www.digitalage.com.

tr dijital iş ve kültür dergisi

FIYATI: 12.5 TL KIBRIS 15.5 TL MAYIS 17/10.

bu ay
derginizle
birlikte
dijital age
summit
2017 eki

yapay zekaya
akademik bakış
istanbul trafiğini
verilerle yönetmek
otomotiv
sektörüne
y kuşağı etkisi
Turkcell Dergilik’teyiz!

yeni nesil
mutluluk
Kıbrıs: 15.5 TL
Fiyatı: 12.5 TL
2017/05
40 YAPAY ZEKÂYA AKADEMİK BAKIŞ
ÜNİVERSİTELER YAPAY ZEKA KONUSUNDA NELER YAPIYOR?

MAYIS 2017
Digital Age

#108
#108

32 DİJİTALLEŞEN RADYOLAR YENİDEN

MARKALARIN GÖZDESİ OLABİLİR Mİ?
ONLİNE RADYO, HEDEFLEME SEÇENEKLERİ VE
ÖLÇÜMLEME KRİTERLERİ İLE YÜKSELİŞİNİ SÜRDÜRÜYOR

58 GİRİŞİMİNİZİ MARKAYA DÖNÜŞTÜRMEK

İÇİN DOĞRU ADRES: MARKA OKULU
MARKA OKULU’NDA KAZANDIKLARI DENEYİMLE İŞ
FİKRİNİ MARKAYA DÖNÜŞTÜREN 6 BAŞARILI GENÇ

62
İSTANBUL TRAFİĞİNİ VERİLERLE YÖ-
NETMEK
İBB ŞEHİRDE VERİLERİ KULLANARAK TOPLU TAŞIMAYI
NASIL YÖNETİYOR?

44 KAPAK: YENİ NESİL MUTLULUK

76 OTOMOTİV SEKTÖRÜNE Y KUŞAĞI ETKİSİ
TEKNOLOJİ HAYATIMIZA GERÇEKTEN MUTLULUK GETİRDİ Mİ?
YENİ NESİL OTOMOBİL ÜRETİCİLERİNDEN
SÜRDÜRÜLEBİLİR TEKNOLOJİ İSTİYOR

+Yazarlar

SELİM YÖRÜK CİHAN SALİM GÖKHAN AHİ AYKUT DENİZ GÜVEN ERDEM
Şov yaptıran Dijitalleşme Booking.com ASLANTAŞ 10 dakikalık AKSAKAL
inovasyon? ‘size özel fiyat’ı kararı Ritimsel gelecek serotonin kaç Teknolojiyi
yükseltmeye Facebook kredisi evcilleştirmek
10 başladığında?! 14 16
eder?
20
12 18

2 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
 Yıl:10 Sayı:108 MAYIS 2017
ISSN:1308-2027

Sahibi
Kapital Medya
Hizmetleri AŞ
İmtiyaz Sahibi ve
Genel Yayın Yönetmeni
Pelin Özkan
pelinozkan@kapital.com.tr
Sorumlu Yazı İşleri Müdürü
Savaş Önemli
savasonemli@kapital.com.tr
Editör
H. Kerem Fındık
keremfindik@kapital.com.tr
Video İçerik Editörü
Mehmet Aras
mehmetaras@kapital.com.tr
İnternet Editörü
Burcu Şahin
burcusahin@kapital.com.tr
Ek Yayınlar Editörü
Sebla Kutsal
seblakutsal@kapital.com.tr

76
Art Direktör
Levent Kal
leventkal@kapital.com.tr

OTOMOTİV Kapak İllüstrasyonu

Kaan Bağcı

SEKTÖRÜNE Fotoğraf
İstavrit Görsel Çözümler

Y KUŞAĞI ETKİSİ Digital Age Yayın Danışmanı

Selim Yörük
selimyoruk@kapital.com.tr
Reklam ve Etkinlik Satış Direktörü
Aysun Zeren Kangı
aysunzeren@kapital.com.tr
31 GİRİŞİM 74 SÖYLEŞİ
Reklam ve Etkinlik Satış Müdürü
Kurumsal mobil Burger King, Messenger Bot Cansu Ersöz
uygulamalara odaklanan üzerinden siparişi devreye cansuersoz@kapital.com.tr
girişim Mobven alacak Gaye Gürer Özcan
gayegurer@kapital.com.tr

38 SÖYLEŞİ 82 TASARIM Reklam ve Etkinlik Satış Uzmanları

Riot Games Türkiye Ülke
Müdürü Bora Koçyiğit
26 GİRİŞİM 60 GÜNCEL
MODD markaları girişim projelerine Okumaya vakit bulamayanlar
entegre ediyor için trend, sesli kitaplar
28 E-TİCARET 64 SOSYAL MEDYA
Pitstart teslimata hız getiriyor Online’ın ölçümlenemeyen
yüzü: Dark Social
30 ROBOTİK
Erkan Ulu Özel Ortaokulu robotik 66 ETKİNLİK
takımından bir ilk MIXX Ödülleri
68 KONUK YAZAR
AB’de yakından takip
MAYIS 2017
edilmesi gereken 4 dijital
KAPAK rekabet soruşturması
İLLÜSTRASYONU
KAAN BAĞCI
70 RAPOR
behance.net/kaanbagci
Pazarlamacılar,
dijitalleşmenin gerisinde
kalıyor
72 DİJİTAL
Yapay zekâ seni senden daha
iyi tanıyor
4 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
Chatbot ve
(Conversational) UI
84 REKLAM
Programatik reklamda soğuk
rüzgarlar esiyor
86 TEKNOSAFARİ
Dijitalde sadece ünlü olmak
yetmez, itibar da lazım
88 VERGİ
Uluslararası e-ticaret
şirketleri nasıl vergilenir?
90 GÜNCEL
İşinizden ayrılmadan dünyayı
nasıl dolaşırsınız?
92 DİJİTAL DÖNÜŞÜM
Teknoloji bizleri yalnızlaştırdı
mı?
94 BEST CASE
96 DİJİTAL KAMPANYALAR
Çağla Parlak
caglaparlak@kapital.com.tr
Reklam ve Etkinlik Satış Uzman Yardımcısı
Buket Alpboğan
buketalpbogan@kapital.com.tr
Abonelik Satış ve Müşteri Hizmetleri
Savaş Seçkinler
savasseckinler@kapital.com.tr
Abonelik Satış Uzmanı
Aslı Ayar
asliayar@kapital.com.tr
Kapital Medya Hizmetleri A.Ş.
Nispetiye Cad. Akmerkez
E Blok Kat:6 Etiler-İstanbul
Tel: (0212) 282 26 40 (Pbx)
Faks: (0212) 282 26 32
www.kapital.com.tr
Baskı
APA UNIPRINT
Basım San. ve Tic. A.Ş.
Ömerli Mah. Hadımköy-İstanbul Cad.
No:159 Arnavutköy/İstanbul
Tel: (0212) 798 28 40
Yayın Türü
Süreli yaygın yayın (aylık)
www.digitalage.com.tr
twitter.com/digitalage
facebook.com/digitalagedergisi
plus.google.com/+DigitalageTr/posts
Digital Age, Kapital Medya AŞ tarafından
TC yasalarına uygun olarak
yayımlanmaktadır. Digital Age’in isim
ve yayın hakkı Kapital Medya AŞ’ye
aittir. Digital Age’de yayımlanan yazı,
fotoğraf, karikatür ve illüstrasyonların
her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilmeden
kullanılamaz. İmzalı yazılardaki görüşler
yazarlarına aittir.
 EDİTÖR
“YENİ NESİL” MUTLULUK İÇİN
EN İYİ DENEYİMİN PEŞİNDE
Şu an elinizde olan dergi
Savaş Önemli size ait değilse, ödünç al-
Sorumlu Yazı İşleri dıysanız mesela, hemen
Müdürü
bir kâğıt kalem ya da
not alabileceğiniz bir şey
alın elinize. Çünkü bu
ay hiçbir masraftan ka-
çınmadık, bir dolu araş-
tırma yaptık, konunun
uzmanlarına danıştık ve
en sonunda dijital çağda
yeni nesil mutluluğun
reçetesine eriştik. Ha-
zırsanız açıklıyorum: 30
dakika boyunca seroto-
nin (mutluluk hormonu)
salgılamanın formülü şu:
(“Hepimizin ihtiyacı olan
şey,” dediğinizi duyar gibi
oluyorum): 20-25 Instag-
ram beğenisi+en yakın 2
arkadaştan gelen bol
mutluluk emojili Whats
App mesajı/yoksa sevgi-
liden de olur+en sevdi-
ğin yabancı dizinin yeni
bölümününe kavuşma/
online TV üyeliğiniz bit-
mişse telefonunuzdaki
dijital müzik platformu-
na indirdiğiniz en sevdi-
ğiniz sanatçının albümü
de olur. Maksat işiniz
Reklam ve görülsün. Tahmin etme-
Advertorial si zor bir reçete değil ama
indeksi
önemli olan ölçüler tabii,
dikkatinizi çekerim.
Ajans Press 93
Akbank 5 Şakası bir yana, böyle
ING Bank 13
bir şey yok arkadaşlar ya
İnfoloji 17
İnterpress 95 da en azından şu an için
MERGE 33. ve 35
Pur New Media 15
Sahininden.com 7. -9.-11
Samsung 3 /DigitalAgeDergisi
Sharkuteri 19
TEB 21 digitalagedergisi
Turkcell AK
Vodafone Öki ve Karşısı
6 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
yok. O halde bu kapakta
yazan “Yeni nesil mutlu-
luk da neyin nesi,” diye
sorabilirsiniz. Malum
yeni nesil takısı dijital ça-
ğın fenomen klişelerin-
den. Yeni nesil ajanslar,
yeni nesil iş yapma, vs
derken bir mutluluk kal-
mıştı yeni nesil olmayan.
İsme takılmayalım. Adı-
na yeni nesil mutluluk,
dijital mutluluk, mutlu-
luk 2.0 ne derseniz deyin
bugün çoğumuzun dijital
araçlara endekslediğimiz,
bazen samimi bazense
kendimizi kandırarak
var ettiğimiz mutluluk
da değil anlık hazlardan
oluşan hayatlarımız var.
Kendimizi öylesine akıllı
cihazlara kaptırmış du-
rumdayız ki, yatağa bile
onlarla girip, gözümüzü
açar açmaz ilk iş tele-
fonlarımıza bakıyoruz.
Aman bir şey, kaçırmaya-
lım. Günde 300-400 defa
telefonumuza bakınca
Twitter’dan takip ettiği-
miz ünlü oyuncunun son
tweet’ini, Instagram’da
herkesin konuştuğu
falanca fenomenin son
post’unu ya da şirket
toplantısında yazdıkla-
rından alıntıladığımız
favori yazarınızın son
yazısını kaçırmanıza im-
kân yok, merak etmeyin.
/DigitalAgeDergisi
/DigitalAgeDergisi
Ama şu halde kaçırdı-
ğınız daha önemli bir
şey var: İnsanlık tarihi
boyunca kullandığımız
araçlar değişse de, gerçek
mutluluğun kaynakları
hep aynı oldu. Kendini
tanımak, kendini ifade
etmek, kendini sevdir-
mek ve elbette birilerini,
bir şeyleri sevmek. Kork-
mayın, bu kaybettiğimiz
değerlerimiz hikâyesine
bulaşmayacağım, bura-
da bir fren yapıp, şuna
gelmek istiyorum. 85 ve
öncesi kuşağın genelinin
hayattan keyif alamama
konusunda veryansın
ettiği bu meseleler, aca-
ba milenyum çocukları
içinde böyle mi? Bu üze-
rine araştırmaya değer
bir konuydu. Biz de bu
ay bunun üzerine git-
mek istedik ve 2 farklı
araştırma ile yeni nesil
mutluluğun peşine düş-
tük. Farklı jenerasyonlar
için dijital odaklı mutlu-
luk konusunu Zenna ile
masaya yatırdık ve diji-
tal kaynaklar ile artan
doyumsuzluk, teknoloji
bağımlılığı, dijitalleşme-
nin hayatımıza getirdiği
kolaylıklar gibi mesele-
lerin etrafından dolan-
dıktan sonra Twentify
ile “yeni nesil” odaklı bir
çalışma ile mutluluk ve
@DigitalAge
/company/digital-age-dergisi
deneyim ilişkisini sorgu-
ladık. Detaylarını kapak
dosyamızda bulacağınız
araştırma için çok kısa
şunu söyleyebilirim ki;
yeni nesil öyle hayal et-
tiğiniz kadar dijital ya
da teknoloji meraklısı
değil. Hatta dijitalin
içine doğsalar da önle-
rinde sınırsız nimetten
ihtiyaçları olanı aldıkları
için teknoloji ile ilgili bazı
çok temel konulara olan
uzaklıkları sizi şaşırta-
bilir bile. Yeni nesil için
önemli olan hayattan ke-
yif almak. Mutluluk için
ise mottoları varsa yoksa
iyi bir deneyim yaşamak.
Markalar bu bölümde
kulaklarınız çınlayabilir.
Summit’te bu
yıl tema: Digital
Humanization
Bizim için Mayıs ayının
her yıl olduğu gibi ayrı
bir önemi, heyecanı var.
3-4 Mayıs’ta Digital Age
Summit 11. defa dünya-
nın dört bir yanından
konuşmacılarını ve çok
değerli ziyaretçilerini
ağırlayacak. DAS 2017
için hazırladığımız özel
ek çalışmamızın bu ay
dergiyle birlikte ücretsiz
olduğunu hatırlatır, he-
pinize keyifli ve verimli
bir ay dilerim.
 KISA HABER

Mastercard,
Biometric Card’la
Samsung ödemelerde güvenliği
bir adım öteye taşıyor
Galaxy S8, >> Mastercard
Biometric Card

dünya ile aynı

ile kart sahipleri
artık şifrelerini
akıllarında
anda Türkiye’de tutmak zorunda
kalmayacak. Biometric Card diğer çipli

satışta kartlar ile aynı mantıkta çalışıyor. Kullanım

kolaylığı ile dikkat çeken Biometric Card
ile kart sahibinin, kartını POS cihazına
Samsung, Galaxy S8 ve S8+’ı yerleştirdikten sonra kartın üzerinde
21 Nisan’da dünya ile eş bulunan sensöre başparmağını koyarak
zamanlı olarak Türkiye’de parmak izini okutması yeterli oluyor. Kartın
çipinde yüklü olan parmak izi ile kart
de kullanıcılarla buluşturdu sahibinin o an okunan parmak izi uyduğu
takdirde ödeme anında gerçekleşiyor.
5.8 inç ekrana sahip Galaxy S8 ve 6.2 inç ekranla sunulan Galaxy S8+ model-
lerinin sahip olduğu Sonsuz Ekran (Infinity Display) tasarımı akıllı telefon
anlayışına yeni bir boyut katıyor. Samsung’un yeni amiral gemisi, kompakt Sony Eurasia
tasarımıyla tek elle çoklu işlevlerde rahat bir kullanım sağlarken arka ve Tatsuo Takahashi’ya
ön yüzde kullanılan Corning Gorilla Glass 5 ile sağlamlık ve yüksek yüzey
kalitesi sunuyor. Galaxy S8 ve S8+, gelişmiş 8MP F1.7 akıllı otomatik olarak emanet
netlik ayarı yapan ön kamera ve düşük ışıkta, yakınlaştırmada ve bulanıklık >> Tatsuo Takahashi 1
önlemede en iyi sonuçları veren gelişmiş görüntü işleme özelliğine sahip Nisan itibarıyla Sony Eurasia
12MP F1.7 Dual Pixel ana kamera ile donatıldı. Galaxy S8 3 bin 999, S8+ ise Genel Müdürlüğü görevine
4 bin 499 TL fiyatla satışa çıktı. atandı. Takahashi’nin Sony
kariyeri 1987 yılında başladı.
Avustralya, Panama, Miami,
Singapur ve Tokyo gibi birçok
Mercedes-Benz Türk, bölgedeki görevlerini tamamladıktan sonra
50 yılında 50 start-up’a Takahashi, 2014’te Sony Ukrayna’nın genel
destek veriyor müdürlüğünü üstlendi. Tatsuo Takahashi,
görevini 2014 yılından beri yürüten Kazuteru
>> Mercedes-Benz Türk’ün “50. Yılda 50 Startup” projesinde Makiyama’dan devraldı.
topluma ve çevreye fayda sağlayan, pozitif sosyal etkisi olan
ve hayatı kolaylaştıran çözümler üreten yaklaşımlara katkıda
bulunmak amaçlanıyor. Nielsen’de Erdem
Tolon’a yeni görev
>> Nielsen Türkiye

200 21
yönetim ekibinin önemli
isimlerinden olan Erdem
Tolon, Mart 2017 itibarıyla
Nielsen Media Research
Genel Müdürü ve Yönetim
Kurulu Başkan Yardımcılığı
BİN görevine ek olarak Türkiye, Polonya, Çek
İNDİRME BİN Cumhuriyeti, Slovakya ve Macaristan’ın
Starbucks Türkiye’nin mobil Apple CEO’su Tim Cook’un 23 Nisan
aralarında bulunduğu CEE bölgesi iş
uygulaması 3 ayda 200 bin kez için Türkiye’ye özel Twitter’da paylaştığı geliştirme direktörü sorumluluğuna getirildi.
indirildi mesaj 21 bin beğeni aldı

8 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
 KÖŞE YAZARLARI

ŞOV YAPTIRAN
iNOVASYON?
İş dünyasının en bunaltıcı alışkanlıklarından biri, bir
kelimeyi alıp, defalarca tekrarlayıp içini boşaltmak.
İnovasyon da o kelimelerden biri

SELİM YÖRÜK
twitter.com/anafikir
Ülkede, her Gördüğünüz gibi on-
ların da kafası karışık.
şirket yöneticisinin is-
Bir sürü süslü kelime
tisnasız yegâne amacı
sıralanmış ama cümle
inovasyon. Peki, ülke
sonunda kafamızda
olarak inovasyon çık-
net bir şey belirmiyor,
tıları açısından ne se-
maalesef.
viyedeyiz? İşte, bu bir
hayli tartışmalı. Hal böyle olunca, önü-
müze hedef olarak
Çoğu yönetici, inovas-
koyduğumuz şeyi daha
yonu en kaba tabirle
net bir şekilde anla-
“yeni şeyler” olarak
mamışken “inovasyon
görüyor. Onları çok da
yapmak” çok da kolay
suçlayamayız. Yabancı
olmuyor.
bir terim olarak hayatı-
mıza girmiş bu kelime
B ir itiraf: Yıl 2008.
TDK tarafından “yeni- 4play olarak, Turkcell
leşim” olarak dilimize ile yaptığımız iş ortak-
çevrilmiş. lığı sonucu TonlaKazan
İşin kötüsü, OECD’nin servisini geliştiriyoruz.
yaptığı, uluslarara- İşler çok iyi gidiyor ve
bu servis, içinde “inno-
sı kabul gören tanım
vative” kelimesinin de
da şu; “Production or
geçtiği birçok ulusal ve
adoption, assimilati-
on, and exploitation of uluslararası ödül alıyor.
a value-added novelty Ben ise “inovasyon”
kelimesini daha yeni
in economic and so-
yeni duyuyorum ve her
cial spheres; renewal
and enlargement of duyduğumda çok iyi
products, ser vices, biliyormuş gibi davra-
and markets; develop- nıyorum. Aynen diğer
terimleri duyduğum
ment of new metho-
zaman yaptığım gibi.
ds of production; and
establishment of new O zamanlar, bize genç
management systems. girişimciler olarak bak-
It is both a process and tıkları için iş ve teknik
an outcome”. terimlerle ilgili ceha-
letimizi olağan karşılı- Süreç, iş modeli ve sek- cek bir kurul oluştur,
yorlar. Oysa bizim terim tör inovasyonu. kriterleri ve hedefi adı
ezberlemeye vaktimiz gibi bilsin.
• Süreç inovasyonu,
yok ki. Refik’le (Çağ- mevcut işleyişi geliş- • Fikri gerçeğe dönüş-
layan) ile birlikte tek tirir. türecek nitelikli ekibi
düşündüğümüz “Nasıl kur ve mutlaka başına
değer yaratırız?”. Hem
birlikte çalıştığımız
• İş modeli inovasyonu,
yeni ve verimli ticari
bir lider koy.
ilişkiler yaratır. • Lidere bir bütçe ve bir
Turkcell’e hem abonele-
takvim ver. Onu sonuç
rine ve firmamıza. Gece • Sektör inovasyonu,
alması için motive et.
gündüz bununla yatıp, sektörün dengelerini
bununla kalkıyoruz... alt üst eder ya da yeni Lütfen artık bir firma
bir pazar oluşturur. daha çıkıp, kimin ne
Yani, yıllardır bu ke-
işine yarayacağına bak-
limeye maruz kalmış, 2.Bol fikir madan, sadece firmayı
içinde yaşamış ve üzeri-
ne onlarca servis üret-
üret son trendleri yakalamış
• Bulunacak f ikrin ve “inovatif” gösteri-
miş biri olarak diyorum
kriterlerini belirle, yor diye, “AI, AR, VR, 3D
ki, bu kelimenin tanımı-
uçan araba fikirleriy- printing, gamification,
nı bilmiyor olmak çok
le uğraşma, hedefine chatbot, big data, in-
da dert değil. Çünkü
odaklan. ternet of things, bitco-
işin özü kelimeler, kav-
ramlar, süslü trendler • Fikir bulmak için, he-
in, blockchain, Apple
Watch, Google Glass’la
değil. İnovasyonun özü nüz çözülmemiş, ger-
inovasyon yaptık” de-
ve belki de olması ge- çek bir müşteri prob-
mesin. Hem zaman hem
reken tanımı şu: “Fikri leminden yola çık.
de para kaybı.
değere dönüştürmek” • Üzerine biraz düşü-
Şova gerek yok. Inovas-
Özetle inovasyon; ak- nünce, fikirlerin yüzde
yon yakışıklı, parıldayan
lımızda soyut olarak 90’ının ışığı söner, çok
bir şey olmak zorunda
duran yeni bir iş fikrini, seçeneğin olsun.
değil. Değer yaratsın
insanlar için aktif değer • Fikir sahiplerini onur- yeter.
yaratan hale dönüştür- landır, ödüllendir ki
mek. Bugün, hepimizin, her
devamı gelsin
gün kullandığı, içinde ol-
Bunu başarmak için
ne yapmak gerekiyor?
3.Sistematik dukları sektörleri darma
Bunu da mümkün oldu- bir süreç duman eden WhatsApp,
YouTube ya da Yemekse-
ğunca sade bir şekilde oluştur peti ışıltılı, seksi, kimse-
vermek istiyorum. • Süreç olmadan yola
nin anlamadığı trendi
çıkarsan, elinde bir
1.İnovasyon sürü fikirle neyi, nasıl,
kelimeleri kullanarak
ortaya çıkmadı. Farkla-
tipini / ne zaman yapacağını rı, insanların yaka silk-
hedefini seç bilemezsin. tiği gerçek problemlere
• 3 tip inovasyon var: • Sağlam fikirleri seçe- çare olabilmekti.

10 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
 KÖŞE YAZARLARI
DİJİTALLEŞME ‘SiZE
ÖZEL FiYAT’I YÜKSELTMEYE
BAŞLADIĞINDA?!
Hepimiz uçak bileti fiyatlarının değişkenliğine alışmış bulunuyoruz, bilet pahalanmasın
diye erkenden almaya çalışıyor, fakat bazen de fiyatın birkaç gün öncesine göre
düştüğünü görebiliyoruz. Çoğunlukla da, “Herhalde uçakta iptal biletler oldu” diyoruz.
İptal, iadeler tabii ki olası, fakat hava yolları dijitalleşmeye, internet tabanlı fiyatlama
ve karşılaştırma rekabetine en erken ve yaygın cevap veren sektörlerden birisi
H. CİHAN SALİM
twitter.com/cihansalim
Yıllardır dina-
mik fiyatlar sunduğu
için de tüketiciler ola-
rak uçuş fiyatlarındaki
oynaklıkları neredeyse
kabullendiğimiz söyle-
nebilir. Peki, diğer sek-
törlerde, üstelik çok
daha anlık, hatta kişi-
ye özel fiyatlar sunul-
masına ve sonrasında
buna alışmaya acaba
ne kadar hazırız? Yıl-
lardır satıcıdan satıcı-
ya sıçrayarak fiyatları
karşılaştırıp en ucuz
bulunan yerden işlemi
sonlandıran tüketiciler,
satıcıları rakamsal bir
savaşın içine itti. Şimdi
ise farklı ve yeni, üstelik
karşıt bir dalga geliyor.
Artık online satış yapan
bazı kurumlar tüketici-
leri test ediyor. Bir in-
ternet sitesinin satış
sayfalarının veya bir
online reklamın birkaç
versiyonunu deneye-
rek A/B testi yapılması
gibi farklı tüketicilere
farklı fiyatlar sunulu-
yor. Fiyatlara tepkileri,
12 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
malar, online satışta fiyat gösteren sitelerin fiyatı ifadesi ile abar-
bile farklı semtlerdeki sayısı hiç de az değil. tılı fiyatlar sunulması
tüketiciye farklı fiyat- Bir diğer uygulama, ABD’de pek çok taz-
lar sunulduğunu gös- aynı ürüne farklı fiyat minat kazanılmasına
terdi. sunmaktansa, müş- neden oldu bile.
alışverişe dönme oran-
Önceki yıllarda hafta
içi sabah saatlerde sa-
terinin İnternet tara-
ma geçmişini içeren
Bu alanda ne kadar
ilerleme olduğunun
ları, müşterinin sadece cookie/çerez kulla-
tın alma ilgisinin daha güzel bir göstergesi,
demografik özellikleri nımından müşterinin
yoğun olmasından güç e-ticaret devi Ama-
değil, hava durumu, gelir grubunu analiz
bularak fiyatlar daha zon’un kariyer bölü-
haftanın hangi günü ederek, farklı f iyat
yüksek, akşamüstü münde 50’nin üstünde
olduğu, hatta kullanı- sunmaktansa farklı
daha düşük sunan e-ti- açık pozisyonda ‘ikti-
lan cihazın internete ürün göstermek. Bu
caret platformlarını satçı aranıyor’ olması.
çıktığı IP adresinden tip özelleştirmeler ile
gözlemlerdik. Artık ki- Dinamik fiyatlama ve
hareketle adres bilgisi kârlılığını yüzde 5-25
şiden kişiye değişen fi- teklif oluşturma ala-
gibi onlarca, hatta bazı arası artabileceğini
yatlamalar söz konusu, nında hem e-ticaretçi-
söylemlere göre yüz- kanıtlayan çalışmalar
her ne kadar e-ticaret ler, hem de kurumsal
lerce değişkenle analiz da yapılmış durumda…
devleri bu uygulama- yazılım hizmeti sunan
yapılıyor.
larını kabullenmeyen Nesnelerin interne- firmalar için yeni fır-
Farklı alıcı grupları- açıklamalar yapsa da… ti yaygınlaştıkça her satlar söz konusu…
na (mesela ucuzluk alanda bu tip uygula- eBay gibi açık arttır-
marketine ayrı, sü- İnternet malar görebileceğiz, ma platformlarının
permarkete ayrı fiyat, devlerinde hava sıcaklığına göre da modellemeler kul-
5’li mısır gevreği pa-
ketine ayrı tek ürüne
iktisatçı farklı soğuk içecek- lanıyor olması veya
ler satan bir dolabın
ayrı fiyat gibi) farklı arayışı içinde bazı ürünlerin
Google’ı bu noktaya
getiren AdWords rek-
fiyat sunmayı biz ikti- Zaten otomatik olarak fiyatlarının anlık de- lam hizmetinin fiyat-
satçılar, ‘fiyat ayrımı/ fiyat belirleme konu- ğiştirilmesi bir örnek. lamasının da ardında
farklılaştırması’ (price sunda hizmet veren aktif çalışan pek çok
Müşteri, kullanıcı ta-
discrimination) olarak algoritmalar yazan ve iktisatçının olduğunu
rafında ise reklam-en-
nitelendiriyoruz. Bü- e-ticaret devlerine bu da hatırlatalım…
gelleyici uygulama
yük veri ve dijitalleş- hizmeti sunan firmalar
kullanımı artışı gibi,
me sayesinde daha da var. Belli ürün grupla-
gelecekte e-ticaretçi-
ileri noktaya, mükem- rında, seçili rakipler-
lere karşı bir tepki ve
mel fiyat ayrımcılığı(!) deki aynı ürünü anlık
bilgi paylaşmama tavrı
yapmaya doğru evrim olarak takip ederek o
olabilir. Zira pek çok fi-
gösteren bir peraken- an müşteri ürün sayfa-
yatlama uygulamasına
decilik gözlemliyoruz. sı açtığında aynı veya
tepkiler artıyor, liste
Yapılan bazı araştır- yüzde X oranında farklı
 KÖŞE YAZARLARI
BOOKING.COM
KARARI
Kimse booking.com ve benzerlerinin özetle kullanıcı, otel
işletmecisi ve turizme büyük katkılar sağladığını inkâr edemez.
Gerçekten de booking.com ve diğer online otel siteleri sayesinde
gelirler artıyor, en ücra köşedeki oteller bile farklılaşarak ön
plana çıkabiliyor. Kaldı ki, oteller çok da şikâyetçi değil
GÖKHAN AHİ
twitter.com/mgokhanahi
Booking.com
özellikle Avrupa paza-
rında lider olan, otel-
lerle tüketicileri doğ-
rudan buluşturan bir
otel marketplace, yani
Türkçesi ile bir pazar-
yeri. 1618 sayılı Turizm
Acenteleri Kanunu’na
göre booking.com tu-
rizm acentesi değil.
Zira, Booking.com tur
veya paket tur düzen-
lemediği gibi, turizm
acentelerine özgülenen
işleri yapmıyor. Elektro-
nik Ticaret Kanunu’na
göre, “Aracı Hizmet
Sağlayıcı” olan booking.
com’da yapılan iş kısa-
ca şudur: Otel, motel
vs. işletmecileri müsait
olan odalarını fiyatıyla,
ek özellikleriyle, opsi-
yonlarıyla sunar; kulla-
nıcılar da çeşitli arama
filtreleriyle, karşılaştır-
ma yaparak kendilerine
en uygun konaklama
yerlerini bulurlar ve re-
zervasyon yaparlar. Bo-
oking.com’un buradaki
konumu konaklama hiz-
metini bizzat sunmayıp
14 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
sayesinde gelirler artı- Bunlar, tek başına ve benzerleri, elde et-
yor, en ücra köşedeki rekabeti bozucu tiği gelirlerin vergisini
oteller bile farklılaşa- eylem sayılmıyor, bir oteller aracılığıyla dar
rak ön plana çıkabiliyor. de yüzde 40 pazar mükellefiyet kapsamın-
Kaldı ki, oteller çok da payını aşmış olmak da ödüyor. Online ser-
komisyon karşılığı ara-
şikâyetçi değil. gerekiyor. vislerin Türkiye’de ofis
açmaları veya meslekî
cılık etmektir. Booking. Türkiye Seyahat Acen-
teleri Birliği’nin (TÜR- birliklere katılmasına
Booking.com ve ben- com’a haksız SAB) açtığı bir başka gerek yok, çünkü buna
zerleri, yüksek komis- rekabet dava daha oldu. boo- zorunlu tutulama-
yon oranları aldığı, suçlaması king.com’un faaliyet- dıkları gibi, kanunun
tanımladığı şekilde
sözleşmelerde ağır lerinden dolayı haksız
Ancak işin rekabet bir turizm acentesi de
koşullar dayattığı ve rekabetin tespiti ve
kısmı biraz farklı. değiller. Dolayısıyla
kullanıcı yorumlarıy- önlenmesi is tendi.
Özellikle booking. vergi ödemedikleri ve
la otellerin itibarını Henüz yargılaması de-
com’un Avrupa’da üye olmadıkları konu-
bozduğu şeklinde her vam eden dosyada,
ceza almadığı rekabet sundan uzaklaşmak ve
yerde ağır eleştiriler- Mahkeme, booking.
kurumu neredeyse esasen rekabet konu-
le karşı karşıyalar. Bu com’un Türkiye’de sür-
kalmadı. Rekabet suna inmek gerekiyor.
eleştiriler haksız da dürecekleri “online”
kurumlarının en Rekabet Kurumu’nun
sayılmaz. Gerçekten faaliyetlerin durdurul-
çok ceza verdiği ve yerinde kararı henüz
de komisyon oranları ması yönünde ihtiyati
rekabete aykırılığın u y g ul anm a d an v e
fazladır, otelleri en iyi tedbir kararı verdi. Bu
giderilmesini istediği booking.com’a aykırı-
fiyatları vermeye zor- kararla booking.com
ilk konu, otelleri en lıkları giderme fırsatı
larlar veya kapasite- Türkiye’deki sözleşme-
iyi fiyatları sadece verilmeden yerel mah-
lerinin belli bir oranını li otelleri listelemeyi
kendisine vermeyi kemenin tedbir kararı
kendilerine ayırmak durdurdu.
zorlaması. Zaten, çok zamansız oldu. Bu
zorunda bırakırlar, üs- Kararın kamuoyuna
yakın zamanda karara, TÜRSAB hariç
telik olumsuz kullanıcı yansımasında, öne
Türkiye Rekabet tüm turizm ekosistemi
yorumları yüzünden çıkan konu booking.
Kurumu da benzer tepkili. “Yapamıyorsan,
birçok oteli batma nok- com’un vergi verme-
bir karar vererek, yaptırma” kuralı ne
tasına getirebilirler. An- mesi ve TÜRSAB’a üye
otelleri en iyi fiyatı yazık ki, bir kere daha
cak, kimse booking.com olmaması. Bu tür po-
vermeye zorlamak işledi. Booking.com’un
ve benzerlerinin özetle pülist yaklaşımlar da
ve mecburî bir Türkiye pazarına kapa-
kullanıcı, otel işletme- ne yazık ki, konunun
kapasite ayırmasını lı kalması, konaklama
cisi ve turizme büyük derinine inmeyi engel-
zorunlu tutması sektörünü ne kadar et-
katkılar sağladığını liyor ve esas meselenin
sebebiyle booking. kileyecek, bunu zaman
inkâr edemez. Gerçek- dikkatten kaçırılmasına
com’a 2,5 milyon TL gösterecek.
ten de booking.com ve yol açıyor. Booking.com
para cezası verdi.
diğer online otel siteleri
 KÖŞE YAZARLARI

RiTiMSEL
GELECEK
İçinde olduğumuz dönemin teknolojik ritmini yakalayan firmaların
karşısına çıkacak olgulara yakından bakalım

Kişiselleşti- birçok alanda kullan- az çok şahit olduk.

AYKUT ASLANTAŞ
twitter.com/aykut_aslantas
Teknoloji çıkacak tüm olguları
incelemek ve sizlere
ve dijital pazarlama
aktarmak isterim.
araçları gelişmeye de-
vam ederken, işletme- Çevre dostu
lerin de pazarlama ve
tüketici davranışlarıy-
ürünler
la ilgili trendlere uyum Tüketiciler sosyal so-
sağlamaları gereki- rumluluk sahibi ve gü-
yor. Teknolojinin geli- venilir markalara daha
şen ritmi ile getirdiği fazla ilgi duyuyor.
değişikliklere uyum Yeni nesiller çevre
dostu ambalaj ve ürün
sağlama konusunda
üretmeyi benimseyen
adım atan işletmeler,
firmalardan daha faz-
daha başarılı olmak
la ürün satın alma eği-
ve müşterileri ile daha
limindeler. Bu sebeple
iyi iletişim kurabilmek
firmalar, Y jenerasyo-
için teknolojik araçlara
nunun sosyal açıdan
ve stratejilere çabucak
uyum sağlamalılar. bilinçli olduğukları-
2017 yılının ilk çeyreği
nın yanı sıra, değer-
lerini ve ürünlerini bu
sonunda Hubspot’un bağlamda öncelikli
yaptığı ankete göre, olarak yenilemesinin
önümüzdeki çeyrekte de farkındalar. Örne-
firmaların yatırım ya- ğin TOMS markasının
pacağı alanların sıra- “One for One” sosyal
sıyla mobil ödemeler, sorumluluk projesi
sesli aramalar (voice kaps amı içer sinde
search), VR&AR ve
ekransız ödeme sis-
çevre dostu ürünle-
rine stratejik olarak
temleri (Amazon Dash deyinmesi son yıllar-
gibi) olacağı ön görülü- da herkesin markaya
yor. Bu öngörüyle yola bakış açısını ve satın
çıkarsak dönemin tek- alma modelini değiş-
nolojik ritmini yakala- tirdiğini çok rahatlıkla
yan firmaların karşısına söyleyebilirim.
maya başladıklarına Önümüzdeki yıllarda
rilmiş ürün- şahit oluyoruz. Ama- daha doğru analizler
ler
zon Prime Air ise en göreceğimiz gibi müş-
Firmalar her bir kul- çok konuştuğumuz ve teri verilerine erişimde
lanıcı ile iletişim kur- acaba nasıl uyum sağ- de daha başarılı olu-
mak ve ürünleri tam
istedikleri hale getir-
layacağımızı düşündü-
ğümüz bir teknolojiydi
nacağına inanıyorum.
Teknolojiye yatırım
ama şimdi hep üzerine yapan ve doğru kali-
mek için büyük emek
harcıyor. Tüketiciler koyup daha farklı neler fiye eleman istihdam
bir tür özgürlük istiyor olabilir onları düşün- eden firmalar, devam-
ve benliklerine önem meye ve yeni fikirler ge- lı olarak yenilediği ve
veren f irmalardan liştirmeye çalışıyoruz. geliştirdiği analizler
ürün almayı tercih sayesinde doğru pa-
ediyorlar. Bu trendin Bilindikten zarlama stratejisini
etkilerini Nike’nin ki- öte yapay belirlemekte kullana-
şiye özel hazırlanmış zekâ bilecekleri çok daha
ayakkabılarında ve fazla veriye ulaşabile-
Öğrenebilen ve insan
Tesla’nın müşterileri- cekler.
zek âsı gerektiren so-
ne sunduğu araçlarda
runları çözebilen ma-
diledikleri değişikliği
kine sayısında artış
yapabilme imkanında
görmekteyiz. Şu an bile
görebiliyoruz.
kendi kendine problem
Yaratıcı çözebilen makineler ya
da sürücüsüz araçlar
drone görebiliyoruz. Önü-
çalışmaları müzdeki dönemde ise
Dünyanın her yerinde şimdiye kadar sadece
drone’lar artık hobi insanların üstesinden
için bile kullanılır ol- gelebildiği adapte olma
dular. Firmalar da bu ve öğrenme becerileri-
akımdan faydalanmak ne sahip daha fazla ma-
ve müşteri deneyimini kine göreceğiz.
geliştirmek için bundan
yararlanmak istiyorlar. Big data ve
Son dönemlerde konu- analiz
şulan emlak sektörün- Geçtiğimiz yıllarda bir
deki bir çok firmanın çok f irmanın yanlış
kendi droneları saye- yönlendirilen veya öl-
sinde müşterilerine çülen verileri yüzün-
canlı ev gezdirmek gibi den sıkıntı yaşadığına

16 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
 KÖŞE YAZARLARI

10 DAKİKALIK
SEROTONİN KAÇ FACEBOOK
KREDİSİ EDER?
Yapılan araştırmalar dijital oyun oynamanın aslında çocukların hayal
güçlerini çok geliştirdiğini ve yapmak istedikleri birçok şeyi simüle
edebildikleri bir ortam olduğunu gösteriyor. Örneğin iyi bir basketbol
oyuncusu olmak isteyen bir çocuğun, bir oyun içinde ona hayaller kurduracak
hatta kendi geliştirecek birçok şey bulması kaçınılmaz
dileri ciddi anlamda
serotonin salgılıyor, bu en önemli konu. Üreten satılan metalar hali-
yüzden kendilerini daha toplumlar ve insanlar ne dönüştü ama artık
DENİZ GÜVEN
twitter.com/denizguven mutlu hissediyorlar. kazanıyor. Dünya üze- dövizi bilmeden önce
Serotonin, keyfin kim- rinde buhardan bu yana Facebook kredisinin
yasal karşılığı gibidir. birçok büyük buluş ve kaç para ve neye denk
Çocuk oyunda bir şey- devrim gerçekleşti. Bil- geldiğini öğrenen bir
Geçen gün 5,5 rinden oyun kanallarını
leri gerçekleştirip, ba-
şardıkça daha keyifli ve
gisayarın ve internetin
bulunması da önem-
toplum yetişiyor. Yeni
para birimleri bugün
yaşındaki oğlumdan izlemek ve cihaz bağım-
kısmen mutlu hisseder. lilerdendi ama insan az kullanıyor, tam kar-
arkadaşlarını sayma- sız dijital oyunları oy-
Bu noktada, işin aile elindeki bu imkânlarla şılığını bulamıyor gibi
sını istedim. Bana 6 namak şekillendiriyor.
k ısmından çık ıp 3 nasıl üreteceğini son görünse de, yeni neslin
tane yakın arkadaşının Hepimizin aklına, “Bu
önemli maddenin altını 10 yılda öğrenmeye ilk ekonomik mezunla-
isimlerini saydı. Peki, çocuklar nasıl sosyal-
çizmekte fayda var: başladı. Ama artık 4 rını vermeye başladı-
bu arkadaşların nere- leşiyor, nasıl arkadaş
yaşındaki bir çocuğun ğımız günlerde bunun
den dediğimde sadece ediniyor veya sokakta YouTube TV: Kim You- bile seyrettiği bir şey- etkisini çokça görmeye
2 tanesinin okuldan oynamayan çocuk olur Tube’dan film seyreder den esinlenip kendi başlayacağız.
olduğunu gördüm. Di- mu,” soruları geliyor. demeyin. Bu yeni nesil 3 oyununu üretebileceği
ğer 4’ünün sokak veya Maalesef, yeni nesil yaşından itibaren artık Sonuç olarak, ileride
bir dünyaya gidiyoruz.
apartmandan arkadaşı çocuklar sokakta oy- TV’de çocuk kanallarını 10 dakikalık serotonin
Bu, özellikle gelişmek-
olmasını beklersiniz, namıyorlar, oynaya- izlemiyor, YouTube’da kaç para eder bilin-
te olan ülkeler için çok
değil mi? Eğer böyle bilen çok az bir kitle oyun kanallarını izli- mez ama yeni nesil çok
önemli bir fırsat. Bunu
düşünüyorsanız acilen varsa onlar çok şanslı. yor. Çocuklar YouTube daha farklı motivasyon
sadece serotonini yük-
yeni nesil çocukların Yapılan araştırmalar reklamlarıyla marka ve ve alışkanlıklarla geli-
sek nesiller oluşsun
hayatları ile ilgili sıkı dijital oyun oynama- ürünleri tanıyor, YouTu- yor. Bu yönde hazırlık
diye değil, üretim top-
bir çalışma yapmanız nın aslında çocukların ber’ın söylediğine ina- yapmayan kurumlara
lumu olmak için kulla-
gerekiyor çünkü diğer hayal güçlerini çok ge- narak büyüyorlar. Tüm ileride kolaylıklar dili-
nabilirsek fark yaratırız.
arkadaşları hiç yüz liştirdiğini ve yapmak arkadaşlarını buradan yorum.
yüze gelmediği dijital istedikleri birçok şeyi ediniyorlar, okulda ar- Yeni para birimleri: Dün
oyun ve YouTube arka- simüle edebildikleri bir kadaşlarıyla bu filmleri sabah oğluma acaba bi-
daşları. “Ne olacak bu ortam olduğunu gös- tartışıyorlar. YouTube liyor mu diye, “1 dolar
yeni nesil çocukların teriyor. Örneğin, iyi bir sadece bir reklam mec- kaç TL,” diye sordum,
hali,” demeyin; bu soru- basketbol oyuncusu rası veya sadece içerik cevap alamadım fakat
nun tek bir cevabı yok, olmak isteyen bir çocu- üretimi yapılan bir yer farklı bir cevap verdi;
toplumsal/psikolojik ğun, bir oyun içinde ona değil, çocukların sos- “Baba, Facebook kredi-
birçok incelenmesi ge- hayaller kurduracak yalleşmesinin önemli si X TL, bu kadar alırsak
reken açı var ama genel hatta kendi geliştirecek bir parçası. Y oyununda bu kadar
gözlemim gösteriyor ki, birçok şey bulması ka- bölüm atlayabiliriz.”
yeni nesil çocukların çınılmaz. Diğer yandan Maker dünyası: Üret- Hepimiz biliyoruz, oyun
hayatını YouTube üze- oyun oynayan çocuklar mek sanırım dünyadaki ve sosyal platform kre-

18 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
 KÖŞE YAZARLARI

TEKNOLOJiYi
EVCİLLEŞTİRMEK
Teknoloji, bizi ne yalnız kılar, ne mutsuz, ne de çaresiz. Teknolojiyi
düşmanlaştırmaktansa, ona öğretmeye devam etmeli. Dijital dünya, biz
insanlara hizmet vermek, yardım etmek için hazır

aksine yarı iletkenleri, lanır olduk. Suçu, kendi yaklaşırsa; yaşadığı-

ERDEM AKSAKAL
twitter.com/erdemaksakal
Teknolojiyi robotlar bulmadı. Biz
geliştirdik. Teknoloji in-
geliştirirken amacımız
sanlığın kolektif aklının
daha yüksek çözünür-
bir ürünü En büyük ve
lükler, hızlı işlemciler,
en hızlı gelişen sosyal
güçlü bellekler, hassas
ağlar, kullanıcıyı en çok
sensörlere ulaşmak
dinleyenler oldu. Face-
olmadı. Olsaydı labo-
book’u Mark Zucker-
ratuvar koşullarında
berg kodlamadı. Daha
kalırdık, dünyayı değiş-
doğrusu onun kodladığı
tiremezdik. Teknolojiyi
kısım çok temel bir üni-
insanlar daha gerçekçi
versite topluluğu oluş-
görüntüler izleyebil-
turmayı içeriyordu. On-
sin, bilgisayarlar insan
dan sonrasını biz talep
beyni gibi düşünebil-
ettik. Daha çok fotoğraf
sin, sensörler doğa-
paylaşmayı, arkadaşla-
daki hücreler kadar
rımızın paylaştıklarını
hassas algılara sahip
beğenmeyi, yorumla-
olsun niyetiyle geliştir-
mayı, mesajlaşmayı,
dik. Amacımız teknoloji
sayesinde, doğadan ve
canlı yayın paylaşmayı
doğallıktan kopmak de-
milyarlarca kullanıcı
istedi ve teknolojiyi
ğil aksine doğaya yak-
üretenler bu sese ku-
laşabilmekti. Teknoloji
kendimizi keşfetme yol-
lak verdi. İstediğimiz
culuğunun bir parçası.
ise gerçek hayatta ya-
pabildiğimiz her şeyi
Yapay zekâ, öğrenen
sosyal ağlar üzerinde
makineler gibi kavram-
de yapmaktı. Mutlu ol-
lara bakın. İsimleri dahi
mak istiyorduk, o kadar.
makineleri insana ben-
zetiyor. Teknoloji insanı Bugün Facebook dün-
makineleştirme değil, yanın sanal gerçeklik
makineleri insanileş- ve gömülü gerçekliğe
tirme yolculuğunun bir doğru gideceğini söy-
parçası. Hali hazırdaki lüyor. Çünkü biz daha
teknolojiyi de uzaylılar çok gerçekliğe ihtiyaç
ya da insan doğası- duyuyoruz. Yapay bir
nı algılamaktan uzak dünyaya gitmiyoruz,
çipleri, bitleri ve yazılım
kodlarını insanileştiri-
yoruz. İnsanlık, bitkileri
ve hayvanları evcilleş-
tirmekten sonra üçün-
cü büyük devrimi de
yapıyor. Bilgisayarları
ve robotları evcilleşti-
riyor. Onlara önce dört
işlemi öğrettik hesap
makinesi döneminde.
Sonra; çevrimdışı bil-
gisayarlara okumayı,
yazmayı ve resim çiz-
meyi öğrettik. İnter-
netle birlikte konuş-
mayı diyalog kurmayı,
dinlemeyi; yapay zekâ
ve sensör çağında ise
duyguları öğretiyoruz.
Âşık olmayı, mutluluğu,
sevinci, öfkeyi…
Teknolojiyi
düşmanlaş-
tırma yerine
ona öğret-
meye devam
etmeliyiz
Teknoloji bizi özümüz-
den falan koparamaz.
Olsa olsa biz, teknolo-
jiye özümüzü öğretme-
yi başaramamışızdır.
İnsanların büyük ço-
ğunluğunun sevmediği
pazarlama teknikleri,
reklamlar; ne zaman-
ki doğallığa kavuştu
organik/viral/gömülü
isimleri taktık ve hoş-
ürettiğimiz cihazlara at- mız sürtüşme o kadar
mak; kolay ve kaçamak azalacak. Teknoloji sa-
bir yol. Nasıl ki, çocuk- yesinde vücudumuzu,
lardan ebeveynler so- beynimizi, düşünce-
rumluysa teknolojinin lerimizi daha iyi tanır
yan etkilerinden da biz;
insanlar sorumluyuz.
olduk. İnsanlığın kendi
özgünlüğünü bulma
Teknoloji, bizi ne yalnız yolculuğunun belki de
kılar, ne mutsuz, ne de en büyük kilometre
çaresiz. Teknolojiyi düş- taşı, dijital devrim ola-
manlaştırmaktansa, cak.
ona öğretmeye devam
etmeli. Dijital dünya,
biz insanlara hizmet
vermek, yardım etmek
için hazır. Biz onunla
dost olursak, birlikte
hızlanacağız. İnsanlık
atı evcilleştirdi, teker-
leği ise kendisi buldu.
Ama ne zaman atın
arkasına, tekerlekli bir
araba ekledi bugünkü
otomobile giden ula-
şımın önü açıldı. Bize
bunu öğreten atlara
saygımızı hep koruduk,
otomobillerin kuvveti-
ni beygir gücü ile ölç-
meye devam ettik. Ne
atlar insanlığı çıkmaz
bir sokağa sıkıştırdı,
ne otomobiller. Tek-
nolojiyi evcilleştirme
yolculuğumuz da böyle
gidecek. Daha başında-
yız, öğrenecek ve öğre-
teceğiz.
Teknoloji, gerçek dün-
yaya ne kadar yakın
olursa, bizim özgün
halimize ne kadar

20 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
 TÜRKİYE İŞ BANKASI

Maximum Kart’tan
E-Spor Dünyasına
Maksimum Destek
Dijitalleşme ile birlikte değişen dünyada gençlere ve genç profesyonellere ulaşmak
için e-spor platformlarını uygun bir mecra olarak gören İş Bankası, genç, dinamik ve
yenilikçi markası Maximum Kart ile hızla büyüyen e-spor sektörüne yatırım yapan
ilk markalardan oldu. League of Legends (LoL) ligine yeni katılan 1907 Fenerbahçe
Derneği E-spor ve Galatasaray E-spor takımlarının ana sponsoru oldu

Bilgisayar veya mo-

bil cihaz üzerinden
oynanan çeşitli
oyunların, profesyonel baz-
da organize edilen turnuva-
larda, lisanslı oyuncular ve
profesyonel kulüplerin ka-
tılımıyla gerçekleştirildiği
bir spor dalı olan Elektronik
Spor (E-spor) hızla gelişen
teknolojiyle birlikte yeni
nesiller arasında günlük
hayatın bir parçası haline
geldi. Riot Games League Of
Legends (LoL) oyunu e-spor
alanında en çok tercih edi-
len oyunların başında ge-
liyor.
Dijitalleşme ile birlikte de-
ğişen dünyada gençlere
ve genç profesyonellere
ulaşmak için e-spor plat-
formlarını uygun bir mec- Derneği E-spor ve Galata- Maximum Kart 2017 League oldu. Ligin en heyecanlı
ra olarak gören İş Bankası, saray E-spor takımlarının of Legends Şampiyonluk karşılaşmalarında 1907
genç, dinamik ve yenilikçi ana sponsoru oldu. Ligi kış dönemi boyunca Fenerbahçe ve Galatasaray
markası Maximum Kart ile Maximum Facebook ve E-spor takımlarının derbisi ile
hızla büyüyen e-spor sek-
Maximum Twitter hesaplarından çeyrek final maçları öncesinde
törüne yatırım yapan ilk Kart’ın yaptığı paylaşımlar ile dikkat ünlü e-spor yorumcusu Kaan
markalardan oldu. League sosyal medya çekti. Maçlar öncesinde Kural ile gerçekleştirdiği
of Legends (LoL) ligine yeni paylaşımları gerçek zamanlı içerikler maç analiz videoları yüksek
katılan 1907 Fenerbahçe dikkat çekti ile her 2 takıma da destek etkileşim aldı.

22 | 05 • 2017 • ADVERTORIAL

Maximum Kart League of Le-
gends Şampiyonluk Ligi Kış
Mevsimi Şampiyonluk Ligi’n-
de yarı finale kadar mücadele
eden 1907 Fenerbahçe E-spor
takımı oyuncularını yarı final
maçı öncesinde antrenman
yaptıkları Gaming House’da
ziyaret ederek heyecanla-
rına ortak oldu, görüntüler
Maximum Kart’ın Facebook
ve Twitter hesaplarında pay-
laşıldı.
Türkiye İş Bankası Genel Mü-
dür Yardımcısı Yalçın Sezen,
League of Legends Şampiyon-
Maximum Kart, yeni nesil oyun platformlarındaki
ekosistemin bir parçası olarak kullanıcıların
faydalanacağı işbirlikleri ve e-spora özel paylaşımları ile
bu dünyadaki gençlerle iletişimine devam edecek
Maximum
Kart League
of Legends
Şampiyonluk
Ligi yaz
dönemine
özel yeni
deneyimleriyle
dikkat çekecek
Haziran ayında başlayacak
League of Legends Şampi-
yonluk Ligi yaz döneminde
Maximum Kart e-spora olan
desteğini mobilde ödeme sis-
temleri alanında sunacağı
yeni deneyimler, e-sporcula-
ra özel kampanyalar, League
of Legends’a yönelik iletişim
faaliyetleri ile sürdürmeyi
planlıyor. Maximum Kart,
yeni nesil oyun platform-
larındaki ekosistemin bir
luk Ligi’nde 1907 Fenerbahçe gue of Legends takımları ile parçası olarak kullanıcıların
ve Galatasaray ile yürüttük- güzel bir işbirliği gerçekleş- faydalanacağı işbirlikleri ve
leri işbirliğine ilişkin şu açık- tirdik. E-spor oyuncularına e-spora özel paylaşımları ile
lamayı yapıyor: “Dijitalleşme yönelik düzenleyeceğimiz bu dünyadaki gençlerle ileti-
ve yenilikçi hizmetlere olan kampanyalar, dijitalde su- şimine devam edecek.
odağımız paralelinde genç nacağımız deneyimler ile
kitlelere daha yakın temas oyuncuları Maximum Kart’ın
edebilmek ve yaşamla- günlük yaşamımıza değer
rının her evresinde katan ayrıcalıkları
değer katmak ile buluşturma-
amacı ile diji- yı hedefli-
tal dünyanın yoruz.”
sporla buluş-
tuğu e-spor
alanında ülke-
mizin 2 önemli
spor markası 1907
Fenerbahçe Derneği
ve Galatasaray’ın Lea-
ADVERTORIAL • 05 • 2017 | 23
 MERCEDES-BENZ

Şimdi biraz geçmişe gidip, bu alandaki

“Mercedes ilklere bir göz atalım(*)

me connect” 1966-1995: Teknolojik sürecin

tamamlanamadığı için araçların
ile şimdi çok içine hiçbir şekilde iletişim aracı
konulamayan, araştırma sürecinin
akıllı devam ettiği dönem.
Otomobiliniz
Etrafınızda interneti kullanmayan tek 1995-2002: Otomobillerin içine konuşabilseydi, size
bir kişi bile kaldı mı? Beyaz eşyaların ilk kez telefon konulduğu ve araca
bile internetinin olduğu bir dönemde
ne söylerdi?
girildiği an görüşme yapabildiğimiz Mercedes me connect ile şimdi Merce-
yaşıyoruz. Akıllı evler, akıllı telefonlar, dönem. des’inizle iletişim kurma zamanı: Tek
akıllı ev eşyaları derken internet saye-
2007-2012: Akıllı telefonlardan bir tuşla otomobilinize bağlantı kurabi-
sinde artık nesneler bile akıllı. Tüm bu
otomobillere ufak bağlantılar lir, onu kontrol edebilir, güncel durumu
gelişmelerin yanında, 2020’de yaklaşık
kurmaya başladığımız dönem. hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz. Bağ-
50 milyar cihazın internete ve birbirine
lantı imkanının yanında yoldayken size
bağlı olacağını gösteren araştırmalar,
kişi başına düşen akıllı cihaz sayısının 2012-2017: Akıllı telefonlarımızın destek olur ve ekstra güvenlik sağlar.
en az dört adet olacağını öngörüyor. ve cihazlarımızın otomobilimize Mercedes me connect ile şimdi otomo-
Kendi içinde sürekli evrim geçiren bağlı olduğu, içinde bulunduğumuz bilinize bir tablet ya da cep telefonunuz
internet, ekosistemimizin bir parçası dönem. kadar uzaksınız.
haline gelecek gibi.
Eviniz akıllı olur da
otomobiliniz olmaz mı?
Otomotiv sektörü de araç içi deneyimi
hep bir üst noktaya çıkarmak için her
geçen gün kendini daha çok geliştiri-
yor. Mercedes-Benz’deki Otonom Sürüş
özelliğinde de bu devinimi en gelişmiş
haliyle görüyoruz.

* Simon Ninan, Bharath Gangula, Matthias von Alten ve Brenna Sniderman’ın 2015 yılındaki makalelerinden alınmıştır.

24 | 05 • 2017 • ADVERTORIAL
Uzaktan Merkezi
Kilit Kontrolü
‘’Kapıyı kilitlemiş miydim?’’
sorusunu unutun.
Şimdi ne kadar uzakta olursanız olun,
Mercedes me connect sayesinde otomo-
bilinizi uzaktan kilitleyebilir ya da kilidi-
ni açabilirsiniz. Remote Online otomobi-
linizin cam, kapı veya bagaj bölmesinin
açık olup olmadığını da görebilirsiniz.
Coğrafi Sınırlandırma
Sınırları belirlemek sizin elinizde.
Mercedes’inizle yalnızca sizin belirledi-
ğiniz alanda sürüş yapılsın istiyorsanız,
Mercedes me connnect Coğrafi Sınır-
landırma ile sınırları belirleyebilirsiniz.
Mercedes’iniz, izin verdiğiniz alanın dı-
şına çıktığında Mercedes me connect
Coğrafi Sınırlandırma sizi bilgilendirir.
Araç Takibi
Otomobilim şu an nerede?
Akıllı telefonunuzla Mercedes me por-
talı üzerinden, otomobilinizin harita
üzerindeki konumuna ulaşabilirsiniz.
Mercedes me connect Araç Takibi sa-
yesinde oturduğunuz yerden aracınızı
takip edebilirsiniz. “Bu özellik aktifken
sürücü aracın izlendiği bilgisi alır. Sürü-
cü, Mercedes-Benz Müşteri İletişim Mer-
kezi’ni arayarak, otomobilinin konumu
belirleme hizmetini deaktivite edebilir.’’
Park Edilmiş
Konum Bilgisi
Karmaşık sokaklar mı? Endişelenmeyin.
Park ettiğiniz yeri unutmak artık prob-
lem değil. Mercedes me connect, oto-
mobilinizin yerini akıllı telefonunuzdan
tespit eder ve ona ulaşmanız için takip
etmeniz gereken yolu size gösterir.
Böylece otomobilinizi aramakla vakit
kaybetmezsiniz.
Uzaktan Araç
Durumuna Erişim
Otomobiliniz yolculuğa hazır mı?
Mercedes me connect’in Uzaktan Araç
Durumuna Erişim hizmetiyle bunu ra-
hatça öğrenebilirsiniz. Otomobilinizin
silecek suyu miktarından deponuzun ne
kadar dolu olduğuna kadar pek çok bil-
giye oturduğunuz yerden ulaşabilirsiniz.
Bakım Yönetimi
Bakım zamanını bilir.
Mercedes me connect, otomobilinizin
periyodik bakımı geldiğinde yetkili ser-
visinize haber verir. Bu sayede uygula-
nacak işlemlerle ilgili en uygun teklifle
size geri dönüş yapılır, randevu tarihi
ayarlanır. Bu sayede bakım işlemleri için
boşa vakit harcamazsınız.
İlave Isıtıcısının
Programlanması
Orada havalar nasıl?
Dışarıda hangi mevsim yaşanırsa ya-
şansın, Mercedes-Benz’inizin sıcak-
lığını akıllı telefonunuzla programla-
yabilirsiniz. Hem de otomobilinizin
dışından.
Mercedes me connect servislerinden
‘’İlave Isıtıcının Programlanması’’ sü-
rüş için en iyi atmosferi siz daha oto-
mobilinize binmeden hazırlar.
Send2car
Mercedes’iniz nereye gideceğini biliyor.
Mercedes me connect’in Send2car hiz-
meti, kişiye özel en kapsamlı yol planı-
nı hazırlamanız için tasarlandı. Adres
defterinizdeki veriler, geçerli konumu-
nuz ve bir sonraki ilgi alanınız gibi her
tür varış noktası bilgisini, akıllı tele-
fonunuzdan doğrudan otomobilinize
aktarabilirsiniz. Böylece otomobiliniz,
çalıştığı andan itibaren varış noktanızı
sistemine girer.
Tüm kontrol
parmağınızın ucunda:
Mercedes me connect Hizmetlerim
Artık yolunuza Mercedes me connect ile
devam etmek isterseniz yetkili Merce-
des-Benz bayiiniz hesabınızı etkinleşti-
rerek aracınızla Mercedes me connect
arasında bağlantı kurar. Sonrasında
Mercedes me connect’in sunduğu çeşit-
li hizmetler arasından kişisel seçiminizi
yaparak hesabınızı kişiselleştirebilirsiniz.
Bu hizmetlere ilişkin tercihlerinizi dile-
diğiniz zaman değiştirebilirsiniz. Hiz-
metlerin kullanılabilirliği, seçmiş oldu-
ğunuz araç donanımlarına da bağlıdır.
Bu aşamadan sonra, Mercedes me con-
nect hizmetlerinizi, www.mercedes.me
portalı aracılığıyla veya yetkili Merce-
des-Benz bayiniz ile birlikte de rahatlıkla
yönetebilirsiniz. Mercedes me connect
uzaktan erişim hizmetleri, 2017 imal yılı
bir Mercedes-Benz otomobil ile ücretsiz
edinebileceğiniz bir Mercedes me hesabı
gerektirir. Kullanıma aktif hale getiril-
dikten sonra üç yıl süresinde ücretsiz
kullanabilirsiniz.
ADVERTORIAL • 05 • 2017 | 25
 GİRİŞİM
MARKALAR
REKLAM BÜTÇELERİNİN BİR
KISMINI STARTUP PROJELERİNDE
DEĞERLENDİRMELİ
MODD/startup ile girişimcilerin fikirlerinin geliştirilmesinde
mentörlük görevi üstleniyor. Aynı zamanda çözüm ortağı olarak
markaları girişim projelerine entegre eden MODD/group Kurucusu
ve CEO’su Cem Has özel bir söyleşi gerçekleştirdik
MODD/startup
hakkında bilgi
verir misiniz?
MODD/group’u 2010
yılında kurduk. Bünyemiz-
de MODD/works, MODD/
startup, MODD/paper
şirketlerini bulunduruyo-
ruz. Kreatif reklam ajansı,
girişimcilik merkezi ve
ürün tasarımı alanla-
rında faaliyet gösteren
grubumuz, üç ülkedeki
ofisleriyle 220’den fazla
markaya hizmet verdi. 2015
yılında ilk startup proje-
mizi lanse ettikten sonra
Hong Kong’da ilk yurt dışı
ofisimizi faaliyete geçirdik.
MODD/startup ise girişim-
cilerle yatırımcıları buluş-
turacak yeni bir platform
kurma fikrinden ortaya
çıktı. Markaların iletişim
faaliyetlerine alternatif
startup projeleri geliştiren,
girişimcilerin fikirlerinin
geliştirilmesinde mentör-
luk görevi üstlenen ve aynı
zamanda yatırımcılarla
buluşmasını sağlayan bir
platform olarak tasarladık.
Aynı zamanda bir fikri
olan ama bunu girişime
26 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
dönüştüremeyenlere de
rehberlik ediyoruz.
Bünyenizde hangi
girişimler var?
Bünyemizde aylık 2
milyon tekil ziyaretçi
trafiğiyle Türkiye’nin en
büyük basketbol haber
portalı Basketball.com.
tr; Türkiye’de bir ilk olan,
etkinliklere göre mekân
kiralama rehberi görevini
üstlenen Kupadu.com;
Türkiye’nin Körfez bölgesi
odaklı gayrimenkul satış
sitesi salepropertyturkey.
com gibi birçok girişim
bulunuyor. Girişimlerimi-
ze şimdiye kadar Türkiye
ve Katar gibi ülkelerdeki
yatırımcılardan toplam 1,5
milyon TL’nin üzerinde
yatırım aldık.
Markaların iletişim
faaliyetlerinde
alternatif
startup projeleri
geliştirmekten
bahsediyorsunuz.
Bir örnekle anlatır
mısınız?
Şu anda sağlıklı atıştırma-
lık sektöründen bir marka
olan Papağan Kuruyemiş
için alternatif bir startup
fikri geliştirdik. Projenin
detaylarını hem biz hem de
Papağan Kuruyemiş’te iler-
leyen günlerde sizlerle pay-
laşacağız ama en azından
şunu söyleyebilirim: Üretim
yapan bir marka her zaman
harcadığı iletişim harcama-
larına alternatif, bir gelir
modeli de yaratabileceği
projeye fırsat verdi. Artık
yeni dönemde markaların
reklam bütçelerinin bir
kısmının çeşitli startup pro-
jelerinde değerlendirilmesi
taraftarıyım. Bu sayede
hem yenilikçi bir model ile
tüketici ile iletişim kurabilir,
hem de bütçesini harcama-
Cem Has
MODD/group Kurucusu ve CEO’su
dan çok yatırıma dönüştüre-
rek bu tarz gibi projelerden
gelir elde edebilir.
Bugüne kadar kaç
startup’la görüştünüz,
kaçına yatırım
yaptınız?
Bugüne kadar 90’ın üzerinde
startup ile görüştük. Bunların
7’sine yatırım yaptık. Şu anda
ise görüştüğümüz 4 proje
daha var. Karar aşamasında-
yız. Son dönemde MODD/star-
tup’a her gün 30’un üzerine
fikir başvurusu alıyoruz.
Hepsi ile birebir ilgilenmeye
çalışıyorum.
MODD/startup’ta en
son hangi alanda
yatırım yaptınız?
Yurtdışı yatırımlarımıza bir
yenisini daha ekledik ve İngil-
tere’nin sağlık sektöründeki
en büyük pazar payına sahip
veri ve değerlendirme şirketi
Clarity Informatics ile anlaştık.
Sağlık sektörünün yakından
tanıdığı Clarity, 50 binden fazla
sağlık görevlisinin değerlen-
dirmelerini gerçekleştiriyor.
Birçok sağlık probleminin
sebep-sonuçlarına dair bilgi
üreten ve bu devasa bilgiyi
online platformlar aracılığıyla
hastaları ile paylaşan Prodigy
Patient şirketini de bünyesin-
de bulunduruyor. Yeni dönem-
de şirketin Prodigy Patient
markasına yeniden markala-
ma, online platformların ya-
zılımı, tasarımı ve pazarlama
faaliyetleri konusunda hizmet
vereceğiz.
 GİRİŞİM
PiTSTART’LA
İNTERNET ALIŞVERİŞLERİNDE,
MÜŞTERİ NE ZAMAN İSTERSE
TESLİMAT DEVRİ BAŞLIYOR
Pit Start aslında yeni nesil bir teslimat uygulaması. 1999-2016 yılından bu yana
sektörde 16 yıldır faaliyet gösteren Postacı İletişim ve Lojistik deneyimi ile
kurulan Pit Start, İstanbul ağırlıklı olmak üzere Türkiye’nin her bir noktasına
müşterinin istediği zaman dilimi içinde ve güvenle teslimat hizmeti sunuyor. Pit
Start Kurucu Ortağı Deniz Cem Altaca çalışmalarını anlattı
TÜİK’in 2016 yılı
Nisan ayı Hane
halkı Bilişim
Teknolojileri Kullanım
Araştırması’na göre, Tür-
kiye’de 16-74 yaş aralı-
ğındaki bireylerin yüzde
61,2’si internet kullanıyor.
Ve bun bireylerin yüzde
34,1’i, kişisel kullanım
amacıyla sanal mecradan
alışveriş yapıyor. Dünya-
da olduğu gibi ülkemizde
de e-ticaretle alışveriş
yapan tüketici sayısı ar-
tıyor. Hızla büyüyen bu
pazarda, özellikle Türkiye
açısından bakıldığında
en büyük sorun, teslima-
tın gecikmesi, yanlış ya
da hasarlı ürün teslim
edilmesi olarak görünü-
yor. Yine TÜİK verilerine
göre, internet üzerinden
2015 yılı Nisan ile 2016
yılı Mart aylarını kapsa-
yan on iki aylık dönemde
satın alış ya da sipariş
veren bireylerin yüzde
24,9’u sorun yaşadı. En
çok karşılaşılan sorunlar
yüzde 44,9 ile “teslimatın
28 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
Deniz Cem Altaca
Pit Start Kurucu Ortağı
belirtilenden daha yavaş
olması” ve yüzde 42,1 ile
“yanlış veya hasarlı ürün
veya hizmetin teslim
edilmesi” oldu. İşte, Pit
Start, internet alışveriş
teslimatlarında haftanın
her günü Pazar günleri
de dâhil 24 saat boyunca
kesintisiz ve güvenilir
hizmeti kalitesi ile yapa-
rak bir ilki gerçekleştiri-
yor. Pit Start Kurucu Or-
tağı Deniz Cem Altaca’nın
verdiği bilgiye göre,
girişim öğlen 12.00’da
teslim aldığı gönderileri
19.00’a kadar, öğleden
sonra 16.00’da teslim
aldığı gönderileri 23.30’a
kadar, gece 23.00’da veya
sabah 07.00’da teslim
aldığı gönderileri 14.00’a
kadar teslim edebiliyor.
Randevulu teslimat siste-
mi sayesinde ise müşteri
nereye isterse oraya
teslimat yapılıyor.
Pit Start şu an 10
e-perakendeciye
hizmet veriyor
Deniz Cem Altaca ayrıca
teslimatları nasıl takip
ettiklerini de anlatıyor.
Altaca bu amaçla Postacı
Online isimli bir yazı-
lım kullandıklarını ve
bu şekilde teslimatları
kayıt altına aldıklarını
belirtiyor. Teslimatlar bu
sayede her an raporlana-
biliyor. Start-up’ın ayrıca
Google Play Store’da uy-
gulaması da bulunuyor.
Teslimatları, kuryelere
verilen Android işletim
sistemli akıllı telefonlar
üzerinden takip ediyor
ve teslimatları telefon
ekranına imza alarak
gerçekleştiriyor. Bununla
birlikte araçların tama-
mı online olarak araç
takip sistemleri ile takip
ediliyor.
Altaca’ya şu an hizmet
verdikleri e-perakendeci
sayısını da sorduk. Altaca
şu an 10 e-perakendeci
müşterileri bulunduğunu
söylüyor ve bu firmaları
şöyle sıralıyor: Buldum-
buldum.com, çiçeksepeti.
com, evidea.com, İpek-
yol, Machka, Modanisa,
Morhipo, Teknosa, Twist
ve Webrazzi Store. Pit
Start’a dair diğer me-
rak edilen bir konu da,
filosunun yapısı. Altaca
bu konuya da açıklık geti-
riyor ve filonun dağılımı
yüzde 2 ağır ticarî araç-
lar, yüzde 8 hafif ticarî
araçlar, yüzde 80 moto-
siklet, yüzde 2 bisikletli
ve yüzde 3 yaya şeklinde
sıralanıyor.
 ROBOTİK
Robotik
STEAM için en değerli alan
Erkan Ulu Özel Ortaokulu öğrencileri, Northrop Grumman Vakfı ile
REC Foundation tarafından düzenlenen VEX IQ Challenge Robotik
Yarışması’na ortaokul olarak katılan ilk Türk takımı oldu. Matematik
Öğretmeni ve Bilişim Teknolojileri Direktörü Tunç Ulu yarışma ve
öğrencilerinin çalışmalarına ilişkin bilgi verdi
Okul olarak
öğrencilerinize
sunduğunuz
teknolojik imkânlar
hakkında bilgi verir
misiniz?
Okul binamızda 6 km’ye
yakın network ağı, 2 sunu-
cu var. Bir Microsoft, bir
de ders programları için
Apple sunucumuz mevcut.
2008’de bu teknolojiler çok
yeniydi, okullar da 2009
ve 2010’da yavaş yavaş bu
teknolojileri araştırmaya
almaya başladı. Biz 2008
yılında dershane binamız-
da her iki teknolojiyi de
kullanmaya başlamıştık.
Birçok kurumda öğret-
menler USB stick’lerle
yani laptop’larla derse
giriyor. Laptop’larını ağa
bağlıyorlar ve dersler
öğretmen bazlı oluyor.
Okulumuz için yazılmış
programda, öğretmenle-
rimiz çocukların tabletle-
rine, tahta için seçtikleri
çizimleri Wi-Fi üzerinden
gönderebiliyor, dersi
senkronize bir şekilde iş-
leyebiliyorlar. Bu ders not-
ları, tüm öğretmenlerimiz
için ortak ve öğrencileri-
miz çözümsüz kayıtlara
30 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
Tunç Ulu Erkan Ulu Okulları
Matematik Öğretmeni ve
Bilişim Teknolojileri Direktörü
diledikleri zaman ulaşabi-
liyor. Soruyu çözemeyen
öğrenci, evde bile olsa
öğretmenine sistem üze-
rinden soru sorup çözüm
için yardım alabiliyor.
Robotik takımınız
Predators’dan
bahsedebilir
misiniz? Son
dönemde
odaklandıkları ve
üzerinde çalıştıkları
konular neler?
Predators robotik takı-
mımız robotiğe yüksek
düzeyde ilgi duyan, dersle-
rimiz haricinde de kişisel
zamanlarından teknolojik
çalışmalara zaman ayıran
öğrencilerden oluşuyor.
Yakın zamanda VEX IQ
Crossover çalışmasına
uzun zamanlar ayırarak
hazırlandılar. Yarışmaya
ayırdıkları zamanlar harici
çevresinde gördükleri prob-
lemleri çözebilecek, günlük
yaşamı kolaylaştırabilecek
projeler üretip tartışarak
uygulanabilirliklerine göre
tasarım ve mühendislik
aşamalarına geçiyorlar.
Predators’un
VEX IQ Challenge
Robotik
Yarışması’na davet
edilmesi ile ilgili
süreci anlatır
mısınız?
Bu seneki VEX IQ yarış-
ması yaklaşık dünyanın
her yerinden gelen 350
takımdan oluşuyor. Her
sene Nisan ayında gerçek-
leşen yarışmada problem
olarak bir yarışma sahası
tanıtılıyor. Örneğin bu
seneki Crossover Chal-
lenge’da amaç askıda
bulunan topları hedeflere
yerleştirerek köprüde
takım arkadaşın ile
dengede kalmak. Yarışma
takımları alana girip kayıt
olduğunuz anda açıklanı-
yor ve takımlar her maç
öncesi kendi stratejilerini
oluşturarak birbirlerinin
güçlü yanlarını nasıl
destekleyebileceklerini
ve zayıf yönlerini nasıl
kuvvetlendirebilecekleri-
ni konuşuyorlar.
Sizce robotik
teknolojiler ve bu
alanda yapılan
yatırımlar
geleceğimiz
açısından neden bu
kadar önemli? Bu
alandaki eğitimlerin
yaygınlaştırması
adına yapılması
gerekenler
konusunda bir
eğitimci olarak
yorumlarınız neler?
Robotik, STEAM (Science,
Technology, Enginee-
ring, Arts, Maths) için en
değerli ve performanslı
alan. Bir alanda iyi olmak
o alanda uzmanlaşmak
artık problemlerimizi
hızlı çözmemiz için yeterli
değil. O yüzden eğitim
sistemimizde de farklı
disiplinleri bir araya ge-
tirebileceğimiz modeller
oluşturmalıyız.

