Απαντήσεις Ερωτήσεων Γενετικής

(Βασικές αρχές Ιατρικής Γενετικής- Michael Connor-Malcolm Ferguson-

Smith)

1.Ορισμοί:α)επαναλαμβανόμενο DNA, β)αντινοηματική αλληλουχία DNA, γ)γονίδια βασικών

λειτουργιών.
α.Το 30% του DNA που δεν περιλαμβάνει δομικά γονίδια, δεν επιτελεί κάποιον αποδεδειγμένο ρόλο και
αποτελείται από νουκλεοτιδικές αλληλουχίες που επαναλαμβάνονται στο γονιδίωμα.
β.Η αλληλουχία του DNA που χρησιμοποιείται ως μεταγραφικό εκμαγείο και είναι συμπληρωματική της
νοηματικής αλληλουχίας του μεταγραφόμενου mRNA.
γ.Σε αντίθεση με το 80% των γονιδίων που εκφράζονται μόνο σε εξειδικευμένα κύτταρα και σε κατάλληλο
χρόνο, αυτά εκφράζονται σε όλους τους ιστούς, ρυθμίζουν βασικές μεταβολικές λειτουργίες και αποτελούν το
90% των γονιδίων που εκφράζονται σε κάθε κυτταρικό τύπο

2.Χαρακτηριστικά αλληλουχιών SINES και LINES.

Πρόκειται για διάσπαρτες επαναλήψεις επαναλήψεις επαναλαμβανόμενου DNA (⅔ αυτού σε σχέση με το εν

σειρά) και διακρίνονται σύμφωνα με το μήκος τους.
A. Οι SINES (βραχείες) με μήκος μικρότερο των 500bp και κύριο εκπρόσωπο την αλληλουχία Alu, με
μήκος 300bp, θέση αναγνώρισης για το περιοριστικό ένζυμο Alu I, πολύ συχνές (6% ολικού DNA),
κάθε 5-10kbp και χαρακτηριστικές για τον άνθρωπο και ανώτερα θηλαστικά, χρήσιμη στην
ιατροδικαστική
B. Οι LINES (μακρές) συχνά έχουν μήκος 1,5-5kbp και κύριο εκπρόσωπο την Κπν LINE οικογένεια,
μήκους 500bp-10kbp και θέση αναγνώρισης για το περιοριστικό ένζυμο Kpn I.
Οι αλληλουχίες αυτές έχουν δομικές ομοιότητες με ρετροϊούς και την ικανότητα αυτοαντιγραφής και
εισαγωγής του αντιγράφου τους σε νέα θέση στο γονιδίωμα, πιθανώς προκαλώντας γενετική διαταραχή.

3.Επαναλαμβανόμενο DNA σε σειρά: α)πώς υποδιαιρείται, β)χρησιμότητα:

Υποδιαιρείται με βάση το μήκος σε αλληλουχίες:
1. Μικροδορυφορικές: <1kb, συχνές οι ΑG και οι AC, που επαναλαμβάνεται 60 φορές κάθε 30kbp.Oι
πολυμορφισμοί του αριθμού των επαναλήψεων στα αντίστοιχα χρωμοσώματα χρησιμεύουν στην
ανίχνευση της κληρονομικότητας μιας περιοχής σε κάθε χρωμόσωμα.
2. Μινιδορυφορικές:Μεγαλύτερες, 1-30kbp, επίσης με ποικιλία στον αριθμό, για αυτό αυτές
a. με ένα αντίγραφο, χρησιμεύουν στην ανίχνευση γονιδίων
b. πολύτοπες, στην ιατροδικαστική αναγνώριση
3. Μακροδορυφορικές: Πολλές μεγαβάσεις σε μήκος με εντόπιση στα τελομερίδια και το κεντρομερίδιο,
με διακύμανση στο μήκος, περιέχουν ειδικές αλληλουχίες για την επιτυχημένη αντιγραφή και
κατανομή των χρωμοσωμάτων κατά τη διαίρεση.
4.Ρύθμιση γονιδιακής έκφρασης.
Όλα τα εμπύρηνα κύτταρα ενός ατόμου έχουν πανομοιοτυπο γονιδίωμα, από το οποίο εκφράζεται σε κάθε
στιγμή ένα μόνο τμήμα, ανάλογα με την διαφοροποίηση αλλά και τις εκάστοτε ανάγκες.Η ρύθμιση γίνεται
κυρίως στο επίπεδο της μεταγραφής αλλά και σε μεταγενέστερο στάδιο μέσω τροποποίησης είτε του ρυθμού
μετάφρασης είτε της συρραφής του πρόδρομου RNA.
Σημαντικό ρόλο παίζουν παρακείμενες περιοχές του DNA:
1. Ο υποκινητής: Βρίσκεται ακριβώς πριν από το γονίδιο, έχει μέγεθος αρκετών εκατοντάδων
νουκλεοτιδίων, και περιέχει το κουτί ΤΑΤΑ. Ενέχεται στην πρόσδεση της RNA πολυμεράσης ΙΙ στο
εκμαγείο, και είναι η αλληλουχία πρόσδεσης των γενικών μεταγραφικών παραγόντων.
2. Οι ενισχυτές: Ρυθμίζουν τη δραστικότητα των υποκινητών, είναι βραχείες αλληλουχίες, σε αυτές
προσδένονται οι ειδικοί μεταγραφικοί παράγοντες,λειτουργούν είτε επί του κωδικοποιού είτε επί του
μη-κωδικοποιού κλώνου,παίζουν ρόλο στην ρύθμιση της εξειδίκευσης ιστού, μπορεί να βρίσκονται σε
απομακρυσμένες θέσεις, και λόγω του μεγάλου αριθμού και αλληλεπίδρασης αυτών προκαλούν
ποικιλόμορφη ενεργοποίηση.
Για τα γονίδια βασικών λειτουργιών, είναι οι νησίδες CpG παίζουν ρυθμιστικό ρόλο
Μεταλλάξεις στις αλληλουχίες αυτές μπορεί να προκαλέσουν μή παραγωγή, μη φυσιολογική παράταση
έκφρασης, ανώμαλα πρότυπα γονιδιακής έκφρασης.

5.Τρεις τουλάχιστον μηχανισμοί δημιουργίας μεταλλάξεων μεγέθους

Οι μεταλλάξεις μεγέθους είναι:

1. Ελλείματα, μεγάλα (από θραύσεις χρωμοσωμάτων λόγω ανακατάταξης ή άνισου επιχιασμού) ή
μικρότερα (από λανθασμένη σύζευξη, σε περιοχές με αλληλοδιάδοχες επαναλήψεις νουκλεοτιδίων)
υπό την επίδραση ιονίζουσας ακτινοβολίας ή χημικώνμ με απομακρύνσεις ολόκληρων γονιδίων ή
αλλαγές του πλαισίου ανάγνωσης.
2. Διπλασιασμοί, μπορούν να διαταράξουν το πλαίσιο ανάγνωσης
3. Ενθέσεις, προσθήκη ενός επαναλαμβανόμενου στοιχείου από απομακρυσμένη θέση
4. Επεκτάσεις τρινουκλεοτιδικών επαναλήψεων, (βλ. Ερώτηση 7)
Άλλος μηχανισμός είναι η γονιδιακή μετατροπή, κατά την οποία ένα αλληλόμορφο μετατρέπεται σε ένα άλλο,
είτε στη μίτωση, είτε στη μείωση κατά τον ανασυνδυασμό.

6.Ο άνισος επιχιασμός μπορεί να είναι αιτία μετάλλαξης; Αιτιολογήστε.

Ο άνισος επιχιασμός συμβαίνει πιθανότερα σε περιοχές με διπλασιασμένα γονίδια παρόμοιας αλληλουχίας.
Παράδειγμα αποτελούν τα γονίδια της δυσχρωματοψίας:για το κυανό βρίσκεται στο 7 χρωμόσωμα,ενώ για
κόκκινο και το πράσινο στα άκρα των μακρών σκελών του Χ, ένα αντίγραφο για το κόκκινο, και ένα ως τρία
για το πράσινο, τα οποία φέρουν 96% ομολογία αλληλουχιών. Ως εκ τούτου άνισος επιχιασμός και
λανθασμένη σύζευξη στη μείωση μπορεί να οδηγήσει σε αναστολή/απώλεια ενός γονιδίου ή δημιουργία
υβριδικών γονιδίων με τροποποιημένη έκφραση.

7.Επέκταση τρινουκλεοτιδικών επαναλήψεων: Τί γνωρίζετε;

10% του γονιδιώματος αποτελείται από σειρά επαναλήψεων που κληρονομούνται σταθερά,
συμπεριλαμβανομένων και επαναλήψεις τρινουκλεοτιδίων, εντός ή μεταξύ των γονιδίων.
Ορισμένες από αυτές είναι ασταθείς και αν επεκταθούν πέρα από ένα όριο και συνδύονται με γονίδιο
μπορούν να δημιουργήσουν μετάλλαξη μήκους και μονογονιδιακό νόσημα με κλινική ποικιλομορφία στη
βαρύτητα ανάλογη της ποικιλίας του μήκους των επαναλήψεων.
Παραδείγματα αυτής είναι η μυοτονική δυστροφία (επέκταση της GTC 50 έως 1000 φορές), η χορεία του
Huntigton (CAG πάνω από 30 φορές) και το εύθραυστο Χ (CGG).

8.Συχνότερες σημειακές μεταλλάξεις και αίτιά τους:

Πρόκειται για αντικατάσταση μια βάσης από άλλη. Αυτή μπορεί να είναι 1.μετάπτωση μια πουρίνης σε άλλη
(Α<->G) ή μια πυριμιδίνης με άλλη (T<->C),2.Μεταστροφή πουρίνης σε πυριμιδίνη.Πρόκειται για απλές
νουκλεοτιδικές υποκαταστάσεις, που συμβαίνουν τυχαία και αυτόματα,η συχνότητα των οποίων αυξάνεται
σημαντικά μετά από έκθεση σε χημικά μεταλλαξιογόνα (απαμίνωση από υδροξυλαμίνη ή αλκυλίωση από
νιτρώδες της μουστάρδας), υπεριώδη ακτινοβολία (διμερή πυριμιδίνης).Οι βλάβες αυτές αναγνωρίζονται από
τα συστήματα επιδιόρθωσης αταίριαστων βάσεων όχι όμως και την 3.απαμίνωση κυτοσίνης προς
ουρακίλη, που αναγνωρίζεται μέσω του αντίστοιχου επιδιορθωτικού μηχανισμού της
αποπουρίνωσης/απαμίνωσης,4.απαμίνωση μεθυλιωμένης κυτοσίνης προς θυμίνη, που επηρεάζει και
τον συμπληρωματικό κλώνο και δεν αναγνωρίζεται από σύστημα επιδιόρθωσης

9.Ορισμοί: α)Μετάπτωση, β)μεταστροφή, γ)παρερμηνεύσιμη μετάλλαξη, δ)ανερμηνεύσιμη

μετάλλαξη

α.Η αντικατάσταση πουρίνης από πουρίνη ή πυριμιδίνης από πυριμιδίνη (Α-G η T-C)
β.Η μετατροπή πουρίνης σε πυριμιδίνη και αντίστροφα (A-T ή G-C)
γ.Σημειακή μετάλλαξη που προκαλεί υποκατάσταση του αμινοξέως που κωδικοποιεί από άλλο (70%)
δ. « « « « τροποποίηση της τριπλέτας σε κωδικόνιο λήξης σύνθεσης της
αλυσίδας
*Σιωπηλές: όταν δεν προκαλούν αλλαγή στο αμινοξύ που κωδικοποιείται από την κωδικοποιημένη τριπλέτα
λόγω εκφυλισμού του γενετικού κώδικα

10.Τί είδους μεταλλάξεις προκαλεί η υπεριώδης ακτινοβολία και γιατί αυτές δεν
συσσωρεύονται σε φυσιολογικά άτομα;

Προκαλούν σημειακές μεταλλάξεις συμπεριλαμβανομένων των διμερών πυριμιδίνης (ζεύγη παρακείμενων

πυριμιδινικών βάσεων συνδέονται). Σε φυσιολογικά άτομα αυτές οι μεταλλάξεις αναγνωρίζονται και
επιδιορθώνονται από τους μηχανισμούς αναγνώρισης και επιδιόρθωσης τέτοιων βλαβών (εγκοπή και πέψη
της βλάβης από νουκλεάσες-επιδιόρθωση από DNA πολυμεράση επιδιόρθωσης-αποκατάσταση της τομής
από DNA λιγκάση) καθώς και κατά τη διάρκεια της αντιγραφής από το μηχανισμό ελέγχου πιστότητας της
αντιγραφής (δοκιμασία δοκιμίων).

11.Tί είναι τα περιοριστικά ένζυμα και ποιά η χρησιμότητά τους;

Είναι βακτηριακής προέλευσης ένζυμα που λειτουργούν ως αμυντικός μηχανισμός ενάντια στην
ενσωμάτωση εξωγενούς DNA, και ονομάζονται έτσι διότι περιόρισαν την μεταφορά DNA από ένα βακτήριο
σε άλλο.Υπάρχουν 400+ τέτοια ένζυμα και πρόκειται για νουκλεάσες-ένζυμα που κατατμούν το DNA σε
συγκεκριμένες, ειδικές για κάθε νουκλεάση αλληλουχίες του, μήκους 4-6bp. Χρησιμοποιούνται στην ανάλυση
DNA για την ταυτοποίηση πολυμορφισμών θέσεως και δημιουργία χαρτών περιορισμού.

12.DNA ανιχνευτές: α)ορισμός, β)χρήση:

Είναι σημασμένα, ραδιοενεργά ή μη τμήματα DNA, μεγέθους από δεκάδες bp εώς kb, τα οποία
χρησιμοποιούνται στην αναγνώριση συμπληρωματικών αλληλουχιών.Ο ανιχνευτής και οι αλληλουχίες στόχοι
μετατρέπονται σε μονόκλωνους και υβριδοποιούνται για να σχηματιστεί ένα υβριδικό σημασμένο δίκλωνο
μόριο που μπορεί να γίνει ορατό.Χρησιμοποιούνται για να ταυτοποιηθούν συγκεκριμένα θραύσματα DNA
που σχετίζονται με ένα πολυμορφισμό θέσης, όπως προέκυψαν από κατεργασία με νουκλεάσες
περιορισμού.

13.DNA αποτύπωμα και χρήση:

Από την περαιτέρω ανάλυση μινιδορυφορικών πολυμορφισμών με τη χρήση ανιχνευτών που μπορούν να
ανιχνεύουν ταυτόχρονα πολλαπλές μινιδορυφορικές γενετικές θέσεις.Το αποτέλεσμα είναι το αποτύπωμα
DNA, που αποτελείται απο πολλαπλές ζώνες διαφορετικών μεγεθών, ειδικές για κάθε άτομο.Από κάθε γονέα
κληρονομείται το ήμισυ των ζωνών και ως εκ τούτου η μελέτη του αποτυπώματος του DNA χρησιμοποιείται
σε 1.περιπτώσεις αμφισβητούμενης πατρότητας, 2.διελεύκανση οικογενειακών σχέσεων,3.ταυτοποίηση
δειγμάτων ιστών σε εγκληματικές υποθέσεις της ιατροδικαστικής.

14.α.DNA πολυμορφισμοί, β)Πού οφείλονται οι πολυμορφισμοί μήκους και πώς

υποδιαιρούνται;

α.Ονομάζονται έτσι οι συχνές, διακεκομμένες γενετικές διαφορές ή ποικιλομορφίες στην αλληλουχία των
βάσεων σε μια γενετική θέση, που χρησιμοποιούνται για την έμμεση ανίχνευση μεταλλαγμένων γονιδιων και
τη διάκριση από το αλληλόμορφό του.Διακρίνονται σε 1.πολυμορφισμούς θέσης [DNA σημειακές
διαφορές(Πολυμορφισμοί μήκους θραυσμάτων από περιοριστικό ένζυμο RLFPs.Τα RFLPs είναι
πολυμορφισμοί θέσης DNA πλησίον του ελαττωματικού γονιδίου που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την
ανίχνευσή του]), που εμφανίζονται κάθε 200-500bp. συνήθως αφορούν μη κωδικοποιό DNA, άρα στερούνται
κλινικής σημασίας. και 2.πολυμορφισμούς μήκους, οι οποίοι:
β)οφείλονται σε ποικίλο αριθμό διαδοχικών επαναλαμβανόμενων αλληλλουχιών και υποδιαιρούνται σε
μικροδορυφορικές (ΑG, AC, βλ και Ερώτηση 3) και μινιδορυφορικές επαναλήψεις με σημαντική
ποικιλομορφία στον αριθμό των επαναλήψεων.

