ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ
ΛΕΥΚΩΣΙΑ

Προγραμματισμός Μαθήματος

ΜΑΘΗΜΑ: Αρχαία Ελληνικά

ΘΕΜΑ:- Ειδικές Προτάσεις
ΤΑΞΗ: Α’ Λυκείου (ΑΣ 1)
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Σάββας Αντωνίου

ΣΤΟΧΟΙ

Οι μαθητές:

1. Να αναγνωρίζουν τις ειδικές προτάσεις και να δικαιολογούν την

εκφορά και τη τη χρήση τους.

2. Να αντικαθιστούν τις ειδικές προτάσεις με απαρέμφατο ή

κατηγορηματική μετοχή και το αντίθετο.

3. Να εξοικειωθούν με τη χρήση του Συντακτικού της Αρχαίας

Ελληνικής Γλώσσας.

4. Να συνειδητοποιήσουν τη διαχρονικότητα της Ελληνικής Γλώσσας.

ΠΟΡΕΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1. Εξέταση προηγούμενης ενότητας.

2. Πρόκληση ενδιαφέροντος - Ανακοίνωση του νέου μαθήματος.

3. Οι μαθητές συνεργάζονται με το διπλανό τους και σύμφωνα με το

Φύλλο Εργασίας (1) διακρίνουν τις ονοματικές από τις επιρρηματικές
προτάσεις.
Ανακαλούν προηγούμενες γνώσεις και μετά από συζήτηση
συμπληρώνουν το Φύλλο Εργασίας.

4. Δίνεται το Φύλλο Εργασίας (2) και με συνεργασία συμπληρώνεται ο

πίνακας.
Ακολουθούν ανακοινώσεις και συζήτηση για το πώς εισάγονται,πώς
εκφέρονται και σε τι χρησιμεύουν οι ειδικές προτάσεις.
 2

5. Με βάση το Φύλλο Εργασίας (3) οι μαθητές σχολιάζουν τα

παραδείγματα που αναφέρονται στην αντικατάσταση των ειδικών
προτάσεων από το απαρέμφατο ή την κατηγορηματική μετχή.

6. Ανακεφαλαίωση και παρουσίαση των κυριότερων σημείων στον

πίνακα ή το ανακλαστικό διασκόπιο.

ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΥΛΙΚΑ

1. Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας

2. Φύλλα Εργασίας (1,2,3)

3. Πίνακας - Ανακλαστικό διασκόπιο

ΜΕΘΟΔΟΣ

Διαλογική - Ευρετική

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΑΞΗΣ

Ενιαία - Συνεταιριστική
 3

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

1. Να υπογραμμίσετε τις ειδικές προτάσεις και να δικαιολογήσετε τη

χρήση τους.

2. Να αντικαταστήσεις τις ειδικές προτάσεις με εδικά απαρέμφατα ή με

κατηγορηματικές μετοχές,ανάλογα με τη σύνταξη των ρημάτων.

α. Ο Πελοπίδας λέγει ότι η πόλις πολεμήσει τοις Λακεδαιμονίοις.

β. Γιγνώσκετε, ω άνδρες Αθηναιοι,ότι το ψήφισμα εστιν ισχυρότατον.

γ. Οι πολέμιοι έλεγον ως την χώραν πεπορθηκότες ειεν.

δ. Ορω ότι οι πλείους αυτών γίγνονται παντάπασιν άποροι.

3. Να συμπληρώσεις τις προτάσεις με τους κατάλληλους τύπους των

κατηγορηματκών μετοχών ή των απαρεμφάτων,ανάλογα με τη
σύνταξη των ρημάτων.

α. Ορω ουδένα των ανθρώπων αναμάρτητον.........(ειμί,ενεστ).

β. Χειρίσοφος ετύγχανεν εν κώμη τινί.........(ειμί,ενεστ).

γ. Λέγουσι τον καλόν καγαθόν άνδρα ευδαίμονα .....(ειμί,ενεστ).

