e-kitap

Cironuzu Katlayacak
Pazarlama Tavsiyeleri
2022’de daha fazla müşteri kazandırabilecek
ve yol gösterecek tüyolar

1
Edvido nedir?
Edvido, markaları pazarlama ve yazılım projeleri
için hedeflerine uygun ajans ve yazılım
firmalarıyla buluşturur.

Eczacıbaşı, Porland, Kingston, Binance ve

Novartis gibi 9600’den fazla mutlu kullanıcımız
var. Şirketlerin, bütçe ve hedeflerine uygun
partnerlerle çalışması gerektiğine inanıyor, doğru
marka-partner eşleştirmeleri yaparak
kullanıcılarımızın kaliteli hizmet almasını
hedefliyoruz.

9600+ firma edvido kullanıyor

2
Firmalarla ajansları
yaratıcı gücümüzle
birbirine bağlıyoruz

3
İçerik
Mustafa Namoğlu 05 Gamze Nuroğlu 47
İKAS / CEO İLETİŞİM PROFESYONELİ

Ongun Duman 07 Melis Eryiğit Samir 49

AMAZON START-UP MARKETING HALKLA İLİŞKİLER UZMANI

MANAGER, EU LAUNCHPAD

Sedat Ateş 54
Orkide Gökhan 11 DİJİTAL PAZARLAMA UZMANI & EĞİTMEN
CONTACTPLUS İLETİŞİM HİZMETLERİ

/ AJANS BAŞKANI
İbrahim Akşen 60
ROIBLE / ORGANIC GROWTH
Tülin Çeneli Dönmez 16 PROFESSIONAL
FEVERAN İLETİŞİM / KURUCU ORTAĞI

Sertaç Özinal 29 Enis Erdem Yurdatapan 63

TRUE GLOBAL VENTURES / İŞ ORTAĞI FONBULUCU / CO-CEO

Alper Güçer 33
POLIGON INTERACTIVE / AJANS BAŞKANI

Yaşar Acar 40
ROIPUBLIC / PERFORMANS DİREKTÖRÜ

Ulaş Engin 43
EN KOLAY YOLLA / KURUCU &

KREATİF YÖNETMEN

4
Mustafa Namoğlu
İKAS / CEO

Pazarlamanın geleceği
içerik üretiminde yatıyor:
Pazarlama stratejileri konuşulurken göz önünde
bulundurulması gereken konulardan birisi de
içerik üretimi. Performans pazarlama dünyası
değişti, artık rekabet çok daha fazla. Bu yüzden
uzun vadeli pazarlama planları yaparken içerik
üretimine odaklanmak çok daha önemli.

İçerik pazarlamasını ve arama motoru

pazarlamasını(SEM) karşılaştırdığımızda, içerik
pazarlamasının, arama motoru pazarlamasından
yaklaşık üç kat daha etkili olduğunu

5
gözlemleyebiliyoruz. B2B tüketicilerinin %95’i,
içerik üreten şirketlere daha fazla güven
duyduklarını ifade ediyor. Pazarlama dünyasının
geleceği içerik üretiminde, SEO analizinde ve
genel olarak uzun vadeli pazarlama planlarında
yatıyor. Bu yöntemleri kullanırken sabırlı olmak
ise çok önemli. SEO ve içerik pazarlaması
sürecinde güzel sonuçlar görebilmek için hem
ısrarcı, hem de sabırlı olmak lazım.

Yeni pazarlama kanalları da mutlaka radarınızda

olmalı. Trendlerin ve popüler kültürün gittiği yönü
kestirmek ve ona göre bir yol çizmek lazım.
Mesela TikTok son zamanlarda daha çok önem
kazanmaya başladı. Pazarlamacıların dönem
dönem kendisini gösteren fırsatları ıskalamaması,
yeni medya öğelerine uygun içerikler üretmesi
hayati bir önem taşıyor.

6
Ongun Duman
AMAZON START-UP
MARKETING MANAGER,
EU LAUNCHPAD

NFT’nin 2021’de “yılın kelimesi” seçilmesi tabii ki

bir rastlantı değil. NFT'lerin küresel pazar hacmi
2020'de sadece 200 milyon dolar iken 2021'de
41 milyar dolara ulaştı ve gün geçtikçe geleneksel
sanatın yıllık 50 milyar dolar olan pazar
büyüklüğüne yaklaşıyor.

2023'te de büyümeye devam edecek bir tür

“dijital altına hücum”u yaşadığımızı söylesek hiç
yanlış olmaz.

NFT'lerin (gayrimenkul, dijital kimlik, DAO'lar vb.)

uzun vadedeki Metaverse uygulamaları ile
günümüz mevcut NFT çılgınlığı arasındaki

7
ayrımı yapmanın önemli olduğunu
düşünüyorum.

Ancak bu çılgınlığın yine de markalar için müşteri

bağlılığını artırmada büyük bir fırsat olduğunu da
kabul etmek gerekir.

Gördüğümüz NFT çılgınlığının nedenlerini ve

bunları nasıl faydalı müşteri iç görülerine ve iş
modellerine dönüştürebileceğimizi anlamak için
mevcut “jpeg” çılgınlığını kısa bir özette ele
almaya çalışalım.

İnovatif şirketler şimdiden NFT alanına yatırım

yapıyor ve “early mover” olmanın avantajını
yaşıyor.

Fast Company'nin bildirdiğine göre, kullanıcıların

Chanel, Nike ve Balenciaga gibi markalardan
nadir bulunan spor ayakkabı satın alabilecekleri
bir mobil alışveriş oyunu olan Aglet'te bir kullanıcı
sanal ayakkabılara 15.000 dolar harcadı.

8
Peki bu NFT çılgınlığının müşterilere ne faydası
var?

Cevabın bir kısmı, Bored Ape Yacht Club (BAYC)

NFT’lerinde gördüğümüz gibi güçlü bir
topluluğun üyesi olmakla ilgili, geri kalanı ise
NFT’lerin dijital bir dünyada ürünlerin mülkiyet ve
dağıtım katmanlarında devrim yaratan teknolojik
etkisiyle alakalı.

NFT teknolojisi, şirketlerin ürünün gerçek

sahibini doğrulayabilecekleri ve buna göre özel
kampanyalar geliştirebilecekleri markalar için çok
kullanışlı olacak “sahiplik doğrulama katmanı”nın
kilidini açıyor.

Philips Sonicare sahibi siz misiniz? Diğer Philips

sağlık ürünleri alışverişlerinizde neden özel
indirimlerden yararlanmıyorsunuz? Özel üretim
Louis Vuitton çantanız mı var? Bir sonraki Paris
defilesini en ön sıradan izlemek ister misiniz?

9
Yapmanız gereken tek şey giriş bileti olarak LV
NFT'nizi göstermek.

NFT'ler, tüketicilerin markanın kâr payı sahibi gibi

davranıldığı modelleri ortaya çıkaracak ve yeni
çıkacak bu modellerle birlikte 2022’nin şirketlerin
müşterileri sayesinde değil müşterileriyle birlikte
büyüyebileceklerini anlayacağı bir yıl olacağını
düşünüyorum.

Sonuç olarak pazarlamanın amacı şirketiniz için

sadık müşteriler yaratmak değil midir?

