ΕΝΟΤΗΤΑ 1

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
1.Να βρείτε με ποιο τρόπο συνδέονται οι προτάσεις στις παρακάτω περιπτώσεις (ασύνδετο σχήμα,
παρατακτική ή υποτακτική σύνδεση) :
α. Όταν θα έρθει η ώρα, θα θυμηθείς τα λόγια μου.
β. Οργίστηκε, φώναξε, έκλαψε, στο τέλος ηρέμησε.
γ. Δουλεύει πολύ, αλλά δε διαμαρτύρεται ποτέ.
δ. Οι άνθρωποι αθλούνται, για να ασκήσουν το σώμα τους.
ε. Ή δεν έχουμε γράψει σωστά την άσκηση ή έχουμε κάνει λάθος στη λύση.
στ. Όλος ο κόσμος γονάτισε στα χώματα, έκανε το σταυρό του, κοίταζε παρακαλεστικά το Θεό μέσα στα γαλάζια
μάτια τ’ ουρανού.

2.Να συνδέσετε παρατακτικά ή υποτακτικά τις προτάσεις που σας δίνονται σημειώνοντας δίπλα το είδος
της σύνδεσης.
α. Μου υποσχέθηκε …… θα είναι συνεπής στο ραντεβού μας.
β. Θέλεις …… δούμε ταινία στην τηλεόραση …… να ακούσουμε μουσική;
γ. Συγκινούμαι πάντα ……… ακούω αυτή τη μουσική.
δ. Προσπάθησα πολύ ……… τελικά δεν έγραψα καθόλου καλά στο διαγώνισμα.
ε. Ήταν τόσο αποφασισμένος ……… δεν άλλαζε γνώμη με τίποτα.
στ. Δεν ξέρω ……… που βρίσκεται ……… τι κάνει.

3.Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις ακολουθώντας το είδος της σύνδεσης που σας ζητείται κάθε
φορά.
α. Αγαπά τους γονείς του, …………………………………………………………… (παρατακτική).
β.Φοβήθηκε……………………………………………………………………………(υποτακτική).
γ. Είδε την ταινία ……………………………………………………………………… (παρατακτική).
δ. Δεν έγραψε καλά στο διαγώνισμα ………………………………………………(υποτακτική).
ε. Δεν τον ξέρω καλά …………………………………………………………………… (παρατακτική).
στ. Θύμωσε πολύ …………………………………………………………………………......(υποτακτική).

4.Τι είδους προτάσεις, κύριες ή δευτερεύουσες, συνδέουν οι υπογραμμισμένοι σύνδεσμοι; Τι είδους είναι οι
σύνδεσμοι αυτοί;
α. Έζησε πολλά χρόνια στο εξωτερικό, όμως ποτέ δεν ξέχασε την πατρίδα του.
β. Φοβόταν ότι κανείς δεν τον εμπιστευόταν και ότι όλοι τον αντιμετώπιζαν με καχυποψία.
γ. Τα πουλιά κελαηδούσαν τόσο γλυκά, ώστε τα παιδιά σταματούσαν το παιχνίδι για να τ΄ακούσουν.
δ. Με τα ταξίδια όχι μόνο γνωρίζουμε ξένους τόπους και πολιτισμούς αλλά και ξεφεύγουμε από την
καθημερινότητα.
ε. Όταν αυτό το απόλυτο μεσογειακό φως έπεσε πάνω στον γύρω μου κόσμο, μπόρεσα να δω πως ήταν υπέροχα
όμορφο.

ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

Στα παρακάτω παραδείγματα: α) να χωρίσετε τις προτάσεις, β) να αναφέρετε το είδος της σχέσης που
υπάρχει μεταξύ των προτάσεων (ασύνδετο, παράταξη, υπόταξη) και γ) να βρείτε τους συνδέσμους (όπου
υπάρχουν).
1. Αφού επιμένεις, θα σου πω λοιπόν όλη την αλήθεια αλλά δεν θα αντιδράσεις ούτε θα φωνάξεις.
2. Αν είχα τη δυνατότητα, θα έκανα πολλά ταξίδια, θα γνώριζα νέους πολιτισμούς και θα μάθαινα ξένες
γλώσσες.
3. Το βιβλίο στο δάνεισα για να το διαβάσεις και να μου το επιστρέψεις, εσύ όμως το έχασες.
4. Επειδή ακούγονται και λέγονται διάφορα, θέλω να ξεκαθαρίσω τη θέση μου, να πω δηλαδή ότι δεν έχω ευθύνη.
5. Όταν έχεις υπομονή, πετυχαίνεις όλους τους στόχους σου, πραγματοποιείς κάθε σου επιθυμία και βάζεις τις
βάσεις για ένα καλύτερο μέλλον.
6. Ένα σωστό εκπαιδευτικό σύστημα σκοπεύει στη γενικότερη καλλιέργεια των νέων, επιδιώκει την πλήρη
ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους, αλλά την ίδια στιγμή τους βοηθά ώστε να επιλέξουν το επάγγελμα που
ταιριάζει στις κλίσεις και στις ικανότητές τους.
7. Η άσκηση και η σωστή διατροφή μάς εξασφαλίζουν τη μακροζωΐα, ενώ η καθιστική ζωή και η κακή διατροφή
μπορούν να μας προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας.
8. Όποτε έχω ελεύθερο χρόνο και δεν έχω τι να κάνω, κάνω καμιά εκδρομή ή ασχολούμαι με κάποια ευχάριστη
ασχολία στο σπίτι.
9. Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι η μόρφωση είναι ένα πολύ σημαντικό εφόδιο για τον άνθρωπο,
αφιερώνουν πολύ χρόνο και πολύ χρήμα στην εκπαίδευση των παιδιών τους, δεν βλέπουν όμως πάντοτε τα
αναμενόμενα αποτελέσματα.
10. Θα σε πάρω τηλέφωνο μόλις φτάσω για να μην ανησυχείς και αρχίζεις να με ψάχνεις, στο λέω από τώρα.

Στην περίοδο που ακολουθεί να χωρίσετε τις κύριες από τις δευτερεύουσες προτάσεις και να επισημάνετε
τους τρόπους σύνδεσης:
Με μεγάλη καθυστέρηση δοκίμασα να αποκτήσω κινητό τηλέφωνο, νιώθοντας στο μεταξύ φριχτά
αναχρονιστική, φριχτά μόνη .Αποφάσισα ότι η αγωνία για την κόρη μου ήταν αρκετά σοβαρός λόγος για τέτοιου
είδους καινοτομίες κοινωνικής συμπεριφοράς – αν και οι λόγοι που σπρώχνουν τον καθένα μας να αγοράσει
συσκευή κινητής τηλεφωνίας είναι καθαρά υποκειμενικοί τελικά.
Γνωστός επιχειρηματίας μού έλεγε ότι απέκτησε κινητό, επειδή δεν ήθελε να τον βλέπουν οι υπάλληλοί του να
περιμένει στην ουρά στα καρτοτηλέφωνα και να νομίζουν ότι έπεσε έξω η επιχείρηση, αφού το αφεντικό δεν
διαθέτει κινητό. Πράγμα που σημαίνει ότι το κινητό τηλέφωνο είναι το υπ’ αριθμόν ένα εξάρτημα της
καθημερινής ζωής που δηλώνει ότι όλα πάνε καλά, ότι δεν είσαι αλλόκοτος, δεν βρίσκεσαι στα όρια της φτώχειας
και δεν ανήκεις στην εποχή των σπηλαίων.
Α. Μιχαλοπούλου : αντιεπικοινωνιακά (απόσπασμα – εφημ. Καθημερινή)

Στο επόμενο κείμενο υπάρχουν προβλήματα, καθώς λείπουν οι κατάλληλες συνδετικές λέξεις ή φράσεις.
Να τις προσθέσετε ξαναγράφοντας το κείμενο από την αρχή και προσπαθώντας όσο μπορείτε περισσότερο
να δημιουργήσετε υποταγμένο λόγο:
Το προηγούμενο Σαββατοκύριακο αποφασίσαμε με την παρέα των φίλων μας να δούμε την ταινία «Στη Ρώμη με
αγάπη » .Είναι η νέα σκηνοθετική δουλειά του ταλαντούχου Γούντι Άλλεν. Πρωταγωνιστούν, εκτός από τον ίδιο,
μια πλειάδα γνωστών ηθοποιών. Είναι ο Τζέσε Άιζενμπεργκ, ο Ρομπέρτο Μπενίνι, η Πενέλοπε Κρουζ και άλλοι.
Ένα ατυχές γεγονός ματαίωσε την αρχική μας πρόθεση. Φτάσαμε στο ταμείο του κινηματογράφου. Υπήρχε μια
τεράστια ουρά. Περιμέναμε υπομονετικά. Ξαφνικά δύο από τους φίλους μας ένιωσαν πόνο στο στομάχι. Είχαν
προηγουμένως καταναλώσει γιαούρτι παγωτό. Επέμεναν να δούμε την ταινία. Οι υπόλοιποι διαφωνούσαμε.
Πλησιάζαμε στο ταμείο. Ο πόνος γινόταν εντονότερος και τελικά ανυπόφορος. Δεν τους εγκαταλείψαμε,
εννοείται. Φύγαμε όλοι για το πλησιέστερο νοσοκομείο. Ήταν φανερό. Είχαν υποστεί τροφική δηλητηρίαση.

Συμπληρώστε τα κενά με τους ζητούμενους τρόπους σύνδεσης :

Α.)Μείνε μαζί μας, ……………………….. κάθισε ήσυχα (παράταξη)
Β.)Φοβάται …………………… χάσει τη δουλειά του (υπόταξη) ………….. αναγκαστεί (παράταξη) …………
καταφύγει στη φροντίδα της Πρόνοιας (υπόταξη)
Γ.Αποφάσισα………………………………………………………………………………… (υπόταξη)
Δ.)Ήθελε τόσο πολύ αυτό το ταξίδι, …………………………………………………………… (υπόταξη)
Ε.)Κέρδισε το στοίχημα……………………………………………………………………...(παράταξη)
Ενότ. 1η, Δ : η επιλογή της λέξης
Κείμενο (απόσπ.) : «Κι όλα γύρω σου είναι φως...»
Νερά σμαραγδένια, βαθυκύανα, ρυτιδωμένα απ’ το αεράκι ή καθρέφτες, παραλίες αγκαλιές θηλυκές, και
βράχοι αγέρωχοι αρσενικοί, στις αμμοθίνες θυμάρια και μυρωδάτες λυγαριές, καπαριές να χύνονται απ’ την
πέτρα και να αιωρούνται πάνω απ’ το κύμα, βότσαλα λευκόγκριζα γλυμμένα κόκαλα αρχαίων ζώων, και άμμος
χρυσή, άμμος λευκή, ρυζάτη, πούδρα, και πάντα φως, όλα γύρω λιώνουν στο φως.
Πλούσιος πάντα ο τόπος, γενναιόδωρος. Δημοκρατικός. Δίνεται σε όλους, δίνει τα ουσιώδη: ομορφιά και
συνείδηση. Δίνει· μα πρέπει να μπορείς να λάβεις. Να μπορείς να αναγνωρίσεις το δόσιμο, να αντιληφθείς το
δώρο, να λάβεις τη χάρη· για να απολαύσεις και να ταπεινωθείς, για να χαρείς και να υψωθείς. Και να σκεφτείς.
Να σκεφτείς τη χάρη και το προνόμιο αυτής της φυσικής δημοκρατίας. Και να σκεφτείς τι κάνεις για να τη
στερεώσεις και να τη βαθύνεις, να τη σώσεις ακέραια, όσο γίνεται, για να την παραδώσεις στους άλλους που
ακολουθούν…
Ο χειρότερος εχθρός αυτού του γενναιόδωρου τόπου είναι οι άνθρωποί του, αυτοί που απολαμβάνουν τα
δώρα του. Οι μισοί απ’ αυτούς έχουν συνωστιστεί σε ένα λεκανοπέδιο, σε έναν τόπο θείο κάποτε, τσιμεντωμένο
τώρα και εχθρικό. Ζουν κλεισμένοι σε αυτοκίνητα, με τεχνητό φωτισμό, αποκομμένοι από ρίζες και μέλλον,
αποκομμένοι από την ενδοχώρα, τα νησιά, τους ανέμους και τα βουνά· o τόπος είναι τοπίο πια, πακέτο προς
κατανάλωση· ο τόπος άψυχος, άσαρκος, χωρίς ιστορίες και μύθους· ο τόπος είναι real estate: Εδώ πόσο πάει το
στρέμμα; Ρωτάει τον ταβερνιάρη καθώς ρεύεται.
Ακόμη κι όταν θαυμάσει τον τόπο - τοπίο, όταν γευτεί προσώρας τα δώρα του, αυτός ο άνθρωπος σκέφτεται
αμέσως πώς να ’χε ένα οικόπεδο να χτίσει, όχι πώς να χαρεί αυτό που του προσφέρεται δωρεάν· σκέφτεται να
επιβληθεί, να γίνει κυρίαρχος, σπιτούχος, ιδιοκτήτης θέας. Δεν μπορεί να αρκεστεί στα μοναδικά δώρα του
καλοκαιριού, να χορτάσει μες στην απλοχωριά της αυγουστιάτικης δημοκρατίας· δε θέλει απλά να υπάρχει, θέλει
να έχει.
Γυρνάμε την πέτρινη έξω Μάνη, γυρνάμε τη θηλυκή Φοινικούντα, γυρνάμε τα ανάλαφρα Κυκλαδονήσια,
παντού αντικρίζουμε οικοδόμηση, γιαπιά, μπετά, καφετέριες, αυτοκίνητα, δρόμους για αυτοκίνητα. Και αγωνία
για τη σεζόν, την τουριστική βεβαίως : ο τόπος είναι για πούλημα.
Εδώ παραπάνω ο οικισμός λέγεται Γερμανικά, μας λένε. Οι Γερμανοί ήρθαν κι αγόρασαν χωράφια και
ελαιώνες, έχτισαν σπίτια, οργανώθηκαν, ζουν εδώ. Οι ξένοι χτίζουν ωραία σπίτια, αρμονικά, αναστηλώνουν τα
παλιά. Οπως στη Νάξο, όπως στην Πάρο, όπως στα Δωδεκάνησα... Φαίνεται ότι οι ξένοι αγαπούν τον τόπο σαν
τόπο, όχι σαν τοπίο ή σαν οικόπεδο.
Γυρνάμε στην Αθήνα. Ευγνώμονες για τα δώρα που μας χαρίστηκαν, αλλά και μ’ ένα κέντρισμα. Είμαστε
κατώτεροι του τόπου· ανάξιοι να τον αφουγκραστούμε και να τον ζήσουμε αρμονικά, δημιουργικά, ευφορικά.
Είμαστε ικανοί μόνο να τον καταναλώσουμε βουλιμικά, αρπακτικά, κυριαρχικά, ανηδονικά εντέλει. Σαν
αδιάφοροι τουρίστες ή σαν άπληστοι οικοπεδούχοι. Και στις δύο περιπτώσεις χαμένοι: η ομορφιά περνάει πλάι
μας και δεν τη γευόμαστε· η ομορφιά δίδεται δωρεάν, αρκεί να την αναγνωρίζεις και να τη δρέπεις, όσο κρατάει,
όσο δίδεται.
Νικος Γ. Ξυδακης (εφημ. Καθημερινή)

ΕΡΓΑΣΙΕΣ
1. Αντικαταστήστε κάθε υπογραμμισμένη λέξη του κειμένου με την αντίστοιχη συνώνυμη και στη συνέχεια
απαντήστε γραπτά στο τετράδιό σας εάν η αντικατάσταση αυτή επηρεάζει το ύφος του συγγραφέα.
2. Ποια είναι, σύμφωνα με το κείμενο, η σχέση του Έλληνα με τον τόπο του και ποια η σχέση με τον τόπο
των ξένων που επιλέγουν να χτίσουν σπίτια στην Ελλάδα; Να συμβουλευτείτε για το θέμα αυτό και το
κείμενο 13 του σχολικού βιβλίου. Να αναπτύξετε τις σκέψεις σας σε μια παράγραφο 150 – 200 λέξεων
χρησιμοποιώντας σύγκριση – αντίθεση.
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
κείμενο
Η οικονομική άνεση που διαθέτει ένα αυξανόμενο ποσοστό κατοίκων του πλανήτη μας, η ανάπτυξη των
μέσων μαζικής μεταφοράς και των μέσων ενημέρωσης είναι μερικοί από τους παράγοντες
που συνεισφέρουν στην ανάδειξη του τουρισμού ως ενός από τους πιο ισχυρούς και ραγδαία
αναπτυσσόμενους οικονομικούς τομείς της παγκόσμιας κοινωνίας του 21 ου αιώνα.
Η τουριστική βιομηχανία αντλεί την δύναμή της από εύθραυστες πηγές όπως το περιβάλλον, η ιστορία και ο
πολιτισμός και συχνά χαρακτηρίζεται ως νόμισμα με δύο όψεις. Από τη μία, συνεισφέρει στην οικονομική άνθιση
μιας περιοχής δημιουργώντας θέσεις εργασίας και εισροή συναλλάγματος ενώ από την άλλη, είναι παράγοντας
περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιβαρύνσεων που συχνά εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της τοπικής
κοινωνίας και του τοπικού τουρισμού.
Πολλοί τουριστικοί προορισμοί στην Ελλάδα και αλλού, έχουν ως στόχο τη συνεχή αύξηση του οικονομικού
κέρδους που αποφέρει ο τουρισμός, έτσι συχνά προσανατολίζονται στην αναζήτηση ολοένα και μεγαλύτερου
αριθμού τουριστών χρησιμοποιώντας ως μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης τον μαζικό τουρισμό. Όμως, η μεγάλη
πληθυσμιακή συγκέντρωση σε περιοχές με συγκεκριμένες περιβαλλοντικές και κοινωνικές δυνατότητες
δημιουργεί διαταραχές στις συνήθειες της τοπικής κοινωνίας και δυσλειτουργίες όπως: συνωστισμό, μόλυνση του
περιβάλλοντος, κατασπατάληση ή καταστροφή φυσικών και πολιτιστικών πηγών και ανταγωνισμό μεταξύ
τοπικού πληθυσμού και τουριστικής βιομηχανίας για την χρησιμοποίηση αγαθών πρώτης ανάγκης (νερό,
καύσιμα, κ.λ.π.), έργων υποδομής (δρόμοι, νοσοκομεία, κ.λ.π.), τόπων αναψυχής (μουσεία, πάρκα, παραλίες
κ.λ.π.). Αυτές οι αρνητικές επιπτώσεις εμποδίζουν την συνεχή και ομαλή διεξαγωγή της τουριστικής διαδικασίας
αφού σύμφωνα με έρευνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού η πλειοψηφία των τουριστών σήμερα
επιθυμεί να επισκέπτεται περιοχές με υψηλή περιβαλλοντική ποιότητα και έντονα στοιχεία τοπικού πολιτισμού.
Αρκετοί διεθνείς οργανισμοί σχετικοί με τον τουρισμό, το περιβάλλον και τον πολιτισμό (Π.Ο.Τ, UNEP ,
UNESCO κ.λ.π.) προτείνουν ως διέξοδο από τα παραπάνω προβλήματα, κάθε είδους τουριστική δραστηριότητα να
σχεδιάζεται, να διευθύνεται και να αναπτύσσεται ώστε να είναι περιβαλλοντικά ανεκτή σε βάθος χρόνου, να
αποφέρει βιώσιμα οικονομικά οφέλη στις περιοχές που αναπτύσσεται, να είναι ηθικά και κοινωνικά σύμφωνη με
τις τοπικές κοινωνίες και να εξασφαλίζει την διατήρηση του φυσικού και πολιτιστικού κεφαλαίου για τις
μελλοντικές γενιές.
Τέλος, εκτός από τους εργαζόμενους στον τουρισμό και τους πολίτες των τουριστικών περιοχών είναι χρήσιμο
να ενημερώνονται και να ευαισθητοποιούνται οι επισκέπτες τους. Πληροφορίες σχετικές με το περιβάλλον, τον
πολιτισμό, τις τοπικές συνήθειες και τις ανάγκες του κάθε τουριστικού προορισμού, θα τους βοηθήσουν να
ενταχθούν ομαλότερα στο κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον που πρόκειται να επισκεφθούν.
Αβδελλή Θεολογία
Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής ΕκπαίδευσηςΔ/νση Α/θμιας Εκπαίδευσης Πειραιά.

