alameti olarak grlmesi ve bu
algnn yaygnlk kazanm olmas dnlebilir. Ancak neticede ne olursa olsun Atilhan gibi
eserlerinde birok ayet ve hadisi referans alan bir yazarn slam ile Demokrasi kavramlarn
bilmeden yan yana getirdiini dnmek pek aklc gelmemektedir. nk slam, temelde
kendisinden baka tm sistemleri altst etmi ve onlar taut olarak isimlendirmitir. Bir
ayette, Kim Allahn indirdii hkmlerle hkmetmezse onlar kfirlerin ta kendileridir767
gibi gayet ak ve kesin ifade kullanlmas ve bunu da Atilhan ve fikirdalarnn bilmemesi
dnlemez. Ksakrek dahi bu konuda daha kesin izgilere sahiptir. Mehur Genlie
Hitabesinde kendisi, Meclisinin Duvarnda Hkimiyet Allahndr yazmasnn hayalini
tayan bir genlikten sz etmitir768. Eer Atilhan, bunu bilerek yaptysa o zaman onun
oportnist bir yaklama sahip olduu akla gelebilir. Bunlara karn Atilhann slam
Demokrat kavramn u ekilde alglad grlmektedir: slam Demokratlar, modern
demokratlardan ayran balca vasf; bizim nazar ve ismi bir takm szlere balanmaktan
ziyade ktln bertaraf edilmesi, mcrimin ceza grmesi, namuslu insann namussuz
insandan daha ziyade bir hakka sahip olduunu kabul etmek Sz ve laf ve bol vaatlerden
kendimizi uzak tutarak tarihte ve mazide olduu gibi layk olduumuz kemale ve itilaya
ulamak slam Demokrat cmlesinin ifade ettii en muhtasar ve veciz manas da budur.769
Aslnda Atilhann Demokrasi anlayn tek bir cmle ile Bernard Shawn belirttii
ekilde zetlemek de mmkn grlmektedir: Bernard Shawa gre; ngilterede Demokrasi
o kadar ileri gitmitir ki biraz daha tekemml ederse Mslmanlk olur770. Aslnda Atilhan,
bu konudaki iddialarna srekli bir ekilde satr aralarnda belirtmitir. Ona gre, Demokrasi
btn garp leminde ilan edilen bir vecizedir. Fakat herkes bilir ki seim sistemi, halk
iktidarn laykyla temsil etmez, fakat sadece gizli gruplarn esrarengiz nfuzlarn ve tatbik
edilen gizli metotlar rtbas etmeye yarar. Bu sahte perdelerin arkasnda btn dnyann
efendileri olabilmeleri iin- istila ve istismarclarn en eytan rya ve hlyalarnn hlasas
gizlidir.771 Atilhana gre Siyonizmin belli bal istinat noktas ve maskesi demokrasidir772 ve
766
Atilhan, genel manada Demokrasiyi, herhangi bir kategoriye bal kalmadan Siyonizmin bir cephesi olarak
deerlendirmiti. nsanlk, Adalet, Kardelik gibi kavramlar, Yahudiliin uyku ilac gibi milletlere kar
kullandklarn belirtmitir (Atilhan, Trkolu Dmann Tan, s. 64,65).
767
Kuran- Kerim, Maide Suresi, 44. Ayet.
768
Necip Fazl Ksakrek, Hitabeler, Byk Dou Yay., stanbul 2002, s. 251.
769
Atilhan, slam Demokrasisinin Byk Rol, Byk Cihad, 28 Aralk 1951, Nu: 42, s. 2.
770
Atilhan, Ahval Bizi Bir Hrriyet ve Demokrasi Mcadelesine Davet Ediyor, Byk Cihad, 22 ubat 1952,
Nu: 50, s. 2.
771
772
164
demokrasi bu gnk Siyonizmin bir cephesidir773. Yine kendisi, Siyonistlerden verdii

rneklerle demokrasi hakkndaki grlerini perinlemeye almtr.
Yunan Komnist Partisinin 5 Eyll 1947deki konferansnda Apostolos Grozos, unlar
ifade etmiti: Devletlerdeki milli birlii kknden ykabilmek iin, demokrasi demagojisini
her trl imknlarla destekleyerek yirmi milyonluk bir devletin vatandalarn otuz ksma
blerek milli birlii zaafa drmeli ve parti grlerini dini gr ekline evirerek milletleri
olgunluk hislerinden tecrit ederek kavmiyete cilalatrmaldr.774 Ayrca Totaliter
hkmetlerin kinci Dnya Sava arifesinde bir iddialar vard. Demokrasiyi Yahudi, kendi
syleyip bakasn susturduu iin mdafaa eder diyorlard775.
Esasen Atilhan, demokrasi kavramn bir kurtulu reetesi olmaktan ziyade, Tek Parti
idaresinin sert dililerini krma yolunda bir ara olarak dnmtr. Bu da bizim yukarda
Atilhann oportnist eilimde olduu iddiamz destekler grnmektedir. Ona gre,
Demokrasi ilham bize Atlantiklerin tesinden geldi ve bir zaruret ve mecburiyet halinde
emri vaki oldu. Eer bu mecburiyet ve tazyik ok iddetli olmasayd, biz daha uzun seneler
devri sabk ricalinin, eflerinin ve zalimlerin istibdad altnda inler giderdik. Bize
demokrasinin birinci iyilii, krk ksur sene iinde ilk defa olarak milletin iradesiyle i
bana meru bir hkmetin gemesi olmutur. ktidar ve milli iradeye verdii ehemmiyet ne
olursa olsun bugn bamzda bulunan hkmetin ilk meru hkmet olduu noktasnda
hepimiz mttefik bulunuyoruz ve bu kadarnn dahi olsa ehemmiyet ve azametini inkr
etmeyerek kabul ve tasdik ediyoruz.776 Ancak Atilhan, yine de demokrasi kavramnn tam
manasyla kavranamadndan da ikyeti olmutur. Fakat unu da itiraf etmeliyiz ki
bizim midelerimiz ne Demokrasiyi hazmetmitir ve ne de topyekn bizler bir fikir ve kanaat
namna mcadele etmekteyiz. Biroklarmz kaplayan ihtiraslar ve menfaatler, sonu felaketle
neticelenen yollara srklyor bizi unu samimiyetle itiraf etmeliyiz ki, biz hrriyeti ancak
muhalefet saflarnda bulunduumuz zaman istiyor, iktidar elimize geince ona dman
oluyoruz777
Tm bunlara ramen netice itibariyle parti adnda yer alan slam kelimesi, laiklerin
tepkisini ekecek ve tartmalara konu olacaktr. Atilhann pek de sevmedii Hseyin Cahit
Yaln, sert eletirileriyle dikkat ekmektedir: Dnyann en byk toleransn en birinci
prensip olarak ilan etmi olan ve din namna hesaplamay dnyada hibir ahsa, hibir
773
Atilhan, Fesat Program ve Protokoller, s. 59.
774
775
Atilhan, "Evvela Demokrasinin Manasn renmek Gerektir", Hradam, 27 Mart 1951, S 59, s. 2.
776
Atilhan, "Demokrasi Namna Verdiimiz Kurbanlar", Hradam, 14 Aralk 1951, Nu: 133, s. 4.
777
Atilhan, "Milli Birlii Korumak ve Milli Tesand Gerekletirmek Gnndeyiz", Hradam, 29 Mays 1959,
Nu: 371, s. 1,2.
165
makama hatta peygambere bile tanmayarak tamamyla fert ile halik arasnda brakan
slamiyet, kendi yksek siyas bir teekkle bir tahrik ve faaliyet vastas olarak
kullanlmasndan ancak teessr duyabilir.778 Bunun zerine Atilhan, Yaln Mason olmakla
ve iktidar partisini DPye kar kkrtmakla sulamtr. H.Cahit Yalnn bu yazsna
cevabnda Hseyin Cahit Bey! Ecnebilere snarak kafanz kurtardnz. Amma sayenizde
memleketin ne hale geldii de ortada... Bizi de bu yola m srkleyeceksin koca Papaz!779
eklinde sert bir slup kullanacaktr. Atilhan, dini alet olarak kullanmadklarn zerine
basarak vurgulamaktayd: slam Demokrat Partisi, Halk ve Demokrat Parti gibi
kurucularn ahs mal deildir. Milletin z maldr. Biz hepimiz orada bir nefer gibi
alyoruz. Yalnz vatann selameti ve milletin saadeti iin alyoruz. Paramz yok fakat
iimizde hrsz da yok. Lekeli insan da yok. slam kelimesi bunlarn hepsini titretiyor. Dini
siyasete alet ediyor diyorlar. Bunlarn hepsinin yalan olduunu onlar da biliyorlar. Fakat
henz hazrlklarn tamamlamadan, bir iki vaka bir iki hadise icad etmeden acele taarruza
geiyorlar.780
DPnin slam demokrat kimliine bir tepki de emekli hukuk profesr Nimetullah
ztrkten gelmitir. ztrkn Akn gazetesinde yer alan yazs, DPnin kapatlma
davasnda savcln partinin kapatlmasna ynelik ne srd delillerden biri olacaktr. Bu
yazya gre DP, 31 Martta memleketi kana boyayan Dervi Vahdetinin ttihad
Muhammed cemiyetine benzemekte, dini siyasete kartran Cumhuriyet ve laiklik kart bir
teekkl olmakta. denilmekteydi. Hkmet yetkililerini i bana aran ztrk,
Hkmetin DPye msaade etmemesi gerektiini ne srmtr781. Bunun yan sra partiye
muhalif gazetelerdeki ithamlar da dikkat ekiciydi. Buna gre, Partinin programnda kapal
tabirler phe douruyordu. Atilhann bir zamanlar Nazi eilimli bir kii olduu vurgulanyor
ve Partinin demokratik bir gayede olmad belirtiliyordu782.
Atilhandan renildiine gre, DPnin kuruluu yurt dndaki Yahudi ve Mason
evrelerin de dikkatini ekecek ve endiesini toplayacaktr. Arjantinde kan Judische
Woheshaw adl bir Yahudi gazetesinde u ifadeler kullanlmtr: Filistinde Yahudilere
zulm ve ikence yapmakla mehur bu adamn bana getii bir parti eer bir gn muvaffak
olursa, o zaman Ortadounun ve srailin vaziyeti ne olabilir? Bu adamdan Yahudiler
778
Hseyin Cahit Yaln, slam Demokratlar, Ulus, 24 ubat 1952, Nu: 11012, s. 1.
779
Atilhan, Millet Muvacehesinde Uursuz Bir Baykua Cevap Veriyorum, Byk Cihad, 7 Mart 1952, Nu:
52, s. 2.
780
Atilhan, "Mili Varlmza Kundak koyanlar", Hradam, 8 Nisan 1952, Nu: 166, s. 4.
781
Nimetullah ztrk, Mslman Demokrat Partisi, Akn, 29 ubat 1952, Nu: 182, s. 2.
782
slam Demokrat Partisi Kapatlyor, Vatan, 29 ubat 1952, Nu: 3876, s. 5.
166
intikamn almal ve onun partisini hemen datmaldr.783

DPnin programnda ve adnda yer alan slam ibaresinde, yasal bir engel grmeyerek
kuruluuna izin veren hkmet makamlar sonradan tavr deitireceklerdir. Atilhan ve baz
arkadalarnn sicilleri ve parti adndaki slam ibaresi ve tznde yer alan baz st kapal
maddelerin halkn din hissiyatn istismar edip propagandaya neden olabilecei phesiyle,
valiliklere bir genelge gndererek, DPnin faaliyetleri hakknda uyank olmalarn
istenmitir784. DP hakknda baz evrelerin partinin din temellere dayand ve laiklik kart
sylem ierdii ynnde yapt propaganda, hkmetin resm makamlarn harekete
geirmitir. Dnemin ileri Bakan Fevzi Karaosmanolu, Adalet Bakanlna gnderdii
yazda, DPnin kuruluu srasnda belli olmayan ve ana tznde mphem tabirlerle ifade
edilen amacnn, son zamanlarda eitli yerlerde alan parti ubelerinin faaliyetlerinin,
zellikle partinin yayn organ Byk Cihadda Atilhan ve baz parti mensuplarnn din
propaganda mahiyetinde olan yazlarnn, partinin din esasna dayanan bir dernek olduunu
gsterdiini vurgulamaktayd: Henz kurulu devresinde bulunan byle bir partinin
faaliyetlerinin inkiaf ettike zararl neticelerin de doup byyecei meydandadr. Bu
sebeple bakanlmz slam Demokrat Partisinin feshi ile faaliyetine son verilmesi hususunun
ele alnmas lzumuna kanidir.785 ileri Bakanl, ilgili birimlerin aralarnda yaptklar
tetkikat sonucunda DPnin faaliyetinin bir yandan Cemiyetler Kanununun 33. Maddesine
dayanarak mahkemeye aksettirilmesi786, dier yandan da Medeni Kanunun 71. Maddesine
gre partinin feshi iin savcln ilgili mahkemeye mracaatnn gerekli olduunu
belirtmekteydi787.
Ksa sre sonra DPnin Bursa ubesi hakknda dini siyasete alet etmekten dava
almtr. Partinin al gnnde propaganda mahiyetinde afilerin asld ve parti organ
Yeil Bursa gazetesinde din propagandas yapld iddias, soruturmaya dayanak
gsterilmekteydi788. stanbul Cumhuriyet Savclnn talebi zerine, stanbul Eminn 2.
Sulh Ceza Mahkemesi, Cemiyetler Kanununun 9 ve 33/2. maddeleri gereince, 3 Mart 1952
tarihinde ald kararla DPnin merkez ve ubelerinin faaliyetinin yasaklanmasna ve
mallarnn usulen muhafaza altna alnmasna karar vermitir789. Ardndan, parti bakan dhil
783
Atilhan, Bizde Demokrasi Hareketleri, Yeni stiklal, 8 Aralk 1965, Nu: 226, s. 2.
784
BCA, 130. 10. 79. 524. 29.
785
BCA, 130. 10. 79. 524. 29.
786
Haluk . Karabatak, Parti aleyhine alan davann Cemiyetler Kanununun 24. Maddesi gereince olduunu
belirtmektedir (Haluk . Karabatak, "slam Demokrat Partisi", Tarih ve Toplum, Ekim 1994, S.130., s.4-13.).
787
BCA, 130. 10. 79. 524. 29.
788
slam Demokrat Partisi Hakknda Tahkikat, Vatan, 1 Mart 1952, Nu: 3877, s. 1.
789
Mslman Demokrat Partisi Dn Kapatld, Vatan, 4 Mart 1952, Nu: 3880, s. 1.
167
15 kurucu ye hakknda dava almtr790.

Parti, Avukat Abdurrahman eref La araclyla, Sulh Ceza Mahkemesinin verdii
kapatma kararna Asliye 2. Ceza Mahkemesi nezdinde itiraz etmitir. La, DPnin kanun
erevesinde faaliyet gsterdiini ve Cemiyetler Kanununun 9. Maddesinde zikredilen
yasaklarn hibirini ihtiva etmediini beyan ederek partinin faaliyetinin yasaklanmasnn Ceza
Usul Kanunu ve Medeni Kanun hkmlerine aykr olduunu savunmutur791. Partinin
itirazn hakl bulan Asliye 2. Ceza Hkimlii, 24 Mart 1952 tarihli kararnda, Eminn 2.
Sulh Ceza Mahkemesinin verdii kapatma kararn kaldrmtr792. Bunun zerine savclk,
DPnin Medeni Kanunun 71. Maddesine gre feshi iin stanbul Asliye 7. Hukuk
Mahkemesine bavuruda bulunmutur793.
Mahkemenin ilk durumas, 27 Mart 1952 tarihinde yaplm, her iki tarafn yazl
beyan hazr olmad iin mahkeme baka bir gne ertelenmitir794. 8 Maysta yaplan
durumada parti bakan Cevat Rifat Atilhan, Avukat Abdurrahman eref La ve kalabalk bir
dinleyici kitlesi hazr bulunmutur. Avukat La yapt uzun savunmada, savcln yapt
tm sulamalara cevap vermi ve ne srlen iddialarn DPnin kapatlmas iin hukuk bir
neden oluturmadn ileri srmtr. Savclk, mahkemeye delil olarak, demi Tekilatn
kurmakla grevli Muhammed Hamid Pak ile Keiborlu Tekilat kurucusu Mehmet ataln
parti bakanlna yazd iki mektubu gstermitir. Bu mektuplardan birinde unlar ifade
edilmekteydi: Sevgili kardeim Cevat Rifat Bey, Trk milletini Yahudi ve Mason belasndan
kurtaracak olan Partimizin kurulduunu sevinle rendik. Allah raz olsun, Allah yardm
etsin, Partinin tznden bize de gnder.795 Dier mektupta ise slam Demokrat
Partisinin kurulmasn sevinle karladk. Bize bir mhr, bir de zimmet defteri gnderin.
Biz de size partililerin resimlerini gnderelim. Siz de onlar bir gazetede neredin ve bize
hangi gazetenin partimiz gazetesi olduunu bildirin. Mslmanlar Siyonist ve Masonlardan
koruyacak olan partimizin kuruluuna ok sevindik. Allah muvaffak eylesin kardeim.796
denilmekteydi. Avukat La ise bunlarn sbut delili olamayacan iddia etmitir.
Mahkeme Hkimi B.Feridun Baana, savcln ileri srd deliller ve avukat
Abdurrahman eref Lan mdafaa ve iddialar gz nnde tutulmak kaydyla, Medeni
Kanunun 71. Maddesine gre DPnin amacnda kanuna aykr bir halin olup olmadnn
790
Kapatlan Parti, Cumhuriyet, 5 Mart 1952, Nu: 9912, s. 1.
791
slam Demokrat Partisi Nasl Kapatld, Sebilrread, C. 5, Nisan 1952, S. 125, s. 387.
792
slam Demokrat Partisinin Kapatlma Karar Kaldrld, Cumhuriyet, 27 Mart 1952, Nu: 9934, s. 1.
793
794
slam Demokrat Partisi Haberleri, Byk Cihad, 4 Nisan 1952, Nu: 56, s. 1.
795
796
slam Demokrat Partisi Aleyhine Alan Dava, Cumhuriyet, 18 Nisan 1952, Nu: 9956, s.1.
168
kiilik bir bilirkiiye havale edilmesine karar vermitir797. Bu arada Avukat La, Asliye
Hkimliinin kapatma kararn kaldrmasndan dolay, savclk tarafndan DPye vurulan
mhrlerin kaldrlmas iin stanbul Savclna bavurmutur798. Savclk, yazl emir
yoluna gidildii iin dosyann Bakanla sunulduunu ve geri evrildikten sonra dilekenin
dikkate alnarak gereinin yaplacan aklamtr799. Bunun zerine Avukat La, Babakana
ve Adalet Bakanna bir telgraf ekerek, DPye vurulan mhrlerin kaldrlmas iin gerekli
emrin verilmesini isteyecektir800.
Mahkemenin havale ettii bilirkii raporu, stanbul niversitesi dare Hukukundan
Ord. Prof. Dr. Sddk Sami Onar, Medeni Hukuktan Ord. Prof. Dr. Kemalettin Birsen ve
Sosyoloji Blmnden Prof. Hilmi Ziya lken tarafndan hazrlanm ve mahkemeye
sunulmutur. Rapor, savcln iddia ettii tm iddialarn DPnin kapanmas iin hukuk bir
zemin oluturmadn ve Medeni Kanunun 71. Maddesi kapsamna girmediine karar
vermitir801. Bilirkii raporu, 3 Haziran 1952de 7. Asliye Hukuk Mahkemesinde, kalabalk
bir dinleyici kitlesinin huzurunda gerekleen durumada taraflara okunmutur. ddia makam
raporu incelemek iin sre istemi ve mahkeme de 17 Temmuza ertelenmitir. Daha evvel
kapanan Keiborlu ubesi de mahkeme karar ile yeniden almtr802.
17 Temmuzda yaplan durumada savclk, daha nce partinin meruiyeti hakknda
verilen bilirkii raporunu incelediini ancak mahkemenin bu davaya bakmak iin salahiyetsiz
797
798
Ayn Yer.
799
slam Demokrat Partisi Nasl Kapatld, Sebilrread, s. 397.
800
Ayn Yer. Bu telgrafta unlara deinilmekteydi:
Mvekkilim slam Demokrat Partisi faaliyetinin durdurulmasna ve mallarnn muhafaza altna alnmasna
dair olan sulh hkimi karar, asliye hkiminin kati olan kaldrma kararna ramen, stanbul Cumhuriyet
Savcl partiye, mallarna ve evrakna vazetmi bulunduu mhrleri kaldrmam olup, partiyi kanun hilafna
faaliyetten mahrum brakmaya devam etmektedir. Vaki talep zerine stanbul Cumhuriyet Savcl yazl emir
yoluna gidildiini, ancak dosya bakanlktan geldikten sonra muktezasnn takdir edileceini istidadmza
cevaben bildirmiti. Bu cevap savcln 24 Mart 1952 tarihinden beri mhrleri kaldrmaktaki srar, anayasa,
ceza kanununun, ceza usul kanununun, medeni kanunla kabul telif deildir. Hukuk devletinin, hukuk
hkmetinin adaleti temsil eden makamnzdan kanun hkmlerinin derhal yerine getirilmesini istiyoruz.
Savclklar ceza usulnn 343. Maddesine dayanarak, asliye hkiminin kati kararn infazdan imtina edemezler.
Hlbuki bir aydan beri fiilen devam eden bu imtina, trl su husule getirmitir. 1- hkk haktan imtina, 2-
Siyas haklar kullanmaktan men etmek, 3- Hrriyetten mahrum etmek. Bir aydan beri asliye hkiminin kati
vecibl infaz gayri kabili imtina hkmne ramen, mhrlerin kaldrlmasnda srar edilmesi, Ceza Kanununun
174. Maddesinin ikinci fkrasna gre memuriyet nfuzunu suiistimal suretiyle siyas haklar kullanmaktan men
etmek suudur. Yine Ceza Kanununun 179. Maddesine gre, ahsi hrriyetten mahrum etmek suudur. Zira
hkm ahs, Medeni Kanunun 46. Maddesine gre tpk bir hakiki ahs gibi anayasann bahsettii hrriyet
hakkna aynen haizdir. Arz ettiim sarih kanunsuzluk karsnda icabat kanuniyenin ifasyla slam Demokrat
Partisini ve ubelerine vazedilmi mhrlerin derhal fekkedilmesi iin gerekli emrin verilmesini hak, adalet ve
kanun namna ve bilvekale talep ederim.
Avukat Abdurrahman eref La,
slam Demokrat Partisi Umum Vekili (Byk Cihad, 25 Nisan 1952, Nu: 59, s.1-2.).
801
Atilhan, Bizde Demokrasi Hareketleri, Yeni stiklal, 16 Mart 1966, Nu: 240, s. 2.
802
slam Demokrat Partisi Haberleri, Byk Cihad, 11 Temmuz 1952, Nu: 69, s. 1.
169
olduunu belirtmitir. Duruma da baka bir gne braklmtr803. Bu arada, DPnin

kapatlma srecinde ska gndeme gelen partinin yayn organ Byk Cihad, ald bir idari
kararla yeni yayn dnemine girdiini ve siyas tarafszlk karar aldn duyurmutur804.
Gazete, okuyucularn DP konusunda Atilhann yeni kard stikbal gazetesini okumaya
ynlendirmitir. Gazetenin bu kararnda, DPnin kapatlma nedenlerinden biri olarak
gsterilmesi ve yazlarnn irtica zellikler tad iddiasyla hakknda alan davalarn da
etkisi olmutur. DPnin son durumas, 20 Ekim 1952de 2. Asliye Ceza Mahkemesinde
yaplmtr. Duruma sonunda partinin kapatlmasna ve kurucularnn da onar lira para cezas
demelerine temyize kapal olmak kaydyla karar verilmitir. Bu durumu Atilhan, yllar sonra
ok sert bir slupla eletirecektir:
slam Demokrat Partisi, Milliyetiler Dernei, Millet Partisi gibi sinelerinde yz
binlerce vatan ocuu bulunduran milli varlklar on liralk para cezalaryla birer umumhane
gibi kapatlrken, dier taraftan kanunun varlna msaade etmedii kk darda, ayn
zamanda gizli bir tarikat olan Farmasonlarn klna bile dokunmaya kimse kendinde cesaret
gremedi.805
Partinin kapatlmasna Atilhan, Amerikadan dahi bir mdahalenin olduunu iddia
edecektir. Trk adaletine ynelik bir eletiriden kanan ancak Amerikann hkmete bask
yaparak slam Demokrat Partisinin kapatlmasn istediini syleyen Atilhan, unlar ifade
edecektir: Byk Trk hkimleri ve mahkemeleri bu arzuya ram olmamlar, adaleti
inememilerdir. Fakat sonunda her eye ramen Amerika Yahudisinin emri yerine
getirilmitir. Demokrasi namna ne yz karas806 Partinin kapatlmasna DPden ilk tepki,
partinin kurucu yelerinden ve partinin Malatya l Bakan brahim Galip Hamikolundan
gelmitir. Hamikolu, dnemin Cumhurbakan Celal Bayara Bir vatanda sfatyla
yazd 17 Mart 1952 tarihli bir mektupta ikyetlerini bildirmitir807. Bu mektup Adnan
803
slam Demokrat Partisi Kurucularnn Durumas, Milliyet, 18 Temmuz 1952, Nu:787, s. 3.
804
Gazetemizde Alan Yeni Bir Devre, Byk Cihad, 25 Temmuz 1952, Nu: 71, s. 1.
805
806
Atilhan, Amerika, Yanl Politikasyla Hem Kendisini Hem Bizi Uuruma Srklemitir , Yeni stiklal, 10
Mart 1965, Nu:187, s.2.
807
BCA, 030. 01. 41. 243. 22. Mektupta unlara yer verilmitir:
Sayn Cumhurbakan Celal Bayara Ak Mektup:
-Batda Hristiyan demokrat partilerin varl ve bundan kimsenin ikyeti olmamasna ramen bizde
kaldrlamamas.
- Yeni domu bir ocua hrsz, katil, cani damgas vurulmas gibi bir ey olmutur.
- Partinin nizamnamesine uygun denilmesi ve partinin almas.
-On binleri aan vatandalarn da bu parti idealini beenerek balandklar siyas bir partinin kapatlmas
hrriyet, inklap, kanun ve adalet mefhumlaryla kabili telif olamayaca gibi, demokrasimiz iinde hakikaten
mucibi ar bir leke bulunsa gerektir.
- Partinin iinde dini siyasete alet edenlerin zaten cezalandrlacan sylyor.
170
Menderese sunulurken u arpc ifadeler kullanlmtr:

slam Demokrat Partisinin kapatlmasndan muber olarak, Tanzimat ve bilhassa
Merutiyetten beri yenilik ve inklap iin alanlar gvurlamak ve milleti gvurlatrmaya
almakla itham eden; ak kapal baz telmihlerde bulunan; yobazlar leminde
kaynatlmakta olan kazan aklayan, dikkat ekici, kstaha ve pervaszca, ad geen parti
kurucularndan brahim Galip Hamikolu tarafndan yazlp Malatyadan gnderilmi 17
Mart tarihli mektup, Sayn Cumhurbakanna arz edilmi ve emirleriyle iliikte
- (Yalman ve Yalnn yazlarna binaen) Lozan kahramanlar arasnda bulunan o gnde bu gnde bir sr
dedikodulara, rivayet ve ayialara sahne olan Lozan celsei hafiyesinin i ve d ehrelerini mi anlatmak
istiyorYaln, Yalman, Simavi ve benzerlerinin garplk gayretleri ok manidar, korkun, phe ve endieleri
iine alan bu mphemiyet perdesi altndaki gayretler Trk Milletini Hristiyanlatrmak m, bu
tanassurlatrmay temin iin mi? Bu tempodaki gazetelerin irtica diye bayku gibi tmeleri ve gazetelerinde
birlemeye davet kelimelerine baklrsa bir cihat m ilan ediyorlar. Kime kar cephe alyorlar? Medeniyet,
hrriyet, inklaplk gibi bu dostluk tabiyesi arkasnda yaplan harekatn cesaret menba nedir? ve neresi demek
bir vatanda hakk deil mi? Bir (slam) ismini dillerine dolayarak byk ve sakallarmza kadar hakarete
kalkanlara biz, baba ve ecdatlarmz gibi bykl sakall erkek olmakla iftihar ederiz. Annelerine benzemek ve
bu kancklk ekliyle grnmekten zevk duyanlara da bir ey demiyoruz. Fakat on binleri aan vatandalarn
bal bulunduu bir teekkle dini siyasete alet ittihaz ediyor demekle yaygara tufanlar ihtaz ve yadrdklar
ihanet buhtanlar devlete istikamet deitirmek hlyasna matuf byle hareket muvafk- vicdan ve adalet olmasa
gerektir.
-Sayn Bakanmz, meydan- harplerde dmanlar yadrdklar cehennem atelerine hayatmz siper, fkran
kanlarmz toprakla kartrrken malum zmre de vagonlar aran, servetlerimiz yama ve bu paralarla
ampanya ielerini patlatarak gbek oyunlar vesaire gibi zevk sahnelerinde beyhu bulunduklarn
vesairelerini tadada hay ederim. Ancak memleketlerinde dman izmeleri ineyen ve memleketlerini
dmanlara kaptrmakta amil olanlar arasnda bulunan bu zmre hrriyetlerimize de merutiyetimize de
inklaplarmz da ihanet edenler arasndadr. Bunu unutmadk. lam hrriyeti mteakip kurulan merutiyette
uursuz fel bir adam padiah diye milletin bana diken memleketimiz iine enva trl tefrika ve fesatlk
tohumlarn saan, isyanlara, harekt- askeriyeye ve nihayet harplere sebep olanlar arasnda bulunan bu zmre
deil mi ki dmanlarmzn ekmeine ya sren muazzam lkelerimizi tarumar eden, servetlerimizi yama eden
hanumanumuzu, maneviyatmz ktren talan eden kim ve kimler olduunu biliyoruz. eytanlarn 300 ksur
senelik gayretlerine, asrlar boyunca kuduzlar gibi cehennem ateler yadran Hallar ordularnn
ktremedikleri maddi, manevi varlklarmz ktren, son tten ocamz da sndrmek gayretinde bulunan
bu baykularn erlerinden Hazreti Allaha snyoruz demekle iktifa ediyorum.
Partimizin slam ismi zerinde pheler endieler izhar da manasz bulunuyor. nk yzlerce sakat, pheli ve
endieli isimler var bunlardan iki numune:
1.Bir vatanda kar da Cumhuriyet savcs denilirken stibdat savcs var m diye bunu sakat grrse.
2.Trkiye Cumhuriyetinin yzde seksen beten fazlasnn Mslman bu devlette Mslman ahsiyetler
tarafndan idare edildiine iaretle (ankaya) kelimesi zerinde durarak bu devletin en mhim merkezinin ve bu
noktai irtibatnn bu ad altnda yd edilmesi bedii phe ve endiedir buna da sebep olarak (an) Hristiyan
milletlerinin en kutsi bir armas (kaya) da malum bu itibarla ismin veya bakanln bu yerden kaldrlmasn
isterse ne cevap verilir.
Binaenaleyh, ehir kasaba, nahiye ve kylerde yaplan vaitler verilen szlerinizi unutmadk bekliyoruz. Piman
olduunuza da inanmyoruz. Sz bir eref bir namus borcudur. Bunlar yerine getireceinize de itimadmz var.
te biz sabk iktidarn da zulmnden bktk. Adalete susam hrriyete hasret kalm bir milletiz.
Geen sene her taraftan gelen delegelerle DP Umumi Kongresi yaplrken Farmason Localarnn kapatlmasn,
kk harite bulunan bu muzr faaliyete nihayet verilmesi alklarla karar altna alnd halde halkn bu arzusu
ne oluyor. Sabk iktidar partisinin ne kadar ve ne ekilde hareketler ve sairelerini biliyoruz. Kapatlmad,
saymaya da lzum grmyoruz. Londra Radyosunda bile memleket idaresi aleyhinde haykrdklar halde mucibi
muaheze grlmedi. slam Demokrat Parti ne yapt derken son mitlerimizi demokrasiye baladk. 40 ksur
senedir ki inklap diye balayan her gelen gidenlere rahmet okutturdu. Btn cinayetler, facialar, katliamlar
inklap ve millet hrriyeti namlar altnda irtikp olunduunu ve bu vakalarn silsile-i tarihiyesini yazmaya da
imkn bulamyorum. Maruzatmn bir kalbi insaf ve bir fikri drbnle nazar tetkik ve mtalaa buyurulmasn
kanun ve adaletin muhafaza-i haysiyet ve hkimiyetini istirham etmeyi de bir vatan borcu bilirim.
brahim Galip Hamikolu.
171
sunulmutur808.
DP, partinin kapatlmasnda etkin rol oynadn iddia ettii masonlarn faaliyetine
dikkat ekmekteydi. DPye gre, partinin bymesiyle telalanan Masonluk harekete gemi
ve partinin kapatlmas iin dmeye basmt. Bu konuda, gazeteci Ahmet Emin Yalmann
faaliyetlerine dikkat eken parti, masonlarn uyarsn alan Yalmann, Hindistan gezisini
yarda brakarak Trkiyeye dndn ve Cumhurbakan Celal Bayarla grerek Trk
basnnda DP aleyhinde sistemli bir kampanya balattn iddia etmekteydi. Bylece DP
hakknda Yalmann yazd yazlar, okuyucularn zihnini kartrm ve sonuta partinin
ban yemitir.
Vatann 22 Temmuz 1953 tarihli nshasnn nklap ve Din lavesinde Nizamn ve
Rejimin Dmanlar ve rtican Elebalar Kimlerdir? balnn stnde srasyla, Cevat
Rifat Atilhan, Necip Ksakrek, Mustafa Balayc ve Osman Zeki Ykselin resimleri
vardr. Yalman, alacak bir ekilde komnizmle slamc hareketi bir tutmaktadr809. Oysa
Atilhan Siyonizmin ve onun her memlekette er vastas olan Farmasonluun olanca
arl ile demokrasiye ullanmasn bertaraf etmek iin bu bozguncu ve ykc kuvvetlerden
ayrmak zarureti vardr. slam isminin manas ve lzumu ite bundadr.810 demekteydi. Yine
Hatayn eski cumhurbakanlarndan olan Tayfur Skmen ise bir yazsnda, dinin ilerleme ve
gelimeye taraftar olduuna vurgu yaptktan sonra Taassup, memleketimiz iin komnizm
kadar tehlikelidir. Komnizm, baz soysuz sapklar hari halk arasnda reva bulamaz.
Hlbuki dini siper eden irtica her kalbe sokulabilir. demitir811.
Komnist yaynlarn yasaklanmasyla slam yaynlarn art gsterdiini ve bunun da
bir nbet deiimi olduunu vurgulayan Yalman ise, Demek ki bunlar, komnist neriyatyla
nbet deitirmilerdir ve onlarn taassup maskesi altnda devamn temin ediyorlar...812
ifadesini kullanmtr. Ayrca Atilhan iin Trkiyenin hkmet nizamna ve cumhuriyet,
hrriyet ve terakki rejimine kar gizli ve ak tahriklerde bulunmakta barollerden birini
oynayan eklinde ifade kullanan Yalman, szlerine u ekilde devam etmitir: slam
Demokrat Tekilatn kurduu gibi, Byk Dou, Milliyetiler Dernei ve Nurcular gibi
tekilatla sk bir ibirliine girimi ve frsat bulunca bunlarn hepsini Hak Partisi813 veya
808
BCA, 030. 01. 41. 243. 22.
809
Ayrntlar iin Bknz: Ahmet Emin Yalman, Turkey in My Time, University of Oklahoma Press: Norman,
1956, s. 250-261.
810
Niin slam Demokrat, Byk Cihad, 4 Temmuz 1952, Nu:68, s.1.
811
Tayfur Skmen, Taassuba, Hurafeye Msamaha Etme Cinayeti, Vatan, 7 Kasm 1957, Nu: 5912, s.2.
812
nklap ve Din lavesi, Vatan, 22 Temmuz 1953, Nu: 4378, s. 5.
813
Bir jurnal olmas muhtemel eski harflerle yazlm olan bir belgede, Atilhan tarafndan zmirde inaat
mhendisi Mehmet Reat Dnre yazlan 11 Kasm 1952 tarihli bir mektupta, Parti davasn temyizde
kazanacamz muhakkaktr. Fakat yine de zaman kaybedeceiz. Bunun iin Ankaradan ve stanbuldan gelen
172
Byk Trkiye Partisi gibi bir tek parti halinde birletirip dini taassup perdesi altnda iktidar
ele geirmeye hazrlanmtr.814 Samih Rifatn bile kardeinin (Atilhann) tuttuu yoldan
elem duyduunu belirtmitir. Atilhann Almanya ile sk bir balantsndan bahsederek,
Cevat Rifatn, bir Nazilik mensubu sfatyla Yahudi dmanln bayrak diye kullanm
olduunu iddia etmitir. Yine ek olarak Atilhan hakkndaki iddialarna neli F risalesini
kinci Cihan Harbinin arefesinde bizzat niversite kapsnda genlere datmtr. Fakat bir
taraftan da stanbuldaki baz Musevilere bavurarak elde mevcut kitaplar kendileri satn
alrlarsa bunlarn dalmasnn yapaca mahsurlar nleyeceklerini sylemi, para
szdrmtr. eklindeki szlerini de eklemitir815. Yalman salvolarna Atilhann tm
gemiini ortaya dkerek devam edecektir. Buna gre Atilhan, 17 Temmuz 1940da yedek
subay olarak askere alnm, 85. Alay, 2. Tabur emir subaylnda bulunmutur. Bu esnada
askeri isyana tevik iddiasyla aleyhine adli takibat alm, neticede takibat durmutur.
Cumhurbakan aleyhinde bulunduu iin almas istenen tahkikata Adliye Bakanl izin
vermemitir.816 Atilhan ise ileriki yllarda yazd bir eserinde, bunlarn sadece DP hakknda
koparlan bir frtnadan ibaret olduklarn vurgulayacaktr: Bilir misiniz aziz okuyucu, bin bir
sorgudan sonra bizde ne gnah buldular? Hristiyan aza kaydetmemiiz! Hlbuki yaplan ve
malum kanallardan ilham alan bu neriyat saanan okuyanlar slam Demokrat Partisinin
bir anarist, bir ihtilal, bir kara kuvvet, bir irtica, hlasa insanlar tiksindirecek solcu ve
bozguncu bir teekkl olduu zehabna kaplabilirlerdi. te dnya Siyonizminin bir kak
suda kopard frtna.817
DPnin kapatlmasna en ok masonlarn memnuniyet duyduunu ne sren parti,
propaganda organ Byk Cihadta Masonlara ynelik u sert uyary yapmtr: Fakat unu
unutmasnlar ki, bu asil millet en mnevver gencinden dadaki obanna varncaya kadar
hakikati anlamtr. Varlna kastedeni tanmtr. Btn azmi ve imanyla kati surette bu
hainlerin her trl oyununu; o yenilmez gc, bklmez kolu ve krlmaz iradesiyle yok
etmeye kati surette karar vermitir. Bugn sevin iinde bulunan Mason, Siyonist ve
Komnistler, pek yaknda Trk milletinin nefretiyle boularak ebedi hsrana gmleceklerdir.
Az kulaklarna varan, insanln kara lekesi Mason denen ylanlar bunu byle
milliyetiler murahhaslar tarih ve ilim deryas olan muharrir smail Hami Danimend, Dr. Recep Ferda, Prof.
Ali Fuat Bagil Beyler ve sair mhim ahslarn yardmyla bize muvazi bir (Hak) partiyi kurmay tavsiye ve
itirak edeceklerini vaat ettiler denilmektedir ( BCA, 030. 01. 67. 418. 16).
814
nklap ve Din lavesi, Vatan, 22 Temmuz 1953, Nu: 4378, s. 5.
815
Ayn Yer.
816
Ayn Yer.
817
173
bilsinler818
Atilhan, DPnin kapatln CHP ve DP ierisinde etkin nfuza sahip baz Mason ve
Siyonist gruplarn tertipledii bir komploya balamaktayd. Yunan bir generalin szn
referans alan Atilhan, Siyonistlerden direktif almadan ve messesesinde herhangi biri
Farmason olmayan cemiyet teekklleri yklmaya mahkmdur819 demekteydi. Yine
Atilhana gre, slam Demokrat Partisinin kapan Amerikan Yahudisi Jakop Blausteinin
(Jakop if) emriyle yaplmtr. Hatta Malatya Hadisesi dahi onun bann altndan
kmtr820. Bu komploda, barol dnemin Cumhurbakan Celal Bayarn oynadn iddia
etmitir. The Jewish Chronicle gazetesinin 5 ubat 1954 tarihli nshasna dayandrd
aklamasnda, 31 Ocak 1954de New Yorkta bulunan Trkiye Cumhuriyeti Reisi Celal
Bayarn821, Jakop Blaustein bakanlndaki Amerika Yahudi Cemaati tarafndan eref
konuu olarak arlandn ve DPyi kapattrd iin kendisine gm madalya822 takdim
edildiini vurgulamtr823.
Yine Atilhan, Partinin kapatlmasnda en byk tepkiyi Ahmet Emin Yalmana
gsterecektir. Atilhan, Yalmann tm hayat boyunca eline silah almadn ve hibir harbe
katlmadn vurgulayarak, onun millet aleyhinde faaliyetlerde bulunduunu iddia etmitir.
Kendisinin 33 dereceli bir Mason olduunu ve DP aleyhindeki szlerini iktidarn dikkate
aldn vurgulamtr. Yalmann Atilhan Nazilikle sulayan szleri karsnda da Bizim
Alman Nazi Partisinin bir memuru olduumuzu syleyecek kadar ileri gitmitir. Sras
gelmiken kaydedeyim ki ben deil Almanyada, kendi z vatanmda memur ve emir kulu
olacak yaratlta deilim. Almanya yle dursun, kendi vatanmda hibir partiye intisap edip,
hi kimsenin ideolojisine tabi olmadm ve olamam demitir. Ayrca Yalmann Amerikada
bastrd Benim Zamanmda Trkiye isimli kitab iin de Beni de dhil ettii btn
milliyeti ve muhafazakr ahsiyetlere komnistlik damgas vuracak kadar kstahlamaktan
utanmamtr824 eklindeki szleri sarfetmitir.
DPnin kapatlmasnn, Trkiye ve yabanc lkelerdeki Yahudi cemaatlerini memnun
ettii bir geektir. 24 Temmuz 1952 tarihli Dileri Bakan Fuat Kprl imzal Babakanla
yazlan Union nternationale Antiraciste isimli teekkln Fransz Federasyonundan, slam
Demokrat Partisinin kapatlmas dolaysyla yazlan bir teekkr mektubu bu gerei
818
Masonlar Sevin inde, Byk Cihad, 21 Mart 1952, Nu: 54, s. 2.
819
820
Atilhan, Yeryznn Hakiki Canileri srail, s. 64.
821
822
Recep Bilginer, Mehmet Ali Yaln, Trkiye Reisicumhuru Celal Bayarn Amerika Seyahatleri, stanbul
1954, s. 83.
823
824
Atilhan, Medeniyetin Bat, s. 117-118.
174
gsteren bir kant olarak deerlendirilebilir.

Uluslararas Kongre 1952.
Uluslararas Irklkla Mcadele Kongresi, Trk Hkmetinin Demokratik slam
Partisinin kapatlma ve yasaklanmasnn yan sra, parti bakan Atilhann da halk Yahudi
dmanlna tevik etmesi nedeniyle adalete ifade vermesi kararn byk bir sevin ve
minnet ile karlamaktadr. Trk halk ve Trk Hkmetine tm minnetimizi iten
duygularmzla bildiririz. Tm demokratik dnya devletlerine de, nsan Haklar Evrensel
Bildirgesine uygun olarak bu rnei takip etmeleri arsnda bulunuyoruz.825
DPnin kapatlmas, partiye yakn baz evrelerde DPlilerin ikiyzl siyaset
uygulad ynnde yorumlanmtr. Bu evreler, DPlilerin CHP ile din konusunda ortak bir
tavrnn ve gizli bir anlamasnn olduuna inanmlard. Onlara gre, slam hassasiyetleri
olan DPnin ve Millet Partisi (MP)nin kapatlmas bu ortak tavrn bir sonucu olarak
gereklemiti826. DPnin kapatlmas partiyi, laiklik kart ve irticai bir oluum olarak gren
laik basnda olumlu karlanarak desteklenmitir. DPnin kapatlma kararn yerinde ve
zamannda bulan Nadir Nadi, tekilatn devam etmesi halinde belki bir gn Mslman Halk
Partisi veya Mslman Millet Partisi gibi tahrikkr ve blc teekkllerin treyebileceine
dikkat ekmekteydi. Nadi, DPnin temsil ettii evreleri kara softa diye nitelerken, bunlar
oluturacaklar tehlike noktasnda komnistlerle e deerde grmekteydi. ileri Bakan
Karaosmanolunu tebrik eden Nadi, yine de u soruyu sormaktan kendini alamyordu:
Faraza bu partinin ad Mslman Halk partisi olsayd da muhalefet aleyhine bir iltibasa
imkn braksayd, acaba Sayn Karaosmanolu ayn titizlikle harekete geer miydi, yoksa
varsnlar CHPyi gvur sansnlar diye kollarn kavuturup oturur muydu?827
Karaosmanolu, Atilhana gre masonlarn dediini fazlasyla yerine getirmiti: Hrriyet
ve demokrasi Demokrat Parti elinde can verdi. Onlar slam Demokrat partisinin isim olarak
ald slam kelimesini bile hazmedemediler. Karaosmanolu ne pahasna olursa olsun bu
partiyi kapatacaz gibi ancak bir padiaha, bir diktatre yakr ifadelerde bulundu
Demokrat hkmet kendinden baka bir demokrat partiye tahamml edemedi. Bunu Halk
Partisi bu kadar acemice ve bu kadar damdan der gibi yapmazd. Hi deilse zevahiri
kollard. Bunlar bu kadarna bile akl erdiremediler.828
DPnin varlna bandan beri muhalefet eden Hseyin Cahit Yaln ise Nadinin
dncelerine aynen katlmakla birlikte, iktidar partisi DPyi, DPnin kurulmasna izin
825
BCA, 030. 01. 61. 375. 4.
826
Eref Edip, Kara Kitap, stanbul 1967, s. 84.
827
Nadir Nadi, Bir Dertleme, Cumhuriyet, 2 Mart 1952, Nu: 9909, s. 1.
828
Atilhan, Tarihimizin En Mhim Gnlerini Yayoruz, Byk Cihad, 23 Mays 1952, Nu:63, s.2.
175
vermekle ve lkede zaman zaman cereyan eden irticai kprdanmalara kaytsz kalmakla
sulamaktayd:
Mslman Demokratlar gizli bir tekilat deildir. Usul dairesinde vcut bulmu
byle bir parti vard. Nasl olup da buna msaade edilmi olduu akl ermeyecek bir gaflet
teekkl eder. Acaba bu gaflet bir mesuliyet vcuda getirmez mi ve mesuliyet varsa mesul
kimdir? Sonradan tedbir alnmas balangtaki kabahatin rtlmesine yahut ihmal
edilmesine bir sebep saylmamak lazm gelir?829
Baz faaliyetlerinden dolay dini siyasete alet etmekle sulanan DPnin, laiklik
konusunda maruz kald bask, onu laiklii koruma noktasnda dier slamc gruplara kar
radikal nlemler almaya itmitir. DP, iktidar sresince slam hassasiyetlerden ve
sembollerden faydalanma yoluna giderken bunlarn rgtl temsiline izin vermemitir830.
DP, Menderesin laiklik kart gruplar sindirme politikasnn ilk kurbanlarndan biri
olmutu831. DP lideri Menderes, 1953 ylnda yapt bir basn toplantsnda, DPnin
faaliyetlerini aka irticai olarak tanmlamtr832.
II. ATLHANIN MLLETVEKLL VE SENATR

ADAYLIKLARI
Atilhan, son olarak giritii slam Demokrat Partisi ile de siyas hayatta baarsz
olunca, 1965 ylna kadar aktif siyasete uzak kalm, bu sre iinde yazlaryla fikr
mcadelesini biraz da siyasetle birletirerek srdrmtr. Hayatnn bu son safhasnda
Atilhan, 1965 Milletvekili Seimleri ve 1966 Senato Seimlerinde grlecektir. Bu sre
iinde fikrini, Partizan deilim ve ahsen hibir partiyi ve ahs kendime mesnet ittihaz
etmedim. Putlara imdiye kadar tapmadm ve tapmayacam. eklinde zetlemitir833.
Bizzat siyasete soyunduu partilerle baarsz olan ve amacna bir trl ulaamayan
Atilhan, CHP ve DPye kar bakanln Yusuf Hikmet Bayurun yapt Millet Partisini
(MP) bir sre desteklemi ancak ona da eletirilerden geri durmamtr. nk Yusuf Hikmet
Bayur, 11 Mays 1952 tarihli Kudret gazetesinde DPyi eletiren bir takm ifadeler
kullanmt. Bu yazda Hikmet Bayur, slam Demokrat Partisini Avrupadaki Hristiyan
Sosyalist Partisi veya Katolik Merkez Partisi gibi partilerle benzerlik gsterdiini ifade
829
Ayrnt iin Bknz: Yksel Takn, Milliyeti Muhafazakr Entelijansiya, letiim Yay., stanbul 2007, s.
124.
830
Takn, Milliyeti Muhafazakr Entelijansiya, s. 124.
831
aban Sitemblkba, slamn Yeniden nkiaf (1950-1960), Trkiye Diyanet Vakf Yay., Ankara 1995,
s. 42.
832
Babakann Basn Toplants, Vatan, 5 Mart 1953, Nu: 4241, s. 7.
833
Atilhan, "Atom Devrinin Eiinde", Hradam, 24 Mart 1959, Nu: 353, s. 1.
176
etmitir. Yine bu partilerin sadece sosyal ayrmalardan dolay byle isimler aldklarn yoksa
din ve devlet ilerini birbirine kartrmak istemediklerini, slam Demokrat Partisinin de
bunun dnda bir harekete giriecekse farkl dnleceini belirtmitir834. Kendi
gayretleriyle bastrd 50.000 beyannameyi lke genelinde dattn ve MPye oy
toplamaya alm olduunu belirten Atilhan ise, Demokrasi anlayndan bu kadar uzak bir
liderin muvaffak olmasna imkn yoktur. diyerek karlk veriyordu835.
10 Ekim 1965 Milletvekili Seimlerinde Atilhan Konyada MPnin 8. Sradan
milletvekili aday olmutur836. Atilhann Konyadan adayln koymasnn sebebi, onun
Milli Mcadele dneminde burada yapt faaliyetlerin Konya halk tarafndan gz nnde
tutulabilecei dncesiydi. Ancak Atilhan, burada da bir hayal krklna uramtr. Bunun
zerine yine Milli Mcadele dnemindeki faaliyetlerine dayanarak, bu sefer de 5 Haziran
1966daki Senato Seimlerinde Afyondan MPnin 1. Sra senatr aday olacaktr837. Bu
seimlerde de Atilhan amacna ulaamamtr.
Bylelikle Atilhann siyas hayat somut bir ekilde baarya ulaamayacak ve hsranla
neticelenecektir.
III. BAZI SYAS OLAYLAR VE ATLHAN

A. Byk Dou Hareketi
Trk fikir hayatnda nemli bir yere sahip olan Byk Dou Hareketi, Necip Fazl
Ksakrekin giriimlerinden domu ve daha sonra siyas bir cemiyet haline gelmitir838. 28
Haziran 1949da stanbulda kurulan cemiyet, Ksakrekin yllardr Byk Dou dergisinde
yapt Byk Dou Mefkresi propagandasnn somut hale dnmesidir. lk ubesi
Kayseride alan cemiyet839, ksa srede Anadolunun birok yerinde tekilatlanmtr.
milliyeti ve mukaddesat ilkeler benimseyen Byk Dou Cemiyeti, dorudan konumuz
olmad iin burada fazla ayrnt vermek istemiyoruz.
Atilhann bu harekete katlmas Byk Dou dergisinde yazmaya balamasyla
gerekleecek ve dergi de bunu ilan edecekti840. Atilhan, cemiyetin Umumi dare Heyetine
girmi ve ayn zamanda Umumi Reis Vekili olmutur841. Atilhan, bilhassa Ksakrekin
834
Hikmet Bayur, Yeni Kurulan Muhalefet Partileri, Kudret, 11 Mays 1952, Nu: 1559, s.1.
835
Atilhan, Tarihimizin En Mhim Gnlerini Yayoruz, Byk Cihad, 23 Mays 1952, Nu:63, s.2.
836
Partilerin Adaylar, Milliyet, 30 Austos 1965.
837
stad Atilhan, Afyonkarahisar Senatr Aday, Yeni stiklal, 18 Mays 1966, Nu: 249, s. 1.
838
Byk Dou Beyannamesi, Byk Dou, 1 Temmuz 1949, S. 17, s. 1, 4.
839
Ksakrek, Kayseri ubesinin Al Hitabesi, Byk Dou, 17 ubat 1950, S. 19, s. 4.
840
Her Bakmdan Byk Douya ltihak Eden Cevat Rifat Atilhan, Byk Dou, 3 Mart 1950, S. 21, s. 8.
841
Umumi dare Heyeti, Byk Dou, 18 Austos 1950, S.22, s. 13.
177
Anadoluda yapt gezilerinde etkin rol oynuyor ve ayrca Avukat Abdurrahman eref La
ile birlikte cemiyetin Anadolu temsilcilii grevini de yrtyordu842.
Atilhan, Abdrrahim Zapsu ve Mehmet Reat Dnr ile birlikte cemiyetten ihra
edilmitir843. Ksakrek, Atilhan Cemiyeti ykp kendi ahsna ve menfaatlerine
balamakla sulam ve cemiyetin zmirde meydana gelen fesat hareketinin dzenleyicisi
olarak gstermiti844. Atilhan ise Ksakrekin iddialarna hibir yazsnda cevap vermemi,
sadece cemiyetle olan ban sonlandrmt. Malatya Olay845 sebebiyle tutuklu kaldklar
cezaevinde yaptklar sylenilen kavgayla da Ksakrek ve Atilhan bir daha ayn safta
olmamak zere ayrlyorlard. Ksakrek, bu almann ilk blmnde de sylendii zere,
zel sohbetlerinde dahi Atilhan hakknda olumsuz fikirlerini srekli olarak aklamaktan
kanmamtr846. Atilhan, Ksakreki Malatya Olay sebebiyle tutuklu kaldklar ayn
kouta kumarbaz olmakla sularken, Ksakrek de Atilhan davalarna ihanet etmekle
sulamtr. Atilhan, Ksakrek iin Dini alet ederek kazand paralar kumarda harcayan
Necip Fazl Ksakrek korkun ve zararl bir adamdr diyecektir847. Tartmalar neticesinde
Ksakrekin koularn dahi ayrd sylenmektedir848. Atilhan cemiyetten ayrlmasnda
Ksakrek ile aralarnda fikir, gr, kanaat ve karakter ayrlnn etkili olduunu
belirtmitir849.
B. Malatya Olay ve Atilhan

Atilhann gerek siyas gerek fikr hayatnda nemli bir konum igal edecek olan
Malatya Olay, Babakan Menderesin Malatya gezisi gnlerine isabet etmektedir. 22 Kasm
1952de Vatan gazetesi sahibi ve bayazar olan Ahmet Emin Yalman, kendisine be
merminin isabet ettii bir suikast giriimine maruz kalmtr850. Atilhan, bunun yine
masonlarn bir tertibi olduuna inanyordu. Ona gre, Malatya Hadisesinden az evvel zmir
Farmasonlar son derece gizli bir toplant yapmlardr. O derecede ki, btn pencereler
842
Sistem, Byk Dou, 6 Ekim 1950, S. 29, s. 13.
843
Hususi hra, Byk Dou, 18 Mays 1951, S. 56, s. 13.
844
Ayn Yer.
845
Bu konu hakknda geni bilgi 3. Blmde verilmitir.
846
Zekeriya yilikin naklettiine gre Ksakrekin Atilhan hakknda syledii Olmayan Ordularn
Komutan gibi ifadeler bunlar arasnda yer almaktadr. Ayrca Ksakrek, Cinnet Mustatili adl eserinde
Atilhann ismini dahi anmaktan kanarak st kapal bir biimde bahsetmitir (Necip Fazl Ksakrek, Cinnet
Mustatili, Byk Dou Yay., stanbul 1997, s. 95-165). Ayrca Malatya Davasndaki bir savunmasnda Atilhan
ile olan anlamazln devasz ve ifasz bir zddiyet olarak tanmlamtr (Ksakrek, Malatya Mdafaas,
Byk Dou, 28 Mays 1954, S. 4, s. 13).
847
rtica Tahkikatnda Yeni Safhalar, Vatan, 25 Ocak 1953, Nu: 4202, s.1.
848
Ksakrekle Atilhan Mnakaa Ettiler, Vatan, 1 ubat 1953, Nu: 4209, s. 5.
849
Suikast Sanklarndan, Cumhuriyet, 7 Austos 1953, Nu: 10425, s. 1, 8.
850
Bamuharririmiz Ahmet Emin Yalmana Suikast Yapld, Vatan, 23 Kasm 1952, Nu: 4139, s. 1.
178
hallarla kapanm, ierde hademe garson namna yabanc kimse braklmamt. Darya
ses, sz aksetmesine imkn braklmamt.851
Olay derhal bir siyas eylem olarak alglanm ve Byk Dou Cemiyeti ile feshedilen
slam Demokrat Partisi isimleriyle beraber anlmtr. zellikle Vatan gazetesi, bu iki oluum
zerine younlam ve bunlar randa faaliyet gsteren Fedayan- slam rgtyle balantl
olarak lanse etmek istemitir852. Bir dier gazete Akam, faillerin ve bu arada da yakalanan
erif Dursunun DP yesi olduunu, evinde 1.000 liralk muhtemelen DP tarafndan kesilen
bir ekin bulunduunu iddia etmitir853. Basndan gelen ilgin bir iddia suikast faillerinin
komnist rgtlerle balantl olabileceiydi854. Bursa Gazeteciler Cemiyetinin stanbul
Gazeteciler Cemiyeti Bakanlna yapt teklifte, hareketin slam Demokrat Partisi
mensuplar tarafndan gerekletirildiinin ortaya kt belirtilmi, bir basn kampanyasyla
memlekette karanlk basnn mahiyetinin duyurulmas istenmitir855. Bu olaya yabanc basn
da kaytsz kalmayacaktr. Amerikann Sesi ve BBC Radyosu, olay annda
duyurmulardr856. Atilhan ise, Gney Afrikann kk bir balk kasabas olan
Pittsmarienburgtaki The Zionist Record adl gazetenin suikast olaynn Atilhan tarafndan
tertiplendiini ifade ettiini belirtmektedir857. Gazete unlar kaydetmektedir: Trkiyenin
cenup vilayetlerinden Malatyada Yahudi aslndan Ahmet Emin Yalmana bir suikast
yaplmtr. Bu suikast Birinci Dnya Savanda Filistinde Yahudilere kar casusluk
bahanesiyle byk ikenceler yapm olan Milis General Cevat Rifat Atilhan tarafndan tertip
edilmitir.858
Olaydan birka gn sonra gerek failin Hseyin zmez adnda bir liselinin olduu
aklanmtr859. erif Dursunun ise suikast gn Hseyin zmezin yannda olan bir
arkada olduu anlalmt. Cumhuriyet gazetesi, Hseyin zmezin daha nceleri
komnizm propagandas yapmaktan sabkal olduunu ve bu yzden olayn, komnizmle
balantl olabileceini iddia etmitir. Gazete buna delil olarak, yze yakn phelinin
evlerinde yaplan aramalarda stanbulun tannm komnistlerinin adreslerinin bulunmasn
851
852
Bamuharririmiz Ahmet Emin Yalmana Suikast Yapld, Vatan, 23 Kasm 1952, Nu: 4139, s. 1.
853
Ahmet Emin Yalman Yerinden Yaraladlar, Akam, 23 Kasm 1952, Nu: 12261, s. 1,2.
854
BCA, 030. 01. 67. 418. 16.
855
Malatya Hadisesinde Tahkikat Geniliyor, Cumhuriyet, 25 Kasm 1952, Nu: 10172, s.5.
856
Malatyadaki Suikast Hadisesi Geniliyor, Vatan, 4 Aralk 1952, Nu: 4150, s. 1, 5.
857
Atilhan, Uyan Hemehri, Byk Cihad, 16 Ocak 1953, Nu: 96, s. 1.
858
859
Malatya Suikastn Hazrlayan 15 Kiilik ebeke Dn Yakaland, Vatan, 27 Kasm 1952, Nu: 4143, s. 1.
Atilhan, bu durumu, Bir dnmeye bir cahil ocuk akadan bir kurun att zaman eklinde aklayacakt
(Atilhan, Bu Yeni Bir Fitne mi Acaba?, Hradam, 8 Ocak 1960, Nu: 434, s. 4).
179
gstermitir860. Atilhan, Yeni ve kstah bir iddia ile karlatk. rtica komnizmle
mtereken alyormu. Eer irticadan maksat bermutat slamiyet ise; bu milletin dinine ve
mukaddesatna bundan daha namerte bir tecavz tasavvur edilmez Btn Hristiyan
dnyasnn sa dnceli insanlar ve bilhassa Amerika halk, dnyay sarm olan
komnistlik afetine kar duracak tek kuvvetin slamiyet olduunu aka itiraf ediyor ve
ondan medet umuyor diyecektir861 Babakan Adnan Menderes ise, Yalmann Demokrat
Partiye yaknlndan olsa gerektir olayla yakndan ilgilenmi ve Yalman hastanede birka
kez ziyaret etmitir862. Atilhan bu duruma ilerde hayli fke kusacaktr: Ve bu hadise bir
Sabetayist kahraman dourdu. Memleketin en yksek mevkilerini igal eden zevat kendisine
ar itibarda bulunup ehemmiyet verdiler. stanbula geldii vakit bir Dumlupnar gazisine ve
Kazm Karabekir Paaya yaplmayan tazim nmayileri ona yapld...863 Ancak Hseyin
zmez ile bir rportaj yapan Gne gazetesi yazar nder enyaplnn kaydettiklerinden
Yalmann, DPnin iktidara geli srecinde gazetesinde bu partiyi destekler yazlar yazd,
ancak DP iktidarnn Basn Kanunu ile birlikte basnla ters dmesinden sonra iktidara kar
tavr ald anlalmaktadr864. Emniyet Genel Mdr ve Ankara Vali Vekili Kemal Aygn,
Trkiye Ajans muhabirine verdii beyanatta: Malatya hadisesi, Ahmet Emin Yalmann
ahsna deil, fikirlerine tecavz edilmesi bakmndan ehemmiyetlidir. Meselenin mlga slam
Demokrat Partisi ile ilgili olduu kadar Byk Dou Cemiyeti ile de alkas vardr. Nitekim
son yakalanan su eriklerinden lise talebesi Hseyin zmez de bu cemiyetin yelerindendir.
aklamasn yapmtr865.
Dnemin Adalet Bakan Osman evki iekda ise yapt aklamada, Suikast
olaynn, bir takm neriyat ve baz cemiyet ve teekkllerle irtibatl olduunu
syleyecektir866. Fatin Rt Zorlu, Yalman Suikast ile ilgili Adnan Menderese Paristen
ektii 24 Kasm 1952 tarihli telgrafta: Refakatinizde bulunan Yalmana suikastta
bulunulduunu renmekle pek znt duydum. Bu hadiseden dolay elem ve teessrlerimi
izhar ederken salk dileklerimin kabuln derin hrmetlerimle rica ederim diyor, Menderes
860
Malatyada Bir rtica ebekesi Yakaland, Cumhuriyet, 27 Kasm 1952, Nu: 10174, s. 1.
861
Atilhan, "rtica Yaygaras Arkasndaki Gizli Maksatlar", Hradam, 15 Eyll 1959, Nu: 401, s. 4.
862
Ahmet Emin Yalman, Grdklerim ve Geirdiklerim, C. 4, Yenilik Basmevi, stanbul 1970, s. 285.
863
Atilhan, Bu Grltnn Arkasnda Acaba Hangi Hakikatler Gizlidir?, Byk Cihad, 9 Ocak 1953, Nu:95,
s.2. Atilhan, baka bir yerde Adnan Menderes ile Ahmet Emin Yalmann gazetelere yansyan resimleri hakknda
da fkesini gizleyememitir: Bavekilimizin bu hadise vesilesiyle, kendi can dman olan muharrirlerle kol
kola, yan yana km resimlerini gazetelerde fotoraflarn grdk (Atilhan, "Vatanda! Gazete Yrtmak ve
Basna Hcum Etmekle Dava Kazanlmaz!", Hradam, 30 Haziran 1959, Nu: 379, s. 4).
864
nder enyapl, Ahmed Emin Yalman'a Suikast, Gne, 7 Ekim 1982, s. 9.
865
Malatyada Bir rtica ebekesi yakaland, Cumhuriyet, 27 Kasm 1952, Nu: 10174, s.1.
866
stanbulda Dn Baz Evlerde Arama Yapld, Vatan, 5 Aralk 1952, Nu: 4151, s. 1, 5.
180
de cevaben bir teekkr mektubu gnderiyordu867.

Adnan Menderes, ksa bir sre sonra Adana gezisinde yapt konumada, Malatya
hadisesi, dini, trl maksatlarna alet etmek isteyenlerin toplu halde alma kararnda
olduklarn gstermitir. diyecektir868. Bundan nce de hadiseye temas ederek, Fikir
adamlarn silahla tehdide cret edeceklerin kafalarn bin bir para etmeye kadiriz.
eklinde szler sarf edecektir869. te bu aklamalar basn daha da iddetli bir ekilde
taarruza getirecek ve mukaddesatlara ar salvolar yaplacakt. Ancak bu salvolarn
artmasndan Adnan Menderesin endielendii dikkat ekmektedir. zmirde Menderes unlar
ifade edecektir: Be on bedbaht bir hareket yapt diye btn Trk milletini irtican penesine
dm telakki etmek ve bylece Trk Milletine bhtan etmek bizim krmz deildir.870
Atilhan ise ileride bu olayla ilgili olarak yaanan gelimeleri deerlendirirken Tabutluklarda
milliyeti, gzide vatan ocuklarnn tepelerine biner mumluk elektrik lambas koymay
cumhurreisi ve bavekil ahsen emretmez ya! Malatya oyunu ve daha dorusu facias
dolaysyla aylarca evvel hazrlanm olan memleketteki btn sac ve mukaddesat
insanlar, suu sadece gazete satmaktan ibaret olan zavalllar aylarca srndrn diye
bavekil ahsen emir vermemitir ya! diyecektir871
Atilhann da Beiktataki evinde arama yaplmtr872. Atilhan, yaananlar Siyonist
Liderlerin Protokollerine atfedecektir. 18. Maddede yer alan muhalif olanlar zerinde
kontrol ve arama hakk kazanma ilkesinden yola karak; Son Malatya Hadisesinde Yahudi
karakterli matbuat ayn vazifeyi yapmlardr. Bu kk zabta vakasnda ka kiinin evi ve
yazhanesi aranmtr ifadelerini kullanmtr873. Aramadan ksa bir sre sonra Fatih 2. Sulh
Mahkemesi tarafndan tutuklanarak Malatya Savclna sevk edilmitir. Mahkeme
sonucunda gazetecilere Atilhan, olayla ilgisi olmadn belirterek unlar sylemitir: Ben
kanundan korkan bir adamm. Muhtelif zamanlarda hakkmda tahkikat yapldysa da
hepsinden alnmn akyla ktm874. Ayrca Mahkeme nnde resmini ekmek isteyen
gazetecilere: Ne oluyor, film mi eviriyoruz? Meslek haysiyeti vardr. Zaten Babalide
meslek haysiyeti kalmamtr ki? Durun poz vereyim de bari yle ekin. Hem altn da
867
BCA, 030.10.18.104.48.
868
Malatya Hadisesi, Vatan, 7 Aralk 1952, Nu: 4153, s. 1, 5.
869
Malatya DP Kongresinde, Zafer, 24 Kasm 1952, Nu: 1296, s.1.
870
Hkmet Dini ve Siyas rtica Ezmeye Kadirdir, Akam, 28 Aralk 1952, Nu: 12296, s. 1.
871
Atilhan, Huzur ve Hrriyet, Yeni stiklal, 9 Aralk 1961, Nu:51, s.2. Ancak, Atilhan Malatya
tutuklamalar ile ilgili olarak arpc bilgileri daha sonraki yllara brakacaktr. Buna gre, tutuklulardan Mustafa
zmansur, Malatya Hapishanesinde kan kusarak lmtr. Yine Malatya Polis Mdr Kemal genlere akla
hayale gelmeyen ikenceler yaptrmtr (Atilhan, Mahkm eri Gir, Hradam, 15 Mart 1960, Nu: 452, s. 4).
872
stanbulda Dn Baz Evlerde Arama Yapld, Vatan, 5 Aralk 1952, Nu: 4151, s. 1.
873
874
Cevat Rifat Atilhan ve Arkadalar Tevkif Edildi, Vakit, 25 Ocak 1953, Nu: 12683, s. 1.
181
imzalayaym da Ahmet Emine gtrn iftihar etsin der875.

Malatya hadisesi ile ilgili yaplan tahkikat neticesinde ok sayda DP ve BD Cemiyeti
yesinin ev ve iyerleri arand. yelerden ou tutukland ve bu arada Milliyetiler Dernei
de kapatld876. Bu dernein yesi olan Osman Yksel (Serdengeti) ve DPnin Samsun
milletvekili Hasan Fehmi Ustaolunun gazetesi Byk Cihadn imtiyaz sahibi Mustafa
Balayc877 ve ardndan Necip Fazl Ksakrek de tutuklanarak Malatyaya
gnderilmitir878. Daha nce de deinildii gibi Atilhan ile Ksakrek arasnda cezaevinde
tartmalar yaanm, sonuta Ksakrekin mracaat zerine ikilinin koular ayrlmt.
Atilhan, bu sralarda yaad bir mide sorunu nedeniyle hastaneye kaldrlm, ancak bu olay
basna Atilhann tentrdiyot ierek intihara giritii eklinde yansmt. Ancak bu haberler,
hastane yetkilileri tarafndan yalanlanmtr879.
Sanklar, Malatya sorgusunun ardndan Ankara 1. Ar Ceza Mahkemesinde
yarglanmak zere Ankara Cezaevine gnderilmilerdir880. Ankara Cumhuriyet Savcs Cemil
Beng yapt aklamada; Atilhan, Ksakrek, Serdengeti ve Balaycnn Devletin
itima ve hukuk nizamlarn din esas ve inanlara uydurmak amacyla cemiyet tesis etmee
telkinde bulunmak, propaganda yapmak ve ilenen suu methetmek suundan, Trk Ceza
Kanununun 163. ve 312. Maddelerine gre yarglanacan belirtmitir881.
Ankara Savcl sanklar hakknda 85 sayfalk bir iddianame hazrlamtr. Buna gre,
Byk Dou, Byk Cihad, Serdengeti sayfalarnda Atilhan, Ksakrek, Serdengeti ve
Balayc tarafndan inklaplar ve laiklik kart yazlar yazlmt. Bu yazlarla beraber ismi
verilen kiiler halkn din duygularn istismar ederek okuyucular Ahmet Emin Yalmana
kar tahrik etmilerdi882. ddianame, sanklarn halkn din duygularn ve mukaddesatn
kullanarak lkenin genelinde etkili olacak bir irtica zemini oluturmay planladklarn ve
bunun zerinde Hak Partisi adnda bir parti kurmak istediklerini sylyordu883.
Ankara Cumhuriyet Savcs Cemil Beng, mahkeme salonunda yapt aklamada,
lzumsuz yere hibir ahsn yarglanmadn, davann basit bir suikast giriimi olmadn,
bunun aslnda millete yaplan bir hareket olduunu vurgulayarak, konuyu adeta bir rejim
875
rtica Tahkikatnda Yeni Safhalar, Vatan, 25 Ocak 1953, Nu: 4202, s.1.
876
Trk Milliyetiler Dernei Kapatld, Vatan, 23 Ocak 1953, Nu:4200, s. 1, 5.
877
Byk Cihad, 30 Ocak 1953, Nu: 98, s. 1.
878
Necip Fazl Bugn Malatyaya Gnderiliyor, Cumhuriyet, 28 Ocak 1953, Nu: 10236, s. 1.
879
Cevat Rfat Atilhan ntihara Teebbs Etti, Milliyet, 30 Ocak 1953, Nu: 980, s. 1, 7.
880
Suikast Failleri Malatyadan Ankaraya Gnderildiler, Vatan, 9 Mart 1953, Nu: 4245, s. 1, 7.
881
Malatya Suikast Sanklar Dn Ankaraya Getirildiler, Vatan, 10 Mart 1953, Nu: 4246, s. 1.
882
Malatya Suikast Sanklarnn Muhakemesine Dn Baland, Cumhuriyet, 4 Austos 1953, Nu: 10422, s.
1, 7.
883
Ayn Yer.
182
sorunu olarak alglamtr884.