15.ΑSO ανιχνευτές:
Οι αλληλόμορφο-ειδικοί ολιγονουκλεοτιδικοί ανιχνευτές είναι μικρού μεγέθους (17 εώς 30 νουκλεοτίδια)
τμήματα DNA που φέρουν την συμπληρωματική αλληλουχία είτε προς την αυτή του φυσιολογικού είτε προς
αυτή του μεταλλαγμένου DNA., η παρουσία ή απουσία υβριδοποίησης με αυτούς τους ανιχνευτές θα
διαχωρίσει τα φυσιολογικά άτομα από τους προσβεβλημένους ομο- ή ετεροζυγώτες.
16.Για την ταυτοποίηση έλλειψης τμήματος γονιδίου ποια από τις παρακάτω μεθόδους
υβριδισμού θα χρησιμοποιούσατε και γιατί.
Για την αναγνώριση DNA πολυμορφισμών με σκοπό την έμμεση ανίχνευση μεταλλαγμένων γονιδίων
χρησιμοποιούνται ευρέως η ανάλυση κατά Southern (η Northern χρησιμοποιείτω για την ανάλυση mRNA
αντί για DNA και συνεπώς δεν προκρίνεται για τη συγκεκριμένη ταυτοποίηση) και η PCR. Οι ίδιες τεχνικές
χρησιμοποιούνται για την άμεση ανάλυση μεταλλαγμένων γονιδίων και συγκεκριμένα για την ανίχνευση
μεταλλάξεων μήκους. Οι ελλείψεις θα γίνουν αντιληπτές ως ζώνες μικότερου μοριακού μεγέθους ή ως
απούσες.
Στην Southern το DNA τέμνεται με περιοριστικά ένζυμα σε θραύσματα, τα οποία διαχωρίζονται με βάση το
μέγεθος σε ηλεκτροφόρηση γέλης.Έπειτα μεταφέρονται σε ένα φίλτρο δέσμευσης DNA και τα
συμπληρωματικά θραύσματα αναγνωρίζονται με ραδιοσημασμένους ανιχνευτές.Χρειάζονται επαρκή
αντίγραφη DNA και χρόνος 5-7 ημερών.
Στην PCR, απαιτούνται δύο ολιγουνουκλεοτιδικοί ανιχνευτές, συμπληρωματικοί ως προς τις παρακείμενες
αλληλουχίες του τμήματος στόχου, οι οποίοι καθοδηγούν την DNA πολυμεράση σε διαδοχικούς κύκλους
εντοπισμένης αντιγραφής που προκαλούν ενίσχυση του DNA.Aκολουθεί πέψη με νουκλεάση,
ηλεκτρόφόρηση και χρώση.

17.Περιγράψτε μια τεχνική ανάλυσης DNA με την οποία γίνεται ανίχνευση εστιακής
μετάλλαξης στα μόρια του DNA.
Ειδικές σημειακές μεταλλάξεις μπορούν να εντοπιστούν μέσω 1.της απώλειας/προσθήκης συγκεκριμένου
RFLPs, 2.ανιχνευτών ASO και 3.ανάλυσης της αλληλουχίας βάσεων του DNA.H τελευταία χρησιμοποιεί
μονόκλωνο DNA υπόστρωμα για να παράγει μια σειρά ολιγονουκλεοτιδικών θραυσμάτων αυξανόμενου
μήκους, καθένα μεγαλύτερο από το προηγούμενο.Τα θραύσματα είναι σημασμένα, διαχωρίζονται βάση
μεγέθους με ηλεκτροφόρηση γέλης.Μαζί με τη σήμανση ξεκινούν 4 παράλληλες αντιδράσεις κάθε μια από τις
οποίες περιέχει το υπόστρωμα DNA, τα 4 διαφορετικά νουκλεοτίδια (dATP, dCTP, dCTTP, dGTP),το ένζυμο
DNA πολυμεράση και μικρή ποσότητα ddATP ή ddGTP κτλ.Μόλις ενσωματωθεί ένα διδεοξύ μόριο σταματά η
επιμήκυνση με αποτέλεσμα μια σειρά μερικώς ολοκληρωμένων νουκλεοτιδικών αλυσιδών καθεμία εκ των
οποίων φέρει ένα συγκεκριμένο διδεοξυνουκλεοτιδιο στο 3’ άκρο.Η ταυτοποίηση γίνεται με αυτοραδιογραφία.

18.Ζώνες G στα χρωμοσώματα του ανθρώπου: α)πώς δημιουργούνται, β)χαρακτηριστικά,

γ)χρήση:
α.Τα χρωμοσώματα μπορούν να βαφούν με πλήθος χρωστικών, με συνηθέστερη τη χρήση της χρώσης
Giemsa, από την οποία προκύπτουν οι ζώνες G.
β.Πρόκειται για 300-400 εναλλασσόμενες ανοιχτόχρωμες και σκουρόχρωμες περιοχές χαρακτηριστικές για
κάθε ζεύγος χρωμοσωμάτων και προκαλούνται από διαφορετική συμπύπνωση της χρωματίνης σε αυτά.
Οι σκοτεινές περιοχές έχουν λίγα ενεργά γονίδια, είναι πλούσες σε Α+Τ και αντιγράφονται στο τέλος της
φάσης S.
Oι φωτεινές περιοχές έχουν το 80% περίπου των ενεργών γονιδίων, συμπεριλαμβανομένων όλων των
γονιδίων βασικών λειτουργιών, είναι πλούσιες σε G+C και αντιγράφονται στην αρχή της φάσης S
γ.Οι ζώνες G χρησιμοποιούνται για α.την ακριβή ταυτοποίηση των χρωμοσωμάτων και β.ανίχνευση τυχόν
απώλειας ή προσθήκης γενετικού υλικού μήκους 4000Mb και πάνω.
19.Καρυότυπος ανθρώπου:α)από ποιά κύτταρα μπορεί να μελετηθεί, β) τεχνική
παρασκευής τους.
α.Μελετάται καλύτερα από:
1. Λεμφοκύτταρα περιφερικού αίματος
2. Μυελό των οστών
3. Ινοβλάστες
4. Κύτταρα αμνιακού υγρού ή χοριακών λαχνών
και γενικά κύτταρα κάθε αναπτυσσόμενου ιστού
β.Χρησιμοποιούνται 5-10ml ηπαρινισμένου φλεβικού αίματος, τα οποία τίθενται σε καλλιέργειες με προσθήκη
φυτοαιμοσυγκολλητίνης.Ακολουθεί επώαση 48-72 ωρών, προσθήκη κολχικίνης για διακοπή της διαίρεσης
στη μετάφαση και υπότονου διαλύματος για διόγκωση.Το εναιώρημα τοποθετείται σε αντικειμενοφόρες
πλάκες και μονιμοποιείται, για να χρωθούν με διάφορες τεχνικές, συνήθως την Giemsa.

20.Χαρακτηριστικά του φυσιολογικού καρυότυπου του ανθρώπου.

Φυσιολογικά υπάρχουν 46 χρωμοσώματα που ταξινομούνται βάση μεγέθους 23 ζεύγη ομόλογων
χρωμοσωμάτων.Διαιρούνται σε 22 ζεύγη αυτοσωματικών και σε ένα ζεύγος φυλετικών (ΧΧ ή XY).Το ένα
αυτοσωματικό χρωμόσωμα κάθε ζεύγους και το ένα Χ στη γυναίκα ή το μοναδικό Χ στον άνδρα είναι
μητρικής προέλευσης, και τα άλλα μέλη του κάθε ζεύγους καθώς και το Υ του άνδρα είναι πατρικής.
Κάθε χρωμόσωμα εμφανίζει:
1. Μια κεντρική περίσφιξη, το κεντρομερίδιο, σταθερή για κάθε χρωμόσωμα, βάση του οποίου
διαχωρίζονται σε:
a. Μετακεντρικά, με το κεντρομερίδιο στη μέση
b. Άκροκεντρικά, όταν είναι κοντά στο άκρο
c. Υπομετακεντρικά, σε ενδιάμεση θέση
2. Ένα μακρύ σκέλος q
3. Ένα βραχύ σκέλος p, τα άκρα των δύο τελευταίων είναι τα τελομερίδια
4. Δορυφόροι στα άκρα των βραχέων σκελών που διαχωρίζονται από το υπόλοιπο χρωμόσωμα με τις
δευτερογενείς περισφίξεις.

21.Τί είναι οι ετερομορφισμοί ή ποικιλομορφίες των χρωμοσωμάτων;Ποιές οι κυριότερες

ομάδες στον άνθρωπο;

Όλα τα χρωμοσώματα παρουσιάζουν κληρονομήσιμες διαφορές μεταξύ των ατόμων στο DNA που
περιέχουν, με τις πιο εμφανείς να είναι ορατές στο μικροσκόπιο.Αυτές ονομάζονται ετερομορφισμοί
μεγέθους, αποτελούν παραδείγματα γενετικών πολυμορφισμών, έχουν σχέση με το επαναλαμβανόμενο DNA
και ο βαθμός της ποικιλομορφίας του παρουσιάζει καμπύλη κανονικής κατανομής.Μεγαλύτερη
ποικολομορφία παρουσιάζει το Y,μικρότερη το Χ.
Οι κυριότερες ομάδες είναι:
1. Το μέγεθος του Υq
2. To μέγεθος της ετεροχρωματίνης του κεντρομεριδίου
3. Πολυμορφισμοί δορυφόρων
 4. Εύθραυστα σημεία

22.Καρυότυπος ροής: α)τεχνική, β)χρησιμότητα:

α.Βασίζεται στην κυτταρομετρία ροής για τη μέτρηση του DNA που περιέχεται σε συγκεκριμένα
χρωμοσώματα, καθώς αυτά διέρχονται σε μια ροή υγρού μέσα από τη δέσμη Laser ενός κυτταρομετρητή
ροής.Το εναιώρημα των χρωμοσωμάτων βάφεται με φθορίζουσα χρωστική, διέρχεται από τη δέσμη Laser
που προκαλεί φθορισμό, ο οποίος συλλέγεται από φωτοπολλαπλασιαστή και αποθηκεύεται σε ηλεκτρονικό
υπολογιστή, για το σχηματισμό ιστογράμματος που αποτελεί τον καρυότυπο ροής, ο οποίος ομαδοποιεί τις
συγκεκριμένα χρωμοσώματα.
β.Χρησιμεύει για 1.τον προσδιορισμό ποικολότητας στα διάφορα χρωμοσώματα, 2.την αναγνώριση
χρωματοσωματικών ανωμαλιών, κυρίως μικροελλειμμάτων, με μεγαλύτερη ευαισθησία από τον καρυότυπο
και, 3.την παρασκευή ειδικών για κάθε χρωμόσωμα DNA βιβλιοθηκών.

23.Αρχή της κυτταρομετρίας ροής διπλής δέσμης laser για την μελέτη του καρυότυπου

Επιτρέπει την ανάλυση των χρωμοσωμάτων όχι μόνο με βάση το περιεχόμενό τους σε DNA αλλά και την
αναλογία των ΑΤ:GC βάσεων. Τα χρωμοσώματα βαφονται με μίγμα δύο χρωστικών, ένα με συγγένεια προς
τις ΑΤ και ένα προς τις GC και διέρχονται διαδοχικά από τις δέσμες ακτίνων laser.Έτσι επιτυγχάνεται
ξεχωριστή ανάλυση του φθορισμού για κάθε χρωστική.

24.Εύθραυστα σημεία των χρωμοσωμάτων ανθρώπου: α)πώς εμφανίζονται, β)πώς

προκύπτουν, γ)πόσα περίπου είναι, δ)μοριακή βαση δημιουργίας

α.Με τη μορφή δευτερογενών περισφίξεων σε θέσεις διαφορετικές από το κεντρομερίδιο, επιρρεπείς σε

θραύσεις
β,γ)Είναι περίπου 80 κοινά-που μπορούν να προκληθούν In vitro σε οποιοδήποτε άτομο με αφιδικολίνη και
αφορούν αμφότερες τις ομόλογες χρωματίδες-και 26 σπάνια-αφορούν μόνο το ένα ομόλογο,κυρίως
αυτοσωματικό, προκύπτουν με προσθήκη ανταγωνιστών του φυλλικού οξέος, κληρονομούνται με νόμους
Mendel, δεν σχετίζονται με κλινική ανωμαλία, με εξαίρεση το εύθραυστο Χ.
δ)Αφορά επέκταση τρινουκλεοτιδικών επαναλήψεων πέραν ενός ορίου.

25.Μιτοχονδριακά χρωμοσώματα: Τί γνωρίζετε

Τα μιτοχόνδρια έχουν τα δικά τους χρωμοσώματα με τη μορφή 10 περίπου μονών κυκλικών διπλών ελίκων
DNA.Aυτοαντιγράφονται και περιέχουν τα γονίδια για 22 μιτοχονδριακά μεταφορικά RNAs,δύο τύπους
ριβοσωματικού RNA και 13 πεπτίδια για την οξειδωτική φωσφορυλίωση.Το μιτοχονδριακό DNA δεν
υπακούει στον οικουμενικό γενετικό κώδικα, δεν διαθέτει ιντρόνια, και οι δύο έλικές τους μεταγράφονται και
μεταφράζονται, και μεταβιβάζεται με μητρική κληρονομικότητα.

26.Σύντομη περιγραφή των σταδίων της πρόφασης της πρώτης μειωτικής διαίρεσης
1. Λεπτοταινίας:Νηματοειδής μορφή.Κάθε χρωμόσωμα αποτελείται από ένα ζεύγος αδελφών
χρωματίδων
 2. Ζυγοταινίας:Ζευγάρωμα.Τα ομόλογα χρωμοσώματα ζευγαρώνουν και συνδέονται μεταξύ τους με το
συναπτονηματικό σύμπλοκο
3. Παχυταινίας:Πάχυνση.Το κύριο στάδιο, όπου κάθε χρωμόσωμα συνίσταται από δύο χρωματίδες,
άρα κάθε διδύναμο είναι τετράδα αποτελούμενη από 4 αλυσίδες.Συνένωση των δορυφόρων
4. Διπλοταινίας:Τετράδες.Βραχείας διάρκειας, οι δυάδες διαχωρίζονται, αλλά το κεντρομερίδιο
παραμένει ακέραι.Εμφάνιση χιασμάτων, θέσεων όπου έχει συμβεί επιχιασμός, 52 περίπου ανά
κύτταρο.
5. Διακίνηση:Το τελικό στάδιο της πρόφασης, τα χρωμοσώματα συσπειρώνονται περισσότερο

27. Είναι δυνατόν να γίνει σύναψη μεταξύ των χρωμοσωμάτων Χ και Υ κατά την πρόφαση
της πρωτης μειωτικής διαίρεσης;

Κατά το στάδιο της ζυγοταινίας τα Χ και Υ συνάπτονται μόνο στα πιο απομακρυσμένα τμήματα των βραχέων
σκελών, που αποκαλούνται ψευδοαυτοσωματικά, και είναι περιοχές όπου επιχιασμός ειναι συνήθης και η
κληρονομικότητα που εμφανίζουν μάλλον αυτοσωματική.Έτσι τα φυλετικά χρωμοσώματα εμφανίζουν ένα
φυλετικό διδύναμο το οποίο είναι ασυγχρόνιστο προς τα υπόλοιπα και συμπυκνώνεται νωρίς στο στάδιο της
παχυταινίας προς το σχηματισμό του φυλετικού κυστιδίου για πρόληψη του επιχιασμού.

28.Ποιά τα χαρακτηριστικά της αδρανοποίησης της του Χ χρωμοσώματος;

Σύμφωνα με την υπόθεση της Lyon, σε κάθε κύτταρο θήλεος αδρανοποιείται ένα από τα δύο Χ
χρωμοσώματα, μια διαδικασία που αφορά όλα τα θηλαστικά και λαμβάνει χώρα τη 12 μέρα στην
τροφοβλάστη και την 16η μέρα στο έμβρυο.Χαρακτηριστικά: 1.Αφορά μόνο τα σωματικά κύτταρα και όχι τα
βλαστικά γεννητικά, 2.για κάθε σωματικό κύτταρο αδρανοποιείται τυχαία το πατρικής ή το μητρικής
προέλευσης Χ, αλλά εφεξής η ίδια επιλογή αφορά όλους τους μελλοντικούς απογόνους τους κυττάρου,
3.Φροντίζει ώστε τα επίπεδα της έκφρασης των γονιδίων του Χ χρωμοσώματος να είναι ίδια σε άνδρες και
γυναίκες.4.Επηρεάζει τα περισσότερα γονίδια του Χ, με εξαιρέσεις αυτά που εμφανίζουν ομολογία στο Υ
καθώς και τον γενετικό τόπο XIST που είναι ενεργός μόνο στο αδρανοποιημένο Χ και σχετίζεται με αυτή
καθαυτή την αδρανοποίηση, 5.Το αδρανοποιημένο ολοκληρώνει τον αναδιπλασιασμό του μετά από τα
υπόλοιπα χρωμοσώματα, 6.Κατά προτίμηση αδρανοποιείται το δομικά ανώμαλο Χ σε απώλεια υλικού αλλά
το φυσιολογικό σε μετάθεση μεταξύ ενός Χ και ενός αυτοσωματικού, 7.το ανενεργό Χ παραμένει
συμπυκνωμένο κατά τη διάρκεια της μεσόφασης και είναι ορατό ως πυκνά κεχρωσμένη μάζα χρωματίνης ώς
σωμάτιο Barr.8.Αν υπάρχουν παραπάνω Χ, όλα αδρανοποιούνται, 9.οι νησίδες CpG των γονιδίων βασικών
λειτουργιών είναι υπερμεθυλιωμένες, αντίθετα από το ενεργό Χ,10.κάθε θήλυ είναι μωσαϊκό με άλλα κύτταρά
του να έχουν αδρανό το Χ πατρικής και άλλα το μητρικής προέλευσης.