Ερωτήσεις
1.Να γράψετε την περίληψη του παραπάνω κειμένου σε 80-90λέξεις. 4 μονάδες
2.Να γράψετε από έναν πλαγιότιτλο για καθεμιά παράγραφο του κειμένου. 2,5 μονάδες
3. Να αναγνωρίσετε το είδος της σύνδεσης των προτάσεων στο υπογραμμισμένο τμήμα της τρίτης
παραγράφου. Εντοπίστε τις συνδετικές λέξεις που δικαιολογούν την επιλογή σας. 2 μονάδες
4.Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις της πρώτης παραγράφου με σκοπό να κάνετε το ύφος
πιο απλό. 1,5 μονάδα
5.Σε μια επιστολή σας προς τον δήμαρχο του νησιού να αναφέρετε τα πλεονεκτήματα που συνεπάγεται η
τουριστική ανάπτυξη της περιοχής σας αλλά και τα προβλήματα που προκαλούνται και πρέπει να
αντιμετωπιστούν. 10 μονάδες
«Σχεδιαγράμματα Εκθέσεων για τη Γ’ Γυμνασίου: Ενότητα 1η»
«Το σχολείο σας συμπράττει με ένα ξένο σχολείο στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος συνεργασίας
σχολείων. Οι Ευρωπαίοι μαθητές είναι πιθανό να γνωρίζουν τον Παρθενώνα και το Σωκράτη, αλλά μάλλον
αγνοούν την εικόνα της σύγχρονης Ελλάδας. Γράψτε τους μια επιστολή, με την οποία να τους βοηθάτε να
διευρύνουν την εικόνα τους για τη χώρα μας. Η ίδια επιστολή μπορεί να αποσταλεί μέσω ηλεκτρονικού
ταχυδρομείου. Στην περίπτωση αυτή ίσως το κείμενο να χρειαστεί κάποια μικρή προσαρμογή.»

Πρόλογος – Ελλάδα δεν είναι μόνο τα αρχαία μνημεία και οι αρχαίοι Έλληνες. Είναι ένας συνδυασμός πολλών
όμορφων και γοητευτικών πραγμάτων.
Κύριο μέρος – Η σύγχρονη Ελλάδα
1η παράγραφος : Τουρισμός
 Συνδυάζει ήλιο, θάλασσα και βουνό.
 Μπορεί κανείς να επισκεφτεί τα νησιά – κοσμοπολίτικα ή όχι -με τις παραλίες, τα όμορφα ηλιοβασιλέματα
καθώς και τα γραφικάχωριουδάκια της ελληνικής υπαίθρου.
 Έλληνες : φιλόξενοι και ευγενικοί.
 Σύγχρονες ξενοδοχειακές μονάδες, πλήθος καταστημάτων (εστιατόρια, καφετερίες, κλαμπ).
2η παράγραφος : Παραδόσεις και Ορθοδοξία
 Παντού υπάρχουν εκκλησίες, μικρά ξωκλήσια και μοναστήρια.
 Ο σύγχρονος Έλληνας είναι θρήσκος και ευσεβής. Παραμένει πιστός στα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις.
 Μεγάλες θρησκευτικές γιορτές (Χριστούγεννα, Πάσχα, Δεκαπενταύγουστος)→ μαζεύεται η οικογένεια,
πηγαίνει στην εκκλησία και μετά τη λειτουργία γιορτάζει τη χαρμόσυνη μέρα με άφθονο φαγητό και ποτό,
μουσική και χορό.
Πανηγύρια (κατεξοχήν το καλοκαίρι στην ύπαιθρο).
3η παράγραφος : Μεγαλουπόλεις – Πολυπολιτισμικότητα
 Εμπορικά κέντρα, σύγχρονες αθλητικές εγκαταστάσεις, πάρκα με πράσινο.
 Κέντρα πολιτισμού :μουσεία, θέατρα, κινηματογράφοι, εκθεσιακοί χώροι, εκδηλώσεις και θεάματα.
 Σύγχρονα μέσα μαζικής μεταφοράς : μετρό
 Πολυπολιτισμικότητα. Οι σύγχρονοι Έλληνες είναι πιο ανοιχτοί και ανεκτικοί απέναντι στους μετανάστες
που ζουν και εργάζονται στη χώρα μας. Προσπάθεια για ενσωμάτωσή τους.
Επίλογος – Η σύγχρονη Ελλάδα δικαίως είναι ένας από τους δημοφιλέστερους τουριστικούς προορισμούς και
αξίζει να την επισκεφτείτε!
ΕΝΟΤΗΤΑ 2

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Να μετατρέψετε τα υπογραμμισμένα ονοματικά σύνολα σε δευτερεύουσες βουλητικές, ενδοιαστικές και
ειδικές προτάσεις :
Α. Στις πρόσφατες εκλογές το κόμμα του πέτυχε την άνοδό του στην εξουσία .
Β. Πολλοί φοβούνται την αλλοίωση της γλώσσας από την εισροή ξένων στοιχείων .
Γ. Είναι γνωστή η αδιαφορία των άλλων για το πρόβλημά του .
Δ. Απαίτησε από τον τέως σύζυγό της την άμεση ανάληψη των οικονομικών ευθυνών του απέναντί της .
Ε. Επιβάλλεται η προσπάθεια όλων.
ΣΤ. Αναγγέλθηκε η επαναλειτουργία της υπηρεσίας .

2. Στις παρακάτω περιόδους να υπογραμμίσετε τις δευτερεύουσες ονοματικές ειδικές, βουλητικές,

ενδοιαστικές προτάσεις και να αναφέρετε το συντακτικό τους ρόλο:
Α. Ένα μόνο δεν κατάφερε, να δημιουργήσει οικογένεια.
Β. Τρέμει μήπως αποκαλυφθεί ότι έχει καταθέσεις στην Ελβετία.
Γ. Πιθανολογείται ότι θα υπάρξουν συγχωνεύσεις μεγάλων σχολείων
Δ. Το αίτημά της, να αναβληθεί η διαδικασία, έγινε αποδεκτό.
Ε. Μας ανήγγειλε μια ευχάριστη είδηση, ότι ο γιος του πέτυχε στις Πανελλαδικές εξετάσεις.
ΣΤ .Υπάρχει άραγε ειλικρινής βούληση από τα κόμματα να παταχθεί η φοροδιαφυγή;

3. Να συμπληρώσετε τα κενά με τις προτάσεις που ζητούνται και να τις αναγνωρίσετε συντακτικά:
Α. Οι συμμαθητές μας σήμερα είχαν έναν έντονο φόβο, ……………………………………. (ενδοιαστική)
Β. Είναι αναγκαίο σ’ αυτούς τους δύσκολους καιρούς……………………………………….. (βουλητική)
Γ. Ένα πράγμα υποσχέθηκα στους γονείς μου,……………………………………………… (ειδική)

4. Αντικαταστήστε τις ονοματικές δευτερεύουσες προτάσεις με ένα ουσιαστικό :

Α. Φαίνεται ότι η κατάσταση είναι κρίσιμη.
Β. Οι υπεύθυνοι προσπάθησαν να αποτρέψουν τις δυσάρεστες εξελίξεις.
Γ. Του ευχήθηκε να αναρρώσει γρήγορα.
Δ. Υπάρχει στην ομάδα μας ο φόβος μήπως αναβληθεί η εκπαιδευτική εκδρομή λόγω κακοκαιρίας.
Ε. Δεν επιτρέπεται να συζητάτε μεταξύ σας την ώρα του μαθήματος.
ΣΤ. Είναι ευρέως διαδεδομένο ότι ο εν λόγω βουλευτής εμπλέκεται στη λίστα Λαγκάρντ.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ :

Α.Στις παρακάτω περιόδους να υπογραμμίσετε τις δευτερεύουσες ειδικές προτάσεις, να βρείτε το σύνδεσμο
εισαγωγής τους, τη λέξη ή φράση εξάρτησης και να προσδιορίσετε το συντακτικό τους ρόλο.
1.Υπολογίζω ότι σε δέκα λεπτά το φαγητό θα είναι έτοιμο.
2.Διαδίδεται ότι θα πάρει μεταγραφή στον Ολυμπιακό.
3.Ένα μόνο με στενοχωρούσε, ότι δε μου ζήτησε ποτέ συγγνώμη.
4.Είναι φανερό ότι ο μάρτυρας ψεύδεται.
5.Ήμουν σίγουρος πως η εκδήλωση θα είχε μεγάλη επιτυχία.
6.Μόλις μάθαμε μια δυσάρεστη είδηση, ότι η Μαρία θα φύγει στην Αμερική.

Β.Να μετατρέψετε σε ειδικές προτάσεις τις υπογραμμισμένες λέξεις ή φράσεις κάνοντας όλες τις
απαραίτητες αλλαγές.
1.Αναγγέλθηκε από τα μεγάφωνα η αναχώρηση της πτήσης για Αθήνα.
……………………………………………………………………………………………………………
2.Ένα μόνο την απασχολεί, το πάχος της.
……………………………………………………………………………………………………………
3.Ο κατηγορούμενος υποστήριξε την αθωότητά του.
……………………………………………………………………………………………………………
4.Οι εργαζόμενοι προχώρησαν σε απεργία με την προσδοκία της ικανοποίησης των αιτημάτων τους.
……………………………………………………………………………………………………………
5.O δήμαρχος ανακοίνωσε την κατασκευή ενός πολιτιστικού κέντρου.
……………………………………………………………………………………………………………
Γ.Να συμπληρώσετε τα κενά επιλέγοντας την κατάλληλη λέξη από την παρένθεση.
1.Φαίνεται ……… η σχέση τους θα κρατήσει. (ότι - ό,τι)
2.Δεν μπορείς να κάνεις ……… θες εσύ. (ότι – ό,τι)
3.Δεν ξέρω ……… είναι τα κλειδιά μου. (που – πού)
4.Αναγνωρίζω ……… η στάση μου ήταν απαράδεκτη. (πως – πώς)
5. ……… να σε ευχαριστήσω για τα καλά σου λόγια; (πως – πώς)
6.Θυμάσαι ……… με ρώτησες ……… είναι το βιβλίο σου; (που – πού)

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ :

Α.Στις παρακάτω περιόδους να υπογραμμίσετε τις δευτερεύουσες βουλητικές προτάσεις, να βρείτε το
σύνδεσμο εισαγωγής τους, τη λέξη ή τη φράση εξάρτησης και να προσδιορίσετε το συντακτικό τους ρόλο.
1.Ήθελε να γυρίσει όλο τον κόσμο.
2.Το συνήθιζε πολύ αυτό, να τρέχει κάθε πρωί.
3.Αποκλείεται να μην γνώριζες τι συνέβη.
4.Είναι ντροπή να του επιτίθεσαι μ’ αυτόν τον τρόπο.
5.Πρέπει να σου μιλήσω.
6.Απαγορεύεται να καπνίζετε σε δημόσιους χώρους.
7.Του έκαναν μια πρόταση, να δουλέψει μαζί τους.
8.Θέλω να μου πεις την αλήθεια.

Β.Να αντικαταστήσετε τα ονοματικά σύνολα που έχουν υπογραμμιστεί με βουλητικές προτάσεις κάνοντας
τις απαραίτητες αλλαγές.
1.Επιβάλλεται η τήρηση των κανόνων υγιεινής στα νοσοκομεία.
……………………………………………………………………………………………………………
2.Η ικανότητα αντιμετώπισης δυσκολιών θεωρείται προσόν.
……………………………………………………………………………………………………………
3.Κύριο μέλημα του ΟΗΕ είναι η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
……………………………………………………………………………………………………………
4.Πάντοτε ο άνθρωπος ονειρευόταν την κατάκτηση του διαστήματος.
……………………………………………………………………………………………………………
5.Χρειάζεται πολλή προσπάθεια, για να πετύχεις το στόχο σου.
……………………………………………………………………………………………………………
6.Από πολλά ΜΜΕ επιδιώκεται η παραπληροφόρηση των πολιτών.
……………………………………………………………………………………………………………

Γ.Να αντικαταστήσετε τις βουλητικές προτάσεις μ’ ένα ονοματικό σύνολο κάνοντας τις απαραίτητες
αλλαγές.
1.Απαγορεύεται να παρκάρετε εδώ.
……………………………………………………………………………………………………………
2.Μας απαγόρευσαν να μπούμε στην αίθουσα.
……………………………………………………………………………………………………………
3.Το κόμμα του δεν κατάφερε να εκλεγεί στη Βουλή.
……………………………………………………………………………………………………………
4.Είναι υποχρέωση όλων μας να προστατεύουμε το περιβάλλον.
……………………………………………………………………………………………………………

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ:

Α.Στις παρακάτω περιόδους να υπογραμμίσετε τις ενδοιαστικές προτάσεις, να βρείτε το σύνδεσμο
εισαγωγής τους, τη λέξη ή τη φράση εξάρτησης και να προσδιορίσετε το συντακτικό τους ρόλο.
1.Ανησυχώ μήπως δεν τα καταφέρω στο διαγώνισμα.
2.Αυτό κυρίως φοβάται, μήπως τον απολύσουν.
3.Κοίταξε μην πεις ψέματα, γιατί θα βρεις τον μπελά σου.
4.Κάθε μέρα είχε την ίδια αγωνία, μήπως ανακαλύψουν την απάτη.
5.Πρόσεξε μη σε ξεγελάσουν και σου πάρουν τα λεφτά.
6.Τρέμω μην αποκαλυφθεί η αλήθεια.

Β.Να αντικαταστήσετε τα ονοματικά σύνολα που έχουν υπογραμμιστεί με ενδοιαστικές προτάσεις.

1.Η αγωνία της αρρώστιας τον είχε κυριεύσει.
……………………………………………………………………………………………………………
2.Αυτό τον ανησυχεί, η επιδείνωση του καιρού.
……………………………………………………………………………………………………………
3.Ο φόβος των επεισοδίων ανάγκασε την αστυνομία να λάβει αυστηρά μέτρα ασφαλείας.
……………………………………………………………………………………………………………
4.Πολλοί φοβούνται τη ραγδαία αύξηση της ανεργίας λόγω της ύφεσης.
……………………………………………………………………………………………………………
5.Τον βασάνιζε ένας φόβος, ο θάνατος των αγαπημένων του προσώπων.
……………………………………………………………………………………………………………
Γ.Να αντικαταστήσετε τις ενδοιαστικές προτάσεις με ένα κατάλληλο ονοματικό σύνολο κάνοντας τις
απαραίτητες αλλαγές.
1.Φοβάται μην του επιβληθεί πρόστιμο.
……………………………………………………………………………………………………………
2.Αυτή η αγωνία τον έτρωγε, μήπως αποτύχει στις πανελλαδικές εξετάσεις.
……………………………………………………………………………………………………………
3.Ο φόβος μην παραποιηθούν τα λόγια του τον ανάγκασε να δώσει εξηγήσεις.
……………………………………………………………………………………………………………
4.Τρέμει στην ιδέα μήπως μείνει μόνη.
……………………………………………………………………………………………………………
ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
1. Στο επόμενο απόσπασμα να διαχωρίσετε τις κύριες από τις δευτερεύουσες προτάσεις και να διακρίνετε α)
τα είδη των συνδέσεων (παράταξη, υπόταξη) και β) τα είδη των δευτερευουσών προτάσεων (ονοματικές,
επιρρηματικές):
Με άριστες γνώσεις αγγλικών και γαλλικών, ο γερμανός σκηνοθέτης θεάτρου κ. Μίχαελ Ζάιμπερ έμαθε νέα
ελληνικά για να υποβοηθήσει τη δουλειά του, όταν χρειάστηκε να σκηνοθετήσει την ευριπίδεια τραγωδία “Τρωάδες”
με έλληνες ηθοποιούς. Η εκμάθηση των ελληνικών δεν θεωρεί ότι ήταν δύσκολη. Η αγαπημένη του λέξη είναι
«“παρόν”, καθώς γειώνει τη στιγμή με μοναδικό τρόπο, δίνει το “εδώ και τώρα” όπως καμία άλλη γλώσσα. Αλλά
παρατηρεί ότι πολλές φορές οι Έλληνες, και κυρίως οι νέοι, κακοποιούν τη γλώσσα τους, ή δυσκολεύονται να
εκφραστούν με πληρότητα σε αυτήν.
Νικολόπουλος Γ., Κουζέλη Λαμπ. : Η γλωσσομάθεια είναι το εθνικό χόμπι μας Εφημ. Το Βήμα

2. Να κάνετε το ίδιο και για τις παρακάτω σύντομες περιόδους συμπληρώνοντας τον πίνακα :
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
1. Να βρεθούν οι σύνδεσμοι ή τα μόρια που εισάγουν δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις:
- Μου ανακοίνωσε ότι πρέπει να φύγει.
- Δεν παίζουμε μπάλα στο διάλειμμα μήπως χτυπήσουμε κάποιο συμμαθητή μας.
- Δε σε πιστεύω πως τάχα δεν άκουσες πού έβαλα τα κλειδιά.
- Έκανε μια βλακεία και τώρα τρέμει μην το μάθει η μάνα του.

2. Να βρείτε τις ειδικές, βουλητικές και ενδοιαστικές προτάσεις και να προσδιορίσετε το συντακτικό τους
ρόλο:
1. Υποθέτω ότι θα έρθει σε μια ώρα.
2. Ήθελε να του πάω το φαγητό στο κρεβάτι.
3. Φοβάμαι μήπως δεν έρθει το βράδυ στην παράσταση.
4. Διαδίδεται ότι η διευθύντρια του σχολείου παραιτήθηκε.
5. Είναι φανερό ότι δε σε συμπαθεί.
6. Αυτό ακριβώς σκέφτεται συνέχεια, μήπως δεν τον συμπαθούν οι φίλοι του.
7. Δυστυχώς πρέπει να φύγεις.
8. Του ανακοίνωσαν ότι από αύριο θα λειτουργεί κανονικά το τηλέφωνο.
9. Ζούσε πάντα με τον ίδιο φόβο, μήπως καταλάβουν την πραγματική ταυτότητά του.
10. Είναι απαραίτητο να καθαρίζεις τακτικά το δωμάτιό σου.

3. Στο παρακάτω κείμενο να βρείτε τις ειδικές προτάσεις και το συντακτικό τους ρόλο:
Οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως ο άνθρωπος μαθαίνει τη γλώσσα κατά τα πέντε πρώτα χρόνια της ζωής του,
δηλαδή πολύ πριν έρθει σε επαφή με την οργανωμένη διδασκαλία του Συντακτικού και της Γραμματικής. Έχουν
καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η πρωτογενής αυτή εκμάθηση της γλώσσας στηρίζεται στο γεγονός ότι οι
γλωσσικοί μηχανισμοί του αντιδρούν σε κάθε είδους γλωσσικό ερέθισμα, ακόμη και σ’ εκείνο που δέχεται πρώτη
φορά.

