Srednja mašinska škola MAŠINSKI ELEMENTI Nastavnik: Sima Pastor

3525$&81&,/,1'5,&12*=83&$672*3$5$

Polazni podaci

A1 Nominalna snaga P = 100kW

−1
A2 Broj obrtaja pogon. masine n 1 = 1400min

A3 Broj zubaca pogonskog zupcanika z1 = 19 usvojiti od 18 do 25

A4 Broj zubaca gonjenog zupcanika z2 = 30 savet da z1+z2 bude neparan broj

z2
A5 Prenosni odnos u = u = 1.579
z1

A6 Ugao nagiba bocne linije β = 12deg usvojiti od 5 do 25 stepeni

A7 Modul mn = 6mm Tab. 4.2 str. 98

mn
A8 Ceoni modul mt = mt = 6.134 mm
cos( β )

A9 Ugao nagiba profila α n = 20deg

A10 Faktor visine temenog dela alata h a0x = 1.25

A11 Faktor poluprecnika zaobljenja alata roa0x = 0.25

A12 Visina noge zupca h fp = 1.25⋅ mn h fp = 7.5 mm od 10 do 40 % preko mn

A13 Temeni zazor c = h fp − mn c = 1.5 mm

A14 Sirina zupcanika b = 130mm usvojeno

A15 Kvalitet izrade IT 7 zadato

A16 Materijal pogonskog zupcanika C.1531 nitriran Tab. 4.5 str. 133

A17 Materijal gonjenog zupcanika C.1331 usvojiti losiji materijal u odnosu na z1

N
A18 Dinamicka izdrzljivost bokova pog. zupcanika σ Hlim = 950 Tab. 4.5 str. 133
2
mm

N
A19 Dinamicka izdrzljivost podnozja pog. zupcanika σ Flim = 300 Tab. 4.5 str. 133
2
mm
−6
A20 Srednja hrapavost Ra = 1.6 × 10 m Tab. 1.1 str. 32 MEI

Proraþun zupþDVWRJSDUD e-mail: promachine@neobee.net List 1/4

Srednja mašinska škola MAŠINSKI ELEMENTI Nastavnik: Sima Pastor

Geometrija zupcanika
B1 Precnik podeone kruznice pog. zupcanika d 1 = mt⋅ z1 d 1 = 116.547 mm

B2 Precnik podeone kruznice gonj. zupcanika d 2 = mt⋅ z2 d 2 = 184.021 mm

 tan( α n) 
B3 Ugao nagiba profila alata u ceonom preseku α t = atan α t = 20.41 deg
 cos( β ) 
( d1 + d2)
B4 Nulto osno rastojanje ar = ar = 150.284 mm
2

B5 Osno rastojanje a = 150mm (zaokruziti na blizu peticu)

z1
B6 Precnik kinematske kruznice pog.zupcanika d w1 = 2 ⋅ a⋅ d w1 = 116.327 mm
z1 + z2

B7 Precnik kinematske kruznice gonj.zupcanika d w2 = u ⋅ d w1 d w2 = 183.673 mm

 mt⋅ ( z1 + z2) ⋅ cos( α t) 

B8 Ugao dodirnice α wt = acos  α wt = 20.117 deg
 2⋅ a 
B9 Involut funkcija inv( x) = tan( x) − x
( z 1 + z 2)
B10 Zbir koef. pomeranja profila ( ( )
X = inv α wt − inv α t ( ))⋅ X = −0.047
2⋅ tan( α n)

B11 Parcijalni koef. pomeranja pogonskog zupcanika x1 = 0

B12 Parcijalni koef. pomeranja gonjenog zupcanika x2 = X − x1 x2 = −0.05

B13 Precnik podnozne kruznice pog.zupcanika d f1 = d 1 + 2 ⋅ x1⋅ mn − 2 ⋅ hfp d f1 = 101.547 mm