29.Η αδρανοποίηση του Χ επηρεάζει όλα τα γονίδια που εδράζονται σε αυτό;Αιτιολογήστε.

Επηρεάζει τα περισσότερα, με εξαιρέσεις 1.γονίδια που έχουν ομόλογα στο στο Υ χρωμόσωμα (τα
ψευδοσωματικά τμήματα των ΧΥ) όπως αυτά της στεροειδικής σουλφατάσης, αδαμαντινογένεσης και ΖFX,
στον καθορισμό του ύψους και άλλων. 2.Τον γενετικό τόπο XIST στο μακρό σκέλος του Χ που είναι ενεργός
μόνο στο αδρανοποιημένο Χ και σχετίζεται με τη ρύμθιση αυτής καθαυτής της αδρανοποίησης.
30.Πώς είναι ορατό το αδρανοποιημένο Χ χρωμόσωμα στους πυρήνες των σωματικών
κυττάρων.
Κατά τη διάρκεια της μεσόφασης παραμένει συμπυκνωμένο και φαίνεται ως πυκνά κεχρωσμένη μάζα
χρωματίνης, γνωστή ως σωμάτιο Barr ή Χ χρωματίνη.Αν ένα κύτταρο έχει παραπάνω Χ υπάρχουν
περισσότερα σωμάτια Barr, πάντοτε ένα λιγότερο από τα ολικά Χ του καρυότυπου.Ειδικά στα ουδετερόφιλα
μπορεί να λάβει τη μορφή πλήκτρου τυμπάνου.

31.Διαφορές σπερματογένεσης-ωογένεσης στον άνθρωπο.

Σπερματογένεση Ωογένεση

Ξεκινά την εποχή της σεξουαλικής ωρίμανσης Έχει σε μεγάλο μέρος ολοκληρωθεί κατά τη γέννηση

Λαμβάνει χώρα στα σπερματοφόρα σωληνάρια Λαμβάνει χώρα στα ωοθυλάκια

Προέρχονται από τα σπερματογόνια, κάποια από τα Προέρχονται από τα ωογόνια, που ήδη τον 3ο μήνα
οποία είναι αυτοανανεούμενα και άλλα, που κύησης έχουν εξελιχθεί σε πρωτογενή ωοκύτταρα
προορίζονται για το σχηματισμό σπερματοζωαρίων, και έχουν εισέλθει στην πρόφαση της 1ης μειωτικής
μετατρέπονται σε πρωτογενή σπερματοκύτταρα διαίρεσης.

Η 1η μειωτική διαίρεση δίνει δύο δευτερογενή Η 1η μειωτική διαίρεση μπορεί να διαρκέσει 40 έτη,
σπερματοκύτταρα με 23 χρωμοσώματα και οδηγεί σε ένα δευτερογενές ωοκύτταρο και ένα
πολικό σωμάτιο

Η 2η μειωτική διαίρεση δίνει δύο σπερματίδες που Η 2η μειωτική διαίρεση ολοκληρώνεται μόνο εάν
διαφοροποιούνται σε σπερματοζωάρια χωρίς έχει γίνει γονιμοποίηση στη σάλπιγγα προς
περαιτέρω διαίρεση, συνολίκά η διαδικασία διαρκεί σχηματισμό ώριμου ωαρίου και δεύτερου πολικού
61 ημέρες. σωματίου

Παράγονται 4 σπερματοζωάρια ανά διαίρεση Παράγεται ένα μόνο ωάριο ανά διαίρεση

Συμβαίνει σε όλη τη διάρκεια της ζωής παραγωγή Συμβαίνει μέχρι την εμμηνόπαυση με τελική
10^12 παραγωγή 400 ώριμων ωαρίων

Αυξημένος κίνδυνος μεταλλάξεων λόγω Κίνδυνος ατελούς διαχωρισμού

πολυάριθμων αντιγραφών

32.Πώς καθορίζεται το φύλο στον άνθρωπο;

Η φυλοκαθορισμός εξαρτάται από την παρουσία ή μη του Υ.Η αρρενοποίηση καθορίζεται από παράγοντες
διαφορποίησης των όρχεων, TDFs, τα γονίδια των οποίων (π.χ. SRY) εδράζονται στο βραχύ σκέλος του
χρωμοσώματος Υ, μακρυά από την θέση σύναψης των ΧΥ κατά τη μείωση.Αν απουσιάζει, η γονάδα
εξελίσσεται σε ωοθήκη,ενώ αν υπάρχει σχηματίζεται όρχις που παράγει: 1.τον αναστολέα των πόρων του
Muller, που προκαλεί υποστροφή της αρχέγονης μήτρας και σαπλίγγων, 2. την τεστοστερόνη, που διεγείρει
τους πόρους του Wolf προς έσω γεννητικά όργανα και αρρενοποιεί τα έξω.
Η φυσιολογική σύζευξη των Χ και Υ και ο κανονικός διαχωρισμός εξασφαλίζει ίσο αριθμό αρρένων και
θηλέων απογόνων.
Εξαίρεση στον κανόνα του καθορισμού από το Υ χρωμόσωμα, είναι τα ΧΥ θήλεα, που φέρουν μεταλλάξεις ή
ελλείμματα του TDF, και τα ΧΧ άρρενα , όπου λόγω τυχαίου ανασυνδυασμού ο γενετικός τόπος TDF έχει
μεταφερθεί από το Υ στο Χ.

33.Φαινόμενο γονιδιακής αποτύπωσης στον άνθρωπο.

Στους περισσότερους αυτοσωματιικούς τόπους και τα δύο αλληλόμορφα είναι έιτε ενεργά είτε ανενργά.Σε
μικρό αριθμό εξαιρέσεων όμως, μόνο το ένα αλληλόμορφο είναι ενεργό, και αυτό που αδρανοποιείται
εξαρτάται από το φύλο του μεταβιβάζοντος γονέα. Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται γονεϊκή αποτύπωση, και
συντελείται κατά τη γαμετογένεση. Είναι άγνωστης αιτίας και έχει συνέπεια διαφορετική εκδήλωση
χρωματοσωματικών διαταραχών ανάλογα με την γονεϊκή προέλευση π.χ. το ίδιο έλλειμα στο 15m
χρωμόσωμα προκαλεί το σύνδρομο Angelman ενώ στο 15f προκαλέι Prader-Willi.H πιο ακραία περίπτωση
είναι αυτή που όπου υπάρχει διπλή πατρική και καθόλου μητρική συμβολή και οδηγεί σε μύλη κύηση.

34.Ανευπλοειδία:Ορισμός και που οφείλεται.

Είναι η καταστάση όπου ο αριθμός των χρωμοσωμάτων δεν είναι ακέραιο πολλαπλάσιο του απλοειδούς
(π.χ., τρισωμία 21-47,ΧΧ/Τurner, 45Χ)
Μπορεί να προκύψει έιτε κατά τη διάρκεια της μίτωσης, είτε της μείωσης, στην 1η ή τη 2η μειωτική
διαίρεση,από ατελή διαχωρισμό (την αποτυχία των συζευγμένων χρωματίδων να διαχωριστούν κατά το
στάδιο της ανάφασης) ή καθυστέρηση ανάφασης (καθυστερημένη κίνηση χρωμοσώματος κατά την
ανάφαση).Το αποτέλεσμα είναι δύο κύτταρα, ένα με μονοσωμία και ένα με τρισωμία.
Η μειωτικής προέλεσης είναι συχνότερη όσο αυξάνει ηλικία, σε υποθυρεοειδισμό, μετά από ακτινοβολία,
ιογενή λοίμωξη ή λόγω οικογενειακής προδιάθεσης.Η μιτωτική έχει άγνωστη αιτία και προδιαθεσικούς
παράγοντες, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε μωσαϊκό.

35.Δομικές ανωμαλίες χρωμοσωμάτων:α)μηχανισμός πρόκλησης, β)τί επηρεάζει την

αύξηση της συχνότητάς τους, γ)πώς υποδιαιρούνται
α.Αποτέλεσμα χρωμοσωματικής θραύσης, μετά την οποία δημιουργούνται ασταθή κολλώδη άκρα. Όταν τα
θραύσματα είναι περισσότερα του ενός, υπάρχει πιθανότητα συνένωσης λανθασμένων άκρων από τον
μηχανισμό επιδιορθωσης.
β.Έκθεση σε ιονίζουσα ακτινοβολία, σπάνιες κληρονομικές καταστάσεις, ακτίνες Χ (θραύσεις σε
οποιοδήποτε στάδιο του κύκλου ανάλογα με το ποσό της R), χημικά μεταλλαξογόνα (εξαρτώμενα από τη
φάση S, ανταλλαγές χρωματίδων αντί για θραύσεις)
γ.Υποδιαιρούνται σε:
1. Μεταθέσεις
2. Ελλείψεις
3. Διπλασιασμούς
4. Αναστροφές
5. Ισοχρωματοσώματα
6. Δακτυλιοειδή χρωματοσώματα
 7. Κεντρικά θραύσματα

36.Τί είδους γαμέτες μπορεί να προκύψουν μετά από ετερόζυγη α)περικεντρική και
α)παρακεντρική αναστροφή;
Αναστροφές είναι αποτέλεσμα δύο χρωμοσωμικών θραύσεων, με αναστροφή κατά 180 του τμήματος μεταξύ
τους.Δημιουργούν όχι κλινική εικόνα αλλά αυξημένη πιθανότητα μή ισορροπημένων χρωματοσωματικά
γαμετών. Παρεμβαίνουν στη σύζευξη των ομόλογων χρωμοσωμάτων κατά τη μείωση και καταστέλλουν τους
επιχιασμούς.Για τη σύζευξη απαιτείται σχηματισμός βρόγχου στην περιοχή της αναστροφής.
α. για περικεντρική αναστροφή (το κεντρομερίδιο περιλαμβάνεται), άνισος επιχιασμός εντός τους βρόγχου
οδηγεί σε κάθε μια από τις παραγόμενες χρωματίδες να φέρουν ταυτόχρονα μια έλλειψη ( του τμήματος που
είναι απομακρυσμένος από το ένα σημείο θραύσης) ,και ένα διπλασιασμό (του τμήματος που είναι
απομακρυσμένο από το άλλο σημείο) και μπορέι να οδηγήσει σε παθολογικά έμβρυα
β.για παρακεντρική αναστροφή (θραύσεις στο ίδιο σκέλος, δεν περιλαμβάνουν το κεντρομερίδιο) αν συμβεί
επιχιασμός στο βρόγχο σχηματίζεται μια δικεντρική χρωματίδη και ένα ακεντρικό θραύσμα, ασταθή προϊόντα
που σπάνια οδηγούν σε απόγονο.

37.Τι είναι το ισοχρωματόσωμα και πώς προκύπτει;Παράδειγμα στον άνθρωπο.

Μη φυσιολογικό χρωμόσωμα που παρουσιάζει έλλειμμα στο ένα σκέλος και διπλασιασμό στο
άλλο.Προκύπτει από 1.εγκάρσια διαίρεση του κεντρομεριδίου κατά τη διάρκεια της κυτταρικής διαίρεσης ή
2.θραύση ισοχρωματίδων και σύντηξη πάνω από το κεντρομερίδιο(δικεντρικά).Παράδειγμα αποτελεί το
χρωμόσωμα για τα μακρά σκέλη του Χ χρωμοσώματος.Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το σύνδρομο Τurner
(μονοσωμία βραχέως και τρισωμία μακρού σκέλους του Χ).

38.Τί είναι ο μωσαϊκισμός και πώς μπορεί να προκύψει;

Όταν ένα άτομο φέρει δύο ή περισσότερες κυτταρικές σειρές με προέλευση από έναν μόνο ζυγώτη.Μπορεί
να προκύψει λόγω καθυστέρησης στην ανάφαση (π.χ. αρχικός ζυγώτης με τρισωμία 21 και φυσιολογική
σειρά από μεταγενέστερη μίτωση) και σπανιότερα από ατελή διαχωρισμό (αρχικός ζυγώτης φυσιολογικός,
τρισωμική σειρά από μεταγενέστερη μίτωση).Ο μωσαϊκισμός βελτιώνει την κλινική εικόνα, ενώ αν είναι
γοναδικός υπάρχει υψηλός κίνδυνος να αποκτήσει παθολογικά παιδιά.

39.Αναφέρατε μια ασθένεια με αυτοσωματική επικρατή κληρονομικότητα και επισημάνετε

τα χαρακτηριστικά της κληρονομικότητας αυτής:
Η οικογενής υπερχοληστερολαιμία (FH) που οφείλεται σε ένα μόνο μεταλλαγμένο γονίδιο στο βραχύ σκέλος
του 19 αποτελεί παράδειγμα αυτοσωματικής επικρατούς κληρονομικότητας, στις οποίες υπάρχουν τα
παρακάτω χαρακτηριστικά
1. Τόσο τα άρρενα όσο και τα θήλεα προσβάλλονται σε ίση αναλογία
2. Ασθενείς εμφανίζονται σε κάθε γενιά
 3. Τα άρρενα μπορούν να μεταβιβάζουν τη νόσο σε άρρενα ή θήλεα-Κάθετος τρόπος κληρονόμησης
4. ‘Υγιείς δεν μεταβιβάζουν τη νόσο.
5. 50% των απογόνων κληρονομεί και εκφράζει το νόσημα
6. Η νόσος εκφράζεται και στον ετεροζυγώτη
7. Ποικίλη εκφραστικότητα
8. Αφορούν συνήθως τροποποιημένες δομικές πρωτεΐνες, υποδοχείς ή μεταφορείς.

40.Ποικίλη εκφραστικότητα και παράδειγμα:

Ποικιλότητα στην έκφραση ενός γνωρίσματος/βαρύτητα ενός νοσήματος, χαρακτηριστική σε αυτοσωμικά
επικρατή νοσήματα όπως στην οικογενή υπερχοληστερολαιμία, όπου παρά το γεγονός πως κάθε
προσβεβλημένο άτομο έχει το ίδιο μεταλλαγμένο γονίδιο, ποικίλλει 1. ο χρόνος, 2. η βαρύτητα των
ξανθωμάτων και της αγγειακής νόσου.

