‫د افغانستان اسالمی جمهوریت‬

‫لــــــــــوړو زده کــــــړو وزارت‬

‫ننــــــــــګرهــــــارپوهــــــنتون‬
‫انـــــــجنیری پـــوهنځـــــــــی‬
‫سیــــــــــول څــــــــــانګه‬

‫د ‪ IBC‬او ‪ IS‬زلزلوی کودونو پرتلنه‬

‫الرښود استاد ‪ :‬پوهنیار محمد حامد (علمی)‬

‫ترتیب کونکې ‪ :‬غوث هللا او انعام هللا‬

‫کال ‪۱۳۹۷ .................................................................................................‬ه ش‬

‫تصدیق پاڼه‬
‫زه د یادو شوو محصلینو د الرښود استاد په توګه ددی محصلینو تصدیق کوم چی الندینی معلومات د انعام‬
‫هللا او غوث هللا له خوا راټول او ترتیب شوی دی د ننګرهار پوهنتون د مونو کرافونو د الیحی او نړیوالو‬
‫سټنډرډونو مطابق زما د معلوماتو او پوهی له مخی صحیح دی‪.‬‬

‫‪..............................‬‬ ‫الرښود استاد‬

‫‪a‬‬
‫ط‬ ‫بسم هللا الرحمن الرحیم‬

‫‪b‬‬
 ‫ډالۍ‬
‫د ژوند تر ټولو ارزښتناکو او نایابو ګوهرونو ( مور او پالر )‪ ،‬ښاغلو استادانو‪ ،‬وروڼو او‬
‫ملګرو چی هر یوه په خپل وار سره زما پالنه او روزنه ‪ ،‬تعلیم او تحصیل‪ ،‬مادی او معنوی‬
‫مرستی او نیکی مشوری ونه سپمولی او زه یی د ژوند تر دی اړین پړاو پوری را ورسولم لدی‬
‫وروسته به د دوی د نیکو مشورو په پام کی نیولو سره د افغانستان ملی ګټو ته ژمن او د ګران‬
‫هیواد افغانستان د ښیرازی لپاره به ریښتینی خدمتګار و اوسم‪ ،‬غواړم د ‪ IBC‬او ‪IS1893‬‬
‫سایزمیک کودونو پرتلنی تر عنوان الندی موضوع دوی ټولو قدرمنو ته ډالی کړم د لوی خدای‬
‫ج څخه دوی ته د ژوند په ټولو چارو کی خوشحالی او بریالیتوب غواړم‪.‬‬

‫لنډیز(‪)Abstract‬‬

‫أ‬
‫څرنګه چی د پخوا زمانی څخه را پدی خوا انسان پدی لټه کی وه چی د ځان لپاره یو مسون سرپناه جوړه‬
‫کړی چی په لومړیو کی انسانان د غرونو په سوریو کی او وروسته د خټینو کورونو جوړول پیل کړل او د‬
‫عصر او زمانی پرمختګ دی ته اړ ایستل چی اوسنی شکل ودانۍ د کانکریټو څخه جوړی کړی ددی ودانیو‬
‫جوړولو کی زلزله یو ستر ګواښ بلل کیږۍ چی هره ودانۍ یی په خپل ژوند کی څو څو ځله تجربه کوی‬
‫یعنی ودانۍ هیڅکله د زلزلی څخه په امن کی نده له دی امله باید ودانۍ داسی جوړه شی چی د زلزلی د‬
‫تخریباتو څخه د زلزلی پر مهال مسون پاتی شی‪.‬‬

‫د زلزلی د تخریباتو په مقابل کی مختلیف ډول کودونه شټون لری مونږ پدی څیړنیز راپور کې د‬
‫)‪ International Building Code (IBC-2006‬او )‪Indian Standard (IS-1893‬تر منځ مقایسوی‬
‫څیړنه تر سره کړی ده‪ ،‬چی ‪ IBC‬کود نه یوازي په متحده ایاالتو کې بلکې د نړی په نورو هیوادونو لکه‬
‫متحده عربي امارات‪ ،‬کولمبیا‪ ،‬جورجیا‪ ،‬هاندوراس‪ ،‬افغانستان او سعودي عربستان کې هم کارول کېږې‪ ،‬او‬
‫‪ IS‬کود مو د سیمی د ورته شرایطو له مخی انتحاب کړی دی‪.‬‬

‫ترسره شوی څیړنه دا په ډاګه کوی چی د ‪ IBC‬کود دقت نظر ‪ IS‬کود ته زیات ده ځکه چې ‪ IS‬کود یوازی‬
‫پنځه زونه لری چې د ټولو سیمو لپاره له همدی پنځو زونونو څخه استفاده کوی خو ‪ IBC‬کود د‬
‫)‪ USGS(United States Geological Survey‬له مخی دهری سیمی لپاره جدا تعجیل ( ‪ground‬‬
‫‪ )acceleration‬وړاندی کوی‪ .‬په اخر کی مو نوموړی ساختمان د ‪ ETABS‬سافټویر په مرسته ماډل کړی‬
‫یو فریم مو په نظر کې نیولی د نوموړی فریم په دوه بیمونو او دوه پایو کې نظر دواړه کودونو ته داخلی‬
‫قوې پیدا کړی‪ ،‬نتیجه مو د دیاګرامونو او جدولونو په ډول سره مقایسه کړیده‪.‬‬

‫لیکلړ‬
‫ګڼه‬ ‫موضوع‬

‫لمړی څپرکی ‪۲ .............................................................................................................................‬‬

‫‪ .۱.۱‬د موضوع په اړه لنډ معلومات (‪۲ ................................................................. -: )Introduction‬‬
‫‪ .۲.۱‬د موضوع موخه (‪۳ ....................................................................................... -: )Objective‬‬
‫‪ .۳.۱‬د موضوع کړنالره (‪۳ .............................................................................. -: )Methodology‬‬
‫‪ .۴.۱‬د څیړنیزو اثارو مطالعه (‪۴ ................................................................ -: )Literature Review‬‬
‫دوهم څپرکی ‪۵ .............................................................................................................................‬‬
‫‪ .۱.۲‬ساختماني کودونه او ستندردونه‪۵ ......................................................................................... -:‬‬
‫‪ .۲.۲‬د زلزلې کودونه‪۸ ............................................................................................................ -:‬‬
‫‪ .۳.۲‬په ودانیو باندې د زلزلې د تاثیراتو ارزونه‪۱۱ ......................................................................... -:‬‬

‫ب‬
‫‪ .۴.۲‬په ودانیو باندی د زلزلې د افقی قوې محاسبه ‪۱۵ ......................................................................-:‬‬
‫‪ .۱.۴.۲‬د ‪ IBC Code‬مطابق د زلزلی د قوی محاسبه ‪۱۵ ................................................................ -:‬‬
‫‪ .۲.۴.۲‬د ‪ IS1893 Code‬مطابق د زلزلی د قوی محاسبه ‪۱۷ ........................................................... -:‬‬
‫‪ .۵.۲‬ترنظرالندی ساختمان پالن موقیعت او اندازه ګذاری‪۱۸ ............................................................. -:‬‬
‫‪ .۱.۵.۲‬د ساختمانی موادو مشخصات‪۱۸ ..................................................................................... -:‬‬
‫‪ .۲.۵.۲‬د ساختمانی عناصرو مشخصات‪۱۹ ................................................................................. -:‬‬
‫‪ .۶.۲‬په ودانی باندی بارونه او د بارونو ترکېب‪۲۰ .......................................................................... -:‬‬
‫‪ .۷.۲‬د ساختمان تحلیلی مودول‪۲۸ .............................................................................................. -:‬‬

‫دریم څپرکی ‪۲۹ ............................................................................................................................‬‬

‫‪ .۱.۳‬د ‪ IBC2006‬کود مطابق د مورد نظر ساختمان تحلیل او ډیزاین‪۲۹ ............................................. -:‬‬
‫‪ .۲.۳‬د ‪ IBC2006‬کود مقررات‪۲۹ ............................................................................................ -:‬‬
‫‪ IS1893 .۳.۳‬کود مطابق د مورد نظر ساختمان تحلیل او ډیزاین ‪۴۲ .....................................................‬‬
‫‪ IS1893 .۴.۳‬کود مقررات‪۴۲ ................................................................................................ - :‬‬
‫څلورم څپرکی‪۵۰ ..........................................................................................................................‬‬
‫‪ .۱.۴‬نتایج او مناقشه‪۵۰ .............................................................................................................:‬‬
‫‪ .۲.۴‬د زلزلې له اثره د اساس د قوې پرتلنه ‪۵۰ .................................................................................‬‬
‫‪ .۳.۴‬د داخلی قوو پرتلنه‪۵۱ ........................................................................................................ :‬‬
‫‪ .۱.۳.۴‬انحنایی مومنټ ‪۵۱ ....................................................................................................... :‬‬
‫‪ .۲.۳.۴‬عرضی قوې ‪۵۵ ........................................................................................................... :‬‬
‫‪ .۴.۴‬د ساختمان د بیځایه کیدنی پرتلنه ‪۵۷ ...................................................................................... :‬‬
‫‪ .۵.۴‬د ساختمانی عناصرو ډیزاین پرتلنه ‪۵۸ .................................................................................. :‬‬
‫‪ .۶.۴‬د ساختمانی عناصرو سیخبندی‪۵۹ ....................................................................................... -:‬‬
‫پنځم څپرکی ‪۷۱ ............................................................................................................................‬‬
‫‪ .۱.۵‬نتیجه (‪۷۱ ......................................................................................... -: )CONCLUSION‬‬
‫‪ .۲.۵‬وړاندیزونه ‪۷۲ ................................................................................................................ :‬‬
‫مأخذونه ‪۷۳.........................................................................................................‬‬

‫ت‬
‫د جدولونو لیست ‪ ........................................................................................................................‬ج‬
‫(‪ )۱:۲‬جدول د ساختمانی مواد مشخصات ‪۱۹ ....................................................................................‬‬
‫( ‪ )۲:۲‬جدول د پوړ بارونو پیداکول ‪۲۰ ...........................................................................................‬‬
‫(‪ ) ۳:۲‬جدول د پوړ بارونو پیداکول ‪۲۱ ...........................................................................................‬‬
‫( ‪ )۴:۲‬جدول د بارونو ترکېب ‪۲۵ .................................................................................................‬‬
‫(‪ )۵:۲‬جدول د بارونو ترکېب ‪۲۷ ..................................................................................................‬‬
‫(‪ )۱:۳‬جدول د اهمیت ضریب ‪۳۱ ..................................................................................................‬‬
‫( ‪ )۲:۳‬جدول ډیزاین کټګوری ‪۳۱ .................................................................................................‬‬
‫(‪ )۳:۳‬جدول ډیزاین کټګوری ‪۳۱ ..................................................................................................‬‬
‫(‪ )۴:۳‬جدول موقعیت صنف بندی ‪۳۲ .............................................................................................‬‬
‫(‪ )۵:۳‬جدول عکس العمل ضریب ‪۳۴ .............................................................................................‬‬
‫( ‪ )۶:۳‬جدول عکس العمل ضریب ‪۳۶ ............................................................................................‬‬
‫(‪ )۷:۳‬جدول د موقعیت ضریب ‪۳۷ ................................................................................................‬‬
‫(‪ )۸:۳‬جدول د موقعیت ضریب ‪۳۷ ................................................................................................‬‬
‫(‪ )۹:۳‬جدول د پوړونو عرضی او افقی قوې ‪۴۱ ................................................................................‬‬
‫(‪ )۱۰:۳‬جدول زون فکتور ‪۴۳ ......................................................................................................‬‬
‫(‪ )۱۱:۳‬جدول زون فکتور ‪۴۵ ......................................................................................................‬‬
‫(‪ )۱۲:۳‬جدول ځواب کمولو ضریب ‪۴۶ ..........................................................................................‬‬
‫(‪ )۱۳:۳‬جدول ‪ IS-1893‬مطابق ( ‪۴۷ ...................................................................................)Sa/g‬‬
‫(‪ )۱۴:۳‬جدول ‪ IS-1893‬مطابق اساسی دوره ‪۴۷ ..............................................................................‬‬
‫(‪ )۱۵:۳‬جدول ‪ IS-1893‬مطابق د پوړونو چپه کېدنه‪ ،‬عرضی قووی او افقی قوې ‪۴۹ ................................‬‬
‫(‪ )۱:۴‬جدول پوړونو افقی قوې پرتله ‪۵۰ .........................................................................................‬‬
‫(‪ )۲:۴‬جدول ‪IBC‬مطابق ‪ B2,B1‬بیمونو او ‪ C2,C1‬پایو انحنایی مومنټ ‪۵۲ .........................................‬‬
‫(‪ )۳:۴‬جدول ‪ IS-1893‬مطابق ‪ B2,B1‬بیمونو او ‪ C2,C1‬پایو انحنایی مومنټ‪۵۳ ...................................‬‬
‫(‪ )۴:۴‬جدول ‪ IBC‬مطابق ‪ B2,B1‬بیمونو او ‪ C2,C1‬پایو عرضی قوې‪۵۵ ...........................................‬‬
‫(‪ )۵:۴‬جدول ‪ IS-1893‬مطابق ‪ B2,B1‬بیمونو او ‪ C2,C1‬پایو عرضی قوې ‪۵۶ .....................................‬‬

‫ث‬
‫(‪ )۶:۴‬جدول د ‪ IS-1893‬او ‪ IBC‬مطابق پوړونو جانبی تغیرشکل مقایسه ‪۵۷ ..........................................‬‬
‫(‪ )۷:۴‬جدول د ‪ IS-1893‬او ‪ IBC‬د سیخانو مساحت مقایسه ‪۵۸ ............................................................‬‬

‫د شکلونو لیست ‪ ........................................................................................................................‬خ‬

‫(‪ )۱: ۲‬شکل اساس قوې تاثیر ‪۱۲ ..................................................................................................‬‬
‫(‪ )۲:۲‬شکل انرشیا قوې ښودنه ‪۱۲ .................................................................................................‬‬
‫(‪ )۳:۲‬شکل د ساختمانی عناصرو ترمنځ د قوو انتقال ‪۱۳ .....................................................................‬‬
‫(‪ )۴:۲‬شکل پالن په مقیاس (‪۱۸ ........................................................................................ )۱:۲۵۰‬‬

‫(‪ )۵:۲‬شکل ‪۲۸ ..............................................................‬‬

‫( ‪ )۱:۳‬شکل د افغانستان د زلزلې زونونو نقشه‪۳۷ .............................................................................‬‬
‫(‪ )۲:۳‬شکل د زلزلې شدت اړیکه د ځمکې حرکت سره ‪۳۸ ................................................................‬‬
‫(‪ )۳:۳‬شکل د افغانستان سایزمیک نقشه ‪۳۸ ......................................................................................‬‬
‫(‪ )۴:۳‬شکل د پوړونو عرضی او افقی قوو دیاکرامونه ‪۴۱ ...................................................................‬‬