Atilhann Avukat, Abdurrahman eref La idi. Atilhan, mahkemede yapt
savunmada, kendisinin iddianamede yer alan gizli cemiyetle bir ilgisinin olmadn ve byle
bir cemiyete de haddizatnda gerek olmadn ifade etmitir. Gemiinden rnekler vererek
millete ne kadar hizmet ettiini hatrlatmtr: Hepsi adil, hepsi muhterem olan hkimlere
u hitapta bulundum: Biz bu yalan manzumesi evrakn daha lsn tanzim ettik ve birok
canlara kydk. O zaman isyan etmitim, cezasn kim deyecek diye! amda Rabo Boazn
getikten sonra ne facialar olduunu grdk. Zulm ektik, isyan bitik. imdi telam bu
Yahudi yalanlarnn bedelini kim ve nasl deyeceklerdir? dedim ve hrmetle tahliyeye
muhta olmadm, sadece adaletin erefini kurtarmalarn ilave ettim.885 Yine
mahkemedeki savunmasna atfen unlar diyecektir: Karmzdaki Kuva-y nzibatiye
denilen asi ktalarda kumandanlk etmi, alnlarna vatan hainlii damgas vurulmu, yz
ellilik listeye dhil olmu insanlar bugn en mmtaz inklap olarak geiniyorlar. Biz
inklapl onlara terk ettik886
Malatya davas 21 ay devam edecektir. Sre sonunda olayla en ok ilikilendirilen
Atilhan ile Ksakrek hakknda ldrmee teebbs suuna itirak ettikleri netice ve
kanaatine varlamam olduklarndan beraatlarna, daha nce yazdklar yazlar iin de
kanun sre iinde takibata geilmediinden soruturmaya gerek kalmadna karar
verilmitir887. Hseyin zmez ise 20 yl hapis cezasna arptrlmtr. brahim Kara adl bir
mahkm da salondan kamtr888. zmez ise daha sonralar yapt aklamalarda, silah
kimsenin vermediini, Muhittin anlolu adnda stemen bir arkadann bavulunu krarak
aldn belirtmitir. Kimse kalkp da bizim elimize silah tututurup bu adam vurun, u
adam vurun demedi. Bu konuda Necip Fazl sularlar. Filhakika Necip Fazl da susuz
deil, bizi yazlaryla tahrik etmitir. Hatta Osman Yksel Serdengetiye yle demi o:
Yahu Osman demi, bu memleket lm, bu millet lm demi. Neden? demi Osman
aabey. Biz bu kadar yazyoruz, iziyoruz, birisi kp bir mantar tabancas patlatmyor
demi. Sonradan duydum bunu. Demek ki bir kast vard. Ortal tahrik etmek istiyordu. Ama
biz Necip Fazla byle bir kararmz olduunu syleseydik o byle yaptrmazd889.
Atilhan, bu olaya adnn karmasn hibir zaman kendisine yedirememi, ne zaman
bundan bahsedilse ar bir ekilde tepki vermi, hibir ekilde bu olayla bir bann
884
Necip Fazl Ksakrek Muhakemede Hesab Verdi, Cumhuriyet, 6 Austos 1953, Nu: 10424, s. 1, 6.
885
Atilhan, ehitler Diyar ve Meydan- heda, Yeni stiklal, 26 Eyll 1962, Nu:93, s.2.
886
Atilhan, "Yirmi Bin Kefensiz Trk ehidi Bize Lanet Okuyor", Hradam, 15 Mays 1959, Nu: 367.
887
Suikast Failleri Mahkm Oldular, Vatan, 18 Temmuz 1953, Nu: 4734, s. 1.
888
Ayn Yer.
889
enyapl, Ahmed Emin Yalman'a suikast, Gne, 9 Ekim 1982, s. 9.
183
olmadn vurgulamtr890. Bu olay daima ocuk oyunca kabilinden bir olay olarak
nitelendirmi ve Kennedy Suikast ile karlatrarak imdi bir kere bu basit ve tertipli
oyunu, bir de koca Birleik Amerika devlet reisinin lmn ve hadisenin brnd
sessizlii ve gmld nisyan dnelim. te dnya Yahudilii budur demitir891. Hseyin
zmez de anlarn yazarken ondan Bizimle hibir alakas olmayan zat eklinde bahsetmi
ve bir bakma Atilhan teyit etmitir892. zmez ileriki tarihlerde yapt bir rportajda ise
Atilhan hakknda unlar syleyecektir: Hata yaptm daha ikinci gn anladm. Sebep u,
bizim gzmzde kahraman olan, mcahit olan, her birisi Allahn ve Resulullahn temsilcisi
olanlar yakndan grnce birden ykldk. Onlar bizim kadar grmek bile bizim indimizde
bize hakaretti. Hlbuki bize ok aa grnd onlarn baz halleri. Bazlarnn baz halleri
Mesela bir Cevat Rifat Atilhan vard, general geinirdi. Oysa asker falan deildi. masonlar
hakknda filan kitap yazmt. O bizim gzmzde bir ilah gibiydi. Aslnda tam bir sahtekr,
Allaha da inanmyor. Abdestsiz namaz klyor.893 Atilhan hakknda yazlm son derece
tarafl bir eserde yazar Mehmet Soykan, Hseyin zmezin bu tr ifadelerine son derece
kzmtr. Ancak slam Demokrat Partisinin Konya Genlik Kollar Bakanln yapm olan
Mehmet endal ile grmemizde endal, genlik yllarnda Atilhann ev sohbetlerine ahit
olmu hatta orada ay datm olduu halde Atilhan namaz klarken grmediini beyan
etmitir894. Mehmet Soykan ise Hseyin zmezin cinsel tacizden yarglanmasn polemie
aarak, bu sutan yarglanan bir kiinin szlerine itibar edilemeyecei gibi olduka marjinal
bir yaklam sergilemitir895.
Ahmet Emin Yalman ile daha sonralar nerdeyse dost olan zmez, Yalmann kendisi
890
Eref Edip, Atilhann lmnden sonra yapt bir deerlendirmede unlar diyecektir:
Malatya hadisesinden dolay hapse atlmas Atilhann ok gcne gitmiti. Bunu hi unutmuyordu. Her zaman
tekrar ederdi. Hatrlad zaman ate kesilirdi. O kadar kibar ve nazik adam, bu bahis alnca bir aslan olurdu.
Celallenir, yz kpkrmz olurdu:
Bayarn yapt bu zulm yok mu diyordu, aklma geldike ldracam. Bu ne enaat. Zerre kadar hibir
mnasebeti olmad halde, mahza intikam kastyla beni tevkif ettirdi. Gvur bu zulm yapmazd. Edirnede
dman Bulgara esir oldum. Asla byle bir zulm ve cefa grmedim. Onlarla sonuna kadar arptm halde
bana fevkalade hrmet ettiler. En ufak bir hakarette, bir ezada ve cefada bulunmadlar. Hatta ordu teslim
olduu halde ben kendi bama bulunduum mevkide harbe devam ettim. Dmana birok zayiat verdirdim. yle
iken vatanm mdafaada gsterdiim fevkalade gayretten dolay bana kahramanlk nian verdiler. Sonra
burada benim hibir alakam olmayan bir meseleyi bahane ederek ba Farmason Bayar, beni hapishaneye
koydurdu (Eref Edip, Byk Adam Merhum Cevat Rfat Atilhan, Yeni stiklal, 22 ubat 1967, Nu: 285, s.
3,10).
891
Atilhan, Dnya Matbuat ve Kennedy'nin lm, Yeni stiklal, 20 ubat 1964, Nu:156, s.2.
892
Hseyin zmez, Malatya Suikast, Tima Yay., stanbul 2004, s. 368; Hseyin zmez, u Bizimkiler,
Tima Yay., stanbul 1991, s. 447.
893
enyapl, Ahmed Emin Yalman'a suikast, Gne, 8 Ekim 1982, s. 9. zmezin bu iddiasn neye
dayandrdn renmek imknmz maalesef olmad. Olu Fatih zmez ile yaplan 3 ubat 2012 tarihindeki
grmede, babasnn salk durumu ne srlerek Hseyin zmezle gremeyeceimiz belirtilmitir.
894
11 Mays 2010 tarihinde Mehmet endal ile yaplan grme.
895
Mehmet Soykan, Cevat Rifat Atilhana Yahudiler Neden Saldryor, Hts Yay., stanbul 2010, s. 17.
184
iin kampanya bile balattndan bahsederek, 1956da zmit Cezaevine ziyarete gelen
Yalmann kendisiyle bir buuk saat ngilizce konutuunu belirtmitir. Yine zmez, bu olay
deerlendirirken unlar dile getirecektir: Yalman, iyi bir hatip deildi, gzel konuamyordu.
yi dnyordu da iyi konuamyordu. ok iyi bir insand. Utanga bir adamd. Yani
vurulmamas lazm gelen bir insand. Tpk Abdi peki gibi.896 Aslna baklrsa Hseyin
zmez, ne kadar radikal sylemlerle kamu nne km olsa da hayat ve sylemleri
elikilerle dolu bir insandr. Bir eliki de yine bu rportajnda aa kmaktayd. Dediine
gre San- solun birleecei, ar ularn bir araya gelebilecei bir nokta vardr:
Atatrklk. Bu noktada kurtulua erilir.897
C. Atilhana Gre Lozan Antlamas

Atilhan, Lozan Antlamasnn yorumlanmas konusunda ak tezatlara dmtr.
smet nny eletirirken bunu nemli bir konu olarak ele alan Atilhan, bir zamanlar Lozan
Antlamasn bir zafer olarak deerlendirmekten geri kalmam, onun imza sahibi olan smet
nny sdracak yer bulamam, dergisinin kapanda nny byk bir kahraman
olarak lanse etmitir898. Bu fikir deiikliklerinde dnemin artlar da deerlendirilmelidir
fakat bu, biraz nce sylenildii gibi bir tutarszlktan baka bir eyle ifade edilememektedir.
Fikir deiikliinden sonra Atilhan, Lozan bir hezimet olarak kabul edecektir899.
Balangta cmlemizin kollar merfu-u Kibriya hals niyaz ederek eritiimiz zafer, bir
ilah nusrat, eitli sebepler ve amiller yznden ne yazk ki- Lozanda ac bir malubiyete
evrilmitir900. Atilhana gre ksacas Lozan, ikinci bir Sevr olmutur901. Atilhan, Lozan
Antlamasn, ngiliz devlet adam Lord Gurzon ile Trk heyetinde mavir bulunan Haham
Hayim Nahumun902 mtereken dzenledikleri bir komplonun eseri olduunu iddia
edecektir. Lozan grmelerinde Nahum, 1900'l yllarda stihkm ve Topu Okulu'nda
retmenliini yapt smet Paa'nn bakanlndaki Trk heyetlerine danman olarak elik
etmiti903. Ancak Atilhan, konuyla ilgili verecei bilgileri son derece snrlandrmak zorunda
kalmtr. Bunu da u ekilde aklayacaktr: Hayim Nahum vastasyla Lozan Sulh
Konferans'nda en hayati meselelerimiz hakknda tesirler yapan Yahudilik, hi perva etmeden
896
enyapl, Ahmed Emin Yalman'a suikast, Gne, 11 Ekim 1982, s. 9.
897
enyapl, Ahmed Emin Yalman'a suikast, Gne, 13 Ekim 1982, s. 9
898
Bknz: Milli nklap, 1 Haziran 1934, S. 2, Kapak Resmi.
899
Atilhan, Yanl Yol, flas Etmi Siyaset, Fedai, Nisan 1964, S. 9, s. 1, 13.
900
901
Atilhan, Trk slam Dmanlar Faaliyette, Hradam, 2 Kasm 1951, Nu: 121, s. 4.
902
Hayim Nahum, stanbulda Muhibban- Hrriyet Mahfeline baldr (Atilhan, Farmasonlar, s. 128).
903
Benbassa, Son Osmanl Hahambas'nn Mektuplar, s. 51.
185
hilafetin lavedilip Osmanoullar ailesinin de vatandan uzaklatrlmasn bize teklif edecek

kadar ileri gitmitir. Bu hadisenin tafsilatna girmeye henz zemin ve zaman msait deildir.
Yeni iktidar antidemokratik kanunlar kaldrmak yle dursun, yenilerini ilaveden ekinmemi
ve kendi mezarn kendi eliyle kazmtr904.
Buna gre, Lord Gurzonla Haham Hayim Nahum, Londrada bir otelde yaptklar
gizli grmede baz maddeleri Trklerle anlamann birer n art olarak belirlemilerdi:
1. Hilafeti lavedin,
2. Hanedan karn,
3. Btn mallarna el koyun,
4. Laiklik prensiplerini kabul edin.905
Trk heyetinde hukuk maviri Senihi Baak, tercman Saffet av, Hayim Nahumun
bu teklifleri karsnda dehet iinde kalmlardr906. Atilhann iddiasna gre nn,
kendisine sunulan bu artlar kabul etmi ve bylece antlama imza edilmitir. Avam
Kamarasndaki Lozan ile ilgili tartmalarda Lord Gurzonun szleri dikkat ekicidir.
Kendisine yaplan eletirilere cevaben unlar syleyecektir: Asl bundan sonradr ki Trkler
bir daha eski evketlerini bulamayacaklar ve bellerini bir daha asla dzeltemeyeceklerdir.
nk biz onlarn manevi kuvvetlerini sndrdk.907 Atilhan ise, Lozandaki olanlara vakf
zevat- kiramn biroklar bugn hayattadr. diyerek referans gsteriyordu. Ayrca, Bu
entrikalar istihdaf ettii gaye ve tad manay kavramam olanlar Lord Gurzonun Avam
Kamarasnda kendisine yaplan itirazlara ve istiklalimizi ok gren mebuslara verdii
cevaptan anlayabilirler. demekteydi908.
Atilhan, Trkiyenin slam dnyas ile irtibatnn kesilmesi ve memleketin Laik bir
bnyeye kavuturulmasnn Lozanda kararlatrldn sylerken, aslnda bu Laikletirme
abalarnn daha Tanzimat909 ile balatldna inanmaktayd. Atilhan, Osmanl hanedannn
904
Atilhan, Mslmanla Kar Cephe, Hradam, 24 Austos 1951, Nu: 101, s. 4.
905
906
907
Atilhan, slam Saran Tehlike ve Siyonizm, s. 176. Bu konuya Bedizzaman Said Nursi de bir eserinde
ayrntl olarak deiniyor ve Byk Dounun 29. Saysn referans gsteriyordu (Ayrntlar iin Bknz:
Bedizzaman Said Nursi, Risale-i Nur Klliyat, C. 2, (Emirda Lahikas/Yirmiyedinci Mektup), Nesil Yay.,
stanbul 1996, s. 1820).
908
Atilhan, slam Saran Tehlike ve Siyonizm, s. 314
909
Atilhan, Tanzimat bir afet olarak deerlendirmitir: "Tanzimat denilen afetin garpllamak maskesi altnda
devletimizin temellerini kknden ykan bir Yahudi ve Garp oyunu olduunu imdi ilk mektep ocuklar bile
biliyor (Atilhan, "Yzmze arpan Hakikat", Hradam, 22 Haziran 1951, Nu: 84, s. 2). Ayrca Avusturya
Bavekili Prens Meternih'in Tanzimat krizi zamannda stanbul'a gnderdii mektuptan bahseden Atilhan
Meternihin unlar sylediini kaydetmektedir: "Avrupa medeniyetinden sizin kanunlarnza ve nizamlarnza
uymayan kanunlar almaynz. Zira Garp kanunlar, hkmetinizin temelini tekil eden kanunlarn dayand
usul ve kaidelere asla benzemeyen esaslar zerine kurulmutur. Garp memleketinde esas olan ey, Hristiyan
kanunlardr. Siz Trk kalnz. Lakin madem ki Trk kalacaksnz, slam hkmlerine dayannz. Atilhan ise
186
yurt dna srlmesi fikrinin, Yahudilere Filistinde yurt vermeyen Sultan II. Abdlhamidin
hanedanndan intikam alan Siyonistlerin bir tertibi olduunu savunmutur. Bunda kilit
noktadaki isim olarak kabul ettii Hayim Nahumun etkisine inanmtr.
D. Atilhana Gre Menemen Olay

Atilhan, Menemen olaynn resm tarihin aksettirdiklerinin ok uzanda
gerekletiini iddia etmitir. Yunanl bir Mason-Komnist dedii Apostolos Grozos adnda
bir yetkilinin, 5 Eyll 1947de Gramosta verdiini syledii bir konferansa dayandrd
iddialarna gre, Ali Fethi Beyin Serbest Cumhuriyet Frkasn lavetmesinden sonra, Ege
halknn nn idaresine olan tepkisi ve ikyeti gnden gne artmt. Bu durumun kendisi
iin tad tehlikeyi fark eden nn, birka Farmason vekille hazrlad ihtilal senaryosunu
Ege Blgesinde halktan intikam almak amacyla hazrlamtr910.
htilalin blgede hazrlanmas iin, Trkiyeli komnistlerin tavsiyesiyle de Yahudi
grevlendirilmitir911. Grozosun Farmason yazarlar olarak gsterdii Yunus Nadi ve Falih
Rfk gibi gazeteciler de irticann hortlamakta olduunu ifade eden makaleler yaymlayarak
kamuoyunu bir katliama tahrik etmilerdi. Grevlendirilen Yahudi de, Ege Blgesine
yaptklar seyahatlerle Nakibendi tarikatnn yelerini maddi olarak desteklemekte ve onlar
ihtilale hazrlamaktaydlar912. ddiaya gre, 20 Aralk 1930da Siyono-anarist Trentef ve
Jozef gibi Yahudilerle, yzlerce dnme ve binlerce saf, cahil cretli ajanlar, Nakibendi
tarikatnn dervilerinden Manisal Dervi Mehmetin etrafnda toplanarak halk ayaklanmaya
itmilerdir. Bylelikle, Nakibendiler bilmeyerek Siyono-anaristlerin amalarna alet
olmular, nn ve dier Farmasonlar da yllarca iktidarda kalma frsatn yakalamlard913.
Olayla ilgili olarak tutuklanan kiiler de on iki saat iinde bilinmeyen yerlere sevk edilerek
kitleler halinde imha edilmilerdir914. Atilhann ayn kaynaa dayandrd iddiasna gre
Menemen olay, u gizli amalar iin dzenlenmitir:
1. Ege Blgesindeki Serbest Fkra mensuplarn sindirmek ve iktidardakilere serbest
yaama imkn salamak.
konuya getirdii yorumda unlar diyecektir: "Bizim Tanzimat ricali bu tavsiyenin tam aksini yaptlar ve milli
varlklar baltalamay vazife edindiler. Netice alnmad. Avrupalnn setre, pantolonunu ve kyafetini ve mebzul
mptezel adetlerini itimai bnyemize sokmaktan ileri gidemediler. Gz kamatran ecdad aheserlerini tanzir
edecek hibir eser vcuda getiremediler" (Atilhan, "Elli Yl Sonra nmze Serilen Hakikatler", Hradam, 4
Austos 1959, Nu:389, s. 4).
910
911
912
913
Ayn Yer.
914
187
2. Mareal Fevzi akmak, Nakibendi Tarikatna mensup olduundan, ihtilal iin bu

tarikat mensuplarn kullanarak Paay askerlikten uzaklatrmak ya da bask yaparak
hareketini snrlandrmak.
3. Yetiecek olan gen nesillere dini ve din adamlarn kara kuvvet olarak tantmak ve
din muameleleri pasifletirerek ortadan kaldrmak915.
Atilhan, Menemen olaynn yaand yerde bulunan ve Kubilayn lmne alk
tutan Yahudi asll Hayimolu Jozefin olaydaki Yahudi parman kantladn
savunmutur916.
915
Atilhan, Menemen Hadisesinin yz, s. 90-91.
916
188
DRDNC BLM
FKR HAYATI
Bu blmde, Atilhann kitaplarnda ve makalelerinde zerinde durduu konular ana

balklar altnda incelenmitir. Ayrca Atilhann, Trk Fikir Hayatnda brakt izler de tahlil
edilmeye allmtr. zerinde durulan konular u ekilde sralamak mmkndr:
I. YAHUDLK
A. Atilhana Gre Yahudilik
Atilhann birinci dereceden dman unsurlar olarak nitelendirdii srailoullar, ok
geni bir tarihe sahiptirler. Dinler tarihi asndan bakldnda bile onlarn dnyadaki
sergzetleri kutsal kitaplarn hemen tmnde konu edilmitir. Bu sebeple olsa gerek
srailoullarnn tarihini yazmak son derece gtr ve onlar hakknda en ak hkmler
Kuran- Kerimde vardr917.
Yahudilerin atalar olarak gsterilenler Habirular idi918. Kavme, bu ismi veren Firavun
4. Amonetebdi ve tabir, hrsz ve apulcu anlamlarna gelmekteydi919. Oysa Habiru (Abiru)
ad verilen bu kavim, dzenli bir airet olmayp mevsime gre g eden bir toplumdu. Kltr
seviyeleri l airetlerinin biroundan stnd. Bazlar paral asker olarak alyorlar,
bazlar hkmette grev alyorlard. rnlerden nemli gelirler elde edenler kralla benzer
ufak tefek toplumlar kurmaya balyorlard. Hz. brahim, bu Habiru gmen gruplarndan
birinin lideriydi920. Atilhann referans olarak kabul ettii iki kiiden Robert Kurtner de
Yahudilere taklan Habiru unvannn hrsz ve yamac anlamlarna geldiini ve Hz Musadan
nce Tek Allah nancndan (Kudsl Abdi Kniba-knaton zamannda) Yahudilerin bundan
holanmadklarn belirtmiti. Bir dieri Geo Barton ise Habiru tabirinin, Firavunlardan nce
Smer Trkleri tarafndan takldn sylemektedir921. Atilhana gre Yahudi, Hangi dine
girerse girsin, hangi ismi alrsa alsn daima Yahudidir ve ebediyen de Yahudi kalacaktr.922
Atilhan ilgin bir tespitle, Mezopotamya, Nil, Hint ve Yunan dinlerinde skandinav
(Nors) tesirlerine deinmi ve skandinav dininin tamamyla melezlemi, deimi
917
918
Atilhan, ngiliz W.N Weechin Dnya Tarihi, s. 82 ve s. 84 ile N. Platt ile J. Drumondun Devirler Boyunca
Dnyamz, s. 37 ve s. 38i referans gstermitir (Bknz: Age, s. 16).
919
Atilhan, Kapmza Dayanan Tehlike, Yeni stiklal, 23 Kasm 1966, Nu: 276, s. 2.
920
Paul Johnson, Yahudi Tarihi (ev. Filiz Orman), Pozitif Yay., stanbul 2000, s. 19.
921
922
189
materyalist ve egoistlemi bir eklinin Yahudilikte canlandn ifade etmitir923. Yunan N.W.
Prandakisin bir eserinden alntlar yapan Atilhan, ncilin Arami lisanyla yazlmasndan yola
karak, drt bin senelik maziye sahip Grek Alfabesinin yok edildii iddiasn desteklemi ve
En bol hurafe ve irticaa taviz veren hatta tipik bir irtica sistemi zerine messes olan din
yine brani dinidir. fikrine ortak olmutur924. Yine ayn yerde Yahudilik ile ilgili Prandakisin
u grlerine yer vermitir:
branilik dndaki en iptidai natralist semavi dinler braniliin yannda en pozitif
bir dindir. Bu devirde Afrika vahileri dahi insan kann emmei terk etmi olmalarna
ramen, branilik terk etmemi ve brani olmayanlarn kann kendilerine mubah grecek ve
bu vahetin mdafaasn yapacak kadar uursuzlamlardr.925 Bu tip bir yaklam, ilerde
Mslmanlardan dindarlar zerine atlacak irtica yaftasnn izolasyonunda kullanm,
masonlarn branilie kar her nedense bu kavram asla kullanmadklarndan dert yanmtr.
Millete bildirmek zaman gelmitir ki: Btn bu yaygara ve avazlar, btn bu yalan
ve iftiralar, btn bu alaklk ve asaletsizlikler tek bir kaynaktan fkrmaktadr. O da,
Kuran'n karsna konmak istenen Talmud ve slamiyet'in yerine ikame edilmek istenen
branilik'tir. Hlbuki ilim nda ve bitarafane tetkik edilecek olursa slamiyet, bir ileriliin,
terakkinin ve tekmln remzidir, tekiler ise irtican, geriliin, batln ve hurafenin ta
kendisidir926.
Dnya Tarihinde Yahudilerin, en huzurlu ve rahat yaad dnem Salomon927
dnemidir. Bu dnemin yaklak yz sene kadar olduunu belirten Atilhan, bundan sonraki
Yahudi tarihini ise amata ve efsaneden ibaret saymaktadr928. Salomon Mabedi Siyon Da
(Sahyun) zerine ina edilmi ve mimar da -Atilhann masonluu Yahudilikle zdeletiren
k noktas- Hiram Usta olmutur929. Atilhan, ok u bir noktada Yahudilerin srail
kelimesini Allah ile mcadele eden insan anlamna geldiini sylediklerini ifade eder.
Bunda, Kuran- Kerimdeki ayetleri rnek ald anlalmaktadr. Ancak bu sadece Kuran-
Kerim ile snrl kalmayacaktr. nk ncilde de Yahudilerin Peygamberleriyle mcadeleleri
ile ilgili menkbeler ok saydadr. Peygamberlerle mcadele bir bakma Allah ile de mcadele
anlamna geliyordu. Atilhana gre yukardaki bilgiler, netice olarak basit bir mabet olan
Kudsn Yahudiler tarafndan abartlarak bir sembol olarak insanln karsna ktn
923
924
Atilhan, Menemen Hadisesinin yz, s.18.
925
Atilhan, Menemen Hadisesinin yz, s.19.
926
Atilhan, "Din Onlarn Politikalarna Alet Olamaz", Hradam, 18 Ocak 1952, Nu: 143, s. 4.
927
Burada Atilhann Hz. Sleyman yerine Salomon gibi bir Yahudi tabirini kullanmas da dndrcdr.
Belki de Yahudilerin kendi tarihlerini kendi azlarndan anlatma yolunu tercih ediyordu.
928
929
Ayrntlar iin Bknz: S. Haluk Sanver, Hiram Efsanesi, Kurti Mabaaclk, stanbul 1999.
190
gstermektedir930.
Yahudilerin Kutsal Kitab Tevrat, Buhtunnasr zamannda ortadan kaybolacaktr. Telifi
ise Hz. Musadan yaklak be yz sene sonra olacaktr931. Bu karmaklk, Tevrata sonradan
ayet ilave edildiine932 dayanak gsterilmitir. Muharref Tevratta Allah, bir mahlk olarak
gsterilmitir. Dolaysyla Atilhana gre, Hz. Musann dini deil, srailoullar slamn ba
dmandr933. Yine ona gre Yahudinin bir tek kanunu vardr. O bir tek kanuna tapar. Bu
yasa Yahudinin gizli kinidir.934 Aslnda burada iddia edilenler, Yahudiliin gizli kitab
olduu sylenen Talmud ile ilikilendirilmi ve Talmud,Tevrat ile zdeletirilmitir935.
Talmud, Yahudilerin en mutaassp tarikat olan Farisilerin kitabdr denilebilir. Bunlar,
Yahudilerin en itibarl zmresi saylr. Takn, mutaassp, rk ve milliyetidirler. Bunlarn
balca prensipleri gayri Yahudilerden daima uzak ve ayr durmak ve kendilerinden
olmayanlarla mnasebette bulunmamaktr. Talmudlarn mehurlar Babylonian, Sanhedrin,
Kethuboth, Yebamothtur936. Atilhana gre Talmud, Tevrat'n yerini almak iin en az bin yl
Filistin ve Babil eytanat medreselerinde muntazam bir ekilde alan yzlerce Yahudi
liminin meydana getirdikleri bir mahsuldr. Talmud, Kuran gibi insan cemiyetlerini bir iman
halkas iinde ve kardelik hisleriyle dnyann sulh ve terakkisine davet deil, aksine olarak
Dnya Hkimiyeti ve insanlar kleletirmek gayesine hizmet eder.937 Atilhann verdii
bilgilere gre, Kethuboth Talmudu cinsi sapknlklar ieren ifadelerle doluydu ve adeta
bunlarn bir uygulamasym gibi Filistinde -srailoullarnn elinde bulunduu zamanlar-
erkek fahielere mahsus umumi evler mevcuttu938. Conrad Alberti (eski ismi Zitenfelt)
Cemiyet adl mecmuann 1889 senesi 12. Saysnda Antisemitisme ve Yahudilik balkl
yazsnda Yahudi genlerinde mevcut ehvani kabala Yahudi olmayan baka hibir rkta
930
931
Atilhan, Kfrn Karsnda Mslmanlk, s. 26, 28.
932
Atilhan, Kfrn Karsnda Mslmanlk, s. 15.
933
Atilhan, Kfrn Karsnda Mslmanlk, s. 39. Atilhan Tevratn Trkesi ile ilgili verdii bilgilerde
unlar dile getirmitir: Kitab- Mukaddes'i Trkeye ilk tercme eden Sultan IV. Mehmed'in ba tercman Ali
Beydir. Bugnk Trke tercmeler ona dayanr. Ali Bey'in yapt muazzam i dahi kendisinin ne idn
anlatyor. Geri Kitab- Mukaddes'i dilimize evirmesi, bizi ieriinden haberdar etmesi kran mucibidir. Ama
adamn biraz da kaygsna bakmak icap etmez mi? (Age, s. 105).
934
Atilhan, Dnya Nazarnda Yahudilik ve Masonluk, s. 50.
935
Talmud, dini ve medeni hkmler kitabdr. ki blmden olumaktadr. 1. Mina: Tevratn yorumudur. 2.
Gemara: Minann yorumudur. Talmudun oluumu Miladn 2. ile 5. yzyl arasnda tamamlanmtr (Avram
Galanti, Trkler ve Yahudiler, Gzlem Yay., stanbul 1995, s. 12). Atilhan ise Talmud ile ilgili tanmlamasnda
Bir kanun, adet, anane ve iman kitab olmakla kalmayp ayn zamanda bir mcadele ve bir strateji kitabdr. Bu
kitap, ayn zamanda Tevrattaki iyi niyetli fikir ve emirleri tamamyla menfi ve muzr bir ekilde tefsir ve Yahudi
olmayanlara kar mthi bir sinsilik ve riyakrlk politikas tavsiye eder ifadelerini kullanmaktadr (Atilhan,
slam ve Beni srail, s. 56).
936
937
938
191
tesadf edilmez. Yahudi olmayanlar kadna kar az bile olsa muhakkak bir hicap hissi
muhafaza etmilerdir ki Yahudilerde bu duygunun bir zerresi bile yoktur. ifadelerine yer
vermiti. Yine Otto Waiger Cinsiyet ve Karakter adl kitabnda:
Yahudinin iinde kendi benliine bir mevki verdiren ve karsndakinin benliine
hrmet telkin eden kibarlk yoktur. Yahudi asaleti yoktur. Biz binlerce seneden beri harice kz
vermeyiz Hakiki Yahudinin benlii ve insan kymeti yoktur. Bir Yahudi dier rktan olan
insanlardan daha hayvan ve daha ehvetlidir. demekteydi939.
Herkesten gizlenen Talmudlar Atilhann ele geirmi olmasnn aklamas da gayet
basittir. Zira herkesten gizlenen bu Talmudlar yine Yahudiler tarafndan tercme edilmiti.
Mesela Kethuboth kitabnn tercmanlar iki Yahudi doktor ve ayn zamanda haham olan Dr.
Samuel Daiches ve Dr. srael W. Slotki idi940. Ancak Fransz Kral Louisnin Talmudlar
yaktrmasyla asllarnn nerelerde olduu da byk bir soru iareti olarak kalacaktr. Bu iki
doktorun yan sra W. Kznerin tercme ettiklerinde asl arad esrarl noktalar bulmann
mmkn olamadn ifade eden Atilhan, Alman Yahudisi Prof. Graetzin tercmede caniyane
ksmlar kardn iddia etmitir. Yine iddiasna gre, Macar mellif Alfons Luzsensky de
tercme ettii ksmlarda Bolevik diktatrl aleyhinde yazlar bulunduundan Yahudi-
Komnist ikence odalarnda cezalandrlmtr941. Atilhana gre, bugn elde bulunan kitap,
hakiki Tevrat olmamakla beraber -onun da srailoullar nezdindeki kymeti ikinci
derecededir- birinci plana aldklar Talmudtur942.
nl Antisemitlerden olup Atilhann da ska referans gsterdii Theodor Friche
gre Talmudun bilgileri son derece karakteristiktir. Yani, baka insanlar tarafndan kabul
edilmesi ve ho grlmesi mmkn deildir943. Bu balamda dier din mensuplarna gre
Talmudun telkinleri gerek deildir ve bunlar tam anlamyla Yahudi kitaplarndaki yanl
tevillerden ileri gelmektedir944. Kanada Montrealde kan Le Patriotun 19. saysnda ise
konuyla ilgili yle bir akla yaplmaktayd: Onun Talmudu, ruhsuz kpekler diye tavsif
ettii Yahudi olmayanlara her trl fenal mubah klyor. Yahudi mellifleri Yahudilii
dnyann en gizli, etrafna fenalk saan ve ahlk seviyesini alaltan bir rk olduunu kabul
ediyorlar. Bu rk, hibir vakit Allah tanmam ve Allahn btn elilerini katletmitir.
Onlardan kendimizi vebadan sakndmz gibi korumalyz ve onun ftuhatn
939
940
941
942
943
944
192
durdurmalyz.945
Her ne surette olursa olsun Yahudilerin Talmudun incelenmesini istemedikleri iddia
edilmitir. Buna gre yabanc birisi Talmudu incelerse mutlaka tehlikededir946. Yahudi
eserlerine atfta bulunana Atilhan, Ghitin adl bir eserin 261. sayfas ve Emir 57b ve 57ada
Talmud ermilerinin szleriyle alay edenlerinin cezas kzgn insan pisliinde
947
kaynatlmaktr dendiini iddia etmitir . Bu trden iddialara ramen Atilhan Yahudilerin
Talmudtan pek de uzak kalmadklarn vurgulayacaktr. Hemen her Yahudi evinde Talmud
analizi bilhassa Cumartesi gnleri- yapar ve gnlk hayatlarn ona gre koordine etme
dsturuna bal kalr. Kabalay ise ou Yahudi bile anlayamaz. Kabaladan herkesten ok
Yahudiler korkar948. Bu ekilde dier dinlerden semavi olmayanlar dhil- temelde kesin
ekilde bir ayrm olmasna ramen, Yahudiliin slamiyete benzetilmeye ve ortak dinamikler
ierdiine ynelik iddialar da ortaya atlmtr. Burada temel k noktas, Yahudiler ile
Araplarn ayn kkene sahip olmalardr. Her iki kavim de Sami rka mensuptu949. 1954de
New York niversitesi tarafndan neredilen Judaism in slam adl eserde, Yahudilikle slam
arasnda benzerlik kurularak farkl bir alma yaplmtr. Daha nceki yllarda da Trkiyede
M. Asm Usun Trkiyede Yahudi Dmanl Var m? balkl makalesine binaen M.
Nermi950 tarafndan gnderilen mektupta da u kaytlar vardr: Belki biz Arap kltr
yoluyla Yahudilik dnyasna girmiizdir ve burada asrlarca yaamzdr. Eski slam ailesi,
btn hukuk tabirlerine varncaya kadar branidir. Eski nikh telakkisi ve zihniyeti
branidir, snnet branidir. imdiki aylarmzn ubat, Nisan vs. adlar branidir. Aramzda
branilikten pek ok eyler vardr. Trk nklab braniliin en ehemmiyetli paralarn skt,
att. Benliimize dndk Yahudilik itimai serseriliktir. Hibir cemiyet deerine bal
deildir... Byle bir unsurda tarih yapan bir budunun yaratc ve kahraman duygular
olamaz.951 Hatta daha nceleri Dzraeli tarafndan bile Araplar sadece at srtndaki
Yahudiler olarak tanmlanm, Musevi Araplar yani Yahudiler ise kentlerde oturan en eski saf
945
946
Atilhan, slam ve Beni srail, Aykurt Neriyat, s. 61.
947
948
949
branilerin menei hakknda Bknz: Hikmet Tanyu, Yahudiler ve Trkler, Bilge Yaynevi, Ankara 1980, s.
16.
950
Mustafa Nermi 81 yanda vefat etmitir. 8 Ekim 1890'da skp'e bal Kprl bucanda doan Nermi,
Paris Sarbonne niversitesi'nde Milli Ekonomi ve Felsefe okudu. ttihat ve Terakki'nin beyin takm arasnda
Trk Siyas Tarihi'ne geen Nermi, mer Seyfettin ve Ziya Gkalp ile beraber Trk dilinin sadeletirilmesi iin
almalar yapmtr (Hrriyet, 29 Haziran 1971, Nu:8325, s.9). Nermi'nin bir makalesi Yeni Bir Tecavz
Olarak Milletler Cemiyeti bal altnda Trkiye Sosyalist i ve ifti Frkas'nn yayn organ olan
Kurtulu'ta yaynlanmtr. Bknz: Mete Tunay, Kurtulu'un Almanca zel Says, (ev. Cemil Koak),
Tarih ve Toplum, C.11, Mays 1989, S. 65, s. 50.
951
M. Asm, Trkiye'de Yahudilik Meselesi, Vakit, 3 Haziran 1934, Nu: 5891, s.1 (M. Nermi bu mektubu 24
Mays 1934te Dresdenden gndermitir).
193
kanlar olarak nitelendirilmilerdir952. Atilhan ise bu tip yaknlamay kstahlk olarak

deerlendirecektir: Hz. Muhammed Kuran- Kerim'i Yahudilerden renerek neretti diyecek
kadar hadlerini tecavz ediyorlar. Bununla birlikte Dr. George Vajda'nn 1938'de Paris'te
bastrd Gen Mslmanlar ve Gen Yahudiler adl eserinde " Bir Yahudi ocuunun bir
Mslman ocuu ile kardelii snnet edildikleri dakikada gze arpar". ifadesini
kullandn vurgulayacaktr953. Ancak bu tip bir sylemin gerekesini Atilhan, kendine gre
bir mantk erevesinde aklamtr. Buna gre Nilden Frata kadar olan sahay igal iin
Yahudiler, Mslmanlkla bir farkllklarnn olmad safsatasn yaymlardr954.
Daha nce ismi geen ve Yahudilikte nemli bir kaynak olarak grlen ve Atilhana
gre Yahudilerin dahi ekindii ve korktuu bir dier unsur da Kabaladr955. Kabala zerinde
alm olan Vikont Leon De Poncins Uzak arktaki vahice ihtillden Avrupann
gbeindeki manasz ve zararl greve kadar btn menfi olaylar, bu kitabn ilham verdii
gruplar tarafndan tertip edilip sahneye konmaktadr. demekteydi956. Ancak bu konuyla ilgili
ayrntlara Atilhan pek girememi veyahut girmek istememitir. Bunun Kabalann karanlk
ilmini tekrar edip onlara hizmet olacan dnerek endie etmitir. Belki de ieriine hkim
olmann zor hatta imknsz olduu bu konuda, kendisinde bir eksiklik olduunu ifade etmek
istememitir. Atilhana gre, Bu memnu menelerden tedarik edilmi Karanlk lim, hibir
cemiyette yaylmamaldr957.
Atilhan, nasl ele geirdii belirsiz olan bir Kabala kitabnda, dman ldrecek
formlden bahsettii yerlerde kulland noktann () dualar ierdiini ve tercme
edilemediini belirtmitir958. Bu trden dualarn olmas doaldr zira Kabala bir By Kitab
olarak grlmektedir. Bu tarz byclk faaliyetleri Yahudilerden bazlar tarafndan da itiraz
grmtr. Hatta Haham Jonathan Eibenschtzn Kabalistik muskalar, normal Musevi olan
Jakop Emden ve Joshua Falk tarafndan Almanya, talya, Polonya ve Osmanl hkmetlerine
ikyet edilmitir959. Bavurularnda, Kabalann fesatlarnn ve sahte doktrinlerinin nne
geilmesi iin hkmetlerden bu fesat ve szde dini eserlerin yok edilmesini
istemilerdir960. Baz Yahudi din adamlarnn toplumda nefret uyandracak bu trden
952
Johnson, Yahudi Tarihi, s. 311.
953
954
955
Atilhana gre Kabala, yazl kanunlardan ve Tora'dan baka rfi bir kanun hkmndedir. Balangta bir
felsefe ve metafizik sistemi iken sonradan bir sihirbazlk ilave edilmitir (Atilhan, Farmasonlar, s. 24).
956
957
958
959
960
194
hadiselere kar kendi imknlaryla mcadele gsterdikleri de grlmektedir. New Yorkun

mehur ba haham Benjamen Ehultz, protokollerin verdii zararlar izale iin milletlerle iyi
geinme gereini tavsiye etmi, hatta Amerikada komnizmle mcadele etmek iin
cemiyetler kurmutur. Bu cemiyetlerde hahama inanan Yahudiler, Yahudi ananeleri aleyhine
harekete gemilerdi. Haham, cemiyete Yahudi olmayanlar da kabul etmiti. Onun szleri ve
faaliyetleri dier Yahudi cemaatlerden tepki grm, haham daha sonra Yahudi Komitesinden
kovulmutur961.
Kabalaya bal bir taraftar kitlesi ise ayn ismi artracak rgtlerinin
faaliyetleriyle gndeme gelmitir: Kabbalo. rgt, kendi dindalarn ldrmekle bir mddet
Amerikan yargsn megul edecektir. Bunlardan birisi itiraf olduu bilinen ve Chicagoda
bir cinayete kurban giden Boby Franktr. Dieri ise Amerikada Yahudi milyarderlerden olan
Serge Rubinsteindir. Rubinsteinn cesedini inceleyen polis yetkilileri, sa avucunda eytan
ve alev iaretleri, arkasnda branice Herem yazs bulunan bir madalyon bulacaklard. Bu
kelime, rgt Kabbalo tarafndan idam edilecek ahslara gnderilirdi962. Atilhana gre
Joseph R. Mc. Carthy de bu rgtn cinayetine kurban gitmiti. Abdurrahman Meydani de
kitabnda, Atilhann slam ve Beni srail adl eserinden rgtle ilgili bir alnt yapm,
Atilhann rgtn yaynlad bir yazy aktardn belirtmitir963.
Benzer ekilde 19. yy. ortalarnda Rusyada faaliyette bulunan Kahal Cemiyeti ise
ehirlerde, kasabalarda ve kylerde hkmet iinde kendi bana ayr bir hkmet tekil
etmekte, Yahudi ilerini tedvir etmekte idi. Buna ait belgeler, Yahudilikten Hristiyanla
geen Jakop Brahmara tarafndan tercme edilmiti964. Bu zabtlarn gerek olduunu
Yahudiler de inkr etmemilerdir. Ancak Yahudi Ansiklopedisi inkr ediyordu. Atilhan ise
bunun bir kymeti olmadn ifade etmitir. Bu teekkl zengin Yahudilerden geinmekteydi.
Emri yerine getirmeyen zengin Yahudileri Kahal aforoza tabi tutarak tccarsa iflas ettirmekte,
deilse nafakasn bile elinden alarak cezalandrmaktayd965. Osmanlda ise siyas
komplolarn arkasnda bu Kabalistlerin etkisi olduuna inanan Atilhan unlar iddia edecektir:
31 Mart ve Menemen isyanlarn dahi krklediine dair elde bol kaynak vardr. Trk rknn
bnye ve yaradl irticai hareketlere msait deildir, ondan nefret eder. Fakat onun gizli,
sinsi ve Kabbalistik faaliyetleri bizde birok naho vakalar meydana getirmi, kendisi
tereyandan kl eker gibi iin iinden syrlm, okkann altna hep Trk gitmitir. O Trk ki
961
962
963
Abdurrahman Meydani, Tarih Boyunca Yahudi Oyunlar (ev. Enver Gnen), ule Yay., stanbul 1996,
s. 420.
964
965
Atilhan, slam Saran Tehlike ve Siyonizm, Cemal Azmi Matb., s. 123, 124.
195
harplerde ve cephelerde kahraman Mehmetik, kyde metruk bir insan, siyaset alannda
figran, sehpalarda aslan mcrim olarak yakn tarihimizde ok ac olarak grlmtr.966
Mehur tarihi Peder Konstantin Paris'te bastrd bir kitabnda, blis yeryzne
geldii zaman muhakkak ki bir Yahudi olarak gelir ve o Yahudi de yine muhakkak ki bir
Kabalisttir. Kabala yolunu arm insan ile eytan arasnda dn olmayan bir kprdr"
967
demektedir. Atilhana yksek rtbeli bir Amerikal general tarafndan gnderilen bir yaz
Yksek Kabalann Gayet Mhim Mesaj eklinde balyor ve iddia edilen Siyon
Protokollerine benzeyen sylemleri ieriyordu968.
Yukarda da deinildii zere Atilhan, ieriklerinden pek bahsetmese de verdii
bilgilerle, Kabala hakknda okuyucularn temel bir bilgiye sahip olmasn amalamtr.
Verdii bu tr bilgilerden arpc bir rnek ise u ekildeydi:Milletlere rehberlik ettiimiz
mukaddesat ve din yoluna engel olan Muhammed, mmtaz cemaatimizi kendi uydurmas olan
hurafelerine inandrmtr. Cezasn ebediyete kadar ekecektir. Cuma geceleri ibadetimizde
balca dini vazifemiz ona lanet okumaktr. Her hafta mukaddes Sabatn (Cumartesi gnleri)
arifesinde Muhammedin vcudunu meni kazannda kaynatrz. Cehennemi sona erdirebilsek
dahi onun ikencesi nihayet bulmayacaktr. Ey srailoullar! Muhammedin leinin
kemiklerini kpeklere atnz. O kemikler kpeklerin gbresidir. Zira cemaatinizi kirletti.
Cehennemin elim azabndan ila nihayet kurtulamayacaktr.969
Atilhan, yazlarnda dnya apnda n salm Antisemitlerin eserlerine bolca atf
yaparken, kendisi de onlarn sylemlerini benimseyerek bu rkla bir bakma bulam
oluyordu. Theodor Friin Yahudilik Meselesi Nasl Halledilecek? balkl bir makalesinden
alntsnda, Friin Dnyada hibir milletin fertlerini birbirlerine balayan rabtalar
Yahudilerinki kadar kuvvetli deildir dediini ve buradan yola karak, Yahudi olmayan
milletlerin de kendilerinde hissetmeleri ve hissetmeyi renmeleri gereken bu rk birliinin
ite byle byk iyilikleri vardr eklindeki ifadelerine dikkat ekmitir970. Yine Friin st
seviyedeki rklna rnek olarak u szleri de dikkat ekmektedir: Yahudi, gayri kabil-i
slahtr ve o, bunu bin senedir ispat etmi bulunuyor. Mehur filozof Fighte u szleri
sylemekte pek hakldr: Onlara medeni hak verebilmek iin bir tek are gryorum. Bir
gece iinde hepsinin ban kesmek ve iinde Yahudi idesi yaamayan yeni birer ba
geirmek. Bununla beraber bu cezri tedbire imkn olsa bile bu, Yahudiyi slah iin yine kfi
966
967
968
969
Atilhan, slam ve Beni srail, s. 209. (1907de Pariste baslan Sephar Ha Zohar -In Kitab- Kabalann
2. Ksm nn 2. Cilt 88. Basksndan).
970
Atilhan, Dnya Nazarnda Yahudilik ve Masonluk, s. 1, 10.
196
deildir. nk onun damarlarndaki Yahudi kan ok gemeden o yeni baa da yeniden

Yahudi ideleri alard.971
Bunun yan sra Macar Tibor Von Ekkardn Beynelmilel Milliyet balkl
makalesinden yapt alntda da onun; Asrlar sren sonsuz kan kaynamalar neticesinde
bugn medeni milletler arasnda hakiki yani hayati (biyolojik) bir rk deil ancak tarihi bir
rk mevzu bahis olabilir. ifadelerine yer vermekte ve bir bakma i kafatasln da bir
mant olmadn kabul etmekteydi972. ngiliz Korgeneral J.F.S Fullerin Avrupada
Kanser adl yazsnda Yahudinin en stn karakter izgisinin materyalizm olduu
vurgulanmaktayd973. Yine son derece rk bir syleme sahip olan Alfred Rozenbergden
yapt alntda ise, Btn milletlerin kknden salamlamas iin birinci art Yahudilerin
btn devlet snrlarndan son ferde kadar dar karlmasdr. ifadelerine yer vermitir974.
Ancak hemen tm yazlarnda asl Yahudilerin rk yapya sahip olduklarn
vurgulayan Atilhan, bu konuda bir hayli rnek vermitir. En azndan Yahudilerin kendinden
olmayan kavimlere kar olan tutumlarna deiniyordu. Yahudilerde mevcut olan Kol Nidr
Ayinlerinde Yahudi olmayanlara verilen btn yeminler ve szler geersiz saylrd (ki Yom
Kipur -Kefaret Gn- arasnda)975. Yine Yahudi rknn safln bozmamak konusunda
yabanc bir eserden bilgi vermitir. Houston Stewart Chamberlainin On Dokuzuncu Asrn
Temelleri adl eserinden, Mukaddes Tohum un kirletilmesinin bir sonucu olarak: Onlar,
Yahudi olmayan erkelerden gebe kalan Yahudi kzlarn baka Yahudi cemaatine gndererek
anne olacak kadn karnndaki ocuuyla beraber ldryorlard. rneini vermekle
Atilhan, Yahudi toplumundaki koyu rkla iaret ediyordu976.
Tm bu izlenimlerin bir sonucu olarak, Atilhann itiraf olarak niteledii bir ifadede,
L'ami D'srael adndaki Franszca Yahudi gazetesi, bir vicdan muhasebesinden doma yle
bir feryatta bulunmutur: Yahudi genlii Allah'n ve kanunlarnn lanetine uramtr.
Allahsz Yahudi habasetin kuvvetlerini elinde bulunduruyor srael, eytani bir kavim haline
gelmek tehlikesine maruzdur" . Atilhana gre bu ac itiraf, bir Yahudi dmanna deil,
bilakis bir Yahudi cemiyeti efine aitti977.
971
972
973
974
975
976
977
197
B. Atilhann ddia Ettii Siyonist Liderlerin Protokolleri Meselesi

Yahudiler ile ilgili en arpc iddialardan birisi de gereklii tam olarak ispatlanamasa
da Atilhan gibi Antisemitlerin neredeyse hepsinin elinde bir isnat kayna olarak duran
Protokollerdir. Trkiyede de bu kaynak, slamc ve Milliyeti ama daha da youn bir
ekilde slamclar nezdinde- tartmasz gerek olarak kabul ediliyor ve Yahudilik, Masonluk
ve Siyonizm karsnda yaplan mcadelede ska n plana getiriliyordu.
Protokollerde yer alan maddelerden yola karak Yahudiler zerinde isnatlarda
bulunanlar sadece Mslman ve Trk Antisemitleri deildi. Protokollerin doru olup
olmadn sorgulayan ngiliz Times'n 19 Mays 1921 tarihli nshasnda: Yoksa bu
program sahte midir? Fakat o halde bugn gerek olmu hadiseleri vukuundan evvel haber
veren kehaneti nasl izah edebiliriz? Eer protokoller hakikaten Beni srail hkemasnn eseri
ise Yahudilere kar sylenebilecek her sz, giriilecek her mcadele, yaplacak her hareket
merudur, elzemdir, mstaceldir!978 denilmekteydi. Antisemitlerin k noktas,
protokollerde yer alan maddelerin tm dnya genelinde olan olaylarla dorulanmasyd.
Atilhan ise bunu u ekilde aklayacaktr: " Mantk lsne vurduumuz zaman dahi bu
kadar eytan ve melun bir programn Yahudi'den baka hibir milletin kafasndan
979
doamayaca keyfiyeti de mnakaadan vareste bir ekilde meydana kar" . Yine
Atilhan, bu programn 1829dan beri dnyann her tarafnda tatbik edildiini iddia etmitir980.
Ona gre, bunlar grememek normal bir zekya sahip insanlarn ii deildi. Bugn bu
program harfi harfine tatbik mevkiindedir. En basit zekl insanlar bile hadiselere yle yarm
yamalak bir gz atacak olursa, bu eytan programn aynen yrrlkte olduunu grr. 981
Yukarda referans olarak gsterilen Times, 10 sene sonra ok daha farkl bir ekilde
konuya bakacaktr. Buna gre Timesda 16, 17, 18 Austos 1931 tarihlerinde kan bir yaz
dizisinde, Protokollerin 1865de Brkselde Maurice Joly tarafndan yaynlanan Cehennemde
Makyavel ile Monteskiy Arasnda Muhavereler adl bir kitaptan taklit edilmi olduu ileri
srlmekteydi982. Yine Timesa gre, Protokollerdeki ekli yerler ise byk ihtimalle Rus gizli
servisince eklenmiti983. Timesn makalesinin son szleri Meselenin bir kopyadan ibaret
olduu delillerle ispat edilmi bulunuyor. zahname unutulmaldr. eklinde bitmekteydi.
Konu hakknda derginin bir sre nceki yazsn referans gsteren Atilhan, son durum
978
979
980
981
982
983
Bali, Siyon nderlerinin Protokolleri- Dzmece Bir Kitap rnei, Toplumsal Tarih, Eyll 1995, S.21, s.
49.
198
hakknda da kendisine gre bir k yolu bulacaktr. Buna gre, genelden yola karak
Timesn iddialarn hadiselerin dorulamadn belirtecektir. Timesn objektifliinden phe
etmek istemediini ancak makalelerin yaynland srada Timesn mali idaresinin byk bir
Yahudi bankeri tarafndan ele geirildiini, bunu National Tidskrift adl bir Norve
dergisinin 1922 Temmuz nshasnn 74. Sayfasnda belirtildiini, bu bilginin de tekzip
edilmediini sylemitir984. Ayrca bir kant olarak, Maurice Jolynin aslnda Mozes Joel
adnda bir Yahudi olduu ve bu bilginin de Protokollerin Almanca basksndaki bir nszde
Msy Gott Fried Zurbeck tarafndan sylendiini iddia etmitir985.
Protokollerin zetlenmi ilk rnei, Rusya'da 26 Austos-7 Eyll 1903 tarihleri
arasnda Znamia (Bayrak) gazetesinde yaymlanmtr. Gazetenin yneticisi, P.A Kruevan
adnda profesyonel bir antisemitti. Protokolleri dnyaya resmen tantan kitap, Serge
Aleksandrovi Nilus'un ilk kez 1901 ylnda yaynlad ancak iinde protokollerin yer
almad, sonra 1905 ylnda ikinci basks yaynlanan Byk inde Kk, Hemen
Uygulanabilecek Siyaset Olarak Deccal -Bir Ortodoksun Yazlar- adl kitabdr986.
Atilhann iddiasna gre, svirede 1933de mahkemede protokollerin uydurma
olduu yolundaki karar, 1 Kasm 1937de svire Yksek Mahkemesi tarafndan bozulduysa
da Yahudi propagandaclar bunu saklamlardr. Yine bu iddiada; asl nshann 1890da Odesa
Yahudilerinin elinde bulunduu, bunun 1905de Nils tarafndan neredildii ve kesin
belgelere gre Protokollerin asl yazarnn ise Rus Yahudisi Asher Gins (Akad Haam) olduu
yer almaktadr987.
Protokoller karsnda Yahudilerde bir panik havas olduunu kaydeden Atilhan,
Bunlar Yahudinin akln ve uurunu altst etti, ihtiyat elden brakt, itiraf etmeye, tehdit
savurmaya ve btn cinayetlerin kendilerinin mahsul ve marifeti olduunu ilan etmeye
baladlar.988 diyecektir. Bir ksm Yahudiler ise bunlarn mutaassp gayri Yahudilerin
uydurmas olduklarn iddia edecekler, hatta kitaplar para ile toplatp yakacaklardr. Atilhan,
bu tr olaylarn kendi kitaplarnn da bana geldiini vurgulamtr989. Ancak onlar da fazla
dayanamayarak tekziplerine son vereceklerdir. Bunun zerine Atilhan, Siyonistlerin yeni ve
daha muhtasar fakat evvelkinden daha kati on be maddelik baka bir program hazrladklarn
ve bunun da Amerikada yaynlandn belirtecektir990. Trkiyede ise bu konuda itham
984
985
986
Bali, Siyon nderlerinin Protokolleri, s. 48.
987
988
989
Ayn Yer.
990
199
edilen kesimin suskun kald grlecektir. Bu hareket tarz ise, Protokollerin tartmasz bir
ekilde doru olduklar izlenimini kuvvetlendirmitir991.
Protokolleri Trkiyeye sokan ve ilk yaynlayan da Atilhan olacaktr. Protokolleri
kastederek Bunu bundan yirmi alt sene evvel memleketimizin efkr- umumiyesine ben
bildirdim demektedir992. Atilhan, sz konusu Protokolleri, Milli nklap mecmuasnn 15
Mays 1934 tarihli saysndan itibaren Antisemit bir yayn organ olan Nationen gazetesinden
iktibas ederek, Milli nklapn kapanmasna kadar yaynlamtr. Protokollerin, Siyon
Hkemasnn Protokolleri adyla ancak 1946da Sami Sabit Paa (Karaman) tarafndan
Franszca aslndan tercme edilerek kitap haline getirildiini syleyen Atilhan, bunun
nshalarnn tkendiini ve bulmann mmkn olmadn belirtmektedir993. Atilhan, asl
nshann halen ngiliz Devlet Mzesi'nde olduunu sylemitir. Yahudiler ise bunun
gsterilen numarada olmadn, bunlarn iftira olduunu ifade etmilerdir. Bu iddiaya binaen
Atilhan, konuyu yerinden renme lzumunu hissetmitir. Ald cevap, yetkililerin bunlar
Yahudilerin alma teebbslerinden dolay elik kasada koruduklar ynndeydi994.
Dnyann genel durumuna bakarak yarglar karan Atilhan, gelinen nokta iin, te
bu protokol dediimiz yirmi iki maddelik plann eytann oullar tarafndan muvaffakiyetle
tatbik edilmesinden domutur demektedir. zerindeki tm tartmalara ramen iddia edilen
protokoller 24 maddeden olumaktayd ancak Atilhan, bunlar 22 maddede zetlemitir:
1. Gen nesli mugayir ahlk telkinatyla ifsat etmelidir.
2. Aile hayatn ykmaldr.
3. nsanlara ktlkleriyle tahakkm etmelidir.
4. Sanat drerek edebiyat mstehcen ve ehev kalba dkmelidir.
5. Mukaddesata hrmeti tahrip etmelidir. Hrmetle anlan insanlar hakknda rezilane
vakalar uydurarak onlarn itibarlarn krmal. Yksek tenkidi tevik ederek akide ve
mukaddesat kknden baltalamal ve manev sahalarda ihtilaflar ve ayrlklar
krklemelidir.
6. Hudutsuz bir lks ve ba dndrc modalar ve lgnca israflar tevik etmeli,
makul ve basit eylerden zevk almak hassasn derece derece ortadan kaldrmaldr995.
991
Bali, Siyon nderlerinin Protokolleri, s. 53.
992
Atilhan, Son Kozlar Oynanyor mu?, Hradam, 6 Kasm 1959, Nu: 416, s. 4.
993
994
995
Bu konuyla ilintili olarak Atilhan, bir makalesinde "Grnmez dman elleri, grnmez dman nfuzuna
ram olarak gya medeni bir i yapyormuuz gibi Mslman Trk kzlarnn btn mahrem yerlerini, ilerini
eken bir sr aygr gibi herifin karsna seriyor" diyerek moda ve defilelere son verilmesi gerektiini
vurgulamtr ( Atilhan, "Kzlarmz rlplak Tehir Medeniyet Deil, Vahetin En Bayasdr", Hradam,
27 Ekim 1950, Nu: 16, s. 1,2).
200
7. Topluluklarn dikkatlerini avam elenceleri, oyunlar, makul haddi am spor

mcadeleleriyle oyalamal ve bunun gibi halk elendirerek dnmekten alkoymaldr.
8. Takn nazariyelerle fikirleri zehirlemeli, daimi surette grltl kargaalklarla
cmle-i asabiyeyi bozmal, afyonlu zehirlerle vcutlar tahrip etmeli.
9. Umumi bir honutsuzluk meydana getirerek itimai snflar arasnda kin ve
itimatszlk sokmal.
10. Aristokrasiye mthi vergiler ykleyerek onlar borca bomal ve bu surette
servetlerinden ayrmaldr. Avam asil ve kibar snfn yerine geirerek bu suretle altn buza
mezhebini kurmal.
11. Patronlarla iilerin mnasebetlerinde grevler ve lokavtlar kararak onlar
birbirinden ayrmal ve bu suretle sermayedar ibirliinden doacak iyi mnasebetleri
baltalamal.
12. Yksek ve mnevver tabakann kuvve-i manevyelerini her areye bavurarak
krmal. Zenginlerin mantksz ve baya hareketlerini tehir ederek ktlenin hiddet ve
asabiyelerini tahrik etmeli.
13. Sanayinin ziraat ezmesine imkn vererek bylece yava yava endstriyi delice
speklasyon vastas haline getirmelidir.
14. Bir takm sama nazariyelerin ortaya atlmasn tevik ederek halk tatbikine imkn
olmayan fikirlerle dolambal yollarda kaybetmelidir.
15. Hayat pahall karsnda amelenin menfaatine yaramayacak bir ekilde
maalar artrlmal.
16. Beynelmilel meseleler kararak vakalar ihdas etmeli ve milletler arasnda
ihtilaflar vcuda getirmeli, kin ve nefreti krklemeli. Korkun silah miktarn artrmaldr.
17. Milletlerin mukadderatn tahsil ve terbiyeden mahrum ellere vermei mmkn
klan bir intihap usul bahetmelidir.
18. Btn hkmet ekillerini deitirerek mhim makamlarn ifa edilemeyecek gizli
srlar olan kimselere tevdi etmeli ve onlar hkim klmaldr.
19. Meru hkmet ekillerini derece derece deitirerek mutlak bir istibdat
kurmaldr.
20. Siyas buhran zamanlarnda servetleri mahvedecek ticaret usulleri bulmaldr.
21. Mali istikrar bozmal. ktisad buhranlar oaltmal ve lem mul bir iflas
hazrlamaldr. Sanayinin arklarn durdurarak btn kymetleri tahrip etmeli ve dnyada
mevcut altn mahdut ellere toplayarak muazzam sermayeleri kati felce uratmal, vakti
gelince her trl krediyi keserek panik karmaldr.
201
22. Hkmetlerin lmn hazrlamal; insaniyeti strap, elem ve yoksullukla zayf

drmelidir. nk alk esirler dourur996.
Protokollerin Yahudilerin dnya hkimiyeti idealine giden bir yol olduunu iddia eden
Atilhan, Bu korkun program, btn dehet ve mul ile tatbik sahasna konmutur.
demektedir997. Ayrca, srailolu bugne, elindeki bu eytan program sayesinde ulamtr
tezini ortaya atmaktadr998. Atilhann gelien dnya hadiseleri dnda, daha eski bir tarih olan
1869 ylnda, Pragda Haham Reichornun Ba Haham Simeon Ben Yudann mezar banda
verdii nutkun protokollerle ayn ifadeleri ierdiine dair enteresan bir iddias da gayet arpc
bir bilgi olarak karmza gelmektedir999. Atilhan netice olarak, Protokollerin hakikilii veya
sahtelii hakknda bir faydas olmayan mnakaalar yapacamza sadece bir nokta zerinde
durmak isteriz o da Siyon hkemasnn protokolleri maddeten tahakkuk etmitir. szlerini
kullanmtr1000. Yine protokollerin ortaya kndan yaklak 16 yl sonra Henry Ford da
mehur Beynelmilel Yahudi adl eserinde hemen benzer ifadeleri kullanmtr: Protokoller
zerinde syleyeceim tek ey, gelimelerle tam bir uyum halinde olmasdr! Dnyada u ana
kadar olaylar kendisini dorulamtr. u anda da deien bir ey yoktur!1001
Siyonistlerin Yahudi olmayanlar bir koyun srs ve kendilerini de bir kurt olarak
grdklerini1002 iddia eden Atilhan, sonutan pek o kadar da mitsiz olmayacaktr: Fakat
bu kadar gayretullaha dokunacandan insanln bu akbetten masun kalarak Yahudilerin
Tits zamannda olduu gibi darmadank olacaklarna birok ayat- kerime ve birok
1003
ehadis-i erife delaletiyle inanyoruz".
C. Siyonizm
Atilhann dnya Yahudilerini hedef alan sylemlerini pekitirmek adna srekli
kulland kavramlardan birisi Siyonizmdir. Ancak ona gre, her Yahudi bir Siyonist deildi.
Kendisi Yahudilere dman olmadn ve sadece Siyonistlere kar dmanlk beslediini
vurgulamaktayd. Bu balamda Atilhan dorudan Yahudi dman olarak kabul etmek pek
insafsz bir yarg gibi gzkmektedir.
Ancak Atilhan, yukarda bahsedilen dmanln snrn sadece bir iki yerde
996
997
998
999
Bu nutuk hakknda ayrntl bilgi iin Bknz: Atilhan, slam Saran Tehlike ve Siyonizm, Cemal Azmi
Matb., s. 167-170.
1000
1001
Ford, Beynelmilel Yahudi, s. 16.
1002
1003
202
vurgulamtr. Genele bakldnda Atilhann direkt olarak Yahudileri hedef alan yazlar ve
sylemleri ar basmaktadr. Atilhann sadece bir iki satr arasnda yalnzca Siyonizm
dman olduunu vurgulamas ama yazlarnn genelinde Yahudi toplumunu hedef tutmas,
onun hakknda sk bir Antisemit olduuna dair iddialar kuvvetlendirmektedir.
Atilhana gre Siyonizm; Yahudilerin Filistindeki Sahyun-Siyon Dana izafeten
yeniden bir imparatorluk tesis ve Mescidi Aksay ykp yerine Salomon Mabedini yeniden
kurmak ve Davudun heykelini dikerek bu muhayyel Kbeye btn dnya milletlerini tabi
klmak manasna gelir.1004 Siyonistlere gre de srail, Yahudi halknn vatandr. branice
Moledet yani ana topra, doum yeridir ve bu toprak zerindeki tarihsel hak da bundan
doar. Siyonizm, bu adan, retisinin balca elerini dinsel mirastan alr ama onu
dnyasallatrr, milliletirir ve kendi isteklerine gre uyarlar1005. Baz aratrmaclara gre
Siyonizme kadar, Filistinde bir Yahudi devletinin diriltilmesi fikri, mtedeyyin Yahudilerde
hibir zaman olmamtr. Bu iddiaya gre; ne zaman ki arkasnda emperyalist Siyonizmin
Filistinde bir Yahudi devleti kurulmasnn plan bulunan gayri Yahudi emperyalist siyasi
Siyonizm dncesi dodu, ite o zaman emperyalist siyasiler ve Siyonist plann tahakkukuna
uygun bir ekilde yorumladklar baz Tevrat ayetlerini delil gstererek Arz- Mevuda geri
dnmek ve Mesihin haber verdii eyin tahakkuku umudunu mjdeleyen ibirliki Yahudi
misyonerleri kt1006
Daha nce ngiltere ve Siyonizm bahsini aklarken verilen bilgilerin tekrar
edilmemesi adna burada Siyonizm, Atilhan perspektifinde sadece bir kavram olarak
irdelenecektir. Siyonizm, Protokoller ile birlikte anlarak, geni anlamda dnyada bir Yahudi
hkimiyetini gerekletirmeyi amalamaktadr. Daha dar anlamda ise Arz- Mevud olarak
adlandrlan kutsal topraklarda kurulmas istenen bir Yahudi devletini ama edinmektedir.
Atilhan, Arz- Mevud kavramndan yola karak Siyonist kongrelerinde de ifade edilen
sylemlerden, bu snrlarn ok daha geni bir corafyay kapladn iddia etmektedir. Hatta
Beykoz srtlarndaki Hz. Yua Tepesi iin: Olsa olsa o tepe, srailoullarnn Arz-
Mevudlarnn uydurma snrlarnn bir iareti de olabilir.1007 demitir. Yine 23. Siyonist
Kongresinde bir delegenin, Hudutlarmz, Boazlardan geirerek byk nehre
1004
1005
Jean Christophe Attias, Esther Benbassa, Paylalamayan Kutsal Topraklar ve srail, (ev. Nihal nol),
letiim Yay., stanbul 2002, s. 193.
1006
Refik akir En-Nete, Sultan II: Abdlhamid ve Filistin, (Tercme Necmeddin Gevri), Semerkand Yay.,
1007
203
ulatrmadka vazifemizi yapm saylmayz. dediini belirtmitir1008. Siyonist ideallerinde

Arz Mevud snrlar ierisinde Mekke ve Medinenin de eklendii grlmektedir. Atilhana
gre bunun sebebi, Yahudilerdeki Hz. Muhammed tarafndan buralardan kovulmalarnn
verdii intikam hissidir. Rozveltin 1945de Melik Abdlaziz El Suuda Yahudilerin
yerletirilmesi iin 20 milyon dolar teklif etmesi bu idealler dorultusunda yaplan bir
hareketti1009.
Esasen Thedor Herzl, Baselde Yahudi Devletini kurdum.1010 demekle birinci
aamay gerekletirmi oluyordu. Ancak Siyonizm sadece siyaseten i grmyor, milletlerin
din, ahlk, kltrel btn deerlerini hedef alacak ekilde belli bir programla alyordu. Bu
program, phesiz daha nce de ifade edildii gibi Protokoller idi. Atilhan, bu gizli ve sinsi
faaliyete, O (Yahudi), alemdar- slam olan Trk btn btn Mslmanlktan
uzaklatrmak iin gayret sarf etmekten elini ekmemitir.1011 eklinde dikkat ekmitir.
Dnem itibariyle Birlemi Milletlerin (BM) temeli olan Cemiyet-i Akvam iin
srailoullarnn nameru veledidir.1012 derken, bu kurumun aslnda Birlemi Milletler
idealine bal bir Siyonizm fikri olduunu vurgulamtr. Hillary Sotter adl bir yazarn Hr
Britanya gazetesinin Haziran 1954 saysndaki yazsndan alntladna gre, Kudsn
BMnin merkezi yaplma fikri dahi gndeme gelmiti1013. Atilhan, bu dnya cumhuriyeti
ideali iin; btn rklar hibir ayrm yapmadan birletirmek amacndadr diyecektir. Ancak
birleen bu milletler Yahudiye hizmet edecektir. Atilhana gre bu yaklam tabiat kurallarna
aykrdr: Tabiat kanunlarna yaplan ar ve hoyrata her mdahale, tpk ormanlar
kknden tahrip edip hibir filiz braklmamas gibi, insanlara ve rklarna yaplan
mdahaleler de sinir kuvvetine ve shhatine tesir ederek korkun bir akslamel vcuda getirir.
Bu gibi mdahaleleri denemekte olan dnya Yahudilii, uzun gayretinin neticelerini idrak
etmekte fakat kendileri koyu rk kalmaktadr Yahudiler hibir zaman baka bir pota iinde
asla erimezler.1014
Siyonistlerin dnya hkimiyeti konusunda nemli stratejilere sahip olduklarn belirten
Atilhan, onlarn sadece savalardan kazan salamadn da szlerine eklemitir. Hidrojen
bombas pratik deildir. Bugn dnyay istila etmek sulhu silahlarla, mesela ek
1008
Atilhan, slam ve Beni srail, s. 391. Kitabnn 393. sayfasnda kongreden bir resim gsteren Atilhan, bu
resim son derece gizli tutulmasna ramen elimize gemitir demektedir. Atilhan, buna benzer daha birok gizli
belgeye ulam olduunu eserlerde ska sylemektedir.
1009
1010
1011
Atilhan, Koynumuzdaki Dmanlara Dikkat, Hradam, 17 Kasm 1950, Nu: 22, s. 2.
1012
Atilhan, Yeryznn Hakiki Canileri - srail, s. 267.
1013
1014
204
defterleriyle, UNESCO yoluyla yeniden terbiye edilmek suretiyle yeni bir ahlk forml ve
sulh propagandasyla yaplabilir1015. Dipnotta yeniden terbiye kavramn yle
aklamaktadr: Bilhassa kinci Dnya Harbinden sonra igale urayan Almanya, Japonya
ve mttefiklerinin kendi anane ve adetlerine aykr metotlarla yeni bir kalba dklmek.
Le Tempsin 3 Eyll 1897 tarihli saysndan yapt bir alntya gre, Yahudi Doktor
Maldensteinin I. Dnya Siyonist Kongresinin 29 Austos 1897deki celsesinin al
nutkunda: Yahudiler btn dier milletlerin ykselmelerine ve refahlarna mani olmak iin
btn nfuzlarn ve kuvvetlerini kullanacaklardr. Ve tarihi inanlarna ve mitlerine harfiyen
bal olarak emellerini gerekletirmeye yani dnya hkimiyetini ele geirmeye karar
vermilerdir1016 ifadelerine yer vermitir. Ciovanni Papininin Yahudilerin paray
sevmediklerini, demir (silah) kullanmadklar iin daha asil ve gzel bir madde olan altn ile
kendilerini mdafaa ettiklerini ifade ettiini belirten Atilhan, yine ayn ahsn Florinler
onlarn mzraklar, Duka altnlar kllar, Sterlinler tfekleri, Dolarlar mitralyzleri oldu
dediini kaydetmitir1017.
Siyonizmin nemli hedeflerinden birisi de zerinde ska tekrarlarn yapld,
milletlerin maneviyat idi. Freud ve Einstein gibi baz Yahudi ilim ve fikir adamlarnn
dnyadaki genel geer kurallar ykmasn yine Siyonizm ekseninde deerlendiren Atilhan
Mterek bir gayeleri vardr, o da kabul edilmi hakikatlerden phe ettirmek, yksek olan
alaltmak, temiz grneni kirletmek, salam grnenleri sarsmak, hrmet edilenleri ayaklar
altna almaktr.1018 demektedir. Yine baka bir yerde ise unlar ifade edecektir: Dman
daima tek bir hedefe taarruz etmektedir. Bu da bizim mukaddesata, tarihe, ananeye olan
ballmz ve ruhumuzdaki muhafazakrlktr. Bu umdeler, ruhlarmzdan sklp atlyorsa
1019
bizi yere sermenin kolay olduu anlalmtr".
Baseldeki kongrenin gizli zabtlarnn 3 sayl protokolnden Siyonizmin asl
amacnn 1. Trk mparatorluunu ykmak, 2. Dier slam devletlerini uyutmak1020
olduundan yola kan Atilhan, ykmn zellikle manevi boyutta olmasndan endie ediyordu.
Onlar her eyden evvel olanca arlyla Trklerin stne ktler. nk cihanca kabul
ve tasdik edilen bir hakikat vardr ki o da Trklerin liderlii olmakszn Mslman milletlerin
1015
1016
1017
1018
1019
Atilhan, "Gafletten Uyanma ve Benliimize Sahip Olma Zaman Gelmitir", Hradam, 27 Kasm 1959, Nu:
422, s. 4.
1020
205
davas halledilemez1021 idi.