41.Πότε παρουσιάζει μη διεισδυτικότητα ένα νόσημα και παράδειγμα

Σε ορισμένα επικρατή νοσήματα π.χ. ο κληρονομικός καρκίνος του παχέος εντέρου, ένα άτομο με
φυσιολογικό φαινότυπο μπορεί να φέρει το μεταλλαγμένο γονίδιο.Αυτό καλείται μη διεισδυτικότητα και
αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα ότι τα φυσιολογικά άτομα δεν μεταβιβάζουν ένα αυτοσωματικό επικρατές
νόσημα, και εμφανίζεται με υπερπήδηση γενιάς. Η διεισδυτικότητα μπορεί να εξαρτάται απο την ηλικία (π.χ.
χορεία Huntigton)

42. Αυτοσωματική υπολοιπόμενη κληρονομικότητα: α)Χαρακτηριστικά και β)παράδειγμα

στον άνθρωπο

Παράδειγμα αυτοσωματικής υπολοιπόμενης κληρονομικότητας αποτελεί η δρεπανοκυτταρική αναιμία, που

προκαλείται από σημειακή μετάλλαξη (αντικατάσταση βαλίνης από γλουταμικό στο 6ο αμινοξύ) σε κάθε ένα
από τα γονίδια της β-σφαιρίνης στο 11 χρωμόσωμα, με αποτέλεσμα αιμοσφαιρίνη S αντί για Α.
Τα χαρακτηριστικά της είναι:
1. Η νόσος εκφράζεται στον ομοζυγώτη
2. Ισότιμη συχνότητα και βαρύτηα στα δύο φύλα
3. Σταθερή εκφραστικότητα σε μια οικογένεια
4. Οριζόντιο πρότυπο κληρονόμησης
5. Σημαντικός ο ρόλος της συγγένειας των γονέων
6. Χαμηλός κίνδυνος εμφάνισης στους απογόνους
a. Γονείς άμφω φορείς: ¼ φυσιολογικοί απόγονοι, ¼ ομόζυγοι νοσούντες, ½ ετερόζυγοι φορείς
b. Γονείς άμφω φορείς με δύο παιδιά: αναλογία 9 κανένα προσβεβλημένος:6 ένας νοσούντας:1
και οι δύο νοσούντες
43.Αναφέρατε μια ασθένεια με τα Χ-φυλοσύνδετη υπολοιπόμενη κληρονομικότητα και τα
χαρακτηριστικά της.
Η μυϊκή δυστροφία Duchenne απότελεί παράδειγμα τέτοιας κληρονομικότητας με κεντρική μυϊκή αδυναμία με
μεγάλη αύξηση των CK στον ορό, και εμφανίζει τα τυπικά χαρακτηριστικά της:
1. Προσβάλλονται μόνον άρρενες (Κίνηση Ιππότη)
2. Σταθερή εκφραστικότητα
3. Αναλογία φύλων Α>>Θ
4. Ετεροζυγα θήλεα δεν προσβάλλονται αλλά μεταβιβάζουν τη νόσο
5. Η νόσος δε μεταβιβάζεται ποτέ από μή πάσχοντα άντρα
6. Από άρρεν σε θήλυ: όλες φορείς
7. Από άρρεν σε άρρεν: ποτέ
8. Απο θήλυ σε θήλυ: 50% θυγατέρων φορείς
9. Βαρύτητα εκδήλωσης σε άρρενα: Ενιαία, σε θήλεα: Ήπια
Άλλες: Σύνδρομο εύθραυστου Χ, αχρωματοψία ερυθρού-πράσινου, αιμοφιλία Α και Β

44. Είναι δυνατόν θήλυ άτομο να προσβληθεί από Χ-φυλοσύνδετη υπολοιπόμενη

κληρονομικότητα; Αιτιολογήστε:

Περιστασιακά, μπορεί να συμβεί μέσω διάφορων οδών: 1. Άτυπη αδρανοποιήση του Χ χρωμοσώματος
(ετεροζυγώτης εκδηλώνει τη νόσο),όπου αδρανοποιείται το φυσιολογικό χρωμόσωμα στα περισσότερα μυϊκά
κύτταρα ενός θήλεος-φορέα, που αποτελεί και την πλειονότητα των περιπτώσεων,αν και η βαρύτητα της
νόσου είναι μικρότερη από ότι στους άνδρες πάσχοντες 2. Νέα μετάλλαξη στο άλλο Χ χρωμόσωμα θήλεος-
φορέα, 3. Φορέας με σύνδρομο Turner 4.μετάθεση μεταξύ του χρωμοσώματος Χ και ενός αυτοσωματικού
χρωμοσώματος, οπότε και αδρανοποιείται συνήθως το φυσιολογικό προκειμένου να αποφευχθεί μονοσωμία
για το ενεχόμενο στη μετάθεση αυτοσωματικό χρωμόσωμα

45. Πώς ερμηνεύετε το γεγονός ότι σε οικογένειες όπου η μητέρα πάσχει από σπάνιο
νόσημα, όλα τα άρρενα τέκνα κληρονομούν το νόσημα αλλά κανένα από τα θήλεα;

Μπορεί να πρόκειται για σπάνια περίπτωση Χ-φυλοσύνδετου υπολοιπόμενου νοσήματος, που εξηγεί την
καταονομή της νόσου στους απογόνους, ενώ η εκδήλωση στη μητέρα θα οφείλεται σε άτυπη αδρανοποίηση
του Χ χρωμοσώματος, οπότε αν και ετεροζυγώτης εκδηλώνει τη νόσο.

46. Χ-φυλοσύνδετη επικρατής κληρονομικότητα:α)Ποιά τα χαρακτηριστικά της,

β)παράδειγμα στον άνθρωπο:
Η ανθεκτική στη βιταμίνη D ραχίτιδα μεταβιβάζεται ως ένα Χ φυλοσύνδετο επικρατές νόσημα, όπως και η
ομάδα άιματος Χg.Τα χαρακτηριστικά της είναι:
1. Κάθετη μετάδοση
2. Αναλογία 2Θ:1Α
3. Δεν μεταβιβάζεται από άρρεν σε άρρεν
4. Από άρρεν σε θήλυ: Όλες πάσχουν
5. Από θήλυ σε θήλυ: 50% πάσχουν
 6. Βαρύτητα εκδήλωσης σε άρρενα: Ενιαία
7. Βαρύτητα σε θήλεα: Ποικίλη εκφραστικότητα λόγω αδρανοποιήσης του Χ χρωμοσώματος
Το γενεαολογικό δέντρο μοιαζει με αυτοσωματική επικρατή κληρονομικότητα, με διαφορές στη μεταβίβαση
από άρρεν σε άρρεν

47.Σύγκριση μεταξύ της Χ φυλοσύνδετης υπολοιπόμενης και επικρατούς

κληρονομικότητας:

Χ-φυλοσύνδετη Χ-φυλοσύνδετη Αυτοσωμική επικρατής

υπολοιπόμενη επικρατής με φυλοπεριορισμό

Πρότυπο γενεαλογικού Κίνηση του Ιππότη; Κάθετη Κάθετη

δέντρου

Αναλογία φύλων Α>>Θ 2Θ:1Α Α>Θ

Μεταβίβαση από άρρεν Ποτέ Ποτέ 50% των υιών πάσχουν

σε άρρεν

Μεταβίβαση από άρρεν Όλες οι θυγατέρες Όλες οι θυγατέρες <50% των θυγατέρων
σε θήλυ φορείς πάσχουν πάσχουν

Μεταβίβαση από θήλυ 50% των θυγατέρων 50% των θυγατέρων <50% των θυγατέρων
σε θήλυ είναι φορείς πάσχουν πάσχουν

Βαρύτητα εκδήλωση σε Ενιαία Ενιαία Ποικίλη

άρρενα

Βαρύτητα εκδήλωσης σε Ήπια Ποικίλη Ποικίλη

θήλεα

48: Οι κυριότερες σύγχρονες μέθοδοι χαρτογράφησης του ανθρώπινου γονιδιώματος

Η γονιδιωματική περιλαμβάνει τη χαρτογράφηση γονιδίων και τον προσδιορισμό της πρωοτδιάταξης των
νουκλεϊκών οξέων. Η χαρτογράφηση προσδιορίζει την αδρή εντόπιση των γονιδίων επί των χρωμοσωμάτων
και τις σχετικές μεταξύ τους θέσεις, ενώ η εύρεση της πρωτοταγούς δομής του DNA αποτελεί τον απόλυτο
χάρτη.Οι κυριότερες μέθοδοι είναι:
1. Μελέτες σύνδεσης σε οικογένειες
2. Γονδιακή δόση
3. Υβριδισμός in situ
4. Διαειδική υβριδοποίηση σωματικών κυττάρων
5. Ανάλυση σημειακών αποτυπώσεων ροής διαχωρισμένων χρωμοσωμάτων
6. Υβριδοποίηση DNA-RNA ή DNA-DNA
7. Χρωματοσωμικό άλμα ή βάδισμα
8. Υβριδισμός κατά Southern
49.Τί ονομάζεται ανάλυση σύνδεσης και πού χρησιμεύει;
Πρόκειται για μέθοδο χαρτογράφησης που χρησιμεύει στον εντοπισμό γονιδίων γνωρισμάτων ή παθήσεων
στα χρωμοσώματα και ιδίως στη σύνδεση δύο γενετικών τόπων.Βασίζεται στο ότι δύο γονίδια έιναι
συνδεδεμένα όταν οι γενετικές τους θέσεις βρίσκονται σε στενή γειτονία επί του ίδιου χρωμοσώματος, οπότε
τα αλληλόμορφα στις δύο γενετικές θέσεις τείνουν να μεταβιβάζονται μαζί σε κάθε γαμέτη και όχι
ανεξάρτητα.
Για τη μελέτη σύνδεσης σε μια οικογένεια χρησιμοποιούνται δύο γενετικές θέσεις, μία για την πάθηση υπό
διερεύνηση και μια γiα το γενετικό δείκτη (DNA-,RFLPs ή VNTRs,πρωτεϊνικές ή χρωματσωματικές
παραλλαγές). Όλα τα μέλη της οικογένειας εξετάζονται για το αν είναι προσβεβλημένη από τη νόσο και το άν
φέρουν το γενετικό δείκτη:
● Εάν οι γενετικές θέσεις της πάθησης και του δείκτη εδράζονται σε διαφορετικά χρωμοσώματα τότε
λαμβάνει χώρα ανεξάρτητη κατανομή, οπότε η πάθηση θα μπορούσε να βρεθεί στους γαμέτες με ίση
πιθανότητα τόσο μαζί, όσο και χωρίς το δείκτη, άρα και στους απογόνους
● Εάν βρίσκονται στο ίδιο χρωμόσωμα και σε σε μικρή απόσταση, θα συνυπάρχουν σε κάθε παιδί η
πάθηση και ο δείκτης, εκτός αν κατά τύχη συμβεί διαχωρισμός κατά τη μείωση
● Εάν βρίσκονται αρκετά απομακρυσμένες στο ίδιο χρωμόσωμα, υπάρχει υψηλή πιθανότητα
επιχιασμού μεταξύ των θέσεων: η πάθηση και ο δείκτης ως χαρακτήρες θα υφίστανται ανεξάρτητα σε
κάθε ανασυνδυασμένο γαμέτη, αλλά θα συνυπάρχουν στους μη ανασυνδυασμένους γαμέτες.Έτσι το
κλάσμα ανασυνδυασμού θα είναι 50% (όμοιο με ανεξάρτητη κατανομή)
Όσο η απόσταση ανάμεσα στο γενετικό τόπου του δείκτη και της πάθησης μειώνεται, η πιθανότητα
επιχιασμού ελαττώνεται, ο αριθμός ανανσυνδιασμένων γαμετών γίνεται μικρότερος, το κλάσμα
ανασυνδυασμού μειώνεται, και αυξάνει το φαινόμενο ανεξάρτης κατανομής.
50.Με ποιό τρόπο χαρτογραφήθηκε το γονίδιο της θυμιδυλικής κινάσης και σε ποιό
χρωμόσωμα εντοπίστηκε;

Εντοπίστηκε στο χρωμόσωμα 17, με τη μέθοδο της Διαειδικής Υβριδοποίησης Σωματικών Κυττάρων, κατά
την οποία ένα υβρίδιο σωματικού κυττάρου παράγεται με τη σύντηξη δύο σωματικών κυττάρων, ένα
ανθρώπινης και ένα άλλου είδους προέλευσης.Τα ανθρώπινα χρωμοσώματα χάνονται επιλεκτικά άλλα
τυχαία και μπορούν να διακριθούν από αυτά του ποντικού λόγω μορφολογίας και χρωστικής. Εαν η πατρική
κυτταρική σειρά του ποντιικού που χρησιμοποιείται στο υβρίδιο είναι ομοζυγωτική για την ανεπάρκεια της
θυμιδυλικής κινάσης, η παρουσία του ενζύμου στο υβριδικό κύτταρο υποδεικνύει πως το ανθρώπινο
χρωμόσωμα που παράγει το ένζυμο είναι παρόν στο κύτταρο.Από τέτοιες μελέτες προέκυψε η σχέση του με
το χρωμόσωμα 17.

51.Εντοπισμός (χαρτογράφηση) γονιδίου με τη μέθοδο της In situ υβριδοποίησης.

Η αρχή της υβριδοποίησης in situ συνίσταται στην χρησιμοποίηση ενός τμήματος DNA για να αναγνωρίσει το
συμπληρωματικό (ομόλογο) τμήμα του σε μεταφάσικα χρωμοσώματα. Το τμήμα αυτό είναι σεσημασμένο,
καθίσταται μονόκλωνο με θέρμανση και ταχεία ψύξη. Στη συνέχεια τοποθετείται σε παρασκεύασμα
χρωμοσωμάτων προετοιμασμένων δια ξηράνσεως.Ο ανιχνευτής ανδιατάσσεται στη συμπληρωματική του
αλληλουχία επί του χρωμοσώματος και αυτό αποκαλύπτεται με τη μικροσκόπηση. Η σήμανση του ανιχνευτή
γίνεται με ενσωμάτωση βιοτίνης και η αναγνώριση της θέσης υβριδισμού με τη χρήση μορίου αντιβιοτίνης
συζευγμένου με φθορίζουσα χρωστική.
52.Πολυπαραγοντικά γνωρίσματα και νοσήματα: α)ορισμός, β)κατηγορίες, γ)παραδείγματα.
α.Νοσήματα η έκφραση των οποίων καθορίζεται από αλληλεπίδραση ενός αριθμού γονιδίων (σε
διαφορετικούς τόπους το καθένα αλλά με αθροιστική δράση) και περιβαλλοντικών παραγόντων. Διακρίνονται
σε 1. συνεχή, με δυσδιάκριτους φαινότυπους, και συνεχώς διαβαθμιιζόμενη κατανομή, όπως το ύψος, το
βάρος, η νοημοσύνη, η ΑΠ και 2.ασυνεχή, με ευκρινείς φαινοτύπους, όπως συγγενείς διαμαρτίες
(χειλεοσχιστία, πυλωρική, στένωση) και κοινές παθήσεις ενηλίκων (ΡΑμ επιληψία, σχιζοφρένεια,
μανιοκατάθλιψη)

53.Ποιά ομάδα πληθυσμού θεωρείται η καταλληλότερη για τη μελέτη της

πολυπαραγοντικής κληρονομικότητας;Αιτιολογήστε.

Στις διαταραχές αυτές είναι δύσκολο να διαχωριστεί ο σχετικός βαθμός της περιβαλλοντικής και της γενετικής
συμβολής διότι οι δίδυμοι συνήθως μοιράζονται το ίδιο περιβάλλον.Μεγάλη σημασία έχουν οι μελέτες της
συμφωνίας μονοζυγωτικών διδύμων οι οποίοι έχουν υιοθετηθεί και έχουν ανατραφεί σε διαφορετικό
περιβάλλον από τη νηπιακή ηλικία.

54.Ποια είναι τα αποτελέσματα μελετών συμπτωτικότητας σε διδύμους;

Οι δίδυμοι είναι σε συμπτωτικότητα όταν και οι δύο παρουσιάζουν ένα νόσημα ενώ δεν είναι εάν μόνο ένας
παρουσιάζει το γνώρισμα ή νόσημα.
Εάν μια κατάσταση δεν έχει γενετικό στοιχείο, ο βαθμός συμφωνίας έιναι κοινός για τους μονοζυγωτικούς και
τους διζυγωτικούς τύπους διδύμων.
Για ένα μονογονιδιακό νόσημα/χρωμοσωματική διαταραχή ο βαθμός μονοζυγωτικής συμφωνίας έιναι 100%
ενώ της διζυγωτικής μικρότερος και ίσος προς αυτόν των λοιπών αδελφών.
Για ασυνεχή πολυπαραγοντικά νοσήματα όπου υπάρχει γενετική και περιβαλλοντική συνδρομή ο βαθμός
συμφωνίας στους μονοζυγωτικούς θα είναι <100% αλλά μεγαλύτερος από αυτόν στους διζυγωτικούς.
Γενικά, όσο μεγαλύτερη η μονοζυγωτική συμφωνία, τόσο σημαντικότερη η γενετική συμβολή και τόσο
μεγαλύτερη η κληρονομησιμότητα

Νόσημα Συμφωνία μονοζυγωτικών Συμφωνία διζυγωτικών

Μονογονιδιακό 100% όπως και στα λοιπά αδέλφια

Χρωμοσωμικό 100% «

Πολυπαραγοντικό <100% αλλά > από ότι στα λοιπά «

Γενετικό νόσημα σωματικών Όπως και στα λοιπά αδέλφια «

κυττάρων

Μιτοχονδριακό 100% 100%

Μη γενετικό Όπως και στα λοιπά αδέλφια Όπως και στα λοιπά αδέλφια
55.Ποια είναι τα συμπεράσματα από τη μελέτη της κατανομής κατά Gauss του ύψους ενός
πληθυσμού;
Η καταονομή του ύψους ενός πληθυσμού έχει τη μορφή κανονικής ή κωδωνοειδούς κατανομής με την
πλειονότητα των ατόμων να συγκεντρώνεται γύρω από το μέσο όρο, και είναι ενδεικτική (όχι διαγνωστική)
συνεχούς πολυπαραγοντικού νοσήματος, με συνεχώς διαβαθμιζόμενη κατανομή.Σχετικά μικρός αριθμός
γενετικών τόπων θα μπορούσε να εξηγήσει μια συνεχή κατανομή.Οι γονείς με ανάστημα με μεγάλη απόκλιση
από τον μέσο όρο τείνουν να αποκτήσουν τέκνα επίσης με απόκλιση, αλλά μικρότερη, δεδομένου ότι
κληρονομούν τα μισά γονίδια από τον κάθε γονέα, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες όμως που επιδρούν στα
τέκνα είναι απίθανο να έιναι ίδιοι με αυτούς που επέδρασαν στους γονείς, ώς εκ τούτου υπάρχει τάση
επαναφοράς στο μέσο όρο.

