GLOSAR MUZIČKIH TERMINA

TEMPO
U muzičkoj terminologiji, tempo (talijanski: "vreme") je brzina izvođenja datog muzičkog dela.
Tempo je vrlo važan element kompozicije, jer bitno utiče kako na težinu izvođenja dela, tako i na
raspoloženje slušaoca.
Tradicionalno obeležavanje
Iako su u nekim delima oznake tempa navedene na maternjem jeziku
kompozitora, većina ih ipak koristi tradicionalne talijanske pojmove. U nastavku su oni koji se
mogu najčešće naći:
• Largo - Vrlo sporo
• Adagio - Sporo
• Andante - Umereno brzo (doslovno bi se moglo prevesti kao "hodajući")
• Moderato - Srednje brzo
• Allegro - Brzo (doslovno prevedeno "veselo, radosno")
• Presto - Vrlo brzo
Uz navedene pojmove, kompozitori znaju koristiti i reč koja daje smernicu o načinu izvođenja
dela, pa su tako neke od korištenih riječi:
• vivo - živahno
• mesto - tužno
• cantabile - pevno, tekuće
• animato - uzbuđeno
Promenu tempa u delu kompozitori su označavali dodatnim pojmovima, npr.:
• accelerando – ubrzavanje accel.
• ritardando – usporavanje rit.
Sredinom 19. veka izmišljen je metronom koji je kompozitorima dao precizniji način za
označavanje tempa. Kompozitori tako mogu odrediti notu koja je osnova tempa, te koliko puta u
minutu dotična nota mora biti prisutna u izvođenju. , ♩=90 definisala bi tempo od 90 četvrtinki u
minutu. U praksi, međutim, još uvek se često koristi tradicionalni, opisni način označavanja tempa
rečima.
• presto - žurno, hitro
• vivace - živo
• allegro - brzo
• allegretto - dosta okretno
• moderato - umereno
• andantino - malo brže nego andante
• andante - umereno lagano
• grave - teško, ozbiljno
• adagio - lagano i ozbiljno
• lento - sporo
• larghetto - dosta široko
• largo - široko
Ovim oznakama se može dodati i nekoliko bližih odrednica:
• più - više
• -issimo - sufiks koji označava superlativ, na primer presto znači „žurno“, prestissimo znači
„najžurnije“
• assai molto - vrlo
• ma non troppo - ne previše
• poco, un poco - malo
• meno - manje
Još jedan vid obeležavanja tempa je
• accellerando - ubrzavajući
• rallentando - usporavajući
• ritenuto - zadržavajući
• allargrando - sve šire
• meno mosso - manje okretno
Raspoloženja koja bliže opisuju karakter tempa:
• con brio - čilo, veselo
• vivace - živahno
• maestoso - veličanstveno
• sostenuto - suzdržano; ponekad se koristi i samostalno kao oznaka tempa
Ostali izrazi:
• a tempo - ako je nakon neke promene tempa potrebno naznačiti da se izvođenje dela nastavlja
po prethodnom tempu, to se označava ovom oznakom.
• tempo primo - prelaženje na temo sa početka dela
• calando, morendo, mancando, smorzando, perdendosi - istovremeno popuštanje jačine zvuka i
tempa
• tempo rubato, rubato - slobodan tempo, po volji izvođača / dirigenta
• L'istesso - zadržavanje trenutnog tempa; obično sledi nakon promene tempa

Analiza pre čitanja – OZNAKA ZA TEMPO

Ritmičke vrednosti van tempa imaju samo relativni smisao prilikom medjudobnog poredjenja.
Tek kada se uvede dimenzija tempa one tada dobijaju apsolutni smisao, tj. realno trajanje.
Oznaka za tempo (i karakter) nalazi se na početku kompozicije ili novog odseka iznad linisjkog
sistema,a pored nje može biti upisana oznaka za metronom (nije obavezno). U nekim
slučajevima nalazi se samo oznaka za metronom. Svaki muzičar MORA da zna italijanske izraze
za oznake tempa, ali često u literaturi nalazimo i oznake za tempo i karakter na drugim jezicima
(nemački, ruski, francuski, engleski… ako ne koristite ove jezike prva pomoć je svakako Google
Translate)
Osnovna podela je na spori, umereni i brz tempo izvođenja.