Siyonistler adna bu hedefe ulamak iin basn ve yayn organlar birinci dereceden
aralardand. Zira 9 Ocak 1949 tarihli Hrriyet gazetesinde muharrir Hikmet Feridun Es
Bey'in rportaj bu konuda ilgin bilgiler vermekteydi. Rportajda srail hkmeti senelerce
nce gayri resm bir surette Kuds'ten ok nce Hollywoodda kurulmutur.1022 yorumu
yaplrken bu iddia da st ste sekiz Yahudi filminin Trkiye'de oynatlmasna
dayandrlacaktr1023. Radyo, film ve televizyon milletleri robotlatrmaktayd. Byleleri her
akam evine dnd vakit, kendisine esir bir robot gibi tesir eden bir hayal penceresine
kendisini terk eder ve btn dertler ve hayat kaygsndan uzaklamaya alr. Bylece dnya
hadiselerine fiil bir ekilde itirak yerine lakayt bir seyirci ve kukla vaziyetine der. Bu
suretle insanlarn ekserisi yabanc bir iradenin tesirine ram olmu ahsiyetsiz mahlklara
benzer.1024
Atilhan, teknolojiye kar biri deildir ancak bunlarn devlet dnda beinci-
kuvvetlerin eline gemesiyle insanln tehlikeye decei endiesindedir: Bu vaziyette
mukavemetsiz dinleyici veyahut seyirciye yabanc fikirler, dnceler ve ahlk faktrler telkin
edilir. Bunlar ilenmemi ham bir ekilde uur szgelerinden geip insann ruhuna nfuz
eder ve eninde sonunda bu sayede uurlar arzulanan bir tahavvle zorlanr. Bu ruh hastal
o kadar tipiktir ki buna tutulanlar ou zaman iin farkna bile varamazlar. nsanlarn
ounda uurun bozulmas ruh teevvler meydana getirir ve bylece muhtelif tarz ve
ekillerde nevrozlar, asabiyetler meydana gelir ve oklarnda ruh ve fikr bir aknlk,
sersemlik ve yorgunluk tevlit eder.1025
Hedef grlen kltrel ve manev deerler konusunda Protokollere atfta bulunarak,
srailoullarnn Anayasasnn beinci maddesi yle der: Mukaddesata hrmeti tahrip
etmeli, hrmetle telakki edilen insanlar hakknda rezilane vakalar uydurarak onlarn itibarn
krmal, yksek kritii tevik ederek akaidi kknden baltalamal ve manevi sahalarda
ihtilaflar ve ayrlklar krklemeli1026 demektedir.
Siyonizmin dnya basnn gayet mahirane bir biimde kulland bugn dahi konu
edilmektedir. Dnem itibariyle Atilhan, en ok basn alannda yetersiz kaldklarn itiraf
etmekle birlikte, bu alana muazzam miktarlarda paralar sarf eden Siyonizmin amalarn
gerekletirmekte gayet kolay yol kattettiini vurgulamaktadr. Kendisi gibi slamc ve
1021
1022
Hrriyet, 9 Ocak 1949, Nu: 251, s. 3.
1023
1024
1025
1026
Atilhan, eni ve Deni Manevra, Byk Dou, 26 Ocak 1951, S. 45, s. 12.
206
mukaddesat kesimin mcadelesinde bu yanlarnn eksik kalmasndan dolay ok

zorlandklarn ifade etmitir. Genelde eer Yahudi emrindeki matbuat bir insana faist
etiketi yaptrd m, ondan o insanlarn milliyeti ve vatanperver olduklar manas
karlmaldr.1027 derken, yabanc lkelerden de rnekler vermekten geri durmamtr.
Tamamen bir Yahudi teekkl olarak nitelendirdii Milletleraras Basn Enstitsnn bu
basn operasyonlarn ynettiini iddia etmitir. 1963 senesi Haziran aynda Stockholmde
toplanan ve cmlesi Yahudi ve Farmasonlardan mteekkil Milletleraras Basn Enstits
vermi olduu bir kararla, Trkiye'yi btn slam leminden tecrit etmek ve Araplar arasnda
daimi ayrlk ve nifak yapmak noktasnda ittifak etmilerdir1028. Yine bu teekkln etkisiyle
Brezilya'da Rvargas ile Arjantin'de General Peron'un iktidardan edildiklerinin ertesi gn
oturduklar caddelere Theodor Herzl'in isminin verilmesini rnek gsteren Atilhan szlerine
yle devam edecektir: Dnya gazetelerini eline geiren ve milyonlarca dolar sarf eden bu
antajc Yahudi teekkl en son olarak pis trnaklarn milliyeti hkmetin reisine
uzatmtr. Bunlar sras ile Menderes, Cenup Kore devlet reisi, inklap ve Kore istiklalinin
kurucusu Sigman Ree ile senelerce Yahudilerin smrgesi ve Farmasonluun sna haline
getirilmi olan zengin ve azametli Cenup Afrika devletini Yahudinin ve komnistlerin elinden
kurtarp memleketi refah ve skna kavuturan milliyeti lider ve hkmet reisi Lauwdr".
1029
Bu ekilde Siyonistler karsnda olduka zayf durumda olan milliyeti kesimin ve bu

arada da asl kendisinin zor duruma itildiini vurgulamaktadr: Bizde 1953 Malatya Olay.
Trkiye'nin sayl milliyeti ve mukaddesat btn muharrirleri, bata ben olmak zere tevkif
edilmi, aylarca memlekette bir tedhi havas srmt Bylece dne kadar milletlerin
hakir grd Yahudilere kar yaplacak her hareket ar ekilde mukabele grr, bunun iin
Nasyonal Sosyalist Almanyasnda grdmz gibi milletler ve byk devletler dahi yklr,
icap ederse atom bombas veyahut demokratik anayasalara sahip olan lkelerin mterek
yardmyla Kzl Ordu tarafndan1030
Yine dnya zerinde yaanan ou atmann yapay olduunu vurgulayan Atilhan, bu
tr ztlamalarn Yahudilerin elinde bulunan basn yayn organlaryla karlp gelitirildiini
savunmutur. Bugn Farmason tekilat ve gazeteleri vastasyla, dnyann gidiatndan
istifade edip komnizme hcum ettiren insanlar da yine ayn Siyonistlerdir. Esas olarak unu
kabul etmek lazmdr ki, Siyonizm, Komnizm ve Farmasonluk bir anadan st emmi, bir
1027
Atilhan, Hedef Vatansever Devlet Adamlar, Hradam, 12 Nisan 1960, Nu: 459, s. 1.
1028
1029
Atilhan, "Btn Milleti Bir Bayrak Altna Davet", Hradam, 29 Ocak 1960, Nu: 440, s. 1.
1030
207
anann z evladdr. Bu ana Yahudidir. Yani bir elinde kapitalizmin dier elinde de
komnizmin iplerini tutan ve srasna gre istediini kullanan Yahudinin1031 diyerek
iddiasn kuvvetlendirmeye almtr. Netice olarak, Onlar dktkleri zehirler sayesinde
dnyann mhim bir ksmn komnist ve sosyalist yaptklar halde kendilerinin Yahudiliine
ve dinine zerre kadar halel gelmemitir.1032
Atilhan bu tekilatla genel olarak mcadelenin nasl yaplacan da tespit ediyor ve
kendisine gre bir takm tedbirler ortaya koyuyordu. Bunlara gre; insanl kurtarmak iin
atlacak ilk adm, btn milletlerin ve btn halk kitlelerinin Yahudiliin hakiki mahiyeti
hakknda aydnlatlmasdr. Atilhana gre eytan Yahudilikte kendisini gstermitir.
Yahudilerin ellerinde bulundurduu servetler asl sahibi olan milletlere verilmelidir. Btn
devletlerde Yahudilere ayn haklar veren kanunlar kaldrlmaldr1033. Atilhan, szlerine u
ekilde son verecektir: Artk sabit olmutur ki, Trk mparatorluu inkraz tarihinde bu
necip milletin haric dmanlarnn ve onlarn yz elli yldan beri bu memlekette yerlemi,
pusu kurmu beinci kollarnn rol cidden mthi olmutur. Bunlarn banda Siyonizm ve
Farmasonlukla Entelijans Servis gelir.1034
D. Osmanl ve Yahudiler
lk Osmanl-Yahudi temas, Sultan Orhann 1326da Bursay almasyla olmutur.
Dier temaslar ise srasyla Sleyman Paann Geliboluya, Sultan Muradn Ankara ve
Edirneye yapt hareketlerle gereklemitir.
Avram Galantiye gre, Musevi bir tarihi Edirne iin, Trklerin geliiyle Yahudilerin
karanlktan a, tutsaklktan zgrle kavutuunu sylemektedir. Ayrca Trkler,
Yahudilerin kendilerine mspet bak karlnda Hristiyanlarn Trklere ve slam'a
dmanlklarn bilerek Yahudilere sevgi duymulardr1035. Atilhan, bu blgelerde Yahudilere
Osmanl ncesinde sergilenen tutumu ifade etmeye alrken aalayc bir slupla
Buralarda Yahudilere kpek gibi muamele edilmitir1036 demektedir. Yine ayn eserinin
baka bir basksnda Yahudiler, Trakyada gelmi gemi btn ynetimlerden hak ettikleri
hakaret ve bed muameleyi grm ve kendilerine daima kpek gibi muamele edilmiti. Bunlar
sokaklarda serbeste dolaamazlard ifadelerine yer vermitir1037.
1031
1032
1033
Atilhan, Farmasonluk, s. 29-31.
1034
Atilhan, Farmasonluk, s. 130 (dipnot).
1035
Galanti, Trkler ve Yahudiler, s. 14.
1036
1037
208
Osmanl Sarayna Yahudilerin nfuz etmesi ise ilk kez Sultan II. Murad zamandr.
Zira Sultann doktoru bir Yahudi idi. Fatih Sultan Mehmedin de doktoru olan Yakup Paa,
asl ismi Maestro Jakobi olan bir Yahudi'dir. Atilhann Osmanl nezdinde Yahudilerin ilk
vukuatn bu Yakup Paann Akuva Tufana adl bir zehirle Fatih Sultan Mehmedi katletmesi
olarak grmektedir1038. Aslnda Fatih, bir bakma merhametiyle kendi sonunu hazrlamt ve
bu hata asrlar sonrasna bile etki etmiti. Buna gre, 1470de Fatihin Bavyera Yahudilerinin
Kral X. Ludvik tarafndan kovulmas zerine onlar Osmanl Devletine getirmesi ok byk
bir hatayd. Atilhan bunu yle izah edecektir: Bugnn ocuklar mazide yaplm olan bu
hatann da cezasn ekmekteyiz. Peygamberimizin sevmediini sevmek, nefret ettiine kucak
amak!.. te bugn ektiimiz belalarn, iine dtmz delaletin sebebi!1039. Atilhan,
Yahudilerin Osmanl Saraynda st yerlere getirilmesinde Padiahlarn muazzam hatalar
olduunu kabul eder. Ona gre Yahudilerin yaadklar devletin st kademelerine kadar
sokulup kendi amalarn gerekletirmeye almalar yeni yaptklar bir ey deildi. Buna
bir rnek olarak Hayrullah Efendinin Mukaddeme-i Zuhur-u Devlet-i Osmaniye eserinden
yapt bir alnty verir. Moollarn Asyay istilas sonrasnda asrlarca evvel yaplan Yahudi
fitnesiyle yine aslen bir Yahudi olan Sadddevlenin Kbenin srailoullarna verilmesi
konusunda hkmdara telkinlerde bulunduundan bahseder1040. Ad geen eserde anlatlanlar
ksaca yledir: Sadddevle adl bir Yahudi, tabiplik hizmeti ile padiah yannda itibar
kazandktan sonra, devlet adamlarnn devlet vergilerini toplamakta gsterdikleri tembellii
hkmdara bildirerek lhan yannda itibar olduundan vezirlik mevkiini de elde etmiti.
Bundan sonra devlet hkimiyetinde olan milyonlarca Mslmanlar katlederek yeniden bir
Cengiz devleti karmay kurduktan baka, Kbe-i Muazzamann da Yahudilere verilmesi
emrini elde etmiti. O gnlerde lhan hastalandndan Mslmanlar toplanp Sadddevle
adl Yahudiyi katlederek kt niyetini yapmaya brakmadlar.1041
Atilhana gre, Sar Selimin Yahudi bir kadn olan Nur Banu Sultandan doan olu
1038
Atilhan, 31 Mart Facias, s. 23. Bu bilgiyi . Hami Danimendin 25 Kasm 1952 tarihinde stanbul Teknik
niversitesinde verdii konferanstan alan Atilhan, Trke ve onun mukadderatna en byk suikast katiyen
Yahudiler tarafndan yaplmtr vurgusunu yapmaktadr (Atilhan, slam Saran Tehlike ve Siyonizm,
Aykurt Neriyat, stanbul 1955, s. 93). leriki yllarda Fatih Sultan Mehmedin trbesinin alarak zehirlenip
zehirlenmediini renme yolundaki isteklerin gndeme gelmesiyle Atilhan, unlar syleyecektir: Fatih'in
mezarn ap, ruhunu tazip edip neyi meydana karmak istiyorsunuz? Yahudi dnmeleri tarafndan zehirlenip
zehirlenmediini mi? Yahudileri temize karmak m? (Atilhan, Bu Eller Fatih'in Trbesine Kimin Hesabna
Uzanyor?, Yeni stiklal, 2 Eyll 1964, Nu:160, s.2).
1039
1040
1041
Hayrullah Efendi, Devlet-i Aliyye-i Osmaniye Tarihi, C.1, (Sadeletiren Zuhuri Danman) Son Havadis
Yay., stanbul 1971, s. 124-125.
209
III. Murad zamannda devlet ileri tamamen Yahudilerin eline dmtr1042. Kanuni
dneminde de Yahudilere gsterilen iltimasn sonradan devletin yaad kt olaylarn bir
balang noktas olduuna dikkat ekmitir. Mesela Ester Kira adnda Yahudi kadn, 1549da
Kanuninin bir fermanyla stanbulun btn gmrklerinin mltezimi olmutu. Bu imtiyaz
50 sene devam ettirdi. Ester Kira, Atilhann dediine gre, III. Muradn sevgilisi dedii
Venedikli Bafa (Safiye Sultan)nn casusluunu yapacaktr1043. Kanuni dneminde Yahudilere
verilen bir takm imtiyazlardan biri de siyas ama gtse de dikkat ekecektir. Kanuni,
Rodos'u fethettikten sonra II. Bayezid dneminde Sakz'a yerletirilen Yahudilerin Rodos'a
gitmelerini tevik iin adaya yakn ncirli (Nyssiros) adasndaki kkrt madeninin iletme
imtiyazlarn onlara verir1044.
Atilhan, zellikle Sultan II. Abdlhamidi istisna ederek te ecdadmz ve
hkmdarlarmz byle nankr ve riyakr tehlikeli bir kavmi bu saf yurda getirmek suretiyle
saadet ve satvetimizin bozulmasna sebep olmular ve ekmeimizi boazmzdan alarak bu
soysuzlara vermilerdir. demektedir1045. Zira Sultan II. Abdlhamid iin, Dnya tarihinde
Fahr-i Kinattan sonra bu byk insan, bu aznlkla uzun zaman mcadele etmitir.1046
eklinde ifade kullanmtr.
Biraz da Yahudilerin klasik Osmanl toplumundaki durumlarna da atfta bulunan
Atilhan, ilerleyen Yahudi sosyalitesini u ekilde yorumlayacaktr: Esasen Eskiler alaym
ticaretinden balayarak, kokmu yumurta ve balk kafalar yiyerek trl sefalete katlanan bir
zmre, gmrk iltizamndan, tefecilikten, kalp ake srmnden balayarak nihayet ve hemen
hemen btn iktisadiyatmzda balca nfuz sahibi olmaya balad 1047
Yukardaki bilgilerin nda, Osmanl Devletinde Yahudiler konusunda en ok
tartlan nokta Dnmelik Sabetayistliktir. Bu nokta Sabetay Seviye izafe edilir. Onun
idamdan Mslman olduunu ifade ederek kurtulmas, ancak gerek anlamda Mslman
1042
1043
1044
1045
1046
1047
Atilhan, "mparatorluumuzun Tasfiyesi", Hradam, 25 Aralk 1959, Nu: 430, s. 4. Atilhan, Yahudilerle
al veri konusunda da okuyucularn ve dolaysyla da tm Mslmanlar temkinli olmaya aracak bir
fetvadan bahseder. slam limi eyh Elkalasinin Badattan gnderilen fetvasndan unlar kaydeder:
Yahudilerden al veri etmekle byk gnah iliyorsunuz. Zira onlar sizden edindikleri kazanlarla sraili
destekliyorlar. Yahudiler mukaddes dinimize kar arpmaktadr. Onlara kar vaziyetimiz, ayn zamanda dini
bir harp mevkiidir. Onlardan bir ey alan, Yahudilerin gayesini desteklemi olur. Bunlarla al veri,
kendileriyle ayn cephede ve omuz omuza Mslmanla kar harp demektir. Para ileri onlar iin harp
ilerinden daha mhimdir. Bir Mslman, bilmeyerek Yahudilerle i yapmsa, Allaha iledii bu korkun
gnahn aff iin yalvarsn! Biz bu fetvay srf Yahudi entrika ve istilasna kar nefsimizi korumak iin
karyoruz. Yahudiler bu fetvaya itiraz edemezler, zira kendi fesat ve cinayetlerini gayet iyi bilirler (Atilhan,
"Nasl Yahudi ve Mason Dman Oldum?", Byk Dou, 1 Eyll 1950, S. 24, s. 12).
210
olmamas, Yahudiliini gizlemesi ve sonrasnda yaptklar faaliyetler bu kavramn k

noktas kabul edilecektir. Sabetay Sevi, hahamlk eitiminden sonra Kabala renimine
balam, daha sonra da manik-depresif olduu ortaya kmt1048. Sabetay Sevi, Avlonya
kasabasna srldkten sonra Selanik, Sabetayistlerin merkezi durumuna gelecekti1049.
Dnme kavram, 17. yy.dan Osmanlnn deiik ehirlerinde, zellikle yukarda da
ismi zikredilen Selanikte Mslman ad ve kyafeti altnda yaayan gizli Mslman-Musevi
Cemaati yelerine, Osmanllar tarafndan Yahudilikten geldiklerini belirtmek amacyla verilen
bir kavram olmutur1050. Dnmeler, slamiyeti bir klf olarak kullanacaklar ve devlet iinde
politikadan uzak gibi gzkecekler, bu yzden 19. yy.a kadar fark edilemeyeceklerdi1051. Bu
yllarda zellikle ttihat ve Terakki Cemiyetinde siyas roller stlenmeye balayacaklardr1052.
Atilhann hedef ald kitleden birisi de bu dnme tabir edilenlerdi. O, bu konuyu da
aynen Yahudilik ve Masonluk gibi balca mcadele sebebi saymaktayd. Dnmelik mevzuu
bizim iin bir hayat ve memat meselesi olmutur ve bugn davamzn asl hedefini tekil
etmitir. Davadan kaann kalemi ve klc krlsn!1053. Atilhan, slam Tarihinde de ilk
darbenin bir dnme tarafndan yapldn vurgulamaktadr. Abdullah bni Sebe adndaki
Sanal bir Yahudinin aslnda dnmeliiyle maksadnn Kuran- Kerimi yok etmek ve
slamiyeti ykmak olduunu belirtmektedir1054. Dnmeler konusunda Atilhan unlar
syleyecektir: Bunlar Mslman ismi tarlar Mslman deildirler. Irklk ve milliyetilie
kzl dmandrlar. Fakat kendileri koyu rkdr. Kendi rkdalarndan gayrsyla ne al veri
ederler ne de dostluk ne de kz alp verirler. Mezarlar dahi ayr ve ibadetleri bambakadr.
Mslman ismini ve maskesini sadece Trk soymak ve Trkn btn mukadderatna ve
mukaddesatna el koymak iin kullanrlar. O kadar iimize sokulmulardr ki ayklayp
temizlemek ve erlerinden, millet arasna ilka ettikleri nifak ve fesat tohumlarndan kurtulmak
son derece gtr.1055
Yine dnmelerin ticaret hayatnda kazan salamak iin Mslman gibi gzkmek
adna ellerinden geldiini yaptklarn belirten Atilhan, unlar syleyecektir: Bir Mslman
kadn maazaya geldiinde hibir Trk istihdam etmeyen dnme tezghtarlar birbirlerine
Hafz Efendi, Hac Efendi diyerek mteriyi afsunlarlard1056. Atilhan, bu ift kimlikli
1048
1049
1050
Abdurrahman Kk, Dnmeler Tarihi, Rehber Yay., Ankara 1992, s. 199.
1051
Ilgaz Zorlu, Trkiye Sabetayclar, Birikim, Mart-Nisan 1995, S. 171, s. 71
1052
Zorlu, Trkiye Sabetayclar, s. 72.
1053
Atilhan, Dnmeliin Trkle Tahakkm ve Mdahalesi, Byk Cihad, 11 Nisan 1952, Nu:57, s.2.
1054
1055
1056
211
zmrenin toplumdan tamamen yok edilmesine taraftard. 1492'de spanya Kral Ferdinand ve
sabelle zamannda spanya'dan kovulan Yahudilerden, ileri dolaysyla ayrlmak
istemeyenlerin grnte Katolik dinini kabul etmeleri ama ilerinde Yahudilii korumalar
gibi bir hareketle bazlar; servet sahibi olarak, ancak eski dinlerine dnmek isteyerek
1532'den itibaren Trkiye'ye snmaya balamlard1057. Atilhan ise, Trk ve Mslman
ismi tayan ve bizden gibi grnen dnmelerin Trklerin bu misafirperverliine nankrlkle
karlk verdiini savunmutur1058.
Atilhann daha nce de belirtildii gibi, Sultan II. Abdlhamidi mstesna tutarak
Osmanl Sultanlarnn Yahudileri nemli mevkilerde deerlendirmesine getirdii eletirilerde,
Sultan Abdlhamid ile ilgili bir bilgi, Atilhann syledikleriyle tezat tekil etmektedir. Buna
gre; 1891- 92 Rus pogramlarndan kaan Yahudiler iin Sultan II. Abdlhamidin bir plan
vard. 1893'de Hahamba Moe Levi'ye amacnn Yahudileri Dou Anadolu'ya yerletirmek,
yerli Yahudilerle beraber 4. Orduya bal 100.000 kiilik bir kuvvet hazrlamak olduunu
sylemitir. Bu dnce, Yahudi meclisi iin bir gven ve iltifat belirtisi olarak
alglanmtr1059.
Yahudiler, Osmanl iinde dier etnik gruplarn byk devletler tarafndan
kullanlmasnn yannda, tamamen sadk bir tebaa olduklarn iddia etmekteydiler. Bunu,
aslnda bir bakma Atilhann ska eletirdii ve iddetle kar kt Talmud Yasalarna
balamaktaydlar. Atilhana gre srf kin ve nefret ifadeleri ieren Talmudun baz blmleri
Yahudileri bulunduklar yerlerde sadk bir toplum olmaya zorluyordu.
Memleketin yasas, yasamdr.1060
Tanr, bulunduklar memleketlere kar kp babozukluk etmemeleri iin sraile
yemin ettirdi.1061
Buna gre, eer Atilhann iddialar iinde dnlecek olursa Talmuda sk skya
bal olan dindarlar kitlesinden, ona muhalif hareketler beklemek ne kadar akl olabilir? Eer
yukardaki bilgiler sonradan uydurma ise Talmudlarda yer alan gayri mantk ve gayri ahlk
fikirlerin de doruluu sorgulanamaz m?
Yahudilerin, milliyetilik akm tesirinde kalarak isyan eden dier etnik gruplara gre,
kendilerini darda tuttuklar grlmektedir. Hatta ayrmalarda dahi ou zaman kaytsz
kaldklar, bazen de Osmanlya sadakatlerini belli edecek davranlar sergiledikleri dikkat
1057
1058
1059
1060
Ghitin, s. 10/2; Nedarim, s. 28/1. (Nakl: Galanti, Trkler ve Yahudiler, s. 39).
1061
Kethubot, s. 101. (Nakl: Galanti, Trkler ve Yahudiler, s. 39).
212
ekmektedir. Pouquenville, Yunan htilali srasnda Yahudilerin Trklere yardmlarndan

bahsetmektedir. Mezhepsiz ve kralsz bu millet (Yahudiler) Muhammed'in bayra altnda
slam askerlerine katlmlardr. Bu savata cehennem kuvvetlerinin Ha'a kar birlemeleri
olaanst bir ey olmutur. Musa ve Muhammed dinlerine bal ordular sa'nn ocuklarna
kar savamaya hazrlanmlardr.1062
Galantiye gre, Balkan Sava srasnda Yunanllar Selanik'e girdii zaman En
yurtsever Mslmanlar bile, mftye varncaya kadar evlerine Yunan bayraklar ekmilerdi.
Yalnz Yahudiler bu halden uzak kalmlard. Yine mftnn kral huzurunda ikiyzlce
hareket edip hahambann gayet dik bir ekilde Trkler lehine konumas Atilhan
perspektifinde son derece ters olaylardand1063. Bu iddialara gre, Edirne igali srasnda
Museviler, apkalarndan pek ounu Trklere vererek onlarn serbeste dolamalarn bile
temin etmiti. Pinhas adnda Edirneli bir Yahudi, bir Trk subayn ldrmek isteyen bir
Bulgar'a engel oluyor, vcudunu adeta siper ediyor ancak sonuta her ikisi de lyordu1064.
Hindistan Mslmanlarnn gnderdii yardm parasyla salanan ekmein, Trklere
hahambann olu Sever Becarano Efendi eliyle datlmas ve Bulgar igali srasnda
Edirne'nin Yahudi ocuklarnn Bulgar subay ve erlerinin yannda inadna yksek sesle Trke
konumas gibi rnekler, Atilhann iddialar yannda sra d rneklerdi.
Nesim Navoru'nun zmir'de ngiliz General Dixon ve Nureddin Paa'nn kald otelin
salonuna getirilen Yunan bayran yrtmas da bir sadakat rnei olarak verilmitir1065. Hatta
bu sadakat, Siyonizm konu olduu zamanlarda dahi kendisini muhafaza etmitir. Atekes
srasnda yabanc bir Siyonistin Bursa'da Yahudilerden yardm istemesi zerine Bursa
Yahudileri Trk Musevilerinin Siyonizm ile ilgilenmediklerini bildirmilerdir1066. Bunun yan
sra Yahudiler, Osmanlya sadakatlerinin bedellerini de demekteydiler. Galantinin Ahmed
Rasimden yapt alntya gre 1821 Mora syan srasnda, Etniki Eterya'nn yesi olarak
bilinen Fener Rum Patrii Gregorios aslm, cesedi Sadrazam Benderli Ali Paa'nn emriyle
Yahudi tarafndan deniz kenarna srklenmitir. Bu olay, Mora'ya abartlarak yanstlm,
burada yaplan katliamda 5.000'e yakn Musevi ldrlmtr1067.
Bu tr rneklere baklacak olursa Trkler ile Yahudiler arasnda hibir sorun
grlmemektedir. Galanti, ok daha ileri rneklerle genel geer bilgileri de alt st etmektedir.
Buna gre, mehur Emanuel Karasonun Sultan Abdlhamidin hali srasnda herhangi bir
1062
1063
1064
1065
1066
1067
Ahmed Rasim, Osmanl Tarihi, C.4, s.1749 (Nakl: Galanti, Trkler ve Yahudiler, s. 87).
213
edepsiz davran yoktur. Galanti, dayanak olarak hal ilan iin gelen kurulda Arif Bey,
Hikmet Paa, Esat Paa, Karaso ve Araf Efendiyi sayarken, saray grevlisi olarak sadece
Galip Paann bulunduunu kaydetmekte ve iddialarn da Galip Paann 14 ubat 1937
tarihli Tana verdii mlakatna dayandrmaktadr. Oysa bu mlakatta Galip Paann son
derece tarafgirlii gze arpmakta, adeta ttihatln zerinden atamad gzlenmektedir.
Bu mlakatnn bir yerinde ilgin bilgiler verecektir. Buna gre; Sultan Abdlhamidin halini
ilan edenlere srarla ve tedirginlikle hayatnn emniyette olup olmadn sormas, bunu
sorarken sesinin dahi titremesi, sanki yalvaryor gibi bir halde olmas Buna karn
kuruldakilerin, sert muamele yapmak zorunda kalmalaryla Sultann neredeyse aman
dileyecek hale gelmesi, pek de gereki bir anlatm olarak gelmemektedir1068. Yine Galanti,
Karaso hakknda Selanikteki grevi iin Topluma en ok hizmet edenlerden biri olmutur.
demektedir1069. Tabii buradaki toplumdan hangi toplumun kastedildii hakknda net bir ifade
kullanmam olmas da akllara Hangi toplum? sorusunu getirecektir. Galantinin
sylemlerinden ksaca, hedefin Sultan Abdlhamid olduu anlalmakta, ifadelerinde ttihat
ve Terakki iin ise tamamen desteki bir tavr sergiledii grlmektedir.
Osmanl Devleti ve Yahudileri kar karya getirecek olan yegne kavram
Siyonizmdir. Daha nceki blmlerde bu konu Filistin Cephesi ile balant kurularak
ayrntlca ilenmiti. Aslna baklacak olursa slam topraklarnda Siyonizmin resmi olarak ilk
tannd yer stanbul olmutur1070. 1908'de kurulan ve Victor Jacobson tarafndan ynetilen
Siyonist kurulu, Angle Levanten Bankaclk irketi ad altnda alt. Bundan sonra
Siyonizm zellikle stanbul'da daha az oranda da 1912'ye dek Osmanl egemenliinde kalan
Selanik'te ve giderek dier byk Sefarat merkezlerinde gelime gstermitir. Atilhan ise,
Siyonistlerin Osmanl bnyesine bu kelime daha kavramlamam olsa da- 1861den itibaren
sokulmaya baladklarn iddia etmektedir1071. Siyonizm, dier kurulular yannda mesela bir
Alliance sraelit Universele1072, bir B'nai Brith gibi yerel gereksinimleri daha iyi karlayan
yepyeni bir olanak olarak grlmtr ki zellikle Alliancenn karsndaki etkin ve yeni
rakip Siyonist akm olarak kabul edilmitir1073.
1068
Selahaddin Gngr, Kumandanlarn Harp Hatralar, Tan, 14 ubat 1937, Nu: 657, s.7.
1069
1070
Benbassa, 20. Yzyl Banda Osmanl, s. 34.
1071
1072
1860'da Paris'te devrimci dncelerle beslenmi liberaller tarafndan kurulan Alyans, grev alann ezilen
Yahudilerin haklarn savunmak ve onlarn zgrl iin almak olarak belirler. Alyans'n amac; tutucu din
adamlarnn yerine ilerici hahamlar yetitirmektir (Esther Benbassa, Son Osmanl Hahambas'nn
Mektuplar, (ev. rfan Yaln), Milliyet Yay., stanbul 1998, s. 19,21). Atilhan ise, cemiyetin Parisli Yahudi
avukat Cremieux tarafndan kurulduunu belirtmektedir (Atilhan, slam Saran Tehlike ve Siyonizm, s. 125).
1073
Benbassa, Son Osmanl Hahambas'nn Mektuplar, s. 30.
214
Filistine g dalgalar, Osmanl iin son derece ihtiyatl davranlmas gereken bir
meseleydi. ve d politika olarak bu, hassas dinamikleri ieriyordu. Gerek milliyetilik
akm gerekse de oluan dengeler ve bunun yannda Sultan Abdlhamidin izlemi olduu
Panislamist politika, bu konuyu nemli bir tehdit olarak alglamtr. Filistine g ve
Osmanl topraklarnda bir Yahudi merkezi kurulma istei gndemden dmeyecek
isteklerdendi. Jn Trklerin bu konuda getirmi olduu yenilik, Yahudilerin Filistine
yerlemelerini nlemek adna, onlara Mezopotamya gibi baz yeni blgeleri nermek
olacaktr. Ancak Atilhan daha nce de belirtildii zere Talat Paann Yahudilere Filistinde
bir yurt verilmesini daha 1907de vaat etmi olduunu ifade etmiti1074. Baka bir yerde de
Yahudilere Filistin topraklarnda muhtariyet sz verdiini yazmaktadr1075. Filistin Cephesi
ilenirken grld zere, 4.Ordu Komutan Cemal Paa'nn dzenledii anti-Siyonist
harekt 1915-1916 arasnda aralksz srmtr1076.
Avram Galantinin savunduunun aksine Osmanl iinde Siyonizme muhalefet,
Yahudi ileri gelenlerinin Osmanl ynetimiyle ilikilerine uygun dmektedir. Ama
imparatorlua bal gzkerek onun korumasndan yararlanmakt. Burada mali endieler de
n plana kmaktadr. lkede anayasal bir rejim kurulduu dnemde bile Osmanl
Parlamentosu'nda yer alan Yahudi milletvekilleri ne Yahudilerin ne de Siyonizmin
savunuculuunu stlendiler1077. Bylece daha nce de belirtildii zere Yahudiler olaylarn
iinde girmektense dnda hi deilse tarafsz kalmay kalm gzkmeyi- tercih etmilerdir.
Netice olarak Dou Avrupa'da olduu gibi Osmanl mparatorluu'nda da Siyonizm, yerel
Yahudi topluluklarnn modernletii ve lkede Trk ulusuluunun gelitii dnemde ortaya
kacaktr1078. Esther Benbassa, Trkiyede Siyonizm olgusunu gerekten kayda deer u
tespitiyle zetlemitir:
Gerekte Siyonizm, imparatorlukta Yahudilerin kimliklerini bulmalarnda nemli rol
oynamtr. 19. yzyldaki reformlar kt zerinde kalm ve onlar Mslmanlarla eit
dzeye getirmemiti. Siyonizm onlara, imparatorluun karlaryla grece uyuan ulusal ve
siyasal bir bilin salamt ve bu dzeyde daha ok Yahudi ulusuluu olarak ilev
gryordu. Siyonizm ne renimi ne de nitelikleri olan, gelecei belirsiz ve hali vakti yerinde
Yahudilerin brakt semtlerde yaayan yoksul genlie bir ideal sundu. Bu genlerin artk
kendi uluslar olacakt; Yahudilikleri artk onlar iin bir utan kayna olamazd. Bundan
1074
1075
Atilhan, 31 Mart Facias, s. 175.
1076
1077
Ayn Yer.
1078
215
sonra ve yalnzca Mslman bir lkede aznlk ve de Batllam Yahudi burjuvazinin

kuyruu deillerdi. rgtl bir hareket olarak Siyonizm, Osmanl Yahudiliini kendi hedefleri
iin kullanmak istemi ve bunu gerekletirmek iin ortak yaam motifinden ve onun sunduu
kaynaklardan yararlanmtr. Ayn biimde baz grup ve kiiler g kavgalarnda
Siyonizmden yararlanm ama onun programn uygulamamlardr. Trkiye'de Cumhuriyet
dneminde Siyonizm, gizli bir biimde ilenmitir.1079
Siyonizm zerinde durulurken Thedor Herzlden bahsedilmeden geilemez. Zira
Herzl, Siyonizmin ve srailin kurucusu kabul edilmektedir. Ancak Siyonizm tabirini ilk defa
ortaya atan ve Filistinde bir sosyalist lider olmay hayal eden Nathan Birnbaumdur1080. Herzl
ile ilgili en ayrntl bilgiye Herzlin hatralarndan ulamak mmkndr. Hatralar ve kendisi
hakknda yazlanlar belli bir sistematik ierisinde incelendiinde gereki bilgilere de
ulamak kolay olmaktadr. Bu yzden hatralarn gze almakta fayda grlmektedir. Herzlin
hatralarnn Trkeye tercmesini yapan Ergun Gze, Trkiyede Siyonizm hakknda ilk
olarak eserler nereden Cevat Rifat Atilhan rahmetle andn belirterek, Atilhann
Siyonizmin Osmanl Devletinin paralanmasna nasl katkda bulunduu hakknda
vatanperverane neriyat yaptn vurgulamaktadr. Yine bu konuda ilk ilm yaynn ise Do.
Dr. Yaar Kutluayn Siyonizm ve Trkiye adl eseri olduunu belirtmektedir1081.
Konumuz dorudan Herzl ve Siyonizm olmad iin burada nokta koymak
durumundayz. Ancak Ergn Gzeye ait bir yorum, Herzl-Siyonizm ve srail ile ilgili bu son
noktay belirtmesi asndan nem arz etmektedir. Herzlin lmnden sonra cesedi, 16
Austos 1949da Viyanadan sraile getirildi ve kurucusu olduu devletin minnet borcu
olarak bir Milli Cenaze Merasimi yapld. Bylece srailin bir Siyonizm meyvesi olduu
perinlenmi oldu1082. unu da belirtmek gerekir ki; Herzlin lmnden sonra Siyonizm
hareketi girdii blnme ve paralanma tehlikesinden Weizman sayesinde kurtulacaktr1083.
1079
1080
Herzl, Hatralar, s. 61.
1081
Herzl, Hatralar, s. 4.
1082
Herzl, Hatralar, s. 345. Herzl, 44 yanda ld. Yaam olaanst duygu dolu bir serven olmutu. On yl
zarfndaki youn abalar bedenini harap etmiti. Uralar evliliine mal olmutu. Ailesi, acnacak durumdayd.
Ei Julia, ondan sene sonra ld. Freud'un tedavi etmekte olduu olu Hans, bir sre sonra intihar etti. Dier
kz Trude, bir Nazi kampnda alktan ld ve olu Stephan da 1946'da intihar ederek aileye son noktay koydu.
Fakat Siyonizm, onun soyuydu. Aslnda Herzl ldnde Siyonizm, salam temellere oturtulmutu ( Johnson,
Yahudi Tarihi, s. 372).
1083
Yaar Kutluay, Siyonizm ve Trkiye, Aka Yay., Ankara 1973, s. 385.
216
E. Kan ftiras veya neli F Meselesi

neli F olarak isim yapm olan ve Yahudi aleyhtar evrelerde bir ehir efsanesi
haline getirilen bu sylenti tamamen Hristiyan kaynakldr. ddia edildii gibi Mslman
toplumunda ok da rabet grmemitir. nanan evreler evre demek ne kadar doruysa-
dahi ok az saydadr. Bunun sadece bir ehir efsanesi olduu Osmanl kaytlaryla da
belgelenmitir.
Sylentiye gre Yahudiler, Msr esaretinden kurtulmalarnn yl dnm olarak kabul
ettikleri Pesah baka bir deyile Hamursuz Bayramnda1084 gayri Yahudi birisini zellikle
bir ocuu- ldrerek kann hamursuz denilen ekmee katarlarm. Bu iddialar Yahudilerin
tepki grmesine ve basklara maruz kalmasna sebep olmutur. Bu olaylar ise genelde Avrupa
lkelerinde kendisini gstermitir. Osmanl Devleti bnyesinde ise Hristiyan toplumu iinde
bu iddialarn ortaya atld grlmektedir. Oysa Yahudilikte kann yasaklandna dair birok
ayet vardr. Bunun tam tersi olarak Atilhan ise insanlar ldrp kann hamursuza katma
olaynn Tevratn Levililer ksmnda yazldn iddia etmitir1085. Ancak Tevratn bu
ksmnda Tanrya sunulan kurbanlardan bahsetmektedir ve bu ekilde bir katliam sz konusu
deildir1086. Bu tr olaylar halk arasnda birer ehir efsanesi iken Hristiyan yazarlar tarafndan
da kullanlyordu. Bunlara bir rnek olarak Atilhan, Charles Dickensin Istrap ocuu adl
romann vermektedir1087.
Trkiye'de Hamursuz'a kan katldna dair ilk iddia/iftira Kanuni zamanndadr.
1530'da Amasyada Yahudilerin evlerine girip kan bir Ermeni fakirinin, (Ermeni
kadnlarnn tanklyla) Yahudiler tarafndan ldrld iddia edilmitir. Sorgu srasnda
yaplan ikencelere dayanamayan Yahudiler, suu stlenmek zorunda kalmlar ve idam
edilmilerdir. Hekim Yakup ise ehrin ortasnda yaklmtr. Ancak bir sre sonra bu Ermeni
1084
Pesah, Yahudi bayramlar arasnda en eskisi saylandr. brani takvimine gre Nisan aynn 15ine
rastlamaktadr. Tarmsal, milli, popler aile bayram zelliklerini kendinde toplayan Pesah, srailde 7 gn,
Diasporada ise 8 gn boyunca kutlanmaktadr. Yahudilerin Msr esaretinden Tanrnn yardmyla kurtuluunu
ve bamsz bir kavim olarak varlklarn srdrmelerinin balangcn anmsatmas bakmndan bir Bamszlk
Bayram olarak da nitelendirilir (Yahudilikte Kavram ve Deerler: Dinsel Bayramlar, Dinsel Kavramlar,
Dinsel Gerekler, (Haz: Suzan Alalu vd), Gzlem Gazetecilik Basn ve Yayn, stanbul 1996, s. 10).
1085
1086
Tevrat/Levililer, (http://www.dnyadinleri.com/tevrat/).
Blm: 7 Cmle: 27: Kan yiyen herkes halkmn arasnda atlacak
Blm: 17 Cmle: 10: srail halkndan ya da aralarnda yaayan yabanclardan kim kan yerse, ona fkeyle
bakacam ve halkmn arasndan atacam
Blm: 17 Cmle: 12: Bundan dolay srail halkna sizlerden ya da aranzda yaayan yabanclardan hi kimse
kan yemeyecek dedim
Blm: 17 Cmle: 14: nk canllara yaam veren kandr. Bundan dolay srail halkna hibir etin kann
yemeyeceksiniz dedim. nk her canlya yaam veren kandr. Onu yiyen halkn arasnda atlacaktr
Blm: 17 Cmle: 17: Hayvan ya ve kan yemeyeceksiniz. Yaadnz her yerde kuaklar boyunca bu kural
hep geerli olacak Buradaki hayvan ya kurbann yadr-
1087
217
fakiri ehre dnm ve dindalar tarafndan karldn aklaynca bizzat Kanuni tarafndan
verilen emir zerine, olayn msebbipleri ayn cezalara arptrlmlardr. Atilhan Ermeninin
Karabet Hanciyan isminde olduunu ve Kad Hseyinin bu soruturmay yaptn
belirtmektedir1088.
Tokat'ta buna benzer bir uydurma sonucu iftiraclar derhal cezalandrlrlar. Bu
iddialardan dolay Musevi Cemaati, Padiah'tan korunma talep etmitir. Rstem Paa
araclyla Sultan, bu gibi iftiralarn mahkemeler atlanarak dorudan kendisine sunulmasn
emreden bir ferman karr. Galanti, bu fermann zamanla bulunamadna dikkat
ekmektedir1089.
1840'da am'da Katolik Papaz Pere Thomas'n ldrlmesi dolaysyla yedi ay devam
eden ikence ve basklar, Trklerin am' geri almasyla sona ermi, tutuklular serbest
braklm, tutuklulardan ikencelere dayanamayan drt kii lmtr1090. Thomas ile birlikte
hizmetisi de ldrlmt1091. Atilhan da dava dosyasnn Fransa Hariciyesinde olduu halde
daha sonradan kaybedildiine dair bir bilgi vermektedir. Buna gre, Albert Moniot Din
Cinayet kitabn yazarken dosyann kendisine gsterilmediini belirtmi, Henry Desportes ise
Kanun Esrar kitabnda vesikann 1870de Yahudi Cremieuxun nazrl srasnda yok
edildiini sylemitir1092.
Suriye'de Yahudilerin Hamursuz Bayram'nda bir Hristiyan ocuun kann
aktmalarna dair itikad olan bir Rum, Yahudi mahallesinde grd Hristiyan ocuun bu
maksatla karldn sanp mnakaa karmtr. Jandarma avuunun dahi bu iddialarn
doruluuna inanmas gibi ilgin hadiseler cereyan etmitir1093. Yine benzer ekilde Rodosta
snger ticareti rekabetinden dolay Yahudiler, iftiraya urar. Zanllar ikence sonucu itirafa
zorlanr. Rodos mutasarrf Yusuf Paa'nn emri ile tutuklamalar yaplr. Yaplan aramalarda
ise bir ey kmaz. Kaybolduu iddia edilen Rum ocuu ira adasnda ortaya kar. Yusuf
Paa bunun zerine grevden alnr1094. stanky'de kaybolan Dimitri Tarniko'nun Yahudiler
tarafndan ldrld iddiasnn gerek zannedilmesi zerine, bu iddiann Rum milleti ile
Yahudi milleti arasndaki dmanlktan kaynakland da Osmanl belgeleriyle
1095
sabitlenmitir . ldrld iddia edilen bu Rumun, cinnet sonucu ortadan kaybolmasnn
anlalmas zerine iki milletin birbirine dmesinin nlenmesi de yetkililer tarafndan takdir
1088
1089
1090
1091
1092
1093
BOA, Y.PRK. UM. D:31 G: 125.
1094
1095
BOA, A) MKT.UM. D:556 G:15.
218
edilmi ve bu tr iddialarn nne geilmeye allmtr1096. Genelde Hristiyan muhitlerinde

olan bu sylentilere bir rnek de Ayamavradan verilebilir1097. Buna gre; Ayamavra'da
Yahudiler tarafndan bir Hristiyan kznn gizlice ldrlmesi sylentileri zerine Ayamavra
ahalisinin oradaki Osmanl tebaasndan olan Yahudilere zarar verme fikrinde olduklar ve
bunlarn Yunan hkmetince Preveze'ye kayklarla nakledildikleri ve dkknlarnn
kapatldklar duyulmutur. Hatta baz Yahudilerin saldrya uradklar da dorulanmtr1098
Yahudilere ynelik neli F iddialarnn hem Hristiyanlar hem de Mslmanlar
arasnda zamanla yaygnlamas zerine, Osmanl padiahlar da buna kar baz nlemler
almlardr. Sultan I.Ahmet, 14 Zilhicce 1017 (M. 21 Mart 1609) tarihinde Silistre
Sancandaki tm kadlara gnderdii bir emirde, neli F davalar almamasn ve emre
ramen bu tr davalara bakan kadlarn cezalandrlmak zere adlarnn yazlp Dergh-
Hmayuna gnderilmesini emretmitir1099.
amda Yahudilerin dier milletlerin ocuklarn ldrdkleri yolundaki iftiralarn
nlenmesi iin Osmanl Devleti hassas davranyor ve gerekli tedbirlerin alnmas lzumunu
duyuyordu1100. Bu arada 1840da yaanan am olaylarnn ardndan, ngiliz Sir Moses
Montefiore1101 ve Fransz Isaac Adolphe Creeux nderliinde Avrupann nemli
Yahudilerinin oluturduu bir heyet 27 Ekim 1840 tarihinde Sultan Abdlmecitle
grmtr. Sultan, 6 Kasm 1840ta, stanbul Kadsna bir ferman vererek Osmanl
Yahudilerinin yaanan olaylarda hibir sorumluluunun bulunmadn belirtmitir. Ayn
ekilde, Sultan Abdlaziz de, kard bir fermanla Sultan Abdlmecidin fermanna benzer
bir tavr sergilemitir1102. Bu fermanlar, Avrupa'daki mahkemelerde bile iftirann geersiz
kalmasna kesin bir kant tekil etmitir. Sultan Abdlmecidin Kan ftirasnn nlenmesine
ynelik fermannn ilan edilmesinde ngiliz Yahudilerinin temsilcisi olan Montefiorenin etkili
olduu sylenmektedir1103.
Atilhan da yazlarnda bu trden hadiselere ska yer vermi, ayn ismi tayan bir de
kitap yaynlamtr. Ancak Atilhann dayandrdklar, daha nce de deinildii gibi Hristiyan
kaynakl haberlerdir. ok daha u bir rnek ise Yeni Sabah gazetesinde grlmektedir. Buna
1096
BOA, MKT. UM. D: 562. G: 65.
1097
Ayamavra: Lefkada. (Yunanca: ), Yunanistan'n batsnda, yonya Denizi'nde bir adadr. (Ayrnt
iin Bknz: http://tr.wikipedia.org/wiki/Lefkada).
1098
BOA, DH. MKT. D:1831 G:3.
1099
. Atis, Tarihte Yahudilerin neli Fs, Tarih Hazinesi, , stanbul, Nisan 1951 S. 9, s.428-429.
1100
BOA, HR.MKT. D:156 G:6.
1101
Siyasal Siyonizmden kaynaklanan bir Yahudi devleti kurmak idealiyle ilk toprak satn alnmas, 1855te
Moses Montefiore tarafndan gerekletirilmitir (E. Montet (ve dierleri), Tarihte ve Gnmzde Siyonizm
ve Yahudilik, rgn yaynevi, stanbul 2006, s. 585).
1102
Galanti, Trkler ve Yahudiler, s. 35-38.
1103
219
gre, Odesadaki kasaplarda insan etinin satld ortaya kmtr. Burada da sulanan
Yahudiler olacaktr1104. Bu sulamalar, ok abartl gzkmektedir. Zira 1900lerde yaklak
170.000 Yahudinin yaad Odesa, hem en vahi ekilde Yahudi dmanlnn hem de ayn
zamanda Yahudi kltrnn bir merkezi halini almt1105 ki Odesada 20 ila 30 bin aras
Yahudinin canl canl yakld bile sylenmitir1106.
Atilhan, bu neli F olaylarndan yola karak Yahudilie dman olduunu
belirtmektedir. ocukluunda kaplarnn nnden Eskiler alaymmm!!! nidas ile geen bir
Yahudi grdnde korkudan titrediini, ancak kendisini teselli ettiini ifade etmitir. yi bir
Mslman terbiyesi alm ve kelimenin tam manas ile mmin bir babann muhitinde bym
bir ocuk olarak btn bize anlatlanlarn ocuklar korkutmak iin uydurulmu umac
masallar olduunu dnerek teselli bulurdum. Bununla beraber ocuk ruhumda ve saf
benliimde koskoca bir istifhamn beni bir lahza bile terk etmediini sezerdim diyerek bir
ansn aktarmtr1107. Atilhannkine benzer bir ocukluk ans da Hasan li Ycele aittir.
Ycel de bu konuda unlar diyecektir: Annelerimden, dadlarmdan dinlediim
ocukluuma ait en heyecanl hikyelere gre, o zamanlar bizi iki ey ile korkuturlard. Biri,
sokaklarda Eskiler alaym diye bara bara gezinen, ou sakall Yahudilerdi. Gya
bunlar, ocuklar yakalayp azlarna eski bezler tkadktan sonra, gizli duraklarna gtrr,
orada ineli fya atarlarm. Onlarn her vesileden istifade ile Mslmanlara ktlk
ettikleri sanlrd1108.
Ancak bu tr iddialarn akl ve mantk hibir delil ve aklamas yoktur. Zaten ok az
bir muhitte ve sadece efsanelere merakl halk arasnda konuulmas, iddialarn ounluk
tarafndan kabul grdn gstermez. Celil Bozkurtun tezinde isnat ettii Mnevver
1104
Yeni Sabah, 23 Mays 1954, Nu: 5464, s. 5.
1105
Johnson, Yahudi Tarihi, s. 399
1106
1107
Atilhan, Nasl Yahudi ve Mason Dman Oldum?, Byk Dou, 18 Austos 1950, S. 22, s. 12.
Aa yukar 1315 senesinde filand. Manastrda idik. O sene Yahudi mahallesinde bir yangn olmu, ehir
kzl alevlere brnmt. Ertesi gn kasabada bu yangndan daha mthi, daha korkun bir haber kulaktan
kulaa yayld. Yangn yerinde Yahudi hahamna ait ta bir evin bodrumunda ineli fya atlmak iin saatini
bekleyen bir Bulgar ocuunun iniltilerini iitenler, onu insanlktan km, korkudan uurunu kaybetmi,
renksiz, mecalsiz ve perian bir halde kurtarmlar. Aradan yarm asra yakn bir zaman getii halde ocuk
hafzam ve iliklerime kadar ilemi bir kin, bu ocuun ismini ve kyn hl dnk gibi bana hatrlatyor:
Manastrn Magarova kynden Kosti olu Dobre Btn bu canl misallere ramen yine uurumla vicdanm
arasnda mcadele devam etmekte ve kk varlm sarsmakta idi. Fakat ksa bir zaman sonra cinayet
mahallinde kurulan idam sehpalarnda sallanan sakall Yahudilerin iren manzaras karsnda uur ve
vicdanmda mcadele nihayete erdi. Toy ocukluuma ramen en kuvvetli bir itminan hissi, sinirlerimin btn
liflerine ve ruhumun en grnmez mntkasna bir anda hkim oldu. Zaman ilerliyor, seneler geiyor, idrakimde
tekml vcuda geliyordu. Mslman terbiyesi ile bym bir insan sfat ile havsalam bu cinayetleri, bu
korkun hikyeleri istiap etmemeye balad. Din namna cinayet Hibir Mslmann idrakine smaz bir
enaatti
1108
Zafer Toprak, 1934 Trakya Olaylarnda Hkmetin ve CHF'nin Sorumluluu, Toplumsal Tarih, Ekim
1996, S.34, s. 23.
220
Karabulut cinayetinin bir neli F Vakas olarak alglanm olmas da bize gre tamamen
hayal rndr ve bu komplo teorisini ortaya atanlara da ehir efsanecileri gzyle bakmak
gerekmektedir. ddialar tm bir Trk toplumuna mal etmek ve bunlarn hl halk arasnda
yaygn olduunu kabul etmek son derece insafsz bir iddia olarak kabul edilmelidir. Atilhann
neli F adl eserinin en fazla basky yapan eserlerinden olmas, bu iddialarn geni halk
kitleleri tarafndan benimsendiine bir mesnet tekil etmemelidir1109.
F. 1934 Trakya Olaylar ve Atilhan

Trkiye Cumhuriyeti tarihinde aznlk kartl ile ilgili nemli olaylardan birisi de
1934 Haziran ay ve sonrasnda yaanan Trakya Olaylar olarak adlandrlan gelimedir. Bu
olay, Trkiyede st dzeyde bir Antisemitizm tartmasn dourmutur. Yaanan olaylar
speklatif yaklamlarla da olsa devletin resmi politikasnn bir yansmas olarak da
deerlendirilmitir. Atilhana gre, Yahudi kartl da Siyonistler tarafndan dzenleniyordu.
Bylece Siyonistler, artan Yahudi dmanl ile dier Yahudileri davalarna kazandrmay
ama ediniyorlard1110.
Olaylar, anakkale ve Trakya evresindeki yerlerde bulunan Yahudilerin byk
ounluunun hzl bir ekilde stanbula g etmesiyle sonulanacaktr. zellikle
anakkaledeki tehditler devam edince 1.500 kadar Yahudi stanbula gitmitir. Ancak
dnemin Trk basn bu olaylardan hi sz etmemitir1111. Cumhuriyet gazetesine gre, g
hareketi abartldr. Bu hareket iddet ve zordan deil, son ekonomik hadiselerden dolay
meydana gelmitir. Yine ayn gazete, stanbula gelen Yahudilerin bir ksmnn hemen ticaret
hayatna baladklarn belirtmiti. Bazlar bakkal dkkn amakta bazlar ise seyyar
esnaflk yapmaktadr. Gazete ayrca vagon dolusu Yahudilerin geldii haberlerini
yalanlamtr1112.
lk bata Yahudilere kar giriilen bir boykot eklinde balayan olaylar, daha sonra
fizik saldrlar da beraberinde getirmi ve iler adeta rndan kmtr. Yahudilere ait ev
ve i yerlerinin talan edilmesi, Yahudi kadnlara tasallutta bulunulmas gibi iddete ynelik
hadiseler neticesinde Trkiye Cumhuriyeti Hkmeti olaylara el koymak zorunda kalmtr.
Ksa zamanda gasp edilen mallarn %75i sahiplerine hkmet yetkilileri tarafndan iade
edilmitir. Savclk da gerekli takibat yaparak olaylara karanlar hakknda ilem balatmtr.
1109
Ayrnt iin Bknz: Bozkurt, Eserleri ve Fikirleriyle, s. 178.
1110
1111
Avner Levi, 1934 Trakya Yahudi Olaylar: Alnamayan Ders, Tarih ve Toplum, Temmuz 1996, S. 151, s.
13.
1112
Musevilerin Hicreti, Cumhuriyet, 11 Temmuz 1934, Nu: 3656, s. 1, 6.
221
Krklarelinde Ticaret Odas Bakan, Belediye Bakan ve Emniyet Mdr ile birlikte birok
yetkili yarglanmtr1113. Yetkililer stanbula giden Yahudilerin geri dnmeleri iin her trl
yardmn yaplacan da aklamtr1114.
Babakan smet nn de olaylarn yatmasyla TBMMde bir konuma yapmtr.
Konumasnda, Antisemitizm Trkiye meta ve zihniyeti deildir. Vakit vakit hariten bizim
memleketimize girer ve derhal nne geilir. Bu feverann da byle bir salgn olmas
muhtemeldir. Byle cereyanlara katiyen msaade etmeyeceiz szlerini sarf etmitir1115.
nnnn bu nutku Msrn en byk gazetesi olan El Ehramda da yaynlanm ve Msr
kamuoyunda yanks ok olumlu olmutur1116.
ileri Bakan kr Kaya da Anadolu Ajansna u aklamada bulunmutur:
Yabanc yerlerde grlen Antisemitik cereyanlar bazen bizde de makes buluyor. Bir defa
daha stanbulda Trk efkr- umumiyesine arz ettiim gibi biz memleketimizi,
vatandalarmz baka memleketlerde cereyan eden byle fikirlerden ve akslamellerden
daima masun bulundurmak isteriz. Hibir memleketin dhili siyaseti ve dhili mnakaalar
bizim memleketimizin i ilerine tesir edemez ve etmemelidir. Bizim i siyasetimizin esas
kendi artlarmza ve kendi kanunlarmza gre cereyan eder. Yahudiler aleyhinde bu yolda
neriyatta ve telkinatta bulunanlar yola getirmek, Trk kanunlarn tatbikle mkellef olan
hkmetimize ve mahkemelere aittir.1117
17 Temmuzda Trk Hkmeti, kr Kayann blgeyi teftiine dayanarak bir rapor
hazrlamtr. Rapora gre, olaylarn sebebi Antisemitizm cereyan idi. Bu cereyann hzl bir
ekilde srmesinde son zamanlarda yaplan baz yaynlarn da etkisinden bahseden raporda,
Yahudi aleyhtar yaynlara dikkat ekilmi ve basnn bu konuda daha hassas olmalar
gerektii vurgulanmtr1118. Avner Leviye gre bu bildiri, Trakya'da bir antisemit
potansiyel bulunduunu, bastrldn ancak dnya olaylarndan ve gazetelerden etkilenerek
tekrar bakaldrdn gstermektedir. Kampanya rklar tarafndan Milli nklap dergisi
etrafnda toplanmtr. Bu da hkmet adn ktye kullanarak yaplmtr. Asl soru
hkmetin neden 4 Temmuz'a kadar hareketsiz kalddr. Her ey brokratik bir fiyasko
muydu? Deerlendirme hatas myd? Hkmet nlemleri bize 1930 Menemen Olaylarn
hatrlatyor. O zaman rejime, Atatrkle mutaassp sadan tehdit gelmiti. 1934'de ise
1113
Levi, 1934 Trakya Yahudi Olaylar, s. 16.
1114
Trakya Hadisesinde Hkmetin Tazyiki ve Tertibi Yoktur, Vakit, 15 Temmuz, 1934, Nu: 5933, s. 1, 7.
1115
Trakya Yahudileri, Cumhuriyet, 6 Temmuz 1934, Nu: 3651, s. 6.
1116
BCA, 030. 10. 110. 734. 12.
1117
Dhiliye Vekili Tahkikat in Trakyaya Gitti, Cumhuriyet, 7 Temmuz 1934, Nu: 3652, s. 1, 4.
1118
Trakya Hadisesinde Hkmetin Tazyiki ve Tertibi Yoktur, Vakit, 15 Temmuz, 1934, Nu: 5933, s. 1,7.
222
rk sadan tehdit vard. Yahudilere saldr bir ilk adm, ilk deney olup asl hedef dolayl
olarak Cumhuriyet rejimi idi.1119
Savclk ise bu raporun yaynlanmasndan ksa bir sre nce Atilhann kard Milli
nklap hakknda takibata balamt1120. ileri Bakanl ise derginin kapatlmasn ve yurt
dndan gelen Yahudi aleyhtar yaynlarn Trkiyeye sokulmamasn istemitir1121. Milli
nklap ise kapatlacana ynelik bu haberler zerine Trakya ve anakkalede musanna
Yahudi panii muazzam bir tekilatn grltl, velveleli propaganda ve yaygaralar ile
yaplm yeni bir hyanet numunesidir. eklinde bir aklama yapmtr1122. Bu gelimeler
sonucunda Milli nklap dergisi, ileri Bakanlnn 5 Temmuz 1934 tarihinde ald karar
zerine, cra Vekilleri Heyeti tarafndan 7 Temmuz 1934de kapatlmtr1123. Derginin
kapatlmasnn nedeni ise, derginin yurt ii ve dnda olumsuz hava meydana getirmesi ve
milli birlii bozucu yaynndan dolay Matbuat Kanununun 50. Maddesine muhalefeti
idi1124.
Atilhan, Trakya olaylarnda dergisinin oynad role biraz da vgyle yle
deinecektir: 1934 senesi Temmuz ay balarnda Milli nklp dergisiyle yapm olduumuz
samimi ve heyecanl neriyat, bir akaliyat tarafndan eitli hilelere maruz kalan Trakya ve
Boazlar halkn hakl olarak heyecanlandrm ve 3 Temmuzda balayan bir muhaceret
hareketi ile Trakya ve Boazlardaki Yahudiler bir anda ve her trl vastaya mracaat ederek
stanbula mlerdir.1125 Atilhann bu yndeki aklamalarna ve Trakya Olaylarndaki
Milli nklapn etkisine ynelik deiik yorumlar sz konusudur. Olaylarda devletin etkisi de
tartmal bir konudur. Zafer Toprak, Trkiyede genel eilimin her trl olumsuz gelimenin
ardnda devleti aramak dorultusunda olduundan yola karak bu olaylarda, hkmetin
dorudan bir etkisinin olduunu sylemenin eldeki belgelere gre imknszlndan
bahsetmitir: Bu tr olaylarda siyasal sorumluluk her zaman ynetimindir, hkmetindir, son
1119
Levi, 1934 Trakya Yahudi Olaylar, s. 16.
1120
Musevi Aleyhtar Bir Mecmua Hakknda Takibat, Akam, 10 Temmuz 1934, Nu: 5657, s. 2. Abidin
Nesimi, kendisinin Birlik gazetesini kard dnemde Atilhann zmirde nklap dergisini kartmakta
olduunu sylemektedir. Nesiminin ifadesine gre, Birlik her ne kadar Yahudi aleyhtar bir dergi deilse de
Nasyonalist bir dergidir. nklap dergisine fikri bir yaknlmz vard diyen Nesimi, bu yaknlk zerine
olacak ki Atilhann, bir gn Birlik gazetesi idarehanesine geldiini ve kendisi ile tantklarn syler. Rahmetli
Cevat Rifat Atilhan kltrl bir kii deildi. Heyecanl, cesurdu. nklap dergisini stanbula tamak niyetinde
olduunu, dergisine bizim de yazlar yazmamz istedi. zmirde nklap adyla kan dergi, stanbulda Milli
nklapa dnt. Ben, imzasz ya da Yaln takma adyla, Tevfik leri de etin takma adyla Milli nklapta
yazlar yaynladk. Cevat Rifat, genellikle olaylar abartrd (Abidin Nesimi, s. 126).
1121
Baz Mecmualar thal Edilmeyecek, Anadolu, 10 Temmuz 1934, Nu: 5961, s. 2.
1122
Yine O Yaygaralar Yine O Maskara Grltler, Milli nklp, 15 Temmuz 1934. S. 6, s. 2.
1123
BCA, 030. 18. 01. 02. 46. 48. 2.
1124
Milli nklap Mecmuas Kapatld, Cumhuriyet, 17 Temmuz 1934, Nu: 3662, s. 1.
1125
Atilhan, Trkolu Dmann Tan, s. 19-20.
223
kertede devamll olan devletindir. Bu sorumluluk Trakya olaylarnda Yahudi vatandalar

savunurken ehit den Trakya Kubilay jandarma eri iin de geerlidir.1126
Yunus Nadiye gre, buradaki olaylarn hkmetle ilgisi yoktur. Hkmetin
beyanatna gre Trakya yresinde Musevi nfusu 13.000 civarndadr. Bunlardan sadece
3.000i stanbula gitmi ancak bunlar da daha sonra geri dnmlerdir1127.
Avner Leviye gre Trakya Olaylarnn tm sorumluluu Atilhan ve yaynlarna aittir.
Mecburi skn Kanunu, 14 Haziran 1934'de yrrle konmutu. Bu kanun Trk olmayan
nfusun bir blgede toplanmasn nlemeyi ama edinmitir1128. Kanun, Hitlerin Yahudi
meselesi ortaya kmadan nce aslnda Dou isyanlar ve Krt olaylaryla ilgiliydi. Fakat
1934 yaznda yrrle konmas Milli nklap yaynlaryla da ayn tarihe rastlamas ok kt
bir rastlant dourdu. Trakya'da gizli Yahudi dmanl propagandas rklar tarafndan
hkmetin ve smet Paa'nn arkasna saklanarak yrtld1129. Yine kendisinin yapt
yoruma gre, Milli nklap'ta antisemit bir kampanya balad, ticar bir boykota dnt, yerel
yetkililer buna nem vermediler ve fizik saldrlar balad. Trakya Yahudileri, iin arkasnda
hkmetin ve nn'nn olduuna emindiler, bu yzden yldlar ve katlar. Nazizmi
yakndan bilen Avrupa Yahudileri iin bu olaylar, geiciydi ve gnein amas beklenmeliydi.
Buradan kan sonularsa yledir:
1- Nazizm Yahudiler iin Almanya dnda da tehlike tekil etmektedir.
2- Naziler, her yerde ibirlii yapabilecek kiiler bulabilmilerdir. Trakya Olaylar,
Nazizm'in Yahudilere Almanya dnda ilk darbesidir1130.
Haluk . Karabatak ise olaylarn sorumlusu olarak Alman etkisi altnda kalan
hkmeti1131 ve zellikle rk temeline dayal bir toplum oluturma dncesiyle kard
1126
Zafer Toprak, 1934 Trakya Olaylarnda Hkmetin ve CHF'nin Sorumluluu, Toplumsal Tarih, Ekim
1996, S.25.
1127
Yunus Nadi, Trakyada Musevilere Kar Yaplan Hareket Hakknda, Cumhuriyet, 16 Temmuz 1934, Nu:
3661, s.1.
1128
Ancak ileri Bakan kr Kaya'nn bir basn toplantsnda zellikle Bulgaristan tehlikesine kar daima
Trakya'nn glendirilmesi gerektiini vurgulamas, skan Kanununun bir ynn ortaya koymas bakmndan
nemlidir. Buna gre Trakya'nn asker olarak takviyesi iin burann iskan edileceini belirtmitir. On sene
iinde 500.000 nfus dnlmtr. Bundaki ama, Bulgaristan'n kolordu saysna karlk Trakya'da da
kolordu bulundurmaktr (Asm Us, Asm Us'un Hatra Notlar, Doruluk Matbaas, stanbul 1966, s. 93).
1129
Levi, 1934 Trakya Yahudileri Olaylar, s. 13.
1130
Levi, 1934 Trakya Yahudileri Olaylar, s. 17.
1131
Ancak Milliyetilik konusunda Alman mant ile Trk mantn ayran nemli bir izgi vardr. Bu konuyla
ilgili olarak Alman Milliyetilii ile Trk Milliyetiliini kyaslayan bir yazda M. Asm unlara deinmitir:
Alman milliyetilii tahlilci bir milliyetiliktir. Trk milliyetilii terkipi bir milliyetiliktir. Alman
milliyetilii tahlilci olduu iin rk nazariyesini bir nevi szge gibi kullanyor. batn evvel kannda
Yahudilik phesi olan Almanlar bile halis Alman saymyor... Alman milliyetilii gene tahlilci bir mahiyete
haiz olduu iindir ki din ile alakadar oluyor. Trk milliyetilii ise Trkiye'deki mteferrik anasr camia
haricine atmak deil, temsil etmek iin rk nazariyesinden istifade ediyor. Gene bunun iin din meselesinde laik
olduunu aleme ilan ediyor... Trk harsn benimseyen, Trklkle iftihar eden, Trk vatannn ve lksnn
224
skan Kanununu gstermitir1132. Ancak yaplan tetkikatlara gre g konusunda mahalli

hkmetin bir rol olmamtr1133.
Rfat N. Bali, olaylarda Milli nklap dnda baka etkenlerinde de varlndan
bahsetmitir. Bir Amerikan gazetesi haberine gre yorum yapan Bali, 10.000 adet basl
Trakyada datlan bir derginin blgede toplumsal bir etki yapabileceini vurgulamtr1134.
Ayhan Aktar ise, derginin bu olaylarda etkisinin sz konusu olamayacan savunmutur.
Tiraj dk marjinal bir derginin ksa zamanda blgede byk bir Yahudi aleyhtarl
yapamayacan, yine derginin Trakyaya kolay bir ekilde ulatrlamayacan vurgulayarak
unlar dile getirmitir: Bu denli etkili olduu varsaylan bir dergi, neden stanbul gibi
okuma yazma oran yksek ve Yahudilerin bol bulunduu bir kentte Yahudi kart herhangi
bir olayn kmas iin hzlandrc etkisini gsterememitir?1135
Turan Akkoyun da derginin bir kamuoyu oluturamadn iddia etmitir1136. Rfat N.
Balinin anlattklarndan, olaylar yaayanlarn anlarn naklederken bir kii haricinde
kimsenin Milli nklapa deinmedii bilgisine ulayoruz1137. Ayrca olaylar hakknda
raporlar hazrlayan eliliklerin kaytlarnda da Atilhandan ve dergiden bahsedilmemitir1138.
Ancak tiraj ve okuma yazma orannn olaylarda etkisizlii fikri zerinde dnlmelidir.
Kraathane kltr pek fazla olan bir toplumda, 4-5 okuma yazma bilenin dedikodu ve
nmayilerle var olan potansiyeli harekete geirip halk ynlendirme olasl daha fazladr.
Dnem itibariyle ve bugn dahi bu tip meclislerde nice hkmetler kurulup yklmaktadr. Bu
balamda Milli nklap, belki olaylarn balatcs olmasa da genileyip bymesinde etkili
olmutur denilebilir.
G. kinci Dnya Sava ve Yahudi Soykrm Meselesi