B14 Precnik podnozne kruznice gonj.zupcanika d f2 = d 2 + 2 ⋅ x2⋅ mn − 2 ⋅ hfp d f2 = 168.457 mm

B15 Precnik temene kruznice pog.zupcanika d a1 = 2 ⋅ a − d f2 − 2 ⋅ c d a1 = 128.543 mm

B16 Precnik temene kruznice gonj.zupcanika d a2 = 2 ⋅ a − d f1 − 2 ⋅ c d a2 = 195.453 mm

B17 Precnik osnovne kruznice pog.zupcanika d b1 = d1⋅ cos α t ( ) d b1 = 109.23 mm

B18 Precnik osnovne kruznice gonj.zupcanika d b2 = d2⋅ cos α t ( ) d b2 = 172.468 mm

B19 Podeoni korak u normalnoj ravni p n = π ⋅ mn p n = 18.85 mm

B20 Podeoni korak u ceonoj ravni p t = π ⋅ mt p t = 19.271 mm

B21 Osnovni (sprezni) korak p et = p t⋅ cos α t( ) p et = 18.061 mm

 2
 − a⋅ sin( α wt)
1 2 2 2
B22 Aktivna duz.dodirnice gα = ⋅  d a1 − d b1 + da2 − d b2 gα = 28.273 mm
2
gα
B23 Stepen sprezanja profila εα = ε α = 1.565 mora biti 1 < ε α < 2
p et
b ⋅ tan( β )
B24 Stepen sprezanja bocnih linija εβ = ε β = 1.434 iskustveno 1 < ε β < 1.5
pt
B25 Ukupni stepen sprezanja εγ = εα + εβ ε γ = 2.999 najpogodnije u pogledu dinamike ako
je ceo broj

Proraþun zupþDVWRJSDUD e-mail: promachine@neobee.net List 2/4

Srednja mašinska škola MAŠINSKI ELEMENTI Nastavnik: Sima Pastor

 x1  
( ) 2 + 4⋅ z1 ⋅  1 +
1 x
B26 α tx1 = atan ⋅ sin α t  α tx1 = 20.41 deg
 ( )
cos α t 1  z1  

 x2  
( ) 2 + 4⋅ z2 ⋅  1 +
1 x
B27 α tx2 = atan ⋅ sin α t  α tx2 = 19.92 deg
 cos( α t) 2  z2  

B28 Ugao nagiba bocne linije β b = asin sin( β ) ⋅ cos α n

( ( )) β b = 11.267 deg

z1  tan( α tx1)  ( )
2 ⋅ x1⋅ tan α t
B29 Merni broj zubaca z1 zw1r = ⋅ ( )
− inv α t − + 0.5 zw1r = 2.744
π  cos( β b) 2 π
 
na blizi ceo broj zw1 = 3

z2  tan( α tx2)  ( )
2 ⋅ x2⋅ tan α t
B30 Merni broj zubaca z2 zw2r = ⋅ ( )
− inv α t − + 0.5 zw2r = 3.958
π  cos( β b) 2 π
 
na blizi ceo broj zw2 = 4

B31 Mera preko zubaca pogonskog zupcanika

( )
W1 = mn⋅ cos α n ⋅  π ⋅ ( zw1 − 0.5) + z1⋅ inv α t ( )  + 2⋅ x1⋅ mn⋅ sin( α n) W1 = 45.983 mm

B32 Mera preko zubaca gonjenog zupcanika

( )
W2 = mn⋅ cos α n ⋅  π ⋅ ( zw2 − 0.5) + z2⋅ inv α t ( )  + 2⋅ x2⋅ mn⋅ sin( α n) W2 = 64.487 mm

Opterecenje
C1 Faktor spoljasnih dinamickih sila KA = 1.25 Tab.4.3 str.127 za ravnomeran rad
−1
C2 Ugaona brzina pogonskog zupcanika ω 1 = 2 ⋅ π ⋅ n1 ω 1 = 146.608 s