56.Πώς εξηγείται το γεγονός ότι είναι δυνατόν να γεννηθεί παιδί με χειλεοσχιστεία, ενώ οι
γονείς και συγγενείς δεν εμφανίζουν τη δυσπλασία;

Η χειλεοσχιστεία είνια συγγενής δυσπλασία που μεταβιβάζεται με πολυπαραγοντικό τύπο και εμφανίζουν
ασυνεχή πολυπαραγοντικότητα.Η βαρύτητα εκτείνεται από απλή σχισμή στο χείλος μεχρι πλήρη
γνάθοχειλεοϋπερώιοσχιστία.Σε φυσιολογικούς γονείς με τέκνο με το γνώρισμα φαίνεται πως ο κάθε γονέας
έχει ορισμένα υπολειτουργικά γονίδια υπεύθυνα για τη νόσο, αλλά και σε ισορροπία επαρκή φυσιολογικά και
ενεργά γονίδια.Αυτή η κρίσιμη ισορροπία είναι σημαντική, και μόνον όταν η ισορροπία υπερβαίνει έναν
συγκεκριμένο ουδό θα λάβει χώρα η δυσπλασία και όσο μεγαλύτερος ο ουδός τόσο μεγαλύτερη η έκταση της
δυσπλασίας.

57.Χαρακτηριστικά μιτοχονδριακών διαταραχών.

Κάθε μιτοχόνδριο έχει το δικό του DNA, σε 10 περίπου αντίγραφα κυκλικού χρωμοσώματος, και όλα έιναι
μητρικής προέλευσης και ως εκ τούτου έχουν χαρακτηριστικά πρότυπα κληρονομικότητας:
1. Μεταβίβαση σε όλα τα τέκνα μιας προσβεβλημένης μητέρας ανεξάρτητα φύλου αλλά σε κανένα
προσβεβλημένου πατέρα
2. Το μιτοχονδριακό έχει 10πλάσια πιθανότητα μεταλλάξεων, σημειακών και μήκους
3. Η επίπτωση της μετάλλαξης εξαρτάται από τη θέση, το μήκος και το ποσοστό των μιτοχονδριακών
χρωμοσωμάτων που ενέχονται
4. Κοινή είναι η ετεροπλασμία, η συνύπαρξη φυσιολογικών και μεταλλαγμένων μιτοχονδρίων, με
αποτέλεσμα ευρύ φαινοτυπικό φάσμα
5. Η διαδικασία του αντιγραφικού διαχωρισμού στο μιτοχονδριακό DNA τείνει να δημιουργήσει
ομοπλασία, δηλαδή κύτταρα με έιτε τελείως μεταλλαγμένο, είτε τελείως φυσιολογικό DNA.
6. Μπορεί να εκφραστούν σε μεγάλη ηλικία λόγω συσσώρευσης μεταλλάξεων, ακόμη και σε
ετεροπλασμία
7. Αφορούν κυρίως ιστούς με σημαντική εξάρτηση από τη λειτουργία των μιτοχονδρίων, όπως ΚΝΣ,
καρδιά, γραμμωτοί μύες, νεφροί, ενδοκρινείς
58.Σε ποιά κατηγορία νοσημάτων ανήκει η κληρονομική οπτική νευροπάθεια του Leber;Τί
γνωρίζετε σχετικά;
Πρόκειται για πάθηση με οξεία απώλεια της κεντρικής όρασης συχνότερη στην 2η-3η δεκαετία, προοδευτική
και αμφοτερόπλευρη, μαζί με διαταραχές αγωγιμότητας στο μυοκάρδιο.Ανήκει στα μιτοχονδριακά νοσήματα,
οφείλεται σε σημειακές μεταλλάξεις, οι ασθενείς είναι συνήθως ομοπλασμικοί για αυτές, και επειδή δεν
αναπτύσσουν όλοι οι φορείς το νόσημα,πιθανόν είναι και πολυπαραγοντικό. (βλ Ερώτηση 57)

59.Ποια τα χαρακτηριστικά μιας μιτοχονδριακής διαταραρχής και ποια μιας

πολυπαραγοντικής νόσου;

(Βλ. Ερώτηση 52 και 57)

60.Eνδείξεις για χρωμοσωμική ή DNA ανάλυση

I. Χρωμοσωματική ανάλυση:
A. Δυσμορφικά γνωρίσματα ενδεικτικά συνδρόμου
B. Ανεξήγητη νοητική υστέρηση
C. Οικογενειακό ιστορικό δομικής χρωμ/κής ανωμαλίας
D. Πολλαπλές συγγενείς ανωμαλίες
E. Θνησιγονία άγνωστης αιτολογίας
F. Θήλυ με χαμηλό ανάστημα
G. Πολλαπλές αποβολές
H. Πρωτοπαθής υπογονιμότητα
I. Αμφίβολο φύλο
J. Συγκεκριμένοι τύπο καρκίνου
K. Υποψία παρακείμενες γονιδιακής διαταραχής
II. Ανάλυση DNA:
A. Γνωστή μονογονιδιακή διαταραχή (ασθενής)
B. « « « (μέλος οικογένειας για μελέτη σύνδεσης)
C. Νεογνικός θάνατος για πιθανή μεταβολιή διαταραχή
D. Πολυπαραγοντικές διαταραχές
E. Μιτοχονδριακό νόσημα

61.Συγγενής κώφωση και συμβουλευτική γενετική.

Προσβάλλει 1:1000 παιδιά, στο 30% είναι περιβαλλοντικής αιτιολογίας, στο 20% ιδιοπαθής και στις 50%
περιπτώσεις γενετικό αίτιο με γενετική ετερογένεια (συνήθως αυτοσωματικές υπολοιπόμενες θέσεις)
● Σε φυσιολογικούς γονείς με παιδί πάσχοντα χωρίς γνωστή περιβαλλοντική αιτία και χωρίς
αναγνωρίσιμη μονογονιδιακή διαταραχή, η πιθανότητα επανεμφάνισης είναι 1:6.Δεν είναι εύκολο να
καθοριστει αν πρόκειται για επικρατή κληρονομικότητα (νέα μετάλλαξη, αμελητέος κίνδυνος
επανεμφάνισης) ή για υπολοιπόμενη, εκτός αν γεννηθεί και δεύτερο παιδί οπότε γίνεται αποδεκτή η
τελευταία.
 ● Αν γονέας με συγγενή κώφωση χωρίς οικ.ιστορικό και με φυσ/κό/ή σύζυγο, πιθανότητα πρώτο τέκνου
με κώφωση είναι 1:20.Αν το πρώτο γεννηθεί κωφό, αποδεχόμαστε αυτοσωματική επικρατή
κληρονομικότήτα και κίνδυνο επανεμφάνισης 1:2
● Αν και οι δύο γονείς είναι κωφοί, 80% τα παιδιά θα είναι φυσιολογικά, 10% να υπάρχουν κάποια
κωφά (αυτ. επικρατής) και 10% μόνο κωφά (αμφότεροι γονείς ομόζυγοι για υπολοιπόμενη
αυτοσωματική νόσο)

*DNA fingerprinting:Δοκιμασία δακτυλικής αποτύπωσης DNA όπου χρησιμοποιούνται ανιχνευτές για να

αναγνωρίσουν πολλαπλές διάσπαρτες ακολουθίες ποικίλου μεγέθους (VTNRs), η υπερποικιλια μεγέθους
των οποίων έιναι τέτοια ώστε πανομοιότυπα αποτυπώματα να υπάρχουν μόνο σε μονοζυγωτικούς
διδύμους.Χρησιμοποιείται για τεστ πατρότητας, ιατροδικαστική και βαθμό συγγένειας.

62.Γενετική της μυϊκής δυστροφίας

Υπάρχει ο Προσωπο-ωμο-βραχιόνιος τύπος (με αυτοσωματική επικρατής κληρονομικότητα) και η Χ-

φυλοσύνδετη μορφή με δύο τύπους:
1. Duchenne: Εναρξη στην πρώιμη παιδική ηλικία, προοδευτική αδυναμία των εγγύς μυών, και
καθυστέρηση στη βάδιση, απουσία δυστροφίνης, υψηλή CK, ψευδουπερτροφία στις γαστροκνημίες,
παθολογικό ΗΜΓ και χαρακτηριστική ιστολογική. ήπια νοητική υστέρηση, καθήλωση σε αναπηρική
καρέκλα στα 12 και θάνατο στα 20. Συχνότητα 1:3000 γεννήσεις αρρένων.
2. Becker:Ομοίως, αλλά έναρξη στην όψιμη παιδική ηλικία, ηπιότερα συμπτώματα, καθήλωση σε
αναπηρική καρέκλα 25 έτη από έναρξη, φυσιολογικό προσδόκιμο επιβίωσης, χαμηλά επίπεδα
δυστροφίνης
Γενετική: Οφείλονται σε μεταλλάξεις στο γονίδιο της δυστροφίνης που μεταβιβάζονται ως Χ-υπολοιπομενα
νοσήματα, συνήθως ελλείψεις ή σημειακές. Στην DMD απουσια δυστροφίνης, στην BMD μειωμένη ή
δυσλειτουργική.
Ανιχνεύεται με συνδυασμό μέτρησης CΚ, οικογενειακού ιστορικού/γενεαλογικού δέντρου και ανάλυση DNA
Aπουσία οικ. ιστορικού τα ⅔ των μητέρων προσβεβλημένων αρρένων θα είναι φορεις με υψηλό κίνδυνο
επανεμφάνισης.

63.Σύνδρομο Down: α)Συχνότητα, β)Αιτιολογία

α. Στα νεογέννητα 1:700.Στη σύλλυψη πολύ περισσότερα, αλλά 60% αποβάλλονται αυτόματα.Κατά την
αμνιοπαρακέντηση: 1:300 έμβρυα μιας 35χρονης μητέρας και 1:22 μιας 45χρονης.
β.Κατά 95%: ελεύθερη τρισωμία 21, από ατελή διαχωρισμό, συνήθως (80%) κατά την πρώτη ή (20%) κατά
τη δεύτερη μειωτική διαίρεση.Το επιπλέον χρωμόσωμα είναι μητρικό (85%) ή πατρικό (15%).
Κατά 4%: Μη ίσορροπημένη μετάθεση, de novo ή από γονέα φορέα ισορροπημένης.
Κατά 1%:Μωσαϊκισμός λόγω μιτωτικού ατελούς διαχωρισμού σε ζυγώτη με τρισωμία 21 (80%) ή σε
φυσιολογικό (20%)

*Κλινικά χαρακτηριστικά: Μεσοβλεφαρικές σχισμές προς τα πάνω, κηλιδες στην ίριδα, μικρή μύτη, επίπεδη
κατατομή.Αυξημένη αυχενική πτυχή, χαμηλά αυτά, πιθήκειος γραμμή, νοητική υστέρηση σοβαρή, συγγενής
ανωμαλίες καρδιάς.
64.Πώς μπορούν να προκύψουν μονοζυγωτικοί δίδυμοι από τους οποίους ο ένας να είναι
φυσιολογικός και ο άλλος να πάσχει από σύνδρομο Down;
Μπορεί να συμβεί σε περίπτωση που ο ατελής διαχωρισμός υπεύθυνος για την τρισωμία 21 συνέβη σε
μεταγενέστερη μίτωση και αφού έγινε ο διαχωρισμός των των δύο εμβρύων, ενώ ο αρχικός ζυγώτης ήταν
φυσιολογικός.Σε αυτή την περίπτωση ο ασθενής κατά πάσα πιθανότητα θα φέρει μωσαϊκισμό.

65.Ποιά είναι τα κυριότερα κλινικά χαρακτηριστικά και ποια η αιτιολογία του συνδρόμου
Kleinefelter (47XXY)
Κλινική εικόνα: Στειρότητα (η πιο συνηθισμένη αιτία υπογοναδισμού στους άνδρες), μικροί όρχεις, χαμηλή
τεστοστερόνη με ανεπαρκή ανάπτυξη των δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου, γυναικομαστία, μακρά
άκρα, αναλογία ανώτερου προς κατώτερο τμήμα κορμού χαμηλή, υψηλό ανάστημα, σκολίωση, εμφύσημα,
ΣΔ, οστεοπόρωσ, ήπια ΝΥ
Αιτιολογία:56% μητρικής και 44% πατρικής προέλευσης. Προκύπτει από ατελή διαχωρισμό κατά την πρώτη
ή τη δεύτερη μειωτική διαίρεση, σπάνια σε μιτωτικο λάθος μετά τη γονιμοποίηση.Από τον πατέρα όταν κατά
την 1η μειωτική διαίρεση γίνει μη φυσιολογικός ΧΥ επιχιασμός.Μωσαϊκισμός στο 15%.

66.Ποιά είναι τα κυριότερα κλινικά χαρακτηριστικά και η αιτιολογία του συνδρόμου Turner
(45Χ)

Κλινική εικόνα: Αυχενικό πτερύγιο, λεμφοίδημα των άκρων, κοντό ανάστημα, πρωτοπαθής αμηνόρροια,
ευρύς θώρακας, ταινιοειδείς ωοθήκες, μή ανάπτυξη 2ογενών χαρακτηριστικών του φύλου, συγγενής
καρδιοπάθειες, υπέρταση, φυσιολογική νοημοσύνη και προσδόκιμο επιβίωσης.
Αιτιολογία:
● Ατελής διαχωρισμός των χρωμοσωμάτων του φύλου σε έναν από τους δύο γονείς, στο 80% κατά τη
σπερματογένεση ή μετά τη γονιμοποίηση
● 50% καρυότυπος 45Χ
● 17% 45ΧΧ αλλά το δεύτερο είναι ισοχρωμόσωμα για το μακρό σκέλος
● 24% μωσαϊκισμός
● 7% το δεύτερο Χ δακτυλιοειδές
● 2% έλλειμμα στο βραχύ σκέλος του ενός (το οποίο γενικά προκαλεί φαινότυπο Turner)
● Κίνδυνος γοναδοβλαστώματος αν μωσαϊκισμός με Υ

67.Πώς εξηγείται το γεγονός ότι άρρεν άτομο έχει καρυότυπο ΧΧ

Φαινομενικά ο καρυότυπος είναι 46ΧΧ, ώς θήλεως, στο 80% όμως υπάρχει μετάθεση του Υp 11.2 στο Χp
ενώ στις υπόλοιπες ανιχνεύονται Υ-ειδικές αλληλουχίες.Οφείλεται σε τυχαίο ανασυνδυασμό μεταξύ του Υp
και του Xp κατά την πατρική μείωση, συμπεριλαμβανομένων αλληλουχιών TDFs του φυλοκαθορισμού.
68.Γενετική της κυστικής ίνωσης
*Πάθηση που χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα Να+ και Cl- στον ιδρώτα, εμφανίζεται με παγκρεατική
ανεπάρκεια, ΧΑΠ, ανδρική στειρότητα, ειλεό εκ μηκωνίου, κίρρωση ήπατος, με επιβίωση 25 έτη που όμως
ποικίλλει.
Έχει αυτοσωματική υπολοιπόμενη κληρονομικότητα.Σχετίζεται με μετάλλαξη του γονιδίου CFTR (ρυθμιστή
διαμεμβρανικής αγωγιμότητας της κυστικής ίνωσης), με συνηθέστερη (80% σε Βόρεια Ευρώπη και ΗΠΑ,
45% σε Νότια Ευρώπη) το έλλειμμα 3 βάσεων στη θέση 508, που οδηγει σε παραγωγή ανώμαλης
πρωτεΐνης.
Οι υπόλοιπες είναι παρερμνεύσιμες, πλαισιοτροποποιητικές, ανερμηνεύσιμες ή μεταλλάξεις συναρμογής
Η ομοζυγωτία της ΔF508 μετάλλαξης έχει συσχετισθεί με την παγκρεατική ανεπάρκεια αλλά όχι και με τη
βαρύτητα της πνευμονικής συμμετοχής, που είναι και ο κύριος προγνωστικός παράγοντας.
Ανίχνευση φορέων γίνεται με έμμεση ή άμεση ανάλυση DNA.
Συχνότητα φορέων 1:25, πασχόντων ομοζυγωτών 1:2500 στη Βόρεια Ευρώπη, 1:17000 σε Έγχρωμος και
Ασιάτες.