‫ج‬
‫‪ )۵:۳‬شکل د هند سایزمیک زون نقشه) ‪۴۴ .....................................................................................‬‬
‫(‪ )۶:۳‬شکل ‪ IS-1893‬مطابق د پوړونو چپه کېدنه‪ ،‬عرضی قووی دیاګرامونه ‪۴۹ .....................................‬‬
‫(‪ )۱:۴‬شکل پوړونو افقی قوې پرتله ګراف ‪۵۰ ..................................................................................‬‬
‫(‪ )۲:۴‬شکل د ‪ IBC‬او ‪ IS 1893‬مطابق د چپه کېدنی مومنټ پرتلی ګراف‪۵۱ ..........................................‬‬
‫(‪ )۳:۴‬شکل ‪ IBC-‬مطابق د ‪ C‬فرم انحنایی مومنټ ‪۵۲ .......................................................................‬‬
‫(‪ )۴:۴‬شکل ‪ IS-1893‬مطابق د ‪ C‬فرم انحنایی مومنټ ‪۵۳ ..................................................................‬‬
‫(‪ )۵:۴‬شکل د ‪ IS-1893‬او ‪ IBC‬مطابق انحنایی مومنټ مقایسه ‪۵۴ .......................................................‬‬
‫(‪ )۶:۴‬شکل ‪ IBC‬مطابق ‪ B2,B1‬بیمونو او ‪ C2,C1‬پایو عرضی قوې ‪۵۵ .............................................‬‬
‫(‪ )۷:۴‬شکل ‪ IS-1893‬د ‪ C‬فرم عرضی قوې ‪۵۶ .............................................................................‬‬
‫(‪ )۸:۴‬شکل د ‪ IS-1893‬او ‪ IBC‬مطابق عرضی قوو مقایسه ‪۵۷ ..........................................................‬‬
‫(‪ )۹:۴‬شکل د ‪ IS-1893‬او ‪ IBC‬مطابق پوړونو جانبی تغیرشکل مقایسه ‪۵۸ ...........................................‬‬
‫‪ )۱۰:۴‬شکل په بیم کې د طوالنی سیخانو ښودنه) ‪۵۹ ..........................................................................‬‬
‫‪ )۱۱:۴‬شکل په بیم کې د عرضانی سیخانو ښودنه) ‪۶۰ ........................................................................‬‬
‫‪ )۱۲:۴‬شکل په بیم کې د عرضانی سیخانو ښودنه) ‪۶۱ ........................................................................‬‬
‫‪ )۱۳:۴‬شکل په بیم کې د عرضانی سیخانو ښودنه) ‪۶۲ ........................................................................‬‬
‫(‪ )۱۴:۴‬شکل عرضی سیخانو ښودنه ‪۶۵ .........................................................................................‬‬
‫(‪ )۱۵:۴‬شکل په بیم کې د طوالنی سیخانو ښودنه ‪۶۶ ..........................................................................‬‬
‫(‪ )۱۶:۴‬شکل په بیم کې د عرضی سیخانو ښودنه ‪۶۶ ..........................................................................‬‬
‫(‪ )۱۷:۴‬شکل په پایه کې د سیخانو ښودنه ‪۶۹ ....................................................................................‬‬

‫ح‬
 ‫سریزه‬

‫تر هرڅه د مخه غواړو چې د لوی خدای (ج) ډېرشکککر ادا کړو چې موت ته یې لیک او لوسککت را زده کړ‪،‬‬
‫او د یو څه لیکلو توان یې راپه برخه کړی دی‪.‬‬

‫دا چې د ننګرهار پوهنتون د انجینري پوهنځی هر کال ټولنې ته ګڼ شککککمېر ځوان کدرونه د خدمت په موخه‬
‫وړاندې کوي‪ ،‬چې د هیواد په بیا رغونه کې رغنده رول ولوبوي او مخکې له دې چې دغه ځوانان د ټولنې‬
‫د خدمت جوګه شککي‪ ،‬د پوهنځي د ریاسککت دمقام له خوا یو شککمېر سککاختماني پروژې ورکول کېږي‪ ،‬څو هغه‬
‫نظري درسکککککونه چې دوی دتېرو څو کلونو په جریان کې لوسکککککتي یو ځل بیا تکرار شکککککي‪ .‬څو وروسکککککته له‬
‫فراغت څخه د یو مسککلکې انجنیر په توګه خپل خدمتونه ټولنې ته وړاندې کړي‪ .‬د پوهنځی په درشککل کې مو‬
‫د سکککاختمان د تحلیل سکککره زیاته مینه لرله او د همدی مینې پر بنسکککټ مو په همدی منکککمون کې د زلزلی په‬
‫برخه کې (د زلزلوي کودونو پرتلنې) په اړه مونوګراف انتخاب کړ‪ ،‬کار مو ورباندی وکړ او د لوړو زده‬
‫کړو د قانون له مخی مو دغه لیکنه ترتیت او د انجنیرۍ پوهنځۍ د یو تکړه اسککککککتاد محمد حامد علمي تر‬
‫الرښوونو الندې مو دغه مونوګراف بشپړ کړ‪.‬‬

‫ددی لیکنی په پیل کې له مونږ سره دا اندیښنه وه چې هسې نه په دې اړه اړین او دقیق معلومات تر السه نه‬
‫شو کړی‪ ،‬خو تر ټولو وړاندې تر بلې هرې سرچېنی په خپل الرښود استاد زیات ډاډه وو او دغه موضوع‬
‫مو د هغه په ډاډ واخ یسته‪ ،‬چې زمونږ لپاره د زلزلې په مقابل کې د ډیزاین لمړی دریڅه ده راخالصه مو‬
‫کړه او د زلزلې زیاته برخه یې د خپلو چېپترونو‪ ،‬لیکچرونو‪ ،‬مشورو‪ ،‬شخصي خبرو او مجلسونو له الرې‬
‫راته روښانه کړې ده‪ ،‬کله مو چې موضوع (د زلزلوي کودونو پرتلنه) یاده کړه نو الرښود استاد هم په ورین‬
‫تندي راسره ومنله او ځینې ماخذونه یې راکړل مونږ هم ګڼې انټرنیټي کورنۍ او بهرنۍ ویب پاڼې وکتلې د‬
‫ځینو امریکایي او هندي انجنیرانو څیړنیز راپورونه مو د زلزلوي کودونو پرتلنې په اړه ولوستل‪ ،‬دا باید په‬
‫ډاګه ووایم چې په دی اړه ددې مونوګراف په لیکنه کې مونږ په خپله پوهه ډاده نه وو یوازې له نوموړي‬
‫منمون سره زیاتې مینې دېته وهڅولو چې نوموړې لیکنه بشپړه کړو‪ ،‬په اخر کې د خپل الرښود استاد حامد‬
‫علمي نړی مننه‪ ،‬چې د یو مشر ورور په حیث یې مشورې راکړی او ددغه څیړنیزې پروژې بشپړیدو ته یې‬
‫وهڅولو‪.‬‬

‫لمړی څپرکی‬

‫‪ .۱.۱‬د موضوع په اړه لنډ معلومات (‪-: )Introduction‬‬

‫لکه څرنګه چې زلزله یوه طبعي پیښه ده چې د ژوند او ژوندانه د اسبابو د له منځه تګ باعث ګرځي زلزله‬
‫د ځمکې د سطحې خوځښت دی چې د یو ناڅاپي انرژی د ازادیدو له اثره رامنځ ته کېږي معموال د غټو تیږو‬

‫‪1‬‬
‫د تقصیر‪ ،‬غورځیدني اویا ماتیدني سره تړاو لري‪ ،‬زلزله په نړی کې هرکال زرګونو انسانانو ته مرګ ژوبله‬
‫اړوي او د ملیاردونو ډالرو ساختماني او ملکې خصاراتو سبب ګرځي‪.‬‬

‫څرنګه چې موت او تاسي ته بهتره معلومه ده چې د زلزلې پر وړاندی ډیزاین د ودانیو د ډیزاین مهمه برخه‬
‫تشکېلوي‪ ،‬پداسې حال کې چې زموت هیواد د زلزلې پروړاندې ودانیو ډیزاین خپلواک کود نلري او زموت‬
‫انجنیران د نورو هیوادونو له کودونو څخه استفاده کوي په زیاته پیمانه د (‪ )IBC‬او (‪ )IS1893‬کودونو څخه‬
‫کار اخلي‪ ،‬نو موت هم په دی خاطر د ‪ IBC 2006‬او ‪ IS 1893‬سایزمیک کودونو مقایسي تر عنوان الندی‬
‫موضوع انتخاب کړه ترڅو وکوالی شو پدي پوه شو چې کوم کود زموت د هیواد د سایزمیکې شرایطو سره‬
‫برابر دی‪.‬‬

‫‪ .۲.۱‬د موضوع موخه (‪-: )Objective‬‬

‫‪ ‬ددغی څیړني اساسي موخه داده چې د افغانستان د شرایطو مطابق کوم ستندرد ډیر مطابقت لري‬
‫ددې هدف لپاره د دغه دوه کودونو )‪ IBC‬او ‪ )IS1893‬سایزمیک برخه پرتله کوو‪.‬‬
‫‪ ‬د ‪ IBC‬او ‪ IS1893‬سایزمیک کودونو په اړه تفصیلي معلومات ترالسه کول‪.‬‬
‫‪ ‬د ‪ IBC‬او ‪ IS1893‬سایزمیک کودونو مقایسه‪.‬‬
‫‪ ‬د لیسانس دوري د دیپلوم ترالسه کول‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫‪ .۳.۱‬د موضوع کړنالره (‪-: )Methodology‬‬
‫نوموړي څیړنه یو تشریحي مقایسوي مطالعه ده چې د هدف د ترالسه کولو په خاطر د ساختمان ورته والي‬
‫یا مودل جوړوني (‪ )Simulation‬طریقې څخه استفاده شوي‪.‬‬

‫د موضوع لپاره مو لمړی د نورو څیړونکو راپورونه مطالعه کړل‪ .‬ورسته مو له ځینو کتابونو‪ ،‬انترنیت او‬
‫ځینو تجربه لرونکو انجینرانو څخه معلومات راغونډ کړل‪.‬‬

‫دهمدي څیړنو او مطالعاتو په اساس مو وکوالی شوای چې د خپلي موضوع ټول معلومات د ‪ IBC‬او‬
‫‪ IS1893‬سایزمیک کودونو مقایسې تر عنوان الندی د یو کتاب په بڼه د تحصیلي دوري پایلیک لپاره چمتو‬
‫کړو‪.‬‬

‫لمړی مو د ستندرد او کودونو په اړه لنډ معلومات بیا مو په نړی کې استفاده کېدونکې ساختماني کودونه او‬
‫د زلزلې په وړاندې د ودانیو د مقاوم ډیزاین کودونه‪ ،‬د سیمي په کچه د زلزلې کودونو څخه یادونه کړي ده‪،‬‬
‫په اخر کې مو د ‪ IBC‬او ‪ IS1893‬سایزمیک کودونو تشریح او پرتلنه ترسره کړیۍ ده‪.‬‬

‫‪ .۴.۱‬د څیړنیزو اثارو مطالعه (‪-: )Literature Review‬‬

‫مونږ د خپلي موضوع لپاره د الندي تحقیقاتي اثارو او کتابونو څخه استفاده کړي ده‪.‬‬

‫‪ ‬هغه څیړنه چی د ( ‪Dr. S.V. Itti*, Prof. Abhishek Pathade** and Ramesh B.‬‬
‫)***‪ Karadi‬له خوا تر سره شوی ده دا یی جوته کړی ده چی د ساختمان بیځایه کیدنه ‪ IBC‬کی‬
‫نظر ‪ IS‬ته کمه ده او همدارنګه د سیخانو مساحت هم په ‪ IBC‬کی نظر ‪ IS‬ته کم دی‪.‬‬
‫‪ ‬هغه څیړنه د ‪)Comparative Analysis of a High-Rise Structure using Various‬‬
‫‪ International Codes‬تر عنوان الندی د )‪ (karthik P.G student & Varuna koti‬له خوا‬
‫ترسره شوی ده دا یی جوته کړی ده چی د ساختمان بی ځایه کیدنه په ‪ IS 1893-2016‬کی‬
‫‪ 11.05mm‬او په ‪ IBC‬کی هم ‪ 11.05mm‬تر السه شویده حال دا چی په ‪ IS 1893-2002‬کی‬
‫‪ 21.15mm‬تر السه شوی ده‪.‬‬
‫‪ ‬هغه څیړنه چی د ‪(*Professor & PG-Coordinator, **Professor and *** M-Tech.‬‬
‫)‪ Student.‬له خوا تر سره شویده دا یی په ډاګه کړیده چی د ساختمان بیځایه کیدنه ‪ IBC‬کی نظر‬
‫‪ IS‬ته کمه ده او همدارنګه د سیخانو مساحت هم په ‪ IBC‬کی نظر ‪ IS‬ته کم دی‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫دوهم څپرکی‬

‫‪ .۱.۲‬ساختماني کودونه او ستندردونه‪-:‬‬

‫د ډیـــزاین لپــاره د پروســـجر تفصــیلي تشریـــح ( ‪i.e.,AISC Structural steel spec;ACI318‬‬
‫‪ )Standards, ANSI/ASCE7-05‬ته ستندرد ویل کېږي‪ .‬اجباري قانون ندی بلکې د سپارښتنی په توګه‬
‫توسیعه کېږي‪.‬‬

‫کود (‪ : )Code‬د قوانینو او مقرراتو سیستماتیک منظم او جامع مجموعي ته کود وایي‪.‬‬

‫ډیزاین (‪ : )Design‬ترنظر الندي ساختمان ساختماني ډول‪ ،‬عرضي مقطع ابعادو او اړین مقاومت محاسبې‬
‫ته ډیزاین وایي‪ .‬ډیزاین شوي ساختمان باید دهغه قوو په مقابل کې چې د ساختمان د عمر په اوتدو کې په‬
‫نومو ړي ساختمان باندي عمل کوی محفوظ او بغیرله دې چې تغیر شکل یا درز له مجازي حد څخه تجاوز‬
‫وکړي مقاومت وکړي‪.‬‬

‫تحلیل (‪ : )Analysis‬دپیژندل شوي مقطع ظرفیت‪ ،‬موادو ځانګړتیاوو او فوالدو اندازې تعینول نظر خارجي‬
‫قوو او مومنټونو ته تحلیل بلل کېږي‪.‬‬

‫ماډل کودونه (‪ : )Model Codes‬هغه موافق اسناد چې د دولتي ادارو لخوا د قانوني سند په توګه کارول‬
‫کېږی ماډل کود بلل کېږي‪.‬‬

‫په متحده ایاالتو کې ماډل کودونه‪.‬‬

‫‪ UBC -۱‬کود ‪ :‬د ودانیو چارواکو د بین المللي کنفرانس (‪ )ICBO‬له خوا خپور شوی‪.‬‬

‫‪ NBC -۲‬کود ‪ :‬چې د )‪ Building Officials Code Administrators(BOCA‬له خوا خپور شوی‪.‬‬

‫‪ SBC -۳‬کود ‪ :‬چې د )‪ Southern Building Code Congress International (SBCCI‬له خوا‬
‫خپور شوی‪.‬‬

‫د ودانیو کود ‪ :‬د ودانیو کود دساختمــانونو خوندیتوب پوري اړوند اړخونه لـکــــه‪ ،‬بـارونو‪ ،‬کارونکې‬
‫ساختمـــاني ډیزاین‪ ،‬مـوادو مختلــف ډولونو (فــلزي‪،‬کانکــریتي‪،‬لـــرګین ساختمــانونه ) مــهندسي‬
‫تفصـیالتو‪ ،‬اور وژني سیستمونو‪ ،‬نـل غزوني سیستمـونو او )‪ )HVAC‬لپاره یو قانوني سند دی‪ ،‬چې په‬
‫(‪ )USA‬کې اصلي کودنه (‪ )Electrical code ,ICC/IRC ,plumbing code‬وو‪.‬‬

‫‪5‬‬
‫د ودانیو کود (‪ )Building Code‬موخه ‪ :‬د لږ تر لږه منلو وړ شرایطو رامنځته کولو لپاره د جوړ شوي‬
‫چاپیریال د عامې روغتیا‪ ،‬خوندیتوب‪ ،‬او ګټو ساتل دي‪.‬‬

‫نړیوال ساختماني کود ‪(International Building Code) IBC‬‬

‫د شلمي پیړۍ له پیل راهیسې په متحده ایاالتو کې د ودانیو د مقرراتو سیستم د ماډل جوړونې کودونو پر‬
‫بنسټ والړ دی‪ ،‬چې دغه ماډل د دریو سیمه ییزو کودونو لخوا چمتو شوی‪ )BOCA( .‬په ختیځ ساحل او‬
‫متحده ایاالتو په منځني ختیځ کې کارول شوي‪ )IBCCI( ،‬په جنوب ختیځ کې کارول شوي او (‪ )ICBO‬په‬
‫لودیځ او لویه کچه د هیواد په منځنۍ برخه کې کارول شوي‪.‬‬

‫د (‪)1990‬م په لومړی لسیزو کې دا څرګنده شوه چې د امریکا هیواد ماډل جوړوني کودونو ملي همغږی‬
‫ته اړتیا لري‪ ،‬له همدي کبله د پورته درېواړو کودونو رامځته کونکو ډلو پریکړه وکړه چې خپلې هڅې سره‬
‫یوځای کړي‪ ،‬بالخره په (‪)1994‬م کال کې د نړیوال کود شورا (‪ )ICC‬رامنځ ته شوه تر څو داسي کودونه‬
‫جوړکړي چې سیمه ایز محدودیت ونه لري‪ ،‬د دریو کلونو پراخه څیړنو ورسته د ودانیو نړیوال قانون یا‬
‫(‪ )IBC‬دلومړي ځل لپاره په (‪ )1997‬میالدي کال کې خپور شو‪.‬‬