P
C3 Obrtni moment na pogonskom vratilu T1 = T1 = 682.093 N⋅ m
ω1
2 ⋅ T1 4
C4 Obimna sila na podeonom cilindru pog.zupcanika Ft1 = Ft1 = 1.171 × 10 N
d1
4
C5 Obimna sila na podeonom cilindru gonj.zupcanika Ft2 = Ft1 Ft2 = 1.171 × 10 N

d1 m
C6 Obimna brzina zupcanika v = ⋅ω 1 v = 8.543
2 s
v⋅ z1 m
C7 Parametar brzine = 1.623
100 s

C8 Faktor unutrasnjih dinamickih sila KVβ = 1.07 Sl. 4.47 str. 128
KVα = 1.13
za ε β = 1.434 εβ > 1 KV = KVβ KV = 1.07
b
C9 Faktor raspodele opterecenja KHβ = 1.08 Tab. 4.4 str. 130 za = 1.115
d1
C10 Ukupni faktor opterecenja KH = KA⋅ KVβ ⋅ KHβ KH = 1.445

Proraþun zupþDVWRJSDUD e-mail: promachine@neobee.net List 3/4

Srednja mašinska škola MAŠINSKI ELEMENTI Nastavnik: Sima Pastor

Nosivost u odnosu na cvrstocu bokova zubaca

N
D1 Faktor elasticnosti materijala ZEc = 189 za kontakt celik po celiku
2
mm

N
ZEsl = 163 za kontakt celik po sivi liv
2
mm

Z = 2.5⋅ ZEc⋅ cos( β )

N
D2 Uticaj elasticnosti materijala Z = 462.175
2
mm
Ft1 u + 1 N
D3 Radni napon boka zupca σ H = Z⋅ ⋅ ⋅ KH σ H = 623.975
b⋅ d1 u 2
mm
N
D4 Kriticni napon bokova σ Hkr = σ Hlim σ Hkr = 950
2
mm
σ Hkr
D5 Stepen sigurnosti obzirom na bok zupca SH = SH = 1.5 zadovoljava
σH

D6 Dozvoljeni stepen sigurnosti protiv razaranja bokova zubaca SHd = 1.2

SHd = 1.2 do 2 po preporuci

Nosivost u odnosu na cvrstocu podnozja zubaca

E1 Faktor koncentracije napona YΠ = 1.92 za mn = 6 mm

YΠ = 2 za mn ≤ 5 i Ra ≤ 10⋅ µm
manje vrednosti uzimati za vece Ra
YΠ = 1.7 ÷ 2 za mn > 5 i/ili Ra > 10⋅ µm

N
E2 Kriticni napon σ FM = YΠ ⋅ σ Flim σ FM = 576
2
mm

E3 Faktor oblika zupca YFa = 2.91 Tab.4.8 str.139

z1
zn = zn = 20.3 i x1 = 0 iz geometrije
cos( β )
3

E4 Faktor koncentracije napona YSa = 1.66 Sl.4.54 str.137

0.75
E5 Faktor polozaja Yε = 0.25 + Yε = 0.729
εα

β
E6 Uticaj oblika kosozubih zupcanika Yβ = 1 − ε β ⋅ Yβ = 0.857
120deg

E7 Faktor raspodele opterecenja KFβ = 1.06 Tab.4.4 str.130 za KHβ = 1.08

Ft1 N
E8 Napon u podnozju zupca σ F = YFa⋅ YSa⋅ Yε ⋅ Yβ ⋅ ⋅ KA ⋅ KV⋅ KFβ σ F = 64.188
b ⋅ mn 2
mm
σ FM
E9 Stepen sigurnosti obzirom na lom zupca SF = SF = 9 zadovoljava
σF

SFd = 1.4 preporuka za dozvoljeni stepen sigurnosti

Proraþun zupþDVWRJSDUD e-mail: promachine@neobee.net List 4/4