FUTBOLUN TARİHÇESİ

İnsanoğlunun "top" ile oynamaya başlamasının tarihi çok eskilere

dayanıyor. Mısır'da mezarlardaki duvar resimlerinde ayakla top

oynayan insan figürlerine rastlanmıştır. Hatta bu zamandan kalma,

7.5 cm çapında deri veya ketenden yapılmış toplar 2500 yıl önceden

günümüze kadar ulaşmıştır ve kimi müzelerde sergilenmektedir.

Homeros da "Odiesa"da top oyunlarından bahseder. M.Ö 2500

yıllarında da Çin'de yere dikilmiş iki mızrak arasından bir topu

tekmelemek suretiyle geçirmeye çalışarak talim yapıldığı

bilinmektedir.

Orta Asya Türklerinin de kız ve erkeklerden kurulu karma

takımlarla, topa elle dokunmadan, sadece ayak ve kafa ile vurularak

rakip kaleden içeri atmaya çalışarak bir oyun oynadıkları kaynaklarda

yer alıyor. İçlerinde Kaşgarlı Mahmut'un da bulunduğu pek çok

tarihçinin kitaplarında da Türklerin oynadığı "Tepük" isimli bir

oyundan bahsedilir. Bu oyunun söylenen kuralları günümüz

futbolununkilere oldukça benzer. Elle oynamak yasaktır, Faullü

hareketler tespit edilmiştir, top oyun alanının dışına çıkamaz...

Futbol tarih boyunca hemen hemen bütün medeniyetlerde benzer

biçimlerde boy gösterdikten sonra bugünkü haline en yakın seklini 17.

yüzyılda İngiltere’de almıştır. Daha sonraki gelişimi ise şöyle

gösterilebilir:

1841 - Futbol topunun tam bir küre biçiminde olmasının kabulü.

1848 - "Cambridge kuralları" adi altında futbol kuralları toplanmış ve

bu kurallarla ilk futbol maçı Cambridge'de öğrenciler arasında ilk

futbol maçının oynanması.

1855 - Bir İngiliz takımının ilk kez yurt dışına çıkarak futbol oynaması

ve böylece Almanya'da futbolun temelini atması.

1857 - İngiltere’de ilk futbol kulübü Sheffield Club'in kurulması.

1863 - İngiltere Futbol Federasyonunun ve böylece modern futbolun

doğuşu.

1870 - Portekiz'de oturan İngilizlerin burada futbolu yaymaya

başlamaları.

1871 - "Kral Kupası" veya "İngiltere Federasyon Kupası" nın

başlaması.

1872 - "İngiltere-İskoçya" , ilk milli maç.

1875 - Kalelere üst direk konulması ve topa kafayla vurulmasına izin

verilmesi.

1876 - Korner kuralının kabulü.

1879 - Glascow’dan Darwen'e para teklifiyle futbolcu getirilerek

profesyonellik yolunun açılması.

1882 - Futbol kurallarında değişiklik yapmaya yetkili "International

Board"un kurulması.

1885 - Profesyonelliğin İngiltere’de resmen kabulü.

1886 - Ofsayt kuralının kabulü.

1889 - Danimarka ve Hollanda'da futbol federasyonlarının kurulması.

1890 - Futbol maçlarında tam yetkinin hakemlere verilmesi.

1891 - Penaltının kabulü.

1893 - Amerika'da ilk futbol federasyonunun Arjantin'de kurulması.

1895 - İngiltere’de bayanların ilk futbol maçını oynaması.

1899 - Sürenin 90 dakika, ölçülerin 118.4 x 91.4 olarak belirlenmesi.

1901 - Sheffield United - Tottenham Hotspur federasyon kupası

finalini 110.802 kişinin izlemesi.

1902 - İngiltere dışında oynanan ilk milli maçta Avusturya’nın

Macaristan’ı 5-0 yenisi.

1903 - Averajın kabulü.

1904 - Belçika, Fransa, Danimarka, Hollanda, İspanya, İsveç,

İsviçre’nin FIFA’ yı kurması.

1906 - Kıtalar arası ilk milli maçta Güney Afrika’nın Brezilya’yı

Brezilya'da 5-0 yenmesi.

1907 - Kendi sahasında bulunan bir futbolcunun ofsayt

sayılmamasının kabulü.

1908 - Londra Olimpiyat Oyunları'nda futbolun ilk kez olimpiyat

oyunlarında yer alması.