4. Να βρείτε τις βουλητικές προτάσεις και να προσδιορίσετε το συντακτικό τους ρόλο:

• Προσπαθεί να μάθει πολλές ξένες γλώσσες, γιατί θέλει να γίνει μεταφραστής.
• Πολλές φορές επιχείρησα να έρθω σε επαφή μαζί του, αλλά δεν κατάφερα να τον βρω.
• Έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον να μάθει τη γλώσσα μας.
• Είναι ικανός να κάνει τα πάντα.
• Η βασική του επιδίωξη ήταν να δημιουργήσει μια ισχυρή επιχείρηση, όμως ήταν ανίκανος να αναλάβει τόσες
ευθύνες

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΛΟΓΟΥ

ΚΕΙΜΕΝΟ: Το κόνσεπτ, το πρότζεκτ, το μπάτζετ (διασκευή) Tου Nικου Γ. Ξυδακη
Θενξ μαν... Οταν τ’ ακούω, μεταφράζω σιωπηρά: Ευχαριστώ, μάγκα μου. Ή: Ευχαριστώ, φιλάρα... Τα
μεταφράσματα μου φαίνονται πιο αρρενωπά και χυμώδη, πιο άμεσα, πιο μοναδικά. Γιατί λοιπόν οι μάγκες
έφηβοι τιτιβίζουν τα δικά τους greeklish; Ισως γιατί κάθε γενιά χρειάζεται τη δική της ιδιόλεκτο, μια μυητική
αργκό1, προσωρινή, αναλώσιμη, φθαρτή, με ημερομηνία λήξεως. Η ιδιόλεκτος του «μαν» θα ξεθωριάσει με την
είσοδό του σε ανώτερο σχολείο, με τη συμμόρφωσή του σε άλλες αργκό, ακαδημαϊκές ή επαγγελματικές, με την
ένταξή του στα μαζικά υπερσύνολα της ενήλικης ζωής, της εργασίας.
Το ερώτημα παραμένει πάντως: Γιατί τα αγγλικά κατακλύζουν τον καθημερινό λόγο; Είναι αληθές ότι η
γλωσσομάθεια έχει αυξηθεί γεωμετρικά τις τελευταίες δεκαετίες. Ο απόφοιτος λυκείου, ακόμη και χωρίς
ιδιαίτερη επίδοση, θα διαβάζει και θα μιλάει αγγλικά ασυγκρίτως καλύτερα από τον ανάλογό του του ’70, ακόμη
και του ’80. Μέγα μέρος των σπουδών διεξάγεται σε αγγλόφωνα σχολεία, προπτυχιακά ή μεταπτυχιακά. Μέγα
μέρος τω επαγγελμάτων απαιτεί καλή γνώση ξένης γλώσσας. Το επικοινωνιακό περιβάλλον κατακλύζεται από
ξένη γλώσσα: τηλεόραση, ταινίες, Διαδίκτυο, ποπ κουλτούρα.
Αρα η ένταξη στην ξένη γλώσσα, αγγλική εν προκειμένω, έρχεται αβίαστα, φυσικά. Ολα σε σπρώχνουν σε
αυτή, γιατί να αντισταθείς; Στα μοντέρνα επαγγέλματα των πάσης φύσεως υπηρεσιών, της επικοινωνίας, της
ρευστής τέχνης, η συνεννόηση διεξάγεται γύρω από λέξεις-φετίχ5, ας πούμε, τις εξής τρεις: κόνσεπτ,2 πρότζεκτ3,
μπάτζετ4. Εχω ένα κόνσεπτ για ένα πρότζεκτ, αλλά δεν μου βγαίνει το μπάτζετ. Ολη η δημιουργικότητα, όλη η
εργασία, ο κόπος, η σκέψη, το σφρίγος, όλα συμποσούνται σε αυτό το τρίπτυχο δισύλλαβων.
Παίζουν ρόλο οι σπουδές; Ναι, ασφαλώς, αλλά πολύ σοβαρότερο ρόλο παίζει το διεθνές περιβάλλον της
εργασίας, και η γενικευμένη ολιγογλωσσία των εταιρικών στελεχών. Στις μπίζνες δεν χρειάζονται καλά
ελληνικά, δεν χρειάζεται καν γλώσσα, όλα διεξάγονται με στερεοτυπικές εκφράσεις και τυποποιημένες σκέψεις:
αυτά κυκλοφορούν ως επικρατούσα αλήθεια.
Σοβαρό ρόλο παίζει και η ξενομανία. Υπό τον συνοπτικό αυτό όρο εννοούνται διάφορα συμπλέγματα
καθυστέρησης, μειονεξίας, οκνηρίας, μιμητισμού - ψυχολογικά και κοινωνικά. Σε περιβάλλον ασφυκτικά
ομογενοποιημένο, κοσμοπολίτικο, ίδιο παντού, άοσμο, άχρωμο, «πολιτισμένο», η διατήρηση ιδιαιτέρας
ταυτότητας, ιδιομορφίας, ετεροχρωμίας, ντοπιολαλιάς, είναι δυσχερής, κοπιώδης, παράτολμη, ανεπιθύμητη
εντέλει. Είναι ευκολότερο και ασφαλέστερο να ομοιάζεις, να κρύβεσαι ανάμεσα σε μυριάδες ομοιόχρωμους
γκρίζους , γίνεσαι ευκολότερα αποδεκτός.
Το ποτάμι που μας περιέχει είναι ορμητικό και κοσμοπολίτικο6, με τρόπους καινούργιους. Αναμφίβολα. Η
εγκατάλειψη της μητρικής γλώσσας όμως δεν είναι πρόοδος, είναι υποταγή και απώλεια ταυτότητας, είναι
υπαρξιακή συρρίκνωση. Η γλώσσα δεν είναι μόνο εργαλείο, δεν είναι μόνο φόρμα, δεν είναι επικοινωνιακότητα,
είναι νοητικό και αισθητικό συμβάν, είναι υλικότητα, είναι σχέση, κοινωνία. Πίσω από τη θρυμματισμένη γλώσσα
των στελεχών και των μοδάτων, των τεχνοκρατών, τώρα πια και των πολιτικών, αναπτύσσεται μια αναλόγως,
θρυμματισμένη σκέψη, ομοιόμορφη, ομοιόχρωμη, ομοιογενής, αδιάφορη, κολοβή, υποταγμένη. Υποταγμένη
κυρίως.
Καθημερινή, 19- 09- 10

1 αργκό : η συνθηματική γλώσσα μιας κοινωνικής ομάδας

2 κόνσεπτ: ιδέα
3 :πρότζεκτ : πρόγραμμα
4 μπάτζετ : τα χρήματα . ο προϋπολογισμός
5 φετίχ : αντικείμενο λατρείας
6 κοσμοπολίτικο : διεθνιστικό

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Σε ποιο πρόβλημα αναφέρεται το παραπάνω άρθρο και ποιες είναι οι αιτίες που κατά το συγγραφέα
«ενοχοποιούνται» γι’ αυτό ;
2. Να αποδώσετε με ένα σύντομο τίτλο το περιεχόμενο της κάθε παραγράφου .
3. Να γράψετε μια παράγραφο 100 – 150 λέξεων με θέμα τις ανάγκες που ωθούν τους σημερινούς νέους στη
γλωσσομάθεια.
4. «…Γιατί λοιπόν οι μάγκες έφηβοι τιτιβίζουν τα δικά τους greeklish; Ισως γιατί κάθε γενιά χρειάζεται τη
δική της ιδιόλεκτο, μια μυητική αργκό1, προσωρινή, αναλώσιμη, φθαρτή, με ημερομηνία λήξεως .» : να
σχολιάσετε το νόημα του αποσπάσματος από το κείμενο σε μια
παράγραφο 80 – 100 λέξεων.
5. Ποιο είναι το συμπέρασμα του συγγραφέα στην τελευταία παράγραφο ; Να το συσχετίσετε και με το
κείμενο « Ο εφιάλτης της Νέας Ομιλίας » του σχολικού βιβλίου, σελ. 31.
6. Στις επόμενες περιόδους του κειμένου
α) να χωρίσετε τις κύριες από τις δευτερεύουσες προτάσεις,
β) να βρείτε τα είδη της σύνδεσης
γ) να επισημάνετε τις δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις , καθώς και το συντακτικό τους ρόλο και
δ ) να τις αντικαταστήσετε με ένα ουσιαστικό, χωρίς αλλαγή της σημασίας τους :
• Είναι αληθές ότι η γλωσσομάθεια έχει αυξηθεί γεωμετρικά τις τελευταίες δεκαετίες.
• Είναι ευκολότερο και ασφαλέστερο να ομοιάζεις, να κρύβεσαι ανάμεσα σε μυριάδες ομοιόχρωμους
γκρίζους .
 Διαγώνισμα στη Νεοελληνική γλώσσα
Kείμενο α’: Σε κρίση η ελληνική γλώσσα ;
Βρίσκεται η ελληνική γλώσσα σήμερα πράγματι σε κρίση; Έχει γίνει κοινός τόπος να λέγεται και να γράφεται
ότι η ελληνική γλώσσα κινδυνεύει α. από την αδυναμία της να ανταγωνιστεί την αγγλική, β. από την εισβολή
αναφομοίωτων ξένων λέξεων που σφηνώθηκαν στο σώμα της χωρίς να προσαρμοστούν φωνολογικά και
μορφολογικά στους κανόνες της (ασανσέρ , νάιλον, πάρκινγκ , κομπιούτερ κ.λ.π) και γ. από τους ίδιους τους
χρήστες της, ιδίως τους νέους.
Είναι φανερό ότι στο μέλλον, εφόσον η αγγλική συνεχίσει να είναι παγκοσμίως η κυρίαρχη γλώσσα, όλο και
περισσότεροι Έλληνες (και όχι μόνο) θα υποχρεώνονται να γίνουν δίγλωσσοι, χρησιμοποιώντας την αγγλική για
την επικοινωνία με τον ξένο κόσμο (είτε διαπροσωπικά είτε διαμέσου του Διαδικτύου και των ηλεκτρονικών
υπολογιστών) και τη μητρική τους γλώσσα για την επικοινωνία με τους ομογλώσσους τους. Είναι εξίσου
αναπόφευκτο η ελληνική γλώσσα να δεχτεί στους κόλπους της πλήθος ξένες λέξεις, όπως έχει ήδη συμβεί από
την απώτερη αρχαιότητα μέχρι σήμερα.[…] Όσο για τη χρήση της από τη νέα γενιά, έχω την εντύπωση ότι οι
περισσότεροι νέοι είναι « δίγλωσσοι », με την έννοια ότι χειρίζονται δύο διαλέκτους της ελληνικής τη μια τη
χρησιμοποιούν στις παρέες τους με άλλα παιδιά της ηλικίας τους, ενώ την άλλη τη φυλάσσουν για τις
κατάλληλες περιστάσεις (όταν συνομιλούν με μεγάλους και ιδίως όταν γράφουν).
Είναι, ωστόσο, αλήθεια ότι ιδίως οι νέοι βομβαρδίζονται από διάφορα μηνύματα προερχόμενα από τηλεοπτικά
κανάλια (ελληνικά και ξένα), το βίντεο, τη ροκ μουσική και γενικά την πολυεθνική βιομηχανία μαζικής
κουλτούρας, η οποία παράγει ένα διεθνές πλέγμα από πολιτιστικά προϊόντα προορισμένα για τους νέους, στην
προσπάθειά της να τους καταστήσει αιχμαλώτους διάφορων εμπορικών και ιδεολογικών συμφερόντων. Οι
εκτυφλωτικές και εναλλασσόμενες με αστραπιαία ταχύτητα εικόνες που προβάλλονται στη μικρή οθόνη (TV και
Η/Υ) και οι αμείλικτα επαναλαμβανόμενοι εκκωφαντικοί ήχοι της σύγχρονης μουσικής όχι μόνο απειλούν την
ελληνική γλώσσα, αλλά και όλες τις γλώσσες –ίσως και την ελευθερία της ανθρώπινης σκέψης.
Peter Mackridge, ένθετο «Επτά ημέρες » , εφημερίδα Η Καθημερινή

Κείμενο β’: Σε κρίση η Ελληνική γλώσσα; Μια διαφορετική άποψη

Στην ερώτηση «πώς εξελίσσεται η γλώσσα μας σήμερα;» θα είχα τον πειρασμό να απαντήσω «κι όμως
κινείται»! Και μόνο θέτοντας μια τέτοια ερώτηση υπονοεί κανείς ότι η γλώσσα έχει πάρει τον κακό δρόμο, υπονοεί
δηλαδή ιδεολογήματα για τη «ρύπανση» της γλώσσας από ξένες λέξεις, τη «λεξιπενία», την «υποβάθμιση».
Από επιστημονική άποψη, όλα τούτα είναι ισάξια με την περιγραφή της Γης να στέκεται ακίνητη στο κέντρο
του σύμπαντος. Η Γη ωστόσο κινείται, με άλλα λόγια η ελληνική γλώσσα ούτε πάσχει ούτε φτωχαίνει ούτε
κινδυνεύει. Είναι ανοησία να ταυτίζεται η αλλαγή της ζωής και της διάρκειας των γλωσσών. Είναι υποκρισία να
ονομάζεται «υποβάθμιση» η χρήση της γλώσσας που κάνουν ομάδες νέων. Οι νέοι χρησιμοποιούν νεολογισμούς,
γιατί παράγουν μηνύματα ανταρσίας ή αμφισβήτησης. Είναι ψέμα ότι η γλώσσα κινδυνεύει από ξένες λέξεις.
Είναι θεωρητικά αδύνατο να αντικατασταθούν σιγά σιγά οι λέξεις μιας γλώσσας από ξένες λέξεις. Επιπλέον, η
ισχυρότερη και επεκτατικότερη σήμερα γλώσσα της Γης (η αμερικάνικη – αγγλική) είναι εκείνη που συγχρόνως
εισάγει περισσότερες ξένες λέξεις. Η καταγγελία της ελληνικής γλώσσας για «ρύπανση» ή «υποβάθμιση» και
«φτώχεια» είναι ακραία αντιεπιστημονική. Η άποψη ότι η γλώσσα πάσχει, επειδή απομακρύνεται από τις ρίζες,
σημαίνει την αδιανόητη θέση ότι μια γλώσσα διατηρεί την ποιότητα της όταν «δεν» εξελίσσεται και «δεν»
αλλάζει.
Α. Φραγκουδάκη, εφημ. Τα Νέα

Ερωτήσεις
Μέρος Α’: Κατανόηση κειμένων:
1. Να επισημάνετε το κοινό θέμα που θίγουν οι δύο συγγραφείς των κειμένων. Ποιες πτυχές τονίζει ο
κάθε ένας στο κείμενο του;
2. Ποια απάντηση δίνει η συγγραφέας του δεύτερου κειμένου στην άποψη ότι η ελληνική γλώσσα έχει
επηρεαστεί αρνητικά, υπονοώντας τη «ρύπανση» της γλώσσας από ξένες λέξεις, την «υποβάθμιση» και τη
«λεξιπενία»;

Μερος Β’: Οργάνωση κειμένων:

1. Να δώσετε ένα δικό σας πλαγιότιτλο για την τρίτη παράγραφο του κειμένου 1.
2. Να γράψετε δύο (2) απόψεις (μια από κάθε κείμενο) που διατυπώνονται με δύο δευτερεύουσες ειδικές
προτάσεις από τους συγγραφείς.
 Μέρος Γ’: Μορφοσυνταντικές δομές - φαινόμενα
«Είναι υποκρισία να ονομάζεται «υποβάθμιση» η χρήση της γλώσσας που κάνουν ομάδες νέων».
«Η άποψη ότι η γλώσσα πάσχει, επειδή απομακρύνεται από τις ρίζες, σημαίνει την αδιανόητη θέση ότι
μια γλώσσα διατηρεί την ποιότητα της όταν «δεν» εξελίσσεται και «δεν» αλλάζει».
«Είναι εξίσου αναπόφευκτο η ελληνική γλώσσα να δεχτεί στους κόλπους της πλήθος ξένες λέξεις, όπως
έχει ήδη συμβεί από την απώτερη αρχαιότητα μέχρι σήμερα».
1. Από τα παραπάνω αποσπάσματα να εντοπίσετε τρεις (3) δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις. Να
βρείτε το είδος και το ρήμα εξάρτησης της καθεμιάς αλλά και το συντακτικό της ρόλο.
2. [Οι νέοι βομβαρδίζονται από διάφορα μηνύματα προερχόμενα από τηλεοπτικά κανάλια, το βίντεο, τη
ροκ μουσική και γενικά την πολυεθνική βιομηχανία μαζικής κουλτούρας, προωθώντας ένα διεθνές πλέγμα
από πολιτιστικά προϊόντα προορισμένα για τους νέους].
Να ξαναγράψετε την πιο πάνω περίοδο λόγου με τρεις (3) διαφορετικούς τρόπους έτσι ώστε να την
αποδώσετε με ειδική, βουλητική και ενδοιαστική πρόταση.

Μέρος Δ’: Λεξιλογικές ασκήσεις

1. Στα κείμενα υπάρχουν οι λέξεις σώμα, εικόνα, θέση που μπορούν να χρησιμοποιηθούν με πολλές
σημασίες.
Να γράψετε τρεις (3) ολοκληρωμένες προτάσεις με την καθεμιά ώστε σε κάθε πρόταση να φαίνεται η
διαφορετική σημασία της λέξης

Η παγκόσμια φτώχεια
Αν η παγκόσμια οικονομία «απολαμβάνει» τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης των τελευταίων ετών, την ίδια
στιγμή ωστόσο δεν φαίνεται να βελτιώνει τη θέση των φτωχών του κόσμου. Από τη στιγμή που περισσότεροι από
1 δισ. άνθρωποι ζουν με λιγότερο από 1 δολάριο την ημέρα, με το σχεδόν μισό πληθυσμό της γης (2,8
δισεκατομμύρια) να ζουν με λιγότερα από 2 δολάρια την ημέρα, δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς πως η
«ανάπτυξη» είναι προνόμιο των λίγων. Και μην ξεχνούμε ότι 114 εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο δεν έχουν
πρόσβαση στη βασική παιδεία και 584 εκατομμύρια γυναίκες είναι αναλφάβητες.
Σύμφωνα με την Παγκόσμια Έκθεση Ελέγχου της UNESCO του 2007, σε περίπτωση που οι αμερικανοί ξόδευαν τα
μισά χρήματα που διαθέτουν για παγωτά, τότε θα εξασφαλιζόταν η βασική παιδεία σε όλους τους ανθρώπους
του πλανήτη. Η ανάγκη αυτή καλύπτεται με 11 μόλις εκατομμύρια δολάρια.
Όσον αφορά το εμπόριο η αδικία είναι καταφανής, αφού oι 49 φτωχότερες χώρες, δηλαδή το 10% του παγκόσμιου
πληθυσμού έχουν μόλις το 0,4% του παγκόσμιου εμπορίου. Με βάση τους σημερινούς εμπορικούς κανόνες, κατά
μέσο όρο οι καλλιεργητές του καφέ λαμβάνουν 1 δολάριο για κάθε κιλό, ενώ οι καταναλωτές πληρώνουν περίπου
15 δολάρια – πρόκειται δηλαδή για ανατίμηση της τάξης του 1500%.
Παρόλο, λοιπόν, που το παγκόσμιο εμπόριο αποφέρει 10 εκατομμύρια δολάρια το λεπτό, το 70% αυτού ελέγχεται
από πολυεθνικές εταιρείες. Κι όλα αυτά, όταν το χρέος του Τρίτου Κόσμου διαρκώς αυξάνεται και τον
καταδικάζει στην αφάνεια. Για να εξυπηρετηθεί αυτό το χρέος οδηγούνται 7 εκατομμύρια παιδιά στο θάνατο
κάθε χρόνο, επειδή δεν υπάρχουν χρήματα να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες.
Η ανάπτυξη των χωρών αυτών θα ήταν ίσως εφικτή αν οι πλούσιες χώρες δεν προστάτευαν τις δικές τους αγορές
με δασμούς και επιδοτήσεις. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε κάθε αγελάδα δίνονται επιδοτήσεις κατά μέσο όρο πάνω
από 2 δολάρια την ημέρα, ενώ περίπου 3 δισ. άνθρωποι στις αναπτυσσόμενες χώρες αγωνίζονται να επιβιώσουν
με λιγότερα. Το 1970, 22 από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου δεσμεύθηκαν ότι θα δαπανούν το 0.7% του
εθνικού τους εισοδήματος σε αναπτυξιακή βοήθεια. 34 χρόνια μετά μόνο 5 χώρες κράτησαν την υπόσχεσή τους.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:
1. Να εντοπίσετε στο κείμενο:
· έναν υποθετικό λόγο και να πείτε τι εκφράζει.
· μία αναφορική πρόταση.
· μία τελική πρόταση.
· μία βουλητική πρόταση.
· μία ειδική πρόταση.
Μονάδες 5
2. Με βάση το νόημα του κειμένου να δώσετε ένα συνώνυμο ή ένα αντώνυμο των λέξεων που
υποδεικνύονται στο κείμενο, ακολουθώντας τις οδηγίες:
βελτιώνει (αντώνυμο)
καταφανής (συνώνυμο)
καταναλωτές (αντώνυμο)
ανατίμηση (αντώνυμο)
δαπανούν (συνώνυμο)
Μονάδες 5

3. Υποθέστε ότι δίνετε συνέντευξη στη σχολική σας εφημερίδα και μεταξύ άλλων καλείστε να απαντήσετε
στο παρακάτω ερώτημα: ΑΝ αποφασίζατε να δραστηριοποιηθείτε σε κάποια Μη Κυβερνητική Οργάνωση,
με ποιο τομέα αλληλεγγύης θα θέλατε να ασχολείται αυτή η οργάνωση και γιατί; Τι είδους δράση θα
επιθυμούσατε να αναπτύξετε στα πλαίσια δράσης αυτής της οργάνωσης; (100 λέξεις περίπου)
Μονάδες 5