MOBVEN’iN
FARKI FİNTECH
VE KURUMSAL MOBİL
UYGULAMALARA ODAKLANMASI
Mobven 2012’de Endeavor girişimcileri Serter Varol ve Emre Yılmaz tarafından
kurulmuş olan bir mobil uygulama start-up’ı. Mobven özellikle fintech ve
kurumsal mobil uygulamalar üzerine uzmanlaşan bir girişim. Mobven Kurucu
Ortağı ve CEO’su Serter Varol’dan çalışmalarını dinledik
Mobven Kurucu
Ortağı ve CEO’su
Serter Varol’a
öncelikle çalışma alanlarını
soruyoruz. Üç alanda hiz-
met verdiklerini söyleyen
Serter Varol, bu alanları
uçtan uca mobil uygulama
geliştirme, Mobven Labs
ve Mobven Studio olarak
sıralıyor. Varol’un verdiği
bilgiye göre, Mobven Labs
ile mobil cüzdan, mobil
ödeme, mobil kredi ve
mobil para biriktirme gibi
kendi ürünlerinin yanında
mobil test otomasyonu da
yapılıyor. Mobven Studio
ile müşterilere UI/UX
desteği sunuluyor. Varol,
rakiplerinden farklarını ise
şöyle açıklıyor: “Rakipleri-
miz daha çok tariflenmiş
işin üretilmesi tarafında
çalışırken biz, işin sadece
teknik kısmında kalmıyor,
müşterilerin sektörlerine
ve kendi müşteri kitlelerine
uygun ürün fikirleri ve ino-
vasyon alanları konularında
önerilerle de geliyoruz.”
Diğer bir fark ise iş modeli
Serter Varol Mobven Kurucu Ortağı ve CEO’su
kurgulanması ve mobil
strateji tarafında danış-
manlık hizmeti vermesi.
Mobven Studio ise pazarın
açıklarından yola çıkarak
2016 yılında oluşturuldu.
Studio, mobil ürün geliştir-
me ve inovasyon işlerinde
mümkün olduğunda kul-
lanıcı verilerini kullanarak
ve nihaî kullanıcıdan bilgi
almaya dayalı bir yaklaşım-
la çalışan bir iş birimi.
Mobven’in
Dubai hamlesi
ve Türkiye’deki
projeleri
Mobven yurtiçi kadar
yurtdışında yürüttüğü
GİRİŞİM
Girişimin diğer bir projesi
ise İngiltere’nin önde gelen
süpermarketlerinin sipariş ve
ödeme taraflarında kullanı-
lıyor. Chicago’daki müşteri-
lerine geliştirdikleri ürünleri
şuan AT&T ile beraber yayıl-
maya başladı.
Mobven’in Türkiye’de gerçek-
leştirdiği projeler arasında
Ingenico yer alıyor. Yeni nesil
ödeme kaydedici cihaz (ÖKC)
tarafında Mobven, Ingenico
ile QR kodla mobil ödeme
tarafında işbirliği yapıyor.
Mobven’in diğer bir projesi
de ülkemizin önde gelen
projelerle de adını duyuru-
bankasına ilişkin. Mobven
yor. Girişim Orta Doğu’da
bu bankanın fintech çözümü
en büyük mobil ödeme
olan Süpertaksit ürününü
projelerinden birini üstlen-
geliştirdi. Mobven bura-
di ve bu proje şuana kadar
da Mastercard tarafından
mobil ödeme ve cüzdan
sağlanan masterpass ile de
tarafında yapılmış Orta
mobil cüzdanlarını yazılımını
Doğu’daki en büyük proje
yaptı. Serter Varol ayrıca
olacak. Mobven Kurucu
Türkiye’nin en büyük banka-
Ortağı ve CEO’su Serter Va-
larından biriyle de mobil para
rol, bu projeye ilişkin, “Bu
biriktirme ürünü tarafında
uygulama yakın zamanda
çalıştıklarını aktarıyor.
Dubai’de toplu taşımadan
alışverişe, yeme-içmeden
para transferi işlemlerine
kadar her alanda mobil ile
ödeme yapılabilecek. Orta
Doğu’nun büyük bankaları
da bu projenin bir parça-
sı” açıklamasını yapıyor.
DIGITALAGE.COM.TR • 05 • 2017 | 31
 RADYO
Radyolar
dijitalin dokunuşuyla reklamverene
yeniden göz kırpıyor
Radyo dinleme alışkanlıklarımızın internete kayması, dinleyiciler için
içeriğin sınırsızlaşması ve  dijital ile yayıncılığının giderek kolaylaşması
ile radyolar reklamverenlerin yeniden gözdesi olabilir mi?
Yüzyılı aşkın bir
süredir haya-
tımızda olan
radyolar teknolojinin
gelişmesi ve yeni medya
araçlarının çeşitlenmesiy-
le özellikle TV’den önceki
dönemlerdeki şaşalı gün-
lerinden hızla uzaklaş-
mış, 90’larda internetin
hayatımıza girişiyle ise
bir kenara atılmıştı.
Online eğlence platform-
larının etkisiyle diğer
nostaljik teknolojiler gibi
sonu geldiği düşünülen
radyolar yine online’ın
sayesinde son birkaç
yılda tekrar kendine
geldi diyebiliriz. Çünkü
dijitalleşen tüm tüketim
32 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
alışkanlıklarımız gibi
radyo dinleme alışkan-
lıklarımızın da internete
kayması, dinleyiciler için
içeriğin sınırsızlaşma-
sı diğer yandan radyo
yayıncılığının da giderek
kolaylaşması anlamına
geliyordu. ABD’li teknoloji
uzmanı Carl Malamud’un
başlattığı ilk internet
talk radio yayınının
üzerinden 24 yılın geçtiği
bugünlerde online radyo
tüm dünyada önemli bir
trend haline gelmiş du-
rumda. Nielsen verilerine
göre ABD’de Ocak 2000’de
tüm nüfusun yüzde 5’i
online’dan radyo dinliyor
iken Ocak 2017 rakamla-
rına göre ABD nüfusunun
yüzde 61’i online radyo
dinliyor. Online radyonun
bu yükselişinde mobilin
katkısı yadsınamaz elbet-
te. Edisson Research’ün
Ocak-Şubat 2017 arasında
12 yaş üstü 2 bin katılımcı
ile yaptığı araştırmaya
göre ABD’li online radyo
dinleyicisinin yüzde 40’ı
radyoyu araçlarında
mobil cihazlarından din-
liyorlar.
Türk halkının
yüzde 40’ı
radyoyu online
dinliyor
Birleşmiş Milletler Eğitim,
Bilim ve Kültür Kurumu
(UNESCO) verilerine göre
dünya nüfusunun yüzde
95›ine ulaşabilen radyo,
günümüzde en yaygın kul-
lanılan kitle iletişim aracı
olurken, aynı araştırma
Türk halkının günde
ortalama 3 saat 23 dakika
radyo dinlediğini söylüyor.
European Broadcasting
Union’un (EBU) yapmış
olduğu araştırmayla karşı-
laştırıldığında Türkiye’nin,
radyo dinleme süresi bakı-
mından AB ülkeleri arasın-
da Macaristan ve Belçi-
ka’nın ardından 3. sırada
yer aldığı tespit edilmiş.
2016 RTÜK Radyo Dinleme
Eğilimleri Araştırması’na
göre, Türk radyo dinleyici-
sinin yüzde 28,2’si cepten,
yüzde 12’si bilgisayar ya
da tabletinden radyo din-
liyor. Yani yüzde 40,2’lik
bir dilim online’dan radyo
içeriklerini tüketiyor. Bu
oran farklı araştırma
şirketlerine göre değişiyor.
Nielsen verilerine göre,
bu oran yüzde 29 iken
TGI’a göre ise yüzde 34.
Kullanıcının dijital radyo-
ya eğiliminde Spotify ve
benzeri yeni nesil dijital
müzik platformlarının
çok ciddi etkisi olduğunu
söylemekte fayda var.
Spotify’ın TNS ile toplam
20 pazarda yürüttüğü
ve Türkiye’den 15-64 yaş
aralığında bin 451 kişinin
katıldığı Yeni Radyo Araş-
tırması’nın çıktılarına göre
Spotify Y Kuşağı’nın radyo
erişimini artırıyor. Spotify’ın
reklam destekli versiyonunu
kullanan ücretsiz kullanıcı-
lar (Spotify Free) için radyo
ile Spotify gün içerisinde
birbirini tamamlayıcı bir
rol oynuyorlar. Kullanıcılar
özellikle akıllı telefonların-
dan radyoyu, daha çok ara-
ba kullanırken dinlenirken,
Spotify’ı ise internette gezi-
nirken, çalışırken, sosyalle-
şirken ya da spor/dinlenme
gibi kişiye özel zamanlara
yayarak dinliyorlar.   lider konumda olan Spotify
Öte yandan, internet radyo
servislerinin kullanımının
artması ile reklam sağ-
layıcıların müşterilere
ulaşması için yeni bir kanal
daha doğmuş oldu. Borrell
Associates’ın verilerine göre
ABD’de yerel radyoların di-
jital reklam gelirlerinin her
geçen yıl arttığını görüyo-
ruz. 2015’te 551 milyon dolar
olan gelir 2016’da 617 milyon
dolara ulaşmış durumda.
Türkiye ile ilgili dijital odaklı
radyo reklam harcamaları
ya da gelirleri konusunda
net bir rakam söylemiyoruz,
ancak Reklamcılar Derne-
ği’nin son açıkladığı rapora
göre 2016 yılında 2015 yılına
göre radyo reklam yatırımı
yüzde 21,55 artmış durum-
da. Bu artışı rahatlıkla dijita-
lin radyo iletişimine yaptığı
katkı ile ilişkilendirebiliriz.
Tabii, internet radyoları
kendilerine artan ilgi ile
geleneksel radyoların bir
numaralı rakibi haline
gelmiş oluyor. Bu noktada
dijital müzik platformlarının
markaların geleneksel radyo
istasyonlarının kolayca
erişemediği dinleyici kitle-
sine erişiminde önemli bir
avantaj sunduğunun altını
çizmeliyiz. Yine TNS’in Yeni
Radyo Araştırması’na göre,
yüzde 24,6 haftalık erişim
oranı ile Türkiye’deki dijital
müzik platformları arasında
Free, 15-34 yaş aralığındaki
hedef kitlenin, Power FM,
Number One FM ve Kral
FM gibi Türkiye’de en çok
dinlenen 15 radyo istasyo-
nuna erişimine ortalama
yüzde 22,3 ilave tekil erişim
sağlıyor.
Radyoyu online ve gele-
nekselle entegre ve verimli
kullanmak için ise iki kanal
arasındaki benzerlik ve
farkları iyi bilmek gerekiyor.
Gelin geleneksel ile online
radyodaki reklam süreçle-
rinde iki mecranın artı ve
eksilerine bir bakalım.
Reklam hedefleme
Hem internet hem de gele-
neksel radyo reklamcılığın-
da reklamları daha efektif
kılmak için hedefe uygun
reklam verme stratejisi
kullanılıyor. Radyo istas-
 RADYO
UNESCO verilerine göre dünya nüfusunun yüzde 95’ine ulaşabilen
radyo, günümüzde en yaygın kullanılan kitle iletişim aracı olurken,
aynı araştırma Türk halkının günde ortalama 3 saat 23 dakika
radyo dinlediğini söylüyor
yonlarında yayınlanan reklamlar
dinleyicilere hitap edecek şekilde
kişiselleştirilmeye çalışılıyor. Örne-
ğin gençlere hitap eden müzikler
çalan bir radyoda gençlerin ilgisini
çekecek reklamlar yayımlanırken al-
ternatif müzikler çalan bir radyoda
daha farklı reklamlar yer alıyor.
Geleneksel radyo istasyonlarında
dinleyicileri belirlemek  internete
göre daha zor. Geleneksel bir radyo
istasyonu hedef kitlesi çalınan mü-
ziğe, dinleyici bağlılığına ve istas-
yonun yayın yaptığı konuma bağlı
olarak değişiyor. Bu varsayımlardan
yola çıkarak reklamlar dinleyicilere
göre özelleştiriliyor. İnternette ise
dinleyici sisteme kayıt olduğundan
dolayı cinsiyet, doğum tarihi gibi
bilgilere de ulaşmak mümkün. Bu
bilgiler sayesinde geleneksel rad-
yodan daha iyi tahminler yapılarak
daha uygun reklam hedeflemeler
yapmak mümkün.
Reklam kümeleme
Reklam kümeleme reklamların
dinleyicilere en etkin şekilde ulaş-
ması için radyo istasyonlarında
kullanılan bir yöntem. Bu yönteme
göre yayınlanan reklamlar çalınan
içeriğe göre gruplandırılır. Yapılan
sınıflamaya göre bazı reklam kuşak-
ları daha pahalı ya da ucuz olabili-
yor. Reklam kuşağının uzunluğu ve
yayımlanma zamanı da fiyatlama
için önem taşıyor. Daha pahalı
reklamların dinleyiciye erişimi daha
kolay oluyor. İnternet radyoların-
da reklamlar geleneksel radyoya
göre daha farklı konumlandırılıyor.
Geleneksel radyoda müzikler arasın-
34 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
da yer alan reklam sayısı ve süresi
daha fazla. Ancak internette şarkı-
lar arasında bir ya da iki reklam yer
alıyor. Ancak daha sık reklam veri-
liyor. Reklam yayımlanmadaki bu
farklılık reklamverenler açısından
önemli. İnternet radyoların bir diğer
avantajı da geleneksel radyolardan
farklı olarak yalnızca sesli değil gör-
sel reklam da yayımlanabilmeleri
İnsanla ve robotla iletişim
Geleneksel radyo ve internet radyo-
culuğu arasındaki bir diğer önemli
fark ise iletişim. Geleneksel radyoda
dinleyici şarkıların yanı sıra prog-
ramın sunucusu ile de bir bağlantı
kuruyor ve bu da dinleyicinin bağ-
lılığına etki ediyor. Ancak internet
radyosunda tüm şarkılar bir ekran-
da beliriyor ve diğer bir kişi ile bağ-
lantı kurmaya imkânınız olmuyor.
Geleneksel radyolarda dinleyicinin
program sunucusu ile kurduğu bağ
reklam sağlayıcılar için bir avantaj
olarak kullanılabiliyor.
25 yaş altı radyoyu
mobilden dinlerken,
genel için radyo
hâlâ araba teybi
demek!
Dijital kanalların etkisiyle radyo
dinleme alışkanlıklarında yaşanan
değişimi sorgulamak adına
FikriMühim ile birlikte Türkiye’nin 7
ilinden bin 98 kişi online görüşme
tekniği bir araştırma gerçekleştirdik.
Araştırmaya katılanların yüzde
93’ü radyo dinlediklerini ifade etti.
Radyo dinleyenlerin yüzde 41’i günde
ortalama 1-2 saat radyo dinlerken,
radyo dinleme süresi en fazla ola
yaş aralığı 31-35 olarak dikkat çekti.
Araştırmaya göre -aslında tahmin
edileceği üzere- katılımcıların en fazla
sabah işe giderken(08:01-10:00) ve
mesai sonrası(18:01-20:00) radyo
dinlediklerini görüyoruz. Radyoyu
en fazla araba, yolda ya da toplu
taşımada dinliyoruz. Burada da yüzde
72 gibi bir erkek dinleyici istatistiği
baskın bir şekilde öne çıkıyor. Genel
değerlendirmede radyo hâlâ en
fazla arabadaki müzik çalardan
dinleniyor. Kadınlar yüzde 44 ile
radyoyu en fazla telefonlarından
dinlerken, 25 yaş altında mobilden
radyo dinleme oranı yüzde 46’ya
kadar çıkıyor. Katılımcıların yüzde
32’sinin telefonunda Karnaval mobil
uygulaması yüklü. Karnavalı FM
Radyo ve Slow Turk takip ediyor.
 Online radyo
medya planlamadaki
yerini büyütüyor
Online radyo, hedefleme seçenekleri ve ölçümleme
kriterleri, doğru frekans koyabilme özelliği, veri odaklı
strateji belirleyebilme özellikleri reklamveren için
giderek cazibesi artırıyor

Metehan Çakır Leyla Akcan Gizem Tekin

Radyo Programcısı Head of Digital-Carat Head of Digital-MEC
Media
Radyoyu Online radyo
ayakta tuta- Programatik gelecek yıl-
cak formül: radyolar bu larda daha da
İyi müzik, mecraya ilgiyi büyüyecek
içerik, yayın artıracak
Artık medya planlama
ağı ve dijital Müzik dinleme ajansları olarak, “ses/
ekip alışkanlığı özellikle audio planlaması”
genç hedef kitlede yapıyoruz. Bu sayede
‘’Rekabet kaliteyi do- radyodan dijital müzik marka iletişim hedef-
ğurur’’ Spotify’ı ciddi platformlarına kaydı, lerine en uygun olan,
tehdit olarak görmeye hatta bu platformların karasal ya da dijital
başlayan büyük radyo tüketimi tüm hedef demeden, platform-
grupları kendi dijital kitlelerde artış göste- lardan bağımsız bir
müzik portallarını riyor. Markalar artık “hedef kitle satın
oluşturarak pazardaki radyo planlamasında alımı” gerçekleştirmiş
yerlerini sağlam tut- ulaşmak istedikleri he- oluyoruz. Karasal
maya çalıştılar. Dolayı- def kitleye göre offline radyo, birim maliyet
sıyla hem ürünlerinin ve online mecra kar- anlamında online
kalitesi arttı hem de masını oluştururken radyoya göre hâlâ
sosyal medyayı daha dijitalin sunduğu en fiyat avantajına sahip
iyi kullanmaya baş- büyük avantajlardan olmakla birlikte, diji-
ladılar. Reklamveren biri olan hedefleme talin ikâmesi olmayan
markalar da dijital olanaklarını da değer- farklı avantajları ol-
dünyayı kullanan lendirerek ilerliyorlar. duğu bir gerçek. Tüm
radyo içeriklerini Programatik radyo bu nedenlerle online
takip etmeye, yatırım yayını yapabilen mec- radyonun, gelecek
yapmaya başladılar. raların sayısı arttıkça yıllarda daha da arta-
Radyoları bu önü- yayın performansına rak, payını geleneksel
müzdeki güzel ve göre anlık optimizas- mecralardan da alarak
zorlu dönemde ayakta yon yapabileceğimiz büyüteceğini düşünü-
tutacak müthiş formül radyo kampanyaları yoruz.
şöyledir:İyi müzik-iyi çok yakında görü-
içerik - iyi bir yayın nüyor.
ağı-iyi bir dijital ekip.
 DİJİTAL
MERGE, SES REKLAMCILIĞI
PAZARINI ŞEKİLLENDİRİYOR
Türkiye’de dijital radyoyla ilgili olarak hedeflemeli dijital radyo kullanımını ilk
kez gerçekleştiren Merge, yenilikçi uygulamalarıyla Türkiye’de sektörün klasik
radyo planlama yaklaşımından ses planlama yaklaşımına geçişinde önemli bir
role sahip. Merge Kurucusu Yücel Kırtepe ile özel bir söyleşi gerçekleştirdik
Merge’ü tam olarak
nasıl konumlandırı-
yorsunuz?
Merge, ses reklamcılığı
konusunda hem teknoloji
üreten hem de tekno-
lojisini entegre ettiği
radyoların dijital envan-
terini pazarlayan tek yapı
konumunda. Türkiye’de
benzeri yok. Bu nedenle
ses reklamcılığı pazarını
şekillendiren bir konumu-
muz var. Bunun örnekle-
rini de yaşıyoruz. Mesela
ölçüme ve hedefleme
teknolojilerine yönelik
yaptığımız çalışmalar di-
ğer ses ürünü pazarlayan
yapılarca da takip ediliyor,
kendi ürünlerine bu
özellikleri entegre etmeye
çalıştıklarını görüyoruz.
Merge kurulmadan önce
açıkçası bu gelişmeleri
Yücel Kırtepe
Merge Kurucusu
36 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
pek görmüyorduk. Oldukça
durağan, geliştirmelerin çok
yavaş ilerlediği bir pazardı
ses reklamcılığı pazarı. Bu
sebeple ses reklamcılığının
gelişimi için çok önemli bir
yerimiz olduğunu düşünü-
yoruz.
Sektörde sizi fark-
lılaştıran en önem-
li yetkinlikleriniz
neler?
Net bir şekilde teknolojimiz.
Ölçüm ve hedefleme özellik-
lerimiz, pazara ses reklam-
cılığında da bu özelliklerin
kullanılabileceğini gösterdi.
Artık ses reklamcılığında, di-
jital reklamcılığın teknolojik
unsurlarının tümü kullanı-
labiliyor. Bunun radyoda da
yapılabileceğini göstermek
ve karşılık görmek önemli.
Türkiye’de dijital radyoyla
ilgili olarak hedeflemeli
dijital radyo kullanımını ilk
biz gerçekleştirdik. Aynı
şekilde yine ilk olarak,
dijital ses reklamcılığına
özel bir ürün olan ve Sizmek
tarafından geliştirilmiş olan
Daast ölçümleme sistemi-
nin sertifikasyonunu ilk biz
aldık. Halen de bizden başka
hiç bir dijital radyo networ-
künde Daast ölçümü mevcut
değil, dijital radyoda sadece
bizim sunabildiğimiz bir
ölçümleme sistemi bu.
Klasik radyo
planlama
yaklaşımından
ses planlama
yaklaşımına sektör
değişime adapte
olmada ne gibi
zorluklar yaşadı?
Ses pazarının offline radyo-
dan ibaret olduğu zamanlar-
da açıkçası radyonun olduk-
ça ihmal edildiğini yaşadık.
Radyo mecrası oldukça
uzun süre reklamveren
ve ajanslar için bir yenilik
ortaya koymadı. Radyonun
yükselişi adına bir önceki
soruya cevaben bahsettiğim
gelişmeler bu açıdan önemli.
Bugün teknolojimizi en-
tegre ettiğimiz 5 büyük
radyo grubundaki toplam
60 radyo bize Türkiye’nin
en yüksek erişim üreten ses
reklamcılığı networkü olma
özelliği veriyor. RTÜK Radyo
Dinleme Eğilimleri Araştır-
ması’na göre, toplam radyo
dinleme davranışının yüzde
40,2’si artık dijital aygıtlar
üzerinden yapılıyor. Yakla-
şık 18-20 milyon kişi demek
bu. Bu 20 milyon kişinin
yüzde 80’ine sadece Merge
kullanarak ulaşmak müm-
kün. Klasik radyo planlama
yaklaşımından ses planlama
yaklaşımına hızlı adapte
olan markalar ve ajanslar
için en önemli konulardan
biri de bu.
Böyle bir iş modeli-
ni yönetmenin ken-
dinizi ifade etme ya
da teknik olarak iş
yapma süreçlerinde
size getirdiği artı
ve eksiler neler?
İlk dönemlerde muhata-
bımızı netleştirmek konu-
sunda zorluk yaşadık. 3
yıl önce yeni bir pazarda
yeni bir konu anlatıyor-
duk ve bunun zorlukla-
rını yaşamıştık. Gerek
reklamveren gerek medya
ajansları tarafında hangi
departmanın ses reklam-
cılığıyla ilgileneceğine
karar vermesi konusu bir
miktar zaman aldı. “Bu
ürün radyo mu yoksa di-
jital mi,” şeklinde sorular
ve görüşler dinliyorduk
erken dönemlerde. Artık
herhangi bir audio kam-
panyası olduğunda hem
offline radyoyu planlayan
hem de dijital radyoyu
planlayan, dolayısıyla
audio planlama yapan
yapılarca her ikisi bir
arada yönetiliyor. Tabii,
henüz tüm pazar bu akışa
uygun ilerlemiyor. Daha
inovatif, markaları için
etkin medya planlamasını
daha ciddiye alan yapı-
ların daha erken adapte
olduğunu söylemeliyiz.
 OYUN
Riot Games, Türkiye’nin
en oyuncu odaklı oyun şirketi
olmayı hedefliyor
Her geçen gün büyüyen Türkiye oyun pazarının en önemli aktörlerinden
olan Riot Games’in Türkiye Ülke Müdürü Bora Koçyiğit ile oyun sektörü
kariyeri, Riot Games’in bugünkü konumu ve yakın vadedeki hedefleri
üzerine özel bir söyleşi gerçekleştirdik
2014’ten
beri içinde
olduğunuz
ve Ocak 2017’den
itibaren de ülke
müdürü olarak
yönettiğiniz Riot
Games Türkiye
ile yollarınız nasıl
kesişti, kısaca
anlatır mısınız?
Digiturk / Lig TV şirketinde
Spor Haklarından sorumlu
yönetici olarak çalışırken
Riot Games Türkiye’yi
kuran Hasan Çolakoğlu ve
dönemin yöneticileri ile
tanıştım. Kendileri espor
organizasyonunu daha pro-
fesyonel bir hale getirmek
ve ekosistemi oluşturmak
için çalışmalar yapıyorlar-
dı. Benim de bir oyuncu
olmam, onlarla çok kısa
süre içerisinde kaynaşarak
aynı dili konuşmama vesile
oldu. Şubat 2014’te başla-
yan görüşmeler Temmuz
2014’te Riot Games bünyesi-
ne katılmam ile sonuçlandı.
Spor ve medya
sektöründeki
deneyimlerinizin
Riot Games’teki
oyun sektörü
kariyerinize ne gibi
38 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
Bora Koçyiğit
Riot Games Türkiye Ülke Müdürü
katkıları oldu?
Hasan Çolakoğlu bana, “Gel,
beraber çalışalım” dedi-
ğinde, “Benim Digiturk’de
yaptıklarım bunlar… Riot
Games’de ne yapmamı
bekliyorsunuz,” diye sordu-
ğumda, “Aynen Digiturk’te
yaptıklarını” şeklinde cevap
vermişti. Şirkete katıldıktan
sonra da gerçekten aynen
Digiturk’te olduğu gibi
yayın hakları anlaşmaları,
takım ilişkileri, organizasyo-
nel liderlik ve iş geliştirme
konularında inisiyatiflerim
oldu. Bugün Bora olmamda
elbette bugüne kadar yap-
mış olduğum her türlü çalış-
manın izi var ama sanırım
spor ve medya sektöründe
öğrendiklerimi çok ayrı bir
gibi ofislerin işe almak iste-
diği adayların e-spor, pazar-
lama, liderlik gibi konularda
mülakatlarını yapıyoruz. İşe
alınan yöneticiler de çok kısa
süresinde Türkiye’ye gelerek
yere koymam gerekiyor.
bizim gerçekleştirmiş oldu-
Riot Games Türkiye ğumuz projeler ile ilgili tec-
şirketin global
rübelerimizden faydalanmak
operasyonları istiyor. Bu nedenle Türkiye
içerisinde nasıl bir
ofisi Riot Games’in sadece
konumlandırma ve
Los Angeles’taki merkezi için
öneme sahip?
İstanbul ofisi Riot Games’in
değil, tüm dünya ofisleri için
(RG) dünyada açmış olduğu
çok kritik bir yere sahip.
5. ofis. Oyun sektörünün on- Riot Games Türkiye
olarak yakın vadede
larca kat büyük olduğu Ja-
hedefleriniz neler?
ponya’dan önce Türkiye’de
Bizim hedefimiz çok net.
ofis açılmış. Sanırım, bu bile
“Türkiye’nin en oyuncu odak-
RG’in Türkiye’ye gösterdiği
lı oyun şirketi olabilmek”.
önemi, verdiği önemi ifade
Bunun için var gücümüzle
etmeye yeterli olur.
çalışıyoruz. Oyuncularımı-
Ofis kurma kararı verme-
zın hangi konularda prob-
den önce şirketin kuru-
lemler yaşadıklarını tespit
cuları Türkiye’ye gelerek
ederek bunları çözmek için
internet kafelerde gözlem-
çalışıyoruz. Diğer yandan
lerde bulunmuşlar. Türk
e-spor’un Türkiye’de gelişimi
oyuncularının çok değerli
için projeler oluşturuyoruz.
olduğuna olan inançları
Profesyonel oyuncuların
ile de bu atılımı yapmışlar.
gelişimi, yeni iş alanlarının
2012 senesinin Eylül ayında
oluşturulması, üniversiteler-
açılan Türkiye ofisi bu sene
le yapılan çalışmalar, medya
5. senesini dolduruyor.
hakları konusunda yapılan
Çalışma modelimiz ile de çalışmalar ve marka işbirlik-
tüm dünya ofislerine örnek leri bunlardan bazıları…
teşkil ediyoruz. Türk Rio-
ter’lar olarak, birçok ofisin
işe alım süreçlerinde aktif
rol oynuyoruz. Örneğin
Fransa, İngiltere, Singapur,
Malezya, Hindistan, Rusya
Türkiye ve Aynı araştırmada
Türkiye’deki PC oyuncularının
yüzde 69’unun 15-20 yaş

dünyadan arasında olduğu belirtiliyor

oyun istatistikleri
Türkiye oyun sektörü henüz gelişme aşamasında. Şu an ülkemizdeki
%69
%47
Riot Games’in raporu Türkiye’deki PC
oyun pazarının büyüklüğü 500 milyon dolar civarında. Türkiye’deki oyuncularının profilinin yüzde 47’sinin
oyun sektörü özelinde PC oyuncularının eğitim durumundan oyun lise öğrencisi olduğunu bulguluyor
için harcanan tutara kadar değişen verileri derledik
Türk PC oyuncuların Türk PC oyuncularının
Riot Games’in yüzde 22’si internet ortalama yüzde 11’i
araştırmasına cafe’lerde oyun oyun için harcama
göre, Türkiye’de PC
oyuncularının yüzde
%51 oynuyor yapıyor

696 84’ü erkek

191 milyon
E-sporun tahminî
pazar büyüklüğü
2017’de 696
milyon dolara 84
e-spor
takipçisinin
yüzde 51’i
Asya-
22 11
ulaşacak Pasifik’te
karşımıza
bulunuyor

266
E-sporun gelir kalemleri
içinde sponsorluk
155 %18
15
266 milyon dolarlık E-sporun gelir E-spor
büyüklüğe sahip kalemleri içinde takipçilerinin
reklamın 266 milyon yüzde 18’i
dolarlık büyüklüğe Avrupa Türk PC oyuncuları haftada 15 saatlerini bilgisa-
sahip ve Kuzey yarda oyunla geçiriyor
Amerika’da

191 %93 %7
%16
Türk PC Türk PC
Riot Games’in oyuncularının oyuncularının
araştırması yüzde 93’ü yüzde 7’si evli
Türkiye’deki bekâr
PC
oyuncularının
yüzde

70
16’sının kadın
olduğunu
Dünyada 191 milyon e-spor takipçisi bulunuyor ortaya
koyuyor Türk PC oyuncuları oyun
için ayda 70 TL harcıyor
2016’da e-spor alanında 93 milyon
93 MİLYON DOLAR dolar para ödülü dağıtıldı

Kaynaklar: Newzoo Küresel E-spor Pazarı Raporu ve Riot Games’in kendi araştırması)

DIGITALAGE.COM.TR • 05 • 2017 | 39
 TEKNOLOJİ
Yapay
akademik bakış
zekâya
Yapay zekâ çalışmalarının geçmişi 1940-1950’li yıllara uzansa da, bu alandaki esas hızlanma
1970’li yıllarda PC’lerin piyasaya çıkmasıyla gerçekleşti. Günümüzde ise finanstan sağlığa,
eğlenceden savunmaya değişen çeşitli sektörlerde yapay zekâ çalışmalarına şahitlik
ediyoruz. Dosyamızda akademi dünyasının yapay zekâya bakışını ele alıyoruz
H. Kerem Fındık
“Yapay zekâ” yı
(artificial intelli-
gence-AI) en basit
şekilde insanın düşünme
yöntemlerini analiz ederek
bunların benzeri yapay ka-
rar alma yazılımları şek-
linde anlatmak mümkün.
Diğer bir anlatımla, yapay
zekâ, makinelerin karmaşık
sorunlara insanlara benzer
şekilde çözümler bulmasıyla
ilgilenen bilim dalı. Bunun
için ise insan zekâsının özel-
liklerini alarak, bilgisayara
algoritma olarak aktarılıyor.
Bilgisayarlara bazı sabit
programlanmış kurallar ata-
narak, mekanik hesaplama
için uygun hale getiriliyor.
Zeki bilgisayarlar insanların
yapmasına uygun olmayan
sıkıcı işleri doğru ve etkili
bir biçimde yapıyor. Buna
karşılık karmaşık sorunlar
karşısında işler zorlaşıyor.
Buna gerekçe olaraksa
bilgisayarlar insanlardan
farklı olarak özel durumları
algılama ve yeni durumlara
uyum sağlama süreçlerini
gerçekleştiremiyor. İşte, bu
noktada yapay zekâ dev-
reye giriyor ve karmaşık
40 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
görevlerde bilgisayarların
davranışlarını geliştirmeyi
amaçlıyor. Öte yanda, yapay
zekâya ilişkin gerçekleştiri-
len çalışmalar, insan davra-
nışlarını daha iyi anlamaya
yardımcı olabiliyor.
Bununla birlikte insanların
problem çözme alanında so-
yut düşünce, bilinçli tüme-
varım ve yapıları anlamaya
dayanan farklı yaklaşımları
bulunuyor. İşte, yapay zekâ
bu süreci tekrarlayarak
anlaşılmasını ve bunun ar-
dından mevcut kapasitenin
üstüne çıkması noktasında
yardımcı olabiliyor. Günü-
müzde, insan zekâsına iliş-
kin niteliklerin tamamıyla
ortaya çıkarılamadığı için
yapay zekânın yaratılması
için mümkün olamıyor. Öte
yandan, mevcut durumda
yapay zekâ ağırlıklı şekilde
yalnıza kazanca odaklanan
ve bu yeteneğin bütününe
ihtiyaç duyulmayan özel
alanlara yoğunlaştığı görü-
lüyor. Bunun için ise yapay
zekâ alanındaki çalışmala-
rın henüz başlangıç aşama-
sında olması ve bunun so-
nucunda da çalışmacıların
riski almamasını gerekçe
olarak gösterebiliriz.
Yapay zekâda
potansiyel
kullanım
alanları
Kısaca yapay zekânın
kullanım potansiyeli olan
alanlara baktığımızda ba-
ğımsız kontrol ve hedef
belirlenmesi gibi askerî
uygulamalardan bilgisa-
yar oyunlarına kadar de-
ğişen geniş bir yelpazede
kullanım alanları olduğunu
görmek mümkün. Diğer bir
kullanım alanıysa bankacı-
lık, sağlık ve sigorta şirket-
leri. Yapay zekâ bu sektör-
lerde müşteri davranışları
ve eğilim belirlenmesi gibi
birçok bilgi işlenmesi gere-
ken alanlarda da kendine
kullanım alanları bulabilir.
Bu arada, “yapay zekâ”
kavramının geçmişine de
kısaca göz attığımızda, as-
lında çağdaş bilgisayar bi-
limi kadar eskiye dayan-
dığı sonucuna ulaşmak
mümkün. Yapay zekânın
fikir babası ise “makine-
ler düşünebilir mi,” soru-
sunu ortaya atan İngiliz
matematikçi Alan Turing.
Kendisi bu soruyla makine
zekâsını tartışmaya açtı.
Yapay zekâ
insanlık için bir tehdit mi?
Doç. Dr. Sanem Sarıel yapay zekâyı insanlık için bir tehdit olarak görmediğini söylüyor ve
insanlığa yardımcı olacak sistemlerin geliştirilmesinde yardımcı olacağını düşünüyor. Doç. Dr
Esra Erdem ise yapay zekâ teknolojilerinin gelişimine ayak uydurabilmek için, getirebileceği
sorunları önceden ele alıp bazı stratejiler belirlenmesi gerektiğine dikkat çekiyor
İTÜ Bilgisayar ve
Bilişim Fakülte-
si Öğretim Üyesi
Doç. Dr. Sanem Sarıel, ya-
pay zekâyı insanlık için bir
tehdit olarak görmediğini
söylüyor. Doç. Dr. Sanem
Sarıel, yapay zekâ araştır-
malarının dijital ortam, ev
ve ofis, fabrika, otoyol ve
dünya dışı gezegenlerin
araştırılmasında ve insan-
lar için erişilmesi zor or-
tamlarda yardımcı olacak
sistemlerin geliştirilmesi
için çok önemli araçlar sun-
duğunu ve sunmaya devam
edeceğini düşünüyor. Doç.
Sarıel, “Fakat çoğu tekno-
lojide olduğu gibi etik dışı
uygulamalarda araç olarak
kullanılmaları mümkün. Bu
kontrolün de yine insanın
elinde olduğunu unutma-
mak gerekiyor. Dolayısıyla
yapay zekâdan insanlardan
korktuğumdan daha fazla
korkmuyorum” ifadesi-
ni kullanıyor. Yapay zekâ
araştırmalarının belirli etik
kurallar çerçevesinde yürü-
tülmesi ve uygulamalarının
da etik kurallara uygun ol-
ması gerektiğini düşünen
Sarıel, Isaac Asimov’un
robot yasalarında belirtti-
ği şekilde yapay zekâ sis-
temlerinin insanlığa zarar
vermeyecek şekilde geliş-
tirilmesi gerektiğine dikkat
çekiyor. Bu alanda özellikle
robot araştırmacıları, ro-
botların tasarımı ve kulla-
nımı konularında robot eti-
ği kurallarını geliştirdiğini
belirten Sarıel, kendilerinin
de araştırmalarını bu çer-
çevede yürüttüğünü akta-
rıyor. Sarıel ayrıca robot-
ların ortamlarında güvenli
çalışabilmeleri için kendi
hatalarını sezebilmeleri ve
bu hatalarından deneyim
kazanarak hata yapmamayı
ve ortamlarına zarar ver-
memeyi öğrenmeleri üzeri-
ne çalışmalar yürüttükleri
bilgisini veriyor.
Yapay zekânın
getireceği
kaygıları
önlemek
için strateji
belirlemek şart
Sabancı Üniversitesi Bilgi-
sayar Bilimi ve Mühendis-
liği Bölümü Öğretim Üyesi
Doç. Dr. Esra Erdem, yapay
zekânın özellikle bilim kur-
gu kitaplarının ve filmlerin
de etkisiyle, geçmişten bu
yana hem büyüleyici hem
de ürkütücü olarak algı-
landığını söylüyor. Doç. Dr.
Esra Erdem, “Son yıllarda,
bilim ve teknolojideki hızlı
gelişmelerin sosyal ve eko-
nomik açılardan etkileri
daha net gözlemlendikçe,
yapay zekâ teknolojilerinin
de insanları kaygılandırma-
ya başladığını görüyorum”
ifadesini kullanıyor. Doç. Er-
dem’e göre, bu tür kaygılar,
her çığır açan teknolojinin
geçirdiği sürecin bir parçası
oldu ve insanlar kaygılarını
azaltacak şekilde bu tekno-
lojilerin gelişmesine yön ve-
rerek ve uyum sağlayarak,
bu teknolojilerle yaşamayı
öğrendi. Erdem ayrıca ya-
pay zekâ teknolojilerinin
hızlı gelişimine yön verebil-
mek ve ayak uydurabilmek
için, her yeni teknoloji gibi
beraberinde getirebileceği
sorunları önceden ele alıp
bazı stratejiler belirlenme-
si gerektiğine dikkat çeki-
yor ve ekliyor: “Nitekim bu
amaçla çeşitli alanlardan
bilim insanlarını biraraya
getiren organizasyonlar ve
araştırma merkezleri ku-
ruluyor ve toplantılar dü-
zenlenmekte ve stratejiler
belirleniyor.”
DIGITALAGE.COM.TR • 05 • 2017 | 41
 TEKNOLOJİ
Yapay
zekânın
geleceği
ve tekillik
Yapay zekânın geleceği ve bu alanda tartışılan singularity (tekillik) konusunu
akademisyenlere sorduk. Gelecekte yapay zekânın insan zekâsının ötesine geçerek
medeniyeti ve insan doğasını radikal bir biçimde değiştireceğine inanılan hipotezsel
nokta olan singularity için akademisyenlerin görüşlerini aşağıda paylaşıyoruz
İTÜ Bilgisayar ve
Bilişim Fakülte-
si Öğretim Üyesi
Doç. Dr. Sanem Sarıel, ya-
pay zekânın dijital olarak
etkileşimde bulunduğumuz
birçok uygulamada istekle-
rimize uygun hizmet ver-
mek üzere kullanıldığının
ve bunun her geçen gün
daha da yaygınlaştığını
söylüyor. Doç. Dr. Sanem
Sarıel, internet arama mo-
torlarında arama sonuçları-
nın isteğimize uygun olarak
en hızlı şekilde sıralanarak
sunulması, gideceğimiz ko-
numa yol durumu ve trafiği
de göz önüne alarak en kısa
sürede nasıl ulaşacağımızı
belirleyen rotanın planlan-
ması, çevrimiçi alış-veriş
sitelerinde ürünlerin önce-
liklerimize ve beğenilerimi-
ze uygun şekilde sunulması
42 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
(singularity)
için birçok yapay zekâ algo-
ritması kullanıldığını aktarı-
yor. “Akıllı kişisel asistanlar
da daha iyi etkileşim ara-
yüzleri ile geniş kullanıma
sahip” diyen Doç. Sarıel,
yakın gelecekte yapay zekâ
yöntemlerinin bu uygu-
lamalardaki kullanımının
daha da yoğun olacağının
açık şekilde görüleceğini
belirtiyor.
Doç. Sarıel, günümüzdeki
yapay zekâ sistemlerinde
henüz hayal gücü ve öz-
günlük gerektiren uygula-
malar için büyük ilerleme
kaydedilemediğine dikkat
çekiyor. “Zekâyı niteleyen
yeteneklerden biri olan ya-
ratıcı düşünme; bilgiyi sen-
tezleme, değerlendirme ve
uygulamayı gerektiriyor”
ifadesini kullanan Sarıel’e
göre, görsel sanat etkin-
likleri, özgün yazı yazma,
yenilikçi ürün veya oyun
tasarımı gibi hayal gücü ve
yaratıcılık gerektiren işler-
de yapay zekâ sistemlerinin
henüz yeterli seviyede de-
ğil. Sarıel bununla birlikte
gelecekte bu konularla ilgili
daha çok gelişme kaydedi-
leceğini öngörüyor. Yapay
zekâ araştırmalarının temel
hedeflerden biri de zeki
davranışları, içinde bulun-
duğumuz gerçek dünyada
çalışan robot sistemlerinde
de görmek olduğunu vurgu-
layan Sarıel, yakın gelecekte
robotlarla günlük yaşamı-
mızdaki rutin işlerimizi
kolaylaştırmak için işbirliği
içinde olacağımızı dile geti-
riyor. Sarıel bunu bir tehdit
olarak değil teknolojik bir
avantaj olarak gördüğünü
sözlerine ekliyor.
Tekillik başka
şekillerde
gerçekleşecek
Sabancı Üniversitesi Bilgi-
sayar Bilimi ve Mühendis-
liği Bölümü Öğretim Üyesi
Doç. Dr. Esra Erdem ise
yapay zekânın geleceğiyle
ilgili heyecan duyduğunu
ifade ediyor. “Yapay zekâ-
nın insanlar ve diğer can-
lılar için faydalı uygulama-
lara olanak sağlayacağına
ve yapay zekâ teknoloji-
lerinin hayatımızı olumlu
bir şekilde değiştireceğine
inanıyorum” diyen Doç. Dr.
Esra Erdem, yapay zekânın
geleceğini hem bilgisayar
bilimlerindeki hem diğer
bilim alanlarındaki gelişme-
lerden ayrı düşünemediği-
ni vurguluyor. Doç. Erdem,
bu nedenle, yapay zekâ ile
ilişkilendirilen singularity
(tekillik) kavramının tanı-
mının da çeşitli bilim alan-
larındaki gelişmelerle be-
raber değişeceğini ve farklı
şekillerde gerçekleşeceğini
düşünüyor.
 Üniversitelerimizde
yapay zekâyla ilgili nasıl
çalışmalar yapılıyor?
İTÜ Yapay Zekâ ve Robotik Laboratuvarı’nda iki farklı uygulama alanında araştırmalar yürütülürken,
Sabancı Üniversitesi’nde ise kişiye özel ilaç keşfinden fabrikalarda insanlarla beraber çalışan
robotlara değişen alanlarda çalışmalar mevcut. Doç. Sarıel ve Doç. Erdem üniversitelerinden
gerçekleştirilen çalışmaları anlatıyor

larımız ile öğrencilerimiz

Doç. Dr. Sanem Sarıel
İTÜ Bilgisayar ve Bilişim Fakültesi
Öğretim Üyesi
Video oyunlarındaki
oyuncu davranışların
modelliyoruz
Yapay öğrenme üzerine
yürüttüğümüz bir çalışma-
mızda otomatik mantıksal
çıkarsama yöntemleri ile
The Incredible Machine
video oyundaki bulmacaları
çözen bir sistem geliştirdik.
Bu sistem, kullanıcılara su-
nulan eğitim videolarından
başka herhangi bir ön bilgi
kullanmadan nesne, araç ve
makineler arasındaki ilişki
ve etkileşimleri öğrene-
bilmekte. Bu oyun ortamı,
bir yapay zekâ sisteminin
verilen zekâ problemine
çözüm üretebilmesi için or-
tamdaki çeşitli nesne, alet ve
makinelerden yararlanmasını
gerektiren güzel bir uygulama
alanı sunuyor. Bunun yanında
video oyunlarında oyuncu
davranışı modellemesi ve
deneyiminin iyileştirilmesi
için geliştirdiğimiz yöntemler
bulunuyor.
Laboratuvarımızda robotların
ortamlarında güvenli çalışa-
bilmeleri için kendi hatalarını
sezebilmeleri ve bu hataların-
dan deneyim kazanarak hata
yapmamayı öğrenmeleri üze-
rine TÜBİTAK destekli projeler
yürütüyoruz. Mars robotlarına
benzeyen gezgin robotlarımız,
ev işlerinde çalışabilecek in-
sansı robotumuz ve gelişmiş
simülasyon (benzetim) ortam-
robotların farklı uygulama
alanlarında problem çöze-
bilmeleri, plan yapabilme-
leri ve deneyimlerinden
öğrenebilmeleri için çalışı-
yor. Robotların nesnelerle
ve ortamla etkileşimi için
görüntü işleme, ortamda
güvenli gezinmesi için
haritalama ve yol planla-
ması, karmaşık görevlerini
yerine getirebilmeleri için
daha yüksek seviyeli plan-
lama ve ortamdan elde
ettikleri deneyimlerinden
öğrenebilmeleri için ge-
lişmiş makine öğrenmesi
algoritmaları geliştiriyo-
ruz. Nesnelerle etkileşim
süreçleri, nesneleri tutma,
taşıma ve yerleştirme gibi
eylemleri kapsıyor. Bu
sayede robotların günlük
yaşamımızda güvenli bir
şekilde yardımcı olabilme-
lerini hedefliyoruz.
Doç. Dr. Esra Erdem
Sabancı Üniversitesi Bilgisayar Bilimi ve
Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi
Yapay zekâyla kişiye
özel ilaç keşfi üzerine
çalışıyoruz
Üniversitemizde yapay zekâ
alanında bilgi gösterimi, oto-
matik akıl yürütme, makine
öğrenmesi, örüntü tanıma, veri
madenciliği, çoklu etmen sis-
temleri ve bilişsel robotik çeşitli
konularda hem teorik hem de
uygulamalı araştırmalar yapıyo-
ruz. Örneğin, bir taraftan yapay
zekâ yöntemleri kullanılarak
kişiye özel ilaç keşfi için yeni
yöntemler geliştirilirken, diğer
yandan bilişsel fabrikalarda in-
sanlarla beraber çalışan robot-
lar için yapay zekâ yöntemleri
üzerinde çalışıyoruz.

DIGITALAGE.COM.TR • 05 • 2017 | 43
 K
# KAPAK KONUSU

İUL
NU
ESİL
YE
U
N
TL
M

İllüstrasyon:
Kaan Bağcı

44 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
K İnsanoğlunun yaşayabilmesi için yemek içmek kadar önemli olan bir
başka önemli ihtiyaç da insanlarla ilişki kurabilmek, sosyalleşebilmek. Günümüzde her
birimizin 7’den 70’e bir telaş, koşturma içerisinde olduğunu düşündüğümüzde zamana
ne kadar çok ihtiyaç duyduğumuzu, hissedebiliyoruz ve kaçırdıklarımız için hayıflanmakla
kalıyoruz. Keşke işlerimizi kolaylaştıracak teknolojiler gelişse, uçan arabalar, bize yardımcı
olacak robotlar olsa, hayatımız kolaylaşsa hayalleriyle büyüyen 85 ve öncesi kuşak aslında
son 30 senenin en önemli değişimi olan dijital yaşamı öncesi ve sonrası şeklinde çok net
karşılaştırabilecek şekilde yaşadı ve yaşamaya da devam ediyor. Dijitalleşme ile birlikte
kısa süre öncesine kadar hayal edilen birçok şey bugün gerçek oluyor olmasına da genel
olarak her yaştan bireyin kafasında bugünlerde hep şu soru var: Teknoloji hayatımızın
her anına dokunup, dönüştürüyor ve kolaylaştırıyor peki ama 1’ler ve 0’ların giderek
çoğaldığı bu yeni dünyada gerçekten mutlu muyuz? Ya da başka bir ifade ile hepimizin
ortak amacı mutlu mesut yaşamaksa her şeyin dijitalleştiği bu çağda yeni nesil bir mutluluk
mümkün mü? Bu ay dijital çağda yeni nesil mutluluğun peşine düştük ve Zenna Araştırma
- Danışmanlık ve Twentify ile gerçekleştirdiğimiz iki ayrı araştırma ile dijitalleşen dünyada
mutluluk kavramını sorguladık

Teknoloji hayatımıza mutluluk getirdi mi?
# Bugünlerde en çok tartıştığımız konuların
başında geliyor olsa gerek. Siz de bu konuya
kafa yoranlardan iseniz öncelikle mutluluğun za-
mansal olarak bir devamlılığı olduğunu ve kesintisiz
gibi algılasak da, duygusal olarak yalnızca içinde
bulunduğumuz zamana göndermede bulunduğunu
hesaba katmalısınız. Bu bakış açısına göre dijitalde
mutluluk aslında eğlenme, keyifli zaman geçirme,
kafa dağıtma, fayda sağlama gibi “anlık” durumlar-
dan ibaret. Peki, günlük hayatımızın dijital endeksli
bu anlık durumlarla çevrili olduğu bugünü yaşa-
maktan mutlu muyuz? Yeni nesil mutluluk araştır-
masının ilk bölümünü birlikte gerçekleştirdiğimiz
Zenna’nın online görüşme methodu ile 12-17 Nisan
tarihleri arasında ulaştığı 18 yaş ve üzeri bin 222
kişinin büyük çoğunluğu bu konuda negatif.
Şu anı yaşamak
istemiyoruz
Araştırmaya göre katılımcıların yüzde 77’si “şuan
yaşadığımız dönem dışında, geçmişte ya da gelecek-
te yaşamak istediklerini” belirtiyor. “Teknolojinin
hayatımızın içerisinde çok az olduğu, 1999 ve önce-
si” katılımcıların geneli tarafından en fazla tercih
edilen dönem olarak öne çıkıyor. Her ne kadar bu
yanıt başlı başına sosyolojik bir durumu işaret etse
de daha ilginci, dijital yerliler dediğimiz, 1999 sene-
sinde daha yeni doğmuş ya da en büyüğü o dönem
4 yaşında olan 18-24 yaş kuşağının yüzde 36’sının
da geçmiş dönemde yaşamayı istemesi. Araştırma-
ya göre teknoloji öncesi dönemi özleyenler (yüzde
43) daha büyük yaş gruplarından. Bu kuşak genel
olarak nostalji eğilimi içinde. Teknolojik gelişmelere
direnmiyor olsalar da, bir eskiyi özleme veya eski
alışkanlıklarını devam ettirme durumu mevcut.
Bu grup, köşe yazarlarını ve gazeteleri sosyal med-
yadan en çok takip eden kitle. Eskiden fiziksel olarak
gazete okuyan bu kişiler, artık dijital ortamda oku-
maya başladı. Bir anlamda tercihleri ve hayat tarzla-
rı sabit kalsa da teknolojik gelişmeler, onların mecra
tüketim alışkanlıklarını değiştirdi. Değişime karşı
direnmek sanırım bu şartlarda imkânsız. Katılımcı-
ların yüzde 34’ü ise teknolojinin daha da gelişeceği
2030 sonrası dönemde yaşamak istediğini söylüyor.
Gelişmeleri merak ediyor, biran evvel bu dönemin
gelmesi için sabırsızlanıyorlar. Peki, bu grup için

DIGITALAGE.COM.TR • 05 • 2017 | 45
# KAPAK KONUSU
teknoloji mutluluk değil bağımlılık mı demek?
Bu noktada görüşlerine başvurduğumuz İSMER
Psikolojik Danışmanlık’tan Psikolog Pınar Ersöz
Tezer bunun bir bağımlılık olmadığını, teknolojinin
onların hayatlarının olağan ve kabul edilebilir bir
parçası olduğunu söylüyor. Ancak eklemek gerekiyor
ki, teknolojinin fazla kullanımı gençleri sosyal beceri
eksikliği kazanmasını olumsuz yönde etkiliyor.
Dijital kaynaklar o
kadar fazla ki bireyde
doyumsuzluk yaratıyor
Gizem Hünerli
Eskiden hepimiz TV izler, DVD satın alır, kasetten
müzik dinlerdik. İzleyeceğimiz de dinleyeceğimiz
de seçeneğimiz azdı; ancak elbette az olduğunun
farkında değildik. Ancak zaman içinde seçenek-
lerin giderek artması, muadillerinin türemesi
mecranın veya ürünün kendisini kıymetsizleştir-
diği gibi insan davranışlarını da değiştirdi. Geçen
yıl aldığımız telefonun bu yıl eskidiğini düşünme-
miz, yeni çıkan şarkıdan bir haftada sıkılmamız,
TV modellerimizin bizi tatmin etmemesi gibi... Bu
noktada İSMER’den Psikolog Gizem Hünerli ise
Kanada York Üniversitesinde yapılan
araştırma sonuçları, günde bir saatten
fazla sosyal medyada zaman geçiren,
photoshopla oynanmış resimlerini paylaşan
kişilerin diğerlerine oranla daha düşük
özgüvene sahip olduğunu gösteriyor
46 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
bu konuda şunları söylüyor: “Bir çocuk düşünün,
istediği tüm oyuncaklara tek bir talebiyle sahip
olabiliyor, oynuyor, sıkılınca anında yenisi geli-
yor. Bu durum çocuğu kısa vadede tatmin etse
de uzun vadede mutlu etmez. Yeni bir oyuncakla
oynama süresi kısalır ve çok çabuk sıkılır. Do-
yumsuzluk kaçınılmazdır. Günümüz koşullarında
karşılaştığımız tablo da işte bu. Buna seçim para-
doksu diyebiliriz. Seçenek çok olduğunda ve bir
karar verdiğimizde reddettiklerimizle ilgili çekici
özellikler birikir. Bu dolaylı olarak seçimimizden
aldığımız doyumu azaltır. Reddettiklerimizin olası
sonuçlarını aklımızdan atamadığımız için onlara
karşı merak duygusu, seçimimizin yarattığı keyif-
ten fazla olabiliyor.”
Hayatımızı hangi dönemler arasında
geçirmek isterdik? (%)
43 1999 ve öncesi (Teknolojinin hayatımızın içinde
çok az olduğu dönem)
34 2030 sonrası (Teknolojinin hayatımızın içinde
daha fazla olacağı dönem)
23 Şu an yaşadığımız dönem (Teknolojini hayatımı-
zın içinde olduğu dönem)
Dijitalleşmenin en önemli
katkısı bilgiye erişim ve iş
hayatını kolaylaştırma
Dijital dünya ve dijital yaşam üzerine gerçekleştir-
diğimiz hem bu ayki hem de geçmiş senelerdeki
tüm araştırmalar dijital dünyanın insana en bü-
yük katkılarının başında “bilgiye erişim” ve “gün-
delik ve iş hayatını kolaylaştırmanın” geldiğini
göstermekte. Dijitalleşmenin bu katkısının hayatı-
mıza yansıttığı en önemli avantajlar ise; “işlerimi-
zi daha hızlı ve rahat yapmak”, “İnsanlarla olan
iletişimimizi daha rahat yürütmek” şeklinde öne
çıkmakta. Dolayısıyla aslında kendimize zaman
yaratma ihtiyacını da bir şekilde karşılamış olmu-
yor muyuz? Kazanılan bu zamanlar sosyalleşme-
mize olanak sağlayamıyor mu peki? DBE Davranış
Bilimleri Enstitüsü Uzman Klinik Psikolog Yaprak
 Salman bu konuya
pozitif bakanlar-
dan. Salman, “Diji-
tal teknoloji araçları
kişilerin yeni insan-
larla tanışmasına,
plan yapmasına ola-
nak vererek kişinin
Yaprak Salman diğerleri ile iletişim
kurmasını sağlıyor
ve kendi çevresinde kişiyi görünür kılıyor. Çünkü
sosyal medyada yapılan bir yorum, paylaşım ya
da görülen bir durum sohbet konusu oluyor. Bu
durum kişinin parçası olduğu grupta görülmesini
sağlıyor ve kişiye mutluluk veriyor. Özetle dijital
ortam hayatımızın önemli bir kısmını kapsıyor.
Bu ortamın içinde var olmak belli ihtiyaçlarımızı
karşılıyor ve sosyalleşmemize katkı sağlıyor.”
Teknolojinin gelişmesi bize hangi
konularda katkı sağladı?(%)
Bilgiye erişim 79
Gündelik hayatı kolaylaştırma 40
İş hayatını kolaylaştırma 29
Zamanı daha etkili kullanma 26
Sosyalleşme 8
İnsan ilişkileri 4
Teknolojinin hayatımıza
kattığı avantajlar (%)
İşlerimi daha rahat ve hızlı yapıyorum 77
İletişimimi daha rahat yürütmemi sağlıyor 49
Sevdiklerimle daha fazla vakit geçirebiliyorum 29
Kendimi daha rahat, özgür ifade etmemi sağlıyor 28
Kendime daha fazla vakit ayırabiliyorum 25
Günümü daha güzel geçiyorum 25
Kendime olan güvenimi artırıyor 14
Birkaç sene öncesine göre daha mutluyum 8
En büyük sorun teknolojik
olanakları sadece fiziksel
araçlar olarak kullanmak
Yine araştırma sonuçlarına göre teknolojik geliş-
meler tüm bu kolaylıkları, avantajları sağlamasına
rağmen insanların “sosyalleşmesi” ve “insan ilişki-
lerinin gelişmesi” gibi konularda istenilen konum-
da henüz olunmadığını da gösteriyor. Bu sorunun
aslında teknoloji ve dijitalleşmeyle ilgili olmadığı
insanoğlunun derin ve yoğun ilişkiye odaklanmama-
sından kaynaklandığı görüyoruz. Dijitalleşme insana
ne kadar kolaylık sağlasa da iletişim karşımızdakine
özel zaman ayırma, dinleme ve etkileşimle oluşuyor.
Şuandaki en büyük eksiklik, teknolojik olanakları
sadece fiziksel araçlar olarak kullanmaktan kay-
naklanıyor. İçerik yaratılmayan, zaman ve emek
harcanmayan ilişkilerle yoğunlaşan bir teknolojik
iletişim oluştuğu fark ediliyor. Araştırmamızda
arkadaşlarla dijital uygulamalar üzerinden kurulan
iletişimde farklı arkadaş gruplarıyla aynı anda ileti-
şimde olmanın yüzde 63 gibi bir oranla belirtilmesi
düşünülmesi gereken ilginç sonuçlardan biri olarak
karşımıza çıkıyor ve teknolojilinin insan ilişkilerine
etkisini net bir şekilde ortaya koyuyor.
Evde canınız sıkıldığınızda ne yapmayı
tercih edersiniz? (%)
Film veya dizi seyrederim 63
Sosyal medya hesaplarımda gezinirim 60
Müzik dinlerim 39
Mesajlaşma uygulamaları üzerinden yazışırım 33
Dışarı çıkıp arkadaşlarımla buluşurum 30
Hiçbiri 3
Buluşma yerine neden mesajlaşma
uygulamaları üzerinden iletişime
geçiliyor (%)
Farklı arkadaşlarla aynı anda iletişime geçebilmek 63
Üşenmek 14
DIGITALAGE.COM.TR • 05 • 2017 | 47
# KAPAK KONUSU
Buluşmanın zaman alması 12
Dışarıda buluşmanın masraflı olması 11
Yakın arkadaşlarınızı merak ettiğinizde
ya da görüşmek istediğinizde ne
yaparsınız?(%)
Telefonla ararım 73
Mesajlaşma uygulamaları üzerinden yazarım 63
Yüz yüze görüşürüm 21
Görüntülü konuşma uygulamaları üzerinden ararım 12
Yüz yüze iletişimde
zorlananlar sosyal medyayı
daha fazla kullanma
eğiliminde
Araştırmaya göre 18-24 yaş
grubu teknolojinin onlara
sağladığı önemli bir avantajın,
kendilerini daha rahat ve özgür
ifade etmelerini sağlaması
Pınar Ersöz olduğunu söylüyor. Bu ilginç bir
durum. Sosyal medyanın yoğun
kullanımı yüz yüze iletişim becerilerimizi öldürüyor
olabilir mi?
Buna yine İSMER’den Psikolog Pınar Ersöz Tezer
şöyle bir yorum yapıyor: “Aslında bunu bir döngü
olarak düşünebiliriz. Yüz yüze iletişimde zorlanan-
lar sosyal medyayı daha çok kullanma eğilimindeler.
Öte yandan arzu ettikleri benliklerini sosyal medya
hesaplarında oluşturan bireylerin bir süre sonra
gerçek dünyaya uyumları azalmaya başlar. Bu mec-
raların okul, iş, aile gibi sosyal çevrelerden daha faz-
la özgürlük alanı sunduğu yadsınamaz bir gerçek...
18-24 yaş arası gençlerin sosyal medya
paylaşımı yaptıklarında en önemsedikleri
detay; paylaşımlarının başkaları
tarafından beğenilmesi ve aldıkları
beğeni sayısı.
48 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
Bununla beraber gençler olmak istedikleri ideal
benliklerini bu mecralarda daha kolay yaratabildik-
leri için de kendilerini rahat hissedebilir ve daha çok
yönelebilirler. Kanada York Üniversitesinde yapılan
araştırma sonuçları, günde bir saatten fazla sosyal
medyada zaman geçiren, photoshopla oynanmış re-
simlerini paylaşan kişilerin diğerlerine oranla daha
düşük özgüvene sahip olduğunu gösteriyor. Sosyal
medya hesaplarında binlerce takipçisi olan kişilerin
gerçek dünyada tek bir arkadaşının olmadığı, insan
ilişkilerini yönetemediği, iş, okul ve arkadaş ilişkile-
rinde sorun yaşadığı görülebilen bir durumdur.”
Dijitalleşme ile derin
düşünce yerini daha
yüzeysel bir bakışa bıraktı
Aşkım Kapışmak
Davranış Bilimleri Uzmanı Aşkım Kapışmak da
dijitalleşmeyi hayata bakışımıza getirdiği yüzel-
leşme nedeniyle eleştirenlerden. Aşkım Kapışmak
şu değerlendirmeyi yapıyor: “Öncelikle eğlence ve
tüketim kavramlarının tüm içeriği mutluluğa değil
hazza hizmet eder. Mutluluk akılla varılan bir yol-
culuktur. Mutluluğa düşünerek sorgulayarak çıka-
rım yaparak varılır. Haz ise akıldan bağımsız olarak
yeme içme eğlenme tüketim cinsellik sahip olma
gibi düşünsel değil eylemsel süreçlerin sonucunda
oluşur. Eğer hazza dayalı bir eğlence ve tüketimden
bahsedeceksek dijitalleşme bu kaynaklara daha
hızlı ulaşmayı pratikte kurnazlığı, seçenek çoğun-
luğunu, aynı anda birçok şeyi yapabilme lüksünü
beraberinde getirdi. Bu faydalarının yanında tabiî
ki bazı olumsuz sonuçlara da yol açtı. Görsellik
daha ön plana geçti. Bütünü görmek yerine daha
çok parça odaklı bir zihin yapısı oluştu. Uyaran beğenilmesi, mutlu hissettiriyor. Araştırmamızda 18-24
fazlalığı stresi ve kararsızlığı getirdi. Derin düşünce yaş grubunun ünlü kişileri daha fazla takip ettikleri görü-
yerine biraz daha yüzeysel bakışa bıraktı. İnsanoğ- lürken tüm yaş grupları için bir sivil toplum kuruluşunu
takip etme düzeyinin çok düşük olduğu dikkat çekiyor.
lunun haz ve mutluluk kaynakları değişmez. Sadece
çeşitlenebilir. En temeldeki yeme, içme, barınma,
Bir bakışta sosyal medya analizi (%)
cinsellik, güvenlik ve kendini gerçekleştirme ihti-
yaçları devam eder, dijital teknoloji tüm bu ihtiyaç- 18-24 yaş 25-34 yaş 35-44 yaş 45-65 yaş
ların içinde kendine yer bulur.” Yaptığım paylaşımların beğenilmesi hoşuma gidiyor
%58 %52 %51 %51
Aslında pek çok konferansta, forumda konuşulan,
sağlık örgütlerinin ilk gündem maddelerine taşın- Ünlü kişilerden ilgimi çeken kişileri takip ederim
%45 %36 %27 %15
maya başlanan dijital yaşam ve sorunlar henüz
yolun çok başında olduğumuz dijital değerler ve Takip ettiğim sosyal medya hesapları arasında en azından bir
kültür konusundaki eksiklerle ilgili. Özetle sorun tane sivil toplum kuruluşu var
aslında teknoloji ve birbirimizden uzaklaşmayla %24 %26 %26 %30

ilgili değil. Sosyal medya paylaşımları kişinin sosyal statüsünü belirler

%27 %21 %18 %17
Beğeni sayın kadarsın
18-24 yaş arası gençlerin sosyal medya paylaşımı Telefonumuzla uyuyoruz
yaptıklarında en önemsedikleri detay; paylaşımla-
Araştırmaya göre katılımcıların yüzde 78’i yatarken
rının başkaları tarafından beğenilmesi ve aldıkları
telefonunu yatağının yakınında tuttuğunu belirti-
beğeni sayısı. Temelde bir beğenilme, takdir edil-
yor. Telefonun yatağın yakınında tutulmasının en
me isteğimiz var. Bu, sosyal medya kişiliğimize de
önemli nedeni olarak yüzde 85 ile “alarm” olarak
yansımış durumda. Fenomenlere özeniyor, feno-
kullanılması tüm yaş gruplarında öne çıkıyor. Te-
menleşmek istiyoruz. Bu nedenle takipçi sayımızı,
lefonun yatağın yakında tutulmasının diğer neden-
paylaşımlarımızın kaç “like” aldığını, kimin yorum
leri; “acil aramalarda telefona kolay ulaşabilmek”
yaptığını önemsiyoruz. Yaş ilerledikçe sosyal medya
ve “yatmadan önce yatakta telefonla vakit geçir-
paylaşımlara yorum yapılmasının da önemli bulun-
mek”. 18-24 yaş grubu büyüklerinden farklı olarak
duğu dikkat çekiyor. Paylaşımlara yorum yapılması
telefonu sadece alarm için değil hayat biçimleri
18-24 yaş grubu için önemi oldukça düşük.
olduğu için uyurken yanlarında tuttuklarını ifade
ediyorlar.
Sosyal medyada paylaşım yaparken
hangisi sizin için daha önemlidir? (%)
Uyurken cep telefonunu yatağın yanında
18-24 yaş 25-34 yaş 35-44 yaş 45-65 yaş tutma sebepleri? (%)
Paylaşımlara yorum yapılması
Toplam 18-24 yaş 25-34 yaş 35-44 yaş 45-65 yaş
%24 %41 %37 %48
Telefonu alarm olarak kullandığım için
Paylaşımların diğer kişiler tarafından beğenilmesi
%85 %82 %87 %88 %79
%50 %52 %48 %51
Acil aramalarda telefonuma kolay ulaşabilmek için
Paylaşımların diğer kişiler tarafından paylaşılması
%51 %41 %55 %50 %58
%31 %36 %41 %48
Yatmadan önce yatakta telefonumda vakit geçirdiğim için
Beğenilme sayısı
%45 %64 %45 %38 %30
%49 %51 %44 %49
Sabah telefonuma bir mesaj ya da uyarı gelip gelmediğini
Yaş, cinsiyet, sosyo ekonomik statü farketmeksizin tüm kontrol etmek için
halk geneli için sosyal medyada yaptığı bir paylaşımın %32 %52 %31 %23 %28

DIGITALAGE.COM.TR • 05 • 2017 | 49
# KAPAK KONUSU

Gece canım sıkılırsa/uyanırsam vakit geçirmek için • Oyun oynarken ve video izlerken araştırmaya katılan-
%21 %33 %21 %16 %19 ların yüzde 41’i rahatlama hissediyor
Sabah uyandığımda gündemle ilgili herhangi bir gelişme • Katılımcıların yüzde 44’ü haber takip ederken merak-
Olup olmadı_ını kontrol edebilmek için
larını giderdiklerini söylüyor
%18 %29 %17 %13 %16
Sabah uyandığımda arkadaşlarımla ilgili yeni bir olay/
• Katılımcıların yüzde 46’sı alışveriş yaparken kendisini
gelişme var mı kontrol edebilmek için mutlu hissediyor
%17 %33 %16 %11 %9 • Katılımcıların yüzde 43’ü sosyal medya hesaplarını
kontrol ederken meraklarını giderdiklerini söylüyor
Mutlu olmak istiyorsan al • Katılımcıların yüzde 46’sı navigasyon uygulamalarını
eline telefonu kullanırken kendilerini güvende hissetiklerini söylüyor

Araştırma sonuçlarına göre telefondaki uygulama- • Katılımcıların yüzde 27’si e-postalarını kontrol ederken
lar sayesinde bir insan telefonuyla yaşam için en meraklarını giderdiklerini söylüyor
temel duyguları yaşayabiliyor. • Katılımcıların yüzde 50’si yakınlarıyla mesajlaşırken
Merak gideriyor: Sosyal medya hesapları kontrolü, kendilerini mutlu hissediyor
haber siteleri takibi, Eposta kontrolleri, • Telefondan dizi/film seyrederken katılımcıların yüzde
Keyif veriyor ve rahatlıyor; Müzik dinleme, video sey- 40’ı kendilerini mutlu hissetiğini söylüyor
retme, oyun oynama, alışveriş yapmak, yakınlarla • Mobil bankacılık uygulamalarını kullanmak katılımcı-
mesajlaşma, dizi/ film seyretme, ların yüzde 35’ine rahatlama hissi veriyor
Güvende hissettiriyor: Navigasyon, Bi Taksi, Uber • Mobil taksi uygulamalarını kullanmak katılımcıların
gibi uygulamaları kullanmak. yüzde 28’ine güven hiss veriyor
Tüm bu verileri incelediğimizde aslında görmekte-
yiz ki; uyurken bile yanımızdan ayırmadığımız te- Hepimiz nomofobik miyiz?
lefon sayesinde rahatlıyoruz ve mutlu olduğumuzu
düşünüyoruz. Tüm bu duyguları daha derin ve uzun Dijital teknolojiler iki uçlu hatta anksiyetesi arttı. Bu
vadeli yaşamamız için gerekli olan, insan ilişkileri bir araç. Özgür ifade durum, nomofobi denilen cep
ve sosyalleşmenin teknoloji ile güçlendirilebilmesi alanı, bilgiye hızlı erişim, telefonu bağlantısını kaybetme
yaratıcılığa ve sosyalleşmeye korkusu ve FoMO
içinse biraz daha zamana ihtiyacımız var gibi. katkı gibi olumlu etkileri de gelişmeleri kaçırmaya
olduğu gibi özellikle insanın dair duyulan endişe
Telefonumuzda yaptığımız aktiviteler akıllı telefonuyla kurduğu ile birlikte açıklanabilir.
sonrası ne hissediyoruz? bağın giderek güçlenmesi Gelişmeleri kaçırmaya
işi bağımlılığa kadar dair endişe duyan
• Müzik dinlerken araştırmaya katılanların yüzde 46’sı götürüyor. Uzman Psikolog insanlar tam olarak neyi
Ekin Özel akıllı telefon kaçıracaklarını bilmeseler
kendilerini mutlu hissediyor bağımlılığın geldiği ciddi de, başkalarının bir şeyi
boyutları şöyle tarif ediyor: ondan erken öğrenmesi,
“Telefonlar, özellikle sosyal ona göre daha iyi
medya sayesinde insanları vakit geçirmesi, daha
Dijital ortam hayatımızın önemli bir sosyal hayata bağlayan
önemli bir araç haline
çok like alması
gibi konularda
kısmını kapsıyor. Bu ortamın içinde var geldi. İnsanlar kompulsif geri kalmak
bir şekilde telefonlarını istemezler ve
olmak belli ihtiyaçlarımızı karşılıyor ve her fırsatta kontrol eder bunların olma
sosyalleşmemize katkı sağlıyor oldu, kontrol edemeyince ihtimali kaygı
eksiklik hissetmeye başladı, yaratır.” Ekin Özel

50 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
Yeni nesil için
mutluluğun sırrı:
İyi bir deneyim
yaşamak
Yaşantımız, teknolojinin akıllı telefon
çerçevesi altında hayatımıza entegre
olmasıyla değişiyor—peki mutluluk
ve deneyim?
Paylaşım ve iletişim, bizi biz yapan ana özellik-
lerden. İnsanlığın diğer canlı türlerinin yanından
sıyrılıp ilerlemesinin ana sebeplerinden bir tanesi
deneyim alanındaki 5N1K’sı neler, hangi markalar
bu. Tabii ki, teknolojinin gelişimi ve internetin bizi
bulundukları alanlarda sundukları deneyimler ile
birbirimize bağlamasıyla beraber paylaşım, tatmin
tüketicileri daha mutlu ediyorlar?
ve deneyim anlayışlarımız da değişmeye başladı.
Dijital dünyanın genişlemesi ve cebimize girmesi
ile birlikte yeni tanıştığımız servisler ve dijital ile Uçak veya otobüs yolculuğu yaptığını
oluşan yeni trendlere uyum sağlayan markalar
düşün. Sana yolculuk sırasında
sunulan seçeneklerden hangisini
bizim tüketimimizi ve deneyimlerimizi oldukça de-
tercih ederdin? (%)
ğiştirdi. Peki, gençleri kullanımlarıyla tatmin eden
ve hayatlarında mutluluk yaratan deneyimler neler, Her tüketim, deneyim ile doğru orantılı olarak şekillenir.
hangi markalar onları sağladıkları servislerle iyi bir Peki, gençler uzak mesafe yolculukları sırasında neye ulaş-
mak istiyorlar? Katılımcılara yönelttiğimiz bu soru karşısında,
deneyim yaratabiliyor? gelen cevaplar dijital dünyanın getirdiği sınırsız ulaşım
Yeni nesil mutluluk araştırmamızın ikinci ayağı özgürlüğünün bizler için ne kadar önemli olduğunu ortaya
olan “mutluluk ve deneyim” bölümü için Twentify çıkarıyor.
ile birlikte Bounty platformu üzerinden 14–15 Nisan İnternete bağlı bir tablet 61,32
tarihlerinde, Türkiye’nin 68 ilinden yüzde 33,07’si
kadın, yüzde 66,93’ü erkek 998 kişi ile bir araştır- İlgini çeken bir kitap 17,43
ma gerçekleştirdik ve Türkiye’deki gençlerin hayat Sevdiğin müzikleri dinleyebileceğin bir iPod 13,23
içerisinde verdikleri kararları etkileyen ve onları
mutlu eden deneyimler sunan markaları ortaya En sevdiğin derginin yeni sayısı 8,02
çıkarttık.