Dnya tarihinde grlen btn ihtilallerin ve savalarn Yahudilerin bann altndan
ktna kendisini inandrm olan Atilhan, tm dnyay byk bir kaosa srkleyecek ve
etkisini uzun yllar devam ettirecek olan II. Dnya Savann da bir Yahudi oyunu olduunu
ykselmesine alan, Trk kanunlarna severek itaat eden Yahudileri z Trklerden asla ayrmyor (M. Asm,
Trkiye'de Yahudi Dmanl Var m?, Vakit, 20 Mays 1934, Nu: 5877, s.1).
1132
Karabatak, 1934 Trakya Olaylar ve Yahudiler, Tarih ve Toplum, ubat 1996, S. 146, s. 4-16.
1133
BCA, 030. 10. 110. 734. 14.
1134
Bali, 1934 Trakya Olaylar, s. 361.
1135
Ayhan Aktar, 1934 Trakya Olaylar ve Trk Milliyetilii, Tarih ve Toplum, Kasm 1996, S. 155, s. 56.
1136
Turan Akkoyun, 1934te Orhun ve Milli nklpn Kapatlmasna Mahalli Bir Bak, Trklk
Armaan, Akademi Kitabevi, zmir 1994, s.48.
1137
1138
Bali, 1934 Trakya Olaylar, s. 342-351.
225
iddia etmitir. Bu sava, Siyonizmin insanlk iin ne kadar byk bir tehlike ve felaket
olduunu btn plaklyla ortaya dkmtr1139.
Atilhana gre sava sonrasnda Avrupa, Rus, ngiliz veya Amerikan igali altna deil,
Yahudi igali altna dmtr. O uursuz gnlerde Yahudi olmak, Ortaada bir prens
olmaktan daha mmtaz bir mevki olmutu Onlar yiyecek karnelerini, kuyruk olmadan,
beklemeden kolayca alabiliyorlard. Harbin hitamndan ksa bir mddet sonra sadece
Yahudiler iin seyahat imkn mevcuttu Yahudi kamplarna Siyonist muhafzlar
yerletirildii iin bu kamplara muzaffer Amerikan ordusunun asker polisi dahi
giremiyordu1140. Atilhana gre son elli yl iinde ve Birinci Dnya Harbi'nden sonra Trkiye
ve mttefikleri modern engizisyona uramlardr. Yaplan propaganda sayesinde insanlarda
aalk kompleksi ve sululuk hissi oluturulmutur. Neticede baz ahslar, kendi devlet
adamlarn ve milli rehberlerini sulu grmeye balamlardr. Bunun balca sebebi,
insanln byk bir ekseriyeti, kan iki dnya harbinin Yahudiler ve Farmasonlar tarafndan
hazrlandn ve planlatrldn bilmemeleridir1141.
Bunu Yahudi bir azdan teyit eden Atilhan, 31 Austos 1931de New Yorkta Jewish
Golden Agede Yahudi lideri Rutberfordun, Zaman geldi, Yahudi bykleri ve Peygamber
Danyel tarafndan tayin edilen tarihlerde (1887, 1897, 1914, 1919) gayri Yahudi devletleri
yklarak srailoullarnn zaferi tahakkuk etmitir. dediini kaydetmektedir ve kinci
Dnya Sava iin de benzer bir plandan, hi deilse bir mitten bahsetmektedir1142. Aslnda
bir Alman dman olan ama hakikatleri de gizlemeyen ngiliz Tarihi Alan J. P. Taylor da II.
Dnya Savann Kaynaklar ( The Origins of The Second War) adl eserinde, sava
Hitlerin balatmadn sylerken, Atilhana gre gizliden gizliye Yahudileri iaret
ediyordu1143. Yalancnn mumu yatsya kadar yanar. srailoullar ne kadar byk para
sarf ederse etsin, ne kadar gayret harcarsa harcasn hakikat ebediyen gizli kalmaz. te hem
de Alman dmanlyla tannm bir ngiliz profesr maskeyi byle carrrrt diye yrtm,
insanln gz fal ta gibi almtr.1144 Amerikan tarihi Hoggan da Almanya ve
Avusturyada yapm olduu niversite toplantlarnda ve konferanslarda; Amerikan devlet
arivlerinden elde ettii vesika ve fotokopilere dayanarak, II. Dnya Harbinin ngiltere,
Amerika, Fransa ve Polonya tarafndan karldn ifa ve ispat etmitir. svire Mason
1139
1140
1141
1142
1143
1144
226
gazetesi Die Welt Woche de 5 Haziran 1964 tarihli saysnda, Hoggann karsna kimsenin
kmamasndan dert yanmtr1145.
Henz 1933de Hitler iktidara gelir gelmez1146 bir Haham olan Wise, tm dnya
Yahudilerini Mukaddes Cihata davet ediyordu1147. ktidar dneminde Amerikann btn
kuvvetlerinin Yahudilerin eline getii1148 Roosevelt, 1938de bir Farmason olan
Churchille1149 harp hazrlklarna gemesi iin ektii bir telgrafta, Siz ve Ben dnyaya
hkmedebiliriz diyordu1150. Ayrca Roosevelt kurduu BM vastasyla, kendisinin dnya
cumhuriyetinin ilk ilan edilen hkmdar olarak gryordu. Kendisine byk demokrat
dedirten Roosevelt, hakikatte Stalin'den daha byk bir diktatrd1151. Fakat Amerikada bu
tr hkimiyet salanm olsa da Atilhann ou zaman hayranlkla bakt Amerikallar iin
belli bir kalp oluturduu gzlenmektedir. Ona gre Amerikada yaanan baz hadiseler,
buradaki Yahudi dmanlnn yannda Hitler Almanyasndakilerinin ocuk oyunca
kalacan gstermitir1152. Yine Amerikadaki Siyonist dmanlar, Almanlara rahmet
okutacak kadar ileri gideceklerdir. Sonraki yllarda ismini belirtmedii bir Amerikan
gazetesinden yapt alntda, Halk, ektii iddetli straplarn hakiki sebebini renince
New Yorkta mcrimleri asacak kfi miktarda fener direi bulamayacaktr sznden sonra
Atilhan, Bununla beraber biz bu ifadeyi yine mbalaal grmekten kendimizi alamadk
diyecektir1153.
1145
1146
Atilhana gre, Milliyeti Alman Hkmeti, iktidar ele geirdiinde Farmason ve Yahudi uaklarnn
bnyesine szdrld bir ordu mevcut bulunuyordu (Atilhan, Yahudi Dnyay Nasl stila Ediyor, s. 174).
1147
Atilhann burada Cihat kelimesini kullanmas ilgintir. htimal, eviride bunun yerine bir kelime bulamam
olmaldr ki slami bir terimi kullanmak zorunda kalmtr (Atilhan, Dnya htilalcileri ve Yeryznn Gerek
Canileri, s. 105).
1148
Atilhan, Werned Sombardtn Yahudiler ve ktisadi Hayat adl eserinden yapt bir alntda, yazarn
nk belki bizim Amerikal dediimiz insan, szgeten gemi bir Yahudidir dediini nakletmektedir
(Atilhan, slam ve Beni srail, s. 337).
1149
mr boyu Yahudi dostu olan Churchill, bir zaman sonra Yahudiler iin, Bu artc rk, deiik bir ahlk
sistemi retti, Hristiyanln sevgi dolu olmasna karn bunlarn felsefesi kin ve nefretle yorulmu
diyecektir ( Paul Johnson, s. 419).
1150
Atilhan, Dnya htilalcileri, s. 103. Daha sonraki yllarda gerekleen bir olay Rooseveltin nasl bir
zihniyet iinde hareket etmi olduunu gstermesi bakmndan nem arz etmektedir. Madam Roosevelt 31 Mart
1955, saat 23'deki srail Radyosu'ndaki konumasnda unlar sylemekten ekinmeyecektir: "Ben ve kocam
srail devletinin kurulmas ve Siyonizmin zaferi iin var kuvvetimizle altk. Bunu, btn srail halk bilirsiniz
ve son zamanlarda gazetelerde okumusunuzdur (Atilhan, Masonluun yz, s. 22).
1151
1152
1153
Atilhan, slam Saran Tehlike ve Siyonizm, s. 105. Yahudilerin New Yorkta bu kadar tepki grmesinin
altnda yatan gerek, dnem itibariyle bu ehrin dnyann en kalabalk Yahudi nfusuna sahip olmasdr. Henry
Forda gre, New York Yahudi ipotei altna girmitir. Kendisi, bununla ilgili u szleri sarf edecektir:
Yahudi yazarlarnn New Yorku Yeni Kuds olarak cokuyla anmalarna amamak gerekir Bunlardan
bazlarnn daha da ileri giderek Rockies dalarnn zirvelerini Siyon Tepeleri olarak tasvir etmeleri, oradaki
madenleri ve sahil Yahudilerinin zenginlikleri gz nne alndnda hi de sama deildir (Henry Ford, s. 24).
227
II. Dnya Savan balatan sebep olarak Adolf Hitler grlse de baz kaytlar,
yukarda da deinildii gibi kendisinin bu konuda bilinenin aksine bir konumda olduunu ve
hedefte olmadn gstermekteydi. Trumann bakanl srasnda Amerika Harbiye
Vekletine gelen General Forretal, hatra defterinde John Kennedynin babas Joseph P.
Kennedy ile (Roosevelt zamannda ve harp srasnda Byk Britanya Sefiri idi) 7 Aralk
1945de kendisiyle geen bir mlakatndan bahsetmekteydi: Bugn Joseph Kennedy ile golf
oynadm. Kendisine 1938 senesinde Roosevelt ve Nevil emberlayn ile yapm olduu
mzakereleri sordum. Joseph Kennedynin fikrince, emberlayn Byk Britanyann Hitlere
kar harp etmek lzumunu hissetmediine kanaat getirmitir. Ve emberlayn Hitler rejimi
aleyhine harp amak fikrini de tamyordu demitir1154.
Hitler, ilk balarda dnya milletleri iinde hep zulme urayan Yahudiler iin
Yahudiler de insan deil mi? sorusunu sormutu. Atilhana gre, Kavgamda da Hitler,
Yahudilere atfedilen sularn gerekten inanlmaz olduuna kanaat getiriyor ve onlara kar
bir hakszlk yapmaktan endie ediyordu1155. te Hitler de ilk zamanlarda byle beer bir
zaafn esiri olmu ve tereddtle att admlarna, bu ie lzumlu kuvveti ancak Yahudiliin i
yz hakkndaki malumatn genilettikten sonra verebilmitir1156. Viyanada bulunduu
sralarda Yahudiler hakknda nemli incelemelerde bulunan Hitler, Irk Nazariyesini Alman
milletini Yahudinin errinden ve kirletmesinden korumak esasna dayandrmtr1157. Hitler'in
beyanna gre, Almanya'nn karlaabilecei ve Yahudi Bolevizminden ok daha tehlikeli
olan biyolojik bir tehdit, Yahudi rkndan biriyle olabilecek herhangi bir iliki ile ve zellikle
de cinsel iliki ile bulaabilirdi1158. Irk stnl mefhumunu din ve siyas bir ibadet haline
getiren katiyen Hitler deil, bizzat Yahudilerdir. Almanlarn bu mevzudaki iddialar asla dier
rk ve milletlere kar olmayp sadece Yahudilerin baya rkl ve smrclne kar
bir mdafaa eklindedir lk esir kamplar Hitler tarafndan deil, Kral Salomon tarafndan
kurulmutur.1159 Hitlerin Yahudi soykrm ile sulanmas, onun savatan ksa sre nce
verdii bir nutka isnat ediliyordu. Hitler bu nutkunda unlar demiti: Eer Yahudiler bu
harbi karrlarsa sulh muahedeleri Avrupada tek Yahudi bulamayacak. Fakat kendisinin
Yahudi meselesini nasl halletmeyi dnd bilinmemekteydi1160. Atilhan New York
1154
1155
Atilhan, Dnya Nazarnda Yahudilik ve Masonluk, s. 70. Ancak Hitler iktidardayken Yahudilere ait
olduu sylenen ve Atilhana gre trl sapklklar ieren kitaplar yaktracaktr (Atilhan, Farmasonluun
Yrtlan Maskesi, s. 29).
1156
1157
1158
1159
1160
228
Timesdan ald bir haberde Hitlerin 400.000 Yahudinin gne izin verdiini
sylemektedir. Eer Almanlarn Fhreri Yahudilerin imhas iin kt bir niyet beslemi
olsayd bu adamlarn yurt dna kmalarna katiyen msaade etmezdi. Dnya Yahudi
Kongresi de yaynlad Unity in Dispersion adl eserin 377. sayfasnda, Alman
Yahudilerinin byk bir ksmnn sava patlamadan nce Almanyay terk etmeyi
baardklarn belirtmitir1161. Ancak Hitler, zellikle Yahudilerin aleyhindeki konularda
emirlerini hi bir zaman yazl olarak vermemitir. Bunun sonucu olarak, kamplarda yaanan
vahetlerle ilgili Nihai zm n Himmler'in eseri olduu ve Hitler'in bununla ilgili
herhangi bir emir vermedii gibi, olanlardan hi haberi olmad iddia edilmitir1162.
Almanya, stndeki I. Dnya Savann ykm izlerini sildikten sonra ksa bir sre
iinde milli ekonomisini tekrar kurmu ve dnya konjonktrnde sz sahibi olabileceini
gstermiti. Atilhana gre, Seksen milyon Alman, be harp senesi bir milyar insanla kar
karya harp etmek suretiyle dnyaya tarihinde emsali olmayan bir hadise, bir mucize
yapmtr. Bu derece asker bir kuvvet, bu derece disiplin, bu derece bir gayret insan
havsalasna sacak eylerden deildir. Belki harp bir mddet daha devam etmi olsayd
muzaffer olmalar dahi mmknd. Almanyay yere seren kuvvet hi phesiz hyanet
olmutur.1163.
1930 sonlarnda Amerikadaki ekonomik bunalma ramen Almanyada gzle grlr
bir refah vard1164. Bundan zarar greceini dnen dnya Yahudilii, derhal harekete gemi
ve devletleri Almanyaya kar kkrtmaya balamlard. ktisadiyat her ubede ykselmi,
muvaffakiyetli bir ekilde gelimekte idi. Orada isizlik maziye karmt. O kadar ki birok
sanayi ubelerinde ii ktl bile kendini gstermiti. Ancak Yahudi Samuel Untermayer'in
tekilatlandrd Alman mallarna dnyaca boykotaj hareketi1165, Almanlarn bu iktisadi
muvaffakiyetini kalbinden vurmak gayesini takip ediyordu. Muvaffak olamad ve kt.1166
Tamamen Farmasonlardan teekkl etmi olan Cemiyet-i Akvamn ilevini yitirdii
anlalnca Yahudiler, btn Avrupa devletlerini Almanya aleyhine birletirme yoluna
1161
1162
1163
1164
1165
Londra Bykelilii tarafndan yazlan bir raporda Alman rnlerini boykot iin Yahudiler tarafndan
dzenlenen bir konferanstan bahsedilmektedir. ngiliz Dilerinden Trk Bakonsolosluuna ise Bu
konferansn bir mezhebe mensup olanlarn toplanmas olmad, Amerika, Belika vs.nin ii ittihatlar
murahhaslarndan ve baz kadn kollar mmessillerinden Msr ve Filistindeki Yahudi ittifaklarndan mrekkep
olduu ve Hitler idaresine muhalif olup Yahudi olmayan dier tekilat itirak ettirmek suretiyle boykotu takviye
etmek maksadn takip ettii bildirilmitir (BCA, 030. 10. 221. 491. 10).
1166
229
bavurmulardr1167. Bu konuyla ilgili olarak, Fransa Mahfeli stad Azam Louis Doignon
unlar ifade edecektir: Hitlerizm, yalnz Almanya iin bir felaket deil, btn medeniyet ve
sulh iin de tehdit olup tekmil insanlk iin tehlike tekil eder1168. Yahudi basn da kkrtc
haberleriyle dnya devletlerini Almanlar aleyhinde harekete geirmitir. Yahudiye satlm
btn dnya matbuat hl kulaklar trmalayan bir yaygara halinde harbi Hitler ve
Musolini'nin arzuladklarn yazmlardr1169. Amerikadaki Yahudi silah tccarlar da
ngiltere ve Sovyetlere silah satarak bunlar Almanyaya kar hazrlamlardr1170. Bylece
ayn rkn, kapitalist ve Bolevik liderleri dnyaya hkmedecek ve neticede Amerikan halk da
Sovyet Rusyada esir hayat yaayan iki yz milyonluk bir kitle ile muazzam bir koalisyon
vcut bulacakt1171.
Atilhann bu srete en ok zerinde durduu konu, Alman yetkililerinin soykrm
iddiasyla yarglandklar Nrnberg Mahkemeleridir. Ona gre bu mahkeme, bir Yahudi
intikamndan baka bir ey deildi ve tamamen yanlyd1172. Burada grev alan 3.000 kiiden
2.400 Yahudi idi1173. Atilhana gre durumalarda Alman subaylara son derece iddetli
ekilde ikenceler yaplmt1174. ngiliz sava muharibi Leonard O. Mosley de 1945deki
gzlemlerinde, gardiyanlarn SS askerlerine kahkahalarla ikence yaptklarn
1175
kaydetmitir .
Ancak Atilhan, mttefiklerin Alman milletine kar iledii sular yznden burada
yarglanmadndan dolay son derece fkelidir. Almanyada binlerce sivilin ldn ve
Amerikann Japonyaya att atom bombasndan dolay da sulu olduunu savunan Atilhan,
dnyann buna sessiz kalmasna ierlemitir1176. Asker tesisler ve hava meydanlar olmayan
buna karlk kymetli tarih abideleri bulunan Alman ehirleri zerine yangn bombalar ve
fosfor varilleri atlmas sonucu, lenlerin ounun kadn ve ocuklar olmas da Atilhan
tarafndan dikkat ekilen konulardand1177. Yine Atilhan, Almanlara yaplanlarn da bir
katliam olduunu savunmutur. Farmasonluun byk piri dedii Edvar Bene, 13 Mays
1945de Praga geldiinde St. Weneeslav Meydannda erefine binlerce Alman diri diri
yaklmtr. Bene, meydana yaklat zaman yzlerce Alman ayaklarndan ba aa asl
1167
1168
1169
Atilhan, Farmasonlar, s. 249 (dipnot).
1170
1171
Atilhan, Dnya htilalcileri ve Yeryznn Hakiki Canileri -srail, s. 133.
1172
Atilhan, Dnya htilalcileri ve Yeryznn Hakiki Canileri -srail, s. 229.
1173
Ayn Yer.
1174
1175
1176
1177
230
olduu halde zerlerine gaz dklerek canl meale haline getirilmilerdir. (Atilhan, bu bilgiyi
Sdet Almanlar Komitesinin yaynlad Beyaz Kitapn 6.15.17 numaral vesikalarndan
aldn belirtmektedir)1178.
Ayrca Atilhann A. J. Armstrongun Traitors adl eserinden yapt nakle gre;
Churchill, Ruzvelt ve Stalinin iledikleri sular, Nurnberg Mahkemelerinde Alman
kumandan ve devlet adamlarna yklettirildi. Ve dnyann en byk cinayeti ilenerek bu
adamlar idam edildi. Fakat yeryzndeki mantkl insanlar biliyorlard ki bu Nazi devlet
adamlarnn tek ve en byk sularndan biri Komnizm ve Yahudilie ba ememeleridir. Biz
bu satrlar yazarken hl Almanyada bu utanlacak idamlar devam ediyor. Srf Yahudilerin
zevklerini tatmin iin1179. Yine Atilhana gre Hitler ve Musolini iktidara gelmemi
olsalard btn Avrupa'nn komnist olmas muhakkakt. nsan iradesini kaybedecek olursa,
keke yle olsayd da nankr insanlar dnyann ka bucak olduunu renselerdi diyecei
geliyorsa da yine bu akbetten Allaha snmak lazm gelir.1180
damlarn adaletsizliini, yaplan ehadetlerin yalan olduunu ve bu oyunun bir Yahudi
tertibi olduunu anlayan Nrnberg Mahkemesinin Ba Savcs Jackson da duyduu pimanlk
ve vicdan azabna tahamml edemeyerek intihar etmitir1181. Atilhan idam edilen Alman
devlet adamlar iin de u saptamay yapacaktr: Hlbuki bu adamlarn merhametsizce ve
kafalarna balyozlar vurulmak suretiyle, Yahudi cellatlar elinde idam edilmelerini icap ettiren
sular ve prensipler otuz krk asrdan beri mevcut bulunmaktadr.1182
Yukarda intihar eden savcdan baka bir de Hakim Wenesturmun Nurnbergdeki
grevinden istifa ederek Amerikaya geri dnd grlmektedir. Chicago Tribne
muhabirine kendisi, Amerikaya varmadan nce yaynlanmamas kaydyla verdii beyanatta
nemli noktalara dikkat ekmitir. Savclar, adalet hissinden yoksun olarak tamamen ahsi
ihtiraslar ve intikam hrsyla hareket etmilerdir diyen Weneturm, Nrnberg mahkemelerinin
hakiki maksad, Almanlara Fhrerlerinin cinayetlerini gstermekti ve bu maksat ayn
zamanda mahkemenin almas iin bir bahane oldu. Fakat Almanlara gsterilen yegne ey,
onlarn gayri insan ve ta yrekli galiplerin ellerine dtklerini ortaya karmak olmutur.
Eer yedi ay evvel Nurnbergde nelerin dndn bilseydim oraya gitmezdim.1183
demekteydi.
1178
Atilhan, Yeryznn Hakiki Canileri srail, s. 195-196.
1179
1180
1181
1182
1183
231
Nazilerin sava yllarnda Yahudilere uygulad iddia edilen soykrm da Atilhan,

Yahudi uydurmas olarak deerlendirmitir1184. Ona gre Yahudiler, ller zerinden
propaganda yaparak imtiyazl millet olmak istemekteydiler1185. Kamplar, iddia edildiinin
aksine bask ve zulm merkezleri deildi. Hatta gayet konfora sahipti. Kendisi, 1933 yl
sonlarnda Nazi devlet adam olan Alfred Rosenberg ile birlikte Oranienburg Kampn ziyaret
etmiti. Anlattna gre, kampn ierisi prl prl tertemiz, havadar, konforlu ve mkemmel
bir otel gibi idi. Geni bahede tenis kortlar, futbol sahalar vard. Birok insan nee iinde
vakit geiriyordu. Bu manzara karssnda aknln gizleyemeyerek kamp kumandanna:
- Acaba ben on be gn burada kalabilir miyim?
diye sorar. aran kamp kumandan:
- Ne mnasebetle? der. Bunun zerine Atilhan;
- Bu bol gda, bu temiz hava, her trl esbab- istirahat Ve bir de bu gzel mzik.
nsan bu kadar konforu bir sanatoryumda zor bulur!1186 karln verir.
Atilhan, Almanlarn Yahudi politikasn gayet insan ve meden bulmutur. Hatta kendi
fikirleri dahi Rosenberg tarafndan ar grlecektir. Aralarnda geen konumada Rosenberg,
Atilhandaki bu arla bir hayli hayret etmi ve pek bir anlam da verememitir. Ancak
Atilhann fikirlerini hi de insan bulmamtr1187. Kamp dnnde de aralarnda yle bir
konuma geecektir. Konumada Rosenberg;
- Grdnz. Bu asrda artk zecr tedbirlerle hibir dava hal edilemez. nsan ve
meden metotlar, rahm efkat, tatl dil, gler yz daha mspet neticeler verir
der.
- Dmanlarnz bu alicenaplktan anlarlar m acaba?
- Oras o kadar mhim deil Biz Alman milletinin necabetine yarar bir ekilde
hareket etmee mecburuz.
- Temenni ederim ki ben aldanm olaym Fakat ben dmanlarnz o kadar
yakndan tanyorum ki Herr Rozenberg!1188
Atilhan, Yahudilerin dnya kamuoyunu etkilemek adna uyduruk kamplar ina
ettiklerini iddia etmektedir. Bu iddialarna gre, Yahudiler kamplara gaz odas blm
uyduruyorlard1189. Atilhan, bunlarn Yahudi Sulzberger tarafndan icat edildiini
1184
1185
Atilhan, Dnya htilalcileri -srail, s. 239.
1186
1187
1188
Ayn Yer.
1189
Atilhan, Dnya htilalcileri, s. 225
232
belirtmitir1190. Madrid adndaki bir mecmua, Nurnberg mahkemelerinde baz Amerikal

Yahudi i adamlarnn temerkz kamplarn birer mze haline getirdiklerini ve cret
mukabilinde bu korkun yerleri Amerikal turist, gazeteci ve dier davetlilere gsterdiklerini
yazmt. Balmumundan yaplm ekillerle kamplarn giri mahallerinde yeniden gaz odalar
tertip ve tanzim edilmitir. Istrap iinde kvranan insanlar temsil eden balmumundan
heykeller, bu kamplarda yapld iddia edilen ikenceleri gsteriyordu. Eer bir kampta gaz
odalar yoksa hemen orackta sinema stdyolarndaki ustaca yaplan taklitleri ina ediliyordu.
Hlbuki birok kamplarda byle eyler yoktu1191.
Soykrma rnek olarak gsterilen Dachau Temerkz Kamp hakknda da Atilhan
ilgin hesaplara gitmitir. Burada 238.000 Yahudi yakld iddialar vard. Atilhan ise,
Cesetlerin yakld iddia edilen frn iki ocakl idi. 238.000 cesedin yaklmas iin bu
frnlarn sene faslasz surette fyrub edilmesi lazm gelir ve bundan kacak 530 ton kln
bulunmas icap ederdi. demekteydi. Yine iddiasna gre yaplan hafriyatta ceset ve kllere
rastlanlmamtr1192. Bununla beraber Atilhana gre, Alman bapiskoposu Kardinal
Faulsaber, Amerikallara 1944 senesinin Eyll aynda Mnihe yaplan hava akn esnasnda
30.000 kiinin ldn bildirmiti. Bizzat kardinal, Alman makamlarndan cesetlerin o
zaman Dachau Kampndaki Krematoriumda yaklmasn istemiti. Fakat bu i tatbik
edilemedi. llerin yakld bu frn ocakl olduundan bu muazzam iin altndan
kalklamayacak ve bu kadar byk saydaki cesetleri de istiap edemeyecekti. Orada yaklan
birka ceset tabii eceliyle len birka kiiye aitti1193.
Nazilerin igal blgelerinde bile halka gayet iyi davrandklarn belirtecek olan
Atilhan, II. Dnya Sava yllarnda Pariste olan Sultan Abdlhamidin kz Aye
Osmanolunun Naziler ile ilgili bir ansna atfta bulunacaktr: Almanlar Parisi igal
ettikleri zaman biz, gayet hain muamele greceimizi ve hatta kasten a braklacamz
dnerek byk endielere kapldk. Zira Yahudi propaganda tekilat, barbar Almanlarn ta
stne ta brakmadklar, kadn, ocuk, gen, ihtiyar tanmakszn rz, namus, can ve mala
saldrdklarn kulaktan kulaa yaymlard. Btn Fransa bu propagandalarnn tesiri
altnda iliklerine kadar titriyordu. Paris igal edildii vakit hepimiz bu tesir altnda idik.
Fakat iittiklerimizin tamamyla aksine ahit olduk. Kibarlk, nezaket, alicenaplk Ve bir
igalin mevcudiyetini hissettirecek hibir ey Bir gn bir Alman albay oturduum eve geldi.
htiyacmz sordu ve dedi ki: Trkler byk ve licenap bir millettir. Bizim dostumuz ve kara
1190
1191
1192
1193
Ayn Yer.
233
gnlerimizin tesellicisi ve mttefikimizdir. Bir eye ihtiyacnz varsa memnunlukla onu temin
etmekten eref duyarz dedi ve koca bir kutu ukulata brakp gitti.1194
Ancak Atilhan, burada Yahudilerden bir rnek verme gereini nedense duymamtr.
rnek verdii hem baka bir millete mensup bir kiidir hem de bu millet bir zamanlar
Almanlarn mttefikidir. Ancak Atilhan, kamplardaki artlarn ve yaplanlarn ne kadar
Yahudiler tarafndan arptrldn sylese de Alman kamplarnda Yahudi lmlerini de inkr
etmemektedir. Eer bu harbin kurbanlar cidden alt milyonu geiyorsa buna ancak birka
bin Yahudi ilave edilebilir. Umum meyannda harp icab trl mahrumiyetler ve hastalklar
yznden telef olmu Yahudilerin miktar eer resm surette tespit edilmi istatistiklere
bakarsak ve bu harpte vahiyane ve canavarca ldrlen Almanlara kyas edersek neticenin
deheti karsnda donar kalrz. Gkyznden yaan fosfor bombalaryla ehirler alt st
olmu ve sivil halk, masum insanlar ve kundakta ocuklar toptan imha edilmitir.1195 Atilhan
ayrca 1933de Avrupada tm Yahudi mevcudunun 5 milyon kadar olduunu
vurgulamtr1196. Baseler Nachrichtenin 12 Haziran 1946 nshasnda, gazeteye verilen alt
milyon Yahudinin katli, bir Amerikal muhabirin hcumuna urad ve onun szlerine
stunlarnda yer vermek zorunda kald. Bu Amerikalya gre, eer Yahudiler alt milyon insan
kaybettilerse bu muazzam yekn Byk Britanya, Amerika, Avusturalya, Kanada, Yeni
Zelanda, Fransa, Belika, Hollanda, Danimarka'nn zayiatndan fazla tutuyordu. Bu hususta
en ayan dikkat olan ey, 1933'de Avrupa'daki Yahudi mevcudu be milyondan ibaretti.1197
ki Yahudi arasndaki bir mektupta; Amerikadan Ankaradaki Yahudi fakirleri iin 9 bin lira
geldii, Rosevelt tarafndan Ankaraya bir mektup gnderildi, mektupta, btn Avrupada
ldrlen Yahudiler iin 10 gn matem ve bir gn oru tutulaca (14 Mart 1945), orucun
herkese duyurulmas telkini yaplmaktayd. Rosevelt ldrlen Yahudilerin saysn 5.5
milyon olarak vermitir. imdi sana bu satrlar yazarken ne bileyim iimde bir hrs var,
bunlarn intikamn ne zaman alacaz fakat harbin sonu yaklayor, hesap gn hzla
yaklamaktadr. (Yasef Altuner)1198
Ancak kamplardaki bu Yahudi lmleri hastalk, yallk ve doal artlar gibi etkenlere
balanmaktadr. Atilhan, asl soykrmn sava sonras da olsa Yahudiler tarafndan Alman
milliyetilerine kar yaplan terr eylemleriyle olduunu iddia edecektir1199.
1194
1195
1196
1197
1198
BCA, 30.10.0.0.206.408.11.
1199
234
H. Yahudilik ve Komnizm
Atilhann tm fikir hayatnda mcadele ettii l sa ayandan birisi de
Komnizmdir. Eserlerinde Komnizmi, daima Siyonizm ve Masonluk ile beraber
zikretmitir.
Dnya tarihinde ihtilallerin Yahudi kaynakl olduuna inanan Atilhan, Komnizmi de
Yahudi kkenli bir hareket olarak kabul etmitir. Onlar, Sermaye Aristokrasisinin
mucitleridir. Komnizmi icat etmilerdir. Onlar ihtilllerin kaynadr. Onlar, dnyada olmu
ve olacak btn kargaalklar, harpler, straplar ve lmlerden mesuldrler.1200
ddialarn, Marks1201, Engels1202 gibi teorisyenlerin Yahudi kkenli olmalarna
dayandrmtr1203. Baz aratrmaclara gre Marksn teorisi, hibir bilimsel ynnn
olmamasnn dnda, kurnazca dzenlenmi bir Yahudi batl inancdr1204. Yine 1917 Bolevik
Devriminin arkasnda yer alan Lenin1205, Troki ve dier ideologlarn da Yahudi olmas,
iddialarn kuvvetlendiren delillerdi1206. Ancak Lenin de Marks gibi Yahudilie dman bir
Yahudi, daha dorusu Yahudi Olmayan Yahudi idi. Lenin 1913de unlar yazmt: Yahudi
ulusal kltr slogann ileri sren kim olursa olsun proletarya dman, Yahudilerin eski ve
kast durumunun destekisi, hahamlarn ve burjuvazinin ibirlikisidir1207. Leninden sonra
hkimiyeti devralan Stalin de bir Yahudi idi1208. Atilhana gre Komnizmin ncs
Farmasonluktur. Bunun yan sra Her Mason Komnisttir, her Komnist Masondur.
Uygulamada birisi vahiyane, dieri korkaka ve sinsicedir1209.
Komnizm, localarn kuvvetli ekilde ektikleri tohumlar sayesinde iktidara gemitir.
Lenin ve Troki'nin getirdii Komnizm, ar rejimi zerine deil, Farmason Kerenski'nin
sayesinde kurulmutur. Macaristan'da, spanya'da, in'de, ekoslovakyada, Romanya'da ve
Bulgaristan'da btn Komnist rejimleri, Farmason teekkllerinin pei sra kurulmulardr.
Yine Atilhana gre, Komnist ihtilallerde Farmasonlar ilk kurbanlar olmulardr,
1200
1201
Atilhann belirttiine gre Karl Marksn Yahudi smi, Kesile Mordahaydr (Atilhan, Menemen
Hadisesinin yz, s. 21).
1202
Atilhan, Alman Mason Dergisi La Toniann 12 Temmuz 1894 tarihli nshasndan hareketle Marks ve
Engelsin 31 derecede Mason ve ngiliz Locasna bal olduklarn kaydetmektedir (Atilhan, Kendi
Vesikalarna Gre Masonluk Nedir?, s. 22).
1203
Atilhan, Cepheler Kar Karya, Yeni stiklal, 23 Mart 1966, Nu: 241, s. 2.
1204
1205
arlk Rus ynetimi ykldktan bir hafta sonra Lenin ynetimi, dnyada Yahudi aleyhtarlnn su
olduunu ilan eden ilk hkmet olmutur (Atilhan, Dnya htilalcileri, s. 122).
1206
Atilhan, Dnya htilalcileri, s. 82
1207
1208
Atilhan, Trkolu Dmann Tan, s. 168.
1209
235
kandrlmlardr1210. Selamet Mahfeli 6. Kitap s. 16dan aldna gre masonlarnBugn

burjuvazinin bir aleti gibi grerek aleyhine kalkt masonlukta, amelenin zulm ile iptal
edilen hakkn mdafaa eden atei alevlendiini grd gn btn sosyalist ve radikal
sosyalist kuvvetlerin bu messese ile el ele verecekleri phesizdir. dediini ifade eden
Atilhan, Bu yaz Masonluun gayri resmi Komnist Partisi olduunu gsterir. demitir1211.
Masonlukla badatrlan Yehova ahitleri Tarikat da ilgin bir fikre sahipti: Allah kararn
infaz ve icra hakkn, milletlerden intikam almak, halk ynlarn cezalandrmak, insanlara
kelepe taktrmak ve onlar muhakeme etmek hakkn, ark'n Adamlar1212 ile Allah
tarafndan takdis edilmi olanlara devretmitir.1213
Varova Bykelilii tarafndan Hariciye Vekletine gnderilen bir yaz (28 Nisan
1933), Atilhann Bolevik htilalinde Yahudi tesirleri iddiasn dorulamasnn yannda,
Sovyet Rus idaresinde Yahudi nfuzunu gstermesi bakmndan da nemlidir. Buna
gre;Gazeta Warszawska (Mhr Sleyman) ser levhas altnda Sovyet ve Yahudilere
mteallik garip bir makale ve istatistik neretti. Sovyet Rusya'da byk resmi makamlar igal
eden Yahudilerin miktar:
BRM Umumi Aza Adedi Yahudiler Yahudilerin % Nispeti
Halk Komiserleri Konseyi 22 17 77.2
Harbiye Komiserlii 43 33 76.1
Hariciye Komiserlii 16 13 81.2
Maliye Komiserlii 30 24 80
Adliye Komiserlii 21 20 95.2
Maarif Komiserlii 53 42 79.2
timaiMuavenetKomiserlii 6 6 100
Mesai Komiserlii 8 7 81.5
Berlin, Viyana, Bkre ve 23 21 91.3
Vilayet Komiserleri
Gazete Bamuharrirleri 41 41 100
olarak verilmitir. Buna gre nemli mevkileri igal eden Yahudilerin oran
%95tir1214.
Atilhan, yukardaki bilgileri de dorulayacak bir ekilde Sovyet Rusya'da ihtilal kar
kmaz, Yahudiler evvelden yetitirip hazrladklar kendi memurlarn -tabi hepsi Yahudi- i
bana getirdiler ve koca Rusya bir anda Yahudi'nin esiri oldu ve srailolu elli milyon insan
1210
1211
1212
arkn Adamlar tabiri, Atilhana gre Siyonistlerin Komnist Ruslara verdii isimdi.
1213
Atilhan, Masonluun yz, s. 69-70. Azerbaycan ve muhtelif Kafkas memleketlerinden ve dier Trk
topraklarndan alnan milyonlarca insan Sibirya'ya srlm ve o vahi diyarda maaralarda ksa mddet
zarfnda sefaletten yok olmulardr. Btn erkekleri Sibirya'ya srlm olan bu blgelerin erkeksiz kalm
kadnlar Sibirya kabilelerinde kadnsz kalm erkelerle birletirilerek dnyann imdiye kadar ahidi olmad
bir facia meydana getirilmitir (Atilhan, Medeniyetin Bat, s. 122).
1214
BCA, 030.10.248.678.9.
236
kellesi zerinde tahtn kurdu. diyecektir1215. Yine Yahudilerin etkilerinin boyutunu

gstermek adna Atilhan, yeni bir kavram ortaya atyordu: Yahudiyi Filistindeki istiklal
davasnda en fazla Siyono-Komnist devletler desteklemilerdir Bazlarnn zannettikleri
gibi Kremline Panslavizm deil, Pan-Slavo-Siyono-Komnizm hkimdir.1216
Atilhann Komnizmle ilgili baka bir iddias da, Bolevik Devriminin arkasnda
Amerikal Yahudi bankerlerin olduuydu. Atilhan bu iddialarna, Amerika, Rusya ve ngiltere
gibi devletlerin istihbarat birimlerince hazrlandn yazd baz resm belgeleri kant
gstermekteydi. Bunlardan, Rus ar kinci Nikolann Hariciye Vekili olan Kont
Lamsdorfun gizli raporuna gre, Rus mparatorluunun deiik yerlerinde patlak veren
ihtilal hareketi, uluslararas bir nitelik tamakta ve baz yabanc kapitalist irketler tarafndan
desteklenmekteydi. htilalciler, kapitalist Yahudi tekilatlaryla temas halindeydi1217. Birleik
Amerika istihbarat servisinin ve ordu ikinci ubesinin 1918 tarihli raporuna gre1218,
Amerikal Yahudi bankerler Jacop Schiff, S.H. Hanaourle ve Felix Moritz Warburg ve onlarn
kuruluu olan Kuhn, Loeb&Co Bankas, devrimde Boleviklere finansal destek vermilerdi.
Jacop Schiff, Rusyadaki ihtilal hazrlnda kullanlmak zere, Lenine 312 milyon dolar
destek salamt1219. Felix Moritz Warburg da Stockholmdeki bankalarndan parasal destek
aktarmt1220. Britanya Hkmetinin Rusya temsilcisinin gizli raporunda, Britanya ve dier
lkelerin Bolevizmi durdurmalar gerektii, aksi takdirde tm dnya medeniyetinin byk
tehdit altna girecei vurgulanyordu. nk bu hareket, milli olmayan ve kendi menfaatleri
iin messes btn nizamlar ykmaktan ekinmeyecek olan Yahudiler tarafndan
tekilatlandrlm ve tatbik mevkiine konulmutu.1221
Atilhan, Komnizmin ve Kapitalizmin, Yahudiler tarafndan kontrol edildiini, bu iki
dmann grnrdeki atmalarnn Yahudilerin yeryzn paylama ve nfuz mntkalar
1215
Atilhan, Fesat Program ve Protokoller, s.90.
1216
1217
1218
Atilhan bu raporun Yahudilerin basksyla Amerika hkmeti tarafndan yok edildiini belirtmektedir. Ayrca
Amerika lahiyat Profesr Rex Demis Fahey The Migtical Body of Christin The Modern World kitabnda ve
Fransz Kardinali Jouinin Le Poril Judeo Maconique eserinde raporun tamamnn yaynlandn ve raporun
asllarnn dnya ktphanelerinde mevcut olduunu sylemektedir (Atilhan, Yeryznn Hakiki Canileri
srail, s. 85).
1219
Atilhan, slam ve Beni srail, s. 230. Atilhan, benzer ekilde Bernard Baruhun da eyh Said syan iin
syanc Krtlere 12 Milyon Dolarlk mhimmat yardm yaptn kaydetmektedir. Ayrca Baruhun Zaza syan
iin de 35 Milyon Dolarlk malzeme saladn ifade etmektedir. Bu bilgileri ise Grozosun yazlarndan elde
ettiini belirtmektedir. Buna gre Dersim Kyam, Farmason-Komnistlerin son yllarda formalize ettikleri
siyas melodramlarn en fecisidir (Atilhan, Menemen Hadisesinin yz, s. 70). Rahip Charles Coughlin,
Bernard Baruh iin, Birleik Devletlerin faal bakan, Wall Streetin tasz kral demitir (Paul Johnson, s.
427).
1220
1221
237
oluturma politikalarna hizmet ettiini savunmaktayd1222. Atilhan, bu iki sistemi, bir Yahudi
anann iki oluna benzetmitir. Atilhann ifadelerine gre; Siyon Protokolleri Odesa
Yahudilerinin elinde bulunduu zaman Lenin'in fikirleri daha bilinmiyordu. Buna ramen
protokollerde Lenin'in ideolojisini bulmak mmknd. Zira umumiyetle Yahudilerin dnya
hkimiyetini ele geirmek iin siyas metot olarak kapitalizmi tercih ettikleri zannolunurdu.
Ancak protokolleri ciddi bir incelemeden geirecek olursak hayretle grrz ki Bolevizmle
kapitalizm arasndaki fark hayaldir. Siyon hkemas ok iyi biliyorlard ki liberal kapitalizmin
son meyvesi Bolevizmdir. kisi de ayn totaliter idarenin iki deiik eklidir. kisinin de
ideolojisi bilhassa materyalizm ve aznlk hkimiyeti maddelerinden vcuda gelmektedir.
kisinde de ya ek defterlerinin israfla kullanlmas veyahut Tomson terr i grr.1223
Times'n 18 Austos 1921 tarihli saysna gre, Rus Komnist htilali'nde Yahudilerin
etkisinden dolay protokollerdeki taktiklerle benzerlik olduu vurgulanmtr. 1917 ylna
kadar protokollerin dikkat ekmedii de ifade edilmitir1224.
Atilhan, mlkiyet, din, iman ve mukaddesat dman dedii Komnizmle mcadelede
tek arenin Mslmanlk olduunu, lkenin milliyeti ve muhafazakr aydnlarnn bu
dmana kar ortak cephe oluturmalarn tavsiye ediyordu. Komnistlerin, hkim olduklar
corafyada slam tasfiye etmek adna trl yntemler denediini ifade eden Atilhan, Demir
Perde lkelerinde Mslman kyafetli ve isimli baz kiilerin Kuran tefsiri yaparken
dejenerasyona gittiklerinden bahsetmektedir. Bunlardan Mool asll olduu halde kendisinin
zbek Mslman olduunu iddia eden Muhittinof1225 bu hareketin bandadr. Bu tefsirde
brani mefkreleriyle tezat tekil eden ayetleri ortadan kaldrmtr1226.
Trkiyede Komnizmle mcadele adna kurulan derneklere tam anlamyla destek
veren Atilhan, zmirde kurulan dernekten dolay memnuniyetlerini belirtiyordu:
Nihayet bir mit belirdi. Gzel zmir'in mmtaz ve asil ocuklar Komnizmle
Mcadele Dernei'ni kurdular ve resmen faaliyete getiler. Toplu ve programl bir ekilde...
Demek ki imdi babo ve yllardan beri vatann saf simasn bulandran, meydanlarn
kirleten Moskof ve Yahudi ua Komnizmin karsna sapa salam gen, din, imanl ve
1222
Atilhan, Cepheler Kar Karya, Yeni stiklal, 23 Mart 1966, Nu: 241, s. 2.
1223
1224
Atilhan, Fesat Program ve Protokoller, s.12.
1225
Nurettin Akranbovi Muhittinof : "1917'de Takent'te domutur. Bir kyldr. Harpte siyas zabit olarak
Kzl Ordu'da almtr. 1950'de mebus ayn zamanda Al urada zbekistan Komitesi Mmessili olmutur.
1953'de Sovyet Cumhuriyeti zbekistan uras reis vekili olmutur. Kruef'in en faal arkadadr. Kuran
Kerim'de reform yapmaya kalkm. Kuran'n komnizme kar olan ayetlerini kendine gre tefsir ederek btn
demir perde memleketlerine bunu kabul ettirmiti. Bu tip hareketlere Ezher niversitesi kar propaganda
yapmtr (Atilhan, "Zaman Zaman Alevlenen Bu Frtnann ve Mukaddesatla Oynamann Manas Nedir?",
Hradam, 10 Kasm 1959, Nu: 417, s. 4).
1226
Atilhan, Kfrn Karsnda Mslmanlk, s. 97-98.
238
cesur bir Trk heyeti km bulunuyor. Bu, bizim de mitlerimizi arttrd, cesaretimizi
pekitirdi.1227
Yahudi zihniyetinin, Trkiyede sol ideolojiler eklinde belirdiini vurgulayan Atilhan,
solun din dmanl yapmasnn tesadfi olmadn, Trk milletini Komnizme kar
koruyan slamn Yahudi zihniyetine hizmet eden sol ideolojiler tarafndan zellikle hedef
alndn savunmaktayd1228. Nitekim Ky Enstitleri ile dier birok eitim
messeselerinde bugn, burcu burcu Komnistlik kokmaktadr. Bu kzl kokuyu Komnist
Farmasonlar yaymlardr. te Kremline sadakat byle olur. H.Ali Ycel, Hakk Tongu,
Sabahaddin Ali, Pertev Nail, Behice Boran, Niyazi Berkes, Muzaffer erif ve Ahmet Emin
Yalman gibi kdemli Farmason Komnist mcahitlerimiz davamzn samimiliini ifade eden
etin mcadelelerle stnlmz ispat etmilerdir.1229 Yine Atilhana gre; Kremlinin az
para ile ok i grd yegne faaliyet merkezi Trkiyedir. Polit Bronun emrinde alan
binlerce cretsiz ajan vardr ki bunlarn hepsini idare edenler Farmason-Komnist
statlardr. Milli Trk Emniyeti bunlar her zaman tevkif edemez. Zira biroklar edebiyat
tarihine kadar geerek nfuz ve hret sahibi olmulardr. Ve grnte her biri
Kemalisttirler.1230
Atilhann edebiyat alannda n yapm bu ahsiyetlerin birbirlerini nasl savunduuna
dair de keskin ifadelerini grmek mmkndr. Mesela Yalmann Nazm Hikmet ile ilgili
yorumunu aynyla alacak olan Atilhan, unlar syleyecekti: Gelin imdi Komnizmin
nasl mdafaa edildiini Ahmet Emin Yalman'n kaleminden okuyalm: Eer Nazm
Hikmet'te Komnist nazariyelerine muvazi dnceler varsa, bunlar Trk vatan sevgisi
haricinde bir tesante balanmann bir alameti deildir. Trk airi Nazm Hikmet, bir Moskof
ajan olmamtr ve olamaz. Komnizm tarznda grlen hisleri ancak memlekette sefalet ve
hakszlk ekenlere kar duyduu alaka ve hassasiyetin bir mahsuldr ki cemiyetimizi
yaatmak iin mutlaka bu sefaletlere are bulmaya, bu hakszlklar dzeltmeye mecburuz. Bu
aclar duyanlar ve bize hatrlatanlar, milletin dman deildirler. Aksine olarak en basiretli
dostlardr.1231
Atilhan, lkemizde Komnizmle mcadele eden milliyeti, vatansever ve saduyulu
insanlara baz mihraklarn maksatl olarak Faist, Nazi ve Irk sulamalarn yaptn ve
bunun arkasnda sol ideolojiler arkasna gizlenmi Yahudi zihniyeti olduunu iddia
1227
Atilhan, ve En Nihayet Bir mit I?, Yeni stiklal, 13 ubat 1963, Nu:113, s.2.
1228
Atilhan, Ar Sa, Ar Sol Ne Demektir?, Yeni stiklal, 13 Nisan 1966, Nu: 244, s. 2.
1229
1230
1231
Atilhan, "Bunlarn Hepsi Nasl Bir Zamana Rastlad? Nasl Bir Sraya Girdi?", Hradam, 17 Kasm 1959,
Nu: 419, s. 4.
239
etmekteydi. Ona gre, bu kavramlar, milliyetilii ve vatanseverlii simgeledii halde,

tadklar Yahudi dmanlndan dolay, dnya kamuoyuna zararl kavramlar eklinde
tantlmaktayd1232. Din ve mukaddesatna bal muhafazakrlarn aleyhinde yaplan irtica
sulamas da Yahudi zihniyetinin, Trk toplumunda kargaa oluturmak ve milleti zayf
drmek maksadyla kulland bir yldrma yntemiydi1233.
I.Filistin Problemi, srail ve Trkiye Yahudileri

Atilhan, sahip olduu ve savunduu fikirlerin doal bir yansmas olarak 1948de
srailin kurulmasyla balayan ilk Arap-Yahudi savanda Araplar desteklemi ve Trkiyede
emekli subaylardan oluturduu gnll bir birlii Yahudilerle savamak zere Filistine
gndermitir.
Atilhan, Araplara silah satt iddia edilen Nuri Paann (Killigil) stanbul
Stlcedeki cephane fabrikasna srekli gidenlerdendi. Enver Paa'nn kardei olan Nuri
Killigil Paa'nn fabrikasndaki toplantlarda Atilhan'n "az kpre kpre Yahudi ve Mason
aleyhtar nutuklar att" ve "Paa'dan para szdrd" anlatlmaktayd1234. Atilhan, kendi
deyiiyle inanlmasnn zor olduu bir bilgi de vermektedir. Buna gre Paa, Trk ordusunun
Trablusgarptaki vaziyetine dair Ovro casusluk servisine rapor gndermi ve karlnda drt
yz elli bin dolar almtr1235.
Atilhann, Laiko Metepo (Halk Cephesi) adl bir Yunan gazetesinin 1 Ocak 1950
tarihli nshasna dayandrd iddialarna gre, bu fabrika Nuri Paann Araplarla yapt
silah mzakerelerinden rahatsz olan srailin Hagana ve rgun ajanlar tarafndan imha
edilmitir. Patlamada, fabrikada bulunan Nuri Paa da dhil tm iiler hayatlarn
kaybetmilerdir1236.
Trkiye Cumhuriyeti, 1948 ylnda srailin kuruluuyla balayan Arap-Yahudi
savanda tarafsz kalm ve bekle-gr politikas izlemitir1237. Daha sonra, sraili tanm ve
bu devletle 1949 Martndan itibaren diplomatik iliki kurmutur. Trkiyenin sraili tanmas,
Trk Yahudileri zerinde byk sevin uyandrm, ok sayda Yahudi sraile gitmek iin
1232
Atilhan, Yuvarlak Laflarla Devlet dare Edilmez, 7 Temmuz 1965, Yeni stiklal, Nu: 204, s. 2.
1233
Atilhan, eni ve Deni Manevra, Byk Dou, 26 Ocak 1951, S. 45, s. 12.
1234
Burhan Ouz, Yzyllar Boyunca Alman Gerei ve Trkler, Can Matbaa, stanbul 1983, s. 378.
1235
Atilhan, bunlar Laiko Metepo gazetesindeki 1 Ocak 1950 tarihli Nuri Paann Feci lm balkl
yazsna dayandrmaktadr (Atilhan, Menemen Hadisesinin yz, s. 72).
1236
1237
Erhan Yarar, Tarihsel Dnm, Filistin Sorunu Temelinde Trk D Politikas ve srail Devletini
Tanma Sreci, Siyasal Kitabevi, Ankara 2006, s. 217.
240
Trkiyeden ayrlmtr1238. srailli diplomatik kaynaklar, Trkiye Yahudilerinin sraile

gn ok nemsemilerdir. Asker eitim alan nadir gruplardan olan Trk Yahudileri,
hemen askere alnm ve birinci derecede sava kadrolara yerletirilmilerdir1239. Ancak
Trkiyeden sraile giden Yahudilerden bir ksmnda takn ve istenmeyen hareketler dikkat
ekmektedir. Atilhan, bu konuda hayli kzgndr. Aktardna gre, srail kurulduunda
Trkiye'deki Yahudilerin srail'e giderken Trk pasaportlarna tkrdkleri, Hayfa'da bayrak
yrttklar grlmtr1240. zmirde de harekete geen Museviler, Valilik ve Emniyet binas
nlerinde izdiham oluturmulardr1241. nde gelen Musevi tccarlar ise bu g hareketini
nemsememiler ve Filistin'e gitmek iin ylan bu kalabalklarn ounun, iyi bir ie sahip
olmadklarndan bir nevi anslarn denemek iin gittiklerini beyan etmilerdir1242. Musevi
genler nereye ve niin gitmek istedikleri sorulduunda u cevab vermilerdir: Bizler imdi
harp iin Filistin'e gitmiyoruz. Biz Napoli'de Vatikan Kilisesi kaps nnde yaral olarak
bulunan Mehdi'nin daveti zerine talya'ya gidiyoruz. nk Mehdi, din adamlarmza u
emirleri vermitir: Ben yaralym. Artk Roma hkmeti yklyor, yerine Filistin'de Beni
srail hkmeti kurulacaktr. Onun iin btn Museviler hemen bir araya toplanmaldr.
Filistin'e gitmek iin pasaport bekleyenlerin ounun 16- 30 yalar arasnda olmas dikkat
ekicidir. Bunlardan kimisi de tahsile gittiklerini sylemitir. Bazlar stanbul'da bulunan
25.000 nfusun hemen yarsnn ksa zamanda Filistin'e gideceklerini sylemilerdir. Konuyla
ilgili olarak DP Milletvekili Salomon Adato, olaylarn para peinde koan bir iki kiinin kt
propagandas sonucunda olduunu ifade etmitir. Ayrca Filistine gitmek isteyenlerin de ok
az olabilecei tahminini yrtmtr. Onun iin bu glerin genel bir arzuyu temsil
etmeyeceini de vurgulamtr. thalat Eli Bourla da Geenlerde 80 kadar Musevi Filistin'e
gitmiti. Bu normal bir hicretti. ayet bu rakam bugnlerde artyorsa buna mana
veremem.1243 demitir.
sraile g eden Trk Yahudilerinden bir ksm, 1948 ylnn sonlarndan itibaren
Trkiyeye geri dnmtr. Bu durum Trk basnnda olumsuz tepkilere neden olacaktr.
Hradam gazetesi, dnen Yahudileri nankrlkle ve Trkiyeye ihanetle sulam1244 ve
bunlarn Trkiye snrlarna sokulmamas gerektiini savunmutur1245. Hatta yurt dnda zor
durumda olan Yahudiler, bazen ok ac feryatlarla Trkiyede yaamak istediklerini
1238
Bali, Aliya: Bir Toplu Gn Hikayesi (1946-1949), letiim Yay., stanbul 2003. s. 207.
1239
Yarar, Tarihsel Dnm, s.217.
1240
1241
Demokrat zmir, 20 Ekim 1948, Nu: 683, s. 1.
1242
1243
1244
Yahudiler Hahamba Aryorlar, Hradam, 20 Kasm 1951, Nu: 126, s. 3.
1245
ftlara Kaplarmz Tekrar Aamayz, Hradam, 20 Kasm 1951, Nu: 126, s. 3.
241
belirtmekten geri durmayacaklardr. Fransada oturan ve durumu pek kt olan Yakar adnda
bir yahudinin Trkiyeye gelmek iin cumhurbakanna mektup yazmas, buna bir rnektir.
fadelerde Himayesizliklerine sebep vatana hyanetse, bu zavall masum ve sadk tebann
hibir ferdi buna karmaz ve dnlemez gibi bir tavr sergilenmitir. Hereyden
sarfnazar. Ne kanundan bahsediyoruz ne hak ve istihkak aryoruz, ne de temellk ve tasadduk
aryoruz. Daha balaya ykselip giryan ve nalan diz kerek merhamet ve af diliyoruz.
Merhametli ve yksek kalpli ve tam manasyla medeni ve insani Trk milleti
vatandalarmzdan u biaregan ve bivayegan iin umumi ve mull bir af.anakkale ve
sair harp meydanlarnda vatan uruna len Yahudilerin ruhu hrmetine af buyrun, rahim ve
mfik babamz. Cezaya mstehak isek bu gne kadar verilen ziyaat kfi. Kalanlarmz
hasbetullah afbuyurun, ba tacmz muhterem milli efimiz. Af byklerindir deniliyordu1246.
Dnenlere en iddetli tepki Atilhandan gelmitir. Ona gre, sraile gidenlerin bir
ksm, buradaki rahat ve bereketi ve Trkn msamaha ve alicenapln orada bulamadklar
iin dnp geri gelmilerdir1247. Atilhan, Trk Yahudilerinin sraile gn, kstahlk ve
adilik diye nitelendirmi ve geri dnenleri de utanmaz olmakla sulamtr1248. Atilhana gre
Trk milleti, onurlu davranmal ve geri dnen Yahudileri kabul etmemeliydi:
Evet, utanmadan geri dndler ve utanmadan mbarek Trk topraklarn yere yatp
ptler. Biz de hibir ey olmam gibi bize yaptklar kabal, Sraselviler caddelerini
nlatan adi yaygaralar, hyanetleri ve sene evvel binlerce dindamz tarihin hibir
devletinde grlmemi bir hunharlk ve vahet iinde ldrdklerini, Mslman kzlarn
byle diyerek tecavz ettikleri rz ve namuslarn unutarak onlar tekrar barmza bastk.
Onlarda hay ve asalet yoksa bizde de hi his ve gurur yok mu Yarabbi?.1249
Bu dnler ileriki yllarda da devam edecektir. Yeni kurulan srailde bir takm
gelimeler Yahudi toplumunu olduka skntya sokmutur. Hatta ierde fikr atmalar da
yaanm ve ou kez iddetli bir hale ulamt. Anadolu gazetesi bu konuyla ilgili ayrntl
bir haber vermitir. Bu balamda, srail'de iki unsur birbiriyle atmaya balayacaktr. Biri
din taraftarlar, dieri ise modernleme ve laiklik taraftarlar. Gazete, bu mcadeleden
modernistlerin galip kma ihtimalinin fazla olduunu belirtmitir1250. Verdii bilgilere gre
unlar sylemek mmkndr:
1246
BCA, 30.10.110.736.12.
1247
1248
Atilhan, Nasl Kstahlklar ve Adiliklerle Gittiler Nasl Utanmadan Geri Dndler!, Hradam, 30 Kasm
1951 Nu: 129, s. 4.
1249
Atilhan, lahi! Bu nsanlar Bir Avu Trk Toprana Ebediyen Hasret Brak!, Hradam, 21 Aralk 1951,
Nu: 135, s. 2.
1250
srail'de Hahamlara Harp mi lan Edildi?, Anadolu (zmir), 27 Austos 1951, Nu: 11851, s.3.
242
Paskalya bayramlarnda evlerinde yaplan merasimlerde sylenen klasik dualarn,

modern genler tarafnda artk gereksiz olarak nitelendirildii grlmtr. Mesela Gelecek
sene Kuds'te buluacaz duas gibi. Bununla beraber bazlar daha da ileri giderek, Hz.
Musa devrinden kalma btn adetleri de reddetmi bulunmaktadr. Bundan dolay, bugn
srail'in birok yerlerinde ve kollektivitelerde paskalya bayram bir din bayram olmaktan
km ve tam manasyla laik bir ilkbahar ve tabiat bayram eklini almtr. Hatta bunlarn
Hamursuz ekmeinin yenilmesi mecburiyetini dahi tanmamalar arka arkaya iki kabine
buhranna sebep olmutur. En fazla gerginlik Kuds'te yaanmtr. Mea earim1251 sakinleri
gayet mutaassptr. Orta Avrupa'dan gelen bu insanlar Hasidim olarak anlmaktadr. Yaz ve k
uzun paltolar, kalpak ve kippa giyerler. Erkeklerin hemen hepsi sakalldr. Bu garip ruhlu
Yahudiler, Avrupallam yani modernlemi hemcinslerini katiyen tanmamaktadrlar. Mea
earimciler kk bir ekalliyettir. Fakat bununla beraber modern Kuds ehrinin hayatn
anormalletirmektedirler. Cumartesi gnlerinde i yapmama gelenei konusunda skntlar
kar. Cumartesi gn hayvanlarn salmas meselesi tartma getirmitir. Mfrit dindarlar ile
mfrit liberaller arasndaki bu atma muhafazakrlarn mdahalesiyle u ekilde zlr:
Cumartesi gnleri inekler salmaktadr. Fakat elde edilen stn dier gnlerin stleri ile
karmamas iin bu stler boyanmakta ve bununla peynir yaplmaktadr. Cumartesi ste
ihtiyac olan laikleri ehrin kaplarnda ellerinde sopalarla dindar Yahudiler beklemekte, kimi
zaman aralarnda meydan dvleri vuku bulmaktadr. srail'de tezatlar arpmaktadr1252.
Trkiye Cumhuriyetinin sraili tanyan ilk tanyan Mslman lke oluunu iddetle
eletiren Atilhan Bizim en byk hatamz, btn dier milletlerden nce ve alelacele ireti
srail devletini tanmaklmz olmutur Biz bazlarnn sapland fikr-i sabit gibi Arap
milletlerini katiyen mesul tutamayz. Asl mesuliyet bizim kt idaremizde ve yanl
politikamzdadr Dnya Yahudiliinin iki millet arasna nifak sokarak Orta Douya
kmilen hkim olmak arzusu, baz dar kafal insanlarda Yahudi dostluu ve Arap dmanl
oluturmutur. demektedir1253. Msr seyahatinde, Msr Evkaf Veziri Dr. Behni ile
grmesini anlatr. Onun ok krgn olduunu vurgular. Bizde gayet kk, gayet deersiz
bir zmrenin Mslmanlk aleyhindeki faaliyetlerini ii yanarak anlatt ve btn Arap
memleketlerinin mterek duygusu ve teessr olan srail'i sratle tanmaklmz ve onunla
can cier dost olmaklmz ve hatta ona yardm etmekliimizin Arap dnyasnda meydana
getirdii infialden ac ac bahsetti. Allah'a krler olsun ki resm bir sfat ve vazifem yoktu.
1251
Mea earim, Kuds'n fakir mahallesidir.
1252
Ayn Yer.
1253
Atilhan, D Politika Konuulurken, Yeni stiklal, 23 Ocak 1963, Nu: 110, s.2.
243
Milletimi mdafaa hususunda byk gayretler sarf ettim. Hi deilse yreklerine su serptim
ve emsalsiz bir hsnkabul ve gayet mkemmel bir misafirlikten sonra Msr' terk ettim.1254
Bunun yan sra Trk-Arap ilikilerindeki soukluu da dile getiren Atilhan, unlar
diyecektir: Olan olmutur. Bizimle Mslman memleketleri ve milletleri arasnda bir
ukur bulunduu da inkr edilmez. Evvelki sene yaptm bir seyahatte getiim Mslman
memleketlerin bizim Mslmanlmzdan phe ettikleri ve hulus ile ifa ettiimiz ibadetleri
bile hayretle seyrettiklerini gzlerimle grdm1255 Atilhan ayrca srailin stanbulda
konsolosluk amasna ve akabinde Yahudilerin yapt sevin gsterilerine de sert tepki
gstermitir. Kanun nnde resmen Trk vatanda saylan on binlerce Yahudinin ayyuka
kan lgn vaveylas ve asil milletimizin almad kaba, mark ve baya gsteriler Fahri
Kinatn mira mahallinde Salamonun heykelini kurmak isteyen bir milletin asrlardan sonra
btn plaklyla aa vuran hviyetini bize iyiden iyiye tanttrm oldu. O gn sanki
Hazreti sa yeniden armha geriliyordu.1256
Atilhan, srail ile kurulan diplomatik ilikilerin ardndan sraile giden i adamlarna
ve gazetecilere tepki gstermi ve kendilerini gaflet iinde olmakla sulamtr: Neyi
grmee gidiyorlar bu efendiler? Boyunlar bkk, metruk ve isimsiz Trk ehitlerinin
mezarlarn m? Fakat onlarn yerlerinde yeller esiyor Topraklarn srail oullar iniyor
imdi Elimizden kan o gzel yerlerin hicranlarn m tazeleyeceiz? hmalimizi,
lakaydimizi, dostu dman tanmayan gafletimizi mi arayacaklar ve utanacaklar m? Yoksa
Trk devletini parala! Filistine sahip ol diyen Siyonistlere yaptklar casusluklar iin
teekkre mi gidiyor?1257
Atilhan, sonraki yllarda ilgin bir kayt dmektedir. Buna gre, Yeni Sabahta kan
ahap Tann Bana Casus Dediler balkl tefrikasndan yola kan Atilhan, sraile
gittiinde trl ikencelere maruz kalm emekli bir subaydan bahseder. srailin
kaarlanm ikence memurlar, malul bir Trk subayna tyler rpertici ikenceler tatbik
ederken u soru zerinde fazlaca durmulardr: Cevat Rifat Atilhan tanr msnz, onunla
arkadalnzn derecesi nedir?1258 Bu olay da Atilhan isminin srailde bir hayli taze
kaldn gstermesi bakmndan nem arz etmektedir. Atilhan sraile yaplan gezilere de
iddetle kar kmaktadr. srailden baka gidecek lkelerin olduunu ifade eden Atilhan,
sraile yaplan gezilerin son derecece esef verici olduunu belirtmitir. Bu gezilerin
1254
Atilhan, Biz, Komularmz ve slam Dnyas, Yeni stiklal, 4 Aralk 1963, Nu:145, s.2.
1255
Atilhan, "Bir Ziyaretin Manas", Hradam, 5 Haziran 1951, Nu: 79, s. 4.
1256
Atilhan, Ac Bir Hakikat nnde, Sebilrread, C. 3, Kasm 1949, S. 65, s. 235.
1257
Atilhan, Trk ehitlerinin Mezarlar stne Saltanat Kuran sraile Seyahat, Sebilrread, C. 3, Eyll
1949, S. 59, s. 142.
1258
Atilhan, Siyonist Barbarl, Yeni stiklal, 23 Mays 1962, Nu:75, s.2.
244
Mslman milletlere srt evirmek olarak anlalacan da vurgulamtr1259. Bunun aksine

Mslman lkelere yapt seyahatlerden sitayile bahsedecektir: Komu ve yakn dostlar
diyarnda iki aylk bir seyahat yapm oldum. Damarlarmda dolaan su katlmam Trk
kan, ruhumdaki sarslmaz Mslmanlk iman benimle dnmeler arasnda yle bariz, yle
ak bir fark gsteriyor ki... Gittiim her yerde mensup olduum byk milletin hakkn
mdafaadan yoruluyorum. 1260
1948deki ilk Arap-srail Savanda Araplarn ald ar yenilgiyle, Araplar sert bir
dille eletiren Atilhan, srail ile savaan yedi Arap lkesini, Henz evine yerlememi,
silahlanmam, diken stnde oturan buuk Yahudi karsnda aciz ve idaresiz kalmakla
sulam, bunu Ne Allahn ne de Resulnn unutmayacan vurgulamtr1261. Daha
nceki yazlarnda Mslmanlarn susuzluunu savunmutur: Bu patrtlar arasnda bir
srail devleti meydana gelerek btn Yakn Dou'nun ve belki de btn Asya'nn emniyet ve
istikbalini tehlikeye drmtr. Bu hadiseler cereyan ederken baz insanlar suu
Mslmanlara ve onlarn geriliklerine ve hareketsizliklerine atfetmilerdir. Hakszdrlar
Yahudi meneli ve Avrupa patentli btn fuhu, redaet ve entrika maddeleri bol bol ark
pazarlarna dklm, zihinleri ve vicdanlar kirletmi, aramzdaki kardelik ve birlii
bozmuturBizim suumuz, bunlar anlayamamak ve onlara kar duramamak olmutur.1262
Atilhan, sraili, Ortadouda hatta dnyada bar ve skneti sabote etmekle
sulamakta, srail baki kald srece dnya barnn salanmasnn imknsz olacana
dikkat ekmekteydi1263. Atilhan, gnn birinde Arap dnyasnn birleerek srailin varlna
son verecei dncesini ifade etmitir. Ona gre, Ve bir gn Mslman milletlerden
teekkl etmi milyonluk bir kurtulu ordusu malup Filistin'de srailoullarnn Azrail gibi
karlarna dikilecek, onun lei topyekn yere serilecek ve insanlk kurtularak ebedi sulh
doacaktr. O gn yakndr.1264
Atilhan, sraile kar Trkler, Araplar ve ranllardan oluacak l bir ittifak projesi
gndeme getirmitir. Projeye gre, bat nfuzundan bamsz ve aralarnda gl bir ortaklk
kuracak olan ittifak, ran, Irak, Kuveyt ve Suudi Arabistanda bulunan zengin petrol
kaynaklarn kullanarak bir Ortadou Bankas oluturacakt. Bu ekilde ekonomik
1259
Atilhan, Bu Nokta zerinde Israrla Duruyoruz, Yeni stiklal, 10 Temmuz 1963, Nu:130, s.2.
1260
Atilhan, Bir Seyahatten lhamlar, Yeni stiklal, 25 Eyll 1963, Nu:135, s.2.
1261
Atilhan, Tarihin Ar Mesuliyetleri, Byk Cihad, 19 Ekim 1951, Nu: 32, s. 2.
1262
Atilhan, "Grnmeyen nklap", Byk Dou, 15 Eyll 1950, S. 26, s. 12.
1263
Atilhan, Filistinden Sonra Kbrs Buhran, Sebilrread, C. 10, Mays 1957, S. 244, s. 299.
1264
245
bamszln kazanacak olan ttifak devletleri, gerekli savunma endstrisini kurarak

