3.4.

Emniyet Valflerinin Kontrolü

Buhar kazanı ateşlenerek kazan buhar çıkış vanası kapalı durumda iken basınç
yükseltilmelidir. Daha önce emniyet valflerinin etiket değerleri not edilmelidir. Birden
çok emniyet valfi olan kazanlarda önce en yüksek basınçta açılan valf kontrol
edilmelidir. Bu nedenle daha düşük açma basınçlarındaki valfler , özel kelepçeler ile
kelepçelenmelidir, kontrol edilecek emniyet valfi yayı serbest bırakılmalıdır. Kazan
basıncı işletme basıncına geldiğinde, valf el ile bir iki kez açılıp kapatılmalıdır. Bu
şekilde valfin arızasız çalıştığı saptanmalı ve gövdenin ısınması sağlanmalıdır. Bundan
sonra kazan basıncı, emniyet valfinin açma değerine çıkarılarak emniyet valfi gereken
basınçta kendiliğinden açılıp açılmadığı kontrol edilmelidir. Valf açılır açılmaz ateş
söndürülmeli ve buhar blöfü yapılarak basınç, vana üzerinde emniyetle çalışmaya
sağlayacak kadar düşürülmelidir. Bu arada valf kapatma basıncının da etiket değerine
uygunluğu muayene edilmelidir. Emniyet vanası üzerinde ayarlama yapılırken (
özellikle yüksek basınç ve kapasitede kazanlardaki valflerde ) kazan basıncı en az
işletme basıncının % 20 nin altına düşürülmüş olmalıdır. Valf ayarlandıktan sonra aynı
muayene tekrarlanmalıdır. Gerekiyorsa yeni bir ayar daha yapılıp muayene edilmelidir.
En yüksek basınçta açılan valfin muayenesinden sonra daha düşük basınçta açılan valfin
kelepçesi çıkarılarak aynı şekilde muayenesi yapılmalıdır, bu sırada artık ilk valf
kelepçelenmez.Bu yoldan en düşük basınçta açan valfe kadar kazan önündeki bütün
emniyet valfleri muayene edilmelidir. Muayenede kullanılacak kazan dom basınç
göstergesi önceden kalibre edilmiş olmalıdır. Muayene sırasında iki ayrı basınç
göstergesi kullanılır.

3.5. Kazanın Devreye Sokulması

Kazan basıncı sistem basıncına ulaşıp sisteme buhar vermeye hazır duruma geldiğinde
kazanı devreye bağlarken kazandaki buharın sistemdeki buhara ani değmesi önlenmeli
ve kazan buhar borusundaki bütün kondens suyu dışarı atılmalıdır. Bu amaçla sisteme
buhar verilmeden önce kazan tarafındaki buhar blöfleri bir süre tam açılarak blöf
yapılmalı ve az açık duruma getirilmelidir. Dış buhar sistemine buhar veren başka kazan
yoksa kazan basıncı ilk yükseltilmeye başlandığında dış sisteme az miktarda buhar
verilerek sistem ısıtılmalı ve bundan sonra dış sistem basıncı kazan basıncıyla birlikte
yükseltilmelidir. Kazanın ortak bir buhar kollektörünün bağlı olduğu sistemlerde
aşağıdaki sistemlerde hareket edilmelidir.Kazan çıkışında ne tip vana düzeni olursa
olsun kazan basınç tutmakta iken önce bağlı olduğu kollektörle kazan çıkış vanası
arasındaki bir by-pas aracılığı ile ana borudan buhar verilerek bu kısım ısıtılır ve sistem
basıncına getirilir. Daha sonra kollektör üzerindeki giriş vanası sonuna kadar açılarak
sistemdeki buhar kazan çıkışındaki son vanaya kadar getirilir. Kazan çıkışında bir
kapatma vanası varsa kazan basıncına geldiğinde bu vana çok yavaş ve dikkatle açılarak
kazan devreye sokulur.

3.6. Devredeki Kazanın İşletilmesi (Brülör Alevi)

Hangi tip yakıtla olursa olsun, brülör alevi olabildiği kadar düzgün ve kararlı olmalıdır.
Sistem fotoelektrik alev izleyicilerle donatılmış olsa bile alevi kazancı tarafından sürekli
olarak gözlenmeli ve ani bir alev sönmesine yol açacak hareketlerden kaçınılmalıdır.

3.7. Su Seviyesi

Kazan işletmesi sırasında su seviyesinin istenilen değerde olabildiği kadar sabit

tutulması gereklidir. Büyük kapasite de ve buhar çekişinde sürekli değişiklikler olan
kazanlarda su seviyesinin otomatik kontrolü sağlanmalıdır. Bununla birlikte, otomatik
cihazların her an arıza yapabileceği düşünülerek, su seviyesinin durumu kazancı
tarafından sürekli olarak izlenmelidir. Her vardiyada en az bir kez, seviye camı ile
kazan arasındaki vanalar kapatılarak seviye şişesine tekrar suyun dolduğu
gözlenmelidir. Eğer bağlantılarda bir tıkanıklık varsa giderilme çareleri aranmalıdır.
Seviye camı blöf ağızları akışın görülebileceği şekilde açık olmalıdır. Seviye camı ile
çevresi iyi aydınlatılmalı, buhar kaçaklarına meydan verilmemelidir. Seviye camları
temiz bulundurulmalıdır. Seviye camındaki su seviyesi kaybedilirse cam, blöf edilerek
seviyenin camın altında veya üstünde olduğu saptanmalı ve su seviyesi normal duruma
getirilmelidir. Otomatik su seviye kontrolü olan kazanlarda , seviye aşırı şekilde düşer
veya yükselirse sistem otomatik kumandadan çıkarılarak su seviyesi düzeltilmelidir.
Bundan sonra otomatik kontrollerdeki arızanın nedeni anlaşılıp düzeltilmeden sistem
yeniden otomatiğe bağlanmamalıdır.

3.8. Köpürme

Dom seviyesindeki dalgalanmalar ve çıkış buhar sıcaklığındaki açıklanamayan

düşmelerle kendini gösteren köpürme meydana geldiğinde, buhar çıkışı azaltılarak su
seviyesinin sabitleştirilmesi sağlanmalıdır. Köpürmenin giderilmesi için su seviyesi
normal seviyesine düşürülmeli ve buhar domu köpük hizasında sürekli blöf edilmelidir.
Köpüklenme önlenene kadar kazana bir yandan taze su verilip bir yandan blöf
sürdürülmeli, köpüklenme önlenmezse kazan devreden çıkartılarak olayın nedenleri
araştırılmalıdır. Köpüklenmenin önlenmesinde, kazandaki kimyasal koşulların kontrolü
ile ilgili kurallara uyulmalıdır.