Yeni nesil mutlulukta

deneyimin rolü
Tarih boyunca iletişimdeki en büyük dönüşümü-
nün içine doğmuş 90’lar nesli ve milenyum gençle-
rinin markalar ve deneyimlere olan bakış açıları,
üst jenerasyonlara göre oldukça farklı. Peki,
gençler için hangi deneyimler önemli, markaların

DIGITALAGE.COM.TR • 05 • 2017 | 51
# KAPAK KONUSU
Tatilde olduğunu düşün. Gündem
ile ilgili bilgi sahibi olmak için sana
sunulan aşağıdaki seçeneklerden
hangisini seçerdin?(%)
Her ne kadar geleneksel medyanın tüketiminin azaldığını
bilsek de, durumsal olarak tüketim taleplerimiz değişkenlik
gösterebiliyor. Peki genç tüketiciler tatilde hangi haber alma
kaynaklarını tercih ediyorlar?
Haber siteleri 43,49
Gazete 23,85
Twitter 24,25
Dergi 4,21
Ekşi Sözlük 4,21
Genel sonuçların yanında, 18 yaşından küçük katılımcıların
cevaplarını incelediğimizde, haber sitelerinin yüzde 44,44,
Twitter’ın yüzde 28,89 ve gazetenin yüzde 13,33 oranla
tercih edildiğini görüyoruz. Geleneksel kanallarda hizmet
veren yayınların dijital dönüşüme ayak uydurarak kaliteli ve
etkili içerik sunması, gelecek dönemde ana tüketici kitlesi
haline gelecek olan 18 yaşının altındaki tüketiciler için ol-
HESAP DEĞİŞİKLİĞİ YÜZÜNDEN TELEFON
FATURANIN OTOMATİK ÖDEMEN ÇIKTIĞINI VE
ÖDEMENİN SON GÜNÜ OLDUĞU İLE İLGİLİ BİR
SMS ALDIĞINI DÜŞÜN. BU DURUMDA
AŞAĞIDAKİLERDEN HANGİSİNİ YAPARDIN?
TELEFONUMDAN BANKAMIN
MOBİL BANKACILIK UYGULAMASINA
GİRER, İŞLEMİMİ YAPARIM.
52 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
dukça kritik bir önem taşıyor.
Evde, iş yerinde veya okulda olduğunu
düşün. Yemek siparişi vermek için
sana sunulan aşağıdaki seçeneklerden
hangisini seçerdin? (%)
Gençlerin teknolojik servislere ve yeniliklere olan adaptas-
yonu eski jenerasyonlara göre daha hızlı gerçekleşiyor. Peki,
bu hız her kategoride aynı mı? Tüketicilere sorduğumuz ve
yemek sipariş davranışlarını anlamak istediğimiz bu soruya
gelen cevaplar aşağıdaki şekilde.
Telefonla sipariş verirdim 41,68
Mobil uygulamadan sipariş verirdim 30,26
Dışarı çıkıp yemeği kendim alırdım 17,23
Bilgisayarımla sitesinden sipariş verirdim 10,82
Genel kitleye baktığımız zaman, telefonla sipariş ve dışarı
çıkıp almak gibi geleneksel metodlar, yüzde 58,91 ile büyük
bir grubu kapsıyor. Peki, yaş dağılımlarına göre bu tercih na-
sıl değişiyor? İnternet ve mobil siparişlerin sahip olduğu en
yüksek yüzde 49,32 ile 25–26 yaş aralığında olurken, 18–24
yaş aralığında yüzde 40,94, 18 yaşından küçük olan kitlede
yüzde 28,89 olarak gözüküyor. 
Sabah trafiğin en yoğun olduğu
dönemde yetişmen gereken bir yer
olduğunu düşün. Sana sunulan
aşağıdaki seçeneklerden hangisini
seçerdin? (%)
Gençlerin ulaşım tercihleri nasıl, taksi ve özel yolculuk ala-
nında ne gibi tercihler yapıyoruz? Bu noktaya ışık tutmak
adına başlıktaki soruyu yönelttiğimiz İstanbul’da yaşayan
gençlerin cevaplarına göz atalım.

55,70 Evime yakın taksi durağını ararım

21,48 Telefonumdaki taksi uygulamasını (BiTak-
si, Taksibul vb.) açar ve taksi çağırırım
14, 09 Telefonumdaki özel araç uygulamasını
açar ve araba çağırırım
8,72 Evin önünde taksi geçmesini beklerim

Sonuçlara baktığımızda, gençlerin beklemeyi tercih etme-

den hızlı bir şekilde hizmet almak istediklerini görebiliyoruz.
Bununla beraber, yüzde 35,57’nin mobil yolculuk uygula-
malarını tercih etmesi, bu ulaşım opsiyonlarının gençlerde
güçlü bir konum oluşturduğunu gösteriyor.
Sevdiğin birine özel bir gün için hediye
alacağını düşün. Seçim yapmak için
az çok vaktin var. Hediye bakmak
ve satın almak için aşağıdakilerden
hangisini seçerdin? (%)
Özel günleri unutmak, hızlı geçen hayatlarımızda yaşadığı-
nız sorunlardan bir tanesi. Peki böyle durumlarda gençler
nasıl davranıyorlar, perakende markaları bu konuda neler
yapabilirler?
38,68 Evime yakın AVM’ye giderim
26,45 Bilgisayarımdan online alışveriş sitelerine
bakarım.
20,64 Dışarı çıkıp mağazaları gezip, hediyeyi se-
çer, sonra online’dan siparişimi veririm.
14,23 Online alışveriş uygulamalarından hediyeyi
seçer, satıldığı mağazaya gider alırım.
Gençlerin büyük bir kısmının hızlı alışverişlerde fiziksel ma-
ğazaları tercih ettiklerini görüyoruz. Eğer online alışverişte
hızlı kargolamanın hayata geçirilmesi mümkün olursa, bu
kargo seçeneğinin online tercihte büyük bir fark yaratacağı-
nı düşünebiliriz.
En sevdiğin dizinin ön gösterim
partisine davetli olduğunu düşün.
Ancak dizi ön gösterimden 2 saat
sonra aynı akşam üye olduğun online
TV platformunda yayımlanacak. Bu
durumda aşağıdakilerden hangisini
yapmayı tercih ederdin?(%)
Dijital paylaşımın hayatımızda yarattığı rahatlık, kolaylık ve
erişim etkisi, medya tüketimimize de büyük oranda yansıdı.
Peki dijitalde kolayca ulaşılabilen içeriklerin fiziksel kanal-
lardaki tüketimi konusunda nasıl tercihler yapıyorlar, bu iki
kanalı nasıl karşılaştırıyorlar?
53,91 Ön gösterime gider, diziyi izler ve eve dö-
nerdim.
23,25 Ön gösterime gider, diziyi izler sonra gelip
evde tekrar izlerim
22,85 Ön gösterimi boş verip, gider evimin konfo-
runda kanepemde diziyi izlerim.
Daha önce hiç gitmediğin bir yere
seyahat edeceğini düşün. Gideceğin
yer ile ilgili bilgi almak için öncelikle
aşağıdaki kaynaklardan hangisine
başvururdun?(%)
Karar mekanizmamız her farklı senaryoda değişikliğe uğru-
yor. Bunun sebeplerinden en büyüğü, dijitalin hayatımıza
soktuğu deneyim paylaşım ortamları. Genç tüketiciler, tatil
ile ilgili kararlar verirken, bilgi kaynaklarından hangilerini
tercih ediyorlar?
52,91 Gezi blog’ları ya da tatil sitelerinin blog’la-
rına bakarım

DIGITALAGE.COM.TR • 05 • 2017 | 53
# KAPAK KONUSU

11,82 Sosyal ağlar üzerinden arkadaşlarıma da- YILBAŞI İÇİN KISITLI BÜTÇENLE TÜM AİLENE
nışırım ya da anket yaparım HEDİYE BAKTIĞINI DÜŞÜN. HERKESE HEDİYE
ALABİLMEK İÇİN İNDİRİMLERİ ÜRÜN
17,03 Sözlük ya da forumlara (Ekşisözlük vb.) YAKALAMA ADINA AŞAĞIDAKİLERDEN
bakarım HANGİSİNİ YAPARDIN?
10,42 Daha önce aynı destinasyona seyahat eden
arkadaşlarımı ararım
7,82 Güvendiğim bir seyahat acentasını ararım

İlk defa gittiğin bir restoranda

menüden sana ismi ve içeriği çok
ilginç gelen bir yemek sipariş verdiğini ONLINE’DA TÜM E-TİCARET
düşün. Yemek masaya geldiğinde ilk SİTELERİNE GİRER ÇIKAR,
olarak aşağıdakilerden hangisini KAMPANYALARI ARAŞTIRIM.
yapardın? (%)
Paylaşım, hayatımızda bir davranış olmakla birlikte, bir alış-
kanlık haline gelmiş durumda. İnsanların sosyal paylaşım 64,33 Telefonumu bir kenara bırakır, yemeğin
davranışlarını değiştiren sosyal medya uygulamalarının keyfini çıkarırım
hayatımıza girmesiyle, bu çağın içine doğan yeni jeneras- 19,24 İlk iş yemeğin fotoğrafını çeker, Instag-
yonun davranışları eski jenerasyonlara göre daha büyük
ram’da paylaşırım
değişikliğe uğradı. Peki, gençler yemeğe gittiklerinde bu
paylaşım davranışına nasıl bakıyorlar? 16,43 Hemen Snapchat’imi açar, yemekle ilgili bir
snap paylaşırım

Hesap değişikliği yüzünden telefon

faturanın otomatik ödemeden çıktığını
ve ödemenin son günü olduğu ile
ilgili bir SMS aldığını düşün. Bu
durumda aşağıdakilerden hangisini
yapardın?(%)
Dijital ödeme uygulamaları üzerinden artık bankada ger-
çekleştirebileceğimiz bir çok işlemi gerçekleştirebiliyoruz.
Bununla birlikte, bankaların hemen hemen hepsinin mobil
ve internet çözümlerinde iyi deneyimler sunmaya çalışma-
larını ve tüketicilerini bu alana yönlendirmeye çalışmaları,
tüketicilerin bu alanda ana davranışlarını değiştirmekte
oldukça etkili. Peki, gençler ödemelerinde ne tür tercihler
gerçekleştiriyorlar?

60,92 Telefonumdan bankamın mobil bankacılık

uygulamasına girer, işlemimi yaparım
25,85 En yakınımdaki bankaya gider, faturamı
tekrar otomatik ödemeye aldırırım
13,23 Akşam eve gittiğimde PC başında internet
bankacılığı üzerinden fatura işimi hallederim.

54 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
Pazar sabahı mutfağa keyifle omlet
yapmak için girdiğini ancak evde
yumurta kalmadığını düşün. Bu
durumda aşağıdakilerden hangisini
yapardın?(%)
Teknoloji ve getirdiği mobilite, hayatımızda hız ve rahatlık
gereken noktalarda, tüketim açısından bize büyük avantaj-
lar sağlıyor. Peki gençler acil ortaya çıkan market alışverişle-
rinde nasıl tercihler yapıyorlar?
58,52 Hemen giyinir, bir koşu markete gider alır
gelirim
23,45 Evdeki diğer eksiklere bakar, köşedeki bak-
kalı arar sipariş veririm  Hayatta karşılaştığımız durumlardan biri de, kendimize aynı
11,62 Komşumun kapısını çalar, iki yumurta ister
biraz da sağdan soldan laflarım
6,41 Sık kullandığım market uygulamasını açar,
hızlıca online olarak siparişimi verirdim
Gençlerin büyük bir kısmı, acil alışverişlerini hâlâ geleneksel
olarak gerçekleştiriyor.  Ancak, mobil market alışverişinin
geçtiğimiz 2 yılda ivme kazandığını düşündüğümüzde, acil
ihtiyaçları için dijitale kayan yüzde 6,41, ivme kazanan bu
alanın kendisinin ilk olarak ulaştığı niş pazara iyi penetre
edebildiğini gösteriyor. Coğrafî yayılımın artması ve yeni
oyuncuların girmesiyle, bu oranın artacağını öngörebiliriz.
Yılbaşı için kısıtlı bütçenle tüm ailene
hediye baktığını düşün. Herkese
hediye alabilmek için indirimleri
ürün yakalama adına aşağıdakilerden
hangisini yapardın? (%)
Özel günler, perakende için oldukça önemli. Özel günlerde
alınan hediyeler, özellikle yılbaşı döneminde, perakende
sektörü için oldukça büyük bir satış potansiyelini içinde
bulunduruyor. Peki, gençler hediye alırken indirimleri yaka-
lamak adına hangi aksiyonları gerçekleştiriyor, buradaki yol
haritaları nasıl oluyor?
39,08 Online’da tüm e-ticaret sitelerine girer
çıkar, kampanyaları araştırım
32,67 Mağaza mağaza gezer, indirimli ürünleri
kovalarım.
20,64 Akıllı telefonumdaki alışveriş/sadakat
(Hopi, Zubizu vb.) uygulamalarına göz atarım.
7,62 Hediye aramakla uğraşmam, bir mobil hedi-
ye uygulamasına girer, herkese ilgi alanına göre
mobilden hediye gönderirim.
Sonuçlara baktığımız zaman, fizikselde satış yapan markala-
rın, kampanyalarını dışarıdan duyurmalarının ve farklı plat-
formlarda yer almalarının ne kadar önemli olduğunu göre-
biliyoruz. Bu yüzden, farklı kanallarda pazarlama yapmak
ve fırsatları duyurmak, markaların özel günlerdeki satışlarını
artırmaları için bir farklılaşma noktası.
Doğum gününde iki arkadaşından
aynı hediye geldiğini düşün. Gelen
hediyelerden birini ne yapardın?(%)
hediyeden iki tane gelmesi ve bununla ne yapacağımızı
bilmememiz. Peki, tüketiciler böyle bir olayla karşılaştıkların-
da neler yapıyor?
48,50 Ben de başka bir arkadaşıma ya da ailem-
den birine hediye ederim
32, 06 Gider mağazaya iade ederim
19,44 Sık kullandığım ikinci el sitesinde satışa
çıkarırım.
Özel bir yemek organizasyonu için
restoran baktığını düşün. Mekân
seçimi için aşağıdaki yollardan
hangisini izlerdin?(%)
Yeni jenerasyon tüketicilerin alışveriş ve seçim kriterleri eski
jenerasyonlara göre oldukça değişken. Her ne kadar tüketici
tercih ana kriterleri tüketicilerin tamamında aynı olsa da,
iletişimin kolaylaştığı ve tüm insanlığın birbirine bağlı oldu-
ğu çağın içine doğan kişiler, satın alma ve tercih sırasında
diğer kişilerin fikirlerine daha çok değer veriyorlar. Bu alanda
tüketicilerin mekan seçimi için nasıl bir yol izlediğini sordu-
ğumuzda, aldığımız cevaplar aşağıdaki şekilde.
33,47 Sosyal medyadan yakın birkaç arkadaşıma
sorarım.
32,26 Mekân uygulamalarından araştırmamı
yaparım (Zomato, Foursquare vb.)
22,04 Google’dan araştırma yaparım
12,22 Ekşisözlük, yemek blog’ları vb. üzerinden
araştırırım
DIGITALAGE.COM.TR • 05 • 2017 | 55
# KAPAK KONUSU

N E SI L
YENI NEYIMLERI
U K D E
MUT LUL En mutlu eden dijital bankacılık uygulaması

İşCep %22,44
Dijital platformlarda Garanti Cep Şube %18,24
gençleri mutlu eden Ziraat Mobil %14,83
markalar Yapı Kredi Mobil %14,03
Akbank Direkt %10,62
Deneyimler, markaların dokunduğu ve tüketicilerle
etkileşime geçtikleri noktalarda yaşattıkları tatmin En mutlu eden mobil ulaşım uygulaması
ve hisleri yansıtıyor. Dolayısıyla, tüketicileri mutlu
eden markalar, araştırma ile ışık tuttuğumuz deneyim
noktalarında tüketicilere tatmin edici ve dolayısıyla
BiTaksi %58,39
yaşadıkları etkileşimlerle mutluluk yaratıyorlar. Peki, Uber %22,82
bu alanlardaki en başarılı markalar kimler?
Olev %3,36
En mutlu eden akıllı telefon markası
Careem %2,01
Apple %41,8 En mutlu eden dijital TV platformu
Samsung %31,46
Puhu TV %30,26
LG %8,02
Digiturk Play %27,25
Sony %4,81
Netflix %20,04
Lenovo %4,61
Blu Tv %7,21
En mutlu eden online alışveriş sitesi
Dsmart Go %7,01
Hepsiburada %41,28 En mutlu eden online yemek siparişi sitesi
N11 %23,85
Yemeksepeti %90,18
Markafoni %7,62
Adreseyemek.com %4,01
Aliexpress %3,41
En mutlu eden ikinci el alışveriş sitesi
Mealbox %3,21
En mutlu eden haber sitesi
Sahibinden %33,07
LetGO %32,26 Hürriyet %23,45
Gittigidiyor %27,45 Haberturk %22,85
Gardrops %4,61 NTV %10,62

56 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
 insanlığı değiştiren bu firmalarda çalışarak bu
Milliyet %10,22 değişime katkıda bulunmak başka bir hayal. Peki,
Ensonhaber %7,62 araştırmaya göre gençlerin çalışmaktan en çok
mutluluk duyacaklarını düşündüğü markalar han-
En mutlu eden mobil Fast Food uygulaması gileri? (Rakamlar yüzde olarak verilmiştir)

Burger King %39,88 48,70 ile Google

16,63 ile Facebook
Domino’s Pizza %19,04
14,43 ile Microsoft
McDonald’s %11,82
7,82 ile Snap
En mutlu eden market alışverişi uygulaması 7,21 ile Tesla

Migros Sanal Market %29,86 Gençleri çalışma ortamında

Getir %14,23 neler mutlu ediyor?
CarrefourSA %12,63 Gençlerin çalışma ortamında motive olması,
En mutlu eden mobil cüzdan uygulaması çalışma verimliliğine ve mutluluğuna doğrudan
etki ediyor. Peki, çalışma hayatına yeni katılmış
Yapı Kredi Cüzdan %20,24 / katılacak jenerasyonun çalışma ortamından
beklentileri neler, firmalar gençleri nasıl motive
BKM Express %15,03 edebilirler? (Rakamlar yüzde olarak verilmiştir)

58,12 Uzaktan çalışabilme

Maximum mobil %8,42
56,91 Tablet, PC vs verilmesi
En mutlu eden sosyal medya platformu
58,72 Akıllı telefon ve hat verilmesi

Instagram %58,32 29,86 Çalışırken tüm sosyal ağlara erişime izin

Facebook %20,04
Twitter %10,22
Çalışmanın en mutlu
edeceği düşünülen
markalar
Her ne kadar tüketebildiğimiz markaların bize
ulaşması ve iyi deneyim yaşatması bizim tüketici-
mizde bir tatmin yaratsa da, o markalara dokun-
mak gençlerin hayal ettiği şeyler arasında. Her
ne kadar bu durumu belli geri bildirim araçları
ve platformlar ile gerçekleştirsek dedünyayı ve
verilmesi
28,26 Bilgisayarına ve dolayısıyla tüm işlerine
mekân bağımsız erişebilme olanağı
22,85 Oyun vb gibi dijital odaklı sosyalleşme
olanaklarının olması
18,04 Dijitalde trend konularda eğitimler
verilmesi
16,83 Şirket içinde iletişimi sağlayan bir
kurumsal mesajlaşma uygulamasının olması

DIGITALAGE.COM.TR • 05 • 2017 | 57
 EĞİTİM
Girişiminizi markaya
dönüştürmek için doğru adres:
Marka Okulu
Bilgi Üniversitesi ve MediaCat işbirliği ile 2014 yılında hayata geçen Marka Okulu, bir yandan
akademik bilgiyi sektörel tecrübeyle buluşturmaya devam ederken diğer yandan yeni iş
fikirlerinin markalaşma yolculuğuna önemli katkılarda bulunuyor. Marka Okulu’nda özellikle
KOSGEB sertifikalı girişimcilik dersinde kazandıkları bilgi ve deneyimle iş fikirlerini hızla
markaya dönüştüren 6 başarılı gençten girişim hikayelerini paylaşmalarını istedik
Esra Köymen Irmak
ionera
design
ionera design hayata dair
şımarık tutumum sonucunda
dünyaya geldi. Gün boyunca
gördüğüm çirkinliklere bir
tepki olarak çizdiğim illüstras-
yonlarla öncelikle kendim için
günlük hayatta kullandığım
objeleri dönüştürdüm. Bu kimi
zaman bir defter, kimi zaman
bir tişört oluyordu. Ardın-
dan, çalıştığım reklam ajansı
müşterilerinin özgün bir yılbaşı
hediyesi arayışına girmesiyle
ionera design için ilk siparişimi
almış oldum. Sonrasında yakın
çevremden siparişler gelmeye
başladı. Hal böyle olunca
ionera design’ın bir hobi değil,
marka olabilmesini istiyordum.
Bu bağlamda pazarlama ileti-
şimi eğitiminin bana anahtar
58 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
olabileceğini düşünerek İstan-
bul Bilgi Üniversitesi’nde yük-
sek lisansa başladım. Marka
Okulu bu anlamda çok doğru
bir adresti. Teorik eğitimin yanı
sıra pratiği de önemseyen
bir disiplinin ionera design’a
katkısı çok oldu. Bugün ionera
design olarak, “tasarlanmışsa
değerlidir” mottosuyla günlük
hayatın vazgeçilmez objelerini,
çizime dayalı özgün illüstras-
yonlarımla özelleştiriyorum.
Hayata dair küçük ayrıntı-
lardan etkilenerek çizdiğim
illüstrasyonlarımı yine hayatın
içinde, vazgeçilmezimiz olan
objelere dönüştürüyorum.
Sınırlı sayıda ürettiriyorum ve
kişiye özel olarak paketliyorum.
İlyas M. Özyıldırım
Fıstıkzade
15 sene ilaç sektöründe aynı
firmada, farklı bölgelerde, fark-
lı görevlerde çalıştıktan sonra ağımızla şu anda 5 İstanbul’da
2015 yılının Mayıs ayında istifa toplam 15 şubeye ulaştık.
ederek farklı bir hayata adım
atma kararı aldım. Bu süreçte
franchise modellerini incele-
yerek gıda ile ilgili bir model
arayışına girdim. Bu araştır-
malar sırasında memleketi-
miz saydığımız ve kültürüne
ciddi bir bağlılık ve hayranlık
duyduğumuz Gaziantep yine
kaderimizi belirleyen güzel bir
kapı açtı ve Fıstıkzade marka-
sı ile tanıştık.
2013 yılında kurulan, genç
Merve Sönmez
ve dinamik bir marka olan
ve arkasında çok önemli bir
Eggstra
hikâye olan Fıstıkzade markası
Eggstra’yı “Hep aklımın
ile Gaziantep kültürüne olan
köşesinde bekleyen bir fikirdi”
düşkünlüğümüz ve bağlarımız
diye anlatamam. Aksine,
sayesinde kaynaşmamız ve
yumurta çocukluğumdan beri
anlaşmamız çok sürmedi. Ara-
klasik biçimleriyle ne yapsam
dığım model; arkasında iddia
sevemediğim bir besindi ve
ve hikâye olan, aynı zamanda
olması gereken çeşitlilikte
gelişimine bizim de katkı
sunulmuyordu. Ticarî açıdan
sağlayabileceğimiz, beraber
ise her öğün tüketilebilecek
büyüyebileceğimiz bir marka
bir ürün olmasına rağmen yan
olan bir modeldi ve aradığımı
ürün olarak kullanılıyor, tek ba-
bulmuştum. Sadece franchise
şına bir pazarlama ekseninde
anlaşması yapmakla kalma-
değerlendirilmiyordu. Bu iyi bir
dık aynı zamanda Master
iş fikri olabilirdi. Kafamda bu
Franchise sözleşmesi yaparak
fikirler dolanırken tercüman-
markayı İstanbul’a taşımak ve
lıktan kreatif ajanslara uzanan
büyütmek üzere yola çıktık.
2015 yılının Aralık ayında İstan-
kariyerimde bir yandan da Bil-
gi Üniversitesi Marka Okulu’na
bul’da ilk mağazayı açtığımız
devam ediyordum. Burada
günden beri hızla büyüyen
edindiğim donanımla tüketime
olan bakış açım da değişti.
Bir çarkın sağlam bir dişlisi
olma fikri, ”Gerçekten daha
iyi bir önerin varsa, neden
duruyorsun,’ şeklinde evirildi.
Şanslıyım ki bu süreçte, bölüm
koordinatörümüz Gresi Sanje
ile tanıştım. Girişimcilik dersi
için hazırladığım proje, dönem
sonunda gerçek bir iş kurgu-
suna dönüşmeye başlamıştı
bile. Eggstra olarak bugün,
tüm tutumları bir kenara
bırakıp, davranış ve ihtiyaca
odaklanarak, yeni bir iş modeli
yaratıyoruz.
Oğuzhan Altuntaş
Velespitbike
Çocukluk yıllarımdan beri
yeni bir şeyler tasarlama ve
üretmeye büyük isteğim oldu.
Çocukluğum bana alınan
oyuncakları parçalayıp yeni
oyuncaklar yapmaya çalışarak
geçti.
Ortaokul yıllarımda evden
kaçarak gittiğim bisiklet tamir-
cisinde bisiklete dâhil her şeyi
öğrendim. Bisikletin insanoğ-
lunun icat ettiği en mükem-
mel mekanik araç olduğu
düşüncesindeyim. “Her insan
tasarımcıdır” görüşüyle evimin
balkonunda eskinin estetiği ile
hayal gücünü birleştiren kişiye
özel klasik bisiklet atölyesi
Velespitbike’ı kurdum.
Evimin balkonunda tasar-
ladığım bisikletleri sadece
Instagram kanalını kullanarak
Türkiye’nin dört bir tarafından
gelen talepler doğrultusunda
insanlarla buluşturuyorum.
Bu işte beni en çok mutlu
eden şey iyi işler yapmış-
lığın verdiği huzurla uyu-
mak. İnsanların hayallerini
gerçekleştirmek gerçekten
tarif edilemez bir duygu. Ve-
lespitbike ile kendi hayalleri
gerçekleştirmek istediğim
bu noktada Marka Okulu
ile tanıştım. Şunu gördüm
ki, benim hayallerim Marka
Okulu’dan aldığım eğitim ve
edindiğim deneyim sayesinde
gerçekleşecek. Yakın zaman
içinde yatırım teklifi aldım ve
yeni teklifler almaya devam
ediyorum. Amacım en doğru
yatırımı alarak Velespitbike
klasik bisiklet konseptini hem
bike cafe hem de seri üretim
formuna getirmek ve Ve-
lespitbike’ı global bir marka
haline getirmek.
Rana Kent
Butterplatz
Butterplatz, annem Eva
Kent’in yarattığı nefis reçel
kombinasyonları üzerine kur-
duğumuz bir marka. Büyüka-
da bahçelerinden topladığımız
meyve ve sebzeleri değişik
baharatlar ve çiçeklerle kom-
binleyip yaptığımız reçeller
yakın çevremiz tarafından her
zaman çok sevildi ve bu konu-
da ciddi bir şey yapmamız ge-
rektiğiyle ilgili teşvikler almaya
başladık. Bu konuda bana
cesaret veren ve bizi harekete
geçiren, Bilgi Üniversitesi
Marka Okulu’nda Gresi Sanje
tarafından verilen Girişimcilik
dersini almaya başlamam
oldu. Derste öğrendiklerim
sayesinde markamıza bir yol
çizebildik. Küçük ama emin
adımlarla markamızı oluştur-
maya başladık. Yaklaşık bir
senedir aktif olarak yürüttüğü-
müz reçel markamız Butterp-
latz, gün geçtikçe daha güzel
yerlere geliyor ve hayallerimiz
büyüyor. Markamızla henüz
tanışmadıysanız; karabaş
lavantalı kayısı veya şam-
panyalı portakal reçellerimizi
kahvaltıda, acı biberli kavun ve
soğan reçellerimizi ise akşam
yemeğinde denemenizi
tavsiye ederiz.
Yiğithan Erkut
mutfakinsanlari.com
Sabancı Üniversitesi
Ekonomi Bölümünden mezun
olduktan sonra bankacı-
lık sektöründe kariyerime
başladım. 2,5 yıl pazarlama
tecrübesi edindikten sonra
üniversite arkadaşım Ayberk
Şendur ile “Mutfakinsan-
lari.com” internet sitesini
kurdum. Ülkemiz gastronomi
konusunda ciddi bir birikime
sahip. Ancak sahip olduğu-
muz bu değerleri gerek yurt
içinde gerekse yurt dışında
tanıtma ve gelecek nesillere
aktarma konusunda yeterli
faaliyetlerde bulunulmuyor.
Her bir yöremizin farklı kültür
hazinelerine sahip olmasına
rağmen bilgi paylaşılma-
dığı ve aktarılmadığı için
yavaş yavaş yok oluyor ve
yerini hamburger ya da
pizza gibi reçetelere bıra-
kıyor. Biz bu sorundan yola
çıkarak insanların bilgi ve
tecrübelerini hızlı bir şekilde
paylaşabilecekleri, sektör
profesyonelleri ile iletişime
geçebilecekleri ve gastrono-
mi üzerine konuşabilecekleri
bir platform kurduk. Henüz
8 aylık bir internet sitesi
olmamıza rağmen 200’den
fazla videolu, 400’den fazla
yazılı içerik yayınladık ve
günlük ortalama bin ziyaretçi
trafiğine ulaştık. Kendimize
özgü bir tarz ile hazırlamış
olduğumuz videolu içerikler
sayesinde 900’den fazla üye-
ye ulaştık ve her geçen gün
organik büyümemize devam
ediyoruz.
DIGITALAGE.COM.TR • 05 • 2017 | 59
 GÜNCEL

OKUMAYA VAKİT
BULAMAYANLARA;
KİTAP DİNLEMEK İÇİN 7 NEDEN
Bir ara medyanın da çok fazla şişirdiği e-kitap hikâyesi medya araçları içinde hiç de
beklenilen arzu edilen yere ulaşmadı. Kitap okumaya vakit bulamayanlar için yeni çözüm Okuyamayan
kitapları dinlemek. Son dönemde kitap, dergi ve diğer birçok yayınla ilgili içerikleri içeren dinlesin
sesli kitap uygulamalarına ilgide ciddi bir artış olduğunu gözlemliyoruz Peki, Türkiye’de durum
nasıl? Ülkemizde kitap
Dijitalleşme ile anlık tüketme konusunda ülkelerin kalkınma adına okuma alışkanlığının az
birlikte içerik evrimleşen dijital çağın koşar adım aldıkları yolu olduğu konusunda genel
tüketim alışkan- bireyleri haliyle gazeteye gözler önüne seriyor. GfK bir kabul var. Geçtiğimiz
lıkları da hızla değişen kese kâğıdı, dergiye süs tarafından bu yıl içinde 15 yıl Libronet tarafından
günümüz insanlarının eşyası muamelesi yaptığı yaşın üstünde 22 bin kişi yapılan bir aştırmaya göre
çoğu ya okumaya vakit gibi kitaplara da çoğun- ile yapılan araştırmaya katılımcıların yüzde 32’si
bulamıyor ya da gerek lukla doğum günü hediye- göre Çin’lilerin yüzde 36’sı hiç kitap okumuyor. Daha
duymuyor. Haberi Twitter si yaftasını yapıştırıyor. Bu hemen hemen her gün ki- yakın tarihli bir TÜİK araş-
başta olmak üzere sosyal tablo gelişmemiş ülkeler- taba zaman ayırdıklarını tırmasına göre ise günde
ağlar üzerinden tüketen, de kendine net bir şekilde söylüyorlar. Aynı araş- 6 saat televizyon izleyen, 3
eğlenceli içeriğe video tam da bu betimlemelerle tırmada her gün kitap saat internete giren Türki-
yayınlar üzerinden erişen yer bulurken dünyada okuma kategorisinde Çin’i ye, kitap okumaya sadece
ve giderek beyni de kon- özellikle de uzak doğu- İspanya ve İngiltere takip 1 dakika ayırıyor. Dijitalleş-
santrasyonu de her içeriği daki okuma alışkanlıkları ediyor. me ile okumaya az da olan

60 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
 Okumak öğrenmenin en iyi alternatiflerden biri.  Fakat okumayı bir de dinleme ile
desteklediğinizde çok daha iyi sonuçlar elde etmeniz mümkün. Sesli kitaplar önceki
bilgilerinizi kalıcı hale getirmek için harika bir yöntem. Daha önce okuduğunuz bir kitabı
sesli olarak da dinlersiniz bilgilerinizi güçlendireceğinizden şüpheniz olmasın

ilgisini kaybetmek üzere
olan Türk insanı pekala
yine dijital çağın nimetleri
sayesinde kitapları haya-
tına dâhil edebilir. Nasıl
mı? Çoğunuzun ilk tahmini
olan e-kitapla değil, bun-
dan emin olabilirsiniz. Bir
ara medyanın da çok fazla
şişirdiği e-kitap hikâyesi
medya araçları içinde hiç
de beklenilen arzu edilen
yere ulaşmadı. Kitap oku-
maya vakit bulamayanlar
için yeni çözüm kitapları
dinlemek. Kitap okumaya
vaktim yok ama dinleme
işine bir şans vermek
istiyorum diyenlerdensiniz
kitap dinlemek için yedi iyi
nedeni bir araya getirdik
Dinlemeyi
okumaya tercih
etmek
Bazı insanlar için
dinleyerek öğrenmek
okumaya göre daha kolay.
Siz de okumayı çok tercih
etmeyenlerdenseniz sesli
kitap tam size göre.
Kalıcı bilgiler
edinmek
Okumanın dinlemekten
daha faydalı olduğuna
dair bir kanıt yok. Tabii ki,
okumak öğrenmenin en iyi
alternatiflerden biri.  Fakat
okumayı bir de dinleme
ile desteklediğinizde çok
daha iyi sonuçlar elde
etmeniz mümkün. Sesli
kitaplar önceki bilgilerinizi
kalıcı hale getirmek için
harika bir yöntem. Daha
önce okuduğunuz bir
kitabı sesli olarak da
dinlersiniz bilgilerinizi
güçlendireceğinizden
şüpheniz olmasın.
Hızlı öğrenme
Dinleyerek öğrenmenin
bir diğer avantajı öğrenme
hızını kendinize göre
ayarlayabiliyor olmak. Eğer
hızlı öğrenebiliyor iseniz
bu sayede kısa sürede çok
daha fazla bilgi alabilmeniz
mümkün.
Zamandan
tasarruf
Aynı anda birden fazla
iş yapmak çok tavsiye
edilmese de bazen bu
yöntem faydalı ve verimli
olabilir. Sesli kitaplar
bunun için oldukça
iyi. Temizlik yaparken,
koşarken ya da zihinsel
olarak fazla odaklanma
gerektirmeyen başka bir
işle meşgulken sesli kitap
dinleyebilirsiniz. Özellikle
trafikte beklediğiniz
zamanlarda sesli kitap
dinlemek çok fazla şey
öğrenmenize yardımcı
olacaktır.
Motive edici
Tıpkı iyi bir müzik
dinlemek gibi sesli kitaplar
da motivasyonunu
artırabilir. Güzel sözler ya
da motive edici metinleri
okumak iyi bir yöntem
fakat bunu sesli olarak
dinlemek çok daha iyi
olacaktır. Üstelik aynı
anda yeni bir şeyler de
öğreneceksiniz.
Verimli
Bazı kitapları sesli olarak
dinlemek okumaktan
daha iyi bile olabiliyor.
Bu özellikle bazı konsept
kitaplar ve biyografiler
için böyle. Malûm, bu tarz
kitaplarda amaç çok fazla
detaylara takılmadan ana
düşünceyi anlamak. O
kişinin günlük ne yiyip
içtiğinden ziyade hayatını
etkileyen temel olaylar
ilginizi çekecektir.
Erişimi kolay
Sesli kitaplara erişim
gerçekten çok kolay.
Sesli kitapları akıllı
telefonunuzdan, iPod
ya da bilgisayarınızdan
dışarıda ya da arabada
dinleyebilirsiniz.

Cebinize sığacak sesli kütüphaneler

Kitap dinlemek için alternatif platformların
sayısı her geçen gün artıyor. Bunlar arasında
birkaçına yakından bakalım. Bir Amazon
şirketi olan Audible’nin sesli kitap uygulama-
sı en çok satanlardan klasiklere 180 binden
fazla sesli kitaba ev sahipliği yapıyor. Tek
yapmanız gereken WiFi üzerinden kitapları
dinlemek istediğiniz cihaza aktarmak. Uygu-
lamaya App Store ve Google Play üzerinden
ücretsiz erişebiliyorsunuz. Türkçe uygulama
alternatiflerini araştırınca karşımıza 2 başarılı
platform geliyor. İlki Seslenen Kitap. Ücret-
siz olan uygulamaya giriş yaptıktan sonra
karşınıza onlarca ücretli ve ücretsiz kitap
seçeneği geliyor. Bununla birlikte sektörel
dergilerin de yavaş yavaş bu uygulamada
yerini almaya başladığını söylemeliyiz. Şans
verebileceğinizi düşündüğümüz diğer uy-
gulama Sesli Kitap. Bu uygulamada ücret ya
da indirme gibi bazı okuyuculara geri adım
attıracak bariyerler yok. Şimdilik sınırlı sayıda
bir seçenek sunan platform üzerinden bir
kitap okumak istediğinizde, kitabın yüklü
olduğu YouTube sayfasına yönlendiriliyor-
sunuz. Dolayısıyla kitabı dinlemek istedi-
ğinizde WiFi’a bağlı olduğunuzdan emin
olmanızda fayda var.

DIGITALAGE.COM.TR • 05 • 2017 | 61
 GÜNCEL

Verilerle
İstanbul’da toplu taşıma
nasıl yönetiliyor?
İstanbul sahip olduğu nüfus dolayısıyla toplu ulaşım
başta olmak üzere birçok sorunla mücadele ediyor.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne şehirde verileri
kullanarak toplu taşımayı nasıl yönettiklerini sorduk
H. Kerem Fındık
İstanbul
toplu taşıma
trafiğini
yönetirken
topladığınız
verileri nasıl
kullanıyorsunuz?
İstanbul’da kent içi toplu ta-
şımanın en etkin ve verimli
olarak hizmet verebilmesi
için, anlık olarak tüm toplu
ulaşım modları hareketlilik
bilgileri gerçek-zamanlı
olarak, konum bilgileri ile
birlikte toplanıyor. Bu veri-
ler, toplu taşıma araçlarının
hat/sefer bilgilerinin düzen-
lenmesinde, mevsimsel ola-
rak hareketlilik değişimleri
göz önünde bulundurula-
rak gerekli güncellemelerin
yapılmasında, duraklardaki
bekleme sürelerini optimi-
ze edecek şekilde seferlerin
düzenlenmesinde kullanı-
lıyor.
Bu verileri sefer
aralıklarını
belirlerken nasıl
kullanıyorsunuz?
Örnek vererek
anlatabilir misiniz?
Sefer aralıkları, toplu ula-
şımda kullanılacak aktivite,
toplu ulaşımın türü, bu
türde kullanılacak araç
kapasitesi ve kullanıcıla-
rının konfor beklentileri
ile orantılı olarak şekilleni-
yor. Örneğin herhangi bir
bölgeden bir eğitim tesisine
düzenlenecek hat için,
okul giriş-çıkış saatlerinde
seferlerin sık, gün içinde
Maç günü TT Arena’ya giden otobüs sayısı
Seyrantepe ile Sanayi metro istasyonu arasındaki mesafe (km)
Solo otobüs ticari hız (km/saat)
ise seyrek olarak düzenlen-
mesi gerekiyor.
Aşağıdaki tabloda, Aslan-
tepe Galatasaray Futbol
Stadyumuna gelecek taraf-
tarlar için M2 Yenikapı-Ha-
cıosman metro hattının
Seyrantepe İstasyonunun
bakım, arıza gibi haller
nedeniyle kapalı olduğu du-
rumlarda kullanılmak üze-
re gerekli otobüs sayısını
görebilirsiniz. Hesaplama
için gereken verileri hizmet
verilecek mesafe, süre, yol-
cu sayısı, kullanılacak araç
tipine ait ticari hız, yolcu
kapasitesi oluşturuyor. Söz
konusu veriler yardımıyla
-gecikmeler dâhil- hesapla-
nacak sefer süresi ve sefer
sayısına göre gereken araç
sayısı belirleniyor.
Elinizdeki
veriye bakarak
İstanbulluların en
1,5
30
çok hangi toplu
taşıma araçlarını
kullandığını
açıklayabilir
misiniz?
İstanbul bütününde günlük
hareketlilik 30 milyona
ulaştı. Bu yolculukların
yaklaşık yarısı yaya olarak
gerçekleştiriliyor. Araç ile
gerçekleştirilen yolculuk-
ların yarısından fazlası ise
toplu ulaşım aracı ile sağla-
nıyor. Toplu taşıma türleri
açısından baktığımızda
karayolu ile toplu taşımacı-
lık yıllar itibariyle oransal
olarak hızla azalmakla
birlikte yüzde 72,4 ile hâlâ
en büyük paya sahip.
İstanbulkart kullanımı sa-
yesinde ücret entegrasyo-
nu sağlanan raylı sistemler,
denizyolları ve otobüslerde
en çok hangi toplu ulaşım
türlerinin kullanıldığı
tespit edilebiliyor. Toplu
ulaşım yolculuklarının
yaklaşık yüzde 17,5’i raylı
sistemler (metro, tramvay,
Marmaray) ile karşılanıyor.
İETT’ye ait otobüs ve met-
robüs yolculukları yüzde
12,3, halk otobüsleri yüzde
11, İstanbul Otobüs tara-
fından işletilen otobüsler

90
Elektronik Denetleme Sistemi
(EDS) ile İstanbul’da trafik
ihlalleri yüzde 90 azaldı
Tahmini (4 dk tahmini gecikme ile) sefer süresi (dk) 10 ise yüzde 6 oranında paya
Tahmini maç öncesi sefer yapılabilecek süre (dk) 180 sahip. Henüz İstanbulkart
Tek yön (maça gidiş veya dönüş) otobüs başı tahmini sefer sayısı 18 entegrasyonu bulunmayan
Seyrantepe durağından bir günde yapılan en yüksek geçiş sayısı 33.000
minibüs, taksi ve taksi dol-
Bir solo otobüsle tek seferde taşınabilecek yolcu 70
muşların toplu ulaşımdaki
Solo otobüslerle taşıma yapılması durumunda gereken sefer 472
payı yaklaşık yüzde 25.
Tek yönde gereken tahmini solo otobüs sayısı 27

62 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
Topladığınız
verilerle yeni hat
açılış-kapanış kararı
veriyor musunuz?
Veriyorsanız,
örnekle açıklayabilir
misiniz?
Toplanılan verilerle bir
bölgeden diğerine günlük
yolculuk talebi belirle-
nip mevcut toplu ulaşım
sistemlerinin bu bölgedeki
ulaşım ihtiyacını giderip
gidermediği hesap edi-
liyor. Eğer veriler, bahsi
geçen bölgede yeni bir hat
oluşumunu gerekli kılıyor-
sa teknik değerlendirme
raporunda hattın güzergâ-
hı, araç tipi, çalışma saati
ve sefer sayısı belirleniyor
ve hazırlanan bu teknik de-
ğerlendirme raporu karar
alınmak üzere Ulaşım Ko-
ordinasyon Merkezi (UKO-
ME) gündemine sunulu-
yor. Burada örnek olarak
2017/2-5.A sayılı UKOME
kararıyla Beşiktaş bölge-
sini, Ortaköy, Nispetiye ve
Etiler bölgelerine bağlayan
Taksi Dolmuş hattının
açılmasını verebiliriz.
İstanbul toplu
taşıma trafiğini
idare ederken mobil
uygulamalardan nasıl
faydalanıyorsunuz?
Bu uygulamalardan
elde ettiğiniz verilerin
işinize katkıları neler?
İBB Trafik, İBB Toplu
12
İstanbul’daki toplu taşımada
metrobüsün payı yüzde 12
Ulaşım gibi uygulamalar ile
hem kentin trafik yoğunlu-
ğuna ilişkin gerçek zamanlı
veriler elde ediliyor hem
de nereden nereye ve nasıl
ulaşılabileceğine dair toplu
ulaşım yönlendirmeleri
yapılıyor. Bu çalışmalar ger-
çek zamanlı O-D matrisler
(başlangıç ve bitiş odaklı
erişimler) için bir veri seti
olarak da kullanılabiliyor.
Örneğin bir bölgede yer
alan konser etkinliği dola-
yısıyla yoğunlaşan yollar
ve bu yoğunluğu azaltmak
için artırılacak toplu ulaşım
araç ve sefer sayıları mobil
uygulamalar üzerinden
belirlenebiliyor.
Sosyal medyadan
elde ettiğiniz
verileri toplu
taşıma trafiğini
yönetirken nasıl
kullanıyorsunuz?
Sizin için yararlı bir
platform mu?
Sosyal medya hesapları
vasıtası ile vatandaşların
genel veya güncel toplu
ulaşım sistemine ilişkin so-
Toplu ulaşım kullanıcısının toplu ulaşım yöneticisine en kısa sürede ulaşabileceği
ve haber alma/yayma teknolojisini tümüyle şekillendiren sosyal medyanın daha
yoğun kullanılmasına yönelik çalışmalarımız devam ediyor. Aynı zamanda yapılan
çalışmaların memnuniyet ve kullanımı açısından sosyal medya platformlarından
aldığımız geri beslemeler yeni süreçlerin planlamasında tekrar kullanılabiliyor
run, öneri ve talepleri takip
edilebiliyor. Bu sorun, öneri
ve talepler vatandaş odaklı
bir yaklaşımla değerlendiri-
lip mevcut ya da henüz or-
taya çıkmamış ihtiyaçların
tespitinde kullanılabiliyor.
Toplu ulaşım kullanıcısının
toplu ulaşım yöneticisine
en kısa sürede ulaşabile-
ceği ve haber alma/yayma
teknolojisini tümüyle şekil-
lendiren sosyal medyanın
daha yoğun kullanılmasına
yönelik çalışmalarımız
devam ediyor. Aynı zaman-
da yapılan çalışmaların
memnuniyet ve kullanımı
açısından sosyal medya
platformlarından aldığımız
geri beslemeler yeni süreç-
lerin planlamasında tekrar
kullanılabiliyor.
Kısa süre önce İBB
tarafından taksi
ve dolmuşlara da
kamera takılacağı
yönünde haberler
okuduk. Hatta,
85’i minibüs, 87’si
taksi-dolmuş olmak
üzere toplam 172
aracın montajı
tamamlandığını
biliyoruz. Bu
işlem sonucunda
toplanacak verilerin
DIGITALAGE.COM.TR
sizce İstanbul toplu
taşıması nasıl
etkileyecek?
11 Nisan itibariyle kamera
takılan araç sayısı 439’a
ulaştı. Bu araçların 337’si
minibüs, 102’si taksi dol-
muşlar oluşturuyor. Mini-
büslerin ve taksi dolmuşla-
rın gerçek zamanlı ve etkin
şekilde denetim ve yöneti-
minin tek elden sağlanması,
yolculuk güvenliği sorun-
larının en aza indirilmesi,
proaktif ve vatandaş odaklı
toplu ulaşım yönetimine
geçilmesi amacıyla kuru-
lacak olan Toplu Ulaşım
Denetim ve Yönetim Mer-
kezi ile entegre bir biçim-
de çalışması düşünülen
bir kontrol merkezinden;
minibüs ve taksi dolmuş-
ların konumlarının takibi,
güzergâh ihlallerinin tespiti
ve kamera görüntülerinin
izlenmesi amacıyla araç
takip ve kamera sisteminin
kurulumuna başlandı. 6
bin 460 minibüsün ve 572
taksi dolmuşun tamamına
bu yılsonuna kadar söz ko-
nusu kameraların montaj
işleminin gerçekleştirilmesi
planlanıyor.
• 05 • 2017 | 63
 SOSYAL MEDYA
SOSYAL MEDYANIN ÖLÇÜMLENEMEYEN YÜZÜ:
DARK SOCiAL
Dark social, en basit tanımla takip edilemeyen sosyal paylaşımları ve
bunun sonucunda internet ölçümleme araçları tarafından ölçümlenemeyen
şeyleri ifade ediyor. Bazı kaynaklarda ölçümlenemeyen bu oranın yüzde
80’i geçtiği belirtiliyor
Literatürü tara-
dığımızda “dark
social” terimini
ilk kez The Atlantic Edi-
törü Alexis C. Madrigal’ın
“Dark Social: We Have
the Whole History of
the Web Wrong” isimli
yazısında kullandığını
görüyoruz. Peki, Mad-
rigal’ın yazısında “dark
social” nasıl ele alınıyor?
Madrigal bu terimi inter-
netin ölçümlenemeyen
tarafını açıklamak için
kullanıyor. Yazara göre,
Facebook ve Twitter gibi
mecraları ölçümlemek
kolay ve bunlar sos-
yal medya buzdağının
görünen yüzü. Fakat,
e-posta ve direkt mesaj
gibi ortamlarda yürüyen
iletişimi ölçmek zor. Do-
layısıyla, Madrigal’a göre,
bu faaliyeti “dark social”
olarak tanımlamak müm-
kün. Madrigal’ın 2012’de
kaleme aldığı makaledeki
veriler, o dönem sosyal
medya sitelerinde dönen
trafiğin yüzde 69’nun
“dark social”dan kaynak-
landığını ortaya koyu-
yor. Bu trafiğin yüzde
20’sinden ise Facebook
64 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
gösterimlerini eksik hale
getiriyor. Bunun sonu-
cunda bu trafik ölçümle-
nemiyor ve “dark social”
ortaya çıkıyor ve alıcı gön-
derilen linke tıkladığında
site ziyareti “direkt”
trafik olarak kayıtlara gi-
riyor. Burada dikkat çekici
olan özellikle mesajlaşma
uygulamalarının artan
kullanımı ile meselenin
daha yaygın hale gelebile-
sorumlu. Konuyu daha Bunun için de yazının ceğinin iddia edilmesi. Bu
da somutlaştırırsak, linkini kopyalayıp What- da, yönlendirme trafiği-
örneğin; Twitter, Face- sApp veya Facebook Mes- nin, doğrudan izlenmesi-
book veya Linkedln gibi senger gibi mesajlaşma nin çok zor olması anlamı-
bir sosyal medya site- uygulamalarıyla arkadaş- na geliyor. Arkadaşınızın
sinden  bir link tıklayıp larınıza gönderdiniz. aradığı bir ürüne dair
siteye geldiğinde, sitenin
ölçümleme aracı sayfanın
Mesajlaşma bir link gördüğünüzde,
size nereden referans
uygulamalarının bunu ona e-posta veya
alıp gelindiğini (linkin artmasının dark direkt mesajla gönderir-
social’a etkisi siniz. Büyük ihtimalle de
tıklandığını) açıklar. Ama
Bunun hakkında biraz arkadaşınız bu linki tıklar.
kullanıcılar günümüzde
düşünün: İlginç bir yazı İşte, dark social trafiği, bu
gittikçe artan şekilde
buldunuz, basit bir şekil- yüzden önemli. Birbirini
WhatsApp veya Snapchat
de linki kopyaladınız ve iyi tanıyan insanlar ara-
gibi mesaj platformları
söz konusu linki bir me- sında ağızdan ağza etkili
üzerinden paylaşım ya-
sajlaşma uygulamasına bir şekilde yayılır.
pıyor ve bu paylaşımlar
e-posta ya da SMS ile kat- kopyaladınız ve doğru-
lanarak artıyor. Diyelim dan gönderdiniz. İşte, her
ki, şu an bilgisayar veya gün milyonlarca insan,
akıllı telefonunuzda bir bunu her gün yapıyor. Bu
yazı okuyorsunuz ve bu da yayıncılara bir trafik
yazıyı arkadaşlarınızla getiriyor. Ama; bu şekilde
paylaşmak istiyorsunuz. paylaşılan linkler, etiket
DARK otomobilin birinci sırada

SOCiAL’DA
olması, kullanıcıların araç
alımı veya yeni model
lansmanlarında epey ak-
tif olduğunu gösteriyor.
İkinci el araç alımında

NELERE DİKKAT arkadaşa danışma, lans-

man dönemi haberleri ve
fotoğrafları paylaşma gibi

ETMEK GEREKİYOR? alışkanlıklar var. Buna

yönelik projeler, kampan-
yalar yapılabilir.
RadiumOne’ın araştırması tüketicilerin yüzde 84’ünün marka ve
yayıncıların içeriklerinin e-posta veya anlık mesajlaşma uygulamaları
• Aynı şekilde perakende
üzerinden paylaşıldığını ortaya koyuyor. Peki, markalar bu tablo
sektöründe de, örneğin
karşısında nelere dikkat etmeli?
ürün alımlarında “Bunu
Pazarlama danış- bütçelerinin yüzde 90’ının • Paylaşımların çok bü- mu alsam? Bu da güzel-
manlığı firması sosyal medya sitelerine yük kısmı dark social’da miş” tarzı paylaşımlarla
RadiumOne, ayrılıyor olması. Çalışma- olduğu için, internet yine arkadaşa danışma
dark social’a ilişkin bir da markalara ve pazarla- sitenizde, içeriklerinizde veya paylaşıma göre
araştırma yaptı. Firma- ma uzmanlarına dark so- dark social uygulama- geribildirim alarak satış
nın araştırmasına göre, cial takibini yapabilmeleri larına yönelik butonları fırsatı yakalamak müm-
tüketicilerin yüzde 84’ü için iki öneri getiriliyor. İlk (WhatsApp, e-posta, Te- kün.
marka ve yayıncıların öneride paylaşılan bütün legram vb.) unutmayın.
içeriklerini e-posta veya içeriğin takip edilmesi • Arkadaş tavsiyesi dark
anlık mesajlaşma uy- söylenirken, ikinci aşama- • Mobilden yapılan pay- social tarafında yine
gulamaları üzerinden da mobil medya da dâhil laşımların artması ne- önemli bir yerde. Buna
paylaşıyor. Araştırmada olmak üzere paralı (paid) deniyle, internet siteniz göre grup indirimi, fırsat-
aktarılan diğer bir noktay- harcamaların artırılması ya da içeriğin bulunduğu ları gibi dark social’a özel
sa dark social trafiğinin öne çıkıyor. platformun mobil cihaz- kampanyalar yapılabilir.
cihazlara göre dağılımı. lara uyumlu olmasını
Buna göre, tüketicilerin
Pazarlama unutmayın. Halen daha • Örnek olarak bazı çıka-
yüzde 62’si mobil araçlarla
uzmanları dark mobile uyumlu olmayan rımlar elde etmek müm-
ve yüzde 38’i de masaüstü social’a özel ne siteler görmek mevcut. kün. Sosyal medyaya ek
bilgisayarlarla dark social yapabilir? olarak dark social’ın var
trafiğinin oluşumuna Şu an 4129 Grey Dijital • Dark social’a özel olduğunu da unutmayın.
katkıda bulunuyor. Bu da, Grup Başkanı görevinde projeler yapın. Örneğin Buna yönelik kampanya
mesajlaşma uygulamaları- çalışan Ali Erkurt kişisel en güçlü platformunuz ve projeler yapmayı ihmal
nın artmasıyla dark social blog’u alierkurt.com’da Facebook olsa bile, proje etmeyin.
trafiğinin artmasının teyit dark social’a yönelik ve brief özelinde What-
eden bir nokta olarak pazarlama uzmanları- sApp’ı kullanın.
karşımıza çıkıyor. Bura- na öneriler yapıyor. Ali
da dikkat çeken bir taraf Erkurt’un önerilerini • En çok paylaşım
ise sosyal medya reklam aşağıya aldık: yapılan sektörlerde

DIGITALAGE.COM.TR • 05 • 2017 | 65
 ETKİNLİK

MIXX
Awards’da
yılın en iyisi Gay Turtle oldu
Dünyada 45 ülkede dijital reklamcılığın gelişimi için faaliyetler yürüten
Interactive Advertising Bureau’nun Türkiye temsilcisi IAB Türkiye tarafından
bu yıl 7. kez düzenlenen MIXX Awards Türkiye Ödülleri 13 Nisan’da Four
Seasons Bosphorus Otel’de düzenlenen törenle sahipleri ile buluştu

Yılın en başarılı
dijital reklam
çalışmalarının
ödüllendirildiği MIXX
Awards Türkiye’ye 606’sı
geçerli olmak üzere 629
başvuru yapıldı. Yapılan
ön eleme ile finale kalan
168 çalışma Mixx Av-
rupa’da yarışma hakkı
kazandı. Ece Sükan’ın
renkli sunumu ile ger-
çekleşen Ödül Töreni’nde
27 kategoride 88 ödül
verildi. ‘’Benim Dünyam
Dijital’’ temalı MIXX
Awards Türkiye’nin bü-
yük ödülünün kazananı,
Uluslararası Af Örgü-
tü’nün TBWA\İstanbul iş
birliği ile gerçekleştirdiği
‘’Gay Turtle’’ çalışması
oldu.