Kριτήριο Aξιολόγησης ΕΝΟΤΗΤΕΣ 1-2

Α. Κείμενο
Η ομιλία στη Στοκχόλμη
Τούτη την ώρα αισθάνομαι πως είμαι ο ίδιος μια αντίφαση. Αλήθεια, η Σουηδική Ακαδημία έκρινε πως η
προσπάθειά μου σε μια γλώσσα περιλάλητη επί αιώνες, αλλά στην παρούσα μορφή της περιορισμένη, άξιζε αυτή
την υψηλή διάκριση. Θέλησε να τιμήσει τη γλώσσα μου, και να εκφράζω τώρα τις ευχαριστίες μου σε ξένη
γλώσσα. Σας παρακαλώ να μου δώσετε τη συγγνώμη που ζητώ πρώτα-πρώτα από τον εαυτό μου.
Ανήκω σε μια χώρα μικρή. Ένα πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο, που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα
του λαού, τη θάλασσα, και το φως του ήλιου. Είναι μικρός ο τόπος μας, αλλά η παράδοσή του είναι τεράστια και
το πράγμα που τη χαρακτηρίζει είναι ότι μας δό- θηκε χωρίς διακοπή. Η ελληνική γλώσσα δεν έπαψε ποτέ της να
μιλιέται. Δέχτηκε τις αλλοιώσεις που δέχεται καθετί ζωντανό, αλλά δεν παρουσιάζει κανένα χάσμα. Άλλο
χαρακτηριστικό αυτής παράδοσης είναι η αγάπη της για την ανθρωπιά· κανόνας της είναι η δικαιοσύνη. [...]
Αλλά στην Ελλάδα των ημερών μας, η προφορική παράδοση πηγαίνει μακριά στα περασμένα όσο και η
γραπτή. Το ίδιο και η ποίηση. Είναι για μένα σημαντικό το γεγονός ότι η Σουηδία θέλησε να τιμήσει και τούτη την
ποίηση και όλη την ποίηση γενικά, ακόμη και όταν αναβρύζει ανάμεσα σ’ ένα λαό περιορισμένο. Γιατί πιστεύω
πως τούτος ο σύγχρονος κόσμος που ζούμε, ο τυραννισμένος από το φόβο και την ανησυχία, τη χρειάζεται την
ποίηση. Η ποίηση έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ανάσα – και τι θα γινόμασταν αν η πνοή μας λιγόστευε; [...]
Σ’ αυτό τον κόσμο, που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους. Πρέπει ν’
αναζητήσουμε τον άνθρωπο, όπου κι αν βρίσκεται. Όταν, στο δρόμο της Θήβας, ο Οιδίπους συνάντησε τη Σφίγγα,
κι αυτή του έθεσε το αίνιγμά της, η απόκρισή του ήταν: ο άνθρωπος. Τούτη η απλή λέξη χάλασε1 το τέρας.
Έχουμε πολλά τέρατα να καταστρέψουμε. Ας συλλογιστούμε την απόκριση του Οιδίποδα.
(από την ομιλία του Γ. Σεφέρη στη Στοκχόλμη, την ημέρα που τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ της
Λογοτεχνίας)
Γιώργος Σεφέρης, Δοκιμές 2, 1963
1. χάλασε: κατέστρεψε, σκότωσε

Β. Ερώτηση κατανόησης
Σε ποια στοιχεία της Ελλάδας και του ελληνικού πολιτισμού αναφέρεται ο ποιητής; Εντοπίστε τα
αποσπάσματα στο παραπάνω κείμενο. (2,5 μονάδες)

Γ. Ασκήσεις
1. Αφού μελετήσετε στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου το απόσπασμα «Η ελληνική γλώσσα δεν έπαψε…
είναι η δικαιοσύνη») εντοπίστε: α. τις περιόδους του αποσπάσματος, β. τις προτάσεις από τις οποίες
αποτελείται κάθε περίοδος, γ. τις συνδετικές λέξεις και το είδος της σύνδεσης. (2,5 μονάδες)

2. Βρείτε τις προτάσεις του παρακάτω αποσπάσματος και α. χωρίστε τις σε κύριες και δευτερεύουσες, β.
Βρείτε ποια από τις δευτερεύουσες ονοματικές είναι βουλητική: «Σ’ αυτό τον κόσμο, που ολοένα στενεύει, ο
καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους. Πρέπει ν’ αναζητήσουμε τον άνθρωπο, όπου κι αν βρίσκεται»
(2,5 μονάδες)

3. α. Στην τρίτη παράγραφο του κειμένου εντοπίστε τις λέξεις και φράσεις που ταιριάζουν σε ένα πιο
ποιητικό ύφος.
β. «σε ένα λαό περιορισμένο»: Ποια σημασία έχει η λέξη περιορισμένο; Γράψτε μία πρόταση στην οποία να
περιέχεται η λέξη αυτή. (2,5 μονάδες)

Δ. Παραγωγή γραπτού λόγου

Υποθέστε ότι μιλάτε για την Ελλάδα σε μια επίσημη εκδήλωση στην οποία το ακροατήριο αποτελείται από
ανθρώπους διαφόρων εθνοτήτων. Παρουσιάστε τη χώρα σας (τον τόπο, τους ανθρώπους, τον πολιτισμό) σε ένα
κείμενο τριών παραγράφων (το λεξιλόγιο που θα χρησιμοποιήσετε και το ύφος του κειμένου πρέπει να
ανταποκρίνονται στην περίσταση της επικοινωνίας). (10 μονάδες)

«Σχεδιαγράμματα Εκθέσεων για τη Γ’ Γυμνασίου: Ενότητα 2η»

«Οι Έλληνες μαθητές στις μέρες μας μαθαίνουν τουλάχιστον μία δύο ξένες γλώσσες. Θεωρείται ότι θα τους
χρειαστούν στη ζωή τους ; Γράψτε ένα άρθρο στην εφημερίδα του σχολείου σας, εξηγώντας τους λόγους
για τους οποίους είναι απαραίτητα η γνώση μίας ή και δύο ξένων γλωσσών στο σύγχρονο κόσμο».

Πρόλογος → Στη σύγχρονη εποχή η γνώση ξένων γλωσσών – τουλάχιστον δύο – είναι απαραίτητη, καθώς
είμαστε πολίτες του κόσμου.

Κύριο μέρος → Λόγοι εκμάθησης μίας ή και δύο γλωσσών

1η παράγραφος → Επαγγελματική εξασφάλιση / Σπουδές
 Απαραίτητο προσόν η γνώση ξένων γλωσσών – τουλάχιστον της αγγλικής – στις
περισσότερες εταιρείες και επιχειρήσεις,αλλά και στο Δημόσιο.
 Περισσότερες πιθανότητες εύρεσης εργασίας για όσους γνωρίζουν ξένες γλώσσες εξαιτίας
της ανεργίας και του έντονου ανταγωνισμού.
 Πολλοί Έλληνες πλέον πηγαίνουν στο εξωτερικό είτε για σπουδές(πτυχίο, μεταπτυχιακό, διδακτορικό)
είτε για δουλειά.
 Διαρκής ενημέρωση πάνω στην επιστήμη μας.

2η παράγραφος → Τεχνολογία
 Πρόσβαση σε μηχανές αναζήτησης και περιήγηση σε ιστοσελίδες τουεξωτερικού μέσω του διαδικτύου.
 Παρακολούθηση προγραμμάτων απευθείας από τη δορυφορική τηλεόραση.
 Κατανόηση των οδηγιών για τη χρήση ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών, που τις περισσότερες
φορές είναι στα αγγλικά.

3η παράγραφος → Ταξίδια στο εξωτερικό/ Κοσμοπολιτισμός

 Εύκολη και γρήγορη επικοινωνία με τους ντόπιους.
 Διεύρυνση των πνευματικών οριζόντων μας. Γνώση της ιστορίας και τουπολιτισμού μιας χώρας καθώς
και της νοοτροπίας των ανθρώπων που μιλούν τη συγκεκριμένη γλώσσα. Καλύτερη επαφή με τη
λογοτεχνία, τη μουσική και τον κινηματογράφο της.
 Αίσθημα κοσμοπολιτισμού και εξάλειψη των προκαταλήψεων και τουρατσισμού.

Επίλογος → Ο σύγχρονος τρόπος ζωής και η παγκοσμιοποίηση επιβάλλουν την εκμάθηση ξένων γλωσσών.
Όσο γρηγορότερα το συνειδητοποιήσουμε, τόσο το καλύτερο για εμάς!
ΕΝΟΤΗΤΑ 3

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Να αναγνωριστούν οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις που υπάρχουν στις παρακάτω φράσεις (εξάρτηση,
εισαγωγή, συντακτική λειτουργία) και να μετατραπούν σε αντίστοιχες ευθείες ερωτήσεις:
1. Ρώτησε τον Πέτρο μήπως θέλει κάτι.
2. Δεν υπάρχει πληροφορία αν θα γίνει απεργία.
3. Η απορία μου ήταν αυτή, πού θα βρούμε τα λεφτά.
4. Αυτό μόνο δε σκέφτηκα, τι θα γινόταν αν με έπιαναν.
5. Είναι ζήτημα αν διάβασε καθόλου.
6. Δεν ξέρετε πόσο σας σκέφτομαι.
7. Δεν έχω ιδέα ποιος το έκανε.
8. Στην ερώτηση μου, πώς τη λένε, έκανε ότι δε με άκουσε.
9. Δεν ήξερε αν είδε εμένα ή τον αδερφό μου.
10. Είναι παράξενο πώς έγινε το γεγονός.
11. Δεν είμαι βέβαιος αν είδε το Γιάννη.
12. Σκέψου πώς θα περνούσες την τάξη αν δεν σε βοηθούσα.
13. Με ρώτησε τι έγραφαν σήμερα οι εφημερίδες.
14. Αμφιβάλλω αν θα τα καταφέρω.
15. Δεν είναι ζήτημα αν φύγει το πλοίο μια ώρα αργότερα.

Να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο. Ως ρήματα εξάρτησης να χρησιμοποιήσετε τα ρήματα που
βρίσκονται μέσα στις παρενθέσεις.
α. Θα κρατήσεις την υπόσχεσή σου; (Με ρώτησε..)
β. Αν και δε με προσκάλεσαν, θα πάω. (Είπε...)
γ. Τι έχει συμβεί; (Αναρωτιόταν....)
δ. Μην πεις τίποτα σε κανέναν (Με διέταξε....)
ε. Αν θέλω, μπορώ να ανατρέψω όλα τα σχέδιά σου. (Μου απάντησε...)
στ. Ετοιμαστείτε για επίθεση (Ο διοικητής τούς διατάζει...)
ζ. Θα σε βοηθήσω οικονομικά. (Μου υποσχέθηκε...)
η. Γιατί είσαι αναστατωμένη; (Τη ρώτησε...)
θ. Θα τον τιμωρήσω, αν δεν είναι συνεπής στις υποχρεώσεις του. (Μου ανακοίνωσε...)
ι. Είμαι αθώος. (Ο κατηγορούμενος ισχυριζόταν...)

Να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο χρησιμοποιώντας κάθε φορά διαφορετικό ρήμα εξάρτησης:
Ζητώ, ρωτώ, απορώ, λέω, εξηγώ, γράφω, δηλώνω, βλέπω, καταλαβαίνω, αγνοώ, σκέφτομαι, αναλογίζομαι,
προτρέπω, ανησυχώ, υποδεικνύω, συστήνω, επισημαίνω, παρατηρώ, διαπιστώνω, νομίζω, θεωρώ, πιστεύω,
καταλογίζω, κατηγορώ, παραπονιέμαι, αναρωτιέμαι, ισχυρίζομαι, υποστηρίζω, τονίζω, εκφράζω/διατυπώνω την
απορία
1. Δε θα απαντήσω στις προκλήσεις σας .
2. Πώς μπορεί να είσαι τόσο αδιάφορος ;
3. Περιμένετε ώσπου να ολοκληρωθεί ο έλεγχος .
4. Θα μελετήσω προσεκτικά το αίτημά σας, όμως δεν υπόσχομαι τίποτα .
5. Μην είστε τόσο βιαστικοί, γιατί μπορεί να κάνετε λάθος .
6. Ίσως αποτύχω στην αυριανή συνέντευξη για δουλειά .
7. Οι συνεργάτες μου δεν είναι απατεώνες .
8. Ο χειμώνας φέτος θα είναι βαρύς .

Στις επόμενες περιόδους να βρείτε τις πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις και να προσδιορίσετε το συντακτικό
τους ρόλο :
1. Υπολόγιζε συχνά πόσα ήταν τα ημερήσια έξοδα .
2. Αμέσως ανακαλύψαμε πού βρισκόταν η κρυψώνα του .
3. Αυτή την απορία έχω πάντα, πώς, με τόση ανοργανωσιά, τα βγάζει πέρα την τελευταία στιγμή .
4. Δεν έχει ανακοινωθεί πότε θα γίνουν οι εξετάσεις .
5. Αυτό μόνο εξήγησέ μου, πόσο συχνά αγοράζεις παπούτσια .
6. Ρώτησέ τον αν θα έρθει μαζί μας, ή θα πάει με τους άλλους .

Μεταφέρετε τα παρακάτω σε πλάγιο λόγο :

1. Πώς ήξερες ότι ήμασταν εδώ ;
2. Πήγαινε αμέσως τώρα !
3. Αν βρέχει αύριο, η εκδρομή μας θα ματαιωθεί .
4. Μάταια πάλεψα για έναν ανέφικτο στόχο .
5. Δε θα δεχτώ αρνητική απάντηση .
6. Κάποιοι γείτονες ρυπαίνουν με τα σκουπίδια τους το πάρκο.
7. Το επιχείρημά σου δεν ευσταθεί..
8. Περάσαμε πολλά εξαιτίας της ανοησίας σου .

Να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο :

1.Θέλω τα χρήματά μου πίσω !
Ο επιβάτης της αεροπορικής εταιρείας απαίτησε ……………………………………………………...
2. Πάμε αύριο σινεμά ;
Η Μαρία μού ζήτησε …………………………………………………………………………………….
3.Ξεναγός: Μπροστά σας βλέπετε τους αποθηκευτικούς χώρους του ανακτόρου της Κνωσού
.……………………………………………………………………………………………………………
4. Έχεις πρόθεση να διαβάσεις ;
Αμφιβάλλω……………………………………………………………………………………………..
5. Πού θα πάμε άραγε αύριο ;
Αναρωτιούνται ……………………………………………………………………………………………..
6. Της φώναξε τρομαγμένος : « Απομακρύνσου γρήγορα από εδώ » .
……………………………………………………………………………………………………….

Να μετατρέψετε σε πλάγιο λόγο το παρακάτω απόσπασμα από συνέντευξη του Γιώργου

Γραμματικάκη (να χρησιμοποιήσετε όσο περισσότερα ρήματα εξάρτησης μπορείτε από την άσκηση Α):
Δημοσιογράφος : Με ποια ιδανικά «μεγαλώνετε » τους φοιτητές σας ;
Γ. Γραμματικάκης : Αντιπαθώ τις ηθικολογίες και τις συμβουλές, δεν έχουν άλλωστε αποτέλεσμα. Προσπαθώ να
πω στους φοιτητές να ανακαλύψουν το δικό τους δρόμο κι ότι η γνώση δεν κερδίζεται μόνον στις αίθουσες. Είναι
μια προσωπική μάχη, να καταλάβουν βαθύτερα ένα φαινόμενο, να απαντήσουν στα δικά τους ερωτήματα.
Μόνον τότε η γνώση είναι αυθεντική και όχι αντιγραφή και απομνημόνευση .
Δημοσιογράφος: Μιλάτε για τη βία και τη διαφθορά ως πολιτικά και κοινωνικά φαινόμενα. Πώς αντιδράτε και πώς
θα διαβλέπατε μια αποκατάσταση των ηθικών αξιών στην ελληνική κοινωνία ;
Γ. Γραμματικάκης : Η βία με φοβίζει, η διαφθορά με εξοργίζει. Όχι μόνον εκείνη που γίνεται πρωτοσέλιδο στις
εφημερίδες ή πεδίο γραφικών αψιμαχιών στα τηλεοπτικά παράθυρα .Η χειρότερη διαφθορά είναι άλλη : η
πεποίθηση του πολίτη, εμάς όλων ότι η διαφθορά είναι περίπου ένα φυσικό, αναπόδραστο φαινόμενο. Αν δεν
λείψει αυτή η πλάνη, που είναι ταυτόχρονα και πρόσχημα, δεν μπορούμε να μιλάμε ούτε για αποκατάσταση
αξιών , ούτε για πρόοδο.
(Απόσπασμα από συνέντευξη στο περιοδικό GK της Καθημερινής)

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Α.Στις παρακάτω περιόδους να βρείτε τις πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, να προσδιορίσετε αν είναι
ολικής ή μερικής άγνοιας, καθώς και το συντακτικό τους ρόλο.
1.Καταλαβαίνω πολύ καλά πώς αισθάνεσαι.
2.Δεν είναι σίγουρο αν θα έρθει.
3.Είχα πάντα την απορία πού βρήκε ξαφνικά τόσα χρήματα.
4.Αμφιβάλλω αν έμαθε ποτέ κανείς την αλήθεια.
5.Αυτό θαυμάζω σε σένα, πώς διατηρείς την ψυχραιμία σου.
6.Είναι άγνωστο ποιοι ήταν οι δράστες της ληστείας.
7.Συχνά αναρωτιέμαι γιατί είναι τόσο αυστηρός μαζί μου.
8.Δε θυμούνται τι ώρα αναχωρεί η πτήση τους.
Β.Να μετατρέψετε τις παρακάτω ευθείες ερωτήσεις σε πλάγιες.
1.Πότε θα πάμε διακοπές;
Αναρωτιόταν ………………………………………………………………………………….
2.Γιατί δεν ήρθατε χτες;
Δεν καταλαβαίνω ………………………………………………………………………….
3.Πήρες το μήνυμα που σου έστειλα;
Τη ρώτησε ………………………………………………………………………………………
4.Θα διαβάσεις ή θα δεις τηλεόραση;
Με ρώτησε …………………………………………………………………………………….
5.Πού βρήκες τόσο θάρρος;
Απορώ πραγματικά ……………………………………………………………………………

Γ.Στις περιόδους που ακολουθούν να βρείτε τις πλάγιες ερωτήσεις και να τις μετατρέψετε σε ευθείες.
1.Με ρώτησε αν θα με ξαναδεί ποτέ.
…………………………………………………………………………………
2.Σκέφτονται τι θα κάνουν με τα χρήματα που κέρδισαν.
………………………………………………………………………………………………
3.Ρώτησέ τον αν θα έρθει μαζί μας ή θα μείνει σπίτι.
……………………………………………………………………………………..
4.Αναρωτιόταν πώς θα μπορούσε να τη βοηθήσει;
…………………………………………………………………………………………
5.Δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί του είπε ψέματα.
……………………………………………………………………………………………..

ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Υπογράμμισε τις πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις των επόμενων φράσεων:
α. Της απάντησα ότι δεν ξέρει τι θα πει ταλαιπωρία.
β. Ο καθηγητής μας ρώτησε ποιο παιδί θέλει να πάει πιο πίσω.
γ. Αναρωτιόταν αν έπρεπε να του δανείσει χρήματα.
δ. Δεν μου είπατε αν με έχετε συγχωρήσει για τα σφάλματα που έκανα.
ε. Αναρωτήθηκες ποτέ αν θα αποφάσιζες να πας να δουλέψεις σε ξένη χώρα σε
περίπτωση που δεν έβρισκες δουλειά στην πατρίδα σου;

2. Να μετατρέψεις τις επόμενες φράσεις σε πλάγιο λόγο:

- Τι συνέβη;
……………………………………………………
- Δεν θα σε δω αύριο!
……………………………………………………
- Θα κρατήσει άραγε τον λόγο του;
……………………………………………………
- Να μην πεις τίποτα σε κανέναν!
………………………………………………………
- Δεν έχεις δίκιο!
………………………………………………………
- Φύγε τώρα αμέσως!
………………………………………………………
- Πώς ήξερες ότι ήμασταν εδώ;
………………………………………………………
- Ποια είστε, κυρία;
………………………………………………………
- Δεν έχουμε συναντηθεί ποτέ!
………………………………………………………
- Θα πάρω τους δικούς μου και θα φύγω.
………………………………………………………

3. Να μετατρέψεις τις επόμενες φράσεις σε ευθύ λόγο:

- Είπε ότι θα ερχόταν κι εκείνος, αν τον ειδοποιούσαμε εγκαίρως.
…………………………………………………………………………
- Ρώτησε τον Πέτρο μήπως θέλει τίποτα.
…………………………………………………………………………
- Παραπονιόταν πως εκείνη την ημέρα είχε κουραστεί πάρα πολύ.
…………………………………………………………………………
- Ρωτούσε ποιος μπορούσε να του φέρει την κόρη του πίσω.
…………………………………………………………………………
- Τη ρώτησε γιατί ήταν πικραμένη.
…………………………………………………………………………
- Παραπονιόταν πως του μίλησε άσχημα.
…………………………………………………………………………
- Τον παρακάλεσε να του στείλει τα βιβλία που του είχε δανείσει την
προηγούμενη εβδομάδα.
…………………………………………………………………………
- Υποστήριξε πως δεν είχαν συναντηθεί ποτέ.
…………………………………………………………………………