Müşteri iç görülerinden geriye gelerek nasıl

inovasyonlar çıkarılabileceği konusunda NFT’ler
ve tüketici ürünleri satan iki farklı dünyanın da
birbirine öğreteceği çok şey var ve "community
marketing" teriminin 2022'de giderek daha da
popüler hale geldiğini göreceğimize inanıyorum.

10
Orkide Gökhan
CONTACTPLUS
İLETİŞİM HİZMETLERİ
/ AJANS BAŞKANI

2021, faaliyet gösterdiğimiz sektörde birçok

değişimin yaşandığı bir yıl oldu. Kuşkusuz bu
değişimin ana dinamiklerinin başında teknoloji
geliyor.

Geçtiğimiz yıl, teknoloji ve teknoloji trendleri her

sektörde olduğu gibi iletişim sektörünün de
pratiklerinde dönüşümlere yol açtı. Bir süredir
tüm iş süreçlerinin uzaktan yönetildiğini biliyoruz.

Uzun süreli planlama stratejimiz çerçevesinde

tüm bu değişimleri sürdürülebilir iletişim
yaklaşımımızla şirketimize adapte ettik.

11
Değişim skalasının oldukça genişlediği bir yılı
ardımızda bıraktık. Sektörümüz özelinde
konuşmak gerekirse en büyük değişimin
dijitalleşme ile gerçekleştiğini ve dijital PR’ın
2021’e damga vurduğunu söyleyebilirim.

Dijital PR, geleneksel metotların yanında dijital

mecralara yönelik stratejiler geliştirilmesi
konusunda geniş bir hareket alanı sunuyor.

Biz de geçmişten edindiğimiz tecrübemizi

bugünün iletişim platformlarına entegre ederek
uzun soluklu bir yol haritası oluşturduk.

Teknoloji, bizlere her geçen gün daha da gelişmiş

olanaklar sunuyor. 2021 ve ardımızda bıraktığımız
dönemin en büyük kazanımlarından birinin bu
olduğunu düşünüyorum.

Geleneksel iletişim yöntemlerinden ilham alan

yeni iletişim stratejilerinin geliştirilmesi, başarıya
giden yol haritasının belirleyici unsurlarından biri.

12
Uzun süredir duymakta olduğumuz “dijitalleşme”
kavramı bugün oldukça farklı bir yapıya evrilmeye
devam ediyor. Bu evrimin iyi analiz edilmesi
gerektiğini düşünüyorum.

2022’de dijitalleşme tüm kurumların

gündemlerinin ilk sırasında yer almaya devam
edecek.

Daha fazla müşteriye hizmet sunmak için

öncelikle bu dönüşümün aktif bir parçası olarak
hareket edilmesi gerekmekte.

Biz, dijitalleşme sürecini en başından itibaren

uzun soluklu bir projeksiyonla planlamıştık. Bu
sebeple dönüşüm bizler için çok kolay oldu.

Önümüzdeki dönemde kısa süre önce

hayatımıza giren “Metaverse” kavramının
öneminin daha da artacağını düşünüyorum.

13
İçinde dolaşabileceğimiz bir internet veya sosyal
medya platformunda “deneyimlenebilen sanal
dünya” sunan Metaverse, hemen hemen her
sektörün dinamiklerini değiştirmeye aday.

Bu kapsamda Metaverse evrenine hızlıca adapte

olup bu platforma uygun stratejiler geliştiren
kurumların yarışta birkaç adım öne geçeceklerine
inanıyorum.

Her zaman esnek iş modellerine adapte olabilen

bir ekibin gerekliliğine inandım. Esnek yapıdan
kastımı; farklı disiplinlere ait olan metotların ortak
potada eritilerek ana bir stratejik yaklaşım
geliştirilmesi olarak tanımlayabilirim.

Bu kapsamda farklı gibi gözüken işkollarındaki

faaliyetlerini paralel bir şekilde sunarak daha fazla
müşteriye ulaşabileceğini düşünüyorum.

Dijitalin olanaklarıyla söz sahibi olunabilecek

“ortam”lar gün geçtikçe artıyor.

14
Yeni platformların jargon ile yapılarını iyi analiz
eden ve bu platformlara uygun söylemler
geliştiren kurumların büyümelerini
sürdüreceklerini görmemiz muhtemel.

Bu noktada “doğru iletişim yaklaşımının gücü”

belirleyici olacaktır.

Platform ve jargonlar değişse de kesintisiz bir iş

birliği için öncelikle sürdürülebilir, uzun soluklu
bir iletişim analizinin yapılması gerekiyor.

15
Tülin Çeneli Dönmez
FEVERAN İLETİŞİM /
KURUCU ORTAĞI

Pandemi sürecinde “toplumsal fayda”ya önem

veren markalar kazandı.

Tüm dünya ve ülkemiz, yaklaşık iki yıldır küresel

çapta ve birçoğumuzun ilk kez duyduğu çok
geniş çaplı bir pandemi kriziyle karşı karşıya.

2021 yılı da pandeminin gölgesinde geçti. Bu tür

kriz dönemlerinde toplumsal sorumlulukları
olan iletişim bilimlerinin önemi bir kez daha
ortaya çıktı.

Geçtiğimiz süreçte pandemi bize “toplumsal

fayda”nın hayati önemini bir kez daha gösterdi.

16
Yapılan araştırmalar, tüketicilerin özellikle bu
dönemde toplumsal faydayı merkezine almayan
markaları “sonsuza kadar” hayatından
çıkaracağına işaret ediyor. Artık tüketicilerin
markalara karşı beklentilerinin farklılaştığı bir
dönemdeyiz.

Tüketiciler, şirketlerden sosyal fayda için

aksiyona geçmelerini ve hatta yasaların
değişmesinde aktif rol oynamalarını bekliyor. Bu
beklentiler de markaları harekete geçiriyor.

Nike’ın Amerikan ulusal marşında yere diz çöken

bir sporcuyu reklamında (Colin Kaepernick
tarafından anlatılan ilk “Just Do It” reklamı)
oynatmasıyla ırk ayrımcılığına karşıt bir duruş
sergilemesi bu konudaki en iyi örneklerden biri
olarak gösteriliyor.

Yine pandemi süreci gösterdi ki; artık markalar

ürünlerinin yaşam döngüsü içinde çevreye ne
kadar duyarlı olduğu konusuna geçmiştekinden

17
çok daha fazla özen göstermek durumunda.

“Çevre için tasarım” önem kazanırken, şirketlerin

çevreye duyarlı ürün tasarımları yapmaları da
tüketicilerin temel beklentileri arasında yerini
almaya başladı.

Ellen MacArthur Vakfı; PepsiCo, Coca-Cola,

Nestle, Unilever, H&M’nin de dahil olduğu
250’den fazla markanın 2025 yılına kadar tek
kullanımlık geri dönüştürülmemiş plastikleri
kullanımdan kaldırma sözleşmesini
imzaladıklarını duyurmuştu.

Bu hareket, bildiride imzası bulunan markaların

da tüketicilerin zihninde pozitif yönlü olarak
farklılaşmasına neden oldu.

Pandemi sürecinde tüketicilerin beklentileri

ve talepleri markalardan toplumsal fayda
yönünde hızlıca şekillenirken peki markalara
ne öğretti?