3.9. Kazan Besleme Suyu

Kazan besleme suyu kimyasal işlemden geçirilmiş olmalı, kazan suyunun sürekli
analizleri yapılarak istenmeyen kimyasal koşullar giderilmelidir. Kazan besleme suyu
borusu sürekli muayene edilerek tıkanmalar zamanında saptanmalıdır. Kazan besleme
suyu sıcaklığının istenilen değerde tutulması sağlanmalı, pompa çıkış basıncındaki
normalden çok yükselmeler besleme borusundaki tıkanma veya kireçlenmeye işaret
olacağından bu basınç sürekli olarak izlenmelidir. Besleme pompaları, Çalışma
sırasında göz altında bulundurulmalı ortaya çıkabilecek bir arıza halinde derhal yedek
pompa devreye alınarak besleme suyunun kesilmesi önlenmelidir.

3.10. Blöfler

Kazanda sıvı haldeki katı maddeler konsantrasyonunun istenilen sınırlar içerisinde

tutulması, kazan suyu sürekli analiz edilerek bu maksatla konulmuş blöf borusundan
sürekli blöf yapılarak sağlanabilir. Sürekli blöf miktarı ve süresini saptayabilecek su
analizleri yapılmıyorsa, kazan günde 1 kez blöf vanası sonuna kadar açılıp, kapatılmak
suretiyle blöf edilmelidirler. Blöfler buhar çekişinin en az olduğu sırada yapılmalıdır.
Kazan hangi nedenle olursa olsun blöf edilirken blöf hattında çift vana bulunduğu
hallerde, en önce açılan vana en son kapatılmalıdır. Bu şekilde blöf vanalarının tek
taraftan basınç alarak sıkı kapanmalarını önler. Blöf vanaları çok dikkatli ve yavaş
açılmalıdır. Blöf sistemi sık sık muayene edilmeli ve sızdıran vanalar onarılmalı veya
değiştirilmelidir. Yüksek basınç ve sıcaklık altındaki kaçaklar bu durumda giderilmeli,
bu gibi kısımlar kazan söndürülüp basınç düşürüldükten sonra giderilmelidir. Blöf
yapan kazancı, seviye camını gözlemek amacıyla blöf vanasının yanından ayrılmamalı,
kendisi açık blöf vanası yanında beklerken başka bir kazancıda seviyeyi izleyerek
vananın ne zaman kapatılacağını bildirmelidir.

3.11. Kazanın Servisten Çıkarılması (Kazanı Devreden Çıkartma)

Kazan buhar çıkışı azaltılırken bir yandan da besleme suyu kısılmalı ve alev
küçültülmelidir. Alev büyüklüğü istenen seviyeye inince yakıt kesilerek alev
söndürülür. Hava akışı bir süre daha sürdürülerek ocakta ve baca kanallarında birikmiş
yanıcı gazlar dışarı atılmalıdır. Kazan çıkışında geri tepme valfi olsun veya olmasın,
alev söndürüldükten sonra buhar çıkışındaki kapatma vanası sıkıca kapatılmalıdır.
Çıkışta iki tane kapatma vanası varsa her ikiside kapatıldıktan sonra aralarında kalan
borulardaki buhar blöf edilmelidir. Dom su seviyesi normal ise, besleme suyu pompası
durdurulmalıdır. Besleme suyu giriş vanası kapatılmalıdır ve su seviyesi çok yüksek ise
normale gelecek şekilde blöf yapılmalıdır. Hava fanları durdurularak damperler az
aralık kalana kadar kapatılmalı ve kazan soğumaya bırakılmalıdır. Kazan soğuma süresi
kazan tipi, kapasitesi ve özelliklerine göre değişir. Farklı ısı meydana gelmesini
önlemek için, hızlı soğutmadan kaçınılmalıdır. Çok büyük kazanlarda soğutma sırasında
eşit ısı dağılımının sağlanması için kazandan kısa süreli ateşlemeler yapılması gerekir.

3.12. Boşaltma

Kazan soğumaya bırakıldığında, basıncın düşmesi izlenir.Dom basıncı 2-2,5 kg/cm2 ye

indiğinde, basınç altında çalışan kısımlarda vakum oluşumunu önlemek için havalık
açılmalıdır. Kazanda basınç kalmadıktan ve su sıcaklığı 90 C ın altına düştükten sonra
kazan boşaltılabilir. Bununla birlikte ateşe dayanıklı harç kısımlar el yanmadan
dokunabilecek seviyeye kadar soğumadan kazanı boşaltmaktan kaçınmalıdır.
Boşaltılacak kazan başka kazanlara paralel çalışıyorsa, açılacak boşaltma vanasının
sadece o kazana ait olmasına dikkat edilmelidir.Özellikle boşaltma boruları birbirine
bağlantılı sistemlerde bu şekilde yanılmalar önlenmelidir. Kazan tam olarak
boşaltıldıktan sonra blöf vanaları sıkıca kapatılmalı ve üzerlerine açılmaması gerektiğini
belirten uyarı etiketleri asılmalıdır
 BÖLÜM 4

KAZANLARDA TEHLİKE DURUMLARI

Genelde kazan patlaması şeklinde sonuçlanan bu durumlar şunlardır.

i. Kazanın su seviyesinin kritik noktanın altına düşmesi ve sonradan gerilmesi
ii. Kazanda sızıntılar meydana gelmesi
iii. Kazan su hacminde aşırı kireçlenmeden meydana gelen azalmadır.

Belirtilen bu durumlarda kazan işletmeden çıkartılmalı ve arıza saptanıp

giderilmesinden sonra işletmeye alınmalıdır.

Diğer bir patlama olayı da yan geçişin açık tutulması veya asıl amacı suyu geçirip
buharı geçirmeyen buhar kazanının arızalı olması ile yoğuşma suyuyla birlikte buharın
da geri dönmesi ve yoğuşturucu tankında patlama oluşturmasıdır.

Bu tür patlama geri dönen buharın yoğuşturucu deposunda hızla basınç yükselmesine
neden olması sonucunda olur. Tank üzerine konacak bir havalık borusu ile bu sorunun
önüne geçilebilinirse de buhar dönüşüne yol açan neden araştırılıp giderilmeli, çevrimde
dolaşan buharın yol açabileceği ekonomik kaybın önüne geçilmelidir.

4.1. Kazan Borularının Arıza Nedenleri

Kazan borularının işletme koşullarında uzunca bir süre gözlenmesi sonucunda ortaya
çıkan sonuçları şöyle özetlemek mümkündür. Kullanılan malzemenin niteliği ne kadar
iyi olursa olsun uygun olmayan basınç ve sıcaklıkta çalıştırılması durumunda arızaların
önüne geçmek imkansızdır.

Borunun basınç altında patlaması, kazan ve donanımların hasar görmesine, personelin

tehlike düşmesine ve üretimin azalmasına yol açar.

Boru malzemelerinden kaynaklanan patlama olaylarının %1’lerin altında olduğu

araştırmalar sonucunda gözler önüne serilmiştir. Bunun dışında aşırı korozyon, aşırı
ısınma veya gerilim olup az da olsa bazı patlamalara uygun olmayan support ve
askıların, pompa vuruntuları ve aşırı titreşimden oluşan malzeme ve korozyon
yorgunluğunun yol açtığı görülmüştür.