69.Ανεπάρκεια αφυδρογονάσης της 6-φωσφορικής γλυκόζης (G6PD):α)διάγνωση,

β)πρόγνωση, γ)γενετική.

α)Ανεπάρκεια της ερυθροκυτταρικής G6PD.Ανιχνευση των φορέων με μέτρηση του ενζύμου ή ανάλυση
DNA.
β)Ποικίλα κλινικά ευρήματα:
1. άρρενες:ασυμπτωματικοί, νεογνικός ίκτερος, χρόνια αιμολυτική αναιμία,αιμολυτικές κρίσεις από
i.φάρμακα(σουφλοναμίδες), ii.χημικές ουσίες(ναφθαλίνη),iii.βρώση κουκιών, iv.λοιμώξεις
2. θήλεα-φορείς:ασυμπτωματικά, πιθανότητα νεογνικού ικτέρου ή αιμολυτικών κρίσεων.
γ)Έχει Χ-φυλοσύνδετη υπολοιπόμενη κληρονομικότητα, οφειλόμενη σε μεταλλάξεις στο γονίδιο της G6PD.Οι
περισσότερες από αυτές εμφανίζουν φυσιολογική ενζυμική ενεργότητα.Η νόσος εκδηλώνεται σε άτομα με
σημειακή μετάλλαξη στο έδαφος του τύπου Α.Συνηθέστερη σε Μεσόγειους, Άραβες, Κινέζους.

70.Άρρενα άτομα πάσχοντα από μυϊκή δυστροφία Duchenne δεν τεκνοποιούν.Πώς εξηγείτε
το γεγονός ότι παρά ταύτα η συχνότητα της νόσου από γενιά σε γενιά παραμένει σταθερή;

Οφείλεται στο γεγονός πως η νόσος κληρονομείται με τον Χ-φυλοσύνδετο υπολοιπόμενο χαρακτήρα, που
σημαίνει πως μπορεί να μείνει αδιάγνωστη σε γυναίκες-φορείς, ειδικά αν αυτές γεννήσουν μόνο θήλεα,
οπότε και αυτές μπορούν να μεταβιβάσουν χωρίς να νοσούν.

71.Αχονδροπλασία:α)διάγνωση, β)πρόγνωση, γ)γενετική

α)Κοντά άκρα, ιδίως εγγύς, φυσιολογικό μήκος σώματος με οσφυϊκή λόρδωση, προέχον μέτωπο με ατελή
διάπλαση τςη μύτης, χείρα δίκην τρίαινας
β)Ύψος 132cm A/123cm Θ, φυσιολογικό IQ και φυσιολογική διάρκεια ζωής, οσφυαλγία συνήθης
γ)Αυτοσωματικός επικρατής χαρακτήρας, σημειακή μετάλλαξη στον υποδοχέα 3 του παράγοντα αύξησης
των ινοβλαστών.Μικρή διεισδυτικότητα, ποικίλη εκφραστικότητα,1:15000-1:77000 γεννήσεις, συνήθως
οφείλεται σε νέες μεταλλάξεις.
72.Αχρωματοψία:α)διάγνωση, β)πρόγνωση, γ)γενετική
α)Με χρωματικούς πίνακες Ισιχάρα ή ανωμαλοσκοπία
β)Φυσιολογική οπτική οξύτητα
γ)Φυσιολογικά η έγχρωμη όραση εξαρτάται από 3 γενετικούς τόπους, του κυανού στο 7 χρωμόσωμα, του
ερυθρού και του πράσινου στο Χq.Συνήθης ο άνισος επιχιασμός μεταξύ γονιδίων πράσινου και κόκκινου
λόγω ομολογίας των αλληλουχιών τους, με αποτέλεσμα παραγωγή προϊόντων με τροποποίηση (υβριδικά
γονίδια-¾ των περιπτώσεων) ή απώλεια λειτουργίας(¼).Φυλοσύνδετη κληρονομικότητα, 8% των αρρένων
της Καυκάσιας φυλής.

73.Σε τί ειδους γονιδιακή ανωμαλία οφείλεται η μυοτονική δυστροφία και πώς επηρεάζεται
η πρόγνωσή της;

*Πρόκειται για προοδευτική μυϊκή αδυναμία στην αρχή της ενήλικης ζωής, ιδίως στο πρόσωπο, τους
στερνοκλειδομαστοειδείς και τους περιφερικούς μύες των άκρων.Συνοδεύετεαι από καταρράκτη, μετωπιαία
φαλάκρα, ατροφία όρχεων.Μετά απο 15-20χρόνια μελαγχρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια, διαταραχές της
καρδιακής αγωγιμότητας, βαριά αναπηρία.
Συχνότητα: 1:7500
Πάσχον θήλυ=50% απογόνων υγιείς, 29% θα εκδηλώσουν τη νόσο, 12% θα πεθάνουν ως νεογνά, 9% βαριά
κλινική εικόνα με ΝΥ και νεογνική υποτονία
Πάσχον άρρεν=50% προσβεβλημένοι απόγονοι, 50% φυσιολογικοί
Εμφανίζει αυτοσωματική επικρατούσα κληρονομικότητα, και πρόκειται για πάθηση αποτέλεσμα επέκτασης
τρινουκλεοτιδικών επαναλήψεων (ασταθούς μήκους μετάλλαξη της CTG επανάληψης του 3’ UTR του DM
γονιδίου, φυσιολογικά 5-37 επαναλήψεις, στη μυοτονική δυστροφία, 50-2000, ιδιαίτερα ασταθής).
Υπάρχει συσχέτιση του μεγέθους της επαναμβανόμενης αλληλουχίας και της κλινικής βαρύτητας της
νόσου. (ήπια εικόνα:>50-99, κλασσική:>100-1000, συγγενής:>1000-2000 επαναλήψεις).Έτσι, οι φορείς
μικρών επαναλήψεων μπορεί να είναι ασυμπτωματικοί αλλά με αυξημένη πιθανότητα ενίσχυσης και
εμφάνισης στους απογόνους.Μπορεί όμως και να μειωθεί κατά τη μεταβίβαση, ειδικά αν είναι πατρικής
προέλευσης.

74.Νόσος Huntigton:α)διάγνωση, β)πρόγνωση, γ)γενετική

α)Νευροεκφυλιστική διαταραχή, εμφάνιση μεταξύ 30 και 50ου έτους, με ψυχιατρική συμπτώματα,
προοδευτική χορεία και άνοια.Ατροφία κερκοφόρου, φακοειδούς πυρήνα και ωχράς σφαίρας κατά την CT
scan.
β)Προοδετική αναπηρία, θάνατος 17 έτη από την έναρξη, σε πρώιμη έναρξη σπασμοί, δυσκαμψία, δυστονία
νεανικού τύπου.
γ)Αυτοσωματική επικρατής κληρονομικότητα,οφείλεται σε επεκταση τρινουκλεοτιδικών επαναλήψεων
(ασταθούς μήκους μετάλλαξη στο γονίδιο HD, επανάληψη κατά 36-120 αντίγραφα της CAG. Aύξηση της
επέκτασης κατά την πατρική μεταβίβαση, σταθερή κατά τη μητρική.Η νεανική μορφή συνήθως σχετίζεται με
μεγαλύτερες επεκτάσεις.
75.Γενετική του συνδρομου του εύθραυστου Χ.
*Φορείς της προμετάλλαξης είναι κλινικά υγείς.Θήλεα με πλήρη μετάλλαξη είναι φυσιολογικά, με ήπια ή μέτρια
ΝΥ.Άρρενα με πλήρη έχουν νοητική υστέρηση και ευμεγέθεις όρχεις, μεγάλα αυτιά, μακρύ πρόσωπο και
προγναθισμό.Συχνότερο αίτιο κληρονομικής ΝΥ με 1:1250 άρρενα και ακόμα υψηλότερη συχνότητα
προμετάλλαξης.
Η θέση της ευθραυστότητας του Χ είναι στην περιοχή Χq27.3.Οφείλεται σε επέκταση τρινουκλεοτιδικών
επαναλήψεων (μετάλλαξη ασταθούς μήκους στην επανάληψη του CGG στην 5’UTR του γονιδίου
FMR1).Φυσιολογικά υπάρχουν 6-52 επαναλήψεις.
Σε άρρενες και θήλεα με την προμετάλλαξη η αύξηση είναι 60-200 επαναλήψεις.
Σε προσβεβλημένους άρρενες 230-1000 επαναλήψεις.Τα προβλεβλημένα θήλεα έχουν ζώνη φυσιολογικού
μεγέθους εκτός από τη μεταλλαγμένη.
Η μετάλλαξη μήκους έιναι ασταθής και έχει άτυπη Χ-φυλοσύνδετη κληρονομικότητα.
Οι θυγατέρες φυσιολογικών αρρένων φορέων της προμετάλλαξης την κληρονομούν, ανέπαφη ή με
επέκταση σε πλήρη μετάλλαξη.Μπορεί να συμβεί περαιτέρω επέκταση στους σωματικούς ιστούς, εξ’ου και οι
ποικιλομορφία στο μήκος των μεταλλάξεων αλλά και το φαινότυπο, ακόμα και σε συγγενείς.
Οι μητέρες με την πλήρη μετάλλαξη=½ των υιών θα έχει ΝΥ, ½ των θυγατέρων θα κληρονομήσει τη
μετάλλαξη, εκ των οποίων το ½ θα έχει ΝΥ.
Οι μητέρες με προμετάλλαξη, έχουν κίνδυνο για επέκταση σε πλήρη μετάλλαξη από 17-70% ανάλογα με
το μήκος της μητρικής προμετάλλαξης.

76.Αιμοσφαιρινοπάθειες:Ποιές γνωρίζετε, αναφέρατε στοιχεία για την πιο κοινή στον

ελληνικό πληθυσμό.

Πρόκειτα για κληρονομικές μορφές αιμολυτικής αναιμίας, με τη βλάβη σε μοριακό επίπεδο να αφορά τα
γονίδια που εκφράζουν τις πολυπεπτιδικές αλυσίδες του πολυμερούς μορίου της αιμοσφαιρίνης και εμφάνιση
παθολογικών μορφών του μορίου αυτού.Aποτέλεσμα είναι κλινικές εικόνες όπως β-θαλασσαιμία, η
δρεπανοκυτταρική αναιμία (ΗbS) και η α-θαλασσαιμία.
Λόγω φυσικής επιλογής η συχνότερη στον ελληνικό πληθυσμό είναι η β-θαλασσαιμία (1:14 Έλληνες, συχνή
και σε άλλους μεσογειακούς λαούς, Ινδούς και Κινέζους). Παρατηρείται βαριά υποχρωμία, μικροκυττάρωση
με στοχοκύτταρα και αυξημένη ΗbF kai HbA2. Εμφανίζεται με βαριά χρόνια αναιμία λόγω μή αποδοτικής
ερυθροποίησης και αιμόλυσης και απαιτεί συχνές μεταγγίσεις.Αυτοσωματικός υπολοιπόμενος χαρακτήρας
οφειλόμενος σε μεταλλάξεις στην ομάδα γονιδίων της β-σφαιρίνης.

77.Ποια κύτταρα πραγματοποιούν την κυτταρική ανοσολογική απάντηση; Τί γνωρίζετε για

τον υποδοχέα τους;

Πραγματοποιείται από τα Τ-λεμφοκύτταρα, τα οποία όταν διεγείρονται από ειδικά αντιγόνα μετατρέπονται σε
Τ-δραστικά κύτταρα.Διαθέτουν υποκατηγορίες για ενίσχυση (Τ βοηθητικά, CD4+) ή μείωση (Τ-κατασταλτικά,
CD8+) της ανοσολογικής απάντησης αλλά και την καταστροφή κυττάρων (Τ κυττοτοξικά).Είναι σημαντική για
αντίδραση έναντι κακοήθων κυττάρων, μεταμοσχεύσεων και ενδοκυττάριων μικροβίων.
Η αναγνώριση των ξένων αντιγόνων γίνεται μέσω ενός υποδοχέα.Είναι πολύ όμοιος στη δομή με τις
ανοσοσφαιρίνες και αποτελείται από δύο αλυσίδες, α και β.Ο γενετικός τόπος κάθε αλυσίδας έχει δομή
ανάλογη με αυτούς των ανοσοσφαιρινών, περιλάμβάνει τουλάχιστον 50V&50J γονιδια για τις α-αλυσίδες και
80V, 1 ή 2 D & 13J για τις β.

78.Να περιγραφεί η δομή του μορίου των ανοσοσφαιρινών.

Κάθε μόριό της είναι μια πρωτεΐνη αποτελούμενη από δύο όμοιες ελαφριές και δύο όμοιες βαρειές,
συνδεόμενες μεταξύ τους μέσω δισουλφιδικών δεσμών. Έτσι το μόριο παίρνει μορφή Υ, με δύο τόπους
σύνδεσης αντισώματος.
Υπάρχουν δύο τύποι ελαφρών αλυσίδων, οι κ και οι λ, που είναι παρόμοιες σε όλες τις τάξεις των
ανοσοσφαιρινών, ενώ οι βαριές αλυσίδες είναι χαρακτηριστικές για κάθε τάξη. Καθε ανοσοσφαιρινική
αλυσίδα διαιρείται σε τρεις περιοχές, μια μεταβλητή V, που αποτελεί τον επιτοπο, μια συνδετική J και μια
σταθερή C.Στις βαριές υπάρχει και μια ποικίλλουσα D μεταξύ των V και J περιοχών.

79.Τί γνωρίζετε για τα γονίδια των ελαφρών αλυσίδων των ανοσοσφαιρινών;

Περιλαμβάνουν 200 V, και 4 J γονίδια , αλλά μόνο ένα C και κανένα D γονίδιο.Κάθε πλασματοκύτταρο
παράγει μόνο ένα συνδυασμό VDJ και παράγει είτε κ είτε λ ελαφριές αλυσίδες, αλλά ποτέ και τις δύο μαζί.
Η οικογένεια γονιδίων των αλυσίδων των ανοσοσφαιρινών αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα “ένα γονίδιο-ένα
πολυπεπτίδιο”

80.Τί γνωρίζετε για τα γονίδια των βαριών αλυσίδων των ανοσοσφαιρινών;

Περιλαμβάνουν περίπου 200 V, 20 D, 6 J και 1ή2 C γονίδια για κάθε τάξη ανοσοσφαιρινών.Σε κάθε
πλασματοκύτταρο με γενετικό ανασυνδυασμό ένα γόνίδιο V, ένα D ένα J κι ένα C αναδιατάσσονται και
μεταγράφονται σε ένα μόριο mRNA. Το υπόλοιπο DNΑ της οικογένειας αποκόπτεται.Οποιοσδήποτε
συνδυασμός μπορεί να λάβει χώρα με αποτέλεσμα να προκύπτουν τουλάχιστον 12000 δυνατοί συνδυασμοί
VDJ, ποικιλότητα που αυξάνει περαιτέρω λόγω σωματικών μεταλλάξεων ενώ μπορεί να συμβεί και αλλαγή
τάξης του C γονιδίου, χωρίς μεταβολή όμως της αντιγονικής εξειδίκευσης.Συνεπώς ένα πλασματοκύτταρο
αποκρινόμενο σε διαφορετικό αντιγόνο θα εκφράζει διαφορετικό VDJC συνδυασμό.

81.Ομάδα αίματος ABO:α)εντόπιση γονιδίου, β)αλληλόμορφα και γ)γονότυποι-φαινότυποι

*Οι ομάδες άιματος προσδιορίζονται από αντιγόνα επιφάνειας των ερυθροκυττάρων, υπάρχουν πάνω από
400 και πιο γνωστά είναι τα ABO και Rhesus.
α)Τα γονίδια υπεύθυνα για τον καθορισμό της ομάδας αίματος ABO εντοπίζονται στο μακρύ σκέλος του
χρωμοσώματος 9.Καθορίζουν τη δραστικότητα μιας γλυκοζυλοτρανσφεράσης, η οποία τροποποιεί το
αντιγόνο της κυτταρικής επιφάνειας H.
β)Έχουν αναγνωρισθεί τρία αλληλόμορφα κυρίως για το γονίδιο ABO:τα Ο, Α και Β.Τα Α και Β
μεταβιβάζονται ως συνεπικρατείς χαρακτήρες ενώ το Ο είναι υπολειπόμενο έναντι των άλλων.Το Ο φέρει
έλλειψη βάσης, που προκαλεί μετατόπιση του πλαισίου ανάγνωσης και την παραγωγή ανενεργού
πρωτεϊνικού προϊόντος.Το Α προσθέτει Ν-ακετυλογαλακτοζαμίνες και το Β D-γαλακτόζη στο αντιγόνο H.
γ)Από τα τρία κύρια αλληλόμορφα προκύπτουν 6 δυνατοί γονότυποι: ΟΟ, ΑΑ, ΑΟ, ΒΒ, ΒΟ, ΑΒ και οι
φαινότυποι αντίστοιχα είναι Ο, Α, Α, Β, Β, ΑΒ=4 φαινότυποι, που προσδιορίζονται από αντίδραση των
ερυθροκυττάρων με ειδικά αντι-Α και αντι-Β αντισώματα.
Τα άτομα της ομάδας Α φέρουν αντιγόνο Α, τα άτομα της Β αντιγόνο Β, της ΑΒ και τα δυο και της Ο δε
φέρουν αντιγόνο στην επιφάνεια των ερυθροκυττάρων τους.
Της ομάδας Α φέρουν αντι-Β IgM ισοσυγκολλητίνες στον ορό, της Β άντι-Α, της ΑΒ δεν φέρουν ενώ της Ο
φέρουν και τις δύο ομάδες αντισωμάτων.