‫‪ IBC‬یا د ودانیو نړیوال کود د امریکا متحدایاالتو کې داساسي ستدرد په توګه منل شوی‪ ،‬چې نه یوازي په‬
‫متحده ایاالتو کې بلکې د نړی په نورو هیوادونو لکه متحده عربي امارات‪ ،‬کېریبین‪ ،‬کولمبیا‪ ،‬جورجیا‪،‬‬
‫هاندوراس‪ ،‬افغانستان او سعودي عربستان کې هم کارول کېږې‪ IBC ،‬د تعمیراتو او فعالیتونو اړونده اړینو‬
‫اړتیاوو پر اساس د ودانیو لپاره د روغتیا او عامه خوندیتوب اندیښنې په نښه کوي‪ IBC ،‬د نورو ټولو‬
‫خپریدونکو)‪ (ICC‬کودونو سره په بشپړ ډول مطابقت لري‪ ،‬د کود موخه عامه روغتیا اوخوندیتوب ساتل‬
‫دي‪ ،‬په داسي حال کې چې دغیري ضروري لګښتونو او ځانکړو موادو یا ساختماني الرو چارو د تعقیب‬
‫څخه مخنیوی کوي‪.‬‬

‫هندي ستندرد )‪(Indian Standard‬‬

‫د هندوستان حکومت د سیسمیکې ډیزاین لپاره بیالبیل کودونه منځ ته راوړي‪ ،‬د دي کودونو په مرسته سیمه‬
‫ایزې زلزلې‪ ،‬د زلزلې قوې‪ ،‬د ودانیو ډول او د جوړولو الرې چارې محاسبه کېږي‪.‬‬

‫دا کودونه په الندي ډول دي ‪:‬‬

‫د ساختمان د ډیزاین لپاره د زلزلې د مقاومت سټنډرد کودونه )‪IS:1893(2002‬‬ ‫‪.1‬‬

‫د ودانیو د ډیزاین او جوړوني لپاره د زلزلې د مقاومت سټنډرد کودونه ‪IS:1993,4326‬‬ ‫‪.2‬‬
‫د خاورینو کورونو د مقاومت لوړولو لپاره د زلزلې د مقاومت سټنډرد الرښوني ‪IS:1993,13927‬‬ ‫‪.3‬‬
‫د کمزورو مقاومت لرونګو غیر کرکاسي ودانیو د مقاومت د لوړولو لپاره د زلزلې د مقاومت سټنډرد‬ ‫‪.4‬‬
‫الرښونی ‪IS:1993,13828‬‬
‫د هغه اوسپنیز کانکریټي ساختمان لپاره د غځیدني سټندرد کودونه چې د زلزلې له قوې سره مخ وي‬ ‫‪.5‬‬
‫‪IS:1993,13920‬‬

‫‪6‬‬
 ‫‪ .6‬د ودانیو د مقاومت لوړولو او بیارغولو لپاره سټندرد الرښوني ‪.IS:1993,13935‬‬

‫دا سټندردونه ددې تنمین نه کوي چې په غټو زلزلو کې به هم ودانی ته هیڅ ډول زیان نه رسیږی‪ ،‬بلکې دا‬
‫یقیني کوي چې په منځنۍ کچه زلزلو کې لږ زیان ور اوړی او په ډیرو شدیدو زلزلو کې پرته له دې چې چپه‬
‫شي زیان ورته ورسیږي‪.‬‬

‫مونږ دلته یوازي دودیزي ودانی تر بحث الندي نیسو او ذکر شوي کودونه هم په همدې پورې اړه لري دا‬
‫کودنه له انجنیرانو سره په پالن‪ ،‬ډیزاین او جوړولو کې مرسته کوي‪.‬‬

‫‪ .۲.۲‬د زلزلې کودونه‪-:‬‬

‫د زلزلې کودونه دودانیو هغه کودونه دې چې د زلزلې په صورت کې د ودانی او ملکېت ساتلو لپاره ډیزان‬
‫شوي‪ ،‬د ودانیو زلزلې کودونو اړتیا په دې کې منعکس کېږي چې زلزلې (د خلکو او ودانیو وژنه نه کوي‬
‫بلکې جوړښتونه خلک ټپیانوی او وژني)‪.‬‬

‫د زلزلې کودونه د قوي زلزلې په وړاندې د غبرګون په توګه رامنځته شوې او وده یې کړي چې دغه زلزلې‬
‫په خورا نفوس لرونکو سیمو کې د ویجاړي سبب ګرځیدلي‪ ،‬دا کودونه وخت په وخت د وروستیو زلزلو د‬
‫موندنو او څیړنو څخه د ترالسه شوو معلوماتو په بنسټ تعدیل شوي‪ ،‬لکه څنګه چې دوی په دوامداره توګه‬
‫وده کوي نو همدا علت دی چې ډیر سیزمیک کودونه په نړۍ کې کارول کېږي‪.‬‬

‫د زلزلې د مقرراتو لپاره د کود د پرمختګ پړاونه تر ‪ ۸۰‬کلونو کمه مخینه لري‪ ،‬په ‪۱۹۲۶‬م کال کې د ‪UBC‬‬
‫لمړی چاپ د )‪ Pacific Coast Building Officials (PCBO‬له خوا خپور شوي‪ ،‬چې په غیر مستقیم‬
‫ډول سره د سایزمیک مقررات یوازې په ضمیمه کې ښودل شوي وو‪ ،‬پدې کې یوازې ځینې تخنیکې اړتیاوی‬
‫شاملې وی چې لږ ترلږه د اساس قوي لپاره ډیزان پکې شامل وو‪ ،‬چې د نرمي خاوري لپاره د ساختمان د‬
‫وزن ‪ ۱۰٪‬او د سستې خاورې لپاره ‪ ۳٪‬په نظر کې نیول کېده‪ ،‬ورسته له هغه څخه د ودانیو کود د سایزمیک‬
‫په مقابل کې مقررات د تجروبو په اساس پرمختګ وکړ‪ .‬د زلزلې د زیانونو څخه ورسته انجنیرانو د زیانونو‬
‫پلټنه وکړه او هڅه یي وکړه چې پوه شي ولې بعنې ودانی او ساختمانونه په نا مناسب توګه جوړشوی چې‬
‫د ورته زیان منلو د مخنیوی په اړه یې سپارښتنې تیارې کړې‪ ،‬په نمونو کې الندې محدودیتونه شامل وو‪ ،‬په‬
‫هغه سیمو کې چې د زلزلې قوې ټکانونه تجربه کوي د نا تقوېه شوي معماری استفاده‪ ،‬د کانکریتو د توانایی‬
‫د لوړه ولو غوښتني او د معماری دیوالونو او پوړ‪ ،‬پوړ او چت دیافراګم او هغه محدودیتونه چې د ځینو‬
‫غیرمنظم ودانیو طبقه بندي کوي‪.‬‬

‫د سایزمیک کود په پرمختګ باندې تمرکز د کلفورنیا ایالت زلزلې وی‪ ،‬چېرته چې د متحده ایاالتو ډیرې‬
‫زلزلې واقع کېږي‪ ،‬او په دوره یي ډول دغه سپارښتني د یو اساسې الرښود په توګه خپري شوي‪.‬‬

‫په ‪۱۹۷۱‬م کال کې د سان فرناندو زلزلې څرګنده کړه چې په هغه وخت کې د کود مقررات ناکافي وو‪ ،‬او‬
‫یوې قوې بیا کتنې ته اړتیا لیدل کېده‪ ،‬ددې کار د ترسره کولو لپاره د تطبیق شوی تکنالوژی شورا (‪)ATC‬‬

‫‪7‬‬
‫رامنځته شوه تر څو تحقیق وکړي چې کود ته پرمختګ ورکړي‪ ،‬دغه هڅی په ‪۱۹۷۸‬م کال کې د ‪ATC3.06‬‬
‫سره یو ځای د ودانیو د سایزمیک مقرراتو د وړاندي شوو شرطونو په توګه په یو راپور خپري شوي‪،‬‬
‫دکلفورنیا د ساختمانې انجنیرانو ټولنی د ‪ UBC‬په ‪۱۹۸۸‬م کال چاپ کې زیاتو سپارښتنو ته ځای ورکړی‬
‫وو مګر دا راپور د زلزلې ملي خطرونو راکمولو پروګرام (‪ )NEHRP‬سره مطابقت لري که څه هم‬
‫(‪ )NEHRP‬مقررات په لمړي ځل په ‪۱۹۸۵‬م کې خپاره شول‪ ،‬دوی تر ‪ ۱۹۹۰‬کلونو پوري په رسمی توګه‬
‫د ماډل جوړوني کودونو اساس نه درلود‪ ،‬لدې څخه وړاندی د متحده ایاالتو د ملي ستندرد انستیتیوت ( ‪ANSI‬‬
‫) له خوا الندي کودنه د زلزلې د اساسی مقرراتو په توګه منل شوي وو‪.‬‬

‫(‪ )ANSI A58.1‬چې ورسته د (‪ )ASCE-7‬په نوم چې اساس یي د (‪ )SEAOC‬په سپارښتنو والړ وو‪.‬‬

‫په ‪۱۹۹۳‬م کال کې د امریکا د سیول انجنیرانو ټولنه (‪ )ASCE‬چې ورسته له بیاکتني (‪ )ASCE-7‬په نوم‬
‫ستندرد رامنځته شو‪ ،‬ددې ستندرد سایزمیکې مقررات د )‪ )NEHRP‬سره نږدې والی درلود‪.‬‬

‫د (‪ )ASCE‬په مقرراتو کې د ساختمان مناسبه بڼه او اتصال ساتنه‪ ،‬کافي مقاومت او سختي‪ ،‬په ارتجاعي‬
‫حالت کې د وارده بارونو په مقابل کې د ساختماني عناصرو وړتیا د زلزلې په مقابل کې مقاوم ډیزاین کې‬
‫شامل دي‪ .‬په اوسنی وخت کې د امریکا په متحده ایاالتو کې دوه د ماډل جوړونې کودونه کارول کېږي یو‬
‫یې ‪ IBC‬دی چې د کود د نړیوالی شورا (‪ )ICC‬لخوا رامنځته شو‪ ،‬د دریو کودونو له یوځای والي څخه‬
‫تشکېل شوی‪ .‬اوبل کود د اور وژني ملی نماینده ګی (‪ )NFPA‬کود دی‪.‬‬

‫د ماډل جوړونې دواړه کودونه )‪ )IBC-03‬او )‪ )NFPA‬په چاپ شککککککوي بڼه شککککککتون لري‪ ،‬په دغه دواړو‬
‫کودونو کې د ملي سککتندردونو لویې برخې شککاملې دي‪ ،‬لکه ‪ AISC,ACI‬سککایزمیک مقررات چې مأخذ یي‬
‫(‪ )ASCE7-02‬دی‪ ،‬چې (‪ )ASCE-7‬د بارونو‪ ،‬بارونو ترکېب‪ ،‬سکککایزمیک‪ ،‬باد او واوری د بارونو لپاره‬
‫ماخــذ په توګه استفاده کېږي‪ )AISC( ،‬د سټیل ډیزاین لپاره ماخذ دی‪ )ACI318( ،‬د اوسپنیزکانکریتولپاره‬
‫ماخذ دی‪ )ACI530( ،‬د معموره یي سکاختمانونو د ډیزاین لپاره مأخذ دی‪ )NBS( ،‬د لرگینو سکاختمانونود‬
‫ډیزاین لپاره په کار وړل کېږي‪.‬‬

‫د )‪ IS:1893(2002‬کود پیژندنه ‪-:‬‬

‫د ‪ IS 1893‬سټندرد کود د هغه سایزمیکې معلوماتو پر بنسټ والړ دی چې په هند کې د پیښو شوو زلزلو‬
‫څخه الس ته راغلی دي‪ .‬لمړی سایزمیکې کود په کال ‪1962‬م کې نشر شو چې ‪ IS 1893‬یی وباله او موخه‬
‫یي د زلزلې پر وړاندې د ساختمانونو د ډیزاین لپاره سپارښتنې وې‪ ،‬په ‪1966‬م کال کې دې کود ته بیا له‬
‫سره کتنه وشوه بدلونونه پکې راوړل شول ‪ ،‬بیا وروسته وختونو کې وخت په وخت بدلونونه پکې راوړل‬
‫شول‪ ،‬وروستی ځل په ‪ 2002‬م کال کې ورته له سره کتنه وشوه او بدلون پکې راوړل شو‪ .‬په دې کتنه کې‬
‫دا کود په الندې پنځو برخو وویشل شو‪.‬‬

‫‪ .1‬عمومي ساتنه او ودانی‪.‬‬

‫‪ .2‬د مایع ساتلو ټانکې‪ ،‬د ځمکې پر مخ او له ځمکې پورته‪.‬‬
‫‪ .3‬پلونه او استنادي دیوالونه‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫‪ .4‬صنعتي ساختمانونه لکه ګودامونه‪.‬‬
‫‪ .5‬ډیومونه او د کانالونوغاړی‪.‬‬
‫مونږ دلته یوازې په لمړی برخه باندې بحث کوو‪ ،‬چې د ساختمان عمومې ساتنه رانغاړي‪ .‬په دې سټندرد کې‬
‫په بیلو – بیلو ساختمانونو باندې د سایزمیکې بارونو په هکله معلومات را ټولیږي او هم د زلزلې پر وړاندې‬
‫د ودانیو ډیزاین کېږي‪ ،‬ددې کود له مخې ودانی داسې ډیزاین کېږې چې د افقې قوې پر وړاندې مقاومت‬
‫وکړای شي‪ .‬همدارنګه په دې بحث کې د افقې سایزمیکې قوې محاسبه کول ښودل شوي دي چې په یوه بیلګه‬
‫کې به راوړل شي‪.‬‬

‫‪ .۳.۲‬په ودانیو باندې د زلزلې د تاثیراتو ارزونه‪-:‬‬

‫ځمکې د داخلي ټکانونو په واسطه باندې د ځمکې سطحې خوریدلو یا حرکت ته زلزله وایی‪ ،‬کله چې په‬
‫ځمکه کې ټکانونه رامنځته شي نو یو تعجیل له ځان سره لري‪ ،‬چې ساختمان ته په رسیدو سره د ساختمان‬
‫له خوا ځوابي یا عکس تعجیل لوی د لومړني تعجیل څخه واردوي‪.‬‬

‫زلزله د ځمکې د خوځیدني او ټکانونو المل ګرځي‪ .‬پرځمکه باندې ساختمانونه د تهداب په برخه کې له‬
‫حرکت سره مخ کېږي‪ ،‬په دې توګه د ساختمانونو تهداب حرکت کوي او بې ځایه کېږي‪ ،‬مګر په خپله‬
‫ساختمان د انرشیا له امله نه غواړي چې له ځایه بي ځایه شي او پر خپل ځای پاتي شي‪ .‬فرضیږي چې پر‬
‫ساختمان باندې دانرشیا قوې عمل کوي کومې چې دې ساختمان د حالت د بدلون پروړاندې مقاومت کوي‪ .‬د‬
‫بیلګې په ډول یوساختمان چې پرپایو والړ دی او پایي له تهداب سره نښتي دي کله چې ځمکه خوځیږي پایې‬
‫له تهداب سره یوځای غواړي چې دساختمان بام یا چت ته هم حرکت ورکړي مګر چت نه غواړي چې‬
‫وخوځیږي او غواړي پر خپل ځای پاتې شې‪ ،‬نو ځکه په دي وخت کې د انرشیا قوه مساوي ده‪ ،‬د چت کتله‬
‫ضرب هغه تعجیل چې دځمکې د حرکت دلوري پرمخالف لوري عمل کوې‪ .‬د زلزلې د حرکت پر مهال د‬
‫ساختمان پایي له بي ځایه کېدو سره مخامخ کېږي مګر پایي غواړی چې خپل دې سیده والي حالت ته‬
‫راوګرځي‪ ،‬په دې توګه د اول حالت ته بیرته راګرځولو قوې چې د پایو په سختوالی او بي ځایه کېدنې پوری‬
‫اړه لري منځته راځي ‪.Fb=Kx‬‬

‫داقوې هم د حرکت د لوري پر مخالف لوري عمل کوي‪ ،‬نو روښانه ده څومره چې د پایو سختوالی زیات‬
‫وي پرهماغه اندازه د بیرته راګرځولو قوې هم زیاتې وي لکه مخکې چې تشریح شول چې هر ساختمان له‬
‫ځانه سره د سړولو قوې هم لري کومې چې په جوړونکو موادو پورې اړه لري‪.‬‬