Boru patlama şekilleri etkisinde kaldığı basınç ve sıcaklık şiddetine bağlı olarak
birdenbire veya uzun sürede oluşan çatlakların büyümesi şeklinde olur. Bazı patlama
olaylarında ise, borularda önce şişme olur, sonra bu şişmede oluşabilecek delinmeler
veya çatlamalar şeklindedir.

0
İç sıcaklığının 732 C’ yi geçmesi durumunda paslanmaz çelik borularda bile
oluşabilen boru delikleri malzemenin pul pul dökülmesine, kırılganlığının artmasına ve
boru ömrünün kısalmasına yol açar.

Özetlemek gerekirse, sık sık karşılaşılan kazan ve kızdırıcı boru arızalarının nedenleri
şöyledir.

i. Boruların torbalaşması, şişmesi, kireç ve kabuk bağlamasının yol açtığı aşırı

ısıtmadan ortaya çıkan arızalar.

ii. Besi suyunda bulunan gaz alıcısız sistemde, kazana geçen oksijen ve diğer gazlardan
oluşan korozyon ve sonucunda olan patlamalar,

iii. Uygun olmayan yöntem ve koşullarda yapılan boru temizliği sonucunda oluşan
çizilme ve yaralanmaların yol açtığı arızalardır.

iv. Boruların bel vermesine veya sarkmasına yol açan uygun olmayan supotlar, bu
durumda boru deformasyona uğramakta veya çökmektedir.

v. Yeterli kalitede boru malzemelerinin seçilmemesi de boru arızalarına yol açabilir.

vi. Özellikle eğik boru tipinde görünen buharın boru iç yüzeyinde cep yapması sonucu
aşırı ısı birikimi ile olan boru patlamalarıdır.

Sonuç olarak, borularda oluşan aşıl arıza ve patlama nedeni malzeme kökenli değil,
yanlış ve yetersiz işletme koşullarından kaynaklanan nedenlerdir. O yüzden işletmeci
arkadaş, uygun düzenlenmiş sistemde neyi, neden ve nasıl yapılması gerektiğini bilmeli
ve akışı ona göre sağlamalıdır.
 BÖLÜM 5
HESAPLAMALAR

VERİLENLER:

KAZAN TİPİ: Skoç

BUHAR MİKTARI: 1100 [kg/h]
BUHAR BASINCI: 8 Atü
BUHAR SICAKLIĞI: Doymuş buhar
SU GİRİŞ SICAKLIĞI: 60 C
SU ÇIKIŞ SICAKLIĞI: Ekonomizör var
HAVA SICAKLIĞI: 15C
YAKACAK CİNSİ: Sıvı
KARBON ( C ): %82
HİDROJEN ( H2 ): %8
OKSİJEN (O2): %6
KÜKÜRT ( S ): %3
KÜL ( A ): Sıfır
NEM ( W ): %1

ISIL DEĞER HESAPLARI:

a- Alt ısıl değer (Hu)hesabı:

O2
Hu = ( 81 . C ) + 340 . ( H2 – ) + ( 25 . S ) – 6 . (W + 9 . H2 )
8

6
Hu = ( 81 . 82 ) + 340 . ( 8 - ) + ( 25 . 3 ) – 6 . ( 0 + 9 . 8 )
8

Hu = 8750 [kcal/kg]
b- Üst ısıl değer (Ho) hesabı:

Ho = Hu + 6 . ( W + 9 . H2 )

Ho = 8750 + 6 . ( 0 + 9 . 8 )

Ho = 9092 [kcal/kg]

TEORİK HAVA ve GAZ MİKTARI HESAPLARI

a- Teorik hava miktarı (Vho) hesabı:

1 O
Vho = ( 8,89 . C ) + 26,7 . ( H2 - 2 ) + ( 3,33 . S )
100 8

1 6
Vho = ( 8,89 . 82 ) + 26,7 . ( 8 - ) + ( 3,33 . 3) 
100 8

Vho = 9,32 [Nm3/kg]

b- Teorik gaz miktarı (Vgo) hesabı:

1 O
Vgo = [( 8,89 . C ) + 32,29 . ( H2 – 21,1 . 2 ) + ( 3,33 . S ) + 0,796 + (1,224 . W )]
100 8

1 6
Vgo = [( 8,89 . 82 ) + 32,29 . ( 8 – 21,1 . ) + 3,33.3 + ( 0,796 + 1,224.0 )]
100 8

Vgo = 9,78 [Nm3/kg]

HAVA FAZLALIK KATSAYISI ( n ) SEÇİMİ

Sıvı yakacak için; n 1,2  1,4 arasındadır. Biz n = 1,3 seçelim.

BACA SICAKLIĞININ SEÇİMİ

tb = tsg + ( 100  150 ) ise tb = 60 + 140 kabul ederek tb = 200 C seçelim.

HAKİKİ HAVA ve GAZ MİKTARI HESAPLARI

a- Hakiki hava miktarı Vh hesabı:

Vh = n . Vho
Vh = 1,3 . 9,32
Vh = 12,12 [Nm3/kg]

b- Hakiki gaz miktarı (Vg) hesabı:

Vg = Vgo + (n – 1) . Vho
Vg = 9,78 + (1,3 – 1) . 9,32
Vg = 12,57 [Nm3/kg]

ISIL VERİM HESABI

Isıl kayıplar:

zy = 0 .....yakacak cinsi sıvı olduğundan zy :Yanmamış yakacak ve curuf kayıpları

zr + zm = %4 (tablo)..........(1) zr :Rodyasyon ve konveksiyon kaybı
ze = %5 zm :Muhtelif kayıplar
ze :Eksik yanma kaybı, sıvı ve gaz yakacak ocaklarında bu kayıp pratik olarak yok kabul
edilebilir...............(2)

(1) Buhar kazanları Isıl Hesapları K.ONAT

(2) Buhar kazanları Termik Hesapları K.ONAT
zb :Baca kaybı (Ekonomizör vardır)
Suyun ekonomizöre giriş sıcaklığı; ts = 60C
Baca gazı sıcaklığı; tb : 200C
tb = 200C ise ib = 66 [kcal/Nm3].........baca gazı sıcaklığındaki duman gazının entalpisi
th = 15C ise ia = 6 [kcal/Nm3].............muhit sıcaklığındaki duman gazının entalpisi

Genel verim g = 1 seçilebilir;

η . V . (i  i )
zb = g g b a
Hu

1 . 12,57 . ( 66  6 )
zb =
8750
zb = %8,9

Isıl verim

 = 1 – Σz
1
 = 1 – (zb + zr + zm + zb ) .
100
1
 = 1 – (0,5 + 4 + 8,9 ) .
100
 = 0,86

YAKACAK MİKTARI TAYİNİ

P . ( is  i θ )
B= P :Buhar yükü [kg/h]
η . Hu
1100 . ( 665  66)
B= is :665 [kcal/Nm3].......doymuş buhar entalpisi
0,86 . 8750
B = 88 [kg/h] iθ :66 [kcal/Nm3]......besleme suyu entalpisi
ORTALAMA ALEV YÜKÜ

B. Hu
Hmax =
Val
B 88
Val = = = 0,88 [m3]
b 100
Her 1 m3 alev hacmi başına düşen saatteki yakıt miktarı;
b = 90  110 [kg/m3h]
b = 100 [kg/m3 h] kabul edelim.