4. Δίπλα από κάθε πρόταση να βάλεις ένα Κ αν η πρόταση δηλώνει κυριολεξία και ένα Μ αν δηλώνει
μεταφορά:
Ο Νίκος βούτηξε βαθιά μέσα στο νερό.
Άρχισαν να τραγουδούν με όλη την ψυχή τους.
Η καρδιά του είναι από πέτρα.
Κάθε φορά που τον ακούω, κρέμομαι απ’ τα χείλη του.
Στα ορεινά μέρη ο χειμώνας είναι βαρύς.
Ο Γιώργος τσακώθηκε με τον Πέτρο.
Έχει κορμί λαμπάδα.
Τον πήρε και έφυγαν μαζί.
 ΚΕΙΜΕΝΟ: Η ΠΙΚΡΗ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟ ΡΑΤΣΙΣΜΟ
Δεν είναι εύκολο να είναι κανείς διαφορετικός, ιδίως όταν είναι παιδί. Τα προβλήματα του μεγαλώματος
επιτείνονται, αν ανακαλύψουμε ότι αποκλίνουμε από το μέσο όρο.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η οικογένειά μου ήταν διαφορετική. Οι γονείς μου μιλούσαν αγγλικά με βαριά
ιταλική προφορά. Το στυλ της ζωής μας ήταν ολότελα διαφορετικό, ένα μικρό κομμάτι της Μεσογείου στις ακτές
της Αμερικής. Τρώγαμε διαφορετικά φαγητά. Οι συζητήσεις μας ήταν πιο ζωντανές κι οι φωνές μας λίγο πιο
δυνατές, οι κινήσεις μας πιο έντονες. Ο κόσμος στον οποίο ζούσαμε ήταν σίγουρα πιο ξένος.
Ήταν συνηθισμένο εκείνο τον καιρό να μας κολλάνε τις ταμπέλες «μακαρονάς» και «μετανάστης». Ποτέ δεν
ήμουν απολύτως σίγουρος για το τι σήμαιναν αυτές οι δυο λέξεις, παρ’ όλ’ αυτά ένιωθα το κεντρί τους.
Πρωτόνιωσα αυτό τον πόνο μια μέρα καθώς έφευγα απ’ το σχολείο. Βρέθηκα περικυκλωμένος από μια ομάδα
παιδιών που μου φώναζαν αυτά τα λόγια.
Ένα από τα παιδιά μου πέταξε ένα κέικ. Η κρέμα και η ζάχαρή του έσκασαν πάνω στο πρόσωπο, τα μαλλιά
και τα ρούχα μου. «Βρωμομετανάστη», φώναζαν. «Ο πατέρας σου είναι γκάγκστερ στο Σικάγο κι η μητέρα σου
μασάει σκόρδα κι εσύ είσαι γιος μακαρονά! Γιατί δεν τα μαζεύετε να πάτε από κει που ήρθατε»;
Μου φάνηκε ότι πέρασε μια αιωνιότητα ώσπου να απελευθερωθώ από τον κύκλο τους, αφού είχα φάει
αρκετές σπρωξιές και μπουνιές. Ταπεινωμένος και κλαίγοντας έσπασα τον κλοιό και όρμησα σπίτι μου. Καθώς
έτρεχα γεμάτος θυμό και πικρία, ανακάλυψα ότι δεν είχα κάνει την παραμικρή προσπάθεια να τους ανταποδώσω
τα χτυπήματα .
Μόλις έφτασα στο σπίτι κλειδώθηκα στο μπάνιο για να μη με δουν. Παρά την επίπονη προσπάθεια, δεν
μπορούσα να σταματήσω τα κλάματα και τα δάκρυά μου ανακατεύονταν με το αίμα στο πρόσωπό μου. Δεν
μπορούσα να πιστέψω αυτό που μου συνέβη. Όλα φαίνονταν τόσο λάθος, κι όμως τελικά ήμουν ανίκανος να
κάνω οτιδήποτε γι’ αυτό.
Τελικά ο πατέρας χτύπησε την πόρτα. «Τι κάνεις εκεί μέσα; Τι σου συμβαίνει;», με ρώτησε. Του εξήγησα.
Τελείωσα την ιστορία και περίμενα. Περίμενα ότι ο πατέρας μου θα έκανε ένα σχόλιο που θα με γιάτρευε
αυτομάτως, ή ότι με κάποια ενέργεια θα με γαλήνευε και θα έλυνε το πρόβλημα. Αλλά ο πατέρας μου δεν
κουνήθηκε.
«Εντάξει,», είπε ήσυχα, « έγινε κι αυτό. Σε βρήκαν κι εσένα άνθρωποι που μας πληγώνουν και μας κάνουν να
κλαίμε. Δεν μας ξέρουν, κι όμως μας μισούν. Οι δειλοί, που κάνουν τους δυνατούς μόνο όταν είναι πολλοί και τα
βάζουν μαζί μας, γιατί ξέρουν ότι δεν είμαστε σε θέση να τους αντιμετωπίσουμε».
«Μισώ που είμαι Ιταλός» του εξομολογήθηκα θυμωμένα, «θα ήθελα να είμαι οτιδήποτε άλλο!»
Ο πατέρας μου με κράτησε σφιχτά κι η φωνή του τώρα ήταν δυνατή κι απειλητική. «Να μη σε ξανακούσω να
το λες αυτό ποτέ! Έπρεπε να είσαι περήφανος γι’ αυτό που είσαι. Σκέψου λιγάκι ότι η Αμερική ανακαλύφθηκε και
πήρε το όνομά της από έναν Ιταλό! Οι Ιταλοί κάνουν γλυκιά μουσική, τραγουδούν υπέροχα, ζωγραφίζουν τους
ωραιότερους πίνακες, γράφουν αριστουργήματα και χτίζουν όμορφα κτήρια. Πώς μπορεί να μην είσαι περήφανος
που είσαι Ιταλός;
«Όλ’ αυτά όμως δεν τα ξέρουν οι άλλοι», του αντιμίλησα, «θα προτιμούσα να είμαι σαν όλους τους άλλους».
«Ε λοιπόν, δεν είσαι! Ο Θεός δεν θέλησε να μας κάνει όλους ίδιους. Μας έκανε διαφορετικούς για να μπορεί ο
καθένας να είναι ο εαυτός του. Ποτέ μη φοβάσαι τις διαφορές. Η διαφορά είναι καλό. Θα σου άρεσε να είσαι σαν
τα παιδιά που σ’ έδειραν και σου φώναζαν αυτά τα πράγματα; Δε χαίρεσαι που διαφέρεις απ’ αυτούς; Να
λυπάσαι αυτούς τους ανθρώπους αλλά να μην τους φοβάσαι. Αν νιώθουμε δυνατοί και περήφανοι γι’ αυτό που
είμαστε, τότε κανείς δεν θα μπορεί να μας κάνει κακό».
Αν και δε βρήκα την εξήγηση του πατέρα μου πολύ ικανοποιητική, κατά κάποιο τρόπο μ’ έκανε να νιώσω
καλύτερα. Ίσως το γεγονός ότι με πήρε στην αγκαλιά του, με άκουσε και με αγαπούσε να ήταν αρκετό. Αργότερα
η εμπειρία μου μού δίδαξε ότι δεν ήμουν μόνος, ότι αυτές οι επώδυνες συγκρούσεις και ακόμη χειρότερες, είχαν
συμβεί και στους Εβραίους φίλους μου, τους Μεξικανούς φίλους μου, τους Μαύρους, τους Καθολικούς, και τους
ανάπηρους φίλους μου.
Ο πατέρας μου είχε δίκιο, όταν μου μάθαινε ότι όσο υπάρχει άγνοια θα υπάρχει και αδικία, όσο υπάρχουν
αυτοί που ασυνείδητα μισούν τον εαυτό τους θα υπάρχουν και διώξεις. Έτσι είναι δυστυχώς η ζωή, οι
αποδιοπομπαίοι τράγοι ανήκουν συνήθως σε μια μειονότητα.
Λεό Μπουσκάλια, «Ο πατέρας μου»
(από το βιβλίο Έκφραση Έκθεση για το ενιαίο Λύκειο, ΟΕΔΒ, διασκευή)

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Ποια στοιχεία διαφορετικότητας και ποια στερεότυπα οδήγησαν τα άλλα παιδιά στη συγκεκριμένη
αντιμετώπιση του συμμαθητή τους;
2. Με ποια επιχειρήματα προσπάθησε ο πατέρας του να τον πείσει για την αξία της διαφορετικότητας και
της διατήρησης της εθνικής του ταυτότητας;
3. Με έμφαση κυρίως στην τελευταία παράγραφο να αναφέρετε είδη ρατσισμού που επισημαίνονται στο
κείμενο.
4. Να μεταφέρετε σε πλάγιο λόγο το παρακάτω απόσπασμα του κειμένου: «Μισώ που είμαι Ιταλός … που
είσαι Ιταλός;»
5. Να γράψετε μια συνώνυμη για κάθε υπογραμμισμένη λέξη με βάση τη σημασία που έχει μέσα στο
κείμενο.
6. Δεν υπάρχει αμφιβολία … πιο ξένος: να αναφέρετε με ποιον ή ποιους τρόπους έχει αναπτυχθεί η 2η
παράγραφος του κειμένου.
7. Να γράψετε μέσα από το κείμενο 3 περιπτώσεις μεταφορικής χρήσης της γλώσσας.
8. Στις επόμενες περιόδους του κειμένου
α.) να διαχωρίσετε τις κύριες από τις δευτερεύουσες προτάσεις,
β.) να διακρίνετε το είδος της σύνδεσης
γ.) να αναφέρετε το είδος των δευτερευουσών
δ.) αν είναι ονοματικές, να εντοπίσετε το συντακτικό τους ρόλο:
 Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η οικογένειά μου ήταν διαφορετική.
 Ήταν συνηθισμένο εκείνο τον καιρό να μας κολλάνε τις ταμπέλες «μακαρονάς» και «μετανάστης».
 Μου φάνηκε ότι πέρασε μια αιωνιότητα ώσπου να απελευθερωθώ από τον κύκλο τους, αφού είχα φάει αρκετές
σπρωξιές και μπουνιές.
 Έπρεπε να είσαι περήφανος γι’ αυτό που είσαι.
 Σκέψου λιγάκι ότι η Αμερική ανακαλύφθηκε και πήρε το όνομά της από έναν Ιταλό!
9. Αποδιοπομπαίος τράγος, μειονότητα: να γράψετε από μία πρόταση που θα περιέχει τον κάθε όρο, αφού
μελετήσετε τη σημασία τους από το λεξιλόγιο Γ2 της σελ. 56 του βιβλίου σας.
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Κείμενο
Έμφυτη, εξηγούν οι ψυχολόγοι, είναι η τάση του ανθρώπου να αντιμετωπίζει με δέος τη διαφορά, να
τραυματίζεται από τα παιδικά του χρόνια διαπιστώνοντας ότι είναι μόνο αγόρι ή κορίτσι, ότι είναι κάτι το άλλο,
το διαφορετι- κό, το αποκομμένο από τους γονείς του, από το σύμπαν, ένα μετέωρο άτομο που πρέπει να
αυτοδιαχειριστεί τον εαυτό του. Μα αν σ' ένα παιδί είναι εξηγήσιμη μια συμπεριφορά που απορρίπτει καθετί το
διαφορετικό «πουφ, είναι κορίτσι» ή «πουφ, είναι ΑΕΚτζής», «πουφ, είναι χοντρός» ή «πουφ, είναι Τούρκος ή
Έλληνας», σε μια κοινωνία ενηλίκων επιβάλλεται μια αντιμετώπιση κατανόησης κι ανοχής της
διαφορετικότητας
της δικής μας και των άλλων.
Βέβαια, όλοι κρύβουμε ένα παιδί μέσα μας. Μια έλλειψη, ένα μειονέκτημα, μια ανάγκη φανταστικής
υπεροχής. Μόνο που, αν το ξέρουμε και το αναγνωρίσουμε αυτό, μπορούμε να είμαστε σε ατομικό και συλλογικό
επίπεδο λιγότερο κλειστοί και περισσότερο ανοικτοί, λιγότερο δογματικοί κι απόλυτοι και περισσότερο ανεκτικοί
ανάμεσα μας.
Αν πάρουμε π.χ. το παράδειγμα των διαφορετικών συνηθειών διατροφής, έχουμε μια μεγάλη ποικιλία
προτιμήσεων και απαγορεύσεων, που δεν μπορούν να ενταχθούν σε ένα ενιαίο αξιολογικό σύστημα. Ποια
σύγκριση μπορεί να υπάρχει και ποια αξιολόγηση να γίνει π.χ. ανάμεσα στη χριστιανική νηστεία, στις νηστείες
των ορφικών θρησκειών, στην απαγόρευση του οίνου και του χοιρινού στο Ισλάμ ή στη διαδεδομένη χορτοφαγία
σε ορισμένες ανατολικές θρησκείες;
Πάντα τρόμαζε τους λαούς η διαφορετικότητα των άλλων λαών. Στη διατροφή, στη γλώσσα, στην ενδυμασία,
στο χρώμα, στην κατατομή! Και πάντα αποδίδονται στους άλλους κάποια δαιμονικά χαρακτηριστικά που ήταν
λίγο ή πολύ επικίνδυνα για μας. Στο σημερινό οικουμενικό κόσμο δεν υπάρχει άλλος τρόπος ειρηνικής συμβίωσης
πέρα από το σεβασμό της διαφοράς, πέρα από την ανοχή. Είναι δύσκολο να ζήσουμε χωρίς δαίμονες, χωρίς
βαρβάρους, αλλά ίσως δεν έχουμε κι άλλη επιλογή!

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Α. 1. Να δοθεί το νόημα του κειμένου σε μια παράγραφο 100- 120 λέξεων. (Μονάδες 5)

Β. 1. Να υπογραμμίσεις τις δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις στις παρακάτω περιόδους και να τις
χαρακτηρίσεις (ειδικές, βουλητικές, ενδοιαστικές)
α. Φαίνεται ότι έχει πρόβλημα υγείας
β. Ένας ήταν ο φόβος του, μήπως χάσει τα χρήματα του
γ. Λαχταρούσε να επιστρέψει στην πατρίδα
δ. Είχαμε μάθει να σεβόμαστε τους μεγαλύτερους, ( Μονάδες 2)

Β. 2. Να μεταφέρεις τις παρακάτω προτάσεις στον πλάγιο λόγο εξαρτώντας τες από κατάλληλα ρήματα δικής
σου επιλογής.
α. Κλείσε την πόρτα
β. Πώς έμαθες το γεγονός;
γ. Αν είμαστε καλά, θα πάμε αύριο εκδρομή ( Μονάδες 3)

Γ. Να δώσεις ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω

λέξεις του κειμένου.
διαφορά
ενηλίκων
μειονέκτημα
υπεροχής ( Μονάδες 2)

Δ. ‘Έκθεση
Με αφορμή τα συχνά φαινόμενα ρατσισμού που έρχονται στη δημοσιότητα, και τις σχετικές για το θέμα
συζητήσεις, να γράψετε ένα κείμενο στο οποίο θα προτείνετε τρόπους για την αντιμετώπιση του φαινομένου (300-
350 λέξεις) (Μονάδες 8)
«Σχεδιαγράμματα Εκθέσεων για τη Γ’ Γυμνασίου: Ενότητα 3η»
«Με αφορμή τα συχνά φαινόμενα ρατσισμού που έρχονται στη δημοσιότητα και τις σχετικές για το θέμα
συζητήσεις να γράψετε ένα κείμενο στο οποίο να αναφέρετε τα αίτια και τους τρόπους αντιμετώπισης του
φαινομένου».
Πρόλογος → Μολονότι η ισότητα όλων των ανθρώπων ανεξαρτήτως χρώματος, θρησκείας, φυλής, φύλου και
πολιτικών πεποιθήσεων είναι κατοχυρωμένη συνταγματικά, τα φαινόμενα ρατσισμού αυξάνονται με
ανησυχητικούς ρυθμούς

Κύριο μέρος
1η παράγραφος → Αίτια ρατσισμού
 Πλήθος μεταναστών → Αρνητικά συναισθήματα στους γηγενείς κατοίκους, που τους βλέπουν ως
κατώτερους και ως απειλή για τη σωματική ακεραιότητα, την περιουσία και τη δουλειά τους.
 Ξενοφοβία και προκατάληψη ότι οι μετανάστες απειλούν τη σύσταση του έθνους.
 Λανθασμένα πρότυπα και στερεότυπα, που περνούν στα παιδιά από το σχολείο, τα ΜΜΕ και
την οικογένεια και που τα οδηγούν σε λάθος συμπεριφορές, Πχ. ανωτερότητα των λευκών έναντι των μαύρων,
των ανδρών έναντι των γυναικών, των «κανονικών» ανθρώπων έναντι των ατόμων με ειδικές ανάγκες, των
ντόπιων έναντι των μεταναστών.
 Ύπαρξη ακραίων ομάδων – συνήθως εθνικιστικών πεποιθήσεων. Για να αναδείξουν την αξία τους και να
προσελκύσουν οπαδούς, υπερτονίζουν την ανωτερότητά τους σε βάρος των υπόλοιπων εθνικοτήτων.

2η παράγραφος → Τρόποι αντιμετώπισης του ρατσισμού

 Σωστή εκπαίδευση των νέων. Πυρήνας της τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και ιδεώδη, ώστε οι
μαθητές να απαλλαγούν από τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα, που οδηγούν σε ρατσιστικές συμπεριφορές.
 Υποχρέωση της πολιτείας, των ΜΜΕ και των πνευματικών ανθρώπων να καταγγέλλουν τα φαινόμενα
ρατσισμού και να ενημερώνουν τους πολίτες για το ρατσισμό – τις αιτίες, τις αρνητικές συνέπειες και τις μορφές
του – ώστε να υιοθετήσουν αντι-ρατσιστικές συμπεριφορές.
 Αυστηρές κυρώσεις σε όσους παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα→ Λειτουργούν αποτρεπτικά σε όσους
σκοπεύουν να υιοθετήσουν ρατσιστικές συμπεριφορές.
 Εφαρμογή γνήσιας δημοκρατίας → Εξάλειψη της φτώχειας και των ανισοτήτων.
 Τα λάθη του παρελθόντος, όπως το ολοκαύτωμα των Εβραίων από τον Χίτλερ, να διδάξουν την
ανθρωπότητα για τις καταστροφικές συνέπειες του ρατσισμού

Επίλογος → Ο ρατσισμός είναι από τα μεγαλύτερα προβλήματα των σύγχρονων κοινωνιών. Αφορά όλους μας
και μόνο ενωμένοι μπορούμε να τον αντιμετωπίσουμε και να τον εξαλείψουμε
ΕΝΟΤΗΤΑ 4

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Να αναγνωρίσετε στις παρακάτω φράσεις τις αναφορικές προτάσεις και να αναφερετε το είδος τους και
τη συντακτική τους λειτουργία.
1) Το βιβλίο που μου έδωσες ήταν βαρετό.
2) Θα σας επισκεφτούμε όποτε μας το επιτρέψουν οι συνθήκες.
3) Όποιος θέλει ας με ακολουθήσει.
4) Η επιτροπή η οποία ορίστηκε θα βγάλει σύντομα το πόρισμά της.
5) Θα πλήρωσω όσα χρήματα χρειαστούν.
6) Ο Κωνσταντίνος Καβάφης, ο οποίος έζησε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, είναι ένας από τους κορυφαίους
Έλληνες ποιητές.
7) Θα καταβάλουμε κάθε προσπάθεια ώστε να εκτελεστούν τα έργα όπως έχει σχεδιαστεί.
8) Η έλλειψη νερού την οποία αντιμετωπίσαμε στην έρημο ήταν πραγματικά δραματική.
9) Με υπομονή μπορείς να κατακτήσεις οτιδήποτε επιθυμείς.
10) Ο σταθμός του τρένου, στον οποίο περιμέναμε, ήταν γεμάτος κόσμο.

2. Να αναφέρετε αν στις παρακάτω περιπτώσεις είναι σωστή ή λανθασμένη η διάκριση των επιθετικών
αναφορικών προτάσεων από τις κύριες προτάσεις.
α. Η Γη στην οποία όλοι κατοικούμε είναι ένας θαυμάσιος πλανήτης. Σ Λ
β. Όλοι γνωρίζουμε τους λόγους, που οδήγησαν σε αυτό το αποτέλεσμα. Σ Λ
γ. Η Κρήτη, στην οποία βρίσκεται και το φαράγγι της Σαμαριάς, είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς
προορισμούς της Ελλάδας. Σ Λ
δ. Δεν πρόλαβα να το δω την πινακίδα του αυτοκινήτου που μας χτύπησε. Σ Λ
ε. Ήμασταν τόσο πολύ κουρασμένοι από την προηγούμενη μέρα, ώστε μας πήρε ο ύπνος και δεν προλάβαμε το
πρωινό δρομολόγιο για την πόλη. Το λεωφορείο, το οποίο χάσαμε, έφευγε στις οχτώ το πρωί. Σ Λ

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1.α.Να συνθέσετε τις προτάσεις που ακολουθούν σε μια περίοδο που θα περιλαμβάνει μια κύρια και μια
δευτερεύουσα αναφορική πρόταση β. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά την αναφορική που σχηματίσατε:
Π.χ.: Ένας κύριος μας επισκέφθηκε χθες. Ήταν φίλος του πατέρα μου .
Ο κύριος που μας επισκέφθηκε χθες ήταν φίλος του πατέρα μου. (αναφορική ονοματική επιθετική πρόταση,
προσδιορισμός στη λέξη κύριος)
Α) Ο Γιώργος είναι ο πρόεδρος του σχολείου. Ο Γιώργος είναι μέλος της παρέας μας .
Β) Οι προβολές της φοιτητικής ταινιοθήκης στέφθηκαν με μεγάλη επιτυχία. Για την υλοποίησή τους
συνεργάστηκαν οι πρωτοετείς του ΕΜΠ.
Γ) Οι Ευρωπαίοι καταναλωτές αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό τα εισαγόμενα απ’ την Αμερική γενετικά
τροποποιημένα τρόφιμα. Αυτό αποδεικνύει η σχετική έρευνα της ευρωπαϊκής Ένωσης.
Δ) Τους άρεσε πολύ το μάθημα της Ιστορίας. Έγινε με τη χρήση των νέων τεχνολογιών.
Ε) Η κοινή γνώμη απηύδησε πια με την υπόθεση της λίστας Λαγκάρντ. Η υπόθεση αυτή απασχολεί τον Τύπο
αρκετούς μήνες.
Στ) Η εκδήλωση έγινε στο πολιτιστικό κέντρο της ενορίας. Εκεί υπάρχει η κατάλληλη αίθουσα.