U spora tempa spadaju:

Grave (teško)
Adagio (lagano)
Lento (sporo)
Largo (široko)
Umerena tempa su:
Moderato (umereno)
Comodo (ugodno)
Andante (hodajući)
Allergetto („veselkasto“)
Brza tempa su:
Allegro (veselo)
Vivo (živo)
Vivace (živahno)
Presto (brzo)
Prestissimo (najbrže)
Metronomska oznaka je broj otkucja metronoma (ritmička jedinica) u jednom minutu. Označava
se ritmičkom jedinicom (na primer četvrtina) , znakom jednakosti i brojem metronomskih
otkucaja u minutu. Nalazi se pored oznake za tempo kao dodatni i preciznji orijentir.

PROMENE TEMPA
Svaka kompozicija može da se izvede u jednom tempu, ali često nailazimo an primere kada se u
toku jedne kompozicije ili jednog njenog odseka menja tempo. Promene tempa mogu biti
POSTEPENE (ubrzavanje- accelerando i usporavanje- ritardando, ritenuto,sostenuto ) i
NAGLE ( nova oznaka za tempo ).
U nekim slučajevima kompozitor ne želi da tempo bude striktan – rubato. Još drastičniji slučaj
od ovoga je potpuno odsustvo tempa, što se sugeriše izrazom senza tempo ili liberamente,
odnosno quasi improvisando, što znači da se ne treba držati nekog čvrstog tempa, nego svirati
sasvim slobodno, kao improvizujući.
Oznake za tempo[uredi]
Ostale oznake se po pravilu takođe beleže iznad najvišeg notnog sistema u partituri, s time što se
mogu naći i na drugom mestu ukoliko nema mesta za njihov zapis na toj visini. Neke od njih su
sledeće:

 presto - žurno, hitro

 vivace - živo
 allegro - brzo
 allegretto - dosta okretno
 moderato - umereno
 andantino - malo brže nego andante
 andante - umereno lagano
 grave - teško, ozbiljno
 adagio - lagano i ozbiljno
 lento - sporo
 larghetto - dosta široko
 largo - široko
Ovim oznakama se može dodati i nekoliko bližih odrednica:

 più - više
 -issimo - sufiks koji označava superlativ, na primer presto znači „žurno“, prestissimo znači
„najžurnije“
 assai molto - vrlo
 ma non troppo - ne previše
 poco, un poco - malo
 meno - manje
Još jedan vid obeležavanja tempa je

 accellerando - ubrzavajući
 rallentando - usporavajući
 ritenuto - zadržavajući
 allargrando - sve šire
 meno mosso - manje okretno
Raspoloženja koja bliže opisuju karakter tempa:

 con brio - čilo, veselo

 vivace - živahno
 maestoso - veličanstveno
 sostenuto - suzdržano; ponekad se koristi i samostalno kao oznaka tempa
Ostali izrazi:

 a tempo - ako je nakon neke promene tempa potrebno naznačiti da se izvođenje dela
nastavlja po prethodnom tempu, to se označava ovom oznakom.
 tempo primo - prelaženje na temo sa početka dela
 calando, morendo, mancando, smorzando, perdendosi - istovremeno popuštanje jačine
zvuka i tempa
 tempo rubato, rubato - slobodan tempo, po volji izvođača / dirigenta
 L'istesso - zadržavanje trenutnog tempa; obično sledi nakon promene tempa
Reč artikulacija (fr. i engl. articulation) potiče iz latinskog jezika i znači jasno, razgovetno.
U muzici artikulacija [1] znači načini na koje se izvode tonovi pri pevanju ili sviranju muzičkog
instrumenta. Artikulacija[2] u muzici pomaže da se bogatije, jasnije, razgovetnije i preciznije
izrazimo.

