Mašine za obradu rezanjem Mehmed Bubić

MAŠINSKI FAKULTET
SARAJEVO

Mašine za obradu
rezanjem
vježba A1

06.06.2007. Sarajevo Bubić Mehmed

0
Mašine za obradu rezanjem Mehmed Bubić

Zadatak:

1. Za glavno vreteno struga koje vrši kružno kretanje potrebno je na osnovu zadatih
podataka izračunati:

a) sve brojeve obrtaja (uzimati standardne vrijednosti n i φ);

b) prečnike pri kojima se predvidjela promjena brzina i
c) ostale potrebne podatke za crtanje radnog (testerastog) dijagrama te mašine.

Ulazni podaci:

- broj stepeni m=9

- maximalni prečnik struganja D=210mm
- brzina v=115m/min
- maximalan broj obrtaja vretena n=2800 o/min

Rješenje: Geometrijska promjena:

a) brojevi obrtaja

1000 �
v 1000 �
115
nmin = n1 = = = 174,31[ o / min ]
p�Dmax p�210

nmax 2800
j = m -1 =8 = 1, 414
nmin 174,31

Usvajam standardne vrijednosti:

j=1,4 ; n1=180[o/min]

j1 [ o / min ]
ni = ni -1 �

Izračunato Usvojeno
n1=nmin 174,313 180
n2 244,0382 250
n3 341,6535 355
n4 478,3149 500
n5 669,6408 710
n6 937,4971 1000
n7 1312,496 1400
n8 1837,494 2000
n9 2572,492 2800

1
Mašine za obradu rezanjem Mehmed Bubić

b) prečnici

1000  v
Di = [ mm]
p  ni

izračunato usvojeno
D1 209,999 203,3646
D2 150,000 146,4225
D3 107,143 103,1145
D4 76,530 73,21127
D5 54,665 51,55724
D6 39,046 36,60564
D7 27,890 26,14688
D8 19,921 18,30282
D9 14,230 13,07344

b) ostali podaci potrebni za crtanje dijagrama

p�
n1 ( D1 - D2 ) p � (203,365 - 146, 423)
180 �
Dv = v - v ' = = = 32 [ m / min ]
1000 1000

log v = log115 = 2, 06

log v ' = log 83 = 1,91

log j = log1, 40 = 0,146

p�n1
k1 = log = -0, 247
1000

2
Mašine za obradu rezanjem Mehmed Bubić

V
(m/min)

n9 n8 n7 n6 n5 n4 n3 n2 n1=nmin

32
D9 D8 D7 D6 D5 D4 D3 D2 D1
D (mm)
Slika 1. Testerasti dijagaram

log V
log v =2,06
log v`=1,91

logj =0,146

log D
k1=-0,247

Slika 2. testerasti dijagaram u logaritamskim koordinatama

3
Mašine za obradu rezanjem Mehmed Bubić

2. Konstruisati zupčasti prijenosnik za univerzalni strug prema izračunatim podacima u

zadatku broj 1 (strukturna šema).
3. Nacrtati Šlezingerov dijagram, te uz usvojeni modul zupčanika proračunati
zupčanike i međuosna odstojanja vratila te nacrtati šematski (tačno u mjerilu)
prijenosnik.
4. Odrediti kinematsku šemu uključivanja (položaj ručice za svaki broj obrtaja).
5. Izračunati stvarne brojeve obrtaja i prikazati tabelarno odstupanja stvarnih
(računsko dobijenih) od usvojenih standardnih brojeva obrtaja.

Početne usvojene vrijednosti moraju biti standardne a ostale vrijednosti se na osnovu toga
računaju.

Uslovi koji se moraju obezbjediti su:

1) Prijenosni odnos pojedinog para imax=5
2) Minimalni broj zuba zupčanika zmin=18
3) Modul zupčanika m=1÷3 [mm]
4) Odstupanje stvarnog od teoretskog broja obrtaja (-2 ∆ 4.5)%

Podaci iz vježbe A1.:

m=9;
j = 1, 40
nmax=2800 o/min

Rješenje:

1. Broj vratila

Prenosnik ima m = 9 stepeni promjene brzine, za njega odabiremo strukturnu formulu:

m = 3� 3=9
broj vratila: B=2+1=3 vratila

4
Mašine za obradu rezanjem Mehmed Bubić

2. Šema prijenosnika

II

III

3. Šlezingerov dijagram:

n0

nmin n2 n3 n4 n5 n6 n7 n8 n9

5
Mašine za obradu rezanjem Mehmed Bubić

4. Prijenosni odnosi:

z2
i1 = = j 3 = 2, 744
z1
z4
i2 = = j0 =1
z3
z6
i3 = = j -3 = 0,364
z5
z8
i4 = = j 1 = 1, 4
z7
z10
i5 = = j0 =1
z9
z12
i6 = = j -1 = 0, 714
z11