‫زلزله د ځمکې د خوزښت سبب ګرځی‪ ،‬هغه تعمیرات چې په دغه ځمکه قرار ولری له دغه خوزښت څخه‬
‫متاثره کېږی‪ .‬ددی د اســاس حرکت د نیــوټن د اول قــانون په نامه یادیږی‪ ،‬کــله چې د تعمیر اســاس‬
‫حــرکت وکړی نو چت یا تعمیر کوشش کوی چې په خپل اولنی حالت باقــی پاتی شــی‪ ،‬نــو څرنګه چې‬
‫دیوالونه او پایی د اساس سره نښتی دی نو دوی چت هم له ځانه سره کشوی‪.‬‬

‫‪9‬‬
 ‫(‪ )۱: ۲‬شکل اساس قوې تاثیر‬

‫انرشیا قوه ‪ -:‬کله چې ځمکه حرکت وکړی پدی وخت کې چت یوه قوه تجربه کوی چې دغه قوه د انرشیا‬
‫قوې په نامه یادیږی (‪ .)F‬د دغه قوې لوری د تعجیل د لوری په خالف جهت لری‪.‬‬

‫(‪ )۲:۲‬شکل انرشیا قوې ښودنه‬

‫کله چې د انرشیا قوه د چت په واسطه تجربه شوه د پایو پواسطه ځمکې ته انتقایږی او په پایه کې دی قوې د‬
‫تولید سبب ګرځی‪.‬‬

‫د زلزلې د خوزښت په جریان کې پایه مربوطه قوه تحمل کوی‪ ،‬چې ( ‪ )u‬د ځمکې اوچت ترمنځ فاصله یا‬
‫‪ Displacement‬دی‪.‬‬

‫پایه کوشش کوی چې بیرته خپل مستقیم عمودی حالت اختیار کړی او د تغیرشکل په مقابل کې مقاومت‬
‫وکړی‪ ،‬کله چې پایه د قوې په واسطه قاتیږی نو باید داخلی قوې زیاتی کړو یعنی د ستفنس قوې ( ‪. )Fs‬‬

‫𝑢 × 𝑘 = 𝑠𝐹‬

‫‪10‬‬
‫د ځمکې د افقی خوځښت له اثره په کتلوی ساحه کې د انرشیا افقی قوې رامنځ ته کېږی دغه جانبی قوې د‬
‫چت سلب په مرسته پایو‪ ،‬دیوالونو او تهداب ته بالخره دخاوری الندینی سیستم ته ځان رسوی‪.‬‬

‫(‪ )۲:۳‬شکل د ساختمانی عناصرو ترمنځ د قوو انتقال‬

‫په عمومي ډول سره د زلزلې قوه دوه مرکبې لري چې یوه یی عمودي مرکبه‪ ،‬او بله یی افقي مرکبه ده د‬
‫ساختمان په ډیزاین کې تر ډیره د عمودي مرکبې څخه چې تأثیرات یی کم دي صرف نظر کېږي او یوازې‬
‫افقي مرکبو ته ساختمانونه ډیزاین کیږي‪.‬‬

‫د زلزلې د افقي مرکبې د تحلیل لپاره دوه طریقې وجود لري‪.‬‬

‫‪۱‬ـ ستاتیکې تحلیل (‪-:)Static Analysis‬‬

‫‪۲‬ـ ډینامیکې تحلیل (‪-:)Dynamic Analysis‬‬

‫د ډیزاین اکثرا کوډونه د کار د آسانتیا لپاره ساختمانونه نظر ستاتیکې تحلیل ته ډیزاینوي‪ ،‬خو که یو ساختمان‬
‫ډیر مغلق شکل ولري نو باید ساختمان نظر ډینامیکې تحلیل ته ډیزاین شي‪.‬‬

‫د ستاتیکې تحلیل لپاره یو ساختمان باید الندی شرطونه پوره کړی‬

‫‪ .1‬ټول منظم ساختمانونه چې ارتفاع یی له ‪ 50m‬څخه کمه وی‪.‬‬

‫‪ .2‬هغه نامنظم ساختمانونه چې د پوړونو شمیر یی)‪ ( 5‬او یا هغه ساختمانونه چې ارتفاع یی تر ‪18m‬‬
‫زیاته نه وی‪.‬‬
‫‪ .3‬هغه ساختمانونه چې د الندینیو پوړونو سختی یی تر پاسنیو پوړونو زیاته وی‪.‬‬
‫‪ .a‬په دی شرط چې د ساختمان دواړه برخی منظه بڼه ولری‪.‬‬

‫‪11‬‬
 ‫‪ .b‬د الندینیو پوړونو متوسطه سختی به حداقل ‪ 10‬برابره د پاسنیو پوړونو وی‪.‬‬
‫د پورته شرطونو په نه موجودیت کې باید د ساختمان لپاره ډینامیکې تحلیل تر سره شی تر څو د زلزلې په‬
‫مقابل کې له ځانه مقاومت وښیی‪.‬‬

‫‪ .۴.۲‬په ودانیو باندی د زلزلې د افقی قوې محاسبه ‪-:‬‬

‫معادلی افقی قوې د ساختمان د اساسی دوری پربنیاد سره معلومیږی‪ ،‬دا میتود د هغه ودانیو لپاره د پلی‬
‫کېدو وړ دی چې منظمی وی‪ ،‬کتله او سختوالی یی په ټولو برخو کې یو شان ویشل شوی وی‪ ،‬په دی میتود‬
‫کې د اساس قوه محاسبه کېږی او بیا په ټول لوړ والی باندی ویشل کېږی‪.‬‬

‫‪ .۱.۴.۲‬د ‪ IBC Code‬مطابق ‪-:‬‬

‫‪Determine the Base Shear V: -‬‬

‫‪𝑉 = 𝐶𝑠 𝑊…………………………………………………………………………..‬‬
‫)‪(12.8-1‬‬

‫‪Determine Seismic Response Coefficient Cs:‬‬

‫𝑆𝐷𝑆‬
‫= 𝑠𝐶‬ ‫𝑅‬ ‫‪…………………………………………………………………………..‬‬
‫) (‬
‫𝐼‬
‫)‪(12.8-2‬‬

‫‪𝑆𝐷𝑆 = the design spectral response acceleration parameter in the Short‬‬

‫‪Period range.‬‬

‫‪R = the response modification factor in Table 12.2-1‬‬

‫‪I = the occupancy importance factor determined in accordance‬‬

‫‪With Section 11.5.1‬‬

‫‪The value of 𝐶𝑠 computed in accordance with Eq. 12.8-2 need‬‬

‫‪Not exceed the following.‬‬

‫‪12‬‬
 𝑆𝐷1
𝐶𝑠 = 𝑅 For 𝑇 ≤ 𝑇𝐿 …………………………………..………………….
𝑇( )
𝐼
(12.8-3)
𝑆𝐷1 𝑇𝐿
𝐶𝑠 = 𝑅 For 𝑇 > 𝑇𝐿 …………………………………………………….
𝑇2( )
𝐼
(12.8-4)

𝐶𝑠 Shall not be less than

𝐶𝑠 = 0.01
…………………………………………………………………………………
(12.8-5)

T = the fundamental period of the structure (s)

TL = long-period transition period (s)

Vertical Distribution of Seismic Forces: -

𝐹𝑥 =
𝐶𝑣𝑥 𝑉…………………………………………………………………….…………
(12.8- 11)
𝑤𝑥 ℎ𝑥𝑘
𝐶𝑣𝑥 = ∑𝑛 𝑥 ………………………………………………………..…………….
𝑖=0 𝑤𝑖 ℎ𝑖
(12.8- 12)

𝐶𝑣𝑥 = 𝑣𝑒𝑟𝑡𝑖𝑐𝑎𝑙 𝑑𝑖𝑠𝑡𝑟𝑖𝑏𝑢𝑡𝑖𝑜𝑛 𝑓𝑎𝑐𝑡𝑜𝑟

V = total design lateral force or shear at the base of the structure (kip or kN)

And 𝑤𝑥 = the portion of the total effective seismic weight of the structure 𝑤𝑖
(W) located

Or assigned to Level 𝑖 or 𝑥

ℎ𝑖 And ℎ𝑥 = the height (ft or m) from the base to Level 𝑖 or 𝑥

𝑘 = an exponent related to the structure period as follows

13
 ‫‪ -‬د هغه ساختمانونو لپاره چې ټایم پیریود یی ‪ 0.5s‬او یا له دی څخه کم وی ‪k = 1‬‬

‫‪ -‬د هغه ساختمانونو لپاره چې ټایم پیریود یی ‪ 2.5s‬او یا له دی څخه زیات وی ‪k = 2‬‬

‫‪ -‬د هغه ساختمانونو لپاره چې ټایم پیریود یی د ‪ 0.5s‬او ‪ 2.5s‬ترمنځ وی د ‪ k‬قیمت د ‪ 1‬او ‪ 2‬ترمنځ د‬
‫خطی انترپولیشن په مرسته السته راوړو‪.‬‬

‫‪ .۲.۴.۲‬د ‪ IS1893 Code‬مطابق ‪-:‬‬

‫د ډیزاین افقی قوه )‪:(Base Shear‬‬

‫د ډیزاین افقی قوه د الندی رابطی له مخی پیدا کېږی‬

‫)‪𝑉𝐵 = 𝐴ℎ × 𝑊 … … … … … … … … … … … (1‬‬

‫) ‪ Base shear(VB‬ـ د ساختمان په قاعده کې د ډیزاین ټوله افقی قوه ده‬ ‫‪.i‬‬
‫)‪ Total weight of the structure(W‬ـ د ودانی سیسمیکې وزن ده کوم چې د ټولو پوړونو د‬ ‫‪.ii‬‬
‫سیسمیکې وزنونو له مجموعی الس ته راځی ‪ .‬د پوړونو سیسمیکې وزن د مړ او ژوندی بار له‬
‫مجموعی څخه السته راځی ‪ .‬د ودانی د یو پوړ بار د هماغه پوړ د سلب ‪ ،‬ګاډر ‪ ،‬د الندی پاندی پایو‬
‫او دیوالونو لوړوالی د وزن له مجموعی څخه السته راځی‪.‬‬
‫𝑎𝑆 𝐼 𝑍‬
‫= ‪𝐵𝑎𝑠𝑖𝑐 ℎ𝑜𝑟𝑖𝑧𝑜𝑛𝑡𝑎𝑙 𝑠𝑒𝑖𝑠𝑚𝑖𝑐 𝑐𝑜𝑒𝑓𝑓𝑖𝑐𝑖𝑒𝑛𝑡 = 𝐴ℎ‬‬ ‫‪.iii‬‬
‫𝑔𝑅‪2‬‬

‫د ال روښانتیا لپاره مو د ساختمان پالن‪ ،‬موقعت او اندازه ګزاری‪ ،‬د ساختمانی موادو مشخصات او د‬
‫ساختمانی عناصرو مشخصات په الندی ډول واضیح کړی دی‪.‬‬

‫‪ .۵.۲‬ترنظرالندی ساختمان پالن موقیعت او اندازه ګذاری‪-:‬‬

‫موت غواړو یو رهایشی پنځه پوړیزه ودانی چې د کابل ښار کې موقعیت لری د زلزلې بارونو تر تاثیر الندی‬
‫تحلیل کړو‪ ،‬چې د ساحی د خاوری نوع ‪ D‬ده‪.‬‬

‫‪14‬‬
 ‫(‪ )۴:۲‬شکل پالن په مقیاس (‪)۱:۲۵۰‬‬

‫‪ .۱.۵.۲‬د ساختمانی موادو مشخصات‪-:‬‬

‫کومه ودانی چې مونږ تر نظر الندی نیولی د اوسپنیز کانکریټ څخه جوړه شویده د کانکریټو فشاری‬
‫مقاومت 𝒂𝒑𝑴𝟓𝟐 = 𝒄ˊ𝑓 د سیخانو کششی مقاومت 𝒂𝒑𝑴𝟎𝟐𝟒 = 𝒄ˊ𝑓 حجمی وزن یی = ‪γ‬‬
‫𝑔𝑘‬ ‫𝑔𝑘‬
‫‪ γ = 1800‬دی‪.‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ 2500‬او کومی خښتی چې پکې استفاده شویدی حجمی ورن یی‬
‫‪m‬‬ ‫‪m3‬‬

‫‪ .۲.۵.۲‬د ساختمانی عناصرو مشخصات‪-:‬‬

‫‪Sr.‬‬
‫‪No‬‬ ‫‪Parameters‬‬ ‫‪Dimensions/Type‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪Plan dimension‬‬ ‫‪30m × 13 m‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪Number of stories‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪Total height of building‬‬ ‫‪15 m‬‬

‫‪15‬‬
 ‫‪4‬‬ ‫‪Height of each story‬‬ ‫‪3m‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪Column size‬‬ ‫‪350 mm × 350 mm‬‬

‫‪6‬‬ ‫‪Beam size‬‬ ‫‪350 mm × 400 mm‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪Grade of concrete‬‬ ‫‪25 mpa‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪Frame type‬‬ ‫‪SMRF‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪Soil type‬‬ ‫)‪Type (D‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪Live load‬‬ ‫‪200 kg/m2‬‬
‫‪11‬‬ ‫‪Inner wall‬‬ ‫‪150 mm‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪Outer wall‬‬ ‫‪250 mm‬‬
‫‪13‬‬ ‫‪Slab thickness‬‬ ‫‪140 mm‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪Unit weights of Concrete‬‬ ‫‪2500 kg/m2‬‬

‫‪15‬‬ ‫‪Unit weights of brick work‬‬ ‫‪1800 kg/m2‬‬

‫(‪ )۱:۲‬جدول د ساختمانی مواد مشخصات‬

‫‪ .۶.۲‬په ودانی باندی بارونه او د بارونو ترکېب‪-:‬‬

‫بارونه(‪ :)loads‬هغه خارجي او داخلي عوامل چې په ساختمان کې تغیرات منځته راوړي او د داخلي قوو د تولید‬
‫عامل ګرځي د بارونو په نوم یادیږي‪ ،‬په بارونو کې د ساختمان وزن‪ ،‬د اوسیدونکو وزنونه‪ ،‬محیطي تأثیرات‪ ،‬تفاضلي‬
‫حرکتونه او داسی نور شامل دي‪.‬‬

‫په عمومي ډول بارونه په دوه برخو ویشل شوي دي چې یو مړه یا دایمي بارونه او بل ژوندي یا موقتي بارونه‬

‫مړه بارونه(‪ :)dead load‬هغه مواد چې ساختمان ترې جوړ شوی لکه دیوالونه‪ ،‬فرشونه‪ ،‬بامونه‪ ،‬چتونه‪ ،‬زینې‪،‬‬
‫رنګونه‪ ،‬پارټیشن والونه‪ ،‬د مهندسي سامان آالت‪ ،‬په ساختمان کې نصب شوي وسایل او داسې نور په مړو بارونو‬
‫کې حسابیږي‪.‬‬

‫ژوندي بارونه(‪ : )LIVE LOAD‬عبارت د هغو بارونو څخه ده چې د ساختمان څخه د استفاده کونکو په واسطه‬
‫تولیدیږي‪ ،‬په دي بارونو کې محیطي بارونه شامل نه دي‪ ،‬ژوندی بارونه د اخری پوړ لپاره په (‪ )۲:۲‬جدول کې او‬
‫د منځنیو پوړونو لپاره په (‪ )۳:۲‬جدول کې ښودل شوی‪.‬‬

‫د اخری پوړ په سلب باندی د بارونو جمع کول‬

‫د موادو ځانګړتیاوی‬ ‫د موادو ضخامت‬ ‫واحد حجمی وزن‬ ‫سطحی واحد وزن‬
‫(‪)m‬‬ ‫(‪)kg/m3‬‬ ‫)‪(Kg/m2‬‬

‫‪16‬‬
 ‫‪Cement mortar‬‬ ‫‪0.055‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪110‬‬
‫‪RCC SLAB‬‬ ‫‪0.14‬‬ ‫‪2500‬‬ ‫‪350‬‬
‫‪PCC mortar‬‬ ‫‪0.06‬‬ ‫‪2300‬‬ ‫‪138‬‬
‫‪Temperature insulation‬‬ ‫‪0.12‬‬ ‫‪900‬‬ ‫‪108‬‬
‫‪Issogam 3 layer‬‬ ‫‪10kg/m2‬‬ ‫‪30‬‬
‫‪Dead load‬‬ ‫‪736‬‬
‫‪Live load‬‬ ‫‪200‬‬
‫( ‪ )۲:۲‬جدول د پوړ بارونو پیداکول‬