18
1) Durumu iyi analiz etmek:

İçinde bulunduğumuz pandemi krizi sürecinde

tüm tüketici alışkanlıklarının alt üst olduğunu
gördük. Yaşanan tüm olumsuzlukları, gelişmeleri
ve beklentileri iyi analiz etmek her zamankinden
büyük önem taşıdı. Ürün ve hizmetlerin kesintisiz
bir şekilde sürdürüldüğü ve gelişen yeni şartlara
yönelik alınan kolaylaştırıcı aksiyonların
duyurulmasına yönelik planlama yapılması büyük
önem kazandı.

2) İletişime devam etmek:

Markalar durumu iyi analiz ettikten sonra mevcut

iletişim planlarını hızlıca gözden geçirdiler. Hangi
planlar ortadan kalkacak, hangileri değişecek
veya gündeme göre şekillenecek belirlendi.

Kriz dönemlerinde en çok cevabı aranan

sorulardan biri de “iletişimi durdurmalı mıyız
yoksa devam ettirmeli miyiz” konusudur.

19
Günümüz dünyasının ve geleceğin olmazsa
olmazlarından “sosyal sorumlu marka olma
misyonu” gereği, iletişimin günümüz şartlarına
uyum sağlanarak devam ettirilmesi oldukça
önemli.

Yani tüketiciye sadece iyi gün dostu değil aynı

zamanda kötü gün dostu olduğumuzu da
göstermeliyiz. Böyle dönemlerde susan ve
ortadan kaybolan markalar süreç bittiğinde
kaybetmeye mahkumdurlar.

3) “BEN” değil “BİZ” algısı oluşturmak:

Markaların toplumsal faydayı merkeze alarak

hareket ettikleri bir dönem oldu. Ve bu
doğrultuda “Ben” değil “Biz” algısı oluşturmanın
önemi ortaya çıktı.

İnsanların stres altında hissettiği bu karantina

sürecinde firmalar, kullanıcılarla olan
etkileşimlerini güçlendirmek, aynı zamanda

20
başlattıkları çalışmaları duyurmak için çeşitli
iletişim yolları üretti. Bu gücü en çok besleyen ise
iletişimin dili oldu.

“Ben” yerine “Biz” ile cümleye başlayan markalar

en çok ihtiyaç duyulan bu zamanda birlik olmanın
altını çizerek dönemin beklentilerini karşılamaya
odaklandılar. Kriz iletişim süreçlerinde tüketiciyle
kurulan duygusal bağlar daha da önem kazandı.

4) İç iletişimi önemsemek:

Uzaktan çalışmanın yaygınlaştığı bu dönemde,

birçok çalışan evde kendini yalnız hissetti ya da
kurum bağlılığı ve sadakati azaldı.

Çalışanların kurumlar ile aidiyet bağının

güçlenmesi için onlarla eğitici, geliştirici ve
bilgilendirici içeriklere ağırlık verildi.

Yine burada görüntülü yaratıcı içerikler oldukça

önem kazandı.

21
5) Dijital kanalları etkin kullanmak:

Dijital kanalların daha da önem kazandığı ve

yapılan her bir paylaşımın iletişimde oldukça
geniş yer aldığı bir dönemdeyiz. Markalar bu
süreçte öncelikle dijital stratejilerini yeniden
gözden geçirdiler.

Ardından tüketicisinin ilgisini çekecek içerikler

paylaşıp, yaptıkları canlı yayınlar sayesinde hedef
kitleleriyle ilişkilerini sıcak tuttular.

Ayrıca markalar yine bu dönemde hizmetlerini

hızlıca online’a taşıyıp, görüntülü müşteri
hizmetleri ve yeni servislerini aktif ettiler.

2022 Pazarlama ve İletişim Trendleri ve

2022’de Müşteri Kazanmak

Pandemiyle geçen yaklaşık iki yılın ardından tüm

pazarlama ve iletişim süreçlerinin çok hızlı bir
şekilde dönüştüğünü gözlemledik.

22
Ve pandemiyle geçecek bir yıl daha beklenirken
insanların birçoğunun içe dönüş yaşadığını
görüyoruz.

Buna bağlı olarak; yükselen maneviyat ve vicdan

hissi, evin sadece dinlenme değil bir yaşam alanı
oluşu, kişisel ve yerel değerlerin ön plana çıkıyor
olması, minimalleşme, kanıt ve kesinlik
kavramlarının ön planda olacağı bir yıl daha
geçirileceği ön görülüyor.

Böyle bir dönemde pazarlama ve iletişim

trendlerinde neler öne çıkıyor?

1) Kişiselleştirilmiş Sosyal Sorumluluk

Markaların artık insanlaştığı bir çağdayız.

Pandemiyle birlikte tüketiciler artık markaları
arkadaşlarını seçer gibi seçiyorlar.

Bu nedenle tüketicilerin beklentisi çok yüksek ve

markaların da kişiselleştirilmiş sosyal sorumluluk

23
kavramını gündemlerine almaları artık
kaçınılmaz.

Yani bir marka genel kapsamlı bir sosyal

sorumluluk projesi yaptığında kitlesi tarafından
takdir edilse de bir satın alma davranışı
doğurmayabilir ya da kitle projeyi yapmacık
bulabilir.

Kişiselleştirilmiş sosyal sorumluluk kavramında

ise kitleler gerçekten fayda sağladığını düşünür
yani örneğin; “50 liralık alışverişinize, 1 kap mama
sokak hayvanlarına gönderiliyor” şeklinde
kampanya yapan bir markaya destek vermek
kullanıcılar için daha tetikleyici olabiliyor.

2) Dijitali Yakalamak ve Mobil Uyumluluk

2022 için öngörülen birçok pazarlama trendinin

temelinde de dijital yaklaşımın önemi ve gücü
vurgulanıyor. Tüketicilerle ilgili yapılan
araştırmalar da bunu kanıtlar nitelikte.

24
Tüm dünyada insanlar günlük 6 saat 54 dakikayı
internette geçiriyor. Son 5 yıl içinde kişilerin
sosyal medyada harcadığı vaktin yaklaşık 1,5 kat
arttığı görülüyor.

Ve internet erişiminin %92,6’sı da telefonlar ile

yapılıyor. Bu nedenle 2022’de başlıca dikkat
edilecek noktalar; dijitali yakalamak ve mobile
uyumluluk olacak. Bununla birlikte tüketicilerin
daha çok bilgi edinmek amacıyla interneti
kullandıkları bir dönemde markaların da internet
sitelerini mobile uyumlu hale getirilmesi oldukça
önemli.

3) Yapay Zekâ ve Nesnelerin İnterneti

Yapay zeka ve nesnelerin interneti kavramlarıyla

birlikte; gelenekselde deneyimsel pazarlama
olarak anılan ve artık yeni teknolojilerle birlikte
dijital deneyimsel pazarlamanın ön planda
olacağı pandeminin de getirdiği etkiyle
görülüyor.

25
Özellikle Apple tarafından kullanılan Augmented
Reality (AR) B2C çalışan çoğu markanın
gündemine alabileceği önemli bir etken ve dijital
deneyimsel pazarlamayı uygulayanlar 2022’de
kendilerini öne çıkarabilecekler.

4) Oyunlaştırma Uygulamaları

Z Kuşağı genç ve genç yetişkin olmaya başlamış

iken arkasından gelen 2010 ve sonrasında doğan
Alfa Kuşağı da marka iletişimi için önemli hedef
kitle haline geldi.

Bu nedenle markaların pazarlama ve iletişim

çalışmalarında genç bir dil ve kuşak beklentilerini
karşılayacak bir yaklaşım sergilemeleri oldukça
önemli. 2022’de oyunlaştırma ve oyun sektörü ile
iş birliği gerçekleştirmek de kritik bir önem
taşıyacak.