FUTBOLUN TÜRKİYE'YE GELİŞİ

Modern futbolun İngiltere’den çıkarak yayılması sırasında Osmanlı

İmparatorluğu'nun belli başlı ticaret limanlarındaki kentlere yerleşen

İngilizler futbolu ülkemize sokan kişiler olmuşlardır. İstanbul, İzmir,

Selanik futbolun oynandığı ilk 3 şehir olmuştur. Buralarda İngilizler

futbol oynarken Rumlar da onlara katılmışlar ve hem futbol

oynayanlar hem de takımlar önemli sayıda artmıştır. Osmanlı

topraklarında ilk futbol maçının 1875'te Selanik'te oynandığı

bilinmektedir. 1877 yılında ise İzmir’in Bornova çayırlarında futbol

maçları yapılmıştır. Ancak, bu sıralarda Müslüman gençlerin futbol

oynamaları hoş karşılanmayacağı için Türklerin futbol oynamaları için

biraz daha süre geçmesi gerekmiştir. İzmir’de ilk futbol kulübü 1894

yılında İngilizler tarafından kurulmuş ve adı "Football Club Smyrna"

olmuştur. İstanbul’da futbol oynanmaya başlanması ise ancak 1895

yılında Kadıköy ve Moda'da olmuştur. İzmir’den İstanbul’a göçen

İngilizler burada futbol oynamışlardır. Buradaki Rumlar da futbola

merak salmışlardır ve futbol İstanbul’da çok büyük bir hızla

yayılmıştır. 1897, 1898, 1899, 1904 yıllarında İzmir karması ve

İstanbul karması 4 maç oynamışlar ve bunların tümünü İzmir karması

kazanmıştır. 1906 yılında Atina'da düzenlenen "Ara Olimpiyat"ta İzmir

karması ve Selanik Karması yer almıştır. İzmir karması bu turnuvada

2., Selanik karması da 3. olmuştur. İzmir karması İngilizlerden,

Selanik karması ise Rumlardan oluşuyordu.

TÜRKLERİN FUTBOL OYNAMASI

Futbol oynayan ilk Türk 1898 yılında İzmir’de İngilizlerle beraber

futbol oynayan Selim Sırrı Tarcan olmuştur. Ancak kendisine "İlk Türk

futbolcusu" diyemeyiz. İlk Türk futbolcusu Fuat Hüsnü Beyedir.

İstanbul’da futbolu İngilizlerden görerek merak salan Fuat Hüsnü Bey,

daha sonra arkadaşlarını ikna ederek ilk Türk futbol takımını

kurmuştur. "Black Stocking" adi alan takım Rumlarla bir maç yapmış

ve bu maçı 5-1 kaybetmiştir. Kaçabilenler kaçmış, kaçamayanlar

yakalanmıştır ve böylece ilk Türk futbol takımının ömrü uzun

olmamıştır. Fuat Hüsnü Bey daha sonra İngilizlerin kurduğu Kadıköy

takımında "Bobby" takma adıyla oynamıştır.

TÜRK FUTBOLUNDA İLK KULÜPLER

"Black Stocking" takımının başarısızlığından sonra Türkler uzun

süre futbol oynayamamışlardır. Ancak, kimse de bu oyunun

cazibesinden kendilerini kurtaramamışlardı. Türkiye'de kurulan

kulüplerin hemen hepsi futbol kulübü olarak kurulmuştur. Bir önemli

istisna "Beşiktaş Jimnastik Kulübü"dür. İlk futbol kulübü ise

"Galatasaray"dır.

İSTANBUL KULÜPLERİ :

GALATASARAY SPOR KULÜBÜ

Mekteb-i Sultani (Galatasaray Lisesi) öğrencileri tarafından 1905'te

kurulmuştur. İlk baslarda Kırmızı-Beyaz renkleri seçen Galatasaray,

daha sonra Sarı-Siyah ve son olarak da Sarı-Kırmızı renklerle sahaya

çıkmıştır. İlk maçını Barhau İngiliz gemisiyle yapan Galatasaray

1906-1907 sezonunda İstanbul Futbol Ligine katılmıştır. 1908-1909

sezonunda da bu ligde şampiyon olmuştur. 1911 yılında Romanya ve

Macaristan'a giderek yurt dışında Türk futbolunu temsil eden ilk takım

olmuştur. Bükreş’te Bükreş karmasını 11-1 yenmiştir.

FENERBAHÇE SPOR KULÜBÜ

 1907'de Kadıköy’de kurulmuştur. İlk olarak Sari-Beyaz renkleri

seçen Fenerbahçe daha sonra Sari-Lacivert renkleri kullanmıştır.