88 . 8750
Hmax =
0,88
Hmax =8.75.105 [kcal/m2 h]

OCAĞIN BOYUTLANDIRILMASI

Ocak için standartlardan 800  900 [mm] çapında dalgalı alev borusu seçildi.
dort = 0,85 [m]

Π . d ort 2
Vocak = L
4

Π . (0,85) 2
0,88 = L
4
L = 1,55 [m]

L 1,55
  1,82 (dalgalı alev borusu)
d ort 0,85
OCAK SICAKLIĞININ TAYİNİ

 T  4  T  4 
ith – io = x .  o    d   To :[K] ....ocak sıcaklığı
 100   100  

Td :[K]......radyasyon alan yüzeyin sıcaklığı

ith :[kcal/Nm3]....duman gazının teorik entalpisi
io :[kcal/Nm3]....ocak çıkışındaki gaz entalpisi

k . σ o . Fa
x= 10-8
 1 Fa  1 
    1  Vg
 ε a Fd  ε d  

Vg :[Nm3/h] .....duman gazının normal şartlardaki debisi

Fa :alevin dış radyasyon yüzeyi
Fd :ocağın yüzeyleri
a :toplam ortalama alev emisivitesi
d :ocak duvarlarının emisivitesi

Gaz miktarının hesabı

Vg = B . Vg
Vg = 88 . 12,57
Vg 0 1106,93 8nm3/h]

Hava miktarının hesabı

Vh = B . n . Vho
Vh = 88 . 1,3 . 9,32
Vh = 1066,83
 η . B . H u  Vh . i h
ith =
Vg

1 . 88 . 8750  1066,83 . 6
ith =
1106,93

ith =701,2 702 [kcal/Nm3]

Alev boyunun tayini

l = L – 500 [mm]

l = 1,55 – 0,5

l = 1,05 [m]

Π.d 2
Fa = Π . d . l +
4

Π.(0,85) 2
Fa = Π . 0,85 . 1,55 +
4

Fa = 3,37 [m2]

Π.d 2
Fd = Π . d . L +
4

Π.(0,85) 2
Fd = Π . d . 1,55 +
4

Fd = 4,7 [m2]

Alevin ocağı tamamen doldurduğu kabul edilirse;

Alevin eşdeğer tabaka kalınlığı hesabı

4.Val
S=
Fal
 2
d
Val = Π .   . l
2

2
 0,85 
Val = Π .   . 1,05
 2 

Val  0,6 [m3]

Π.d 2
Fal = Π . d . l + 2 .
4

Π.(0,85) 2
Fal = Π . 0,85 . 1,05 + 2 .
4

Fal = 3,93 [m2]

4 . 0,6
S=
3,93
S = 0,61 [m]

Azami absorbsiyon katsayısı (amax) hesabı

amax = 3 . C . Hmax
c = 27.10-8...........iş radyasyon katsayısı
amax = 3 . 27.10-8 . 8,75.105
amax = 0,70 [l/m]
1 2

al = 1 -  [e  a max .S.(1 ξ) ]dξ

0

x x2
ex = 1+   .........
1! 2!
x = amax . S.(1-)2
1  x x2 x3 
1 -  e  x = 1- 1     .......
 1! 2! 3! 
0  
  2 2
2 a max .S .(1  ξ)
2 1
al = a max .S.(1  ξ)   ......... 
 2!  0

a 2max .S 2
al = amax . S -
2

(0,70) 2 .(0,61) 2
al = 0,70 . 0,61 -
2
al = 0,427 – 0,912
al = 0,33
PCO 2 = 0,18 ata;

PH 2 O = 0,045 ata, ise n = 1,3 ve Hu = 8750 [kcal/kg] için diyagramdan ............(3)

P CO 2 . S = 0,180 . 0,61 =0,1098 [m ata]

P H 2 O . S = 0,045 . 0,61 = 0,0275 [m ata]

Ocak sıcaklığını geçici olarak 1200 C olarak kabul edelim;
ε CO 2 = 0,10

ε H 2 O = 0,075 ise levha-5 ...........(4)

Duman gazlarının emisivitesi

ε g  ε CO 2  ε H 2 O  ε CO 2 .ε H 2 O

g = 0,10 + 0,075 – 0,10 . 0,075

g = 0,1825
ε a  ε g  (1  ε g ).ε al

a = 0,1825 + (1 – 0,01825) . 0,33

a = 0,4523
d = 0,800,95 ise d =0,85 kabul edelim.
k = 1,051,1 ise ocaktan suya geçen toplam ısının %8 kadar bir kısmını konveksiyon
ısısı kabul edersek k=1,08 olarak alınabilir.
(3) Kazanlar A.EKER
(4) Yardımca Levhalar Doç. K.TANER
 1,08 . 4,96 . 3,37
x=
 1 3,37  1 
    11106,93
 0,4523 4,7  0,85 

x = 7,1.10-3

 T  4  T  4 
ith – io = x .  o    d  
 100   100  

To = 1200C için;
İo = 445 [kcal/Nm3] değerleri için levha-2

 1200  273  4  200  273  4 

-3
702 – 445 = 7,1.10 .     
 100   100  

257326 uygun değildir;

To = 1150C için;
İo = 426 [kcal/Nm3] değerleri için levha-2

 1150  273  4  200  273  4 

702 – 426 = 7,1.10-3 .     
 100   100  

276287 uygun değildir;

To = 1140C için;
İo = 423 [kcal/Nm3] değerleri için levha-2

 1140  273  4  200  273  4 

702 – 423 = 7,1.10-3 .     
 100   100  

279279,4 değeri için To = 1140C ocak sıcaklığı olarak bulunur.

 ALEV BORUSUNDAKİ GAZ HIZININ TAYİNİ

Vg
Wo =
Πd 2
3600
4
1106,93
Wo =
Π(0,85) 2
3600
4
Wo = 0,55 [m/s]........normal şartlardaki gaz hızı.

 t  273 
W = Wo  o 
 273 

 1140  273 
W = 0,55  
 273 
W = 2,6 [m/s].............ortalama gaz hızı.

OCAĞIN TAKRİBİ BOYUTLARININ HESABI

n2 adet dönüş duman boruları

5

4 6 bar
Ekonomizör
3 n1 adet gidiş duman boruları

Ateş
Alev borusu Kutusu
Dceh

L X B
to = 1140 C
t1 = 1060C
t2 = 950C
t3 = 620C
t4 = t3-10 =620 –10 =610C
t5 = 350400C ise t5 = 400C olarak kabul edelim;
t6 = tb = 200C
B = 3040 cm ise B = 0,35 [m] alalım;
Dceh = (1,52).d ise Dceh =1,5 [m] alalım.