2. Στις επόμενες προτάσεις ν’ αντικαταστήσετε την αναφορική αντωνυμία που μ’ ένα εμπρόθετο αναφορικό
κάνοντας τις αναγκαίες αλλαγές:
Π.χ.: Το γραφείο που διαβάζω είναι πολύ μικρό.
Το γραφείο στο οποίο διαβάζω είναι πολύ μικρό.
Α. Το νησί που ζούμε είναι απ’ τα ωραιότερα της χώρας.
Β. Μερικοί φίλοι που παίζαμε μπάσκετ παλιά έχουν πια εξαφανιστεί.
Γ. Η αιτία που ζήτησα να συναντηθούμε είναι το σοβαρό πρόβλημα που αντιμετωπίζω.
Δ. Ο άνθρωπος που εμπιστεύτηκα τα μυστικά μου τελικά αποδείχτηκε αναξιόπιστος .
Ε. Εκείνο που είμαι σίγουρος είναι ότι αυτή η ιστορία με τις λίστες και τα στικάκια θα συνεχιστεί .

3 . Βρείτε το είδος και το ρόλο των παρακάτω αναφορικών προτάσεων:

Α. Ο Γιάννης προσπάθησε όσο μπορούσε.
Β. Πάρε το βιβλίο όποιου συμμαθητή σου θέλεις.
Γ. Όσοι είχαν δυνάμεις κολύμπησαν στο παγωμένο ποτάμι.
Δ. Όπως κι αν το διατυπώσουμε, δε σας αρέσει.

4. Συμπληρώστε με ότι ή ό,τι:

Είπα …………… είχα να πω.
Μην παριστάνεις …………….δε με είδες.
Και φέτος έγινε ……………. γίνεται κάθε χρόνο.
……………. λάμπει δεν είναι χρυσός.
Υποψιάζομαι ……………… ήταν εκεί.
Μην κάνεις πάντα ……………. είναι λάθος.
……………. κι αν σού πω, δεν θ’ ακούσεις.
Ο κατηγορούμενος διακήρυξε ……………. ήταν αθώος.

5. Αντικαταστήστε τις υπογραμμισμένες λέξεις ή φράσεις με αναφορικές προτάσεις ή αντίστροφα

κάνοντας τις αναγκαίες αλλαγές:
Α. Δεν καταδικάστηκε κανείς απ’ τους καταχραστές της δημόσιας περιουσίας.
Β. Όλοι όσοι αγωνίστηκαν μαζί μου για την ανατροπή της κατάστασης έδειξαν θάρρος και αυτοθυσία.
Γ. Ευχαριστώ όσους συνεργάστηκαν μαζί μου σ’ αυτό το δύσκολο έργο.
Δ. Οι εκμεταλλευτές των αδυνάτων τιμωρούνται απ’ το νόμο.
Ε. Οι κυβερνώντες εφαρμόζουν μέχρι στιγμής την εύκολη λύση της περικοπής μισθών και συντάξεων.
ΣΤ. Με φωνή που έτρεμε τούς ζήτησε οικονομική βοήθεια.
Ζ. Οι ποσότητες των προϊόντων που εξάγονται από τη χώρα μας σημείωσαν οριακή άνοδο.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Α.Στις παρακάτω περιόδους να βρείτε τις επιθετικές αναφορικές προτάσεις και να τις διακρίνετε σε
προσδιοριστικές και προσθετικές.
1.Κανείς δεν ξέρει το λόγο που την έκανε να φύγει.
2.Χτες συνάντησα τυχαία τη Μαίρη, που ήταν συμμαθήτριά μου στο δημοτικό.
3.Ακολούθησα τη συμβουλή που μου έδωσε ο πατέρας μου.
4.Το καλοκαίρι πηγαίνουμε στο χωριό του παππού μου, που βρίσκεται στην Πελοπόννησο.
5.Ποιος είναι ο ποιητής που έγραψε τον «Ερωτόκριτο»;
6.Η Ελένη, που είναι μαθήτρια του σχολείου μας, θα πάρει μέρος στους σχολικούς αγώνες.
7.Δε θυμάμαι πού έχω βάλει το δώρο που αγόρασα.

Β.Να υπογραμμίσετε τις ελεύθερες αναφορικές προτάσεις στις περιόδους που ακολουθούν, να τις
διακρίνετε σε ονοματικές και επιρρηματικές και να βρείτε το συντακτικό τους ρόλο.
1.Όποιος βιάζεται σκοντάφτει.
2.Μπορείς να με επισκέπτεσαι όποτε θέλεις.
3.Θα λέω ό,τι θέλω εγώ.
4.Προσπαθήσαμε όσο μπορούσαμε να τον βοηθήσουμε.
5.Δεν συμπεριφέρεσαι όπως πρέπει.
6.Στην Ελλάδα είσαι ό,τι δηλώσεις.
7. Σταμάτα να κάνεις πάντα ό,τι σου λένε οι άλλοι.
8.Όσοι το επιθυμούν μπορούν να γίνουν μέλη της ομάδας μας.

Γ.Στις παρακάτω προτάσεις να αντικαταστήσετε την αναφορική αντωνυμία που με εμπρόθετο αναφορικό.
1.Το σπίτι που μένω είναι πολύ παλιό.
2.Ο λόγος που σε κάλεσα είναι ότι ήθελα να τα πούμε από κοντά.
3.Είσαι ο μόνος άνθρωπος που μπορώ να συνεργαστώ μαζί του.

Δ.Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις ή φράσεις με αναφορικές προτάσεις.

1.Ο πεινασμένος καρβέλια ονειρεύεται.
2.Σήμερα απεργούν οι εργαζόμενοι στο δημόσιο τομέα.
3.Με τρεμάμενη φωνή ζητούσε απεγνωσμένα βοήθεια.
4.Δεν επέζησε κανείς από τους ναυαγούς.
5.Βάλε τα λερωμένα ρούχα στο πλυντήριο.

ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Να αναγνωρίσετε στις παρακάτω φράσεις τις αναφορικές προτάσεις και να αναφέρετε το είδος τους και
τη συντακτική τους λειτουργία:
1) Το βιβλίο που μου έδωσες ήταν βαρετό.
2) Θα σας επισκεφτούμε όποτε μας το επιτρέψουν οι συνθήκες.
3) Όποιος θέλει ας με ακολουθήσει.
4) Η επιτροπή η οποία ορίστηκε θα βγάλει σύντομα το πόρισμά της.
5) Θα πληρώσω όσα χρήματα χρειαστούν.
6) Ο Κωνσταντίνος Καβάφης, ο οποίος έζησε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, είναι ένας από τους κορυφαίους
Έλληνες ποιητές.
7) Θα καταβάλουμε κάθε προσπάθεια ώστε να εκτελεστούν τα έργα όπως έχει σχεδιαστεί.
8) Η έλλειψη νερού την οποία αντιμετωπίσαμε στην έρημο ήταν πραγματικά δραματική.
9) Με υπομονή μπορείς να κατακτήσεις οτιδήποτε επιθυμείς.
10) Ο σταθμός του τρένου, στον οποίο περιμέναμε, ήταν γεμάτος κόσμο.

2. Να επισημάνετε τις αναφορικές προτάσεις στις παρακάτω περιόδους και να βρεις τη συντακτική θέση
που έχουν:
- Όσοι κοιμούνται ξεκουράζονται.
- ………………………………………………………………………………………………
- Στην εποχή μας είσαι ό,τι δηλώσεις
- ………………………………………………………………………………………………
- Κάλεσε όποιον θέλεις.
- ………………………………………………………………………………………………
- Εκείνος που μας κοιτάζει είναι ο καθηγητής μου.
- ………………………………………………………………………………………………
- Η βιβλιοθήκη μας είναι ό,τι καλύτερο έχουμε
- ………………………………………………………………………………………………
- Πάρε την εργασία όποιου θέλεις και μελέτησε την.
- ………………………………………………………………………………………………
- Μετά από λίγο καιρό θα χορεύεις όπως χορεύω εγώ.
- ………………………………………………………………………………………………
- Καταριέται τη μοίρα του, που τον έκανε φτωχό.
- …………………………………………………………………

3. Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις με ονοματικές αναφορικές προτάσεις:

1. Θα τιμηθούν οι νικητές του αγώνα
………………………………………………………………………………………………
2. Ο υπεύθυνος ασφαλείας του γηπέδου είναι γνωστός μας.
………………………………………………………………………………………………
3. Βρέθηκε το αυτοκίνητο του φύλακα της τράπεζας.
………………………………………………………………………………………………
4. Ακούσαμε όλοι τους ισχυρισμούς του και δεν πιστέψαμε λέξη.
………………………………………………………………………………………………
5. Με το σεισμό κινδύνευαν να καταρρεύσουν και τα διπλανά κτίρια.
………………………………………………………………………………………………

ΘΕΩΡΙΑ: Όταν μια σύνθετη ονοματική φράση προσδιορίζεται από μια αναφορική η χρήση της αντωνυμίας οποίος
βοηθάει περισσότερο από το που, για να καταλάβουμε σε ποιο από τα ονόματα αποδίδεται ο προσδιορισμός.
4. Στις ακόλουθες φράσεις, να αντικαταστήσετε την αντωνυμία που, με άλλα αναφορικά, απρόθετα ή
εμπρόθετα, ώστε η φράση να αποκτήσει μεγαλύτερη σαφήνεια:
α. Να σου γνωρίσω τη φίλη που σου μίλησα.
………………………………………………………………………………………………
β. Το μάθημα που θα διαγωνιστείς είναι εύκολο.
………………………………………………………………………………………………
γ. Η ιστορία που βασίζεται αυτό το δράμα είναι αληθινή.
………………………………………………………………………………………………
δ. Δεν εγκρίνω τον τρόπο που φέρεσαι.
………………………………………………………………………………………………
ε. Αυτό είναι το διαμέρισμα που ενδιαφέρομαι.
……………………………………………………………………………………………………………

5. Συμπληρώστε τα κενά των προτάσεων με που και πού:

 Από πίτα ………………. δεν τρως, τι σε νοιάζει κι αν καεί.
 Τον είδε ……………… ερχόταν και του φώναξε.
 …………… ήσουν χτες το απόγευμα;
 Μακάρι να ήταν αληθινό το όνειρο………………που είδα.
 Με ρώτησαν από ………….. ήρθα και φάνηκαν χαρούμενου ………… με συνάντησαν
Kριτήριο Aξιολόγησης
ΕΝΟΤΗΤΕΣ 3-4
Α. Κείμενο
Η ελληνική και η ευρωπαϊκή ταυτότητα
Στην πορεία της ιστορίας και του πολιτισμού ως πανανθρώπινου δημιουργήματος, κάθε λαός προσθέτει και
συμβάλλει ανάλογα με τις ιδιαιτερότητές του και τις δυνατότητες του. Αυτό δείχνει ότι η αξία τού κάθε
πολιτισμού είναι αδιαμφισβήτητη και κανένας λαός δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι ο «περιούσιος», δηλαδή
αυτός που με τον πολιτισμό του σώζει όλους τους άλλους και στον οποίο η ανθρωπότητα οφείλει την ύπαρξή της
και την πρόοδό της. Με αφετηρία την εθνική του ταυτότητα και γνωρίζοντας τα στοιχεία που τη συνθέτουν στη
διαδρομή των αιώνων, κάθε λαός μπορεί να κρίνει, να συγκρίνει, να εμπλουτίζει και να βελτιώνει τα στοιχεία της
μέσα από επαφές με άλλους πολιτισμούς, π.χ. η ελληνική πολιτιστική προσφορά (κλασική και σύγχρονη) ασκεί
επίδραση και εμπλουτίζει τους άλλους πολιτισμούς, γειτονικούς (Βαλκάνια, Μεσόγειος) ή μη (Ασία, Ρωσία,
Αμερική κτλ.). Κατά την ίδια λογική και οι άλλοι πολιτισμοί επιδρούν στον ελληνικό με τις δικές τους αρετές και
τα δικά τους χαρακτηριστικά. Με αυτήν την έννοια ο Παρθενώνας μπορεί να διατηρεί το στοιχείο της εθνικής μας
πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά ταυτόχρονα να είναι τμήμα τόσο του ευρωπαϊκού πολιτισμού όσο και του
οικουμενικού. Το αυτό ισχύει και για τις πυραμίδες ή για άλλα έργα του πολιτισμού, όπως π.χ. για τα λογοτεχνικά
(Ομηρικά Έπη κ.λπ.).
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, με την καθιέρωση της ευρωπαϊκής ιθαγένειας και του δικαιώματος του εκλέγειν και του
εκλέγεσθαι στον τόπο διαμονής, αποβλέπει σε μια προσπάθεια δημιουργίας μιας κοινής συνείδησης και ενός
κοινού αισθήματος, ότι όλοι οι πολίτες των κρατών-μελών της ανήκουμε στην ίδια κοινότητα και μοιραζόμαστε
την ίδια κοινή ιστορική πορεία στο πλαίσιο του ευρύτερου ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Κοινωνική και πολιτική Αγωγή Γ΄Γυμνασίου, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2002

Β. Ερώτηση κατανόησης
Στο παραπάνω κείμενο εντοπίστε επιχειρήματα που μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιος κατά της
ρατσιστικής άποψης ότι υπάρχουν ανώτεροι και κατώτεροι λαοί και πολιτισμοί. (2,5 μονάδες)

Γ. Ασκήσεις
1. Σκεφτείτε και διατυπώστε ευθείες ερωτήσεις στις απαντούν οι παρακάτω προτάσεις:
α. Κανένας λαός δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι ο «περιούσιος», δηλαδή αυτός που με τον πολιτισμό του
σώζει όλους τους άλλους και στον οποίο η ανθρωπότητα οφείλει την ύπαρξή της και την πρόοδό της.
β. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, με την καθιέρωση της ευρωπαϊκής ιθαγένειας και του δικαιώματος του εκλέγειν
και του εκλέγεσθαι στον τόπο διαμονής, αποβλέπει σε μια προσπάθεια δημιουργίας μιας κοινής
συνείδησης και ενός κοινού αισθήματος.
• Οι ερωτήσεις που διατυπώσατε είναι α. γνήσιες ή ρητορικές; β. ολικής ή μερικής άγνοιας; Να
αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
(2,5 μονάδες)

2. Ξαναγράψτε το απόσπασμα «Στην πορεία της ιστορίας… με άλλους πολιτισμούς» σε πλάγιο λόγο
ξεκινώντας ως εξής: «Σε ένα βιβλίο που διάβασα πρόσφατα ο συγγραφέας υποστηρίζει...» (2,5 μονάδες)

3. Στα παρακάτω αποσπάσματα εντοπίστε τις δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις και τη λέξη την οποία
προσδιορίζουν:
α. Αυτό δείχνει ότι η αξία τού κάθε πολιτισμού είναι αδιαμφισβήτητη και κανένας λαός δεν μπορεί να
θεωρηθεί ότι είναι ο «περιούσιος», δηλαδή αυτός που με τον πολιτισμό του σώζει όλους τους άλλους και
στον οποίο η ανθρωπότητα οφείλει την ύπαρξή της και την πρόοδό της.
β. Με αφετηρία την εθνική του ταυτότητα και γνωρίζοντας τα στοιχεία που τη συνθέτουν στη διαδρομή
των αιώνων, κάθε λαός μπορεί να κρίνει, να συγκρίνει, να εμπλουτίζει και να βελτιώνει τα στοιχεία της
μέσα από επαφές με άλλους πολιτισμούς. (2,5 μονάδες)

Δ. Παραγωγή γραπτού λόγου

Γράψτε ένα άρθρο για τη σχολική εφημερίδα (3-4 παραγράφων) με θέμα: «Υπάρχει κοινωνικός ρατσισμός
στο πλαίσιο του σχολείου;». Στο κείμενό σας πρέπει να καταγράψετε το πρόβλημα χρησιμοποιώντας
παραδείγματα και να προτείνετε λύσεις για την αντιμετώπισή του. (10 μονάδες)
«Σχεδιαγράμματα Εκθέσεων για τη Γ’ Γυμνασίου: Ενότητα 4η»
«Είστε πολίτες μιας Ευρώπης που σταδιακά ενοποιείται. Τι περισσότερο ελπίζετε και τι κυρίως φοβάστε από
την προοπτική αυτή ; Γράψτε ένα κείμενο, το οποίο στη συνέχεια θα διαβάσετε στην τάξη σας προκειμένου
να αποτελέσει αφορμή για προβληματισμό και συζήτηση».

Πρόλογος – Τα τελευταία χρόνια η ύπαρξη της Ε.Ε. τίθεται υπό αμφισβήτηση. Οι κάτοικοι των κρατών – μελών
της είδαν τα όνειρά τους να διαψεύδονται και τους φόβους τους να πραγματοποιούνται.

Κύριο μέρος
1η παράγραφος → Οι ελπίδες μου
 Προστασία, προβολή και προώθηση του πολιτισμού και των παραδόσεων κάθε χώρας. Σεβασμός
των ιδιαιτεροτήτων κάθε λαού.
 Προάσπιση της δημοκρατίας, προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του περιβάλλοντος.Η Ευρώπη,
άλλωστε, είναι η ήπειρος της Δημοκρατίας, του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης.
 Από κοινού μέτρα για την εξάλειψη της τρομοκρατίας, τηςεγκληματικότητας, της ανέχειας και του ρατσισμού.
 Ευρωπαϊκή παιδεία (πιο σφαιρική). Δημιουργία πολιτών με ευρωπαϊκή συνείδηση.
 Οικονομική ανάπτυξη. Ενίσχυση του εμπορίου. Προώθηση των ελληνικών προιόντων σε όλη την Ευρώπη.
 Καταπολέμηση της ανεργίας. Δημιουργία νέων θέσεων εργασίαςιδιαίτερα στις χώρες που αντιμετωπίζουν
κρίση.

2η παράγραφος → Οι φόβοι μου

 Η Ενωμένη Ευρώπη να καταλήξει μία τυπική ένωση χωρίς ουσιαστικούς λόγους ύπαρξης, που δε θα προσφέρει
τίποτα στους πολίτες της.
 Να μετατραπεί σε ένα οικονομικό οργανισμό, που θα εξυπηρετεί τα συμφέροντα των ισχυρών και θα αγνοεί τις
πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων. Οι λίγοι θα καθορίζουν την τύχη των λαών ελέγχοντας την οικονομία
τους.
 Απώλεια της εθνικής ταυτότητας. Παγκοσμιοποίηση και ομοιομορφία σε όλους τους τομείς . Μη προβολή των
ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και της παράδοσης κάθε χώρας.
 Αδυναμία να ανταπεξέλθει στο ρόλο και στο όραμά της. Ανισότητες, ανεργία, οικονομική κρίση, πολιτική
αποσταθεροποίηση, μετανάστευση.
 Ευρώπη 2 ταχυτήτων – ισχυρή και πλούσια βορειοδυτική Ευρώπη, που θα έχει την εξουσία και θα
αναπτύσσεται, και ανίσχυρη, φτωχή και αποδυναμωμένη νοτιοανατολική Ευρώπη, που θα υποτάσσεται σ’ αυτή.

Επίλογος → Η Ενωμένη Ευρώπη αποτελεί αναγκαιότητα. Είναι επείγουσα η αναθεώρηση των στόχων και των
δομών της, ώστε να γίνει λειτουργική και αποτελεσματική ως θεσμός και όλοι οι κάτοικοί της να τη θεωρούν
δεύτερη πατρίδα τους!
ΕΝΟΤΗΤΑ 5

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ TEΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Α. Να υπογραμμίσετε τις δευτερεύουσες τελικές προτάσεις στις παρακάτω περιόδους και να προσδιορίσετε
το συντακτικό τους ρόλο:
1.Του ζήτησα να έρθει, να με βοηθήσει στη μετακόμιση.
2.Ήθελε να πάει στην Αγγλία, για να κάνει το μεταπτυχιακό του.
3.Οι συνταξιούχοι σχημάτισαν ουρές, για να πάρουν τη σύνταξή τους.
4.Μιλούσε ψιθυριστά, για να μην τον ακούσουν.
5.Τρέχα, να προλάβεις το λεωφορείο που φεύγει!
6.Διάβαζε πολλές ώρες τη μέρα, για να πετύχει στις εξετάσεις.