‫د منځنیو پوړونو په سلب باندی د بارونو جمع کول‬

‫د موادو ځانګړتیاوی‬ ‫د موادو ضخامت‬ ‫واحد حجمی وزن‬ ‫سطحی واحد وزن‬
‫(‪)m‬‬ ‫(‪)kg/m3‬‬ ‫)‪(Kg/m2‬‬
‫‪Cement mortar‬‬ ‫‪0.075‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪110‬‬
‫‪RCC SLAB‬‬ ‫‪0.14‬‬ ‫‪2500‬‬ ‫‪350‬‬
‫‪Ceramic tile‬‬ ‫‪0.01‬‬ ‫‪2300‬‬ ‫‪138‬‬
‫‪Dead load‬‬ ‫‪598‬‬
‫‪Live load‬‬ ‫‪400‬‬
‫(‪ ) ۳:۲‬جدول د پوړ بارونو پیداکول‬

‫د اخری پوړ د سلب مړ بار (‪)Weight Of Beam‬‬

‫𝑔𝑘‬
‫‪Self Weight Of Slab = ( 30m × 13m )737‬‬ ‫‪= 287.43ton‬‬
‫‪𝑚2‬‬
‫د منځنیو پوړونو د سلب مړ بار (‪)Weight Of Beam‬‬
‫𝑔𝑘‬
‫‪Self Weight Of Slab = ( 30m × 13m )598‬‬ ‫‪= 233.22ton‬‬
‫‪𝑚2‬‬
‫د منځنیو پوړونو د بارونو جمع کول‪-:‬‬
‫د منځنیو پوړونو د سلب ژوندی بار‬

‫‪live load = 400 × 13 × 30 = 156000kg = 156ton‬‬

‫د منځنیو پوړونو لپاره د ژوندی بار ‪ 40%‬په نظر کې نیسو‬

‫‪ws tootal = 233.22ton + 0.4 × 156ton = 295.62ton‬‬

‫‪WColumn = 24(0.35m × 0.35m × 3m) 2500 Kg⁄m3 = 22.05ton‬‬

‫‪17‬‬
‫‪w inner wall = ( 0.15m × 3m × 112m )1800 kg⁄m3 = 90.720ton‬‬

‫‪wouter wall = ( 0.25m × 3m × 86m )1800 kg⁄m3 = 116.1ton‬‬

‫‪ 30%‬د خارجی دیوالونو مساحت د خالصو ساحو لپاره په نظر کې نیسو‬

‫‪wopning = 116.1 × 0.3 = 34.83ton‬‬

‫‪wouter wall = 116.1ton − 34.83ton = 81.27ton‬‬

‫‪wD = ws tootal + wcolumn + w inner wall + winner wall‬‬

‫𝐧𝐨𝐭𝟔𝟔 ‪W = 295.62ton + 22.05ton + 90.720ton + 81.27ton = 𝟒𝟖𝟗.‬‬

‫د منځنیو پوړونو مجموعی بار‬

‫‪W1 = W2 = W3 = W4 = 489.66ton‬‬

‫د ورستی پوړ بارونو جمع کول ‪-:‬‬

‫د وروستی پوړ د سلب ژوندی بار‬

‫‪wL = 200 × 13 × 30 = 78000kg = 78ton‬‬

‫د وروستی پوړ د سلب ‪ 20%‬ژوندی بار په نظر کې نیسو‬

‫𝑛𝑜𝑡‪𝑤𝑠 𝑡𝑜𝑜𝑡𝑎𝑙 = 287.43𝑡𝑜𝑛 + 0.2 × 78𝑡𝑜𝑛 = 303.03‬‬

‫‪3m‬‬
‫× ‪WC = 24(0.35m × 0.35m‬‬ ‫‪) 2500 Kg⁄m3 = 11.025ton‬‬
‫‪2‬‬
‫𝑚‪3‬‬
‫× 𝑚‪𝑤 𝑖𝑛𝑛𝑒𝑟 𝑤𝑎𝑙𝑙 = ( 0.15𝑚 × 112‬‬ ‫𝑛𝑜𝑡‪) 1800 𝑘𝑔⁄𝑚3 = 45.36‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 30%‬د خارجی دیوالونو مساحت د خالصو ساحو لپاره په نظر کې نیسو‬
‫𝑚‪3‬‬
‫× ‪𝑤fill outer wall = ( 0.25m × 86m‬‬ ‫‪) 1800 kg⁄m3 . = 58ton‬‬
‫‪2‬‬

‫‪18‬‬
‫‪𝑤opninig = 58ton × 0.3 = 17.4ton‬‬

‫‪𝑤outer wall = 58ton − 17.4ton = 40.6ton‬‬

‫‪W5 = 𝑤𝑠 𝑡𝑜𝑜𝑡𝑎𝑙 + 𝑤𝑐 + 𝑤 inner wall + 𝑤outer wall‬‬

‫د وروستی پوړ مجموعی بار‬

‫𝐧𝐨𝐭𝟎𝟎𝟒 ≅ ‪W5 = 302.64𝑡𝑜𝑛 + 11.025ton + 45.36ton + 40.6ton‬‬

‫د ودانی د مړ بار مجموعه‬

‫)𝟕𝟐 ‪𝐓𝐨𝐭𝐚𝐥 𝐃𝐞𝐚𝐝 𝐖𝐞𝐢𝐠𝐡𝐭 = 𝟐𝟖𝟕. 𝟒𝟑 + 𝟒(𝟐𝟑𝟑. 𝟐𝟐) + 𝟓(𝟐𝟐. 𝟎𝟓 + 𝟗𝟎. 𝟕𝟐 + 𝟖𝟏.‬‬

‫𝐧𝐨𝐭𝟏𝟓 ‪𝐓𝐨𝐭𝐚𝐥 𝐃𝐞𝐚𝐝 𝐖𝐞𝐢𝐠𝐡𝐭 = 𝟐𝟏𝟗𝟎.‬‬

‫د زلزلې ټول بارونه (‪)Total Seismic Weight‬‬

‫𝐧𝐨𝐭𝟒𝟔 ‪Total Seismic Weight = 4 × 489.66ton + 400 = 𝟐𝟑𝟓𝟖.‬‬

‫د بارونو یو ځای کول (‪-:)Load combination‬‬

‫د ‪ IS 1893‬کود مطابق‪:‬‬
‫په ‪ IS 1893‬کود کې کله چې د زلزلې قوې په پام کې نیول کېږی د ډیزاین پر مهال د بیال بیلو بارونو یو‬
‫ځای کول تر بحث الندی نیول شوی دی‪ ،‬د اوسپنیزو کانکریټی ساختمانونو او مخکې له مخکې ساختمانونو‬
‫د ډیزاین د پروسو د مختصر او لنډولو په موخه بارونه سره یو ځای کېږی چې دا لنډول په الندی ډول دی‪.‬‬

‫‪19‬‬
 ‫‪A. RCC and PSC Structures‬‬
‫)‪a. 1.5(DL + LL‬‬
‫)‪b. 1.2(DL + LL + EL‬‬
‫)‪c. 1.5(DL ± EL‬‬
‫‪d. 0.9DL ± 1.5EL‬‬
‫‪B. Combination for 3 component motion‬‬
‫‪a. ±ELx ± 0.3ELy ± 0.3ELz‬‬
‫‪b. ±ELy ± 0.3ELz ± 0.3ELx‬‬
‫‪c. ±ELz ± 0.3ELx ± 0.3ELy‬‬
‫د پورته لنډیزونو مانا‬

‫‪ DL‬مړ بار (د ودانی خپل وزن)‬

‫‪ LL‬ژوندی بار (د ودانی د اصلی ساختمانی عناصرو له وزن پرته نور ټول وزنونه او بارونه)‬

‫‪ EL‬د زلزلې بار‬

‫په پورته یو ځای کولو کې مثبت او منفی ځکه سره یو ځای شوی چې د زلزلې بار مخ پر شا ځانګړتیا هم‬
‫لری‪.‬‬

‫)‪RCC AND PSC STRUCTUTRES (IS 1893‬‬

‫)‪1: 1.5(DL + LL‬‬

‫)‪2: 1.2(DL + LL + EL‬‬

‫)𝐿𝐸 ‪3: 1.5(DL ±‬‬

‫‪4:‬‬ ‫‪0.9DL ± 1.5EL‬‬

‫‪IS 1893 LOAD COMBINATION‬‬

‫( ‪ )۴:۲‬جدول د بارونو ترکېب‬

‫‪20‬‬
 ‫د ‪ IBC‬مطابق‪-:‬‬
‫د ساختمان ټول غړی په شمول د هغه غړو چې د زلزلې قوې په وړاندی د مقاوم سیستم برخه هم نه وی‬
‫باید د زلزلې قوې په وړاندی ډیزاین شی‪ ،‬په استثنا د هغه چې د ستندرد لخوا معاف‬
‫شوی‪ASCS7-05(section 12.4) .‬‬

‫د سایزمیکې بارونو تاثیرات د نارملی‪ ،‬عرضی او انحنایی اجزاو د قوو په شکل د افقی او عمودی‬
‫سایزمیکې قوو مجموعه ده‪.(Section 12.4.2)( .‬‬

‫د سایزمیک بار تاثیر (‪-:)Seismic Load Effect‬‬

‫د زلزلې بار تاثیر ‪ E‬باید د الندی څرګندونو مطابق السته راوړل شی‪.‬‬

‫)‪𝐸 = 𝐸ℎ + 𝐸𝑣 ……………… (12.4-1‬‬

‫)‪𝐸 = 𝐸ℎ − 𝐸𝑣 ……………… (12.4-2‬‬

‫‪E = seismic load effect‬‬

‫‪Eh = effect of horizontal seismic forces as defined in Section 12.4.2.1‬‬

‫‪Ev = effect of vertical seismic forces as defined in Section 12.4.2.2‬‬

‫د زلزلې بار افقی تاثیر(‪-:)Horizontal Seismic Load Effect‬‬

‫د زلزلې د افقی بار (‪ (Eh‬تاثیر کوالی شو د الندی معادلی مطابق السته راوړو‪.‬‬

‫)‪𝐸ℎ = 𝜌Q 𝑬 …………….. (12.4-3‬‬

‫‪QE = effects of horizontal seismic forces from V.‬‬

‫‪𝜌 = redundancy factor, as defined in Section 12.3.4‬‬

‫د زلزلې بار عمودی تاثیر(‪-:)Vertical Seismic Load Effect‬‬

‫زلزلې د عمودی بار (‪ (Ev‬تاثیر کوالی شو د الندی معادلی مطابق السته راوړو‪.‬‬

‫)‪𝐸𝑣 = 0.2𝑆𝐷𝑆 𝐷…………. (12.4-4‬‬

‫‪𝑆𝐷𝑆 = design spectral response acceleration parameter at short periods obtained‬‬

‫‪from Section 11.4.4‬‬

‫‪D = effect of dead load‬‬

‫‪21‬‬
‫𝐷 𝑆𝐷𝑆‪𝐸 = 𝜌𝑄𝐸 + 0.2‬‬

‫𝐷 𝑆𝐷𝑆‪𝐸 = 𝜌𝑄𝐸 − 0.2‬‬

‫‪1: 1.4D‬‬

‫‪2: 1.2D + 1.6L‬‬

‫𝐸𝑄 ‪3: 1.4D + 0.5𝐿 +‬‬

‫‪4:‬‬ ‫‪D + 0.5L + QE‬‬

‫‪5: 1.1 D + QE‬‬

‫‪6: 0.7 D + QE‬‬

‫‪𝐹1 = 0.5𝑎𝑐𝑐𝑜𝑟𝑑𝑖𝑛𝑔 𝑡𝑜 𝑠𝑒𝑐𝑡𝑖𝑜𝑛 20.4‬‬

‫‪IBC load combination‬‬

‫(‪ )۵:۲‬جدول د بارونو ترکېب‬

‫‪ .۷.۲‬د ساختمان تحلیلی مودول‪-:‬‬

‫‪22‬‬
 ‫(‪ )۵:۲‬شکل‬

‫دریم څپرکی‬

‫‪ .۱.۳‬د ‪ IBC2006‬کود مطابق د مورد نظر ساختمان تحلیل او ډیزاین‪-:‬‬

‫څرنګه چې موت دلته د معادلو افقی قوو له میتود څخه استفاده کوو دا تحلیل یو ساده میتود دی د محاسبی‬
‫لپاره لږ وخت غواړی په دی میتود کی د ودانی هر عنصر له معادلو افقی قوو سره مخ کیږی‪ ،‬د زلزلې قوې‬
‫ډینامیکی قوې دی مګر ستاتیکی فرض کیږی‪ .‬معادلی افقی قوې د ساختمان د اساسی دوری پربنیاد سره‬
‫معلومیږی‪ ،‬دا میتود د هغه ودانیو لپاره د پلی کیدو وړ دی چې منظمی وی‪ ،‬کتله او سختوالی یی په ټولو‬

‫‪23‬‬
 ‫برخو کی یو شان ویشل شوی وی‪ ،‬په دی میتود کی د ګډی کاعدی دیوال محاسبه کیږی او بیا په ټول لوړ‬
‫والی باندی ویشل کیږی‪.‬‬

‫‪ .۲.۳‬د ‪ IBC2006‬کود مقررات‪-:‬‬

‫ساختمانونه د ځمکی د هغه حرکت په مقابل کی چې د زلزلې په وجه منځته راغلي وي ډیزاینیږي‪ ،‬چې د ‪IBC‬‬
‫کوډ ‪ 1613‬برخه دغه حرکت په نظر کی نیسي‪ ،‬او د ځمکی اعظمي حرکت د زلزلې په واسطه هم په نظر کی‬
‫نیول کیږې‪.‬‬

‫نظر د زلزلې خطر ته د ساختمان د نوعیت تعین)‪-:(SUG‬‬

‫د ‪ IBC 2006‬کوډ د ‪ Section 1613,3‬څخه په استفادې سره د ساختمان نوعیت یا ډول ټاکلې شو‪،‬‬
‫نوموړی کود ساختمانونه د اهمیت له مخی په څلورو ګروپونو ویشی‪.‬‬

‫‪ )1‬کم اهمیت لرونکی ساختمانونه ‪ -:‬هغه ساختمانونه چې دهغي ویجاړیدنه نسبتا د کم تاوان سبب‬
‫ګرځي او د تلفاتو احتمالی اندازه پکی ډیره کمه وی لکه ګدامونه‪ ،‬د چرګانو فارمونه او داسی نور‪.‬‬
‫‪ )2‬منځنې اهمیت لرونکی ساختمانونه ‪ -:‬پدی ګروپ کی هغه ساختمانونه شامل دی چې په نورو‬
‫دریو ګروپونو کی نه راځی‪ ،‬لکه مسکونی‪ ،‬اداری او تجارتی ساختمانونه‪ ،‬هوټلونه‪ ،‬څو پوړیزه‬
‫پارکینګونه‪ ،‬انبارونه‪ ،‬کارګاوی‪ ،‬صنعتی ساختمانونه او داسی نور‪.‬‬
‫‪ )3‬زیات اهمیت لرونکی ساختمانونه ‪ -:‬دغه ګروپ دی دریو برخو درلودونکی دی‪.‬‬
‫‪ ‬هغه ساختمانونه چې دهغی ویجاړیدنه د زیاتو تلفاتو سبب ګرځی‪ ،‬لکه مکتبونه‪،‬‬
‫جوماتونه ستیدیومونه‪ ،‬سینماګانی‪ ،‬دغونډو صالونونه یا ټول هغه سربند ځایونه چې هلته د‬
‫راغونډیدونکو کسانو شمیر له ‪ 300‬څخه زیات‬
‫وی‪.‬‬
‫‪ ‬هغه ساختمانونه چې دهغی ویجاړیدنه دملی شتمنۍ د ضایع کیدو باعث ګرځې‪ ،‬لکه‬
‫موزیمونه‪ ،‬ارشیفونه‪ ،‬کتابتونونه او یا په مجموع کی ټول هغه مرکزونه چې په هغه کی‬
‫ملی مدارک او اسنادونه ساتل‬
‫کیږی‪.‬‬