Isıtma yüzeyi yükü

p = 2535 [kg/m2 h] ise P = 30 [kg/m2h]
Isıtma yüzeyi
P 1100
Fk = = = 36,6 [m2]
p 30

DUMAN BORULARININ SEÇİMİ

8289 [mm] çapında çekme borular kullanılabilir...........(5)

Hız seçimi
W1 = 911 [m/s] ise W1 = 10 [m/s]....gidiş duman borusu için
W2 = 710 [m/s] ise W2 = 8 [m/s] ....dönüş duman borusu için

DUMAN BORULARI ADEDİ

 t g 1  273 
Vg . 
 273 
n1 
Π .d 2
W 1.3600
4

(5) Buhar Kazanları Termik Hesapları K.ONAT

 t t 950  620
tg1 = 2 3 =  785 C
2 2
 785  273 
1106,93. 
 273 
n1 
Π .(0,082) 2
10.3600
4
n1 =23 adet gidiş duman borusu;
 t g 2  273 
Vg . 
 273 
n2 
Π .d 2
W2 .3600
4
 450  273 
1106,93. 
 273 
n2 
Π .(0,082) 2
8.3600
4
n2 = 20 adet dönüş duman borusu;
Fk hesap = Fk kabul
Fk = Π . Do . (L + x) + B . Dceh . Π + n1 . Π . d.(L + x) + n2 . Π . d.(L + x + B + b)
Fk = Π.0,85.(1,55+x)+0,40.1,5.Π+23.Π.0,082.(1,55+x)+20.Π.0,082.(1,55+x+0,40+0,20)
x = 0,751 [m]

KONVEKSİYON YÜZEYLERİ HESABI

Alev borusunda (0-1) :

to= 1140 °C
io = 423 [kcal/Nm2]

1100 °C

t1= 1060 °C
i1 = 387 [kcal/Nm2]
967 °C

887 °C

173 °C 927 °C 173 °C

1140-173=967 C
1060-173=887 C
1140  1060
 1100 C
2
967  887
tm =  927 C
2
Wo = 0,55 [m/s]
W = 2,6 [m/s]
k = 3,1 [kcal/m2 hC] Levha-10.......(6)
r = 16,8 . 0,895 = 15,0 [kcal/m2 hC] Levha-8......(7)
 = k + r = 3,1+ 15,0 = 18,1 [kcal/m2 hC]
k = 18,1 . 0,85 = 15,38 [kcal/m2 hC]
Alev borusundaki taç tabakası ve iç yüzeydeki kirlilik göz önüne alınırsa 0,85 ile
çarpılır.
F = Π . d . l . (1,14) = Π . 0,85 . 1,05 . 1,14
F = 2,74 [m2]
k . F . Δt m 15,38.2,74.927
i = =
Vg 1106,93

i = 36 [kcal/ Nm3]
i1 = 423-36
i1 = 387 [kcal/Nm3]
Levha-2’den bu entalpiye tekabül eden sıcaklık t1 = 1060 C olarak bulunur.

(6) Yardımcı Levhalar, K.ONAT

(7) Yardımcı Levhalar, K.ONAT
Ateş kutusunda (1-2) :
Duman borularına girişteki gaz sıcaklığını 950 C alalım;

to= 950 °C
777°C io = 343 [kcal/Nm2]

832 °C 1005 °C

847 °C t1= 1060 °C

i1 = 387 [kcal/Nm2]
1060 – 173 = 887 C
950 – 173 = 777 C

887  777
tm =  832 C
2
Δt m  273
W = Wo
273
1005  273
W = Wo  0,55.4,6
273
W =2,57 [m/s]
k = 4,9 [kcal/m2 hC].........levha-10
r = 14,8 . 0,86 = 12,72 [kcal/m2 hC].........levha-8
 = k + r = 4,9 + 12,72 =17,62 [kcal/m2 hC]
k = 17,62 . 0,85 = 14,9 [kcal/m2 hC]
F=L.Π.B+l.d.Π
F = 1,55 . Π . 0,4 + 1,05 . 0,85 . Π
F = 3,9 [m2]
k . F . Δ tm
i =
Vg
 14,9.3,9.832
i = = 44 [kcal/Nm3]
1106,93
i2 = 387 – 44 = 343 [kcal/Nm3]
Levha-2 den bu entalpiye tekabül eden sıcaklık t2 = 950 C olarak bulunur.

Gidiş duman borularında (2-3) :

t2= 950 °C
i2 = 343 [kcal/Nm 2]

785 °C

t3= 620 °C
i3 = 215 [kcal/Nm 2]

447 °C 612°C 777 °C

777  447
tm =  612 C
2
Vg
Wo =
Π 2
n1 (d) .3600
4

1106,93
Wo =
Π
23 (0,082) 2 .3600
4
Wo = 2,52 [m/s]

Δt m  273
W = Wo
273
 785  273
W = 2,52
273

W = 10,08 [m/s]

k = 17,5 [kcal/m2 hC].........levha-10

S = di . 0,95 =0,082 . 0,95
S = 0,077 [m]
PCO 2 = 0,18 ata;

PH 2 O = 0,045 ata

P CO 2 . S = 0,180 . 0,077 = 1,38 [m ata]

P H 2 O . S = 0,045 . 0,077 = 0,34 [m ata]

q CO 2 = 1690 [kcal/m2h].............levha- 9 (8)

q H 2 O = 230 [kcal/m2 h].............levha-6 (8)

qr = q CO 2 + q H 2 O = 1690 + 230

qr = 1920 [kcal/m2 hC]

qr 1920
r = =
Δt m 612

r = 3,13 [kcal/m2 hC]

 = k + r = 17,5 + 3,13
 =20,6 [kcal/m2 hC]
F = 0,9. Π . n1 . di . l
F = 0,9. Π . 23 . 0,082 . 2,5
F = 13,3 [m2]
k = 20,6 . 0,85 = 17,5 [kcal/m2 hC]
k . F . Δt m
i =
Vg
17,5.13,3.612
i = = 128 [kcal/Nm3]
1106,93
(8) Yardımcı levhalar, K.TANER
i3 = 343 – 128 = 215 [kcal/Nm3]
Levha-2 den bu entalpiye tekabül eden sıcaklık t3 = 620 C olarak bulunur.