KAZANAN KAMPANYALARDAN ÖNE ÇIKANLAR TTBOOM / Batesmotelpro

Markalı Mobil Aplikasyonlar
Altın MIXX Aslan Max’ın Fabrikası – Unilever / Proje Calide
Gümüş MIXX Profilo Ninni Makinesi Mobil Uygulaması – Profilo /
MVM Digital & Rafineri
Bronz MIXX Volkswagenim Mobil Uygulama – Volkswagen
Türkiye / Pixelplus & Interactive
Rich Media Display Reklamları
Altın MIXX Dünya’nın İlk Enerji Tasarrufu Sağlayan Bannerı –
Enerjisa / Mediacom AMVG
Gümüş MIXX UGİ’yle Tanış! – Garanti Bankası RAM İstanbul
Bronz MIXX Volkswagen Ailesi - Dinamik Banner –
Volkswagen Türkiye / Mediacom
Mobil Rich Media Display Reklamları
Altın MIXX Araç Kullanırken Gözünüz Yolda Olsun– Opet / Pure
New Media & KoçZer
Gümüş MIXX Fizy Kalp Atışı – Turkcell / BPN İstanbul & AdColony
Turkey
Gümüş MIXX Resident Evil: Son Bölüm – Warner Bros. /
Mediacom & Gameloft
Bronz MIXX Dünya’nın İlk Enerji Tasarrufu Sağlayan Bannerı
– Enerjisa / Mediacom & AMVG
Online Reklam Filmleri ve Viral
Altın MIXX Ford Mustang - En Büyük Rekor, Ford Otosan –
Gümüş MIXX Gay Turtle – Uluslararası Af Örgütü / TBWA \
İstanbul
Bronz MIXX Çay Yoksa... – Çaykur / Alafortanfoni
Bronz MIXX Allianz Yolda –Allianz Global Assistance / Pure New
Media
Interaktif Reklam Filmleri
Altın MIXX Doritos Mix – Frito Lay / OMD & AdColony Turkey
Gümüş MIXX Resident Evil: Son Bölüm – Warner Bros. /
Mediacom & Gameloft
Mobil Marka Destinasyon Siteleri ve
Mobil Mikrositeler
Altın MIXX MilesCity – Türk Hava Yolları / Alafortanfoni
Gümüş MIXX Love Seat – Samsung Türkiye / Starcom
&AdColony Turkey
Bronz MIXX İçindeki Seni Serbest Bırak – Unilever & Wanda
Digital
Arama Motoru
Altın MIXX Adwords’le Ünlü Etkisi – Aygaz Otogaz / TBWA \
İstanbul
Gümüş MIXX CRM Entegrasyonlu Kredi Kartı Kampanyası – Hype
Bronz MIXX DenizBank Performans Tabanlı İhtiyaç Kredisi
Kampanyası – Denizbank / Clixous

66 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
Native Advertising
Altın MIXX Hareket Sözlüğü – Unilever / Wanda Digital
‘Araç Kullanırken
Gümüş MIXX Sprite - Kafa Yakan Sorular – Coca Cola / Carat &
Onedio
Gözünüz Yolda Olsun’
Bronz MIXX ETİ Cinoji Kampanyası – ETİ / MG Media & Onedio dedi, 1,5 milyon
Markalı İçerik sürücüye ulaştı
Altın MIXX Hareket Sözlüğü – Unilever / Wanda Digital
Altın MIXX Karanlıkta Ev Konseri –Samsung Türkiye / Starcom & OPET, bu yıl 7. kez düzenlenen ve interaktif
Sofar Sounds İstanbuL reklamların ödüllendirildiği MIXX Awards’un
Gümüş MIXX #ÇizgiyiGeç – Puma / Goodworks İletişim Mobil Rich Media kategorisinde Altın MIXX’in
Danışmanlığı sahibi oldu. Araç Kullanırken Gözünüz Yolda
Bronz MIXX Aslan Max’ın Fabrikası – Unilever / Proje Calide
Olsun isimli kampanyaya imza atan Pure
New Media Ajans Başkanı Burak Gözalan,
Dijital Mecra Entegrasyonu kampanyaya ilişkin görüşlerini paylaştı
Altın MIXX Oyunu Harekete Geçir – Nike / Mindshare
Gümüş MIXX Nescafé Xpress ile Trampa! – Nestlé / Maxus & Son günlerde ülkemizde ve dünyada araç
Mindshare & FormatC kullanırken telefonu ile ilgilendiği için trafik
Bronz MIXX Intel - İlk Bilgisayarım – Intel Türkiye / Youthworks kazasına karışma veya kazaya neden olma
& Happy People Project oranının gittikçe artmasıyla ilgili haberler çoğalıyordu.
Markamız da aynı sosyal sorumluluk bilinci ile ülkemizin
Mobil Kampanyalar gelişen teknolojiler karşısında bu yeni ve önemli sorunu
Altın MIXX Doritos Mix – Frito Lay / OMD & AdColony Turkey ele almak, hedef kitleyi bilinçlendirmek istedi. Brief tam
Gümüş MIXX Yandex Traffic Blogger – Vodafone / Mindshare & da buydu diyebilirim.
Plasenta  Cep telefonlarının en çok kullanılan özelliklerinden olan
Bronz MIXX Knorr Pide Kuyruğu – Unilever / Mindshare & ön kamera ve mesajlaşma aplikasyonlarını merkez alan
AdColony Turkey 2 farklı mobil banner çalıştık. Sürücü ön kamerasını
açtığında “Daha güzel selfie çekmek için tıklayın”
Deneysel ve Yenilikçi bildirimi ve ardından kırılmış ekran animasyonuyla
Altın MIXX Futbot - Taraftar Botu – Beko / McCann İstanbul & karşılaştı. Kırılmış ekran animasyonu içinde ise hedef
KoçZer kitlemiz “Araba kullanırken gözünüz telefonda değil
Gümüş MIXX WakeApp Light – Beko/ McCann İstanbul & yolda olsun...” mesajımızla karşılaştı.
KoçZer  WhatsApp, Messenger gibi bir
Bronz MIXX Dünya’nın İlk Enerji Tasarrufu Sağlayan Bannerı mesajlaşma aplikasyonu açtığında
– Enerjisa / Mediacom & AMVG ise; ilgili aplikasyonun mesaj ara
yüzünde “Araç kullanıyorum,
Veriden Esinlenen Yaratıcılık mesaj yazamam.” Metni vardı. 
Altın MIXX Senin Efsanen – Riot Games / Wanda Digital Ardından da “Eliniz telefonda
Gümüş MIXX Winter is Coming – Pegasus / Hype değil, direksiyonda olsun...”
Bronz MIXX Knorr Pide Kuyruğu – Unilever / Mindshare & mesajımız ile karşılaştılar.
AdColony Turkey Türkiye genelinde 1,5
milyonu aşkın genç
Dijitalde Influencer Yoluyla ve yetişkin sürücüye
eriştik. 1,8 milyondan
Pazarlama fazla gösterim ve
Altın MIXX Intel - İlk Bilgisayarım – Intel Türkiye / Youthworks 180 binden fazla
&Happy People Project tıklanma alan
Gümüş MIXX FreeZone Festivali – Varboyletipler – Vodafone / banner’larımız yüzde
C-Section 11,5 CTR ile Türkiye
Bronz MIXX Haluk Levent’ten Sevgililer Günü Sürprizi – Samsung ortalamasının çok
Türkiye / Starcom & Onedio üstünde güzel bir
Bronz MIXX Nescafe 3ü1 arada Extra En Uzun Oyun Gecesi - istatistiğe ulaştı.
Extra Gamer Kit – Nestlé / NewGen & &BKG & Mindshare

DIGITALAGE.COM.TR • 05 • 2017 | 67
 KONUK YAZAR

AB’de yakından
takip edilmesi gereken 4 dijital
rekabet soruşturması
AB hukuku ile dijital sektörün kesiştiği ve hatta yer yer çatıştığı gelişmeleri
özellikle çok büyük çaplı rekabet ve vergi adaleti davalarında görüyoruz. AB
kurumları ile teknoloji devlerinin tutuştuğu bu hukuk savaşları; teknolojilerin
hangi yönde gelişeceği, teknoloji alanında atılan hangi adımların hukuki
açıdan sorun doğurduğu ve sektördeki güç dengelerinin nasıl değişim
göstereceği gibi kilit konularda ipuçları sunuyor

Son yıllarda, ulus- gelişeceği, teknoloji alanında Vestager, peşine düştüğü

lararası sistemde
öne çıkan siyasi
ve ekonomik gelişmelerin
doğrudan dijital sektörü de
etkilediğini yakından dene-
yimliyor ve dijitalleşme-kü-
resel siyaset etkileşiminin
tahmin edilemez sonuçla-
rından her alanda dersler
çıkarmaya çalışıyoruz. Bu
belli oldu, önümüzdeki dö-
nemde de dijital gündem
ve küresel gelişmeler iç içe
ilerleyecek. Özellikle dijital
bir tek pazar oluşturma ve
böylelikle 27 ülkeli (Brexit
sürecinde Birleşik Krallık’ın
dijital pazardaki konumu be-
lirsizliğini koruyor), dünyada
görülmemiş devasa bir diji-
tal alan yaratma derdindeki
AB’nin iç siyaset, ekonomi ve
hukuk dinamikleri de tekno-
loji sektöründeki gelişmelerle
dar alanda kısa paslaşmalara
sahne oluyor. Mülteci krizi,
Brexit süreci ve veri odaklı
ekonomi gibi siyasi ve eko-
nomik alanlarda görüldüğü
gibi; AB’nin iç hukuk yapı-
sında da dijital gelişmelerin
etkisi ve ağırlığı hiç olmadığı
kadar yüksek.
AB hukuku ile dijital sektö-
rün kesiştiği ve hatta yer yer
çatıştığı gelişmeleri özellikle
çok büyük çaplı rekabet ve
vergi adaleti davalarında
görüyoruz. AB kurumları
ile teknoloji devlerinin tu-
tuştuğu bu hukuk savaşla-
rı; teknolojilerin hangi yönde
atılan hangi adımların huku-
ki açıdan sorun doğurduğu
ve sektördeki güç dengeleri-
nin nasıl değişim göstereceği
gibi kilit konularda ipuçları
sunuyor. Dolayısıyla bütün
çalkantılı gidişata rağmen,
Türkiye’nin en yakın eko-
nomik partneri konumun-
daki AB’de hangi teknoloji
devlerinin davalık olduğunu
ve bu davaları nasıl izlemek
gerektiğini kısaca değerlen-
dirmekte fayda var. Şüphesiz
ki, Türkiye’deki paydaşların
kendilerini nasıl konumlan-
dırmaları gerektiğine ilişkin
de bir takım izler bulmak
mümkün olacaktır.
Bütün bu irili ufaklı muhare-
belerde AB tarafında komuta
masasının başına aynı isim
oturuyor: Avrupa Komis-
yonu Rekabetten Sorumlu
Üyesi Margrethe Vestager.
Vestager’i güncel konjonk-
türde AB kurumlarındaki en
güçlü kadınlardan biri olarak
nitelemek yanlış sayılmaz.
hiçbir davayı sonuçlandır-
madan bırakmama ve bütün
müzakereleri en sert şekilde
sürdürme özellikleriyle öne
çıkıyor. Vestager, namını Go-
ogle, Gazprom ve Apple gibi
dev şirketlere açtığı, rekor
bedelli rekabet soruştur-
malarına borçlu. AB’nin en
yüksek seviye rekabet oto-
ritesinin sansasyonel galibi-
yetler peşinde, namlu ucuna
yerleştirdiği dev şirketlerin
büyük bölümünü teknoloji
devlerinin oluşturduğunu
belirtmek gerekir. Bu durum
aslında çok da rastlantısal
Ahmet Ceran
İKV Uzmanı

68 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR

değil; 1990’lı yıllarda IBM;
2000’lerde Microsoft’un ar-
dından AB’nin rekabetten
sorumlu makamları bir kez
daha dönemin bilişim dev-
leriyle çetin mücadelelere
giriyor.
Google’a
usulsüzlük,
Amazon’a vergi
soruşturması
Bu mücadeleler arasında en
karakteristik olanlarından
biri, Avrupa Komisyonu’nun
Google arama motoruna yö-
nelik sürdürdüğü rekabet
soruşturması. Halihazırda
Google, Avrupa’da internet
arama motoru piyasasının
yüzde 90’ına yakınını elinde
bulunduruyor. Rekabet oto-
ritelerinin odaklandığı konu
ise Google’ın alışveriş temalı
arama motorlarında (Goog-
le Product Search ve Google
Shopping) gerçekleşen olası
usulsüzlük. 2010 yılından bu
yana devam eden gürültü ve
patırtılar için 2017 yılı karar
yılı olarak öne çıkıyor. Hepi-
miz bekleyip göreceğiz nite-
kim Snowden sızıntıları ve
AB liderlerinin ABD merkezli
istihbarat unsurları tarafın-
dan dinlendiği yönündeki
iddiaların ardından ABD’li
sosyal medya devlerine karşı
AB kurumlarında ve AB ka-
muoyunda oldukça sert ve
karşıt bir tutum öne çıktı.
Bütün çalkantılı gidişata rağmen, Türkiye’nin en yakın ekonomik partneri
konumundaki AB’de hangi teknoloji devlerinin davalık olduğunu ve bu
davaları nasıl izlemek gerektiğini kısaca değerlendirmekte fayda var.
Şüphesiz ki, Türkiye’deki paydaşların kendilerini nasıl konumlandırmaları
gerektiğine ilişkin de birtakım izler bulmak mümkün olacaktır
Bu tutum pek çok kere, adlî
makamların sert kararlarıy-
la sonuçlandı.
AB’nin düzenleyici kurumla-
rıyla başı belada bir diğer diji-
tal dev ise çevrimiçi alışveriş
sitesi Amazon. Amazon’un
durumu ise biraz daha farklı
çünkü onları AB’nin radarı-
na sokan gelişme rekabetten
öte, vergi adaletiyle bağlan-
tılı bir soruşturma. 2014 yı-
lında başlayan soruşturma-
nın kaynağı, Amazon’un AB
operasyonlarını yürüttüğü
Lüksemburg’daki vergi öde-
melerine ilişkin doğan spe-
külasyonlar. Bilindiği üzere o
dönem sadece Amazon değil;
FIAT, Apple, McDonald’s ve
Starbucks da benzer vergi
uygulamaları sebebiyle nam-
lunun ucuna getirilmişti; bu
sürece de “Luxleaks” adı
verilmişti. Hatta bu gelişme,
ABD ile AB’nin arasında geri-
lime sebep oldu; Vestager’in
ABD şirketlerine karşı cephe
aldığı eleştirileri Washing-
ton’dan yükseldi. Amazon’un
vergide usulsüzlüklerden
dolayı karşıya kaldığı soruş-
turmalarda sadece Amazon
ve Lüksemburg yetkili ma-
kamları ile sürecin parçası
olan denetim firmaları itibar
testine tutulmuyor. Ayrıca
Avrupa Komisyonu Başka-
nı ve dönemin Lüksemburg
Başbakanı ve Maliye Bakanı
Jean-Claude Juncker de iddia
edilen usulsüzlüklere ilişkin Nitekim AB’nin rekabet oto-
olarak itibarını korumak du- riteleriyle küresel teknoloji
rumunda. Bu soruşturma- devlerini karşı karşıya ge-
ların da 2017 yılında sonuca tiren en güncel ve hararetli
vak’a Facebook’un What-
bağlanması bekleniyor.
sApp’ı devralmasıyla ortaya
Qualcomm ve çıktı. Vestager, 22 milyar do-
Facebook’a lar tutarındaki anlaşmanın
rekabeti gerçekleştiği 2014 yılında, Fa-
engelleme cebook yetkilileri tarafından
rekabeti garanti altına almak
suçlaması
Son dönemde uluslarara- adına ortaya koyulan açıkla-
maların bir kısmının geçer-
sı basına çokça yansıyan
liliği ve doğruluğu hakkında
örneklerin birinde ise, AB
soru işaretleri taşıdığını öne
yetkili makamlarıyla tek-
sürdü. Facebook yetkilileri-
noloji devini karşı karşıya
ni Ocak 2017 sonuna kadar
getiren etkenin tam kendi-
bir savunmada bulunmaya
si de aslında teknolojideki
çağırdı ve bu savunma Ko-
hızlı gelişim. Qualcomm,
misyona Mart ayında ulaştı.
ABD merkezli çip üretici-
Komisyonun değerlendirme
sinin temel üretim alanı,
sürecini yakından takip edi-
akıllı telefonlara tasarlanan
yoruz. Uluslararası basında
çipler. Özellikle Güney Kore
Facebook-WhatsApp soruş-
merkezli telekomünikasyon
turması, Vestager’in Silikon
şirketlerinin uzun yıllardır
Vadisi’ne gerçekleştirdiği en
çip üreticiliğini üstleniyor.
net taarruz olarak değerlen-
Nitekim teknolojideki hızlı
diriliyor. Dolayısıyla, transat-
dönüşüm, yeni ve komplike
lantik ilişkilerin özellikle de
çip mimarilerinin doğmasına
Trump dönemiyle birlikte
sebep olurken Qualcomm’un
yeniden şekillendiği bir aşa-
dominant bir yaklaşım sergi-
mada, bu ve benzeri gelişme-
lediği ve rekabeti engelleme-
leri yakından takip etmekte
ye meyilli olduğu öne sürülü-
fayda var.
yor. Bunu sadece AB yetkili
makamları değil, aralarında
ABD ve Güney Kore makam-
larının da bulunduğu çeşitli
rekabet otoriteleri vurgulu-
yor. Avrupa Komisyonunun
Qualcomm’a yönelik 2 soruş-
turması halen sürüyor.
DIGITALAGE.COM.TR • 05 • 2017 | 69
 RAPOR

PAZARLAMACILAR,
DİJİTALLEŞMENİN GERİSİNDE KALIYOR
(100 puanı en iyi uygula-
mayı gösteriyor) Dijital
Yetenekler Endeksi’nde
(DCI) kendilerine ortalama
57 puan verdi. Bu puanla-
ma ile 2015 yılında yapılan
değerlendirmenin aynı se-
viyede olması ise dikkat çe-
kici. Sonuçlar araştırmanın
yapıldığı 41 ülkede benzer-
lik gösteriyor. Araştırmada
reklam ajansları 68 puan
ile kendilerini çok daha iyi
bir konumda değerlendirdi.
Ajansların üçte ikisi dijital
yeteneklerine 65 veya üstü
not verse de puanlar yine
de 100 puanının oldukça
Dünya genelinde dijital pazarlama bütçeleri hızlı bir artış gösterirken, BCG’nin aşağısında kaldı. Araş-
Google Digital Academy ile birlikte Türkiye dâhil 41 ülkede gerçekleştirdiği araştırma tırma sonuçları, Google
sonuçları reklamveren şirketlerin dijital yetenekleri geliştirme konusunda son 18 Digital Academy tarafından
ay içerisinde bir ilerleme gösteremediğini ortaya koydu. Araştırmaya göre, özellikle yaptırılan Dijital Pazarlama
mobil, video ve test etme gibi büyük öneme sahip dijital beceri ve kanallarda Yeteneklerinde Bağlantı Ke-
iyileştirilmesi gereken alanların olduğu vurgulandı silmesi ve Bölünmesi isimli
raporda yayımlandı.
Dijital pazarlama genel bir gelişme dahi gös- kende, tüketici ürünleri,
bütçelerinin hızla terebilmiş değil. BCG’nin finansal servisler, teknoloji, Mobil ve video
artmasına karşın yürüttüğü bu araştırma medya ve telekomüni- kanallarla ilgili
tüketici şirketleri, özellikle 41 ülkede 141 reklam veren kasyon şirketlerinin yanı geliştirme şart
mobil, video ve test etme şirket içerisinde 2 bin 200 sıra kamu sektörü, eğitim Hem reklamverenler hem
gibi etkisi yüksek kanal pazarlama ekibi (dijital uz- kurumları ve kar amacı de reklam ajanslarının tüm
ve alanlarda temel dijital manlar, marka yöneticileri, gütmeyen organizasyonlar alanlar içerisinde öne çıkan
pazarlama kabiliyetlerini müşteri pazarlamacıları ile görüşüldü. Araştırma- geliştirme alanlarının mobil
geliştirme konusunda geri- ve halkla ilişkiler ekipleri) ya ayrıca 28 ülkeden 126 ve video kanalları olması
de kalmaya devam ediyor. ile gerçekleştirildi. Amacı, reklam ajansının 2 bin 900 ise araştırmanın dikkat çe-
The Boston Consulting şirketlerin dijital pazarlama çalışanı da katıldı. Bu kadar ken diğer bir sonucu oldu.
Group’un (BCG) Google kabiliyetlerinin, öğrenme detayın ardından gelin Reklamverenler ve ajans-
Digital Academy ile birlikte ve geliştirme alanlarının araştırmanın sonuçlarına ların bu alanlardaki genel
göz atalım. puanları da oldukça farklı
yaptığı yeni bir araştırma- en iyi uygulamalar ışığında
ya göre söz konusu bu şir- kıyaslamak ve aradaki fark- Bu araştırmaya göre rek- oldu. Örneğin; mobil rek-
ketler son 18 ay içerisinde ları ortaya çıkarmak olan lamverenler, 100 üzerinden lamcılıkta ajansların puanı
öncelikli dijital konularda araştırma dâhilinde pera- ölçümlemenin yapıldığı 62 olurken reklam verenle-

70 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR

rin puanı ise 45 oldu. Dijital
hedeflemede ise ajansların
puanı 67, reklam verenlerin
puanı 53 oldu.
BCG Londra Yönetici Ortağı
ve raporu hazırlayanlardan
biri olan Dominic Field
yaptığı değerlendirmede,
“Dijital değişimin hızı
ve dijital teknolojilerin
pazarlama fonksiyonu
üzerindeki artan etkisi-
ni dikkate aldığımızda,
araştırmamızda reklamve-
renlerin önemli bir gelişme
göstermelerini bekliyorduk
ki, doğru yönde ilerledik-
lerini gösteren türden bir
gelişme. Bu beklentimizin
aksine durgunluk ve bazı
sürpriz alanlarda düşük
puanlar gözlemledik” diyor.
Reklamverenlerin ve rek-
lam ajanslarının test etme
alanındaki puanlarının
sırasıyla 50 ve 59 olmasına
da dikkat çeken Field, “Bir
reklam kampanyasının
geliştirilmesinde test etme,
öğrenme ve optimizasyon
yaklaşımı dijital tekno-
lojilerin mümkün kıldığı
en güçlü kabiliyetlerdir.
Nelerin çalıştığını ve çalış-
madığını görmek, deği-
şiklikler ve geliştirmeler
sayesinde gerçek zamanlı
olarak denemeler yapmak,
dijital kanalların etkili bir
biçimde kullanılması için
temel öneme sahiptir”
yorumunda bulundu. Bu
Araştırma, pazarlama yönetimindeki üst düzey yöneticilerin şirketleri
içerisindeki dijital kabiliyetlerinin gücünü yeterince anlayamadığını ve bu
üst düzey yöneticilerin dijital kabiliyet puanlamalarının daha alt seviyedeki
yöneticilerin verdiği puanlara kıyasla çok daha yüksek olduğunu ortaya çıkardı
durumun mobil internet ve
uygulamalar gibi hızlı bir
şekilde büyüyen kanallar
için de geçerli olduğunu
ifade eden Field, bu alanda
da hem reklamverenlerin
hem de reklam ajanslarının
puanlarının düşük oldu-
ğunu (sırasıyla 51 ve 60)
belirtti.
Raporda özellikle reklam-
verenlerin gelişme göster-
memelerine neden olarak
aşağıdaki alanlar gösterildi:
Üst ve alt düzey yöneticiler
arasındaki görüş farklılığı:
Yapılan araştırma, pazarla-
ma yönetimindeki üst dü-
zey yöneticilerin şirketleri
içerisindeki dijital kabiliyet-
lerinin gücünü yeterince
anlayamadığını ve bu üst
düzey yöneticilerin dijital
kabiliyet puanlamalarının
daha alt seviyedeki yöne-
ticilerin verdiği puanlara
kıyasla çok daha yüksek
olduğunu ortaya çıkardı.
Dijital strateji
konusunda
gelişime açık
alanlar: Reklamverenler,
DCI puanlamasında dijital
strateji ve plan oluşturma
konusundaki kabiliyetlerine
sadece 60 puan verdi.
Bu şirketler, tüketicilerin
deneyimlerini detaylandırma,
bu deneyimler ile uyumlu
içerikler üretme, kanallar
genelinde pazarlama
gerçekleştirmek için yatırım
karlılığı metriklerini kullanma
ve reklam kampanyalarının
satışlar gibi gerçek ticarî
sonuçlar üzerindeki etkisini
ölçümleme konularında
gelişime açık alanlar
gösteriyor.
Daha fazla
kurumsal destek:
Araştırma sonuçları,
reklamveren şirketler
bünyesinde bulunan dijital
pazarlama ekiplerinin;
finans, hukuk ve BT gibi
şirketin fonksiyonel diğer
alanlarından ihtiyaç
duydukları destekleri tam
olarak alamadığını ortaya
koydu.
Değerlendirme
ve ölçümleme
yönetiminin
geliştirilmesi:
Geliştirilmesi gereken
alanlardan biri de ölçümleme
olarak kaşımıza çıkıyor.
Şirketler, verilere erişme, bu
verilerden bilgi elde etme,
doğru hedef ve metrikleri
57
PUAN
Reklamverenler Dijital
Yetenekler Endeksi’nde
(DCI) kendilerine
57 puan verdi
seçme ve kampanyaları
etkili bir şekilde ölçümleme
yeteneklerine 60’dan fazla
puan vermiyor.
Google Digital Academy
Direktörü Shuvo Saha ise
yaptığı değerlendirmede
şunları dile getirdi: “Pa-
zarlama ekiplerinin hızla
değişen dünyada, güçlü ve
tutarlı bir planla donatma-
nın önemi hafife alınmama-
lı. Sonuçlar ortaya koyuyor
ki, pazarlamacıların şu
anki fırsatların çoğundan
faydalanabilmeleri için
kat etmeleri gereken daha
çok yol var – hatta rek-
lam ajansları seviyesinde.
Digital Academy olarak, bu
durumun dijital yetenekler
kazanmak adına endüst-
rinin daha fazla ortak bir
yaklaşıma ihtiyaç duyduğu-
nu gösterdiğine inanıyoruz.
BCG Türkiye Yönetici Orta-
ğı Cenk Sezginsoy ise “Tür-
kiye’de son zamanların en
öne çıkan konularından
biri de şirketler içerisinde
yaşanan dijitalleşme. Bu
dijital dönüşüm süreci
pazarlama ekiplerini de
yakından ilgilendiriyor.
Nitekim Türkiye’nin de yer
aldığı araştırmanın sonuç-
ları dijital pazarlama konu-
sunda ciddi bir ilerlemenin
mümkün olduğunun fakat
stratejik bir bakış açısının
gerekliliğinin altını çiziyor”
yorumunu yapıyor.
DIGITALAGE.COM.TR • 05 • 2017 | 71
 DİJİTAL

YAPAY
ZEKÂ
SENİ SENDEN
DAHA İYİ TANIYOR Okay Tuğ verme sürecinde istediği-
miz tercihleri yapmamıza
Yaşadığımız dijital çağ, satın alma yolculuklarını çok daha karmaşık bir
yardımcı oluyor.
sürece dönüştürmenin yanı sıra çok da erişilebilir hale getirdi. Yüzlerce “Alışveriş kişiliğimiz” hak-
hatta binlerce seçenek arasında karar vermek gittikçe zorlaşıyor. Çevrimiçi kında edinilen bu bilgiler,
öneri sistemleri, arama ve ürünü seçme yolumuza yön veriyor; baktığımız, genellikle daha önce satın
tamamlayıcı ya da muadili bir ürüne bizleri yakınlaştırarak, karar verme alınan ya da araştırılan
sürecinde istediğimiz tercihleri yapmamıza yardımcı oluyor ürünlerin, benzer profildeki
kişilerin araştırdıkları ya da
Her gün mil- dığımız ve güvendiğimiz iyi tanırsa ne olur? satın aldıklarıyla bağlantı
yonlarca insan, insanlardan geliyor ve
alacakları ürün, araştırmaya katılanların
Bilgisayarlar kurulması sonrasında elde
yakınlarındaki restoranlar yüzde 83’ü tamamen ya da
bizimle ilgili şu ediliyor. Tavsiye teknolojile-
anda ne biliyor? ri, neye baktığımızı dinli-
ve binlerce başka seçeneği kısmen arkadaşlarının ya
Yaşadığımız dijital çağ, sa- yor ve ürünleri karşımıza
göz önünde bulundurarak da ailelerinin önerilerine
tın alma yolculuklarını çok çıkarıyor. Tercihlerimizle
yaptıkları aramalara göre güvendiğini belirtiyor.
daha karmaşık bir sürece ilgili milyonlarca veriyi bir
satın alma kararı veriyor.
Bu nedenle satın alma dönüştürmenin yanı sıra araya getirerek en isabetli
Nielsen’in Küresel Tüke-
kararının son aşamasın- çok da erişilebilir hale ge- önerileri getiriyor.
tici Güveni (Global Trust
da insanların eşlerine, tirdi. Yüzlerce hatta binler- İlk bakışta basit gibi du-
in Advertising) raporuna
akrabalarına ya da yakın ce seçenek arasında karar ruyor ama bu teknolojiler
göre, tüketiciler, çevrimiçi
arkadaşlarına danıştıkları- vermek gittikçe zorlaşıyor. için inanılmaz boyutlarda
fikirler ya da fiyat karşılaş-
nı tahmin etmek yanlış ol- Çevrimiçi öneri sistemleri, verinin toplanması gereki-
tırmalarına güvenmekle
maz. Sonuçta bizi tanıyan, arama ve ürünü seçme yor. Tabii, ne kadar çok veri
birlikte, ağızdan ağıza
bizim zevk ve tercihleri- yolumuza yön veriyor; gelirse o kadar daha isabetli
yayılan (word of mouth)
mizi bilen de onlar. Peki ya baktığımız, tamamlayıcı ya sonuçlar ortaya çıkıyor.
önerileri çok daha fazla
bir bilgisayar sizi yakınları- da muadili bir ürüne biz- İşte burada yapay zekânın
dikkate alıyor. En güvenilir
nızdan, hatta sizden daha leri yakınlaştırarak, karar inovatif bir kolu olan ve in-
reklam, doğrudan tanı-

72 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR

sıkılmadan ya da yorulmadan sayısız veriyi analiz edebilir ve oldukça mantıklı, riskli
san beynini taklit ederek veri
işleyen, karar verme yollarını
ortaya çıkaran “derin öğren-
me” devreye giriyor.
Yapay zekâ ne
istediğinizi
öngörüyor
Birçoğumuz şimdiden veri
temelli önerilerin karşımıza
çıkmasına alıştık. Örneğin
Amazon’da alışveriş yapar-
ken “sıkça birlikte alınanlar”
bölümünü kullanarak yeni
ürünler aldık ya da LinkeIn’de
“tanıyor olabileceğiniz kişiler”
kısmından yeni insanlara
ulaştık. Netflix üzerinden iz-
lediğimiz bir filmde dahi kar-
şımıza yine yapay zekâ temelli
öneriler çıktı.Artık bu yapay
zekânın arkasındaki motorlar
daha da akıllı hale geliyor.
Derin öğrenme araçları saye-
sinde sadece birkaç ziyarette
yaşanan kullanıcı deneyimi
çok daha kişiselleştirilmiş
sonuçlar ortaya çıkmasını
sağlıyor. Gerçek zamanlı ana-
lizlerle birleştirildiğinde kendi
kendine öğrenen algoritmalar,
önerilerin seviyesini tahmin
noktasına getirebiliyor. Spo-
tify gibi hizmetler bir sonraki
şarkı önerisinde oldukça
isabetli tahminler yaparken,
YouTube o sırada izlediğimiz
videoyu baz alarak, henüz
video izlendiği sırada önerile-
rini hazırlamış oluyor.
İsabetli hedefleme yapılma-
sının önünü açan derin öğren-
Derin öğrenme algoritmaları düşünme yöntemini taklit ederek herhangi bir insan
müdahalesine gerek kalmadan öğrenmeye devam ediyor. Bir makine, hiçbir zaman
tercihleri herhangi bir stres yaşamadan, söylenmeden öneriler ortaya çıkarabilir
me, tüm dijital sektörlerde
kullanılmakla birlikte
reklamcılık alanının da
vazgeçilmezleri arasında
yer alıyor. Yeniden hedefle-
me teknolojileri konusunda
çalışan RTB House, kendi
çalışmalarından yaptığı
analize göre kendi kendi-
ne öğrenen algoritmalar
sayesinde yüzde 50 daha
isabetli öneriler ortaya çı-
karabiliyor. Peki, nasıl olu-
yor da tahminler, bu kadar
isabetli hale gelebiliyor?
Derin öğrenme
tavsiyeleri nasıl
etkiliyor?
Örnek olarak yeni bir kı-
yafet satın alma sürecini
inceleyelim. Bir ziyaretçi
internet sitesi içerisinde
tıkladığı herhangi bir nok-
ta ile öneri mekanizma-
sına bir veri gönderiyor.
Bakılan elbisenin rengini,
odaklandığınız ayrıntıları,
Okay Tuğ
RTB House Türkiye Ülke Müdürü
fiyat aralığını, bedenlerini
ve benzer birçok noktayı
kontrol ediyor. Sonra bu
veriyi birçok satın alma
yöntemi olasılığına bağlı-
yor. Gerçek zamanlı ola-
rak ölçen ve analiz eden
sistem; geçmişi, zevkleri,
ilgi gösterilen ürünleri
ve hatta o anki ruh halini
anlıyor ve satın alınacak
ürünle ilgili doğru öneriyi
kullanıcıya gösteriyor.
Ayakkabılar, mücevherler,
gece çıkarken giyilecek
kıyafetler ya da yazlık
giysiler arasında en çok
hangisi etkili bulunursa o
gösteriliyor. Tüm bun-
ların hepsi herhangi bir
insan dokunuşuna ihtiyaç
duymadan gerçekleşiyor.
Satın alma tahminlerinin
olduğu alanda kendiliğin-
den öğrenen algoritmalar,
girilebilecek yanıltıcı
bilgileri dikkate almamayı
bilecek kadar çok fazla
bilgiye sahipler.
Tipik öneri modelleri bu
seviyede bir ayrıntıya
giremez. İlk öneri sistem-
lerinde basit şekilde top-
lanan veri, “Kadın olduğu
düşünülen ve sadece ka-
dın kıyafetlerini inceleyen
ziyaretçilere mücevherleri
göster” gibi daha önce pa-
zarlama uzmanı tarafın-
dan belirlenmiş kurallara
göre seçilmiş ürünlerin
gösterilmesini sağlıyordu.
Ama şimdi “Sistem, kadın
kıyafetlerini inceleyenlerin
potansiyel mücevher alıcıları
olduğunu öngörüyor ve bir
erkeğin de kendilerine ya
da hediye olarak mücevher
alabileceğini öğreniyor”.
Derin öğrenme algoritmaları
düşünme yöntemini taklit
ederek herhangi bir insan
müdahalesine gerek kalma-
dan öğrenmeye devam edi-
yor. Bir makine, hiçbir zaman
sıkılmadan ya da yorulmadan
sayısız veriyi analiz edebilir
ve oldukça mantıklı, riskli
tercihleri herhangi bir stres
yaşamadan, söylenmeden
öneriler ortaya çıkarabilir.
Reklamcının genel kuralları-
na uygun hareket etmenin de
ötesinde insan gücünün ser-
gileyemeyeceği performansı
göstererek, proaktif olarak
yeni kurallar yazar ve öğre-
nir. İşte, bu yüzden reklam
endüstrisi için kendi kendine
öğrenen algoritmalar oldukça
etkili ve önemlidir.
Yapay zekânın
kişiselleştirilmiş
deneyimi gelişiyor
Janrain & Harris Interactive’e
göre, çevrimiçi ziyaretçilerin
yüzde 74’ü bir internet sitesin-
de kendileriyle ilgili olmayan
bir içerik gördüklerinde hayal
kırıklığına uğradığını hisse-
diyor.
DIGITALAGE.COM.TR • 05 • 2017 | 73
 RÖPORTAJ

BURGER KING’DE
MESSENGER BOT
ÜZERİNDEN SİPARİŞİ
DEVREYE ALACAĞIZ
TAB Gıda hızlı yemek sektöründe beş markasıyla faaliyetlerini
sürdürüyor. Firma 2007’den bu yana e-ticarete girerek dijital dönüşüm
yolculuğunu başlatmış durumda. TAB Gıda Pazarlama Genel Müdürü
Seçil Kurdoğlu’nun verdiği bilgiye göre, paket satışların cirodaki yüzde
13-14 seviyesinde ve bu siparişlerin yüzde 65’i dijitalden geliyor. Kurdoğlu
dijitalde neler yaptıklarını ve yeni dönem projelerini paylaştı

TAB Gıda’nın
2017 pazarlama
gündeminde
dijitalin rolü nedir?
Dijitalin hangi alt
başlıklarında daha
etkili bir pazarlama
iletişimini
beklemeliyiz
sizden?
Dijital renkli ve sıcak bir
konu, hepimizin günde-
minde. Reklam yatırım-
ları içinde de dijitalin
artışını da görüyoruz.
YÜZDE
Biz de hızlı bir sektörde
çalışıyoruz, markalarımız
ağırlıklı olarak gençlere
hitap ediyor. Bunlar da
bizi dijitalleşme süreçle-
rinde hızlandırıyor. Bu
yıl dijitaldeki çalışmaları-
mızda birkaç başlık öne
çıkıyor: Bunlardan ilki
e-ticaret, buna çok kafa
yoruyoruz. Bunu şöyle
açayım: Bizim ciromuzun
içinde paket satışın ciddi
bir payı var. Bu pay yüzde
13-14 seviyesinde. Bunun
da yaklaşık yüzde 65’i
dijital kanallardan geliyor.
Burada dönüşen bir müş-
teri alışkanlığı var, biz de
buna cevap vermek duru-
Diğer önemli bir işimiz
ise neyediginibil.com. Bu,
ürünlerimizin kalite, gıda
güvenliği, hijyen, üretim
prosedürleri ve resto-
randaki bütün işler gibi
aslında ürünlerimizin
tedariki, hazırlanışı ve
tüketicilerimize ulaşan
kadar geçen süreci şeffaf
şekilde paylaşıyoruz.
Eylül 2016’da açıldı ve 2
milyonun üzerinde ziya-
retçi aldı.
Z kuşağının önceki
kuşaklara göre
daha özgür daha
ne istediğini
bilen tüketici
profilinin yeme-
içme sektörüne
yansımaları nasıl
oluyor/olacak? TAB
Gıda alt markalarını
bu yeni döneme
nasıl hazırlıyor?
Z kuşağı ne istediğini bilen
ve çok hızlı içerik tüket-
meye alışmış bir kuşak.

35
Tıklagelsin.com’da
siparişlerin yüzde 35’ini 25
yaş ve altı kitle veriyor
mundayız. Diğer gündem-
deki konu ise Messenger
Bot uygulaması. Bu sene
Burger King’de Mes-
senger Bot üzerinden
siparişi devreye alacağız.
Mobil tarafta Popeyes’ın
uygulamasını açacağız.
Seçil Kurdoğlu
TAB Gıda Pazarlama Genel Müdürü
Dolayısıyla, onlara sürekli
yeni bir içerik vermek ve
beslemek zorundasınız.
Biz de bu kuşağa ulaşabil-
mek için iletişim dilimizi
onlara göre ayarlayıp
ilerliyoruz. Bu kuşağın di-
ğer bir özelliği de, sonuca

74 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR

çabuk gitmek istemeleri.
Yani, süreçle uğraşmak
istemiyorlar. Biz de buna
uyum sağlamak için uygu-
lamalarımızı buna uyumlu
hale getiriyoruz. Tek tıkla
sipariş ve favori sepet gibi
şeylerle onların karşısına
çıkıyoruz. Bir taraftan en
hızlı sipariş vermelerini
sağlarken, diğer taraftan
da eğlenceli içeriklerle bağ
kurmalarını hedefliyoruz.
Markalar için sosyal
linç her geçen
gün daha da sık
karşımıza çıkmaya
başlayan bir hadise.
Burger King ve
diğer markalarınız
için bu bağlamda
dijital kaslarını
güçlendirmek için
neler yapıyorsunuz?
Bizim bunun için ne yap-
tığımızı açıklayayım: Biz
ilk günden beri medya-
da varız, burası zor bir
mecra. Kontrol etmek
mümkün değil. Biz sosyal
medyada tüketicilerimizle
birebir iletişimde olmak
için varız. Bu mecrada
7-24 çalışan uzman bir
ekibimiz var. Sıkı takip
edip içeriklerde hassas
davranıyoruz. Biz ilk
günden beri tutarlı bir ile-
tişim stratejisiyle kontrol
etmeden atma kontrollü
bir şekilde yolumuza
Paket servis kanalımızda internet üzerinden şu an hem mobil
ödeme hem de online ödeme aktif. Restoran tarafında mobil
ödeme ise biraz daha vakit alacak bir konu. Bu alanda bazı
TAB Gıda’nın reklam yatırımları
içerisinde dijitalin payı yüzde 12
12
devam ediyoruz.
Burger King
müşterisinin 22
yıllık yolculuğunda
tüketimin
dijitalleşmesi
perspektifinde
en önemli kırılma
anları neler oldu
sizce?
Mobilin öne çıkması, pa-
ket servisin başlamasıyla
e-ticaretin öne çıkması ve
2007’de ihtiyacı görerek
online satış kanallarını
açtık. Bunun ardından de-
ğişik ödeme modellerinin
girişi ve mobil uygula-
maların hayata geçmesi
bizim için dijital dönüşü-
mün mihenk taşları oldu.
Dolayısıyla, 2005 ve 2007
yıllarını bizim için dijital-
leşmede önemli olarak
değerlendirebiliriz.
Bu dönemde
mobilin yerini
anlatabilir misiniz?
girişim ve projelerimiz var ama çok olgunlaşmadı
Mobil bu süreçte daha
yeni bir yere sahip. Dört-
beş senelik bir yere sahip.
Özellikle e-ticaret tara-
fının yaygınlaşmasında
biraz daha yeni. Buna
karşılık büyümesi çok
daha fazla. Çok daha hızlı
şekilde yayıldığını ifade
edebilirim. 10 yıllık e-ti-
caret yolculuğumuzda ilk
5 yıl internet, ikinci 5 yıl
ise mobil ağırlıklı şekilde
ilerliyor diyebiliriz.
Tıklagelsin.com’la
ilgili son durum
nedir? Bilgi verebilir
misiniz?
Tıklagelsin.com’un mobil
ve internet üzerinden
en çok sipariş aldığımız
ilk beş şehir İstanbul,
Ankara, İzmir, Antalya ve
Bursa yer alıyor. Cinsiyet
dağılımında baktığımızda
sipariş veren müşterile-
rimizin yüzde 58’i erkek,
yüzde 42’si ise kadın
müşterilerimizden olu-
şuyor. Yaş kırılımındaki
durum ise şöyle: Sipariş
veren müşterilerimizin
yüzde 35’inin 25 yaş ve
altı kitleden meydana
geldiğini ifade edebiliriz.
Mobil uygulama
üzerinden
restoranda mobil
ödemeyi ne zaman
hayata geçirmeyi
düşünüyorsunuz?
DIGITALAGE.COM.TR
Böyle bir planınız
var mı?
Bizim paket servis kanalı-
mızda internet üzerinden
şu an hem mobil ödeme
hem de online ödeme
aktif. Restoran tarafında
mobil ödeme ise biraz
daha vakit alacak bir
konu. Bu alanda bazı
girişim ve projelerimiz
var ama çok olgunlaşma-
dı. Yurtdışından örnek
vermek gerekirse, Çin’de
WeChat üzerinden öde-
meler yapılabiliyor. Türki-
ye’de de konuşuluyor ama
henüz yavaş ilerliyor. İşin
mevzuat tarafı var, kasa-
ların entegrasyonu boyu-
tu var. Bizim sistemleri-
miz henüz uyumlu değil.
Çok yoğun bir trafikten
bahsediyoruz. Bizim
restoranlarımız yılda 400
milyon ziyaretçi ağırlıyor.
Bu uygulamalar başla-
dığında çok hızlı şekilde
kullanılacağından eminiz.
Bunun için de altyapının
sağlam oluşturulması
gerekiyor.
• 05 • 2017 | 75
 OTOMOTİV

Otomotiv sektörüne
Y kuşağı etkisi
Dijital dönüşümün otomotiv endüstrisine yansımaları sürüyor. Kullanıcı taleplerini bu taleplere uyum
sağlayabilen markalar finansal olarak öne çıkarak marka değerlerini artırırken değişime direnç gösteren
markalar ise bu yarışın dışında kalacak
Ersoy Yaşar / @ersysr

Yeni nesil tüm

otomobillerde
kullanıcıların
beklentilerine uygun
teknolojiler yer almaya
başladı. Günümüzde
üreticiler, tasarım, yazı-
lım, sensör, yapay zekâ
ve üretim profesyonel-
lerinin yanı sıra sosyal
bilimlerin farklı alan-
larından uzmanlara da
ekiplerinde yer veriyor-
lar. Kullanıcıların sürüş
etkileşimlerini ve davra-
nışlarının analizini yapan
bu uzmanlar elde ettiği
bulguları sürüş ve eğlen-
ce sistemlerine entegre
ederek otomobili bir ‘yol
arkadaşına’ dönüştürme-
yi amaçlıyor.
Silikon Vadisi’ndeki Nis- rinde çalıştıktan sonra nasıl tepki vereceği gibi keti IHS Automotive’in
san Araştırma Merkezi’n- Nissan’a katılan Cefkin, birçok soruyu cevaplan- araştırmacıları 2035’te
de görev yapan tasarım ekibiyle birlikte araç, dırıyor. Yapılan araştır- dünyada yaklaşık 21
antropoloğu Melissa yaya ve bisikletler de dâ- manın önemini vurgula- milyon otonom (sürü-
Cefkin, otonom sürüş hil olmak üzere sürücüle- yan Cefkin, “Hedeflenen cüsüz) aracın satılaca-
özelliğinin, otomotiv rin trafik içindeki bütün sonucu elde etmek için ğını öngörüyor. Güncel
teknolojilerindeki geliş- etkileşimlerini belgeliyor. bu karmaşık sistemlerin küresel araştırmalara
melerin son halkası olma Ekip, bu çalışmayı ger- birbiriyle uyum içerisin- erişmek her zaman
özelliği taşıdığını belir- çekleştirirken; otonom de çalışması ve bütün olanaklı değilse de 2015’te
terek yeni nesil otomobil sürüş özelliğine sahip bir olasılıkları biliyor olması lastik üreticisi Goodyear
kullanıcılarında davranış aracın ne gibi özelliklere çok önemli” diyor. ve LSE (London School of
ihtiyaç duyacağı, trafikte Economics) tarafından 15
değişiklikleri yaşandığını
hangi olasılıklarla karşı
Yazılı olmayan Avrupa ülkesinde yapılan
söylüyor.
karşıya kalacağı ve en
kurallar araştırmaya katılanla-
Farklı teknoloji şirketle- Küresel araştırma şir- rın yüzde 88’i trafikteki
önemlisi bu koşullara

76 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
 Türkiye’nin de içinde bulunduğu 12 ülkeyi kapsayan bir araştırmada ise Y kuşağının
otomotiv sektörüne dair önceliğinin, yakıt verimliliği sunan araçlar ve bunların
gelecekte sürdürülebilir ulaşıma sağladığı katkı olduğu ortaya çıkıyor

sürücülerin, yayalar, Hisseleri Nasdaq’ta işlem bin ön siparişe ulaştı. açıklamasına göre dört
motosikletliler ve yolda gören Tesla’nın toplam Yeni modeli ile değerini elektrik motoruna sahip
bulunan diğer araçlarla hisse değeri 53,6 milyar daha da artırmayı hedef- olan araç 1050 beygir
ilişkilerini düzenleyen dolara ulaşırken NYSE’de leyen Tesla’nın CEO’su gücü üretiyor ve 0’dan
‘yazılı olmayan’ kurallar işlem gören Ford’un Elon Musk, Twitter hesa- 100 km hıza yalnızca
bulunduğunu belirtiyor. toplam hisse değeri ise bından yaptığı açıklama- 2.39 saniyede ulaşıyor.
45.4 milyar dolar düze- da bir sonraki aşamanın Tam şarj ile yaklaşık
‘Trendsetter’ yinde. General Motors’un ticari olarak da kullanı- 600 km kullanılabilece-
bir marka piyasa değeri ise 49,80 labilecek bir elektrikli ği açıklanan model 3D
olarak Tesla milyar dolar. kamyonet üretmek Lidar sistemi ile otonom
Elektrikli otomobil üre- olduğunu ve kamyonetin sürüşü destekleyen alt
ticisi Tesla Motors’un 2016’da 6,7 milyon araç
satışı gerçekleştiren iki yıl içerisinde satışta yapıya uygun olarak
piyasa değeri ABD’li olacağını bildirdi. geliştirilmiş.
köklü otomobil üreticileri Ford, Tesla ile arasında
General Motors ve Ford’u 6 milyondan fazla satış Yeni nesil Diğer bir elektrikli
geride bıraktı. 2017’nin farkı bulunmasına karşın otomobilleri otomobil üreticisi Lucid
ilk çeyreğinde elde ettiği Tesla’nın alt sırasında ‘süper spor’lar’ Motors da Lucid Air
kalmaktan kurtulamadı. adını verdiği elektrikli
grafikle bu başarıya temsil ediyor
ulaşan Tesla, Ford’un 13 yıllık geçmişe sahip sedan otomobilinin yanı
Elektrikli otomobil
yüzüncü yaşını kutladığı bir girişimin, köklü bir sıra, Alpha hız testi aracı
pazarında Tesla’nın
yıl kurulmuştu. markayı hisse değeri ile otomotiv gündemini
yarattığı devinim, süper
olarak geride bırakması, meşgul etmeyi sürdürü-
2016’da 76 bin araç teslim spor olarak adlandırılan
yeni nesil teknolojilerin yor. 1000 beygir gücünde
eden Tesla, 2017’nin ilk donanımlı, lüks ve hızlı
otomotiv sektöründeki olduğu açıklanan Alpha
çeyreğinde ise 25 bin araç otomobil üretecek diğer
yansımasını ve sektörde- modeli ilk testinde 350
satışı gerçekleştirdi. Bu üreticileri ve yatırımcı-
ki değişimi de gösteriyor. km/s hıza ulaşmayı ba-
başarı ile hisse değerini ları da cesaretlendirdi.
Yıl sonunda pazara sunu- şardı. Markanın açıkla-
yüzde 5 oranında arttı- Özellikle ABD ve Asya-
lacak olan ve ABD’de 35 ması bu modelin de tam
ran Tesla, ABD’nin en lı üreticiler teknoloji
bin dolar fiyat etiketiyle şarj ile 600 km’den fazla
büyük otomobil üreti- olarak geleneksel üretim
satılacak Model 3 ise 373 kullanılabileceği yönün-
cilerini geride bıraktı. çizgisine sahip olmayan
de. Lucid Motors’un Air
araçları fuarlarda ve
modeli 2019’dan itibaren
sosyal medya kanalla-
faaliyete geçecek Arizona
rında vitrine çıkarmaya
fabrikasında yılda 10 bin
başladılar.
adet ile üretime başlaya-
Geçen iki yılda adı finan- cak ve yaklaşık 400 km
sal zorluklarla gündeme menzile sahip olacak.
gelse de, elektrikli oto-
Pazarlama iletişimini
mobil üreticisi Faraday
‘teknoloji, inovasyon ve
Future, dünyanın en
hız’ odağında yöneten bu
büyük tüketici elektroni-
iki marka da -Tesla gibi-
ği fuarı CES’de FF 91 mo-
internet üzerinden ön
delini tanıttı. Markanın
sipariş alarak kullanıcı-

DIGITALAGE.COM.TR • 05 • 2017 | 77
 OTOMOTİV
Elektrikli otomobil pazarında Tesla’nın yarattığı devinim, süper spor olarak
adlandırılan donanımlı, lüks ve hızlı otomobil üretecek diğer üreticileri ve
yatırımcıları da cesaretlendirdi. Özellikle Amerika ve Asyalı üreticiler teknoloji
olarak geleneksel üretim çizgisine sahip olmayan araçları fuarlarda ve sosyal
medya kanallarında vitrine çıkarmaya başladılar
larını araçları ile buluş-
turmayı hedefliyor.
Afrika da
değişimi izliyor
Uganda merkezli Kii-
ra Motors, güçlüklere
karşın güneş enerjisi
ile çalışan otobüsü
Kayoola’yı geliştirmiş
ve başkent Kampala’da
tanıtmıştı. Söz konu-
su araç, sahip olduğu
iki bataryadan birini
aracın üzerindeki güneş
panelleri ile şarj ederek
menzilini 80 km artırdı.
Henüz konsept bir çalış-
ma olsa da üretici firma
bu girişimi ile potansiyel
iş ortaklarının dikkati-
ni çekmeyi ve otobüsü
seri üretime taşımayı
hedefliyor. Kiira Motors
İcra Kurulu Başkanı Paul
Isaac Musasizi’ye göre
yerel bir elektrikli-hibrit
araç üretmek kendileri
için hiç de zor değil, fakat
Afrika’da yol, enerji kay-
nağı ve finans sorunları
süreci olanaksızlaştı-
rıyor. Kiira Motors’un
7000 EV Smack Sedan
adlı elektrikli bir prototip
üretmeyi başardığını da
unutmamalı.
Peki, otomotiv endüstri-
sini sayısal büyüklüğüy-
le mi çevre, toplum ve
gelecek nesiller için değer
yaratan lider vizyonlarıy-
78 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
la mı ele almalıyız? araçların sağlayacağı odağında sürdürülebilir
Otomotiv endüstrisi, tek- avantajlar toplumun da araçlar üretmek olacağı-
dikkatini çekmiş olacak nı öngörüyor. Araştırma
noloji yatırımlarına bütçe
ki geçen yılın başlarında sonuçlarına göre genç-
ayırabilmek için pazar
yapılan bir araştırmada, lerin yüzde 49’u yakıt-
payı ve sayısal büyüklü-
ğü önemsemek zorunda Amerikalıların yüzde ta verimlilik sağlayan
olsa da örneklem ‘en 44’ü önümüzdeki 10 yıl taşıtların başlıca odak
yeni’, ‘en beğenilen’, ‘en içerisinde elektrikli veya noktalarından biri olması
çevreci’ veya ‘en itibarlı’ otonom bir otomobil gerektiğine inanıyor.
gibi ölçütler olduğunda satın almak istediklerini Elbette endüstriyel gi-
ansızın değişebiliyor. söylüyorlar. rişimleri tüketici gerek-
Volkswagen’in emisyon Y kuşağı sinimlerinden bağımsız
skandalı ile sarsılmasın- sürdürülebilir olarak değerlendirmek
dan kısa süre sonra ‘en teknoloji istiyor olanaklı değil. Otomobil
beğenilen’ unvanını hib- Türkiye’nin de içinde ve teknoloji üreticilerinin
rit, elektrikli ve hidrojen bulunduğu 12 ülkeyi de ‘yeni’ nesil ürün ve
yakıt hücreli otomobilleri kapsayan bir araştır- hizmetleri ‘yeni’ kuşağın
seri üretimle pazara mada ise Y kuşağının duyarlık ve gereksinim-
sunan Toyota’ya kaptır- otomotiv sektörüne lerini dikkate alarak ta-
ması da çarpıcı bir örnek dair önceliğinin, yakıt sarlamaya başladıklarını
olarak arşivde duruyor. verimliliği sunan araçlar söyleyebilirim.
Toplumların ve bunların gelecekte
sürdürülebilir ulaşıma
bakış açıları da
sağladığı katkı olduğu
değişiyor ortaya çıkıyor. Araştır-
Kaliforniya’da yer alan
ma, gelecek on yılda, oto-
Berkeley Ulusal Labora-
motiv endüstrisinin en
tuarı da otonom/elekt-
büyük mücadelesinin ise
rikli araçların çevresel
çevre ile dost, teknoloji
etkileri üzerine bir araş-
tırma sonucu yayınladı.
Berkeley araştırmacıla-
rına göre tüm araçların
elektrikli ve otonom
olması ile sera gazı emis-
yonu yüzde 90’ın üze-
rinde azalma gösterecek
ve motor yağı kullanımı
da ortadan kalkacağı
için çevresel ve finansal
avantajlar oluşturacak.
Otonom ve elektrikli
 BİLİŞİM HUKUKU
Nisan ayında
bilişim hukuku alanında gelişmeler
Geçtiğimiz ay bilişim hukukum gündemi son derece yoğundu. Ayın önce çıkan
başlıkları; Açılan davayı kaybeden booking.com’un faaliyetlerini durdurması,
internet toplu kullanım sağlayıcıları hakkında yürürlüğe giren yönetmelik ve
Fransa seçimleri sonrası Facebook’u sahte hesaplara savaş açması
Av. Şebnem Ahi
İnternet toplu
kullanım sağla-
yıcıları hakkında
yönetmelik, Nisan ayında
Resmi Gazete’de yayın-
lanarak yürürlüğe girdi.
Bireylere belli bir alanda
ve belli süre ile internet
kullanımı sağlayan, başta
internet kafe işletmecisi
ve Hotspot / Wifi sağla-
yan firmaları yakından
ilgilendiren bu yönet-
melik uyarınca, kişilerin
internete erişim kayıtları
2 yıl süre ile saklanacak.
Bununla birlikte inter-
net kafe işletmecisi ve
Hotspot / Wifi sağlayan
firmalar kullanıcıları
tanımlamaya yarayacak
sms gibi çözümlerini
ve suç unsuru içeren
içeriklere erişimi önleye-
cek filtre programlarını
kullanmakla yükümlü
oldu. İnternet kafelerde
küçüklerin kullanım saat-
lerini kısıtlamak zorunlu
hale geldi. Örneğin 12
yaşından küçükler, ancak  veda
yanlarında veli veya va-
sileriyle internet kafelere
girebilecek ve 15 yaşından
80 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
küçükler yanlarında veli
veya vasileri olmadan
saat 20.00’den sonra
alınmayacak. Ayrıca
oyunların da 18 yasın-
dan küçüklere uygun
olmaması durumunda bu
işyerlerinde yasaklanması
gerekecek.
Bitaksi’ye
güncelleme geldi
Bitaksi uygulaması kul-
lanıcıların daha güvenli
yolculuk yapması adına
uygulamada güncelleme
yaptı ve artık kullanıcılar
istemediği bir taksici ile
eşleşmeyebilecek. Bu özel-
lik sayesinde olumsuz bir
deneyimi olan kullanıcının
bu durumu tekrar yaşa-
Av. Şebnem Ahi
Ahi Hukuk Bürosu
masının önüne geçilmesi
amaçlanıyor. Ancak her
halükarda ilgili kişinin
suça konu bir eylemde
bulunması durumunda,
mağdurun herhangi bir
durumda savcılığa başvur-
ma hakkı saklı.
Facebook Fransa seçimle-
rinde yalan haber yayan
hesaplar sonrasında 30 bin
sahte hesabı kapattığını ve
geliştirdikleri algoritma ile
artık sahte hesap kullan-
manın eskiye oranla daha
fazla engelleneceği duyu-
ruldu. Elbette bir hesap
sahte dahi olsa üzerinden
suç işlenmesi veya hukuka
aykırı içerik paylaşılması
durumunda yine gerçek
hayatta işlenmiş gibi şika-
yete konu olabileceğini ve
bu kişiler hakkında soruş-
turma başlatılabileceğini
ve tespit edilmesi halinde
cezalandırılabileceğini
hatırlatalım.
Booking.com’a
booking.com faaliyetleri
durduruldu. Daha önce
hakkında verilen rekabet
kurulu kararı ile 2 buçuk
milyon TL cezanın ardın-
dan, haklarında açılan ve
2015’ten bu yana süren
dava da sonuçlandı ve
booking.com haksız rekabet
sebebiyle açılan davayı
kaybetti. Bu karar sonucun-
da booking.com sitesinden
Türkiyede’ki işletmeleri
içeren tüm kayıtlar kaldı-
rıldı. Artık rezervasyon
yapılamıyor.
Para-Kredi ve Koordinas-
yon Kurulu’nun Pazar Araş-
tırması ve Pazara Giriş Des-
teği Hakkında Tebliği’ne
göre; işbirliği kuruluşu
olarak ifade edilen ihracatçı
birlikleri, il ticaret ve sana-
yi odaları, sektör dernek ve
kuruluşları, organize sana-
yi bölgeleri, imalatçı dernek
- birlik veya kooperatifleri,
bünyelerindeki firmaları
e-ticaret siteleri lehine
toplu üyelik yaptığında ve
giderleri karşıladığında, bu
giderlerin yüzde 80’i devlet
tarafından desteklenecek.
Ancak işbirliği kuruluşunun
bu hibeden faydalanması
için bünyesindeki en az 250
firmayı belirlediği e-ticaret
platformuna üye yapması
gerekiyor. Her bir işbirliği
kuruluşu, bu hakkı en fazla
5 e-ticaret sitesi için kulla-
nabilecek.
İkinci el
yazılım ticareti üzerine
İlk olarak Almanya’da yaşayan bir Türk işadamının,
bilgisayarlardaki 2. el yazılımları satmayı düşünmesi ile
ortaya çıkan 2. el yazılım ticareti ülkemizde de 2015 son
dönemi içinde Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin onama
kararıyla artık serbestçe yapılmaya başlandı
Av. Oğuz Aksoy
2. El, Türk Dil
Kurumu’nda;
kullanılmış, elden
düşme olarak tanımlanı-
yor. Hayatımızda sıkça
karşılaştığımız bu ifade,
otomobilden eve, cep
telefonundan bilgisayara
kadar her alanda olduğu
gibi artık yazılım ürünleri
için de kullanılabilecek.
İkinci el yazılım denince
aklımıza gelen ilk örnek
Microsoft’un üretimi
Windows işletim siste-
mi. Microsoft, Windows
işletim sistemini Orijinal
Malzeme Üretici Lisansı
(OEM) yoluyla her bir
bilgisayar için tek seferlik
satın alınan bir lisans
olarak kullanıcılarına sun-
muş, yeni bir bilgisayar
alındığında ise kullanıcıyı
yeni bir Windows işletim
sistemi almak zorunda
bırakmıştı. Şirketler, in-
ternet kafeler, okullar çok
sayıdaki bilgisayarlarını
yenilediğinde yeniden iş-
letim sistemi lisansı satın
almak zorunda kalıyor-
lardı. Ayrıca, bilgisayarlar
ikinci el satışına konu
edilebiliyorken, yazılımlar
hiçbir şekilde ikinci el
satışına konu edilemi-
yordu. Örneğin eskiyen
bilgisayarlarınızı işletim
sistemiyle birlikte çöpe
atmak yerine işletim siste-
mini tekrar kullanabilmek
hatta ikinci elde satabil-
mek mümkün olmalıydı.
Zira yazılım lisansları
kişiye veya şirkete özel
tahsislenmiş varlıklar
değildir. Bu tür durumlar,
kullanıcılar için büyük bir
külfet olmuş, çoğu zaman
kullanıcılar –istemeden
de olsa, maliyetin fazla-
lığından dolayı- korsan
yazılıma yönelmiştir.
Av. Oğuz Aksoy
2. el yazılım ticareti
Avrupa ve ABD’de 2006 yı-
lından bu yana yapılmakta.
Bu ticaretin yapılmasının
önünü açan olay Alman-
ya’da yaşayan bir Türk işa-
damının, bilgisayarlardaki
2. el yazılımları satmayı
düşünmesi. Türk işada-
mı bu yazılımları sattı,
Microsoft bu yazılımların
OEM lisansı olduğundan
satışının yapılmasının
mümkün olmamasından
dolayı hukuki süreç başlat-
tuı. Sonuç olarak, bu dava
Türk iş adamının lehine
sonuçlandı. Almanya’daki
zaferinden sonra Türk işa-
damı 2. El yazılım ticareti-
ni Türkiye’de de yapmak
istemiş, yine Microsoft’un
engellemesiyle karşılaş-
tı ve konu Türkiye’de
yargıya taşındı. İstanbul
1. Fikri ve Sınai Haklar
Hukuk Mahkemesi verdiği
kararla emsal oluşturdu
ve bu karar yakın zaman-
da Yargıtay tarafından da
aynı şekilde onandı. Yar-
gıtay, onamasına gerekçe
olarak, Bilgisayar Prog-
ramının ikinci el satışını
yasaklayan OEM lisans
Sözleşmesi 16. Maddesinin,
5846 Sayılı Fikir Sanat
Eserleri Kanunu’nun 23/2
Maddesindeki emredici
hüküm karşısında geçerli
DIGITALAGE.COM.TR
olmaması olarak belirtildi.
Sonuç olarak 2. el yazılım
ticareti Yargıtay 11. Hukuk
Dairesi’nin onama kararıyla
artık Türkiye’de de serbest-
çe yapılmaya başlandı.
2. el yazılım ticaretinin kul-
lanıcılar ve ülke nezdinde
olumlu yanları bulunuyor.
Kullanıcılar bu sayede bilgi-
sayarlarını değiştirmek eski
bilgisayarlarındaki yüklü
lisanslı ürünleri kaldırıp
yeni aldığı bilgisayarına
ücret ödemeden kurabi-
lecekler. Ayrıca yine artık
lisanslı ürünleri kullanmak
istemediklerinde başka bir
kullanıcıya satabilecek veya
devredebilecekler. Ülke eko-
nomisi anlamında düşünül-
düğünde ise özel veya kamu
kuruluşları bilgisayarlarını
yenilemek istediklerinde
mevcut var olan işletim
sistemlerini veya lisanslı
başka ürünleri yeni alınan
bilgisayarlarda kullanabile-
cekler. Bu da büyük oranda
tasarruf yapılması anlamı-
na geliyor. Bir diğer sonucu
ise 2. el yazılım ticareti
korsan yazılım kullanım
oranını büyük oranda düşü-
recek. Yakın zamanda ikinci
el eşya siteleri gibi, ikinci el
yazılım siteleri de görmeye
başlayabiliriz.
• 05 • 2017 | 81
 TASARIM

Chatbot
ve (Conversational) UI
pabileceğini sansınlar”cıla-
rın aksine Conversation UI
tasarımında, metodolojinizi
ne kadar karmaşık kurgu-
larsanız chatbot’unuzun
da o kadar robotik olması
mümkün. Temel kurgunun
aşağıdaki sac ayaklarına
Technavio’nun araştırması chatbot’ların sektörel penetrasyon yüzdeleri
sahip olması yeterli:
ve 2017-2021 arasındaki büyüme oranlarına dair çarpıcı bir özet sunuyor.
Önümüzdeki yıllarda özellikle BFSI’da, yani banka, finansal kuruluşlar
ve sigorta şirketleri grubunda, chatbot’larla çok daha fazla sohbet Sohbetin
edeceğimizi peşin peşin kabul etmemizde yarar var çerçevesini
tanımlama
Chatbotlar ile olarak chatbot’ların hype yıllarda özellikle BFSI’da, Taslak bir şekilde chatbot’un
hayatımıza giren olmaktan çıkarak artık yani banka, finansal kuru- hangi bağlamda nasıl
Conversational hayatlarımızın bir parçası luşlar ve sigorta şirketleri bir deneyim sunacağını
UX kavramı, an itibarıyla haline geldiklerini itiraf grubunda, chatbot’larla netleştirmek adına yürütülen
“2017’nin hype’ı olmaya etmem gerekir. Aşağıdaki çok daha fazla sohbet ede- çalışma
aday” chatbot’un, etkili grafik bunun B2B eksenin- ceğimizi peşin peşin kabul
bir kullanıcı deneyimi ile deki en somut kanıtı. etmemizde yarar var. Senaryo
tasarlanması için kullanı- Chatbot tasarlarken belki de
lan yaklaşımı tanımlıyor
Business Wire’da yayım- Conversational en eğlenceli bölüm; sohbetin
diyebiliriz. Türkçesi ise
lanmış olan Technavio’nun UI deneyimini senaryosunu yazılı hale
araştırması chatbot’ların tasarlarken getirme (Aslında bu bölümün
“(bir otomasyon yazılımı sektörel penetrasyon
ile yapacağınız) sohbetin nelere dikkat hiç de göründüğü kadar
yüzdeleri ve 2017-2021 eğlenceli olmadığını, istisnai
ara birimini tasarlamak”... arasındaki büyüme oran-
etmeliyiz? durumlarda chatbot’un
“İşi olabildiğince sofistike ne yazmasını bulmaya
Oldum olası hype’lara me- larına dair çarpıcı bir özet
göster ki, sadece senin ya- çalıştığınızda anlayacaksınız.)
safeli yaklaşmış bir insan sunuyor. Önümüzdeki

82 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
Söz dizimi
TDK’nın tanımıyla söz dizimi,
“Bir cümleyi oluşturan kelime
türlerinin arasındaki ilişkileri
inceleyen ve sınıflamalar
yapan dil bilgisi kolu” ve bana
güvenin, bir chatbot deneyimi
tasarlarken, onu başarılı kıl-
ması en muhtemelen faktör,
unsur söz dizimi…
Chatbot mesajları
(Nihayet UI’ya geldik) İşin,
chatbot’unuzun cümleleri
hangi formatta ara birime
indirdiğini tanımlamanız ve
sonrasında da tasarlamanız
gereken bölüm
Kullanıcı mesajları
Kullanıcının sohbete ne
zaman, ne ölçüde ve formatta
katılımını sağlayabileceğini
belirleyeceğiniz “sohbet girdi-
lerinin tasarlandığı bölüm”
Dolgu mesajları
(benim tanımımla)
Genelde sözlük karşılığı
olmayan, sohbetin yapaylık
Yakup Bayrak
SHERPA Kurucu Başkanı
oranını kırmak için kullana-
cağınız nida, mutluluk veya
belirsizlik ifadelerini kulla-
nıcıya aksettirebileceğiniz
terimlerle oluşan mesajlar
(Örnek: “Hmmm”, “Offff”,
“Hah!”, vb.)
Sohbetin ara
birimdeki
gösterimi düzeni
Kullanıcının alışık olduğu
doğal mesajlaşma düzenine
(Alıcı->Verici, Alıcı->Verici)
adaptasyon sağlamak adına
en çok eforu sağlamanız
gereken, görsel düzen
kararını alacağınız bölüm
Chatbot’un
görünümü ve
ifadeleri (emoji
destekli)
“Chatbot’u avatar’ı olarak
marka logosu kullanır geçeriz.”
deneyimin üzerine yeterince
kafa patlatmadığınız birincil
kanıtı olabilir.
(Phatic) ilişkisel
ifadelerin
animasyonu
Bu bölüm gerçekten ileri
seviye bir chatbot deneyimi
sunmak isteyen tasarımcıların
belki de üzerinde en uzun
süre çalıştığı alan: Kullanıcı
girdisine göre chatbot’un
nasıl bir ifadeye sahip olacağı,
chatbot’un giriş yapılan bil-
giye yanıt vermeye çalışırken
bekleyen kullanıcının nasıl
bir animasyon göreceği, ka-
palı uçlu sorularda kullanılan
butonların stilleri ve tıklan-
ma durumunda nasıl tepki
verdikleri, ilişkisel ifadelerin
nasıl anime edileceğine karar
verilen kritik durumlara örnek
teşkil edebilir.
Dönüşüm oranları
ve performans
optimizasyonu
“Kullanıcı, mesajlaşma sonu-
cunda, aradığı bilgiye ulaşa-
bildi mi, rezervasyonu yapa-
bildi mi veya web sitemizdeki
doğru alana yönlendirilebildi
mi?” sorularının yanıtlarını
ölçümlenebilir hale getir-
mediğimiz, performansla-
rını gözlemlemediğimiz ve
topladığımız veriye göre
chatbot’un deneyiminde
optimizasyona gitmediğimiz
tüm durumlarda “Ehmmm,
bizim de bir chatbot’umuz
var, tıkır tıkır çalışıyor”dan
öte bir noktaya ulaşmamız
mümkün olamıyor.
DIGITALAGE.COM.TR
Türkiye’deki
chatbot’lar için
henüz “en iyiler”
listesi yok
İç görüsel bir deneyimle
tekil bir problemi doğru
mecrada optimum eforla
çözmek, iyi tasarlanmış
bir conversational UI’ya ve
istisnaî durumları da kap-
sayacak titizlikte yazılmış
bir senaryoya sahip olmak,
yaratıcı bir iş modeli ile ha-
reket etmek ve nihayetinde
üzerine titrenmesi gerek-
tiğini düşündüğüm erişim
/ dönüşüm performansı
eksenlerinde Türkiye’deki
chatbot’ları değerlendirdi-
ğimde, ne yazık ki henüz
kayda değer bir “En iyiler”
listesi çıkartabilecek kadar
örneğimiz olmadığını görü-
yorum.
• 05 • 2017 | 83
 REKLAM
Bence
sen de haklısın
Son birkaç yıldır baharı yaşayan programatik reklamlar için şu an soğuk
rüzgârlar esiyor diyebiliriz. Özellikle son iki ayda reklam yerleşimlerini
kontrol etmemek ve sahte içerik sağlayıcılarını finanse etmek ile suçlanan
programatik reklamların durumuna bir göz atalım
Önceki yazıda
reklamverenin
harcadığı rek-
lam liralarının nereye
gittiğini anlatmıştım.
Aldığım geri bildirimler
sonucunda konuyu biraz
daha genişletme ihtiyacı
duydum. Genelde sorular
programatik satın alma-
nın gösterimlerin hangi
yayıncılarda gerçekleştiği
ve bu yayıncıların reklam-
veren için güvenli olup
olmadığı hakkındaydı. Bu
yazıda programatik satın
alma ile yapılan reklamla-
rın marka için ne derece
güvenli olduğunu güncel
tartışmalara değinerek
anlatmaya çalışacağım.
Son birkaç yıldır baharı
yaşayan programatik rek-
lamlar için şu an soğuk
rüzgârlar esiyor diyebili-
riz. Özellikle son iki ayda
reklam yerleşimlerini
kontrol etmemek ve sahte
içerik sağlayıcılarını fi-
nanse etmek ile suçlanan
programatik reklamların
durumuna bir göz atalım.
Şubat ayında The Times,
84 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
aşırılık yanlıları tarafın-
dan YouTube’a yüklenen
videolarda reklamları
gösterilen markaların
ismini vererek bombanın
fitilini ateşledi. The Times
yayımladığı makalede
Mercedes-Benz, Jaguar,
Honda, Sony, HSBC, Dis-
ney, L’Oreal ve Dropbox
gibi birçoğu global 250
markaya ait reklamların
söz konusu uygunsuz
veya marka için güvenli
kabul edilmeyen içerik-
lerle birlikte gösterildiğini
duyurdu.
Murat Arslanoğlu
UNC Digital Ajans Başkanı
Yazıya göre, adtech’lerin
internet üzerinde potan-
siyel müşterileri belirle-
yerek ziyaret ettikleri site
ne olursa olsun onlara
reklamları ulaştırmasına
olanak sunan programa-
tik reklamcılık, aşırılık
yanlılarının ve premi-
um içerik sağlayıcıların
içeriklerini kullanan sahte
sitelerin reklamveren-
ler tarafından farkında
olmadan finanse edilme-
sini sağlıyor. The Times’ın
yazısında işaret edilen
markalar konu ile ilgili
bilgisi olmadığını açıklar-
ken tüm oklar bu altyapıyı
sağlayan programatik rek-
lamlara çevrildi.
Sektörü sarsan
bu krizin esas
kaynağı ne?
Örneğin ortaklık progra-
mı (YPP) ile söz konusu
içeriklerin sahiplerine her
1000 gösterim için 7,6 do-
lar ödeme yapan YouTube,
The Times’ın haberinden
birkaç hafta sonra açıkla-
dığı reklam politikası deği-
şikliğinden önce ortaklık
programında herhangi bir
yayıncının yüklediği ilk
video ile gelir oluşturabile-
ceği bir model kurmuştu.
Bu durum yayıncıların
güvenilirliğini ve içerik-
lerin kontrolünü adtech
devi için bile zorlaştıran
bir durumdu. YouTube
dışında envanterini kapalı
tutan reklam ağları da bu
tür içerik sağlayıcılarının
reklamveren ekosistemin-
de hayatını sürdürmesine
destek oluyor.
İçerikleri reklam politi-
kalarına uygun olmayan
yayıncılardan ve içerik
sağlayıcılardan korun-
mak için oluşturulan kara
listelerin yeterince sık
güncellenmemesi ya da
genellikle DSP (Talep Yön-
lü Platform) tarafından
uygulanan bu listelerdeki
yayıncıların alan adlarını
sürekli değiştirerek filtre-
leri aşması da bu sorunun
nedenleri arasında.
Sektörün cevabı
ne oldu?
Haber sonrasında reklam-
verenlerin bir kısmı video
reklamlarının tamamını
durdururken, bazı büyük
ajanslar tüm müşterile-
rinin Google ve YouTube
bütçelerini dondurdular.
Bazı markalar adexchan-
ge’leri bazıları da ajans-
larını, yönettiği markanın

uzlaşma formu ile sağlanabilir. Bu yapının oluşturulmadığı her gün sektör dışından
gelecek ve hiçbirimizi memnun etmeyecek regülasyonlara bir adım daha yaklaşıyoruz
çıkarına hizmet etmemek-
le şuçladı. Adtech’ler ise
marka ve ajansların filt-
releri dikkatli kullanmadı-
ğını söyledi. Sonuç olarak
herkes birbirini suçladı.
Peki, çözüm ne
olabilir ?
Programatik reklamlar
teorik olarak marka için
güvenli olmayan içerikleri
ayırt edebilecek birçok
araca sahip. Örneğin isten-
meyen kategorilerdeki tüm
siteleri kara listeye alan
servisler var. Yayıncılar,
adexchange’ler ve ajans-
lar tarafından küresel ve
ortak olarak bu servisler
desteklenerek güncel tutu-
lan bir kara liste sorunun
büyük bir kısmını çözebilir.
Halihazırda kullanılan ser-
vis ve araçlar bazı hilelerle
filtre dışına çıkan siteleri
engelleyemiyor. Dolayısıyla
her kampanya için riskli
kategorileri yakından takip
etmek gerekiyor. Marka-
ların mesajını iletmekle
yükümlü kişiler çoğunluk-
la işin bu kısmında yeterli
bilgiye sahip olmadığından
marka ve programatik
network’ler arasındaki
bağlantıyı sağlayan medya
satın alma ajanslarına cid-
di bir görev düşüyor.
Diğer bir alternatif de kara
listenin tersini yapmak
yani sadece beyaz liste
Sorunun makro anlamda çözümü tüm reklam ekosisteminin ortak aklıyla üretilen
ve akredite yayıncılar üzerinden yayınların onaylı modellerle sunulduğu global bir
kullanmak. Birçok metrik
kontrolüyle belirlenen
beyaz listeler reklamveren
için yüksek bir güvenlik
sağlıyor. Reklamveren
markasını korumak için
bu şekilde beyaz listeler ve
hesap verebilir ajanslardan
oluşan şeffaf bir tedarik
zinciri kurgulayıp ilerle-
yebilir. Ancak reklamın
yayımlandığı site sayısını
ciddi oranda düşüren bu
yöntem de reklamverenin
ucuz erişim hedeflerine
ulaşılmasını engelliyor.
Marka, ajans ya da ya-
yıncı bazındaki bu mikro
çözümlerle devam edilir-
se kara listede yer alan
yayıncılarda gösterilen
reklamlar, sarı gazetecilik /
tık tuzağı, hileli gösterim-
ler, gerçek-ötesi kavramı
dünya medyasının güveni-
lirliğini sarsan gelişmeler
olmaya önümüzdeki yıllar-
da da devam edecek ve bu
süreçte yine programatik
reklamcıların da içinde
olduğu, toplam dijital rek-
lam yatırımlarının yarıdan
fazlasını toplayan adtech
şirketleri krizin odağında
kalacak.
Marka
güvenliğinde
herkes sorumlu
olduğunu kabul
etmeli
Bu mikro çözümler değil
de, makro çözümleri
merak edenler varsa on-
lara bir sorum var. Sizce
reklamların sahte içerik
sağlayan sitelerde veya
uygunsuz tabir edilen
yayınlarda yani toparlar-
sak istenmeyen yerlerde
görünmesi gerçekten
marka ve ajansları için
sürpriz mi? Ben öyle
düşünmüyorum. Reklam
ekosisteminin internet-
teki tüm içeriğin her
markanın reklam yap-
masına uygun olduğuna
inandığını düşünmek ya
da oluşturduğu gösterim
üzerinden gelir elde eden
adtech şirketlerinin bu
önlemi reklamverenleri
için aldığını varsaymak
fazla saflık olur. Ölçeği,
bağlama (kontekst) tercih
etmek yani içeriklerin
hepsini bir kabul edip
sadece tıklama, izlenme
oranı, dönüşüm, satış ve
üyelik gibi metrikleri per-
formans göstergesi olarak
kabul etmek tüm marka
ve ajansların ortak yakla-
şımı olduğu müddetçe bu
nevi haberleri okumaya
devam edeceğiz.
Herkesin birbirini suç-
ladığı ve kendini haklı
gördüğü marka güven-
liği döngüsünde çözüm
süreci, bence hepimizin
bu sorunun bir parçası ol-
duğumuzu kabul etmemiz
DIGITALAGE.COM.TR
ile başlayacak. Gösterim
üretmek için içeriklerini
denetlerken daha esnek
davranıp sisteminde sahte
haber sitelerine, botlara,
uygunsuz içeriklere göz
yuman adtech şirketi;
kârlılığını yükseltmek için
her yolu mubah sayan ve
performans hedeflerini
tutturmaktan başka hiç-
bir şeyi değerli görmeyen
ajans; yayıncılarına ve
içeriklerine değil de, mali-
yete önem veren, kârlılığı
tek amaç olarak gören
adnetwork ve muazzam
boyutta envanteri kele-
pir fiyata almak isteyip
birim maliyeti satın alma
stratejisinin odağı hali-
ne getiren reklamveren,
herkesin gelinen durumda
bir payı var.
Dolayısıyla sorunun
makro anlamda çözümü
tüm reklam ekosistemi-
nin ortak aklıyla üretilen
ve akredite yayıncılar
üzerinden yayınların
onaylı modellerle sunul-
duğu global bir uzlaşma
formu ile sağlanabilir. Bu
yapının oluşturulmadığı
her gün sektör dışından
gelecek ve hiçbirimizi
memnun etmeyecek
regülasyonlara bir adım
daha yaklaşıyoruz.
• 05 • 2017 | 85
 TEKNOSAFARİ