Β. Να διακρίνετε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις που εισάγονται με το να είναι τελικές και ποιες
βουλητικές:
1.Έπρεπε να σε δω, να σε χαιρετήσω.
2.Πρέπει να φύγεις αμέσως!
3.Θέλετε να πάμε εκδρομή;
4.Το όνειρό του να γίνει γιατρός έγινε πραγματικότητα.
5.Κάνε ένα διάλειμμα, να ξεκουραστείς.
6.Συγκεντρωθήκαμε σήμερα εδώ, να μιλήσουμε για ένα σοβαρό θέμα.

Γ. Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις ή φράσεις με τελικές προτάσεις κάνοντας τις

απαραίτητες αλλαγές:
1.Ο πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής έδωσε το σύνθημα για την έναρξη των αγώνων.
2.Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε προς τιμή του Γάλλου πρωθυπουργού.
3.Ψάχνουμε ένα διαμέρισμα για ενοικίαση.
4.Οι στρατιώτες θυσιάστηκαν για την υπεράσπιση της πατρίδας μας.
5.Θα κάνω τα πάντα με σκοπό την επιτυχία μου.
6.Δούλεψε σκληρά για την ολοκλήρωση της εργασίας του.

Δ. Να βρείτε την τελική πρόταση και να εκφράσετε την έννοια του σκοπού με περισσότερους τρόπους:
1.Πρέπει να γίνουν πολλά, για να στεριώσει η ειρήνη.
2.Οι πόλεμοι γίνονται, για να εξυπηρετηθούν οικονομικά συμφέροντα.
3.Ο Πικάσο ζωγράφισε την Γκουέρνικα, για να περάσει ένα αντιπολεμικό μήνυμα.
4.Ο ζωγράφος έφτιαξε μια εικόνα, για να διαμαρτυρηθεί ενάντια σε κάθε πόλεμο.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Α. Να υπογραμμίσετε τις δευτερεύουσες αιτιολογικές προτάσεις στις παρακάτω περιόδους και να
προσδιορίσετε το συντακτικό τους ρόλο:
1.Λυπάμαι πολύ που σε στενοχώρησα.
2.Ήταν αγχωμένος, διότι δεν είχε αρκετό χρόνο να προετοιμαστεί.
3.Έφυγε από τη δουλειά, γιατί δεν αισθανόταν καλά.
4.Αφού επιμένεις, θα μείνω λίγο ακόμα.
5.Μια και το’ φερε η κουβέντα, πες μου τη γνώμη σου.
6.Απέφυγε να μου μιλήσει, επειδή ήμουν θυμωμένη.

Β. Να διακρίνετε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις που εισάγονται με το γιατί είναι αιτιολογικές και ποιες
πλάγιες ερωτηματικές :
1.Αναρωτιέμαι γιατί αργεί να έρθει.
2.Δεν καταλαβαίνω γιατί δε μου λες τι συνέβη.
3.Ζήτησε κι άλλο φαγητό, γιατί ήταν πολύ νόστιμο.
4.Ο αγώνας πήγε στην παράταση, γιατί οι ομάδες ήρθαν ισόπαλες 1-1.
5.Η αστυνομία δε γνωρίζει ακόμη γιατί ο δράστης σκότωσε το θύμα.
6.Οι γονείς του ήταν πολύ ευχαριστημένοι, γιατί κατάφερε να μπει στη Νομική.
Γ. Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις ή φράσεις με αιτιολογικές προτάσεις κάνοντας τις
απαραίτητες αλλαγές :
1.Εξαιτίας της απεργίας των ναυτεργατών, τα πλοία δεν έφυγαν.
2.Λόγω της κακοκαιρίας αναβλήθηκε η πτήση για Λονδίνο.
3.Δεν μπορούσα να τον κοιτάξω στα μάτια από ντροπή.
4.Γνωρίζοντας τα οικονομικά του προβλήματα, θέλαμε να τον βοηθήσουμε.
5.Με έπιασε πονοκέφαλος με τις φωνές των παιδιών.
6.Σε ρωτάω από ενδιαφέρον για σένα.

Δ. Να ενώσετε τις δύο περιόδους σε μία χρησιμοποιώντας κάποιον από τους συνδέσμους που εισάγουν
αιτιολογική πρόταση :
1.Ο Πικάσο ήταν εξαιρετικά ταραγμένος. Ο εμφύλιος πόλεμος σπάραζε την Ισπανία.
2.Ο ζωγράφος χρησιμοποίησε μαύρο, άσπρο και γκρίζο. Η ομορφιά των χρωμάτων δεν ταιριάζει σε ένα τόσο
τραγικό θέμα.
3.Ο πόλεμος είναι καταστροφικός. Υπάρχουν πάντα αθώα θύματα.
4.Η ειρήνη δεν είναι φυσική κατάσταση. Οικοδομείται παντού και σε κάθε στιγμή.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Να βρείτε τις τελικές και αιτιολογικές προτάσεις και να υπογραμμίσετε το σύνδεσμο με τον οποίο
εισάγονται.
α. Σον άκουγα υπομονετικά, για να μην τον δυσαρεστήσω.
β. Καταστράφηκαν οι καλλιέργειες, καθώς δεν έχει βρέξει για μήνες.
γ. Μια και ήρθες, κάτσε να φάμε και να πιούμε και να θυμηθούμε τα παλιά.
δ. Μου φαίνεται ότι δε χάρηκες που θα ‘ρθει η Μαρία.
ε. Δεν ήξερα πού έχεις το βιβλίο να σου το δώσω.

2. Να διακρίνετε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις που εισάγονται με το να είναι τελικές και ποιες
βουλητικές.
α. Ήθελα να ανοίξει η γη να με καταπιεί.
β. Αποφάσισε να δεχτεί την πρόσκληση.
γ. Έφυγε βιαστικά να προλάβει το αεροπλάνο.
δ. Θα πάρω το ντουφέκι μου να βρω τους κλέφτες.
ε. Δεν πρέπει να καπνίζεις τόσο πολύ.
στ. Ξύπνησα να πάω στη δουλειά αλλά ήμουν άρρωστος.
ζ. Ο στρατηγός έδωσε εντολή να σταματήσουν οι εχθροπραξίες.
η. Σκέφτομαι να μείνω και απόψε εδώ.
θ. Φύγε να μας αφήσεις λίγο ήσυχους.
ι. Σου γράφω αυτή την επιστολή να σε ενημερώσω για τα γεγονότα.

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΤΕΛΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ – ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1. Συμπληρώστε καθεμιά από τις παρακάτω φράσεις με μια αιτιολογική και μια τελική πρόταση :
Ταξιδεύει κάθε χρόνο στην Ευρώπη …
Α)……………………………………………………………………………………………………………
Β)……………………………………………………………………………………………………………
Θα μάθω Ισπανικά …
Α)……………………………………………………………………………………………………………
Β)……………………………………………………………………………………………………………
Σπουδάζει τεχνικός υπολογιστών …
Α)……………………………………………………………………………………………………………
Β)……………………………………………………………………………………………………………

2. Αντικαταστήστε τις υπογραμμισμένες λέξεις ή φράσεις με αιτιολογικές ή τελικές προτάσεις :

Ήταν περήφανος για τα μέχρι τώρα επιτεύγματά του.
Βγήκε για αναζήτηση εργασίας.
Η προθεσμία υποβολής των φορολογικών δηλώσεων παρατάθηκε.
Θέλοντας να προσελκύει την προσοχή, ντυνόταν εξεζητημένα.
Για το προσωπικό του συμφέρον προθυμοποιήθηκε να βοηθήσει .
Οι Πέρσες στην αρχαιότητα ζητούσαν αιτία για την κατάληψη ολόκληρης της Ευρώπης.
Από τη θλίψη του ούτε καν παρατήρησε την αποχώρησή μας.

3. Αντικαταστήστε τις δευτερεύουσες αιτιολογικές προτάσεις με άλλους επιρρηματικούς προσδιορισμούς

που δηλώνουν αιτία :
Έγινε μούσκεμα, γιατί ξέσπασε ξαφνική νεροποντή.
Με συγχωρείτε , που έφυγα ξαφνικά.
Καθώς το ποτάμι ξεχείλισε, τα σταθμευμένα δίπλα αυτοκίνητα παρασύρθηκαν.
Επειδή σε σέβεται, θα ακολουθήσει τις παραινέσεις σου.

4. Διαχωρίστε τις πλάγιες ερωτηματικές από τις αιτιολογικές προτάσεις βάζοντας στη θέση του γιατί άλλες
λέξεις και χρησιμοποιώντας το κόμμα όπου χρειάζεται:
Απορώ γιατί ποτέ δεν παραδέχεται τα λάθη του.
Απέτυχε στις εξετάσεις γιατί δεν είχε προετοιμαστεί σωστά.
Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί κλαις.
Προσπαθεί πάντα να βοηθάει γιατί είναι αλτρουιστής.

5. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι τελικές και ποιες βουλητικές;
Τελείωνε με τις ετοιμασίες να μη χάσουμε το αεροπλάνο! ……………………………………..
Αρνείται να ξεκαθαρίσει τη θέση του . …………………………………….
Παρατήρησα ότι αποφεύγει να με συναντά . …………………………………….
Σε περιμένω να μιλήσουμε . …………………………………….
Επιχείρησαν να κλείσουν την εθνική οδό . …………………………………….

5. Να προσδιορίσεις το είδος των δευτερευουσών προτάσεων, να υπογραμμίσετε τον σύνδεσμο εισαγωγής

και να βάλετε κόμμα όπου χρειάζεται:
- Ας ήσουν εκεί για να τον συναντούσες.
- Ο πόθος του να σπουδάσει πραγματοποιήθηκε.
- Δεν πήγαμε τελικά εκδρομή σήμερα γιατί έβρεξε.
- Λυπήθηκα πολύ που δεν ήρθε.
- Προτιμώ το ταξίδι με το αεροπλάνο γιατί είναι πιο ξεκούραστο.
- Θα έρθω τελικά μαζί σας μια και μου το προτείνατε.
- Να διαβάζετε συστηματικά μόνο έτσι θα προοδεύσετε.
- Έκανε εξαντλητική δίαιτα για να έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα.
- Λυπήθηκα πολύ που τον είδα έτσι.
- Θα αλλάξουμε στρατηγική εφόσον ήρθαν έτσι τα πράγματα.

6. Αντικαταστήστε τις υπογραμμισμένες λέξεις ή εκφράσεις με δευτερεύουσες αιτιολογικές ή τελικές

προτάσεις:
 Ζητάει ένα αυτοκίνητο για ενοικίαση ή αγορά.
 Θέλοντας να την προσέχουν ντυνόταν εξεζητημένα.
 Για τα μάτια του κόσμου προθυμοποιήθηκε να τον βοηθήσει.
 Σε πρότεινε ο κατηγορούμενος για μάρτυρα.
 Ήταν περήφανος για την επιτυχία του καινούργιου του δίσκου.
 Βγήκε περίπατο.
 Από τη στενοχώρια του ούτε γύρισε να με κοιτάξει.
 Έγινε μούσκεμα από τη βροχή.
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Α.ΚΕΙΜΕΝΟ: Σε πολλές χώρες της Ευρώπης, οι άνθρωποι που είναι κάτω από 50 χρόνων δε γνώρισαν τον πόλεμο
στον τόπο τους. Από την ώρα που γεννήθηκαν, κάθε πρωί, όταν ξυπνάνε, είναι ειρήνη. Τους φαίνεται φυσικό να
ζουν μέσα στην ειρήνη. […]Για να διατηρείται η ειρήνη, είναι σπουδαίο να ξέρουμε πως η ειρήνη δεν είναι κάτι
εντελώς φυσικό. Όμως, οι άνθρωποι αυτό το θυμούνται δύσκολα. Μπαίνοντας κάποιος σ’ ένα κατάστημα λέει
«καλημέρα», δε βροντάει την πόρτα όταν έρχεται ένας άλλος από πίσω του και όταν τον εξυπηρετήσουν, λέει
«ευχαριστώ». Είναι ένας ευγενικός κύριος. Αυτή η συμπε-ριφορά είναι έμφυτη; Όχι. Όταν ήτανε παιδί, δεν ήτανε
ευγενικός από φυσικού του. Τους κανόνες της ευγένειας τους έμαθε. […]Με την ειρήνη συμβαίνει το ίδιο. Είναι
θέμα ανατροφής. Δεν είναι πάντα εύκολο, γιατί πρέπει να σεβόμαστε τους κανόνες, να μάθουμε ν’ ακολουθούμε
το νόμο, να μάθουμε να μη χρησιμοποιούμε τη φυσική μας δύναμη. Οι άνθρωποι διαπιστώνουν μονάχα αργότερα
πως έτσι είναι καλύτερα, γιατί, όσο έχουν ειρήνη, ζούνε πιο ευχάριστα παρά αν κάνανε πόλεμο. […] Πολλοί
άνθρωποι ξέρουν ότι η ειρήνη δεν αποκαθίσταται μια και καλή και για πάντα. Γι’ αυτό σκέφτονται όλα όσα
πρέπει να γίνουν για να στεριώσει και να μην ξαναγυρίσει ο πόλεμος. Η ειρήνη μπορεί να οικοδομείται παντού
και σε κάθε στιγμή. Όταν μελετούμε την ιστορία του κόσμου, όταν συζητάμε μ’ αυτούς που έχουν διαφορετικές
αντιλήψεις, όταν αντιδρούμε μπροστά στις αδικίες, χτίζουμε την ειρήνη. Στο σχολείο οι μεγάλοι μαθητές
βασανίζουν τους μικρούς, τα πρωτάκια. Ένας μαθητής πηγαίνει στο διευθυντή και του ζητάει να σταματήσει
αυτή την κατάσταση: Ο μαθητής αυτός, που δεν αδιαφορεί για ό,τι γίνεται γύρω του, που αντιδρά και προσπαθεί
να δώσει τέλος στα βάσανα των μικρών, δουλεύει για την ειρήνη. Ο διευθυντής βρίσκει αυτούς που δέρνουν τους
μικρούς, τους τιμωρεί και τους εξηγεί γιατί τους τιμωρεί: Κι αυτός δουλεύει για την ειρήνη. Σε μια εφημερίδα
δημοσιεύεται ένα άρθρο που προτείνει ν’ απαγορευτεί η είσοδος στους κινηματογράφους σ’ αυτούς που είναι
ξένοι. Χιλιάδες άνθρωποι αντιδρούν και γράφουν άρθρα για να εξηγήσουν ότι δε συμφωνούν μ’ αυτή την
πρόταση: Αυτοί βοηθούν να επικρατεί ειρήνη. […] Στα σχολεία οι καθηγητές διδάσκουν την ιστορία.
Προσπαθούν, μαζί με τους μαθητές, να καταλάβουν γιατί ξεσπάνε πόλεμοι. Μα και όλος ο κόσμος αναρωτιέται:
Τι πρέπει να κάνουν για να μην επαναληφθεί; Έτσι οικοδομούν την ειρήνη.
Περ. «Ερευνητές», εφημ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 2003

Β.ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1.Γιατί, σύμφωνα με το κείμενο, η ειρήνη δεν είναι φυσική κατάσταση; (Μον. 2,5)

2.α) «Στα σχολεία οι καθηγητές διδάσκουν……….. Έτσι οικοδομούν την ειρήνη»: Να βρείτε τη
θεματική περίοδο, τις λεπτομέρειες και την περίοδο κατακλείδα (εάν υπάρχει) της συγκεκριμένης
παραγράφου.
β)Να βρείτε τις διαρθρωτικές λέξεις που συνδέουν τις περιόδους της ίδιας παραγράφου. (Μον. 2,5)

3.α)Να χωρίσετε τις παρακάτω περιόδους σε προτάσεις, να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις ως κύριες
και δευτερεύουσες και να πείτε τι είδους είναι οι δευτερεύουσες και με ποιο σύνδεσμο εισάγεται
καθεμία:
1)«Χιλιάδες άνθρωποι αντιδρούν και γράφουν άρθρα για να εξηγήσουν τη διαφωνία τους»
2) «Όταν ήτανε παιδί, δεν ήτανε ευγενικό από φυσικού του».

β)Να χαρακτηρίσετε τις δευτερεύουσες προτάσεις που ακολουθούν ως ονοματικές ή επιρρηματικές

και να βρείτε το συντακτικό ρόλο καθεμιάς:
«γιατί ξεσπάνε πόλεμοι»
«να επικρατεί ειρήνη»
«για να στεριώσει η ειρήνη»
«ν’ απαγορευτεί η είσοδος στους κινηματογράφους» (Μον.2,5)

4.Να βρείτε τα αντώνυμα των ακόλουθων λέξεων του κειμένου: συμφωνούν, φυσικό, αδιαφορεί,
απαγορευτεί, ευγένειας, δύναμη. (Μον. 2,5)

Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ:

 Σ’ ένα άρθρο, προορισμένο να δημοσιευθεί σε περιοδικό κοινωνικού περιεχομένου, να εκθέσετε τις
απόψεις σας για τα αγαθά που προσφέρει η ειρήνη στην ανθρωπότητα (σε 2-3 παραγράφους).
(Μον. 10)

«Σχεδιαγράμματα Εκθέσεων για τη Γ’ Γυμνασίου: Ενότητα 5η»

ΘΕΜΑ: «Γιατί πιστεύεις ότι οι άνθρωποι αγαπούν την ειρήνη και απεχθάνονται τον πόλεμο; Να καταθέσεις
τις απόψεις σου σε ένα κείμενο 200 – 300 λέξεων».

Πρόλογος → Αγάπη ανθρώπων για την ειρήνη και απέχθειά τους για τον πόλεμο. Αναγκαιότητα ύπαρξης
ειρήνης και εξάλειψης των πολέμων σε κάθε γωνιά της γης.

1η παράγραφος → Τα αγαθά της ειρήνης

 Αίσθημα ασφάλειας και σιγουριάς, καθώς δεν κυριαρχεί ο φόβος του θανάτου.
 Στις διαπροσωπικές σχέσεις των ανθρώπων κυριαρχούν ο σεβασμός, η κατανόηση και η αλληλεγγύη.
 Ο άνθρωπος είναι μια υγιής και ολόπλευρη προσωπικότητα χωρίς τραυματικές εμπειρίες.
 Πρόοδος και ευημερία της κοινωνίας.
 Ο πολιτισμός αναπτύσσεται σε όλους τους τομείς – επιστήμες, τέχνες, γράμματα – εφόσον ο άνθρωπος είναι
ελεύθερος να εμπνευστεί και να δημιουργήσει.
 Πολιτιστικές ανταλλαγές ανάμεσα στα κράτη.
 Ανάπτυξη της οικονομίας, αφού μειώνονται οι δαπάνες για πολεμικό εξοπλισμό.
 Ενίσχυση της δημοκρατίας και του διαλόγου.
 Διάδοση της ανθρωπιστικής παιδείας και ηθικών αξιών, όπως η δικαιοσύνη, η αγάπη για το συνάνθρωπο.
 Επικοινωνία και συνεργασία ανάμεσα στα κράτη για την αντιμετώπιση σοβαρών προβλημάτων Π.χ.
περιβαλλοντική καταστροφή, αφού δεν υπάρχουν συγκρούσεις και ανταγωνισμοί.

2η παράγραφος → Οι συνέπειες του πολέμου

 Χιλιάδες άνθρωποι πεθαίνουν στο πεδίο της μάχης, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ή από τις αρρώστιες και
την πείνα.
 Ο άμαχος πληθυσμός – γυναίκες, γέροι και παιδιά – αναγκάζεται να εγκαταλείψει την εστία του και να
γίνουν πρόσφυγες.
 Παιδιά μένουν ορφανά από τον ένα ή και από τους δύο γονείς και καταλήγουν να μεγαλώνουν σε
ορφανοτροφεία.
 Τα θύματα του πολέμου τραυματίζονται ψυχικά και κουβαλούν σε όλη τους τη ζωή τις οδυνηρές εμπειρίες.
 Τα παιδιά εξοικειώνονται με τη βία και τα όπλα. Χάνουν την αθωότητά τους και από θύματα μετατρέπονται σε
στυγνούς τιμωρούς.
 Κυριαρχεί το μίσος, η οργή και η επιθυμία για εκδίκηση.
 Ανασφάλεια, αβεβαιότητα και απαισιοδοξία. Ο άνθρωπος ενδιαφέρεται μόνο για την επιβίωσή του και
μετατρέπεται σ’ ένα «θηρίο» χωρίς αισθήματα.
 Στις διαπροσωπικές σχέσεις επικρατούν η καχυποψία και η απομόνωση, o ρατσισμός και οι προκαταλήψεις,
ο φόβος για το ξένο ή το διαφορετικό .
 Όχι ανάπτυξη αλλά οπισθοδρόμηση. Οι τέχνες και οι επιστήμες στασιμοποιούνται. Τα σχολεία κλείνουν.
 Μνημεία πολιτισμού καταστρέφονται μέσα στη βαρβαρότητα του πολέμου.