Ön duman kutusunda (3-4)

Duman gazları ayna vasıtasıyla suya ısı verir. Bu arada çevreye doğru ısı kaybına maruz
kalır. Radyasyon fazla değildir, çünki gaz nispeten soğur ve boruların dışındaki yüzey
azdır.Duman borularından çıkıştan , dönüş duman borularına girinceye kadar duman
gazının 10 C soğuduğunu kabul edersek dolayısıyla dönüş duman borularına girerken
gaz sıcaklığı 610 C olur............(9)

Dönüş duman borusunda (4-5)

t4= 610 °C
I5 = 423 [kcal/Nm2 ]
5

505 °C

t5= 400 °C 2
i 5 = 135 [kcal/Nm ]

437 °C 332 °C 277 °C

610 – 173 = 437 C

400 – 173 = 227 C
437  227
tm =  332 C
2

(9)Buhar Kazanları Termik Hesapları K.ONAT

 Vg
Wo =
Π 2
n2 (d) .3600
4
1106,93
Wo =
Π
20 (0,082) 2 .3600
4
Wo = 2,9 [m/s]
Δt m  273
W = Wo
273
505  273
W = 2,9
273
W = 9,3 [m/s]
k = 18,2 [kcal/m2 hC].........levha-10
r = 4,9 . 0,64
r = 3,1 [kcal/m2 hC].........levha-8
 = k + r = 18,2 + 3,1
 =21,3 [kcal/m2 hC]
F = 0,9. Π. di .l. n2
F = 0,9. Π . 0,082 . 3,2 . 20
F = 14,8 [m2]
k = 21,3 . 0,85 = 17,8 [kcal/m2 hC]
k . F . Δt m
i =
Vg
17,8.14,8.332
i = = 78 [kcal/Nm3]
1106,93
i5 = i4 -i =213 – 78
i5 = 135 [kcal/Nm3]
Levha-2 den bu entalpiye tekabül eden sıcaklık t5 = 400 C olarak bulunur.
Ekonomizörde (5-6) :

Dönüş duman borularından 400 C de çıkan duman gazları su ısıtıcısından

(ekonomizörden) geçtikten sonra 200 C ye kadar soğuyacaklarıdır.
Bu miktar soğurma ile besleme suyunun ne kadar ısınacağını hesaplayalım.
tb = 200C ; nb = 1.3 kabul (Ekonomizörün duvarlarından olan enfiltrasyon neticesinde
bacada hava fazlalık katsayısının nb = 1.3 değerinin alındığı kabul edilsin.)

Vg6 = B.[Vg0 + (nb-1).Vh0]

Vg6 = 88.[9,78 + (1,3-1).9,32]
Vg6 = 1106,6 [Nm3/h]
Vg5 = B.[Vg0 + (n-1).Vh0] (n =1,23alınır ise)
Vg5 = 88.[9,78 + (1,23-1).9,32]
Vg5 = 1049,2 [Nm3/h]
Vg5 . i5 – Vg6 .i6 = P .  + B . Hu . zr 5 6

i = 66 [kcal/Nm3] ; zr = 0,005 kabul edilir. (10)

1049,2 . 135 – 1106,6 . 66 = 1100 .  + 0,005 . 88 . 8750

 = 58,87 C  58 C
Su ekonomizörde 58 C de ısınacak ve suyun ekonomizörden çıkış sıcaklığı
70 + 58 =128 C olur.
Ekonomizör kullanmakla; is = 673 [kcal/Nm3]

is  i5 673  135
=  0,88 ; %88 tasarruf olur.
is  i 6 673  66
B . 0,88 = 88 . 0,88 = 77,44 [kg]
88 – 77,44 = 10,56 [kg/h] tasarruf olur.
Kazanın senede 300 gün çalıştığı ve günde 12 saat çalıştığı düşünülürse;
12 . 300 . 10,56 = 38016 kg senelik yakıt tasarrufu olur.

(10) Buhar Kazanları Termik Hesapları K.ONAT

EKONOMİZÖR ISITMA YÜZEYİNİN TAYİNİ

Boru çapı 48/14 mm, boru boyu l = 850 mm , kanat boyutları 106x106 mm ebadında
olan dökme demirden malzeme kullanılan ve yüksek ısıl yüklü bir ekonomizör
kullanıldığı kabul edilmektedir.

400 °C 128 °C

200 °C 60 °C

p .  = k . F . tm
1
(t 5  t 6 )  273
1 2
Vg = (Vg 5  Vg 6 )
2 273
1
(400  200)  273
1 2
Vg = (1049,2  1106,6)
2 273
Vg = 2262,4 [Nm3/h]
f = 0,055 [m3/m] boru ...............tablo-2
n=2
Vg 0,2262
W= 
n .f .l 2.0,055.0,85
W = 2,4 [m/s]
k = 20,8 [kcal/m2 hC] kirlilik göz önüne alınırsa;
k = 20,8 . 0,85 = 17,6 [kcal/m2 hC]
p . Δθ 1100.58
F= 
k . Δt m 17,6.160
F = 22,4 [m2]
Ölü bölgeleride göz önüne alırsak; F  25 [m2] alınabilir.
Duman akış istikametinde 15, buna dik istikamette 15 olmak üzere 30 kanatlı borudan
teşekkül eden ;
30 . 1 . 0,85 = 25 [m2] ısıtma yüzeyli bir ekonomizör inşa edilir.

ISI BİLANÇOSU

Ocakta:
Vg (ith – io) = 1106,93.(702 – 423) = 308833 [kcal/h]

Alev borusunda:
Vg .(i0 – i1) = 1106,93.(423 – 387) =39852 [kcal/h]

Ateş kutusunda:
Vg .(i1 – i2) = 1106,93.( 387 – 343) = 48708 [kcal/h]

İç duman borusunda:
Vg.(i2 – i3) = 1106,93.(343 – 215) =141696 [kcal/h]

Dış duman borularında:

Vg.(i4 – i5) = 1106,93.(213 – 135) [kcal/h]

Ekonomizörde:
Vg5.i5 – Vg6.i6 =1049,2 . 135 – 1106,6 . 66 = 68606 [kcal/h]

Toplam ısı.
308833 + 39852 + 48708 + 141696 + 86346 + 68606 = 694041 [kcal/h]

SUYA GEÇEN ISI

B . Hu = 88 . 8750 = 770000 [kcal/h]

 . B . Hu = 0,86 . 88 . 8750 = 662200 [kcal/h]
ze . B . Hu = 0,055 . 88 . 8750 = 3850 [kcal/h].....eksik yanma kaybı
 . B . Hu = suya geçen ısı - ze . B . Hu
662200 = suya geçen ısı – 3850
suya geçen ısı = 666050 [kcal/h]

YÜK KAYIPLARI HESABI

Alev borusunda (0-1):

W0 = 0,55 [m/s].........normal şartlardaki gaz hızı
W = 2,6 [m/s]..........ortalama gaz hızı
tor = 1100 C ..............ortalama gaz sıcaklığı
l = 2,5 [m] ..................boru boyu
d = 0,85 [m]................boru çapı
R = 0,004 [mmSS/m] levha-4 (11).....alev borusundaki sürtünme kaybı
p = R . L = 0,004 . 2,5
p = 0,001 mmSS...........alev borusundaki yük kaybı

W2 (2,6) 2  273 
P = = 1,3
2. g 2.9,81 1100  273 
P = 0,09 mmSS.....borulardan çıkış kaybı
P0-1 = 0,09 + 0,01
P0-1 = 0,1 mmSS

Ateş kutusunda (1-2):

Duman gazının 180C yön değiştirmesinden meydana gelen kayıptır.
W = 2,57 [m/s]....ortalama gaz hızı
tor = 1005 C.........ortalama gaz sıcaklığı

W2
P1-2 =  γ
2g

(2,57) 2 273
P1-2 =2 1,3
2.9,81 1005  273
P1-2 = 0,181 mmSS
(11) Yardımcı levhalar K. TANER
Gidiş Duman Borularında (2-3):
W = 10,08 [m/s]......ortalama gaz hızı
tor = 785 C ..............ortalama gaz sıcaklığı
l = 2,5 [m].................boru boyu
d = 0,082 [m]............boru iç çapı
R = 1,3 [mmSS/m] levha-4
P1 = R . l = 1,3 . 2,5
P1 = 3,25 [mmSS]...gidiş duman borusundaki yük kaybı.