Siyonistlerle mcadeleye hazr olacakt1265.
Esasen Atilhann belirttii Siyonizme kar Trk-Arap ittifak Mslmanlar
tarafndan istenilen bir gelimedir. zellikle DP iktidar dneminde Araplarn Trkiyeye
ynelik scak ilikiler gelitirme ve bu ortak tehlikeye kar birlik olma istekleri bir hayli
fazladr ve zellikle Menderese bu konuda bavurular dikkat ekmektedir. Musul Mfts El
Ubeydi'nin Bavekalete ektii telgraf bunlara bir rnektir. Trkiye Bakan Sayn Adnan
Menderes" balyla balayan 14 Ocak 1955 tarihli telgraf, ileri ve Milli Eitim
Bakanlklarnn Irak' Siyonistlik ve Komnistlik tehlikelerinden korumaya ynelik
faaliyetlerinden memnun olduunu belirtmektedir. Trk-Arap kardeliinin neminden
bahseden telgrafta "Smrgecilerin av kpei Yahudi radyosunun" slam ve Arap dnyasna
hcum ettii, Arap Birliini lm beklemekte olan bir hasta olarak vasflandrd
vurgulanmtr. Mft, unlar ifade edecektir: Ben bir askerim, silahm kalemimdir. Din,
millet ve yurt vazifemi yapmak maksadyla vastanzla Arap ve slam devletlerine,
memleketinizdeki temsilcilikleri yoluyla bin adet Siyonistlere kar cihad fetvasn takdim
ediyorum. Irak'n Maarif ve Hariciye Vezirlerinin hisseleri ayrdr. Kabul buyurmanz rica
ederim, nk vazife sahalarnda lim ve bilginlerin yardmlamas sayesinde milletler mesut
olurlar. Allah Araplkla slamiyeti alak dmanlarndan korusun.1266
Yine 17 Nisan 1956 tarihli Adnan Menderes'e yazlan smail El eyh imzal mektupta
da Siyonistler hakknda ikazlar bulunmaktadr. Siyonistlerin patlayc silahlara sahip olduklar
ve her gn Arap kylerine saldrdklarndan bahsediyor ve ilgin bir istekte bulunuluyordu:
Bir gayret sarf ederek, Yahudileri Filistinden kovmanz rica ederiz. Zira onlara kar
mcadele etmemiz Allahn emri icabdr.1267 29 Mays 1956 tarihinde de smail Barzani
tarafndan Mslman Ortadou devletlerine Siyonizmle ve sraille cihat ars
yaplmtr1268.
Trk Hkmetine bu tarz teklifler sadece Mslmanlardan gelmiyordu. Hristiyan
dnyasndan Yahudi kartlar tarafndan gnderilen ve Menderes Hkmetini srail
konusunda uyaran mektuplar da yok deildi. rnein 3 Kasm 1956 tarihli Heins Weber
imzal Adnan Menderese yazlan mektup, bunlardan biridir. zellikle ngiliz ve Paris
gazetelerinin Yahudiler lehindeki haberlerine, Araplarn kurduu emberi krdlar yaamak
istiyorlar gibi sylemlerine dikkat ekilmitir. ngiliz ve Fransz uaklarnn Kahireyi
1265
Atilhan, Ortadou Davas, Sebilrread, C. 11, Eyll 1957, S. 252, s. 29.
1266
BCA, 030.01.5.27.3.
1267
BCA, 030.01.6.30.9.
1268
BCA, 030.01.6.30.20.
246
bombalamasnn devletler hukukuna aykr olduu belirtilmitir. Bununla Alman dman

kuvvetler Arap dman olarak da ortaya kmlardr. Fransann Arap mukavemet merkezi
olan Kahireyi sndrmek istemesine dikkat ekilmitir. ngilterenin ise Svey zerindeki
emelleri dolaysyla, Yahudi menfaatlerine paralellik gsterdii vurgulanmtr. Maalesef
bugn Almanya, Yahudilerin tehdidi altndaki komu milletlerin hrriyet savana ak
deildir. nk hkmet Yahudi taraftar bir siyaset gtmeye alyor. Ancak Alman
halknda eski Alman ruhunun var olduunu ve bunun btn tehdit altndaki halklarn tarafnda
saadetle yaad da belirtilmitir. Weber, Asya Yahudi kavmini defetmesini bilecektir.
Yaasn Hrriyet! temennisiyle szlerini bitirmitir1269.
II. MASONLUK
A. Atilhan Perspektifinde Masonluun Tahlili
Atilhann ocukluk yllarnda etrafnda duyduklar, onun Masonluk konusunda ilk
fikirlerini oluturmutur. Ancak bu bilgiler yine de snrldr. Atilhan, bu ilk izlenimleri
hakknda unlar demektedir: Harbiye mektebinden kp da geni vatann drt bucana
daldmz zaman, Farmasonluun iyzne ve mahiyetine dair hibir fikre ve ilm bir
kanaate sahip deildim. Sadece babamdan ve aile dostlarmdan olan byk adamlardan
ocukluumda iittiimiz ey Farmasonluun tamamen bir dinsizlik olduundan ibarettir.
Hatta merhum pederimin bu tabiri bir hakaret ve bir kfr makamnda kulland da hl
hatrmdadr.1270
Atilhana gre Farmasonluk veya Masonluk, brani rkndan olmayanlara mahsus bir
Yahudi dinidir1271. Yine bunlarn, adetleri, rumuzlar, ananeleri, ibadetleri ve her eyleri
branidir1272. Allahlar Adonay, mabutlar altn buza, itikatlar batl ve hareketleri tam
manasyla mrtecidir1273. Ayn zamanda Allahszdrlar, Yahudidirler, Beynelmilelcidirler ve
Komnisttirler.1274 Hatta 1738 ve 1751 tarihlerinde Papalk tarafndan Masonluk, iki kez
aforoz edilmitir1275. masonluu adeta aklama lzumunu hisseden bir eserde bu aforoz olay,
Masonluun Hristiyanlk dnda dier inan sahiplerini, Yahudileri ve Mslmanlar da Nuh
1269
BCA, 030.01.6.31.22.
1270
1271
1272
Atilhan, verdii bilgileri yine Mason kaynaklarna dayandracaktr. Selamet Mahfelinin Drt Konferans
s.24den yapt alntya gre masonlarn, Bizim hemen btn rumuz ve iaretlerimiz, ayinlerimiz ve
derecatmz eski Msra ait olmakla beraber bunlarn ekserisi bize Beni srail vastasyla intikal etmitir
dediklerini kaydetmitir (Atilhan, Kendi Vesikalarna Gre Masonluk Nedir?, s. 7).
1273
1274
1275
247
Yasas gereince ayn kardelik sfat altnda yelie kabul etmesine bir tepki olarak
aklanmtr. Bylece Masonluun inan konusunda Teslisten uzak doal bir
Hristiyanszlatrmay yani Evrenin Ulu Mimar adn verdii bir yce Yaratann evresinde
hmaniter monoteizmi benimsediine vurgu yaplmtr1276. masonluu Siyonizm ile
zdeletiren Atilhan, her ikisinde de dier dinlere olan kartl vurgulamas asndan u
rnei verecektir: Siyonist liderlerden Ben Hechtin 1949da nerettii Tomorrow adl
kitabnn 9. Cilt 7 numara 135.sayfasndan alntda Ben olsam say talyada aslanlara
yedirirdim. Hristiyanlar da et krntlarndan elbette bir peygamber meydana
karamazlard demitir1277. Belki de bu tr sylemlerde Hz. sann Yahudilere eytann
Oullar1278 demesinin etkisi vardr. Daha st bir seviyede, Yahudiler, Hz. sann bedduasna
maruz kalmt. Buna gre Hz. sa, armha gtrld srada yardm istedii bir Yahudinin
kstah hareketi karsnda Glyorsun deil mi srailolu? Yrynz Yeriniz, yurdunuz
olmasn demiti1279.
Atilhan, masonlua giri yeminlerinden birisinde, Btn mspet dinlerin haricinde
lmeyi taahht ederim. lrken son dakikalarmda her hangi bir din adam tarafndan
rahatsz edilmekliimi istemem. dendiini kaydetmitir1280. J.G. Findel Farmasonluk Tarihi
isimli eserinde, Biz Farmasonlar, dinlerin soysuzluuna inanyoruz. Localarmz dinlerden
nefret eden insanlar iin en emin ve salam bir yerdir. Farmasonlar dinlerin takibatndan
kaanlar iin koruyucu bir snaktr. diyordu1281. 1923 tarihli Mark Azam Konventi s.
431den yaplan alntda Atilhann, Farmasonluun beynelmilelci olduuna dair iddialaryla
rten bir bilgi de bulunmaktadr. Buna gre, Farmasonluk bir millete has olarak
kalmamaldr. Hakikaten beer Farmasonluu gerekletirmek iin ebedi dmanmz olan
dinleri ve din adamlarn kknden yok etmelidir.1282. 1897 tarihli Fransz Byk Mason
Meclisi zabtlarna gre, dindar kimseler localara kabul edilmezler. Locaya giren her yeni
insan, her eyden nce hr fikirli bir adam olmaldr. Hakiki Farmason dindar olamaz
denmekteydi1283. Fakat ngiltere Byk Locas Anayasasndan yaplan bir alntya gre,
masonlar dinsiz ve din dman olamazlard. Masonluk, faziletli insanlarn birleme
merkezidir1284. Bu bilgiye gre, Mason localar arasnda demek ki ortak bir karar ve duru sz
1276
Tamer Ayan, Atatrk ve Masonluk, Yurt Kitap Yayn, Ankara 2008, s. 97.
1277
1278
1279
1280
1281
1282
1283
1284
248
konusu deildir. Masonluk, corafya ve kltrlere gre deiim gstermektedir. Bunlarn yan
sra baz aratrmaclara gre de Masonluun din kartl ile zdeletirilmesinin altnda
yatan sebebin, zellikle Katolik Kilisesi'ne kar menfi tutumuyla balantl olduudur. Bu
anlamda kendi tabiriyle, Katolik banazlna kar sava am olan Mason hareketinin slam
dnyasnda somut bir din tehdit olarak alglanmas iin pek geerli bir neden de yoktu1285.
Ayrca Osmanl bnyesindeki Mason localarnda gayrimslimlerin daha arlkta olmas,
buralarn hainlerle dolu olduu algsn dourmutur. Netice itibariyle masonlar, dinler ile
kendileri arasna daima mesafe koymulardr1286.
Kont Leon de Poncins (d Ponsen), masonluun meneinin Yahudilik olmadn
syleyerek, Yahudilerin masonlua sonradan nfuz ettiklerini belirtmektedir1287. Fransz
htilline gelinceye kadar birok yerlerde Yahudilerin Farmason localarna girmesine
msaade dahi edilmemekteydi. htill, Farmasonlukla Yahudilik arasnda tam ve hakiki
irtibatn balangc oldu1288. Yine Atilhana gre, Gizli ve esrarl varlklaryla drst ve asil
insanlarn hazmedemedikleri ve anlayamadklar garip terifat ve adetleriyle etrafna
toplad zayf seciyeli ve muhteris ahsiyetleriyle Farmasonluk, bir Yahudi tarikat, bir
Yahudi aleti ve bir srail oyuncandan baka bir ey deildir.1289
Masonluk, Yahudi olmayanlarn Yahudilie hizmet etmesi demekti ve Yahudilerin
beinci kollar ve ileri karakollar durumundayd. Bu balamda Masonluk, Yahudiler iin
siyas, sosyal ve kltrel davalarnn gereklemesine byk bir ara olmutur1290. Ancak
iddia edilen protokollere gre Farmasonluk, gerektiinde gzden karlacak bir unsurdu.
Buna gre yle denmekteydi: Dnya iktidarn ele alacamz gn Yeniden herhangi
bir gizli cemiyet kuranlar imha edileceklerdir. Bizim zamanmzdan kalan ve bize hizmet eden
Farmason cemiyetleri lavedilecektir. Her eyi ve srr bilen gayri Yahudi masonlarnn
akbetleri de bu olacaktr.1291
Yahudilerin dier dinleri bozmak iin kullandklar bir ara durumunda olan
Masonluk, Osmanl iinde de byk devletler tarafndan halka ihtilal fikri alamak iin
kullanlmt1292. Atilhan, tannm Fransz mtefekkiri Boisgirais Vonleyin yle sylediini
kaydetmektedir Halktan hakikati gizlemek, onu aldatmak alaklktr. Birbirine yemin ile
1285
Edhem Eldem, Ge Osmanl Dneminde Masonluk ve Siyaset zerine zlenimler, Toplumsal Tarih,
Eyll 1996, S.33, s. 16.
1286
Aykut Yazgan, Duvarc Ustalar, Ayna Yay., stanbul 1998, s. 210.
1287
Atilhan, Dnya Nazarnda Yahudilik ve Masonluk, s, 26.
1288
1289
1290
1291
1292
249
bal insanlardan mrekkep her trl gizli teekkller, yalnz imtiyazl azalarnn vakf olduu
gizli gayelere sahip topluluklar, isimleri ne olursa olsun cemiyet ve millet aleyhine ittifak
etmi birer haydut etesidir. Azasnn ou, hayra hizmet ettiklerini sansalar bile hakiki
gayelerini ustalkla gizlemeyi bilen reisler elinde bunlar birer kr aletten baka bir ey
olamazlar. Farmasonlar gibi Avrupa'y istila etmi asr kulpler ve gizli teekkller hakknda
hkmmz budur ve herkesin hkm de bu olmaldr.1293 Fransz masonlarnn kararyla idam
edildii sylenen Bavekil Piyer Laval ise, Bir memleketi iinden mahvetmek isteyenler, o
memleketin Mason localarn elde etmekle ie balarlar, gerisi kolaydr.1294 demekteydi.
Masonluk, insanln karsna adeta yeni bir din olarak kyordu. 9 Mart 1955
aramba saat 18.30'da srail Radyosu Siyon'un Sesi'nden bir haberde; Son gnlerde New
Yorktan dnen yksek dereceli Mason Shaomi, Masonluun en byk mabedinin yaknda
srail'de ina edileceini bildirmitir Amerika'da toplanan dnya Masonlar temsilcileri bu
karara ittifakla varmlardr denilirken, bu haberden sonra ad geen radyoda, Atilhann
bildirdiine gre Trkl ve Mslmanl kk drc bir piyes de yaynlanmtr1295.
Atilhan, Masonluun Osmanlnn knde etkin role sahip olduunu savunmutur.
Ancak baz aratrmaclara gre Masonluk, Osmanl siyasetini dorudan etkilemekten ok, bu
siyasete bir mahfaza oluturmu ve konjonktrn her deiimiyle kendini belirli bir uyuma
zorlayarak tarih iindeki yerini almtr1296. Murat zgen Ayfere gre, Osmanl Devleti
bnyesinde ilk Mason Locas Franszlar tarafndan 1721de stanbulda almtr1297. Sre
iinde ngilizler, skolar ve talyanlar da kendilerine bal localar amlardr. Ulusal
nitelikte ilk Trk masonluu ise 1909da ortaya kacaktr1298. Ancak Atilhan, ilk locann
talyanlar tarafndan 1789da zmirde kurulduunu kaydeder1299. Ona gre bu, ilk hamledir.
kinci hamle, o zaman slam halifeliini de uhdesinde tutan Trk Devletinin bana
geecek olanlar bir tarikata sokmak ve hkmdar Sultan Azizi ktr ktr kesmek
olmutur.1300 Sleyman Kleye gre ise ilk loca, Galatada, Perembe Pazarnda, Arap
Camii civarnda 1717de almtr1301. Masonluun Trkiyeye girii bu ekilde hayli eski
1293
1294
Atilhan, 31 Mart Facias, s.45.
1295
1296
Eldem, Ge Osmanl Dneminde Masonluk, s. 18.
1297
Murat zgen Ayfer, Masonluk Nedir ve Nasldr?, Pentagram Yay., stanbul 2007, s. 251.
1298
Ayfer, Masonluk Nedir ve Nasldr?, s. 255.
1299
1300
Atilhan, arpan Kuvvetler, Hradam, 3 Kasm 1959, Nu: 415, s. 4.
1301
Sleyman Kle, Trkiyede Masonluk, Nefaset Matbaas, zmir 1948, s. 10.
250
olduu halde, sahasn geniletip aa vuruluu ve Trkler arasnda yayl Tanzimatn

ilanndan bir hayli sonra ve Krm Harbi sralarnda olmutur1302.
1935de Atatrkn localar kapatmasna kadar faaliyetine devam eden Masonluk,
kendisine gre bir uyku devrine girecektir. Baz aratrmaclara gre ise, localarn
kapatlmasnn kanunsuzlukla alakas yoktur. Trk Ocaklar, Muallimler Dernei, zcilik
Tekilat, Kadnlar Himaye Cemiyeti, Hamallar Cemiyeti gibi birok dernek, faaliyetlerini
tatil ederek her trl sosyal alma gayretlerini Halkevleri giriimine evirmeye davet
edilmilerdi1303. Localarn kapatlmas konusunda Celal Bayar da unlar dile getirecektir:
Atatrkn masonlara kar bir sempatisi ya da antipatisi olduu sylenemez. 1935de
masonlarn bir zararl davran olmamtr. Ancak o zamanki siyasi i hava, birlik halinde
bulunmann daha yararl olacan gstermesi nedeni ile baz derneklerin tatil edilmeleri
uygun grlmt. Mason derneinin kapan da bundandr.1304 Atilhan ise bu durumu,
Atatrk Fesat ocaklarn suratlarna kapatt eklinde deerlendirmitir1305. Atilhana gre
daha nceleri 33 dereceli Mason Dr. Rasim Ferit Atatrke Mason olmas iin teklif
gtrmtr. Bir de Hattat Nuri Beye bir diploma bile yaptrmtr. Nuri Bey ise bu
diplomann ne anlama geldiini dahi bilmemektedir1306. Atatrk illa ki Mason yapmakta en
ok srar edenler yabanc masonlar olmulardr. Herhangi bir belge olmamasna ramen
Atatrkn yaknndaki evrelerden de onun Mason olduuna dair iddilar da yaplmama
deildir. 1970 yl Eyll aynn ilk gnlerinde Samsunda, Atatrk Hatralarn Koruma
Cemiyetinin dzenledii toplantda Falih Rfk Atayn Atatrkn Mason olduunu ileri
srd grlmektedir. Bunun ispatn isteyenlere ise hibir yant verilmemitir1307. Genelde
bakldnda Atatrkn masonlua kar tutumu, Sultan Abdlhamid rneine benzer.
Kuruma kar kmamakta, ye olanlara kartl da yok ama destekleyici bir yan da yok.
1302
K. S. Sel, Trk Masonluk Tarihine Ait Ett, Mimar Sinan Yay., stanbul 1973, s. 47.
1303
Zafer Toprak, Masonluk ve Tek Parti: Stunlarn Yklmas, Toplumsal Tarih, Eyll 1996, S.33, s. 34.
1304
Orhan Kololu, Cumhuriyet Dneminde Masonlar, Pozitif Yay., stanbul 2004, s. 100.
1305
Atilhan, Nide eski Mebusu Albay Halil Nuri Bey ile stiklal Mahkemesi Reisi Ali etinkaya arasnda u
konumann getiinden bahsetmektedir: Benim size sylediklerim millet tarafndan bilinmekte olduundan,
memlekette Farmasonluk aleyhinde mthi bir nefret mevcuttur. Eer millet Farmasonlarn bizim bu kara
gnlerimizde aleyhimizde almakta devam ettiklerini sezecek olursa emin olun hepimizi lin edecektir. Bundan
doacak dhili isyanlar kimse bastramaz. Eer millet, btn Kuva-y Milliyecilerin Farmasonlar ho
grdn sezecek olursa bizden tamamen uzaklar ve lmeden kurtulursak dahi hibir menfaat elde edemeyiz,
memleket mahv- perian olur, igal kolaylar. Ali etinkaya bu malumat hemen merhum Mareal'e bildirdi.
Marnileyh, esasen byk kahraman Kazm Karabekir Paa tarafndan bu mevzuda ikaz edilmiti. Mareal
Mustafa Kemal Paa'ya arz etti. Paa; Netice alnp dman topraklarmzdan ekilinceye kadar ii idare
edelim, ilk frsatta haklarndan geliriz dedi. 1935'de yle de yapld ve Farmason localarna kilit vuruldu
(Cevat Rifat Atilhan, Trk Milleti ve Sahtekr nklaplar, Yeni stiklal, 18 Aralk 1963, Nu:147, s.2).
1306
1307
Kololu, Cumhuriyet Dneminde Masonlar, s. 94.
251
Sultan Abdlhamidden fark ise, masonlar hafiyelerle kovalama tutukusu iinde

olmamasdr1308.
Atilhan, hem tekliflerin sonusuz kalmas hem de stne stlk localarn kapatlmas
dolaysyla masonlarn, bunun intikamn Atatrke suikast yapmakla aldklarn syleyecektir
ki bu iddia ilk kez Atilhan tarafndan dile getirilmitir. Yine Atilhann iddialarna gre, daha
nceki yllarda Atatrke suikast iin grevlendirilen Antalya Ermenilerinden Tanak yesi
Manok Manokyan, 14 dereceli bir masondu. 20 Nisan 1925de Eskiehir Garnda yakalanm
ve 5 Mays 1925de Ankarada Karaolan arsnda idam edilmiti1309. Oysa Atilhan, baka
bir yerde masonlarn, Atatrkn resmen Mason olmad halde, icraat ve fikirlerinin
masonlua uygun olduunu dndklerini yazmtr1310. Yine baka bir yerde masonlarn
Atatrke deil, Atatrkn kendilerine teklifte bulunduklarn sylediklerini iddia etmitir.
Farmasonlara sorulsa Derneinizi kim ve niin kapatt?. Vaktiyle Mustafa Kemal
Mason olmak istedi de biz kabul etmedik, ondan muber oldu da tarikat kapatt diyorlar.
Baz riyakrlar da bu kapan zahiri idi, bir muvazaa idi diyorlar. Bunlarn ikisi de
yalandr.1311 Daha 1907de iken Atatrk Karaso ile grm, Karasonun telkinlerine kar
cevab u olmu idi:u Yahudilii bir tarafa brakalm da Padiahn elinden hrriyeti nasl
alacaz, ondan bahsedelim.1312
Atilhan, yukarda deinilen suikast iddiasn yabanc bir kaynaa dayandracaktr. Bu
kaynak Yunan Komnist Halk Cumhuriyetinin bir organ olan Laiki Foni (Halkn Sesi) adl
gazetedir. 1 Austos 1948 tarihli nshasnda, Varnal Yahudilerden ve ayn zamanda 33
dereceli Mason olan Avram Beneroyasn Atatrkten Sar Diktatr olarak bahsettiini ifade
eden Atilhan, ad geenin Trkiyedeki yoldalarn senelerce Tevfik Fikretten feyiz
aldklarn fakat Fikretin fikirlerinin Trk genliinin fikir boluunu dolduramadn,
bunun Nazm Hikmet tarafndan doldurulduunu sylediini vurgulamtr1313. Yine smet
nn iin de unlar dnlmektedir: smet nny istediimiz istikamete sevk edebiliriz.
Bunun iin nnnn mutlaka baa getirilmesi lazmdr. Onun Farmasonlua hizmeti inkr
edilemez1314 Yine Benaroyasdan nemli kaytlar dlmtr1315.
1308
Kololu, Cumhuriyet Dneminde Masonlar, s. 96.
1309
1310
1311
1312
1313
1314
Atilhan, Menemen Hadisesinin yz, s. 36. Atatrk, Fuat Kprl, Ahmet Aaolu, Hikmet Bayur,
Kavalal smail Hakk'nn da bulunduu sofrada, Mim Kemal ke'ye Paa tarafndan sorulan soru ve
mnakaalardan bahseden Atilhan, ayrca bir itirafla ilgili ilgin bir not dmtr. Buna gre; "Btn bu
malumat, bu itiraflar ve Trk Cumhurreisi ile Farmason stad arasnda geen muhavereyi, yine Farmasonlarn
u itiraf ile tamamlamak isterim. Bu, Mustafa Kemal Paa'ya ok evvelden verilmi bir cevaptr: "nder yerine
252
Ayn kaynaa gre Mason statlarndan olup, ayn zamanda Atilhann enitesi
durumundaki Mustafa Hakk Nalac1316, Atatrkn lmnden ksa bir sre nce
Moskovaya bir ziyaret yapmt. Burada Nalacya yetkililer tarafndan her trl imknn
gsterildiini iddia eden Atilhan, Nalacnn Moskovaya Trkiye ile ilgili ayrntl bir
dosyayla gittiini belirtmitir. Nalac, yetkililere Atatrkn masonlar tarafndan ldrld
anlalrsa ok zor durumda kalacaklarn ve bu durumda Rusyann kendilerine yardm
etmeleri garantisini istemi, bu da Rus yetkililer tarafndan olumlu karlanmtr1317. Ayrca
Nalacya sunulan, Atatrkn lmnden sonra Nazm Hikmetin riyaseti altnda bir
hkmetin kurulma fikrine Nalac, olas dedikodulardan dolay scak bakmamtr. Bu
duruma Mrteci Mareal akmakn tabancasna hedef oluruz. yorumunu getirmitir1318.
Atilhann Atatrkn lmnde masonlarn etkisine ynelik iddialarndan sonra
stanbul Savcl, kendisinden bilgi alm ancak soruturma sonusuz kalmtr1319.
Gnmzde de Atilhann iddialarna benzer iddialar ortaya atlm, ancak bu konudaki sr
perdesi tam olarak aydnlatlamamtr. Atilhana gre Masonluk, o derece korkun bir
tekilattr ki; herhangi birinin Farmasonlarn srlarn kefettiini haber aldklar zaman dahi
yapacaklar yegne ey, bu adam Mason adetlerine gre namussuzca ve alaka imha
etmektir. Dnyada herhangi bir devlete kar hyanet ve casuslua verilen ceza lmdr; yani
bir hkmet karikatr, bana da avamdan ve kendi kle ve esirlerimiz arasndan seilmi bir reisi
geirdiimizden sonradr ki, istediimiz devir Cumhuriyet devri imkn sahasna girdi. te dindar milletlerin
altna srdmz kundak!" (Atilhan, Farmasonlar slamiyeti ve Trkl Ykmak in Nasl altlar,
s. 164).
1315
Atilhan, Menemen Hadisesinin yz, s. 69-74. Muhtelif memleketlerde, sistemli ve metotlu bir tarzda
alan, bize her surette hizmet eden beinci kolumuz Masonlardr. Trkiyedeki masonlar, Kemal Atatrke
kar gayet mfik ve dostane vaziyet aldklar halde marur diktatr yersiz vehme kaplarak yukarda zikredilen
tarihte Mason cemiyetini lavetti. O zannetti ki; btn muhalif ve muarzlarn tasfiye ve bertaraf ettii gibi,
Masonlar da tasfiyeye tabi tutmaa muvaffak olacaktr. Fakat asla! Trkiyedeki Mason cemiyetinin, Kemal
Atatrk tarafndan kapatlarak faaliyetinin durdurulduunu Moskovada, tarih bir yerde yoldalar arasnda
yaplan toplantda iittiim zaman, beynimden okla vurulmu gibi sersemledim. Heyecanmdan arm bir
halde oradakilere aknlk iinde Bu nasl olur? Neden kapatlrm? Buna imkn yoktur! Kapatld da bir
gerek ha! Bu byle olduuna gre, o sar lider ortadan suret-i katiyede kaldrlacaktr diye haykrdm
hatrlyorum. lk anlarda Kemal Atatrk silahla ortadan kaldrmay dndk. nk o, felsefemizin
Trkiyede yerlemesi imknlarn ortadan kaldrmt. Bu sebeple kendisinin ortadan kaldrlmas son derece
elzemdi. Fakat tehlike byk ve muvaffak olmak yzde on ihtimal dhilinde idi. Nihayet bir gn Kremlin kati
kararn verdi. Onun lm esrarengiz olacak ve kendine gre esrar arz edecekti. Doktorlarmz, Atatrkn
lmnn ani oluunu tehlikeli grdklerinden, 1937 yl ortalarnda ismini aklayamayacam bir doktor baz
hretlere dayanarak Atatrke ilk darbeyi sinir organlarn zaafa drmek suretiyle indirdi. Bylelikle
gsterdii tedavi usul Atatrkn sinir organlarn felce uratt. Atatrkte zaman zaman burun kanamalar,
ba dnmeleri, istifralar, karsndaki arkadan tanmamazlklar kendini gsterdi. Onun pek elim bir vaziyette
olduunu, beinci kollarmzn ajanlar gizliden gizliye yaymaa ve hastalnn ldrc olduunu efkr-
umumiyeye duyurarak, milli hislerde zaaf hsl etmee altlar. Atatrkn hastal efkr- umumiyede yu
bulunca, vazifemizin birinci perdesi muvaffak olmutu
1316
Mustafa Hakk Nalac, Atilhann amcas olup bir zamanlar Suriye Defterdarl grevini yapm olan Ali
Rza Beyin kzyla evlidir (Atilhan, Farmasonluk, s. 149).
1317
1318
1319
253
kuruna dizilmek veyahut aslmaktr. Fakat Farmasonlua kar yaplan ihanetlerin cezas
tasavvurun fevkinde eytan ve gayri insandir1320.
Atilhan, Atatrkn manevi kz lknn, ya tccar Yeua Bensusuen ile 1962de
yapt evlilii1321 de Atatrkn hatrasna bir ihanet olarak grmekte ve u yorumu
yapmaktadr: Mustafa Kemal'in iki byk inklab vardr: biri srail dmanl, tekisi de
Farmason localarn kapatmasdr. Bunun ikisi de inenmitir. nklap diye avaz avaz
baranlar bu ac olay karsnda niin sustular? Niin kyameti koparmadlar? Akl almaz...
Trklerin kendilerine sembol ettikleri bir adamn manevi kzn koynumuza aldk, mebus
kocasndan ve iki olundan ayrdk diyecek ve rkna mahsus bir ylklkla salyal azn
kprte kprte o kfl dilerle srtarak bizden yeni bir aldnz vnerek dnyaya ilan
edeceksiniz deil mi? Sebep olanlara gz yumanlara lanet olsun! imdi ilk i; Mustafa
Kemal'in bu kadna balad maa kesmek ve kar koca her ikisini de srail'e srmek...1322
3 Aralk1935 tarihli, Muhittin Osman imzasyla stanbul Valiliine verilen bir
beyanname ile faaliyetine son verildii bildirilen fakat daha sonra 5 ubat 1948de Trkiye
Mason Dernei ad altnda tekrar alan locaya1323 en byk tepki, Atilhan bata olmak zere
Eref Edip ve M. Raif Ogan gibi dindar ve milliyeti yazarlardan gelecektir. zellikle sa
basn, kk darda olduunu iddia ettii bu oluum iin Cemiyetler Kanununu rnek
gstererek almasna kar kmtr1324. M.Raif Ogana gre, Masonlua kabul, merasim ve
terifat, bir takm tecrbelere, yemin etmeye, bir nevi vaftiz denilebilecek tekris merasiminin
geirilmesine baldr. Dhul serbest deildir. Hlbuki Cemiyetler Kanununa gre, hukuku
medeniyesine sahip ve on sekiz yan ikmal etmi her Trkn maksat ve gayesini benimsedii
cemiyete girebilmesi serbesttir. Bu hakk kullanmas bir takm merasime ve terifata bal
deildir.1325
Atilhan, Trk Masonluunun dorudan Yahudi emellerine hizmet ettiini savunmu,
buna kant olarak da srailin bamszlnn hemen ardndan kurulmalarn gstermitir1326.
Atilhan bu konuda mcadele iin Masonlarla Mcadele Cemiyeti gibi bir tekilatlanmann
1320
1321
Bu konu iin Bknz: Rfat N. Bali, Atatrkn Manevi Kz lk, Toplumsal Tarih, Austos 2008, S. 176,
s. 66-68.
1322
Atilhan, Bir Mslman Trk kzn Bir srailolu'nun Koynunda Grmek Kadar Milletimize Hakaret Olur
mu?, Yeni stiklal, 5 Eyll 1962, Nu:90, s.2.
1323
1324
Eref Edip, Farmasonluk Atatrk Yolu mudur?, Sebilrread, C.1, Aralk 1948, S. 24, s. 376, 377; M.
Raif Ogan, Masonluk Tarikat ve Ahmet Emin Yalman, Sebilrread, C.2, Nisan 1949, S. 38, s. 199.
1325
M. Raif Ogan, Trkiyedeki Masonluk, Ergn Kitapevi, stanbul 1951, s. 6.
1326
Atilhan, Hakikatler Konuuyor, Sebilrread, C.2, Ocak 1949, S. 31, s. 89.
254
gereini savunmutur1327. Atilhana gre, milletlerin birlemesi gnmzn en mhim art ve

ihtiyacdr1328. er glere kar mcadele edenler btn dnyann milliyetileridir ki bu
yzden dnyann btn Yahudi, dnme ve Farmasonlaryla, btn solcular ve komnistlerin
rakip ve amansz muhalifidirler.1329. Atilhan, szlerini u ekilde balyordu: Son asrn en
yaygn siyas mcadele parolasn Marksistler ortaya attlar (Dnya Proletaryalar
Birleiniz.) Anti tez olarak biz, Marksistlere kar tesant hissiyatn btn dnya
milliyetileri arasnda kurmak iin en uygununu bularak ve hali hazrda btn dnyada
birok milliyeti gruplarda yaygn bir ekilde bulunan aadaki slogan nerediyoruz:
Dnya milliyetileri birleiniz ve mterek mcadeleye katlnz.1330
1948de Masonluk tartmalar Meclise kadar uzanmt. DP Tokat Milletvekili Ahmet
Grkan da birka yl sonra 29 Ocak 1951 tarihli dilekesiyle, Mason derneklerinin
kapatlmas teklifini yapmt. Yaplan oylamaya 222 milletvekili katlm, 58i Mason
derneklerinin kapatlmas ynnde oy kullanrken 7si ekimser kalm ve geri kalan 157
milletvekili teklife ret oyu vermitir1331. Bu grmeleri Atilhan da basna ayrlan yerden
dinlemitir1332. Atilhan da sonuca armam, bunu beklediini belirtmitir1333. Atilhan,
gemi yllarda ilk Merutiyet Meclisinde masonlua kar gelme cesaretini gsteren tek kii
olan Karesi Mebusu Abdlaziz Mecidi Efendinin verdii bir oyun, imdi 58e ulamasndan
bahisle 1334, sonucu yine de byk bir baar olarak grmtr1335. Aleyhinde konuulamaz,
tekilatlarna dokunulamaz zannedilen bu Siyon uaklar cemiyetinin suratna tarihimizde ilk
defa rrak diye bir amar indirilmi oldu. Bu amar, onlarn lmn mucip olmasa bile
onlara mukadderatn kendilerini srkledii uuruma behemehl gtrecektir1336
1327
leriki yllarda bu ama dorultusunda Trkiye Siyonizmle Mcadele Cemiyeti faaliyete geirilecek, ksa bir
sre sonra da bakanlna Kemal Fedai Cokuner getirilecekti. Cokuner, bir yazsnda Dmanlarnn madde
stnl yannda kendilerinin sadece iman kuvvetine sahip olduklarn ve bu davaya girenlerin tehlikeleri gze
alacak idealist insanlar olduklarn vurgulamtr (Kemal Fedai Cokuner, Trkiye Siyonizmle Mcadele
Cemiyeti, Fedai, C. 4, Nisan 1967, Y. 6, S. 46, s.14). Cokunerin kurucu yelerden olduu sylense de
dernein tznde kurucu yeler arasnda ismi gememektedir (Cansever Tanyeri, "Kemal Fedai Cokuner
Hayat ve Fedai Dergisi zerine Notlar", 3 Mays 1944 50. Yl Trklk Armaan, Akademi Kitapevi, zmir
1994, s.194-197).
1328
1329
1330
1331
Trk Parlamento Tarihi, TBMM 9. Dnem (1950-1954), C.I, (Haz. Kazm ztrk), TBMM Yay., Ankara
1999, s. 1038-1057.
1332
1333
Atilhan, Bu Ate Olduu Yerde Sndrlmelidir, Hradam, 27 ubat 1951, Nu: 51, s. 2.
1334
Atilhan, Farmasonlarn Yeni Taktik Faaliyetleri, Hradam, 11 Mays 1951, Nu: 72, s. 1.
1335
1336
Atilhan, "Milletin Byk Davas", Hradam, 8 Mays 1951, Nu: 71, s. 1.
255
Masonlar aleyhinde oy kullananlar arasnda, Zuhuri Danman, smail Berkok, Saim nhon,
Kemal Ataman, Sreyya Dellalolu ve Arif Nihat Asya yer almaktadr1337.
Ahmet Grkan yaklak be sene sonra Meclisteki bir konumasnda yine bu konuya
deinecekti: Bavekil nutkunda, baz gizli kuvvetlerin faaliyetine iaret etmi fakat bu
faaliyetin ne olduunu sylememitir. te ben bunu aklayacam. Bu, her trl inanlar
kemirmeye teebbs eden Masonluktur. Masonlar, btn dnyada mill ve din inanlar yok
etmeye urarlar. Trk Masonlar da merkezlerine baldr. Bunlar gizli gizli, sinsi sinsi
faaliyette bulunurlar. Biz, ocuklarmza dini bilgiler vermezsek, onlar bu bakmdan takviye
etmezsek masonlarn faaliyeti korkun bir mahiyet iktisap edebilir.1338
Ulus gazetesinin 26 Ocak 1951 tarihli saysnda baz milletvekillerinin Mason olmak
iin mracaatlarda bulunduklarna dair bir haber kmtr1339. DPnin Mason olan Ticaret ve
Ekonomi Bakan Zht Velibeenin, baz milletvekillerine Mason olmalar konusunda
tavsiyede bulunduu, ancak byk ounluunun cemiyete kabul edilmedii ve arzu
edilenlerin ise ileride bakan olmas ihtimali olan veya byk servet sahipleri olanlarn
bulunduu belirtilmitir1340. Atilhana gre, Baz ilim ve irfan ve mevki sahibi, kuvvetli seciye
ve ahlka malik insanlar Farmasonlar, trl hile ve vesilelerle avlayarak onlar
gstermecilik olarak kendi karanlk ve esrarl faaliyetlerine siper ederler. idi1341. Gemi
yllara da deinen Atilhan, Zeki ve kabiliyetli birok vatanda, bu tarikata intisap etmedike
kendileri iin istikbal ve refah yollarnn kapal olduuna kanaat getirmilerdir. ou
mecburiyetten Mason olmulardr. Ama bu mazeret saylamaz. demektedir1342. Zht
Velibeenin brornden1343 hareket eden Atilhan, ayrca u sert aklamalar yapacaktr:
Trablusgarp facias, Farmasonluk iin ebedi bir haclet ve ihanet misali olup, hl ve bu
kadar mebzul misaller karsnda Farmasonlukta srar edenlerde ne bir zerre Mslmanlk,
ne bir damla Trk kan, ne de vicdanlarnda din, iman, Allah ve vatan sevgisi yoktur. Ve
1337
1338
1339
Bu yazlarn deerlendirilmesi iin Bknz: Yozgat Milletvekili Yusuf Karslolunun yazs BCA, 030. 01.
50. 301. 2.
1340
Mason Olmak steyen Milletvekilleri, Ulus, 26 Ocak 1951.
1341
1342
1343
Zht Velibeenin yazp 1955de bastrd Mason Dernei yelerine Mahsustur kaydn tayan
brorde masonlar arasnda itilaflarn var olduu anlalmaktadr. Trk masonlar olarak Trkiye Byk Locasn
kurarak bamsz hareket etmekten yana olduklar ifade edilmitir (Atilhan, Trk te Dmann, s. 76, 82).
Ancak eserin basksnda 1956 yl yazmaktadr. Velibeenin bu bror iin Bknz: Z.H. Velibee, Trkiyede
Franmasonluk, Gne Matbaaclk, Ankara 1956.
256
bylelerinden uzak kalmak, erlerine mani olmak ve onlara kar tedbirli bulunmak
cmlemizin en byk vatan vazifesidir.1344
Yine DP Afyon Milletvekili Gazi Yiitba da Meclise bir soru nergesi vermitir.
nergede, Kk darda, gizli ve zararl beynelmilel bir cemiyet olan ve Atatrk tarafndan
kapatlan masonlua mracaat ettii iddia edilen DPli vekillerin aibe altnda kaldn
vurgulayarak szl cevaplandrlmas kouluyla Babakan Adnan Menderese 5 soru
yneltmitir.1345 Buna cevap veren ileri Bakan Halil zyrk, Mason Cemiyetinin
Cemiyetler Kanunu hkmlerine uygun olduunu, kknn darda olduu, gizli ve esrarl
beynelmilelci bir cemiyet bulunduu hakknda bilgi bulunmad gibi, Atatrk tarafndan da
kapatld hakknda kayt olmadn belirtmitir1346. Ayrca Bakan, Masonluun ilk defa 30
Haziran 1927de Tekml- Fikri Cemiyeti unvan ile stanbulda tescili yapldn, 16 Mays
1929 Trk Ykseltme Cemiyeti (Trk Teali Cemiyeti), 11 Ocak 1933 Trk Byk Mark
isimleriyle aldn ve bunda bir kanunsuzluk olmadn ifade eder1347. Atilhana gre ise,
Memlekette Farmason ismi kalksa da cismi vardr. Trk Ykseltme Cemiyeti ad altnda
rgtlenmilerdir... Milletin bu son uyanmas da fayda vermemitir. nk gazeteler
ellerindedir, kasalar, keseleri azna kadar doludur. Btn dnyann Trk'e ve Mslman'a
dman kuvvetleri ve tekilat onlara yardmcdr. Bizde ne var? Hi! Kuru bir uyan deil
mi? O kadar.... Bakann aklamalarna cevap veren Yiitba ise, sulamalarna kant olarak
Fransz Masonlarnn aklamalarndan ok sayda rnek vermitir. Masonluun Yahudilere
alet olduunu, Filistini ele geirmek iin Sultan Abdlhamidi drdn, Trablusgarpn
elden kmasnda ve Osmanl Devletinin paralanmasnda etkin rol oynadn ileri
srmtr.
Atilhan, birer Mason teekklleri olan Lions ve Rotary Kulpleri hakknda ilk bilgileri
veren kii olarak bilinmektedir. Kendisine gre bunlar, Farmasonluun birer alt kurulular
olup, Siyonizmin ileri karakollar durumundayd. Yine 1950li yllarda faaliyete balayan
ancak Diyanet leri Bakanlnn dikkatini 1960larda eken bir kurulu da Yehova ahitleri
idi. Bu konuda da ilkyazlar Atilhan tarafndan yazlmtr. 1956da Sebilrread dergisinde
Gzc Kulesi Tekilat balkl yazsyla bu tekilat hakknda ayrntl bilgi vermitir1348.
Tekilat, Amerika'da 1872'de Charles Taje Russel tarafndan Beynelmilel ncil Aratrmalar
Cemiyeti adyla kurulmu ve daha sonra J.F. Rutherford tarafndan Yehova'nn ahitleri ismini
1344
1345
Trk Parlamento Tarihi, s. 1059.
1346
Trk Parlamento Tarihi, s. 1062.
1347
1348
Atilhan, Gzc Kulesi Tekilat, Sebilrread, C.9, Temmuz 1956, S.225, s. 293.
257
almtr1349. Atilhan tarikatn/tekilatn inan sistematii ile ilgili olarak, Yahudilie olduka
yakn olduunu fakat Yahudilik olmadn, Hristiyanlkla ilgisinin tamamyla tesadfi
olduunu belirterek, baz noktalarda Mslmanla yakn taraflarna dikkat ekmitir. Oysa
tarikatn kutsal kitab Hristiyanln kutsal kitab olarak grlmektedir1350inde Hint'in ve
in'in dinlerini andran felsefelerin de mevcut olduunu belirten Atilhan, tarikatn 1917-1928
arasnda 148 noktada reti deitirdiini ifade etmektedir1351. Bunlara ek olarak Atilhan, u
arpc bilgileri de nakletmektedir: Yehovaclar, Trkiye'de kesif faaliyette bulunmaktadrlar.
Daha ziyade yerli Hristiyan ve Yahudilerden taraftar bulmulardr. Propaganda neriyat
Amerika'da Trke olarak baslr ve gizlice yurdumuza sokularak parasz datlr. Allah Hak
Olsun adl yz sayfalk ciltli kitaplar, tam elli iki dilde ve on yedi milyon adet olarak iyi
kda baslmtr.1352
Atilhann iddiasna gre, Trkiyede slam aleyhine grlen tm hareketler,
Farmasonluk veya Yehova ahitleri gibi kaynaklardan kmlardr1353. Kendi kitaplarndan
yola kan Atilhan, tarikatla ilgili olarak unlara da deinecektir: Yehova'nn mritleri
1889'dan beri 1914 senesini bir mjde senesi olarak beklediler. Onlar umdular ki 1914
senesinde Yahudilerin cihan hkimiyeti gerekleecektir. Son olarak 1917'de Amerika'da
yaynlanan bir kehanete gre: 1918 senesinden sonra, btn dinler sistem olarak, onlar
istihlaf edecek ihtilalci cumhuriyetlerle unutulursa, Allah milletlere bir matem yaratacak,
gayri Yahudi dinler yklaca iin, insanlar tarafndan kurulmu btn sistemler kayplara
karacaktr. Allah milletleri muazzam ihtilallerle titretecektir. Ve o zaman bizden bakalar
mahv nabud olacaklardr(Kendi kitaplar olan Schriftstudien 7 cilt s. 445). Tarikat
prensiplerine nazaran, Hz. sa 1914 senesinde ahirete erimi ve ilk i olarak da eytan
yeryzne yollam ve bu tarihten itibaren de dnyada ciddi ekilde karklklar ba
gstermeye balamtr. Btn harplere tamamyla muhalif olan tarikat, kacak harplere
itirak etmemek azmindedir. Fakat tarikat mensuplar, Yehova emrettii zaman dnya
milletlerine kar arpacaklardr1354.
Atilhann zerinde durduu bir dier tekilat da Bilderberg grubudur. Yesevizade
akir Alpaslan Yasa da bu konuyla ilgili ilk bilgilerin Atilhan tarafndan verildiini
kaydetmitir1355. Atilhann A.C.E isimli bir spanyol dergisine dayanarak verdii bilgiye gre
1349
1350
Hikmet Tanyu, Yehova ahitleri, Diyanet leri Bakanl Yay., Ankara 1984, s. 12.
1351
Tanyu, Yehova ahitleri, s. 73.
1352
1353
1354
Atilhan, Masonluun yz, s. 66,68.
1355
Yesevizade, Bilderberg Group, Kayhan Yay., stanbul 1979, s. 4.
258
Bilderberg, Bnei Brithe1356 benzeyen, yeleri Yahudi olan bir dnya devleti kurmay
planlayan bir tekilatt. Atilhan, Bilderbergin 1957de Saint Simon Adasndaki kongresine
katlan 58 adet Amerikal temsilcinin isimlerini listelemitir. Atilhana gre bunlarn byk bir
ksm Rooseveltin mcrimler birliine dhildi1357 ki Fransz masonlar dahi mitlerini
Roosevelte balamlard1358.
Masonlar, prensip gerei1359 Atilhann ynettii sulamalar karsnda sessiz kalmay
tercih etmilerdir. Atilhana gre, yazdklarnn tekzip edilmemesi ve syledikleri karsnda
masonlarn sessiz kalmalar, kendisinin dorular sylediine ve delillerinin salam olmasna
dayanmaktadr1360. Fakat Trkiye Mason Dernei Bakan Dr. M. Kemal ke, stanbul
Tepebandaki Mason locasnn alnda yapt bir konumada, Atilhana ismini vermeden
eletiriler yapmtr1361. Atilhann lmnden sonra ise baz Mason yaynlar, sessizliini
bozacak ve Atilhan aleyhinde bir takm aklamalarda bulunacaktr1362.
Ancak Atilhan hayattayken, daima kendisine bir suikast olabilecei kukusunu
duymutur. O kadar ki Allahn byk bir ltfudur, vatan hainleri listesine kaydedilmemi,
canna kastedilmi ise de muvaffak olunamam ortada bir tek kendimi gryorum. Beni de
bo brakm deildirler. Ktahya nlerinde ve Eskiehir cephesinde bozulan ordumuzun
ricalini himaye etmek ve askerlerimle kahramanca ve aslanca ve erkeke dverek Yunan
Ordusunu kollarn sallayarak yrtmekten alkoyan biare bana kar da cephe alnm ve
imha edilmek iin her trl tertibat alnm ise de Allah'a binlerce kr ben bunlarn
stesinden gelmi bulunuyorum. Byk Kazm Karabekir Paa'dan erkez Ethem'e ve Topal
Osman Aa'dan en kk milis kumandanna kadar imhaya teebbs edilmitir. ahsen bizim
kurtardmz tek ey eref ve haysiyetimizdir. Bunlar hari nice iftira, takip, fi, alk ve
srndrme siyasetinden arta kalmaklmz bir mucize daha dorusu Allah'n bir
ltfudur.1363 Ancak Atilhan, tm tehditlere ramen korkmam olduunu da vurgulamadan
1356
Bnei Brith, Birliin Evlatlar anlamna gelmektedir (Atilhan, Yahudi Dnyay Nasl stila Ediyor, s.
172). 1842de Dou Avrupadan g eden Yahudiler tarafndan Kuzey Amerika Birleik hkmetlerinde
United Order Bnei Brith adyla kurulmutur. Bu teekkl Trkiyede deiik ehirlerde kurulmu ve Alyans
ile mterek faaliyette bulunmutur (Atilhan, Dnya Nazarnda Yahudilik ve Masonluk, s. 68). Atilhan, ayrca
Simi Simon, Suzi Liberman gibi kodaman hainler dedii casuslarn da bu cemiyetin yesi olduklarn belirttikten
sora Filistinde kendisine bata Tahsin Bey ve dier asker-sivil brokratlarn yakalad casuslara daha yumuak
olmas konusunda tavsiyede bulunmasnn sebebini, bu cemiyetin yapm olduu tesire balamtr (Atilhan,
slam Saran Tehlike ve Siyonizm, s. 129).
1357
Atilhan, Dnya htilalcileri, s. 303-306.
1358
1359
Ayfer, Masonluk Nedir ve Nasldr?, s. 263.
1360
1361
Trkiye Mason Dernei Yeni Binasna Tand, Trk Mason Dergisi, Ekim 1952, S. 8, s. 379- 381.
1362
Mustafa Grsel, Tarih Boyunca Masonlua ve Masonlara Yneltilen Saldrlar, Mimar Sinan, stanbul
1979, s. 31, 16-24.
1363
Atilhan, "Siyas Bir Meydan Muharebesi", Hradam, 5 Nisan 1960, Nu: 457, s. 4.
259
gemeyecektir. smail inasi adnda bir Yahudi dnmesinin muteber ve asil bir Trk
byne dedii ama isim vermedii birisiyle beraber kendisine savurduu tehditler zerine
Bu herife ve onun btn dejenere hemehrilerine unu ihtar ederim ki; hayatnn drtte
cephelerde ve cenk meydanlarnda gemi, genliini ve istikbalini vatana feda etmi
vcudunda on yara tayan bir Trk, Yahudi kltrne pabu brakmazdiyecektir1364.
ddiasna gre, E.A adnda bir dnme hatta 18 dereceli bir Mason olduunu
belirtiyor- 10 Aralk 1964de Beyrut Farmason Mahfelinde yapt bir konumada, Trkiye
Farmason Derneinin senelerden beri Farmasonlukla mcadele eden Cevat Rifat Atilhann
imhasna karar verdiini aklamt. Atilhan bu konuda yetkilileri greve davet etmeyi de
ihmal etmeyecektir1365.
B. Masonluk ve Fransz htilali

Atilhan, dnya tarihinde meydana gelmi olan tm ihtilallerin Yahudiliin ba
altndan ktn savunmutur. Bu inancna gre, Fransz htilali de bir Mason ve Yahudi
icadndan baka bir ey deildi. Bu konudaki fikirlerini de direkt olarak yabanc kaynaklar
referans gstererek ileri srecektir.
Kont Leon de Poncinsin Masonluk ve Yahudilik kitabna gre, Fransz htilali ayn
zamanda, Masonlukla Yahudilik arasnda tam ve hakiki bir irtibatn da balangc
olacaktr1366. Esasen yolunu arm, Russo fikirleriyle mebu bir aristokrasiye dayanan
Farmasonluk, Fransa'nn yksek asil sosyetesine geni bir ekilde yaylmt1367. Devrimin
arefesinde Masonluk, Fransada ok nemli bir yer edinmi bulunuyordu. Soylular, ordu
mensuplar, rahipler, edebiyatlar, burjuvazi ve hukukular gibi eitli toplum snflarnda
gitgide yaylmt1368Atilhana gre, Fransz nklb, Fransz halknn milli arzularna gre
deil, Yahudinin menfaat-i milliyesine gre ihdas olunmutur. Bata Fransz milleti olarak
btn dnya milletlerine dinsizlii ve fuhu bu ihtilal getirmitir1369. Yunan Komnist
Partisinin 5 Eyll 1947deki konferansnda Grozos, Fransada Bastil zindanlarnn demir
1364
Atilhan, "Yine Onlar", Hradam, 13 Temmuz 1951, Nu: 89, s. 4.
1365
Atilhan, General Patton, Yeni stiklal, 30 Aralk 1964, Nu: 177, s.2 (Atilhan yazsnda Patton ile ilgili
olarak unlar syleyecektir: Patton, Almanya'y igal eden mttefik kuvvetlerin kumandandr. Zrhl
Tmenler valyesi lakabyla anlr. Kk bir tesadf onu hakikatle karlatrr. ...Bir st kz bir gn
kendisine u haberi verdi: Sizin muhta halka ve ocuklara tevzi edilmek zere verdiiniz stlerin hepsini
Yahudiler sokaklara dkyor ve yeni doan bebeklerin yarsn enjeksiyonla ldryorlar. Bu korkun malumat
alan general, hemen Ortaa kahramanlar gibi er kyafetine girip, rtbesiz, sfatsz tetkike balad. Hakikatin
ac ehresiyle yz yze geldi... Kamplarda ve hapishanelerde ikence yapanlarn hepsi, Amerikal genler
olmayp, bunlar Yehova evlatlar idi
1366
1367
1368
Paul Naudon, Masonluk, Varlk Yay., stanbul 1994, s. 50.
1369
260
kaplarn ve muhkem atlarn srail iin paralattk. Versay Sarayna her trl
isteklerimizi kabul ettirdik. Fransz Byk htilali ile Franszlarn din, iman ve ahlak hislerini
ve ibadethanelerini yktk diyecekti1370.
Fransz htilaline giden yolda Fransada ba gsteren ktlk ve buna bal olarak
gelien alkta, Fransz Masonluunun ba Orlean Dknn nemli etkisi olacaktr1371. I.
Dnya Harbini mteakip Morning Post gazetesinde, Yer alt Suikastlar bal altndaki
makale serisini rnek gsteren Atilhan, bu yaz dizisinden baz pasajlar almtr. Gazete yazar
H.A Gwynn Huzursuz Dnya ve Sebepleri kitabnda, Fransz htillinin sadece avam
tabakas tarafndan yapld mtalaas yanltr. O zaman gerek Yahudi, gerekse Farmason
kuvvetlerinin oktan beri hazrlkl ve faal olduklar ve bu er tekilatnn memleketteki btn
buday stoklarn satn alp suni bir alk yaparak bu sayede 14 Temmuz htillini meydana
getirdikleri, tpk 1776 senesinde de Adam Weishaupt tarafndan Bavyerada kurulan
spartakus ve I. Dnya Harbini mteakip muhtelif ihtilllarn da Yahudiler tarafndan
yapld meydana kmtr demitir1372. Atilhann belirttiine gre, ihtilalde kraln
gvendii hkmet erkn ve generallerin ou masondur ve ihtilalin sonunda da bunlardan
byk ksm ldrlmtr1373.
Atilhan, Fransz htilalinin bir Mason eseri olduu iddiasn yine masonlarn
sylemlerine dayandracaktr. Brkseldeki Beynelmilel Kongrede ifa edilen bir bilgiye
gre; Byk Fransz htillini hazrlayan Mason mabetleri, bunu srf Mason prensiplerini
tahakkuk ettirmek iin yaptklar hibir zaman unutulmayacaktr1374. Yine Atilhan,1789da
en byk rol oynam olan Farmasonluk, ileride mmkn olacak bir ihtillin planlarn
temin etmek iin daima hazr olmaldr1375 denildiini ifade edecektir.
1370
1371
Atilhan bu konuya yle bir yorum getirecektir: Bizde byle ey olamaz. Bizim hakikaten efendimiz olan,
cephelerde den, tarlalarda ekip biip bizi besleyen kylmz alk ve yokluk gibi maddi eyler iin kln bile
kprdatmaz. O halde ne yapmal? Onun mukaddesata olan balln melun bir zek szgecinden geirerek
ondan netice almal. Sultan Mahmud devrinde fes ve Yenieri inklab ve ondan sonraki eitli hareketlerde hep
bu mevzu. 31 Mart'ta eriat Menemen'de din Malatya'da taassup ve nihayet bugn saltanat ve hilafet
iddias Peki ama bunun nne nasl geeceiz? Birok tedbirler vardr ama bata matbuat ve neriyat
gelir (Atilhan, "Gafletten Uyanma ve Benliimize Sahip Olma Zaman Gelmitir", Hradam, 27 Kasm
1959, Nu: 422, s. 4).
1372
1373
1374
1375
Angres Mahfili Byk Loca, Ekim 1922, s. 281. Nakl: Atilhan, Kendi Vesikalarna Gre Masonluk
Nedir?, s. 12.
261
C. Masonluk ve ttihatlk
Atilhana gre, Enver Paa gibi samimi duygu ve heyecanlarla yola km, ancak
sonuta zellikle Sultan II. Abdlhamide kar yaptklarndan son derece piman olmu bir
ekilde vatan terk etmek zorunda kalm liderlerin1376 bulunduu bu cemiyet, genel olarak
masonlara alet olmu ve devletin batmasnda birinci dereceden rol oynamt.
Ona gre, Byk heyecanl adamlar ve vatanperverler topluluunun vcuda
getirdii 1908 Merutiyet inklabnn, bir Siyonist ve Mason oyunu olduu bugn riyazi bir
belagatle ispat edilmi bulunuyor. Bu inklab vcuda getiren insanlarn eref ve namuslar ve
hsnniyetleri aleyhine sylenecek tek sz olmamakla beraber, Merutiyet inklabna Sultan
Abdlhamid'in monarisini ykmak iin bizi srkleyen Siyonistlerin Trablusgarp' talya'ya
peke ekmek ve Filistin'i bizden koparmak iin Trk devletini parampara etmek iin
yaplmt1377. Atilhan, bu konuda yabanc bir kayna da referans olarak sunmaktayd. Bu
konuda Grice Metropoliti Fotisin kilisedeki hitabn rnek gstermitir. Metropolit,
konumasnda, Bu Merutiyet Trklerin iyilii iin ilan edilmemitir. Bu, Trk devletini
mkl vaziyetlere sokup ellerindeki topraklar almak iin bir oyundur. demiti1378. yi
niyetli olmalarna ramen Btn Jn Trkler, Farmason localarnn en sadk bendeleri
olmulard1379. Atilhan, cemiyetin ismini savunma gereksinimi duyacaktr. Enver
Paalara, Talat Paalara, Cemal Paalara kimse vatan haini diyemez. Fakat vatan bu
adamlarn elinde paraland. Dnmeler, dnya Siyonizmi, Karasolar, Salemler onlar ifal
ettiler1380.
Sultan II. Abdlhamidden ksa bir sre nce tahtta bulunan Sultan Abdlaziz, d
seyahatte bulunan ilk Osmanl Padiah olma zelliiyle dikkat ekerken, onun bu seyahat
esnasnda bir bakma Merut dzen fikrine scak bakt grlmektedir. Bu balamda, Atilhan
da Sultann yurt d gezisinde kafasndaki fikrin nasl olutuunu kaydetmitir. Sultan,
Paristen dnnde Sadrazam irvanizade Mehmet Rt Paa'y yanna ararak yle
demiti:
1376
Hrriyet kahramanlar eyvah vatann hali ne olacak diyeceklerine frkamz ne olacak diyerek tarihe, millete
ve adalete hesap vermeden hepsi vatandan kamlar ve yd illerde yabanc kurunlarla cezalarn
bulmulardr (Atilhan, slam Saran Tehlike ve Siyonizm, s. 196).
1377
Atilhan, "Bu Dalalet Yolunun Sonu lmdr", Hradam, 29 Eyll 1950, Nu: 8, s. 1-2.
1378
Atilhan, 31 Mart Facias, s. 103. Metropolit Fotis, emsi Paann ldrleceini haber veren kiidir.
Selanikteki gizli toplantnn kararlarnn da msveddesini ele geirebilmiti. 5 Temmuz 1908de Gricedeki
Ortodokslar Siyonistlere kar mcadeleye davet etmitir. Cesedi bir kire kuyusunda bulunacaktr (Atilhan,
Trk te Dmann, s. 137). Ayn ekilde Fotisin yakn dostu olan, ulemadan Mehmed Rfk Efendi de
Avlonyada bir ukurda yaklm olarak bulunmutur (age, s. 138).
1379
1380
Atilhan, Ylan Hikyesi, Yeni stiklal,16 Austos 1961, Nu:35, s.2.
262
- Paa; malumunuz olduu zere Fransz mparatoru canibinden vaki olan davet
zerine Paris sergisine gitmitik. Bu arada Londra, Berlin ve Viyana'y da ziyaret
ettik. O yerlerin mlkn mamur ve halkn ticaret ve zenginlik iinde mesut
grdk. Bizde terakki pek azdr. Acaba bu gerilik bizim idaresizliimizden mi
geliyor?
Sadrazam ise u karl vermitir:
- Efendimiz, oralarda halk hkmetle mtereken millet ve devletin idaresinde
ortak bir mesuliyete sahiptir ve devlete yardmcdr, biz de tensib-i ahanelerine
iktiran ederse lazm gelen usul-u idareyi ittihaz edelim ve mlk ve millete faydal
olalm
Bunun zerine hkmdar:
- Mlk- millete fayda verecek mevadn teyessr mltezimimdir. ktiza edenlerle
keyfiyeti bilmzakere kararn istizan ediniz
szleriyle konumasn tamamlamt1381. Ancak ileriki safhalarda, Sultan Abdlaziz, Hseyin
Avni Paaya inanm ve Mehmet Rt Paann ayan kaydrmtr. Cevdet Paa da
Maruzat eserinde yukardaki meseleyi anlatmaktadr1382.
Bylece selefi saylan bir hkmdarn grleriyle paralellik gsteren Sultan II.
Abdlhamid de ne kadar ynetimi ou evrelerde istibdat olarak kabul edilse de memleketin
kurtuluu adna alternatifleri deerlendirmekten geri durmayan bir Sultan rol stlenmitir.
Atilhan, tamamen ttihat ve Terakkiyi sulayarak, stibdatn yerine gelen hrriyet,
memleketi bir mezbahaya evirdi. yorumunu yapmtr1383. Sultan Abdlhamid, kendisinden
nceki Sultan Abdlaziz dneminin, Propagandas, amatas, hareketi, entrikas, iddias en
bol olan tarihi bir devir1384 olduunun elbette farkndayd. Ancak sultan Abdlhamid
devrinde, st kademede Yahudi tesirini grmek daha da bariz bir hal alacaktr. Mithat Paa
iin 1889da Eduard Drumont La France Juive1385 adl eserinde, Macaristanl bir hahamn
olu olan Mithat Paa, Trk devletinde malum yenilikler yapmaya balamtr. Yahudi
prensiplerine dayanan mektepler atrma ve o mekteplerde ihtilalci doktrinlerini retmitir
diyecektir1386.
1381
Atilhan, Bu Gaflet Daha Ne Kadar Srecek?, Yeni stiklal, 24 Nisan 1963, Nu:122, s.1.
1382
1383
1384
1385
Drumont, bu kitab yaynlayana kadar bir Yahudi ailesinin yannda uak olarak alyordu. Kitabn
yaynndan ok ksa bir zaman nce iten ayrlm ve kzarak bu eseri meydana getirmiti. Kitapta, Fransann
grd btn felaketleri Yahudilere yklemitir (Cihat Hikmet Baban, Hitler ve Nasyonal Sosyalizm, afak
Ktphanesi, stanbul 1933, s. 74).
1386
263
Mukaddesat ve milliyeti kesimde daima Ulu Hakan olarak kabul edilmi olan
Sultan II. Abdlhamid, Atilhann gznde de ayn deeri tayordu. Yazlarnda zellikle
zerine toz kondurmayan bir slupla Sultan II. Abdlhamid ve icraatlarn anlatmtr. Ondaki
bu hayranlk, esasen rencilik yllarnda balamt. Yazdklarna gre, Kuleli Asker
dadisinde iken Sultan ile grme imknna erimiti. Sultann kendisine gsterdii ilgi
onda Sultana kar ayr sevgi beslemesine neden olmutur1387. Atilhan, Ksakrekin Ulu
Hakan tanmlamasnn yannda daha da arya kaan ifadelerle Sultan II. Abdlhamidi
anlatma yoluna gidecektir. Bu ar ifadelerinde, Sultann mer bin Abdlaziz ayarnda bir
halife-sultan olduunu iddia etmitir1388. Hatta baka bir yerde Dnya tarihinde Fahri
Kinattan sonra bu byk insan bu aznlkla uzun zaman mcadele etmitir. fadesini
kullanmtr1389. Ona gre Sultan milliyet konusunda da ok hassas bir tutum sergiliyor ve bu
Atilhanda ayr bir hayranlk uyandryordu. Bir gn Yldz Bahesi'nde bir Trk bahvan
alyormu. O adamcazn almasn beenmeyen bir tfeki:
- Ulan... Trk kprdasana biraz diye barm.
O srada balkondan kaln, gr ve sert bir ses ortal nlatm:
- Ne demek istiyorsun be herif ben de Trkm!1390.
Sultan II. Abdlhamidin zellikle Filistin meselesinde Yahudilerle giritii
mcadeledeki tavr, Atilhanda var olan Sultan sevgisini daha da pekitirmitir. Almanlar,
Sultan Abdlhamide ttihad- slam fikrini telkin etmilerdir. Bu arada Farmason localarnn
da i yzn anlatarak onun Osmanl mparatorluunu paralamak hususunda en messir bir
kuvvet olduunu kendisine retmilerdi1391.
Daha nce Thedor Herzl ve Siyonizm hakknda bilgi verildii iin burada da ayrntya
girmeden unu syleyebiliriz ki Atilhana gre, Filistin zerinde amacna eriemeyen
Siyonizm iin tek are, bu Ulu Hakann tahttan indirilmesi ve bu amac salayclarn baa
getirilmesiydi. Ona gre, ite bu yolda ttihat ve Terakki bir taeron grevi yapmtr.
zellikle Merutiyeti ilan ettirmekle Sultan tahttan indirilecekti1392. Bu bakmdan Siyonistler,
Merutiyeti silahlar haline getirmilerdir. Planlarna gre istedikleri kabiliyetsizleri baa
geirerek devletin ykmn salayacaklard1393. Komploda Atilhann zellikle isimlerini
1387
Atilhan, ttihat ve Terakkinin Suikastlar, s. 9.
1388
1389
1390
Atilhan, Cennet Mekn kinci Sultan Abdlhamid Han, Byk Cihad, 17 Ekim 1952, Nu:83, s.4.
1391
1392
1393
264
vurgulad ahslar, Emanuel Karaso, Metr Salem ve Cavit Beyler idi1394. Ona gre bu
kii, direktifleri Ben Zwi ve Ben Guryondan almlardr1395. Metr Salem Farmasonluu,
Karaso Siyonistlii, Cavit Bey ise Dnmelii temsil ediyordu1396. Yine Atilhana gre
Emanuel Karaso, talyanlardan ald drt teneke altn Merutiyet ncesinde Balkanlarda
meydana gelen ihtilalde kullanmak zere Mitrovieli Necip Dragaya vermi, o da Eyp Sabri
Beye iletmitir. Atilhan, Eyp Sabri Beyin bu durumu itirafn u ekilde zetlemektedir:
Eyp Sabri Bey, feylesof yaradll bir zatt. Kendisiyle ok defalar Vaniky niasta
fabrikas sahibi temiz insan Hayreddin Beyin, Balkpazarndaki yazhanesinde buluurduk.
Bilmeden iledii gnahn altnda ezilmi gibi idi. Konumaktan, az amaktan nefret eder
gibi bir hali vard. Ekseriya yan odaya ekilir, saatlerce u aziz yurda kar irtikp edilmi
ktlklerin vicdan azabn ekerdi. te bu zattr ki, bir gn, iinde biriken gnahlardan
silkinir gibi: Karaso; Necip Dragaya, o da bize drt teneke altn verdi diyerek adeta
srtndan ar bir yk atm gibi koltua gmlvermiti1397 Atilhan, ayrca Karasonun
Sultan Abdlhamide yirmi be milyon liraya yaptramadmz ii biz, ttihatlara drt yz
bin liraya yaptrdk dediini de belirtmektedir1398.
Aslna baklrsa, ttihatlkla Masonluk arasndaki iliki, son derece etrefilli bir
durumdadr. Rfat N. Baliye gre, Siyonist-Mason ibirliinin ttihat ve Terakki Cemiyeti
zerindeki etkisinin gerek dzeyinin iddia edildii kadar olmad ve var olduu iddia edilen
bu tr bir ilikinin aslnda bir ngiliz speklasyonu olduu birok makaleye konu olmu ve bir
tarihimiz tarafndan da benimsenmi olmasna ramen bu gereki/kukulu yaklam slamc
gre mensup yazarlar tarafndan benimsenmemitir1399.
Sultan II. Abdlhamidin son derece baskc idaresi karsnda ttihatlar, Mason
Localarn kendilerine bir bakma perde olarak grmler ve faaliyetlerini yrtebilmek iin
buralar adeta mesken edinmilerdi1400. Localar, yabanc devletlerin gzetiminde alma
yrttnden, Kapitlasyonlar gerei konsolosluk izni olmakszn Osmanl polisinin
basknlarndan da korunmaktaydlar. Baz aratrmaclara gre yaplan bir tespitte, Masonlar
devrim iin ttihatlar armamlar, ttihatlar devrim iin localar kullanmlardr1401.
1394
Atilhan, ttihat ve Terakkinin Suikastlar, s. 34. Cavit Beyin ileriki yllarda zmir Suikast davas
sonucunda idam edilmesini Atilhan, lkede Yahudi faaliyetinin bir sre durmas eklinde yorumlayacaktr
(Atilhan, Yahudi Dnyay Nasl stila Ediyor, s. 83).
1395
1396
Atilhan, Mthi ey, Hradam, 28 Mart 1952, Nu: 163, s. 4.
1397
1398
1399
Bali, Osmanl/ Trk Yahudilii Tarihi le lgili Yaynlar -1, Toplumsal Tarih, Austos 1996, S.32, s. 59.
1400
M. kr Haniolu, Bir Siyasal rgt Olarak Osmanl ttihad ve Terakki Cemiyeti ve Jn Trklk
(1889-1902), C. 1, letiim Yay., stanbul 1985, s. 92.
1401
Kololu, Abdlhamit Gerei, Eyll Yaynlar, stanbul 2002, s. 161.
265
Oysa Karaso, Jn Trkleri toplantlarn Mason localarnda yapmalar iin davet etmitir1402.
Bu bouna bir davet miydi? Karaso ve masonlar, bundan neyi amalamt? zellikle Selanik
Localarnn 1908 jn Trk Devriminin balangcnn dnda kalmadklar bilinmektedir.
Salam konsolosluk himayelerinden yararlanan localar, uzun yllar boyunca Osmanl liberal
aydnlarnn yasad etkinliklerini emsiyeleri altnda barndrmlardr1403
Prens Sebahattin de 1908 Devriminden sonra siodos ismindeki Yunan Mason
Locasnda yapt bir konumada Masonlar, devrime katklarndan dolay vmtr1404.
Halaskran- Zabitan kurucusu Gelibolulu Kemal Bey (enkl), Prens Sebahattin Bey ile bir
grmesinde onun arkasnda byk ve gizli bir gten emir ald izlenimini verdiini
vurgulamadan geememesi1405 Sebahattin Beyin ilikilerini ortaya koymas bakmndan
nem arz etmektedir.
Atilhan, ttihat ve Terakki ile Masonluk arasndaki ba konusunda da O derecede
ki, byk derecelere ulam ttihat ve Terakki kurucular arasna girmi, sonra da devletin
mhim mevkilerine kadar ykselmi baz mhim zevattan unu dinledim: Ne yapalm?
stibdad ykmak ve Avrupa Mason mahfilleri sayesinde muhabereyi temin etmek, meruti
idare kurmak, hlasa memleketi kurtarmak iin, i yzne nfus etmeden, iyi niyetle bu
tarikata girdik dediklerini nakletmektedir1406.
ttihat Manyaszade Refik Bey1407 de Le Temps gazetesine u aklamay yapmtr:
Bizim iin snak tekil ettiler. Orada Mason olarak toplanyorduk, zira iimizden birou
masonlua girmitir, ama gerekte rgtlenmek iin toplanyorduk. Ayrca, yelerimizden
byk bir ksmn bu localara almamz, masonlarn ye yazmnda ok dikkatli aratrma
yapmalarndan dolay bize elek grevini stlenerek hizmet etmelerindendi. stanbulda
localardaki gizli almamz konusunda pek mulak nitelikli pheler domutur. Oraya polis
sokmaa altlar ama baarsz kaldlar. Esasen localar talyan Byk Dousuna
bavurmulard, gerektii takdirde talyan eliliini harekete geirmek vaadini almtk.
Farmasonluun bizim iin ok yararl olan yardm ite bu erevede gereklemitir.1408
1402
Angelo Iacovella, Gnye ve Hilal, (ev. Tlin Altnova), Tarih Vakf Yurt Yay., stanbul 1998, s. 40.
1403
Paul Dumont, Osmanlclk, Ulusu Akmlar ve Masonluk, Yap Kredi Yaynlar, stanbul 2007, s. 63.
1404
M. kr Haniolu, Bir Siyasal rgt Olarak, s. 88.
1405
1406
1407
En nl ttihat ve Terakki Cemiyeti kurucu ve reislerinden olup Kamil Paa Kabinesinde Adliye
Nazrlnda bulunan, cemiyetin kabineyi istifaya zorlamasna izin vermeyen Manyaszade Refik Bey bile
ttihat ve Terakki tarafndan tehdit edilmi, bu olay ksa srede onun kalp krizi geirmesine ve bir mddet sonra
da lmesine sebep olmutur (Mehmed Selahaddin Bey, ttihat ve Terakkinin Kuruluu ve Osmanl
Devletinin Ykl Hakknda Bildiklerim (Sadeletiren Ahmed Varol), nklab Yay., stanbul 1990, s. 27).
1408
Kololu, ttihatlar ve Masonlar, Pozitif Yaynlar, stanbul 2005, s. 60.
266
Atilhan da ttihat komutanlardan Cafer Tayyar (Eilmez) Paaya, ttihatlarn