Επίλογος → Χρέος όλων μας να διατηρήσουμε και να περιφρουρήσουμε την ειρήνη. Υποχρέωση να μεταδώσουμε
την αγάπη μας γι’αυτήν στα παιδιά μας και στις επόμενες γενιές, καθώς δεν είναι αυτονόητο αγαθό.
ΕΝΟΤΗΤΑ 6

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ XΡONΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Α.Να βρείτε τις δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις, τον τρόπο εισαγωγής τους και τη συντακτική τους
λειτουργία και να σημειώσετε αν δηλώνουν το ταυτόχρονο, το προτερόχρονο ή το υστερόχρονο.
1.Καθώς επέστρεφε από τη δουλειά, είχε ένα ατύχημα.
2.Άρχισε να φωνάζει, πριν ακόμα ακούσει τις εξηγήσεις μου.
3.Άμα τον είδα, έτρεξα αμέσως κοντά του.
4.Τον έτρωγε η αγωνία, μέχρι που άκουσε το κλειδί στην πόρτα.
5.Η παράσταση είχε ήδη αρχίσει, όταν έφτασα.
6.Όποτε άκουγε φωνές, έτρεχε να δει τι συνέβαινε.
7.Ενώ εγώ διάβαζα, εκείνη καθάριζε το δωμάτιο.
8.Είχε μάθει τα δυσάρεστα νέα, προτού λάβει τα μήνυμά της.

Β.Να αντικαταστήσετε τις δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις με άλλους επιρρηματικούς προσδιορισμούς

(π.χ. μετοχή, προθετικό σύνολο κτλ) που φανερώνουν χρόνο.
1.Όταν ήταν νέος, ήθελε να σπουδάσει γιατρός.
2.Μόλις άκουσε το όνομά του, σηκώθηκε όρθιος.
3.Όσο ζούσε, δεν είχε δει ποτέ κάτι παρόμοιο.
4.Οι ορειβάτες ξεκίνησαν πριν ανατείλει ο ήλιος.
5.Αφού τελείωσε η ταινία, πήγαμε για καφέ.

Γ.Να αντικαταστήσετε με χρονική πρόταση τις υπογραμμισμένες λέξεις ή φράσεις.

1.Με τον ερχομό της άνοιξης ανέβηκε η θερμοκρασία.
2.Μετά το τέλος των εξετάσεων θα πάμε διακοπές.
3.Πηγαίνοντας στο σχολείο συνάντησε τη δασκάλα της.
4.Γυρίζοντας σπίτι θέλω να διαβάσεις.
5.Θα σε ευγνωμονώ μέχρι το θάνατό μου.

Δ.Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο χρονικό σύνδεσμο.

1. …… του μιλούσα, εκείνος είχε σκυμμένο το κεφάλι του.
2. …… ήρθε η σειρά του, δεν ήξερε τι να πει.
3.Πρέπει να επιστρέψουμε στο σπίτι, ...... νυχτώσει.
4. …… με χρειαστείς, θα είμαι εδώ.
5.Μείνετε στις θέσεις σας, …… να σας ειδοποιήσουμε.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ YΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Α.Να βρείτε τους υποθετικούς λόγους (υπόθεση – απόδοση) και το είδος τους (πραγματικό – αντίθετο του
πραγματικού).
1.Αν μιλούσες μαζί του, θα μάθαινες την αλήθεια.
2.Αν προσπαθείς πολύ, πετυχαίνεις πολλά.
3.Αν προετοιμαστείς σωστά, θα περάσεις στις εξετάσεις.
4.Αν με είχες ακούσει, τώρα δε θα είχες πρόβλημα.
5.Θα τον βοηθούσα, αν ήξερα την κατάστασή του.
6.Αν τον δεις, πες του ότι τον ψάχνω.
7.Έτσι και δεν έρθεις, δεν πάω ούτ’ εγώ.
8.Θα το κάνω μόνο σε περίπτωση που υπάρχει μεγάλη ανάγκη.

Β.Να βρείτε τι δηλώνουν οι υποθετικές προτάσεις (έντονη αντίθεση, παρομοίωση-αναλογία, αιτία,

αποτέλεσμα, απειλή, επεξήγηση).
1.Αν τον είδες εσύ, τον είδα κι εγώ.
2.Αν δεν τον εκδικηθώ, να μη λένε Γιώργο.
3.Αν είμαστε ελεύθεροι σήμερα, το χρωστάμε στους προγόνους μας.
4.Μην απελπίζεσαι, αν δεν τα κατάφερες με την πρώτη φορά.
5.Αν άσπρισαν τα μαλλιά του, εκείνος αισθάνεται νέος.
6.Αν σήμερα είναι πλούσιος, δούλεψε πολύ σκληρά.

Γ.Ποιες από τις δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με το αν είναι ονοματικές και ποιες
επιρρηματικές; Ποιο είναι το είδος τους και η συντακτική τους λειτουργία;
1.Αν βρέχει αύριο, θα ακυρωθεί η συναυλία.
2.Τον ρώτησα αν θα έρθει στην εκδρομή.
3.Σκεφτόταν αν έπρεπε να πει την αλήθεια στους γονείς του.
4.Μην το φας, αν δε σου αρέσει.
5.Είναι αμφίβολο αν επιζήσει.
Δ.Να συμπληρώσετε τους υποθετικούς λόγους με την απόδοση ή υπόθεση που λείπει.
1.Αν χρειάζεσαι χρήματα, ………………………………………………………………….
2. …………………………………………………, θα πάρεις πολλά κιλά.
3.Αν δεν είχε πιει τόσο, ……………………………………………………
4. ……………………………………………………………, θα τον είχα συγχωρήσει.

ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Να βρείτε το είδος των δευτερευουσών προτάσεων, τον σύνδεσμο εισαγωγής τους και όπου χρειάζεται να
βάλετε κόμμα:
α. Καθώς έφευγε το πλοίο η Ελένη μας χαιρετούσε από την κουπαστή.
β. Όποτε δεν έχω νέα σου ανησυχώ.
γ. Τηλεφώνησε μου μόλις βρεις χρόνο.
δ. Άμα τελειώσεις πέρνα να με δεις.
ε. Θα έρθω για μπάλα αφού όμως πρώτα τελειώσω το διάβασμα.
στ. Θα σε περιμένω ώσπου να νυχτώσει.
ζ. Όταν θα διαβάζω δεν θα με ενοχλείτε.

2. Στις παρακάτω προτάσεις να συμπληρώσετε την υπόθεση:

- …………………..., θα είχα αποφύγει την ταλαιπωρία.
- ……………………, θα αγόραζα μεγαλύτερο σπίτι.
-……………………, πήγαινε αμέσως στο γιατρό.
-……………………, διατηρείσαι σε καλή φυσική κατάσταση.
-……………………, θα επισκεφτώ τη γιαγιά.

3. Να συμπληρώσετε την απόδοση:

-Αν έχω ελεύθερο χρόνο, ………………………
-Αν κάνεις οικονομία, ……………………………
-Αν είχα καλή φωνή,……………………………
-Αν έρθετε μαζί μου,……………………………
-Αν ρωτούσες τη μητέρα σου, ……………………
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1 . Αφού βρείτε το είδος των παρακάτω υποθετικών λόγων ( πραγματικό ή αντίθετο του πραγματικού ), να
τους μετατρέψετε σε υποθετικούς λόγους του άλλου είδους :
α. Αν δεν προστατευτεί το περιβάλλον, το μέλλον της γης θα είναι ζοφερό :
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
β. Αν είχε σεβαστεί τους κανόνες, δε θα είχε χάσει τώρα τη δουλειά του :
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
γ. Αν οι πολιτικοί μας στέκονταν στο ύψος των περιστάσεων, θα κέρδιζαν τη γενική αποδοχή
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------

2. Συμπληρώστε τον υποθετικό λόγο με το ρήμα της παρένθεσης στον κατάλληλο τύπο κι επισημάνετε το
είδος του :
α. Αν δεν είχε δουλέψει τόσο σκληρά, δε θα --------------------------------------------- το στόχο του (πετυχαίνω) ΕΙΔΟΣ :
----------------------------------------------------------------------------------------
β. Αν ---------------------------------- τα μέτρα σου, δε θα αντιμετωπίσεις απρόοπτα ( λαμβάνω ) ΕΙΔΟΣ :
-----------------------------------------------------------------------------------
γ. Αν είχα χρήματα, θα -------------------------------------------------- μια ζωή με πολλά ταξίδια (επιλέγω) ) ΕΙΔΟΣ:
----------------------------------------------------------------------------------------
δ. Αν --------------------------------------- περισσότερο , θα κερδίσεις το δίκιο σου ( επιμένω ) ΕΙΔΟΣ :
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Kριτήριο Aξιολόγησης ΕΝΟΤΗΤΕΣ 5-6

Α. Κείμενο
Γιατί πρέπει να καταργηθεί η θανατική ποινή
Ήρθε η ώρα για την κατάργηση της θανατικής ποινής σε όλες τις χώρες του κόσμου. Η ανάγκη για την
κατάργηση γίνεται ολοένα και πιο επιτακτική. Παντού η εμπειρία δείχνει ότι η εκτέλεση της θανατικής ποινής
αποκτηνώνει αυτούς που εμπλέκονται στη διαδικασία της. Πουθενά δεν έχει αποδειχτεί ότι η θανατική ποινή
αποτελεί το πιο αποτελεσματικό μέσο για την καταστολή του εγκλήματος ή της πολιτικής βίας. Στη μία χώρα
μετά την άλλη, η θανατική ποινή επιβάλλεται δυσανάλογα στις διάφορες κοινωνικές ομάδες· εφαρμόζεται
κυρίως σε βάρος των φτωχών ή των φυλετικών και εθνικών μειονοτήτων. Συχνά χρησιμοποιείται ως μέσο
πολιτικής καταπίεσης. Εφαρμόζεται και επιβάλλεται με αυθαίρετο τρόπο. Είναι μια αμετάκλητη ποινή που
αναπόφευκτα καταλήγει στην εκτέλεση αθώων. Αποτελεί παραβίαση των θεμελιωδών ανθρωπίνων
δικαιωμάτων. […]
Η θανατική ποινή είναι ένας «εν ψυχρώ» και «εκ προμελέτης» φόνος που διαπράττει η πολιτεία. Η στέρηση
της ζωής αποτελεί το μέγιστο της εξουσίας που μπορεί να ασκήσει η πολιτεία πάνω σ’ ένα άτομο. Επομένως, το
θέμα της κατάργησης της θανατικής ποινής συνδέεται άμεσα με το ερώτημα εάν η πολιτεία έχει το δικαίωμα να
την επιβάλει.
Όταν, πριν από 40 χρόνια, χώρες από όλον τον κόσμο συνήλθαν για να ιδρύσουν τα Ενωμένα Έθνη, γνώριζαν
καλά τι μπορεί να συμβεί, όταν μια πολιτεία πιστέψει ότι έχει δικαίωμα να ασκήσει απεριόριστη εξουσία στους
πολίτες της. Η συγκλονιστική έκταση της θηριωδίας και της τρομοκρατίας κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου
Πολέμου και οι συνέπειές της σε όλο τον κόσμο ήταν ακόμη νωπές το Δεκέμβριο του 1948, όταν η Γενική
Συνέλευση των Ενωμένων Εθνών υιοθέτησε χωρίς αντίρρηση τη Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Η Παγκόσμια Διακήρυξη είναι μια συμφωνία ανάμεσα στα έθνη με σκοπό την προαγωγή των βασικών
δικαιωμάτων και την εδραίωση της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης. Διακηρύσσει ότι τα ανθρώπινα
δικαιώματα είναι εγγενή σε κάθε ανθρώπινη ύπαρξη. Δεν είναι προνόμια που μπορεί μια κυβέρνηση να τα δώσει
σε κάποιον ή να του τα αφαιρέσει-χαρίσει, γιατί έδειξε καλή ή κακή διαγωγή αντίστοιχα.
Τα ανθρώπινα δικαιώματα περιορίζουν την εξουσία που μπορεί να ασκήσει η πολιτεία σ’ έναν άνδρα, σε μια
γυναίκα, σ’ ένα παιδί. Από αυτήν την άποψη το κίνημα για την κατάργηση της θανατικής ποινής δεν μπορεί να
διαχωριστεί από το κίνημα για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Όταν η πολιτεία σκοτώνει… Η θανατική ποινή
παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα,
Έκδοση της Διεθνούς Αμνηστίας, Λονδίνο 1989

Β. Ερώτηση κατανόησης
Αφού διαβάσετε προσεκτικά το παραπάνω κείμενο, σημειώστε ένα Σ (σωστό) ή ένα Λ (λάθος) σε καθεμία
από τις παρακάτω προτάσεις: (2,5 μονάδες)
α. Στο κείμενο υποστηρίζεται η άποψη ότι η θανατική ποινή πρέπει να συνεχίσει να επιβάλλεται σε
ανθρώπους που διαπράττουν σοβαρά εγκλήματα.
β. Η ανάγκη για κατάργηση της θανατικής ποινής είναι επιβεβλημένη.
γ. Η θανατική ποινή πρέπει να καταργηθεί, γιατί σε κάποιες χώρες χρησιμοποιείται ως μέσο άσκησης
πίεσης των πολιτών ώστε να επιβάλλει το επίσημο κράτος τη θέλησή του.
δ. Η Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων υπογράφτηκε μετά τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου
Πολέμου, όταν οι μνήμες της φρίκης ήταν ακόμη νωπές.
ε. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τα ανθρώπινα δικαιώματα
υπάρχουν σε κάθε άνθρωπο από την αρχή της ύπαρξής του.
στ. Ανθρώπινα δικαιώματα έχουν όλοι οι άνθρωποι, μόλις συμπληρώσουν το 18ο έτος της ηλικίας τους.

Γ. Ασκήσεις
1. Στα παρακάτω αποσπάσματα βρείτε τις δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις, προσδιορίστε το είδος
και τη συντακτική τους λειτουργία:
α. Όταν, πριν από 40 χρόνια, χώρες από όλον τον κόσμο συνήλθαν για να ιδρύσουν τα Ενωμένα Έθνη,
γνώριζαν καλά τι μπορεί να συμβεί, όταν μια πολιτεία πιστέψει ότι έχει δικαίωμα να ασκήσει απεριόριστη
εξουσία στους πολίτες της.
β. Δεν είναι προνόμια που μπορεί μια κυβέρνηση να τα δώσει σε κάποιον ή να του τα αφαιρέσει, γιατί έδειξε
καλή ή κακή διαγωγή αντίστοιχα. (2 μονάδες)

2. α. Μετασχηματίστε το παρακάτω απόσπασμα, ώστε να περιλαμβάνει μία κύρια πρόταση και δύο
δευτερεύουσες τελικές (ξεκινώντας ως εξής: Η Παγκόσμια Διακήρυξη υπογράφτηκε ανάμεσα στα έθνη...):
«Η Παγκόσμια Διακήρυξη είναι μια συμφωνία ανάμεσα στα έθνη με σκοπό την προαγωγή των βασικών
δικαιωμάτων και την εδραίωση της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης».
β. Στην παρακάτω περίοδο λόγου βρείτε τον υποθετικό λόγο, την υπόθεση και την απόδοσή του, και
σημειώστε το είδος στο οποίο ανήκει:
«Αν τα ανθρώπινα δικαιώματα περιορίζουν την εξουσία που μπορεί να ασκήσει η πολιτεία σ’ έναν άνδρα,
σε μια γυναίκα ή σ’ ένα παιδί, το κίνημα για την κατάργηση της θανατικής ποινής δεν μπορεί να
διαχωριστεί από το κίνημα για τα ανθρώπινα δικαιώματα». (2 μονάδες)

3. Γράψτε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου. (2 μονάδες)

4. α. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις βρείτε ομώνυμα ή παρώνυμα (ή τονικά παρώνυμα): μετά, μέσο,
πάνω, ασκήσει.
β. Βρείτε όσο περισσότερα υπώνυμα μπορείτε για τα ανθρώπινα δικαιώματα. (1,5 μονάδα)

Δ. Παραγωγή γραπτού λόγου

Γράψτε μια επιστολή δύο παραγράφων σε ένα φίλο σας, για να τον πείσετε να συμμετάσχει σε κάποια
εθελοντική οργάνωση (για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την προστασία του περιβάλλοντος κ.λπ.). (10
μονάδες)
«Σχεδιαγράμματα Εκθέσεων για τη Γ’ Γυμνασίου: Ενότητα 6η»
ΘΕΜΑ : « Σ’ ένα κόσμο που συγκλονίζεται από φριχτές πράξεις βίας και φυσικές καταστροφές, οι εθελοντές,
άτομα και οργανώσεις, αναλαμβάνουν να απαλύνουν τον ανθρώπινο πόνο, να περιθάλψουν, να στείλουν
ένα μήνυμα ανθρωπιάς και συμπάθειας.
α) Τι ωθεί τους ανθρώπους σε πράξεις εθελοντικής προσφοράς σήμερα ;
β) Κάτω από ποιες προϋποθέσεις μπορεί ο εθελοντισμός να λύσει το πρόβλημα της ανθρώπινης δυστυχίας;»

Πρόλογος → Ζούμε σ’ ένα κόσμο που καθημερινά συγκλονίζεται από φαινόμενα βίας και φυσικές καταστροφές.
Μοναδική ελπίδα σωτηρίας είναι οι εθελοντές και οι διάφορες εθελοντικές οργανώσεις που με τη δράση τους
προσπαθούν ν’ απαλύνουν τον ανθρώπινο πόνο και να δημιουργήσουν έναν καλύτερο κόσμο.

Κύριο μέρος
1η παράγραφος → Λόγοι ενασχόλησης με τον εθελοντισμό:
 Αγάπη για το συνάνθρωπο, αλληλεγγύη και συμπόνοια. Οι εθελοντές αγαπούν το συνάνθρωπό τους και
θέλουν να τον βοηθούν, όταν βρίσκεται σε ανάγκη.
 Αλτρουισμός, ρομαντισμός, υψηλά ιδανικά. Οι περισσότεροι άνθρωποι ασχολούνται με τον εθελοντισμό
παρακινούμενοι από υψηλά ιδανικά και μια ρομαντική διάθεση ότι μπορούν ν’ αλλάξουν τον κόσμο και να
καταπολεμήσουν τη φτώχεια, τον πόνο και τη δυστυχία. Επιπλέον, είναι αλτρουιστές, αφού βάζουν το
συνάνθρωπό τους πάνω από τον εαυτό τους.
 Αίσθηση του καθήκοντος. Οι εθελοντές είναι υπεύθυνοι και κοινωνικά ευαισθητοποιημένοι με υψηλή
αίσθηση του χρέους. Γνωρίζουν ότι η προσφορά και η αλληλεγγύη αποτελούν τη βάση για την ομαλή συμβίωση
και πρόοδο των ανθρώπων.
 Ο εθελοντισμός δίνει νόημα στη ζωή του ανθρώπου. Μέσα από την προσφορά και την επαφή με το
συνάνθρωπο αισθάνονται ολοκληρωμένοι και ευτυχισμένοι.

2η παράγραφος → Κάτω από ποιες προϋποθέσεις μπορεί ο εθελοντισμός να λύσει το πρόβλημα της
ανθρώπινης δυστυχίας ;
Ο εθελοντισμός μπορεί να λύσει το πρόβλημα της ανθρώπινης δυστυχίας κάτω από τις εξής προϋποθέσεις.
 Να είναι οργανωμένος. Ένα άτομο ή μια μικρή ομάδα ατόμων δε μπορούν να σώσουν τον κόσμο. Οι
εθελοντικές ομάδες πρέπει να έχουν τη στήριξη της πολιτείας και των χωρών όπου λαμβάνουν δράση, να
έχουν χρηματοδότηση και να αποτελούνται από καταρτισμένους εθελοντές που να έχουν τις απαραίτητες
γνώσεις, ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες των ανθρώπων που τους χρειάζονται.
 Να είναι ανεξάρτητος από πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα. Μόνο έτσι μπορεί να προσφέρει ουσιαστικό
έργο.
 Οι εθελοντές πρέπει να έχουν όρεξη και μεράκι γι’ αυτό που κάνουν. Να μη νοιάζονται για την προσωπική τους
προβολή και ματαιοδοξία.
 Να υπάρχει συνεργασία των εθελοντικών ομάδων σε παγκόσμιο επίπεδο. Με αυτό τον τρόπο, η βοήθεια θα
είναι πιο άμεση και αποτελεσματική.

Επίλογος → Ο εθελοντισμός είναι στάση ζωής και η ύψιστη μορφή προσφοράς. Γι’ αυτό πρέπει όλοι μας να
στηρίξουμε και να προωθήσουμε την ιδέα του εθελοντισμού.