W2
P2 =  γ
2g
s0 = Daralmadan önceki kesit
s1 = Daralmadan sonraki kesit

s1
230,0822
= 4 = 0,1
s0 
4
2

1,5  0,85 
2
 s 
 = 1  1  = 1 0,12 = 0,81
 s0 
P2 = kesit daralmasındaki yük kaybı

W2
P2 =  γ
2g

(10,08) 2 273
P2 = 0,81 1,3
2.9,81 785  273
P2 = 1,41 [mmSS]

W2
P3 =  γ ..........çıkıştaki genişlemedeki yük kaybı
2g

s1
= 0,2  = 0,64 bulunur.
s2

P3 = 
W2
γ = 0,64
10,082 1,3 273
2g 2.9,81 620  273
P3 = 1,31 [mmSS]
P2-3 = P1 + P2 + P3 = 3,25 + 1,41 + 1,31
P2-3 = 5,97 [mmSS]

Ön Duman Kutusunda (3-4):

P3-4  1 [mmSS] alınabilir.....(12)

Dönüş Duman Borularında (4-5):

W = 9,3 [m/s].......ortalama gaz hızı
tor = 505 C.......ortalama gaz hızı sıcaklığı
l = 3,2 [m]......boru boyu
d = 0,082 [m] .......boru iç çapı
R = 1,4 [mmSS/m] levha-4
P1 = R . l = 1,4 . 3,2
P1 = 4,48 [mmSS]

W2
P2 =  γ
2. g

(9,3) 2 273
P2 = 0,35 1,3
2.9,81 505  273
P2 = 0,69 [mmSS]......duman borularına girişteki yük kaybı
W0 =2,9 [m/s]........normal şartlardaki gaz hızı
273  400
W0 = 2,9
273
W = 7,15 [m/s]........ortalama gaz hızı

W2
P3 = γ
2. g

(7,15) 2 273
P3 = 1,3
2.9,81 400  273
P3 = 1,35 [mmSS]...duman borularından çıkıştaki yük kaybı
P4-5 = 4,48 + 0,69 + 1,35
P4-5 = 6,52 [mmSS]
Ekonomizöre giden kanalda :
W =2,8 [m/s]........normal şartlardaki gaz hızı
273  400
W = 2,8
273
W = 6,9 [m/s]..... ortalama gaz hızı
(12) Buhar Kazanları Termik Hesapları (sayfa –139)
tor = 400C..........ortalama gaz sıcaklığı
l = 2,72 [m].........kanal boyu
d = 370 [cm].......kanal hidrolik çapı
R = 0,14 [mmSS/m] (levha-4)
P1 = R . l = 0,14 . 2,72
P1 = 0,38 [mmSS]
Duman gazı 90 lik 3 kez yön değiştirmesi yaparsa

W2
P = 
2. g

(6,9) 2
P = 0,52
2.9,81
P = 1,26 [mmSS]
3 yön değiştirme için 3 mmSS dolayında bir kayıp alalım;
P = 3 + 0,38
P = 3,38 [mmSS]

Ekonomizörde (5-6):
Ekonomizörün boruları arasındaki uzaklık 150 [mm] ise

1

Vg6  Vg5 
W0 = 2
0,187.3600
1
1106,6  1049,2
W0 = 2
0,187.3600
W0 = 1,6 [m/s]
Z = 7 ise; T = 280 + 273 =553 C

P1 = (z + 0,5). W01,9 . T . 10-4

P1 = (7 + 0,5).(1,6)1,9.553.10-4
P1 = 1,01 [mmSS]

Ekonomizörden çıkıştaki 90 C lik yön değiştirmesinden dolayı kayıp;

W2
P2 = γ
2. g

(1,6) 2 273
P2 = 1,3
2.9,81 280  273
P5-6 =1,01 + 0,11
P5-6 = 1,12 [mmSS]

KAZANIN TOPLAM KAYBI HESABI

P = 0,1 + 0,181 + 5,97 + 1 + 6,52 + 3,38 + 1,12

P = 18,26 [mmSS]
Rüzgarın menfi yön tesiride göz önüne alınırsa P = 20 [mmSS] alınabilir.

BACA YÜKSEKLİĞİNİN TAYİNİ

ΣΔP
H=
γh γd
273
15 C’ de ; h = 1,3 = 1,23 [kp/m2]
15  273
20
H= = 37,7 [m]
1,23  0,70
273
200 C’ de ; d = 1,3 = 0,70 [kp/m2]
200  273
Sac bacalarda her metrede sıcaklık 2C düştüğü kabul edilirse;
37,7 . 2 = 75,4 = 75C
200 – 75 = 125C

BACA KESİTİNİN TAYİNİ

VG Tg
S=
3600. W 273
125  200
tg = = 162,5
2
Tg = tg + 273 = 162,5 + 273 = 435,5C
Tg
VG = Vg .
273
435,5
VG = 1106,93
273
VG = 1765,9 [Nm3/h]
W = 45 [m/s]....baca çıkışındaki gaz hızı; W = 4,5 [m/s] kabul ediyoruz.
1765,9 435,5
S=
3600.4,5 273
S = 0,174 [m2]

Πd 2
S=
4

Πd 2
0,174 =
4
d2 = 0,22
d = 0,47 [m]

CEBRİ ÇEKMELİ BACA HALİNDE

Aspiratörün güç hesabı:

VG = Vg 200  273 = 1106,93 200  273

273 273
VG = 1918 [Nm3/h]
Hk =P = 20 [mmSS]....kazan toplam yük kaybı.
Hv = 15 [mmSS]....kabul.
Hd = 5 10 [mmSS]....dinamik basınç kaybı.
Hd = 10 [mmSS]
H = Hk + Hv + Hd = 20 + 15 + 10
H = 45 [mmSS]
 = 0,55......radyal vantilatörlerde verim.
VG . H 1918.45
Nv = =
3600.75. η 3600.75.0,55
Nv = 0,58 [PS]....vantilatör milindeki güç.
Motor gücü vantilatör gücünden %20- 25 fazla alınır. 0,25 alalım.
Nm = Nv + 0,25 . Nv = 0,58 + 0,25 . 0,58
Nm = 0,725 [PS]....motor gücü.