82.Φαινοτυποι και γονίδια του συστήματος ομάδων άιματος Rhesus

Υπάρχουν δύο κυρίως φαινότυποι Rhesus, ο Rhesus θετικός και ο Rhesus αρνητικός, οι οποίοι
προσδιοριζονται από την αντίδραση των ερυθρών ατόμου με αντι-D Rh αντισώματα.Τα + άτομα φέρουν το
αντιγόνο Rh D στην επιφάνεια των ερυθρών ενώ τα - όχι.
Καθορίζεται από τα προϊόντα δύο παρακείμενων ομόλογων γονιδίων, το ένα κωδικοποιεί άμφότερα τα Cc και
Ee πολυπεπτίδια και το άλλο την D πρωτεΐνη.Τα - στερούνται το τελευταίο, ενώ τα + είναι ετερο- ή
ομοζυγώτες του D γονιδίου.

83.Αιμολυτική νόσος των νεογνών: α)Πού οφείλεται κυρίως, β)ποιές οι πιθανές συνέπειες,
γ)πως αντιμετωπίζεται.
α)Πρόκειται για επίκτητη αιμολυτική αναιμία, που οφείλεται στη διαπλακουντιακή δίοδο μητρικών
ανοσοσφαιρινών. Μπορεί να οφείλεται στην 1.(συχνή) ασυμβατότητα ΑΒΟ μεταξύ μητέρας και εμβρύου,
αλλά καθώς τα αντι-Α και αντι-Β είναι ΙgM τάξης δεν διέρχονται τον πλακούντα και η εμφάνιση είναι ήπια ή
2.(σπάνια) ασυμβατότητα Rhesus, όπου τα αντισώματα αντι-D είναι ΙgG άρα διέρχονται τον πλακούντα.
β)Το πρόβλημα προκύπτει όταν Rh- μητέρα κυοφορεί Rh+:όταν μικρές ποσότητες εμβρυικού αίματος
εισέλθουν στη μητρική κυκλοφορία, η μητέρα ευαισθητοποιείται, δηλ. σχηματίζει αντι-D αντισώματα.
Συνηθέστερα συμβαίνει κατά τις αιμορραγίες στο πλαίσιο του τοκετού, και επιβαρύνεται αν μητέρα και
έμβρυο είναι συμβατά ως προς το ΑΒΟ!Στην επόμενη κύηση, αν πάλι το έμβρυο θα έιναι Rh+, τα μητρικά
αντισώματα θα διέλθουν τον πλακούντα και θα αντιδράσουν με τα ερυθροκύτταρα του εμβρύου,
προκαλώντας i.βράχυνση της επιβίωσης των ερυθροκυττάρων, αυξημένη παραγωγή τους και άρα
ii.υπερπλασία του μυελού των οστών και iii.ηπατοσπληνομεγαλία. Σε βαριά μορφή iv.εμβρυϊκός ύδρωπας
και θάνατος ή v.πυρηνικός ίκτερος
3.Με ενδομήτρια μετάγγιση αίματος ο ύδρωπας, με αφαιμαξομεταγγίσεις ο πυρηνικός ίκτερος.Μέθοδος
πρόληψης είναι η χορήγηση αντι-D ανοσοσφαιρίνη ΙΜ εντός 72 ωρών σε κάθε Rh- μη ευαισθητοποιημένη
έγκυο που κυοφορεί Rh+ έμβρυο.

84.Μείζον σύμπλεγμα ιστοσυμβατότητας: Τί γνωρίζετε;

Αποτελείται από ένα πλέγμα 80 γονιδίων στο βραχύ σκέλος του 6 χρωμοσώματος.Υποδιαιρούνται σε 3
τάξης.
● Τα τάξης ΙΙΙ περιλαμβάνουν συστατικά του συμπληρώματος
● Τα τάξης Ι και ΙΙ ενέχονται στην παρουσίαση αντιγόνων στα Τ-κύτταρα, αρά ρυθμίζουν την
ανοσολογική απάντηση:
○ Τα Ι παρουσιάζουν αντιγόνα στα CD8+ κυτταροτοξικά Τ και βρίσκονται στην επιφάνεια όλων
των εμπύρηνων κυττάρων και των αιμοπεταλίων.
○ Τα ΙΙ στα CD4+ Τ-βοηθητικά που βοηθούν τα Β προς παραγωσγή αντισωμάτων και
εντοπίζονται στην επιφάνεια των Β, ενεργοποιημένων Τ και μακροφάγων
Τα περισσότερα γονίδια των Ι, ΙΙ διαθέτουν πολλαπλά αλληλόμορφα, με τεράστιο αριθμό συνδυασμών,
πρακτικά αδύνατο μη συγγενικά άτομα να έχουν τον ίδιο συνδυασμό.Επειδή βρίσκονται σε στενή γειτνίαση,
τα αλληλόμορφα κάθε χρωμοσώματος έχουν την τάση να μεταβιβάζονται μαζί ως ένας απλότυπος.Εντός
μιας οικογένειας 1 στους 4 απογόνους αναμένεται να έχει όμοιους γονότυπους για το μείζον σύμπλεγμα
ιστοσυμβατότητας.

85.Συσχέτιση παθήσεων με το μείζον σύμπλεγμα ιστοσυμβατότητας. Να αναφερθούν 2

παραδείγματα:
Η στενή σύνδεση των γονιδίων εντός της οικογένειας του μείζονος συμπλέγματος ιστοσυμβατότητας έχει ως
αποτέλεσμα εκτεταμένη ανισορροπία σύνδεσης, δηλαδή οι συχνότητες ορισμένων συνδυασμών δεν
αντανακλούν τις ατομικές τους συχνότητες. Γι’αυτό, εάν ένα αλληλόμορφο του MHC προδιαθέτει για μια
νόσο, θα βρεθεί συσχέτιση με το συγκεκριμένο αλλά και με άλλα τα οποία βρίσκονται σε ανισορροπία
σύνδεσης.
Παραδείγματα αποτελούν η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα (αλληλόμορφο Β27, σχετικός κίνδυνος 90*), η
αυτοάνοση ηπατίτιδα (Β8 και DR3, 3,1 και 4,1) και η ναρκοληψία (DR2, 300) και γενικά, αυτοάνοσα
νοσήματα, αντανακλώντας παρέκκλιση στην απόκριση του ξενιστή σε αντιγόνα,λόγω παραγωγής πρωτεϊνών
με ποικίλη ικανότητα δέσμευσης και παρουσίασης ορισμένων αντιγόνων.

*Ο σχετικός κίνδυνος εκφράζει την ισχύ της συσχέτισης και είναι ο λόγος της συχνότητας της νόσου σε άτομα
που φέρουν το αλληλόμορφο προς τη συχνότητα σε άτομα που το στερούνται.

86.Νόσος Alzheimer: α) χαρακτηριστικά, β) κίνδυνος εκδήλωσης, γ)γενετική

α)Είναι κοινή προοδευτική μορφή άνοιας με χαρακτηριστικές ιστολογικές αλλοιώσεις του ΚΝΣ.
β)Ο κίνδυνος εκδήλωσης της νόσου 5-10%, με 10% να εμφανίζει οικογενειακό ιστορικό αυτοσωματικής
επικρατούς κληρονομικότητας.
γ)Υπάρχουν δύο μορφές:
● Η οικογενής νόσος Alzheimer έχει πρωιμότερη έναρξη (<60 έτη) και οφείλεται σε μεταλλάξεις στο
γονίδιο presenilin 1
● Η νόσος Alzheimer όψιμης έναρξης (<70 έτη) σχετίζεται με συγκεκριμένους γονότυπους της
απολιποπρωτεΐνης Ε (ιδίως apoΕ4), και μάλιστα η βαρύτητα εξαρτάται από τον αριθμό των
μεταλλαγμένων apo E4 αλληλίων (ομοζυγώτες πρωιμότερη και ταχύτερη εμφάνιση σε σχέση με
ετεροζυγώτες ή άλλους γονότυπους όπως apoE 2 και 3)

87.Nόσος Parkinson: α)παθοφυσιολογία β)επιπολασμός, γ)κίνδυνος επανεμφάνισης

α)Οφείλεται σε απουσία των ντοπαμινεργικών νευρώνων στη φαιά ουσία του εγκεφάλου, πέραν της
φυσιολογικής προϊούσας της ηλικίας.Μπορει να υπάρχει αυξημένος αριθμός βραδέων μεταβολιτών του
Debrisoquine.
β)1% στα 50 έτη, 2-3% στα 85 έτη
γ) Για κάθε μεμονωμένη περίπτωση: μικρός
 Αν 2 συγγενείς πρώτου βαθμού είναι προσβεβλημένοι ή πρώιμη έναρξη:30% σε συγγενείς πρώτου
βαθμού μέχρι τα 75 έτη.

88.Ποιές είναι οι κλινικές υποκατηγορίες του σακχαρώδη διαβήτη, β)κλινικά χαρακτηριστικά του συνδρόμου
ΧΥΥ.
α)Ετερογενής νόσος με τουλάχιστον τρεις υποκατηγορίες:
A. Ινσουλινοεξαρτώμενος (νεανικού τύπου-IDDM)
B. Μη ινσουλινοεξαρτώμενος ( ενήλικου τύπου-NIDDM)
Αμφότεροι εμφανίζουν πολυπαραγοντικό χαρακτήρα
C. Νεανικός όψιμης έναρξης, (MODY) με αυτοσωματικό επικρατή χαρακτήρα μεταλλάξεων στο γονίδιο
της γλυκοκινάσης
β)Είναι συχνά ασυμπτωματική, με ήπια χαμηλότερο ΔΝ κατά 10-15 μονάδες σε σχέση με τα αδέλφια.Υψηλό
ανάστημα, κανονικές αναλογίες, επιθετική συμπεριφορά.

89.Ποιές ενδείξεις υπάρχουν για το γενετικό υπόβαθρο του ΣΔ;

Όσον αφορά τον IDDM,προκύπτουν από μελέτες συσχέτισης με το μείζον συμπλεγμα ιστοσυμβατότητας:
● Το 95% των ασθενών φέρουν το αντιγόνο DR3 ή DR4, σε σύγκριση με το φυσιολογικό πληθυσμό
που τα φέρει σε ποσοστό 50%.
● Από μελέτες αδελφών κατά ζεύγη, τα προσβεβλημένα αδέλφια έχουν τους ίδιους απλότυπους MHC
σε ποσοστό 57% (αντί για 25%) και ένα κοινό απλότυπο κατά 38% (έναντι 50%)
● Μελέτες πολυμορφισμού στο γειτονικό DQB1 δείχνουν επίσης αυξημένη συσχέτιση και σχετικό
κίνδυνο.
● Μελέτες αλληλουχίας στον τόπο αυτό δείχνουν σταθερές αλλαγές του αμινοξέος στη θέση 57, τμήμα
της αντιγονοδεσμευτικής αύλακας:90-96% των πασχόντων είναι ομοζυγώτες αρνητικοί για το
ασπαρτικό οξύ, το οποίο παρέχει αντοχή στη νόσο, και οι υπόλοιποι είναι ετεροζυγώτες (έναντι
19.5% του γενικού πληθυσμού.
Στις αλλαγές αυτές αποδίδεται το 60-70% της γενετικής προδιάθεσης του IDDM.
Για τον NIDDM η συμπτωτικότητα στους μονοζυγωτικούς είναι 100%, για τους διζυγωτικούς και άλλους
συγγενείς 1ου βαθμού είναι 10%.Δεν υπάρχει συσχέτιση με το HLA σύστημα.
*Τα αδέλφια ασθενούς έχουν κίνδυνο εμφάνισης 12% αν είναι απολύτως ταυτόσημοι στο HLA, 5% αν
υπάρχει ένας κοινός απλότυπος και 1% αν δεν υπάρχει κοινός απλότυπος.
Φαίνεται πως υπάρχει μικρότερος κίνδυνος μητρικής μεταβίβασης από την πατρική.

90.Ποιές ομάδες γονιδίων συμμετέχουν στην καρκινογένεση;Αναφέρατε ένα παράδειγμα.

Τόσο οι επίκτητες μεταλλάξεις όσο και οι κληρονομικές (10% του καρκίνου) αφορόυν τρεις τύπους γονιδίων:
1. Ογκοκατασταλτικά γονίδια (π.χ.ρετινοβλάστωμα,p53)
2. Ογκογονίδια (ογκογονίδιο ras από τον ιο του σαρκώματος των πτηνων Rous, γονίδιο ΒCR-ABL στο
χρωμόσωμα Φιλαδέλφια της ΧΜΛ)
τα οποία συμβάλλουν κανονικά στον έλεγχο της κυτταρικής αύξησης και του πολλαπλασιασμού
3. Γονίδια που ρυθμίζουν τους μηχανισμούς επιδιόρθωσης του DNA (π.χ., μελαγχρωματική ξηροδερμία)
91.Αναφέρατε παράδειγμα ανάπτυξης καρκίνου στον άνθρωπο λόγω μετάλλαξης
ογκοκατασταλτικού γονιδίου
(βλ. Ερώτηση 92)

92.Ρετινοβλάστωμα:α)τί είναι, β)είδη, γ)γενετική.

α)Ο συνηθέστερος κακοήθης όγκος των οφθαλμών της παιδικής ηλικίας, στο ⅓ αμφοτερόπλευρος,
προσβάλλει τον αμφιβληστροειδή.
β)Διακρίνεται στον 1.οικογενή, που εμφανίζει αυτοσωματική επικρατή κληρονομικότητα και 2.στον
σποραδικό, που οφείλεται σε de novo μεταλλάξεις.
γ)Οι αμφοτερόπλευρες περιπτώσεις και το 15% των ετερόπλευρων είναι οικογενείς, με αυτοσωματικό
επικρατή χαρακτήρα.Το υπεύθυνο γονίδιο βρίσκεται στο μακρό σκέλος του 13 χρωμ/τος.Για την ανάπτυξη
όγκο στο άτομο με το γονίδιο απαιτείται κάποια μετάλλαξη και στο ομόλογο γονίδιο εντός του κυττάρου του
αμφιβληστροειδούς.
Στο σποραδικό ρετινοβλάστωμα πρέπει να συμβούν δύο de novo μεταλλάξεις και στα δυο χρωμοσώματα
13 ενός μόνο κυττάρου του αμφιβληστροειδούς, γι’αυτό και είναι σπάνια η αμφοτερόπλευρη προσβολή.
Η πρώτη μετάλλαξη και στις δύο μορφές είναι συνήθως σημειακή, με αποτέλεσμα ελαττωματική πρωτεΐνη
ή αναστολή σύνθεσής της.
Η δεύτερη μετάλλαξη συνήθως αφορά απώλεια τους χρωμ/τος 13, η οποία οφείλεται σε μιτωτικό
διαχωρισμό ή μερική έλλειψη, άρα συχνά οδηγεί σε απώλεια των αλληλομόρφων.

93.Ποιές είναι οι διαφορές οικογενούς και σποραδικού ρετινοβλαστώματος.

Οικογενές Σποραδικό

Αμφοτερόπλευρο Ετερόπλευρο

Κληρονομείται (αυτοσωματικός επικρατής χαρ/ρας) Επίκτητο

Μικρότερη ηλικία εμφάνισης Μεγαλύτερη ηλικία εμφάνισης

Οφείλεται σε μια κληρονομήσιμη μεταλλάξη στο Δύο de novo μεταλλάξεις και στα δύο χρωμ/τα 13
χρωμ/μα 13 και μια de novo ενός μόνο κυττάρου του αμφιβληστροειδούς

94.Εντοπισμός και λειτουργία του γονιδίου p53.