26
Markalar oyun içi yerleştirmeler ya da
oyunlaştırma aktiviteleri ile kendilerine yer
bularak genç hedef kitleleri daha fazla
etkileyebilecekler.

5) Sosyal Medyada Etkileşim

Sosyal medya çok büyük bir iletişim ve pazarlama

kanalı olarak görülmektedir. Sosyal medyanın
gücüne ve ekosistemine uyarak özellikle
Instagram gibi mecralarda interaktif ve marka
algısına uygun içerikler üretilmesi çok önemli.
Takipçiler ile sıkça iletişime geçenler ve
etkileşimde olanlar kazanacaktır da denebilir.
Soru cevap etkinlikleri, eğlenceli filtreler, lifestyle
reels ve gönderilerle etkileşim ve takipçi ile
iletişim artabilir.

6) Mikro Influencer

Influencer marketing çok geniş kapsamlı ve çok

büyük erişim sayılarıyla bütçelerin döndüğü bir

27
alandır fakat bazı markaların ya da e-ticaret
platformlarının bu noktada gerçekleştirdiği
sürekli devam eden ileti bombardımanları bir
noktadan sonra propagandayı andırır hale
gelebilmektedir.

Aynı Influencer’ın farklı markaların reklamını üst

üste yapması da algıda olumsuz bir tablo
çizmektedir.

Günümüzde kullanıcılar büyük referanslardan

çok, içten ve gerçek önerilere kulak vermektedir.

Bu nedenle birkaç yüksek takipçili influencerla

çalışmak yerine, onlarca mikro influencer
değerlendirilebilir.

28
Sertaç Özinal
TRUE GLOBAL
VENTURES /
İŞ ORTAĞI

2022’de Global’de
Start-up’lara yapılan
yatırımlar önemli ölçüde
artacak
Yatırım kararını etkileyecek birkaç faktör:

1) Start-up Takımı

Yeni girişimler için ekibin kalitesi, sektör

tecrübesi, başarısı, teknik bilgi ve uzmanlığı
yatırım kararı için çok kritik.

29
Yatırım toplantılarına hazırlık, kısa ve öz bilgi,
gelecek ile ilgili hedef paylaşımı (özellikle yatırım
görüşmelerinde) önemlidir. Girişimcilerin verdiği
pozitif enerji de çok önemli.

2) Kullanım ve Ciro

Özellikle girişimin ürün ve hizmetlerini kullanan

aktif müşteri sayısı ve dolayısı ile ciro, yatırım
kararını etkileyen faktörlerin başında geliyor.
Başlangıçta kârlılık çok yüksek olmasa da kalıcı
müşterilerin çok olması ve ileride daha çok verim
elde etme olasılığı önemli.

3) Rekabet Edebilme Yeteneği

Büyük, küçük, global ve yerli rakipler mutlaka

olacaktır. Bu rekabette hangi ürün ve hizmette
farklılık yaratılabileceği önemli. Girişimcilerimizin
globalde rekabet konusunda önemli bir
potansiyele sahip olduğunu belirtebiliriz.

30
4) Teknoloji Yol Haritası

Yatırım kararını etkileyecek ve rekabette diğer

firmalardan öne çıkaracak önemli faktörlerden
biri girişimin, henüz tam kapsamlı uygulamasa da
yakın gelecekteki teknoloji yol haritasıdır.

Data Yönetimi ve Yapay Zekâ uygulaması yatırım

kararında önemli. Bunun dışında, girişimin
mevcutta olmasa da yakın gelecekteki dijital,
blockchain, NFT, token çıkarma ve hatta
Metaverse yol haritası olduğu takdirde yatırım
kararını önemli ölçüde etkileyeceği gibi şirket
değerlemesini de epey artıracaktır.

5) Yeşil & Yenilenebilir Enerji

Özellikle global yatırımcılarda çok öne çıkan bir

faktör. Girişimcilerin kendi iş kolu veya ek bir
sosyal proje ile yeşil enerji konusunda ekosisteme
olan katkılarının, yatırımcıların yatırım kararı ve
şirket değerlemesine önemli katkısı olacaktır.

31
Globalde 2021’deki 600 civarı “Unicorn’dan”
sonra 2022’de de 800 civarı Start-up’ın Unicorn
olması bekleniyor.

Türkiye’deki Start-up’lar! Sizi de Unicorn

listesinde görmek dileği ile...

32
Alper Güçer
POLIGON
INTERACTIVE /
AJANS BAŞKANI

Dijitalden kaçış yok!

Pandemi ile anılacak başka bir yılı daha geride
bırakıyoruz.

2021’de alışkanlıklarımız, davranışlarımız, iş yapış

şeklimiz, kısaca hayatımızın önemli bir bölümü
değişti. Daha az sosyal, daha çok bireysel ve daha
fazla dijital olduk. Her şey olabildiğince dijital
dünyaya taşındığı için bu alışkanlık ve davranış
biçimi 2022’de de devam edecek gibi görünüyor.

Pazarlama dünyasının temel prensibi olan

“Balığın olduğu yerde balık tut.”, 2022 için de ana

33
belirleyici olacak. Markalar yaşamak için
müşterinin olduğu yere gitmek zorunda kalacak
yani dijitalden kaçamayacaklar.

2021’de birçok marka o veya bu şekilde ya dijitale

yeni giriş yaptı ya da varlığını artırmaya çalıştı.
2022’de de buna benzer trendlerin devam
edeceğini öngörüyorum. Ancak, dijitale olan bu
yönelimde sonuçların başarılı olması için dikkat
edilmesi gereken bazı noktalar var. Her detayın
daha organize, daha planlı ve daha kontrol
edilebilir şekilde uygulanması... Çünkü bu
değişimin düzensiz ve aceleci bir yaklaşımla
değil, belirli stratejilerle yapılması esas şart.
Sadece “Ben de var olacağım!” diyerek atılan
adımlar, gerekli bilgi birikimi, ekip, strateji ve
bütçe yoksa, sonunda kaçınılmaz olarak
başarısızlık getiriyor.

Peki, 2022’de pazarlama konusunda başarıyı

kimler yakalayacak?

34
Markasına yatırım yapmaya istekli, çevrimiçi
müşterilerle etkili iletişim kurabilen ve rekabet
riskini göze alarak harekete geçenler yine ipi ilk
göğüsleyenler olacak. Bu süreçte doğru
partnerlerle çalışmanın önemi de kaçınılmaz bir
gerçek. O halde markalar, yer alacağı kanallar için
doğru ajansı nasıl ve neye göre belirleyecek? Her
işi yaparım diyen kâr odaklı tüccarlarla mı yoksa
ben şu konularda uzmanım diğerleri için
başkasını tercih edin diyebilen dürüstlerle mi?
Bence ikinci yaklaşım her zaman uzun vadeli
“kazan-kazan”ı sağlayacaktır. Online dünya çok
geniş bir yer, bu yüzden her alanda doğru
partneri seçmek ve yetkin, uzmanlaşmış ekiplerle
çalışmak gerekiyor. Bu seçimi yapabilmek içinse,
markalara ajansın geçmişi, mevcut işleri,
uzmanlık konuları ve referansları iyi birer yol
gösterici oluyor.