neden Mason olduklarn sorduunu, Paann kendisine Avrupallarla kolay temas etmek
iin cevabn verdiini yazmtr1409. Merutiyetin ilanndan sonra masonlar, Atilhana gre
son hamleyi Sultan Abdlhamidi tahtan indirerek yapacaklar ve bu amala 31 Mart Hadisesi
uydurulacakt1410. Merutiyet'in ilan Padiah tahttan indirmeye yeterli olmaynca
Farmasonlar tarafndan son are olarak 31 Mart kyamna bavurulmutur. Vesikalarda
bunlar vardr Bu vesikalara gre Dervi Vahdetiyi, bu mutaassp cahil meczubu,
Mslman kyafetine girerek tevik edenler dnme dediimiz muzr zmre ve Sait Paa ile
Hamdi avu ismindeki cahil bir Arnavuta da torbalarla altn veren Siyonistlerdir1411
Atilhana gre 31 Mart Olay, aksettirildii gibi bir irtica hareketi olmaktan olduka
uzakt. Zira Din dersleri layk ile verilmedike, cehalet samimiyetle bertaraf edilmedike
hurafeler yaayabilir. Fakat byle akl kalil olan be on insann tekilat ve beraberlikten
mahrum olduklarna gre byle byk bir hareket meydana getireceklerine inanmak kadar
hamakat ve asil bir milleti daima irtica ile itham etmekten byk alaklk olamaz1412.
31 Mart Olay dorudan Siyonizm tarafndan maddi destek de grecekti. Jacop Shiff,
hadise iin bir milyon altn lira tahsis etmiti1413. Atilhan, olayn bizzat ttihat ve Terakki
tarafndan tertiplendiini iddia ederken, iddialarn da grg tanklarna dayandrmaktayd.
Takladaki atmalara ahit olan Yedinci Alayn Mzka Takmnda grevli olan Mustafa
Turann anlarna atfta bulunan Atilhan, buradaki bilgilere dayanarak ilerinde Bahattin
akir ve Mithat kr gibi ttihatlarn da bulunduu hoca klkl baz ajanlarn
faaliyetlerinden bahsetmitir. Buna gre bu ajanlar, Takladaki Avc Taburuna Sultan
Abdlhamidin ferman olduunu syledikleri bir Frank baln giymelerini tavsiye etmiler,
dier yandan asker arasnda Sultann gvurlatn ve dinin elden gittiini yaymlard1414.
Mustafa Turan, ileriki tarihlerde strabn ve vicdan azabn yle dile getirecektir: Yalnz
1409
1410
Atilhan, 31 Mart Facias, s. 137. Daha nce de Sultann vcudu ortadan kaldrlmak istenmi, bunun iin -
1905 Suikast Giriimi- Ermenilere para karl bir operasyon dahi yaptrlmt (Atilhan, slam Saran
Tehlike ve Siyonizm, s. 60).
1411
Atilhan, "Yine 31 Mart M?", Hradam, 3 Temmuz 1951, Nu: 87, s. 4. Atilhan, Dervi Vahdeti iin ngiliz
Casusu demektedir. Gazetesinde makalelerini de Said Paa yazyordu demektedir (Atilhan, Bu Edepsiz
Oyunlar Yeter Artk, Hradam, 29 Aralk 1959, Nu: 431, s. 4).
1412
Atilhan, 31 Mart Facias, Hradam, 31 Mart 1959, Nu: 355, s. 4.
1413
1414
Atilhan, 31 Mart Facias, 254. Atilhan bu ferman ile ilgili olarak, ttihat ve Terakkinin mehur yeleri
zamann General kyafetine girerek klada sahte bir ferman okudular: "Balkan ufuklar harp bulutlar ile kapl.
Byle bir harp vukuunda askerimizi gneten muhafaza iin apkaya benzer bir balk giyilecektir. Bunun iin
zamann eyhlislamndan cevaz- eri de alnmtr" demektedir ( Atilhan, "Nazik ve Mhim Meseleler
Karsndayz", Hradam, 14 Temmuz 1959, Nu: 383, s. 4).
267
teselli bulduum bir nokta varsa o da stiklal Savanda gnahlarmzn kefaretini fazlasyla
dedim1415.
Komitaclarn Bulgar eteleriyle yaknlamasnda Siyonist politikasnn sonularn
gren Atilhan, Takla basknnn da yine Bulgar etecilerle birlikte gerekletiini
vurgulayacaktr. Asaf Tugayn bret adl eserini1416 referans gsteren Atilhan unlar
diyecektir: Yr! Yr! Makedonya bizimdir. Biralarmz ielim, stanbula gidelim,
stanbul bizimdir marnn, Makedonya ekyas ve Bulgar stiklal Partisi Reisi Komitac
Sandanskinin etesiyle gelip, Taklada dnyadan bihaber Anadolu ocuklarn sngden
geirmesidir.1417 Yine Atilhana gre, New Yorktaki Bnai Brith servisi, asl ismi
Grnzenburg olan Miael Borodin ile 45 Siyonisti 22 ubatta stanbula doru yola
karmtr ki hoca kyafetine girerek ihtillde en faal bir surette alanlar bu grup
olmutur1418. 31 Mart htilali'nde dnyann en uzak kelerinden Siyonistler stanbul'a kadar
gelmilerdir. Gney Afrika, Singapur ve Arjantin'den bile gelip vazife almak isteyenler
olmutu. Fransa'nn mehur Yahudi bankerlerinden Alfons Roild'in banka mdr ve bir
heyet hadiseden bir buuk ay nce stanbul'a gnderilmitir. Odesa'daki Siyonist Beni
Mookoko lideri Gnzberg, on be Siyonisti zel ara ile 5 Mart'ta stanbul'a gnderdiini
aklamtr. nternational Postale adndaki teekkln mdr Siyonist Ludvik Mayer,
mahiyetindeki krk be kii ile 10 Mart 1909'da stanbul'a gelmitir. Bela Kun ve Max Nordau
ve Siyonist Kurt Lisner de stanbul'a gelenler arasnda yer almaktayd. Lizbon'daki
Siyonistlerden Mac Haleas ile enhor Moskada on iki Bulgarla birlikte 1 Nisan 1909'da
stanbul'a ulamlardr. Siyonist ve Komnist ihtilalinin elebalarndan mehur Litvinof
Finkelstein, Oleg Konzler, Yagoda, Dzerkimki isimli ahslar, stanbul'daki Hassa Ordusu
kuvvetlerini imha etmek vazifesini zerlerine almlardr. Bunun iindir ki ihtilalin niin
ve neden ktndan haberleri olmayan ve Takla'da bulunan halis Anadolu Trk ocuklar
canlarn kurtarmak iin kayklarla Anadolu yakasna geerlerken bu dmanlar tarafndan
ldrlmlerdir. Bu canilerden Yagoda, Trkistanl bir komisere bu cinayet hakknda tafsilat
vermitir. Alaka ve namerte tertiplenen 31 Mart htilali balaynca, stanbul'da bulunan
arlk casuslar, kinci Sultan Abdlhamid'i devirmeye matuf bulunan ve Farmason Siyonist
ihtilali hakknda ar kinci Nikola'ya haber verdikleri zaman, kendisi Trk dmanln
unutarak Sultan Abdlhamid'in yardmna komutur Padiah, baktibi Cevat Bey'e
unlar sylemitir:
1415
1416
Ayrntl bilgi iin Bknz: Asaf Tugay, bret, Okat Yay., stanbul 1962.
1417
Atilhan, Trk Devletinin Yeniden nas, Yeni stiklal, 5 Ocak 1962, Nu:55, s.2.
1418
268
- Cevat Bey, beni para para etsinler, isterlerse benim paralarm stnden
gesinler fakat Allah gstermesin ben hibir ecnebi himayesini istemem1419.
Yine Sultan Abdlhamidin ferasetini gsteren bir tutuma rnek olarak Atilhan, Bulgar
kralnn kendisine gnderdii bir mektupta, Edirne karlnda Hareket Ordusu'nu il yavrusu
gibi datma szn verdiini belirttikten sonra Sultann Bulgar kralna u cevab verdiini
belirtmektedir: Ben saltanat ve ahsm iin Mslman ve karde kan dktrmem!1420
Sivil polis olarak grev yapt stanbulda olay canl yaayan emekli muallim Rza
Trkolu da galeyana gelen Avc Taburunun, nne gelen herkesi sng zoruyla Ayasofya
meydanna srklediini ve taburu idare edenlerin iddia edildii gibi sradan asiler
olmadn, elebalarnn nefer kyafeti giymi zabitler olduunu belirtmitir1421. Trkolu,
Galata Kprsnde ay ierlerken zorla Avc Taburlar tarafndan srklendiini de
belirtmitir1422. Atilhan, olay gn, asker kyafeti giymi baz tahrikilerin Fatih
Medreselerine koarak talebe ve din adamlarn szde Padiah ve eriat koruma adna isyana
davet ettiklerini ve gelmeyenleri de zorla srklediklerine vurgu yapmtr1423.
31 Mart Olay ile birlikte Yldz Saray da yamaya uramtr. Bunu Rza Tevfik
Beyin ifadelerine gre anlatan Atilhan, Rza Tevfik Beyin mahkemede unlar sylediine
dikkat ekmitir: Hkim Bey, Allah bizi affetsin Gnahmz ok byktr. 31 Mart
uydurma ihtilali hazrland zaman ben Talat Beye, bundan tevakki edilmesi lazm geldiini
syledim. Beyhude yere kardekan dklmesinin ne byk cinayet olduunu anlattm. Bunun
fena akslameller douracan da hatrlattm. Aldm cevap u oldu: Ne yapalm Rza
Bey Cemiyetin paraya ihtiyac var. Bizim ihtiyacmz ancak Yldz Saraynn zenginlii
karlayabilir1424 Ayrca baka bir tarihte Rza Tevfik Beyin kendilerinin nasl bir oyuna
alet edilmi olduklarn anlad bir olay da naklettii grlmektedir. Buna gre Feylesof
Rza Tevfik, Atilhann belirttii zere o dnem iin, hl hayatta ve byk mevkilerde
bulunan kymetli ahitler nnde konumutur1425.
1419
Atilhan, Uursuz Bir Yldnm: 31 Mart Facias , Yeni stiklal, 31 Mart 1965, Nu:190, s.2.
1420
Atilhan, srail Ajanlarnn erlerine Ne Vakit Son Verilecektir?, Yeni stiklal, 16 Haziran 1965, Nu:201,
s.2.
1421
1422
1423
1424
1425
Atilhan, Farmasonluk, s. 51-52. Biz merutiyeti, dnya Siyonizmi ve ngilizlerin tevikiyle yaptk. in i
yznn farknda olan kimdi ki? Arzumuza nail olup meruti idare ilan edildikten sonra ben, Rza Nur Bey ve
dier ttihatlar gurup halinde, Galatasaraydaki ngiliz sefaretine gitmitik. Koca bina tklm tklm insanlarla
dolu iken, bizi ierde kimse yok diye kapdan savdlar. Tuhaf ey ngilizlerin de arzu ettikleri bir idare
kurulmutu ya, sefirin bizi hsnkabul ve tebrik etmesini bekliyorduk, olmad. Bu hadise uzun seneler kafamda
zlmemi bir dm, bir muamma halinde yerleti kald.
269
Atilhann, II. Abdlhamidin ei Mfika Kadn Efendi ve kz Aye Sultandan

naklettiine gre Sultan Abdlhamid, imparatorluun debilecei madd zorluklar
ngrerek byk bir servet biriktirmi ve bunu bizzat kontrol ederek aile yelerinin bile
kullanmasna izin vermemiti. Hatta kz Aye Sultann bu hazineden istedii bir prlanta
gerdanlktan dolay kendisini iddetle azarlam ve bu konudaki hassasiyetini de ortaya
koymutu1426. Atilhann dediine gre bu hazine, ttihatlar tarafndan yama edilmi hatta
Sultann Viyana bankalarndaki servetine de el konulmutur.
Atilhann ve onun gibi dnenlerin en byk tepkisini eken olaylardan birisi de
Sultann hali srasnda yaananlardr. Sultana hal kararn eyhlislam deil, ttihatlarn
drt kiilik heyeti tebli etmiti. nk eyhlislam Mehmed Ziyaeddin Efendi ve Fetva
Emini Nuri Efendi hal fetvasn yazmay reddetmi ancak Elmall Muhammed Hamdi
(Yazr) yazmt. Elmall ileriki yllarda, bu fetvay yazmadklar takdirde komitaclarn
Sultan ldrecekleri ihtimalini dnd belirtmitir1427. Heyette Ayandan Aram Efendi,
Laz Arif Hikmet ile Selanik mebusu Emanuel Karaso ve Dra mebusu Esat Toptani
bulunuyordu. smail Hami Danimende gre, ttihat ve Terakki Cemiyeti bu hareketiyle,
Sultan Abdlhamidin ahsn deil, Trk rkn ve o rkn muhteem tarihini hie
saymtr.1428 Karaso, hal esnasnda Sultann durumunu son derece arptrarak vermektedir.
Buna gre Sultan adeta korkudan titreyecek bir hale gelmiti. Karasonun ifadelerine
paralellik gsteren bir anlatm da o srada orada bulunan Galip Bey tarafndan da
verilmektedir. Buna gre Sultan Abdlhamid, halini ilan edenlere sklkla ve tedirginlikle
hayatnn emniyette olup olmadn sormutur. Bu esnada sesi dahi titremektedir. Galip Bey,
sert muamele yapmak zorunda kaldklarn anlatmtr ki bunlardan Sultann neredeyse aman
dileyecek durumda olduu gibi acayip bir durumla karlalmaktadr1429. Atilhan, Emanuel
Karasoyu, bir yandan ttihatlarla Abdlhamidi devirme plan yaparken, dier yandan da
kendisine jurnal veren ikiyzl biri olarak tanmlamtr1430. Jurnaller, Yldzda muhafaza
Aradan seneler geti. Bir gn Londradaki olumu grmeye gitmitim. Orada ahsi dostum Nikolsona tesadf
ettim. Bu zat, mert ve doru szl bir rlandal idi. Aramzda u konuma oldu ve dm zld:
-Bize ihtill ve inklp dersi verdiniz. Biz de sizi muti bir talebe gibi dinledik. Merutiyeti ilan ettik. Sonra size
teekkre geldik. Neden kabul edilmedik?
Lord mert bir adamdr, aka u cevab verdi:
Merutiyeti ilan ettiniz fakat Halife ve Padiah yerinde ipka ettiniz. Biz Hindistanda milyonlarca altn
harcayarak halk kazanmak istiyorduk. Hkmdarn bir tek selam her eyi alt st ediyordu. Anladnz m
dostum? ngilizler sizin kara gzleriniz iin deil, kendi menfaatleri iin, sizi tevik ve bu yola sevk etmilerdi.
1426
1427
1428
smail Hami Danimend , 31 Mart Vakas, stanbul Kitabevi, stanbul 1961, s. 154.
1429
Selahaddin Gngr, Kumandanlarn Harp Hatralar, Tan, 14 ubat 1937, Nu: 657, s.7
1430
Atilhan, Bu Memlekete Fitne Daima Dardan Gelmitir, Hradam, 24 Kasm 1959, Nu: 421, s. 4. Bu
jurnallerin birisinde Karaso unlar sylemitir: Avrupa'da nerolunup ahalinin fikrini ifsad edecek makalat
270
altndayken Enver Paa tarafndan yok edilecektir. Atilhan bu durumu u ekilde izah
edecektir: Ne yazk ki saraya yadrlan jurnallerin ekserisinin altnda byk hrriyetilerin
imzalar var. Bu byle olduu iin de Enver Paa bu jurnallerin yok edilerek yz karamz
rtmek istemiti.1431
Karaso da bir zamanlar Herzl gibi, 25 milyon altn lira karlnda Filistinde yurt
talebinde bulunmu, Sultan bunun zerine tutuklanmasn emretmi ve o da Viyanaya
kamt1432. Atilhann ise hal srasnda grevli emniyet memuru Mazhar Beyden
dinlediine gre hal olaynda unlar cereyan edecektir: Huzura girdiimiz vakit, hkmdar
son derece sakin ve vakur idi. Heyet ise sinirli ve telal idi. Padiah Yahudi Karasoyu
grnce yle konutu: Buras hilafet makamdr. Evvela heyetinizi tashih ediniz, Yahudi
azay karnz, sonra geliniz! diye ihtarda bulundu. Bu ihtar hi phesiz boa gitti.
Arnavutlukun yaln dalarnda yetimi, Trkn ekmeiyle bym kaba herifler bu
ahane ihtarn manasn dahi anlamamlard. Bu defa, kaln, sert ve hkim bir ses tekrarlad:
Bu ftn burada ii ne? Bu da boa kt. Ve o zaman hkmdar Esat Toptaniye dnerek:
Azil ne demek. Ben memur muyum? Hal demek istiyorsunuz dedi1433.
ngiliz Times gazetesinin 2 Haziran 1934 tarihli Emanuel Karaso'nun lmyle ilgili
yazsndan aynen alnt yapan Atilhan unlar nakletmektedir: Royter Ajans tarafndan
ld haber verilen Emanuel Karaso'nun lm teessr ve teessf mucip olmayacaktr.
1908 nklabn kendi menfaatleri iin istismar eden, masum ecnebileri ve bilhassa Fransz ve
talyanlar aldatan bu Yahudi avukat kadar hi kimse itimatszlk hissi telkin etmemitir
Sultan Abdlhamid hal edildii zaman, .T.C tarafndan kendisine karar tebli iin
gnderilen drt kiilik heyet arasnda Karaso da vard. Birok yal Trkler ve baz gen
Trkler, Karaso'nun heyet arasnda bulunmasn katiyen istememilerdi. Fakat Karaso srar
etti. Kim bilir belki Siyonizme muhalefet eden hkmdarn sktunu grmek zevkini tatmak
iin yahut da Mark-i Azam namna gitmiti.
Bu gazete, ayrca Wickham Steed tarafndan yazlan bir eserin Karaso'ya tahsis edilen
baz paralarn da iktibas etmitir. Wickham Steed, Trkiye'yi ne yapmak istiyorsunuz
havi gazeteler Selanik'te umumi kahvehanelerde serbeste kraat edilmekte bulunduu halde polis dairesince
katiyen menine teebbs edilmemekte olduu re'yel'ayn mahade olunmaktadr. Ezcmle dnk gn Paris'te
nerolunan Maten gazetesinde Fransavil ibare "Sultan Mecid hafidleri tarafndan ahalil Osmaniyeye bir davet"
serlevhas altnda ahaliyi ihtilale davet ve kaale alnmayacak hilaf ubudiyet birok hezeyan havi bir makale
Selanik'in memerrinas mevkiinde bulunan Orfeon kraathanesinde hayli ehas tarafndan kraat edilmekte
olduu grlmtr. Ahvali mezkurun devam mahzurdan salim olmad mlahazasna mebni hasbel sadaka
arz keyfiyete ihtisar klnd ferman - Selanik dava vekillerinden Emanuel Karaso kullar (Atilhan,
"Dostlarmz ve Dmanlarmz yi Tanyalm", Hradam, 1 Aralk 1959, Nu: 423, s. 4).
1431
Atilhan, 1912yi Unutmayalm, Yeni stiklal, 19 Ocak 1962, Nu: 57, s.2.
1432
1433
271
sorusuna, Karasonun u cevab verdiini dile getirmitir: Hamurun ekmeki tarafndan nasl
yorulduunu grdnz m? Biz ve Trkiye aklnza geldii zaman ite ekmeki ile hamuru
hatrlaynz. Ekmeki hamuru yourur, uzatr, iter, yumruklar, ta ki olgun bir hale gelsin, biz
de Trkiye'ye ayn eyi yapmak istiyoruz. Olgun bir hale gelince piirip yiyeceiz.1434
Atilhann ttihatlar zerinde yapt eletirilerinden birisi de Trablusgarpn elden
k zerinde younlamaktadr. Burada da bir Siyonist komplosuna deinmi, iddialarn
Veliyddin mer Efendinin Farmason Anaristler adl eserine dayandrmtr1435. Buna
gre, Siyonistlerin 15 Temmuz 1907de Roma Belediye Bakan Nathann evinde yaptklar
gizli toplantda, nemli kararlar almlardr1436. Metr Salem, Karaso, Cavit Bey gibi Yahudi ve
masonlar, buradaki anlama gerei Trablusgarpn igalinde nemli rol oynamlardr. Metr
Salem, Nathan ile birlikte bir plan hazrlamtr. Plana gre, Trablusgarptaki Trk askeri
Yemene sevk ettirilecek, buradaki silahlar da tamir bahanesiyle stanbula getirttirilerek
blge savunmasz halde braktrlacakt1437.
Atilhan, Trablusgarpn igalinden sonra blge milletvekilleri Sadk ve Mahmud Naci
Beylerin, dnemin sadrazam Hakk Paaya verdikleri ve hkmetini sorumsuzlukla ve
ihmalkrlkla suladklar takrirden de bahsetmektedir1438. Hakk Paann Romada grevli
bulunduu sralarda, Nathanla kurduu dostlua vurgu yapan Atilhan, ttihatlarn ister
istemez bu oyuna alet edildiklerini vurgulamtr. Atilhann belirttiine gre, Trablusgarpn
igale urad srada Talat Paa, Karasonun yzne tkrm1439 ve Hani talyan Mason
kardelerimiz nerede? Hibirinin sesi kmad. diye kendisini azarlamtr1440. Bahriye Vekili
hsan Beyin grne gre esasen, ttihat ve Terakkinin Masonluun tahrikiyle tekil
edildiini ve Emanuel Karasonun bu noktada Talat Bey zerinde amil olduunu dnmek
hata ve hakikate tamamyla gayri muvafktr. ttihat ve Terakki, yalnz devletin muhakkak
addedilen inkraz ihtimalinden strap duyan vatanperverlerin heyecanndan vcut bulmu
bir teekkld. Talat Bey bu teekkle bir muzaheret temini iin masonlua intisab dnm
ve Karasoyu o bulmutur.1441
1434
1435
Atilhan, Trk te Dmann, s. 16. Veliyddin mer Efendinin Farmason Anaristler adl eserini hibir
ktphanede bulamadk. Zaten Atilhan da Siyonistler tarafndan bu kitabn ou nshasnn imha edildiini
belirtmektedir.
1436
1437
1438
1439
Afyon Mebusu Kamil Miras Bey de olay bu ekilde aktarmaktadr (Atilhan, Kendi Vesikalarna Gre
Masonluk Nedir?, s. 61).
1440
Kololu, Osmanl-talya-Libya Savanda ttihatlar, Masonlar ve Sosyalist Enternasyonal, mit
Yay., Ankara 1999, s. 103.
1441
Atilhan, Farmasonluk nsanln Kanseri, s. 140.
272
Atilhan da Trablusgarpn talyanlara gemesi konusunda hedefte bulunan ttihat ve

Terakkinin lider kadrosunu aklama yoluna gidecektir: ttihat ve Terakki erknyla, Trk
Farmasonlarnn bilerek bu hyanete alet olduklar iddia edilemez. yle olsa idi, Enver Paa
ve saire, buradan kalkp Trablus ve Bingazide harp edip fedakrlk yapmazlard. Btn
bunlar hl devam etmekte olan derin bir gaflet ve cehaletin semereleridir Sadrazam
payesine kadar ykselen ve Farmasonlukta mark- azam derecesine ulaan Talat Paa, Trk
ordularnn hezimeti kahkahariyenin eiine ayak bastklar zaman hain Yahudi Karasonun
yakasna yaparak kemali hiddet ve tehevvrle: Be herif! Hani Mason kardelerimizin
yardm? diye feryat etmesi, tarihlerde misaline tesadf edilmemi cehalet ve budalaln
aheseridir.1442
Devletin yklmaya yz tutmasna yakn, ttihatlarn yaptklarndan pimanlk
duyduklarn kaydeden Atilhan, bu konuda verdii rnekleri de sklkla tekrarlamtr. Bu
balamda, Filistin Cephesinden dnte yaveri bulunduu 4. Ordu Komutan Mersinli Cemal
Paa ile Harbiye Nazr Enver Paay ziyarete gittiklerini ve kendisini pimanlk iinde
bulduklarn vurgulamtr. Enver Paann, stanbulu terk etmesinden bir gn nce
Boazdaki yalsnda yaplan grmede, Enver Paann Cemal Paaya unlar dediini
belirtmektedir: Paam, biz harp cihetinden btn mesuliyetleri kabul ediyoruz. Az kald
Turan olacaktk, ans bizi viran etti. Bizim mesuliyetimiz, Sultan Abdlhamidi anlamamak ve
Siyonizme alet olmakt. Evet, Paam acdr fakat gerektir1443. Bundan baka Talat Paann
da kinci Sultan Hamid'in cenaze merasiminde gzya dkerek bu byk hatay itiraf etmesi,
tarihimizin en ibretli sayfalarndan ve misallerindendir.1444
D. Ahmet Emin Yalman ve Milletler Aras Basn Enstits

Atilhann polemie girdii insanlarn banda gelen Ahmet Emin Yalman, Atilhana
gre devrin en byk kzl proletarya mcahididir1445; Mehur komnist, din, rk, milliyet
dman Nazm Hikmeti o himayesine almtr.1446 Yine, Amerika'da ngiliz lisanyla
1442
Atilhan, Farmasonluk nsanln Kanseri, s. 180.
1443
1444
1445
Atilhan, bu tanmlamay Laiko Metopo adl bir Yunan gazetesinde 1-5 Eyll 1949 tarihinde Apostolos
Grazosa ait yazlardan almtr (Atilhan, Menemen Hadisesinin yz, s, 42). Yine ayn yerde Yalmann
hemen resminin altnda Vatan gazetesi ile her trl artlar altnda vatan hainliini ifa eden herif demektedir.
1446
Atilhan, "Bu Vatann Mukadderat le Oynayanlara Tarihin Laneti Kafi Deildir", Hradam, 25 Eyll 1959,
Nu: 404, s. 4.
273
bastrp vnd kitabnda, bu memlekete komnizmin Mslman bayrayla girdiini iddia

edecek kadar azan bu adam komnizmin ba mdafidir.1447
Bu ekilde Komnizmle sulamann altnda yatan sebep, phesiz Basn Enstitsnn
dnya genelinde sol temayllere sahip unsurlara sahip olmasyd ve bunu Manisa Milletvekili
Sezai Akda da gndeme getirmiti1448. Atilhann Yalman ile fikr mcadelesi bir hayli
fazladr ve genelde Yalmann dnmelii ekseninde cereyan etmitir. Hatta kendisinden Ahmet
Emin Salomon eklinde bahsederken, daha da alayc ifadeyle kimi yerlerde Ahmet Emin
Yalamon demitir. Bunu Yalmann fikr gelgitlerini yazlarna aksettirmesine balar. Uzun
zaman Demokrat Partiye kl ekmi olan bu adam, bundan birka ay evvel memleketin
gidiatndan mteessir olarak intihara karar verdiini ve fakat kendisiyle saatlerce grmek
tenezzlnde bulunan Adnan Menderes'i dinledikten sonra kararn deitirdiini ileri
srerek, yz altm derecelik bir arkla tehlikeli vcudunu hkmetin en mahrem
kelerine kadar sokmutur.1449 Bylece Atilhan, Menderesin fazlaca aldatlm olduu
kansnda olacaktr1450.
Yalmann isim vermeden genel olarak yazlarnda Atilhana olan saldrlarna sert
karlklar gelmitir. talyan, Balkan, Birinci Dnya Harbi ve Milli Mcadele'ye girmi,
her birisinde yann ve rtbesinin kat kat fevkinde hizmetler ve fedakrlklar yapm, vcudu
kurun ve sng ile delik deik olmu z Trk ve hakiki Mslmana birlikten ve vatandan
bahsediyorsun ha! Utanma hissinin bu kadar ulu orta inendii nadir grlm eylerdendir.
Koca dnme! unu iyi bil ki bu vatan bizimdir. Dn onun iin genliimizi ve istikbalimizi
inedik, yarn da icap ederse bu uurda her fedakrla gs gerecek sen deil, senin
cemaatin deil, biziz... Otuz derecelik en yksek payesine ulatn Farmasonlar, yakn
mazide Trablusgarp' talyanlara satt ve halen bu memlekette ikilik ve nifak tohumlar
sat halde milletin sizleri itham ettii mevzular bize atfetmek ancak ve ancak adna dnme
dediimiz mahlklarn yapaca kklklerdendir... ine geldii vakit iktidara atan, iine
1447
Atilhan, Mahkm, Hradam, 4 Aralk 1959, Nu: 424, s. 4.
1448
Atilhan, "Byk Millet Meclisine Akseden Hakikat", Hradam, 1 Mart 1960, Nu: 449, s. 4. ve nihayet
Byk Meclisimizin krssnden Manisa Mebusu muhterem Sezai Akda'n sesi ykseldi. Oras mukaddes millet
krss olduu iin hususi bir ehemmiyet ve kymet tar. Muhterem milletvekili de ayn yaraya dokundu.
Milletleraras Basn Enstits'nn sol temayll unsurlar tarafndan vcuda getirildiini, dnyann ierisinde
bir fitne ve beinci kol olarak faaliyet gsterdiini ve balca vazifelerinin de milliyeti devletler tarafndan
haklarnda tatbikat yaplan komnistleri korumak ve bu yolda akla smayacak antajlar yapmak olduunu ifade
etti ve kurucularnn, temsilcilerinin ayr ayr memleketlerde bulunmasndan faydalanarak beynelmilel sfatn
taknan bu enstitnn btn antaj ve komnist faaliyetini gayet tertipli bir ekilde idare eden sekreterinin ismini
syledi ve onun mseccel bir komnist ve Trkln dman olduunu da beyan etti.
1449
Atilhan, "Demokrasi Ne Yazk Ki Bir Hayal imi", Hradam, 7 Mart 1952, Nu: 157, s. 4.
1450
Atilhan, Ahmet Emin Yalmann Makalesi, Hradam, 28 Temmuz 1959, Nu: 387, s. 4.
274
geldii vakit iktidara yaltaklk eden bir dnmeyi adam yerine koyup karsna alan byk
rtbeli insanlara acyorum...1451
Atilhann Yalman zellikle keye sktrd konu Milletleraras Basn Enstits ve
Yalmann buraya yeliidir. Yahudi Baron Montefaire diyor kieklinde szlerine balayan
Atilhan, Biz dnya matbuatn elimiz altnda tutmadka emeklerimiz bounadr. Milletleri
aldatmak ve basiretlerini sndrmek iin btn dnya gazetelerine hkim olmalyz1452
ifadelerine yer vermitir. te Yahudiler, bu prensipten harekete geerek bu oluumu ortaya
getireceklerdir. Atilhan konuyu tartr nk verdii bilgilere gre Basn Enstitsnn
yaps, hi de Atilhann tasvip ettii gibi deildir1453. Atilhan, olduka karmak bir yapda
bulunan kuruluun toplantlarna katlan Yalman hedef almtr. Milli menfaatlere ters
gelebilecek konularn grld bu toplantlara Yalmann katlmas, Atilhan son derece
kzdrmtr. Zaman ve artlar ne olursa olsun, hudut dlarnda Trklerin hayrn isteyen
ve onlarn menfaatlerini dnen tek bir insan mevcut olduunu zannetmek sadece gafletin
deil daha ziyade hamakatn (budalalk) eseridir.1454
Buna karlk Yalman, Enstitnn kurucularndan biri olmakla ve bandan beri icra
komitesinde bulunmakla yalnz kendi hesabna deil, lkesi hesabna da iftihar duyacaktr1455.
Atilhana gre, Milletleraras Basn Enstits'nn Stockholmde ald son kararlar arasnda,
Trkiye'nin slam dnyasndan hatta Mslmanlktan mmkn olduu kadar uzaklatrlmas
iin gayret sarf edilmesi kayd bile vardr1456. Bu bakmdan Trkiyede herhangi bir ekilde
din yaam irtica haberleriyle vereceklerdir. Yalmann naklettii bir yabanc basna ait haberi
1451
Atilhan, Soruyoruz: Sen Hangi Birliktesin Ahmet Emin Salomon? , Byk Cihad, 4 Nisan 1952, Nu:56,
s.2
1452
Atilhan, Bu Faaliyetler Hangi Tertiplerin Alametidir, Yeni stiklal, 25 Aralk 1963, Nu:148, s.2.
1453
Atilhan, "Btn plaklyla Beynelmilel Basn Enstits", Hradam, 22 Aralk 1959, Nu: 422, s. 4. Bu
yap ksaca yledir:
Banda Neve Zrcher Zeitung adl svire'de kan solcu bir gazetenin ikinci derece muhabirlerinden Urz
Schwarz vardr ( Yahudilii ile iftihar eden bu herif amurculuu ile nam almtr ayn zamanda mfrit bir
komnisttir). R. Thompson adl bir Farmason ngiltere'yi temsil eder. Dr. Karl Silex ise Almanya'y (Bu adam,
sinsi bir ekilde solcu fikirleri mdafaa eden bir Yahudidir ve ileri derecede bir Farmasondur. Yahudi Hubert
Beuve Mery Fransa'y temsil eder. Bu adam solcu ve mthi Mslman dmandr. Fransa'da tannm
Mslman dmanlarnn en banda gelir. Amerika'da da kendi kafalarnda ve ayarlarnda bir serseri
bulmulardr. Lester Mardrel Solcu fikirlerini gizlemeye alan bu Yahudi, kahraman ayan azas Mak Karti,
Birleik Amerika Ayan Meclisinde komnizme en ar hcumlarn yaparken bu Yahudi, amur kampanyas
am ve asil Amerikan milletinin nnde rezil olmutu. Sra Dr. Paz'a geldi. Dr. Alberto Gainza Paz hakknda
ne sylense azdr. Arjantin'de La Prensa gazetesinin sahibi olan bu soysuz ft gazeteci, milliyeti devlet reisi
General Peron zamannda adaletin penesinden yakasn zor kurtarm ve vatann terk ederek beynelmilelci
unsurlarn ve dnya Siyonist tekilatnn himayesine snmtr. General Peron'u deviren bu adamdr
Bunlarn arasnda bir de eytana ta karan Japon vardr. Bunun ismi Chikao Honda'dr. Bu adamn mazisi
karanlk ve mehuldr Mukaddes varlklar onun iin birer dmandr. Allah ve din tanmaz te btn
bunlar Ahmet Emin Yalman'n vnd arkadalardr Buraya kadar yazdmz isim listesi daha da
uzundur. Fakat makalede yer kfi deildir
1454
Atilhan, Hariteki Milletleraras Toplantlarn yz, Yeni stiklal, 26 Temmuz 1961, Nu:32, s.2.
1455
Atilhan, "Trkiye Cumhuriyeti Bavekili, Basn Enstits", Hradam, 3 Nisan 1959, Nu: 356, s. 4.
1456
Atilhan, ve Nihayet Sra Bana m Geldi?, Yeni stiklal, 29 Austos 1963, Nu:.131, s.2.
275
Atilhan kendi perspektifinden yorumlayacaktr. Bu habere gre, svirenin nemli

gazetelerinden bir olan Basler Nachrichten'in 24 Eyll 1959 tarihli saysnda Trkiye'de
dini taassup hortlad bal altnda bir makale kmtr. Makalede son zamanlarda
Trkiyede gericiliin yaygnlamaya baladna dikkat ekilmitir. Atilhan, bu yazya son
derece fkelenmi ve gazetenin aslnda bir Yahudi gazetesi olduunu vurgulamtr1457.
Atilhan yine irtica yaygaralar ile ilgili olarak; dnyada devlet bakanlarnn son derece dini
ritellere bal olduunu, bu grntlerin gazetelerde verildiini, sz konusu slam olduunda
ise tm Yahudiliin kar propagandaya geerek irtica yaygaralar kopardn ifade etmeye
almtr1458.
Atilhan, Yalmann Basn Enstits kimliini kullanarak yurt d seyahatlerini rahata
yapmasna da tepkilidir. ktidarn Radyo Gazetesinin Bu Enstitnn kimlerden olutuu
bilinmiyor demesini de yadrgamtr. Bunlarn hepsini, tabiiyetleri, mezhepleri, sahip
olduklar gazetelerin basklarna kadar, Hradam gazetesinde aylarca evvel akladn
belirtmitir. Hkmet bizim gibi zerinde mteaddit kurun ve sng yaras bulunan halis
Trk ocuunu Demirperde tebaas gibi nasl harice, Mslman memleketlerine karmyorsa
bu mcerrep adam da burada al kor ve yabanclarla teriki mesai ettii iin de kanun ve
adalet ark diye suratna amar indirir1459. Ancak Atilhan, Badat'ta kzn grmek iin
pasaport istediinde bile ay beklemek zorunda kalacaktr1460.
III. BASINDA POLEMKLER

Atilhann basnda girmi olduu polemikleri iki alanda incelemek mmkndr.
Bunlardan birisi baz yazarlarla, dieri ise Yahudi cemaati ile olan kalem kavgasdr.
A. Baz Yazarlarla Polemikleri
Trk basn, ilk zamanlar Atilhann Milli nklap dergisindeki Antisemit yaynlarna
kaytsz kalmtr. Derginin, Yahudi aleyhtar politikasn iddetlendirmesi zerine, Yeni
Sava, Son Posta, Haber Akam Postas, Ik ve Vakit gibi gazeteler, Milli nklp ile kalem
kavgasna girimilerdir. Atilhana gre, tm zamanlarda CHP yanls olan ou basn
organnn, Okuyucusu yoktur. Stunlarnda fikir namna bir ey yoktur ve bilhassa
mustarip bir milletin facialar dolu hayatndan tek bir satr bulunmaz Bu mahlklar, bir
1457
Atilhan, "Dne Kadar Manasn Anlayamadmz Esrarl Hakikatler", Hradam, 16 Ekim 1959, Nu: 410, s.
4
1458
Atilhan, "ilerimize ve Mukadderatmza Uzanan Ellere Lanet", Hradam, 30 Ekim 1959, Nu: 414, s. 4.
1459
Atilhan, " Bu Fitneyi, Bu Yangn Olduu Yerde Sndrmelidir", Hradam, 29 Eyll 1959, Nu: 405, s. 4.
1460
Atilhan, Devlet Adam Olmak, Yeni stiklal, 8 Austos 1962, Nu:86, s.2.
276
kadeh rak ve bir kemik paras iin mensup olduklar cemiyetin btn mukaddes haklarn
ineyen sefillerdir.1461
Atilhan, karsnda yer alan basn organlarn ve yazarlar son derece sert bir ekilde
eletirmeye devam etmitir. O kalemler ki, drt be Mslmann Allah demesinden irtica
karrlar O kalemler ki, kk bir aile kavgasndan ahkm kararak erefli insanlarn
mukaddesatna ve haysiyetine kpek gibi saldrrlar Bu kalem bundan yirmi ksur sene
evvel de yani zulmn en kudurmu ve en korkun olduu devirlerde bile, Edirne'de, Gazze'de
ve stiklal Savalarnda yapt gibi korkmadan ve ekinmeden vazifesini yapmaktan ve
zulmn suratna tkrmekten geri durmamtr. Bugn msaade buyururlarsa artk satlk ve
kiralk vicdanlar sussun, biraz da namuslu ve asil kalemler vazifelerini yapsnlar1462.
Yeni Sava, Atilhann, stanbul niversitesi nnde rencilere Hitler rozeti
dattn ve Nazi propagandas yaptn iddia etmitir. Hatta baz bilgilere gre Atilhan,
stanbul'un baz kamu binalarna, krfez vapurlarna ay yldzlar arasna Trk kltr ve
gelenekleriyle hi ilgisi olmayan gamal halar boyam, ancak yanda bulamamtr1463.
Gazete, Atilhan, rk dmanl zerinden Nasyonal Sosyalizm1464 propagandas
yapmakla ve Hitlerin Trkiyedeki ajans gibi davranmakla itham etti1465. Son Posta, isim
vermeden Atilhan, Trkiyede Hitlerin propagandasn yapmakla sulamtr1466. Haber
Akam Postas, Atilhann Kemalist izgisine izafen Maksat eer Kemalizm ise,
Kemalizmin umdeleri arasnda Yahudi dmanl yoktur! Hitlercilikse, bunun Trkiye
eraitine uydurulmasn kimse zaten beceremez. Farz muhal ve maazallah becerse de,
memleketin menfaatine, asrn telakkiyatna zt olan Onu koalm! Bunu ezelim! icraatndan
zarar husule gelir. demekteydi1467.
Atilhan, Milli nklp dergisinde bu iddialarn her birine cevap vermitir. Kendisinin
Hitlerci olduuna ve onu rnek aldna dair iddialara, Ben yalnz Trklk ve yalnz Trkiye
ile alakadar bir insanm. Btn hayatm btn mevcudiyetim bu ideal urunda gemitir1468
eklinde cevap vermitir. Yahudilerle olan mcadelesine Hitlerden daha nce baladn
savunan Atilhan, Eer birbirine benzer idealler mutlaka birer taklit ise, o halde ben Adolf
1461
Atilhan, Bir akal Uluyor, Hradam, 10 Kasm 1950, Nu: 20, s. 1.
1462
Atilhan, "Hrriyet Dmanlar Susacaktr", Hradam, 6 Kasm 1951, Nu: 122, s. 4.
1463
1464
Hitler, her eyden nce Almanya dedii iin milliyetilikle sosyalizmi birletirmitir/bartrmtr (Cihat
Hikmet Baban, Hitler ve Nasyonal Sosyalizm, afak Ktphanesi, stanbul 1933, s. 12.
1465
Bir Adam Trk Genlerine Hitler Rozetini Nasl Datyor?, Yeni Sava, 10 Mays 1934.
1466
Trkiyede Hitlercilik, Son Posta, 16 Mays 1934, Nu: 1367, s. 3.
1467
Va-Nu, Yahudi Dmanlna Dmanz, Haber Akam Postas, 17 Mays 1934.
1468
Maskeler Aa, Milli nklap, 1 Haziran 1934, S. 3, s. 4.
277
Hitleri deil Adolf Hitler beni taklit etmitir diyecektir1469. Kendisini eletirenleri Yahudi
etkisinde hareket etmekle sulayan Atilhan, Milli Mcadelede verdii hizmetleri hatrlatarak
u aklamay yapmtr:
Bu inklpta on paralk hissesi olmayan, bu inklaba malen, bedenen ve ruhen itirak
etmemi ve hatta inklap hudutlarndan kovulmu insanlar Yahudi az ile Kemalist diyarnda
Hitlerist propagandas yaplmaz diye nasihat veren efendiler, korkun ve tehlikeli Siyonizm
propagandasna alet oluyorlar da farknda deiller. Ve yahut pekl farkndadrlar da yle
yapmak ilerine geliyor. Burada, yani Trkiyede ve stanbulda btn Siyonizm propaganda
organlar binlerce nsha satlyor da onu grmeyen kr gzleri senelerden beri her tehlike ve
straba ramen milliyet heyecan ve ak ile rpnan bir Trkn samimi, iten ve
vatanperverane mcadelesini ilk hamlede grlyor ve ona saldrlyor. Bu bariz hakikat
karsnda gelsinler de efkr- umumiyenin lanet ve nefretinden kendilerini tebriye
etsinler1470.
Bu atmalarn yaand gnlerde Trk basnnda, Trakya Olaylarndan sorumlu
tutulan Milli nklapn kapatlaca ynnde haberler kmaya balamtr. Bunlara dergide
sert tepki gsterilmitir1471. Atilhan zerinde basnda yaylan bir haber de onun askerlikten
kovulduuna dairdi. Atilhan, bu iddialar gayet sert bir ekilde cevaplayacaktr: Evvela
Menemen'de pespaye ve necebatsiz insanlar, benim askerlikten kovulmu bir insan olduumu
yaydlar. Sonra da gazetenin sahibi asil arkadam Sinan Omur Bey'le beraber yz
elliliklerden olduumuzu ifaa ettiler Sonra da sznde duran tek milli kumandan sfatyla
ve ruhumda Recep Pekerlerin, zalplarn maiyetinde almak imknn grmeyince kendi
arzu ve srarmla ordudan ekildim, silahm knna koydum, kalemimle mcadeleye baladm.
Bu mcadele zaferle sona erinceye kadar da arpacam.1472
Atilhann birok kez tartmaya girdii yazarlardan birisi de Falih Rfk Ataydr1473.
O da Atilhan ok sert sulamalara maruz brakmtr. Mesela bir yerde, Atilhan'n, 1918
1469
Maskeler Aa, Milli nklap, 1 Haziran 1934, S. 3, s. 6.
1470
Dman Saflarnda!, Milli nklp, 15 Haziran 1934, S. 4, s. 2.
1471
Ayn Yer.
1472
Atilhan, "Alak ve Yalan ftiralarn Hkm Kalmamtr", Hradam, 7 Aralk 1951, s. 4.
1473
Atilhan, Falih Rfk Atay yazdklarndan dolay son derece sert bir ekilde eletirmi ve kendi vicdannda
yarglamtr: Bu krlas kalem, otuz be seneden beri sadece zehir samakla meguldr. Onun setii mevzular
batanbaa iktidara, zulme ve diktatrle hizmet ve yaranmak iindir. Birinci Umumi Harp'te Suriye'de idam
sehpalarnda can vere ayan, mebus, eraf birok insanlarn idam fermann bu kalem yazmtr. Hem de
irkilmeden ve hibir vicdan znts duymadan. Yirmi yedi sene sren zulm ve istibdat idaresini bu kalem
mdafaa etmitir. Yirmi senenin ikyet ve feryatlarn hep bu kalem bomu ve nlemitir. Onun hibir zaman
hak yolunda alt grlmemitir. Bu kalem dava iin almaz, sadece erre hizmet eder Mersinli Cemal
Paa merhum, ordu kumandanlnn btn salahiyetini bu kk beyi er meydanna gndermek iin sarf etti,
muvaffak olamad. O kadar ki bu sar papaan vatan vazifesine gnderebilmek iin stn makamlara isyan bile
etti. Fakat ne gezer; gerilerde zehir samaktan zevk alan insanlar byle erefli vazifeler iinde grmek mmkn
278
Mtarekesi'nden sonra igal kuvvetlerinin hizmetinde altn, Kemal Paann

anakkale'deki baarlarnn uydurma olduunu iddia ettiini, Almanlarn daha sonra da
Yahudilerin hizmetinde gizli olarak altn, demokrasi devrinde tamamen mukaddesat ve
dindar geindiini vurgulamtr. Ataya gre Atilhan, oportnisttir yani Srasna gre Byk
Doucudur, Byk Cihatdr, Nurcudur, Hakdr, Dernekidir1474. Atilhan, Filistin
Cephesini anlatrken Atay hakknda da kendisine atfedilen sulamalar bastrr ekilde
bilgiler verme gerei duyuyordu. Falih Rfknn vazifeden katn dile getiren Mersinli
Cemal Paa, Enver Paaya kendisi hakknda ar bir telgraf ekmiti. Gerekirse Bahriye
Nazr Cemal Paa ile birlikte stanbula giden Falih Rfknn silah zoruyla vazifesi bana
getirileceini vurgulamt. Ancak Atilhann ifadesiyle Falih Rfk Efendi'yi vatan vazifesine
getirmek nasip ve myesser olmad.1475.
Yine Malatya Hadisesi dolaysyla yazdklarndan tr Atay, Atilhann iddetli
taarruzlarna maruz kalacak, Atilhann yazdna gre belki de bu taarruzlar ucuz bir ekilde
atlatacakt: Malatya facias vuku bulup ta biz, haksz yere hapse tklnca aznn btn
ufuneti ile en vicdansz ve yalan iftiralar kusmakta tereddt etmedi. Ne yazk ki ben o yazlar
gremedim ve aradm bulamadm. Yoksa dnyann ka bucak olduunu o zebunk adama
bildirecektim.1476
Atilhan, kendisine atfedilen Nurculuk sulamasna da tepkilidir. Hatta Nurculuun
sulanmasna dahi kardr: Fakat u Nurculuktan ne kastedildiini dorusu anlayamadk.
Bu bir mezhep midir, tarikat mdr, din midir? Her hangisi olursa olsun toplumun din akide
ve inanlaryla tezat tekil eden taraf nedir? Kanun ve messes nizamlara hangi noktadan
aykrdr? Bylelerine aleltlak husumet ilan etmeden evvel bunlarn zararlar, yanllar,
aykrlklar halk efkrna ilan edilmeli ki eer makul ve hakl ise hepimiz el birlii ile ona
cephe alalm ve bylelikle bu i de halledilip gitsin. Byle bir ey yaplmamtr ve tahmin
olunur ki yaplacak olursa ortaya makul, kanun ve muhik sebepler srlemeyecektir.1477
Yine baka yazlarnda da Nurculuu savunmutur: Sadece imanlar takviye ve Kuran
deildir Pazar Postas adl Halk Partisi gazetesinin 18 ubat 1951 nshasnda "Sleymaniye" balkl
yazsnda Sleymaniye Camii'nde Kore ehitleri iin dzenlenen mevlitte toplanan kalabala kustuklar Bir
zamanlar Trk milliyetiliini Turanclk deyip mahkeme mevzuu yapan ve Mslmanlara Allah demesini haram
eden bir rejimin kalemoru ve bayku sesli kalemi Sleymaniye Camii'nin ulvi hariminde tezahr eden ilahi
manzaray hazmedemeyerek zehrini btn Mslman dnyasna kadar samaya kalkmas hi phe edilmemeli
ki, milletin kalbinde bu adamlara kar birikmi nefret ve lanet hislerini arttrmaktan baka bir eye yaramaz
Bu kalem ne zaman krlacak ve bu baykular ne zaman susacaklardr? (Atilhan, "Falih Rfk Atay Yazyor",
Hradam, 2 Mart 1951, Nu: 52, s.1-2).
1474
Falih Rfk Atay, lerinden Birini Hepinize Takdim Ediyoruz, Dnya, 13 ubat 1953, Nu: 345, s. 1.
1475
Atilhan, "Grnmeyen nklap", Byk Dou, 17 Kasm 1950, S. 35, s. 10.
1476
Atilhan, "Milli Haysiyeti Hie Sayanlara Kar Sessiz Kalmyacaz", Hradam, 1 Mays 1959, Nu: 363, s.
4.
1477
Atilhan, Gen Nesilleri Hangi Mefkre le Yetitireceiz?, Yeni stiklal, 25 Nisan 1962, Nu:71, s.2.
279
ahkmn anlalr bir slupla ruhlara telkin eden Nur talebelerine tazyik devam ederken,
memleketin muhtelif blgelerinde Hristiyan Kbeleri kurduk.1478 Atilhan, Bedizzamann
her hareketinin tehdit olarak alglanmasna da son derece kardr. stanbula gelmesinden
resm makamlar endie edince, Atilhan unlar syleyecektir: Bedizzaman Said-i Nursi
stanbul'a gelmi Ho geldi sefa geldi. Oteline iner, istirahat eder, talebesini ziyaret eder ve
istedii yere gider. Bu kadar tabii, bu kadar normal bir hadiseyi mesele yapmakta mana
nedir? Bir insan ki, hak belledii bir yolda sarslmadan ylmadan korkmadan yarm asr
yrm. Hapisler, tevkifler, tazyikler onu yolundan dndrmemi, bu adam mukaddestir,
mbarektir. Onun eli plr.1479
Esasen Atilhan, Nur Hareketinin iinde yer almasa da harekete sempatiyle
yaklamtr. Yapt mcadele, hareketin lideri olan Bedizzaman Said Nursi tarafndan da
takdir edilmitir. Belki de Atilhan, bu takdirin karln yazlarnda vermeye alyordu.
zer enler, Sinan Yldza gnderdii bir mektupta, Bedizzaman Said Nursinin kendisine
Atilhana selam gtrmesini sylediini belirterek unlar tenbihlediini kaydetmitir:
zeyir, stanbula gider gitmez yapacan ilk i, Cevat Rifat Atilhann evinin adresini temin
etmen ve sonra da bizzat gitmendir. Evine gittiinde Risale-i nur talebesiyim. Beni Said Nursi
size yollad ve unlar sylememi emretti. Dersin ki; Cevat Rifat Atilhana benden selam
syle. Yapt hizmet ok byk ve ehemmiyetli bir hizmettir. Onu manen alklyorum ve daim
ona dua ediyorum. Ylmasn, devam etsin. Allah onun yardmcsdr.
enler stanbula gidince Atilhan bulmutur. Bu grmede, Atilhann kendisini ok
byk nezaketle karladn ve unlar dile getirdiini belirtmitir: Bedizzaman Said
Nursi, deil gzel Trkiyemizin belki btn lem-i slamn medar- iftihar, mcahit ve
mbarek byk bir zattr. Onun bu iltifatlarna, hele hele mbarek dualarna mazhar olmak ne
byk bir eref, uanda hayatmn en mesut bir ann yayorum!1480
Atilhan, halifecilikle sulanmasna kar da savunma yapyordu. Halifeliin
balangta slam ikiye bldn vurgulayan Atilhan, -Abdullah bni Sebeye atfen- bunun
da Yahudinin ba altndan ktn ifade etmitir. Szlerinden kesinlikle halifecilik taraftar
olmad anlalmaktadr: Peygamberimiz Benden sonra hilafet otuz senedir. Ondan sonra
src saltanata inklap eder buyurmulardr. O halde bugn hele bizim gibi btn dnya
Mslmanlarn manevi olsun bir vahdet etrafnda grmek isteyenler, byle l mevzuu
diriltecek hamakat ve iftirak yoluna asla gitmezler. Bu byle olduu halde bizi de mefl hale
1478
Atilhan, Kbrs Hadiseleri ve Ortaya Dkt Hakikatler, Yeni stiklal, 9 Eyll 1964, Nu:161, s.1.
1479
Atilhan, "Hadise karmak stiyorlar", Hradam, 12 Ocak 1960, Nu: 435, s. 1.
1480
Atilhan, 31 Mart Facias, Sinan Yay., stanbul 2000, s. 7.
280
sokmak iin bu yalan uydurdular. Bundan tr de ka defa slam kongrelerine, hatta kendi
z kzm grmeye gitmek istedimse pasaport alamadm1481.
Yeni Sava, zellikle Atilhann genleri kandrdna vurgu yapyor ve bunun
karlnda kendisinin genleri uyandrma gibi bir grevi olduunu belirtiyordu1482. Ayrca
Atilhan, Hitler taklidi yapmakla sulanyordu. Enver Paann byk bir kabadaylkla
harbe atlmasnn yegne sebebi ne imi? Alman mparatoru Enver Paann srtn
okayarak: Sen byk bir adamsn, byk iler greceksin demi. Senin de arkan Hitler
okam olabilir1483 demek gibi bir slupla, Atilhana tepkisini gsteriyordu. Baka bir yerde
de Atilhann Beyolu pastanelerinde kolunu Hitler gibi kaldrp selam verdiinden
bahsediyor ve onun Ben Adolf Hitleri deil, Adolf Hitler beni taklit etmitir demesine
alayc bir ekilde itiraz ediyordu1484.
Yahudi basnnda da Atilhana ok sert eletiriler yaplmaktayd. Eletirilerin tarzna
dikkat edilirse ar tahrik unsurlarnn da varl grlmekteydi. Bu balamda Eli aul,
Yahudi Abranovitchin bir szyle balad makalesinde unlar ifade etmitir: Yahudi
dmanlar dnsnler: Allah'n yardmyla hareket eden bir makine, hi bir zaman lemez.
Hatta dmanlarnn izmesi altnda olsa bile. Eli aul, Atilhan'n Filistin Meselesi ve
Trkiye balkl bir makalesi zerine bunu kaleme almtr. Yazsnda aul, Atilhan'n hi bir
zaman ilm bir eser vermediini belirtmektedir. stat demesinin sebebini yazarlna deil,
Trkiye'de tek Yahudi dman stad olarak bilinmesine verdiini vurgulamtr. Siz
Sayn Cevat Rifat, iflas etmi bir siyasetin yolcusu, Rosenberg'in kurban, Hitler'in ra
fakat stat deilsiniz. nk o, alt milyon Yahudiyi ldrd, hlbuki siz alt Yahudiyi
ldrmekten acizsiniz. Zira Trkiye Cumhuriyeti ve Trk Milleti Hitler Almanya's ve Hitler'in
milleti deildir. aul, Atilhann deiik meslekleri icra etmesinin daha yerinde olacandan
bahisle Trkiye'de ne yaparsan yap. Yalnz bu rk artk rahat brak. Zaten Demokrat
Trkiye'de Yahudi dmanlarnn istikbali parlak deildir. demekteydi1485.
Atilhann Sebilrread'n 10.saysnda, Yahudi Kstahl yazsna binaen Eli aul
(Atilhan, bu yazy Eli aulun daha nce yazd ak mektubuna cevap olarak kaleme
almtr), Trk Ordusunun Siyonistlerle muharebesi diye bir muharebe bu dnyada cereyan
etmemitir... Olsa olsa bu muharebe Yahudilere kar, kin, nefret, fenalk ve iftira tohumlaryla
mebu olan hayalinizde yayor diyordu. Prof. Enver Ziya Karal'n kitabna atfta bulunan
1481
Atilhan, "Gnn Manzaras Cidden Fecidir", Hradam, 16 ubat 1960, Nu: 445, s. 4.
1482
Cevat Rifat Bey, Irk Dmanl yapmak Pek Tehlikelidir, Yeni Sava, 17 Mays 1934, Nu:3, s.1.
1483
Cevat Rifat Bey, Irk Dmanl yapmak Pek Tehlikelidir, Yeni Sava, 17 Mays 1934, S.3, s.3.
1484
Artk Hitler Gibi Selam Vermiyor, Yeni Sava, 14 Haziran 1934, Nu:5, s.3.
1485
Eli aul, ok Sayn stadm Bay Cevat Rifat'a Ak Mektup, alom, 24 Haziran 1948, Nu:35, s.1.
281
aul, burada Karal'n, Hlbuki Byk Harpte imparatorluk ordularna kar mttefikler ile
bir olup silah kullanan slamlar olmulardr dediini belirtmekteydi1486.
Eli aul, ayrca Atilhan'n eserlerinin uydurma bilgiler ierdiini daha sonra Atilhan'n
da dolayl yoldan bunu ima ettiini sylyordu. yle ki, Atilhan yazlarnn bana, Edebi
Tefrika ibaresini eklemitir. aul, Atilhann eserlerinden yola karak asl ihanetin Araplar
tarafndan yapldn vurgulamakta son derece srar etmitir. Hakikat olan ve Trk Tarihinin
tespit ettii bir hadiseden bahsetmek istersek deriz ki; Osmanl Ordusu'nu cenup cephesinde
malup etmi olan Yahudiler olmayp alaka ve haince onu arkadan vurmu olan
Araplardr1487. Atilhann yazlarnda kulland sert slubu da eletiren aul Biz ona pek
sayn demitik, cevap olarak bize kfr etti. Cevat Rifat bunu bilsin ki fikirler ve azlar kfr
ve yalan ile deil, mantk ve hakikat ile susturulur. Hakikatin tecellisi iin onunla bir
mnakaa atm. Hakikat mnakaadan doar. Hlbuki o konumak ve cevaplamak yolunu
deil, yalan, iftira ve kfr yolunu tuttu. Ben bu kadar alalamam. diyecektir1488.
zak aul ise Yahudi Dmanlarna adl iirinden bir drtlkte Atilhan hakknda
unlar dile getirecektir:
Yahudi isem kabahat mi? Syle ey Cevat Rifat!
Yoksa beni ezmek sana hak m? Hayr, fikrin sakat
Hayr, Yahudi de insandr, o da hr yaayacak
Bir gn dmanlar da hakikati anlayacak1489.
Atilhan sadece kartlar dile getirmemitir. Kendisini basndaki saldrlara kar
mdafaa edenler de kmtr. Bunlardan birisi de Grkal Tunoludur. Gnn Polemii
adl kesinde Grkal Tunolu Atilhan hakknda unlar sylyordu: Sayn Atilhan'n
eserinde konuan mellif deil, vesikalar, kanaatler, inanlar deil, hadiselerdir srail
devletinin, brani zihniyetinin tarih sahnesindeki deiik renkli akn, sinsiliini frsat
bulduka ykcln gsteren almalarn keskin bir tenkit szgecinden geiren mellif,
dnyann drt bucana bir ahtapot gibi saysz ayaklarn uzatan, parmaklarn sokan Mason
anlaynn beynini avucunun iine alarak onu fikir altnda kendi gerei iinde
konuturmutur.1490 Ali Rza Saman da 10 Mart 1959 tarihinde Cevat Rifata seslendii bir
iir kaleme almtr1491.
1486
Eli aul, Cevat Rifat Atilhan'a kinci ve Son Mektubumuz, alom, 9 Eyll 1948, Nu:46, s.1.
1487
Eli aul, Cevat Rifat Atilhan'a kinci ve Son Mektubumuz, s.4.
1488
Ayn Yer.
1489
zak aul, Yahudi Dmanlarna, alom, 22 Temmuz 1948, Nu:39, s.2.
1490
Grkal Tunolu, "Trk te Dmann", Hradam, 27 Mart 1959, Nu: 354, s. 3.
1491
Hradam, 31 Mart 1959, Nu: 355, s.2.
282
Atilhana bir saldr tarz da onun aslnda bir Mason olduu yolundadr. Bununla ilgili
bir sylentiye Atilhan sert bir ekilde kacaktr. Ak Muhabere bal altnda Ladik
Muallim Okulu retmenlerinden M.Eye diyerek, isminin ba harfleri geen ilgili ahsn
derslerde talebelerine Atilhann aslnda 33 dereceli Mason olduu ve bildiklerini de buradan
edindii, sonradan istifa ettiini sylemesine binaen Atilhan cevabnda Daha ziyade
talebesine ahlk numunesi olacana hi tanmad bir insan hakknda ter dkmeden byle
konuabilen bir retmenin mevcudiyetine hayret ettim. Mademki bilmiyorsunuz benden
reniniz: 1- Benim gibi halis kan Trk Mason tarikatna almazlar, kaplarndan bile
geirmezler. 2- 33 dereceye kmak iin hi deilse Yahudi, dnme veyahut onlarn ua
olmak lazmdr. 3- 33 dereceye ktktan sonra kimse istifa edemez, onu yok ederler. Sayn
hoca! Talebenize milli ruh alaynz. Hafiflik deil1492 diyecektir.
Cevat Rifat Atilhan'a

Timsal-i celadet, u Cevat Rifat Atilhan,
Mana-y ehamet, oluyor onda, drahan
(Cret) ve cesaret ve sebat sergisidir o
Kim yle ecaat eri? Yok, yle bir insan
Zatnda birikmi btn esrar- hamaset
Asarna bak! Onlar olur bunda nmayan
Bir yle hamaset ki, bulunmaz ei asla
Hasretkeidir dorusu, her zmre-i suc'an
Serhatlere an vermi olan biz ulu gazi
Hainlere atm idi cidden nice trpan
Trpand o, trpan yine her haine kar
Her trl hyanetlere olmakta o, volkan
Dmanlar bir hm- ilahi gibi arpar
Dman ki, onun uramam semtine vicdan
Her ma'rekenin nl alemdar- cesuru
Mutlak eder a'dasn makhur-u perian
Krk yl oluyor, grmede davasn hakkn
Baksan, ona mahsus gibidir sanki o meydan
Zira o, bu meydanda fedakr mcahit
Bazusu, bu davaya tar kudret- derman
Keskin klcndan daha keskin kaleminden
Yamaktadr dasna bin frtna tufan
Hakkn syrk seyfi, odur cephe-i hakta
Grdyse de az grd gzm byle kumandan
Baksan ona dtan, mtevaz ve basittir
Lakin onu andkta, olur dman lerzan
Haksz m bir i, hak ve hakikatten uzak m?
nler onu derhal, olarak azm-i hruan
Elhasl o, bir semboldr gerein artk
Aciz de Rza, syleyemez fazlaca, saman
1492
Atilhan, Trk Devletinin Yeniden nas, Yeni stiklal, 22 Aralk 1961, Nu: 53, s.7.
283
B. Yahudi Cemaatiyle Polemikleri

Atilhann Milli nklap dergisini yaynlamasna kadar olan srete, Yahudi cemaati ile
ilikisi sadece bir ticar anlamazlkla snrldr. Atilhan Yahudi cemaati ile kar karya
getirecek olay, bu derginin yaynlanmaya balanmasdr.
lk etapta dergi, iki Yahudi tarafndan CHP nezdinde ikyet edilmitir. Genel Sekreter
Recep Peker, bunun zerine zmir dare Heyeti Reisliine gnderdii bir yazyla, derginin
yayn hakknda kendisinin bilgilendirilmesini ve dergi yetkililerine de nasihat edilmesini
istemitir1493. Kendisine gnderilen cevapta, derginin sahibi Cevat Rifat ve yazarlarndan
Osmanolu Lemi ile grld ve her ikisinde de Hitlercilik veya antaj fikri olmad,
yazlarnn samimi duygulara dayand ifade edilmitir. Ayrca Cevat Rifat Beyin, derginin
Yahudi aleyhtar politikasndan vazgeecei ve sadece Avrupadaki Yahudi aleyhtarlna dair
haberlere yer vereceine dair sz verdii belirtilmitir. Yazda ayrca, dergideki Yahudi
aleyhtar tutumun amacnn, derginin sermayedar Osman Senai Bey ile bir iki arkadann
antaj yapmak ve bununla birlikte Yahudilerden para szdrmak olduu, Cevat Rifat ve Lemi
Beylerin de aldatlm olduklar dncesine yer verilmitir1494. Derginin sermayedar olan
Osman Senai Beyin de bir Selanik dnmesi olduu sylenmekteydi1495.
Ancak dergi, Yahudi aleyhtar yaynndan vaz gememi hatta yazlarn daha da
iddetlendirmitir. Bu gelime zerine Yahudi Cemaatinin stanbul dare Heyeti, duruma
areler aramaya balayacaktr. Hahambaln dergiyi yasaklatma ynndeki bu ilk
teebbsleri ise sonusuz kalacaktr. Cemaat, derginin reklam olur endiesiyle dergiye basn
yoluyla cevap verme yoluna gitmemitir. Cemaate gre bu sorunun zm hukuk deil,
siyasydi. Bu yzden Trkiye Hahambal Baveklete bavurma karar alacaktr. Bu
amala hazrlanan bir mektup Ankaraya gnderilmitir. Mektup, Trkiyede yaayan 100.000
Yahudi vatandan devlete olan sadakatini dile getirmekle balyor, Yahudilerin vatan
bildikleri Trkiyede kendi ileri ile megul olmaktan baka arzular olmadn vurgulayarak,
birka haftadr baz yayn organlarnda zellikle Milli nklapta dman bir kampanya
yrtldn ve toplumun Yahudilere kar tahrik edildiine dikkat ekiyordu. Mektuba,
Babakann okuyup deerlendirmesi iin Milli nklapn ilk iki saysndan birer nsha da
eklenmitir. Ancak Hahambalk, bu giriiminden bir sonu alamayacaktr1496.
Hahambaln bu giriimleri karsnda Atilhan da sessiz kalmayacaktr:
1493
BCA, 490. 01. 590. 40. 1/18.
1494
BCA, 490. 01. 590. 40. 1/1-2.
1495
BCA, 490. 01. 590. 40. 1/1-2.
1496
Levi, Trkiye Cumhuriyetinde Yahudiler, s. 111-112.
284
Bu gnk nklp ve bugnk adil hrriyet bize ok pahalya mal olmutur. Ve bu

satrlar yazan insanlar bu hrriyet urunda kan dkm insanlardr. Onlar kuru grltye
pabu brakmayacaklar gibi inklp Trk hkmetini ve adil Trk mahkemelerini
Yahudilere kulak asacak kadar zaif zannetmek de Yahudilerin Trkiyedeki son hsranlar
olacaktr. Efendiler! Filistinde deil, Trkiyedesiniz1497.
Atikva adl Yahudi gazetesinin yazarlarndan olan Sabetay Leon, bir dkknda
karlat Atilhana bir rportaj teklifinde bulunmutur. Atilhann brosunda gerekleen
rportajda Atilhan unlar syleyecektir:
Ben bir Antisemitim ve hep byle kalacam. Yalnz unu biliniz ki ben profesyonel
bir Antisemit deilim. Yani bunu para iin yapmyorum. Antisemit olmam iin kendime gre
nedenlerim var1498.
Konuma srasnda Atilhan, para iin Antisemit olmadn belirtmitir. Filistin
Cephesinde Yahudi casuslarn cezalandrmamas iin 250 bin Sterlin teklifi reddettiini,
1936da maddi durumunun iyi olmad bir srada da Alman Gav Later ve Krlo Hors'un 100
bin lira teklifini de geri evirdiini sylemitir1499.
Leona neden Yahudi dman olduunu anlatan Atilhan, tm Yahudilere dman
olmadn da vurgulamtr. Ayrca Milli nklap yaynlad sralarda bir general dostunun
araclyla Yahudiler ile barmak iin giriimde bulunduunu da ifade etmitir. Beiktata
bir gazinoda meydana gelen grmeye Trkiye Yahudi Cemaatinin nde gelenlerinden
saylan Marel Franko, Moris Faraci ve Di Hekimi Sami Gnzberg1500 katlmtr. Yaplan
grmede Atilhan, artk hibir ekilde antisemit yazlar yazmayacana dair sz vermitir.
Ancak Atilhan, bu szn verilmesine ve bar yaplmasna karn, 1940 ylnda urad iftira
olayndan sonra bu barn Yahudilerce baltalandn ileri srecektir1501.
Bu grmeye dair baka bir Yahudi kayna da bu liderlerin Atilhana para teklif
ettiklerini ve Atilhann da Nazizmin sona yaklatn grerek bu teklifi kabul ettiini
belirtmitir. Ayn kaynaa gre Atilhan, Yahudilere kar su ilediini kabul eden ve bunun
bir daha tekrarlanmayacan ifade eden bir mektup imzalamtr. Bu kaynaa gre mektup
stanbulda bulunmaktadr1502.
1497
Cevat Rifat, Yahudilerin Feryatlar, nklap, 1 Haziran 1933, S. 3, s. 11.
1498
Bali, Cevat Rifat Atilhan-I, s. 22.
1499
1500
Gnzberg, olduka faal alan bir kiiydi. 17 Eyll 1933 tarihinde Albert Einstein, Baveklete gnderdii
mektupta Almanyadan km olan krk profesrn Trkiyede almasna imkn salanmas konusunda ricada
bulunmutur. Bunlar herhangi bir devlet kuruluunda hibir cret talep etmeden bir sene sreyle almak
istemektedirler. Sami Gnzberg de bu ite arac olmak istemitir (BCA, 030. 10. 116. 810. 3).
1501
Ayn Yer.
1502
DA, 258/9 numaral, 18 Austos 1950 tarihli Byk Dou balkl belge.
285
Ancak, bu iki kaynak da verilen bilgiler asndan skntlar bulunmaktadr. Atikvann

haberinde, Atilhann Milli nklp dergisini yaymlad tarihlerde Yahudi Cemaatinin ileri
gelenleriyle grp, Yahudi aleyhtar faaliyetlerine son vereceine dair anlama yapt fakat
1940 ylnda urad iftira olayndan sonra anlamay bozduu iddia edilmektedir. Buradan
ortaya kan, Atilhann 1934-1940 arasnda Yahudi aleyhtar faaliyetlerini bir ekilde
durdurduu sonucudur. Ancak Celil Bozkurta gre Atilhan, 1934 ylndan sonra da Yahudi
aleyhtar yaynlarna devam etmitir. Atilhan, 1934te Dnya Nazarnda Yahudilik ve
Masonluk, 1935te Suzi Liberman ve 1937de yaymlad Masonluk Nedir?, neli F
ve Musa Da adl yaynlar iddetli Yahudi aleyhtar sylem iermekteydi1503.
srail Konsolosluunun raporunda, Atilhann Nazi hareketinin sonunun yaklatn
ngrdnden Yahudilerle anlama yapma gerei duyduu ileri srlmektedir. Yine
Bozkurta gre, grmenin yapld yllarn Milli nklapn yaymland 1933-1934
arasnda olduu dikkate alndnda, bu tarihin Hitlerin yeni babakan olduu ve Nazi
hareketinin yeermekte olduu yllar olduu anlalr. Atilhann bu tarihlerde Nazi
hareketinin akbetini grme kehaneti mantktan olduka uzaktr. Ayrca, Atilhann anlama
karlnda Yahudilerden ald iddia edilen rvet de salam kantlarla
1504
ispatlanamamaktadr . Bu tespitler, son derece doru gzkyor. Zira Atilhan, ileriki
yllarda da bu tr iddialar belki de bastrmak adna para peinde koan biri olmadn srarla
vurgulayacaktr. Bunda Hradam gazetesi sahibi Sinan Omur Beyi1505 de referans olarak
kullanarak unlar ifade edecektir:
Unutmadan unu syleyeyim ki, ben profesyonel yani para ile yaz yazan bir adam
deilim. Fikrimi ve peinden elli yldr kotuum idealimi satmam. Gazetem bana yaz creti
verirse bir tek satr yaz yazmam. Zavall Sinan Omur Bey, bana az ok bir tahrir creti
vermek iin eitli vesileler arad ve anlad ki ben para adam deil, Allah ve millet yolunda
savaan bir insanm1506
Bunlarn yan sra, Rfat N. Balinin, Trk Yahudi Cemaati nde gelenlerinden Di
Hekimi Sami Gnzbergle ilgili yapt bir biyografi almasnda, Gnzbergin evraklar
arasnda bulduunu syledii bir belgeden bahsetmektedir. Buna gre, Almanyada Nazilere
yaknlyla bilinen U. Bodung Verlag Yaynevi, Atilhann kendilerine gnderdii 8 Mart
1938 tarihli mektubuna verdii 22 Mart 1938 tarihli cevapta, Atilhann Yahudilerle olan
1503
1504
Bozkurt, Eserleri ve Fikirleriyle, s. 192-193.
1505
Kamber Rza Nasl Milyoner Oldu? balkl yazlarndan tr Sinan Omurun 7 ay hapis cezas almas
dolaysyla, Hradam gazetesinin idaresi 7 Aralk 1951den itibaren bir sreliine Cevat Rifat Atilhana
gemitir (Hradam, 11 Aralk 1951, Nu: 132).
1506
Atilhan, "Bu Grndnden ok Ciddidir. Millidir. Hayatidir", Hradam, 9 ubat 1960, Nu: 443, s. 4.
286
mcadelesinden vazgemesinin kendileri zerinde oluturduu hayal krklndan sz

etmitir1507. Eer mektup gerekse, Atilhanla Yahudi Cemaatinin yukarda bahsedilen
grmesinin bir mutabakatla sonuland ve Atilhann Yahudi aleyhtar yayn yapmaktan
vazgetii anlalmaktadr. Burada Bozkurtun tespitlerinin de isabetli olduu grlmektedir.
Bozkurtun kard sonuca gre bu grme, yukardaki kaynaklarn belirttii gibi Milli
nklapn yaymland 1933-34 tarihlerinde sz konusu olamaz. Yaynevinin Atilhana
gnderdii mektubun ve Atilhann 1930larda yaymlad son kitabn tarihine baklrsa, sz
konusu grmenin 1937nin sonu ile 1938in balarnda gereklemi olmas kuvvetle
muhtemeldir1508.
Trkiye Yahudi Cemaati, dier lke cemaatlerine nazaran Yahudi aleyhtar cereyanlara
kar mcadelede pasif kalmaktayd1509. Atilhann Milli nklap yaymlad tarihlerde
yabanc Yahudi basn, Trk Yahudilere tam destek vermi ve Atilhan aleyhinde de youn bir
karalama kampanyas balatmtr. Bunlar arasnda, Paristeki Yahudi toplumunun yayn
organlarndan Droit de Vivre, Londra Yahudi toplumunun nl yayn Jewish Chronicle ve
Msr Yahudi toplumunun nde gelen yayn organlarndan Laurore dikkat ekenlerdir. Bu
yaynlardan Jewish Croncle, Atilhann Almanya gezisine deinirken onun Nazilerden para
aldn iddia etmitir1510. Atilhan, bu gazetelerin iddialar iin, Yahudi propagandasnn
sefil, mfteri ve garazkr hcumlarnn her yerde birbirine benzedii yorumunu
yapacaktr1511.
srailin, 1948 Maysnda bamszln ilan etmesiyle balayan ilk Arap-Yahudi
savayla birlikte, ok sayda Trkiye Yahudisi srail saflarnda savamak zere Filistine
ge balamtr. Bu zamana dein, Atilhan ikna ederek susturmay deneyen Trkiye
Yahudileri, srailin bamszlyla balayan Arz- Mevuda g havasnda, Atilhanla basn
yoluyla ve daha aktan mcadeleye girmilerdir. Di doktoru olan ve sonradan sraile g
eden Eli aul, Atilhann Filistin Hadiseleri ve Trkiye1512 balkl bir makalesine verdii
cevapta, Atilhan rklkla ve Yahudi dmanlyla sularken, onu Hitlerin ra diye
nitelendirmitir. aul, Atilhann ad geen makalede anlatt Yahudilerin Filistin Cephesinde
yapt casusluk olaylar iin u ilgin savunmay yapmtr:
Mezkr yazda bahsettiiniz hadiseler 1914-1918 Birinci Cihan Harbi esnasnda
cereyan etmitir. Malumunuz vehile o zaman bugnk erefli Trkiye Cumhuriyeti yoktu.
1507
Bali, Sarayn ve Cumhuriyetin Diibas Sami Gnzberg, Kitabevi Yay., stanbul 2007, s. 174-175.
1508
1509
1510
Levi, Trkiye Cumhuriyetinde Yahudiler, s. 115-116.
1511
Cevat Rifat, Dman Saflarnda, Milli nklap, 15 Haziran 1934, S. 4, s. 2.
1512
Atilhan, Filistin Hadiseleri ve Trkiye, Sebilrread, C. 1, Haziran 1948, S. 3, s. 45,46.
287
Osmanl mparatorluu vard. Binaenaleyh Filistin Hadiseleri ve Osmanl mparatorluu

diye bir balk yazacanz yerde Filistin hadiseleri ve Trkiye baln daha muvafk
grdnz. nk gayeniz Yahudi dmanl yapp eski ve yanl hadiselere, gnn mevzuu
manzarasn vermektir1513.
Atilhan, Eli aulun bu yazsna, Sebilrreadta yazd Yahudi Kstahl
balyla cevap vermitir. Szn ettii Yahudilerin casusluk olaylarnn ahitli, ispatl ve
harp ceridelerinde yazl olduunu vurgulayan Atilhan, u sert aklamay yapmtr:
Ey bezirgn dii! Osmanl mparatorluu dediin nedir? O imparatorluun
evlatlar, Anadolu ocuklar, bugnk neslin babalar deil midir? mparatorluk veya
Cumhuriyet, bunlar birer idare eklidir. Her ikisinde de millet ayn millettir, ayn milletin
evladdr. Drt sene sren Birinci Dnya Savanda be on cephede birden harikalar yapan
kahraman Trk ordusuna en rezilane ve alaka, nankrce yaplan cinayetlerin, casusluklarn
bu kadar kstaha itiraf, Trk milletine kar yaplan en byk hakarettir. Bu zmir
bezirgnna bu cretkrl veren nedir? Filistindeki Siyonist ekyas m? Bu nankr Yahudi
unu zihninden karmasn ki, buras Filistin deil, Trkiyedir; erefli, ehametli Trk
milletinin diyardr1514.
Eli aul, Atilhann bu aklamalarna 5 Eyll 1948 tarihli alom gazetesinde son kez
cevap vermitir. Atilhan Trkiyenin ilk profesyonel Yahudi dman diye niteleyen aul,
Filistindeki Yahudi casusluunu yalanlam, Atilhann bu iddialarnn hibir tarih kitabnda
yer almadn ve Osmanl ordusunu gney cephesinde malup edenin Yahudiler deil,
alaka ve haince onu arkadan vuran Araplar olduunu ne srmtr1515.
Atilhann Yahudi aleyhtar faaliyetini, hukuksal yollardan veya kendi iddiasna gre
rvetle engelleyemeyen Yahudi Cemaati, Atilhann kitaplarn toptan satn alarak piyasadan
kaldrma yoluna gitmitir. Bu konuda Yahudi i adam Eli Burlann Atilhann kitaplar baslr
baslmaz kitaplardan toplatarak imha ettii sylenmektedir1516. Atilhann baz kitaplarn
yaymlayan stn Eserler Neriyatn sahibi Bedri Arkk de bunu dorulamtr. Arkk,
stanbuldaki srail Bakonsolosluuna yapt bir ziyarette, srail Devletine sempati
beslediini dile getirmi ve 1947 ylnda yaymlad Filistin Cephesinde Yahudi casuslar,
Suriyenin Mataharisi Simi Simon adl kitabnn elinde bulunan yaklak 2000 saylk
stokunu ad geen konsoloslua satmay teklif etmitir. Arkk, grme srasnda, Atilhann
1513
Eli aul, Balattan Bat-Yama, (Yay. Haz. Rfat N. Bali, Birsen Talay), letiim Yay., stanbul 2000, s. 166-
168.
1514
Atilhan, Yahudi Kstahl, Sebilrread, C.1, Austos 1948, S. 10, s. 159.
1515
Eli aul, Balattan Bat-Yama, s. 185-187.
1516
288
daha nce yaymlanm kitaplarnn byk ounluunun Yahudi Cemaati ileri gelenleri
tarafndan toptan satn alnarak imha edildiini belirtmitir1517. Atilhan da Yahudi Cemaatinin
baz kitaplarn toptan satn alarak imha ettiklerini sklkla dile getirmitir1518 . Bunun zerine
bir tedbir olarak okuyucularn bu hususta uyaran Atilhan, kitap siparilerinin dorudan
kendisine yaplmasn istemi ve kitaplarn cret mukabilinde okuyucu adreslerine
postalamtr. Atilhan, kitap yaymlarn 1950 ve 1960l yllarda youn olarak devam
ettirmitir.
1950lerin banda Yahudi Cemaatine seslenen Yahudi basn, Atilhanla mcadelede
yetersiz kalmaktayd. Trk Yahudi toplumu ve Hahambalk da benzer bir tepkisizlik
iindeydi. Atilhann yaynlarna kar Hahambaln tepkisizliini eletiren stanbullu bir
Yahudi, Dnya Yahudi Kongresine (WJC) bavurarak Yahudi aleyhtar yaynlarn
yasaklatlmasn isteyecektir. Bunun zerine, Trkiye Hahambalnn grne bavuran
Kongre, Hahambaln, Atilhan ve benzeri Yahudi aleyhtar yazarlarla mcadele etmede baz
hallerde hibir imkna sahip bulunmadn ve resmi makamlar nezdinde yaplabilecek
giriimlerin de zaten yapldna dair mitsiz bir cevap almtr1519. Ancak yine de,
Hahambaln resm makamlar nezdinde yapt ikyetler tamamen sonusuz
kalmayacaktr. Atilhann 1950de yaymlad slam Saran Tehlike ve Siyonizm ve
1955te yaymlad slam Saran Tehlike Siyonizm ve Protokoller adl eserleri, bu
giriimlerin ardndan hkmet tarafndan toplattrlmtr. Bunda da gizli ellerin rolne
deinen Atilhan, ktphanelerden bile kaldrlan kitaplarna ulamak isteyenlerin Sinan
Matbaasndan temin edebileceklerini belirten bir ilan hazrlamtr1520. Tm bunlara ramen
Atilhann Yahudi aleyhtar yaynlar lmne dein devam edecektir1521.
IV. ATLHANIN TRKYE CUMHURYET KTDARLARINA