1908-1909 sezonunda İstanbul Ligine katılan Fenerbahçe ilk

şampiyonluğunu 1911-1912 sezonunda kazanmıştır. İşgal yıllarında

düşman askerlerin takımlarına karşı aldığı başarılarla gönüllerde taht

kuran Fenerbahçe Galatasaray'la birlikte en çok taraftara sahip iki

takımdan biri olmuştur.

BEŞİKTAŞ JİMNASTİK KULÜBÜ

1903 yılında "Beşiktaş Bereket Jimnastik Kulübü" adıyla kuruldu.

Barfiks, paralel, halter, güreş, boks ve aletli jimnastik, eskrim

dallarında faaliyet göstermişlerdir. Bir süre sonra adi "Beşiktaş

Osmanlı Jimnastik Kulübü" olmuştur. Futbolun oynanması ise 1910'lu

yıllarda başlamıştır. Önceleri Kırmızı-Beyaz olan renkleri daha sonra

Siyah-Beyaz olarak değiştirilmiştir. Çeşitli dallarda büyük basarılar

kazanmasına rağmen Beşiktaş futbolda 1920'li yıllarda aldığı seri

başarılarla adını duyurmuştur.

KADIKÖY FUTBOL KULÜBÜ

İngilizlerin kurduğu Kadıköy, İstanbul’un ilk futbol kulübüdür. 1905-

1906 ve 1906-1907 yıllarında İstanbul Liginde şampiyon olmuştur.

MODA FUTBOL KULÜBÜ

 1903 yılında İngilizlerce kurulmuş, 1907-1908'de şampiyon

olmuştur.

ELPİS FUTBOL KULÜBÜ

1904 yılında Kadıköylü Rumlar tarafından kurulmuş, ligde hiç bir

zaman başarılı olamamıştır. IMOGENE FUTBOL TAKIMI İngilizlerin

aynı adı taşıyan gezi gemisinin mürettebatının oluşturduğu bir

takımdı. 1904-1905 şampiyonu oldu.

TATAVLA HERAKLİS JİMNASTİK KULÜBÜ

1896 yılında önceleri jimnastik, atletizm, güreş dallarında faaliyet

göstermek üzere kurulmuştur, 1910'lu yılların sonunda futbol da

oynanmaya başlanmıştı. Halen "Kurtuluş Gençlik Kulübü" olarak

faaliyetinin sürdürmektedir.

ANADOLU SPOR KULÜBÜ

1908 yılında Burhan Felek ve arkadaşlarının girişimiyle

kurulmuştu. Halen faaliyetlerini sürdürmektedir.

VEFA TERBİYE-İ BEDENİYYE KULÜBÜ

1908'de, üç takımın birleşmesiyle oluşan kulüp İstanbul'un belli

başlı kulüplerinden biri olmuştur.

BEYKOZ ZİNDELER İDMAN YURDU

 Beykoz Sark İdman Yurdu ve Beykoz Zindeler Yurdu'nun

birleşmesiyle oluşan kulüp, uzun yıllar başarılar kazanmıştır.

SÜLEYMANİYE TERBİYE-İ BEDENİYE KULÜBÜ

1911 yılında kurulmuştur.

ANADOLUHİSARI İDMAN YURDU

1912 yılında kurulmuştur.

HİLAL SPOR KULÜBÜ

1912 yılında kurulmuştur.

TELEFONCULAR

İstanbul Telefon Şirketinin İngiliz teknisyen ve isçileri 1912'de

kurmuştur, 1914'te harp hali nedeniyle hükümetçe kapatılmıştır.

ALTINORDU İDMAN YURDU

1910 yılında Galatasaray'a kardeş kulüp olarak kurulan Progress

International, 1914 yılında bu adi almıştır. Dahiliye Naziri'ni

başkanlığa getirerek hem mali destek sağlamış hem de hükümetten

destek alarak cepheye asker yollamayan tek kulüp olmuştur. Mali

yönden kuvvetlenince yaptığı transferlerle İstanbul liginde

şampiyonluk da kazanmıştır.

PERA SPOR KULÜBÜ

 1914 yılında bir Rum kulübü olarak kurulmuştur. Kurtuluş Savası

sonunda kaçmayan Rumlar "Beyoğluspor" adıyla kulübün yaşamını

sürdürmüşlerdir.

İTTİHAT SPOR KULÜBÜ

1920'de Altınordu'dan ayrılanlar tarafından kurulmuştur. Ömrü pek

uzun olmamıştır.

DARÜŞŞAFAKA

Darüşşafaka Lisesi öğrencileri tarafından kurulmuştur.

BEYLERBEYİ SPOR KULÜBÜ

1919 yılında kurulmuştur.

MAKABİ SPOR KULÜBÜ

1913 yılında Museviler tarafından kurulmuştur. 1930'lu yılların

sonunda faaliyetini bitirmiştir.