Gelelim 2022’deki dijital pazarlama trendlerine:

2022'de amaç, etkili bir marka yaratmak ve ilgi
uyandıran bir hikâye anlatımı sonrası bu

35
hikâyenin başarısını ölçmekle olacak.
Unutmamak gerekir ki ölçümleme dijitalin
olmazsa olmazı. Bu imkân varken kullanmamak
parayı har vurup harman savurmak ile aynı şey.

2022’de içerik yine kral olmaya devam edecek

gibi görünüyor. Çünkü içerik bir dijital stratejinin
en önemli parçası. Bağlantı kurmanın,
etkileşimde olmanın, güvenilirlik oluşturmanın en
doğru yolu. Asla hafife alınmaması gereken bir
konu olan ve uzun vadede sonuçlarını mutlaka
alacağınız içerik, bu sebeple yine ön planda
olacak.

Bağımlısı olduğumuz sosyal medya kanalları,

elbette yine sahnede olacak. Ama bilgi akış hızı
ve platformlardaki çeşitlilik o kadar fazla ki, uzun
süre boyunca kullanıcının dikkatini çekmek iyice
zorlaştı. Sosyal medya üzerinden sadece reklam
yapılan günler geride kaldı. Bu yüzden 2022’de
geleneksel satış yaklaşımı yerine hikâye odaklı bir
yaklaşımla hareket etmek gerekiyor. Görsel

36
odaklı olan sosyal medyada yüksek kalitede
fotoğraf ve videolar pazarlama planınızın bir
parçası olmalı mutlaka. Sosyal medya
pazarlamacıların 2022 hedefi çok net: kendisi
dışında diğer kullanıcıların paylaşmak isteyeceği
ilginç içerikler üretmek.

Yine 2022 pazarlama trendleri arasında olan bir

diğer konu da kendin hakkında daha az, müşteri
ihtiyaçları hakkında daha çok konuşmak. Çünkü
pazarlamanın geleceği müşterinin ihtiyaçlarına
odaklanmakla ilgili. Bunu başaran şirketler,
müşterileri ile uzun vadeli ilişkiler kurabilecek. Bu
da marka bağlılığını ve elde edilen geliri artıracak.

Klasikleşmiş SEO ve PPC reklamları gibi

pazarlama faaliyetlerinin önemini zaten
anlatmaya gerek yok. Bunlar dijital pazarlamanın
temel taşları. Olmazsa olmaz olan bu kanalları
gelişen teknolojiye göre takip edebilen ve hızlı
aksiyon alan markalar yine bir adım önde
olacaklar. Bu veri odaklı pazarlama mecraları

37
yıllardan bağımsız olarak her daim dijital
pazarlama apartmanının temelini oluşturmaya
devam edecek.

2022’de bence en heyecan verecek konu ise

“Metaverse”. Geçmişte sıklıkla kullandığımız
“sanal dünya” ve “sanal alem” kelimelerinin vücut
bulmuş hali olan Metaverse’ün hayatımızda yer
alma hızı artacak. Markalar, bu dünyada da var
olmak için birbirleriyle yarışacaklar.
Pazarlamacılar da sanal gerçeklik ve artırılmış
gerçeklik reklamcılığına yatırım yapmaya
başlayacaklar. Metaverse’ün geleceğine ve bu
dünyadaki mağazada neler olduğuna dair bir fikir
sunan Instagram ve Facebook dükkanları
açılmaya başladı bile. Yine de Metaverse’ün
nereye varacağını hayal etmek zor. Birkaç senelik
bir trend mi yoksa geleceğin kendisi mi yaşayıp
göreceğiz.

Özet olarak 2022 yılı bence dijital pazarlama

dünyası için; müşterinin kim olduğunun, nerede

38
olduğunun ve onları neyin harekete geçirdiğinin
gerçekten derinlemesine incelenip klasik dijital
pazarlama yöntemlerinin yaratıcı ve teknolojik
yaratımlarla destekleneceği bir yıl olacak.

39
Yaşar Acar
ROIPUBLIC /
PERFORMANS
DİREKTÖRÜ

2022 yılı veri güvenliği,

kullanıcı gizliliği ve tüketici
deneyiminin en önemli
senesi olacak
Pandemi ile birlikte değişen tüketici
alışkanlıklarının bu yıl aynı hızda devam edeceğini
düşünmekteyim, öyle ki özellikle online
alışverişte tüketicilerin veri gizliliği kesinlikle çok
daha meşakkatli ve önemli bir konu haline
gelecek.

40
Yıl içerisinde özellikle müşteri bilgilerinin
sızdırıldığı belli başlı birçok gündem karşımıza
çıktı.

Tüketiciler özellikle güvendiği, bilgilerini

kaydettiği çok daha çabuk sipariş verebildiği
platformları tercih etmeyi daha da fazla
sürdürecek, ta ki herhangi bir kötü deneyim
yaşayana kadar.

Data odaklı olarak dönüşüm optimizasyonları,

cookie bazlı yerine sunucu bazlı kullanıcı
takibinin önemi had safhaya ulaşacak. Buna
erkenden adapte olan, hazırlığını yapan markalar
rakipleriyle arasındaki farkı giderek açarken
buradaki dönüşümlere ayak uyduramayan
markalar maalesef sekteye uğrayacaktır.

Hâlâ birçok web sitesinin datası belli başlı analiz

araçlarına doğru bir şekilde yansımamakta ve
ölçümlemede çok ciddi verimsizlikler açığa
çıkmaktadır.

41
Bu konuda daha kesin (accurate) bilgiye sahip
markalar hem pazarlamadaki kullanıcı
hedeflemelerini daha verimli yapacak hem de
kullanıcı deneyimine göre çok daha iyi
geliştirmeler yapacaktır.

42
Ulaş Engin
EN KOLAY YOLLA /
KURUCU & KREATİF
YÖNETMEN

Yola çıkma zamanı!

“Her şeye rağmen!” motivasyonuyla başlamıştık
2021 yılına ve şimdi olduğumuz yerden arkamıza
dönüp baktığımızda bu motivasyonun bizi
tahminimizden çok daha ileriye götürmeyi
başardığını, yolda kalabilmeyi ve yoldan
öğrenmeye devam etmeyi sağladığını görüyoruz.

Tahmin edeceğiniz üzere, “yol” bizim için her

şeyden önemli. Bu yüzden yolda öğrendiklerimizi
sizinle paylaşmanın değerli olduğuna inanıyoruz.
Bizce “Ciroyu Katlamanın” en kolay yolu;
markalaşma sürecinizi gözden geçirmekle

43
başlıyor. Pandemi ile değişen standartlara
adapte olan markalar yollarına kaldıkları yerden
devam ederken, “siz” acaba neredesiniz?
Yıpratıcı geçen bu süreçte mola vermiş ve kısa bir
kestirmede olabilir misiniz? Eğer öyleyse şimdi
uyanma vakti!

Kendinize geldiyseniz etrafınıza bir bakın,

markanızın içinde bulunduğu sektör şu anda
nereye gidiyor ve sizin yolculuk çantanız hazır
mı?

Değişim siz isteseniz de istemeseniz de ilk

durağınız olacak. Bu yüzden değişimi bir strateji
olarak belirlemeli ve o size gelmeden siz ona
gitmenin yollarını öğrenmelisiniz.

Cironuzun parolası değişim. Bu yüzden değişim

fikrinin sizi korkutmasına izin vermeyin. Doğru
adımlarla planlanan değişim süreçleri sizi daha
ileriye götürecektir.