Dijitalde sadece
ünlü olmak yetmez,
itibar da
lazım
Eğer ki, sen şuursuzca davranıp, para için kendin olmaktan vazgeçtiysen,
ürettiğin içeriklerde samimi değilsen, gerçekliğini yitirdiysen nasıl bir gecede
olar yayına girdikçe payla-
şacağız. Tekrar konumuza
meşhur olmuşsan yine bir gecede eski haline dönersin, sebebini anlayamazsın dönelim. Bir süredir anlat-
bile. Üstelik itibarını da kaybedersin maya çalıştığım gibi dijital
ünlülerimiz de artık klasik
ünlülerimizdeki belirtileri
Timur Akkurt, @timurakkurt

Hepimizin bildiği göstermeye başladı. Üste-

gibi televizyon, si-
nema, müzik gibi
alanlarda iş yapanlar hızla
tanınır ve Türkiye’nin dört
bir yanından hayran kitlele-
rine sahip olurlar. Sonra bu
ünlülerin hayatları sürekli
mercek altında tutulur, her
hareketleri, her söyledikle-
ri dikkate alınır. Olay tüm
dünyada bu şekilde gelişir.
Daha önce de yazılarıma
konu olan bu konuyu Digital
Age olarak bu ay biraz daha
vitrine taşımaya karar ver-
dik. Yazı işleri müdürümüz
Savaş Önemli ile çok güzel
bir çalışmaya başladık. Bu
ayın konusu Dijital itibar.
Sektörün duayeni Salim
Kadıbeşegil’in de bizimle
olduğu bu bölümü kaçırma-
manızı tavsiye ederim.  lar hazırlıyoruz. Programı-
‘Dijital Muhabbet’ adıyla
her ay bir konuyu masaya
yatırıyor, konuyla alakalı
alanının uzmanlarını ko-
nuk alarak çok özel video-
mızın daimi kadrosu Savaş
Önemli, Nuran Aksu, Ekin
Kollama ve benden oluşu-
yor. Her ay izlemenizi tav-
siye ederim. Sosyal medya
hesaplarımızdan da vide-
lik onların yeni dünyanın
onlara getirdiği bir farklı-
lıkla birlikte. Dijital ünlüleri
klasik ünlülerden ayıran en
büyük fark, ulaşılabilir ol-
maları. Öyle sosyal medya
üzerinden değil sadece, so-
kakta karşılaşınca da aynı
samimiyetle takipçileri
yanlarına gidebiliyor, sohbet
edebiliyor. Dijital ünlüler ha-
yatlarının büyük bölümünü
zaten ortada yaşadıkları için
takipçileri onları çok iyi ta-
nıyorlar. Nasıl kahve içmeyi
sever, hangi mekânları se-
ver, eşi çocuğu nasıldır, bir
nevi dev bir BBG Evi gibi de
düşünebilirsiniz. Bunun ne
kadar sınırda olacağına diji-
tal ünlü karar veriyor. Yani,
ne kadar hayatını paylaşır-
sa takipçileri de o kadarını

86 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR

biliyor. Klasik ünlüler biraz
daha farklı. Onlar bir dizi
karakteri, film karakteri,
müzisyen olarak ünleniyor.
Yani, kendi karakterlerini
çok fazla yansıtamayabi-
liyorlar. Müzisyenler bir
nebze daha çok kendileri
gibi olma şansına sahip
ama dizi, film sektörü içim
aynı şeyi söyleyemeyece-
ğim. Bir dizide kötü kadını
oynuyorsa sokakta yüzüne
tükürülen oyuncular oldu-
ğunu biliyoruz. Bu sebeple
klasik ünlüler ile hayranla-
rı arasında tam oluşamamış
bir bağ söz konusu. Daha
yüzeysel bir bağdan bahse-
diyorum aslında. Dijital ta-
raf her ne kadar isim olarak
suni gözükse de aslında çok
daha fazla gerçek. Takipçi-
ler de aslında bu gerçekliği
seviyor. Bildiği, onunla uzun
zamanlar geçirdiği sevindi-
ği, üzüldüğü, hayal kırıklığı
yaşadığı insana bağlanıyor.
Hatta, kendimden biliyo-
rum, takipçilerimiz ne ka-
dar bizimle ilgili detaylara
sahipse biz de bazı takip-
çilerimiz ile ilgili detayları
öğrenmeye başladık. Mesela
benim Mehmet Genez diye
bir takipçim var. İnsansız
hava araçları, uçaklar ile
ilgili çok bilgili ve hayatı bu
olmuş durumda. Bir sağlık
problemi yüzünden pilot
olamamış. O da kendini
Dijital dünya yalan dünya mı? Bence değil! Hatta TV, sinema, müzik alanlarına göre
çok daha gerçek! Bu dünyada yalan dolan kabul edilemez şeyler. İtibarın çok ama çok
önemli olduğu hatta her şeyin o itibar üzerine kurulu olduğu basit bir dünya
model uçaklara, drone’lara
vermiş. Çok güzel işler çı-
kartıyor bu alanda. Bunun
gibi pek çok örnek verebi-
lirim.  gecede meşhur olmuşsan
Dijitaller ama
daha gerçekler…
İş bu boyutlara gelince diji-
tal ünlülerinde sorumluluk-
ları artıyor. Neticede yediği,
içtiği, kullandığı her ürün,
hizmet gözler önünde olu-
yor. Takipçileri ona güve-
niyor ve beğendiği, ihtiyacı
olan bir şey olduğu zaman
önceliği takip ettiği diji-
tal ünlüler oluyor. Durum
böyle olunca pazarlama
alanında dijital ünlüler bir
anda kendini göstermeye
başladı. Klasik reklamlarda
ne kadar klasik ünlü kulla-
nırsanız kullanın ne kadar
çok frekans çıkarsanız çı-
kın dijital ünlü reklamını
yaptığınız ürün hizmet ile
ilgili olumsuz bir şey söy-
lerse ürünün işi o kadar
zor. Neden mi? Nedenini
yukarıda anlatmıştım; diji-
tal ünlüler gerçek!
İtibarlı dijital
ünlü değilsen,
hiçsin!
Evet insanların gözünde
çok meşhur, sevilen bir
kahraman olabilirsin. Bu
senin itibarlı olduğunu
göstermez. Eğer ki sen şu-
ursuzca davranıp, para için
kendin olmaktan vazgeç-
tiysen, ürettiğin içeriklerde
samimi değilsen, gerçekli-
ğini yitirdiysen nasıl bir
yine bir gecede eski haline
dönersin, sebebini anlaya-
mazsın bile. Üstelik itibarı-
nı da kaybedersin. İnsanlar
seni parmaklarıyla göste-
rerek yerin dibine sokar-
lar. Bu bunalıma girmek,
hayata küsmek için geçerli
bir neden. Bazıları itibarsız
olayım, dikkat çekici saç-
ma sapan videolar ile bol
bol izleneyim de diyebilir.
Bu tercih her zaman içe-
rik üreticisinin. Burada da
markalara ve onların dijital
işlerini yapan ajanslara iş
düşer. Sapla samanı ayır-
madan yapılan proje işler
ile markalarının itibarlarını
da iki paralık edebilir.  ğu hatta her şeyin o itibar
Başkalarını değil kendimi
ortaya atayım ki, kimse
rahatsız olmasın. Yaşım ve
mesleğim gereği her hare-
ketimizin, söylediğimizin
ne kadar önemli olduğunu
anlatamam. Ben öyle mil-
yonluk bir hesaba sahip
değilim ama çok gerçek bir
kitleye sahibim. Geçen gün
bir takipçimiz eşimle kah-
valtı ederken uzaktan bir
fotoğrafımı çekip ‘DM’ den
(doğrudan mesaj) mesaj
olarak bana attı. Bu bana
neyi gösterdi? Her yerde
DIGITALAGE.COM.TR
ne yaptığına, ne konuştu-
ğuna dikkat etmelisin. Bir
de, önemli bir gösterge, kla-
sik bir ünlü olsa bu fotoğra-
fı ona DM’den atmazdı. Bu
bizim gerçekliğimizin de
önemli bir belgesi, sağla-
masıydı bana göre. Biz hem
sıradanız, hem ulaşılabilen.
Onun yakınıyız. Bu arada
gerçekten ben de öyle his-
sediyorum. Yani ben de is-
tediğim an onlara ulaşabili-
rim. Bir sıkıntım olduğunda
yardım istesem geleceklerini
biliyorum. Neden mi? Çünkü
onlar da gerçek!
Dijital dünya yalan dünya
mı? Bence değil! Hatta TV,
sinema, müzik alanlarına
göre çok daha gerçek! Bu
dünyada yalan dolan kabul
edilemez şeyler. İtibarın
çok ama çok önemli oldu-
üzerine kurulu olduğu basit
bir dünya. Dijital dünyanın
omurgası itibar, geri kalanı
gerçeklik. 
Hatırlatma! ‘Dijital Muhab-
bet’ her ay Digital Age You-
Tube kanalında yayında!
Çok önemli konu ve konuk-
larla sizlerin karşısında ola-
cak. Kaçırmayın. O aya eksik
başlamayın!
• 05 • 2017 | 87
 VERGİ
Uluslararası
e-ticaret şirketleri
nasıl vergilenir?
Uluslararası vergi anlaşmaları ticarî kazançların vergilemesinde yetkiyi
şirketin yerleşik olduğu ülkeye vermektedir. Çifte vergilemeyi önleme amacıyla
imzalanan uluslararası vergi anlaşmaları uyarınca, bir devlet herhangi bir şirket
kendi ülkesinde bir işyeri vasıtasıyla ticarî faaliyette bulunmadıkça, elde ettiği
ticarî kazançları vergilendirememektedir
Onur Elele, Yeminli Malî Müşavir
Geçtiğ imiz ay
TÜRSAB’dan ya-
pılan bir açıklama
turizm gündemine bom-
ba gibi düştü. Açıklamada
TÜRSAB tarafından açılan
davada booking.com’un
haksız rekabet oluşturan
faaliyetlerini durdurma
kararı verildiği belirtildi.
Ayrıntısı ve sebepleri ayrı
bir tartışma konusu.
Booking.com halen açık,
ancak Türkiye’den siteye
giriş yapanlar Türkiye’deki
otellere rezervasyon yapa-
mıyor. Booking şirketi “Not:
Bulunduğunuz ülkeden
Türkiye’deki tesisler için re-
zervasyon yapmak şu an ne
yazık ki mümkün değildir”
şeklinde bir uyarı koyarak,
tüm otel bilgisini kaldırmış
durumda. Karara esas ge-
rekçelerden birinin de bo-
oking.com’un Türkiye’de
elde ettiği kazanç üzerin-
den vergi ödemeyerek hak-
sız rekabet yaptığı eleştirisi.
Geçtiğimiz yıllarda YouTu-
88 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
malarının da bulunduğuna
dikkati çekerek, “OECD’nin
bir model anlaşması var
ona uygun olarak yapılıyor.
Oradaki en kritik kavram
iş yeri, iş yerinin nerede
olduğu. İş yeri deyince biz
bir büro arıyoruz hâlbuki,
be, Google ve Twitter ile de daha hakkaniyete uygun
sanal ticaret buna uymuyor,
benzer sorunlar yaşanmıştı. bir çözüm fakat mevcut
bir büro yok ortada. Öyle ya
İlgili firmaların Türkiye’de durumda bazı ülkeler özel-
da böyle Türkiye’de bu işi
vergi ödememeleri eleşti- likle bundan kaçınıyorlar.
yapanlar, bir şekilde araya
rilmişti. Burada belki en fazla gayret
bir daimi temsilci koyuyor”
23 Nisan’dan Anadolu Ajan- gösteren, bu konu üzerinde ifadelerini kullandı. Ağbal,
sına açıklamada bulunan çalışan platform OECD. “ Bakanlık olarak, iş yeri ül-
Maliye Bakanı Naci Ağbal, Ağbal, OECD düzeyinde ül- kede olmasa bile, ülkede ti-
elektronik ticaret yapan kelerin talepleri olduğunu cari faaliyet yürüten, para
uluslararası firmalar nez- ancak gelinen noktada bir kazanan ve bu işini de bir
dinde vergi incelemeleri sonucun bulunmadığını an- şekilde aracılar vasıtasıyla
yaptıklarını belirterek, latarak, bu konuda uluslara- yapan firmalar bakımın-
“Türkiye’de kazanılan ve rası düzeyde bir mutabaka- dan vergileme hakkının
vergisi ödenmeyen tutarlar- tın sağlanması gerektiğini, Türkiye’de olduğuna inan-
la ilgili muhataplara gerekli Maliye Bakanlığı olarak da dıklarını belirten Ağbal, bu
tebligatlar yapıldı” dedi. ilk andan itibaren ‘ülkede konuda bugüne kadar bu işi
“Bugün küresel ticaretin kim para kazanıyorsa, ver- yürüten firmalar nezdinde
vergilenmesi konusunda gisini ödemeli’ prensibiyle vergi incelemeleri yaptıkla-
uluslararası düzeyde her- hareket ettiklerini dile ge- rını söyledi:
kesin üzerinde mutabık kal- tiren Ağbal, bu kapsamda
“Bir kısmı gelip, bunu an-
dığı bir modeli henüz yaka- Türkiye’de sanal ortamda laşarak ödemek istedi, bir
layabilmiş değiliz. Mevcut ticaret yapan uluslararası kısmı da dava etti. Bu ko-
durumda vergileme hakkı e-ticaret firmalarının ver- nuda gerek hukukî değer-
bizde olmalıdır diyen birta- gilendirilmesi konusunda lendirmelerimizi yapmış
kım ülkeler var. ABD de bu- hukuki değerlendirme ve bulunuyoruz. Vergisini
nun başını çekiyor. Küresel teknik çalışmalar yaptıkla- kendiliğinden ödemek is-
vergileme sistemi bakımın- rını kaydetti. teyemeyenlere karşı da
dan kazanç nerede elde edi- Ağbal, Türkiye’nin birçok gerekli vergi denetim me-
liyorsa, aslında orada vergi- ülke ile çifte vergilendir- kanizmalarını kullanıyoruz.
lemenin yapılması prensibi menin önlenmesi anlaş- Bir grup şirket Türkiye’nin

bu konudaki tavrını gör-
düğü için Türkiye’de ofis
kurdu, mükellef oldu ve
vergisini ödüyor ama ısrar-
la ‘Türkiye’de ticarî faaliyet
yapmıyoruz, ofisimiz yok’
diyenlere karşı da gerekli
raporları yazdık, bunları
takip ediyoruz. O firmalar
da Maliye idaresindeki ar-
kadaşlarımızla görüşüyor-
lar. Bir ara bana da geldiler,
kendilerine çok açık ve
net söyledik, uluslararası
vergilendirme kurallarına
göre vergilerini burada da
ödemek durumundalar.”
Maliye Bakanının konuşma-
sını uzun uzadıya alıntıla-
dım. Zira, ilk kez bir bakan
gayet anlaşılır bir şekilde
ve ülkenin haklı olduğu
tüm hususları belirterek ve
uluslararası e-ticaret şirket-
lerinin vergilemesinde nasıl
bir yol izlenmesi gerektiğini
de göstererek konuyu ciddi
bir şeklide gündeme getirdi.
Neden işyeri
açılmalı?
Uluslararası vergi anlaşma-
ları ticarî kazançların ver-
gilemesinde yetkiyi şirketin
yerleşik olduğu ülkeye ver-
mektedir.
Çifte vergilemeyi önleme
amacıyla imzalanan ulus-
lararası vergi anlaşmaları
uyarınca, bir devlet herhan-
gi bir şirket kendi ülkesinde
Türk vergi hukukunda da dar mükellefiyet esasında ticarî kazancın Türkiye’de
elde edilmiş olması, işyerinde sağlanmış olması şartına bağlanmıştır. Dolayısıyla,
bir yabancının ticarî kazancının vergilenebilmesi için, Türkiye’de işyerinin olması
ve ticarî kazancın bu yerden sağlanması gerekmektedir. Bu durumda, teşebbüse
ait kazanç, ‘’işyerine atfedilebilen miktarla sınırlı olmak üzere’’ kazancın elde
edildiği devlette vergilendirilebilir
bir işyeri vasıtasıyla ticarî caret ve yazılım şirketinin yatırım harcamaları neti-
faaliyette bulunmadıkça, de Türkiye’de pazarlama/ cesinde oluşturulan ve sü-
elde ettiği ticarî kazançla- kurumsal ilişkileri oluştur- rekli geliştirilen gayrimaddi
rı vergilendirememektedir. ma amacıyla kurdukları haklardır. Dolayısıyla Tür-
Bu durum, ilgili ülkede şirketler var. Peki, neden kiye’de birtakım pazarlama,
fiziksel varlığı olmadan bu şirketlerden yeterince muhasebe elemanlarından
internet üzerinden müşte- vergi alınamıyor? müteşekkil bir ofis açılmış
rilerine iş yapan şirketlerin olsa dahi, Türkiye’de elde
kazançlarının bu ülkede
Kazancın edilen gelirin pek az bir
vergilendirilememesi so-
ne kadarı kısmı, söz gelimi yüzde 10’u
nucunu doğurabilmektedir. vergilenebilir? Türkiye’deki işyerine atfe-
Kamuoyundaki genel kanı dilebilecektir. Bu kazanç
Türk vergi hukukunda da uluslararası şirketlerin Tür- ise çoğu zaman işyerinde
dar mükellefiyet esasında kiye’de ofis/işyeri açmaları çalışan personel giderleri
ticarî kazancın Türkiye’de halinde Türkiye’de elde et- ile ofis maliyetlerini karşı-
elde edilmiş olması, işyerin- tikleri tüm kazancın vergi- lamanın ötesinde sınırlı bir
de sağlanmış olması şartına lenebileceği yönündedir. Bu net kâra imkân verecektir.
bağlanmıştır. Dolayısıyla, görüş hatalıdır. Zira, Türki- Türkiye’de 100 milyon satış
bir yabancının ticarî ka- ye’de işyeri açılsa dahi ka-
zancının vergilenebilmesi yapan şirketin, Türkiye’de
zancın sadece Türkiye’deki şirket kurması halinde dahi
için, Türkiye’de işyerinin işyerine atfedilebilen kısmı
olması ve ticarî kazancın elde edeceği kazancın sa-
vergilenebilecektir. dece 10 milyonunun Türki-
bu yerden sağlanması ge-
rekmektedir. Bu durumda, Ne var ki, booking.com ve ye’deki işyerine atfedilebil-
benzer şirketlerin Türki- mesi halinde, ofis giderleri
teşebbüse ait kazanç, ‘’işye-
rine atfedilebilen miktarla ye’de açtıkları/açacakları ve pazarlama harcamaları
işyerlerinde yapılacak fa- da düşüldüğünde vergiye
sınırlı olmak üzere’’ kazan-
cın elde edildiği devlette aliyetler daha çok hazırla- tabi kazanç belki sadece iki
yıcı ve yardımcı faaliyetler milyon lira olacaktır.
vergilendirilebilir.
olacaktır ki, uluslararası Daha fazla kazancın ver-
İşyeri, ilgili teşebbüs adına anlaşmalar bu tür faali-
hareket edecek temsilcilik/ yetlere kazanç atfetmeye gilendirilebilmesi, Türki-
acentelik ilişkisi çerçevesin- uygun değildir. ye’de iş üretmeyen içi boş
de de oluşturulabilir. Bahse işyerleri açılması ile değil,
konu uluslararası şirketle- Kabul etmek gerekir ki, Ar-Ge odaklı, katma değer
rin bir kısmı Türkiye’de şir- bu şirketlerin kazancının üreten işyerleri kurulması
ket kurdu. Örneği booking. kaynağı sahip oldukları özendirilerek mümkün ola-
com’un Türkiye’deki otel- know-how ve yazılımlar- caktır. Daha çok vergi için
lerle sözleşmelerini yürüten, dan kaynaklanmaktadır. Bu kazancı yaratan asıl artı de-
Bookingdotcom Destek Hiz- tür gayrimaddi haklar/ente- ğerin Türkiye’de üretilmesi
metleri Limited Şti adında lektüel sermayeler ise çoğu gerekir.
bir şirketi var. Benzer şekil- zaman gelişmiş ülkelerde
de pek çok uluslararası e-ti- uzun yıllar boyu yapılan
DIGITALAGE.COM.TR • 05 • 2017 | 89
 GÜNCEL

iŞiNiZDEN
AYRILMADAN
DÜNYAYI NASIL
DOLAŞIRSINIZ? uygulamasının da olduk-
ça kullanıcı dostu bir
arayüze sahip olması.
Zeynep Gabralı
Anlık iletişim ve hızlı
Dijital göçebe olabilmek için maddî birikimden çok, aksiyon için WhatsApp
meslekî tecrübe ve birikim oldukça önemli. Çünkü grupları işimizi kolaylaş-
müşteriniz sizi tercih etmeden önce güven duymak adına tırıyor. Dosya gönderimi
daha öncesinde yaptığınız başarılı işleri görmek ister. için Wetransfer ve Drop-
Her işte olduğu gibi uzaktan çalışırken her zaman bazı box hâlâ öncelikli olarak
riskleriniz olabilir, hizmet verdiğiniz müşteriler her zaman kullanılan uygulamalar.
sizden daha uygun fiyata başka bir alternatif bulabilir Kısaca internet, akıllı tele-
Bunun dışında toplantı-
fon ve bulut tabanlı uygu-
lar için Google Hangouts
İnavero şirketi- yeni nesil teknolojileri gide- lamalar kullanarak seyahat
ve Skype tercih ediliyor.
nin 2016 yılında rek daha fazla hayatlarına ederek çalışan insanlara
Proje yönetimi ve takibini
gerçekleştirmiş dâhil ettikleri dijital çağda “Digital Nomad’’ yani “Diji-
kolayca yapabilmek adına
olduğu araştırmaya göre, en kritik meselelerinde biri tal Göçebe’’ deniliyor. Dijital
Trello tercih edilen internet
ABD’de şirketlerin yüzde olan verimliliği artırmak göçebeler, şehir ya da ülke
tabanlı bir proje yönetimi
63’ü uzaktan çalışacak adına birçok farklı çalışma değiştirerek farklı lokas-
uygulaması.
personel arıyor. Raporda modeli duyuyor ve okuyo- yonlarda birkaç ay yaşarlar.
Seyahat ederken hizmet Eğer saatlik ücretle çalışı-
serbest ve istediği ortam- ruz. Bunlar arasında adını
verdikleri müşterileri için yorsanız Harvest ve Time-
dan çalışan insanların, iş son günlerde en sık duy-
çalışmaya devam ederler. side gibi siteler üzerinden
güçlerini sattıkları firmalar duğumuz dijital göçebelik,
Grafik tasarım, yazılım hem müşteriniz hem de
için yüzde 84 daha fazla ve- dünyada Y kuşağı arasında
geliştirme, içerik üretimi, siz çalışma saatlerinizi eş
rimli olduğu ortaya konulu- popülerliği giderek artan
dijital pazarlama, fotoğraf- zamanlı olarak takip ede-
yor. Bu rakamlar bir yana bir meslek aslında bir ya-
çılık, girişimcilik ve benzeri bilirsiniz. Harvest’ın Trello
bireylerin ve şirketlerin şam ve çalışma biçimi.
alanlardaki meslekler di- ile power up bağlantısı
jital göçebe olmaya daha olduğu için otomatik olarak
uygun meslek alanları kartların zaman takibini
olarak dikkat çekiyor. yapabiliyorsunuz.
Dijital göçebeler için çalış- Dijital
ma hayatını kolaylaştıran göçebelikte en
uygulamalar hangileri iç önemli sorun:
yazışmalarda e-postadan Ödeme
daha fazla tercih edilen Globalde dijital göçebe-
uygulama Slack. Dosya ler için bir hukuk planı
gönderimi ve hızlı aksi- üzerinde çalışılıyor. Bu
yon almak için ideal. En alanda çalışabilmek yani
iyi yanlarından biri mobil dijital göçebe olabilmek

90 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR

için maddî birikimden çok,
meslekî tecrübe ve birikim
oldukça önemli. Çünkü müş-
teriniz sizi tercih etmeden
önce güven duymak adına
daha öncesinde yaptığınız
başarılı işleri görmek ister.
Her işte olduğu gibi uzaktan
çalışırken her zaman bazı
riskleriniz olabilir, hizmet
verdiğiniz müşteriler her
zaman sizden daha uygun
fiyata başka bir alternatif
bulabilir. Aslında tam bu
noktada dijital göçebe olmak
meselesinde en fazla dikkat
çeken konulardan biri olan
müşteriden ödeme alma
konusundan bahsetmek-
te fayda var. Freelancer,
Upwork gibi freelance
(serbest çalışan) iş odaklı
siteler her zaman yasal
olarak hem işvereni hem de
çalışanı koruyan kurallara
sahip. Arada işiniz çalınabi-
liyor, o ayrı. Bunun yanı sıra
düzenli müşteriniz varsa,
bulunduğunuz ülkenin yasal
düzenlemesine göre fatura-
landırma yapılıyor, o ülkeye
ait hesabınıza ödemenizi
alıyorsunuz. Alınamadığında
yine o ülkenin hukuku dev-
reye giriyor. Şu an globalde
dijital göçebeler için hukuk
planı oluşturmak adına No-
mad Academy çalışmalarını
sürdürüyor.
Digital göçebelik sadece
seyahat ederek çalışmak
değil aslında, bu kişiler
Globalde dijital göçebeler için bir hukuk planı üzerinde çalışılıyor.
Bu alanda çalışabilmek yani dijital göçebe olabilmek için maddî
birikimden çok, meslekî tecrübe ve birikim oldukça önemli. Çünkü
müşteriniz sizi tercih etmeden önce güven duymak adına daha
genellikle seyahat ettikleri
ve yaşadıkları şehirlerdeki
ortak çalışma alanlarında
(co-working space) kafe-
lerde ve ortak paylaşımlı
ofislerde çalışmayı tercih
ediyorlar. Co- working spa-
ce aslında farklı işi yapan
insanları bir ofiste buluş-
tururken bir topluluk ruhu
oluşturmayı hedefliyor,
bu da network ve kariyer
gelişimi açısında son de-
rece önemli. Co - working
space’ler günlük işleriniz
üzerinde çalışırken, dünya-
nın her yerinden gelen di-
ğer insanların düzenlediği
atölyelere katılabilir, kendi
atölyelerinizi düzenleyebi-
lir, etkinliklere ve Startup
Weekend’lere katılabilirsi-
niz. Hatta, bir fikriniz veya
projeniz hakkında dünya-
nın her yerinden farklı ül-
kelerden gelen benzer işleri
öncesinde yaptığınız başarılı işleri görmek ister
yapan insanlardan görüş
alabilir, projenize farklı bir
bakış açışı katabilirsiniz.
Forbes’un 2016 yılında
yayımladığı makaleye
göre, dünyanın teknoloji,
topluluk ve değer yaratan
en iyi co -working spacele-
rine göz attığımızda ilk üç
sırada Proximity Space in
Montrose, Colorado, USA 2-
Coollabore in Itajaí, Brazil
ve Cogite in Les Berges du
Lac karşımıza çıkıyor.
Kendi çalışma
modelini kendin
belirle
Co-working space’lerin
yanı sıra, dijital göçebelerin
birbiriyle iletişime geçmesi-
ni sağlayan farklı platform-
lar mevcut. Global eksende
dijital göçebeler arasında
en popüler forum nomad-
list.com. Dünya üzerinde
bir şehre gitmeden önce bu
siteden güvenlikten, inter-
nete, ev kiralarında aylık
yaşam koşullarına kadar
her şeyi öğrenebilirsiniz.
webworktravel.com üzerin-
den konuyla ilgili detaylı
bilgi alıp, digital nomad
etkinliklerini de takip ede-
bilirsiniz. Bunun yanı sıra
Facebook’ta hemen hemen
her ülke ve şehre ait digital
nomad grupları bulunuyor
ve üyeler aktif olarak bilgi
paylaşımları yapıyorlar. En
bilinilen Facebook grup-
ları Global Digital Nomad
Network ve Digital Nomad
Girls gruplarıdır.
Dijital göçebe olmanın en
avantajlı yanlarından biri
de kendi çalışma modelinizi
kendiniz belirliyor olma-
nız. Gün içerisinde verimli
olacağınız saatleri işe ayırıp
geri kalan zamanınızda
bulunduğunuz şehri gezip,
günlük hobilerinizi hayata
geçirebilirsiniz. Bu da sizi
daha az rutine sahip daha
az stresli bir insan yapar.
Bu nedenle yakın zaman-
da Türkiye’de yeni nesil
arasında oldukça popüler
bir meslek haline geleceği
düşünüyorum. Dijital gö-
çebenin çantasında olması
gereken temel malzemeler
Öncelikle iyi bir diz üstü
olmazsa olmaz. Bunun yanı
sıra yedek laptop şarjı ol-
ması lazım, çünkü yolculuk-
ta her türlü görünmez kaza
başınıza gelebilir. Ülkeden
ülkeye prizler fark göster-
diği için priz dönüştürücü
adaptörünü de yanınızdan
ayırmamanızda fayda var.
Tüm bunlara ek olarak
ilkim değişikliği nedeniyle
vücudunuzun o ülkeye
adapte olması zaman
alabiliyor, bağışıklığı belirli
bir düzeyde tutmak için vi-
tamin ve her duruma karşı
ilaç, krem, antibakteriyel
jelleri eksik etmemek lazım.
DIGITALAGE.COM.TR • 05 • 2017 | 91
 DİJİTAL DÖNÜŞÜM

TEKNOLOJi
BİZLERİ YALNIZLAŞTIRDI MI?
Hayatımızı kolaylaştıran ve her devresinde olan teknolojinin aynı zamanda bizi binlerce kişi ile paylaşır
duygusal boşluğa itebilmesi kulağa garip gelmiyor mu? Ben bir psikolog değilim ki? Allah gecinden versin,
ama teknoloji ile iç içe olup sosyal medya kanallarında fazlasıyla aktif olduğumdan zaten ölümcül bir durum
bununla alakalı görüşlerimi sizlerle paylaşmak istedim varsa en yakın akrabalar
aranıp helallik alınır ama
Murat Erdör, Dijital Dönüşüm Uzmanı
yok hayır herkesin haberi
Sabah kalkar olsun, herkes üzülsün bir
kalkmaz ilk iş şeyler yazsın ve günün
olarak sosyal sonunda bütün bırakılan
medya hesaplarınızı ve mesajlara itinayla geri
e-postalarınızı kontrol dönülsün. Zaten gecenin
ediyorsanız, gün içinde bir vakti onlarca mesaja
paylaşımda bulunduğu- geri dönecek kadar ener-
nuz bir mesajın kaç kişi jiniz varsa zaten sizde
tarafından görüldüğünü, bir sıkıntı yoktur, varsa
beğenildiğini ve paylaşıl- da bir sürü mesaj yaza-
dığını kontrol edemeden rak kendinizi fazlasıyla
duramıyorsanız, birçok yormuşsunuzdur ve tek-
kanaldan ulaşılabilir rardan bir serum yeme
olmaktan şikâyetçiy- ihtimaliniz vardır. “Bu tip
ken bazen hiçbir mesaj bir paylaşımın sebebi ne-
gelmediğinde melankolik da fazlasıyla aktif oldu- neden hastalığını payla- dir,” diye düşündüğümde
bir havaya bürünüyor- ğumdan bununla alakalı şıp listesindeki insanlar- hepimizin morale ve
sanız size bir iyi bir de görüşlerimi sizlerle pay- dan bir şeyler duymak güzel bir şeyler duymaya
kötü haberim var. İyi laşmak istedim. Bakalım, ister ki? Veya neden ihtiyacı vardır ve bunun
haber şu ki, gelmiş geç- sizler de benimle aynı serum bağlanmış kolunu için en hızlı yol kötü
miş en kalabalık insan şeyleri mi düşünüyorsu- tanıdığı tanımadığı haberi internette paylaşıp
grubunun içinde yer nuz? beklemeye başlamaktır.
alıyorsunuz, kötü habere Herhangi bir konuya Görüşünüzü
gelirsek bu grup tekno- tepki verip insanlardan
lojinin yalnızlaştırdığı
paylaşıp onay
onay almak, bir konuy-
insanlardan oluşuyor. la ilgili derdimizi yazıp
alma isteği
Hayatımızı kolaylaştı- insanlardan tavsiyeler nereden
ran ve her devresinde almak, hastahaneden kaynaklanıyor?
olan teknolojinin aynı resmimizi veya lokas- Kendi egomuzu tatmin
zamanda bizi duygusal yonumuzu paylaşıp ederken aile bireylerini
boşluğa itebilmesi kulağa insanların geçmiş olsun meraklandırmak, telaş-
garip gelmiyor mu? Ben dileklerini duymak bence landırmak umrumuzda
bir psikolog değilim ama hepimizin fazlasıyla yal- mı? Tabii ki değil, hat-
teknoloji ile iç içe olup nız ve sorunlu olduğunu ta onların oradan bu
sosyal medya kanalların- düşündürtüyor. Bir insan Murat Erdör haberi görüp aramala-
Dijital Dönüşüm Uzmanı

92 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
rını sağlamak ekstra arkadaşlarla daha fazla
mutluluk bile verecek- zaman geçirip sohbet
tir. Peki, “Sen bunları etmeli, yemek masasın-
nereden biliyorsun,” da cep telefonlarından
diye soracak olursanız uzaklaşmalı, yeni hobi-
böyle bir paylaşımda ler edinmeli, hatta cep
bulunduğumdan değil telefonumuzdaki sosyal
ama düşündüğümde medya kanallarını bir
aklıma gelen sebepler süreliğine silmeli. Bunu
bunlar oluyor, derin yapan birçok arkada-
bir yalnızlık ve hüzün. şım ilk zamanlarda
Peki, bir konuyla alakalı zorlandıklarını ama 2-3
paylaşımda bulunup gün sonra bu duruma
onaylanma isteğine alıştıklarını ve mutlu
ne demeli? Hayatta olduklarını söylediler.
herkesin kendisine göre Bu yazımı okuduktan
bir doğrusu ve yanlışı sonra umarım hobi-
vardır, hatta halk ara- lerinize daha fazla
sında herkesin doğrusu zaman ayırmaya başlar
kendine diye bir laf ve kendinizle başbaşa
bile söylenir. Madem kaldığınızda teknoloji-
sizin bir görüşünüz den uzak durursunuz.
var, bunu paylaşıp Eminim bu yeni hayatı
onay alma isteği neden hızlıca benimseyecek,
kaynaklanıyor? Aklıma teknolojinin esiri olma-
ilk gelen cevap yalnız yı bırakıp onun size uy-
değilim hissini yenmek, ması fikrini içselleştire-
“Bak, birileri de benim ceksiniz. Ben bu yazıyı
gibi düşünüyormuş,” yazarken bunu çoktan
diye sevinmek ve bir yapmaya başladım bile,
topluluğa ait olduğunu umarım sizler de aynı
hissetmek. Kalabalıklar şekilde kendinize yol
içinde kocaman bir yal- verebilirsiniz.
nızlık örneği daha. Bu
ve buna benzer örnek-
leri çoğaltmak müm-
kün, peki bu yalnızlığı
yenmek için neler ya-
pabiliriz? Etrafımızdaki
insanlarla iletişimi ar-
tırmalı, aile bireyleri ve
 BEST CASE
HIRSIZIN EVİNİZE GİRECEĞİNİ
TAHMİN EDEN
KAMPANYA
IAB Türkiye ve Best Marketing International’in katkılarıyla hazırlanan, dünyada başarıya
ulaşmış dijital reklam kampanyaları dizisinde bu ay Danimarka’dayız
Falck A/S 5 kıtada
faaliyet gösteren, ev
güvenlik sistemleri
konusunda uzmanlaşmış,
İskandinav kökenli bir şirket.
Ev güvenlik sistemleri
insanların çok da üzerinde
durmadıkları, dolayısıyla
pazarlanması güç bir ürün.
Bunun bilincinde olan Flack
diğer firmaların arasından
sıyrılmak için, uzun vadeli
bir kampanya yapmaya karar
veriyor.
94 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
Arka plan
Hırsızlık konusunda Avru-
pa’da zirvede olan Danimar-
ka’da sonbahar ve kış ayları
hırsızlığın zirve yaptığı
zamanlar. Evlere giren hır-
sızları gösteren televizyon
reklamları veya ev güvenli-
ğine yatırım yaptıkları için
çok mutlu olan bir ailenin
gösterildiği sıradan reklam-
lar artık işi yaramıyor. Tek-
nik bilgiler ve fiyat sadece
ev güvenlik sistemi almaya
çoktan karar vermiş insanlar
için önemli. Aklında böyle
bir konu olmayanları da
gereksiz bilgiler ilgilendir-
miyor.
Çözüm
EVINIZ TEHLIKEDE MI?
Duygusal vaatlere yönelme-
yi tercih eden Flack, insan-
ların gerçekten önemsediği
konular (ev, aile) ile hedef
kitleyle ilişkisini güçlendir-
me yolunu benimsedi. Ajan-
sı RelationshusetGekko,
Danimarkalıların evleriyle
ilgili verileri toplayıp bunları
halka sunmayı, ardından da
güvenlik ve asıl ürün hak-
kında konuşmayı önerdi.
Flack, Ajansı’yla beraber
verilerle zenginleştirilmiş
yeni bir dijital program ha-
zırladı. “Cause for Alarm?”
(Endişelenmeli misiniz?).
Uzun vadede pazarlama
kampanyaları oluştururken
firmaya ipuçları vermesi
için tasarlanan bu interaktif
platforma açık adresleri-
ni giren Danimarkalılar,
evlerinin güvenliği için
endişelenip endişelenme-
meleri gerektiğine bakabi-
liyor. Sistem tamamen elle
tutulur, güvenilir verilerle
çalışıyor.
RISK HESAPLAYICI
Platform gerçek zamanlı
veriyi, Google Street View
bireysel ev/apartman ve-
rileri, suç oranları, tüketici
profilleri, GEOMATİC
(Danimarkalıların yıllık
gelirleri, çocukları olup
olmadığı vb. birçok veriye
sahip özel bir şirket) gibi
birçok kaynaktan yararla-
narak oluşturuyor.
HERHANGI BIR
ŞIKÂYETINIZ?
Evinizin yüksek risk
bölgesinde olduğunu
öğrenmek, doğal ola-
rak sizi endişelendirir.
Yarattığı duygusal stres bir
yana, sizde bazı gerçekçi
düşünceleri de tetikler.
Diyelim evinizi satmaya
çalışıyorsunuz ve Falck’ın
platformu size hoşunuza
gitmeyecek sonuçlar verdi.
Bu sizin işinizi zorlaştırır.
Falck bu yüzden ev sa-
hiplerinden olumsuz geri
dönüşler alıyor mu merak
ettik.
Ajansın Kreatif Direktö-
rü Søren Thure Milkær,
bazı açıklamalar yapma-
ları gerektiğini belirtti:
“Emlakçılardan bize
gelen sorular oldu. Risk
indeksini tam olarak nasıl
hesapladığımızı şeffaf bir
biçimde paylaştık. İşin
komik yanı, şikâyetlerin
çoğu evlerini gözetlediğimi-
zi sanan insanlardan geldi,
oysaki Google Street View’u
kullanıyorduk.”
ILETIŞIM KANALLARI
9 aylık kampanya süresin-
ce interaktif banner’larla
platformun reklamı yapıldı.
Bu banner’lardaki mesajlar
“Evinizin bulunduğu yerin
risklerini kontrol edin” den
daha dramatik olan “Da-
nimarka’da saatte 5 ev soyu-
luyor. Evinizin riskli olup
olmadığını kontrol edin”e
kadar farklılık gösterdi.
Sonuçlar
Falck ev alarm sistemlerine
duygusal bir boyut getirdi
ve hızlı bir şekilde sonuç
elde etti:
• 140 milyondan fazla ekran
banner gösterimi
• 500 binden fazla site
ziyaretçisi
• Yüzde 6,4 oranında Call to
Action
• Yüzde 16,1 oranında Face-
book paylaşımı
• Yüzde 1,6 oranında pazar-
lama yatırımı geri dönüşü
Ana çıkarım
VERI KULLANIMI VE
GELECEĞE YATIRIM
Böyle kampanyaların çok
pahalı olduğu ve gerekli
olan kaynakların belirlen-
mesinin ne kadar zor olduğu
bir gerçek. Ancak uzun süreli
etkilere sahip olacak özgün
bir kampanya yapılması
isteniyorsa, belli bir bedel
ödenmesi gerekiyor. Ajans
halen 3 ayda bir aynı platform
için yeni medya kampanyaları
oluşturuyor.
“Endişelenmeli misiniz?”
kampanyası ev güvenlik
sistemlerini kişisel bir boyuta
taşıdı ve bu da insanların kar-
şı koyamayacağı bir konu…
Büyük veri kampanyaları,
insanları ilgilendiren bir yönü
olmadıkça tüketiciler için
önemsiz. Çok kapsamlı bir
veri tabanı oluşturabilirsiniz;
ama asıl amaç tüketiciyi işin
içine katmak değil de sadece
işinizi yürütmekse, harcanan
zaman, para ve emeğe değ-
mez. Kampanyanın hedefini
belirleyip, eldeki veriyi doğru
kullanmak kampanya başarı-
sının en önemli faktörlerin-
den biridir.
Ajans: RelationshusetGekko
Ödüller: Veri Odaklı Mar-
keting Kazananı- Danish
Internet Awards 2015;
Silver Echo Award- DMA
San Diego 2014
 DİJİTAL KAMPANYA
Apple’ın 23 Nisan
kampanyasında kameranın arkasına
Türk çocukları geçti
8-12 yaş aralığında 16 yetenekli çocuk, Apple’ın
ünlü “iPhone ile çekildi” kampanyasını 23 Nisan
için baştan yarattı
23 Nisan’ın
gelenekselleşmiş
ruhuna uygun
olarak, bu sefer çocuklar
iPhone 7 kamerasının
arkasına geçti ve kendi
çocuksu dünyalarını
fotoğrafladılar. Kampanya
için fotoğrafa merakı ve
yeteneği olan 16 çocuk
çeşitli okul ve fotoğraf
kurslarından seçildi.
Ardından, çocuklara
mentorluk yapmaları için
farklı tarzlara sahip fotoğ-
rafçılar ve yönetmenler
belirlendi. Çocuklarla 3
gün geçiren mentorlar,
onlarla hayallerinden,
sevdikleri ve yapmaktan
hoşlandığı şeylerden,
neler çekmek istediklerin-
den bahsettiler. Konsept
haline getirilen bu fikirler
ve hayaller, İstanbul ve
çevresinde yapılan ve
4 gün süren çekimler
96 | 05 • 2017 • DIGITALAGE.COM.TR
sonrasında gerçek oldu.
Ortaya 30 binin üzerinde
fotoğraf ve 1000’in üzerin-
de video çıktı. 30 fotoğraf
ve 5 video, kampanyanın
temsilcisi oldu. Çekilen fo-
toğraflar 14 Nisan itibarıy-
la İstanbul’un sokaklarını
renklendirirken, filmler
de TV ve sosyal mecralar-
da yayınlanmaya başladı.
Samsung
teknolojisini
İrem Sak’la
anlatıyor
Samsung beyaz eşya ürün-
lerindeki yenilikçi tekno-
lojilerini dijital mecralara
yönelik yeni bir reklam
kampanyasıyla tanıtıyor.
“Ona Göre Anlat” isimli
Cheil Worldwide Türkiye
imzalı yeni kampanyada,
oyuncu İrem Sak başrolde
yer alıyor. Samsung’un
altı beyaz eşya (buzdolabı,
bulaşık makinesi, çama-
şır makinesi, elektrikli
süpürge, klima ve ankastre
mutfak serisi) ürününün
tanıtımını dört farklı
tüketici segmentine hitap
edecek şekilde tanıtan
İrem Sak’ın yer aldığı 25
video kısa süre önce You-
Tube’dan tüketicilere hitap
etmeye başladı.
Maximum
Mobil’den
sanal gerçeklik
deneyimi
“Ne dilersen dile” sloga-
nıyla lansmanı yapılan
mobil bankacılık uygu-
laması Maximum Mobil
geçtiğimiz ay bu kez sanal
gerçeklik (VR) filmi ile
kullanıcılarıyla buluştu.
Tribal Worldwide İstanbul
tarafından hazırlanan VR
film Maximum Mobil’in
sunduğu ayrıcalıkları
deneyimletmek için tasar-
landı. Maximum Mobil’in
diğer filmlerinde sihirli
lambayla dileklerini ger-
çekleştirmeye çalışan Mert
Fırat’ın yönlendirmeleriyle
kullanıcılar, uçan bir halının
üstünde, Maximum Mobil
dünyasını keşfe çıkıyor ve
Alışveriş Adası, Temassız
Ödeme Adası, Cinemaxi-
mum Adası gibi adaları
sanal gerçeklik ile gezerek,
Maximum Mobil’in özellik-
lerini yaşayarak deneyim-
liyor. Deneyimi yaşamak
isteyenler filmi YouTube
üzerinden VR gözlükler ile
3D veya cep telefonlarıyla
360 derece izleyebiliyor.
Yemeksepeti’nin
yeni
oyunlaştırma
projesi yayında
Yemeksepeti.com, bir
süredir üzerinde çalıştığı
oyunlaştırma yeniliğini
tanıttı. Yemeksepeti
kullanıcıları artık profil
sayfaları üzerinden hem
kendileriyle hem diğer
Yemeksepeti kullanıcılarıyla
yarışabiliyor birbirlerini
takip ederek etkileşime
geçebiliyor. Yemekepeti’nin
oyunlaştırma projesi,
kullanıcılar için paylaşımı
ve etkileşimi tetiklemesi
amaçlanıyor. Bu şekilde
“yarışma” ruhuyla yemek
siparişini daha eğlenceli
ve daha interaktif hale
getirerek, kullanıcılarına
yeni bir deneyim yaşatıyor.
 DIGITAL AGE
SUMMIT 2017
Yıl:10 Sayı:108 MAYIS 2017
ISSN:1308-2027

Dijital devrimde ‘digital humanization’ rüzgârı Digital Age’in ücretsiz ekidir

Sahibi
Kapital Medya
Teknoloji sektörüne yön veren Digital Age Summit etkinliğinin 11’incisini düzenlemenin Hizmetleri AŞ
İmtiyaz Sahibi ve
gururunu yaşıyoruz. Şimdiye dek 22 bini aşkın katılımcının ağırlandığı ve sektördeki son Genel Yayın Yönetmeni
Pelin Özkan
trendlerin belli bir tema altında değerlendirildiği etkinlik, yine Türkiye ve dünyada dijitali pelinozkan@kapital.com.tr
etkin olarak kullanan sektör ve şirketlerin birbiriyle iletişim kurduğu, iş ve fikir geliştirdiği Sorumlu Yazı İşleri Müdürü

bir platforma dönüşecek. İki gün sürecek Digital Age Summit’in bu yılki ana başlığı Savaş Önemli
savasonemli@kapital.com.tr
‘Digital Humanization’ olarak belirlendi. İnsana fayda sağlamayı odağına alan ve insan Editör
Sebla Kutsal
özelliklerinden esinlenen teknolojilerin yükselişine istinaden belirlenen bu temaya ilişkin seblakutsal@kapital.com.tr
detaylı içeriğe Summit 2017 ekimizde yer verdik. Bunun yanı sıra, Ipsos’un Digital Age için Yazı İşleri
H. Kerem Fındık, Mehmet Aras,
özel olarak kaleme aldığı, teknolojinin Türk insanı için aslında ne ifade ettiğini ortaya koyan Burcu Şahin
analiz yazısını ve TÜSİAD Genel Sekreteri Bahadır Kaleağası’nın dijital devrimin, insanın Art Direktör
yaşam kaynağı olan demokrasiye yansımasına dair değerlendirmelerini sayfalarımızda Levent Kal
leventkal@kapital.com.tr
bulabilirsiniz. Summit ekinde ayrıca, etkinlikteki konuşmacılarla yapılan röportajlar, uzman
Kapak
görüşleri ve etkinlik programı da yer alıyor. Ekimizin son kısmında ise, dijital dönüşümü Öykü Dialogue International
başarıyla gerçekleştiren sigortacılık ve perakende sektörlerinin ‘garaj’ına girerek neler olup Fotoğraf
İstavrit Görsel Çözümler
bittiğine göz atabilirsiniz.
Digital Age Yayın Danışmanı
Selim Yörük
Keyifli okumalar... selimyoruk@kapital.com.tr
Reklam ve Etkinlik Satış Direktörü
Aysun Zeren Kangı
aysunzeren@kapital.com.tr

İÇİNDEKİLER
Reklam ve Etkinlik Satış Müdürü
Cansu Ersöz
cansuersoz@kapital.com.tr
Gaye Gürer Özcan
gayegurer@kapital.com.tr
Reklam ve Etkinlik Satış Uzmanları
2 DIGITAL AGE SUMMIT’TE 10 YILI GERİDE BIRAKTIK 3 DIGITAL AGE SUMMIT Çağla Parlak
2017 – ETKİNLİK PROGRAMI 6 ÜTOPYA İLE DİSTOPYA ARASINDAKİ DENGE caglaparlak@kapital.com.tr
Reklam ve Etkinlik Satış Uzman Yardımcısı
UNSURU: DIGITAL HUMANIZATION 7 RÖPORTAJ: İNSANLARLA VE İNSANLAR İÇİN ‘YENİ Buket Alpboğan
BT’ – JASMİN KARATAŞ 8 ARAŞTIRMA: İNSANLAR İÇİN TEKNOLOJİ – ACCENTURE buketalpbogan@kapital.com.tr
Abonelik Satış ve Müşteri Hizmetleri
10 İNSAN ODAKLI DİJİTALLEŞMEYİ FARKLI SEKTÖRLER NASIL UYGULUYOR? Savaş Seçkinler
13 RÖPORTAJ: GELENEKSEL KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI HALA ÇOK ÖNEMLİ – IMAAD savasseckinler@kapital.com.tr
Abonelik Satış Uzmanı
AHMED 14 ARAŞTIRMA-ANALİZ: TÜRKİYE TEKNOLOJİ YOLCULUĞUNUN NERESİNDE? Aslı Ayar
– IPSOS 18 YILLAR SONRA DİJİTALE DÖNÜŞEN PROJE: ANADOLU EFES FAN asliayar@kapital.com.tr

CLUB 20 RÖPORTAJ: KARAHİNDİBA MODELİNDEN ETKİLİ İÇERİK ÜRETİMİNE GEÇİŞ Kapital Medya Hizmetleri A.Ş.
Nispetiye Cad. Akmerkez
– TOYGUN YILMAZER 21 RÖPORTAJ: Z KUŞAĞI İÇİN ANAHTAR KELİMELER: MÜZİK VE E Blok Kat:6 Etiler-İstanbul
MİZAH – DUNCAN SOUTHGATE 22 RÖPORTAJ: ÇAĞDAŞ BİR DEMOKRASİ SÜRÜMÜ İÇİN Tel: (0212) 282 26 40 (Pbx)
Faks: (0212) 282 26 32
ALGORİTMA SORUNU VAR - TÜSİAD GENEL SEKRETERİ BAHADIR KALEAĞASI 26 500 www.kapital.com.tr
YAŞINA KADAR YAŞAYABİLİR MİYİZ? 28 DENEYİMİN SINIRLARINI ZORLAMAK
Baskı
MÜMKÜN MÜ? 30 EMLAKJET.COM’DA MÜŞTERİ DENEYİMİ TEKNOLOJİYLE APA UNIPRINT
MÜKEMMELLEŞİYOR 31 RÖPORTAJ: HER YAŞA HER İHTİYACA MOBİL BANKACILIK – Basım San. ve Tic. A.Ş.
Ömerli Mah. Hadımköy-İstanbul Cad.
MARK MULLEN 32 ÇOK KANALLI PERAKENDECİLİK: MÜŞTERİ NE UMUYOR, NE No:159 Arnavutköy/İstanbul
Tel: (0212) 798 28 40
BULUYOR? 34 GELECEĞİN TEKNOLOJİLERİNİ KULLANICILAR BELİRLİYOR 36
Yayın Türü
TÜRKİYE DİJİTAL BANKACILIĞI SEVDİ 38 YENİ NESİL PERAKENDECİLİĞİN Süreli yaygın yayın (aylık)
TÜRKİYE’DEKİ ÖNCÜSÜ: MEDIAMARKT 40 DİJİTAL DÜNYANIN VERİMLİ www.digitalage.com.tr
twitter.com/digitalage
BİREYLERİNİ YETİŞTİRMEK 42 GELECEĞİN İŞ GÜCÜ ‘VERİ ANALİTİĞİ’ VE facebook.com/digitalagedergisi
plus.google.com/+DigitalageTr/posts
‘BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ’ YÜKSEK LİSANS PROGRAMLARIYLA ŞEKİLLENİYOR
Digital Age, Kapital Medya AŞ tarafından
44 MÜŞTERİ SADAKATİ İÇİN VERİ AMBARINDA BALIK OLUN TC yasalarına uygun olarak
50 SİGORTACILIK BÜYÜK VERİ İLE EVRİMLEŞECEK 52 AVIVASA’NIN ‘DİJİTAL yayımlanmaktadır. Digital Age’in isim
ve yayın hakkı Kapital Medya AŞ’ye
GARAJ’INDA DÖNÜŞÜM HIZLA DEVAM EDİYOR 54 30 YILLIK LASTİK ŞİRKETİ aittir. Digital Age’de yayımlanan yazı,
fotoğraf, karikatür ve illüstrasyonların
BRİSA NASIL DİJİTALLEŞME LİDERİ OLDU? 55 ARAŞTIRMA: KULLANICI GÖZÜYLE her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilmeden
‘EN DİJİTAL’ MARKALAR 56 DİJİTAL DÖNÜŞÜMDE ATILMASI GEREKEN ÖNCELİKLİ kullanılamaz. İmzalı yazılardaki görüşler
yazarlarına aittir.
ADIMLAR
 DIGITAL AGE SUMMIT 2017
10 yıldır
dijitalin nabzını tutuyoruz
Teknoloji sektörünün ufuk açıcı etkinliği Digital Age Summit (DAS) 2007 yılından
beri, konu ve konuklarıyla dijital devrimin yarattığı yeni platformların nabzını
tutuyor, dijital dünyanın en yaratıcı isimlerine ev sahipliği yapıyor
Dijital alanda
dünyadan ve
Türkiye’den özgün
içeriklerle etkileşim ortamı
sunarak, dijitali etkin
olarak kullanan sektörlerin
birbiriyle iletişim kurması,
desteklenmesi ve büyümesi
amacıyla gerçekleştirilen
Digital Age Summit’in
11’incisi, 3-4 Mayıs 2017
tarihlerinde, Four Seasons
Bosphorus Istanbul’da
düzenleniyor.
‘Digital Humanization’
ana başlığı altında hayata
geçirilecek olan etkinliğin
geçen yılki teması ‘Next 10’
idi ve birbirinden değerli
konuklar, teknoloji alanın-
da gelecek 10 yıla ilişkin
öngörülerini davetlilerle
paylaşmıştı. Bu sene ise
“insanileşen” ve “insan-
sılaşan” teknolojiler, farklı
sektörlerdeki iş süreçlerine
entegrasyonu üzerinden
tartışmaya açılacak.
22 bini aşkın
katılımcı
Yıllardır sektöre yön veren
bir etkinlik olarak dün-
yanın dört bir yanından
gelen uzman ve yöneticileri
Türkiye’deki ilgili kitleyle
buluşturan Digital Age
2 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017
Summit, 2007 yılından bu
yana; destek sağlayan 108
sponsoruyla, 22 bini aşkın
katılımcıya ve 263 konuş-
macıya ev sahipliği yaptı.
Her yıl farklı temalarla
dijital dünyadaki dönüşümü
gözler önüne seren ve sek-
töre öncülük eden etkinlik;
dijital pazarlama stratejile-
rinden sosyal medyaya, diji-
tal reklamlardan internetin
evrimine kadar birçok
konunun hayatımıza olan
etkilerini masaya yatırdı.
Etkinlik, 10 yıl boyunca
sırasıyla; Dijital Çağ, 360
Derece Dijital Pazarlama,
Yakınsama, Dijital Etki, Yeni
Dünya Düzeni Tam Şeffaf-
lık, Dijital Yaratıcılık, Digital
Engagement, Digital is the
New Main Stream, Think
Logical Act Digital ve Next
10 ana başlıkları altında
gerçekleştirildi.
DAS 2016:
Gelecek 10 yıl
öngörüleri
11-12 Mayıs’ta gerçekleş-
tirilen Digital Age Summit
2016’da Marketing&Busi-
ness Technologies’in yanı
sıra, sanal gerçeklikle ev-
rilen eğlence kültürü, veri
egemenliğinde şekillenen iş
modelleri ve akıllı kentlerle
ilgili gelişmeler ele alındı.
Konuşmacılar arasında
Havas Media Group Global
Strateji Başkanı Rori Du-
Boff, Sosyal Medya Kanaat
Öneri ve Dijital Pazarlama
Stratejisti Glen Gilmore,
IBM Akıllı Şehirler Avru-
pa Başkan Yardımcısı Dr.
Alexey Ershov, Sosyal Med-
ya Stratejisti Richard Stacy,
Microsoft İş Ortaklıkları
Bölge Yöneticisi ve Davranış
7.996
iÇERiK
Digital Age Summit 2016,
Twitter’da bin 962 kullanıcının
paylaştığı 7 bin 996 içerikle yer
aldı. Bu içeriklerin etkisi 66,5
milyon kişiye ulaştı
Bilimci Matt Wallaert, Forty
Two’nun CEO’su ve Global
Siber Güvenlik Çözümleri
Uzmanı Menny Barzilay, ta-
rih profesörü İlber Ortaylı
gibi önemli isimler yer aldı.
Moderatörlüğünü teknoloji
ve bilişim alanlarındaki
yaptığı çalışmalarla tanınan
Serdar Kuzuloğlu’nun
üstlendiği etkinlikte, dijital
dünyanın gelecek 10 yılına
odaklanarak insanların
hayatlarını kökten değişti-
rebilecek dijital kehanetler
dile getirildi.
Next 10
kehanetlerinden
akılda kalanlar
“Reklam ajansları
teknoloji şirketlerine,
teknoloji şirketleri reklam
ajanslarına dönüşecek”
- Digital Age/MediaCat
Genel Yayın Yönetmeni
Pelin Özkan
“Gelecekte aygıtlar
ortadan kalkacak.
Hepimiz teknoloji
olacağız, her şey bize
gömülü olacak” - Havas
Media Group Global
Strateji Başkanı Rori
DuBoff
“Kurumsal kimlikler
yara alacak, özgünlük
kazanacak” - SAP
Pazarlama Müdürü Erdem
Aksakal
‘in ücretsiz ekidir.
 Digital Age Summit’in odağında
bu yıl ‘insan’ var
Digital Age Summit 2017’de, ‘Digital Humanization’ kavramından yola çıkılarak, insan odaklı dijitalleşme süreci ve
bu sürecin insanlara etkisi farklı başlıklar altında değerlendirilecek. Workshop ve seminerlerle paralel ilerleyecek
etkinlikte; yapay zekadan akıllı sistemlere, sanal gerçeklikten robotlara, dijital dönüşümün son yıllarda en çok
konuşulan konuları, ortak paydada yer alan “insan” faktörü göz önünde bulundurularak masaya yatırılacak.
Teknolojinin insanlığa olan etkilerini inceleyecek konuşmacılar arasında Oxford Üniversitesi Matematik Profesörü
Marcus du Sautoy, Accenture Digital Interactive, Stratejik Tasarım & Oyunlaştırma Danışmanı Jasmin Karataş, Atom
Bank Kurucu Ortağı ve CEO’su Mark Mullen, Hello Group Kurucu ve CEO’su Jakob Langemark, Max-Planck Institute
Direktörü Prof. Dr. Metin Sitti, MediaMarktSaturn CDO’su Martin Wild, FROSMO Kurucu ve CEO’su Mikael Gummerus,
BKM Genel Müdürü Dr. Soner Canko, Xerox PARC’ın CEO’su Dr. Tolga Kurtoğlu gibi değerli isimler yer alıyor

3 Mayıs 2017, Çarşamba (Ana Salon) 13:30 - 15:00

Bölüm 3
08:00 - 09:30 Kahvaltı ve Spor Zamanı
(Life Fitness ile Pilates)
Dark Social
Imaad Ahmed - WARC, Pazarlama Direktörü
09:30 - 11:00 Monica Hu - Deloitte Digital UK, Sosyal Medya Danışmanı

Panel: Fake News

Bölüm 1 Moderatör: Serdar Kuzuloğlu - MOC
Mehmet Atakan Foça - teyit.org Kurucusu, Genel Yayın Yön.
Açılış konuşması Sarphan Uzunoğlu - Journo, Kurucu Ortak
Serdar Kuzuloğlu - Master of Ceremony
Serdar Başeğmez- Yalansavar Yazarı
Algoritmalar: Modern Yaşamın Sırları Etkili Influencer Paneli
Prof. Dr. Marcus du Sautoy - Oxford Universitesi, Matematik Profesörü
Dilara Koçak - Uzman Diyetisyen
Geleceği Şekillendirmek Çağla Şikel - Manken, Sunucu
Oğuzhan Öztürk - Arçelik, Üretim ve Teknolojiden Sorumlu Genel Orkun Işıtmak - YouTuber
Müdür Yardımcısı
15:00 - 15:30 Kahve Molası
11:00 - 11:20 Kahve Molası
15:30 - 17:00
11:20 - 12:30
Bölüm 4
Bölüm 2 Panel: Marka Güvenliği
Dijital Bir Dünyada Oyunlaştırma Moderatör: Dr. Mahmut Kurşun- IAB Başkanı
Jasmin Karataş - Accenture Digital Interactive, Stratejik Tasarım ve Derya Matraş - Facebook Türkiye Ülke Direktörü
Oyunlaştırma Danışmanı
Bülent Hiçsönmez - Google Türkiye Ülke Direktörü
TÜRK TELEKOM Oturum Nüzhet Algüneş- BPN Istanbul, CEO

Akıllı Minyatür Robotlar ve Tıbbi Panel: MMA Türkiye 2016 Mobil Reklam
Uygulamaları Harcama Araştırma Raporu Verileri
Volkan Biçer - MMA Türkiye Onursal Başkanı
Prof Dr. Metin Sitti - Carnegie Mellon University Öğr. Üyesi, Max-
Planck Institute Direktörü, nanoGriptech Kurucusu Burak Yılmaz - MMA Türkiye Araştırma ve Ölçümleme Komitesi Eşbaşkanı
Meltem Moral - MMA Türkiye Araştırma ve Ölçümleme Komitesi Eşbaşkanı
12:30 - 13:30 Öğle Yemeği Erdem Tolon - Nielsen Türkiye, Genel Müdür

DIGITAL AGE SUMMIT 2017 • 05 • 2017 | 3

 DIGITAL AGE SUMMIT 2017

17:00 - 19:00 WireCard & TÜRK TELEKOM Online Perakendede Veri Bilimi Kullanım
(Happy Hour) Alanları
İsmail Parsa - HepsiBurada, Veri Bilimi Grup Başkanı

4 Mayıs 2017, Perşembe (Ana Salon) Geç Başlangıçtan Dijital Liderliğe

Martin Wild - MediaMarkt, CDO
08:00 - 09:20 Kahvaltı - Networking 15:05 - 15:30 Kahve Molası
(Life Fitness ile Pilates)
15:30 - 17:00
09:20 - 10:50
Bölüm 4
Bölüm 1 Keynote
İnsanileşen Teknoloji Efe Çakarel - MUBI, Kurucu ve CEO
Serdar Kuzuloğlu
Fikirden Ürüne:
Yeni Bir Nesil İçin Yeni Bir Pazarlama: Ürün Geliştirme İçin Yol Haritaları
Adreaction GEN X,Y, Z Kuşağı Moderatör: Toygun Yılmazer - TBWA\Istanbul, Stratejiden Sorumlu
Duncan Southgate - Kantar Millward Brown, Dijitalden Sorumlu Global Başkan Yardımcısı
Marka Direktörü İlker İnanç - Twentify, CEO
Yapay Zekada Yeni Ufuklar Tolga Akçura - eBrandvalue, CEO
Dr. Tolga Kurtoğlu - Xerox PARC, CEO Burak Sefer - REENGEN, CEO ve Kurucu Ortağı
Can Gürcan - Alegra Digital, COO
10:40 - 11:00 Kahve Molası From Data to Human Insights
Noah Khan - TBWA & DAN, Afrika ve Ortadoğu Bölgesi Dijital ve
11:00 - 12:30 İnovasyon Başkanı

Bölüm 2 4 Mayıs Seminer Programı

Bosphorus A
Bankacılıkta Oyunbozan İş Modelleri
Mark Mullen - Atom Bank, Kurucu Ortak ve CEO
Digital Age Fintech Özel Bölümü
Derin İçgörülerle Teknolojiyi İnsanileştirmek (14:00-17:00)
Jakob Langemark - Hello Group, Kurucu ve CEO
Açılış Konuşması
Teknoloji ile Dr. Soner Canko – BKM, CEO
Sosyal Girişimcilik Paneli Fintech Paneli: İstanbul Fintech alanında
Moderatör: Canay Atalay- Patica, Kurucu Ortak bölgesel hub olur mu?
Gözde Erbaz- Code.org Türkiye Sorumlusu, RobinCode.org Kurucu ve Başkanı Moderatör: İhsan Elgin, Core Strateji - Kurucu
Simay Dinç - Women in Games Türkiye Kurucusu ve Oyunder YK Üyesi Orkun Saitoğlu – İyzico COO
Özge Özmen- Social MakerLab, Kurucu ve Sosyal Girişimci Ali Karabey – 212, Managing Director
Başak Süer - Givin, Kurucu Ortak ve Sosyal Girişimci Cüneyt Kırlar – Deloitte, Partner Risk Advisory
Ömer Erkmen – Melek Yatırımcı
12:30 - 13:30 Öğle Yemeği
13:30 - 15:00 15:10 - 15:30 Kahve Molası

Sigortacılıkta dijital dönüşüm başladı mı?