‫‪ ‬هغه صنعتی ساختمانونه او تاسیسات چې د هغی ویجاړیدنه دچاپیریال دککړتیا یا هم پراخه‬

‫سوځیدنی باعث ګرځی‪ ،‬لکه د نفتو تنفیه خانی‪ ،‬دګاز رسونی مرکزونه او‬
‫نور‪.‬‬
‫‪ )4‬ډیر زیات اهمیت لرونکی ساختمانونه ‪ -:‬پدی ګروپ کی هغه ساختمانونه شامل دی چې د زلزلې‬
‫څخه ورسته د هغی په خدماتو کی وقفه په غیرمستقیم ډول د تلفاتو د زیادښت سبب ګرځی‪ ،‬لکه‬
‫شفاخانی‪ ،‬کلینکونه‪ ،‬د اور وژنۍ مرکزونه ‪ ،‬اوبه رسونۍ مرکزونه او داسی نور‪.‬‬

‫‪24‬‬
 ‫د ساختمانونو لپاره د اهمیت ضریب (‪ )Importance Factors‬کوالی شو (‪ )Table 11.5-1‬څخه واخلو‪.‬‬

‫(‪ )۱:۳‬جدول د اهمیت ضریب‬

‫د زلزلې د ډیزاین کتګوري (‪ -:)Seismic Design Category‬دا ویشنه ساختمان د زلزلې د شدت او د‬
‫تعمیر د موقیعت په اساس ویشي ( ‪ ،)Section-1613.5.6‬چې د (‪ )SUG‬او ډیزاین طیفی موثرتعجیل مطابق له‬
‫(>‪ )table-1613.5.6<1‬او (>‪ )table-1613.5.6<2‬جدولونو څخه اخستل کیږی‪.‬‬

‫( ‪ )۲:۳‬جدول ډیزاین کټګوری‬

‫(‪ )۳:۳‬جدول ډیزاین کټګوری‬

‫‪25‬‬
‫د موقعیت صنف بندی (‪ IBC -: )Site Class‬موقیعتونه د اساس خاوری د ځانګړتیاو پر بنسټ په‬
‫‪ A,B,C,D,E‬او‪ F‬ډولونو ویشلی دی(‪ .)section-1613.5.2‬چې کوالی شو په (‪ )tabel-1613.5.2‬کی‬
‫یی وګورو‪.‬‬

‫(‪ )۴:۳‬جدول موقعیت صنف بندی‬

‫د زلزلې د بار په وړاندې مقاوم سیستم(‪-:)Seismic Force Resisting System‬‬

‫د ساختمان د هغې برخې د سیستم څخه عبارت ده چې په ډیزاین کی د زلزلې د بار په مقابل کی د مقاومت‬
‫په خاطر په نظر کی نیول کیږي‪ ،‬چې د (‪ )ASCE 7‬کوډ د )‪ )12.2.1‬جدول یی روښانه کوي‪.‬‬

‫د هغو ساختمانونو لپاره خاص مقررات چې د زلزلې د قوې تر اثر الندې دي‪-:‬‬

‫‪26‬‬
‫د )‪ )ACI 2011‬کوډ ‪ SECTION20,1,19,1‬او ‪ 2,1,1‬هغه ساختمانونه چې د زلزلې قوې د اثر الندې‬
‫دي په پنځو ګروپونو ویشلي دي چې ‪ A,B,C,D,E‬او ‪ F‬څخه عبارت دي چې دغه پنځه ګروپونه یي په‬
‫الندې دریو برخو کی شرحه کړي دي‪.‬‬

‫‪1‬ـ د ‪ D,E‬او‪ )SDC( F‬کتګوري‪ :‬هغه ساختمانونه پکی شامل دي چې د زلزلې د پیښیدو زیات خطر موجود‬
‫وي‪ ،‬او د ځمکی د زیات خوریدلو احتمال وي‪.‬‬

‫‪2‬ـ د ‪ )SDC( C‬کتګوري ‪ :‬په دغه کتګوري کی د زلزلې د پیښیدو ساحه معتدله یا محدوده وې او د ځمکی‬
‫د خوریدلو احتمال هم په میانه ډول وي‪.‬‬

‫‪3‬ـ د ‪ A‬او ‪ B‬د زلزلې د ډیزاین کتګوري‪ :‬په دغو ساحو کی کمې زلزلې پیښیږي او خطر یی هم کم وې او‬
‫د ځمکی خوریدل یی په نیشت حساب دي‪.‬‬

‫هغه ساختمانونه چې په ‪D,E‬او‪ F‬د زلزلې د ډیزاین کتګوری کی موقیعت لري د ډیزاین خاصو مقرراتو او‬
‫قوانینو ته ضرورت لري او خاص مومنټ فریمونه او ‪ shear walls‬باید ډیزاین شي‪ ،‬او هغه ساختمانونه‬
‫چې په ‪ C‬کتګوري کی واقع دي په متوسط ډول سره د مومنټ فریمونو او دیوالونو ډیزاین ته ضرورت لري‬
‫چې د زلزلې خطر رفع کړي‪ ،‬او د ‪ A‬او ‪ B‬کتګوریو لپاره خاص مقررات د ډیزاین نشته‪.‬‬

‫هغه ساختماني عناصر چې د زلزلې د زیات خطر سره مواجع دي‪-:‬‬

‫‪۱‬ـ د مومنټ ځانګړي فریمونه(‪ :)Special Moment Frame‬دغه فریمونه عبارت د هغه ساختماني‬
‫سیستم څخه دې چې د زیاتې زلزلې قوې په مقابل کی ډیزاینیږي او یا د زلزلې زیاته قوه برداشت کوالې‬
‫شي‪.‬‬

‫ددغه سیستمونو د ډیزاین لپاره کوډ الندې شرطونه وضع کړي دي‪.‬‬

‫‪۱‬ـ دغه مومنټ فریمونه به خاص د کږیدلو (‪ )Bending‬په مقابل کی واقع وي‪ ،‬لکه بیم‪.‬‬

‫‪ -۲‬یا به دغه مومنټ فریمونه د ‪ Bending‬او ‪ Axial‬قوو په مقابل کی پراته وي‪ ،‬لکه ‪.Column‬‬

‫‪۳‬ـ یا به د مومنټ فریمونو غوټې (‪ )Joints‬وي‪.‬‬

‫‪27‬‬
 ‫(‪ )۵:۳‬جدول عکس العمل ضریب‬

‫د طیفي (خیالي) مؤثر تعجیل د ضریب پیدا کول‪-:‬‬

‫د ځمکی د حرکت له اثره د ځمکی په سطحه کی یو تعجیل تولیدیږي چې د همدې تعجیل په وجه په ساختمان‬
‫د ننه کی عکس العملي یا مخالف تعجیل (‪ )Response Acceleration‬مځته راځي د همدې تعجیل له مخې‬
‫د زلزلې قوه منځته راځي‪ ،‬په ساختمان باندې عمل کوي او په ساختمان د ننه کی تغیر شکل(‪)Deformation‬‬
‫‪ ،‬داخلي قوې (‪ )Internal Force‬او )‪ )Stresses‬تولیدوي‪ ،‬که چیرې ساختمان د دغو قوو په مقابل کی نه‬
‫وي ډیزاین شوی نو په ساختمان کی لوی تخریب منځته راځي‪ ،‬نو په همدې خاطر مونږ لومړی هغه آعظمي‬
‫عکس العملي تعجیل (‪ )Response Acceleration‬چې د زلزلې له وجهې منځته راځي پیدا کوو‪ ،‬او دا هم‬
‫مهم ه ده چې باید پرې پوه شو د ساختمان عکس العمل د اهتزاز په تناوب (‪ )Periods‬او د ساختمان د‬
‫(‪ (Damping‬په مشخصاتو پورې اړه لري‪.‬‬

‫د ‪ IBC2006‬کوډ ‪ section 1613,5,4‬دغه تګالره واضح کړې‪.‬‬

‫‪SDS=⅔SMS‬‬ ‫)‪(Equation 16-39‬‬

‫‪SD1=⅔SM1‬‬ ‫)‪(Equation 16-40‬‬

‫‪SDS= Spectral Response Acceleration Coefficient for Short Periods‬‬

‫‪28‬‬
‫‪SD1= Spectral Response Acceleration Coefficient for One Second Periods‬‬

‫‪ SMS‬د سنجشي طیف اصالح شوې عرض ده د لنډ پریود لپاره‪)0.2 Second(.‬‬

‫‪ SM1‬د سنجشي طیف اصالح شوی عرض دې د یوې ثانیی پیریود لپاره‪.‬‬

‫𝑠𝑆 × 𝑎𝐹 = 𝑆𝑀𝑆‬ ‫)‪(Equation 16 − 37‬‬

‫‪𝑆𝑀1 = 𝐹𝑣 × 𝑆1‬‬ ‫)‪(Equation 16 − 38‬‬

‫‪ Ss‬د طیف (‪ )spectral‬تعجیل دې د لنډ وخت پریود لپاره چې د سیسمکی نقشو څخه چې د افغانستان لپاره‬
‫د ‪ USAID‬لخوا برابرې شوې دي اخیستل کیږي او یا هم د کوډ له جدول څخه اخیستل کیږي‪Section ( .‬‬
‫‪)1613.5.1‬‬

‫‪ S1‬د یوې ثانیی پریود لپاره د طیف تعجیل دې چې دا هم د نقشو او یا له جدول څخه اخیستل کیږي‪Sec-( .‬‬
‫‪)1613.5.1‬‬

‫‪ site coefficient Fv, Fa‬دي چې ‪ ASCE 1613-5,2‬یا هم )‪ ASCE1613 5,3 (1‬او )‪1613-5,3(2‬‬
‫له جدولونو اخیستل کیږي‪.‬‬

‫ضریبونه په الندی جدول کی ښودل شوی دی 𝑆𝑆 او ‪𝑆1‬د افغانستان د مختلیفو مناطقو لپاره د‪.‬‬

‫( ‪ )۶:۳‬جدول عکس العمل ضریب‬

‫‪29‬‬
‫( ‪ )۱:۳‬شکل د افغانستان د زلزلې زونونو نقشه‬

‫(‪ )۷:۳‬جدول د موقعیت ضریب‬

‫(‪ )۸:۳‬جدول د موقعیت ضریب‬

‫‪30‬‬
‫(‪ )۲:۳‬شکل د زلزلې شدت اړیکه د ځمکی حرکت سره‬

‫(‪ )۳:۳‬شکل د افغانستان سایزمیک نقشه‬

‫د ‪ Seismic Base Shear‬محاسبه ‪-:‬‬

‫‪31‬‬
‫ لخوا جوړو شوو‬USAID ‫څرنګه چې نوموړی ودانی په کابل ښار کی موقعیت لری نو د کابل ښار لپاره د‬
.‫𝑆 اخلو‬1 = 0.51 ‫𝑆 او‬S = 1.28 ‫نقشو څخه‬

.‫ موقعیت کی قرار لری‬D ‫ودانی په‬

.‫ جدولونو څخه اخلو‬Table 1613.5.3(2) ‫ او‬Table 1613.5.3(1) ‫ له‬IBC-2006 ‫د‬

𝐹A = 1 ‫𝐹 او‬V = 1.5.

Determine the acceleration response parameter SMS and SM1

SMS = FA × SS = 1 × 1.28 = 1.28

SM1 = FV × S1 = 1.5 × 0.51 = 0.765

Determine spectral response acceleration SDS and SD1

2 2
SDS = × SMS = × 1.28 = 0.853
3 3
2 2
SD1 = × SM1 = × 0.765 = 0.51
3 3
Determine seismic design category (SDC) from the given table

)category D( .

Determine the response modification factor R, for SDC-D

SMRF with R=8 .‫) جدول څخه اخلو‬12.2-1( ‫ له‬ASCE7-05 ‫د‬

Determine the approximate fundamental period for the building

‫) جدول څخه اخلو‬12.8-2( ‫ قیمتونه له‬X ‫ ا و‬Ct

𝑇a = 𝐶t × hxn = 0.046 × 150.9 = 0.526sec

Determine seismic response coefficient Cs:

𝑆𝐷𝑆 0.853
𝐶𝑠 = 𝑅 = 8 = 0.106
𝐼 1

32
‫‪Lower limit = 0.01‬‬
‫‪𝑆𝐷1‬‬ ‫‪0.51‬‬
‫= ‪Upper limit‬‬ ‫𝑅‬ ‫=‬ ‫‪8‬‬ ‫‪= 0.121‬‬
‫) (𝑇‬ ‫×‪0.526‬‬
‫𝐼‬ ‫‪1‬‬

‫‪USE 𝐶𝑠 = 0.106‬‬

‫‪Determine the base shear, V‬‬

‫𝑊 ‪𝑉 = 0.106𝑊 = 10.6%‬‬

‫د ودانی د زلزلې مجموعی بار لر ‪W=2358.68ton‬‬

‫𝑛𝑜𝑡‪𝑉 = 0.106𝑊 = 0.106 × 2358.68 = 250.02‬‬

‫څرنګه چې ‪ Ta =0.526sec‬د ‪ k‬السته راوړلو لپاره د خطی انترپولیشن څخه استفاده کوو‪.‬‬

‫‪𝑘 = 1.013‬‬

‫‪Vertical Distribution of Seismic Forces: -‬‬

‫)‪𝐹𝑥 = 𝐶𝑣𝑥 𝑉…………..………………………………………………….(12.8- 12‬‬
‫𝑘𝑥‪𝑤𝑥 ℎ‬‬
‫𝑛∑ = 𝑥𝑣𝐶‬ ‫𝑥‬ ‫)‪……………………………………………………….(12.8- 12‬‬
‫𝑖‪𝑖=0 𝑤𝑖 ℎ‬‬

‫د محاسبی د اسانتیا لپاره الندی جدول څخه استفاده کوو‪.‬‬

‫‪33‬‬
 ‫(‪ )۹:۳‬جدول د پوړونو عرضی او افقی قوې‬

‫(‪ )۴:۳‬شکل د پوړونو عرضی او افقی قوو دیاکرامونه‬

‫‪ IS1893 .۳.۳‬کود مطابق د مورد نظر ساختمان تحلیل او ډیزاین‬

‫څرنګه چې موت دلته د معادلوافقی قوو له میتود څخه استفاده کوو دا تحلیل یو ساده میتود دی چې د محاسبی‬
‫لپاره لږ وخت غواړی په دی میتود کی د ودانی هر عنصر له معادلو افقی قوو سره مخ کیږی ‪ ،‬د زلزلې‬
‫قوې ډینامیکی قوې دی مګر ستاتیکی فرض کیږی ‪ .‬معادلی افقی قوې د ساختمان د اساسی دوری پربنیاد‬
‫سره معلومیږی ‪ ،‬دا میتود د هغه ودانیو لپاره د پلی کیدو وړ دی چې منظمی وی ‪،‬کتله او سختوالی یی په‬
‫ټولو برخو کی یو شان ویشل شوی وی ‪ ،‬په دی میتود کی د ګډی کاعدی دیوال محاسبه کیږی او بیا په ټول‬
‫لوړ والی باندی ویشل کیږی لکه په الندی ډول‪.‬‬

‫‪ IS1893 .۴.۳‬کود مقررات‪- :‬‬

‫زلزله د ځمکی د خوځیدو المل ګرځی‪ ،‬کوم چې په دریو بعدونو باندی یو شان خپریږی‪ .‬ددی خوځیدو او‬
‫حرکت له امله په ساختمان کی لړزه منځ ته راځی په هر سیمه کی د ځمکی د لړزی شدت په هماغه سیمه‬
‫کی د زلزلې د غټوالی د فوکس ژوروالی ‪ ،‬او ایپی ستڼر څخه واټن او د خاوری په طبقو پوری اړه لری د‬
‫ځمکی د لړزی اساسی لوری افقی لوری دی خو په هغه ساختمانونو کی چې غټی وایی لری عمودی لوری‬
‫هم د اساسی لوری پیژندل شوی دی ‪ .‬د زلزلې پر محال د ځمکی ټکانونه کیدای شی کمزوری ‪ ،‬منځنی او‬
‫یا هم زورور او غښتلی وی نو د مختلیفو ټکانونو لپاره باید ډیزاین ترسره شی‪.‬‬