44
Markanıza liderlik edin. Sahipleneceğiniz
değerler bulun, bu değerlere inanan insanlarla
çalışın ve bu değerleri paylaşan insanlara
ürünlerinizi ve hizmetlerinizi ulaştırın.

Cironuzun ağırlığı paylaştığınız kültürün

değeriyle paralel. Ne kadar verirseniz o kadar
fazla geri alırsınız. Ben değil, biz kültürüne yatırım
yapın.

Marka mesajlarınız ve görsel dünyanız hedef

kitlenize hala bir şeyler ifade ediyor mu? “Yeterli
değilse nasıl yenilemeliyim, yeterliyse nasıl daha
verimli hale getirmeliyim?” sorusunun cevaplarını
sıraladığınız bir liste yapmaya başlayın.

Cironuzun sahip olduğu değer her şeyden

önemli. Bu yüzden markanızın sahip olduğu
değerleri yansıtan bir vizyon çizmek öncelikli
hedefiniz olmalı. Markanıza yaptığınız her yatırım,
cironuzu katlamak için bir basamak olacaktır.

45
Cironuzu katlayacak en değerli önerimiz ise
“kendi sesinizi bulmak için yola çıkın”. İster yolun
başında ya da ortasında olun, markanızın sesine
yatırım yapın. Herkesin anlayabildiği bir dil, sizi
uzaklara taşımanın en kolay yolu.

46
Gamze Nurluoğlu
İLETİŞİM
PROFESYONELİ

2021 hepimiz için zor bir yıl oldu; galiba bu yıl en

çok iş hayatında duygusal dayanıklılığı artırmayı
öğrendim. Bununla beraber tabii ki iletişim
alanında değişimlere hızlı adaptasyon sağlamayı
öğrenmek de beraberinde geldi. 2020'de
pandeminin başlaması ile birlikte iletişim alanı
büyük bir değişim gösterdi, dengeler değişti.
2021'de ise bu değişimleri bir yandan sanki uzun
yıllardır hayatımızdaymış gibi içselleştirdik ama
bir yandan da eski alışkanlıklarımız ile gelgitler
yaşadık. İşte tam da bu noktada duygusal
dayanıklılığı artırmak çok daha kritik bir önem
kazandı.

Her yıl dijital trendler değişim gösteriyor. Bu

47
trendler kapsamında markaların değişimlere
ayak uydurabilmesi, devamlılık sağlamak adına
en temel etkenlerin başında geliyor. Aslında esas
başarıyı trendler değil, bu trendleri ne kadar
uyguladığımız ve stratejimize doğru noktalardan
dahil edip etmediğimiz getiriyor. Peki ana nokta
neresi diyecek olursanız; dijital dönüşüm. Tanıdık
geldi değil mi?

Çünkü dijital dönüşümü yıllardır konuşuyoruz

ama kaç şirket gerçek dönüşümü yaşadı diye
baktığımızda soru işaretleri belirlemeye başlıyor.
Artık, Metaverse evreninin hayatımıza girmesi ile
birlikte yepyeni bir dijital çağa geçiş yapıyoruz.
Haliyle bu oyunun dışında kalmamak için gerçek
dijital entegrasyonun sağlanması çok önemli;
çünkü artık tüketiciler, markalardan dijital
deneyim yaratmalarını istiyor. Bu deneyimi onlara
sağlayan da pazarın güçlü birer oyuncusu haline
geliyor. 2022 ile birlikte dijital dönüşümünü
tamamlayan markalar, yılın kazananları olacak.

48
Melis Eryiğit Samir
HALKLA İLİŞKİLER
UZMANI

Herkesin aklında neler var? Salgın hastalık,

varyantlar, döviz kurları, gelecek kaygısı, dönüşen
teknoloji, bir ara “sürdürülebilirlik” her yerden
çıkıyordu, şimdi “dijital” ve “dönüşüm”. Tüm
bunlar olurken dijital platformlarda yepyeni
kavramlar hayatımıza, iş yapış biçimimize dahil
olmaya başlıyor. Tam da bu sebeple burada
uluslararası araştırma şirketlerinin 2022
trendlerini listeleyip, 2021’den öğrendiklerimiz
2022’yi şekillendirecek diyebilirdim. Ancak buna
herkes, google’layıp ulaşabilir, biraz da
uluslararası araştırma yaparsanız sonsuz veriye
ulaşabilirsiniz. Veriye dayanmadan, bir rasyonel
olmadan 2021’i de 2022’yi de değerlendirmek
zaten subjektif görüşlerin ötesine

49
geçmeyecektir. Ancak benim subjektif fikrimi
paylaşacak olursam, tüm iş dünyasının da
çevremdeki mutfağın benimle aynı tarafında olan
şirketler, danışmanlar da bu sene “belirsizliği”
öğrendi hem de çok ciddi bir dönüşüm çağında.
Belirsizlikle mücadele ve stoklarınız. Stoklar ise
gelecek adaptasyonunuz, proaktiviteniz, dijital
altyapınız, stratejik bakış açınız, önlem planlarınız.

Diğer taraftan yaşadığımız evren dönüşüyor. Yani

5G, Metaverse, NFT, merkeziyetsiz finans ve
bununla ilintili blokzincir gibi kavramların
2021’den öğrenilen değil ama 2021’e gelene
kadar kurulan tüm altyapının bir meyvesi
olduğuna inanıyorum. Öncesine de
bakabilirsiniz: VR, AI, Siber güvenlik, veri
güvenliği, vb. Bu sebeple evet bu sene bu
kavramları kullananların, adapte edenlerin
sıçrama yaşama potansiyeli yüksek. Peki
sıçrarken, 2023 ve 2024’ü planlayabilecekler mi?
Planlar belirsizlikte nasıl uygulanabilecek.
Diyeceğim şu ki, belirsizlik altyapısında

50
olabildiğince proaktif ve şimdiyi yaşarken,
yaşatırken geleceğe de göz dikmeyi öğrendik bu
yıl.

Metaverse veya öte evren, insanların birbirleriyle

dijital kimlikleri üzerinden etkileşim içerisinde
oldukları internetin sanal dünyaya evrilmesi bir
nevi de bilimkurgu hayallerinin gerçeğe
dönüşmesidir. Üç temel ayağı var: XR, 5G,
blokzincir teknolojisi. Bu dünyada ticari dünya
renklenecek ve şirketler pazarlamalarını
yaparken buraya adapte olmak için hem
kendilerini hem etik sınırlarını dönüştürecekler
diye düşünüyorum.

Yani hem şirketler hem de teknoloji altyapısını

elinde bulunduran kurumlar hem otoriteler hem
de şirketlerin ulaştığı kullanıcılar, müşteriler adına
dünyanın çok kritik bir dönüşüm eşiğindeyiz.
Bunu hem şirketler hem biz kullanıcılar adapte
olmadan önce anlayıp, öğrenmeye ihtiyacımız
var. O yüzden hangi tip şirket olursanız olun,

51
hangi ölçekte iş yaparsanız yapın 2022’de
geleceğe yatırım yapın. Belirsizlikleri,
önümüzdeki lokal sorunları bir kenara koymayı
başarıp daha küresel ölçekteki yapılacaklar
listesini belirlemeye gayret edin.
Çok kısa kısa önerilerim ise şöyle:
Belirsizlik çok güçlü bir oyuncu olsa da mutlaka
belirleyebildiğiniz alanların planlarını yapın.
Spontan olabilecek anların planları dahil.

