Η ταυτότητα του μαθήματος

Βαθμίδα: Λύκειο

Τάξη - Τμήμα: Α΄5

Μάθημα: Αρχαία Ελληνική Γραμματεία

Διδακτική ενότητα: Θουκυδίδης, Βιβλίο 3ο, Κεφ. 79

Διδακτικές ώρες: 1

Διδάσκων / ουσα: Βασιλική Παπακίτσου

Ημερομηνία: 25 Μαρτίου 2011

2. Διδακτική μεθοδολογία

Μέθοδος: ερμηνευτική, κατανοητική.

Μορφή: διαλεκτική-συμμετοχική, που στηρίζεται στην καθοδηγούμενη

μαθητική αυτενέργεια και συμμετοχικότητα.

Πορεία διδασκαλίας: Παρουσίαση, ανάλυση και επεξεργασία,

ανασύνθεση και συμπεράσματα.

3. Διδακτικοί στόχοι

Στο τέλος του μαθήματος να είναι σε θέση οι μαθητές και οι μαθήτριες:

 Γενικός
Να αξιολογήσουν τις στρατιωτικές επιλογές των Κερκυραίων και των
Πελοποννησίων μετά την πολεμική τους αναμέτρηση

 Ειδικοί

-Να εντοπίσουν τις ενέργειες των δημοκρατικών Κερκυραίων υπό την

πίεση των συγκεκριμένων συνθηκών
-Να αξιολογήσουν τις αντιδράσεις και τα συναισθήματα των Κερκυραίων
μετά την ήττα τους

- Να διακρίνουν τις ευνοϊκές συνθήκες που είχαν διαμορφωθεί για

επίθεση των Πελοποννησίων εναντίον της Κέρκυρας

- Να αποτιμήσουν την απόφαση του Αλκίδα και να διερευνήσουν τα

κίνητρα που τον οδήγησαν να απορρίψει την πρόταση του Βρασίδα
και να μην επιτεθεί τη δεδομένη χρονική στιγμή στην Κέρκυρα

-Να δικαιολογήσουν την επιλογή των Πελοποννησίων να αποβιβαστούν

και να λεηλατήσουν τη Λευκίμμη

4. Ανάλυση της πορείας διδασκαλίας (τριμερής: όλο-μέρος- όλο)

Α. Αφόρμηση

Σύνδεση με τα προηγούμενα, η ήττα των Κερκυραίων στη ναυμαχία κατά

των Πελοποννησίων.

Β. Παρουσίαση του διδακτέου θέματος

Υποδειγματική ανάγνωση του διδακτέου κειμένου από τον διδάσκοντα με

σωστό αναγνωστικό ήθος.

Γ. Πρωτοβάθμια ανίχνευση του κειμένου

Ο φόβος των Κερκυραίων μετά την ήττα τους και η επιλογή των Πελοπον-
νησίων να μην επιτεθούν εναντίον των Κερκυραίων παρά την ύπαρξη
ευνοϊκών συνθηκών.

Δ. Ελεύθερη αναδιήγηση του περιεχομένου

Οι δημοκρατικοί Κερκυραίοι φοβούμενοι επίθεση των Πελοποννησίων,

μετέφεραν τους ολιγαρχικούς πίσω στο Ηραίο και φρουρούσαν την πόλη.
Οι Πελοποννήσιοι, αν και είχαν νικήσει στην πολεμική αναμέτρηση, δεν
επιτέθηκαν στην Κέρκυρα, αλλά, απέπλευσαν στην ηπειρωτική ακτή απ΄
όπου είχαν έρθει. Παρότι την επόμενη μέρα οι συνθήκες ήταν ευνοϊκές
για επίθεση και ο Βρασίδας προέτρεπε προς την κατεύθυνση αυτή τον
ναύαρχο Αλκίδα, οι Πελοποννήσιοι δεν επιτέθηκαν, αλλά αποβιβάστηκαν
στην Λευκίμμη την οποία λεηλάτησαν.
Ε. Στοιχειώδης γραμματικός – λεξιλογικός – συντακτικός σχολιασμός
του κειμένου

Χρήση διαδραστικού πίνακα για υπογράμμιση των όρων και πίνακα για
καταγραφή κύριων σημείων:

 Η ενότητα χαρακτηρίζεται από έντονη δράση και ποικιλία

παραστατικών σκηνών –εικόνων. Έτσι, αφθονούν ποικίλοι και σύνθετοι
ονοματικοί τύποι:
,,,,
,.

 Δίνεται έμφαση στους ρηματικούς τύπους που δηλώνουν την

ψυχική διάθεση Κερκυραίων και Πελοποννησίων: , 
,  
…

 Όλα τα στοιχεία καταγράφονται με την αιτιώδη σχέση και τη

χρονική αλληλουχία των γεγονότων, ενώ συνδέονται με διαζευκτικούς
(….), συμπλεκτικούς(…) και αντιθετικούς συνδέσμους
(….). Η αφήγηση είναι εναλλασσόμενη, γιατί υπάρχουν πολλά
δρώντα πρόσωπα

 Η διάρκεια των γεγονότων και η ιστορική βεβαιότητα των διαφαί-

νεται με τη χρήση της οριστικής του Παρατατικού και η συμπυκνωμένη
δράση με την οριστική Αορίστου.

 Ο ιστορικός (παρά το θαυμασμό που τρέφει στον Βρασίδα)

χρησιμοποιεί τη φράση  δηλώνοντας με αυτό τον τρόπο
ότι αμφιβάλλει για την εγκυρότητα της πηγής του, που μάλλον ήταν
σπαρτιατική.

 Στα ρήματα που εντοπίζουμε και αναγνωρίζουμε στο κείμενο,

δίνονται οι αρχικοί χρόνοι και σε συνεργασία με τους μαθητές,
παρουσιάζονται ομόρριζα, ή παράγωγα ή συνώνυμα ή αντώνυμα στη ν.
ελληνική γλώσσα.

ΣΤ. Αναζήτηση, εντοπισμός και καταγραφή των βασικών σπονδύλων

–γεγονότων

 Οι Κερκυραίοι φοβούνται μήπως οι Πελοποννήσιοι ελευθερώσουν

τους 400 ολιγαρχικούς από το νησί Βίδο ή μήπως επιχειρήσουν κάποια
άλλη εχθρική ενέργεια-πολιτική μεταβολή στην Κέρκυρα. Αισθάνονται
λοιπόν πως πρέπει να προστατεύσουν την πόλη τους, αφού η πολιτική
κατάσταση είναι πολύ ρευστή και εύκολα αναστρέψιμη.
 Μεταφέρουν τους ολιγαρχικούς στο Ηραίο και βρίσκονται σε
επιφυλακή.
 Οι Κερκυραίοι φοβούνται και βρίσκονται σε μεγάλη σύγχυση
δικαιολογημένα, αφού ο εχθρός βρίσκεται σε πλεονεκτικότερη θέση
πράγμα που το γνωρίζουν και οι δύο.
 Οι Πελοποννήσιοι διαθέτουν υψηλό φρόνημα αποτέλεσμα της
νίκης τους στη ναυμαχία, έχουν αιχμαλωτίσει δεκατρία Κερκυραϊκά
πλοία, διαθέτουν υπεροπλία και δεν έχουν υποστεί απώλειες. Επιπλέον,
οι δημοκρατικοί φοβούνται μήπως ξεσηκωθούν οι ολιγαρχικοί Κερκυραίοι
εναντίον τους και συμπράξουν με τους Πελοποννησίους.
 Ο Αλκίδας, σταθμίζοντας τις αντικειμενικές συνθήκες και
συνεκτιμώντας τα θετικά και αρνητικά δεδομένα και παρά την προτροπή
του Βρασίδα, αποφάσισε να μην αποπλεύσουν οι Πελοποννήσιοι εναντίον
της Κέρκυρας, γιατί:
α. Η επίθεση κατά της Κέρκυρας ίσως συσπείρωνε το λαό της εναντίον
του κοινού τους εχθρού, των Πελοποννησίων.
β. Επιπλέον οι δημοκρατικοί Κερκυραίοι ήταν αριθμητικά περισσότεροι
καθιστώντας δύσκολη την ισχυροποίηση της θέσης τους στο νησί
γ. Οι Κερκυραίοι αν και ήταν οι ηττημένοι της πολεμικής αναμέτρησης,
είχαν ναυτική εμπειρία και διέθεταν ισχυρό στόλο
δ. Ο Πελοποννησιακός στόλος καταπονημένος καθώς ήταν από τη
ναυμαχία, το ταξίδι τους προς τα Σύβοτα και από εκεί μέχρι την Κέρκυρα
και ξανά πίσω, δύσκολα θα μπορούσε να ανταποκριθεί με επιτυχία σε μια
νέα πολεμική αναμέτρηση της οποίας η έκβαση ήταν αβέβαιη.
 Οι Πελοποννήσιοι κάνουν απόβαση στη Λευκίμμη, λεηλατώντας
τους αγρούς με σκοπό όχι μόνο τον ανεφοδιασμό τους, αλλά και την
καταστροφή των πόρων των αντιπάλων.

Ζ. Ανακεφαλαίωση –ανασύνθεση των διδαχθέντων

Ανακεφαλαίωση με βάση τα αναγραφόμενα κύρια σημεία της

διδασκαλίας στον πίνακα.

Μετάφραση του κειμένου.

5. Μεταδιδακτικό στάδιο

Α) Αξιολόγηση της διδασκαλίας

Τρίλεπτη μέχρι πεντάλεπτη προφορική ή γραπτή αξιολόγηση ( στη
γραπτή αξιολόγηση μοιράζεται στους μαθητές ειδικό φύλλο εργασίας για
να απαντήσουν).
 Ποιος ήταν ο φόβος των ηττημένων δημοκρατικών; Να
δικαιολογήσετε τις ανησυχίες τους.
 Ποιες ήταν οι ενέργειες των δημοκρατικών αναφορικά με τους
ικέτες ολιγαρχικούς και την άμυνα της πόλης;
 Γιατί οι Πελοποννήσιοι λεηλάτησαν τους αγρούς της Λευκίμμης;

Β) Καθορισμός εργασιών για το σπίτι

1. Από το σχολικό βιβλίο, ασκήσεις του Ασκησιολόγιου των εσωτερικών

εκδόσεων Δούκα, ή του διδάσκοντα.

Ενδεικτικά:

2. Να εξηγήσετε την τακτική του Αλκίδα να μην επιτεθεί εναντίον της

πόλης της Κέρκυρας, αν και νικητής της πολεμικής αναμέτρησης.
3. Να γίνουν χρονικές αντικαταστάσεις στους παρακάτω ρηματικούς
τύπους:  ,, , 
4. Να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση στους ρηματικούς τύπους:
, , 
5. Να γραφούν πέντε παράγωγα στη ν.ε των λέξεων: ,


6. Μέσα και υλικά διδασκαλίας:

1. Σχολικό βιβλίο
2. Πίνακας
3. Σημειώσεις του διδάσκοντα
4. Διαδραστικός πίνακας
5. Projector
6. Διαδίκτυο

Πηγές

Boury J., Οι Αρχαίοι Έλληνες Ιστορικοί, μτφρ. Βώρος Φ.Κ., εκδ.

Παπαδήμας, Αθήνα, 1970
Γράμματα 1 Αρχαία Ελληνική και Βυζαντινή Φιλολογία, (συλλογικό
έργο), Κλασσική περίοδος, τόμος Α΄, ΕΑΠ, Πάτρα, 2001
Romilly de J., Ιστορία και λόγος στον Θουκυδίδη, μτφρ. Ε. Κακριδή, εκδ.
Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1988
Romilly de J., Ο Θουκυδίδης και ο αθηναϊκός ιμπεριαλισμός, μτφρ., Λ.
Στεφάνου, επιμ. Κ. Τσιταράκης, εκδ. Παπαδήμας Αθήνα 2004
www. e.filologos.

Η ταυτότητα του μαθήματος

Βαθμίδα: Λύκειο

Τάξη - Τμήμα: Α΄5

Μάθημα: Αρχαία Ελληνική Γραμματεία

Διδακτική ενότητα: Θουκυδίδης, Βιβλίο 3ο, Κεφ. 80

Διδακτικές ώρες: 1

Διδάσκων / ουσα: Βασιλική Παπακίτσου

Ημερομηνία: 25 Μαρτίου 2011

2. Διδακτική μεθοδολογία

Μέθοδος: ερμηνευτική, κατανοητική.

Μορφή: διαλεκτική-συμμετοχική, που στηρίζεται στην καθοδηγούμενη

μαθητική αυτενέργεια και συμμετοχικότητα.

Πορεία διδασκαλίας: Παρουσίαση, ανάλυση και επεξεργασία,

ανασύνθεση και συμπεράσματα.

3. Διδακτικοί στόχοι

Στο τέλος του μαθήματος να είναι σε θέση οι μαθητές και οι μαθήτριες:

 Γενικός
Να αντιληφθούν πως κάτω από την ύπαρξη συγκεκριμένων
στρατιωτικών και πολιτικών συνθηκών οι διαπραγματεύσεις με τους
αντιπάλους καθίστανται αναγκαίες

 Ειδικοί
-Να διακρίνουν την ψυχολογική κατάσταση των δημοκρατικών
Κερκυραίων υπό την πίεση των συνθηκών που υφίσταντο τη
συγκεκριμένη στιγμή

-Να εντοπίσουν το περιεχόμενο των διαπραγματεύσεων με τους

ολιγαρχικούς, τον σκοπό και το αποτέλεσμα αυτών

- Να δικαιολογήσουν την αποχώρηση των Πελοποννησίων από τη

Λευκίμμη

- Να κατανοήσουν τις συνθήκες υποχώρησης των Πελοποννησίων

4. Ανάλυση της πορείας διδασκαλίας (τριμερής: όλο-μέρος- όλο)

Α. Αφόρμηση

Σύνδεση με τα προηγούμενα, ο φόβος των Κερκυραίων δημοκρατικών

ύστερα από την ήττα τους και την απόβαση των Πελοποννησίων στη
Λευκίμμη

Β. Παρουσίαση του διδακτέου θέματος

Υποδειγματική ανάγνωση του διδακτέου κειμένου από τον διδάσκοντα με

σωστό αναγνωστικό ήθος

Γ. Πρωτοβάθμια ανίχνευση του κειμένου

Οι διαπραγματεύσεις των Κερκυραίων δημοκρατικών με τους

ολιγαρχικούς και η υποχώρηση των Πελοποννησίων από τη Λευκίμμη

Δ. Ελεύθερη αναδιήγηση του περιεχομένου

Οι Κερκυραίοι, επειδή τρομοκρατήθηκαν από την απόβαση των

Πελοποννησίων στη Λευκίμμη, και επειδή φοβήθηκαν ότι θα επιτεθούν
εναντίον της Κέρκυρας, άρχισαν τις διαπραγματεύσεις με τους
ολιγαρχικούς για να σώσουν την πόλη τους. Έπεισαν μερικούς και
επάνδρωσαν 30 πλοία. Οι Πελοποννήσιοι λεηλατούσαν τη Λευκίμμη
μέχρι το μεσημέρι και μετά αποχώρησαν, όταν πληροφορήθηκαν ότι
έφθαναν 60 αθηναϊκά πλοία με αρχηγό τον Ευρυμέδοντα, όταν έμαθαν
τα γεγονότα της Κέρκυρας.
Ε. Στοιχειώδης γραμματικός – λεξιλογικός – συντακτικός σχολιασμός
του κειμένου

Χρήση διαδραστικού πίνακα για υπογράμμιση των όρων και πίνακα για
καταγραφή κύριων σημείων:

 Η ενότητα χαρακτηρίζεται από έντονη δράση και ποικιλία

παραστατικών σκηνών –εικόνων. Η αφήγηση των γεγονότων είναι
παράλληλη γιατί είναι πολλά τα δρώντα πρόσωπα. Έτσι, αφθονούν
ποικίλοι και σύνθετοι ονοματικοί τύποι: ,,
, , , ,


 Δίνεται έμφαση στους ρηματικούς τύπους που δηλώνουν την

ψυχική διάθεση Κερκυραίων και τις ενέργειές τους. Για την ακρίβεια το
μέγεθος του φόβου και η αγωνία των Κερκυραίων δημοκρατικών ,
καθώς και η ένταση των διαπραγματεύσεων, φαίνεται από την
περίφραση……., που είχε ως αποτέλεσμα…..
, να αρχίσουν δηλαδή τις διαπραγματεύσεις…..που
κατέληξαν επιτυχώς…….  ,……
επανδρώνοντας πλοία….., με σκοπό
……. .

 Όλα τα στοιχεία καταγράφονται με την αιτιώδη σχέση και τη

χρονική αλληλουχία των γεγονότων. Στην πλοκή των γεγονότων
συντελεί ο μεταβατικός σύνδεσμος ……….  …
, ο αντιθετικός σύνδεσμος 
………… καθώς και οι δευτερεύουσες
προτάσεις…….……,(δευτερεύουσα
ενδοιαστική) …... ….., (πλάγια
ερωτηματική), δηλώνουν ξεκάθαρα την ένταση του φόβου των
δημοκρατικών Κερκυραίων, την αιτία τους καθώς και το σκοπό των
ενεργειών τους.

 Η διάρκεια και η ιστορική βεβαιότητα των γεγονότων διαφαίνεται

με τη χρήση της οριστικής του Παρατατικού, ενώ η συμπυκνωμένη δράση
και το αποτέλεσμα των ενεργειών με την οριστική Αορίστου.

 Στα ρήματα που εντοπίζουμε και αναγνωρίζουμε στο κείμενο,

δίνονται οι αρχικοί χρόνοι και σε συνεργασία με τους μαθητές,
παρουσιάζονται ομόρριζα, ή παράγωγα ή συνώνυμα ή αντώνυμα στη ν.
ελληνική γλώσσα.
ΣΤ. Αναζήτηση, εντοπισμός και καταγραφή των βασικών σπονδύλων
–γεγονότων

 Οι Κερκυραίοι είναι τρομοκρατημένοι επειδή οι Πελοποννήσιοι

λεηλάτησαν τη Λευκίμμη και φοβούνται ότι θα επιτεθούν και στην πόλη
τους
 Έρχονται σε διαπραγματεύσεις κάτω από την πίεση των συνθηκών
με τους ολιγαρχικούς και τους πείθουν, παρά τις δυσκολίες, να
συμπράξουν με σκοπό να σώσουν την πόλη τους ( άλλωστε υπήρχε
αμοιβαία καχυποψία και τα πάθη λόγω του εμφυλίου είχαν οξυνθεί)
 Επανδρώνουν 30 πλοία, που και πάλι είναι λίγα για να
αντιμετωπίσουν την υπεροπλία των Πελοποννησίων
 Οι Πελοποννήσιοι, λεηλάτησαν τη Λευκίμμη και αποχώρησαν,
όταν έμαθαν, μέσω των «φρυκτωριών», ότι πλησιάζουν 60 αθηναϊκά
πλοία με στρατηγό τον Ευρυμέδοντα. Έχαναν έτσι την υπεροπλία τους
και αναπτερώνονταν το ηθικό των δημοκρατικών Κερκυραίων,
καθιστώντας επισφαλή την επιτυχή για αυτούς έκβαση οποιασδήποτε
πολεμικής αναμέτρησης.

Ζ. Ανακεφαλαίωση –ανασύνθεση των διδαχθέντων

Ανακεφαλαίωση με βάση τα αναγραφόμενα κύρια σημεία της

διδασκαλίας στον πίνακα.

Μετάφραση του κειμένου.

5. Μεταδιδακτικό στάδιο

Α) Αξιολόγηση της διδασκαλίας

Τρίλεπτη μέχρι πεντάλεπτη προφορική ή γραπτή αξιολόγηση ( στη

γραπτή αξιολόγηση μοιράζεται στους μαθητές ειδικό φύλλο εργασίας για
να απαντήσουν).

 Ποια ήταν η ψυχολογική κατάσταση των δημοκρατικών

Κερκυραίων;
 Ποιες ήταν οι ενέργειες των δημοκρατικών για να αντιμετωπίσουν
την επικείμενη επίθεση των Πελοποννησίων;
 Πόσα πλοία επάνδρωσαν;
 Πόσα πλοία έστειλαν οι Αθηναίοι για βοήθεια; Ποιος ήταν
επικεφαλής;

Β) Καθορισμός εργασιών για το σπίτι

1. Από το σχολικό βιβλίο, ασκήσεις του Ασκησιολόγιου των

εσωτερικών εκδόσεων Δούκα, ή από τον διδάσκοντα.

Ενδεικτικά:

2. Να δικαιολογήσετε την αποχώρηση του Πελοποννησιακού στόλου

από την Λευκίμμη
3. Ποια επίδραση μπορεί να είχε η εμφάνιση του αθηναϊκού στόλου
στην Κέρκυρα; Αιτιολογήστε την απάντησή σας
4. Τι γνωρίζετε για την φρυκτωρία;
5. Να γίνουν χρονικές αντικαταστάσεις στους παρακάτω ρηματικούς
τύπους: , 
6. Να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση στο γ΄ενικό πρόσωπο στους
ρηματικούς τύπους: , 
7. Να γραφούν πέντε παράγωγα στη ν.ε των λέξεων: ,


6. Μέσα και υλικά διδασκαλίας:

7. Σχολικό βιβλίο

8. Πίνακας

9. Σημειώσεις του διδάσκοντα

10. Διαδραστικός πίνακας

11. Projector

12. Διαδίκτυο

Πηγές
Boury J., Οι Αρχαίοι Έλληνες Ιστορικοί, μτφρ. Βώρος Φ.Κ., εκδ.
Παπαδήμας, Αθήνα, 1970
Γράμματα 1 Αρχαία Ελληνική και Βυζαντινή Φιλολογία, (συλλογικό
έργο), Κλασσική περίοδος, τόμος Α΄, ΕΑΠ, Πάτρα, 2001
Romilly de J., Ιστορία και λόγος στον Θουκυδίδη, μτφρ. Ε. Κακριδή, εκδ.
Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1988
Romilly de J., Ο Θουκυδίδης και ο αθηναϊκός ιμπεριαλισμός, μτφρ., Λ.
Στεφάνου, επιμ. Κ. Τσιταράκης, εκδ. Παπαδήμας Αθήνα 2004
www. e.filologos.g
Η ταυτότητα του μαθήματος

Βαθμίδα: Λύκειο

Τάξη - Τμήμα: Α΄5

Μάθημα: Αρχαία Ελληνική Γραμματεία

Διδακτική ενότητα: Θουκυδίδης, Βιβλίο 3ο, Κεφ. 81 (1-2)

Διδακτικές ώρες: 1

Διδάσκων / ουσα: Βασιλική Παπακίτσου

Ημερομηνία: 25 Μαρτίου 2011

2. Διδακτική μεθοδολογία

Μέθοδος: ερμηνευτική, κατανοητική.

Μορφή: διαλεκτική-συμμετοχική, που στηρίζεται στην καθοδηγούμενη

μαθητική αυτενέργεια και συμμετοχικότητα.

Πορεία διδασκαλίας: Παρουσίαση, ανάλυση και επεξεργασία,

ανασύνθεση και συμπεράσματα.

3. Διδακτικοί στόχοι

Στο τέλος του μαθήματος να είναι σε θέση οι μαθητές και οι μαθήτριες:

 Γενικός
Να αποτιμήσουν τις πολιτικές και στρατιωτικές επιλογές των
δημοκρατικών όταν βρίσκονται σε θέση ισχύος
 Ειδικοί

-Να διακρίνουν τον τρόπο φυγής των Πελοποννησίων και τον λόγο της
διάβασης του ισθμού της Λευκάδας

-Να εντοπίσουν τις ενέργειες των Κερκυραίων δημοκρατικών μετά την

απομάκρυνση του Πελοποννησιακού στόλου και την άφιξη του
αθηναϊκού

-Να χαρακτηρίσουν τους δημοκρατικούς με γνώμονα τις ενέργειές τους

και τη στάση τους απέναντι στους ολιγαρχικούς

- Να αξιολογήσουν τις συνθήκες που οδήγησαν στην αναζωπύρωση των

παθών μεταξύ δημοκρατικών και ολιγαρχικών

4. Ανάλυση της πορείας διδασκαλίας (τριμερής: όλο-μέρος- όλο)

Α. Αφόρμηση

Σύνδεση με τα προηγούμενα, η αναχώρηση των Πελοποννησίων από την

Κέρκυρα και η άφιξη σε αυτή, του αθηναϊκού στόλου

Β. Παρουσίαση του διδακτέου θέματος

Υποδειγματική ανάγνωση του διδακτέου κειμένου από τον διδάσκοντα με

σωστό αναγνωστικό ήθος

Γ. Πρωτοβάθμια ανίχνευση του κειμένου

Η αλλαγή της συναισθηματικής-ψυχολογικής διάθεσης και συμπεριφο-

ράς των δημοκρατικών και οι ακρότητές τους κατά των ολιγαρχικών

Δ. Ελεύθερη αναδιήγηση του περιεχομένου

Οι Πελοποννήσιοι, μόλις πληροφορήθηκαν ότι έφθανε ο αθηναϊκός

στόλος, αμέσως αναχώρησαν και μάλιστα νύκτα για την πατρίδα τους.
Για να αποφύγουν να τους δουν οι Αθηναίοι, πέρασαν πάνω από τον
ισθμό της Λευκάδας. Οι δημοκρατικοί Κερκυραίοι με αυξημένη
αυτοπεποίθηση, αλλάζουν τη συμπεριφορά τους απέναντι στους
ολιγαρχικούς. Μετέφεραν στην Κέρκυρα 500 Μεσσήνιους, διέταξαν τα
πλοία να πλεύσουν ολόγυρα προς το Υλλαϊκό λιμάνι και να αράξουν εκεί,
όποιον κάθε φορά από τους εχθρούς έπιαναν τον σκότωναν, ακόμα και τα
πληρώματα του στόλου τους και αφού ξεγέλασαν τους ικέτες στο ναό της
Ήρας, με δίκη παρωδία τους καταδίκασαν σε θάνατο.

Ε. Στοιχειώδης γραμματικός – λεξιλογικός – συντακτικός σχολιασμός

του κειμένου

Χρήση διαδραστικού πίνακα για υπογράμμιση των όρων και πίνακα για
καταγραφή κύριων σημείων:

 Η ενότητα χαρακτηρίζεται από έντονη δράση και ποικιλία

παραστατικών σκηνών –εικόνων. Έτσι, αφθονούν ποικίλοι και σύνθετοι
ονοματικοί τύποι: , ,
,, , που
προσδίδουν μεγαλύτερη καθαρότητα στο λόγο , ενώ με τους
προσδιορισμούς επιτυγχάνεται σαφήνεια και ακρίβεια στο λόγο.

 Όλα τα στοιχεία καταγράφονται με την αιτιώδη σχέση και τη

χρονική και τοπική αλληλουχία των γεγονότων. Στην πλοκή των
νοημάτων συντελούν οι αντιθετικοί σύνδεσμοι (….),…...
(…..
….), το πολυσύνδετο ( -), ( -). Ο
συμπερασματικός σύνδεσμος εξάγει συμπεράσματα και συνδέει τα
γεγονότα αυτής της ενότητας με τα γεγονότα της προηγούμενης. Η αφήγηση
είναι εναλλασσόμενη, γιατί υπάρχουν πολλά δρώντα πρόσωπα

 Εντοπισμός της δευτερεύουσας υποθετικής πρότασης (…

)….που εκφέρεται με επαναληπτική ευκτική.
Λειτουργεί ως αντικείμενο στο ….. και προτάσσεται για να
δώσει έμφαση.

 Η διάρκεια των γεγονότων και η ιστορική βεβαιότητα των

γεγονότων διαφαίνεται με τη χρήση της οριστικής του Παρατατικού και η
συμπυκνωμένη δράση με την οριστική Αορίστου.

 Στα ρήματα που εντοπίζουμε και αναγνωρίζουμε στο κείμενο,

δίνονται οι αρχικοί χρόνοι και σε συνεργασία με τους μαθητές,
παρουσιάζονται ομόρριζα, ή παράγωγα ή συνώνυμα ή αντώνυμα στη ν.
ελληνική γλώσσα.

ΣΤ. Αναζήτηση, εντοπισμός και καταγραφή των βασικών σπονδύλων

–γεγονότων
 Οι Πελοποννήσιοι, μόλις πληροφορούνται ότι αθηναϊκός στόλος με
60 πλοία πλησιάζουν την Κέρκυρα και κατανοώντας πως δεν έχουν πια
την υπεροπλία, σπεύδουν κρυφά μέσα στη νύχτα να φύγουν για την
πατρίδα τους.
 Ο Αλκίδας με τον Πελοποννησιακό στόλο φτάνει στη Λευκάδα, που
ανήκει στην Πελοποννησιακή συμμαχία, και διασχίζει τον ισθμό με τη
βοήθεια ειδικών μηχανημάτων για να αποφύγει να κάνει το γύρο του
νησιού, και από κει κατευθύνεται στην Κυλλήνη ή το Γύθειο. Στόχος του
ήταν να μην συναντήσει τον αθηναϊκό στόλο, καθώς μια σύγκρουση μαζί
του θα ήταν επικίνδυνη για την ασφάλεια του στόλου, και παράλληλα
επιζητούσε να κερδίσει χρόνο.
 Οι δημοκρατικοί Κερκυραίοι πληροφορούνται ότι σπεύδει για
βοήθεια ο αθηναϊκός στόλος, και αλλάζει αμέσως η ψυχολογική τους
διάθεση, αλλά και η συμπεριφορά τους απέναντι στους ολιγαρχικούς.
Οδηγούνται σε μια σειρά από ενέργειες:
 Έφεραν μέσα στην πόλη τους 500 Μεσσήνιους που
αποτελούσαν τα πληρώματα των πλοίων του Νικόστρατου. Στόχος τους
να εκφοβίσουν τους ολιγαρχικούς και να ενισχύσουν τη θέση τους .
Αποτέλεσμα, με την ενέργειά τους αυτή να προοικονομείται η
αναζωπύρωση των παθών στο νησί.
 Έδωσαν διαταγή στα 30 πλοία τους που τα είχαν επανδρώσει
με ολιγαρχικούς, να πλεύσουν προς το Υλλαϊκό λιμάνι και να
αγκυροβολήσουν εκεί. Με αυτό τον τρόπο, θα απομακρύνονταν οι
ολιγαρχικοί από το νησί και να απομονωθούν από τους ολιγαρχικούς που
ήταν στο Ηραίο και την αγορά, περιορίζοντας την αντίδρασή τους όταν θα
άρχιζαν οι δολοφονίες. Εμφανίζονται όμως ανέντιμοι και ανειλικρινείς
απέναντι στους ολιγαρχικούς, αφού με δόλο τους έπεισαν αρχικά να
μπουν στα πλοία και από κοινού να αγωνιστούν για τη σωτηρία της
πατρίδας τους.
 Κατά τη διάρκεια της περιπολίας, κάθε φορά που έπιαναν
έναν εχθρό τον σκότωναν καθώς και όσους αποβιβάστηκαν από τα πλοία
όταν έφτασαν στο Υλλαϊκό λιμάνι ().
 Προσάγουν σε δίκη παρωδία, αφού ήδη έχουν πάρει
καταδικαστική απόφαση, πενήντα ολιγαρχικούς ικέτες στο Ηραίο και
τους θανατώνουν.
 Έτσι, αποδεικνύεται η σκληρή, απάνθρωπη και ανήθικη
συμπεριφορά τους, που δε συνάδει με το ήθος της δημοκρατίας που
σέβεται και τιμά τον άνθρωπο. Οι δημοκρατικοί εμφανίστηκαν χωρίς
ίχνος κοινωνικής ευθύνης, ανθρωπιάς, συνέπειας και πολιτικής ηθικής.
Με τη συμπεριφορά τους αυτή, αναζωπυρώνουν τα πάθη, που θα
οδηγήσουν σε ακραίες μορφές συμπεριφοράς και σε βαρβαρότητες.
Ζ. Ανακεφαλαίωση –ανασύνθεση των διδαχθέντων

Ανακεφαλαίωση με βάση τα αναγραφόμενα κύρια σημεία της

διδασκαλίας στον πίνακα

Μετάφραση του κειμένου

5. Μεταδιδακτικό στάδιο

Α) Αξιολόγηση της διδασκαλίας

Τρίλεπτη μέχρι πεντάλεπτη προφορική ή γραπτή αξιολόγηση ( στη

γραπτή αξιολόγηση μοιράζεται στους μαθητές ειδικό φύλλο εργασίας για
να απαντήσουν)

 Πότε και πώς αποχώρησε ο Αλκίδας από την Κέρκυρα και ποια
πορεία ακολούθησε;
 Ποια κατάσταση διαμορφώθηκε για τους Κερκυραίους
δημοκρατικούς , όταν έφυγε ο στόλος των Πελοποννησίων;
 Πως αντιμετώπισαν τους Κερκυραίους δημοκρατικούς που είχαν
καταφύγει ως ικέτες στο Ηραίο;

Β) Καθορισμός εργασιών για το σπίτι

1. Από το σχολικό βιβλίο, ασκήσεις του Ασκησιολόγιου των εσωτερικών

εκδόσεων Δούκα, ή από τον διδάσκοντα.

Ενδεικτικά:

2. α. Ποιες ήταν οι ενέργειες των δημοκρατικών; Πως συμπεριφέρθηκαν

στους ολιγαρχικούς που είχαν αποφασίσει να συνεργαστούν μαζί τους;
2. β. Να χαρακτηρίσετε τη στάση τους.
3. Πόσο και πως κατά τη γνώμη σας επηρεάζεται το δημοκρατικό
πολίτευμα –η δημοκρατία- από τις ενέργειες των κύριων εκφραστών του;
Αιτιολογείστε την άποψή σας
4. Να γίνουν χρονικές αντικαταστάσεις στους παρακάτω ρηματικούς
τύπους: , , 
5. Να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση στους ρηματικούς τύπους: ,
, 
6. Να αναγνωρίσετε τις αναφορικές αντωνυμίες του κειμένου και να
κλίνετε δύο από αυτές στα τρία γένη ενικού και πληθυντικού αριθμού
7. Να γραφούν πέντε παράγωγα στη ν.ε των λέξεων: ,

6. Μέσα και υλικά διδασκαλίας:

1. Σχολικό βιβλίο
2. Πίνακας
3. Σημειώσεις του διδάσκοντα
4. Διαδραστικός πίνακας
5. Projector
6. Διαδίκτυο.

Πηγές

Boury J., Οι Αρχαίοι Έλληνες Ιστορικοί, μτφρ. Βώρος Φ.Κ., εκδ.

Παπαδήμας, Αθήνα, 1970

Γράμματα 1 Αρχαία Ελληνική και Βυζαντινή Φιλολογία, (συλλογικό

έργο), Κλασσική περίοδος, τόμος Α΄, ΕΑΠ, Πάτρα, 2001

Romilly de J., Ιστορία και λόγος στον Θουκυδίδη, μτφρ. Ε. Κακριδή, εκδ.
Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1988

Romilly de J., Ο Θουκυδίδης και ο αθηναϊκός ιμπεριαλισμός, μτφρ., Λ.

Στεφάνου, επιμ. Κ. Τσιταράκης, εκδ. Παπαδήμας Αθήνα 2004

www. e.filologos.gr
Η ταυτότητα του μαθήματος

Βαθμίδα: Λύκειο

Τάξη - Τμήμα: Α΄5

Μάθημα: Αρχαία Ελληνική Γραμματεία

Διδακτική ενότητα: Θουκυδίδης, Βιβλίο 3ο, Κεφ. 81 (3-5)

Διδακτικές ώρες: 1

Διδάσκων / ουσα: Βασιλική Παπακίτσου

Ημερομηνία: 25 Μαρτίου 2011

2. Διδακτική μεθοδολογία

Μέθοδος: ερμηνευτική, κατανοητική.

Μορφή: διαλεκτική-συμμετοχική, που στηρίζεται στην καθοδηγούμενη

μαθητική αυτενέργεια και συμμετοχικότητα.

Πορεία διδασκαλίας: Παρουσίαση, ανάλυση και επεξεργασία,

ανασύνθεση και συμπεράσματα.

3. Διδακτικοί στόχοι

Στο τέλος του μαθήματος να είναι σε θέση οι μαθητές και οι μαθήτριες:

 Γενικός
Να αποτιμήσουν , με αφορμή την εμφύλια σύρραξη στην Κέρκυρα, τη
βαρβαρότητα, την κτηνωδία και την απόλυτη ανθρώπινη εξαθλίωση
που χαρακτηρίζει τους εμφύλιους πολέμους και διαχρονικά
 Ειδικοί

- Να αντιληφθούν την ψυχολογική κατάσταση και την απόγνωση των

ολιγαρχικών στο Ηραίο καθώς και τον τρόπο που έχαναν τη ζωή τους

-Να καταγράψουν τις φρικαλεότητες των δημοκρατικών και να τους

χαρακτηρίσουν με γνώμονα τις ενέργειές τους και τη στάση τους
απέναντι στους ολιγαρχικούς

- Να διαχωρίσουν τα φαινομενικά από τα πραγματικά αίτια που

οδήγησαν τους δημοκρατικούς στα συγκεκριμένα έκτροπα

-Να εντοπίσουν τις αξιολογικές κρίσεις του ιστορικού, δίνοντας

παραδείγματα

4. Ανάλυση της πορείας διδασκαλίας (τριμερής: όλο-μέρος- όλο)

Α. Αφόρμηση

Σύνδεση με τα προηγούμενα, εστιάζουμε στην έκφραση:

«,
….» για να συνδέσουμε τα εγκλήματα,
έκτροπα των δημοκρατικών σε βάρος των ολιγαρχικών και την άμεση
επίπτωσή τους στη ζωή τους.

Β. Παρουσίαση του διδακτέου θέματος

Υποδειγματική ανάγνωση του διδακτέου κειμένου από τον διδάσκοντα με

σωστό αναγνωστικό ήθος.

Γ. Πρωτοβάθμια ανίχνευση του κειμένου

Οι ακρότητες και βαρβαρότητες των δημοκρατικών και οι συνέπειές τους.

Δ. Ελεύθερη αναδιήγηση του περιεχομένου

Οι ικέτες ολιγαρχικοί που βρίσκονται στο Ηραίο, έβλεπαν και μάθαιναν

τις βαρβαρότητες των δημοκρατικών και ήταν τρομοκρατημένοι.
Αντιλαμβάνονταν ότι δεν υπήρχε σωτηρία για τους ίδιους, και σε
κατάσταση απόγνωσης και ψυχολογικής σύγχυσης, άρχισαν να
αυτοκτονούν με όποιον τρόπο μπορούσαν. Ακόμα και ο Ευρυμέδοντας
που βρίσκονταν εκεί με το στόλο του δεν αναμείχθηκε, και άφησε τους
δημοκρατικούς να σκοτώνουν τους αντιπάλους τους με το πρόσχημα ότι
οι ολιγαρχικοί επεδίωκαν την κατάλυση του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Τα πραγματικά αίτια ήταν προσωπική έχθρα και χρέη. Με αυτό τον
τρόπο, καταλύθηκε κάθε έννοια δικαίου, ηθικής, συγγένειας, ανθρωπιάς,
και σεβασμού στα ιερά.

Ε. Στοιχειώδης γραμματικός – λεξιλογικός – συντακτικός σχολιασμός

του κειμένου

Χρήση διαδραστικού πίνακα για υπογράμμιση των όρων και πίνακα για
καταγραφή κύριων σημείων:

 Η ενότητα χαρακτηρίζεται από έντονη δράση και ποικιλία

παραστατικών σκηνών και σκληρών οπτικών και ακουστικών εικόνων.
 Όλα τα στοιχεία καταγράφονται με την αιτιώδη σχέση και τη
χρονική και τοπική αλληλουχία των γεγονότων. Στην πλοκή των
νοημάτων συντελούν: η αντίθεση (…
….…
….), όπου διαφαίνεται ο διαχωρισμός ανάμεσα
στα πραγματικά και φαινομενικά αίτια του πολέμου, η διαίρεση
(….….) καθώς και η συσσώρευση
πολλών ρηματικών τύπων που δηλώνουν θάνατο (…,
, …) για να καταγραφεί ξεκάθαρα και με
σαφήνεια το κλίμα της απόγνωσης των ολιγαρχικών, δημιουργώντας
παράλληλα μία από τις πιο σκληρές εικόνες του έργου. Η αιτιολόγηση,
(……..) για να
εντοπιστούν τα πραγματικά αίτια της αιματοχυσίας, που είναι
περισσότερο κοινωνικά και λιγότερο πολιτικά. Η ανακεφαλαίωση,
(..……
) για να υπερτονιστεί η βαρβαρότητα και η
κτηνωδία των δημοκρατικών και να επηρεάσει συναισθηματικά τον
αναγνώστη. Εδώ ο Θουκυδίδης αξιολογεί τα γεγονότα και τέλος, με τη
χρήση των παραδειγμάτων, (……..)
υποστηρίζει την πρότερη αξιολογική του κρίση. Η αφήγηση είναι
εναλλασσόμενη, γιατί υπάρχουν πολλά δρώντα πρόσωπα.

 Στα ρήματα που εντοπίζουμε και αναγνωρίζουμε στο κείμενο,

δίνονται οι αρχικοί χρόνοι και σε συνεργασία με τους μαθητές,
παρουσιάζονται ομόρριζα, ή παράγωγα ή συνώνυμα ή αντώνυμα στη ν.
ελληνική γλώσσα.

ΣΤ. Αναζήτηση, εντοπισμός και καταγραφή των βασικών σπονδύλων

–γεγονότων

Οι δημοκρατικοί στην Κέρκυρα διαπράττουν εγκλήματα, οδηγώντας τους

ολιγαρχικούς σε απόγνωση.
 Οι ικέτες που βρίσκονται στο Ηραίο, αντιλαμβάνονται τις
βαρβαρότητες των δημοκρατικών και σε πλήρη απόγνωση, προτιμούν να
δώσουν τέλος στη ζωή τους με όποιον τρόπο μπορούσαν, παρά να πέσουν
στα χέρια των δημοκρατικών. Με πολύ σκληρές εικόνες, αποδίδει ο
ιστορικός την ένταση των ολιγαρχικών.
 Οι βαρβαρότητες κράτησαν επτά ημέρες, παρουσία του
Ευρυμέδοντα και του στόλου του (60 αθηναϊκά πλοία), ο οποίος δεν έκανε
τίποτε για να αποτρέψει τις φρικαλεότητες σε βάρος ομοϊδεατών,
παραμένοντας απλός θεατής.
 Οι δημοκρατικοί φονεύουν τους πολιτικούς τους αντιπάλους
προβάλλοντας ως ισχυρισμό ότι προσπαθούσαν να καταλύσουν το
δημοκρατικό πολίτευμα και όφειλαν να το υπερασπιστούν.
 Ο Θουκυδίδης κάνει έναν σαφή διαχωρισμό ανάμεσα στα
πραγματικά και φαινομενικά αίτια της αιματοχυσίας. Τα πραγματικά
λοιπόν αίτια της σφαγής των ολιγαρχικών δεν ήταν πολιτικά, αλλά
προσωπικά και οικονομικά.
 Ο ιστορικός, για εμφαντικούς λόγους, αναφέρει ότι έγιναν κάθε
είδους φόνοι, ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς και ακόμη περισσότερα,
συνηθισμένα, ωστόσο, σε εμφύλιες διαμάχες. Μάλιστα, παραθέτει και
παραδείγματα, για να τεκμηριώσει τις αξιολογικές του κρίσεις. Η πατρική
στοργή και αγάπη προς τα παιδιά, αντικαθίσταται από πράξεις βίας και
ωμότητας, καταπατούνται γραπτοί και άγραφοι νόμοι, και δεν υφίσταται
σεβασμός στους θεούς, τους ικέτες και κανένας φόβος θείας δίκης.
 Ό,τι συνέβη στην Κέρκυρα, ξεπερνά κάθε φαντασία και
αποδεικνύει την εξαθλίωση και την εξαγρίωση των ανθρώπινων
ενστίκτων, όταν επικρατούν τα πάθη, και απομακρύνεται η λογική

Ζ. Ανακεφαλαίωση –ανασύνθεση των διδαχθέντων

Ανακεφαλαίωση με βάση τα αναγραφόμενα κύρια σημεία της

διδασκαλίας στον πίνακα.

Μετάφραση του κειμένου.

5. Μεταδιδακτικό στάδιο

Α) Αξιολόγηση της διδασκαλίας

Τρίλεπτη μέχρι πεντάλεπτη προφορική ή γραπτή αξιολόγηση ( στη

γραπτή αξιολόγηση μοιράζεται στους μαθητές ειδικό φύλλο εργασίας για
να απαντήσουν).

 Σε ποια ψυχολογική κατάσταση βρέθηκαν οι ικέτες στο Ηραίο και

γιατί;
 Τι ισχυρίζονται οι δημοκρατικοί για να δικαιολογήσουν τις πράξεις
τους;
 Να εντοπίσετε το χωρίο που ο Θουκυδίδης κάνει τη διάκριση
πραγματικών και φαινομενικών αιτίων του εμφύλιου πολέμου
 Ποια ήταν η στάση του Ευρυμέδοντα σε όλα αυτά και πως την
χαρακτηρίζετε;

Β) Καθορισμός εργασιών για το σπίτι

1. Από το σχολικό βιβλίο, ασκήσεις του Ασκησιολόγιου των εσωτερικών

εκδόσεων Δούκα, ή από τον διδάσκοντα.

Ενδεικτικά:

2. Που αποσκοπεί η συσσωρευτική περιγραφή φόνων;

3. Να χαρακτηρίσεις δημοκρατικούς και ολιγαρχικούς από τις ενέργειές
τους.
4.α. Να αναπτύξετε το νόημα της πρότασης:

«….
»
4.β. Να σχολιάσετε τα γεγονότα με τα οποία ο ιστορικός τεκμηριώνει την
συγκεκριμένη αξιολογική του κρίση.
5. Πόσο και πως κατά τη γνώμη σας επηρεάζεται το δημοκρατικό
πολίτευμα από τις ενέργειες των κύριων εκφραστών του; Αιτιολογείστε
την άποψή σας
6. Να γίνουν χρονικές αντικαταστάσεις στους παρακάτω ρηματικούς
τύπους: 

7. Να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση στους ρηματικούς τύπους:

8. Να εντοπίσετε και να χαρακτηρίσετε τις μετοχές του κειμένου
9. Να γραφούν πέντε παράγωγα στη ν.ε των λέξεων:
, 
Η΄

ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

 « Να αναπτύξετε τα βασικά χαρακτηριστικά του εμφύλιου

πολέμου και τις συνέπειές του στη ζωή των ανθρώπων και των κοινωνιών
διαχρονικά»

ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΟΥ ΘΙΓΟΝΤΑΙ

 Εθνικός διχασμός – Συνέπειες εμφύλιου πολέμου στη ζωή των

Ελλήνων - Ο ρόλος του Ελευθέριου Βενιζέλου
 Εμφύλιος πόλεμος 1946-1949 – Συνέπειες στην οικονομική,
κοινωνική, πνευματική ζωή των Ελλήνων
 Θουκυδίδου Ιστορίαι – Κερκυραϊκά – Συνέπειες εμφύλιου
πολέμου στην Κέρκυρα - Ο ρόλος του Νικόστρατου

6. Μέσα και υλικά διδασκαλίας:

13. Σχολικό βιβλίο

14. Πίνακας

15. Σημειώσεις του διδάσκοντα

16. Διαδραστικός πίνακας

17. Projector

18. Διαδίκτυο.

Πηγές
Boury J., Οι Αρχαίοι Έλληνες Ιστορικοί, μτφρ. Βώρος Φ.Κ., εκδ.
Παπαδήμας, Αθήνα, 1970
Γράμματα 1 Αρχαία Ελληνική και Βυζαντινή Φιλολογία, (συλλογικό
έργο), Κλασσική περίοδος, τόμος Α΄, ΕΑΠ, Πάτρα, 2001
Romilly de J., Ιστορία και λόγος στον Θουκυδίδη, μτφρ. Ε. Κακριδή, εκδ.
Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1988
Romilly de J., Ο Θουκυδίδης και ο αθηναϊκός ιμπεριαλισμός, μτφρ., Λ.
Στεφάνου, επιμ. Κ. Τσιταράκης, εκδ. Παπαδήμας Αθήνα 2004
www. e.filologos.gr