Πρόκειταi για ογκοκατασταλτικό γονίδιο που εντοπίζεται στο 17p και μεταλλάξεις του είναι η πιο
συνηθισμένη γενετική βλάβη στους καρκίνους.Σχετίζεται με καρκίνους παχέος εντέρου (σημειακή
μετάλλαξη=μετατροπή C-T σε ένα CpG δινουκλεοτίδιο), πνευμόνων, μαστού,εγκεφάλου, βλαστική κρίση
ΧΜΛ, ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα, και σε κληρονομικές μορφές, σύνδρομο Li-Fraumeni.
 Φυσιολογικά,το γονίδιο p53 εμπλέκεται στα σημεία ελέγχου-μοριακά φρένα του κυτταρικού κύκλου.Βλάβες
στο DNA προκαλούν αύξηση της πρωτεΐνης p53, η οποία διεγείρει την παραγωγή της πρωτεΐνης p21, που
αναστέλλει τις κινάσες υπεύθυνες για την είσοδο στη φάση S του κύκλου.

95.Ποιός μοριακός μηχανισμός ενοχοποιείται για την πρόκληση της χρόνιας μυελογενούς
λευχαιμίας

Η πλειονότητα των προσβεβλημένων ασθενών παρουσιάζουν το χρωμόσωμα Φιλαδέλφεια στα κακοήθη

κύτταρα του μυελού των οστών (όχι στους υγιείς σωματικούς ιστούς!) το οποίο προκύπτει από αμοιβαία
αντιμετάθεση μεταξύ του (πατρικού συνήθως) χρωμ/τος 9 και του (μητρικού συνήθως) χρωμ/τος 22, με
αποτέλεσμα μετάθεση του ογκογονιδίου ΑΒL από το πρώτο στο δεύτερο, δημιουργία του BCR/ABL
υβριδικού γονιδίου και παραγωγή νέας πρωτεΐνης υπεύθυνης για την κακοήθη εξαλλαγή.

96.Πολυποδίαση του παχέος εντέρου και καρκίνος.Τί γνωρίζετε για τη γενετική της νόσου;

Ο κίνδυνος εμφάνισης Ca παχέος είναι 1:50, με ποσοστό 10% να είναι κληρονομικός. Από τις
κληρονομικές μορφές, μόνο 1% οφείλεται στην εντερική πολυποδίαση, ενώ το υπόλοιπο οφείλεται στον
HNPCC (μη πολυποδιασικό καρκίνο του παχέος.
Στον ΗNPCC πρέπει να ελέγχεται η ύπαρξη μικροδορυφορικής αστάθειας, η παρουσία πολλαπλών
πολυπόδων, η πολυεστιακότητα της νόσου, η πρωιμότητα της εμφάνισης και το οικογενειακό ιστορικό.
Αν δεν υπάρχουν προσβεβλημένοι συγγενείς 1ου βαθμού, ο κίνδυνος γι’αυτούς είναι 1:17 εώς 1:10 αν ο
ασθενής είναι <45 ετών κατά την εμφάνιση της νόσου
Αν είναι προσβεβλημένος ένα συγγενής 1ου και ένας 2ου, ο κίνδυνος είναι 1:12
Αν είναι προσβεβλημένοι δύο συγγενείς 1ου βαθμού, ο κίνδυνος είναι 1:6
Στην οικογενή αδενωματώδη πολυποδίαση (σύνδρομο Gardner,1:8000) εμφανίζονται πολλαπλοί
πολύποδες στο κόλον από την πρώιμη παιδική ηλικία, υπερπλασία του μελάγχρου επιθηλίου, επιδερμοειδείς
κύστης και οστεώματα.Η πιθανότητα εξαλλαγής των πολυπόδων είναι 100% και απαιτείται προληπτική
χειρουργική επέμβαση.Κληρονομείται κατά τον αυτοσωματικό επικρατή χαρακτήρα,προκαλείται από
μεταλλάξεις στο ογκοκατασταλτικό γονίδιο APC και εμφανίζει πληρη διεισδυτικότητα αλλά ποικιλότητα ως
προς την ηλικία εκδήλωσης.

97.Γενετική καρκίνου του μαστού.

Η πιθανότητα εμφάνισης Ca μαστού είναι 1:12 και είναι κληρονομικός στο 5-10% των περιπτώσεων.Θα
πρέπει να εξετάζεται εάν υπάρχει πρώϊμη ηλικία εμφάνισης της νόσου (κάτω των 40 ετών), αμφοτερόπλευρη
εντόπιση, συνυπάρχων Ca ωοθηκών ή οικογενειακό ιστορικό.
Οι κληρονομικές μορφές οφείλονται σε μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA 1 (60%) ή BRCA 2 (35%).
● O τύπου 1 μεταβιβάζεται ως αυτοσωματικός επικρατής χαρακτήρας, οφείλεται σε μεταλλάξεις του
BRCA 1 που δημιουργούν υψηλό κίνδυνο εμφάνισης της νόσου (50% <50 έτη, 80% <70έτη) αλλά και
του Ca των ωοθηκών (23% <50έτη, 63%<70 έτη)
● Ο τύπου 2 μεταβιβάζεται ομοίως ως αυτοσωματικός επικρατής χαρακτήρας, οφείλεται σε μεταλλάξεις
του BRCA 2 με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου σε γυναίκες (80% <70 έτη) και άνδρες (5%
<70 έτη).
98.Ποια στοιχεία έχουν προκύψει από τη γενετική έρευνα για το κακόηθες μελάνωμα;
Φαίνεται να σχετίζεται με την απώλεια ετεροζυγωτίας ογκοκατασταλτικών γονιδίων σε διάφορες θέσεις.Στην
οικογενή άτυπη μορφή του εμφανίζετια με πολλαπλούς δυσπλαστικούς μελαγχρωματικούς σπίλους με
αυξημένο κίνδυνο κακοήθους εξαλλαξής.Κληρονομείται με αυτοσωματικό επικρατή χαρακτήρα.Η πρόγνωση
ποικίλει,καθώς οι έρευνες καταδεικνύουν γενετική ετερογένεια.

99.Ο καρκίνος είναι γενετική νόσος; Γιατί εμφανίζεται συνήθως στους ενήλικες;

Είναι γενετική νόσος, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις οι γενετικές μεταλλάξεις δεν κληρονομούνται αλλά
δημιουργούνται στα σωματικά κύτταρα κατά τη διάρκεια της ενηλίκου ζωής ως αποτέλεσμα έκθεσης σε
περιβαλλοντικούς παράγοντες (και όταν κληρονομούνται συνήθως εκλύονται από συσσώρευση μεταλλάξεων
στο έδαφος της κληρονομήσιμης μετάλλαξης και υπό την επίδραση παραγόντων, ως πολυπαραγοντικά
νοσήματα)
Συνήθως είναι νόσημα των ηλικιωμένων, διότι χρειάζεται αρκετός χρόνος για να συσσωρεύσει μια κυτταρική
σειρά μεγάλο αριθμο σωματικών μεταλλάξεων.Τα περισσότερα καρκινικά κύτταρα εκτός από μεταλλάξεις
εμφανίζουν και γενετική αστάθεια, λόγω μεταλλάξεων που αφορούν την ίδιο τον μηχανισμό ελέγχου
πιστότητας της αντιγραφής του DNA, την ικανότητα επιδιόρθωσής του ή την εμφάνιση χρωμοσωμικών
θραύσεων και αναδιατάξεων.

100.Ονομαστικά τεχνικές προγεννητικής διάγνωσης.

1. Επεμβατικές:
1.1. Αμνιοπαρακέντηση
1.2. Λήψη χοριακών λαχνών (βιοψία τροφοβλάστης)
1.3. Ομφαλιδοπαρακέντηση
1.4. Βιοψία εμβρυϊκού δέρματος (μέσω εμβρυοσκόπησης, για σοβαρές δερματοπάθειες)
1.5. Βιοψία εμβρυϊκού ήπατος (μεταβολικά νοσήματα)
2. Μη επεμβατικές
2.1. U/S
2.2. Άλλες απεικονιστικές εξετάσεις
2.3. Εμβρυϊκά κύτταρα στη μητρική κυκλοφορία

101.Με ποιούς τρόπους μπορούμε να αποκτήσουμε κύτταρα εμβρύου και ποιες ασθένειες
μπορούμε να διαγνώσουμε.

Απαιτείται μια επεμβατική μέθοδος προγεννητικής διάγνωσης, όπως η βιοψία τροφοβλάστης (11η-14η
εβδομάδα) ή η αμνιοπαρακέντηση (16η-22η εβδομάδα) (επί αποτυχίας καλλιέργειας αμνιακών
κυττάρων=>ομφαλιδοπαρακέντηση ). Επί των κυττάρων που λαμβάνονται μπορεί να γίνει
1. Αμνιοπαρακέντηση
1.1. Προσδιορισμός του φύλου, αν η μητέρα είναι φορέας σοβαρών Χ-φυλοσύνδετων νοσημάτων
1.2. Καρυότυπος, για την ανεύρεση ανευπλοειδιών (τρισωμία 21 κ.α)
 1.3. Ενζυμικές εξετάσεις, για την ανεύρεση μεταβολικών διαταραχών
(βλεννοπολυσακχαριδώσεις,αμινοξέων-ομοκυστινουρία,λιπιδίων-Tay Sachs,οικογενής
υπερχοληστερολαιμία, υδατανθράκων-γαλακτοζαιμία)
1.4. Βιοχημική ανάλυση, ανωμαλίες νευρικού σωλήνα
1.5. Ανάλυση εμβρυϊκού DNA, ενδείξει για την οποία είναι οι:
1.5.1. α-, β-θαλασσαιμία
1.5.2. Κυστική ίνωση
1.5.3. Σύνδρομο εύρθραυστου Χ
1.5.4. Αιμοφιλία Α
1.5.5. Νόσος Huntigton
1.5.6. Μυϊκή δυστροφία
1.5.7. Μυοτονική δυστροφία
1.5.8. Νωτιαία μυϊκή ατροφία
2. Λήψη χοριακών λαχνών: Όλα τα παραπάνω, αλλά γίνονται νωρίτερα οπότε προσφέρουν ευκολία
στην πρωιμότερη διακοπή της κύησης.

102.Συμβολή της Γενετικής στη σχιζοφρένεια.

Η συχνότητα εμφάνισης είναι 0.8%, αλλά υπάρχουν αρκετοί κλινικοί υποτύποι.Εμφανίζει πολυπαραγοντικό
χαρακτήρα, με συμπτωτικότητα στους μονοζυγωτικούς διδύμους 45% έναντι 13% στους διζυγωτικούς, ενώ
σε άλλους συγγενείς 1ου βαθμού η συχνότητα είναι 10-15%, και 2ου 3%.Αν και οι δύο γονείς είναι
προσβεβλημένοι, ο κίνδυνος εμφάνισης της νοσου για το παιδί είναι 40%, και τείνει να είναι του ίδιου τύπου.
Οι αναλύσεις σύνδεσης καταδεικνύουν την γενετική ετερογένεια της νόσου.

103.Αιτία συγγενών δυσπλασιών.

*Διαμαρτία είναι η πρωτοπαθής βλάβη της φυσιολογικής ανάπτυξης/μορφογένεσης ενός οργάνου ή

ιστού.Κατά συνέπεια όλες οι διαμαρτίες έιναι συγγενείς και διακρίνονται σε 1.μείζονες, 2.ελάσσονες και
3.δυσμορφίες.
Ρήξη ή δευτεροπαθής διαμαρτία είναι μορφολογική βλάβη που οφείλεται στην καταστροφή ενός προηγούμενα
φυσιολογικά διαπλασσόμενου οργάνου.
Παραμόρφωση/Δυσμορφία είναι αλλοίωση σχήματος από ασυνήθεις μηχανικές δυνάμεις.

Τα γενετικά νοσήματα ενοχοποιούνται για το ⅓ των συγγενών διαμαρτιών γνωστής αιτιολογίας:

I. Μείζονες συγγενείς διαμαρτίες
A. Ιδιοπαθείς (60%)
B. Πολυπαραγοντικές (20%)
C. Μονογονιδιακές (7.5%)
D. Χρωμοσωματικές (6%)
1. Διπλασιασμός ή έλλειψη (νοητική και σωματική υστέρηση, πολλαπλές διαμαρτίες,
καθυστέρηση της ενδομήτριας ανάπτυξης)
E. Νοσήματα μητέρας
1. IDDM
2. επιληψία
 3. φαινυλκετονουρία
F. κατάχρηση ουσιών, φάρμακα, έκθεση σε ακτίνες Χ
G. Συγγενείς λοιμώξεις
II. Συγγενείς παραμορφώσεις
A. Ενδογενή
1. Νευρομυϊκά νοσήματα
2. Νόσοι κολλαγόνου
3. Διαμαρτίες του ΚΝΣ
B. Εξωγενή
1. Πρωτοτοκία
2. Βραχύ ανάστημα μητέρας
3. Ολιγάμνιο
4. Ισχιακή προβολή
5. Δυσπλασίες της μήτρας
6. Πολύδυμη κύηση

104.Τερατογόνοι παράγοντες στον άνθρωπο.Να αναφερθούν οι κυριότεροι, η κρίσιμη

περίοδος δράσης τους και οι δυσπλασίες που προκαλούν.

Τερατογόνο Κρίσιμη περίοδος Διαμαρτία

Ερυθρά Ιδίως τις πρώτες 6 εβδομάδες ● Συγγενής καρδιοπάθεια

● Μικροκεφαλία
● ΝΥ
● Καταρράκτης
● Αμφιβληστροειδοπάθεια
● Κώφωση
● όψιμος IDDM

CMV 3ος-4ος μήνας NY ή μικροκεφαλία

Tοξοπλάσμωση 12% κίνδυνος στις 6-17 εβδ. ΝΥ, μικροκεφαλία,

60% « στις 17-28 εβδ. χοριοαμφιβληστροειδίτιδα

Αλκόολ 1ο 3μηνο ● ΝΥ,

● μικροκεφαλία
● συγγενής καρδιοπάθεια
● νεφρική ανωμαλία
● υπερωϊοσχιστία
● τυπικό προσωπείο

Φαινυτοΐνη 1ο 3μηνο ● Υποπλασία άπω

φαλάγγων
 ● βραχεία μύτη, πλατιά
ρινική βάση
● χειλεουπερωϊοσχιστεία
● ΝΥ
● Κίνδυνος
νευροβλαστώματος

Θαλιδομίδη 34-50 ημέρα μετά την ΤΕΡ ● Φωκομελία

● Συγγενής καρδιοπάθεια
● Ατρησία έξω ακουστ.π
● Πρωκτική στένωση

Βαρφαρίνη 6η-9η εβδομάδα=κίνδυνος ● Υποπλαστική μύτη

δομικών ανωμαλιών 30% ● Στικτές επιφύσεις
>16 εβδ.=>μόνο ΝΥ ● Ατροφία οπτικού ν.
● βραχείες άπω φάλαγγες
● ΝΥ

Χλωροκίνη ● Κώφωση
● θολερότητα κερατοειδούς
● χοριοαμφιβληστροειδίτιδα

Λίθιο Συγγενής καρδιοπάθεια

Βαλπροϊκό νάτριο Ανοικτές βλάβες ΝΣ, υποσπαδίας,

βραχεία μύτη, μιρκοστομία, μακρά
λεπτά δάκτυλα, αναπτυξιακή
καθυστέρηση

105.Ποιές είναι οι συχνότερες χρωμοσωμικές διαταραχές που εμφανίζονται σε νεογνική

ηλικία;

Πάθηση Συχνότητα γεννήσεων

Ισορροπημένη μετάθεση 1:500

Μή ισορροπημ. » 1:2000

Περικεντρική αναστροφή 1:100

Τρισωμία 21 1:700

» 18 1:3000

» 13 1:5000

47ΧΧΥ 1:1000 αρ.

 47ΧΥΥ 1:1000 αρ.

47ΧΧΧ 1:1000 θηλ.

45Χ 1:5000 θηλ.

Οι ατυπίες και οι ελλείψεις στα αυτοσωματικά χρωμ/τα προκαλούν πολύ βαρύτερες παθολογικές καταστάσεις
σε σχέση με τα φυλετικά και τους διπλασιασμούς.
Τρισωμία 16 δεν παρατηρείται ποτέ διοτι δεν ολοκληρώνεται η κύηση.

*Νοσήματα για ανιχνευτικά προγράμματα νεογνών: Φαινυλεκετονουρία, Γαλακτοζαιμία,

συγγ.υποθυρεοειδισμός, συγγ, υπερπλασία επινεφριδίων, κυστική ίνωση
*Κριτήρια για ορθή νεογνική διάγνωση:1.αναλυτική εγκυρότητα, 2.κλινική εγκυρότητα, 3.κλινική χρησιμότητα:
υπάρχει θεραπεία και πρώιμη εφαρμογή της ελαττώνει τη σοβαρή νόσηση