BAKII
A. Tek Parti daresi
Atilhann nn zerindeki salvolar Tek Parti ynetimindeki idaresi yannda,
zellikle nnnn kiilii zerinde younlamtr. Atilhann iddialarna gre bunun
balang noktas da nn ve onun gibi baz ahslarn Milli Mcadelede hibir katklar
1517
DA, 258/9. 28 ubat 1951 tarihli Affaire Cevat Rifat Atilhan balkl belge.
1518
Atilhan Farmasonlar, s. 189; Atilhan, Trk te Dmann, s. 227.
1519
Bali, Cumhuriyet Yllarnda Trkiye Yahudileri, s. 34.
1520
Hradam, 20 Ekim 1950, Nu: 14.
1521
Bali, Cumhuriyet Yllarnda Trkiye Yahudileri, s. 34.
289
olmad halde, Cumhuriyet kurulduktan sonra birer kahraman olarak ilan edilmeleriydi. Bu
iddia, Atilhann hemen tm yazlarnda satr aralar da dhil olmak zere dile getirilmitir.
Atilhann nn hakknda syledii tek olumlu sz, onun Trkiyenin kinci Dnya Sava
srasnda d politikada taknd tarafsz durumu salamasdr1522. Daha nceki blmlerde
Milli Mcadele anlatlrken, Atilhann nn ile ilgili sylemlerine deinilmiti. Burada ise
nn ve Tek Parti dneminin Atilhan gznde sahip olduu iz dmlerden bahsedilecektir.
Ancak burada dikkat edilmesi gereken konu, Atatrk ile ilgili dorudan eletiri
yapmayan/yapamayan Atilhan, Tek Parti iktidarn bir btn olarak deerlendirmekte ve tm
eletirilerini nn zerinden yapmaktadr.
Atilhan, daha nce de belirtildii zere Lozan konusunda, nceleri nny esiz
kahraman gibi grrken, sonradan nn hakknda yapaca eletirilerde Lozan onun
aleyhinde delil olarak kullanacaktr. Atilhann gznde nn, bir diktatrdr, Tito tarz
liderlikten fazlasyla holanan bir ahsiyettir. nnzmin ileride Kemalizmi lavederek
gelme ihtimali vardr. smet nn, Tito gibi liderlikten holanan bir ahsiyettir. Bazlar
komnist olduunu ileri srerlerse de bu doru deildir. Fakat o, mthi bir din dmandr
ve Allahn ismini dahi anmaktan nefret ve ikrah duyar. Onun bu hareketini, komnistliine
deil de Farmasonlua, Siyonizme bal oluuna atfetmelidir.1523 nn, Atilhana gre
Kemal Paa gibi demokratik deildir, olamamtr da zaten1524. Milli ef, 1941 senesinde
kurulan Yksek Tahsil Kampnda rencilerin dile getirdikleri ikyetler zerine onlara kar
sert bir slup kullanr ve Eekolu eekler, sizi sngye takp efzunaskeri gibi srmeli
demitir1525. Ayrca smet Paa'nn Lozan'daki saysz hata ve kusurlarn yzne vurmu olan
Hseyin Cahit Yaln, onun nefretini kazanm ve bir mektup olay (Aahann mektubunun
yaynlanmas) dolaysyla mahkemeye verilmesi nn iin frsat olmutu. O gn trenin
hareketinden biraz evvel istasyonda koluna girdii mahkeme reisi Topu hsan'a; Cahit'i as.
O kafas ezilecei mutlaka as! deyip durmutu. O gn tekrar tekrar adeta emir verir gibi ayn
eyi syleyen smet Paa, gazetecileri daraacna gtrecek bir su bulamad iin
asamayan Topu hsan'a kanl dman kesilmiti. Nitekim bu kindar paa, ksa bir zaman
1522
Atilhan, Bu Derin Gaflet, Hradam, 9 Haziran 1959, Nu: 374, s. 4.
1523
1524
Bu konuyla ilgili olarak Yakup Kadrinin naklettii bir olay anmsamak durumundayz. Bir gn Mustafa
Kemal, kendisinden farkl dnen bir kk memurla tartmaktadr. Sert ve sinirli bir tonla konuuyor ve ara
sra elini masaya vuruyordu. Muhatab ise bundan hi alnmam gibi grnyor, sknetle inadnda srar
ediyordu. Biz ona acyorduk. stikbalini tehlikeye dm sanyorduk. Hlbuki bu kk memur, bu hadiseden
birka ay sonra yksek bir vazifeye tayin edildi. Ondan sonra da mebus oldu. Zira Atatrk, bunun inatlna
kuvvetli bir karakter manas vermiti (Murat Belge, Mustafa Kemal ve Kemalizm, Modern Trkiyede
Siyas Dnce, C. 2, letiim Yay., stanbul 2001, s. 39).
1525
"Eekolu Eekler", Hradam, 28 Aralk 1951, Nu: 137.
290
sonra Yavuz-Havuz Davas ile onu delie tkmasn ve harcamasn da bildi nn

kahraman ve Lozan Zaferi sahibi devletl smet Paa hazretlerinin bir trl astramad
Hseyin Cahitin yzne imdi nasl bakabildiini ve nasl badatklarn merak etmemek
mmkn deil1526
Atilhana gre nn, tekrar iktidar mcadelesine girdii dnemde bile ahde vefa
hislerinden yoksun biridir. Muhterem smet Paa Hazretleri! Giritiiniz bu siyas
mcadelede arkadalarnz kimlerdir? Zat- devletleri ki sizden evvel koa koa, genliklerini
ve istikballerini ayaklar altna alarak milli savaa itirak etmi, fedakrlklar yapm, kan
dkm, zaferler kazanm, vatana hizmet etmi milli mcadele kahramanlarndan ka kiinin
elinden tuttunuz? Ve imdi bu gibi ahsiyetlerden ka insan arkanzda vardr?1527 Atilhana
gre, Milli Mcadelede zerre kadar hizmetleri gemeyip de devletin ynetiminde sz sahibi
olan bu insanlar birer inkrcdrlar. Bir maher gnnn ilah kyam gibi ayaklanan
Anadolu Mslman Trknn vcuda getirdii Milli Mcadele harikasnn btn an ve eref
hisselerini alan ve on binlerce Mslman ehidinin mezarlar zerinde saltanat kuran bu
adamlar, Allah, lm ve hesap gnn hi hesaba katmadan btn bu ehit yetimlerinin,
btn samimi milli kumandanlarn ve bu uurda Allah rzas iin alan Trk ocuklarnn
hak ve ereflerini inkr edecek kadar kk insanlardr.1528
Atilhan, CHP iktidar iin Yirmi be yl gayri meru saltanat srm olanlar1529
derken, bu dnemi Moskof tan daha zalim olarak vasflandrmtr1530. O, genel olarak Tek
Parti sistemini eletirirken, Rus tipi ynetime olan paralelliklerine atfta bulunacaktr.
Moskova tipinde dar bir devletilik sistemi ile bir milleti lme ve iflasa gtren bu
adamlarn idaresizlikleri de akllar durduracak kadar byk ve caniyanedir1531 Bu dnem
yle iddetli geecektir ki ortaya koyduu sistemin yansmalar uzun mddet toplum
bnyesinden silinmeyecektir. Hatta Trk toplumunun gnmzdeki yozlam yaps, bu
dnemde yaplan hamlelerin birer sonucu olacakt. Bugn henz bu kanl saltanatn sine-i
millette at yaralarn tedavisiyle urayoruz. Bu, kolay kolay geecek ve iltiyam bulacak
bir yara deildir. Onun madd ve manev tahribatn ancak asrlar tedavi edebilir1532
1526
Atilhan, "Siyaset Denilen u Dneklie Bakn -Hseyin Cahidi nn Nasl Astracakt", Hradam, 21
Kasm 1950, Nu: 23, s. 1-2.
1527
Atilhan, "Tarihi Perde Alyor mu?", Hradam, 8 Mays 1959, Nu: 365, s. 4.
1528
Atilhan, "Esaret Zincirini Paralayan Bu Millet", Hradam, 25 Eyll 1950, Nu: 7, s. 2.
1529
Atilhan, stibdat Bir Daha Asla Hortlayamaz, Hradam, 16 Kasm 1951, Nu: 125, s. 4.
1530
Atilhan, Mazi Behemehl Tasfiye Edilecektir, Hradam, 13 Kasm 1951, Nu: 124, s. 1.
1531
Atilhan, "Bu Yamaclar Gruhunu Tarihin Lanetine Terk Etmek Ne Kadar Fecidir", Hradam, 31 Ekim
1950, Nu: 17, s. 2.
1532
Atilhan, "Vicdan Hrriyetine Zincir Vurulmaz", Hradam, 14 Mart 1952, Nu: 159, s. 4.
291
Atilhan, kltrel alanda yaplan soysuzlatrma faaliyeti yannda CHPnin milletin

servetini aldn da iddia etmitir1533 Yine Atilhana gre, ki paralk mahalle ocuklarnn
altna yirmi bin liralk lks otomobiller eken zmre saltanat ordumuza yaral ve hasta
tayacak bir tek motorlu vasta alm deildir. Onlarn Trk Ordusuna yaptklar fenalk ve
ordunun kesesinden aldklar milyonlar ve reva grdkleri tahribat Vorolof bile kyp
yapamazd1534 Tek Parti, Atilhana gre milletin z servetini gstere gstere arm, yurt
dna karmt1535. Atilhann iddialarna gre nn, ard servetlerle kendisini ve
ailesini muazzam ekilde zengin hale getirmiti. Devr-i sabk bu gidile devr-i lahik olmaya
namzettir.1536 Atilhan, yine bu konuda anlatt ilgin bir olayda, silah arkada ve dostu
Mustafa Mecdi Bulcann nn eliyle Makbule Hanmdan boandn, Atatrk tarafndan
verilen bir kasann da yine nn tarafndan ortadan kaldrldn vurgulamaktadr1537.
Tek Parti idarecilerinin msrif davranlar, servetlerin yama edildii phelerini de
kuvvetlendirmekteydi. 8 Aralk 1950'de Zonguldak Milletvekili Fuat Baol, verdii bir
takrirde, CHP'lilerin iilerin paralaryla gece dzenlemelerine deinmi, Rak bolluundan,
meze bolluundan ziyan olmasn diye oraya gelen CHP'lilerin balarn bile rak ile
ykamalarndan bahsetmiti1538. Bunun yan sra Atilhan, yneticilerin tm yaptklarn
inkr eder bir tavrda olmasn da iddetle eletirecektir: Derebeyler partisinin umumi
ktibi, zerinde oturduklar Halkevleri ismindeki muhteem saraylarn ellerinden alnmas
ihtimaline kar: Bizler adrda da olsa erefli muhalefet vazifemize devam kararndayz
buyurmulardr. adrda vatan vazifesi grmek! Ne byk zevk ve ne anlatlmaz bir fazilet
rneidir. Bu bykl, bu feragati, bu fazileti eer vaktinde gstermesini bilseydiler bu
adamlar, yirmi be senelik mutlakyet devrinin mutlak salahiyetleri ve geni imknlar ve
nehirler gibi israf edilen milli servetler sayesinde Trkiye imdi arkn Amerikas, incisi ve
mamurelerin mamuresi olurdu1539
Atilhann Tek Parti ynetimini topa tuttuu konulardan biri ve belki de en nemlisi,
CHPnin Laiklik politikas ve bu politikann topluma yansmalaryd. Atilhan, her eyden nce
din inan ve yaayn dokunulmamas gereken bir alan olduunu savunmutur. stiklal Harbi
yllarnda din ve din adamlarndan destek alndn vurgulayan Atilhan, gelinen noktada
1533
Atilhan, "Eyvah ki Bu Bazicede Yine Millet Yand", Hradam, 30 Ekim 1951, Nu: 120, s. 4.
1534
Atilhan, "Zulm Hortluyor", Hradam, 26 Haziran 1951, Nu: 85, s. 4.
1535
Atilhan, "Millet Katillerinin Byk Gnah", Hradam, 3 Ekim 1950, Nu: 9, s. 1-2.
1536
Atilhan, "Millete Servetinizin Hesabn Veriniz", Hradam, 8 Ocak 1952, Nu: 140, s. 4.
1537
Atilhan, "Yama ve ekavet Devri", Hradam, 10 Temmuz 1951, Nu: 88, s. 4.
1538
Atilhan, "Bu Saltanat Devrilmedike ve Bu Kafalar Kopmadka Hibir nklap Gerekleemez", Hradam,
15 Aralk 1950, Nu: 30, s. 1-2.
1539
Atilhan, "Bu Fazileti Zamannda Gstermi Olsaydnz Harap Vatan Bir Mamure Olurdu", Hradam, 22
Eyll 1950, Nu: 6, s. 1.
292
bak asnn tersine dnmesinden yaknacaktr: unu hatrlayalm: stiklal Harbi balarken
biroumuz, balarna sark sararak, srtlarna cbbeler giyerek masum halk bu ekilde
davaya davet etiler. Minberlere ktlar, hutbeler okudular. Her tarafta, her camide kurtulu
dualar okuttular. Milli Mcadele, Allah'n inayetiyle kazanld. Hemen dava tamamen aksine
dnd ve dmana ektiimiz kl ile bu defa kendi bindiimiz dal kestik. Otuz senelik bir
istibdat insanlara Allah mefhumunu unutturdu ve Rahman'a secde etmesini gururlarna
yediremeyen baz soysuzlar, on paralk menfaat iin fanilerin nnde rka vardlar.1540
Atilhan, ska tekrar edilen irtica konusuna da son derece tepkilidir. Hilafet istemenin
bile gelinen artlarda mantkszln imal bir ekilde vurgulayacaktr Artk byle bir
hayalden vehme kaplmaya lzum kalmamtr. Trk'n alt yz milyonluk slam camias
iinde Hem de bir kuvvet olarak tarih sahnesindeki vazifesini almaya namzet bulunduu bu
srada prestij namna bir ey kalmamtr. Hilafet deil ya, balarmza tu taksak artk dnp
yzmze bakacak yoktur. O halde bu mevzuyu ileri srerek fikirlere, kalemlere, vicdanlara ve
cemiyete zincir vurmaya kalkmak kadar kendi aleyhlerine kacak baka bir nispet tasavvur
bile edilemez Meclis-i limiz byle bir kanunu imal ettii bir srada (163. Maddeden
bahsediyor) yeni ngiliz hkmdar hametli kralienin Allah adyla ie balamas ve dinin ve
Protestanln hamisi olduunu ilan etmesi hayli ibret verici, ahane bir misal ve bize ilah bir
cevap olmutur.1541
Dinin siyasete alet edilmesi gibi bir konunun CHPliler tarafndan da yapldn, hatta
gelinen noktada ba kabul edilen baz kimselerin dahi Celal Bayara atf var1542- dini ne
derece suiistimal ettiklerini vurgulayan Atilhan, unlar syleyecektir: stiklal Harbi
balarken bir azdan tekbir ve tehlil getirmeler, yzlerce sarkl din adamn ileri srerek
milleti aldatmalar, abdestsiz namaz klmalar ve halka dindar ve faziletli gzkerek ikbale
ykselmeler ve emellerine nail olunca da mukaddesat namna ne varsa hepsine topyekn
hcum ve tarihi, ecdad inkr Mabedlere tasarruf, evlere tasarruf, mezarlara tasarruf ve
topyekn millete tasarruf Ekseriyet-i mutlaka biliyor ki, bunlara verilen tek rey
mukaddesata, tarihe ve milli vicdana sklan bir kurundur. Ancak sahibinin barn deler
geer1543 Atilhan, esasen CHPnin de DPnin de dini siyasete alet ettiklerini
vurgulamaktan kanmayacaktr. Son taktikleri milletin birka felakette tecrbe edilmi
1540
Atilhan, "Demek ki Demokrasi De Bir Hayal Oluyor", Hradam, 12 ubat 1952, Nu: 150, s. 4.
1541
Atilhan, "ktidar Yanl Yollardadr", Hradam, 19 ubat 1952, Nu: 152, s. 4.
1542
Atilhana gre ttihat Celal Bayar, bana sark sarp, srtna cbbe giyip, sakal salverip, elinde tespih
Galip Hoca mstear ismiyle Egede dolaarak halk kendi maksatlar iin kazanmaya almt. Yine Celal
Bayar, millet bir zafer kazanp da istiklale kavutuktan sonra slama ve onun kanunlarna silah ekmiti
(Atilhan, stiklal Harbinde Sarkl Kahramanlar, s. 25, 27).
1543
Atilhan, "Asaletsiz, Adi ve Kaba Propagandalar", Hradam, 21 Eyll 1951, Nu: 109, s. 4.
293
olan halis ve mmin hislerine ilticadr. Bunun iin kimisi tekkeleri atklarn, kimisi de ezan
Arapa okutturduklarn ileri srerek milleti tavlamaya, reylerini avlamaya
balamlardr1544
Atilhana gre zellikle CHP kanadndaki ahslar, gelinen bu noktada nklap
Softal yapmaktadrlar. nklap kamusumuza Sayn Adnan Menderes bir kelime hediye
ettiler ve muhakkak ki milletin gnlnde bir ferahlk ve sevin dourdular. Bu, kendileri iin
hayra ve memleket iin selamete alamettir. nklap softalar imizde bir zmre tredi.
Sermayeleri nklapn grnmez medlulne dalkavukluk etmektir. Sayn Bavekilin inklap
softalar dedii herifler Bu heriflere gre milliyetilik, faistlik, Nazilik ve Turanclktr.
Mslmanlk 1364 yl evvelki llerin karanlk tekkeleri ve irticadr. Ahlk ve anane bunlara
gre modas gemi metalardr. Dava diye ne srdkleri inklaplarnn doktrinlerini sayp
dkemez ve mdafaa edemezler. Adonay a taparlar ve Allah diyen azlara saldrrlar. Hakk
brakp batl mdafaa ederler. nk menfaatleri ondadr1545.
Atilhan, 31 Mart Olayn anlattktan sonra dini siyasete alet etmenin kknden nne
geilmesi iin bir tavsiyede bulunmutur. Buna gre Askere gelmi delikanllara hurafe ve
batllardan, srailiyattan azade din ve ahlk dersi vermeli, mekteplerde bu mevzua kymet
vermeli, tek kelime ile dini siyasete alet etmek alaklndan uzaklalmaldr.1546
nklaplarn tehlikede olduunu, irticann halen kendisini muhafaza ettiini belirtenler
hakknda Atilhan unlar dile getirecektir: nklabn tehlikede olduu yaygarasn koparan
ve ahvalin nezaketini kollayarak hibir zaman kklemesine tahamml edemeyecekleri
hrriyetin meyvalarndan milletin istifade etmemesine almaktadrlar. Menfaat ve
ihtiraslarnn tufannda bomak istedikleri tek mevzu hakiki hrriyettir Bunlar Yahudi ve
Farmasonlarn anlad manada bir demokrasinin rtkanlardr Bunlara soruyoruz:
nklabn hangi noktas ve hangi faktr tehlikededir? apkay kaldrp fes mi giydik,
Latinceyi kaldrp Arapay m kabul ettik? Kadnlarmz arafa m soktuk? Ylba gecesi
mstesna kahkahalarn radyolarda dinlediimiz yar plak, barlar ve meyhaneleri dolduran
kadnlara m hcum ettik? Hi biri deil mi? O halde sizin bu millete stiklal Savalarnda
meydana getirdii harikalara mkfat olarak verdiiniz baka bir inklap misali var da onu
tehlikede gryorsanz izah etmeniz lazmdr.1547
Oysa Atilhana gre slamiyet, laiklii iermekteydi ve bu yzden bir irticadan
bahsetmeye gerek yoktu. Dinimizde Ruhbanlk olmad iin tamamyla laiklik vardr.
1544
Atilhan, "ren Manzara ve deolojiler", Hradam, 11 Eyll 1951, Nu: 106, s. 3.
1545
Atilhan, "nklap Softalar", Hradam, 13 ubat 1951, Nu: 47, s. 1-2.
1546
Atilhan, "Dmann Deimeyen Siperi", Hradam, 15 Ocak 1960, Nu: 436, s. 4.
1547
Atilhan, "nklap Tehlikede mi?", Hradam, 12 Ocak 1951, Nu: 38, s. 2.
294
Laiklii dinsizlik olarak anlatanlar Yahudi ve Farmasonlardr.1548 Buna gre toplumda ska
yaplan laiklik vurgusu da aslnda Yahudilik ve Masonluk zihniyetinden kaynaklanmaktayd.
Fransz htilali'nden sonra btn gizli cemiyetler ve yer alt gruplar Yahudinin idaresiyle
baz hkmetleri derece derece din ve milli ilerden uzaklatrmakta ve din ilerini sadece
camiler ve kiliselere inhisar ettirmektedirler.1549 nl Mason dergisi Acaciadan alnt yapan
Atilhan, masonlarn siyas rollerinin balcasnn dinle mcadele ve Laik devlette demokrasiyi
mdafaadan ibaret olduunu belirtmekteydi1550. Yine Acaciaya gre, Din aleyhine
mcadele, dini devletten ayrdktan sonra halledilecektir1551. Bir Mason kaynana
dayandrd iddiasna gre Atilhan, Her Mason kendisini laikliin bir misyoneri saymaldr.
masonlar milli hareketleri laiklik istikametine doru sevk etmekle mkelleftirler. lk
mekteplerde din derslerinin bask altnda tutulmas hususlarnda tesirlerde bulunmakla
muvazzaftrlar.1552
Dolaysyla Atilhan, yukardaki bilgiler nda lkede yaplan din dmanln
yabanc glere dayandrmtr ve bu konuda Tek Parti ynetimi alet olmutur. Ve Halk
Partisi devr-i istibdadnda bu din dmanl tarihte grlmemi, tetkiklerime,
mahedelerime dayanarak katiyetle ve peinen bildireyim ki, bizdeki din dmanl baz
nasipsizlerin hidayet ve imandan mahrum insanlarn inanarak peinde kotuklar bir dava
deildir. Bizdeki din dmanl, bu memleketin zenginliine, satvetine ve evketine gz
koymu olan malum dmanlarmz nam ve hesabna yaplmaktadr ki, iin asl feci taraf da
budur1553. Yine Atilhan bir yazsnda, bu yabanc glerin lkede dinsizlii organize
ettiklerini ve adeta dinsiz bir toplum meydana getirdiklerini, propagandann ahsi olmadn
ve evrensel ayann olduunu ifade etmeye almtr1554.
Gazetelerde de baz yazarlar tarafndan halkn din inan ve yaay tarzlar iddetle
eletirilmitir. Bunlardan birisi de Ahmet Emin Yalmandr. Atilhana gre Yalman, 12 Mart
1951 'de Vatan'da, stiklal Savalarnn temellerinin atld Konya ve memleketimizin
kurtulu davasna btn ruhuyla katlan Konyal'ya saldrd. Buna gre, Konyallar fes
giymek, taaddd- zevcad istemek, hlasa bizim inklap sandmz baz kaytlarn
kaldrlmasn istemiler Amerika gibi yz yirmi katl binalar ve dnya servetiyle
medeniyetini nefsinde toplam bir memlekette balarna fes giymi, ayaklarna alvar
1548
1549
1550
1551
1552
Atilhan, "Farmasonlarn Yeni Taktik Faaliyetleri", Hradam, 11 Mays 1951, Nu: 72, s. 2.
1553
Atilhan, "Halledilmesi Elzem Mesele: Vicdan Hrriyeti", Hradam, 11 Austos 1959, Nu: 391, s. 4.
1554
Atilhan, "Fahri Aaolu'nun Meclis'te Yapt Teklifin Akisleri", Hradam, 28 Austos 1959, Nu: 396, s. 4.
295
geirmi ikago ve Nevyork sokaklarnda develer stnde geit resmi yapan insanlara kimse
ses karyor mu?1555
Atilhan, Tek Parti tarafndan Trk kadnna dayatlan din ve milli olmayan kyafet
tarzlarn da sert bir dille eletirmitir. Sarlar lp yumurta gibi meydana km, yar
bacaklarn rtmeyen dar bir pantolon giyen ve gslerinin yars ile enselerinin drtte
akta, insan ehvetini kamlayan zppe ve dejenere kyafetli gen ve gzel kzlar daha m
medeni, daha m cazip? Bunlarn douracaklar ocuklardan memleket ne fedakrlk, ne
fayda grr?1556. Ve sonra fuhun sokaa tat, kadn elbiselerinin insanlarn btn
behim hislerini ayaklandracak kadar irkefletii ve alenen hayszca ayp yerlerini ayan
beyan aa vurduu bir srada bunlara gz yumarak ihtiyar bir kadnn arafn ve bir iki
Mslmann bana geirdii bereyi mesele edip vaveylay koparan insanlarda zerre kadar
hsnniyet tasavvur edilemez1557. Ancak Atilhan, din inanlar gerei giyinen kadnlara
da bir uyar yapmadan geemeyecek, dindarlarn saldrlara uramasnn nn alabilmek
adna bu uyary yapacaktr: Milliyetiler mdafaada, beynelmilelciler daima taarruz
halinde. Trk susmu, Mslman ismini maske etmi Yahudi hcum halinde dehet sayor.
Bizim cephenin btn partilerdeki milliyeti ahsiyetlerin tutacaklar dal, gvenecekleri
mesnet yok. Dnen dolaplardan bihaberiz. Tekilatsz ve dank bir haldeyiz Trk
hanmlar, araf iki paradan ibarettir. Birletiriniz, yeldirme ekline sokunuz, bakalm o
zaman ne diyecekler? Atilhan vaizlere de uyar yaparak, araf yerine daha gzel, daha
milli bir kyafet seelim ve minberlerde dikkatli olalm. Zira dmanlarmz ok ve
amanszdrlar. diyecektir1558
Atilhan, Tek Parti ynetiminin sona ermesini ortaya konulan bir mcadelenin sonucu
olarak deerlendirmemitir. Temel sebebi, Avrupada meydana gelen demokrasi hareketlerine
balam, Trkiyedeki gelimeleri de srecin doal sonucu olarak nitelendirmitir1559.
B. Adnan Menderes ve Demokrat Parti

Dnem itibariyle ou insan gibi Atilhan da balangta yeni iktidardan umutluydu1560.
Ancak DPnin son zamanlarnda yazm hayatnda olduka temkinli olmay tercih etmitir1561.
1555
Atilhan, "Aziz Milletimize", Hradam, 21 Mart 1951, Nu: 57, s. 2. Atilhann Amerikada bahsettii bu
geit resmi Masonik bir trendir.
1556
Atilhan, "nklaplar Soysuzlatrmayalm", Hradam, 11 Eyll 1959, Nu: 400, s. 4.
1557
Atilhan, "Tehlikede Olan nklap Deil, Milletin Mukadderat ve Vicdan Hrriyetidir", Hradam, 1 Aralk
1950, Nu: 26, s. 2.
1558
Atilhan, "Trk Hanmlar, Anneler, Trk Hemireleri Ltfen Dikkat", Hradam, 24 Nisan 1959, Nu: 361, s.
4.
1559
Atilhan, "Trkolu Dikkatli ve Basiretli Ol!", Hradam, 8 Nisan 1960, Nu: 458, s. 4.
296
Ona gre, Demokrat Parti, ne programnn fevkaladeliinden, ne dayand doktrinler ve

umdelerin azamet ve isabetinden dolay iktidara gelmi olmayp, sadece talihin, tesadfn ve
hepsinden ziyade yirmi yedi senelik keyfi zulm ve istibdat idaresinin tazyikinden bunalm bir
milletin top yekn nefret ve istikrahnn bir neticesi olarak i bana gelmitir.1562
Atilhann DPyi eletirdii en nemli nokta, iktidar kadrolarnn yine CHPlilerden
olumas ve yeni kiilere frsat tannmamas olmutur1563. DPnin baa gelir gelmez CHPden
hesap sormadn sert bir dille ifade eden Atilhan, unlar belirtmektedir: Milletin umumi
nefret ve laneti ile bamzdan zorlukla defolup giden mtegallibeler saltanatnn tannm
insanlarna byk byk vazifeler vermek gibi efkr- umumiyenin asla hazmetmeyecei ve
affetmeyecei yollara bile gidilmitir. ktidar partisine mensup insanlara sorduk, dediler ki,
Btenin yzde ellisi Milli Mdafaaya, yzde krk memur ordusuna tahsis edilen, akla dolu
bir btenin ancak yzde be veya onuyla ne i grlebilir? Ve mevkilere nereden insan
bulunabilir? Adamnz yoksa niye iktidara geldiniz?1564
ktidarn eski kadrolara mdahale etmemesinden yaknan Atilhan, zmirde iken sivil
polislerin peine taklmas ve takibata maruz kalmasndan bahsetmekte ve buna sitem
etmektedir1565 1947'de Beikta'ta verdii bir konferansta ise Bir milleti talihin maks
istikametlerine sevk ederek onlarn maddesini ve manasn, mazisini ve tarihini berbat eden
diz boyuna kadar mesul ve gnahkr bir zmreyi ikiye blp bir ksmn iktidarda brakmak
ve tekisine muhalefet rol vermek tarihin hibir devrinde ve dnyann hibir tarafnda
grlm ve iitilmi facialardan deildir.1566 diyecektir. Konferans dinleyen Halk
Partisinden bazlar da Atilhann bu szlerini alklamlardr. Esasen Atilhan, iktidar
deiikliinin sadece grntden ibaret olduu kanaatindeydi. Ona gre bir kayk kavgas
Hoca Aliyi sandalyeden kaldrp Ali Hocay sandalyeye oturtmutu.1567 Eski kadrolarn
bir an nce tasfiyesine taraftar olan Atilhan Bugnk iktidar gerek kendisi iin, gerekse
millet iin daimi bir tehlike olan politikac, komiteci ve frkac memurlar adilane ve
mfikane bir szgeten geirip acele tasfiye etmedike, kendi mevkii de demokrasi de terakki
ve hrriyet mitleri de hepsi tehlikededir.1568 diyecektir. Yine baka bir yazsnda ok
1560
Atilhan, "Dman Btn Gizli Hviyetiyle Apaikar", Hradam, 3 Nisan 1951, Nu: 61, s. 4.
1561
Atilhan, Dostlarmz ve Dmanlarmz yi Tanyalm, Hradam, 1 Aralk 1959, Nu: 423, s. 4.
1562
Atilhan, "Demokrat Parti'deki Sarsnt", Hradam, 8 Haziran 1951, Nu: 80, s. 1.
1563
Atilhan, "Bu Ders Demokrat Partiye Azdr", Hradam, 27 Temmuz 1951, Nu: 93, s. 1.
1564
Atilhan, "ktidar Ald Salahiyetin Hakkn Vermemitir", Hradam, 14 Kasm 1950, Nu: 21, s. 1.
1565
Atilhan, "Milletin Rol ktidarn Vazifesi", Hradam, 1 Haziran 1951, Nu: 78, s. 4.
1566
Atilhan, "Demokrasi Tehlikededir", Hradam, 21 Mart 1952, Nu: 161, s. 1, 4.
1567
Atilhan, "Bu Siyas Ke Kapmacalar, inde Yzdmz Buhrann Balca Alametleridir", Hradam, 25
Mart 1952, Nu: 162, s. 4.
1568
Atilhan, "Byk Tehlike", Hradam, 25 Aralk 1951, Nu: 136, s. 4.
297
esef olunacak ac bir hakikattir ki bugnk iktidar ister muvazaa densin, ister denmesin hl
mesul zmrenin elemanlar i grmek yolundadr. Hl Halk Partisinin parti doktrinleri olan
ve milletimizin teamllerine, arzusuna ve hayatiyetine asla uymayan Alt Kaz Anayasada
muhafaza etmekteyiz. Anayasann 2. maddesi ile Halk Partisinin Alt Kaz tpa tp birbirinin
ayndr (2.maddenin deitirilmesinden yana). O halde deien nedir?1569 demitir. DP,
ynetiminin yanl yolda yrd fikrini savunan Atilhan, fikirlerini Her trl muvazaa
iddialarn bir makalecik bir tarafa brakacak olursak gayri meru sabk hkmetle, meru
bugnk hkmetin ayn hatal ve sakat yollarda yrdklerini tebarz ettirmekte fayda
grenlerdeniz. Bir fark daha var ki, bugnk hkmetin ad demokrat fakat yry
demokrat deildir. 1570 eklinde ifade edecektir.
DP zamannda da israflarn devam ettiinden yaknan Atilhan, lkenin iinde
bulunduu ekonomik durumdan son derece rahatszdr. Ona gre Trkiye, neredeyse harp
yllarna hasret ekecek bir duruma dmtr1571. DP iktidarn acz iinde gren Atilhan,
mevcut iktidar savunma eiliminde olmadn da vurgulamtr. Atilhann tahlillerinde DP,
Parti mefhumunun stne kp memleketin faziletli, becerikli, mefkreci insanlarn arayp
bulup kendilerine layk ilere tayin ederek vatana mfit olmak ve hizmet etmek maharetini
gsterememitir.1572 Baka bir yerde ise fikirlerini, Evet bir gn bu memlekette de hakiki
bir hrriyet gnei doacak ve herkesin vicdan, kalemi, sz ve mukaddesat onun sayesinde
emniyete kavuacaktr. Fakat bu hrriyet, katiller elinde deil, bu yurdun fedakr ve
mcadeleci evlatlarnn elinde bir gerek olacaktr. Geri kalan yalan, hile ve politikadr.1573
eklinde ifade etmitir. Bu ekilde, mevcut kadrolardan son derece ikyeti olduunu belirten
Atilhan, DP zamannda Yahudi ve Dnmelerin faaliyetleri zerinde sklkla durmutur.
Demokrat idare zamannda malum dnme (Yalman) ile Salomon Adato, o iktidarn has
mavirleri idiler. slam Demokrat Partisi'nin on lira para cezasyla kapatlmas, Amerikan
Yahudilerinin emri ve dnmenin teebbs ile hkmetin Farmason Erkannn tensibiyle
olmutur.1574 Atilhan, Evliyazade Mehmed Beyin yaynlad kk bir brorde
Beyolunda bulunan bir Yahudi diinin muayenehanesi devlet srlarnn satld bir borsa
olmutur. dendiini de nakletmitir1575. Bir gn Bavekilin bu mehur diiye gittiine dair
gelen bir telefon zerine Atilhan ilgili yere giderse de iki sivil polis kendisini tanynca
1569
Atilhan, "Milletin Barna Saplanm Alt Kazk", Hradam, 16 Ekim 1951, Nu: 116, s. 4.
1570
Atilhan, "ktidar Yanl Yollardadr", Hradam, 19 ubat 1952, Nu: 152, s. 1.
1571
Atilhan, "Milletin Hayati Meseleleri Ne Zaman Halledilecektir?", Hradam, 15 ubat 1952, Nu: 151, s. 4.
1572
Atilhan, Dman Ba Kaldrd-Bu Ba Kopar Fakat Bir Daha Milletin Bana Bela Olamaz, Byk Cihad,
6 Temmuz 1951, Nu:17, s.1.
1573
Atilhan, "Hrriyet Ne Ac ey", Hradam, 15 Ocak 1952, Nu: 142, s. 4.
1574
1575
298
yukarya kamamtr1576. Atilhan, ayrca Menderes ile Yalmann gazetelere yansyan

samimi pozlarna da fkelenecektir. Adnan Menderes! Senin iin bir Talat Paa, bir Enver
Paa akbeti temenni etmem. Fakat gittiiniz yol budur. ster samimi olunuz, ister siyaset
yapnz mademki aznzdan bir defa Biz Mslman bir devletiz ve Mslmanln btn
icaplarn yerine getireceiz sz frlad, emin olunuz siz de benim gibi Farmason ve
Dnmenin kara listesine getiniz. Onlarn riyakrlklarna aldanmaynz ve daima kendinizi
onlardan koruyarak hazr ediniz.1577
Atilhan, srekli olarak DP iktidarndan memnuniyetsizliini vurgulamaktan
usanmayacaktr. nk ona gre DP, zerine den vazifeyi yapmamaktadr. lkede Tek Parti
dnemindeki idareden farkl bir durum sz konusu deildir. ktidardan beslenen basn dahi
hcumlarn beslendii yere kar yapmaktadr1578. ktidarn basn karsnda zor durumda
kalmasna deinen Atilhan, ktidar bu hcumlara ne kadar mukavemet edecek bilmem. Biz
acaba btn bunlara ramen kendimizi iktidardan niin bu kadar uzak gryoruz? Bunun
cevabn Sayn Menderes tarih size verecektir. diyecektir1579. Atilhan, Menderesi zellikle
karanlk gler ve beinci kollar hakknda uyarmtr1580 Muhterem Adnan Menderes'e bu
menfur tekilatla cihan apnda ve cesurane arpm bir vatanda sfatyla unu
hatrlatmay vazife bilirim: ok kudretli bir hkmdar bile alaa etmek iin akllar
durduracak kuvvet ve mesai sarf etmi olan bu dejenereler tekilatna kar son derece
mteyakkz bulanmas lazmdr. Bunlarn intikam alar o kadar mthi bir surette
kurulmutur ki yzde doksan blf ve propaganda olmasna ramen nice tahtlar ve talar buna
mukavemet edemeyerek sermgn olup gitmilerdir.1581Trkiyede basnn Milletleraras
Basn Enstitsnn gdmnde olarak iktidara kar muhalefetine deinen Atilhan, unlar
syleyecektir: Bunlar ne istiyorlar? Trkiye'de basn hrriyeti olmadndan ve baz
muharrirlerin hapishaneyi boylamalarndan ikyet ediyorlar deil mi? Bunun samimiyetine
inanacak eek yoktur bu memlekette! Menderes'i devirmek iin dnyann btn matbuatn
seferber etmilerdir Eer mesele sadece Menderes'i istihdaf etse idi kendi payma tek cmle
yazmazdm. Fakat aziz vatandalar, dman topumuzu, cmlemizi hedef tutmu ve kendisine
iimizden taraftar bulmutur. Bu oyuna gelmeyelim1582.
1576
1577
Atilhan, Mthi ey, Hradam, 28 Mart 1952, Nu: 163, s. 4.
1578
Atilhan, "Trkolu Dikkatli ve Basiretli Ol!", Hradam, 8 Nisan 1960, Nu: 458, s. 4.
1579
Atilhan, "Hasta Adam ld", Hradam, 5 Ocak 1960, Nu: 433, s. 4.
1580
Atilhan, burada Karasonun jurnallerine atfta bulunmaktadr. Atilhan, "Tarihi Perde Alyor mu?",
Hradam, 8 Mays 1959, Nu: 365, s. 4.
1581
Atilhan, "Bu Ate Olduu yerde Sndrlmelidir", Hradam, 27 ubat 1951, Nu: 51, s. 2.
1582
Atilhan, "Byk Trk Milleti Aleyhine Alan Souk Harp", Hradam, 2 ubat 1960, Nu: 441, s. 4.
299
Bu cmleden olarak Yakup Kadri Karaosmanolunun ve Hseyin Cahit Yalnn

yazlarn rnek gstermek yerinde olacaktr. Karaosmanolu DP'nin imdilerde birden bire
adeta fakir edebiyat yapmasna deinirken1583, Hseyin Cahit Yaln da CHPnin yirmi be
senede memleketi mamur bir duruma getirdiini vurguluyordu1584. Bu kalemler zellikle
DPnin icraatlaryla CHPyi arattn sylerken, iktidarn zellikle basn politikalarn
eletirmilerdir.
Atilhan, DPnin Atatrk Koruma Kanununu karmasn da eletirmitir. Atilhan,
Dnyann hibir yerinde ve tarihin hibir devrinde llere ve ululara sayg, kanun mevzuu
olmamtr. Demokrasinin daha manasn bile bilmeyen Demokrat Parti tarihin ve milli
vicdann hkmlerine kanun yoluyla mdahale etmekle byk bir hata ilemi ve prestiten
fedakrlk etmitir. diyecekti1585.
Genel olarak bakldnda Atilhann ilk zamanlarda DPye besledii mitlerin ksa
zamanda kaybolduu grlecektir. Menderesin iine dt gafletin cezasn ksa zamanda
ekeceini ifade eden Atilhan, DP iktidarnn hatalar gidermede cesur davranmadn
vurgulamtr1586. Milletin de hayal krklna uradn ve bir daha DPyi iktidara
getirmeyeceini sylemitir. DPnin kapatlmasndaki etkilerinden dolay iktidara yklenen
Atilhan, bu konudaki grlerini u ekilde zetlemitir: unu iyi bilmeli ki, gittii yol sarih
olarak taayyn etmeyen ve milletin kurtulu ve refah iin kati ve gayri kabil mnakaa
program olmayan ve bu program milletin azim ekseriyet ve takviyesine mazhar olmayan
hibir partiye nihai zafer nasip ve myesser olmayacaktr. Hlbuki Demokrat Parti, byle bir
teekkl olduu iin tahminlerin fevkinde milli tevecche nail olan slam Demokrat Partisini
bir hamlede ykmak iin ne kanunu, ne milletin gnln ve kalbini ve ne de umumi selamet ve
kurtuluu katiyen nazar dikkate almamt.1587
Atilhann DPyi eletirdii en mhim noktalardan birisi de mevcut iktidarn eski
iktidar sorgulamamas ynndedir. ktidar Partisi, hrszlardan ve katillerden hesap sorup,
mesruk milli serveti onlardan istirdat etmedike ve mcrimlerin mstahak olduklar cezalar
tatbik etmedike, hibir zaman milletten aldklar reylerin hakkn vermi, vazifesini yapm
olamaz.1588 Atilhan, DPnin eski iktidardan hesap sormamakla milletin gznden dtn
1583
Yakup Kadri Karaosmanolu, DP'de Milyoner Aleyhtarl, Ulus, 28 Kasm 1957, Nu: 12479, s. 3.
1584
Hseyin Cahit Yaln, Dn Bugn, Ulus, 29 ubat 1952, Nu: 11018, s.1.
1585
Atilhan, "llere Sayg in Kanun", Hradam, 18 Mays 1951, Nu: 74, s. 1.
1586
Atilhan, "Zulm Hortluyor", Hradam, 26 Haziran 1951, Nu: 85, s. 2.
1587
Atilhan, "Demokrat Partide knt", Hradam, 15 Nisan 1952, Nu: 168, s. 4.
1588
Atilhan, "ktidar Partisi Milli Servetleri istirdat Etmedike Mcrimleri Cezalandrmadka Millete Kar
Vazifesini Yapm Olamaz", Hradam, 4 Kasm 1950, Nu: 18, s. 2.
300
zellikle vurgulamaktayd1589. DPnin msamahac tavr zellikle halkta bir mitsizlie yol
ayordu1590. Atilhan, DPnin CHPden hesap sormas konusunda son derece aceleci
davranmtr. Ancak Atilhana gre DP, sahip olduu frsat deerlendirmemitir. Yine bu
gaflet ilerde belki de onun sonu olacaktr1591.
Atilhan, Adnan Menderesin 17 ubat 1959da geirdii uak kazas dolaysyla -ne
kadar Menderese kzgn olsa da- znt duyacaktr. Ben ki, Malatya Hadisesi dolaysyla
hakkm henz helal etmediimi Bavekile bir hal olur diye ta iimden titrediimi itiraf
edebilirim. nk maazallah byle bir hal vukuunda memleketin mthi bir buhran iine
deceini kuvvetle tahmin ediyorum.1592 Ancak bu znt, ahs olmaktan ok, milleti
dnmenin verdii bir endieden kaynaklanacaktr. Ona gre ortaya kacak bir kriz
neticesinde, gerilerde pusmu olan kuvvetler mukaddesata saldracaklardr. Bu szlerden
Atilhann DP iktidar dneminde muhafazakrlar stnde basknn kaldrld dncesinde
olduu anlalmaktadr1593. Menderesin bu uak kazasndan kurtulmasn Atilhan ilgin bir
ekilde, ilahi ihtar olarak nitelendirmitir. Bu ihtardan karlacak dersin ne olduunu
sylerken de sanki Menderesin Allah yolunda samimiyetle yryen bir lider olarak aktarld
grlmektedir: Allah yolunda samimiyetle ve imanla yryenlerin koruyucusu muhakkak ki
Cenab- Haktr. Hulus ile inan ile bu yolu tutanlara ne dnmelerin ne de dnya
Siyonizminin ve onlarn korkun tekilatnn zerre kadar zarar dokunamaz. Fazla olarak
Mslman Trk milleti yle bir hususiyete sahiptir ki, mukaddesatn koruyanlar, yer
yerinden oynasa dmanlara ezdiremez. Bu hususiyet yeryznde sadece milletimizin
nasibidir.1594
Atilhan, DP iktidar boyunca pek de yanl hareket etmemi, yazlarnda genelde
gemie olan kzgnlk ve ksknlkle beraber yeni iktidardan umduklarn dile getirmi,
DPyi gz kapal savunmamtr: Ben katiyen Demokrat Partinin mdafi deilim ve
olmayacam da. Fakat grlerim ve yazlarm mnhasran vatan ve millet hissinden
mlhem olduu iin sadece memlekete bal bir vatanperver gibi ve objektif olarak hadiseleri
tespit ediyorum.1595 Hatta makalelerini yaynlad Hradam gazetesinin, hkmetten
destek ald ynndeki iddialar srarla yalanlamtr1596. Kendisine Adnan Menderesi
1589
Atilhan, On Sekiz Sandalye in Kopan Kyamet, Hradam, 24 Temmuz 1951, Nu: 92, s. 4.
1590
Atilhan, "Milletin inde Bulunduu kmaz", Hradam, 21 Kasm 1950, Nu: 23, s. 1-2.
1591
Atilhan, "Btn Gnah ve Vebal ktidar Partisindedir", Hradam, 9 Mart 1951, Nu: 54, s. 4.
1592
Atilhan, "Millete Den Yeni Vazife", Hradam, 27 ubat 1959, Nu: 346, s. 1.
1593
Atilhan, "Kudret ve Cesaret Bulsalard", Hradam, 6 Mart 1959, Nu: 348, s. 4.
1594
Atilhan, "O, Hz. Muhammed'e Emanetti", Hradam, 24 ubat 1959, Nu: 345, s. 1, 4.
1595
Atilhan, "Ahmet Emin Yalman ve Hadiseler", Hradam, 3 ubat 1959, Nu: 340, s. 4.
1596
Atilhan, Matbuat Hrriyeti Meselesi, Hradam, 26 ubat 1960, Nu: 448, s. 1.
301
tutmas ve onun lehine yazlar yazmas konusundaki tekliflere; hkmetle aralarna baz
kuvvetler tarafndan perde ekildiinden bahisle scak bakmamtr1597.
Fakat Atilhan, DP iktidarndan iktidarn sonuna kadar, tam manasyla memnun
kalmayacaktr. Tek Parti idaresinden ikyeti ve rahatsz olan Atilhan ayn dncelere DP
sz konusu olduu zaman da sahiptir. stiklal Savandaki hizmetlerine ramen Tek Parti
iktidar zamannda bir kenara atldn vurgulayan Atilhan, DP iktidarndan da ayn
muameleyi grdn belirtmitir. Her zaman hizmetlerinin Allah tarafndan takdir edilmesi
taraftar olduunu ve hibir faninin takdirine de muhta olmadn iddia ederek kendisinin
Hibir partinin dalkavuu ve hayran olmadn belirtmitir1598. Ancak bu ifadelere
nazaran, Atilhanda daha nceleri de belirtildii zere bir yalnzlk psikozundan ve makam-
mevki bekleme dncesinden bahsetmemek mmkn gzkmemektedir.
C. Trkiyedeki Fikr ve Siyas Hayat zerinde Atilhan Tesiri

Meselesi
smi bir bakma unutulmu gibi olsa da Milliyeti ve slamc evrede bir zamanlar
olduka prim yapan Atilhann sylemleri, genel anlamda kan esasna dayandrmamak
kouluyla- Trkiyede daha ok slamc kesimle paralellik gstermitir. Ancak bu karlk
daha ok muhatap alnan kitle veya olgunun Yahudiler ve Yahudilik- ortak olmasndan
kaynaklanan bir tesadften ibarettir.
Baz taraftarlarna gre, Trkiyede uurlu bir milliyeti genlik varsa, bunun ncs
de Cevat Rifat Atilhand. Fakat gerekte onun eserleri daha ok popler bulunmu ve gerek
milliyetiler gerekse de slamclar tarafndan ilgi grmt. nk eserleri daha ocuk yata
denilebilecek kiiler tarafndan bile ilgiyle okunmutur (neli F gibi). Milliyeti Hareket
Partisinin sylemini tahlil eden bir aratrmaya gre, lkclerin Milliyeti Harekete
girmeden nce anti-Siyonist, anti-Masonik, anti-Komnist birka kitap okuduklar
gzlenmitir. Bu yaynlar arasnda Atilhann kitaplar ilk srada yer almtr1599. Ayn
zamanda kltrl bir lkcnn kitaplnda, Ziya Gkalp, Mehmet Akif, . Hami
Danimend, Necip Fazl Ksakrek, Osman Yksel, Erol Gngr, Seyit Ahmet Arvasi gibi
aydnlarn yan sra Atilhann kitaplar da bulunurdu1600. Beir Ayvazoluna gre
milliyetilerin ilgisini en ok Atilhann kitaplar ekiyordu. Atilhan, askerlik hayatndan
1597
Atilhan, "inde Yaadmz Gnlerin Hususiyeti", Hradam, 11 Mart 1960, Nu: 451, s. 4.
1598
Atilhan, "Bu Yeni Bir Fitne mi Acaba?", Hradam, 8 Ocak 1960, Nu: 434, s. 4.
1599
Mustafa alk, MHP Hareketinin Kaynaklar ve Geliimi (1965-1980), Cedit Neriyat, Ankara 1995, s.
123-124.
1600
Beir Ayvazolu, Ah, O Eski lkcler, Trkiye Gnl, 1998, S. 50, , s. 179-182.
302
yahut baarlarndan- ziyade fikir hayatyla n plana kyordu. Milliyeti ve

muhafazakrlarn ilgilerini en ok eken kitaplar arasnda Cevat Rifat Atilhan imzasn
tayanlarn ok ayr bir yeri bulunmaktayd. Emekli bir subay olan Cevat Rifat Atilhan'n
kitaplarn okuyarak her tan altnda Yahudi aramaya balayan, aya taa taklsa suu
Yahudilere ykleyen ve kendini Yahudilik- Masonluk aratrmalarna vakfeden milliyeti-
mukaddesat tipler ortalkta gezinmeye balyordu. Beir Ayvazolu bu tespitleriyle, bata
dediimiz milliyeti-muhafazakr kesimde Atilhann prim yapmas tezini dorulamaktadr.
Atilhann Trk siyas hayatnda en ok etkiyi, yakn tarihte gl bir hareket olarak
kabul edilen Milli Gr Hareketi zerinde yapt iddias olduka yaygndr. nk
Atilhann zellikle Yahudi kart tutumu, ne kadar Trk bir karakter tasa da Alparslan
Trke tarafndan parti bnyesine sokulmamtr. Atilhan, ancak hayatnn son dnemlerine
doru Alparslan Trke ile yakn balant kurmutu1601. Trkein, 1965te Cumhuriyeti
Kyl Millet Partisi (CKMP)nin genel bakanlna seilmesini destekleyen Atilhan,
Trkei Mason aleyhtar ttihat Albay Sadk Bey ile birlikte, yakn Trk tarihinin
vatansever iki albayndan biri diye takdim etmitir1602.
Kapatlan Refah Partisi stanbul Milletvekili Bahri Zenginin belirttiine gre, Milli
Nizam Partisi kkeninden gelen ilk Milli Grler zerinde Atilhann ve kitaplarnn
byk etkisi olmu, RPdeki Siyonizm temas ve Antisemitizm byk oranda Atilhann
kitaplarndan beslenmitir1603. Abdurrahman Dilipak ise, Atilhann ok byk anlamda bu
harekette bir etkisinin olmadn belirtirken1604, Rfat N. Bali de zellikle Atilhann i
Antisemitizminin pek ismi anlmasa da AKPde dahi Milli Grten gelen bir gelenekle kabul
edildiini belirtmitir1605. Milli Gr, her ulusal ve uluslararas sorunun kayna olarak
Siyonizmi, Yahudileri ve sraili grmtr1606. Necmeddin Erbakan, MNPnin kurulu
ncesinde yapt bir konumada, Dnyada trl istikamet vardr.1. Komnizm, 2.
Siyonizm, 3. Her milletin kendi milliyetilii ve mukaddesatl. Biz nc yolu tercih
etmek mecburiyetindeyiz demiti. MNP, kurulduunda ise, Siyonistler, Masonlar ve
1601
Levon Panos Dabayan, Babu Trke ve Milliyetilik, Siyas Hayatm ve Dncelerim, Yedirenk
Yay., stanbul 2009, s. 28-29.
1602
Atilhan, htilalin Mesuliyeti, Yeni stiklal, 5 Aralk 1962, Nu:103, s.2. Atilhan bir yazsnda aynen u
anlatm eklini kullanacaktr: Selanik dnmelerinin Mehd-i Hrriyet dedikleri Selanik'i tavaf iin trenler
dolusu saf insanlar stanbul'dan o sahte hrriyet kabesine gtrlerek orada afsunlanm ve cemiyet vatanla
beraber dalncaya kadar o partiyi Yahudiler idare etmilerdir. Parti kurucular iinden Albay
TrkePardon Miralay Sadk Bey, Siyonizmin btn ktlklerini ortaya dkt iin evvela partiden sonra
da vatandan dar atlmtr ( Atilhan, Medeniyetin Bat, s. 82).
1603
hsan D. Da, Kimlik, Sylem ve Siyaset: Dou Bat Ayrmnda Refah Partisi Gelenei, mge Kitabevi,
Ankara 1998, s.32.
1604
Abdurrahman Dilipak ile 3 ubat 2012 tarihli grme.
1605
Rfat N. Bali ile 2 ubat 2012 tarihli grme.
1606
hsan D. Da, Kimlik, Sylem ve Siyaset, s. 35.
303
Komnistlerle mcadele edeceini ve bunlarn partiye alnmayacan vurgulamtr1607.

Ancak daha nce ifade ettiimiz gibi Necmettin Erbakann, Milli Nizam Partisini
kurmasyla balayan, Milli Selamet Partisi, Refah Partisi, Fazilet Partisi ve Saadet Partisiyle
devam eden Milli Grn sylemi birok adan Atilhann fikirleriyle paralellik gsterse de
bu bir esinlenme olarak deerlendirilmemelidir. Siyonizm vurgusunun, Milli Grn
syleminde belirgin bir yer tekil etmesi1608, dorudan Atilhann fikirlerinden beslenildii
sonucunu dourmaz. Tekrar sylemek gerekirse Trkiyede tek antisemit Atilhan deildir.
slamc tavr net olan Milli Grn, bir zamanlar Atatrk peygamber seviyesine karan
ve hayatnda ok keskin eksen kaymalar olan bir kiiyi kendine referans kabul etmesi pek
mantkl grnmemektedir. Milli Grn Atilhandan ziyade bir Ksakreki referans kabul
etmesi daha akla yakn gelmektedir. Yine adnda her ne kadar Milli kelimesi olsa da mmeti
tavr ak olan Milli Gr, eserlerinden de anlalaca zere Trk sylemi daha ar basan
bir Atilhandan etkilenme konusunda pek tabii daha hassas olacaktr.
Tm bu verilen rneklerden sonra daha nce de belirtildii zere, Atilhann fikirlerine
benzer fikirlerin Milliyeti Hareketten ziyade Milli Gr sylemlerinde paralellik gsterdii
sylenebilir. Ancak her ikisi de Atilhana olduka mesafeli yaklamtr. Sylemlerindeki
paralellikten dolay bu iki hareketin Atilhandan esinlendikleri yargs olduka iddialdr.
1607
MNP Kuruldu, Cumhuriyet, 27 Ocak 1970, s.1.
1608
Rfat N. Bali, Musann Evlatlar, s. 283.
304
SONU
Cevat Rifat Atilhan, katld Balkan Savalar, I. Dnya Sava ve stiklal Savanda
icra etmi olduu faaliyetlerle asker; emekli olduktan sonra yazd kitaplar ve ok saydaki
makaleleriyle fikr; kurduu veya ynetiminde yer ald partilerle siyas ynleriyle, yakn
dnem Trkiye tarihinin ilgi ekici ahsiyetlerinden biri olmutur.
Hayatnn nemli bir blmn igal eden askerlik gnlerinde, anlattklarna gre
nemli baarlara imza atm, kendisi komutanlar tarafndan takdir ve tevik edilmitir.
Ancak askerlik hayatn anlatrken olduka abartl bir yol takip eden Atilhan, zellikle Filistin
Cephesini ieren anlatmlarna gre, Kolordu veya Ordu Komutan yerine zaman zaman
karar verebilecek bir durumdayd. Bu, olduka abartl bir sylemdir ve doruluu da
tartmaldr. stiklal Sava dneminde, Zonguldak ve Bartn Havalisindeki mcadelelerini
anlatrken, zaman zaman bu abartl anlatmlara yer vermitir. Genel olarak baklrsa Atilhan,
askerlik hayatnda elde etmi olduu baarlarn tam olarak, hakkyla takdir edilmedii
inancndadr. fadeleri objektif olarak deerlendirildiinde, sanki savatan sonra byk
beklentiler ierisinde bulunduu ancak bunlara eriemedii izlenimini veriyor. Zira ska
kulland Milli Mcadelenin asl kahramanlarnn saf d brakld sylemi iinde, bizzat
kendisi de var gzkmektedir. Atilhan, kendisinin ve dier Milli Mcadelede hizmetleri
gemi kiilerin saf d braklmasn Yahudi ve Mason oyunlarna balamtr. Bu saptama,
onun belli bir hedefe kilitlenmesine sebep olacaktr. Bu, hi kukusuz Bat dnyasnda adeta
Ortadounun Hitleri tanmlamasna yol aacak biimde ortaya kan Yahudi dmanldr.
Siyas arenada girdii parti maceralarnda, onun geimsiz kiilii byk etki yapacak,
yola kt insanlarla hi de ho olmayan bir ekilde yollarn ayrmasna neden olacakt. Nuri
Demira ve Necip Fazl Ksakrek ile olan ilikilerinde bu geimsizlik, somut bir ekilde
ortaya kmtr. Atilhandaki krgnlk ve bunun bir sonucu olan kinlenme erevesinde,
Yahudi, Mason, Siyonist, Komnist dmanl adeta bir kompleks saplant haline gelecek ve
bylelikle kendisi her tan altnda bir Yahudi arayacaktr.
Filistin cephesini anlatrken ve erken dneminde mthi bir ekilde Osmanlc olan
Atilhan, Atatrkn lmne kadar sk bir Trk ve Kemalist, Tek Parti iktidarnn sonlarna
doru, dolaysyla da ok partili hayatn ikinci safhasnda ise bir slamc olarak karmza
kacaktr. slam bir dnmden nce Atilhan, takn bir Kemalisttir. yle ki; Kemal
Atatrk neredeyse bir Peygamber seviyesine karmtr. Bir insan diriltecek mucize
gsterenlere din, Peygamber ismini verir. O halde yorgun, bitap, harp kaybetmi,
paralanm ve byk devletlerin zoru altnda lme srklenmi olan bir milleti ldkten
305
sonra dirilten mucizenin sahibine ne demeliyiz? diyen Atilhan, kendisini Salih Bozok, Ali
evket ndersev ile birlikte Atatrkn havarisinden biri olarak gstermitir1609. Ancak
daha henz Cumhuriyet kurulmadan nce, Tasvir-i Efkrda Suriye Cephesi ile ilgili
tespitlerinin bulunduu yazlarnda, 7. Ordu Komutan Kemal Paay kyasya eletiren, hatta
neredeyse hezimetin msebbibi olarak gren bir Atilhan gz nne gelmektedir. Yine,
Atatrkn ismini anmasa da DP iktidar srasnda Tek Parti dnemini sert bir ekilde
eletirdii tespit edilebilmektedir. Bu rnekler, Atilhann olduka konjektrel davrandnn
gstergeleridir.
Yayn hayatn dnemlere ayrdmzda ilk dneminin bir eseri olarak Suzi
Liberman rneinde slamc bir portre izmezken, Musa Danda ise son derece slamc bir
syleme sahiptir. Atilhandaki bu hzl eksen kaymalar dorudan onun kiiliiyle alakaldr.
elikilerini yayn hayatnda da sklkla grmek mmkndr. Ancak iyi bir yazar olmasna ve
haddizatnda kaleminin olduka kuvvetli zellik tamasna ramen, Atilhan aksiyon
alannda grmek pek mmkn olmamtr. Bu bakmdan Atilhan, bir aksiyon adam olmaktan
ziyade doktrini olmayan bir fikir adam olarak grlebilir.
Atilhann yapt ekilde bir Yahudi dmanl, abartl Yahudi tehlikesi tezi,
meseleye ters adan bakld zaman, dman olduu kitlenin reklamn yapyormu gibi
olmak durumunu ortaya karmaktadr. Son zamanlarda yine abartl bir ekilde ilendii
grlen Sabetayizm/Sabetayist Meselesi, milliyeti, muhafazakr, slamc camiada ya da
genel kamu zihninde Yahudilerin hereyin hkimi olduu, dnyay ve lkeyi idare edenlerin
de onlar olduu kanaatini, algsn oluturabilmektedir. Yahudi meselesine bu ekilde
yaklam, belki bazen kasten yaplan propaganda, bu durumun psikolojik bir harp taktii
olmas durumunu dndrebilir. Mesela Trkiyede slam yaynclk piyasasnda Yahudilik
ile ilgili kitaplarda yazlanlar, Mslman okurlarda belli bir karamsarl gn yzne
karmtr1610. Ayrca her eyin altnda karanlk glerden bahsedilmesi, Suun
Mslmanlarda olduu1611 kansn da kuvvetlendirmitir.
Genel hatlaryla bakldnda Atilhandaki Yahudi dman sylem, slam olmaktan
ziyade Trk bir karaktere sahiptir. nk slamn Atilhan rneine benzer bir Yahudi
dmanl tamad ayet ve hadislerden aka bellidir. Bu yzden Atilhan yaklam bir
Yahudi dmanl, onun sylemleri dnldnde son derece rk bir zellik
tamaktadr. Atilhann yazlarnda vurgu, genelde kan esasna dayandrlmtr. Atilhann
1609
Cevat Rifat, Gazi, Milli nklap, 15 Mays 1934, S. 2, s. 1.
1610
Ali Murat Gven, Vallahi Billahi Yahudi Irk da Etten Kemikten Yaratld, Milli Gazete, 9 Austos 1996,
Nu: 8629, s. 13.
1611
Mehmet evket Eygi, Kabahat Bizdedir, Milli Gazete, 28 Kasm 1991, Nu: 6707, s. 2.
306
bu balamda deerlendirilmesinde, hayatndaki elikileri rneklendirmek, doru tespitlere

ulamak konusunda son derece nemli admlardr. rnein, grnrde Atilhann rk,
slamc bir tavr olmasna ramen, Milli Mcadelenin hemen sonrasnda bir Ermeni ile
ortaklk kurmas, bir Yahudi dnmesi olarak bilinen Osman Senainin kard yayn
organnn bayazarln yapmas gibi davranlar son derece dndrcdr. Atilhann bu
rk tavrna ramen fikir ve sylemleri, Trk milliyetilerinden daha fazla slamc bak
asna sahip olanlarn fikirleriyle rtecektir. Alparslan Trkein parti programna dahi
almad/almak istemedii Antisemit sylem, Milli Grte sloganlatrlm ve Milli Gr
geleneine sahip partilerin programlaryla Atilhann fikirleri bir ekilde birbiriyle akmtr.
Baz aratrmaclara gre Milli Grn ilk fikir kvlcmlar slamc ve ahlk ksmyla
Nuri Demiraa, Antisemit ksmyla da Atilhana baldr1612. Ancak bu tespit son derece
romantiktir. nk Nuri Demiran slamc olmas fikri tartmaldr. Zira o genel
perspektifte liberal bir grnt sergilemektedir. Antisemit ksmna gelince, Cevat Rifat
Atilhan, Trkiyede tek Antisemit deildir. Yukarda da belirtildii zere slamc yapya sahip
Milli Grn kan esasna bal bir tutumu benimsemesi ve kendisine iar edinmesi son
derece aklclktan uzaktr. Fikri rtmeler, kanmzca ortak hedef olan Yahudilik zerinde
olmaktadr ancak izgiler tamamen farkldr.
Gnmzde Atilhan ad anlmamakla birlikte, fikirlerine de mesafeli yaklalmaktadr.
Ancak yukarda da deinildii gibi, Milli Gr ile fikr ynden rtmesi tesadf
grnmektedir. smi pek anlmasa da Atilhann fikirlerinin senkronize bir ekilde devam
etmesinin yannda, onun kan esasna dayandrd Yahudi dmanl asla benimsenmemitir.
Nihal Atsz gibi bir rnein oka bilinir olmasna karn, Atilhann daha arka planda
kalmas hatta neredeyse yok saylmas- da son derece ilgintir. Bunda, Atilhann gerekten
pek ciddiye alnmad gibi bir savn kuvvetli olduu kanaati oluuyor. Zira Atilhann bak
as ve konular ileyi ekli, Atszdan daha yukar bir perdededir ve daha ok popler
gzkmektedir. Bu ciddiye alnmayta, acaba zamannda Atilhan aleyhinde yaplan
propagandalarn etkileri dnlebilir mi? nk kendi ifadelerine gre, yaplan saldrlarn
tarz, kendisinin aslen bir Yahudi ve Mason olduu ynndeydi. Yine bunun yan sra stiklal
Madalyal ve Meclisten takdirnameli olduu halde 150likler listesinde gsterilmiti1613. Bu
balamda Trkiyede son zamanlarda ortaya kan Sabetayistlik propagandasnn bir
psikolojik sava argman haline getirilmesinde Cevat Rifat Atilhann yeri de tartlmaldr.
eceresi konusunda net bir bilgiye sahip olunamayan Atilhan ile ilgili olarak lber Ortayl da
1612
Abdurrahman Dilipak ile 3 ubat 2012 tarihinde yaplan grme.
1613
erafettin Turan, Kendine zg Bir Kiilik Olan Atatrk, Bilgi Yay., Ankara 2004, s. 206.
307
bu ailenin soyunu Polonyal bir devrimci olan ve sonradan Mustafa Celaleddin Paa ismini
alan Kont Borzecskyye dayandrmtr1614.
Bu tr iddialar, hayatndaki keskin dnler, fikirleri ve faaliyetleriyle Atilhan, yakn
tarihimizde ilgi ekici bir yerde durmaktadr.
1614
lber Ortayl, niversitelerimizin Durumu, Milliyet -Pazar Eki-, 26 Eyll 2004.
308
BBLYOGRAFYA
I. ARV BELGELER
A. Milli Savunma Bakanl Arivi
Cevat Rifat Atilhana Ait Asker Safahat Belgesi
B. Genelkurmay Bakanl Arivi
1. Asker Tarih ve Stratejik Ett Bakanl (ATASE)
a. Birinci Dnya Harbi (BDH)
339. 1033. 1361. 016.
339. 1033. 1361. 005.
173. 746. 018.
339. 1033. 1361. 009.
K:3208. D:16. B:036.
K:536. D:2094. B:003-021.
K:3208. D:16. B:052-01.
K:3208. D:16. B:052-02.
K:4220. D:73. B:009-01.
339. 1033. 1361. 013. 10.
176. 143. 758. 016. 11.
b. stiklal Harbi (SH)
K:1461. G: 99. B: 99-36.
K:465. 73. 73-1.
K:578. G:49. B:49-1.
K:623. G:87. B:87-1.
K:30. G:89. B:89-5.
K:406. G:32. B:32-1
K:441. G:69. B:69-1.
K:1063. G:44. B:44-1.
K:1065. G:169. B:169-8.
K:591. G:202. B:202-2.
K:584. G:81. B:81-1.
K:1459. G:22. B:22-1.
K:1459. G:22. B:22-3.
K:1459. G:22. B:22-11.
309
K:1458. G:39. B:39-1.