Bölüm 3 Moderatör: Prof. Dr. Selim Yazıcı – FinTech İstanbul, Kurucu Ortak
Mükemmel Bir Çoklu Kanal Deneyimi İlker Arabacı – Eureko Sigorta, CDO
Yaratmak Mümkün Mü? Yavuz Ölken – Axa Sigorta, COO
Mikael Gummerus - FROSMO, Kurucu ve CEO Emek Akbal – AvivaSA Emeklilik ve Hayat, Dijital Transformasyon
Kaan Günay – Alliance Sigorta, CIO
Panel: Perakende 4.0 Serkan Yazıcıoğlu – BKM, Dijital Çözümler Grubu Genel Müdür Yard.
Moderatör: Bülent Karal - SAP, Endüstrilerden Sorumlu GMY
Prof. Dr. Aytül Erçil - Vispera Bilgi Teknolojileri A.Ş. ve Rebuslabs Ltd. Girişimci Gözüyle Fintech
Kurucu Ortak
İrfan Aslan – ComPay, Kurucu Ortak
Alper Akcam - WireCard, CEO
Emre Danacı – Yuvarla, Kurucu Ortak
Tankut Turnaoğlu - P&G Türkiye, Yönetim Kurulu Başkanı
Oğuzhan Canım – Askıda Ne Var, Kurucu
Burçin Toktamış - Shell, Perakende Satışlar Genel Müdür Yardımcısı
Ömer Paksoy – Hesap Kurdu, Kurucu Ortak

4 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017 ‘in ücretsiz ekidir.

3 - 4 Mayıs 3 MAYIS Çarşamba YouTube Canlı Yayın

Workshop Programı 10:50 - 11:10

Teknolojide Kadınlar!
3 MAYIS Çarşamba - Kanlıca Moderatör: Yaprak Yapsan - Sosyal Medya ve İtibar Yönetim Uzmanı
Melek Pulatkonak - Turkish Win Kurucu ve Küratörü
Dr. Özge Akbulut - Surgitate, Kurucu Ortak & Sabancı Üniversitesi,
13:30 - 15:00 Öğretim Üyesi
İnci Kadribegiç / Tıp Fakültesi Öğrencisi ve Kök Hücre Araştırmacısı,
Gamification in a Box Trakya Üniversitesi
Jasmin Karatas - Accenture Digital Interactive, Stratejik Tasarım &
Oyunlaştırma Danışmanı
4 MAYIS Perşembe - Kanlıca
15:00 - 15:30 Kahve Molası
13:30 - 14:30
15:30 - 16:30 Data Driven Planning: Yeni Planlama
Panel: Etkili Influencer İşbirlikleri İçin Yol Dünyası
Haritası Nüzhet Algüneş - BPN Istanbul, CEO
Alemşah Öztürk - 4129Grey CEO’su Çayan Çetin - BPN Istanbul, Data Yönetimi ve Performans Yayınları
Direktörü
Arman Acar - Unite.ad Kurucu Ortağı
Ömer Bakırcı - Oracle, Uygulama Satış Müdürü
Metin Cherasi - Pazarlama ve Dijital Stratejiden Sorumlu Direktör
Deniz Işık - BPN Istanbul, Dijital Bölüm Direktörü
Hakan Hatipoğlu - Influencer
Gizem Hatipoğlu - Influencer
Uğur Şeker - Dijital Büro İstanbul, Kurucu 15:00 - 15:30 Kahve Molası

3 MAYIS Çarşamba - Yeniköy 15:30 - 17:00

Video Reklamda Başarı YouTube
09:30 - 12:30
Yapı Kredi Kodlama Eğitimi 4 MAYIS Perşembe - Yeniköy

13:30 - 15:00 09:30 - 12:30

Kantar Millward Brown’un Global Dijital
Medya Etki Çalışmalarından Örnekler ve
Öneriler: Yeni Nesil İçin Yeni Pazarlama
Stratejileri
Duncan Southgate - Kantar Millward Brown, Global Marka Direktörü,
Medya&Dijital
Deniz Sarıyıldız - Kantar Millward Brown Turkey, Medya ve Diijital
Uygulamalardan Sorumlu Müşteri İlişkileri Direktörü
Yapı Kredi Kodlama Eğitimi
13:30 - 15:00
UX’e DoD felsefesi ile başlayın
Yakup Bayrak - Girişimci, Bilgi Mimarı, İş Modeli Tasarımcısı
Selen Şentürk - SHERPA Head of Production
Alper Gökalp - SHERPA UX Analytics Manager

15:00 - 15:30 Kahve Molası 15:00 - 15:30 Kahve Molası

15:30 - 17:00 15:30 - 17:00

Chatbotlar ve Omnichannel Stratejisi Verimli Bir Pazarlama Otomasyonu
Sevil Özkan - ODC Business Solutions, Satış & Pazarlama Direktörü
Önder Barış Aşık - Yapaytech, Kurucu Ortak
Programı Nasıl Yaratılır?
Merve Derman - Related Digital, Marketing Automation Strategic
Rifat Kaya - Yapaytech, Chatbot Developer Consultant

DIGITAL AGE SUMMIT 2017 • 05 • 2017 | 5

 DIGITAL AGE SUMMIT 2017
Digital Humanization:
Ütopya ile distopya arasındaki
denge unsuru
“Günümüzde medeniyetin önündeki en önemli görev; makinaları
insanların efendisi değil, olması gerektiği gibi, kölesi haline getirmektir.”
İngiliz tıp doktoru ve
psikolog Havelock Ellis,
makinaların hayatımızdaki
yeri hakkındaki bu düşüncesini
kaleme alalı 95 yıl oluyor. Ünlü
bilim insanının ‘Little Essays of
Love and Virtue’ isimli kitabında
geçen bu cümlesinin günümüzdeki
yansıması, karşımıza “insansıla-
şan” ve “insanileşen” teknolojiler
olarak çıkıyor. Çatı teması ‘Digital
Humanization’ (Dijital İnsanileşme)
olan Digital Age Summit 2017’de,
dijitalleşen hayatlarımıza insan
odaklı faydalar sağlayan bu tek-
nolojileri daha iyi tanıyacak, enine
boyuna tartışacağız. Yapay zekadan,
robotlara, otonom araçlardan akıllı
teknolojilerin sektörel etkilerine
kadar teknolojinin geldiği noktanın
insana dokunuşunu ele alacağız.
Peki, nedir digital
humanization? Öncelikle,
bu kavramın sadece teknoloji
üreten alanlara hapsedilemeyecek
kadar disiplinler ötesi bir nitelik
taşıdığını belirtmekte yarar
var. Sosyolojiden mühendisliğe,
ergonomiden psikolojiye belki
onlarca bilim dalının elbirliğiyle
üretmesi gereken bir dönüşüm
süreci söz konusu. İnsan özellikleri
taşıma ve insana fayda sağlama
prensibine sadık kalındığı için,
konusu insan olan her disiplinin
katkı sağlayabileceği, amacı insan,
6 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017
aracı teknoloji olan bir kalkınma
ideali/modeli olarak düşünebiliriz
dijital insanileşmeyi...
Neden bugün dijital
humanization
konuşuyoruz? Çünkü
herkesin ve her şeyin birbiriyle
bağlantılı olduğu bir çağdayız. Bu
trend güçlenerek yükselirken,
hem avantajları hem de endişeleri
beraberinde getiriyor. Söz konusu
dijitalleşme ve yeni nesil teknolojiler
olunca, bir yanda Polyanna’lar
diğer yanda felaket tellalları
çıkıyor karşımıza. Aynı noktadan
hareketle gelecek kurgumuz; insan
mutluluğunun demokrasi içinde
yeşillendiği bir ütopya da olabilir, işsiz
ve amaçsız kalmış güruhların insanca
yaşama mücadelesi vereceği bir
distopya da…
İki uç arasındaki realite
nedir? Yeni nesil teknolojiler
ve günlük rutinimizde artan
dijitalleşme elbette bazı kolaylıklar
sağlayacak, ancak bu dönüşümden bir
kahramanmışçasına medet ummak,
en azından bugünün koşullarında
beyhude. Öte yandan, yaşam
ritüellerimizin gitgide dijitalleşmesi,
yeni teknolojilerin evimizden
giysimize kadar entegre olması
yüzünden gezegenimizi sibernetik
organizmalara teslim edecek falan da
değiliz.
Dengeyi bulmak mümkün
mü? İnsanı odağa alarak mümkün…
Endişenin ve coşkunun yoğunlaştığı
bu iki uç arasında dengeyi sağlama-
nın yolu; teknolojik devrimi insan
lehine çevirmekten ve insana uyumlu
hale getirmekten geçiyor. İşte tam
da bu noktada, Gartner’ın başkan
yardımcısı Daryl Plummer’ın dediği
gibi, dijital hümanizm bakış açısıyla
üretilecek “iyi bir insani tasarımın,
insanların ihtiyaç ve arzularını, en
pratik ve en doğru çözümlerin bile
önüne koyması” gerekiyor.
İnsanî dijitalleşme yeni
sayılmaz… Yapay zekâdan artı-
rılmış gerçekliğe yeni nesil teknolojile-
rin insan psikolojisine ve fizyolojisine
adapte olabilmesi, hayatı kolaylaştıracak
çözümler haline gelmesi, bunu yapar-
ken insanoğlu için bir tehdit unsuru
olmaması adına, dünyanın en parlak
beyinleri yıllardır mesai yapıyor. İnsan
merkezli bilişim (HCC) bazı ülkelerde
başlı başına bir çalışma alanı. Bizim et-
kinlik kapsamında ‘digital humanization’
dediğimiz kavram, bilişim teknolojilerin-
de sistem tasarımına uzun süre hâkim
olan ‘otomasyon’ perspektifinin devamı
ve hatta tamamlayıcısı niteliğinde.
Teknoloji-insan ilişkisinin her geçen gün
daha karmaşık hale gelmesiyle yaşanan
değişimin ideal formu. Daha da önemli-
si; yeni teknolojileri hayatın her alanına
entegre ederken ütopya ile distopya
arasında savrulmadan, ayakları yere
basan, kalıcı bir dönüşümün gerçekleş-
tirilmesinin garantisi.
‘in ücretsiz ekidir.

İNSANLARLA
VE İNSANLAR İÇİN
YENİ
BT
DA Summit konuşmacılarından, Accenture Digital Interactive Stratejik Tasarım ve
Oyunlaştırma Danışmanı Jasmin Karataş’a göre şirketlerin yapması gereken; insanlarla ve
insanlar için ‘Yeni BT’ tasarlayarak, kapsamlı ve akıcı deneyimler yaratmak
Bir röportajınızda
İnsan merkezli
tasarıma olan
inancınızı dile
getirmişsiniz. Bu
yaklaşımı kısaca
anlatabilir misiniz?
Bir tasarımcı olarak “insan
odaklı tasarım” diye adlan-
dırmayı tercih ediyorum.
Ürünler, yazılım, insanların
kullandığı hizmetler ve
neden bunların kullandı-
ğı üzerine düşünülen bir
tasarım anlayışı… Sadece
beğendiğiniz veya ihtiyaç
duyduğunuz için satın alıyor
ve kullanıyorsunuz bu ürün
ve hizmetleri. Onları daha
hoşa gidecek ve akıllı hale
getirmek içinse, insanların
ihtiyaç, istek ve davranış-
larına odaklanmak çok
önemli. Şahsen, oyuncuya,
iş hedeflerine ve davranışa
odaklanan oyunlaştırmada
görüyorum çözümü.
İnsan odaklı tasarım
günümüz teknolojileri,
ürün ve hizmetleri
açısından ne gibi
yararlar sağlayacak?
Şirketler sürece eninde
sonunda insanın olduğunu
anladıklarında, dijital dönü-
şümün güzel web sayfaları
yapmaktan, kağıdı veya
işleyişi dijitalleştirmekten
daha fazlası olduğunu da
görüyorlar. Bilişim teknoloji-
leri (BT) bizim deneyimimiz,
davranışlarımız ve duygula-
rımızla ilgili bir şey. Bundan
elde edilecek yarar ise, insan-
ların ürününüzü, hizmetinizi
ya da sunduğunuz çözümü
tercih etmesi oluyor. Eğer ye-
terince akıllıysak, insanlarla
ve insanlar için ‘Yeni BT’ ta-
sarlayacak, kapsamlı ve akıcı
bir deneyim yaratacağız.
İş hayatında
oyunlaştırmanın yeri
nedir?
Bence iş dünyası oyunlaştır-
madan büyük fayda sağla-
yabilir. Ama oyunlaştırma;
puanlardan, skor tahtaların-
dan ve rozetlerden fazlasıdır.
Davranışları değiştirmek,
insanları motive etmek ve
işbirliğini özendirmekle
ilgisi vardır. İK, öğrenme ve
eğitim alanlarında oyunlaş-
tırma kullanan şirketlerin iyi
sonuçlar aldığını görüyoruz.
İnsanlar bir topluluk, ekip ya
da göreve dahil olduklarında,
oyunlaştırma, istenen sonu-
cun elde edilmesinde bir itici
güç olabiliyor. Ancak, bunun
gizli tuzaklarla dolu bir konu
olduğunu söylemekte de
yarar var. Bazı durumlarda
işe entegre edilmesi anlam-
sız oluyor. Sonuçta, bütün
sorunları çözecek bir sihirli
değnekten söz etmiyoruz.
Siz insan ihtiyaçlarını
araştırıyorsunuz.
“Günümüzde tüketici
DIGITAL AGE SUMMIT 2017
RÖPORTAJ
ne istiyor” diye
sorsam?
Zor bir soru. Ama biraz dü-
şününce “güvenlik” yanıtını
verebilirim. Uygun kelime-
lerle izah edecek olursam;
her şeyin her an gerçekle-
şebileceği ve hızla değiştiği
bu denli belirsizliklerle dolu
bir dünyada, insanların ilk
olarak aradığı güvenilir bir
ortam, itimat edebilecekleri
şeyler, toplumsal onay ve ta-
nınırlık oluyor. Bu güvenlik
ihtiyacının dışında, bir şeyle-
ri değiştirebilme arzusu da
tüketiciler arasında yükselen
bir trend.
Digital Age
Summit’teki
sunumunuzda
bize nelerden söz
edeceksiniz?
Dijital dünyadaki oyunlaştır-
ma hakkında konuşacağım.
Oyunlaştırma nedir, neden
böyle birden bire ortaya
çıktı, bizlerle yani insanoğ-
luyla nasıl bir ilgisi olabilir ve
dijital dünyanın onun üzerin-
de neden bu denli bir etkisi
söz konusudur, bu konulara
değineceğim. Bildiğiniz üzere
oyun aslında oldukça eski bir
icat, ancak dijital çağ ve diji-
tal dönüşümle; MMORPG’ler
(devasa çok oyunculu çev-
rimiçi rol yapma oyunları)
gibi yeni alanlara sahip oldu.
Bu durumun nedenlerinden,
Jane McGonigal gibi oyun
tasarımcılarından söz ede-
ceğim. Aynı zamanda, sizlere
teknolojinin insani yönünü
de göstermeyi umuyorum.
• 05 • 2017 | 7
 ARAŞTIRMA
Yükselen trend:
iNSANLAR iÇiN
TEKNOLOJi
Accenture bu yılki Teknoloji Vizyonu raporunu Nisan ayında yayımladı.
Yapay zekânın güçlü bir teknoloji trendi olarak ön plana çıktığı
raporda, bu kez ilk olarak Türkiye’ye ilişkin veriler de yer buldu
İşletmeler ve sek-
törler açısından
en büyük potan-
siyele sahip olan teknoloji
eğilimlerini inceleyerek
yılın teknoloji trendleri-
ni belirleyen Accenture,
Teknoloji Vizyonu 2017
raporunu yayımladı. Bu yıl
ilk kez olarak Türkiye’nin
de dâhil edildiği ve ana te-
ması ‘İnsanlar için Tekno-
loji’ olan rapor için Kasım
2016-Ocak 2017 tarihleri
arasında gerçekleştirilen
ankete toplam 31 ülkeden,
16 farklı sanayi kolunda
çalışan 5 bin 400’den fazla
yönetici katıldı.
Rapor ana hatlarıy-
la; yapay zekâ, dijital
ekosistemler ve pazar
alanlarındaki insan mer-
kezli teknolojinin hızla
artmasının insanlara güç
katacağını, iş dünyasını ve
toplumu dönüştüreceğini
gösteriyor. Ayrıca, insanlar
için ihtiyaçları kesintisiz
olarak öngören ve aşırı
kişiselleştirilmiş deneyim-
ler sunan teknolojilerin
ortaya çıkmaya başladığı
da raporla ortaya konuyor.
8 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017
olduğunu ifade etti. Ra-
poru yorumlarken, yapay
zekânın yeni kullanıcı ara-
yüzü haline geldiğini dile
getiren Hayretci, “10 yıla
kadar virtual agent’lar
iş yaşamının olmazsa
olmazı haline gelecek, in-
sana benzemeyen yönleri
törpülendikçe daha çok
benimsenecekler” dedi.
“Yapay zekâya “Türkiye’de
yatırımın tam dijital ekosistem
zamanı” henüz
Teknoloji Vizyonu 2017 oluşturulamadı”
raporunu basına tanı- Raporda yer alan veriler,
tan ve bu yılın teknoloji birden fazla hizmete tek
trendlerini değerlendi- bir erişim noktası sağla-
ren Accenture Türkiye yan platform şirketlerinin
yükselen bir trend oldu-
Teknoloji Grubu Ülke
Lideri ve Yönetici Ortak ğunu gösteriyor, ancak
Emre Hayretci, yapay Emre Hayretci’ye göre,
zekânın insan kullanımı- Türkiye’de henüz böyle bir
na uyumlu hale geldikçe dijital ekosistem oluşabil-
iş süreçlerine daha fazla miş değil ve bunun nedeni
dâhil olduğunu belirtti. ise ortaklık kurmaya hala
“Üç yıl önce yapay zekâya yatkın olmayışımız. Hay-
yatırım yapmak için retci’nin rapora ilişkin bir
erkendi, ama bugün tam diğer saptaması da işgücü
zamanıdır” diye konuşan pazarının dönüşeceğine ve
Hayretci, yapay zekânın tam zamanlı çalışmanın
artık olgunlaşma evre- oldukça azalacağı bir çağa
sine girmiş bir teknoloji girdiğimize işaret ediyor.
‘İnsanlar için
teknoloji’ neden
önemli?
Bu yılki Technology Vision
raporunda, dijital başarı
elde etmek için ‘İnsanlar
için Teknoloji’ kavramına
odaklanmanın önemini
vurgulayan beş trende yer
verildi, çünkü bugün bir
parçası olduğumuz dijital
devrim, dünyayı yöneten
robotların soğuk, disto-
pik dünyası değil. Daha
çok, kontrolün insanların
elinde olduğu bir çağda
yaşıyoruz. İlerleyen yıllar-
da da teknoloji gelişmeye
devam edecek, ancak
“Önce insan” yaklaşımını
sıkı sıkıya benimseyen
lider işletmeler her ölçekte
fayda sağlayabilecek. Ne
de olsa, her sektörün ve
her şirketin sahip olduğu
ortak değer insan!
2017 yılının
teknoloji
trendleri
Yapay zekâ = Yeni
arayüzünüz: Her
şeyden önce deneyim
Yapay zekâ, sistemlerle
işlem yapma ve etkileşim
kurma tarzımızı destekle-
yen yeni kullanıcı arayüzü
haline geliyor. Ankete
katılanların yüzde 73’ü
yapay zekânın müşterilerin
‘in ücretsiz ekidir.

bilgi edinme ve bunlarla
etkileşime girme biçiminde
devrim yaratacağı konu-
sunda hemfikir. Türkiye’de-
ki yöneticilerin yüzde 85’i
yapay zekânın kullanıcı-
lardan bilgi edinmede ve
onlarla etkileşimde devrim
yaratacağını düşünüyor.
Katılımcıların yüzde 88’i
önümüzdeki üç yıl içeri-
sinde yapay zekâya bağlı
teknolojilere geniş yatırım-
lar yapacaklarını belirtiyor
ve yapay zekânın organi-
zasyonlarının tamamında
teknoloji adaptasyonunu
hızlandırmaya yardımcı
olacağını düşünüyor. Yapay
zekânın kuruluşlarını
önümüzdeki üç yıl içinde
tamamen değiştireceğine
inanların oranı ise yüzde 31.
Ekosistem güç İşgücü pazarı:
oyunları: Platformların Geleceğinizi yaratın
ötesinde İsteğe bağlı çalışma plat-
Birden fazla hizmete tek
bir erişim noktası sağla-
yan platform şirketleri,
şirketlerin nasıl çalıştığı ve
%88
Türkiye’de yöneticilerin
yüzde 88’i önümüzdek üç yıl
içerisinde yapay zekâya bağlı
teknolojilere geniş yatırımlar
yapacaklarını belirtiyor
rekabet ettiği konusunda
kuralları yıktı. Şirketler
artık yalnızca bir platform
stratejisine değil, sağlam
bir ekosistem yaklaşımına
ihtiyaç duyuyorlar. Ankete
katılan yöneticilerin dörtte
biri dijital ekosistemle-
rin kuruluşlarının değer
verme biçimini değiştirdi-
ğini söylüyor. Türkiye’deki
yöneticilerin yüzde 30’u
dijital ekosistemlerin
organizasyonlarının değer
sunma şekillerini değiştir-
diğini belirtirken, yüzde
83’ü, rekabet avantajının,
artık sadece şirketlerin
kendi organizasyonları ile
değil, seçtikleri iş ortak-
larının ve ekosistemlerin
gücü sayesinde belirlene-
ceğinde hemfikir.
formları ve hızla artan
çevrimiçi yönetim çözüm-
lerinin bir araya gelme-
siyle yetenek pazarları
oluşuyor. Ankete katılan
yöneticilerin yüzde 85’i,
kuruluşlarının serbest
çalışanlarının sayısını
önümüzdeki yıl içerisinde
artırmayı planladıklarını
söylüyor. Türkiye’deki
yöneticilerin yüzde 67’si
organizasyonlarının, iş
gücü ve kurumsal yapı-
Teknoloji gelişmeye devam edecek, ancak her
ölçekte fayda sağlayanlar “Önce insan” yaklaşımını
benimseyen işletmeler olacak
larını genişletmek için,
yoğun bir rekabet baskısı
altında olduğunu söylüyor.
Önümüzdeki bir yıl içeri-
sinde şirketlerinde serbest
çalışan sayısını artırmayı
planlandığını söyleyenlerin
oranı yüzde 88 olurken
yöneticilerin yüzde 68’i
kurumsal bürokrasilerin
verimliliği ve inovasyonu
bastırdığını belirtiyor.
İnsanlar için tasarım:
Yeni davranışlara
ilham verin
Teknoloji tasarımları in-
sanlar tarafından, insanlar
için yapılıyor... Teknoloji,
hayatlarımızı nasıl gelişti-
rebileceğini öğrenmek için
davranışlarımıza adapte
oluyor. Ankete katılan
yöneticilerin yüzde 80’i,
şirketlerin yalnızca insan-
ların bugün nerede olduk-
larını değil, nerede olmak
istediklerini de anlamaları
gerektiğini kabul ediyor.
Türkiye’deki yöneticilerin
yüzde 92’si şirketlerin
insanların sadece bugün
nerede olduklarını değil,
nerede olmayı istedikleri-
ni de anlaması gerektiği
konusunda hemfikir.
Yüzde 41’i ise, önümüzdeki
üç yıl içinde yeni müşteri
deneyimleri ve ilişkilerinin
gelişimine rehberlik etmek
için insan davranışını kap-
DIGITAL AGE SUMMIT 2017
samlı bir şekilde kullanma-
yı planlıyor.
Keşfedilmemiş
topraklar: Yeni
endüstriler icat edin,
yeni standartlar
belirleyin
Günümüzün ekosistem
odaklı dijital ekonomi-
sinde başarılı olmak için,
işletmeler, tamamen yeni
endüstriler için kurallar
ve standartlar oluştur-
ma fırsatlarını yakala-
malıdır. Ankete katılan
yöneticilerin yüzde 74’ü,
kuruluşlarının henüz
tanımlanamayan tamamen
yeni dijital endüstrilere
girdiğini söylüyor. Tür-
kiye’deki yöneticilerinin
yüzde 59’u, sektörlerindeki
devlet regülasyonlarının,
teknolojik gelişmelerin
hızına ayak uyduramadı-
ğına inanıyor. Yüzde 76’sı
kuruluşlarının, gelişen
endüstriler için yeni
kuralların yazılmasında
proaktif olmakla sorumlu
olduklarını düşünürken,
kuruluşlarının henüz ta-
nımlanamayan, tamamen
yeni dijital endüstrilere
girdiğini kabul edenlerin
oranı ise yüzde 77 olarak
karşımıza çıkıyor.
• 05 • 2017 | 9
 DIGITAL AGE SUMMIT 2017

İnsan odaklı dijitalleşmeyi

farklı sektörler nasıl uyguluyor?
Farklı sektörlerden lider markaların yöneticileri, gitgide insana benzer özellikler taşıyan ve insana
yarar sağlama prensibini odak noktasına alan yeni nesil teknolojileri işlerine nasıl entegre ettiklerini
anlattılar, “digital humanization”ın sektörlerine ve yaşamlarına katkılarını yorumladılar

üzerinde sunma değil, jik altyapı özellikleriyle 10 kişilik özel bir ekiple önemli konular ise big
fiziksel olarak beraberce ayrışan Emlakjet.com, çalışılıyor. data (büyük veri) ve ma-
geliştirme imkanı bu- insanların yaşamına chine learning (makine
labiliyorsunuz. “Digital emlak arama konu- öğrenmesi). Bu tekno-
Humanization”ı insan sunda kolaylık katıyor. lojilerin ve gelişmelerin
açısından değerlendirdi- Kullanıcıya online ola- farkında olduğumuz
ğimizde, hayatımızdaki rak satılık ya da kiralık için bu konulara yatı-
en değerli unsur olan emlak listeleme imkanı rım yapmaya başladık.
Erdem Büyükcan - “zaman”ı daha da değer- sunan platform, iLab Digital humanization
Digital Panorama,
Genel Müdür li kıldığını, ekstra zaman bünyesine katıldığı 2014 adı altında Enuygun.
yarattığını görüyoruz. yılından bu yana çok com kullanıcılarına daha
Teknoloji Amaç insanın güçlü daha hızlı bir ivmeyle iyi hizmet vermek için
sayesinde olduğu taraflara zaman ilerleme kaydetti. Özel-
Çağlar Erol -
Enyuygun.com, Kurucu ve CEO
kullanıcılarımızı daha
yaratacak teknolojilerin likle kullanıcı deneyimi iyi tanımaya başladık.
insan gelişmesi olmalı. İnsanlı- açısından en kolay En Digital humanization
doğasına daha ğı ileriye taşıyacak konu- altyapıya sahip bulunan önemsediğimiz insanların hayatını ke-
yakın olanı lara odaklanılması şart. Emlakjet.com, müşteri sinlikle kolaylaştıracak
Rutin, tekrara dayalı, ihtiyaç ve beklentilerini özellik kullanıcı ve zaman kazandırırken
görebiliyoruz kolaylığı doğru kurgulandığında
insan zekâsının katkısı- odağa alarak, fayda
Yeni nesil teknolojileri nın azaldığı konuların sağlama prensibiyle hataları azaltan bir kav-
Enuygun.com olarak
işimizde, yazılım ve otomatize olması, dijital- yeni nesil teknolojileri, ram. Seyahat sektörü
genç ve dinamik bir eki-
görsel içerikli veri oluş- leşmesi ve sanallaşması pek çok farklı kanaldan olarak digital humani-
be sahibiz ve ekip olarak
turma konusunda, hız önemli. iş süreçlerine entegre zation’a baktığımızda
en önemsediğimiz
ve kalite kazandırma ediyor. Emlakjet.com, gidilebilecek çok yer
özellik kullanıcı kolaylı-
kapsamında etkin kulla- müşteri ihtiyaçlarını olduğunu görüyoruz.
ğı. Bu da yeni nesil tek-
nıyoruz. Bu teknolojiler, anlamak için tüm tek- nolojilere hızla adapte
müşterilerimize daha nolojilerini kullanarak olma konusunda bize
kapsamlı hizmet ve müşteri davranışlarını büyük avantaj sağlıyor.
alternatif sunma ola- adım adım takip ediyor Yeni teknolojileri takip
nağı sağlıyor. Özellikle ve bu dataları anlam- ederek, bunları Enuy-
fotorealistik görsel oluş- landırarak müşterilerine gun vizyonuna uyacak
turmada GPU (Graphics özel çözümler geliştiri- şekilde entegre ediyo-
Processing Unit) işlem yor. Satılık ya da kiralık ruz. Örneğin, son dört
kapasitelerini kullanarak Gizem Moral Kunter -
konut arayışında olan
Emlakjet.com, CEO yıldır mobilin öncelik
etkileşimli çalışma imkâ- kullanıcılara ise aradıkla- kazanmaya başladığını Didem Dinçer Başer - Garanti
nı oluşturabiliyor, insa- Müşteri rı lokasyonda, istedikleri Bankası Genel Müdür
konuşuyoruz. Şirket
nın doğasına daha yakın kriterlerdeki konut ilan- Yardımcısı
olanı görerek, hissede-
ihtiyaçlarını olarak bunu yıllar önce
ları ile hızlı sonuç elde görüp hem iOS hem de Her zaman
rek çalışma dürtüsüne anlamak etme imkanı sunuluyor. Android olmak üzere merkeze insan
yaklaşıyoruz. Yeni 3B ve çözüm Öte yandan, kullanıcıla- “Uçak bileti by Enuy-
modelleme teknikleri de geliştirmek rın vakit kaybetmemesi faktörünü
gun” uygulamalarını
süreci daha doğal hale için siteye girilen bilgi- koyacağız
getirmekte. Özellikle
için tüm kullanıcılarımızın kolay-
lerinin tamamen doğru lığı için hızlı bir şekilde
bunları 3B yazıcılarla teknolojileri olması ve konutun ilan- Dijital kavramı bütün
kullanıma sunduk. Son sektörler için oldukça
bir araya getirdiğinizde, kullanıyoruz daki detaylarla birebir dönemde, “digital hu- önemli. Bunun altında
müşterinize fikrinizi örtüşmesi noktalarında
Benzerlerinden teknolo- manization” ile ilgili en yatan nedenlerin en
sadece kâğıt veya ekran

10 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017 ‘in ücretsiz ekidir.

başında tüketicilerin göre, tıpkı Tefal Body miz, bunun en önemli ve araştırmaya yönelik
artan oranda dijitali Partner’de olduğu gibi göstergesi. Dünyada yenilikçi programlar
hayatlarına entegre insanı bireysel olarak perakende alanında geliştiren bir kültür ve
etmeleri geliyor. Bugün takip etmek, onun is- uygulanabilecek tüm araştırma kurumu ola-
5 milyon aktif kullanıcı tekleri ve ihtiyaçlarına yenilikleri müşteri- rak dijital insanbilim-
ile dijital bankacılık göre ürün ve çözümleri lerimize sunuyoruz. leri ile ilgili gelişmeleri
sektöründe her 4 kişi- şekillendirmek üzerine  Dijitalleşme, iş yapış yakından takip ediyor.
den 1’ine hizmet veren kurulu olacak. biçimlerimizi değişti- Dijital insanbilimle-
dijital kanallarımızı Ege Pekkınran - Groupe SEB
Pazarlama Direktörü
rip hizmetlerimize yeni rinin gelişme hızı ve
geliştirirken insan bir şekil vermemizi kurumların buna nasıl
faktörü her zaman en Ürünlerimizi de sağladı. Örneğin, ayak uyduracağı hala
önemli önceliğimiz. kullanıcı müşterilere media- tartışılıyorken, SALT
“Başka bir arzunuz?” markt.com.tr’den si- kendini bir hizmet sağ-
mottosuyla gelecekte ihtiyaçları pariş verdikleri ürünü layıcısı olmaktan çok,
de vereceğimiz ban- şekillendiriyor kendilerine en yakın kullanıcılarına yeni
kacılık hizmetinde her Groupe Seb’in faaliyet mağazadan teslim çözümler getiren bir
zaman merkeze insan gösterdiği sektördeki alabilme olanağı sağ- araştırma ortağı olarak
faktörünü koyacağız. ilk devrim,  elektrikli ev ladık. Dijitalleşmenin yorumluyor, dijital
Yenal Gökyıldırım –
Önümüzdeki dönemde aletlerinin hayatımıza MediaMarkt Türkiye İcra etkisiyle günümüz- projelerini bu bağlam-
bankacılığın, ses tekno- girmesi oldu. Tefal,
Kurulu Başkanı de tüm sektörlerde da hayata geçiriyor.
lojileri ve yapay zekâ, Rowenta ve Krups mar- müşteri beklentileri Yakın zamanda, “ece-
BOT’lar ve webchat En iyi kişiselleş- değişiyor. Biz de Medi- vityazilari.org” proje-
kalarıyla dünyanın en
servisleri, biyometri ve inovatif gruplarından tirilmiş hizmeti aMarkt olarak, dijital sinde, Bülent Ecevit’in
en önemlisi de kulla- biriyiz. Yeni nesil ürün- sunmak için ile fizikselin artık bir 1950 ile 1961 yılları
nıcı deneyimi alanları lerimize, teknolojik araya geldiği dünyada arasında kaleme aldığı
çevresinde gelişmesini
çalışıyoruz en iyi kişiselleştirilmiş yaklaşık 1500 gazete
gelişmeler kadar, nihai
bekliyoruz. Bizim dijital kullanıcımızın ihtiyaçları Dijital teknolojiler hizmeti sunabilmek yazısı bir veri tabanına
bankacılık ürünleri- doğrultusunda da yeni- yaşam biçimimizi kök- için çalışıyoruz. dönüştürüldü. Graph
mizden bazıları ise likler ekliyoruz. Modern ten değiştirmişken, Commons’ta hazırla-
şöyle; ses teknolojileri hayatın getirdiği hare- markaların da bu dö- nan “Uluslararası Bie-
ve yapay zekâ konu- ketsizliğe karşılık spor nüşüme ayak uydur- nallere Türkiye Katı-
sunda öncü çalışmaları yapmak,  daha sağlıklı ması kaçınılmaz. Pera- lımı” ve “Uluslararası
sesle bankacılık işlemi ürünlerle beslenmek kendecilik sektöründe Türkiye Sergileri” ağ
yapılmasını sağlayan son dönem trendlerin- dijitalleşme müşteri haritaları geliştirildi.
Mobil İşlem Asistanı den. Biz de bu “daha odaklılığını güçlen- Böylece hem farklı
MİA, Garanti’nin resmi sağlıklı olma” trendine dirirken, mağazaya metinler aranabilir/
Facebook Messenger sahip çıkarak Tefal mar- özel ve gerçek zamanlı düzenlenebilir hâle
hesabı üzerinden erişi- kası altında “Daha iyi bir veriler elde edebilmeyi Derya Açar Ergüç – SALT, geldi hem de yüksek
len Chatbot, ses biyo- sen” konseptini geliş- sağlaması açısından İletişim ve Yönetim Direktörü çözünürlüklü belge ve
metrisi konusundaki tirdik. Bu konsept çatısı önem taşıyor. Medi- kaynaklar kullanıcıla-
öncü çalışmalarımız ve altındaki ürünlerimiz- aMarkt teknolojiyi iş Dijital insan rın erişimine açıldı.
göz tanıma teknoloji- den bluetooth ile etkile- süreçlerine başarıyla bilimlerini
si. Kullanıcı deneyimi şime geçen akıllı dijital entegre eden öncü yakından takip
alanında ise kısa bir mezurası ve özel geliş- şirketlerden. E-ticaret
süre önce güncelledi- tirilmiş aplikasyonuyla kanalımızın büyümesi ediyoruz
ğimiz Garanti Cep sa- Tefal Body Partner akıllı ve tüketicilerimize SALT görsel ve maddi
yesinde daha kullanıcı tartı bu ay raflarda yerini kanal bağımsız uçtan kültürde kritik konu-
odaklı bir deneyim aldı. Bu alanda bundan uca deneyim yaşatma- ları değerlendiren,
sunuyoruz. sonraki gelişmeler bana ya yönelik hizmetleri- deneysel düşünceye

DIGITAL AGE SUMMIT 2017 • 05 • 2017 | 11

 DIGITAL AGE SUMMIT 2017

20’den fazla ürün zaman, mekân ve bir şekilde zamanı ve

siparişi, bu uygulama erişim problemleri kaynakları kullanma-
üzerinden verilebili- teknolojinin gelişi- sına olanak tanımak
yor. Ayrıca uygulama miyle tarihe karışıyor. yatıyor. Firmalar da Aslı Alemdaroğlu -
Zorlu Holding, Kurumsal
en yakın Shell istas- Teknoloji, insanları verimlilik esasına dayalı İletişim Genel Müdürü
yonunu kullanıcıya zaman ve mekândan bu anlayışı hem kendi
gösteriyor ve güvenli bağımsız mobil çalı- iç yapılarına uygulama İnsan kalmaya
Burçin Toktamış -
sürüş için tavsiyelerde şabilir ve istedikleri hem de bu yönde geliş- yer bırakacak
Shell & Turcas Perakende bulunuyor. bilgilere bulundukları tirilen sistemler vasıta- bir dönüşüme
Satışlar GMY her ortamda erişebilir sıyla müşteriye değer
hale getirdi. Xerox’un yaratma konusunda bir ihtiyacımız var
Mobilite, iş dünyası için geliştir- arayış içindeler.. Yapı Anahtar kelime humani-
dijitalleşme diği Xerox ConnectKey Kredi olarak ürettiği- zation… Hatta bir adım
ve eşsiz yazılım platformuna miz her teknolojinin daha ileriye gidelim:
perakende sahip yeni ofis cihazla- insan hayatına değer Human! Yani insan…
rı da çalışanların mobil katan bir boyutta ol- Bu durumda mesele;
deneyimine çalışabilmesini sağla- masını amaçladık. Bu markaların “human
odaklandık yan akıllı ofis asistan- doğrultuda iş süreçle- brands”e dönüşmesi.
ları olarak çalışanlara rimizi, “insansılaşan” Dijital dünya burada
Düşünme, problem Erhan Aslantürk -
yardımcı oluyor. Yeni dijitalleşme yönünde esasen bir kolaylaştırıcı
çözme gibi pek çok XEROX Türkiye Ofis Ürünleri
Pazarlama Müdürü nesil Xerox ofis araçla- dönüştürüyoruz. İnsan rolü görecek, görmeli.
insani özelliği içeren
rı, verimliliği hiç olma- için teknoloji üretme Biz, teknolojiyi, dijital
dijital teknolojiler, ha- İş yaşamında dığı kadar artırırken, hedefiyle sektörümüz- gelişmeleri bu çerçe-
yatı kolaylaştıran yük-
sek hizmet seviyesine
verimliliği daha kolay ve hızlı iş de devrim niteliğinde vede ele alıyoruz. Ve
düşüren üretilmesini sağlıyor. bir dizi uygulamaya örneğin Digi.logue gibi,
ulaşmamızı sağlıyor ve
da imza attık. Arka dijitalin farklı sektörlerle
perakende sektörü, bu problemler planında biyometri,
çağa öncülük ediyor. kesişimini inceleyen bir
tarihe karışıyor yapay zeka, kompleks platformu da bu neden-
Türkiye’de her gün 1
Teknolojinin gün geç- algoritmalar gibi süreç- le destekliyoruz. Öte
milyon kişiye hizmet
tikçe “insanlaşması” lerin olduğu Yapı Kredi yandan, kritik bir soru
veren Shell & Turcas
olarak da adlandıra- Mobil uygulamamız ile var digital humanization
olarak, üç ana trende
bileceğimiz digital sunduğumuz Göz-ID, ile beraber gelen: “Nere-
odaklandık: Mobilite,
humanization, insan- QR Kod ile ATM’den ye kadar?” Çünkü insan
dijitalleşme ve eşsiz
ların teknolojiyle olan para çekme, Çağrı hayatını kolaylaştırma-
perakende deneyimi.
bağını 10 yıl öncesine Merkezi’nde direkt nın, uzun vadede, insa-
Bu kapsamda dijital Yakup Doğan -
göre hayal dahi edile- bağlanma gibi özellik- na olumsuz etkileri de
teknolojileri kullan- Yapı Kredi Genel Müdür
meyecek bir düzeye Yardımcısı lerle müşterilerimizin olabilir. Hareket alışkan-
maya önem veriyoruz.
taşıdı. Teknolojinin bankacılık işlemlerini lığının azaldığı, her şeyin
Bize göre, yüz yüze İşimizi “insan-
insan yaşamının bir kolaylaştırdık. Öğrenen elimizin altında olduğu
perakende deneyimi
ile dijital deneyimi parçası haline gelmesi, sılaşan” dijital- makinalar ve yapay bir dünyaya değil, insan
bir nevi insanlaşması leşme yönünde zekâ trendleri de Yapı kalmaya yer açacak
kesintisiz olarak birleş-
ve neredeyse onun Kredi olarak strateji- biçimde bir dönüşüme
tirmek gerekiyor. Shell dönüştürüyo- mizde önemli bir yere
Mobil uygulamamız yerine düşünebilir ihtiyacımız var. Yeni nesil
hale gelmesi eskiden
ruz sahip. Facebook Mes- teknolojilerin hayatımızı
üzerinden sunduğu-
yapılamayan birçok İnsana uyumlu diji- senger üzerinden sun- kolaylaştırmasıyla “ha-
muz dijital deneyimle
şeyin yapılabilmesini talleşme anlayışının duğumuz BankacıBot yatımızın yerine geç-
bunu başarıyoruz.
sağladı. İş yaşamında temelinde insan haya- uygulamamız da yapay mesi” arasındaki farkı
Araca Sipariş Hizmeti
da, akışı yavaşlatan tını kolaylaştırmak ve zeka alanında attığımız göz ardı etmemek çok
ile yiyecek ve içecekler
ve verimliliği düşüren insanın daha verimli ilk adımlardan biri. önemli.
dahil dört kategoride

12 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017 ‘in ücretsiz ekidir.


GELENEKSEL
KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI
HALA ÇOK ÖNEMLİ
Digital Age Summit’te Deloitte Digital UK Sosyal Medya Danışmanı Monica Hu
ile birlikte sunum yapacak olan WARC Pazarlama Müdürü Imaad Ahmed’e göre,
günümüzde yeni teknolojiler medya tüketimini değiştiriyor olsa da, geleneksel
medyanın önemini koruduğu gerçeğini gözden kaçırmamamız, hatta geleneksel
ile dijitali biraraya getiren modeller üretmemiz gerekiyor
Bir pazarlama
direktörü
olarak
sektörde yaşanan
dijitalleşmeyle ilgili
gözlemleriniz neler?
İş süreçleriniz nasıl
bir değişim geçirdi?
Pazarlama alanında yaşa-
nan dijitalleşmenin yıllardır
süregelen, gitgide gelişen bir
dönüşüm olduğunu söyleye-
bilirim. Ayrıca hiçbir yavaşla-
ma belirtisi de göstermiyor.
Pazarlamadaki otomasyonun
ve CRM teknolojilerinin
artan öneminden araştırma
teknolojilerinde gözlemle-
nen yaygınlaşmaya, dijital-
leşme bir pazarlamacının
tüm günlük iş kalemlerini
etkiledi. Pazarlamanın plan-
lama, uygulama, ölçme ve
raporlama süreçleri öyle bir
değişim gösterdi ki, nihaye-
tinde pazarlamacıların sahip
olması gereken yetenek ve
eğitimler de aynı doğrultuda
bir değişim geçirmek duru-
munda kaldı.
Günümüzde
pazarlama stratejisi
belirlerken gözden
kaçırılmaması
gereken kilit noktalar
neler?
Etkili pazarlamanın başlı-
ca prensipleri aslında çok
fazla değişmedi. Müşterinin
ihtiyaçlarını saptamak, bu
ihtiyaçları nasıl karşılayabi-
leceğiniz veya ürününüzün
bunlara cevap verip verme-
diği üzerine kafa yormak ve
eğer ürününüz gerçekten
ihtiyaca uygunsa, sunumunu
müşterileri onu satın almaya
ikna edecek şekilde yapmak
gerekiyor. Söylemesi kolay,
yapması zor! Kendi müşteri-
leri deneyimlerimizden yola
çıkaracak şunu söyleyebili-
rim; yeni tüketicilere ulaşma
Imaad Ahmed
WARC Pazarlama Müdürü
yolları da, onlarla etkileşime
geçtiğimiz kanallar da dijital
pazarlamayla gelişti. İronik
olan şu ki, bundan 10 yıl
önce pazarlamacılar müşteri
memnuniyeti gibi şeyleri bu
kadar güvenilir ve kapsamlı
bir biçimde ölçebilecek tek-
nolojiye sahip değildi, şimdi
ise teknoloji sayesinde veri
zenginiyiz ama doğru veriyi
seçmekte ve markamızın
fark yaratmasını sağlayacak
en işe yarar içgörüleri ortaya
çıkarmakta zorluk çekiyo-
ruz. Her ne olursa olsun, bu
zorlu işin odağında yer alan
teknolojinin, insan yaşamını
kolaylaştıracak şekilde tasar-
lanması hayati önem taşıyor.
Medya tüketimi yeni
teknolojilerden nasıl
etkileniyor?
Yeni teknolojiler medya
tüketimini, insanlara içerik
tüketebilecekleri ve payla-
şabilecekleri platformlar
sunarak değiştiriyor. Bu da,
markaların yeni teknolojiler-
le birlikte beliren zorluk ve
fırsatlara uyum sağlamasını
gerektiriyor. Yeni medyanın
etkisini, geleneksel medyayı
DIGITAL AGE SUMMIT 2017
RÖPORTAJ
değersizleştirme pahası-
na abartma eğilimi ortaya
çıkabilir. WARC olarak dijital
çağda etkili olma hakkında
etkinliklere katıldık, raporlar
hazırladık. Tüm bunlardan
öğrendiğimiz şu ki, gele-
neksel kitle iletişim araçları
etkililik açısından hala çok
önemli. Bu nedenle markalar
farklı teknolojileri değerlen-
dirirken; sahip olunan ve
kazanmış medya satın alın-
mış medyanın gücünü nasıl
artırır, videolar uzun süreli
etki sağlamak için nasıl kul-
lanılır, TV ile online etkililiği
artırmak için nasıl birlikte
çalışır, diye düşünmeliler.
Digital Age Summit
2017’de Monica Hu ile
gerçekleştireceğiniz
sunumda bize
nelerden söz
edeceksiniz?
Sunumumuzda; web trafiğini
analiz eden araçların takip
edemediği kaynaklardan ge-
len sosyal medya trafiğinin
oluşturduğu “dark social”ın
yükselişinin markalar için
ne ifade ettiğini anlatacağız.
WhatsApp paylaşımları,
e-posta, SMS gibi paylaşımla-
rın yer aldığı “dark social”ın
ne olduğuna ve başlıca
trendlerine göz atacağız.
“Dark social”ın kategorilere
göre nasıl çeşitlendiğinden,
içgörü kazanmak isteyen
markaların onu nasıl değer-
lendirmesi gerektiğinden, pa-
zarlamadaki sözlü iletişimin
yükselişinden ve chatbot’la-
rın sunduğu fırsatlardan söz
edeceğiz.
• 05 • 2017 | 13
 ARAŞTIRMA

Türkiye
teknoloji yolculuğunun
neresinde?
Özlem Bulut Sönmezyalçın - Ipsos Research Labs, Genel Müdür

Teknoloji biz Türk halkı için günlük olarak kullandığımız ama üretemediğimiz, hep
ulaşmak istediğimiz ama bir şekilde yetişemediğimiz bir noktada duruyor. Bununla birlikte her
zaman için çağdaş medeniyetler seviyesine ulaşırken alınması gereken en önemli biletlerden biri
olarak görüyoruz onu. Peki, içinde yaşadığımız dönemde biz, teknoloji yolculuğunun neresindeyiz?
Dahası teknoloji bizim için gerçekten ne ifade ediyor?

Teknolojik gelişme-
ler hakkında sürekli
konuşuyoruz. Bu
alışkanlığımızın arkasında
teknolojinin ezelden beri
insan için ilginç bir konu
olmasından fazlası var:
Gelişen teknoloji, hem ken-
dinden daha sık, daha farklı
yönleriyle, daha ateşli bir
biçimde konuşturuyor hem
de bu konuşmaların farklı
platformlara taşınmasını,
daha interaktif olmasını,
anında herkese ulaşma-
sını sağlıyor. Biz de yine
teknolojinin nimetlerinden
faydalanarak, sosyal medya
ve web üzerinde yapılan
teknoloji konuşmalarına
mercek tutmak istedik
Araştırmamızın ilk
aşamasında:
1 Ocak 2016 - 28 Şubat 2017 ta-
rihleri arasında, teknolojinin
çağrışımlarını anlamak üzere
“teknoloji” kelimesi, bir moni-
toring programı olan Crimson
Hexagon’da aratıldı. Bu arama-
ya haber siteleri ve haber içe-
rikleri dâhil edilmedi. Toplamda
1 milyon 758 bin 565 içeriğe
ulaşıldı. Bu datalar Twitter, Fo-
rum ve Blog sitelerinden geldi.
Çalışmanın ilk aşamasında or-
taya çıkan veri arasında; tek-
noloji ile beraber adı geçen beş
yeni kavram tespit edildi.
Araştırmamızın
ikinci aşamasında:
Bu beş kavram için, aynı tarih-
ler ve kaynaklar dâhilinde tekrar
bir veri derleme yapıldı. Moni-
toring çalışmasını takiben söz
konusu kavramların analizi için
1000’e yakın organik, tekil içe-
rik rassal olarak seçilerek farklı
açılardan analiz edildi. Geçmişe
doğru yaptığımız bu inceleme-
de Twitter içerikleri yüzde 62 ile
başı çekerken, toplam verinin
yüzde 27’si forum tartışmaların-
dan, yüzde 6’sı blog yazıların-
dan ve yüzde 5’i ise Youtube yo-
rum ve künyelerinden oluşuyor.
1,75 milyon veri: Elde
ettiğimiz 1,75 milyon verinin,
teknoloji ile ilgili anlamlı veri
sağlayan yüzde 20’lik kısmın-
da gündemde olan farklı tek-
Özlem Bulut
Ipsos Research Labs,
Genel Müdür
noloji kolları ile ilgili (robotlar,
uzay teknolojisi, sanal gerçeklik
gibi) bulgular keşfettik. Teknolo-
jiyi irdelerken bize ışık tutan bu
bulguların genel olarak üzerin-
den geçip bir çerçeve çizerken
önümüzdeki sayılarda gündemde
olan konu başlıklarının her birini
detaylıca tartışacağız. Bu bölüm-
lerde her bir teknoloji kolunun
yarattığı konuşma hacmi, sen-
timent analizi, platform dağılımı
gibi büyük veriden elde ettiğimiz
bilgilerle; bu farklı alanlarda öne
çıkan sektörler, yaratılan duygu-
lanım, beklentiler ve markalar da
yazılarımızın ana içeriğini oluş-
turacak.
Teknoloji
yolculuğunda
neredeyiz,
araştırdık
Teknoloji, Türkler için
çağdaş medeniyetler sevi-
yesine ulaşırken alınması
gereken en önemli biletler-
den biri. Bilim ve sanatla

14 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017 ‘in ücretsiz ekidir.

 Teknoloji, beklenilenin aksine, çok da pozitif duygularla anılan
bir kavram değil. Uzak, yabancı ve hatta yer yer tehditkâr bir
olgu. Teknolojiye sahip olmak güçlü olmak demek, bunun için de
yatırım, inovasyon ve üretim gerekiyor. Nötr içerikler genellikle
bu konularda bilgi veren paylaşımlardan oluşuyor

sıkça beraber kullanılıyor sunda tekrar düşünmeye

olması ise şaşırtıcı değil, iten, tüm insanoğlunu
yerleşik algıda teknolojik ilgilendiren bir dertten
olarak gelişmek bilim ve bahsediyoruz. Belki de
sanatta gelişme olmadan hayatımızı kolaylaştıracak,
imkânsız. Yaptığımız pek çok sorunumuza çare
araştırma bu yolculuğun olacak yeni teknolojik ge-
neresinde olduğumuz lişmeler; aklımız ermediği
konusunda da bize ipuç- ya da bizi zorlayacağını
ları veriyor. Bunlardan düşündüğümüz için bizi
bazıları şöyle: heyecanlandırmıyor, daha
yenik durumdayız. Bu da çok endişelendiriyor, kor-
Teknolojiye ama bir şekilde yetişe-
sosyal medya ve Web’de- kutuyor.
ulaşmak mediğimiz bir noktada
ki konuşmaların büyük
istiyor ama duruyor. Teknoloji söz
konusu olunca, Türkiye kısmının negatif içerikle- Evrensel hisler ve
yetişemiyoruz ve dünyanın geri kalanı re sahip olmasına neden kültürel motifler
Teknoloji günlük ola-
arasında sürekli bir kar- oluyor. Teknoloji, bek- arasındaki
rak kullandığımız ama lenilenin aksine, çok da teknoloji algımız
şılaştırma söz konusu ve
üretemediğimiz, hep pozitif duygularla anılan Türkler tüm bu evrensel
bu rekabette genellikle
ulaşmak istediğimiz bir kavram değil. Uzak, hisler ve kültürel motif-
yabancı ve hatta yer yer ler arasında teknoloji ile
tehditkâr bir olgu. Tekno- nasıl bir ilişki kuruyor?
lojiye sahip olmak güçlü Zamanın sürekli yeniden
olmak demek, bunun için şekillendirdiği teknoloji,
de yatırım, inovasyon ve beklendiği gibi yaş grup-
üretim gerekiyor. Nötr ları arasında farklı yargı-
içerikler genellikle bu ko- larla karşılanıyor mu? Bu
nularda bilgi veren payla- sorulara yanıt aramak için
şımlardan oluşuyor. Ipsos, Türkiye’yi Anlama
Kılavuzu çalışması gerçek-
Teşhis: Teknoloji leştirerek, Türklerin tek-
anksiyetesi noloji konusundaki tutum-
Diğer yandan, teknolojik larını beş farklı boyutta
gelişmeler karşısında takip ediyor.
endişe duymak, kendini
Teknoloji kavramının genel çağrışımlarına küçük, zayıf ve çaresiz Türkiye’yi Anlama Kılavu-
dair: Kullandığımız algoritma Türkiye’de son bir yılda toplam hissetmek Türklere has zu araştırması, Türkiye’yi
1,75 milyon tane “teknoloji” kelimesini içeren içerik üretildiğini bir olgu da değil. Litera- temsiliyet gücüne sahip
gösterdi. Fakat üretilen içeriğe yakından baktığımızda “tekno- türde ‘teknoloji anksiye- olan Ipsos Tüketici Panelle-
loji” kelimesinin anlamından bağımsız olarak popüler bir kelime, tesi’ olarak bilinen ve pek ri’ne üye 34 ilden 13 bin 799
“genel geçer bir kavram” olarak kullanıldığını gördük. Konuş-
çok firmayı yeni buluşları birey ile gerçekleştirildi.
maların ancak yüzde 20’lik bir kısmında teknolojik gelişmeler ve
teknolojinin hayatımızdaki yeri ile ilgili anlamlı veriler bulunuyor. pazara sunmak konu- Araştırma soru formu ağır-

DIGITAL AGE SUMMIT 2017 • 05 • 2017 | 15

 ARAŞTIRMA
Teknolojinizi göstermek cihazları, kabloları, dijital bağlantıları göstermek
demek değil, bilakis bunlar bizi korkutuyor. Bizler bu teknolojiyi kullanan
insanı görmek istiyoruz, onun bir araç olduğundan ve bizi tehdit etmediğinden
emin olmak istiyoruz. Teknoloji ile markanız arasında teknolojinizi değil onu
kullanan insanı yücelterek iyi bir bağ kurabilirsiniz.
lıklı olarak ölçekli sorular-
dan oluşuyor ve tasarım
bireylerin kendi kendile-
rine form doldurmalarını
kolaylaştırmak üzere
yapılmış. Araştırmada 14
yaş üstü Türkiye nüfusu,
kentsel ve kırsal alanlar
ve altı coğrafi bölge temsil
ediliyor. Saha dönemi 9
Kasım-18 Aralık 2015 aralı-
ğında tamamlandı.
Teknoloji ile ilgili
olumsuz yargılar
2011’den beri
güçleniyor
Teknoloji konusunda
baskın yargımız insan
ilişkilerinin olumsuz yön-
de etkilediği şeklinde.
Toplumun yaklaşık yarısı
bu konuda hemfikir ve bu
yargı 2011’den bu yana güç-
leniyor. Bu eksende diğer
tutumlar da güven ve
kuşku etrafında örülüyor.
“Teknoloji geliştikçe kendi-
ni güvende hissetmek” son
beş yılda en az artışı göste-
riyor. Diğer yandan güven-
memek ve kuşku duymak
(her ne kadar bu ifadeye
katılım yüzde 20’nin al-
tında olsa da) 2011’den bu
yana yaygınlaşan bir kanı.
Nüfusun üçte
biri teknolojiye
pragmatik
yaşlaşıyor
Cep telefonlarını hayatımız-
16 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017
da deneyimlediğimiz, en
yakından tanıdığımız ve
hâkimiyet duygusunu gö-
rece en çok hissettiğimiz
teknoloji olarak niteleyebi-
liriz. Bu konuda son tekno-
lojiye sahip olmak isteyen,
genel olarak yenilikleri
takip eden bir kitle var,
bu kitleyi teknolojiye hayli
pragmatik yaklaşan bir kit-
le olarak tanımlayabiliriz.
Nüfusun yaklaşık 3’te biri
bu grupta yer alıyor.
Bu sonuçların
yaş grupları
bazında değişimi
2015 yıl sonu verisi için
özel bir ayrışma analizi
çalıştık. Farklı yaş grup-
ları bazında test edilen
tutum ifadelerine katılım
oranları çok büyük farklar
göstermese de, ortaya
çıkan ayrışma noktaları
çok net.
Teknolojinin gelişmesiyle olu-
şan güven hissi 14-19 yaş gru-
bundaki gençler için belirgin.
Genç yetişkinler olarak da ad-
landırabileceğimiz 20-25 yaş
grubu teknolojiye pragmatik
yaklaşıyor, yenilikleri takip edi-
yor ve bundan faydalanıyor.
Yaş ilerledikçe güven hissi ve
fayda yerini olumsuz tutumlara
bırakıyor, 36-45 yaş grubu ve
özellikle 46+yaş grubu için öne
çıkan temalar teknolojiye gü-
venmeme, kuşku ile yaklaşma
ve teknolojinin insan ilişkileri
üzerindeki olumsuz etkisi.
Bu bilgiler
doğrultusunda
markalara
öneriler
Bir teknoloji ürünü veya
hizmeti sunan, farklı sek-
törlerden olsa da konum-
landırmasında teknoloji-
nin ana unsur olduğu ya
da herhangi bir şekilde
iletişiminde teknolojiyi
kullanan markalara tek-
noloji alanından beslen-
meleri ve hatta bu alanda
söz sahibi olmaları için
şu birkaç öneride buluna-
biliriz:
Kullandığınız teknolojiyi genel
çerçeveden çıkartmak ve geniş
açıyı daraltıp tam olarak kast
ettiğiniz alanı belirginleştirmek
gerekli, bizler ancak böylelikle
teknolojiye yakınlaşabiliriz. Zira
teknoloji genel kavramı itibarıy-
la bizlere uzak, yabancı. Bu da
doğal olarak uzak durma eğili-
mini güçlendirerek teknolojinin
sahiplenilmesinde hız kesmeye
yol açabilir.
Teknoloji tek başına ve genel bir
alanda kaldığında kişilerde endi-
şe yaratıyor, bu bir nevi uzay boş-
luğunda yer alan bir uzay gemisi
gibi ve de yine uzaklık algısını
perçinliyor: Teknoloji kullanımın-
da mutlaka insan ve insana fayda
eksenine yer vermek gerekli.
Teknolojinizi göstermek cihaz-
ları, kabloları, dijital bağlantıları
göstermek demek değil, bilakis
bunlar bizi korkutuyor. Bizler
bu teknolojiyi kullanan insanı
görmek istiyoruz, onun bir araç
olduğundan ve bizi tehdit etme-
diğinden emin olmak istiyoruz.
Teknoloji ile markanız arasında
teknolojinizi değil onu kullanan
insanı yücelterek iyi bir bağ ku-
rabilirsiniz.
‘in ücretsiz ekidir.
 Pazarlama ve yöneticilik ile ilgilenen herkesin mutlaka okuması gereken bir kitap.
— The Times

BASARININ
EN BASiT TARiFi
“O kadar basit ki”, teknolojide
ve tasarımda dünyanın lider
markası Apple’ın “Basitlik” ilkesi
üzerine kurduğu başarı hikayesini
anlatıyor.

“Think different” kampanyasının

yaratıcılarından, yıllarca Steve Jobs
ile birlikte çalışmış olan Ken Segall,
basitliğin bir şirketi nasıl dünya devi
haline getirdiğini, Apple’ın farklı
dönemlerine ait örnekler ve alıntılar
eşliğinde paylaşıyor.

Okuyun, basitliğin sihriyle tanışın!

kapital.com.tr | mediacatonline.com
T: 0212 282 26 40 (124) F: 0212 282 26 32
Sipariş: kitap@kapital.com.tr
 CREASOUP

YILLAR SONRA
DIJITALE DÖNÜŞEN BIR PROJE:

ANADOLU EFES
FAN CLUB
Türk Basketbolu’nun en çok kupa kazanan kulübü Anadolu Efes, 41. yılını
geride bırakırken başladığı dijital dönüşümün meyvelerini şimdiden
toplamaya başladı. Anadolu Efes Fan Club, bu dönüşümün tam ortasında
yer alan bir proje. Projenin detaylarını kreatif ve teknik altyapıyı sağlayan
Creasoup Ajans Başkanı Ozan Çağlargil ile konuştuk

Anadolu Efes Fan Club’ın
geçmişini kısaca
anlatabilir misiniz?
Anadolu Efes Fan Club, kulüp ile taraftar-
ların arasındaki bağı artırmak amacıyla
yaklaşık 8 sene önce başlamış olan bir
proje. İlk bakışta bir “sadakat programı”
gibi gelebilir ama geldiği nokta itibarıyla
kulüp için de, taraftarlar için de çok daha
fazlası... Proje “Anadolu Efes Fan Card”
adıyla başladı. Maç günleri salondan ya
da web üzerinden başvurabildiğiniz ve
fiziksel bir kartın basılıp, adresinize pos-
talanmasını içeren bir süreçle başlayan
bir kayıt akışı vardı. Maç günleri salonda
bulunan kiosklarda kartınızı okutup, ma-
çın önemine göre puan kazanıyordunuz.
Puanlar sezon boyunca toplanıyor, çeşitli
şekillerde ödül ya da forma kazanmanızı
sağlıyordu.
Tamamen dijitale
taşıma kararı alınmasının
sebebi neydi?
Creasoup olarak 5 senedir Anadolu Efes
Spor Kulübü ile çalışıyoruz. Ajans olarak
bizler de iyi birer taraftara dönüşmüş
durumdayız. Dolayısıyla hem taraftar
tarafında hem kulüp tarafında hem de
ajans tarafında işi deneyimleme şansı-
mız oldu. En büyük şansımız kulübün
ufkunun çok açık olması. Bu sayede 25
bini aşkın üyesi olan, 8 senelik bir pro-
jeyi tamamen baştan düşünmeye açık
oldular. Dijitale dönüşüm kararının ar-
kasındaki en büyük sebep, taraftarların
kayıt sonrası bekleme süresiydi. Kayıt,
kart basımı, gönderilmesi ve posta süreci
bazen üç aya yaklaşan bir süre alıyordu.
8 aylık basketbol sezonunun neredeyse
yarısı demek bu. Taraftarlar başvurduk-
tan sonra, kartları ellerine geçene kadar
maçlardan puan kazanamıyordu ve haklı
olarak şikayet ediyorlardı. Ayrıca kioska
bağımlılık da sıkıntıları beraberinde ge-
tiriyordu. Taraftarların maç sırasında
pürüzsüz bir deneyim yaşamasını amaç-
larken, kiosk aratmak ya da sırada bek-
letmek çok doğru bir çözüm olmuyordu.
Mobil uygulamayla, bu süreçleri toplam 2
dakikaya düşürdük. Sezon boyunca uygu-
lamadan topladığımız verilerle, Faz 2’nin
planlamasını yaptık. Planlama aşamasını
bitirdiğimizde fark ettik ki “Anadolu Efes
Fan Card” tam olarak kuracağımız plat-
formu karşılamıyor, dolayısıyla “Anadolu
Efes Fan Club” adını kullanmaya karar
verdik.
Yeni versiyonun
ölçümleyebileceğiniz bir
etkisi oldu mu?
Tabii ki. Öncelikle şunu söyleyebilirim
ki, bu sene hala veri topluyoruz ve analiz
ediyoruz, bu seneyi “Faz 2” olarak ad-
landırmamızın sebebi bu. Her maç bir
önceki maçtan çok daha fazla kişi maçlara
check-in yapıyor. Bu en kolay takip edebil-
diğimiz veri. Maçlara düzenli geldiği-
nizde ek puan kazanıyorsunuz. Toplam
puan kazanımlarına baktığımızda bu
sayının sürekli arttığını görüyoruz.
Henüz sezon bitmemiş olmasına rağ-
men, elde ettiğimiz veriler gösteriyor
ki, bir sezonda maça gelme sayısında
şimdiden yüzde 25’lik bir artış sağlan-
mış. Kulübün pazarlama aktiviteleri
ve iş ortaklarıyla birlikte sisteme ek-
lediği kampanyalar, bu artışta büyük
rol sahibi. Örneğin, 20 fan club üyesi
Anadolu Efes’in efsane oyuncuların-
dan Petar Naumoski ile tanışmaya ve
sohbet etmeye hak kazandı. Sezon ba-
şında antrenman tesislerinde Fan Club
üyelerinin sezon açılışı etkinliğine ka-
tılması ve yeni kadroyla tanışma fırsatı
da büyük ilgi gördü. Üyeler ayrıca diğer
iş ortaklarının sunduğu birçok indirim
ve fırsatlardan da faydalanabiliyorlar.
Sonuç olarak dönüşüm
başarıyla tamamlandı
diyebilir miyiz?
Bu tür projelerde geliştirme ve gün-
cellemenin biteceğini çok düşünmü-
yorum. Hem arayüz hem altyapı hem
de pazarlama ihtiyaçları sürekli deği-
şirken “Tamam, oldu” demek biraz zor.
Topladığımız verilerle yapabileceğimiz,
taraftara katkı sunabileceğimiz yeni fi-
kirlerimiz var. Faz 3’te bunları hayata
geçireceğiz.