δ. Φαίνεσθαι μαλλον τοις κολακεύουσι..........(πιστεύω,ενεστ) ή τοις

άλλοις πολίταις.

ε. Οι κατήγοροι φασι τον Σωκράτη καινά δαιμόνια.............και τους

νέους..............(εισφέρω,διαφθείρω,ενεστ).
 4

ΚΥΡΙΑ ΣΗΜΕΙΑ ΥΛΗΣ

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

 

ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ

Ειδικές Συμπερασματικές
Ενδοιαστικές Χρονικές
Αναφορικές Αιτιολογικές
Πλάγιες Ερωτηματικές Υποθετικές
Τελικές
Αναφορικές
Εναντιωματικές
ή
Παραχωρητικές

ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εισάγονται:

 ότι  δηλώνεται κάτι το πραγματικό ή βέβαιο

 ως  » κάτι το πιθανό,το υποκειμενικό

(ότι τάχα)

Εκφέρονται:
 Με απλή οριστική ή δυνητική (αν)

 Δυνητική ευκτική

 Ευκτική του πλαγίου λόγου (το ρήμα της

κύριας πρότασης σε ιστορικό χρόνο)
 5

Σε τι χρησιμεύουν:

 Αντικείμενο σε ρήματα λεκτικά,γνωστικά,αισθητικά,δεικτικά

 Υποκείμενο σε απρόσωπα ρήματα ή απρόσωπες εκφράσεις

 Επεξήγηση ουδετέρου αντωνυμίας ,κυρίως δεικτικής (τουτο-ταυτα

κ.λ.π.)

Στη θέση ειδικής πρότασης μορούμε να έχουμε:

 Μετά από λεκτικά ρήματα Απαρέμφατο

 Μετά από γνωστικά και αισθητικά ρήματα

 

Κατηγορηματική μετοχή Απαρέμφατο

 6

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
(1)

ΟΔΗΓΙΕΣ

1. Στα παρακάτω παραδείγματα να αναγνωρίσετε τις δευτερεύουσες

προτάσεις και να διακρίνετε τις ονοματικές από τις επιρρηματικές.

2. Να συνεργαστείτε με το διπλανό σας.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Ουτοι έλεγον ότι Κυρος τέθνηκεν.

2. Εφοβειτο μη τα έσχατα πάθη.

3. Το θειον τοιουτον εστιν,ώστε άμα πάντα οραν και πάντα ακούειν.

4. Οταν πλειστά τις έχη,τότε πλειστοι τούτω φθονουσιν.

5. Επειδή ομονοουμεν ταυτα,πέμψατε από λόχον έκαστον πέντε άνδρας.

6. Οσοι εξ άστεως εστε σκέψασθε.

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ
 7

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
(2)

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Γνώσεσθε ότι ουκ εν Ελλάδι εστέ.

2. Δηλον ην ότι βασιλεύς εγγύς ην.

3. Τισσαφέρνης διαβάλλει τον Κυρον προς αδελφόν ως επιβουλεύει

αυτω.

4. Ειπεν ότι είη αν φίλος.

5. Σωκράτης λέγει ότι ουκ αν ηδίκει.

6. Ταυτα δηλω,ως το παράπαν ου νομίζεις θεούς.

7. Ησθοντο ότι η πόλις κατειλημμένη είη.

Να υπογραμμίσετε τις ειδικές προτάσεις και να συμπληρώσετε τον

παρακάτω πίνακα:

α.Πώς εισάγονται:

β.Πώς εκφέρονται:

Σε τι χρησιμεύουν:
 8

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
(3)

Να σχολιάσετε τα παρακάτω παραδείγματα:

1. Λέγει ότι λύει τας σπονδάς.

Λέγει λύειν τας σπονδάς.

2. Ηγγέλθη ότι Φίλιππος επολιόρκει το τειχος.

Ηγγέλθη Φίλιππον πολιορκειν το τειχος.

3. Οιδα ότι ουδείς μισει τους επαινουντας.

Οιδα ουδένα μισουντα τους επαινουντας.

Οιδα ουδένα μισειν τους επαινουντας.