K:577. G:173. B:173-1.
K:665. G:77. B:77-1.
K:648. G:158. B:158-1.
K:590. G:120. B:120-2.
K:1334. G:152. B:152-1.
K:702. G:87. B:87-4
K:702. G:104. B:104-1.
K:712. G:12. B:12-1.
K:712. G:35. B:35-1.
K:1065. G:76. B:76-1, 76-1a.
K:591. G:202. B:202-1.
K:579. G:140. B:140-1,2.
K:1069. G:127. B:127-1.
K:594. G:89. B:89-1.
K:1461. G:99. B:99-14.
K:1461. G:99. B:99-15.
K:1066. G:10. B:10-1.
K:1461. G:99. B:99/1-45.
K:1066. G:10. B:10-2.
K:1065. G:169. B:169-1.
K:1195. G:26. B:26-1
K:1139. G:56. B:56-1
K:1195. G:26. B:26-1.
K:1461. G:99. B:99-21.
K:1461. G:99. B:99-28.
K:1461. G:99. B:99-29.
K:1461. G:99. B:99-36.
K:1461. G:99. B:99-31.
K:1461. G:99. B:99-37a.
K:1461. G:99. B:99-38a.
K:1461. G: 99. B: 99-16.
K:1461. G:99. B:99-39.
310
C. srail Devlet Arivleri (DA)

253/9 sayl dosya, 2 ubat 1951, "Cevat Rifat Atilhan" balkl rapor.
258/9 sayl dosya, 18 Austos 1950 tarihli Byk Dou balkl belge.
258/9 sayl dosya, 28 ubat 1951 tarihli Affaire Cevat Rifat Atilhan balkl belge.
D. Babakanlk Osmanl Arivi (BOA)
DH. EUM. 4. ube. D: 11 G: 32.
DH. EUM. SSM. D:56 G:47.
DH. MKT. D: 1908 G: 19.
DH. MKT. D:2025 G:36.
DH. MKT. D:1831 G:3.
HR. MKT. D:156 G:6.
HR. SYS. D: 2885 G: 35.
HR. SYS. D:2440 G: 19.
HR. SYS. D:2453 G: 16.
HR. SYS. D:2884 G: 52.
HR. SYS. D: 2113 G: 9.
HR. SYS. D: 2443 G: 8.
HR. SYS. D: 41 G: 45.
HR. SYS. D: 2453 G: 66.
HR. SYS. D: 2333 G: 1.
HR. SYS. D: 2333 G: 3.
HR. SYS. D: 2113 G: 6
HR. SYS. D: 2267 G: 68.
HR. SYS. D:2267 G:23.
MKT. UM. D: 562. G: 65.
MKT. UM. D:556 G:15.
Y. PRK. TKM. D:41 G:5.
Y. PRK. HR. D: 33 G: 62.
Y. PRK. AZJ. D: 30 G: 37.
Y. PRK. UM. D: 23 G:66.
Y. PRK. DH. D:7 G:29.
Y. PRK. EA. D: 13 G: 69.
Y. PRK. TKM. D:38 G:51.
Y. MTV. D:285 G:162.
311
Y.PRK. UM. D:31 G: 125.

E. Babakanlk Cumhuriyet Arivi (BCA)
130.01.62.381.25/2.
030.01.6.31.22.
030. 01. 58. 352. 8.
030.18.01.02.68.77.19.
030. 18. 1. 12. 12.
030. 10. 54. 354. 4.
030. 18. 01. 02. 109. 55. 3.
030. 01. 128. 832. 02.
030. 01. 48. 285. 04.
490. 01. 438. 1816. 3. 6.
490. 01. 438. 1816. 3. 13.
490. 01. 438. 1816. 3. 10.
490. 01. 438. 1816. 3.12.
490. 01. 438. 1816. 3.
130. 10. 79. 524. 29.
030. 01. 41. 243. 22.
030. 01. 67. 418. 16.
030. 01. 61. 375. 4.
030. 01. 67. 418. 16.
030.10.18.104.48.
030. 18. 01. 02. 46. 48. 2.
030. 10. 221. 491. 10.
490. 01. 590. 40. 1/18.
490. 01. 590. 40. 1/1-2.
490. 01. 590. 40. 1/1-2.
030. 01. 50. 301. 2.
030.10.248.678.9.
030.01.5.27.3.
030.01.6.30.9.
030.01.6.30.20.
030.01.6.31.22.
030. 10. 206. 408. 11.
312
030. 10. 116. 810. 3.

030. 10. 110. 736. 12.
030. 10. 110. 734. 14.
030. 10. 110. 734. 12.
II. SREL YAYINLAR (Gazeteler)

Aksz
Akn
Akit
Akam
Anadolu
Bablide Sabah
Bizim Anadolu
Bugn
Byk Cihad
Byk Dou
Cumhuriyet
Demokrat zmir
Dnya
Gne
Haber Akam Postas
Hradam
Hrriyet
Kudret
Milli Gazete
Milliyet
Mcadele
alom
Tan
Tasvir
Tasvir-i Efkr
Tevhid-i Efkr
The Islamic United Nations
313
Ulus
Vakit
Vatan
Yeni stanbul
Yeni stiklal
Yeni Sabah
Yeni Sava
Zafer
Zaman
III. RESM YAYINLAR

Trkiye'de Siyas Dernekler, C.2, T.C ileri Bakanl Emniyet Genel Mdrl
Yay., Babakanlk Devlet Matbaas, Ankara 1950.
Trk Parlamento Tarihi, C.I, (Haz. Kazm ztrk), TBMM Yay., Ankara 1999.
IV. KTAPLAR
AAOLU, Samet, Demokrat Partinin Douu ve Ykseli Sebepleri Bir Soru, Baha
Matb., stanbul 1972.
AKKERMAN, Naki Cevat, Demokrasi ve Trkiyede Siyas Partiler Hakknda Ksa
Notlar, Ulus Basmevi, Ankara 1950.
AKN, Sina, stanbul Hkmetleri ve Milli Mcadele, C. 2, Cem Yaynlar, stanbul 1992
ALALU, Suzan (ve dierleri) Yahudilikte Kavram ve Deerler: Dinsel Bayramlar, Dinsel
Kavramlar, Dinsel Gerekler, Gzlem Gazetecilik Basn ve Yayn, stanbul 1996.
ARIKAN, Mustafa, Hamdi Ragp Atademir (Hayat, ahsiyeti ve Fikirleri), Kltr
Bakanl Yay., Ankara 1998.
ARMAOLU, Fahir, 20 Yy. Siyas Tarihi, C.1, Trkiye bankas Yay., Ankara 1994.
ATLHAN, Cevat Rifat, Sina Cephesinde Yahudi Casuslar, kinci Bin Yay., zmir Meher
Matbaas 1933.
_______, Dnya Nazarnda Yahudilik ve Masonluk, Selamet Basmevi, stanbul 1935.
_______, slam Saran Tehlike Ve Siyonizm, Aykurt Neriyat, Gn Matb., stanbul 1955.
_______, slam Saran Tehlike Ve Siyonizm, Aykurt Neriyat, Gn Matb., stanbul 1955.
_______, slam Saran Tehlike ve Siyonizm, Cemal Azmi Matb., stanbul 1955.
_______, Farmasonluun Yrtlan Maskesi, Aykurt Neriyat, stanbul 1956.
314
_______, slam ve Beni srail, Aykurt Neriyat, stanbul 1957.

_______, Trk te Dmann, (Bask yeri yok) 1959.
_______, Farmasonluk nsanln Kanseri, Aykurt Neriyat, Hradam Matb., stanbul
1960.
_______, Yahudi Dnyay Nasl stila Ediyor, Aykurt Neriyat, stanbul 1962.
_______, Medeniyetin Bat, Aykurt Neriyat, stanbul 1963.
_______,Farmasonlar slamiyeti ve Trkl Ykmak in Nasl altlar, Aykurt
Neriyat, stanbul 1963.
_______, Gizli Devlet ve Fesat Program, Aykurt Neriyat, stanbul 1964.
_______, Kendi Vesikalarna Gre Masonluk Nedir?, Doan Gne Yay., stanbul 1964.
_______, Dnya htilalcileri -srail, Aykurt Neriyat, stanbul 1965.
_______, Kfrn Karsnda Mslmanlk, dal Neriyat, stanbul 1966.
_______, Masonluun yz, Bedir Yay., stanbul 1966.
_______, Trkolu Dmann Tan, elikcilt Matb., stanbul 1966.
_______, Filistin Cephesi'nde Yahudi Casuslar, stn Eserler Neriyat, stanbul 1967.
_______, stiklal Harbinde Sarkl Kahramanlar, Uur Yay., Yaylack Matb., stanbul
1967.
_______, Fesat Program ve Protokoller, Aykurt Neriyat, stanbul 1968.
_______, Menemen Hadisesinin yz, Aykurt Neriyat, stanbul 1968.
_______, Musa Da, Aykurt Neriyat, stanbul 1968.
_______, neli F, zbahar Yay., stanbul 1969.
_______, 31 Mart Facias, Aykurt Neriyat, stanbul 1969.
_______, Yahudi Casusu Suzi Liberman, Aykurt Neriyat, stanbul 1969.
_______, Btn Akl le nn Savalar ve Gerek Kahramanlar, Yelken Matb.,
stanbul 1973.
_______, ttihat ve Terakkinin Suikastlar, Yelken Matb., stanbul 1973.
_______, Tarih Boyunca slam Hkimiyeti ve Urad Suikastlar, Kitsan Matbaaclk,
stanbul 1979.
_______, 31 Mart Facias, Sinan Yay., stanbul 2000.
_______, Yeryznn Hakiki Canileri srail, Aykurt Neriyat (Tarihsiz).
_______, Suzi Libermann Hatra Defteri, (Bask yeri ve yl yok).
ATTAS Jean Christophe- BENBASSA, Esther, Paylalamayan Kutsal Topraklar ve
srail, (ev. Nihal nol), letiim Yay., stanbul 2002.
AYAN, Tamer, Atatrk ve Masonluk, Yurt Kitap Yayn, Ankara 2008.
315
AYFER, Murat zgen, Masonluk Nedir ve Nasldr?, Pentagram Yay., stanbul 2007.
BABAN, Cihat Hikmet, Hitler ve Nasyonal Sosyalizm, afak Ktphanesi, stanbul 1933.
BAL, Rfat N., Musa'nn Evlatlar, Cumhuriyet'in Yurttalar, letiim Yay., stanbul
2001.
_____________, Aliya: Bir Toplu Gn Hikayesi (1946-1949), letiim Yay., stanbul
2003.
_____________, Sarayn ve Cumhuriyetin Diibas Sami Gnzberg, Kitabevi Yay.,
stanbul 2007.
_____________, Cumhuriyet Yllarnda Trkiye Yahudileri-Devletin rnek Yurttalar
(1950-2003), Kitabevi, stanbul 2009.
BAYUR, Yusuf Hikmet, Trk nklab Tarihi, C. III, Trk Tarih Kurumu Basmevi, Ankara
1991.
BENBASSA, Esther, Son Osmanl Hahambas'nn Mektuplar, (ev. rfan Yaln),
Milliyet Yay., stanbul 1998.
BLGNER, Recep, YALIN, Mehmet Ali Trkiye Reisicumhuru Celal Bayarn
Amerika Seyahatleri, stanbul 1954.
Birinci Dnya Harbi'nde Trk Harbi -Sina-Filistin Cephesi, 4. Cilt, 2. Ksm, Gen. Kurm.
ATASE Yay., Ankara 1986.
Birinci Dnya Harbinde Trk Harbi, Hicaz, Asir, Yemen Cepheleri ve Libya Harekt
1914-1918, Gen. Kurm. ATASE Yay., Ankara 1978.
CEBESOY, Ali Fuad, Milli Mcadele Hatralar, Temel Yay., stanbul 2010.
CELEPOLU, Ayegl, Trk Dil Kurumunun Kurucusu Samih Rifat, Hayat ve
Eserleri, Trk Dil Kurumu Yay., Ankara 2008.
ALIK, Mustafa, MHP Hareketinin Kaynaklar ve Geliimi (1965-1980), Cedit Neriyat,
Ankara 1995.
DABAYAN, Levon Panos, Babu Trke ve Milliyetilik, Siyas Hayatm ve
Dncelerim, Yedirenk Yay., stanbul 2009.
DAI, hsan D., Kimlik, Sylem ve Siyaset -Dou -Bat Ayrmnda Refah Partisi
Gelenei, mge Kitabevi Yay., Ankara 1998.
DAI, hsan D., Kimlik, Sylem ve Siyaset: Dou Bat Ayrmnda Refah Partisi
Gelenei, mge Kitabevi, Ankara 1998.
DANMEND, smail Hami, 31 Mart Vakas, stanbul Kitabevi, stanbul 1961.
DELORMAN, Mahmut Necmettin, Nuri Demiran Hayat ve Mcadeleleri, stanbul
1957.
316
DNAMO, Hasan zzettin, Kutsal syan, C.5, Tekin Yaynevi, stanbul 2010.
DUMONT, Paul, Osmanlclk, Ulusu Akmlar ve Masonluk, Yap Kredi Yaynlar,
stanbul 2007.
DURMU, Yaln, (ve dierleri), Trkiye Cumhuriyeti Tarihi, C.I, AKDTYK Atatrk
Aratrma Merkezi, Ankara 2000.
EDP, Eref, Kara Kitap, stanbul 1967.
EL- MEVDD, Ebulal, Tercmanul Kuran, nklab Yay., stanbul 2004.
EN-NETE, Refik akir, Sultan II: Abdlhamid ve Filistin, (Tercme Necmeddin Gevri),
Semerkand Yay., stanbul 2004.
ERBAKAN, Necmettin, Adil Ekonomik Dzen, Milsan, Ankara 1991.
__________________, Trkiyenin Temel Meseleleri, (Haz: Hasan Hseyin Ceylan),
Rehber Yay., Ankara 1991.
__________________, Gayemiz Btn Beeriyetin Saadetidir, Esam, Ankara 2006.
FORD, Henry, Beynelmilel Yahudi (ev. Hacasan Ync), Kayhan Yay., stanbul 2005.
FROMKN, David, Bara Son Veren Bar (ev. Mehmet Harmanc), Sabah Kitaplar,
stanbul 1993.
GALANT, Avram, Trkler ve Yahudiler, Gzlem Yay., stanbul 1995.
GK, Dursun, Mersinli Cemal Paa, Aybil Yay., Konya 2011.
GRALP, erif, Bir Askerin Gnlnden anakkale Cephesinden Filistine- Gncel
Yay., stanbul 2003.
HALKN, Leon E., Tarih Tenkidinin Unsurlar, (ev. Bahaeddin Yediyldz), TTK Yay.,
Ankara 1989.
HALSELL, Grace, Tanry Kyamete Zorlamak, Kim Yay., Ankara 2003.
HANOLU, M. kr, Bir Siyasal rgt Olarak Osmanl ttihad ve Terakki Cemiyeti
ve Jn Trklk (1889-1902), C. 1, letiim Yay., stanbul 1985.
HAYRULLAH EFEND, Devlet-i Aliyye-i Osmaniye Tarihi, C.1, (Sadeletiren Zuhuri
Danman), Son Havadis Yay., stanbul 1971.
HERZL,Thedor, Hatralar, (Trkesi: Ergun Gze), Boazii Yay., stanbul 2002.
IACOVELLA, Angelo, Gnye ve Hilal, (ev. Tlin Altnova), Tarih Vakf Yurt Yay.,
stanbul 1998.
IIK, hsan, Trkiye Edebiyatlar ve Kltr Adamlar Ansiklopedisi, C.1, Elvan Yay.,
Ankara 2006.
JOHNSON, Paul, Yahudi Tarihi (ev. Filiz Orman), Pozitif Yay., stanbul 2000.
317
KANSU, M. Mfit, Erzurum'dan lmne Kadar Atatrkle Beraber, C. I, TTK Yay.,

Ankara 1966.
KARPAT, Kemal, Trk Demokrasi Tarihi, stanbul Matbaas, stanbul 1967.
KISAKREK, Necip Fazl, Cinnet Mustatili, Byk Dou Yay., stanbul 1997.
_____________________, Hitabeler, Byk Dou yay., stanbul 2002.
KOCABA, Sleyman, 1915 anakkale Savalar ve Trk-Dnya Tarihindeki Yeri,
Bayrak Yay., stanbul 2005.
KOLOLU, Orhan, Osmanl-talya-Libya Savanda ttihatlar, Masonlar ve Sosyalist
Enternasyonal, mit Yay., Ankara 1999.
_______________, Abdlhamit Gerei, Eyll Yaynlar, stanbul 2002.
_______________, Cumhuriyet Dneminde Masonlar, Pozitif Yay., stanbul 2004.
_______________, ttihatlar ve Masonlar, Pozitif Yaynlar, stanbul 2005.
KURAN, Ahmet Bedevi, nklap Tarihimiz ve Jn Trkler, stanbul 1945.
KUTAY, Cemal, Kurtuluun ve Cumhuriyetin Manevi Mimarlar, Diyanet leri
Bakanl Yay., 1974.
KUTLUAY, Yaar, Siyonizm ve Trkiye, Aka Yay., Ankara 1973.
KK, Abdurrahman, Dnmeler Tarihi, Rehber Yay., Ankara 1992.
KLE, Sleyman, Trkiyede Masonluk, Nefaset Matbaas, zmir 1948.
KTKOLU, Mbahat, Tarih Aratrmalarnda Usl, Kubbealt Neriyat, stanbul 1991.
LEV, Avner, Trkiye Cumhuriyetinde Yahudiler, letiim Yay., stanbul 1996.
MEYDAN, Abdurrahman, Tarih Boyunca Yahudi Oyunlar (ev. Enver Gnen), ule
Yay., stanbul 1996.
MONTET, E. (ve dierleri), Tarihte ve Gnmzde Siyonizm ve Yahudilik, rgn
yaynevi, stanbul 2006.
NAUDON, Paul, Masonluk, Varlk Yay., stanbul 1994.
NESM, Abidin, Yllarn inden, Gzlem Yay., stanbul 1977.
NURS, Bedizzaman Said, Risale-i Nur Klliyat (Emirda Lahikas/Yirmiyedinci
Mektup), C. 2, Nesil Yay., stanbul 1996.
NZHET, Sadettin, Samih Rfat, Hayat ve Eserleri, Shulet Ktphanesi, (Yl Yok).
OGAN, M. Raif, Trkiyedeki Masonluk, Ergn Kitapevi, stanbul 1951.
OUZ, Burhan, Yzyllar Boyunca Alman Gerei ve Trkler, Can Matbaa, stanbul
1983.
ZCAN, Tark, air ve Szn Maheri Oktay Rifat, Aka Yaynlar, Ankara 2005.
318
PEKER, Nurettin, stiklal Sava'nn Vesika ve Resimleri -nebolu ve Kastamonu

Havalisi, Gn Basmevi, stanbul 1955.
RFAT, Haydar, Farmasonluk, Tefeyyz Kitaphanesi, stanbul 1934.
SANVER, S. Haluk, Hiram Efsanesi, Kurti Mabaaclk, stanbul 1999.
SARIHAN, Zeki, Kurtulu Sava Gnl, C.I, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek
Kurumu Trk Tarih Kurumu Yay., Ankara 1993.
SARIKOYUNCU, Ali, Mill Mcadelede Zonguldak ve Havalisi, Kltr Bak. Yay.,
Ankara 1992.
SEL, K. S., Trk Masonluk Tarihine Ait Ett, Mimar Sinan Yay., stanbul 1973.
SELAHADDN BEY, Mehmed, ttihat ve Terakkinin Kuruluu ve Osmanl Devletinin
Ykl Hakknda Bildiklerim (Sadeletiren Ahmed Varol), nklab Yay., stanbul 1990.
SHAW, Stanford and SHAW, Ezel Kural, Osmanl mparatorluunda ve Trkiye
Cumhuriyetinde Yahudiler, C. 2, (ev: Meri Sobutay), Kap Yaynlar, stanbul 2008.
STEMBLKBAI, aban, slamn Yeniden nkiaf (1950-1960), Trkiye Diyanet
Vakf Yay., Ankara 1995.
SORGU, brahim, Bu Defa Niin Harp Edeceimi Biliyorum, Trkiye Bankas Kltr
Yay., stanbul 2009.
SOYAK, Hasan Rza, Atatrk'ten Hatralar, Yap Kredi Kltr Sanat Yay., stanbul 2005.
SOYKAN, Mehmet, Cevat Rifat Atilhana Yahudiler Neden Saldryor, Hts Yay., stanbul
2010.
SOYSAL, lhami, Kurtulu Sava'nda birlikiler, Gr Yay., stanbul 1985.
APOLYO, Enver Behnan, Kuvay Milliye Tarihi-Gerilla, Ayyldz Matbaas, Ankara
1957.
AUL, Eli, Balattan Bat-Yama, (Yay. Haz. Rfat N. ____, Birsen Talay), letiim Yay.,
stanbul 2000.
IVGIN, Hale, Trablusgarp Sava ve 1911-1912 Trk-talyan likileri, Atatrk
Aratrma Merkezi Yay., Ankara 1989.
MR, Bilal, Malta Srgnleri, Bilgi Yaynevi, stanbul 2009.
TANYU, Hikmet, Yahudiler ve Trkler, Bilge Yaynevi, Ankara 1980.
______________, Yehova ahitleri, Diyanet leri Bakanl Yay., Ankara 1984.
TAKIN, Yksel, Milliyeti Muhafazakr Entelijansiya, letiim Yay., stanbul 2007.
Trk Dil Kurumu Szl, (Komisyon), TDK Yay., Ankara 1988.
TKN, Fruzan Hsrev, Trkiye'de Siyas Partiler ve Siyas Dncenin Gelimesi 1839-
1965, Elif Yay., stanbul 1965.
319
TUGAY, Asaf, bret, Okat Yay., stanbul 1962.

TUNAYA, Tark Zafer, Trkiye'de Siyas Partiler (1859-1952), stanbul 1952.
TURAN, erafettin, Kendine zg Bir Kiilik Olan Atatrk, Bilgi Yay., Ankara 2004.
TRK, brahim, Senaryo Blent Oran, Dergh Yay., stanbul 2004.
TRKGELD, Ali Fuat, Grp ittiklerim, Ankara 1951.
UAROL, Rifat, Siyas Tarih (1789-1994), Filiz Kitabevi, stanbul 1995.
ULA, Mehmet, Baz Siyas Hatralar, Turan Matb., stanbul 1970.
US, Asm, Asm Us'un Hatra Notlar, Doruluk Matbaas, stanbul 1966.
LKSAL, Mstecib, kinci Dnya Savanda 1941-1942 Berlin Hatralar, stanbul
1976.
ZMEZ, Hseyin, u Bizimkiler, Tima Yay., stanbul 1991.
______________, Malatya Suikast, Tima Yay., stanbul 2004.
VELBEE, Zht. H., Trkiyede Franmasonluk, Gne Matbaaclk, Ankara 1956.
WERFEL, Franz, Musa Danda 40 Gn, (eviren: Salih Nazl Kaya), Belge Yaynlar,
stanbul 2007.
YALMAN, Ahmet Emin, Turkey in My Time, University of Oklahoma Press: Norman,
1956.
____________________, Grdklerim ve Geirdiklerim, C. 4, Yenilik Basmevi, stanbul
1970.
YARAR, Erhan, Tarihsel Dnm, Filistin Sorunu Temelinde Trk D Politikas ve
srail Devletini Tanma Sreci, Siyasal Kitabevi, Ankara 2006.
YAZGAN, Aykut, Duvarc Ustalar, Ayna Yay., stanbul 1998.
YAZICIOLU, Hulusi- AL, Mustafa, Safranbolu, zer Matbaas, Karabk 1982.
YESEVZADE, Bilderberg Group, Kayhan Yay., stanbul 1979.
V. MAKALELER
AKKOYUN, Turan, 1934te Orhun ve Milli nklpn Kapatlmasna Mahalli Bir Bak,
Trklk Armaan, Akademi Kitabevi, zmir 1994.
AKTAR, Ayhan, 1934 Trakya Olaylar ve Trk Milliyetilii, Tarih ve Toplum, Kasm
1996, S. 155, s. 45-56.
ASIM, M., Trkiye'de Yahudi Dmanl Var m?, Vakit, 20 Mays 1934, Nu: 5877.
_____, M., Trkiye'de Yahudilik Meselesi, Vakit, 3 Haziran 1934, Nu: 5891.
320
ATAY, Falih Rfk, lerinden Birini Hepinize Takdim Ediyoruz, Dnya, 13 ubat 1953,
Nu: 345.
ATLHAN, Cevat Rifat, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 29 Haziran
1951, Nu:16.
______, Dman Ba Kaldrd-Bu Ba Kopar Fakat Bir Daha Milletin Bana Bela Olamaz,
Byk Cihad, 6 Temmuz 1951, Nu:17.
______, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 13 Temmuz 1951, Nu:18.
______, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 17 Austos 1951, Nu:23.
______, Btn plaklyla Milli Mcadele, Byk Cihad, 31 Austos 1951, Nu:25.
______, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 21 Eyll 1951, Nu:28.
______, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 5 Ekim 1951, Nu:30.
______, slam Demokrat, Byk Cihad, 5 Ekim 1951, Nu: 30.
______, Tarihin Ar Mesuliyetleri, Byk Cihad, 19 Ekim 1951, Nu: 32.
______, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 9 Kasm 1951, Nu:35.
______, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 7 Aralk 1951, Nu:39.
______, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 4 Ocak 1952, Nu:43.
______, Dank Olmann ve Tekilatszln Cezasn ekiyoruz, Byk Cihad, 4 Ocak
1952, Nu:43.
______, Aldanyorsunuz Aaolu, Byk Cihad, 18 Ocak 1952, Nu:45.
______, Btn plaklyla Milli Mcadele , Byk Cihad, 1 ubat 1952, Nu:47.
______, Millet Muvacehesinde Uursuz Bir Baykua Cevap Veriyorum, Byk Cihad, 7
Mart 1952, Nu: 52.
______, Soruyoruz: Sen Hangi Birliktesin Ahmet Emin Salomon? , Byk Cihad, 4 Nisan
1952, Nu:56.
321
______, Dnmeliin Trkle Tahakkm ve Mdahalesi, Byk Cihad, 11 Nisan 1952,

Nu:57.
______, Bizde Demokrasi Yoktur Fakat Olacaktr, Byk Cihad, 2 Mays 1952, Nu:60.
______, Tarihimizin En Mhim Gnlerini Yayoruz, Byk Cihad, 23 Mays 1952,
Nu:63.
______, Cennet Mekn kinci Sultan Abdlhamid Han, Byk Cihad, 17 Ekim 1952,
Nu:83.
______, Bu Grltnn Arkasnda Acaba Hangi Hakikatler Gizlidir?, Byk Cihad, 9
Ocak 1953, Nu:95.
______, Uyan Hemehri, Byk Cihad, 16 Ocak 1953, Nu: 96.
______, Nasl Yahudi ve Mason Dman Oldum?, Byk Dou, 18 Austos 1950, S. 22.
______, "Nasl Yahudi ve Mason Dman Oldum?", Byk Dou, 25 Austos 1950, S. 23.
______, "Nasl Yahudi ve Mason Dman Oldum?", Byk Dou, 1 Eyll 1950, S. 24.
______, "Grnmeyen nklap", Byk Dou, 15 Eyll 1950, S. 26.
______, "Grnmeyen nklap", Byk Dou, 29 Eyll 1950, S. 28.
______, Grnmeyen nklp, Byk Dou, 6 Ekim 1950, S. 29.
______, "Grnmeyen nklap", Byk Dou, 3 Kasm 1950, S. 33.
______, Grnmeyen nklp, Byk Dou, 10 Kasm 1950, S. 34.
______, "Grnmeyen nklap", Byk Dou, 17 Kasm 1950, S. 35.
______, Grnmeyen nklp, Byk Dou, 1 Aralk 1950, S. 37.
______, Rahmetli kr Hoca, Byk Dou, 5 Ocak 1951, S. 42.
______, Grnmeyen nklp, Byk Dou, 5 Ocak 1951, S. 42.
______, eni ve Deni Manevra, Byk Dou, 26 Ocak 1951, S. 45.
______, "Grnmeyen nklap", Byk Dou, 2 ubat 1951, S. 46.
322

______, "Grnmeyen nklap", Byk Dou, 2 Mart 1951, S. 50.
______, Yanl Yol, flas Etmi Siyaset, Fedai, Nisan 1964, S. 9.
______, in Mslmanlarnn Feryad, Hilal, Ekim 1961,Y. 3, S. 20.
______, "Gnahkrlardan Ne Zaman Hesap Sorulacak?", Hradam, 15 Eyll 1950, Nu: 4.
______, "Bu Fazileti Zamannda Gstermi Olsaydnz Harap Vatan Bir Mamure Olurdu",
Hradam, 22 Eyll 1950, Nu: 6.
______, "Esaret Zincirini Paralayan Bu Millet", Hradam, 25 Eyll 1950, Nu: 7.
______, "Bu Dalalet Yolunun Sonu lmdr", Hradam, 29 Eyll 1950, Nu: 8.
______, "Millet Katillerinin Byk Gnah", Hradam, 3 Ekim 1950, Nu: 9.
______, "nn! Mahhas Kin!", Hradam, 13 Ekim 1950, Nu:12.
______,"Kzlarmz rlplak Tehir Medeniyet Deil, Vahetin En Bayasdr",
______, "Bu Yamaclar Gruhunu Tarihin Lanetine Terk Etmek Ne Kadar Fecidir",
______, "ktidar Partisi Milli Servetleri istirdat Etmedike Mcrimleri Cezalandrmadka
Millete Kar Vazifesini Yapm Olamaz", Hradam, 4 Kasm 1950, Nu: 18.
______, Bir akal Uluyor, Hradam, 10 Kasm 1950, Nu: 20.
______, "ktidar Ald Salahiyetin Hakkn Vermemitir", Hradam, 14 Kasm 1950, Nu:
21.
______, Koynumuzdaki Dmanlara Dikkat, Hradam, 17 Kasm 1950, Nu: 22.
______, "Siyaset Denilen u Dneklie Bakn -Hseyin Cahidi nn Nasl Astracakt",
Hradam, 21 Kasm 1950, Nu: 23.
______, "Milletin inde Bulunduu kmaz", Hradam, 21 Kasm 1950, Nu: 23.
______, "Tehlikede Olan nklap Deil, Milletin Mukadderat ve Vicdan Hrriyetidir",
Hradam, 1 Aralk 1950, Nu: 26.
______, "Bu Saltanat Devrilmedike ve Bu Kafalar Kopmadka Hibir nklap
Gerekleemez", Hradam, 15 Aralk 1950, Nu: 30.
______, Bu da Benim Vasiyetnamem, Hradam, 22 Aralk 1950, Nu: 32.
______, "Bir Numaral Hrriyet Dman kr Kaya", Hradam, 26 Aralk 1950, Nu: 33.
______, "nklap Tehlikede mi?", Hradam, 12 Ocak 1951, Nu: 38.
______, Zavall Mcahitler, Hradam, 12 Ocak 1951, Nu: 38.
323
______, Gizli Ellerin Oyunu, Hradam, 23 Ocak 1951, Nu: 41.

______, "Trk Genliinin Tarihi Mesuliyeti ve Vazifesi", Hradam, 30 Ocak 1951, Nu: 43.
_____, En Byk Tehlike Farmasonluk", Hradam, 6 ubat 1951, Nu: 45.
______, "nklap Softalar", Hradam, 13 ubat 1951, Nu: 47.
______, Bu Ate Olduu Yerde Sndrlmelidir, Hradam, 27 ubat 1951, Nu: 51.
______, "Falih Rfk Atay Yazyor", Hradam, 2 Mart 1951, Nu: 52.
______, "Btn Gnah ve Vebal ktidar Partisindedir", Hradam, 9 Mart 1951, Nu: 54.
______, "Aziz Milletimize", Hradam, 21 Mart 1951, Nu: 57.
______, "Evvela Demokrasinin Manasn renmek Gerektir", Hradam, 27 Mart 1951, Nu:
59.
______, "Dman Btn Gizli Hviyetiyle Apaikar", Hradam, 3 Nisan 1951, Nu: 61.
______, "Milletin Byk Davas", Hradam, 8 Mays 1951, Nu: 71.
______, Farmasonlarn Yeni Taktik Faaliyetleri, Hradam, 11 Mays 1951, Nu: 72.
______, "llere Sayg in Kanun", Hradam, 18 Mays 1951, Nu: 74.
______, "Milletin Rol ktidarn Vazifesi", Hradam, 1 Haziran 1951, Nu: 78.
______, "Bir Ziyaretin Manas", Hradam, 5 Haziran 1951, Nu: 79.
______, "Demokrat Parti'deki Sarsnt", Hradam, 8 Haziran 1951, Nu: 80.
______, "Yzmze arpan Hakikat", Hradam, 22 Haziran 1951, Nu: 84.
______, "Zulm Hortluyor", Hradam, 26 Haziran 1951, Nu: 85.
______, "Yine 31 Mart M?", Hradam, 3 Temmuz 1951, Nu: 87.
______, "Yama ve ekavet Devri", Hradam, 10 Temmuz 1951, Nu: 88.
______, "Yine Onlar", Hradam, 13 Temmuz 1951, Nu: 89.
______, On Sekiz Sandalye in Kopan Kyamet, Hradam, 24 Temmuz 1951, Nu: 92.
______, "Bu Ders Demokrat Partiye Azdr", Hradam, 27 Temmuz 1951, Nu: 93.
______, Mslmanla Kar Cephe, Hradam, 24 Austos 1951, Nu: 101.
______, "ren Manzara ve deolojiler", Hradam, 11 Eyll 1951, Nu: 106.
______, Tarih ve Millet nnde nnye Soruyoruz, Hradam, 14 Eyll 1951, Nu: 107.
______, "Asaletsiz, Adi ve Kaba Propagandalar", Hradam, 21 Eyll 1951, Nu: 109.
______, "Milletin Barna Saplanm Alt Kazk", Hradam, 16 Ekim 1951, Nu: 116.
______, "Mlkmz Paralayan, manmza El Koyan", Hradam, 23 Ekim 1951, Nu: 118.
______, "Eyvah ki Bu Bazicede Yine Millet Yand", Hradam, 30 Ekim 1951, Nu: 120.
______, Trk slam Dmanlar Faaliyette, Hradam, 2 Kasm 1951, Nu: 121.
______, "Hrriyet Dmanlar Susacaktr", Hradam, 6 Kasm 1951, Nu: 122.
______, Mazi Behemehl Tasfiye Edilecektir, Hradam, 13 Kasm 1951, Nu: 124.
324
______, stibdat Bir Daha Asla Hortlayamaz, Hradam, 16 Kasm 1951, Nu: 125.
______, "Kokmu Kavurmalarn Tarihi Hikyesi", Hradam, 20 Kasm 1951, Nu: 126.
______, "Devr-i Sabktaki Yaplan Hyanetler", Hradam, 23 Kasm 1951, Nu: 127.
______, Nasl Kstahlklar ve Adiliklerle Gittiler Nasl Utanmadan Geri Dndler!,
Hradam, 30 Kasm 1951 Nu: 129.
______, "Demokrasi Namna Verdiimiz Kurbanlar", Hradam, 14 Aralk 1951, Nu: 133.
______, lahi! Bu nsanlar Bir Avu Trk Toprana Ebediyen Hasret Brak!, Hradam,
21 Aralk 1951, Nu: 135.
______, "Byk Tehlike", Hradam, 25 Aralk 1951, Nu: 136.
______, "nn! Tekzip Eder misin? Yoksa Biz mi spat Edelim!", Hradam, 1 Ocak 1952,
Nu: 138.
______, "Millete Servetinizin Hesabn Veriniz", Hradam, 8 Ocak 1952, Nu: 140.
______, "Hrriyet Ne Ac ey", Hradam, 15 Ocak 1952, Nu: 142.
______, "Din Onlarn Politikalarna Alet Olamaz", Hradam, 18 Ocak 1952, Nu: 143.
______, "Demek ki Demokrasi De Bir Hayal Oluyor", Hradam, 12 ubat 1952, Nu: 150.
______, "Milletin Hayati Meseleleri Ne Zaman Halledilecektir?", Hradam, 15 ubat 1952,
Nu: 151.
______, "ktidar Yanl Yollardadr", Hradam, 19 ubat 1952, Nu: 152.
______, "Demokrasi Ne Yazk Ki Bir Hayal imi", Hradam, 7 Mart 1952, Nu: 157.
______, "Vicdan Hrriyetine Zincir Vurulmaz", Hradam, 14 Mart 1952, Nu: 159.
______, "Demokrasi Tehlikededir", Hradam, 21 Mart 1952, Nu: 161.
______, "Bu Siyas Ke Kapmacalar, inde Yzdmz Buhrann Balca Alametleridir",
Hradam, 25 Mart 1952, Nu: 162.
______, Mthi ey, Hradam, 28 Mart 1952, Nu: 163.
______, "Mili Varlmza Kundak koyanlar", Hradam, 8 Nisan 1952, Nu: 166.
______, "Demokrat Partide knt", Hradam, 15 Nisan 1952, Nu: 168.
______, "Ahmet Emin Yalman ve Hadiseler", Hradam, 3 ubat 1959, Nu: 340.
______, "O, Hz. Muhammed'e Emanetti", Hradam, 24 ubat 1959, Nu: 345.
______, "Millete Den Yeni Vazife", Hradam, 27 ubat 1959, Nu: 346.
______, "Kudret ve Cesaret Bulsalard", Hradam, 6 Mart 1959, Nu: 348.
______, Bu Ne zc Haldir, Hradam, 20 Mart 1959, Nu: 352.
______, "Atom Devrinin Eiinde", Hradam, 24 Mart 1959, Nu: 353.
______, "Allah'tan Niyazmz", Hradam, 27 Mart 1959, Nu:354.
______, 31 Mart Facias, Hradam, 31 Mart 1959, Nu: 355.
325
______, "Trkiye Cumhuriyeti Bavekili, Basn Enstits", Hradam, 3 Nisan 1959, Nu:
356.
______, "Trk Hanmlar, Anneler, Trk Hemireleri Ltfen Dikkat", Hradam, 24 Nisan
1959, Nu: 361.
______, "Milli Haysiyeti Hie Sayanlara Kar Sessiz Kalmyacaz", Hradam, 1 Mays
1959, Nu: 363.
______, "Tarihi Perde Alyor mu?", Hradam, 8 Mays 1959, Nu: 365.
______, "Yirmi Bin Kefensiz Trk ehidi Bize Lanet Okuyor", Hradam, 15 Mays 1959,
Nu: 367.
______, "Vatana Hyanet Bu Derece Mdafaa Edilmez", Hradam, 19 Mays 1959, Nu: 368.
______, "Veyl! Tarihten Ders Almayan Milletlere", Hradam, 26 Mays 1959, Nu: 370.
______, "Milli Birlii Korumak ve Milli Tesand Gerekletirmek Gnndeyiz", Hradam,
29 Mays 1959, Nu: 371.
______, Bu Derin Gaflet, Hradam, 9 Haziran 1959, Nu: 374.
______, "Vatanda! Gazete Yrtmak ve Basna Hcum Etmekle Dava Kazanlmaz!",
Hradam, 30 Haziran 1959, Nu: 379.
______, "Nazik ve Mhim Meseleler Karsndayz", Hradam, 14 Temmuz 1959, Nu: 383.
______, Ahmet Emin Yalmann Makalesi, Hradam, 28 Temmuz 1959, Nu: 387.
______, "Elli Yl Sonra nmze Serilen Hakikatler", Hradam, 4 Austos 1959, Nu: 389.
______, "Ahmet Emin Yalman'n Mahkmiyeti ve Amme Vicdan", Hradam, 7 Austos
1959, Nu: 390.
______, "Halledilmesi Elzem Mesele: Vicdan Hrriyeti", Hradam, 11 Austos 1959, Nu:
391.
______, "Ananelere Cephe Alm Bir dareyi Bir Millet Nasl Yeni Batan Mdafaa Eder?",
Hradam, 25 Austos 1959, Nu: 395.
______, "Milletin Mukadderatn ahslara Balayanlar Ve Partiyi Vatandan stn Tutanlar
Bize Koca Bir Vatan Kaybettirdiler", Hradam, 4 Eyll 1959, Nu: 398.
______, "Fahri Aaolu'nun Meclis'te Yapt Teklifin Akisleri", Hradam, 28 Austos
1959, Nu: 396.
______, "nklaplar Soysuzlatrmayalm", Hradam, 11 Eyll 1959, Nu: 400.
______, "rtica Yaygaras Arkasndaki Gizli Maksatlar", Hradam, 15 Eyll 1959, Nu: 401.
______, "Bu Vatann Mukadderat le oynayanlara Tarihin Laneti Kafi Deildir", Hradam,
25 Eyll 1959, Nu: 404.
326
______, " Bu Fitneyi, Bu Yangn Olduu Yerde Sndrmelidir", Hradam, 29 Eyll 1959,
Nu: 405.
______, nklap smini Siper Ederek, Hradam, 9 Ekim 1959, Nu: 408.
______, manmza Saldranlara Cevabmz", Hradam, 9 Ekim 1959, Nu: 408.
______, "ntibalardan Anladmz Mana", Hradam, 13 Ekim 1959, Nu: 409.
______, "Dne Kadar Manasn Anlayamadmz Esrarl Hakikatler", Hradam, 16 Ekim
1959, Nu: 410.
______, "ilerimize ve Mukadderatmza Uzanan Ellere Lanet", Hradam, 30 Ekim 1959,
Nu: 414.
______, arpan Kuvvetler, Hradam, 3 Kasm 1959, Nu: 415.
______, Son Kozlar Oynanyor mu?, Hradam, 6 Kasm 1959, Nu: 416.
______, "Zaman Zaman Alevlenen Bu Frtnann Ve Mukaddesatla Oynamann Manas
Nedir?", Hradam, 10 Kasm 1959, Nu: 417.
______, "Bunlarn Hepsi Nasl Bir Zamana Rastlad? Nasl Bir Sraya Girdi?", Hradam, 17
Kasm 1959, Nu: 419.
______, Bu Memlekete Fitne Daima Dardan Gelmitir, Hradam, 24 Kasm 1959, Nu:
421.
______, "Gafletten Uyanma ve Benliimize Sahip Olma Zaman Gelmitir", Hradam, 27
Kasm 1959, Nu: 422.
______, Dostlarmz ve Dmanlarmz yi Tanyalm, Hradam, 1 Aralk 1959, Nu: 423.
______, Mahkum, Hradam, 4 Aralk 1959, Nu: 424.
______, "Bu Mesele Kati Surette Halledilmelidir", Hradam, 11 Aralk 1959, Nu: 426.
______, "Btn plaklyla Beynelmilel Basn Enstits", Hradam, 22 Aralk 1959, Nu:
429.
______, "mparatorluumuzun Tasfiyesi", Hradam, 25 Aralk 1959, Nu: 430.
______, Bu Edepsiz Oyunlar Yeter Artk, Hradam, 29 Aralk 1959, Nu: 431.
______, "Damarlarnda Tek Damla Trk Kan Bulunmayan Bir Adamn Hezeyan
Karsnda", Hradam, 1 Ocak 1960, Nu: 432.
______, "Hasta Adam ld", Hradam, 5 Ocak 1960, Nu: 433.
______, "Bu Yeni Bir Fitne mi Acaba?", Hradam, 8 Ocak 1960, Nu: 434.
______, "Hadise karmak stiyorlar", Hradam, 12 Ocak 1960, Nu: 435.
______, "Dmann Deimeyen Siperi", Hradam, 15 Ocak 1960, Nu: 436.
______, "Btn Milleti Bir Bayrak Altna Davet", Hradam, 29 Ocak 1960, Nu: 440.
327
______, "Byk Trk Milleti Aleyhine Alan Souk Harp", Hradam, 2 ubat 1960, Nu:
441.
______, "Bu Grndnden ok Ciddidir. Millidir. Hayatidir", Hradam, 9 ubat 1960,
Nu: 443.
______, "Gnn Manzaras Cidden Fecidir", Hradam, 16 ubat 1960, Nu: 445.
______, Matbuat Hrriyeti Meselesi, Hradam, 26 ubat 1960, Nu: 448.
______, "Byk Millet Meclisine Akseden Hakikat", Hradam, 1 Mart 1960, Nu: 449.
______, "inde Yaadmz Gnlerin Hususiyeti", Hradam, 11 Mart 1960, Nu: 451.
______, Mahkm eri Gir, Hradam, 15 Mart 1960, Nu: 452.
______, "Siyas Bir Meydan Muharebesi", Hradam, 5 Nisan 1960, Nu: 457.
______, "Trkolu Dikkatli ve Basiretli Ol!", Hradam, 8 Nisan 1960, Nu: 458.
______, Hedef Vatansever Devlet Adamlar, Hradam, 12 Nisan 1960, Nu: 459.
______, "Bir Yahudi Mdafii -Ve lk Defa Trkiye'de Vukua Gelmi Bir Hal", nklap,
Mays 1933, S. 2.
______, Yahudilerin Feryatlar, nklap, 1 Haziran 1933, S. 3.
______, Alber Saltiyel, Sana Soruyorum, Cevap Verebilir misin?, Milli nklp, 1 Haziran
1934, S. 3.
______, Maskeler Aa, Milli nklp, 1 Haziran 1934, S. 3.
______, Dman Saflarnda, Milli nklap, 15 Haziran 1934, S. 4.
______, Milli Kalknma Partisi Facias, Mcadele, 12 Mays 1947, Nu: 2.
______, Filistin Hadiseleri ve Trkiye, Sebilrread, C. 1, Haziran 1948, S. 3.
______, Siyonizm, Komnizm ve Farmasonlua Kar Beynelmilel Dnya Tekilat,
Sebilrread, C. 1, Haziran 1948, S. 4.
______, Yahudi Kstahl, Sebilrread, C.1, Austos 1948, S. 10.
______, Hakikatler Konuuyor, Sebilrread, C.2, Ocak 1949, S. 31.
______, Dnya slam Birlii, Sebilrread, C. 2, Mart 1949, S. 36.
______, Trk ehitlerinin Mezarlar stne Saltanat Kuran sraile Seyahat, Sebilrread,
C. 3, Eyll 1949, S. 59.
______, Ac Bir Hakikat nnde, Sebilrread, C. 3, Kasm 1949, S. 65.
______, Mslmanln Byk Hedefi, Sebilrread, C. 3, Ocak 1950, S. 70.
______, Mslmanln Byk Hedefi, Sebilrread, C. 4, Austos 1950, S. 85.
______, Gzc Kulesi Tekilat, Sebilrread, C.9, Temmuz 1956, S.225.
______, Filistinden Sonra Kbrs Buhran, Sebilrread, C. 10, Mays 1957, S. 244.
______, Ortadou Davas, Sebilrread, C. 11, Eyll 1957, , S. 252.
328
______, Suriye Hezimet-i Facias ve Sebepleri, Tasvir-i Efkr, 23 Terinisani 1334 (23
Kasm 1918), Nu: 2569.
Kasm 1918), Nu: 2573.
Kasm 1918), Nu: 2574.
Kasm 1918), Nu: 2575.
______, Suriye Hezimet-i Facias ve Sebepleri, Tasvir-i Efkr, 2 Knunuevvel 1334 (2
Aralk 1918), Nu: 2578.
Aralk 1918), Nu: 2579.
Aralk 1918), Nu: 2580.
______, Suriye Hezimet-i Facias ve Sebepleri, Tasvir-i Efkr, 5 Knunuevvel 1334 5
Aralk 1918), Nu: 2581.
Aralk 1918), Nu: 2582.
Aralk 1918), Nu: 2583.
Aralk 1918), Nu: 2589.
Aralk 1918), Nu: 2592.
______, When The Cause of The I.U.N Substantiated, The Islamic United Nations,
Austos 1957, Nu: 2.
______, They Saw The Turk As He Is, The Islamic United Nations, August 1957, Nu:
2.
______, A General Look At The World Events, The Islamic United Nations, February
1957, Nu: 1.
______, A Bullet For A Traitor, The Islamic United Nations, February 1957, Nu: 1.
______, Hariteki Milletleraras Toplantlarn yz, Yeni stiklal, 26 Temmuz 1961,
Nu:32.
______, Cezayirden Sonra Tunus, Yeni stiklal, 9 Austos 1961, Nu:34.
329
______, Ylan Hikyesi, Yeni stiklal,16 Austos 1961, Nu:35.

______, Tarihin Yeni Bir Perdesi Alyor, Yeni stiklal, 2 Kasm 1961, Nu: 46.
______, Huzur ve Hrriyet, Yeni stiklal, 9 Aralk 1961, Nu:51.
______, Trk Devletinin Yeniden nas, Yeni stiklal, 22 Aralk 1961, Nu: 53.
______, Trk Devletinin Yeniden nas, Yeni stiklal, 5 Ocak 1962, Nu:55.
______, 1912yi Unutmayalm, Yeni stiklal, 19 Ocak 1962, Nu: 57.
______, Gen Nesilleri Hangi Mefkre le Yetitireceiz?, Yeni stiklal, 25 Nisan 1962,
Nu:71.
______, Siyonist Barbarl, Yeni stiklal, 23 Mays 1962, Nu:75.
______, Devlet Adam Olmak, Yeni stiklal, 8 Austos 1962, Nu:86.
______, Bir Mslman Trk kzn Bir srailolu'nun Koynunda Grmek Kadar Milletimize
Hakaret Olur mu?, Yeni stiklal, 5 Eyll 1962, Nu:90.
______, ehitler Diyar ve Meydan- heda, Yeni stiklal, 26 Eyll 1962, Nu: 93.
______, htilalin Mesuliyeti, Yeni stiklal, 5 Aralk 1962, Nu:103.
______, D Politika Konuulurken, Yeni stiklal, 23 Ocak 1963, Nu: 110.
______, Ve En Nihayet Bir mit I?, Yeni stiklal, 13 ubat 1963, Nu:113.
______, Milletin Perian Haline, Yeni stiklal, 20 ubat 1963, Nu:114.
______, Bu Gaflet Daha Ne Kadar Srecek?, Yeni stiklal, 24 Nisan 1963, Nu:122.
______, Bu Nokta zerinde Israrla Duruyoruz, Yeni stiklal, 10 Temmuz 1963, Nu:130.
______, Ve Nihayet Sra Bana m Geldi?, Yeni stiklal, 29 Austos 1963, Nu:131.
______, Bir Seyahatten lhamlar, Yeni stiklal, 25 Eyll 1963, Nu:135.
______, Bir Seyahatin Objektif Neticeleri, Yeni stiklal, 2 Ekim 1963, Nu:136.
______, Ne Oluyoruz, Meydan Bu Kadar Bo Mu Sandnz?, Yeni stiklal, 13 Kasm
1963, Nu:142.
______, Biz, Komularmz ve slam Dnyas, Yeni stiklal, 4 Aralk 1963, Nu:145.
______, Trk Milleti ve Sahtekr nklaplar, Yeni stiklal, 18 Aralk 1963, Nu:147.
______, Bu Faaliyetler Hangi Tertiplerin Alametidir, Yeni stiklal, 25 Aralk 1963,
Nu:148.
______, Ortadoudaki Kanserin Tasfiyesine Doru, Yeni stiklal, 29 Ocak 1964, Nu: 153.
______, Dnya Matbuat ve Kennedy'nin lm, Yeni stiklal, 20 ubat 1964, Nu:156.
______, Bu Eller Fatih'in Trbesine Kimin Hesabna Uzanyor?, Yeni stiklal, 2 Eyll
1964, Nu:160.
______, Kbrs Hadiseleri ve Ortaya Dkt Hakikatler, Yeni stiklal, 9 Eyll 1964,
Nu:161.
330
______, Sultan 2. Abdlhamid ve Osmanl mparatorluu'nda Komitaclar, Yeni stiklal, 2

Aralk 1964, Nu:173.
______, General Patton, Yeni stiklal, 30 Aralk 1964, Nu: 177.
______, Mslman Milletler nnde, Yeni stiklal, 17 ubat 1965, Nu: 184.
______, Amerika, Yanl Politikasyla Hem Kendisini Hem Bizi Uuruma Srklemitir ,
Yeni stiklal, 10 Mart 1965, Nu:187.
______, Trkiye ve slam Dnyas, Yeni stiklal, 24 Mart 1965, Nu: 189.
______, Uursuz Bir Yldnm: 31 Mart Facias , Yeni stiklal, 31 Mart 1965, Nu:190.
______, srail Ajanlarnn erlerine Ne Vakit Son Verilecektir?, Yeni stiklal, 16 Haziran
1965, Nu:201.
______, Yuvarlak Laflarla Devlet dare Edilmez, Yeni stiklal, 7 Temmuz 1965, Nu:204.
______, Bizde Demokrasi Hareketleri, Yeni stiklal, 17 Kasm 1965, Nu: 222.
______, Bizde Demokrasi Hareketleri, Yeni stiklal, 8 Aralk 1965, Nu: 226.
______, Bizde Demokrasi Hareketleri, Yeni stiklal, 16 Mart 1966, Nu: 240.
______, Cepheler Kar Karya, Yeni stiklal, 23 Mart 1966, Nu: 241.
______, Ar Sa, Ar Sol Ne Demektir?, Yeni stiklal, 13 Nisan 1966, Nu: 244.
______, Siyas Bir Skandal, Yeni stiklal, Temmuz 1966, Nu: 258.
______, Kapmza Dayanan Tehlike, Yeni stiklal, 23 Kasm 1966, Nu: 276.
______, Trk'n Sesi- Trk'n Davas, Yeil Bursa, 28 ubat 1952, S.1.
ATS, ., Tarihte Yahudilerin neli Fs, Tarih Hazinesi, , stanbul, Nisan 1951 S. 9, s.
428-429.
AYALI, Mnevver, Bir Mcahid Kaybettik, Yeni stiklal, 22 ubat 1967, Nu: 285.
AYVAZOLU, Beir, Samih Rifat ve Kardeleri, Zaman, 3 Mays 1996.
____________, Ah, O Eski lkcler, Trkiye Gnl, 1998, S. 50, s. 179-182.
BAL, Rfat N., Siyon nderlerinin Protokolleri- Dzmece Bir Kitap rnei, Toplumsal
Tarih, Eyll 1995, S.21, s. 48- 53.
___________, Osmanl/ Trk Yahudilii Tarihi le lgili Yaynlar -1, Toplumsal Tarih,
Austos 1996, S.32, s. 58-61.
____________, Cevat Rifat Atilhan -I, Tarih ve Toplum, C.30, Temmuz 1998, S. 175, s.
15-24.
____________, Cevat Rifat Atilhan-II, Tarih ve Toplum, C.30, Austos 1998, S. 176, s.
21-30.
___________, Atatrkn Manevi Kz lk, Toplumsal Tarih, Austos 2008, S. 176, s.
66-68.
331
BAYUR, Hikmet, Yeni Kurulan Muhalefet Partileri, Kudret, 11 Mays 1952, Nu: 1559.
BELGE, Murat, Mustafa Kemal ve Kemalizm, Modern Trkiyede Siyas Dnce, C. 2,
letiim Yay., stanbul 2001, s. 36-43.
BENBASSA, Esther, 20. Yzyl Banda Osmanl mparatorluu'nda Siyonizm, Tarih ve
Toplum, C.14, Ekim 1990, S.82, s. 34-39.
COKUNER, Kemal Fedai, Trkiye Siyonizmle Mcadele Cemiyeti, Fedai, C. 4, Nisan
1967, Y. 6, S. 46.
______________, Ayda Lider Kaybettik, Fedai, C. 4, Nisan 1967, S. 40.
DEMREL, Ahmet, Bir Demokratn yks: Hseyin Avni Ula, Tarih ve Toplum, C.23,
ubat 1995, S. 134, s. 24-38.
DURUER, Nursel, Hayat, Biyografiler, Biyografyalar, Jale Baysala Armaan, ..
Edebiyat Fakltesi, stanbul 1993.
EDP, Eref, Byk Adam Merhum Cevat Rfat, Yeni stiklal, 22 ubat 1967, Nu: 285.
___________, Farmasonluk Atatrk Yolu mudur?, Sebilrread, C.1, Aralk 1948, S. 24.
ELDEM, Edhem, Ge Osmanl Dneminde Masonluk ve Siyaset zerine zlenimler,
Toplumsal Tarih, Eyll 1996, S.33, s. 16-26.
EYG, Mehmet evket, slam lemini Siyonizm ve Farmasonluk Tehlikesine Kar Tek
Bana Uyandran Mcadele ve Dava Adam Cevat Rfat Atilhan, Yeni stiklal, 15 ubat
1967, Nu: 284.
____________, Kabahat Bizdedir, Milli Gazete, 28 Kasm 1991, Nu: 6707.
GNGR, Selahaddin, Kumandanlarn Harp Hatralar, Tan, 14 ubat 1937, Nu: 657.
GRSEL, Mustafa, Tarih Boyunca Masonlua ve Masonlara Yneltilen Saldrlar, Mimar
Sinan, stanbul 1979, S.31, s. 16-24.
GVEN, Ali Murat, Vallahi Billahi Yahudi Irk da Etten Kemikten Yaratld, Milli Gazete,
9 Austos 1996, Nu: 8629.
KADR, Kemal, Ylmayan Adam: Cevat Rifat, Bizim Anadolu, 4 ubat 1975, Nu:2089.
KARABATAK, Haluk ., slam Demokrat Partisi, Tarih ve Toplum, C. 22, Ekim 1994, S.
130, s. 4-14.
_______________, 1934 Trakya Olaylar ve Yahudiler, Tarih ve Toplum, ubat 1996, S.
146, s. 4-16.
KARAOSMANOLU, Yakup Kadri, DP'de Milyoner Aleyhtarl, Ulus, 28 Kasm 1957,
Nu: 12479.
KISAKREK, Necip Fazl, Mahut Gazete, Bugn, 16 ubat 1968, Nu: 423.
_____________, Malatya Mdafaas, Byk Dou, 28 Mays 1954, S. 4, s. 13).
332
LEV, Avner 1934 Trakya Yahudileri Olay -Alnamayan Ders-, Tarih ve Toplum,
Temmuz 1996, S.151, s. 10-17.
LEYON, Avram, Bouna Zahmet, alom, 5 ubat 1948, Nu:15.
MJDEC, Mustafa, Trk Basnnda Milli Kalknma Partisi, Ekev Akademi Dergisi, 2005,
Y. 9, S. 25.
NAD, Nadir, Bir Dertleme, Cumhuriyet, 2 Mart 1952, Nu: 9909.
NAD, Yunus, Trakyada Musevilere Kar Yaplan Hareket Hakknda, Cumhuriyet, 16
Temmuz 1934, Nu: 3661.
OGAN, M. Raif, Masonluk Tarikat ve Ahmet Emin Yalman, Sebilrread, C.2, Nisan
1949, S. 38.
ZACUN, Orhan, Siyaset Tarihimizde Milli Kalknma Partisi, Yakn Dnem Trkiye
Aratrmalar, 2000, Y.1, S. 2, s. 210-224.
ZCAN, Nuri, Ali Rifat aatay, slam Ansiklopedisi, Trk Diyanet Vakf, stanbul 1993.
ZTUNA, Ylmaz, Ali Rifat aatay, Trk Musikisi Ansiklopedisi, Milli Eitim
Basmevi, stanbul 1969.
ZTRK, Nimetullah, Mslman Demokrat Partisi, Akn, 29 ubat 1952, Nu: 182.
SAFA, Peyami, Yahudi'nin Suu Ne?, Yedi Gn, 12 Nisan 1933, Yl.1, S. 5.
SKMEN, Tayfur, Taassuba, Hurafeye Msamaha Etme Cinayeti, Vatan, 7 Kasm 1957,
Nu: 5912.
AUL, Eli, Cevat Rifat Atilhan'a kinci ve Son Mektubumuz, alom, 9 Eyll 1948, Y.1,
Nu:46.
__________, ok Sayn stadm Bay Cevat Rifat'a Ak Mektup, alom, 24 Haziran 1948,
Y.1, Nu:35.
AUL, zak, Yahudi Dmanlarna, alom, 22 Temmuz 1948, Y.1, Nu:39.
ENLER, ule Yksel, Tertipler Karsnda, Bugn, 11 ubat 1968, Nu: 418.
enyapl, nder, Ahmed Emin Yalman'a suikast, Gne 9 Ekim 1982.
_______, Ahmed Emin Yalman'a suikast, Gne, 11 Ekim 1982.
_______, Ahmed Emin Yalman'a suikast, Gne, 13 Ekim 1982
TAN, M. ahap, Biare Bir Mcahit Kz, Bugn, 10 ubat 1968, Nu: 427.
TANYER, Cansever, "Kemal Fedai Cokuner Hayat ve Fedai Dergisi zerine Notlar", 3
Mays 1944 50. Yl Trklk Armaan, Akademi Kitapevi, zmir 1994.
333
TEPEDENLOLU, Nizamettin Nazif, Cevat Rifat ______ Paa Cephe Kumandan Milis
General, Yeni stiklal, 22 ubat 1967, Nu: 285.
TOPRAK, Zafer, 1934 Trakya Olaylarnda Hkmetin ve CHF'nin Sorumluluu,
Toplumsal Tarih, Ekim 1996, S. 34, s. 19-25.
________, Masonluk ve Tek Parti: Stunlarn Yklmas, Toplumsal Tarih, Eyll 1996,
S.33, s. 30-35.
TUNAY, Mete, Kurtulu'un Almanca zel Says, (ev. Cemil Koak), Tarih ve
Toplum, C.11, Mays 1989, S. 65, s. 50-56.
TUNOLU, Grkal, "Trk te Dmann", Hradam, 27 Mart 1959, Nu: 354.
TURAN, Osman, Bir Mefkrecinin Ayrl, Yeni stiklal, 22 ubat 1967, Nu: 285.
Va-Nu, Yahudi Dmanlna Dmanz, Haber Akam Postas, 17 Mays 1934.
YALIN, Hseyin Cahit, Dn Bugn, Ulus, 29 ubat 1952, Nu: 11018.
_________, slam Demokratlar, Ulus, 24 ubat 1952, Nu: 11012.
ZORLU, Ilgaz, Trkiye Sabetayclar, Birikim, Mart-Nisan 1995, S. 171, s. 168-173.
VI. TEZLER
BOZKURT, Celil, Eserleri Ve Fikirleriyle Cevat Rifat Atilhan, (Baslmam Doktora
Tezi), Marmara niversitesi, Trkiyat Aratrmalar Enstits, stanbul 2011.
KARACA, zen, The Theme of Jewish Conspiracy in Turkish Nationalism-The Case of
Cevat Rfat Atilhan, (Baslmam Yksek Lisans Tezi), Ortadou niversitesi, Sosyal
Bilimler Enstits, Ankara 2008.
KILI, Ziya, Byk Dou Mecmuasnn Yayn Hayatna Balamas, Yaps, Yayn
Politikas, Sosyal ve Siyasi Grleri ( 1943-1951), (Baslmam Yksek Lisans Tezi),
Erciyes niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits, Kayseri 2006.
VII. ANSKLOPEDLER
Byk Larousse, Geliim Yay., stanbul 1986.
Encyclopaedia Judaica, Keter Publishing House Jerusalem Lmt., Kuds 1974.
Trk Musikisi Ansiklopedisi, Milli Eitim Basmevi, stanbul 1969.
slam Ansiklopedisi, Trk Diyanet Vakf, stanbul 1993.
334
VIII. NTERNET WEB STELER

http://www.dnyadinleri.com/tevrat/
http://tr.wikipedia.org/wiki/Lefkada/
335
EKLER
336
EK-1
Cevat Rifat Atilhann Dedesi Hurit Paa

(Sadettin Nzhet, Samih Rfat, Hayat ve Eserleri )
337
EK-2
Cevat Rifat Atilhann Babas Hasan Rifat Paa (Ayakta) ve

Amcas Ali Rza Bey
(Sadettin Nzhet, Samih Rfat, Hayat ve Eserleri )
338
EK-3
Cevat Rifat Atilhan Babas Hasan Rifat Paann Kucanda

(Celil Bozkurt, Eserleri ve Fikirleri ile Cevat Rifat Atilhan)
339
EK-4
Cevat Rifat Atilhan Askerliinin lk Yllarnda

340
EK-5
Cevat Rifat Atilhan 1930lu yllarda

(Milli nklp, 15 Mays 1934, S. 2)
341
EK-6
Bir yazar olarak Atilhan

(brahim Trk, Senaryo Blent Oran)
342
EK-7
Atilhan, Macide Hanm ve ocuklar Blent Oran ile

343
EK-8
Atilhan, hanm Macide, baldz Sacide, kaynbiraderi Nazm

ve olu Blent Oran ile (brahim Trk, Senaryo Blent Oran)
344
EK-9
Atilhan, ei Macide Hanm ve kaynvalidesi Naciye Hanm ile

345
EK-10
Atilhan ve ei Macide Hanm, Cumhuriyet ncesi kyafetlerle

346
EK-11
Atilhan, ei Macide Hanm ve olu Blent Oran ile

347
EK-12
Atilhan, bir k gn olu Blent Oran ile

348
EK-13
Atilhan, Vakit gazetesinin haberinde

349
EK-14
(Atilhann Bayazarln Yapt Mcadele Gazetesi)

350
EK-15
(Atilhann Mcadele Gazetesi Sayfalarnda Yaynlad

Milli Mcadele Gnlerini Anlatan Yaz Dizisi)
351
EK-16
(Atilhann lmne Duyulan znty Okuyucularla Paylaan

M.evket Eygiye Ait Bir Yaz)
352
EK-17
(Atilhann lmyle lgili Bir Yorum)

353
EK-18
Atilhana Almanlar tarafndan verilen 2. Snf Demir Salip Madalyas

354
EK-19
Atilhana Almanlar tarafndan verilen 1. Snf Demir Salip Madalyas

355
EK-20
Cevat Rifat Atilhana verilen Beinci Rtbe'den Mecidi Nian

356
EK-21
(Atilhan slam Demokrat Partisi Bakan Sfatyla

Mahkemeye Sevkedilirken/ Akam, 25 Ocak 1953)
357
EK-22

358
EK-23
Albm Memduhta km, Atilhan-Alber Saltiel kavgasn anlatan bir karikatr

359
EK-24
(Atilhann lmnden ki Yl Sonra

Fedai Dergisinin Bir Kapa)

Cevat Rifat Atilhan

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Cevat Rifat Atilhan

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.

CEVAT RFAT ATLHAN

Bu alma Bilimsel Aratrma Projeleri (BAP) Koordinatrl

II. TCARET HAYATI.6

III. BASIN-YAYIN HAYATI..10

B. Gnmze Ulamayan Kitap ve Brorleri..16

C. kard Dergi ve Gazeteler....17

IV. ALMANYA GEZS...19

V. ASKER MAHKEMEDE YARGILANMASI...21

VI. 1948 ARAP-SRAL SAVAI VE ATLHAN..22

VII. BRLEM SLAM MLLETLER FKR VE ATLHAN.......26

VIII.ATLHANIN LM VE SONRASINDA YAANANLAR..30

II. BRNC DNYA SAVAI DNEM .........45

A. Sina-Filistin Cephesinde ngiltere ve Siyonizm ile Mcadele52

B.Sina-Filistin Cephesi .......60

1. Atilhann 8. Kolorduda Greve Balamas ve lk zlenimleri...61

2.Atilhann 8. Kolordunun Harekt ubesindeki Faaliyetleri....................62

3.Atilhann Suriye ve Garbi Arabistan Umum Kumandanlnn kinci ube

Mdrlne Tayin Edilmesi...65

4.Drdnc Orduda Yeni Bir Dnem ve Mersinli Cemal Paann Komutay

5.Trk Ordusunun Geri ekilii.......78

6.Atilhana Gre Suriye Hezimetinin Sebepleri.. ....87

7.Yahudi Casuslar Meselesi..... ....93

III.MLL MCADELE DNEM.......108

A.Milli Mcadelenin Balama Srecinde Mersinli Cemal Paa ve Atilhan ...........109

B.Atilhann Mersinli Cemal Paa Tarafndan stanbula Gnderilmesi ve

C.Atilhann Anadoluya Hareketi....123

D.Atilhann aycumadaki Milli Mfrezenin Bana Gemesi..124

E.Atilhann Zonguldak ve Bartn Havalisi Halk Hkmetini Kurmas ve

F.Atilhann Ankara ile Ters Dmesi...........136

A. Milli Kalknma Partisi .......148

B. Trk Muhafazakr Partisi ......153

C. slam Demokrat Partisi ......157

II.ATLHANIN MLLETVEKLL VE SENATR ADAYLIKLARI..174

III.BAZI SYAS OLAYLAR VE ATLHAN. ....175

A.Byk Dou Hareketi ..175

B. Malatya Olay ve Atilhan ....176

C. Atilhana Gre Lozan Antlamas ...183

D. Atilhana Gre Menemen Olay ..........185

A. Atilhana Gre Yahudilik....187

B. Atilhann ddia Ettii Siyonist Liderlerin Protokolleri Meselesi. .....196

D. Osmanl ve Yahudiler. .......206

E. Kan ftiras veya neli F Meselesi.....214

F. 1934 Trakya Olaylar ve Atilhan 219

G. kinci Dnya Sava ve Yahudi Soykrm Meselesi. ....223

H. Yahudilik ve Komnizm. .......233

I. Filistin Problemi, srail ve Trkiye Yahudileri. .....238

A.Atilhan Perspektifinde Masonluun Tahlili. ......245

B.Masonluk ve Fransz htilali. ......258

C.Masonluk ve ttihatlk .....260

D.Ahmet Emin Yalman ve Milletler Aras Basn Enstits. .....271

III.BASINDA POLEMKLER. ....274

A.Baz Yazarlarla Polemikleri. ......274

B.Yahudi Cemaatiyle Polemikleri .........282

IV.ATLHANIN TRKYE CUMHURYET KTDARLARINA BAKII. ....287

A. Tek Parti daresi.. ......287

B. Adnan Menderes ve Demokrat Parti. ....294

C. Trkiyedeki Fikr ve Siyas Hayat zerinde Atilhan Tesiri Meselesi..300

nemli denebilecek bilgi ve aklamalar sunmutur. Ancak tm uralarmza ramen

AKP : Adalet ve Kalknma Partisi

Ana Bilim / Bilim Dal Tarih/ Atatrk lkeleri ve nklap Tarihi

Tezin Ad Cevat Rifat Atilhan Askeri, Siyasi ve Fikri Ynleriyle-

Ana Bilim / Bilim Dal Tarih/ Atatrk lkeleri ve nklap Tarihi

Cevat Rifat Atilhan