‫ټول ساختمانونه باید د ستاتیکی او ډینامیکی تحلیل په نتیجه کی ډیزاین شی‪ ،‬په ‪ IS1893‬کود کی هم د‬
‫ساختمانونو د ډیزاین لپاره د الندی شرطونو په شتون کی له دواړو میتودونو څخه استفاده شویده‪.‬‬

‫‪34‬‬
‫‪ )1‬منظمی ودانی )‪ : (Regular Building‬ټولی هغه ودانی چې په ‪ IV‬او ‪ V‬زون کی واقع وی او‬
‫لوړوالی یی له ‪ 90m‬څخه کم وی د ستاتیکی تحلیل تر سره کیږی‬
‫‪ )2‬غیرمنظمی ودانی )‪ : (Irregular Building‬ټولی هغه ودانی چې په ‪ IV‬او ‪ V‬زون کی واقع وی‬

‫او لوړوالی یی تر ‪ 12m‬کم وی‪ .‬او هغه ودانی چې په ‪ II‬او ‪ III‬زون کی واقع وی او لوړوالی یی‬
‫له ‪ 40m‬څخه کم وی د هغی لپاره یوازی ستاتیکی تحلیل صورت نیسی‪ .‬ددی ودانیو لپاره ډینامیکی تحلیل‬
‫اړین نه ده مګر کول یی ښه کار ده‪.‬‬

‫زون فکتور (‪)Zone Factor‬‬

‫‪ Z‬د زون فکتور ده چې په سیسمیکی زون پوری اړه لری‪.‬‬
‫‪Seismic Hazard & Zone Factor‬‬
‫‪Zone‬‬ ‫‪Shaking‬‬ ‫‪Zone Factor‬‬
‫‪Intensity‬‬ ‫)‪(Z‬‬
‫‪I.‬‬ ‫)‪VI (and Lower‬‬ ‫‪0.10‬‬
‫‪Low‬‬
‫‪II.‬‬ ‫‪VII‬‬ ‫‪0.16‬‬
‫‪Moderate‬‬
‫‪III.‬‬ ‫‪VIII‬‬ ‫‪0.24‬‬
‫‪Severe‬‬
‫‪IV.‬‬ ‫‪IX‬‬ ‫‪0.36‬‬
‫‪Catastrophic‬‬
‫)‪ )۱۰:۳‬جدول زون فکتور‬

‫‪35‬‬
 ‫)‪ )۵:۳‬شکل د هند سایزمیک زون نقشه‬

‫د ارزښت ضریب (‪)Importance factor‬‬

‫) ‪ ( I‬د ارزښت فکتور ده ددی لپاره کاریږی چې سیسمیکی قوه پری السته راشی او دا په دی پوری اړه‬
‫لری چې ودای څه ډول ارزښت لری‪.‬‬
‫‪Table 6 : Importance Factor, I‬‬
‫‪Sl‬‬ ‫‪Structure‬‬ ‫‪Importance‬‬

‫‪36‬‬
 No Factor
1 Service, Community & Emergency 1.5
Buildings (Hospital, School, Monument,
Telephone exchange, Television / Radio
Station, Fire station, Railway station,
cinema hall, power station etc.)
2 All other buildings 1
‫) جدول زون فکتور‬۱۱:۳)

)Response Reduction Factor(‫د ځواب کمولو فکتور‬

‫ او د ساختمان د‬.‫ دا فکتور ساختمان ته په وراوښتی تخریب پوری اړه لری‬،‫( د ځواب کمولو فکتور ده‬R)
‫غځیدنی د کرکترستیک استازیتوب کوی ددی فکتور قیمت د ساختمانی موادو له غځیدنی سره زیاتیږی تیرو‬
‫ لپاره قیمتونه په الندی جدول‬R ‫ په کود کی د‬IS 1893 ‫زلزلو ته په پام سره او د ودانیو ډول ته په کتو سره د‬
.‫کی ورکړل شوی دی‬

Table 7 : Response Reduction Factor, R for Building Systems

Sl Lateral Load Resisting System R

No
1 Ordinary RC Moment Resisting building Frame (OMRF) 3
2 Special RC Moment Resisting building Frame (SMRF) 5
3 Steel frame with concentric braces 4
4 Steel frame with eccentric braces 5
5 Steel moment resisting frame designed as per SP6 5
6 Load bearing unreinforced masonry wall building 1.5
7 Load bearing masonry wall building with reinforced horizontal 2.5
Band
8 Load bearing masonry wall building with reinforced horizontal 3
band & vertical bars at corner
‫) جدول ځواب کمولو ضریب‬۱۲:۳)

)Average Spectral Acceleration( ‫د تعجیل د ځواب منځنی ضریب‬

37
 𝑆𝑎
، ‫د تعجیل د ځواب منځنی ضریبدا فکتور د زلزلې د ټکانونو له امله د ساختمان د تعجیل نمبر راښایی‬
𝑔
𝑆𝑎
‫قیمتونه‬ ‫ د تیږو او بیالبیلو خاورو لپاره د‬.‫دا په طبعی دوره او د ساختمان د سړولو په قوې پوری اړه لری‬
𝑔
.‫په الندی جدول کی ورکړل شوی دی‬

Response spectra for different soil types at 5 % Damping

For Hard Soil Sa/g = 1+15T when 0≤T≤0.1

For Hard Soil Sa/g = 2.5 when 0.1≤T≤0.4
For Hard Soil Sa/g = 1/T when 0.4≤T≤4
For Medium Soil Sa/g = 1+15T when 0≤T≤0.1
For Medium Soil Sa/g = 2.5 when 0.1≤T≤0.4
For Medium Soil Sa/g = 1.36/T when 0.4≤T≤4
For Soft Soil Sa/g = 1+15T when 0≤T≤0.1
For Soft Soil Sa/g = 2.5 when 0.1≤T≤0.4
For Soft Soil Sa/g = 1.67/T when 0.4≤T≤4
)Sa/g ( ‫ مطابق‬IS-1893 ‫) جدول‬۱۳:۳(

-:(Fundamental Natural Period) ‫د ودانیو طبعی اساسی دوره‬

.‫ کود کی په الندی ډول ورکړل شویدی‬IS 1893 ‫د ودانیو طبعی اساسی دوره په‬
Fundamental Natural Period

Sl Description Natural
No Period (s)
1 R C frame buildings 0.075 h0.75
2 Steel frame buildings 0.085 h0.75
3 Other buildings (eg masonry) 0.09 h⁄
√d
4 Earth embankments 2.9H/Vs
‫ مطابق اساسی دوره‬IS-1893 ‫) جدول‬۱۴:۳(

Fundamental Period
(Moment resisting frame with in-fill wall)

38
Short direction
h 15
Natural Period، T𝑎 = 0.09 = 0.09 = 0.374𝑠𝑒𝑐
√d √13
Long Direction
h 15
Natural Period، T𝑎 = 0.09 = 0.09 = 0.246𝑠𝑒𝑐
√d √30

Spectral Acceleration
Type of soil: Medium Soil
For T𝑎 = 0.374𝑠𝑒𝑐 and T𝑎 = 0.246𝑠𝑒𝑐
Sa ⁄g = 2.5
Zone factor: For Zone II, Z = 0.36
Importance Factor: I = 1.0
Response Reduction Factor: R =4.0 (SMRF)

Horizontal acceleration coefficient (𝐴ℎ ) ‫د افقی تعجیل ضریب‬

Z Sa I 0.36 1
Ah = = 2.5 = 0.1125
2gR 2 4
‫نوموړی ضریب د دوواړو جهتونو لپاره یو شان ده‬

-:)Design base shear( ‫د ډیزاین افقی قوه‬

VB = 0.1125 × W = 11.25%W
VB = Ah × W = 0.1125 × 2358.73ton = 265.357ton

39
 ‫(‪ )۱۵:۳‬جدول ‪ IS-1893‬مطابق د پوړونو چپه کیدنه‪ ،‬عرضی قووی او افقی قوې‬

‫(‪ )۶:۳‬شکل ‪ IS-1893‬مطابق د پوړونو چپه کیدنه‪ ،‬عرضی قووی دیاګرامونه‬

‫څلورم څپرکی‬
‫‪ .۱.۴‬نتایج او مناقشه‪:‬‬
‫پدی فصل د پورته ترسره شو مطالعاتو او محاسباتو نتایج سره مقایسه کوو‪.‬‬

‫‪ .۲.۴‬د زلزلې له اثره د اساس د قوې پرتلنه(‪)Base Shear, Story Shear ,Overturning moment‬‬
‫د اساس قوې پرتلنه ‪ :‬د محاسبی په نتجه کی د ‪ IBC‬مطابق د اساس قوه ‪ 250.02‬د ‪ IS 1893‬په مطابق‬
‫‪ 265.35‬په ‪ ton‬سره په الس راغلی ده نو ویالی شو چې په ‪ IS 1893‬کی د اساس قوه نظر ‪ IBC‬ته‬
‫زیاته ده‪.‬‬

‫‪40‬‬
 ‫د پوړونو د افقی قوې پرتلنه ‪ :‬په الندی جدول کی د پوړونو افقی قوې قیمتونه او په شکل کی یی ګرافونه‬
‫پرتله شوی دی ‪ ،‬د ګراف څخه ښکاری چې په ورستی منزل کی افقی قوه په ‪ IS‬کی نظر ‪ IBC‬ته لویه ده‪.‬‬

‫(‪ )۱:۴‬شکل پوړونو افقی قوې پرتله ګراف‬ ‫(‪ )۱:۴‬جدول پوړونو افقی قوې پرتله‬

‫د چپه کیدنی مومنټ پرتلنه ‪ :‬په الندی ګراف کی د چپه کیدنی مومنټ پرتله شوی د ګراف څخه ښکاری‬
‫چې د ساختمان په اساس کی د چپه کیدنی مومنټ په ‪ IS‬کی نسبت ‪ IBC‬ته لوی دی‪.‬‬

‫(‪ )۲:۴‬شکل د ‪ IBC‬او ‪ IS 1893‬مطابق د چپه کیدنی مومنټ پرتلی ګراف‬

‫‪41‬‬
 ‫‪ .۳.۴‬د داخلی قوو پرتلنه‪ :‬پدی برخه کی انحنانی مومنټ او عرضی قوې‪ ،‬نظر ‪ IBC‬او ‪ IS‬کود ته‬
‫مطالعه کوو‪.‬‬

‫‪ .۱.۳.۴‬انحنایی مومنټ ‪ :‬غواړو چې په ‪ C‬فرم کی د ‪ B1,B2‬بیمونه او ‪ C1,C2‬کالمونه په نظر کی‬

‫ونیسو‪.‬‬

‫(‪ )۳:۴‬شکل ‪ IBC-‬مطابق د ‪ C‬فرم انحنایی مومنټ‬

‫‪42‬‬
‫(‪ )۲:۴‬جدول ‪IBC‬مطابق ‪ B2,B1‬بیمونو او ‪ C2,C1‬پایو انحنایی مومنټ‬

‫(‪ )۴:۴‬شکل ‪ IS-1893‬مطابق د ‪ C‬فرم انحنایی مومنټ‬

‫‪43‬‬
 ‫(‪ )۳:۴‬جدول ‪ IS-1893‬مطابق ‪ B2,B1‬بیمونو او ‪ C2,C1‬پایو انحنایی مومنټ‬

‫په الندی ګراف کی د ‪ IS 1893‬او ‪ IBC‬کودونو په مرسته د ترسره شوی تحلیل له مخی په ‪ B1‬او ‪B2‬‬
‫بیمونو کی انحنایی مومنټ ګورو‪.‬‬

‫(‪ )۵:۴‬شکل د ‪ IS-1893‬او ‪ IBC‬مطابق انحنایی مومنټ مقایسه‬

‫د ګراف څخه معلومیږی چې په اتکا کی مومنټ د ‪ IBC‬له مخی نظر ‪ IS 1893‬ته لوی دی خو د وایی په‬
‫منځ کی ‪ IBC‬له مخی نظر ‪ IS 1893‬کوچنی دی‪.‬‬

‫‪ .۲.۳.۴‬عرضی قوې ‪ :‬د ‪ C‬فرم په ‪ B1,B2‬بیمونو او ‪ C1,C2‬پایو کی عرضی قوې مطالعه کوو‪.‬‬

‫‪44‬‬
‫(‪ )۶:۴‬شکل ‪ IBC‬مطابق ‪ B2,B1‬بیمونو او ‪ C2,C1‬پایو عرضی قوې‬

‫(‪ )۴:۴‬جدول ‪ IBC‬مطابق ‪ B2,B1‬بیمونو او ‪ C2,C1‬پایو عرضی قوې‬

‫‪45‬‬
 ‫(‪ )۷:۴‬شکل ‪ IS-1893‬د ‪ C‬فرم عرضی قوې‬

‫(‪ )۵:۴‬جدول ‪ IS-1893‬مطابق ‪ B2,B1‬بیمونو او ‪ C2,C1‬پایو عرضی قوې‬

‫په الندی ګراف کی د ‪ IS 1893‬او ‪ IBC‬کودونو په مرسته د ترسره شوی تحلیل له مخی په ‪ B1‬او ‪B2‬‬
‫بیمونو کی عرضی قوې ګورو‪.‬‬

‫‪46‬‬
 ‫(‪ )۸:۴‬شکل د ‪ IS-1893‬او ‪ IBC‬مطابق عرضی قوو مقایسه‬

‫د ګراف څخه معلومیږی چې په بیمونو کی عرضی قوې د ‪ IBC‬له مخی نظر ‪ IS 1893‬ته لوی دی‪.‬‬

‫‪ .۴.۴‬د ساختمان د بیځایه کیدنی پرتلنه ‪ :‬پدی برخه کی د ساختمان جانبی تغیر شکل د ‪ IBC‬او ‪IS 1893‬‬
‫له مخی ښودل شوی‪.‬‬

‫(‪ )۶:۴‬جدول د ‪ IS-1893‬او ‪ IBC‬مطابق پوړونو جانبی تغیرشکل مقایسه‬

‫‪47‬‬
 ‫(‪ )۹:۴‬شکل د ‪ IS-1893‬او ‪ IBC‬مطابق پوړونو جانبی تغیرشکل مقایسه‬

‫د پورته ګراف څخه معلومیږی چې په ورستی پوړ کی جانبی تغیرشکل د ‪ IS-1893‬له مخی زیات دی‬
‫نظر ‪ IBC‬ته‪.‬‬

‫‪ .۵.۴‬د ساختمانی عناصرو ډیزاین پرتلنه ‪ :‬په الندی جدول کی د دواړو کودونو له مخی اړین سیخانو‬
‫مساحتونه ښودل شوی دی ‪.‬‬

‫‪IS-1893‬‬ ‫‪IBC‬‬
‫‪Size‬‬ ‫‪Moment-IS‬‬ ‫‪Require rebar‬‬ ‫‪Moment‬‬ ‫‪Require rebar‬‬
‫‪Memb‬‬ ‫)‪(mm‬‬ ‫)‪(KN-m‬‬ ‫)‪(mm2‬‬ ‫)‪(KN-m‬‬ ‫)‪(mm2‬‬
‫‪ers‬‬ ‫‪Left‬‬ ‫‪Right‬‬ ‫‪Left‬‬ ‫‪Right‬‬ ‫‪Left‬‬ ‫‪Right‬‬ ‫‪Left‬‬ ‫‪Right‬‬
‫‪top‬‬ ‫‪top‬‬ ‫‪top‬‬ ‫‪top‬‬
‫‪B1‬‬ ‫‪400*350‬‬ ‫‪-54.25 -81.54‬‬ ‫‪455‬‬ ‫‪612‬‬ ‫‪-57.13‬‬ ‫‪-90.29‬‬ ‫‪425‬‬ ‫‪681‬‬
‫‪B2‬‬ ‫‪400*350‬‬ ‫‪-61.47 -92.90‬‬ ‫‪455‬‬ ‫‪702‬‬ ‫‪-65.23‬‬ ‫‪-103.1‬‬ ‫‪484‬‬ ‫‪785‬‬
‫‪C1‬‬ ‫‪350*350‬‬ ‫‪-59.27‬‬ ‫‪5515‬‬ ‫‪-373.08‬‬ ‫‪5468‬‬
‫‪C2‬‬ ‫‪350*350‬‬ ‫‪78.59‬‬ ‫‪1696‬‬ ‫‪44.42‬‬ ‫‪1397‬‬
‫(‪ )۷:۴‬جدول د ‪ IS-1893‬او ‪ IBC‬د سیخانو مساحت مقایسه‬