OSNOVNE
ŠTA ZNAČI KAKO SE PIŠE I KAKO SE IZVODI
ARTIKULACIJE

Detaše -
odvojeno
(fr. détaché)
Napisane note izvode se sliveno, sa što manje prekida
između tonova.

Legato -
vezano
(ital. legato)
Luk iznad ili ispod grupe nota kazuje da te tonovetreba
izvoditi bez prekida, na jedan dah.

Tačka iznad ili ispod notne glave znači da se svaki ton

Stakato - izvodi odvojeno, upola kraće od napisane notne vrednosti,
odvojeno, odsečno
(ital. staccato) što prikazuje notni primer ispod:

Tačka i luk iznad ili ispod notne glave upućuje na to da te

Portato - tonove treba nešto skratiti (tj. duže od stakata, kraće
nošeno
(ital. portato)
od detašea). Ovo prikazuje notni primer ispod:

Tenuto -
otegnuto, izdržano
(ital. tenuto)
 Vodoravne crtice iznad ili ispod nota kazuju da se svaki
ton izvodi u punom iznosu svog trajanja.

Markato -
naglašeno
(ital. marcato)
Položeno latinično veliko slovom V iznad ili ispod nota
upućuje da se svaki ton izvodi naglašeno.

Dekrešendo je italijanska reč (ital. decrescendo, diminuendo —

stišavajući; engl. decrescendo; fr. decrescendo, nem. decrescendo, diminuendo)[1] koja
u muzici označava postupno utišavanje jačine tona.[2][3]
Izraz dekrešendo je suprotan izrazu krešendo (ital. crescendo), što znači rastući.

Kako se piše dekrešendo[uredi - уреди | uredi izvor]

Oznaka za postepeno utišavanje - dekrešendo, piše se na više načina:
1. Kao matematički znak za manje:

2. Izrazom decrescendo (piše se latinicom, ispod notnog teksta) ili skraćeno decresc.

3. Izrazom diminuendo (piše se latinicom, ispod notnog teksta) ili skraćeno dim.

4. Izrazom poco a poco più p (piše se latinicom, ispod notnog teksta) što znači malo po
malo tiše.

Na oba kraja ovog znaka (ili izraza) obično stoji dinamički znak koji ukazuje
Napomena.
na željenu jačinu pre i posle dekrešenda.
Oznake za interpretaciju
Iz Wikipedije, slobodne enciklopedije

Često na početku kompozicije, pored oznake za tempo, ili samostalno u njoj, stoje izrazi koji
objašnjavaju muzički sadržaj, tj. način na koji treba izvoditi delo.[1] Oni se zovu oznake
za interpretaciju - izvođenje (eng. expression marks i fr. nuances expressives).[2][3]

Češće upotrebljavane oznake za interpretaciju:

affettuoso (afetuozo) = strasno, uzbuđeno
agitato (aćitato) = nemirno
amabile = ljupko, srdačno
animato, con anima = vatreno, oduševljeno
a piacere (a pjačere) = po volji, slobodno
appassionato = strasno
assai = vrlo
brillante = sjajno, blistavov burlesco = šaljivo
calmo = mirno
cantabile = pevajući, raspevano
capriccioso (kapričozo) = ćudljivo, zajedljivo
comodo = komotno
con = sa
con brio = čilo
con fuoco = vatreno
con moto = sa pokretom, pokretno
con passione = strasno
delicato = nežno
dolce (dolče) = slatko, ljubazno
dolente = bolno
energico (enerđiko) = odlučno
eroico = srčano, junački
espressivo, espr. = izrazito
grandioso (grandiozo) = veličanstveno
giocoso (đokozo) = veselo, razigrano
grave = teško
maestoso = svečano, uzvišeno
ma non = ali ne
marciale (marćale) = kao marš
meno = manje
meno mosso = sporije
molto = vrlo
non troppo = ne suviše
parlando, recitativo = govoreći
patetico = osećajno
più = više
più mosso = življe, brže
poco a poco = malo po malo
quasi = kao, nalik na
scherzando (skercando) = šaljivo
serioso (seriozo) = ozbiljno
tranquillo = mirno, ujednačeno
triste = tužno