Mutlaka çevrenizdeki danışmanlarınızdan

yararlanın, danışmanlarınızla çalışırken “strateji”
sorun. Rasyonel sorun, neyi neden yaptığını
sorun. Ama önce siz brief verin. Güvenin, güven
uyandırın.

Dünyayı yakından inceleyin, sadece size sunulan

haberleri değil olayların kaynağını araştırın,
öğrenin ve denemekten çekinmeyin.
Sadece ticarete odaklanmayın, evet işin
muhasebesi çok önemli ama artık muhasebe de
insanla, deneyimle, gelecekle iç içe. Mutlaka

52
itibarınızla ilgili yatırımınızı yapın.
Metaverse’deki ihlal ve güvenlik tedbirlerine
yatırım yapın.

İnsanların, müşterilerinizin, müşteri olmayanların

dahi size ulaşabilmesini sağlayın.

Trendleri durup dururken entegre etmeyin;

vizyonunuzla birleştirin. Önce vizyon sonra
iletişim.

Çok takipçim olsun, çok yansıma alayım diye

kendinizi “yukarıdan” konumlandırmayın. Siz
olun, bu belirsizlik çağında herkes kendisine
yakın olanı, kendisi gibi olanı, kendisinin
bilinçaltıyla konuşabileni görmek, duymak
istiyor.

Araştırma sonuçlarından yararlanın, geleceği de

araştırın, mevcut durumu araştırın.

53
Sedat Ateş
DİJİTAL PAZARLAMA
UZMANI & EĞİTMEN

Doğru pazarlama
stratejisiyle cironuzu
katlayın
Bildiğiniz üzere pandemi 2021 yılında da
bizlerleydi. Bu durum tüm sektörleri farklı
şekillerde etkiledi; kimi sektör yok olurken, kimi
sektör büyümeye ve gelişmeye başladı.

Ayrıca yeni iş kanalları arayışına girerek yeni yollar

bulup ticareti geliştirme fırsatımız da doğdu.
Başta alışılagelmiş ticaret anlamı değişti, yediden
yetmişe tüm halk artık online alışverişe yöneldi.

54
Tüm ihtiyaçlarımızı tek bir tuşa basarak
alışverişimizi evimize kadar getirir olduk. Bu
anlamda 2021 yılı en azından kendi açımdan
bana olumlu iş olanakları ve yeni kanallara
ulaşmama katkı sağladı diyebilirim.

E-Ticaret Her Alanda Bizlere Etki Sağlamaya

Devam Ediyor

E-ticaret ve pazarlama alanında vermiş olduğum

eğitimlerin az bir kısmı yüz yüze olurken büyük
bir çoğunluğu yine pandemi dolasıyla online oldu
ve bu da bana göre olumlu bir etki.

Aynı anda yüzlerce kişiye ulaşıp, e-ticaret ve

pazarlama hakkında bilgi paylaşmak oldukça
yarar sağladı.

Kendi almış olduğum eğitimlerin de online

olması sebebiyle kendi özel hayatıma da vakit
ayırma fırsatım doğdu. Bu bakımdan e-ticaret
her alanda bizlere katkı sağlamaya devam ediyor.

55
E-ticaret ve pazarlama her zaman yeniliğe ve
gelişmeye açık bir alan olup sürekli takip edilerek
gelişimi eğitimlerle desteklenmelidir. Marka
yönetimi açısından e-ticaret her zaman görünen
yüz olması sebebiyle yenilikleri çabuk absorbe
etmeli ve uygulamaya geçirmelidir.

Markanızın sizden ticari açıdan ne istediğini tam

olarak anlayıp bunu yansıtacak stratejiler
geliştirmeniz fayda sağlayacaktır.

Bunun yanında farklı ve en önemlisi doğru kanal

arayışına girmeniz ve bu alanda adım atmanız
markanızı büyütmenize de katkı sağlayacaktır.

Markanızın Farkını Öne Çıkarın

Bildiğiniz üzere günümüzde birçok e-ticaret

siteleri mevcut. Bunlar kişisel veya kurumsal fark
etmeksizin global olarak yayılmıştır. Markanızın
e-ticaret yapabilmesi adına tüm bu kanallardan
önemli ve ayırt edici bir farkı olmalıdır.

56
Anı Yakala, Geleceğe Adım At

Yeni trendler , yeni doğrular...

Markanızı, e-ticaret ve pazarlama hedeflerine

yaklaştıracak en temel unsur dinamik ekiptir.
Dinamik ekip gelişmeleri takip ederek yeni
stratejiler ortaya koyar ve birlikte büyük bir proje
oluşturmanız için önemli bir etkendir.

Bu dinamikliği otomasyon odaklı çalışarak

yaptığınızda veriminiz de katlanarak artacaktır.

Datalar her zaman vazgeçilmeziniz olmalı çünkü

veriler sizin için on adım sonrasını görmenizi
hangi alanlarda eksik olduğunuzu görmenizi,
hedeflerinizi belirlemenizi sağlar.

Bunun yanında her zaman her soruna çözüm

odaklı yaklaşırsanız vakit kaybetmeden kolayca
yeni yollar bulabilirsiniz.

57
Her markanın kendi benliği olur. Buna
kişiselleştirilmiş hizmet anlayışı da diyebiliriz.
Kendi hizmet ve koşullarınızı oluşturup o yolda
sapmadan (elbette ki geliştirilebilir)
ilerlediğinizde hedefinize daha hızlı ve güvenli
ulaşabilirsiniz.

İş ortaklarınızı doğru seçmeye özen gösterin yani

sizinle aynı dili konuşabiliyor ve doğru stratejiyi
benimsiyor mu bunu göz önünde bulundurun.

E-ticaret ve pazarlamanın gizli yüzü müşteri

memnuniyetidir. Müşteriler her zaman hızlı ve
çözüm odaklı dönüş bekler.

Bu sebeple size dönüş yaparak sorunlarını

bildiren müşterilere sabırlı ve nazik olmaya özen
göstererek sorunu doğru tespit edip en hızlı ve
çözüm odaklı dönüş sağlamaya özen
göstermelisiniz.

58
Tüm bu bahsettiklerim kolektif çalışmayı
destekler niteliktedir. Bunların hepsi bir domino
taşının bir parçası olup bir bütüne
döktüğümüzde markanızı başarıya taşıyacaktır.

Alışkanlık Haline Getir!

• Sevdiklerine zaman ayırmayı,

• Günlük okuma listeleri oluşturmayı,
• Sevdiğin müziklerle biraz nefes almayı,
• Pozitif enerji ve düşünce yayan kişilerle ağ
oluşturmayı,
• Yeni film ve insan hikayelerine tanıklık etmeyi,
• Birazda yeni yollar yaparak mevcut durumdan
uzaklaşmayı.

59
İbrahim Akşen
ROIBLE /
ORGANIC GROWTH
PROFESSIONAL

Aksiyonu bol, hayatın çok hızlı değişebildiği bir

coğrafyada yaşıyoruz. Hem destek verdiğimiz
markaları hem de ROIBLE’ı 2021 yılı içerisinde
oldukça güzel oranlarda büyüttük.

