Στην Αγιά Σωτήρα της Κατοχής Μεσολογγίου, συνάντησα τον μπάρμπα Πέτρο Πλαστήρα, παλιό

κτηνοτρόφο της περιοχής, με μεγάλο ρεπερτόριο κλέφτικων τραγουδιών της περιοχής. Ο ίδιος
μαθαίνοντας για την επίσκεψή μου στην περιοχή, με ειδοποίησε ένα κυριακάτικο πρωινό και
συναντηθήκαμε για να καταγράψουμε δημοτικά τραγούδια του Ξηρομέρου. Ο ίδιος συνεχώς
μου τόνιζε ότι γνωρίζει "σοβαρά" τραγούδια εννοώντας τα κλέφτικα-ιστορικά της εξόδου και
απαξίωνε τραγούδια του καθημερινού βίου, κάτι που δίνει το στίγμα για την σημασία που έχει
στην συλλογική ταυτότητα της ευρύτερης περιοχής η έξοδος του Μεσολογγίου και η ανάγκη των
ντόπιων για ταύτιση, εις βάρος των υπολοίπων πολιτισμικών φορτίων της κοινότητας, ως
αποτέλεσμα συγκεκριμένων πολιτικών... Εδώ μου τραγουδά το ιστορικό τραγούδι της εξόδου,
"Όλα τα κάστρα πέσανε" που αναφέρεται στην αντίσταση του Μεσολογγίου απέναντι στους
Οθωμανούς, που ενώ είχαν καταπνίξει τις εξεγέρσεις στην γύρω περιοχή, δεν είχαν καταφέρει
ακόμη να πατήσουν το Μεσολόγγι. Ευχαριστώ από καρδιάς τον μπάρμπα Πέτρο για την διάθεση
του να βρεθούμε παρά τις δουλειές του στα κοπάδια του αλλά και τον καλό φίλο Νίκο Πλακίδα
για την μέγιστη συμβολή του στην έρευνα μου... Καταγραφή-επεξεργασία-δημοσίευση: Θάνος
Κώτσης

Στιγμιότυπα απ' το πεντάωρο Κατοχιανό γλέντι που στήσαμε στον Άι Νικόλα της Κατοχής
Μεσολογγίου, με ντόπιους απ' την Κατοχή, το Νεοχώρι, το Αιωλικό και το Λεσίνι, καταγράφοντας
τους ίδιους να τραγουδούν και να χορεύουν ντόπια τραγούδια και χορούς της περιοχής, όπως
γινόταν πριν 30 χρόνια ακόμα στην εκκλησία αυτή. Ξηρομερίτικα, Μεσολογγίτικα αλλά και
Σαρακατσάνικα τραγούδια και χοροί απ' του παλιούς μετακινούμενους κτηνοτρόφους της
Ευρυτανίας, που πλέον έχουν εγκατασταθεί μόνιμα στην περιοχή. Ευχαριστώ από καρδιάς
όλους τους μουσικούς που βρέθηκαν μαζί μου, για να πραγματοποιηθεί η καταγραφή της
ντόπιας μουσικοχορευτικής παράδοσης αλλά κυρίως όλους τους ντόπιους κατοίκους, που παρά
την ηλίκια και τις δυσκολίες τους βρέθηκαν εκεί για μένα. Τέλος ευχαριστώ τον καλό φίλο Νίκο
Πλακίδα για όλες τις ενέργειες του για να στηθεί το γλέντι αυτό. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ-ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:
Θάνος Κώτσης 0:00-1:13 : Ένα Σαββάτο αποβραδίς- Χρήστος Νικολόπουλος και παρέα - Αιτωλικό
(Αιτωλικό) 4:03-5:44 : Σβαρνιάρα (χορός) Μήτσος Αυδής (Λεσίνι) 5:45-6:49 : Του Κίτσου η μάνα-
Χρήστος Αθανασόπουλος- Κατοχή 6:50-8:04 : Θέλτε να ακούστε κλάμματα-Χρήστος
Αθανασόπουλος- Κατοχή 8:05-9:16 : Σήκω Δημήτρω- Αλέξω Καφφέ, Σούλα Βασιλείου- Κατοχή
Ραστ Δήμος Τσόλας (Νεοχώρι) 14:42-15:46 : Κάτω στον Άγιο Θόδωρο- Μήτσος Αυδής