5. Broj zuba:

z2 z1 = 20 � usvojeno
= 2, 744 ; usvajam z2 = 55
z1 z2 = 2, 744 �
z1 = 2, 744 �
20 = 54,88

z4
z1 + z 2 = z3 + z4 = 1 � z3 = 38, z4 = 38
z3
z6
z3 + z 4 = z5 + z6 = 0,364 � z5 = 56, z6 = 36
z5

z8 z7 = 20 � usvojeno
= 1, 4 usvajam z8 = 28
z7 z8 = 1, 4 �z7 = 1, 4 �
20 = 28
z10
z7 + z8 = z9 + z10 ; = 1 � z9 = 24, z10 = 24
z9

z12
z9 + z10 = z11 + z12 ; = 0, 714 � z11 = 28, z12 = 20
z11

6
Mašine za obradu rezanjem Mehmed Bubić

usvojeno
Z1 20
Z2 55
Z3 38
Z4 38
Z5 56
Z6 36
Z7 20
Z8 28
Z9 24
Z10 24
Z11 28
Z12 20

Tablica zupčanika

a) Za sve zupčanike usvajamo modul zupčanika m = 3 [mm]

b) Usvajamo zupčanike sa pravim zubima, pa na osnovu modula i broja zuba dobijamo
slijedeće prečnike zupčanika.

d1 = m �
Z1 =3 �
20= 60 mm d9 = m �
Z9 =3 �
24= 72 mm
d2 = m �
Z2 =3 �
55=165 mm d10 = m �
Z10 =3 �
24= 72 mm
d3 = m �
Z3 =3 �
38=114 mm d11 = m �
Z11 = 3 �
28=84 mm
d 4 =m �
Z4 = 3 �
38=114 mm d12 = m �
Z 12 = 3 �
20=60 mm
d5 = m �
Z5 = 3 �
56=168 mm
d6 = m �
Z6 = 3 �
36=108 mm
d7 = m �
Z7 = 3 �
20=60 mm
d8 = m �
Z8 =3 �
28=84 mm

Z1 Z2 Z3 Z4 Z5 Z6 Z7 Z8 Z9 Z10 Z11 Z12

Z 20 55 38 38 56 36 20 28 24 24 28 20
m 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3
d 60 165 114 114 168 108 60 84 72 72 84 60

7
Mašine za obradu rezanjem Mehmed Bubić

6. Stvarni broj obrtaja:

n0 = n5 = 710
j -4 = 710 �
n1 = n0 � 1, 4-4 = 183,51
n1 183,51 184,34
j -3 = 710 �
n2 = n0 � 1, 4-3 = 254, 74 n2 254,74 255,4
j -2 = 710 �
n3 = n0 � 1, 4-2 = 362, 01 n3 362,01 363,16
n4 507,14 507,1429
j -1 = 710 �
n4 = n0 � 1, 4-1 = 507,14
n5 710 710
j 0 = 710 �
n5 = n0 � 1, 40 = 710 n6 994 994
j 1 = 710 �
n6 = n0 � 1, 41 = 994 n7 1391,6 1394,643
n8 1949 1952,5
j 2 = 710 �
n7 = n0 � 1, 42 = 1391, 6 n9 2728 2733,5
j 3 = 710 �
n8 = n0 � 1, 43 = 1948, 24
j 4 = 710 �
n9 = n0 � 1, 44 = 2727,53

7. Procentualni pad broja obrtaja:

ni - nist ni nistvarno
Di =  100%
ni 180 183,51 D1 -1,95 -2,41111
250 254,74 D2 -1,896 -2,16
355 362,01 D3 -1,97465 -2,29859
500 507,14 D4 -1,428 -1,42857
710 710 D5 0 0
1000 994 D6 0,6 0,6
1400 1391,6 D7 0,6 0,382653
2000 1949 D8 2,55 2,375
2800 2728 D9 2,571429 2,375

8
Mašine za obradu rezanjem Mehmed Bubić

8. Osno rastojanje vratila:

(d1 +d 2 ) 60+165
A I-II = = =112,5 mm
2 2

(d 9 +d10 ) 60+84
A II-III = = =72 mm
2 2

9. Shema uključivanja: