Alamat ng Pilipinas

Noong unang panahon ay wala pang tinatawag na bansang Pilipinas. Mayroon lamang maliliit na mga
pulo. Noong hindi pa rin ito bahagi ng mundo ay may nakatira ditong isang higante. Ang kweba nya ay
nasa kalagitnaan ng Dagat Pasipiko. Kasama niyang naninirahan ang kanyang tatlong anak na babae na
sina Minda, Lus at Bisaya.

Isang araw kinakailangang umalis ng amang higante upang mangaso sa kabilang pulo. Kailangang
maiwan ang tatlong magkakapatid kaya pinag sabihan niya ang tatlo.

“Huwag kayong lumabas ng ating kweba,” ang bilin ng ama. “Dyan lamang kayo sa loob dahil may mga
panganib sa labas. Hintayin ninyo ako sa loob ng kweba.”

Nang makaalis na ang amang higante, naglinis ng kweba ang magkakapatid. Inayos nila itong mabuti
para masiyahan ang kanilang ama. Subalit hindi nila katulong sa paggawa si Minda. Hindi ito masunurin
sa ama. Lumabas pala si Minda at namasyal sa may dagat. Hindi man lamang nagsabi sa mga kapatid.

Tuwang-tuwa si Minda na naglalaro ng mga along nanggagaling sa dagat. Namasyal sya at hindi nya
napansin na malayo na pala sya sa tabi ng dagat. Habang sya ay naglalakad, isang napakalaking alon na
masasabing dambuhala ang lumamon kay Minda. Nagsisigaw sya habang tinatangay ng malaking alon sa
gitna dagat.

“Tulungan ninyo ako!” sigaw ni Minda. Narinig nina Lus at Bisaya ang sigaw ni Minda. Abot ang sigaw sa
loob ng kweba kaya tumigil sa paggawa ang dalawa.

“Si Minda humihingi ng tulong!” sabi ni Lus na nanlalaki ang mga mata sa pagkagulat.

“Oo nga! Halika na!” yaya ni Bisaya. “Bakit kaya?”

Mabilis silang tumakbo sa may dagat. Tingin dito, tingin doon. Nakita nila sisinghap-singhap sa tubig ang
kapatid.

“Hayon sa malayo!” sigaw sabay turo ni Lus.

“Hindi marunong lumangoy si Minda ah!” sabi ni Bisaya at tumakbo na naman ang dalawa. Sabay iyak ni
Lus.

Mabilis nilang nilusong si Minda, malalim pala doon. Inabot nila ang kamay nila sa kapatid. Pati sila ay
nadala ng dambuhalang alon. Kawag, sipa, taas ng kamay, iyak sigaw at walang tigil na kawag. Sa
kasamaang palad ang tatlong dalagang higante ay hindi na nakaahon.

Nang dumating ang amang higante nagtataka siya bakit walang sumalubong sa kanya. Dati-rati ay
nakasigaw na sa tuwa ang tatlo nyang anak kung dumating sya. Wala ang tatlo sa kweba, ni isa ay wala
roon.

“Saan kaya nagtungo ang tatlo kong anak?” Tanong nya sa sarili. “Saan kayo Lus, Minda, Bisaya!”

Walang sumasagot, hinanap niya sila sa paligid ngunit wala sila roon. Pinuntahan niya ang ilang malapit
na pulo, ni anino ay wala.

“Baka may pumuntang tao at dinala silang pilit,” sabi ng higante sa sarili.

Biglang umalon ulit at dumagundong, napalingon ang ama at naisip niya na baka nalunod ang tatlo.
Dumako pa sya sa malayo at hindi nagkamali ang higante. Nakita niya ang labi ng ilang pirasong damit na
nakasabit sa bato. Para tuloy niyang nakita ang tatlong kamay na nakataas at humihingi ng saklolo.
Naalala niya bigla na hindi niya pinayagang lumabas ang mga ito. Tumalon sa dagat ang higante. Sa isip
lamang pala niya ang larawan ng tatlong kamay na nakataas, nawalan siya ng lakas.

“Mga anak! Ano pa? Wala na” himutok ng ama. Nawalan na siya ng ganang kumain. Tumayo, umupo,
tumingin sa malayo. Isa-isang hinagod ng tingin ang bawat munting bato at kahoy sa malayo. At sa
pagod at hapis napahilig sa isang bato at tuluyang natulog. Mahabang pagkatulog ang nagawa ng
kawawang higante.

Nang magising ang higante, kinusot niya ang kanyang mga mata. May nakita siyang wala doon dati.
Tumayo bigla at tiningnan mabuti.
“Ano ito? Saan galing ang tatlong pulong ito? Sila kaya ang tatlong ito?” Tanong sa sarili, lalong lungkot
ang naramdaman ng amang ulila.

“Ang tatlong pulong ito! Sina Lus, Minda at Bisaya ito!” ang sabi niyang malakas.

At buhat noon tinawag na Luson, Bisaya at Mindanaw ang tatlong pulo. Dito nagmula ang bansang
Pilipinas. Nasa gawing timog ng Asya. Bahagi ito ng Pilipinas sa katimugang bahagi ng Asya.

Aral:

Ang pagiging matigas ang ulo ay nagdudulot ng kapahamakan sa tao. Pagkaminsan pa nga ay
kapahamakan din ang dulot nito sa iba.

Ang pagsunod sa magulang ay hindi isang parusa. Bagkus ito ay nagpapakita ng paggalang natin sa knila.

Sumunod sa utos ng magulang upang makaiwas sa kapahamakan.

Alamat ng Ampalaya

Noong araw, sa bayan ng Sariwa naninirahan ang lahat ng uri ng gulay na may kanya-kanyang
kagandahang taglay.

Si Kalabasa na may kakaibang tamis, si Kamatis na may asim at malasutlang kutis, si Luya na may
anghang, si Labanos na sobra ang kaputian, si Talong na may lilang balat, luntiang pisngi ni Mustasa, si
Singkamas na may kakaibang lutong na taglay, si Sibuyas na may manipis na balat, at si Patola na may
gaspang na kaakit-akit.

Subalit may isang gulay na umusbong na kakaiba ang anyo, siya si Ampalaya na may maputlang
maputlang kulay, at ang kanyang lasang taglay ay di maipaliwanag.

Araw-araw, walang ginawa si Ampalaya kung hindi ikumpara ang kanyang itsura at lasa sa kapwa niya
gulay, at dahil dito ay nagbalak siya ng masama sa kapwa niyang mga gulay.
Nang sumapit ang gabi kinuha ni Ampalaya ang lahat ng magagandang katangian ng mga gulay at
kanyang isinuot.

Tuwang-tuwa si Ampalaya dahil ang dating gulay na hindi pinapansin ngayon ay pinagkakaguluhan.
Ngunit walang lihim na hidi nabubunyag nagtipon-tipon ang mga gulay na kanyang ninakawan.

Napagkasunduan nilang sundan ang gulay na may gandang kakaiba, at laking gulat nila ng makita nilang
hinuhubad nito isa-isa ang mga katangian na kanilang taglay. Nanlaki ang kanilang mga mata ng
tumambad sa kanila si Ampalaya.

Nagalit ang mga gulay at kanilang iniharap si Ampalaya sa diwata ng lupain. Isinumbong nila ang
ginawang pagnanakaw ni Ampalya. Dahil dito nagalit ang diwata at lahat ng magagandang katangian na
kinuha sa mga kapwa niya gulay.

Laking tuwa ni Ampalaya dahil inisip niya na iyon lamang pala ang kabayaran sa ginawa niyang
kasalanan. Ngunit makalipas ang ilang sandali ay nag-iba ang kanyang anyo.

Ang balat niya ay kumulubot dahil ang kinis at gaspang na taglay ni upo at kamatis ay nag-away sa loob
ng kanyang katawan. Maging ang mga ibat-ibang lasa ng gulay ay naghatid ng hindi magandang panlasa
sa kanya kung kaya’t pait ang idinulot nito. Ang kanyang kulay ay naging madilim na luntian.

Ngayon, kahit masustansiyang gulay si Ampalaya, marami ang hindi nagkakagusto sa kaniya dahil sa pait
na kanyang lasa.

Aral:

Walang mabuting naidudulot ang inggit.

Nilikha tayo ng Diyos ng may iba’t-ibang katangian kaya maging kuntento tayo at iwasang ikumpara ang
sarili sa iba.
 a Pula, Sa Puti”
ni Fransisco “Soc” Rodrigo

I. Pagkilala sa may Akda.

- Si Francisco “Soc” Rodrigo ay ipinanganak sa Bulacan noong Enero 29, 1914. Nag-aral
sa Pamantasang Ateneo de Manila at namatay noong Enero 4,1998 dahil sa kanser. Siya ay isa rin ay
nanalong senador ng dalawang termino sa magkaibang administrasyon. Isa ring kolumnista sa
pahayagang ng Malaya at Philippine Star. Naging mamahayag sa telebisyon sa ABS-CBN para sa
“Mga Kuro-kuro ni Soc Rodrigo” .Kilala din na isang kritiko ng politika at isyu ng sosyo-ekonomikal.

II. Uri ng Panitikan

Ang “Sa Pula, Sa Puti” ay isang sikat na dulang pangkomedya.

III. Layunin ng may Akda

- Ang dulang “Sa Pula, Sa Puti” ay isang dula na nagmumulat sa atin sa mga isyu ng lipunan.
Tulad ng pag-asa sa swerte para magkapera at ang pagkalulong sa sugal.

IV. Tema o Paksa ng May-akda

- Isang magandang pagpapakita ng mga isyu ng lipunan partikular sa ugali ng pag-asa ng
karamihan sa swerte. Napapanahon din ito dahil marami pa rin hanggang ngaun ang lulong sa
sugal ngunit hindi nakikita ang msamang epekto nito.

V. Mga Tauhan sa Akda.

- Kulas – isang mananabong
- Ceiling – asawa ni Kulas
- Teban – kaibigan ni Kulas
- Sioning – kaibigan ni Ceiling

VI. Tagpuan/ Panahon

- Sa isang probinsya

VII. Nilalaman/ Balangkas ng Pangyayari

- Pagpapakita ng kulturang Pilipino ay naisulat sa nakakaaliw na paraan. Mula pa lamang ng
akda ay makikita mo ang gusting iparating ng manunulat.Isa rito ang paniniwala ni Kulas sa swerte
dahil mahilig siyang tumaya sa sabong. Maganda rin ang dalow at pagkakarugtong ng
pangayayari sa akda. Hindi mo rin agad-agad malalaman ang mga mangyayari na magdudulot ng
aliw sa pagbabasa nito. Lalo na ang wakas nito ng natalo silang dalawang mag-asawa sa sabong
na simple nagpapaliwanag na walang magandang naiidulot ang pagsusugal.

VIII. Mga Kaisipan/ Ideyang Taglay ng Akda

- Maraming nakapaloob na kaisipan sa akdang ito. Tulad ng paniniwala ng mga Pilipino sa swerte
na nakakasama minsan, sapagkat tila tumatakbo na rito ang buhay nila. Karagdagan pa ay ang
 bisyo sa sugal na nakakasama rin. Tulad sa akda na ang sugal ay puno ng kasinungalingan at
pandaraya. Dahil dito ay masasabing wala talagang nanalo sa sugal. Si Ceiling naman ay
nagpatotoo sa kasabihan na “Kung hindi mo sila matalo, subukan mong sa kanila’y makihalo”,
sapagkat tumaya rin siya sa sabong upang maibalika ng kinuha ni Kulas sa kanya. Ngunit tumaya
naman siya sa kalaban ni Kulas. Isang magandang paghahatid ng mensahe na walang nanalong
totoo kung nakuha mo lang ito sa daya.

IX. Istilo ng Pagkakasulat ng Akda

- Isang magandang pagpapahiwatig ang ginamit ng may akda sapagkat ginawa niya itong
nakakaaliw at hindi naging mabigat ang tema. Maganda rin ang pagkakatagpi-tagpi ng mga
pangayayri na magdudulot ng patuloy pang pagbabasa. Pormal ang mga salitang ginamit, ngunit
ito ay simple na maiintidihan ninoman.

X. Buod
- Maaga pa lamang ay nagtatalo na mag-asawa dahil sa paghingi ni Kulas kay Ceiling ng pera
upang ipangtaya sa sabong. Ngunit kahit ganun ay nakataya pa din siya at pinangako sa asawa na
pagnatalo siya ay papatayin na ang mga manok niya. Si Teban naman na kaibigan niya ay tinuruan
na gawing pilay ang manok at tumaya ng doble sa kalaban. Samantalang si Ceiling din naman ay
tumaya din sa kalaban upang makasiguro na babalik din ang pera pinangtaya nila. Ngunit sa hindi
inaasahang pagkakataon ay nanalo ang manok ni Kulas at kahit ganoon ay wala siyan naiuwing
pera. Kaya pagkauwi niya sa bahay ay magiging tinola na ang manok niya.
NG MAGING BABAE (ni Ruth E.S. Mabanglo)

ANG MAGING BABAE (ni Ruth E.S. Mabanglo)

Kasumpa-sumpa

ang maging babae sa panahong ito:

Depinisyong pamana

ng nakaraa't kasalukuyan.

Anyong hinulma

ng pag-asam at pangangailangan.

Ibukod pa ang basal na kalikasan.

Ang tungkulin at kapaligiran.

Isaalang-alang bilang halimbawa,

ang maiambil sa babasaging krsital.

Mulang pagsilang
Nagumon ang isip sa karupukan.

Guwardiya ang bawat ama

mg pagkabirhe't kahihiyan.

Bawat kapatid na lalaki'y espiya,

asawa naman ang kandadong ikinawit sa pinto.

Tunguhin ka't dahilan

ng di mabilang na bagay.

Kanin at pamulat

ng hangari't paglingap.

Anong pag-ibig o pagpapakasakit?

Anong paglilingkod o pagtitiis?

Ikaw ang pundiya ng karsonsilyo,

ang kurbata, maging ang burda sa panyo't kamiseta.

Susukatin ang ganda mo sa kama,

ang talino sa pagkita ng pera.

Kumikita ang beer at sine,

Nagdidildil ka ng pills.

Tunay, ang maging babae sa panahong ito'y

magiging kasumpa-sumpa lalo

Kung di babalikwas ang lahat,

matiim na magmumuni't magsusuri

Kahit masugat-sugatan ang sarili,

upang ang dugong

sa kabahagi lamang dumadaloy,

maglandas din sa isip at guni-guni.

Climbing you

I want to understand the steep thing

that climbs ladders in your throat.

I can't make sense of you.

Everywhere I look you're there--

a vast landmark, a volcano

poking its head through the clouds,

Gulliver sprawled across Lilliput.

I climb into your eyes, looking.

The pupils are black painted stage flats.

They can be pulled down like window shades.

I switch on a light in your iris.

Your brain ticks like a bomb.

In your offhand, mocking way

you've invited me into your chest.

Inside: the blur that poses as your heart.

I'm supposed to go in with a torch

or maybe hot water bottles

& defrost it by hand

as one defrosts an old refrigerator.

It will shudder & sigh

(the icebox to the insomniac).

Oh there's nothing like love between us.

You're the mountain, I am climbing you.

If I fall, you won't be all to blame,

but you'll wait years maybe

for the next doomed expedition

BEAST, BOOK AND BODY

I was sick of being a woman,

sick of the pain,

the irrelevant detail of sex,

my own concavity

uselessly hungering

and emptier whenever it was filled,

and filled finally

by its own emptiness,

seeking the garden of solitude

instead of men.

The white bed

in the green garden--

I looked forward

to sleeping alone

the way some long

for a lover.
Even when you arrived,

I tried to beat you

away with my sadness,

my cynical seductions,

and my trick of

turning a slave

into a master.

And all because

you made

my fingertips ache

and my eyes cross

in passion

that did not know its own name.

Bear, beast, lover

of the book of my body,

you turned my pages

and discovered

what was there

to be written

on the other side.

And now

I am blank
for you,

a tabula rasa

ready to be printed

with letters

in an undiscovered language

by the great press

of our love.