9 Δημοτικά Ηρωϊκά & κλέφτικα τραγούδια τραγούδια που αναφέρονται στους αγώνες. των
Ελλήνων του 1821 και στην συνέχεια. Υπάρχουν 10δες ακόμα. Ας το αγαπήσουμε το δικό μας
τραγούδι το ΔΗΜΟΤΙΚΟ που έγραψε ο ίδιος φωτισμένος Λαός μας. 1) Αθανάσιος Διάκος
Τσάμικο Αντώνης Σκούφης Κλαρίνο Βάγιος Μαλλιάρας 2) Για σήκω Γέρο του Μωριά: Γεωργία
Μηττάκη 3) Γρηγόρης Λιακατάς ( Κλέφτικο Χρήστος Πανούτσος ) 4) Του Φλέσσα η μάνα - Για τον
Παπαφλέσσα ( Κλέφτικο Κώστας Καντζιλιέρης ) 5) Του Χριστόδουλου Χατζηπέτρου ( Σταύρος
Μπόνιας - κλαρίνο Σωτήρης Σγούρος ) 6) Καραϊσκάκης ( Κλέφτικο Γιώργος Μεϊντάνας ) 7)
Αντρούτσος ( Τσάμικο Αθανάσιος Καμπαφλής ) 8) Βελησσάρης ( Τσάμικο Μιχάλης Καλλέργης -
κλαρίνο Νίκος Καρακώστας ) 9) Κολοκοτρώνης φώναξε ( Τσάμικο Χρήστος Κοντόπουλος.) ΤΟ
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΜΑΣ ΤΡΑΓΟΥΔΙ: ( Το Ηρωϊκό & Κλέφτικο τραγούδι ) Ότι είναι για τον αρχαίο Ελληνικό
Κόσμο τα Ομηρικά έπη, το ίδιο στάθηκαν, ανεξάρτητα από κάθε αξιολόγηση, το δημοτικά
τραγούδια για τον νέο Ελληνισμό. Γράφει ο Δημήτρης Φωτιάδης στο 4τομο έργο του (Η
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ του 21 1ος τόμος σελίδα 128 ) και συνεχίζει. Για αιώνες από τον ακριτικό κύκλο και
τις παραλογές ως το εικοσιένα, ‘ηταν η αστείρευτη βρυσομάνα όπου σ’ αυτήν ξεδίψαγε
συναισθηματικά ο λαός μας στις πολυκύμαντες ώρες της ιστορίας του. Βγαλμένα μέσα από την
καρδιά ανώνυμων ποιητών, μίλαγαν, με τρόπο μοναδικό, στην καρδιά της Ολότητας. Και μόνο
αυτό να πούμε φτάνει και περισσεύει να πλησιάσουμε το ευλογημένο δημοτικό μας τραγούδι.
Που όπως πολλά ακόμα δημιουργήματα σημαντικά, το παραπετάξανε το λοιδορήσανε το
απαξιώσανε. Και όλα αυτά με την δικαιολογία πως το χρησιμοποίησε η δικτατορία των
Συνταγματαρχών ότι σύμβολα χρησιμοποιούν δικτατορίες και κάποια κόμματα θα τους τα
κάνουμε δώρα; Χρησιμοποίησαν και τον φοίνικα που αναγεννάτε από τις στάχτες του κι αυτό θα
το χαρίσουμε. Και με τι το αντικαταστήσανε με τα μαϊμουδίστικα τσαντιροκουνήματα Μιμης
Οικονόμου.