18 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017 ‘in ücretsiz ekidir.

 digitalage SUMMIT 2017
Terimler Sözlü ü
80/20 Rule
80/20 Kuralı
Kullanıcılar sitede geçirdikleri
zamanın %80’inde, sitede bulunan
fonksiyonların ancak %20’sini
kullanırlar.
A/B Testing
A/B Testi
Kullanıcıları, test edilmek istenen
varyasyon sayısı kadar gruba
bölerek farklı kişilere farklı
ekranların gösterilmesi ve
ölçümlenmesidir.
Eye Tracking
Göz İzleme
Test edilen ekran üzerinde,
kullanıcıların hangi alanlara ne
sıklıkta ve ne kadar süreyle
baktığını takip eden ve raporlayan
ölçümleme tekniğidir.
Five Seconds Test
5 Saniye Testi
Kullanılabilirlik uzmanlarının,
test edilecek ekranları kullanıcılara
5 saniye boyunca gösterip
sonrasında saklaması ve ekranla
ilgili sorular sorarak verilmek
istenen mesajın ya da gösterilmek
istenen fonksiyonun kısa süre
içerisinde kullanıcıya geçip
geçmediğini test etmeleridir.
Bağdat Cad. 147/3 Feneryolu 34724 İstanbul · 0216 478 4200 · creasoup.com
Fluid Design
Akışkan Tasarım
Kullanıcının karşısına çıkan ara
yüzlerin, tarayıcının boyutlarına
göre “akışkan” bir şekilde boyut
değiştirmesidir.
Gamification
Oyunsallaştırma
Oyunlarda kullanılan bölüm/ödül
kavramlarını, kullanıcının ürün ya
da servisle yaşayacağı deneyime
eklenmesidir.
Information Architecture
Bilgi Mimarisi
Bilginin, kendi içerisinde ve
kullanıcı için anlamlı bir şekilde
organize edilmesidir.
Kullanılabilirliğin önemli
yapı taşıdır.
IoT – Internet of Things
Nesnelerin İnterneti
Sensörler, haberleşme devreleri,
yazılımlarla birbirlerine ya da
internete bağlı tüm fiziksel
cihazların oluşturduğu ağa verilen
isimdir.
Low Fidelity Prototype
Düşük Detaylı Prototipler
Ekranların, kağıt, post-it, kalem ya
da tablet üzerinde çok temel
fonksiyonlarını göstererek
tasarlanmasıdır.
Persona
Rol
Ürün ya da servisi kullanması
beklenen kullanıcıların, sanal
karakterler üzerinden
betimlenmesidir.
Quality Assurance (QA)
Kalite Güvencesi
Bir ürün ya da servisin, planlanan
fonksiyonlara uygun olarak
geliştirip geliştirilmediğini
sistematik olarak kontrol etmek.
UX Researcher
Kullanıcı Deneyimi
Araştırmacısı
UXR, kullanıcı deneyimi
tasarımcısının sağlıklı çalışabilmesi
için verileri toparlar. Bu işlem
sırasında, kullanıcılara sorular
sorar, sohbet eder, beklentilerini
ve deneyimlerini öğrenir.
Ortaya koyulacak ürünün
benzerlerini de analizine ekleyerek,
araştırmasını tamamlar.
Siz de markanızın dilinden
anlayan, vizyonunu paylaşan
ve sınırlarını genişleten bir
ajansla çalışmak isterseniz,
tanışalım.
slm@creasoup.com
 RÖPORTAJ

KARAHİNDİBA MODELİNDEN
ETKiLi iÇERiK
ÜRETiMiNE GEÇiŞ
Digital Age Summit’te sahne alacak olan TBWA\
Istanbul’un Stratejiden Sorumlu Başkan Yardımcısı
Toygun Yılmazer, pazarlama sektöründe ajanslar
bazında yaşanan dijital dönüşümü anlattı
Pazarlama
sektöründeki
dijitalleşme
iş süreçlerinizi nasıl
etkiledi?
2010’ların başında 360
derece iletişim yerine 365
gün iletişim diye özetlen-
mişti iletişimin değişen
yapısı. Markaların sosyal
medya hesapları oluştukça
bu hesaplarda paylaşılacak
anlamlı bir içerik ihtiyacı
da oluştu. Yılda sadece 1-2
kere televizyonda kampan-
ya yapmaya göre izleyiciyle
sürekli iletişimde olmak
büyük bir fırsat olarak gö-
rüldü. Ama artık biliyoruz
ki iletişim sıklığı anlamında
büyük bir fırsat yok. Kimse
bir markayı çok sevse bile
365 gün reklam mesajı
almak istemiyor. Adına
reklam değil markalı içerik
dense de, mesaj odaklı değil
eğlence odaklı kurgulansa
da kimse her gün markala-
rın içeriklerini takip etmek
istemiyor.
Buna rağmen
yoğun bir içerik
bombardımanı
yaşandı, neden?
Markaların bu hevese kapıl-
Toygun Yılmazer
TBWA\Istanbul, Stratejiden Sorumlu Başkan Yardımcısı
masındaki en büyük etken
internette yayın masrafının
olmamasıydı. Kendi sosyal
medya hesapları üzerinden
içeriklerin paylaşılabilmesi
başta büyük bir avantaj
olarak görüldü. Fakat çok
sayıda ve çok sık içerik
üretmek kontrolsüz ve
amaçsız bir yarışa soktu
tüm markaları. Bilimkurgu
yazarı Cory Doctorow bu
durumu karahindiba çiçeği
benzetmesiyle açıklıyor.
Karahindiba çiçeği üreme
imkânı için hiçbir fırsatı
kaçırmak istemez. Nere-
ye ulaşacağını ve ulaştığı
yerde nasıl karşılanacağını
bilmeden her gün 2000
tohumunu havaya salar.
Markalar da ürettikleri
içerikleri tam olarak kime
ulaşacağını ve nasıl karşıla-
nacağını bilmeden interne-
te yaymaya başladılar.
Daha sonra
dizginlendi mi bu
içerik yayma hevesi?
2010’ların ikinci yarısında
durum değişti. Odak daha
fazla içerik yerine daha iyi
içeriğe döndü. Geçen yılki
Cannes Lions Festivali’nde
en önemli konulardan biri
buydu. Coca Cola’dan DDB
Kuzey Amerika’nın başına
geçen Wendy Clark, daha
fazla sayıda iş üretmenin
temel amaç haline gelme-
mesi gerektiğini hatırlattı.
Önemli olanın elde olan
tüm datayı kullanarak
daha etkili ve daha iyi iş
yapmak olduğunu vurgu-
ladı. P&G’de Chief Brand
Officer rolünü üstlenen, bir
anlamda dünyanın en bü-
yük reklamvereni olan Marc
Pritchard da P&G’nin bir
süre önce içerik tuzağına
düştüğünü itiraf etti.
TBWA bünyesinde
neler yaşandı
dijitalleşmeyle?
TBWA olarak içerik üretim
sürecimizde en temel değişik-
lik, markaların doğru zaman-
da doğru konuda iletişime
geçmelerine yardımcı olan
‘Disruption Live’ sistemine
geçmemiz oldu. Tüm dünyada
uyguladığımız bu sistemde,
kültürü yakından takip edip,
insanların neleri önemseyip
nelerden etkilendiğini her
gün analiz ediyoruz. Her mar-
kanın kendi iletişim alanlarını
önceden tespit edip o marka-
ya uygun bir konu gündeme
geldiğinde harekete geçmesi-
ni sağlıyoruz. Geçen ay Mixx
Awards ödülü kazanan Nis-
san ‘Mannequin Challenge’
tam da böyle bir işti. Nissan
X-Trail otomobillerinin oto-
matik park özelliğini vurgula-
yan bir ‘mannequin challenge’
videosu hazırladık, izleyicinin
ilgisini Nissan X-Trail ürün
özelliğine yönlendirmeyi
başardık. Disruption Live
sistemi, bu örnekte olduğu
gibi, doğru zamanda çok hızlı
harekete geçmemizi sağlıyor.
Bir yandan da yapılan tüm
kampanyaların izleyicide
nasıl karşılık bulduğunu takip
etmemize olanak sağlıyor.

20 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017 ‘in ücretsiz ekidir.


Z KUŞAĞI İÇİN ANAHTAR KELİMELER:
MÜZİK VE MİZAH
Kantar Millward Brown’ın Global Medya & Dijital Marka Direktörü
Duncan Southgate, DAS 2017’de yapacağı konuşmanın özellikle pazarlama
sektörünü ilgilendiren önemli başlıklarını Digital Age okurları için anlattı
Küresel eğilimleri
incelediğinizde,
farklı iletişim
kanallarındaki
reklam içeriklerine
yönelik davranışları
açısından X, Y ve
Z jenerasyonları
arasında nasıl
farklılık ve
benzerlikler
görüyorsunuz?
Yaptığımız araştırmalar
Z kuşağını hedeflemenin
diğerlerine kıyasla çok
daha güç olduğunu gös-
teriyor, çünkü bu kuşağın
mensupları daha seçici
ve reklamlara karşı daha
muhalif bir bakış açıları
var. Sıkılmaya hiç taham-
mülü olmayan Z jenerasyo-
nu; online platformlardaki
reklamlara bakmadan
geçmeye diğer kuşaklara
göre daha yatkın. Aynı
tavrı, saldırgan online ve
mobil reklam formatlarına
karşı da sergiliyor. Özetle,
reklama diğer nesillerden
daha soğuk bakıyorlar
diyebilirim. Buna karşılık,
ödüllü mobil videolar ve at-
lanabilir ön videolara diğer
nesillere göre daha pozitif
yaklaşıyorlar. Öte yandan,
üç kuşağın ilginç bir ortak
özelliği var; geleneksel
medyadaki reklamlara
dijital reklamlardan daha
Duncan Southgate
Kantar Millward Brown’ın Global
Medya & Dijital Marka Direktörü
olumlu bakıyorlar. Mahre-
miyete ve bireysel farklı-
lıklara duydukları saygı,
samimi içeriklere olan ilgi
de üç kuşağın benzer özel-
liklerinden. Z kuşağının
geleneksel medya araçla-
rından diğer nesillere göre
çok daha az ilgilendikleri
ise basılı yayınlar.
Peki, Z kuşağı ne
tür reklamlardan
hoşlanıyor?
Şu an dünya üzerinde
yaklaşık iki milyar kişilik
bir nüfusa sahip olan bu
gençler, reklamın iki yönlü
iletişime açık olmasını se-
viyorlar ve bu etkileşimin
onlara ödül olarak dön-
mesini bekliyorlar. İzleyip
izlememe kararını kendi-
leri verdikleri reklamları
daha çok tercih ediyorlar.
Z nesli tüketicileri, ken-
dilerinin ortak yaratım
veya kararlarıyla sonucu
belirlenen reklamları
çekici buluyorlar. Bir şeyin
gerçekleşmesi için oylama-
ya katılmak en sevdikleri
reklam biçimi. Diğer favori
reklam formatları; alter-
natifler arasından seçim
yapmalarını sağlayanlar
veya kararlar almalarını
mümkün kılanlar. Tüm bu
anlattıklarıma ek olarak
dikkat çekmek istediğim
önemli bir nokta var; dün-
ya üzerinde homojen bir
Z jenerasyonu varmış gibi
bir yanılgıya kapılmama-
mız gerekiyor. Bu gençle-
rin reklamlar karşısındaki
tepkilerinin coğrafi ve
kültürel değişiklikler gös-
terdiği gerçeğini göz ardı
etmememizde yarar var.
Z kuşağına ulaşmak
ne derece önemli?
Bunu başarmak
isteyen markalara
önerileriniz neler?
Bundan sonra, sadece bu
kuşağı dikkate alan mar-
kalar, giderek daha kritik-
leşen ve hızla yaş alan bu
tüketicileri ikna etmekte
başarılı olacak. Ancak bu,
söylendiği kadar kolay
değil. Z kuşağı, taleplerinin
anında gerçekleştiği ve
sonsuz seçeneklerin oldu-
ğu bir dünyada büyüdüğü
DIGITAL AGE SUMMIT 2017
RÖPORTAJ
için reklam beklentileri de
pazarlamacıları zorlayacak
şekilde yükseldi. Elinde
akıllı telefonla büyüyen bu
kuşağın bir reklamı beğen-
mesi gerçekten çok güç,
çünkü farklı içerik beklen-
tileri, eşsiz tasarımlar ve
sürükleyici hikâye arayış-
ları gitgide artıyor. Tekno-
loji bu nesil için yaşamın
başından sonuna var olan
bir gerçeklik, çünkü dijital
dünyadan başka bir dünya
tanımadılar. Piyasadan
silinip gitmek istemeyen
markaların, bu kuşağı çok
iyi anlaması ve ona göre
bir değişim sergilemesi
gerekiyor. Z jenerasyonuna
ulaşmak isteyen markalar
şunları unutmasın: Bu
gençler dijital platformlar-
dan sürekli olarak online
müziğe erişebilmekten çok
hoşlanıyor, aktivitelerini,
ilgi alanlarını online olarak
arkadaşlarıyla paylaşmayı
seviyorlar. Z kuşağının
ön plana çıkan özellikle-
rinden bir diğeri de kısa
içerikleri tercih etmesi.
Gün boyunca reklama
açık olan Z jenerasyonu
için film ve müzik ortam-
larındaki reklamlar ideal.
Onları hedeflemek için, en
uygun içerikler ise müzik
ve mizah. Ayrıca, sağlam
ve yenilikçi bir tasarım
anlayışı da onları olumlu
etkiliyor.
• 05 • 2017 | 21
 RÖPORTAJ

Çağdaş bir demokrasi sürümü için

algoritma
sorunu var
TÜSİAD Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Sekreteri, Avrupa İş Dünyası
Konfederasyonu Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Bahadır Kaleağası, içinde
bulunduğumuz dijital devrimin küresel ölçekli siyasi ve toplumsal yansımalarını
Digital Age okurları için değerlendirdi. Kaleağası’na göre, olumlu ve olumsuz
boyutlarıyla diyalektik bir evrim içindeyiz; Sanayi 4.0 sürümü hızla kodlanıyor
fakat çağdaş bir demokrasi sürümü için algoritma sorunu var

Kısa süre önce Almanya Federal

Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Berlin’de
‘G20’de Üretimin Dijitalleşmesi’
Konferansı’ düzenledi. TÜSİAD adına
katıldığınız, dünya çapında dijitalleşmenin
ve Sanayi 4.0’ın tartışıldığı bu konferanstan
ne gibi çıkarımlarınız oldu?
Einstein kuantum fiziğini anlamaya çalışırken, evrendeki
her şeyin; madde, enerji, atomlar, protonlar ve fotonların
birbiriyle etkileşim denklemlerinin arayışındaydı. Dünya-
daki siyasal, ekonomik ve sosyal olayları oluşturan etkenler
de kuantum mekaniğine sahipler. Mekân-zaman görece-
liği içinde sürekli karşılıklı etkileşimdeler. Küreselleşme
sayesinde dünyada refah hızla artıyor. Mallar, hizmetler,
yatırımlar, insanlar ve fikirler gezegen sathında çok daha
rahat dolaşıyor. Fakat aynı zamanda virüsler de küreselleşi-
yor: Biyolojik virüsler, dijital virüsler, ideolojik virüsler... 21. Dr. Bahadır Kaleağası
TÜSİAD Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel
yüzyılda insanlık çok çetin bir uygarlık mücadelesi içinde Sekreteri, Avrupa İş Dünyası Konfederasyonu
hala. Dünyada Sanayi 4.0 dönüşümü ivme kazanıyorken, Yönetim Kurulu Üyesi
her sanayi devriminde olduğu gibi toplumsal dönüşüm ve
demokrasi bocalama aşamalarından geçiyor. Bundan önce Sanayi devrimlerinin toplumları ve siyaseti
18. yüzyılda buhar, 19. yüzyılda elektrik ve 20. yüzyılda de kökten değiştirdiğini söylediniz, peki
elektronik ile simgelenen sanayi devrimleri yaşandı. Bunlar dijital devrim siyaseti nasıl etkiliyor sizce?
sadece ekonomiyi değil, doğal olarak aynı zamanda toplum- Bu süreçte seçmen-siyaset ilişkisi farklı olmaya başladı.
ları ve siyaseti de kökten değiştirdi. Şimdi 21. yüzyılda da Sanayi 4.0 sürümü hızla kodlanıyor fakat çağdaş bir
dijital devrim içindeyiz. Dijital ve fiziksel dünyaların etkile- demokrasi sürümü için algoritma sorunu var. Olumlu
şimi genelleşiyor. Dolayısıyla sadece iletişim değil, toplum- ve olumsuz boyutları ile diyalektik bir evrim içindeyiz.
sal varoluş da değişiyor. Vatandaş, vergi mükellefi, üretici, Merkez karşıtı “anti-establishment” siyaset bu ortamda
tüketici, genç, emekli, işsiz, göçmen, mülteci, girişimci, sivil şimdilik güçleniyor. Trump, Fransa’da LePen, Hollanda’da
toplum gönüllüsü gibi farklı toplumsal konumlar kökten Wilders, Avusturya’da FPÖ, Almanya’da AFD, Yunanis-
etkileniyor. tan’da Altın Şafak ve de İngiltere’de UKIP ve Brexit vakası

22 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017 ‘in ücretsiz ekidir.

 Türkiye gibi petrol, nükleer silah, finans ve ileri teknoloji
gibi en temel küresel güç kaynaklarından mahrum ülkeler
için şu etkenler çok önemli: Özgür toplum, hukuk devleti,
gibi siyasi virüs göstergeleri çoğalıyor. Bunlar genelde
ileri muhafazakâr demagojiye dayalı popülist dalgalar.
Eşzamanlı olarak Bernie Sanders, Podemos, Corbyn,
Syriza, Londra, Roma, Tokyo, Barselona, Madrid belediye
başkanları gibi kısmen ilerici bir gündeme sahip popülist
atılımlar da dikkat çekiyor. Dijital ekonomi çağında, tasnif
edilmemiş bir bilgi tufanına maruz kalan seçmenlerin
tepkileri popülizme yükselme fırsatı yaratırken, siyasetçi
ve siyaset kötü bir sınav vermekte.
G20’de Üretimin Dijitalleşmesi
Konferansı’nda dile getirilen sıkıntılar
ve dikkat çekilen gelişmeler göz önüne
alındığında nasıl bir tablo çıkıyor ortaya?
Bu tabloda Türkiye’nin yeri nedir?
Önümüzdeki yıllarda muazzam teknolojik gelişmeler
demokrasiyi de değiştirecek. Kuantum bilgisayarı ve
yapay zekâya dayalı yeni uygulamalar daha doğrudan
demokrasi, saydamlık ve halk denetimi getirebilir. Akıllı
kent dokusu içinde siyasal mimari ve alan da değişecek.
Tabii kurgu bilim edebiyat ve sinemasında işlenen, tekno-
lojinin bireysel özgürlükleri kısıtlayan totaliter sistemlere
gidişat kaygısı da meşru olur. İnsanlık uygarlığı bence bu
tuzağa düşmeyecek. Önümüzdeki yıllarda akıllı kentlerde
yaşayan, temiz enerji tüketen, bilgi tufanında verileri (big
data) iyi analiz edebilen eğitimli halklara sahip ülkeler
yükselecek. Her açıdan özgür insanların, hukukun ve top-
lumsal sorumluluğun güçlü olduğu milletler daha yaratıcı,
yenilikçi, girişimci ve müreffeh olurlar. Bilhassa Türkiye
gibi petrol, nükleer silah, finans ve ileri teknoloji gibi en
temel küresel güç kaynaklarından mahrum ülkeler için şu
etkenler çok önemli: Özgür toplum, hukuk devleti, yaratıcı
eğitim sistemi ve toplumsal sorumluluk.
TÜSİAD olarak gerçekleştirdiğiniz
Türkiye-Birleşik Krallık Bilim ve İnovasyon
Platformu toplantılarından ne gibi
sonuçlar çıktı?
İlk ayağı Londra’da, ikinci ayağı İstanbul’da gerçekleştirilen
Platform toplantılarının amacı iki ülke arasında teknoloji,
Ar-Ge, bilim ve inovasyon alanlarında kalıcı işbirliklerinin
geliştirilmesine olanak sağlayacak bir diyalog platformu
oluşturmaktı. Hedefimiz bu konulardaki olası işbirlikleri
için kısa, orta ve uzun vadedeki stratejik hedeflerin ortaya
konulması ve işbirliklerinin artırılabilmesi için önerilerin
yaratıcı eğitim sistemi ve toplumsal sorumluluk
belirlenmesiydi. Bu hedefimize ulaştığımıza inanıyorum.
Londra’da yapılan toplantımızda, iş dünyası ve üniversi-
teler arasında Türkiye ile Birleşik Krallık arasındaki bilim
ve inovasyon projelerinde işbirliklerinin nasıl artırılabi-
leceği ele alınırken, yaşanan iyi örnekleri ve deneyimleri
paylaşmanın kritik önemi vurgulandı. Ayrıca mevcut fon
imkanları, fikri mülkiyet konuları ve diğer yasal mevzu-
atı tanıtacak olanakların artırılması ihtiyacı belirlendi.
Kurumların yetkinliklerinin tanıtılabileceği platformların
oluşturulmasının, yeni partnerler bulmak için kolaylaştı-
rıcı olacağının altı çizildi. İstanbul’da gerçekleştirdiğimiz
toplantıda da özellikle projelere kaynak yaratılması, var
olan kaynaklara kolay erişim ve ortak projelerin geliştirile-
bilmesi için uygun imkânların hayata geçirilmesi hususla-
rına özellikle eğildik. 
Dijital dönüşüm için AB ülkeleriyle de
işbirliği içinde olmamız gerekiyor. Öte
yandan, Türkiye AB’den gitgide uzaklaşıyor.
Bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Türkiye’nin Avrupa Birliği üyeliği Türk iş dünyası için
öncelikli bir konudur. AB-Türkiye ilişkileri tarihsel derinlik,
güncel ortaklık ve gelecek kazanımları içerir. Son dönem-
deki belirsizlik süreçlerinin kısa vadeli olması, dönemsel
sorunların ilişkilerin stratejik dokusunun önüne geçme-
mesi gerektiğine inanıyoruz. Nitekim yaklaşık iki yıldır
Gümrük Birliği’nin güncelleşmesi ve mevcut kapsamı dı-
şında hizmetler, tarım ve kamu alımlarına da genişletilmesi
görüşmeleri yapılıyor. Bir reform kaldıracı ve ekonomik çe-
kim gücü kaynağı olan Gümrük Birliği’nin küresel ekono-
minin gerekleri, Sanayi 4.0 ve dijital ekonomi perspektifin-
de güncellenmesi hem Türkiye hem AB’nin kazanacağı bir
gelişmedir. Günümüzde ekonomik rekabet gücü, ürünler-
de, hizmetlerde, iş süreçlerinde ve iş modellerinde sürekli
yeniliğe bağlıdır. Dijital çağda, güçlü dijital teknolojilerin
gelişimi ve yaygın kullanımı Avrupa genelinde ve tüm dün-
yada ekonomik ve sosyal dönüşüme ivme kazandıracaktır.
Dolayısıyla dijital çağda ekonomiden eğitime her alanda
AB ile uyum ve gerekli reformların yapılması Türkiye’deki
firmaların dijital dönüşüm hedeflerine ve yol haritalarına
önemli katkılar sağlayacaktır.
Derneğiniz tarafından yayımlanan
‘Türkiye’deki Dijital Değişime CEO Bakışı’
raporundaki verileri ve kişisel görüşünüzü
DIGITAL AGE SUMMIT 2017 • 05 • 2017 | 23
 RÖPORTAJ
Dijital çağda ekonomiden eğitime her alanda AB ile
uyum ve gerekli reformların yapılması Türkiye’deki
firmaların dijital dönüşüm hedeflerine ve yol
haritalarına önemli katkılar sağlayacaktır
harmanlarsanız, Türkiye’de dijital
değişimin önündeki en temel engel olarak
neyi işaret edersiniz?
Dijital değişimin henüz bütün bir resim olarak ele alın-
maması ve münferit teknolojilere operasyonel bir odak
ile yatırım yapılıyor olması gerçeğini… Dijital dönüşümü
sadece teknoloji kullanımına veya internet satış kanalla-
rına yatırım olarak görmektense bütüncül bir bakış açısı
ve stratejiye odaklanmak gerekiyor. Örneğin, interneti
kullanan müşteri kitlesini tanımadan, analiz etmeden bu
alana yapılan yatırımlar verimsizlikle sonuçlanabiliyor.
Doğru verinin toplanıp etkin şekilde kullanılması lazım.
Özellikle sektörel dinamikleri de doğru okuyabildiğimiz
takdirde diğer alanlarda da dijital altyapıyı gayet rahatlıkla
güçlendirebiliriz. Bu kapsamda kurumların ihtiyacı olan
“dijital vizyon” ve “dijital strateji”nin hayata geçirilmesin-
de kurum liderlerine çok iş düşüyor.
Türkiye ve dünyada dijitalleşmenin en iyi
gerçekleştirildiği sektörler hangileri?
Accenture Dijitalleşme Endeksi Türkiye sonuçlarına
göre, Türkiye’nin dijitalleşmede en önde giden sektörü ban-
kacılık. Motorlu kara taşıtlarının imalatı, hizmet sektörü ve
perakende ticaret sektörleri de önemli yatırımlar yapıyor-
lar. Her sektörün dijitalleşme ihtiyacı farklı olsa da dijital-
leşmenin başta verimlilik artışında teknolojinin önemli rol
oynadığı ve tüketici tercihlerine bağımlı sektörler olmak
üzere, her sektörde ve büyüklükteki firma için kaçınılmaz
olduğu bir gerçek. Bu kapsamda dijitalleşme sürecinin
küresel ölçekte önemli bir ivme kazandığı sanayi sektörü
açısından ülkemizde de adımların kararlılıkla atılması ge-
rektiğini düşünüyoruz.  Bu vizyon “daha hızlı, daha esnek,
kalitesi daha yüksek ve daha verimli” bir sanayi yolculuğu-
na bizi götürüyor.  Sanayi 4.0’ı, değer zincirlerinin parça-
larının sadece kendi içlerinde otomasyonunun ötesinde,
birbirleriyle entegre olması olarak tanımlıyoruz. Entegras-
yonun en önemli özelliği ise, tüm değer zinciri adımlarının
birbiriyle gerçek zamanlı ve sürekli iletişim içinde olması.
TÜSİAD olarak dijital dönüşüm sürecinde
konuştuklarımız dışında başka ne gibi
adımlar atıyorsunuz?
Bu dönüşüm sürecinin en önemli ayaklarından biri olan
sanayi sektöründe dijitalleşme kabiliyeti çok önemli bir
gündem maddemiz. İçerik ortağımız BCG ile hazırla-
24 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017
dığımız ve 2016’da paylaştığımız “Türkiye’nin Küresel
Rekabetçiliği için Bir Gereklilik Olarak Sanayi 4.0”
raporumuzda dijital dönüşümün yaratacağı fırsatları
ve potansiyelimizi sektörel ve sayısal değerlendirme-
lerle ortaya koymaya çalıştık. Türkiye ekonomisinde ve
ihracatında önemli yer tutan ve çeşitli politika belgele-
rinde ön plana çıkan altı sektörden (otomotiv, makine,
beyaz eşya, gıda ve içecek, tekstil, kimya) farklı ölçek-
lerde firmalar ile detaylı görüşmeler yaptık. Bu çalışma
kapsamında yapılan analizler, dijitalleşmenin başarılı
bir şekilde uygulandığı durumda ve günümüz ekonomik
büyüklüğünde dönüşüm maliyeti bağlamında verimlilik
artışının sektörler arasında farklılık göstermekle birlikte
yüzde 5-15 arasında olabileceğini gösteriyor. Öte yan-
dan, küresel değer zincirlerine entegrasyon ve Sanayi
4.0 çevresinde oluşacak ekonomi yoluyla kazanılacak
rekabet avantajının da sanayi üretiminde yıllık yaklaşık
yüzde 3’e kadar ulaşabilecek bir artışı tetikleyebileceğini
öngörüyor. Türkiye’deki üretim sektörlerinin modelle-
mesine dayanarak yapılan analiz ise dijital dönüşüm yo-
luyla istihdamda da bir mutlak artış olacağını öngörüyor.
Makro politikalar düzeyinde, ülke çapında BT altyapısı-
nın gelişmesinin desteklenmesini ve eğitim politikaları
ile gerekli nitelikli çalışan ihtiyacının karşılanmasını
önemli öncelikler olarak görüyoruz.
Bakanlık koordinatörlüğünde hayata
geçirilen “Sanayide Dijital Dönüşüm
Platformu”nun çalışmaları ne aşamada?
Platform kapsamında her biri İcra Kurulu’nun üyesi iş
dünyası kuruluşları temsilcilerince başkanlığı yapı-
lan altı çalışma grubu kuruldu. Bu gruplar İcra Kurulu
üyesi kuruluşların özel sektörden temsilcileri yanısıra
ilgili kamu kurumlarından, akademiden, teknoparklar-
dan gelen uzmanlardan oluşuyor. Bu gruplar sanayi-
nin dijital dönüşümünün sağlanması sürecinde kendi
alanlarıyla ilgili konularda kamu, iş dünyası ve akademi-
nin gerçekleştirilmesi gereken eylemleri ortaya koyacak
yol haritası üzerinde çalışmalarını sürdürüyor. Bu yol
haritasının, çıkarılması gereken mevzuat, iş dünyasının
bu dönüşüm için ihtiyaç duyduğu destekler, altyapının
iyileştirilmesine yönelik yatırımlar, eğitim alanında
yapılması gereken iyileştirmeler gibi dijital dönüşümün
ilgili tüm unsurlarını kapsaması öngörülüyor. 
‘in ücretsiz ekidir.
 ört pazarlama gurusun an geleneksel pazarlamayı yerin ibine sokan
i ialı sivri illi ve son erece parlak bir eser.
— WALL STREET JOURNAL

iNTERNET CAGINDA
TiCARET
NASIL YAPILIR?
Cluetrain Manifestosu, ilk
baskısının üzerinden tam
yıl geçmesine rağmen interneti
anlamayanlara, yanlış anlayanlara
veya anlamak istemeyenlere inatla
ışık tutmaya devam ediyor.

eleneksel pazarlamaya kafa tutan

dört ünlü gurunun ortak çalışması olan
ve h l tazeliğini koruyan bu güçlü
eser, internetten para kazanmak isteyen
herkesin mutlaka okuması gereken
gerçek bir yol haritası.

kapital.com.tr | mediacatonline.com
T: F:
Sipariş: kitap@kapital.com.tr
 SAĞLIK

500
yaşına kadar
yaşayabilir miyiz?
Sağlık alanında yaşanacak 4. Endüstri Devrimi,
herkesin merak ettiği bu sorunun cevabı olabilir.
Önümüzdeki günlerde, tıp ve sağlık alanında tüm
dengeleri değiştirecek haberler bizi bekliyor
Dr. Sertaç Doğanay - Yeditepe Üniversitesi Öğretim Görevlisi, Social Touch Ajans Başkanı

Büyük veri (big
data) alanının en
büyük oyuncu-
larından biri olan IBM’in
2012’de yapmış olduğu ve
geçtiğimiz günlerde Ameri-
can Institute of Aeronautics
and Astronautics SciTech
Conference 2017’de tekrar
gündeme gelen araştır-
manın sonuçlarına göre,
her gün ürettiğimiz veri
miktarı yaklaşık 3 ExaByte
(EB). Kaba bir hesapla bu, 3
Trilyon MB ediyor. Gön-
derdiğimiz veya aldığımız
her e-posta, dijital olarak
çektiğimiz her fotoğraf,
yaptığımız her Google
araması, Instagram ve
Facebook’taki tüm payla-
şımlarımız, beğendiğimiz
ya da yorum yaptığımız her
paylaşım bir veri oluşturu-
yor. Toplanması, anlamlan-
dırılması ve “akıllı” maki-
nelere aktarılması gereken
verinin önemli bir kısmını
da sağlıkla ilgili olanlar
oluşturuyor.
Sağlık alanı, tüm diğer sek-
törlerden daha hızlı ve etkili
bir dijital dönüşüme sahne
oluyor. 4-5 sene öncesi iti-
barıyla katkı verdiğimiz se-
miner ve sempozyumlarda
adını daha sık telaffuz eder
olduğumuz büyük veri,
güncel iki tanıma kaynak
sağlamakta: Öğrenen ma-
kineler (machine learning)
ve yapay zeka (artificial
intelligence). IBM, üzerinde
çalıştığı teknolojiye yapay
zeka yerine artırılmış zeka
(augmented intelligence)
demeyi tercih ediyor.
İlaç sektörü
teknolojiyle güç
birliğine gidiyor
Sağlık teknolojileri temel
olarak iki konu üzerine
odaklanır. İlki koruyucu
sağlık hizmetleri ve takip,
ikincisi de hastalıkların
tedavisi. Hastalıkların
tedavisinde dahili ve
cerrahi yöntemler
kullanılır. Dahili yöntemin
önemli bir kısmını ilaç
tedavisi oluşturur. Son beş
senede global ilaç şirket-
leri; tedavi alanlarındaki
yüzyıllara varan tecrü-
belerini, büyük teknoloji
şirketleriyle birleştirme
yolunda adımlar attılar.
GlaxoSmithKline, Novartis,
Pfizer, AstraZeneca gibi ilaç
sektörünün öncüleri; IBM,
Apple, Google gibi teknoloji
dünyasının büyük oyun-
cularıyla ortak çalışmalara
giriştiler. En ilgi çekici
ortak geliştirmelerden biri,
Google ve Novartis işbirli-
ğiyle ortaya konan ve anlık
kan şekeri takibi yapan göz
lensi oldu. Diyabet takibi ve
tedavisinde devrimsel bir
uygulama bu.
Facebook’un kurucusu
Mark Zuckerberg’in ve
eşinin kurucuları olduğu
Zuckerberg Vakfı, sağ-
lık alanında önümüz-
deki 10 senede kullanılmak
üzere, 3 milyar dolarlık bir
bütçe ayırdıklarını açıkladı
geçen sene. Bu bütçe-
nin hatırı sayılır kısmını
sağlık teknolojileri, sağlık
hizmetleri ve ilaç üreti-
minde tecrübeli şirketlerle
birlikte yönlendireceklerini
biliyoruz.
Google Ventures
yatırımlarının
yüzde 40’ı sağlık
alanında
Bir başka internet ve tekno-
loji devi Google ise konuya
çok daha kapsamlı yakla-
şıyor. Gelin, biraz Google
Ventures ve Verily’den
konuşalım… Teknoloji
dünyasının parlak çocuğu;
nörobilim eğitimi almış
Bill Maris’in kurduğu ve
Ağustos 2016’ya kadar CEO

26 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017 ‘in ücretsiz ekidir.

 Radyoterapi hastalarından toplanan anonim BT ve MR
taramalarının verileri Google DeepMind tarafından
analiz edilerek, sağlıklı ve kanserli hücrelerin
ayrıştırılması için bir algoritma geliştirilecek

olarak yönettiği dönemde
gelmiş geçmiş en başarılı
kurumsal yatırım şirketi
unvanını alan Google Ven-
tures, Google’ın ana iş alanı
olan arama motoru hizmeti
haricindeki tüm yatırım-
larını yönlendiren kuru-
mun ismi. Senelik yatırım
bütçesi yaklaşık 600 milyon
dolar olan Google Ventures,
bu kaynağın yaklaşık yüzde
40’ını sağlık alanında değer-
lendiriyor.
Verily, akıllı
hap üzerinde
çalışıyor
Verily, Google’ın sağlık (ve
yaşam bilimleri) alanındaki
tüm yatırımlarının şemsiye
markası. Birkaç sene önce
Google X adıyla, 250 kişilik
bir kadroyla önemli Ar-Ge
çalışmaları yapan bir birim
iken, Verily adı altında top-
lanan bir “sağlık teknoloji-
leri” şirketine dönüştüler.
Verily son dönemde kanser,
kalp krizi ve diğer ölümcül
hastalıkların kanda oluş-
turduğu değişimleri fark
edip hastalıklara erken tanı
koymayı hedefleyen bir
akıllı hap üzerinde çalışıyor.
Nano parçacık şeklinde
olan bu hap bir başka giyi-
lebilir teknoloji ürünü sen-
sörle birlikte kullanılıyor ve
kişinin vücut kimyasında
oluşan değişiklikleri sen-
söre ileterek hastalık riski
oluştuğu anda haberdar
olunmasını sağlıyor. Yani
kanseri “başladığı anda”
tespit etmek mümkün
oluyor. Erken teşhisin insan
hayatını uzattığını düşü-
nünce, bu “süper erken
teşhis” insanı ister istemez
çok heyecanlandırıyor.
Google Ventures kurucusu
ve ilk CEO’su Bill Maris’in
bir demeci, konuya ne
kadar ciddiyetle yaklaştıkla-
rını ortaya koyuyor: “Bütün
derdimiz yatırımlarımızdan
para kazanmak değil. Size
sorsalar; insan ömrünü
uzatacak bir buluş yapmayı
mı yoksa çok para kazan-
mayı mı tercih ederdiniz
diye, ne cevap verirdiniz?”
İnsansız cerrahi
operasyonlar
için robotik
teknolojisi
Sadece ABD’nin değil,
dünyanın en önemli sağlık
kurumlarından biri olan
Mayo Clinic’te genel cer-
rah olarak görev yapan bir
okul arkadaşımdan henüz
geçen ay aldığım bilgiye
göre Google aklımıza
gelecek bütün cerrahi ope-
rasyonları insana ihtiyaç
duymadan gerçekleştire-
bilecek robotik teknolojisi
üzerinde çalışıyor. Şu anki
haliyle vücuttaki bir açık
yaraya otomatik olarak
(yapay zeka kullanımı) di-
kiş atma becerisine sahip
olan bu robotlar, sadece
insanlara şifa vermekle
kalmayıp, aynı zamanda
hekimliğin yapılış biçimini
de kökten değiştirecek gibi
duruyorlar.
Google’ın sağlık konusun-
daki iştahı bunlarla sınırlı
değil. 19 yaşındayken
Oxford Üniversitesi’nden
ayrılarak DeepMind’ı ku-
ran Mustafa Süleyman’ın
vizyonu sayesinde şirket
2014 yılında Google tarafın-
dan satın alındı ve Google
DeepMind adıyla tüm
yapay zeka projelerini dev-
raldı. University College
London Hospital’ın 700
radyoterapi hastasından
toplanan anonim BT (bil-
gisayarlı tomografi) ve MR
taramaları verileri Google
DeepMind tarafından ana-
liz edilecek. Resmi açıkla-
maya göre projenin temel
amacı sağlıklı ve kanserli
hücrelerin ayrıştırılması
için bir algoritma geliştir-
mek. Zira bu ayrışma baş
ve boyun kanseri hastaları
için oldukça önemli. Özel-
likle vurgulanan konular-
dan biri de radyoterapi
tedavilerinin tasarlanması-
nın dört saatten bir saate
düşürülmesi ve bu sayede
daha fazla hastaya daha
hızlı hizmet vermek.
Kyocera
dünyanın en
küçük kan akışı
sensörünü üretti
Sadece tedavi alanında de-
ğil, teşhis ve tedavinin mo-
nitorize edilmesi süreçleri
de çok yakında robotların
ve nano sensörlerin ellerine
emanet olacak. Türkiye’de
daha çok fotokopi ve baskı
makinesi markası olarak
tanıdığımız Kyocera, geç-
tiğimiz günlerde dünyanın
en küçük kan akışı sensö-
rünü ürettiğini duyurdu. Bu
sayede kimisi hayati öneme
sahip; su kaybı, güneş
çarpması, yüksek irtifa
hastalığı, yoğun stress gibi
durumlarda anlık ölçüm
yapıp, veriyi doktora ilete-
bilecek.
VR (virtual reality – sa-
nal gerçeklik) teknolojisi
ve robotik teknolojisinin
ortaklaşa kullanıldığı bir
başka proje ise Mativision
şirketi tarafından VRinOr
adıyla kullanıma girdi. İlk
etapta dünyanın herhangi
bir yerinde yapılan cerrahi
operasyonu, sanki ameli-
yathanedeymiş gibi izleme
olanağı sunacak olan uygu-
lama, bir adım sonrasında
aynı doktorun cerrahi
operasyona uzaktan katıla-
bilmesini de sağlayacak.

DIGITAL AGE SUMMIT 2017 • 05 • 2017 | 27

 DIGITAL PANORAMA
DENEYIMIN SINIRLARINI ZORLAMAK
MÜMKÜN MÜ?
‘Deneyim Pazarlaması’ kavramı
ilk olarak 1980’li yıllarda karşımı-
za çıkmasına rağmen, müşteri
davranışlarındaki değişim ve dijital dönü-
şüm ile birlikte kaçınılmaz bir farkındalık
oluşturarak günümüzde kendisine önemli
bir yer edindi.
Bugünün müşterisine bakıldığında, hem
pazarlama hem de iletişim konularında
çok bilgili oldukları, hatta markalardan
daha ileri boyutta arz edilen ürün ve hiz-
metlere hâkim oldukları görülüyor.
Bu noktada müşterilerin, markalar ile bağ
oluşturacak eşsiz deneyim beklentilerinin
olduğu aşikâr. Müşteriler bir ürünü ya da
hizmeti sadece sağladığı faydalardan do-
layı satın almazlar. O ürün ya da hizmetin
hafızalarında bıraktığı deneyimlerle de
ilgilenirler.
Müşteri deneyiminin
sınırlarını dijital
içerikle zorlamak
mümkün
Özellikle ürünleriyle varolan markaların,
pazarlama enstrümanlarına içerik geliş-
tirirken, dijital iletişim ile ortaya çıkan,
çoklu ve çapraz platformları göz önüne
almaları gerekiyor.
28 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017
Çoklu ve çapraz platformlara uygun içe- ketlerinden biriyiz. Yılda ortalama 3 binin
rikler oluşturmak ve bu içerikleri tek bir üzerinde fotorealistik görsel (sabit kare)
kaynaktan üretmek, türetmek ve yönet- ve çok sayıda animasyon ile etkileşimli
mek ise artık bir gereklilik değil zorunlu- dijital içerik üretiyoruz.
luk olarak karşımıza çıkıyor.
Dijital cihazlar, ortalama bir müşterinin
Dijital dönüşümün etkisiyle birlikte, içe- yaşamında her geçen gün daha fazla yer
riğin önemi her dönemden daha da fazla kaplıyor. Bunun farkında olan markalar,
telaffuz ediliyor. müşterilerine ulaşmak için dijital ortam-
ları kullanıyorlar. Bu ortamlardaki içerik
Fotorealistik ve mesaj kirliliği düşünüldüğünde, dijital
görselleştirme ve 3 cihazlar ancak ve ancak yaratıcı, farklı ve
boyutlu modelleme içerik kaliteli içerikler ile birleşince markalar
geliştirmede çığır açtı adına bir anlam taşıyorlar.
3 boyutlu modellemenin temelini oluştur-
İşte biz Digital Panorama olarak tam da
duğu CGI (Computer Generated Imagery)
bu noktada yer alıyoruz. Müşterinin dik-
tekniği kuşkusuz yıllardır hayatımızda.
katini çeken içerikler üretiyoruz. Dijital
Günümüzde bu teknik yeni yazılım tekno-
kanallardaki marka-müşteri iletişiminde
lojileri ile kullanıcı deneyimini maksimum
çizgi üstü deneyimler sunuyoruz.
seviyeye çıkartırken, markalara zaman ve
çoklu platform uyumu da sağlıyor. Ayrıca bu deneyimleri, reel prodüksiyonlu
360 derece içerik çekim ve 3 boyutlu animasyonu bir arada
üretimi için ‘Digital
kullandığımız işlerle sektöre sunuyoruz.
Panorama’
Gelişen teknolojilerle çoklu platform
uyumlu içerikler üretmek konusunda
2007 yılından beri önemli bir deneyime
sahip Digital Panorama ekibi olarak;
Türkiye’nin en büyük CG prodüksiyon
ve dijital müşteri deneyimi yaratan şir-
‘in ücretsiz ekidir.

Teknoloji ile gelişen
yeni platformlar,
tasarım ve deneyimin
boyutunu değiştirdi
CGI prodüksiyon; marka-müşteri iletişi-
minde ürünün görsel kalitesi deneyimin
de kalitesini belirler. Gözün gerçeğinden
ayırt edemeyeceği, çoğu zaman “gerçek-
ten daha gerçekçi” hiperrealistik görseller
üretmek artık mümkün. Yüzde 100 CG
veya reel çekim ile harmanlanmış hibrit
üretim teknikleri ile hazırlanan, TV ve tüm
dijital mecralarda kullanılabilen animas-
yonlar deneyimin boyutunu değiştirdi.
3 boyutlu modellemeyle
yaratıcılığın sınırlarını
zorlayan deneyimler
tasarlıyoruz
Konfigüratör
Mobil, dokunmatik ekran (touchscreen)
veya sanal gerçeklik (virtual reality) plat-
formlarında, müşterilerin ürünleri veya
mekanları konfigüre edebildikleri ani-
masyon destekli uygulamalar üretiyoruz.
Etkileşimli İçerik
Güncel ve yenilikçi yazılım-donanım
teknolojileri üzerinde etkileşimli dijital
deneyimler sunuyoruz. Deneyimler, tou-
chscreen, mobil cihaz, VR ya da cave gibi
platformları içerebiliyor.
Omnichannel Çözümleri
Omnichannel yazılımlarımızla yarat-
tığımız deneyimlerin, satış noktası,
dijital kanallar ve CRM entegrasyon-
larını yaparak, çok daha zengin ve
yüksek frekanslı bir iletişim olanağı
sağlıyoruz.
Tasarladığımız tüm bu deneyimler;
müşterilere ürünü daha yakından ta-
nıma imkanı verirken markalara da
geniş kitlelere daha düşük maliyet ve
yüksek hız ile ulaşma fırsatı sağlıyor.
Pazarlamanın
geçmişten bugüne
gelişimi
Özellikle rekabetin kıyasıya olduğu
günümüzde, müşterilerin satın alma
eğilimleri, marka tarafından geliştirilen
pazarlama karması unsurlarının hoş
deneyimlerle zenginleştirilmesiyle ar-
tıyor. Bu yüzden markalar, müşterileri
için deneyim yaratma ve yönetmeye
odaklanmalılar. Bu markalar, rekabet
avantajı sağlayarak diğer markalardan
farklılaşmak için kendilerini “deneyim-
lerle hizmet veren” markalar olarak ko-
numlandırmalılar.
Geleneksel pazarlamada ürün özellikleri
ve faydalarına odaklanılan bir yaklaşım
söz konusu iken, müşteri odaklı yöne-
tim anlayışında önemli olan deneyim
yaratmaktır.
İşte tam bu noktada tüm markaların
çözüm ortağı olarak kendimizi konum-
luyor, kreatif ekibimizin yanı sıra dene-
yimli teknik ekibimizle birlikte verimli-
liği maksimum seviyeye taşıyoruz.
NEDEN DIGITAL
PANORAMA?
Çalışma Etiği
Kurumsal yapımız gereği, kişilerden
bağımsız, şeffaf ve sorumluluk sahibi
çalışma anlayışımız önemli bir disiplin
sağlıyor. Bu disiplin ise iş kalitemizin
standardını ve verimliliğini sürekli
kılıyor.
Multidisipliner Yapı
Ekibimizin sahip olduğu geniş uzman-
lık alanları, müşterilerimize fikirden
uygulamaya kadar destek vermemizi
sağlıyor. Bir ürünün görsel içeriğinin
üretilmesinden, özel uygulamasının
yazılmasına kadar olan süreci kendi
bünyemizde sonuçlandırabiliyoruz.
Hız
Yüksek kapasiteli işlemcilerden oluşan
Render Farm’ımızı sürekli yenileyerek ,
çalışmalarımızın en önemli aşamasını
gerçekleştiren render kaynaklı zaman
kayıplarını en aza indiriyoruz. Aynı za-
manda deneyim ve tecrübemizi, teknik
alt yapı optimizasyonumuzu geliştirmek
üzere çalışan teknik ekibimiz ile birlikte
sürekli ileriye taşıyoruz.
Verimlilik
Modelleme, render, motion design,
compositing ve retouch işlemlerini,
özelleşmiş üretim süreçlerimiz ile kısa
zamanda gerçekleştiriyoruz. Daha
kaliteli içerikler üretirken hata oranını
da en aza indiriyoruz.
Çeşitlilik
Tek kare ve animasyon süreçlerinde
kullandığımız datalardan etkileşim-
li ürün tanıtımları ve mixed reality
uygulamalarına kadar tüketicide kalıcı
etkiler bırakan dijital tüketici deneyimi
zincirini oluşturuyoruz.
Güvenlik
Her türlü iletişim datasını, bilgi çıkışı
sınırlanmış güvenli sunucularımızda
tutarak bilgi güvenliğini sağlıyoruz.
Ayrıca kendi geliştirdiğimiz profesyonel
medya arşivi yazılımı olan DP Fusion ile
tüm görsel içerikleri arşivliyoruz.
www.digitalpanorama.com.tr
DIGITAL AGE SUMMIT 2017 • 05 • 2017 | 29
 EMLAKJET.COM
EMLAKJET.COM’DA MÜŞTERI DENEYIMI
TEKNOLOJIYLE
MÜKEMMELLEŞIYOR
Teknolojik altyapısını yenilikçi
ürünleriyle bir araya getirerek
emlak arama deneyimini kolay-
laştıran Emlakjet.com, yeni nesil bir em-
lak bulma sitesi olarak konumlanıyor. Em-
lakjet.com’un yalnızca emlak ilanlarının
yer aldığı yeni nesil dünyası, kullanıcıya
online olarak satılık ya da kiralık emlak
listeleme imkanı sunuyor, aranan emla-
ğın en pratik şekilde bulunmasını sağlı-
yor. Genç ve dinamik marka kimliğinin
yanı sıra Emlakjet.com benzerlerinden
teknolojik altyapı özellikleriyle de ayrı-
şıyor. Sektörde on yıldır varlık gösteren
Emlakjet.com, iLab bünyesine katıldığı
2014 yılından bu yana çok daha hızlı bir
ivmeyle ilerleme kaydetti. Özellikle kulla-
nıcı deneyimi açısından en kolay altyapıya
sahip bulunan Emlakjet.com, müşteri ih-
tiyaç ve beklentilerini odağa alarak, fayda
sağlama prensibiyle yeni nesil teknolojile-
ri, pek çok farklı kanaldan iş süreçlerine
entegre ediyor.
Ayda 40 milyon sayfa,
7 milyon ziyaretçi
Bu doğrultuda en kısa sürede evini sat-
mak ya da kiralamak isteyen kullanıcılar,
ayda 40 milyon sayfa görüntüleme ve 7
milyona varan ziyaret sayısına sahip site
üzerinden, bu arayışta olan kitleyle bu-
luşuyor. Emlakjet.com, buradaki müşteri
ihtiyaçlarını anlamak için tüm teknoloji-
lerini kullanarak müşteri davranışlarını
adım adım takip ediyor ve bu dataları an-
lamlandırarak müşterilerine özel çözüm-
ler geliştiriyor. Satılık ya da kiralık konut
arayışında olan kullanıcılara ise aradıkları
lokasyonda, istedikleri kriterlerdeki konut
ilanları ile hızlı sonuç elde etme imka-
30 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017
nı sunuluyor. Öte yandan “kaliteli ilan”
olarak nitelendirilen hizmet sayesinde,
girilen ilan bilgilerinin tamamen doğru
olması ve konutun ilandaki detaylarla bi-
rebir örtüşmesi noktalarında temiz bir
içerik barındırıyor. Emlakjet.com, yalnızca
bu konuya konsantre olan 10 kişilik özel
bir ekibe de sahip.
Sektördeki iş ortaklarına
kolaylık sağlıyor
Emlak ofislerinin de ihtiyaç ve beklen-
tilerini yakından takip eden Emlakjet.
com onları iş ortağı olarak görüyor ve
işlerini kolaylaştırmak için teknolojisini
kullanıyor. Bünyesinde ilanlarını yayınla-
yan emlak ofislerine verdiği Jethat Dijital
Sekreter hizmeti ile sektörde fark yaratan
Emlakjet.com, emlak ofislerinin müşteri-
lerine zamanında geri dönüş yapmasını,
işlerini ve ofislerinde çalışan danışman-
ları kolayca yönetmesini ve zamandan
kazanmasını sağlıyor.
Proje firmaları için
özel pazarlama paketleri
Proje firmaları için özel teknolojik çalış-
maları bulunan Emlakjet.com, iş ortağı
olan proje firmaları için dijital pazarlama-
yı da üstleniyor. Yalnızca proje firmalarına
özel tasarladığı iki yeni pazarlama paketi
sunan Emlakjet.com, Türkiye’nin kendi
YENİ NESİL EMLAK BULMA SİTESİ
sektöründeki ilk ve tek Google partneri
olarak firmaların dijital reklam işlerini
üstleniyor ve raporlamasını gerçekleştiri-
yor. Emlakjet.com, proje sahiplerine kendi
bünyesinde açtığı detaylı bir proje bilgi
sayfası da sunuyor. Emlakjet.com böyle-
likle her türlü proje detayını buradan son
kullanıcıya duyurma imkanı tanırken, pro-
jeye atadığı Jethat ile iş ortaklarına Türki-
ye’de bir ilk olan CRM altyapısı hizmeti ve
müşteri veritabanı tutma imkanı sunuyor.
EMLAKJET.COM
NEDEN FARKLI?
Yakınında ara: Emlakjet.com’un
arama kutusuna yazılan merkezi
lokasyonların yakınındaki ilanları
aramaya olanak sunuyor.
Site ve çevresinde ara:
Emlakjet.com’da önemli sitelerdeki ya
da çevresindeki ilanları filtrelemek de
mümkün
İlan karşılaştırma: Seçilen
dört ilanı, aynı anda lokasyon, daire
tipi gibi özellikleriyle yan yana
görüntüleyebiliyorsunuz
Birlikte Arama: Favori ilan
listeleri sayesinde istediğiniz kişiyi
davet ederek aynı anda bakıp,
yorumlayabiliyorsunuz.
Çevrede ne var: İlan detay
sayfasında “Çevrede Ne Var” başlığı-
na tıklayınca, ilandaki gayrimenkule
1,5 kilometreye varan uzaklıktaki tüm
bilgilere erişebiliyorsunuz.
Nasıl giderim: İlanı merkez
alarak, yakın mesafedeki önemli
yerlere ulaşım bilgisi ve uzaklığını
görüntülemek mümkün.
‘in ücretsiz ekidir.

Her yaşa her ihtiyaca
mobil bankacılık!
Digital Age Summit 2017 konuşmacılarından Mark Mullen, sadece mobil uygulama üzerinden
hizmet veren Atom Bank’in hikâyesini ve geleceğin bankacılığını anlattı
Atom Bank hakkında
bilgi sahibi olmayan
okurlarımız
için, bankayı ve
hizmetlerinizi kısaca
anlatabilir misiniz?
Atom, Birleşik Krallık’ın
Kuzey Doğu İngiltere böl-
gesinin Durham şehrinde
kurulan yeni bir banka. Fa-
aliyete 2016 yılında başladı,
bugün ise müşterilerinin
birikimlerini değerlendir-
meye yönelik alternatifler,
iş kredisi ve konut kredisi
gibi alanlarda hizmet
veriyor. Atom, bankacılık
hizmetlerinin müşteriye
ulaştırılmasını; biyometrik
güvenlik, gerçek zamanlı
kimlik saptama ve doğru-
lama gibi birçok yenilikçi
özelliği bünyesinde barın-
dıran bir app aracılığıyla
sağlıyor. Bu yılın ilerleyen
aylarında stratejisinin ikin-
ci aşamasını duyuracak ve
açık bankacılık çözümleri
sunmaya başlayacak.
Müşteri sayınız ne
kadar oldu? Müşteri
profiliniz nasıl?
Çoğunlukla gençler
mi tercih ediyor
Atom’u?
Şu an 20 binin üstünde
müşterimiz bulunuyor. Ev
kredisi ve ticari işlemler
alanlarındaki büyüme
stratejimiz için ihtiyacımızı
karşılayabilen bir rakam
bu. Müşteri profiline gelir-
sek; tasarruf sahipleri ken-
disine “genç” diyebilecek
yaşta insanlar değil, ancak
yaşları app temelli bir
bankayı seçmelerine engel
olmayan kişiler, diyebiliriz.
Tahmin edileceği üzere,
farklı ürünler değişik yaş
aralıklarına hitap ediyor.
Sonuçta gençler-ileri yaşta-
kiler, tasarruf sahipleri-kre-
di kullanıcıları, iş yerleri-bi-
reysel müşteriler oransal
olarak belli bir dengeyi
tutturuyor. Böylece, banka-
mız daha kalıcı ve başarılı
olmayı garantiliyor. Atom
olarak, mobil bankacılığın
herkes için olduğunu düşü-
nüyoruz.
Sadece mobil
uygulama
üzerinden hizmet
RÖPORTAJ
veren Atom Bank, rinden büyüme sergiliyor.
bankacılığın Ayrıca, kültürel ve teknolo-
dönüşümünde bir jik açıdan yıllardır süregi-
öncü olabilir mi? den karmaşık yapıları var.
Bu soruyu diğer bankalar Bu durum, aynı zamanda
yanıtlasa daha iyi olur verimsizlik ve zaman kay-
herhalde. Biz inandığımız bına neden oluyor. Atom
şeyi yapıyoruz. İyi ürünler, Bank olarak biz bu zamanı
iyi bir müşteri deneyimi daha sağlam stratejiler
sunabilmek, şeffaf ve açık kurmak, daha iyi bir iş kül-
bir anlayışla hizmet ede- türü oluşturmak, en son
bilmek için çok çalışıyoruz. teknolojileri sunmak gibi,
Biz başarırsak, diğerleri kendi lehimize adımlar için
de peşimizden gelecektir. kullanıyoruz. Bu sektörün
Sektörümüz daha fazla yarını; bugünün bankacı-
ve daha nitelikli rekabete lığı unutulmadan yenilen-
ihtiyaç duyuyor. meye devam edilirse ve
Bankacılığın bankalar kendi kendilerini
geleceği hakkında dönüştürürlerse daha iyi
öngörüleriniz neler? olabilir.
Büyük bankalar seneler- Summit 2017’deki
dir stratejilerine, tekno- sunumunuzda
lojilerine ve müşterilere bize nelerden söz
sundukları hizmetlere edeceksiniz?
yeterince yatırım yapmı-
Summit’te Atom’un hikâ-
yor. Çoğu kazançları üze- yesini paylaşacağım. İş
modellerine değineceğim.
Yeniliklerin çoğu hızla kop-
yalanabilir, ancak onların
alt yapısını oluşturan iş
modelleri ve kültürlerini
taklit etmek o kadar kolay
değildir. Atom’un beni en
çok motive eden özelliği
de bu zaten. Elbette, son
kararı verecek olan müş-
teridir. Müşteri her zaman
Mark Mullen
haklıdır!
Atom Bank Kurucu
Ortağı ve CEO’su
DIGITAL AGE SUMMIT 2017 • 05 • 2017 | 31
 PERAKENDE
Çok kanallı
perakendecilik:
Müşteri
ne umuyor,
ne buluyor?
Omnichannel (çok kanallı) perakendecilik yaklaşımı, markaların müşterileri
için oluşturdukları tüm pazarlama ve iletişim yollarının tek bir kanal gibi
hareket etmesi fikri üzerine kurulu olmasına rağmen, kanallar arası uyum,
tutarlılık ve geçişkenlik konusunda hala sorunlar yaşanıyor
Dünyanın en çok
kazandıran ve
en hızlı büyü-
yen sektörlerinden biri
olan perakende, sadece
fiziki mağazalar ile satış
yapmaya, müşterilerle
buralarda ilişki kurmaya
alışkın geleneksel mar-
kaların bile uyum sağla-
dığı bir dijital dönüşüm
sürecinden geçiyor. Bu
sürecin tetikleyicisi elbet-
te değişen müşteri profili
ve beklentileri. Teknoloji
ile orta yaşlarda tanışmış
tüketici kitlesinin bile
yeni teknolojileri alışveriş
ritüellerine dahil ettiği
günümüzde, perakende
markalarının Y ve Z ku-
şağına hitap etmek adına
dijital dönüşüme ayak
uydurmak dışında bir
seçeneği yok.
32 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017
Eş zamanlı
ve bütünleşik
deneyim
Perakende sektörünün
müşteriye dijitalde dokun-
mak için atması gereken
adımların başında, tahmin
edileceği üzere, çok kanal-
lı (omnichannel) yeni nesil
perakendecilik anlayışını
iş sürecine entegre etmesi
geliyor. Çok kanallı pera-
kendecilikten anlamamız
gereken ise özetle; kesinti-
siz, bütünleşik, müşterinin
bireyselliğine ve duygula-
rına hitap eden bir alış-
veriş deneyiminin, sosyal
medyadan çağrı merkezine
tüm satış kanallarından eş
zamanlı bir biçimde tüketi-
ciye yaşatılması olmalı.
Deloitte Global tarafından
hazırlanan ‘Perakende-
nin Küresel Güçleri 2017’
raporunda her yıl açıklanan
trendler de, teknolojiyle dö-
nüşen yeni nesil perakende-
cilik anlayışını destekler ni-
telikte. Rapora göre, 2017’nin
en önemli beş perakende
trendinden biri, yıkıcı tekno-
lojilerin sektör için belirleyici
hale geleceğine işaret ediyor.
Yapay zekâ, sanal gerçeklik
ve robot teknolojisi gibi yıkıcı
teknolojilerin yaşamlarımızı
ve alışveriş alışkanlıklarımızı
nasıl değiştirdiğini şimdiden
deneyimlemeye başladık.
Son aylarda karşımıza çıkan
chatbot sayısındaki artış bile,
buna örnek gösterilebilir.
Müşteri
sadakatinin
garantisi
Bu sürecin tetikleyicisi
müşteri beklentileridir dedik.
Peki, çok kanallı perakende-
cilikle ilgili beklentiler nedir
diye soracak olursak; tüketi-
cinin alışveriş yolculuğunda
farklı satış kanallarını ayrı
ayrı deneyimlemek isteme-
diği yanıtıyla karşılaşırız.
Müşterinin, bir markaya
ilişkin deneyimi; bir puzz-
le’ın parçaları gibi düşüne-
bileceğimiz farklı kanalların
bütünleşmesi, birbirini ta-
mamlaması şekilde yaşamak
istediğini görürüz. Bu olumlu
deneyimin, markaya müşteri
sadakati olarak döndüğünü
belirtmekte de yarar var. Kal-
Der ile Ipsos’un gerçekleştir-
‘in ücretsiz ekidir.

diği, Türkiye ekonomisine
yön veren 20 sektörde, 2016
yılında 20 bini aşkın müş-
teriye kulak veren Türkiye
Müşterinin Sesi (TMS)
çalışmasında, perakende
sektöründe skor üretilen
ve müşteri sadakatinin en
yüksek olduğu markaların,
aynı zamanda müşterile-
rine çok kanallı deneyimi
de en iyi yaşatan firmalar
olması tesadüf değil.
Kesintisiz
ticaret çağı
Accenture Fransa Genel
Müdürü Olivier Ravel,
perakendecilerin “ke-
sintisiz ticaret” çağına
girdiği söylüyor ve böyle
bir dönemde, çok kanallı
perakende sayesinde
markaların tüketicinin
çevresinde yeniden orga-
nize olabildiğini düşünü-
yor. Ravel’e göre, tüketici
kitlelerinden bazılarına
müşteri deneyimi yaşa-
tırken diğerlerine kıyasla
çok daha dikkatli olun-
ması gerekiyor; hiçbir
hayalkırıklığına taham-
mülü olmayan 15-24 yaş
dilimi gibi…
Fiziksel
mağazalardaki
sabotajcılar
Çok kanallı perakendeden
söz ederken farklı kanalla-
rın birbirini bütünlemesi
hususunda sıkça yapılan
Accenture Fransa Genel Müdürü Olivier Ravel, perakendecilerin
“kesintisiz ticaret” çağına girdiği söylüyor ve böyle bir dönemde,
çok kanallı perakende sayesinde markaların tüketicinin
hatalara, altını çizerek
değinmek yararlı olacaktır.
Bunlardan biri, fiziksel ma-
ğazada müşteri karşısına
çıkan satıcıların tutumu.
Çalıştığı mağazanın dijital
kanallarındaki faaliyet-
lerinden, kapsamından
bihaber satış danışmanları,
marka değerinin ve iyi bir
çok kanallı perakendeci-
lik deneyiminin başlıca
düşmanlarından. Dijital
kanallardaki satışı önemsiz
hatta hor gören satıcılara
bile rastlanabiliyor. Dijital
kanallardaki sürece ve
işlemlere hakim olmayan
fiziksel mağaza personeli
de, yine omnichannel iddi-
asına gölge düşürenlerden
unsurlardan.
Kanallar arası
köprü sıkıntısı
Fiziksel mağazalarda
müşteriyi dijital kanal-
lara yönlendiren yazı ve
işaretler bolca bulunur.
Bunlar müşteriye daha
zengin bir deneyim vaat
eder. Perakende sektörün-
de uzman danışmanlık
firması Stanwell’in Ağustos
2016 yılında mağazalara
gizli müşteri olarak giderek
yaptığı araştırma, dijital ve
fiziksel kanalların benzer
deneyimi sunma ve bü-
tünleyicilik açısından kat
edilmesi gereken uzun bir
yol olduğunu gösteriyor.
Araştırma sırasında her üç
çevresinde yeniden organize olabildiğini düşünüyor
deneyimden birinde, inter-
nette mevcut görünen bir
ürünün mağazada bulun-
maması durumuyla karşıla-
şılmış. Ayrıca, kanallar arası
yönlenmede de dengesizlik-
lerin olduğu gözlemleniyor.
Örneğin, mağazadan Web’e
yönelen işlem sayısı, tersi is-
tikametteki işlemlere kıyasla
çok daha düşük. “Kanallar
arası köprü sıkıntısı” da
diyebileceğimiz bu durumun
bir diğer sonucu da, müşte-
rinin bir markadan kazandı-
ğı ödül ve avantajları genel
bir havuzda biriktirememe-
si, dilediği kanal üzerinden
kullanma seçiminde özgür
olmayışı şeklinde gerçekle-
şiyor.
Basit sorunlar
hayalkırıklığı
yaratıyor
Çok kanallı perakendeciliğin
artıları birçok yerde dillen-
diriliyor, ancak eksik kalan
yönlerine değinmezsek iler-
leme kaydedemeyiz. Hele de,
“Dilediğim ürüne, dilediğim
zamanda, dilediğim yerde
ulaşmalıyım” diye düşünen
güncel müşteri profili buz
gibi gerçek iken, omnichan-
nel’ın halihazırdaki uygula-
nışında yaşanan aksaklıkları
ve neden olduğu hayalkırık-
lığını göz ardı etmek doğru
olmaz. Online kanallardaki
bilgi güncellemelerinde
yaşanan gecikmeler, istenen
ürünü çevrim içi ayırtırken
DIGITAL AGE SUMMIT 2017
karşılaşılan güçlükler, ça-
lışmayan uygulamalar gibi
temel sorunların halen bazı
perakende markalarınca aşı-
lamadığı gerçeği karşısında,
daha iyi bir müşteri deneyi-
mi için daha çok çalışmaya
ve kanallar arası uyumu
daha sıkı denetlemeye ihti-
yaç olduğunu anlıyoruz.
Müşteri çok
kanallı peraken-
decilikten ne
bekliyor?
Tutarlılık: Ürün çeşitliliği,
fiyat ve promosyonların
kanallar arasında farklılık
göstermemesi
Erişim kolaylığı:
Ürünleri online ayırtabilme,
click&collect seçeneği,
online içeriğin doğruluğu
ve güncelliği
Dijitale hakim satı-
cılar: Tüketicinin dijital
deneyimini anlayıp yönlen-
direbilecek, çeşitlendirebi-
lecek satış danışmanları
Mağaza içi online
imkanlar: Wifi bağlantısı,
mobil uygulama, mağaza-
lar arası iletişim, kullanıcı
yorumları, vb.
Omnichannel müşteri
sadakati: Mağazada
müşteri hesabına ulaşa-
bilme, çok kanallı sadakat
programları, bütün kanal-
lardaki alışveriş geçmişinin
saklanması...
• 05 • 2017 | 33
 ENUYGUN.COM
GELECEĞIN TEKNOLOJILERINI
KULLANICILAR BELIRLIYOR
Günümüzde kullanıcılar teknolojik gelişmelerde gitgide daha belirleyici bir rol üstleniyor.
Türkiye’nin en büyük uçak bileti karşılaştırma sitelerinden Enuygun.com’da yaşanan
dönüşüm de bu durumun en önemli göstergelerinden biri
Günümüzde teknolo-
jik gelişmeler bundan
birkaç yıl öncesinde
hayal bile edemeyeceğimiz
kadar hızlı bir şekilde yaşanı-
yor. Daha yeni alışmaya başla-
dığımız bir teknoloji kısa süre
içinde eskimiş olabiliyor. Üste-
lik bu değişimin yönü geçmiş
dönemlerde daha çok teknoloji
şirketleri tarafından belirlenir-
ken, günümüzde kullanıcılar
bu alanda gittikçe daha faz-
la belirleyici rol üstleniyor.
Türkiye’nin en büyük uçak
bileti karşılaştırma sitelerin-
den Enuygun.com’da yaşanan
dönüşüm de bu durumun en
büyük göstergelerinden biri.
Ayda 300 binden
fazla uçak bileti
satışı
Her geçen gün gelişen teknolo-
ji ile daha önce belki de hiç ih-
tiyaç duymadığımız şeyler bir
anda vazgeçilmezlerimiz ara-
sında yerini alıyor. Uçak bileti
satın alırken farklı firmaları ve
seferleri karşılaştırarak kolay-
ca satın alma olanağı sağlayan
platformlar ise bu konuda ve-
rilebilecek en iyi örneklerden
biri. Bundan sadece birkaç yıl
öncesine kadar tek tek farklı
firmaların sitelerine girip uçak
bileti fiyatlarını karşılaştırmak
gerekirken günümüzde bunu
sizin yerinize yaparak zaman
kazandıran internet sitelerini
ve mobil uygulamaları kul-
34 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017
lanmak son derece olağan bir
durum haline geldi. Bu alanda
hizmet veren ve Türkiye’nin
en büyük uçak bileti karşı-
laştırma ve satış sitelerinden
Enuygun.com’da ayda 300
binden fazla uçak bileti satışı
yapılıyor. Türkiye’de aynı za-
manda teknoloji alanında en
hızlı büyüyen şirketlerden biri
olan Enuygun.com bir taraf-
tan uzman ekibi ile en güncel
teknoloji ve yenilikleri uygu- kullanıcılarına sadece bir- Globalde de
larken diğer taraftan kullanı- kaç dakika içinde çok sayı- işleyiş aynı
cıların talep ve beklentilerini da uçuşu karşılaştırarak en Yurt içinde yapılan işleri bir
izleyerek gelecek planlarına uygun bilete ulaşmayı kolay- adım öteye taşıyarak yurt
yön veriyor. laştırıyor. Sitede olduğu gibi dışına açılmak da önemli
uygulamada yapılacak yeni- konulardan biri. Wingie mar-
Yeni patron: lik ve geliştirmelerde ise yine kasıyla Almanya, İngiltere ve
Kullanıcı kullanıcılardan gelen yorum- Amerika Birleşik Devletleri
Önceki yıllarda şirket içinde lar her geçen gün daha faz- gibi ülkelere açılan şirket, bu
alınan kararlar genellikle üst la belirleyici oluyor. Çağrı süreci yönetirken yine kulla-
yönetim tarafından belirle- merkezi ve sosyal medya nıcıların ihtiyaç ve beklenti-
nirken bugün kullanıcılardan gibi farklı kanallardan gelen lerinden yola çıkarak hareket
gelen geri bildirimler gittikçe kullanıcı yorumları düzenli ediyor. Markanın yurt dışın-
daha fazla belirleyici bir rol olarak raporlanarak atılacak da faaliyet gösterdiği ülkeler-
üstleniyor. Enuygun.com’da bir sonraki adımda bu geri de uygulanan iletişim strate-
yaşanan süreçler de benzer bildirimlerden yararlanılı- jilerini belirleyen ise yine bu
bir çizgide ilerliyor. Geçmiş yor. Bilet satın alma işlemi ülkelerin dinamikleri. Bura-
yıllarda alınan kararlarda öncesinde, sırasında ve son- larda yaşayanların beklenti
genellikle yönetim kadrosu rasında yaşanan deneyimler ve istekleri aynı zamanda bir
etkili olurken bugün çağrı sürekli takip edilerek tasa- sonraki aşamalarda yapıla-
merkezine gelen yorum ve rımdan yazılıma hemen her cak çalışmaların belirleyicisi
öneriler birçok konuda sü- alanda yapılacak yeniliklerde olabiliyor.
reçlerin işleyişine yön ve- belirleyici olabiliyor.
rebiliyor. Mobil cihazların
gitgide yaygınlaşmasıyla
yatırımlarında da bu alana
ağırlık veren şirket “Uçak
Bileti by Enuygun’’ uygu-
lamasıyla Android ve iOS
‘in ücretsiz ekidir.
 BANKACILIK

TÜRKİYE DİJİTAL
BANKACILIĞI SEVDİ
Türkiye’de bankacılık ve finans sektörünün dijital dönüşümün öncüsü olduğunu işleminin hacmi 186 milyar
söylesek, fazla iddialı bir cümle sarf etmiş olmayız, zira Google’dan bile öncesine TL oldu. İşlem adedi üze-
dayanan bir internet bankacılığı geçmişinden söz ediyoruz. Bu dönüşümde, müşteri rinden değerlendirildiğin-
ihtiyaçlarına yönelik iyi bir kullanıcı deneyimi yaşatma, yani odağa insanı koyma refleksi de, en fazla yapılan yatırım
de, sektörün benimsediği bir altın kural olarak ön plana çıkıyor. Hal böyle olunca, yeni işlemlerinin; yatırım fon-
nesil bankacılık, ülkemizde her yıl daha fazla kişinin hayatında yer buluyor ları, döviz ve hisse senedi
işlemleri olduğu görüldü.
Bankacılık, Tür- lığını kullanan aktif bireysel İşlem hacmine göre, 2016
kiye’de ve dünya müşteri sayısı 2015 sonunda son çeyrekte gerçekleşti-
genelinde dijital 16 bin iken, 2016 sonunda 19 rilen yatırım işlemlerinde
dönüşümden en çok ve en bine yükseldi. Aynı tarihler- birinci sırayı 54 milyar TL
erken etkilenen sektör- de aktif kurumsal müşteri tutarla döviz işlemleri aldı.
lerin başında geliyor. Bu sayısında da artış gözlem- Bunu, vadeli hesaplar, yatı-
nedenle, örnek gösterilen lendi. rım fonları ve hisse senedi
çoğu doğru dijitalleşme işlemleri izledi.
Ekim-Aralık 2016 dönemi iti-
hikayesi de bankacılık barıyla, internet bankacılığı Mobil bankacılık alanındaki
ve finans sektöründen hizmeti kullanılarak yapılan veriler, sistemde kayıtlı olan
çıkıyor. Bankaların Web finansal işlemlerin toplam ve en az bir kez giriş işlemi
siteleriyle ‘internet adedi yaklaşık 149 milyon, yapmış müşteri sayısı-
bankacılığı’ adı altın- tutarı ise 1 trilyon TL oldu. nın Aralık 2016 itibarıyla
da başlayan dönüşüm, Kullanıcı sayısı İnternet bankacılığında 30,8 milyon kişi olduğunu
bugün; mobil uygulama- bir yılda 3 Türk kullanıcıların en sık ortaya koydu. Bunların
lar, sesli komutla çalışan milyon kişi arttı başvurduğu finans işlemi- 19,2 milyonu (yüzde 62’si)
mobil işlem asistanları, Ülkemizde yeni nesil nin para transferleri olduğu Ekim-Aralık 2016 dönemi
chatbotlar ve son olarak bankacılığın insan yaşa- gözlemlendi. İnternet ban- içerisinde en az bir kez
da göz ve yüz tanıma tek- mına artılarını keşfeden kacılığı hizmeti kullanılarak giriş işlemi yapanlardan
nolojileriyle yoluna devam kullanıcı sayısı her sene yapılan finansal işlemlerin oluşuyor. Ekim-Aralık 2016
ediyor. İletişimi ve çözüm artış gösteriyor. Türkiye bir önceki yılın aynı dönemi- döneminde mobil banka-
odaklılığı optimize etmek Bankalar Birliği’nin Aralık ne göre toplam işlem adedi 8 cılık ile gerçekleştirilen 8,5
için yıllar önce çağrı 2016 tarihli ‘İnternet Ban- milyon, toplam işlem hacmi milyon adet yatırım işle-
merkezleriyle başlayan kacılığı ve Mobil Bankacılık ise 231 milyar TL arttı. minin hacmi ise 93 milyar
müşteri odaklı hizmet an- İstatistikleri’ raporuna TL olarak gerçekleşti. Aynı
layışı, günümüzde her an, göre, internet bankacılığını Yatırım dönemde, mobil bankacılık
her yerde, her kanaldan kullanan aktif müşteri son tarafında en hizmeti kullanılarak yapılan
yardıma hazır yapısıyla, bir yılda 2 milyon 978 bin büyük işlem finansal işlemlerin toplam
sektörde yaşanan devri- kişi arttı. İnternet bankacı- hacmi dövizde adedi 158 milyon, tutarı ise
min göğsümüzü kabartan lığı yapmak üzere sistemde Yatırım işlemleri tarafından 330 milyar TL oldu.
sonucu olarak karşımızda kayıtlı olan ve en az bir kez bakıldığında, rapordaki
duruyor. Türk bankala- giriş işlemi yapmış bireysel verilere göre, Ekim-Aralık
rının aldığı uluslararası müşteri sayısı Aralık 2016 2016 döneminde internet
ödüller, bu başarının en itibarıyla, 51 milyon 482 bin bankacılığıyla gerçekleşti-
güzel göstergesi. kişi oldu. İnternet bankacı- rilen 11 milyon adet yatırım

36 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017 ‘in ücretsiz ekidir.