MUKAVEMET HESAPLARI

İçten basınca maruz silindirik kapların cidar kalınlıklarının hesabı:

Di = 2200 [mm]....kazan iç çapı
DA= 750 + 1500 = 2250 [mm]
D A 2250

Di 2200

DA
 1,03 ;  = 1 (tablodan)
Di

td = Doymuş buhar sıcaklığı + 4e + 30C

td = 250 C
K = 1618 ise K = 16 (tablo-1) den kabul ediyoruz.
Malzeme: II çeliği;
ç = 4150 [kg/mm2];  = 0,6.....kaynak zayıflama faktörü,
S = 1,5 (tablo-2)..emniyet katsayısı; P = 8 [atü]
c = 13; c = 1 için e  30 [mm]
 P.D i
e= c
200.K.ν
P
β.S
8.2200
e= 1
200.16.0,6
8
1.1,5
e = 14,83 ise e  15 [mm]

Dıştan basınca maruz alev borularının cidar kalınlıklarının hesabı:

Fox tipi dalgalı alev borusu:
l = 0,65 [m].......iki takviye arasındaki uzaklık
U = %1.....alev borusu ovallik derecesi
Malzeme: I çeliği;
td = 250 C;
S = 1,5;
K = 14;
b = 151 [mm];
h = 50 [mm];
di = 850 [mm]

e
h

b da

di

Alev borusunun cidar kalınlığı amprik olarak şu formül ile hesaplanabilir.

 d
1  0,1
200. K F l
P= [kg/cm2]
S b.d 2
F. h . d U  e 1 
1  
800. j d h 
1 5
l
Pratik olarak ise şu formülden hesaplanır;
P .d i 8.850
e= 2 2
1200 1200
e = 7,66 [mm]...bu değer küçük olduğu için; e = 10 [mm] kabul ediyoruz.

Düz Kısmın Cidar Kalınlığı Hesabı

Malzeme: I çeliği; td = 300 C ; P = 8 [atü] ; K = 14 ; l = 400 [mm] ; d = 850 [mm]

d
1  0,1
K 2e  1 l
P = 100 [kg/cm2]
S d d U
1  0,03
e 1 d
1 5
l
850
1  0,1
14 2e  1 400
8 = 100
1,5 d 850 1
1  0,03
e 1 850
1 5
400
e  15 [mm] kabul ediyoruz.
td = tb + 4. e + 30 C = 173 + 4 . 15 + 30
td = 265C ; seçilen K uygundur.

İçten Basınca Maruz Dip Levhaların Cidar Kalınlığı Hesabı

P
Malzeme: I çeliği ; c = 0,35 ; S = 1,5 ; e = c. d c
K
100
S

Levhalar takviye edilmiş (takviye kenarlarından kaburgalara yapılır)

a = 160 [mm]
b = 100 [mm]

d= a 2  b 2  160 2  100 2  188,6mm 

d  190 [mm] kabul ediyoruz.

e = 0,017 . d P  0,017.190. 8
e = 9,13 [mm]
e  9 [mm] kabul ediyoruz.

Perçinlenmiş Masuraların Cidar Kalınlığı Hesabı

Malzeme: I çeliği;
td = 250C ; K = 14 ; S = 1,5 ; c = 0,47 ; P = 12 [atü]
d  190 [mm]

P
e=c.d
K
100
S

12
e = 0,47 . 190
14
100
1,5

e  10 [mm]
Borulu Dip Levhaların Cidar Kalınlığı Hesabı

d
F1
a

l
e

d 89
e5+ 5  16,12 [mm]
8 8
d 89
l=  12,7   12,7
8 8
l = 23,82 [mm]
a = d + l = 89 + 23,82
a = 112,82 [mm]
F1 = (a-d). e = ( 112,82-89) 16,12
F1 = 384 [mm2]
F1 = 15 + 3,5 . d .....yumuşak çelik için: F1 = 15 + 3,5 . 89 = 317,6 [mm2]
F1 > F1.....emniyetlidir.

Eğer boruların bulunduğu kısım gergi ve payanda boruları ile takviye edilmemiş ise bu
halde boruların makineto ile yapılan yuvalardan kurtulması için birim delik çevresine
gelen yükün aşağıda gösterildiği gibi bazı değerlere tecavüz etmemesi şartı aranmalıdır.
 i

30°
h

F2

a
d /2

h
cos 30 =
a
h = a . cos 30 = 112,82 . 0,866
h = 97,7 [mm]
x
sin 30 =
a
x = a . sin 30 = 112,82 . 0,5
x = 56,41 [mm]
d 89
i= a   112,82
2 2
i = 157 [mm]

Πd1 2 Π 892
F2 = h . a   97,7.112,82 
4 4
F2 = 4801 [mm2]
Makineto yuvası düz veya oluklu uçlara kordon çekilmemişse;
K = 4 [kg/mm2]
P . Fz 8.4801
K= =
100. Π . d 100..89
K = 1,3 [kg/mm2]

Bundan başka borulu levhanın e eğilme gerilmesi, levha sacının çekme mukavemetine
göre en az 4,5 misli emniyetli olmalıdır.
 1 1
m= (h  i)  (97,7  157)
2 2
m = 127,35 [mm]
e = 16,12 [mm]
d = 89 [mm]
P = 8 [atü]
P
σe 
2
 d  e 
3601  0,7  
 m  m 
8
σe 
2
 89  16,12 
3601  0,7  
 127,35  127,35 

e = 4,07 [kg/mm2]
çekme = 3545 [kg/mm2] (tablo-1)
σ çek 40
e = =
4,5 4,5
e = 8,8 [kg/mm2]
8,8 >4,07.........................emniyetlidir.

Alev borusu dip levhası cidar kalınlığı hesabı:

e
R

Do
R.............dip levhanın eğrilik yarıçapı.
R = 1100 [mm];
DA = 850 [mm];
K = 14 [kg/mm2]
S = 1,8 ve c = 1
P.R
e= c
K
200
S
8.1100
e= 1
14
200
1,8
e = 5,65 [mm]

Masura hesabı:
Malzeme: Yumuşak çelik;
K
 4,5 [kg/mm2];
S
d = 18 [mm]

d2
F = 415
P

(18) 2
F = 415
10
F = 13446 [mm2]
P.F
f=
K
100
S
8.13446
f 
100.4,5
f = 239 [mm2]
Adam deliği hesabı:

e1
e

b = 175 [mm];
l = 400 [mm];
e = 16 [mm];
d = 40 [mm];
ab = 29 [mm];
 = 5 [kg/mm2]
a 29  16
ν b  b d 
ab 29

ν b  0, 4

2 . (b – d) . e1 = l . e . ν b

2 . (175 – 40) . e1 = 400 . 16 . 0,4

e1 = 9,48 [mm] değerini e1 = 9 [mm] olarak alırsak;
n = 30 adet...............perçin sayısı

Π.d 2 P.D.l
n τ
4 200
 Π .(40) 2 8. D .400
30 5
4 200
D = 785 [mm]

Buhar alma vanası çapı hesabı:

ν  0,1845 [m3/kg]............(i-s) diyagramından;
D = 1100 [kg/h]
1100
Gh =
3600
Gh = 0,347 [kg/s]
VG = 1824 [m/s]
VG = 20 [m/s]..............buhar çıkış hızı;
Gh .ν
F=
VG

.d 2
F=
4

Gh .ν Π.d 2
F= =
VG 4

0,347.0,1845 Π.d 2
F= =
20 4
d = 60 [mm]
KAYNAKLAR
EKLER