Δωδεκανησιακός θαλασσινός σκοπός με προέλευση την Κάλυμνο, αλλά γνωστός σήμερα σε όλη
την Ελλάδα. Τραγουδήθηκε πολύ από τις γυναίκες τα καλοκαίρια, κατά την απουσία των
σφουγγαράδων, με μια μεγάλη ποικιλία από αυτοσχεδιαστικά δίστιχα. Οι σφουγγαράδες
αναχωρούσαν, κατά το τέλος του Μαρτίου συνήθως, για τις ακτές της Βόρειας Αφρικής. Το
ταξίδι τους διαρκούσε από έξι έως εφτά μήνες. Κατά τη διάρκειά του, ζούσαν μονίμως μέσα στο
καράβι, βουτώντας όλη μέρα μέσα σε τριάντα, σαράντα ή και πενήντα μέτρα βάθος για το
ψάρεμα των σφουγγαριών. Η εργασία τους ήταν εξαιρετικά επικίνδυνη. Οι σφουγγαράδες
κινδύνευαν είτε από την ασθένεια των δυτών, είτε να φαγωθούν από σκυλόψαρο, γεγονός
αρκετά συνηθισμένο. Το τραγούδι μπορεί να θεωρηθεί της ξενιτιάς, αφού το φευγιό των
σφουγγαράδων ήταν ένας προσωρινός ξενιτεμός και μάλιστα ιδιαίτερα επώδυνος αφού ήταν
πολύ πιθανό οποιοδήποτε από τα ταξίδια τους να ήταν και το τελευταίο τους. Το τραγούδι
επίσης μπορεί να θεωρηθεί και εξευμενιστικού χαρακτήρα προς την προσωποποιημένη
θάλασσα. Χορεύεται ως καλαματιανός χορός. Τσαμπούνα παίζει ο Θεολόγος Γρύλλης.
Περιλαμβάνεται στον δίσκο: "Ελληνικά Μουσικά Όργανα - Γκάιντα, Τσαμπούνα, Ζουρνάς". Οι
στίχοι: Θάλασσα, θάλασσα τους θαλασσινούς, θαλασσάκι μου μη τους θαλασσοδέρνεις,
θαλασσάκι μου, φύσα μαϊστρουλάκι μου Θάλασσα κι αρμυρό νερό, να σε ξεχάσω δεν μπορώ να
σε ξεχάσω δεν μπορώ, θάλασσα κι αρμυρό νερό. Ροδόσταμο, ροδόσταμο να γίνεσαι, μ' έλα
μπρόβαλε την μπόρκα ντος να ραίνεις, θάλασσα πλατιά, καμός που είν' η ξενιτιά. Θάλασσα κι
αρμυρό νερό, να σε ξεχάσω δεν μπορώ να σε ξεχάσω δεν μπορώ, θάλασσα κι αρμυρό νερό. Να
'μουν αφρός, να μουν αφρός της θάλασσας, θαλασσώνομαι κι αέρας τους πελάου,
θαλασσώνομαι, για σένα ξημερώνομαι. Θάλασσα κι αρμυρό νερό, να σε ξεχάσω δεν μπορώ να
σε ξεχάσω δεν μπορώ, θάλασσα κι αρμυρό νερό. Και στ' άρμπουρο, και στ' αρμπουρό της
βάρκας σου, μ' άστρο της αυγής πέρδικα να κελάδου, μ' άστρο της αυγής, γιατί άργησες τόσο να
βγεις; Θάλασσα κι αρμυρό νερό, να σε ξεχάσω δεν μπορώ να σε ξεχάσω δεν μπορώ, θάλασσα κι
αρμυρό νερό. ***Άρμπουρο: το άλμπουρο, το κατάρτι του πλοίου καμός: καημός μπόρκα: πόλκα,
φουντωτά μαλλιά πάνω από το μέτωπο να κελάδου: να κελαηδούνε ντος: τους

Γκάιντα - Τσαμπούνα - Ζουρνάς - The Greek folk music instruments