Tüm bu güzel sonuçların yanında, anlamlı

büyümenin, global arenada da karşılığının olması,
markaların sürekliliği için yerel değişkenlerden
mümkün mertebe sıyrılması ve risklerini
dağıtması ile daha anlamlı hale geleceğini
tecrübe ettiğimiz ve öğrendiğimiz bir yıl oldu.

60
2022 yılında daha fazla müşteri kazanmak mı
yoksa kârlı müşteri kazanmak mı diye kendilerini
bir kez daha sorgulamalarını tavsiye ediyorum.

Markaların maliyetlerinin bu denli arttığı böyle bir

dönemde, yeni müşteriyi kazanmanın maliyeti de
günden güne artıyor.

Özellikle 2021’in dördüncü çeyreğinde yurtdışına

mikro düzeyde ihracat yapan çeşitli markaların,
artan kurlar sebebiyle reklam bütçelerinde çok
ciddi daralmalar yaşamasına şahit olduk.

Ülke olarak bu gibi dalgalı dönemleri sık sık

yaşıyoruz.

Markalardan gelen iş taleplerini

yorumladığımızda pek çok markanın, oluşan
potansiyel müşteri kayıplarını SEO gibi organik
büyüme hedefli pazarlama kanallarına yatırım
yaparak telafi etmeye çalıştığını gördük.

61
Artan kur baskısına paralel olarak, bu trendin
2022 yılında da artarak devam edeceğini
öngörüyoruz.

62
Enis Erdem Yurdatapan
FONBULUCU /
CO-CEO

2021 bizim için dopdolu bir yıl oldu. Ülkemizde ilk

defa uygulanan “Paya Dayalı Kitle Fonlaması”nın
öncüsü olmak ve girişimcilere finansmana
erişimleri konusunda yeni bir kapı aralamak
mutluluk vericiydi. Bu seneden öğrendiklerimi
maddeler halinde anlatmam gerekirse:

1) Girişim yatırımcılığı ülkemizde tabana

yayılabilir.

Her ne kadar ülke olarak finansal açıdan zor bir

dönemden geçsek de doğru araçlar
sunulduğunda yatırım yapmayı çok seven bir
toplumumuz var, bunu fazlasıyla görmüş olduk.

63
Normalde girişimlere hiç yatırım yapmamış olan
binlerce kişi, sistemimiz sayesinde dijital
girişimcilik yatırımcılığına ilk adımını attı.

2) Belirsizlikle mücadele ederken A planının

yanında B-C-D-E-F planları da olmalı.

Başta dolar kurunun bu kadar oynak olduğu,

salgınla mücadele ettiğimiz ve her gün başka bir
sorunla yüzleşebildiğimiz bir ortamda iş yapmak
oldukça zor. Bu zorlukla mücadele etmek için ise
her daim elimizin altında alternatif planlarımızın
olması gerekiyor.

3) Yatırımcılar hep der ya “ilk ekibe bakarım”.

Ekip gerçekten her şey!

Bugüne kadar birçok işte yer aldım ve farklı

ekiplerde çalışma deneyimi elde ettim. Fakat
şuan da içinde bulunduğum ekip, başta
yöneticim Hakan Yıldız olmak üzere beni çok
geliştiren ve heyecanlandıran bir durumda.

64
Ekibin değerini güçlü bir şekilde tekrardan
anladım.

4) Ölçeklenme sancısı ile tanıştım. Zormuş!

Düzenlediğim söyleşilerde “ölçeklenme” kavramı

ile çok önceden tanıştım fakat içine girmeden
tam belli olmuyormuş. Birçok önemli işi göz ardı
edip çok daha önemli başka işler yapmaya
çalışırken beynin birçok parçaya bölünüp aynı
anda yapmak zorunda olduklarını tamamlamaya
çalışmakmış. Farkındaysanız tam
tanımlayamadım bile, o derece karmaşık bir
durum.

5) Kariyer puzzle’ımdaki eksik parçayı buldum:

YATIRIMCILIK.

Girişimcilik ekosisteminde etkinlik organizatörü,

içerik üreticisi, program yöneticisi, eğitmen,
mentor, danışman başta olmak üzere birçok
rolde yer almıştım.

65
Fakat ilk defa yatırım tarafına tam anlamıyla
girmiş oldum. Benim için çok zorlayıcı olsa da bir
yandan da çok öğretici. Farklı alanları keşfedip
kendini daha yakından tanımak isteyen herkese
bu yolculuğu tavsiye ederim.

2022 yılında daha fazla müşteri

kazandırabilecek ve yol gösterecek tüyolar:

Bu soruyu kendi iş alanımdaki deneyimlerimden

ve girişimcilerimizden yaptığım gözlemlerime
dayanarak cevaplamak istiyorum.

1) 1’in gücüne inanın ve her gün en az 1 çok

mutlu müşteri yaratın!

Girişimlerin zamanı el verdiğince, mümkünse

kurucu & CEO seviyesinde, müşterileriyle 1’e 1
ilgilenmesi gerektiğine inanıyorum. Bir
kullanıcınızı şirketinizin CEO’su olarak arayıp hâl
hatırını sorduğunuzda, sorunlarını dinlediğinizde
ve bireysel olarak

66
çözüm önerilerinde bulunduğunuzda fazlasıyla
mutlu ve onore olacaktır. 1 çok mutlu müşteri ise
potansiyel olarak sizi onlarca mutlu müşteriye
götürebilir. O yüzden “1” in gücüne inanın!

2) İçerik her zaman kraldı ve hep öyle kalmaya

devam edecek!

Her ne kadar insanlar içerik bombardımanı

altında olsa da, girişimler kendi kanallarından
mümkün olduğunca içerik ile müşterileriyle
etkileşimi sürdürmeliler. Bazen yalnızca
kurucularından atılacak 30 saniyelik yeni yıl
kutlama mesajı bile müşterileri memnun edebilir.
Dijital kanallardan içerik üretmeye devam.

3) Güvenilebilecek bir şirket olduğunuzu

kanıtlayın!

Bence 2022’nin en önemli kilit kelimelerinden

biri “güven” olacak. Ekonominin kötüye gittiği bir
dönemde insanların çoğu yaptıkları harcamaları

67
gözden geçirir. Böyle bir durumda harcanacak
para da azalacak anlamına geliyor. Girişimler yeni
müşteriler kazanmak istiyorsa, müşterinin
harcayacağı paranın hakkını verebileceğini, yani
kısaca güvenilecek bir firma olduklarını
kanıtlamaları gerekmekte.

4) Pazarlama bütçenizi doğru yönetmeniz

şart!

Bir önceki maddede belirttiğim durum

girişimlerin kendisi için de geçerli. Her girişim
pazarlama bütçesini çok doğru bir şekilde
yönetmeli. Bazen binlerce liralık verilen Google
reklamı, basit bir içerik kadar etkili olmayabiliyor.

Bütçeyi ufak ufak kalemlere bölerek farklı

mecralarda denemeler yapmalarını ve hangi
kanalın kendileri için en doğru yer olduğunu
keşfetmeleri gerektiğini düşünüyorum. Aynı
zamanda bütçesiz çok güzel pazarlama
faaliyetleri de yürütülebilir.

68
Örneğin, bizim işte Twitter’ın bu kadar fark
yaratacağını farketmemiz iki ayımızı aldı.

İlk yola çıktığımızda bu kadar önemli olduğunu

hiç düşünmemiştik. Fakat, şu anki trafiğimizin
önemli bir kısmı oradan geliyor, deneyerek
keşfettik.

69
70