 MEDIAMARKT

Yeni nesil perakendeciliğin Türkiye’deki öncüsü

MediaMarkt
Avrupa’nın açık ara 1 numaralı elektronik perakendecisi MediaMarkt, hem dünyada hem
Türkiye’de, dijital teknolojiyi iş süreçlerine başarıyla entegre etmesi ile öne çıkmış bir
marka. Perakende devi, mağazaları, operasyonları ve hizmetlerinde kullandığı ve fark
yarattığı dijital teknolojilerle müşteri deneyimine yeni bir yön veriyor

Türkiye’nin en istikrarlı ve hızlı büyüyen elektro-
nik perakendecisi MediaMarkt, Türkiye’de yeni
nesil perakendecilik anlayışını ilk benimseyen mar-
kaların başında geliyor. Hem müşterilerine hem de çalışan-
larına kulak vererek müşteri deneyimi ve memnuniyetine
odaklanan perakende devi, kendi sektöründe yeniliklerin
ve trendlerin Türkiye’deki ilk uygulayıcısı olarak öncü bir
role sahip. Mağazalarına, operasyonlarına ve hizmetlerine
dijital teknolojileri başarıyla dâhil eden marka, yüksek tek-
noloji ürünlere odaklanıp ürün gamını inovatif ürünlerle
çeşitlendirmeye devam ediyor.
Yeni nesil perakendecilik ile
müşteri deneyimi şekilleniyor
Mağazalarda, dünya perakendeciliğindeki tüm inovas-
yonları takip eden ve müşterilerinin ihtiyaç ve beklenti-
lerini en çok karşılayanları hayata geçiren MediaMarkt;
sadece ürün satan bir marka değil, müşterilerinin va-
kit geçirmekten hoşlandıkları, dijital gelişmeler ve yeni
teknolojilerle buluştukları bir deneyim merkezi olmayı
amaçlıyor. Bu kapsamda şirket, mağazalarında inovasyon
alanları ve VR (Sanal Gerçeklik) deneyim stantları kura-
rak, ziyaretçilerine inovatif ürünleri deneme imkânı da
sunuyor. Bunlarla birlikle her bir ziyaretçi, mağazalarda
bunulan çok kanallı lounge alanlarıyla hem dinlenip hem
de ücretsiz internet hizmetiyle birlikte tabletlerden iste-
dikleri ürüne bakıp satın alabiliyor.
Yeni nesil perakendecilik anlayışıyla yola çıkarak son bir
yılda 4 milyon Euro’luk bir yatırımla tüm mağazalarına
elektronik raf etiketleri yerleştiren şirket, müşterileri
en güncel fiyatlandırma sistemiyle bir araya getiriyor.
Dijital müşteri hizmetleri konusunda ciddi yatırımlar ger-
çekleştiren marka, sonsuz raf sistemi sunan mağaza içi

38 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017 ‘in ücretsiz ekidir.


kiosk’ları sayesinde de müşterilerine o an stokta olmayan
ürünlerin bile hızlıca gönderimini sağlıyor.
Etkin veri yönetimi
Türkiye’de yeni nesil perakendeciliğe liderlik eden
MediaMarkt’ın temel stratejilerinden biri de veri yöne-
timine odaklanmak. Müşteri memnuniyetini sağlamak
için büyük veriyi etkin bir şekilde kullanan şirket; dina-
mik kapasite yönetimi, talep planlama optimizasyonu ve
dinamik fiyatlandırma sistemi aracılığıyla talep edilen
ürünlerin daima en uygun fiyatla stoklarda yer almasını
sağlıyor. Toplanan veriler sayesinde geliştirilen akıllı
sistem, MediaMarkt’ta talebin arttığı ürünlerin en doğru
mağazada yer almasına imkân veriyor.
Müşteriyi merkeze alan yeni
nesil perakendecilik
MediaMarkt, tüketiciyi içerik anlamında da çok besleyen bir
ticaret kanalı yaratmayı başardı. Dijitalleşmenin müşteri bek-
lentilerini, dolayısıyla da müşteri deneyiminin çıtasını yükselt-
tiğini belirten MediaMarkt Türkiye İcra Kurulu Başkanı Yenal
Gökyıldırım; “Her mağazamıza müşteri deneyimi yöneticisi
atadık ve genel müdürlüğümüzde sade müşteri memnuni-
yeti odağıyla çalışan bir departman kurduk ve çok kanallı bir
oyuncu olarak tüketicilerimize kanal bağımsız uçtan uca de-
neyim yaşatmaya yönelik hizmetlerimiz, bize ciddi bir rekabet
avantajı kazandırdı. 360 derece müşteri memnuniyeti için
mağaza içi memnuniyet araştırmaları, gizli müşteri anketleri
ve sosyal medyayı kapsayan çok kanallı bir müşteri deneyim
takip sistemi de kurduk. Burada müşteri memnuniyeti skorla-
rını her ölçümde yüzde 70’lere varan oranlarda artırarak tüke-
ticinin kalbinde taht kurma hedefine her gün bir adım daha
yaklaştığımızı gözlemlemenin mutluluğunu yaşıyoruz” dedi.
MediaMarkt; sosyal medya ve dijital kanallar üzerinden de
kesintisiz iletişim ve etkileşimi sürdürerek müşterilerine avan-
tajlı kampanyalar ve keyifli içerikler sunmaya devam ediyor.
Bir yıl içinde markanın sosyal medyada takipçi sayısının yüzde
20 oranında arttığını ve 40 milyon etkileşim aldıklarını vurgu-
layan Gökyıldırım; fark yarattıkları bir diğer alanın da marka-
nın kendi blogu ‘MediaTrend’ olduğunu vurgulayarak, blog
üzerinden tüketicilere ürün ve yeni teknolojilerle ilgili zengin
bir içerik sunduklarının altını çizdi.

MediaMarkt’ın yakın gelecekteki öncelikli yatırım alan-

ları arasında dijital müşteri hizmetleri ve servis ağının
baştan sona entegrasyo-
nu da yer alıyor. Tüketici
ürünü ister MediaMarkt
mağazalarından ister
mediamarkt.com.tr’den
almış olsun, servis en-
tegrasyonu sayesinde
MediaMarkt’tan o ürünle
ilgili servis, kurulum, ba-
kım ve tamir hizmetleri
alabilmesi olanaklı hale
geliyor. Perakende devi
ayrıca, çalışanlarını da
tabletler üzerinden tüke-
ticilerin tüm sorularını
yanıtlayabilecekleri şekil-
de eğitime tabi tutuyor.

DIGITAL AGE SUMMIT 2017 • 05 • 2017 | 39

 EĞİTİM
Dijital
dünyanın
verimli bireylerini yetiştirmek
Teknoloji alanında çok iyi birer tüketici olduk ama global ölçekte üretimde
sınıfta kaldık. Çocuklarımızın yarınlarını çalmamak için neyi, nasıl
öğretmeliyiz ki, dijitalleşen bir dünyanın aktif üreticileri olabilsinler?
Prof. Dr. Şirin Karadeniz
En az on altı
yılımızı okul sıra-
larında geçirmiş
yetişkinler olarak, o yıl-
lardan aklımızda kalan
neler var? Bir öğretme-
nimizin sevgisi, eski bir
arkadaşımızın yüzü, sınıf
içindeki şakalar, sınav-
lardaki hallerimiz, zorlu
dersler… Biz sürekli deği-
şen ve sınavlarla dolu bir
eğitim sisteminden geç-
tik ve aslında çıktı olarak
çok da kötü değiliz, değil
mi? Peki daha iyi olabilir
miydik? Bizim çocukla-
rımız daha iyi yetişebilir
mi ya da yetişmeli mi? Bu
sorunun cevabını çağının
çok ilerisinde olan eği-
timci John Dewey 1915’de
‘Geleceğin Okulları’ kita-
bında cevapladı aslında:
“…bugünün öğrencileri-
ni, dün eğittiğimiz gibi
eğitirsek, onlardan ya-
rınlarını çalmış oluruz.”
Ne dersiniz, öyle midir?
40 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017
Meslekler masa da bir doğruluk payı
çeşitleniyor, iş var. Şu anda iş yapış şekli-
miz 10 hatta 5 sene öncesi
yapış şekilleri ile aynı değil. Biz üniversi-
değişiyor te sınavına hazırlanırken
Dünya Ekonomik Foru-
biyomedikal mühendisliği,
mu’nun 2016’daki rapo-
dijital oyun tasarımı veya
runda; bugün ilkokula
animasyon ve çizgi film
başlayan çocukların yüzde tasarımı gibi bölümler
65’inin şu anda var olma- yoktu. Keşke olsaydı, değil
yan işlerde veya fonksi- mi? Yapay zeka, nesnelerin
yonları değişmiş işlerde interneti, veri madenciliği,
çalışacağı öngörülüyor. Bu robotik gibi yeni alanların
öngörü oranı birebir tut- gelişimi var olan rutin iş-
leri de yaşamımızı da de-
ğiştirecek gibi görülüyor.
Peki, Dewey’in sözüne geri
dönersek, çocuklarımızın
yarınlarını çalmamak için
neyi, nasıl öğretmeliyiz ki,
dijitalleşen bir dünyanın
aktif bireyleri olabilsinler?
Aktif bireylerden kastım
tüketmek üzerine kurulu
bir yaşam yerine katma
değer üreten, paylaşan bir
yaşama sahip olmaları.
Bu bireylerin bilgi, beceri
ve bunları işe koşmak
anlamına gelen yetkinlik-
lerden oluşan yeterlikler
paketine sahip olmaları
gerekecektir. Tüm bu ye-
terlikler farklı boyutlarda
tanımlanmış olsa da teme-
linde “düşünmek” vardır.
Düşünebilmek, düşünmesi
üzerinde düşünebilmek,
düşündüğünü ifade ede-
bilmek insanın her çağda
ihtiyacı olan en temel ye-
terliktir. Düşünme öğreti-
mi alanında eserler veren
Edward de Bono da yargı-
lamalara dayalı geleneksel
düşünme yöntemlerimizin
yeterli olmadığını, yaratıcı
ve tasarım odaklı düşün-
memiz gerektiğini belirtir.
Günlük bir sorunu çözme
veya iş hayatımız için
önemli, yeni bir fikir üze-
rinde düşünme eyleminde
olalım, süreç aslında bir
tasarım sürecidir. Var olan
düzlemden çıkarak farklı,
özgün bir sonuç, ürün
‘in ücretsiz ekidir.

geliştirmek için düşünme-
mizi sistematiğe dökmek,
verilen seçeneklerden biri-
ni seçmekten daha zordur.
Tasarım odaklı
düşünme
Bu çok boyutlu yeterlik
paketinin tek bir kurs, bir
kitap veya video ile kazanıl-
ması ise mümkün değildir.
Okul yıllarınız da dahil
olmak üzere yaşamınız
boyunca bu yeterlikleri de-
neyimlemeniz, farklı ortam
ve koşullarda defalarca
işlerlik kazandırmanız
gerekir. Biz var olan eğitim
sistemlerinden geçerek,
çocuklarımıza miras ola-
rak açlık, savaş, göç, çeşitli
hastalıklar ve çevre kir-
liliği gibi büyük sorunlar
bıraktığımıza göre onların
bu sorunları çözmesi için
gerekli donanımları edin-
meleri elzemdir. Bu temel
sorunları ise tek bir disip-
linin tüm bilgisine uzman
seviyesinde sahip olarak
çözebilmek mümkün değil-
dir. Problemi tanımlama ve
çözme, yaratıcılık, iletişim
ve işbirliği, inisiyatif alabil-
me ve girişimcilik, dijital,
matematik ve fende okur-
yazarlık gibi tanımlanan
bu çağın temel becerilerini
edinmek önemlidir. Tüm
bu becerilerin tutkalının
ise tasarım odaklı düşün-
me olduğunu söyleyebiliriz.
Hayatın önemli sorunlarını
tanımlama, bunları yeni,
Ülke olarak yaptığımız toplam ihraç, bir Whatsapp etmediğine
göre, çocuklarımızı gelecek için doğru yönlendirebilmek adına hem
yararlı ve yenilikçi şekilde
çözmek için gerekli bilim
dallarını temel alarak ve
birlikte çalışarak fikirler
üretmek, bu fikirleri proto-
tiplemek için projelendir-
me, geliştirme, test etme
ve ürünü/süreci tekrar
düzenleme ve de bu süreç-
te kendini izleme ve değer-
lendirme yolu ile kendini
geliştirmeyi kapsayan tasa-
rım odaklı düşünme süreci
bir tutkal olarak hem farklı
disiplinleri hem bilişsel
ve duyuşsal becerileri bir
arada kullanmayı gerekti-
rir. Bu becerinin; alandan,
konudan ve sorundan
bağımsız olduğu dikkate
alındığında çocuklarımız
gelecekte farklı meslekleri,
işleri veya girişimleri olsa
da dijital dünyanın etkili,
verimli bireyleri olmaları
için önemli olduğu görü-
lebilir.
“Eğitim hayatın
ta kendisidir”
Oyun, sanal gerçeklik,
animasyon gibi hızla büyü-
yen yaratıcı endüstrilerde
biz de varız demek, dijital
dünyada inovasyon üreten,
bunu global ölçekte girişi-
me dönüştüren orta gelir
tuzağını aşabilmiş üretken
bireylerden oluşan bir
toplum olmak istiyorsak,
gelecek nesillerimiz olacak
çocuklarımızın gerekli
yeterlik paketine sahip
olmalarını sağlamalıyız.
eğitimciler hem de teknoloji sektörü çaba sarf etmeli
Oysa çocuklarımıza orta-
öğretim veya üniversiteye
geçiş sınavlarında ne ka-
dar az yanlış yaparlarsa
hayatlarının o kadar iyi ve
güvende olacağını söylüyo-
ruz. Sınavlarda ne kadar
doğru yaptıklarından çok
kaç adet soruyu yanlış
yaptıklarını konuşuyoruz.
Sınavlar, eğitim sisteminin
önemli bir parçasıdır ve
her zaman olacaklardır.
Ancak sınav başarısı ço-
cuğun yaşamının gayesi,
eğitim sistemi ise okul
kademesinden bir üst okul
kademesine geçmek olma-
dığı gibi yaşamın başlangı-
cı da üniversiteden mezun
olup iş aramaya başlamak
da değildir. Dewey bunu
“Eğitim hayata hazırlık
için değildir; O hayatın ta
kendisidir” diyerek özetler.
Teknolojiyi
tüketmeyi
değil üretmeyi
öğretmek
Geleceğin tam olarak nasıl
olacağını bilmiyoruz, bile-
meyiz de. Ancak bugünden
yola çıkarak gelecekte
önemli olan yeterlikleri
tahmin edebiliriz. Gelecek-
te bazı işler kaybolabilir,
yenileri gelebilir, yeni mes-
lekler oluşabilir ama temel
yeterlikler belirlidir. Rad-
yodan, siyah beyaz ardın-
dan renkli televizyondan,
devasa mobil telefonlardan
geldiğimiz noktayı hatır-
DIGITAL AGE SUMMIT 2017
larsak dijital teknolojilerin
hepsine ayak uydurmakta
zorlanmadığımızı ancak
bunları da bizim üretme-
diğimizi görebiliriz. Çok
iyi birer tüketici olduk
ama global ölçekte reka-
bet edecek şirket sayımız
kaçtır? Yüksek teknolojide
de oyun sektöründe de
istediğimiz yerde olmadı-
ğımız aşikâr. Ülke olarak
yaptığımız toplam ihraç,
bir Whatsapp etmediğine
göre kısır bir döngüde dö-
nüp durmamak için farklı
beceri ve yetkinliklere
ihtiyacımız olduğu da açık.
Çocuklarımızı gelecek için
doğru yönlendirebilmek
için dönüşüm ve gelişimi
sağlamak adına çaba sarf
etmenin hem eğitimcilerin
hem de sektörün görevleri
arasında olduğunu hatır-
layalım. Gelecekte tasarım
yapan nesilleri oluşturmak
üzere çaba sarf eden ülke-
lerin çocukları büyüyüp de
global girişimler kuracak-
lardır. Eğer biz de aynı ça-
bayı ve emeği göstermez-
sek, bizim çocuklarımız da
gelecekte özgeçmişlerini
hazırlayıp bu şirketlere
girmek için uğraşıp dur-
maya devam edeceklerdir.
Oysaki düşünmek, tasarla-
mak, üretmek ve girişime
çevirmek bizim çocukları-
mızın da hakkıdır!
• 05 • 2017 | 41
 SABANCI ÜNİVERSİTESİ
GELECEĞIN IŞ GÜCÜ ‘VERI ANALITIĞI’ VE
‘BILIŞIM TEKNOLOJILERI’ YÜKSEK LISANS
PROGRAMLARIYLA ŞEKILLENIYOR
Sabancı Üniversitesi Mühendis-
lik ve Doğa Bilimleri Fakültesi,
çalışan profesyonellere yönelik
hazırladığı ‘Veri Analitiği’ ve ‘Bilişim Tek-
nolojileri’ tezsiz yüksek lisans programları
ile sürekli değişen ve gelişen dijital dünya-
ya, katma değer yaratacak ve yenilikleri
mümkün kılacak nitelikli iş gücü kazandı-
rıyor. Veri Analitiği ve Bilişim Teknolojileri
(BT) tezsiz yüksek lisans programları ile
ilgili sorularımızı Sabancı Üniversitesi’n-
den Veri Analitiği ve Bilişim Teknolojileri
programlarının yöneticisi Dr. H. Sait Öl-
mez yanıtladı.
Neden Veri Analitiği?
Forbes dergisi, veri bilimini geçen yılın en
gözde mesleği olarak duyurdu. Birçok da-
nışmanlık şirketi bu alandaki gelişmelerin
artarak devam edeceğini ve endüstri 4.0
ile birlikte daha fazla sayıda veri bilim-
ciye ihtiyaç duyulacağını öngörüyor. İK
şirketleri de, veriden iş değeri yaratacak
bilgiyi ortaya çıkarmak için gerekli anali-
tik beceriye sahip profilin sayıca yetersiz
olduğu konusunda hemfikir. Ülkemizde
bu alandaki endüstriyel ihtiyaca iş gücü
sağlamakta zorlanıyoruz. 2014’te kurulan
Sabancı Üniversitesi Veri Analitiği Yüksek
Lisans Programı, katılımcılarına isabetli
kararları hızla almalarında yardımcı ola-
cak ve ekonomik değer yaratacak inovatif
Dr. H. Sait Ölmez
Sabancı Üniversitesi Veri Analitiği ve Bilişim
Teknolojileri programlarının yöneticisi
42 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017
servis ve ürünleri mümkün kılacak biri-
kimi, analiz yöntemlerini ve hesaplama
altyapısını kazandırmayı hedefliyor.
Program hızlı değişime nasıl
adapte oluyor?
İçinde bulunduğumuz yüzyıla, veri yüz-
yılı diyoruz ve verinin sanayi devriminin
4’üncü evresini oluşturan temel taşların-
dan biri olduğunu biliyoruz. Artık, her
sektörde daha fazla ve daha çeşitli veri,
eskisinden hızlı bir şekilde üretiliyor ve
tüketiliyor. Bu değişim yeni algoritma ve
modellerin, yeni hesaplama teknik ve alt-
yapılarının organizasyon içinde hızlı bir
şekilde adaptasyonunu gerektiriyor. Biz
de Veri Analitiği Yüksek Lisans Progra-
mı’nın ders içeriklerini yeni teknolojilere,
bu alanda kabul görmeye başlayan yeni
modelleme tekniklerine ve hesaplama
altyapılarında kullanılan güncel analiz
yöntemlerine göre sürekli güncelliyoruz.
Kimler Veri Analitiği
Yüksek Lisans Programı’na
başvurmalı?
Bilgisayar bilimleri ile birlikte tüm mü-
hendislik programları, temel bilimler,
istatistik ve ekonomi gibi sayısal bölüm
mezunları veya bu alanda çalıştıkları
kurumlarda mesleki deneyim edinmiş
tüm profesyoneller Veri Analitiği Yüksek
Lisans programına başvurabilir.
BT Yüksek Lisans Programı’ndan
da bahseder misiniz?
Bilişim sektörü hızlı değişime paralel ola-
rak sürekli farklı alanlarda uzmanlık ve
istihdam ihtiyacının oluştuğu ve mevcut
uzmanlık alanlarının da güncellenmesi ge-
rektiği bir endüstriye dönüşmüş durumda.
Sabancı Üniversitesi’nde yer alan Bilişim
Teknolojileri (BT) Yüksek Lisans Programı,
bu ihtiyaca yanıt vermek amacıyla 2002’den
bu yana eğitim veriyor. Sektördeki değişim-
lere göre eğitim programımızdaki dersleri
ve içeriklerini sürekli güncel tutuyoruz.
BT Yüksek Lisans Programı
mezunlarına ne kazandırıyor?
BT Yüksek Lisans Programı, bilişim sektö-
ründe hızla değişen endüstri gereksinim-
lerine cevap vermek üzere katılımcılarına
teknik altyapı, çözüm üretme yeteneği ve
rekabet gücü, endüstriye ise bu becerilere
sahip profesyoneller kazandırıyor. Prog-
ramın temel hedefi katılımcıların özellikle
yazılım alanında bir uzmanlık kazanması.
Müfredatın önemli bir kısmı çeşitli sevi-
yelerde Java ve mobil programlama gibi
yazılım derslerinden oluşuyor. Bunun yanı
sıra program, veri modelleme ve veritabanı
uygulamaları, iletişim protokolleri, sistem
ve ağ güvenliği, proje yönetimi, BT yönetişi-
mi, kullanıcı ara yüzü ve ön yüz geliştirme,
yazılım sınama ve doğrulama gibi geniş bir
yelpazede katılımcıların eğitim ihtiyaçları-
na ve kariyer planlarına cevap verebilecek
nitelikte derslerle zenginleştirildi.
Dersler nerede yapılıyor?
Her iki yüksek lisans programımızın eğiti-
mi, programa rahatça devam edebilmeleri
için Karaköy Minerva Palas’ta yapılıyor.
Sadece Bilişim Teknolojileri programının
hafta sonu dersleri Cumartesi günleri Tuzla
kampüsünde gerçekleştiriliyor.
‘in ücretsiz ekidir.
 MÜŞTERİ SADAKATİ

Müşteri sadakati için

veri ambarında
balık olun!
Grand Union Tea Company 1872 yılında müşterilerine satın alımları karşılığında
bir sonraki satın alımlarında kullanabileceği biletler verirken ya da American
Airlines ‘AAdvantage’ programını 1981’de lanse ederken, müşteri sadakati
sağlamanın bu kadar zor olduğu ve programların bu denli karmaşık yapılara
dönüştüğü bugünleri öngörebilir miydi?
Sr. Consultant / Emre Öget
Mobil uygulamalar
ve etrafında geli-
şen mobil teknoloji-
lerle birlikte perakendeden
e-ticarete birçok sektörde
iş yapma biçimleri deği-
şiyor. En dijital olmayan
sektörler ve markalar bile
“dijitalleşmeye” çalışıyor.
Sadakat programı olsun
veya olmasın, mobil anlam-
da erişilebilir ve yalın bir
şekilde servislerini sunan,
satış yapabilen firmalar
elbette bu konuda bir adım
öndeler. Yalın bir şekil-
de servisi veya hizmeti
sunabilmek çok önemli
çünkü nice müşteriye
fayda sağlayacak tekno-
lojiler, müşteriye yapılan
karmaşık anlatımdan
dolayı uygulama market-
lerinin tozsuz raflarında
hayat öpücüğünü bekliyor.
Öte yandan, markaların
iyi bir müşteri deneyimi
sunmadan, dünyanın en
bonkör ve başarılı sadakat
programını sunsalar bile
istedikleri sonuçlara ulaşa-
mayacaklarını kabullenme-
leri lazım. Bu sebeptendir
ki, tüm başarılı sadakat
programları şirketlerin ve
müşteri deneyiminin tam
ortasına stratejik bir şekil-
de oturmakta ve olum-
lu-olumsuz tüm müşteri
eden bir uygulama (McDo-
nalds’s Tek Tıkla Big Mac,
Vodafone Avantaj Cepte),
ister direkt satış görevi
gören bir uygulama olsun
(McDonald’s uygulaması,
Vodafone Yanımda), kimin
için, neden ve ne yapılmak
istenildiğine karar veril-
mesidir. İkincisi ise henüz
daha bir satır bile kod
yazılmadan önce bu uygu-
lamanın fonksiyon setle-
rine karar verip kullanıcı
deneyimini profesyonel bir
şekilde tasarlamaktır. Bu
süreçten sonra hedef kit-
ledeki kullanıcı gerçekten
bu uygulamayı yükler ve
kullanır mı sorusuna ikinci
kez olumlu cevap verile-
biliyorsa projeye devam
edilmelidir.
Tek tıkla favori sipariş tek-
rarlatan uygulamalar, beş
adımda ödeme dâhil tüm
yemek siparişini çözen
uygulamalar, üç adımda
restoranda ödeme alan uy-
gulamalar, bugün ülkemiz-
de ve dünyada hali hazırda
deneyim adımlarında etkin kullanılıyor. Bu anlamda en
bir rol oynamaktadır. çok kullanılan teknolojiler
Kime-neyi-neyle elbette mobil uygulamalar
anlatacağız? ve entegre çalışan mobil
ödeme sistemleri. Bu nok-
Hangi sektörde olursa
tada, markaların ve servis
olsun, mobilde başarının
sağlayıcıların teknolojile-
en önemli iki alametifari-
rini bulundukları kültüre
kasından biri, ister özerk
uygun geliştirebilmeleri
ve tek bir amaca hizmet
çok önemli bir yer tutu-

44 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017 ‘in ücretsiz ekidir.

yor. Örneğin, Türkiye’de
online restoran rezervas-
yon sistemi ne yaparsanız
yapın müşteriye doğrudan
duygusal veya parasal
fayda sağlamadıkça ölçekli
bir şekilde çalışmaz. Çün-
kü biz zaten tanıdığımız
yerlere gideriz ya da bu işi
telefonla hallederiz.
Birebir dinlediğim brief’ler-
den yola çıkarak söyleyebi-
lirim ki, bir tekstil firması
mobil dünyaya, müşteriler
ürünün barkodunu taratıp
“başka hangi mağazalar-
da hangi bedenleri var?”
görsün mantığıyla bakma-
malı. En azından göklerden
gelen bir müşteri içgörüsü
olmalı... Örneğin, müşteri
zaten barkodu taratıyor-
sa mağazada olacaktır
ve bu bilgiyi mağaza
çalışanından almaması
için üç ihtimal vardır: Ya
müşteri sosyal anlamda
çok çekingendir ya ilişki
kurma problemi vardır ya
da AmazonGo vizyonuyla
çalışan bir tekstil firmasıy-
la karşı karşıyayızdır.
“Amazon Dash Button”
örneğine bakacak olur-
sak, her bir ürün arkada
Amazon uygulamanızdaki
ödeme-adres bilgileriniz-
le eşleşiyor ve düğmeye
basarak anında sipariş
verebiliyorsunuz. Bu çö-
züm, elbette birçok farklı
üründe gerçekten hayat
kurtarıcı kolaylıktayken,
resimde görülen fıstık gibi
çoğunluğun sık frekansla
satın almadığı ürünler
için ne kadar anlamlı bir
müşteri ihtiyacı karşılıyor
diye sormakta fayda var.
Üstelik her bir Dash But-
ton’ın beş dolarlık maliyeti
var ve her bir ürün için
ayrı bir Dash Button’a ihti-
yacınız var. Türkiye’de bu
uygulama ne kadar yararlı
olur, bir yanda da bunu
düşünmekte fayda var. Bu
noktada müşteri içgörü-
sü ve ihtiyacının dışına
çıkmadan basit ve kullanı-
labilir çözümler sunmak
önemli. Mobil teknolojilerin
sürdürülebilir olması için
müşterinin hayatına doku-
nabiliyor olması en önemli
unsurlardan aslında.
Her şey mobil
olmak zorunda
mı?
Bugün halen birçok marka
“mobil uygulamamız
olsun istiyoruz!” mantığını
sürdürmeye devam ediyor.
Bu firmalara baktığımızda
işin başında konvansiyonel
pazarlamacıların, ajansları de yeni müşteri kazanımı-
çalıştırarak ve koordine nı tetikleyen bir strateji,
ederek süreçleri ilerlettiği- firmanın dijital anlamda
ni görebiliriz. Firmaların, sağlıklı bir büyümesi için
mobil teknolojilere ve diji- çok önemlidir.
talleşme vizyonuna yatırım Mobil uygulamaya birden
yapma sürecine öncelikle
fazla ana görev yüklemek
iç veya dış kaynak ayı-
de son derece tehlikeli bir
rarak; yani entelektüel
iştir. Eğer kullanıcı dene-
sermaye satın alarak veya
yiminde çuvallarsanız,
kiralayarak başlamaları müşteri ana faydayı anla-
gerekiyor. yıp uygulamaktan geride
Mobil ve lokasyon bazlı kalacaktır. Bu duruma en
teknolojilerin nimetle- güzel örnek, Milliyet’in
rinden faydalanabilmek eski ve yeni mobil uygula-
için, öncelikle sağlıklı maları arasındaki farklar
çalışan ve doğru fonksiyon olabilir. Milliyet diğer
setlerine sahip bir mobil haber sitelerinden bambaş-
uygulamaya ihtiyaç var. ka bir kullanıcı deneyimi
Bütün bunlardan evvel tasarladı ve ne yazık ki çok
de markanın bir mobil ve başarılı olamadı. Sonrasın-
dijital iş stratejisi çıkarmış da Facebook ile aynı sayı-
olması gerekiyor, bu strate- labilecek derecede benzer
ji asla sadece danışmanlık bir deneyimle uçuşa geçti.
alarak ortaya çıkabile-
cek bir süreç değildir ve
Lokasyon bazlı
teknoloji veri
olmamalıdır. Bu dijital ve
mobil strateji firmanın olmadan işe
bütün perakende ve/veya yarar mı?
internet müşterilerini Lokasyon bazlı teknolojiler
mobilleştirmek üzerine de de son dönemde birçok
kurulu olmamalıdır. Hem firmanın hayatına girmiş
mevcut kanallardan belirli durumda. Beş yıl öncesine
ve gerekli ölçüde müşteri kadar özellikle ülkemizde
çalarak büyüyebilen hem birçok marka operatör-
Mobil ve lokasyon bazlı teknolojilerin nimetlerinden
faydalanabilmek için, öncelikle sağlıklı çalışan ve doğru
fonksiyon setlerine sahip bir mobil uygulamaya ihtiyaç
var. Bundan evvel de, markanın bir mobil ve dijital iş
stratejisi çıkarmış olması gerekiyor
DIGITAL AGE SUMMIT 2017 • 05 • 2017 | 45
 MÜŞTERİ SADAKATİ
Montreal’de metro kullanımını teşvik etmek için, yolculara kat
ettikleri mesafeyi otobüsle veya arabayla gitselerdi dünyaya
verecekleri zararı hesaplayıp gösteren ve dünyaya olan katkılarını
teşekkür puanlarıyla ödüllendiren bir program mevcut
ler üzerinden lokasyon
bazlı SMS’ler göndererek
“lokasyon bazlı teknoloji-
ler kullanıyoruz” diyebi-
lirken, şu anda iBeacon,
Wi-Fi, akıllı saat uygula-
maları ve çeşit çeşit farklı
teknolojiler hem B2B hem
de B2C anlamda satış ve
müşteri etkileşimini artır-
makta kullanılıyor.
Elbette bu konudaki
olmazsa olmazlar; doğru
iş planı, stratejisi ve kul-
lanılabilirlik açılarından
başarılı bir mobil uygula-
maya sahip olmaktır. Be-
acon teknolojileri entegre
ederken veya akıllı saat
uygulamaları geliştirir-
ken, mobil uygulama ve
dijital&offline satın alma
davranışlarını beraber
çalıştırmak ve müşteriye
doğru mesajı iletebilmek
haliyle en önemli unsur-
lar haline geliyor.
Farklı
ülkelerden örnek
uygulamalar
Kanada Montreal’de
metro sisteminin kulla-
nılmasını teşvik etmek
için, yolculara kat ettik-
leri mesafeyi otobüsle
veya arabayla gitselerdi
dünyaya verecekleri za-
rarı hesaplayıp gösteren
ve dünyaya olan katkıla-
rını “Merci” (teşekkür)
puanlarıyla ödüllendiren
46 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017
bir program mevcut.
Toplanılan puanlar da
metro ağı üzerindeki üye
işyerlerinde harcanabi-
liyor. Urban Outfitters
ise aynı şekilde mağaza
içerisindeki müşterisinin
daha önceki satın alma
davranışlarına göre ona
sunacağı deneyimsel
ayrıcalığı, müşteri ma-
ğazaya girdiğinde push
bildirimlerle iletebiliyor.
Levi’s, Shopkick ile so-
yunma odalarında fazla
vakit harcayan ve karar-
sız olduğunu düşündüğü
müşterilerine, kategori
bazlı indirim sunabiliyor.
Teknomarket peraken-
decileri, müşterilerinin
sorduğu soruları, verita-
banında karşılığı olacak
şekilde kategorize ederek
farklı segmentasyon,
çapraz ve üst satış fırsat-
larına yardımcı olabi-
liyor. Örneğin, mağaza
çalışanları kendi kullan-
dıkları mobil uygulamaya
girerek aynı akıllı tele-
vizyonu almak isteyen
iki farklı müşterisinin bir
tanesinin televizyonda
Digitürk Play, Netflix,
Skype bağlantısı olup
olmadığı sorusunu, diğer
müşterinin ise televizyo-
nun ses sistemi ile alakalı
bilgi sorup özelliklerin-
den memnun olmadığı
geri bildirimini not alıyor.
Böylece teknomarket, ilk
müşterisi bir daha online
veya offline herhangi bir
kanalı ziyaret ettiğinde,
ona üç ay hediye Digitürk
Play hediye edebilirken,
diğer müşteriye en iyi ses
sistemli televizyonu veya
ses sistemini önerebile-
cek içgörüye sahip oluyor.
Veri ambarında
balık olsam
Özetle, bütün bu teknoloji-
ler müşterilere satışı veya
etkileşimi artırmak için
sunulurken; müşterinin
dijital olsun ya da olmasın
marka tarafında tutulan
tüm verisini birlikte har-
manlayarak sunabilmek
en önemli unsur. Sadece,
lokasyon verisine veya
satın alım yapılan kanala
göre bir fayda sağlamak
elbette kısa ve orta vadede
müşterilerin davranışları-
nı olumlu yönde tetikleye-
cektir. Ancak uzun vadeli
ve sürdürülebilir başarı
amacı güden modellerde
tüm kanallarda oluşan
veri, tekil bir müşteri
seviyesine indirilerek
müşteriye içerik, fayda
ve değer sağlayan esas
motor görevi gören bir
araç olarak kullanılmalıdır.
Firmalar ne zaman bu ko-
nularda doğru aksiyonları
alırlarsa ancak o zaman
genel müşteri veri kalitesi
yükselebilecektir.
DMP’ler
markaların
hayatına girince
Bu noktada, Kişisel
Verilerin Korunması
Kanunu (KVKK) yeni
ve daha temiz müşteri
verileri açısından birçok
marka tarafından ekstra
efor olarak nitelendirilse
de, çok ciddi bir avantaj
yaratıyor. Yakın zamanda
markaların hayatına çok
daha hızlı girecek olan
data management/network
platformları (DMP) için
bu süreç oldukça önemli
olacak. Çünkü DMP’ler
hayatımıza hızla girerken,
etkisinin büyüme çarpanı
ise çok daha hızlı hissedi-
lecek. Firmaların doğru
süreçlerle mobilleşme ve
dijitalleşmeye geçmediği
durumda, DMP’ye geçiş
süreci GSM sektöründe
3G’den 5G’ye atlama etkisi
yaratabilir...
‘in ücretsiz ekidir.
 GARAJ

Sigortacılık
büyük veri ile evrimleşecek törünün bu değişime ayak
uydurmaması düşünülemez.
Büyük veri ile yoğrulduğunda tüm yapısı değişip evrimleşecek sektörlerin Fakat ülkemiz için çeşitli
başında sigortacılık geliyor. Özellikle dolandırıcılık konularında büyük veri düzenlemelerin bulunması,
çözümleri, sigorta sektörü için en önemli gelişmelerden biri bu verilerden istenilen per-
Koray Kocabaş, Hürriyet Business Intelligence & Data Analytics Grup Müdürü
formansı almayı kimi zaman
engelleyebiliyor. Dolandırıcı-
Bu yazıyı oku- lemek, şirketlerin dolaylı lık konularında büyük veri
maya başlayan giderlerinin azalmasına çözümleri, sigorta sektörü
okuyucuların yardımcı oluyor. PayU, için en önemli konuların
çoğu, büyük verinin (big Passrock gibi global öl- başında geliyor. Bu zamana
data) hayatımızı ne de- çekli firmaların yanı sıra kadar elbette bu alanda sa-
rece değiştireceğine dair ülkemizde büyüyen iyzico yısız çalışmalar yapılmıştı
konuşmalar dinlemiştir. bu alanda çalışmalarına ve halen yapılmaya devam
Evet, büyük veri gerçek devam ediyor. Bu arada ediyor. Fakat büyük verinin
anlamda hayatımızı değiş- dolandırıcılık denilince olmazsa olmaz 3V kavra-
tirmeye başladı. Hâliha- akla sadece ödeme sis- mından olan Velocity ile ilgili
zırda dinlediğimiz müzik temleri gelmemeli. Aslına kullanışlı ürünler çıkmaya
altyapısı (Spotify), izlediği- bakarsanız müşteri sada- başladıkça, farklı çözümler
miz dizi (House of Cards), kat programı uygulayan de sigortacılık alanında yer
yakın gelecekte kulla- Veri neden bu veya kullanıcıların aktiflik- almaya başladı. Gerçek za-
nacağımız otomobiller kadar önemli? leriyle ilgili çalışma yapan, manlı çözümler (real time
(Tesla), hava durumunu Şirketlerin birinci derece- kupon üzerine strateji analytics) ile dolandırıcılığa
takip ettiğimiz mobil uy- den sahip oldukları veri- belirleyen tüm şirketler anında müdahale edilebilir-
gulamalar (The Weather leri diğer kullanıma açık için dolandırıcılık çözüm- ken, tahminleme modelleri
Company) ve hayatımızın verilerle sentezleyerek leri önemli bir konu başlı- (predictive analytics) ile
içinde var olan daha nice üretmiş oldukları çıkarım- ğı. Bu sorunu çözebilmek dolandırıcılık, kullanıcıların
uygulama ve şirket büyük lar, sadece geliri artırma için elinizde var olan tek hareketlerine göre daha ger-
veriden anlam üretip kul- odaklı değil. Genellikle ilk hammadde ise veri. çekleşmeden tespit edilmeye
lanmaya başladı bile. Özel- beklenti bu yönde olsa da, Sigorta başlandı.
likle Internet of Things kişisel düşünceme göre
(IoT) kavramının daha da
sektöründe Düşük maliyetle
verilerin anlamlandırıl-
yaygınlaşmasıyla bu veri- ması sonucu elde edilecek
yaşanacak hızlı sonuç
lerin anlamlandırılması ve esas değer, şirketlere değişim Büyük verinin başka bir
sonuç üretmesi çok daha sağladıkları dolaylı gelirler Büyük veri ile yoğruldu- faydası ise sigorta şirketleri-
önemli bir hal alacak. Öyle sayesinde olacak. Örneğin ğunda tüm yapının değişip nin sağladığı katma değerli
ki, açık öğretim sistemi dolandırıcılık yapılarını evrimleşeceği sektörlerin hizmetler tarafında farklılaş-
Coursera’nın yayınladığı düşünelim. Özellikle fi- başında ise sigorta sektö- ma ve yeni iş modellerinin
en çok izlenen eğitimler nans endüstrisinin kabuk rü geliyor. Günümüzde o bulunması. Eldeki verilerin
sıralamasında ilk 10 eğitim değiştirdiği günümüzde kadar çok yeni ve çözüm incelenmesi ile birlikte nor-
programının 6 tanesi veri dolandırıcılık ile oluşabile- odaklı veri saklama/işleme mal zamanlarda iş yoğunlu-
odaklı eğitimler. cek potansiyel kaybı ön- yöntemi var ki, sigorta sek- ğu yüzünden fark edilmeyen

50 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017 ‘in ücretsiz ekidir.

 Büyük veri mimarileriyle sigortacılık alanında
müşterilerimizi kolaylıkla mikro segmentlere
ayırabilir, hatta tamamen kişiselleştirilmiş
çözümlerle son kullanıcımıza ulaşabiliriz

bir durum tespiti ile yeni iş
fikirleri oluşturulabiliyor.
Self Service BI çözümleri
ile şirketlerde büyük balık
avlamaya çalışmaktansa
kelebek etkisi yaratacak kü-
çük kıvılcımları yakalamaya
çalışmak kimi zaman şir-
ketler için çok daha faydalı
olabiliyor. Öte yandan, artık
çok daha düşük maliyetle
çok daha hızlı sonuç alma-
mızı sağlayacak olan büyük
veri mimarileriyle sigortacı-
lık alanında müşterilerimizi
kolaylıkla mikro segmentle-
re ayırabilir, hatta tamamen
kişiselleştirilmiş çözümlerle
son kullanıcımıza ulaşabilir
ve kullanıcı memnuniyetini
artırabiliriz.
Ücretlendirme
politikalarına
etkisi
Günümüzde belirli kural-
lara göre belirlenen ücret-
lendirme politikalarının çok
daha hassas ve kişiye özel
dağılımının sağlanmasıyla
gerek şirketler gider veya
maliyet tahminlemesini
çok daha doğru yapabile-
cek, gerekse kullanıcılar
gerçekten ödeme yapabile-
cekleri en doğru fiyatlama
ile karşılaşmış olacaklar.
Peki, bu yapı sağlanırken ne
gibi veri kaynakları altyapı
sistemlerimizi besleyecek?
Web siteleri halen veri sis-
temlerimizin ana kaynağı.
Bununla birlikte, mobil
çözümler pastadan çok
daha büyük pay kapacaklar.
Dolayısıyla, mobilde yapılan
işlemler genel olarak veri
kaynaklarımızın başında
yer alıyor. Ayrıca ürün bazlı
dönemsel olarak kullanılan
mikrositeler, sosyal medya
platformları, telefon ile inte-
raktif olarak iletişime geç-
me yöntemlerimiz (IVR),
müşteri hizmetleri çözüm-
leri, e-posta, bot yapıları
yine şirket içerisinde var
olan veri kaynaklarımızın
başında geliyor. Öte yandan
şirket harici üçüncü parti
verilerin sisteme entegras-
yonuyla ortaya çıkan veri
kaynakları yine kurulacak
olan yapıların olmazsa ol-
mazlarından.
Akıllı otomobil
uygulaması
örnekleri
Burada daha da önemli
noktalardan birisi, IoT
kullanımına olanak veren
cihazların hayatımızda
yaygınlaşması. Türkiye’de
bu alanda faaliyet gösteren
firmaların sayısı gün geç-
tikçe artıyor. Akıllı otomobil
uygulaması Ottoo, connec-
ted car üzerine çalışan ve
elde ettiği büyük veriyle
sürücülerin yanı sıra sigor-
ta şirketlerine destek sağla-
maya çalışan bir startup. İki
bileşenden oluşan çözümle-
ri ile size verilen cihazı 1994
model ve üstü araçlarınız-
daki porta takıyorsunuz ve
sonrasında GSM kartları ile
başka hiçbir işlem yapma-
dan telefonunuzdan anlık
olarak sürüş deneyiminizi
izleyebiliyorsunuz. Bu saye-
de günlük bir otomobilden
alınabilen 1 GB boyutuna
yakın verinin yanı sıra,
Google üzerinden lokasyon
ve trafik yoğunluğu verisi,
meteoroloji sistemlerinden
hava durumu verisini ala-
rak sürücünün sürüş sko-
runu oluşturan Ottoo as-
lında sigorta firmaları için
kişiselleştirilmiş ve dinamik
ücretlendirme yapabilecek-
leri bir altyapı sunuyor.
Akıllı
teknolojilere
yatırımlar
artıyor
Hâlihazırda sigorta şir-
ketleri kasko primlerini
kişinin kayıt altındaki kaza
istatistikleri ve demografik
bilgilerle yaparken, Ottoo
gibi uygulamalar sayesinde
kullanıcıya özel çözümler
üretebilir. Bir örnek üzerin-
den gidelim; aynı cinsiyet
ve yaş grubunda olup, aynı
mesleği yapan iki sürücü
düşünelim. Aynı arabayı
aldıkları takdirde benzer
kasko ücretlerini ödeyecek-
ler. Ama belki sürücülerden
biri aracını her gün agresif
şekilde kullanırken, diğer
sürücü sadece hafta sonları
trafiğe çıkıyor. Bu ve buna
benzer durumlarda aynı
ücret ödeneceğine, davra-
nış analizlerine bakılarak
bambaşka çözümler sunu-
labilir. Dünya üzerinde bu
gibi çözümler sunan giri-
şimler gittikçe yükseliyor.
Bu girişimlerin başında ise
Automatic geliyor. Ottoo ile
benzer çözüm sunan Auto-
matic 24 milyon $ yatırım
almış durumda. Bağlantılı
otomobillere odaklanan
Otonomo adlı uygulama ise
25 milyon $ yatırım aldı.
İlginin giderek artmasının
sebeplerinden biri ise ve-
riye dayalı yapıların devlet
politikası olarak benimsen-
meye başlaması. Özetle,
sigortacılık endüstrisinde
veri zaten çok önemli bir
konuyken verilerin sak-
lanması ve işlenmesinde
yaşanan hızlı değişim fırsa-
tını yakalayan şirketler çok
daha hızlı aksiyon alacak
ve gerek pazardaki konum-
ları gerekse son kullanıcı
gözündeki değerleri farklı
noktalara ulaşacak.

DIGITAL AGE SUMMIT 2017 • 05 • 2017 | 51

 AVIVASA

AVIVASA’NIN
‘DIJITAL GARAJ’INDA
DÖNÜŞÜM HIZLA
DEVAM EDIYOR
AvivaSA olarak, hissedarlarımız Aviva ve Sabancı
Grubu’nun öncelikli stratejilerinden “Dijitalleşme”
(Digital First) kapsamında, sigorta sektöründe ino-
vasyonun lideri olmak ve müşterimize en kaliteli hizmeti
sunmak amacıyla dijital dönüşüm programımızı başlattık.
Bu kapsamda son dönemde pek çok dijital yatırımı gerçek-
leştirdik. Sigorta sektöründe bir ilk olan, diğer sektörlerde
de henüz çok az örneğini gördüğümüz ‘Dijital Garaj’ımızı
2016 yılının Şubat ayında kurduk. Şirketimizin dijitalleşme
vizyonunu hayata geçirmek üzere ana stratejilerimiz ile ör-
tüşen bütünsel bir dijital dönüşüm programı hazırladık. Yö-
neticilerimizin katıldığı ‘Kick Off Day’ etkinliğinde, AvivaSA
Dijital Dönüşüm vizyonumuzu açıkladık ve dijital dönüşüm
programımızı başlattık.
AvivaSA dijitalleşme stratejileri Fırat Kuruca
AvivaSA CEO’su
Müşterilerimize iyi bir deneyim yaşatmak, rekabet
avantajı kazanmak ve tercih edilen dijital bir sigorta şirketi
doğru kanaldan dokunmak, ürün ve hizmetler sunmak
olmak temel beklentilerimiz arasında. Bizi bu hedefimize
amacıyla, davranışsal verinin elde edilmesinin gerekliliğine
ulaştıracak birbirini destekleyen 5 dijitalleşme stratejisi
inanıyoruz. Müşterilerimize daha kaliteli hizmetler
oluşturduk:
sunabilmek adına, davranışsal verilerin toplanması ve
kullanılması için, müşteri memnuniyet platformlarının
Kurum içi inovasyon kültürünü teşvik geliştirilmesine ve ana sistemlerle entegrasyonlarına
eden ve inovasyon ekosisteminden başladık. Bununla birlikte, AvivaSA’nın hem iç hem de son
beslenen bir şirket olmak: Dijital Garaj olarak, müşterisine dokunan tüm dijital kullanıcı ara yüzlerinde
sektördeki yeniliklere öncülük etmek, şirket içi girişimcilik eşsiz ve bütünsel bir kullanıcı deneyimi yaratabilmek
kültürünü oluşturmak, müşteri ve çalışanlarımızın için bütünsel kullanıcı deneyimi tasarım ve geliştirme
deneyimlerini artıracak dijital çözümler sunmak ve süreçlerine başladık.
insurtech (sigorta teknoloji) eko-sistemine liderlik etmek
amacıyla çalışmalara başladık. Veri odaklı şirket olmak: İş kararlarımızı verirken,
veri odaklı ilerleyebilmek amacı ile analitik yetenekleri
Müşterisini tanıyan, bütünsel ve artıracak bir vizyon ve yol haritası oluşturduktan
benzersiz bir dijital kullanıcı deneyimi sonra, şirket ana stratejilerini destekleyen veri yönetimi
sunan bir şirket olmak: Demografik ve stratejilerini tanımladık ve veri odaklı yaklaşımı, kültürel
operasyonel verinin müşteriyi tanımak için yetersiz kaldığı ve altyapısal olarak geliştirmeye başladık. Ufak yatırımlar
günümüzde, AvivaSA’da doğru müşteriye doğru zamanda yaparak büyük kazanımlar sağlayacak olan veri analitiği

52 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017 ‘in ücretsiz ekidir.

projeleri belirledik.

Yeni dijital iş yapış tarzı ve çalışma

kültürüyle çevik bir şirket olmak: Dijital
Dönüşüm proje portföyümüz altında, “Fail Fast” bakış
açısıyla çevik bir çalışma kültürü benimsedik. “Think Big,
Start Small, Deliver Fast” mottosuna uygun, büyük resmi
akıldan çıkartmadan çevik bir şekilde ilerlemeye özen
gösteriyoruz. Çapraz yetkinliğe sahip, konularında uzman
üyelerden oluşan proje ekiplerimiz, en hızlı, hatasız ve
kaliteli şekilde projeleri tamamlamayı hedefliyorlar.
Etkin maliyetli, sürdürülebilir bir şirket
olmak: Aviva “Digital First” ve Sabancı dijitalleşme
stratejileri ile uyumlu bir şekilde, yeni tasarladığımız tüm
süreçlerin dijital yetkinlikler kullanılarak geliştirilmesine
özen gösteriyoruz. Bunun dışında, var olan süreçlerin
tamamı da müşteri odaklı ve teknolojik imkanlar dahilinde
dijitale taşınıyor. İnovatif robot otomasyonları ve chatbot’lar
gibi son teknoloji çözümlerle, masrafların etkin yönetilmesi
ve süreçlerin hızlandırılıp, hataların minimize edilmesini
hedefliyoruz.
Dijitalleşme yolunda
attığımız adımlar
Ocean
Ocean adını verdiğimiz projemiz BES’te Otomatik Katılım
süreciyle birlikte, kurumsal şirketlere hızla ulaşma ihtiyacına
cevap verecek şekilde, 2.5 hafta gibi çok kısa sürede canlıya
alındı ve şu anda 200’ün üzerinde satış çalışanı tarafından aktif
olarak kullanılıyor. Platformun uçtan uca Müşteri Yönetim ve
Satış Ekibi Aktivite Platformu olmasını hedefliyoruz.
İK departmanlarının hem de AvivaSA operasyon ekiplerimizin
kullanımına açtık. Dört ayda hayata geçirilen dijital self-servis
hizmeti sunan bu proje ile operasyonel verimlilik sağlamış olduk.
Bi’tıkla Bireysel
Tüm cihazlarla ve işletim sistemleriyle uyumlu çalışabilen Bi’tıkla
Bireysel online şubemizi, otomatik katılım kapsamında bireysel
müşterilere hizmet vermek üzere canlıya aldık. Müşteriler
bu platformda cayma işlemlerini, poliçe ve ödeme bilgilerini
görüntüleme, poliçe basım ve mail ile gönderme, online olarak
fon seçimi işlemlerini yapabiliyor.
Dijital Manga
Bunların yanı sıra, önemli bir projemizden daha bahsetmek
istiyorum: Dijital Dönüşüm Programını, kültürel boyutta da
desteklemek amacıyla, kurum içinde dijital dönüşüm sözcüleri
olacak 30 kişilik bir ekip oluşturduk. Şirket genelinde tüm
birimlerden gönüllülük esasına dayalı olarak oluşturulan ve
Dijital Manga adındaki Dijital Kültür Dönüşüm Programı ekibimiz
göreve başladı.
Dijital dönüşüm sözcülerine, “dijital dünyada pazarlama
stratejileri”, “sosyal mecralarda itibar ve kriz yönetimi”, “kullanıcı
odaklı çözüm dizaynı” ve “içerik üretimi” gibi zevkli ve trend
konularda dijital medya eğitimi verdik.

Robotics Teknolojisi
Robotics teknolojisi ile otomatik katılım sürecinde beklenen
yoğun operasyonel iş yüküne çözüm sağladık. Otomatik
katılımda; cayma, ara verme, fon tercihi ve SMS süreçlerinin
geliştirmesine devam ediyoruz. 2017 yılı içerisinde yenilikçi
Robotics teknolojisini şirket genelinde yaygınlaştırmayı
hedefliyoruz.

Bi’tıkla Kurumsal
Kurumsal müşterilerimizin otomatik katılım sürecinde
işlemlerini gerçekleştirebilmeleri amacıyla responsive Bi’tıkla
Kurumsal online şubemizi hayata geçirdik. Sade ve kolay
kullanılabilir kullanıcı dostu ekran tasarımlarıyla hem firmaların

DIGITAL AGE SUMMIT 2017 • 05 • 2017 | 53

 BRİSA
30 YILLIK LASTIK ŞIRKETI BRISA,
NASIL DIJITALLEŞME
LIDERI OLDU?
Gelecek yıl 30. kuruluş yıldö-
nümünü kutlayacak olan Brisa,
bir inovasyon şirketine dönü-
şüm yolculuğunda. Son yıllarda hem
kurum içi süreçlerini dijitalleştiren hem
de üretim sistemine yeni nesil teknoloji-
leri entegre eden şirket en büyük atılımı
ise müşteri deneyimini zenginleştirecek
inovatif hizmetleri ile gerçekleştirdi. Di-
jitalleşmenin nimetlerinden her alanda
yararlanan Brisa elde ettiği başarıyı son
iki yıldır gerçekleştirilen Accenture Diji-
talleşme Endeksi’nde Dijitalleşme Öncü-
leri arasında yer alarak kanıtladı. Yüzde
83’lük bir skorla sektör ve Türkiye orta-
lamasının üzerinde performans gösteren
şirket aynı zamanda kendi sektöründe
‘endüstri lideri’ seçildi.
“Üretimde büyük
verinin gücünden
yararlanıyoruz”
Bu dönüşümün şirketin dijitalleşmesi-
ni sağladığı kadar sunduğu yeniliklerle
sektörün de çehresini değiştirdiğine de-
ğinen Brisa Genel Müdürü Yiğit Gürçay;
“Dijitalleşme bugün önemli bir rekabet
avantajına dönüştü, yakın zamanda ise
şirketlerin ayakta kalabilmesi için bir
zorunluluk olacak. Biz dijitalleşme stra-
tejimiz sayesinde; müşterilerimizle güçlü
bağlara sahibiz, tüketicilerin olduğu her
mecrada yer alıyoruz ve doğru iletişim-
le doğru hizmeti sunuyoruz. Üretimde
büyük verinin gücünden yararlanmaya
başladık, kalite ve verimlilik anlamında
liderliğimizi güçlendiriyoruz” diyor.
Brisa dijitalleşmeyi öncelikle müşterileri
ile daha yakın ve güçlü temas, daha hızlı,
54 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017
Yiğit Gürçay
Brisa Genel Müdürü
esnek ve zengin hizmetler için kullanıyor.
Araç sahipleri ile iletişimde kişiye özel bir
yaklaşım geliştirmek üzere dijitalleşme-
ye önemli yatırımlar yapan şirket, bu yıl
özellikle geo-marketing alanında çalış-
malar yapmayı hedefliyor. Ülke çapında
mağazaları ve bayi ağı ile hizmet veren
Brisa’nın satış ve satış sonrası deneyime
odaklanan pek çok hizmeti bulunuyor.
Ayrıca sadece satış ekiplerine özel, sa-
hada daha verimli ve etkin çalışmalarını
sağlayan uygulamalarla iş yapış model-
lerini sürekli olarak iyileştiriyor. Böylece
dijitalleşme ile tüketicilere en doğru nok-
tada, en doğru hizmetle ulaşılıyor.
Brisa dijitalleşmeyle
sektörde ilklere imza
atıyor
Brisa dijitalleşme çalışmaları ile sektör-
de ilk olan pek çok hizmet inovasyonu
geliştirdi. Şirketin dijitalleşme ile sun-
duğu yeniliklerin arasında “Lastik.com.
tr” önemli bir yere sahip. Sektörde bir
ilk olan bu online lastik satış platformu
araç sahiplerine hızlı ve kolay bir lastik
satın alma deneyimi sunuyor. Gürçay;
online lastik satışının önemli bir potan-
siyele sahip olduğunu ve bu potansiyeli
gerçekleştirmek üzere dijital yatırımlara
devam edeceklerini vurguluyor.
Sektördeki bir diğer yenilikçi uygula-
ma olan Profleet ise filoların yük taşı-
madan dayanıklılık ve performansa,
yakıt tasarrufundan kaplama ve yol
yardımına kadar birçok farklı alanda
ürün ve hizmet beklentilerinin dijital
bir platform üzerinden yönetilmesini
sağlıyor. Aspect+ gibi dijital takip ve
raporlama hizmetlerini barındıran
Profleet’in kurumlara tasarruf, verimli-
lik ve hız kazandırdığını ifade eden Gür-
çay; “Profleet hizmetimiz kapsamında,
dijital takip uygulamalarımızın da etkin
kullanımıyla örneğin 100 adet aracı olan
bir filoya yılda 1,7 milyon TL tasarruf
sağlayabiliyoruz” diyor.
Şirketin yeni dönem hedefleri arasında
ise dijital dönüşümle tüm paydaşlarının
ihtiyaç ve isteklerini maksimum fayda
ile yerine getirmek ve böylelikle zaman,
maliyet ve memnuniyet ilişkisini en üst
seviyeye taşımak bulunuyor.
‘in ücretsiz ekidir.

KULLANICI GÖZÜYLE
‘EN DİJİTAL’ MARKALAR
Digital Age dergisi olarak FikriMühim ile gerçekleştirdiğimiz
araştırmayla “tüketicinin günlük yaşamını en çok etkileyen” sektörlerin
müşteri gözüyle “en dijital” markalarını belirledik
Türkiye’nin 12
bölgesinde, 66 ilde,
1045 kişi ile online
görüşme tekniği kullanıla-
rak, FikriMühim tarafından
yapılan çalışmayla, kul-
lanıcıların gözünden “en
dijital” markaların hangileri
olduğunu tespit etmeyi
hedefledik. Eşit kadın-erkek
oranına sahip ve yarısından
çoğu 25-34 yaş arası katı-
lımcılar tarafından verilen
yanıtlar, dijital dönüşümde
en başarılı firmalar hakkın-
da fikir veriyor.
Araştırma sonuçlarını
aktarmadan önce, katılımcı-
lara yöneltilen sorulardaki
“en dijital” tanımından ne
kastedildiğini açıklamak-
ta fayda var. Şöyle ki, “en
dijital” markalar, çalışmamız
kapsamında; yakın geç-
mişe kadar hizmet ya da
ürünlerini müşterilerine
geleneksel yollarla ulaştıran,
ancak yaşanan dijital dönü-
şümle birlikte, aynı hizmet
ve ürünleri bu sefer yeni
teknolojilerle sunmayı en iyi
başaran, daha hızlı ve kolay
bir kullanımla müşteri dene-
yimini iyileştiren markalara
işaret ediyor.
Katılımcılara sektör
bağımsız olarak sorulan
ve akıllarına gelen “en
dijital” ilk üç markayı
belirtmelerini istediğimiz
sorunun yanıtlarına göre,
aşağı yukarı her yaş aralığı
ve cinsiyetin ilk olarak
söylediği teknoloji mar-
kası Samsung oldu. Ürün
yelpazesi çok geniş bir
firma olan Samsung’u en
dijital markalar listesinde
2. sırada Apple takip etti.
Sıralamada 4’üncü olan
Sony’nin daha çok 40 yaş
ve üzeri katılımcılar tara-
fından belirtilmesi, marka-
nın pazarlama açısından Y
ve Z kuşağına daha fazla
eğilmesi gerektiği şeklinde
okunabilir. İş Bankası ve
Migros’un teknoloji şirketi
olmadıkları halde ilk 10
listesinde yer almaları ise
bir başarı göstergesi olarak
yorumlanabilir.
KULLANICI GÖZÜYLE
“EN DIJITAL” 10 MARKA
Samsung % 59
Apple % 52
LG % 21
Sony % 17
Garanti % 11
Arçelik %8
Vestel %8
Philips %5
Iş Bankası %5
Migros %4
Dijital dönüşümün hangi
sektörde daha hızlı ve
daha iyi bir biçimde ger-
çekleştiğini sorusuna ise,
katılımcıların yüzde 90’ı
“Akıllı telefonlar” yanıtını
verdi. Onu sırasıyla ban-
kacılık, bilgisayar, televiz-
yonculuk, otomotiv, giyim,
ulaşım, yeme-içme ve
yayıncılık sektörleri izledi.
Sektör bazında
“en dijital”
markalar
“En dijital” markaları sek-
törel bazda tercih etmeleri
istendiğinde katılımcılar;
bankacılık sektöründe
Garanti Bankası’nı, akıllı
telefon pazarında iPho-
ne’u, dayanıklı tüketim
üreticilerinden Samsung’u,
bilgisayar markası olarak
Apple’ı, Perakende-Giyim
kategorisinde LC Waiki-
ki’yi, Perakende-Gıda kate-
gorisinde Migros’u, ulaşım
sektöründe Türk Hava
Yolları’nı, zincir restoran-
lar arasında Burger King’i,
otomotivde BMW’yi seçti.
Söz konusu medya sektörü
olunca tercihler televizyon
kanalları arasında TV8,
gazeteler arasında ise Hür-
riyet’ten yana oldu.
DIGITAL AGE SUMMIT 2017
ARAŞTIRMA
Değerlendirme
Araştırma sonuçlarından
bazıları yaş ve cinsiyet
kırılımları açısından dikkat
çekici çıkarımlar yapmayı
mümkün kılıyor. Örneğin,
dayanıklı tüketim ürünü
markalarından Beko ve Ves-
tel 18-24 yaş diliminin “en
dijital” değerlendirmesinde
diğer markalara fark atar-
ken, Apple marka bilgisa-
yarları daha çok kadınların,
Lenovo’yu ise erkeklerin
daha diital olarak konum-
landırdığı gözlemleniyor.
Perakende-Gıda kategorisin-
de, A101 ve Şok 18-24 gençler
ve kadınlar tarafından “en
dijital” olarak işaret edilir-
ken, Metro Toptancı Market
yanıt yüzdelerinde erkek
oranının kadından fazla
olduğu tek gıda perakende-
cisi olarak beliriyor. Zincir
restoranlarda Starbucks
ve Simit Sarayı kadınların
yanıtlarında açık ara ön-
deyken, Pizza Hut 40 yaş ve
üstü kitlenin tercihi oluyor.
Medya sektörüne bakınca
erkeklerin haber kanalla-
rını dijitalleşme açısından
daha yüksekte konumlan-
dırdığı ortaya çıkarken,
gazeteler arasından Posta
kadınların ve 18-24 yaş
diliminin yanıtlarında daha
fazla yer alıyor.
• 05 • 2017 | 55
 GARAJ

Dijital dönüşümde
atılması gereken öncelikli adımlar
Dijital dönüşüm şirketlerin yeni dünya düzeninde hayatta kalmaları adına en kritik konu. Bu hızlı
değişim çağında başarı elde etmek isteyen markaların şirket içinde dijitalleşme süreçlerini eksiksizce
tamamlanması kaçınılmaz bir zorunluluk olarak ortaya çıkıyor. Peki, dijital çağda başarı elde etmek
isteyen firmaların, bu süreçleri başlatmak için öncelikle hangi adımları atmaları gerekiyor?

Yeni teknolojileri iş süreçle-
rine entegre ederek sektör-
lerindeki dijital dönüşüme
ayak uydurmak isteyen markalar
öncelikle, bu alışık olmadıkları iş
yapma kültürüne nereden ve nasıl
başlamaları gerektiğini kendilerine
sormalı. Bu yolculukta kendilerine
destek verecek teknoloji partnerle-
rini doğru belirlemeleri de başlan-
gıç adımı kadar önemli bir karar.
Garajlarındaki eski araçlarını dijital
çağa uygun enstrümanlarla yeni-
leyerek dijital dönüşüm yolculukla-
rında önemli adımlar atan AvivaSA
ve BRİSA; dijital çağda başarı elde
etmek isteyen firmaların, dönüşüm
sürecinde öncelikle neler yapması,
nelerden kaçınması gerektiğine iliş-
kin tecrübe ve görüşlerini paylaştı.

Fahri Arkan Gökhan Öncü

AvivaSA Bilgi Teknolojilerinden Sorumlu Genel BRİSA Bilgi Sistemleri Direktörü
Müdür Yardımcısı
Şirketler dijitalleşme için
Dijitalleşmeye sadece Bilişim motivasyon ve hedeflerini
Teknolojileri departmanlarının belirlemeli
sorumluluğu olarak bakmak
eksik bir yaklaşım Dijitalleşme, şirketin bilgi, insan ve teknoloji kaynaklarını
yeni kombinasyonlarla birleştirerek, yeni iş modelleri
Dijitalleşme yaklaşımı, iş birimleri ile birlikte şirket geliştirmek, benzersiz müşteri deneyimleri oluştur-
bazında bir dönüşüm anlayışı gerektirir yani dijitalleş- mak, yeni ürün ve hizmetleri mümkün kılmak ve şirket
meye sadece Bilişim Teknolojileri (BT) departmanlarının kaynaklarını çok daha etkin kullanmak için teknolojiyi
sorumluluğu olarak bakmak eksik bir yaklaşım olur. İş bu kaynaklara uygulamak anlamına gelir. Şirketlerin
birimleriyle birlikte karar verilen ve teknoloji ile destek- öncelikle dijitalleşmenin kurumları için ne ifade ettiğini,
lenen bir dönüşümden bahsetmemiz en doğru yaklaşım dijitalleşme için motivasyon ve hedeflerinin ne olduğunu
olacaktır. Ben buna 360 derece dijitalleşme diyorum. belirlemeleri gerekiyor. Sonrasında mevcut durumlarını,
Dijitalleşmeyi BT bazında ele aldığı- iş süreçlerini, hizmetlerini ve sistemlerini değerlendirmeli
mızda ise; bu dönüşümün uçtan ve hedefledikleri yapıya geçebilmek için
uca tasarlanması önemlidir. Bu kendilerine uygun hizmet, müşteri
tasarıma göre dış müşteriye do- portföyü, uygulama ve çözümleri içe-
kunan uygulamalardan altyapı recek dijitalleşme yol haritasını belir-
yatırımlarına kadar tüm sürecin lemeliler. Bunların yanı sıra kurumsal
dijitalleşmesi müşteriye tam bir strateji ile uyumlu dijital strateji ve
dijital deneyim yaşatacaktır. organizasyonu oluşturmalılar. Tüm
bunları hayata geçirirken üst yöneti-
min bu yolculuğu sahiplenme-
si ve dijitalleşmenin şirket
kültürüne yansıması ve
çalışanlara yaygınlaş-
tırılması da önem
taşıyor.

56 | 05 • 2017 • DIGITAL AGE SUMMIT 2017 ‘in ücretsiz ekidir.

 What is the best
opportunity to grow sales?

What motivates people to

change behavior, switch,
buy more or pay more?

Which creative idea will

fit with the brand,
resonate with consumers
and differentiate?

How will you best reach

people at each point
on the path to purchase?

Will your key tactics work

well with the channels to
achieve their tasks?

Actionable insights for growing great brands