EYÜP SPOR KULÜBÜ

1917'de kurulmuştur. Halen faaliyetlerini sürdürmektedir.

KASIMPAŞA SPOR KULÜBÜ

1921'de kurulmuştur. Halen faaliyetlerini sürdürmektedir.

TOPKAPI İDMAN YURDU

 1921'de kurulmuştur.

ARMSTRONG-VİCKERS

1912'de Ayni adli İngiliz firmasının memur, teknisyen ve isçileri

tarafından kurulmuştur. 1914'te hükümetçe kapatılmıştır.

TÜRK İDMAN OCAĞI

1912'de kurulmuştur. 1.Dünya Savaşı sırasında kapanmıştır.

SARIYER SPOR KULÜBÜ

1923'te kurulmuştur.

İSTANBUL SPOR KULÜBÜ

İstanbul Erkek Lisesi Öğrencileri tarafından 1926'da kurulmuştur.

KARAGÜMRÜK SPOR KULÜBÜ

1926'da kurulmuştur. Halen faaliyetini sürdüren kulüp büyük

başarılar kazanmıştır.

FERİKÖY SPOR KULÜBÜ

1927'de kuruldu.

GÜNEŞ SPOR KULÜBÜ

 1923'te çok güçlü futbolcularla kurulan kulüp 10 yıldan fazla bir

süre varlığını sürdürdü.

İZMİR KULÜPLERİ :

KARŞIYAKA SPOR KULÜBÜ

1912 yılında "Karşıyaka Terbiye-i Bedeniyye Kulübü" adıyla

kuruldu. İzmir’in işgali sırasında tüm İzmir takımları gibi faaliyetlerini

bir süre kestikten sonra yeniden canlanan Karşıyaka , öncelikle

"Karşıyaka Gençlerbirliği" , daha sonra "Karşıyaka Spor Kulübü"

adlarını aldı. 'K' , 'S' , 'K' harflerinin eski dilde okunuşlarından oluşan

"KAF-SIN-KAF" sözüyle ölümsüzleşti ve Türk futbolunun en başarılı

kulüplerinden oldu.

ALTAY SPOR KULÜBÜ

1914'te "Hilal" adıyla kuruldu. Kısa süre sonra "Altay" adını aldı.

İşgal sırasında faaliyetlerine ara verdikten sonra yeniden çok güçlü

bir şekilde futbola başlayan Altay, 1923-1924 sezonunda ilk İzmir

Futbol Ligi'nin şampiyonluğunu kazandı. Daha sonraki yıllarda da

başarılarına devam eden Altay 1. Profesyonel Futbol Ligi'nde 3

büyüklerden sonra en çok kalan takım ünvanına sahiptir. 2. lige

düştüğü 2 sezonda da hemen o sene 2.lig şampiyonluğunu

kazanarak 1. lige dönmüştür.

İZMİR İDMAN YURDU

1919'da Yunan işgali sırasında işgalcilere karşı bir hırsla kurulan

kulüp, Rum takımlarına karşı aldığı başarılarla adını duyurmuştur.

Çok ünlü kişilerin oynadığı futbol takımında eski başbakanlarımızdan

Adnan Menderes de yer almıştır. İzmir kurtulduktan kısa süre sonra

dağılmıştır.

ALTINORDU SPOR KULÜBÜ

1923'te Altay'dan ayrılan bazı futbolcular tarafından kuruldu ve

kısa sürede büyük başarılar kazandı. İzmir’in en başarılı

kulüplerinden biri olan Altınordu, günümüzde yaşadığı bazı sorunlara

rağmen Türk futbolunda çok önemli bir yere sahiptir.

GÖZTEPE SPOR KULÜBÜ

1925'te Altay'dan ayrılan bazı futbolcular tarafından Göztepe

semtinde, Sarı-Kırmızı renklerle kuruldu. Kazandığı sayısız

şampiyonlukların yani sıra Avrupa Kupalarında da çok büyük

başarılar elde etti. Türk futbolunun en güçlü kulüplerinden biri olan

Göztepe son yıllarda 2. ligden 1. lige çıkma uğraşı vermektedir.

ÜÇOK SPOR KULÜBÜ

1937'de Altay, AltInordu, Buca kulüplerinin birleşmesiyle oluştu, 2 yıl

sonra kapandı.

DOĞANSPOR KULÜBÜ

1937'de Göztepe, İzmirspor, Egespor kulüplerinin birleşmesiyle

oluştu, 2 yıl sonra kapandı.

YARARLANILAN KAYNAK:

http://www.raksnet.com/tarihce.html