‫د پورته جدول څخه ښکاری چې په ‪ IBC‬کود کی د سیخانو مساحتونه زیات دی نظر‪ IS-1893‬چې دغه‬
‫تفاوت ډیر کم دی‬

‫‪ .۶.۴‬د ساختمانی عناصرو سیخبندی‪-:‬‬

‫د ‪ IBC‬مطابق ‪:‬‬

‫‪48‬‬
‫د بیم د امتدادي سیخانو لپاره ‪ ACI2011‬کوډ ‪ SECTION21,5,2‬الندې عمومي قاعدې او فرمول ذکر‬
‫کړي دي‪.‬‬

‫‪۱‬ـ امتدادي(طولي) سیخان د ‪ beam‬په پورته او الندې برخو کی باید ېو د الندنیو انټروالو څخه وي‪.‬‬

‫‪۲‬ـ د اتکاء په مخ(‪ )face‬کی مثبت مومنټ باید د ½ د اتکاء د مخ د منفي مومنټ سره مساوي یا ترې لوی‬
‫وي‪.‬‬

‫)‪ )۱۰:۴‬شکل په بیم کی د طوالنی سیخانو ښودنه‬

‫‪۳‬ـ هیڅ یو د منفي او یا مثبت مومنټ د مقطعې باید د ¼ د آعظمي مومنټ مقاومت نه په اتکاء کی کم نشي‪.‬‬

‫‪۴‬ـ اضافي طول یا ‪ ldh‬په اتکاء د الندې رابطې په واسطه تعینیږي‪.‬‬

‫‪49‬‬
‫متقاطع سیخ بندي‪ :‬متقاطع سیخونه ددې لپاره ډیزاین کوو چې طولي سیخان پرې متکی وي او همدارنګه‬
‫د شیر مقابل کی مقاومت ولري‪.‬‬

‫د مومنټ فریم لپاره متقاطع سیخ بندي (‪ )hoops‬د الندې وجو نه ډیزاین کوو‪.‬‬

‫‪۱‬ـ ‪ hoops‬د هغه عنوي د برخې لپاره ضرورت ده چې دوه چنده د عرض اوتدوالی د ‪ support‬د مخ نه‬
‫ولري‪،‬یا ‪ hoops‬په هغه ځای کی ضرورت چې د ‪ beam‬د ‪ yield‬نقطې نه د ‪ 2h‬په اندازه دواړو خواو ته‬
‫فاصله ولري‪.‬‬

‫)‪ )۱۱:۴‬شکل په بیم کی د عرضانی سیخانو ښودنه‬

‫‪۲‬ـ د ‪(hoops‬متقاطع سیخانو) تر منځ فاصله ‪ s‬نه باید د الندې یوه قیمت څخه اضافه شي‪.‬‬

‫‪ a‬ـ ‪d/4‬‬

‫‪ – b‬اته چنده د اوتده سیخ د قطر‪.‬‬

‫‪ c‬ـ‪ 24‬چنده د ‪ hoops‬د سیخ قطر‪.‬‬

‫‪12in – d‬‬

‫او اول رینګ یا ‪ hoops‬باید د ‪ support‬د مخ نه په ‪ 2in‬فاصله کی واچول شي‪.‬‬

‫‪۳‬ـ چېرته چې د ‪ hoops‬ضرورت نه وي نو ګژدمک د ‪ hook‬سره باید استعمال شي ‪ ،‬او د ‪ stirrups‬تر‬

‫منځ فاصله باید د ‪ d/2‬څخه کوچنی وي‪.‬‬

‫‪ -۴‬متقاطع سیخ بندي د ‪ shear‬قوې د زغملو لپاره ډیزاینیږي او په دا ډول فریمونو کی د شیر قوه د الندې‬
‫فرمولونو په واسطه السته راځي‪.‬‬
‫‪− +𝑀+‬‬
‫𝑟𝑝𝑀‬ ‫𝑛𝑙𝑢𝑤‬
‫𝑟𝑝‬
‫= 𝑙𝑉‬ ‫‪+‬‬
‫𝑛𝑙‬ ‫‪2‬‬

‫‪50‬‬
 ‫‪+ +𝑀−‬‬
‫𝑟𝑝𝑀‬ ‫𝑛𝑙𝑢𝑤‬
‫𝑟𝑝‬
‫= 𝑟𝑉‬ ‫‪−‬‬
‫𝑛𝑙‬ ‫‪2‬‬

‫)‪ )۱۲:۴‬شکل په بیم کی د عرضانی سیخانو ښودنه‬

‫)‪ )۱۳:۴‬شکل په بیم کی د عرضانی سیخانو ښودنه‬

‫‪ 𝑉l‬د ډیزاین شیر قوه ده په چپ طرف د اتکاء کی‪.‬‬

‫‪ 𝑉r‬د ډیزاین شیر قوه ده په ښي طرف د اتکاء کی‪.‬‬

‫‪ Mpr‬احتمالي د مومنټ مقاومت دې د بیم په اخر کی‪ ،‬چې د الندې رابطې په واسطه تعینیږي‪.‬‬

‫‪ ln‬خالص اوتدوالې دې د غړي‪.‬‬

‫‪ Wu‬نهایي وزن دې او عبارت دې له‪.‬‬

‫𝑎‬
‫) ‪𝑀𝑝𝑟 = 𝐴𝑠 (1.25𝑓𝑦 )(𝑑 −‬‬
‫‪2‬‬
‫) 𝑦𝑓‪𝐴𝑠 (1.25‬‬
‫=𝑎‬
‫𝑏 𝑐ˊ𝑓‪0.85‬‬

‫‪51‬‬
‫𝑆‪𝑤𝑢 = 1.2𝐷 + 1.0𝐿 + 0.2‬‬

‫‪D=dead load‬‬

‫‪L=live load‬‬

‫‪S= snow load‬‬

‫د )‪ (IS code‬مطابق ‪-:‬‬

‫انحنایی عناصر )‪)Flexural Members‬‬
‫سلب او ګاډر هغه ساختمانی عنصر ده چې د انحنا پر وړاندی مقاومت کوی په الندی شکل کی د درزونو‬
‫تسلسل ښودل شوی دی په مرکزی برخه کی انحنایی عمودی درزونه منځته راغلی دی‪ ،‬په وروستیو یا اخری‬
‫برخو کی مایل کششی درزونه د پری کونی له مخی منځ ته راځی‪ .‬د ګاډر په بیالبیلو برخو کی د سیخانو‬
‫اچول په الندی ډول دی‪.‬‬

‫انحنایی عناصر ډیر لږ د محوری تشنجاتو سره مخ کیږی نو ځکه باید د زلزلې د بار الندی د انحنایی‬
‫عناصرو د محوری تشنجاتو فکتور)‪ (Fe‬قیمت له ‪ ۰.۱‬څخه زیات نشی‪ Fek.‬د کانکریټو فشاری کرکترستیک‬
‫مقاومت دی‪ .‬د انحنایی عناصرو د پلن والی او ژوروالی نسبت له ‪ ۰.۳‬څخه زیات نشی‪ .‬پلن والی باید له‬
‫‪ ۲۰۰mm‬څخه کم نه وی‪ .‬د انحنایی عناصرو ژوروالی باید د خالصی وایی د ژوروالی د ‪ ۱/۴‬څخه کم نه‬
‫وی‪.‬‬

‫اوږده یا طوالنی سیخان)‪(Longitudinal Reinforcement‬‬

‫په ګاډرونو کی اوتده سیخان ددی لپاره اچول کیږی چې د کږیدنی یا انحنا له امله د پیدا کیدونکو درزونو پر‬
‫وړاندی مقاومت وکړی په کرکاسی سیستم کی د ګاډرو د ورستیو برخو دواړه څنګونه له کشش سره مخ وی‬
‫نو ځکه د ګاډر وروستیو برخو له کنجونو سره نږدی پاس او الندی دواړه برخو کی سیخان اچول کیږی او‬
‫د ګاډر په وسطی برخه کی یوازی الندی سیخان کافی دی‪.‬‬

‫له کوډونو سره سم د ګاډر لپاره د سیخانو اړوند سپارښتنی‪:‬‬

‫ګاډر په ټو ل اوتدوالی کی باید دوه سیخان پاس او دوه الندی تر اخره وغزول شی‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫د ګاډر د وروستیو برخو په الندی مخ کی د سیخانو اندازه باید د پاسنی مخ د سیخانو د اندازی له نیمایی‬ ‫‪‬‬
‫څخه کمه نه وی‪.‬‬
‫د ګاډر په هر ډول مقطع کی د پاسبیو او الندینیو مخونو د سیخانو اندازه باید د ګاډر د ورستیو برخو د‬ ‫‪‬‬
‫منفی مومنټ د سیخانو له ‪ ۱/۴‬سره برابر وی‪.‬‬
‫د ګاډر په هغه برخه کی چې له زیات مومنټ سره مخ وی سیخان یو پر بل کی بیر )‪ (Overlap‬نه شی‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪52‬‬
‫په مارکیټ کی تر ‪ ۱۲m‬او یا هم تر ‪ ۱۴m‬په اوتدوالی سره سیخان پیدا کیږی نو کله چې له دی په‬ ‫‪‬‬
‫زیات اوتدوالی سره سیخانو ته اړتیا شی باید یو پر بل کی تیر)‪ (Overlap‬شی دغه )‪ (Overlap‬باید د‬
‫پایی له مخ لری ورکول شی‪.‬‬
‫یو پر بل کی ننوتل )‪ (Lap‬د سیخ له کششی انکشافی اوتدوالی کم وی‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫په هغه برخه کی چې سیخان یو پر بل کی ننویستل کیږی )‪ (Overlap‬عمودی ګژدومګونه هم باید‬ ‫‪‬‬
‫ورکړل شی‪.‬‬
‫په هره مقطع کی له ‪ ۵۰٪‬سلنه زیات سیخان یو پر بل کی تیر)‪ (Overlap‬نه کړای شی‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫لنډ عرضانی سیخان (ګژدومکونه )‪Transverse Reinforcement‬‬

‫په اوسپنیز کانکریټی ګاډرونو کی ګژومکونه الندی دندی مخ ته وړی‪.‬‬

‫‪ ‬دوی عمودی پریکوونکی قوې اخلی نو ځکه د پری کوونکی مایلو درزونو په وړاندی مقاومت کوی‬
‫‪ ‬دوی د کانکریټو د پړسیدلو یا ډډ راوتلو مخ نیوی کوی‬
‫‪ ‬دوی د طوالنی سیخانو د کړوپیدو مخنیوی کوی‬
‫‪ ‬د ‪ IS ۱۹۹۳:۱۳۹۳۰‬په کود کی د ګژدومکونو اړوند د اوسپنیزو کانکریټو لپاره سپارښتنی شویدی‬
‫‪ o‬د ګژدومکونو قطر باید له ‪ ۶mm‬کم نه وی هغه ګاډرونه چې خاصه وایه یی له ‪ m۵‬څخه زیاته وی د‬
‫ګژدومکونو قطر یی له ‪ ۸mm‬کم نه وی‬
‫‪ o‬د عمودی ګژدومکونو وروستی برخی باید په ‪ ۱۳۵‬درجو پوری د چنګک په شکل قات‬
‫‪ o‬شی او ددی لپاره چې بیرته ایله نشی باید لږ تر لږه تر ‪ ds۱۰‬پوری نور هم وغزول شی‬

‫(‪ )۱۴:۴‬شکل عرضی سیخانو ښودنه‬

‫‪ o‬د ګژدومکونو تر من ځ واټن باید د ګاډر د لوړوالی له نیمایی څخه زیات نه شی یعنی که د ګاډر لوړوالی‬
‫‪ cm۵۰‬ژوروالی وی د گژومکونو تر منځ واټن له ‪ ۲۵۰mm‬زیات نشی‪.‬‬
‫‪ o‬هغه سیخان چې د ګاډر د نورو برخو لپاره محاسبه شوی لکه قات شوی سیخان او یا مایل سیخان د زلزلې‬
‫لپاره نه محاسبه کیږی‬

‫‪53‬‬
‫‪ o‬د ګاډر په وروستیو برخو کی دواړو څنګونو ته د ‪ d۲‬په واټن سره ګژدومکونو تر منځ واټن باید له دوه‬
‫الندی اندازو څخه زیات نشی‬
‫‪d/۴ ‬‬
‫‪ ‬د طوالنی سیخ د کوچنی قطر له ‪ ۸‬ځلی قطر زیات نشی خو په هیڅ حال کی له ‪ mm۱۰۰‬څخه‬
‫کم نه وی‬
‫‪ o‬لمړنی ګژدومک باید له جاینټ څخه له ‪ mm۵۰‬زیات واټن ونه لری‬

‫(‪ )۱۵:۴‬شکل په بیم کی د طوالنی سیخانو ښودنه‬

‫(‪ )۱۶:۴‬شکل په بیم کی د عرضی سیخانو ښودنه‬

‫‪54‬‬
 ‫پایی او د چوکاټ هغه عناصر چې له محوری بار او کږیدنی سره مخ وی‬
‫‪Column and Frame Member Subjected to Axial Load And Bending‬‬
‫پایی د ودانی هغه عمودی فشاری عناصر دی چې د محوری بار او د کږیدنی سره مخ وی په پایو کی دوه‬
‫ډوله سیخان اچول کیږی‪.‬‬

‫‪ ‬اوتده (طوالنی) سیخان‬

‫‪ ‬لنډ (عرضانی) سیخان‬
‫د زلزلې بار د معکوس عمل د طبیعت له امله د چوکاټ د پایی دواړه مخونه د کشش المل ګرځی د کوډ‬
‫زیرمه په پایو او چوکاټ په هغو عناصرو باندی د پلی کیدو وړ ده چې محوری تشنجی فکتور یا ضریب یی‬
‫‪ ۰.۱fek‬زیات وی د زلزلې د بار اغیزی په الندی ډول دی‪.‬‬

‫‪ ‬د عنصر ابعاد باید له ‪ ۲۰۰mm‬څخه کم نه وی په چوکاټونو کی هغه ګاډر چې له مرکز تر مرکزه‬
‫یی واټن له ‪ ۵m‬زیات وی هغه غیر متکی پایی چې اوتدوالی یی له ‪ ۴m‬زیات وی تر ټولو کوچنی‬
‫بعد یی باید ‪ ۳۰۰mm‬کم نه وی‪.‬‬
‫‪ ‬د عنصر د مقطع د لنډو او نورو بعدونو تر منځ نسبت باید له ‪ ۰.۴‬کم نه وی‪.‬‬
‫د پایی اوتده (طوالنی ) سیخان‬

‫د اوسپنیزو کانکریټی پایو په حالت کی دا یو عام دود دی چې د پایو سیخان یو پر بل کی تیریږی د سیخانو‬
‫یو پر بل کی تیرول د کانکریټو او سیخانو په ډول پوری اړه لری‪.‬‬

‫د سیخانو یو پر بل کی تیرول یواځی د پایو د وسط په نیمایی کی باید وشی او د پایی د الندی او پاس‬ ‫‪‬‬
‫په وروستیو برخو کی ورنه کړل شی‪.‬‬
‫په یو وخت او یو پوړ کی یواځی ‪ ۵۰٪‬سلنه عمودی سیخان یو پر بل کی تیر‪ lap‬شی‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫د ‪ Lap‬په ټوله برخه کی باید داسی ګژدومکونه واچول شی چې تر منځ واټن یی له ‪ ۱۵۰mm‬څخه‬ ‫‪‬‬
‫زیات نه وی‪.‬‬
‫د پایی غځیدنه په الندی شکل کی ښودل شوی ده‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫د پایی لنډ (عرضی) سیخان‬

‫د پایی لنډ سیخان الندی دری دندی مخ ته وړی‬

‫‪55‬‬
 ‫‪ )a‬دوی د زلزلې له امله افقی پری کوونکی قوې زغمی‪.‬‬
‫‪ )b‬دوی عمودی سیخان یو له بله سره یو ځای او کلک ساتی‪.‬‬
‫‪ )c‬دوی د پایی د عمودی سیخانو د کړوپیدو مخه نیسی د کود له مخی د پایو د افقی ګژدومکونو لپاره‬
‫الندی ټکی باید په پام کی ونیول شی‪.‬‬
‫‪ .a‬د دایروی پایو لنډ (عرضی) سیخان باید یا حلقوې وی او یا هم دایروی وی‪.‬‬
‫‪ .b‬د مستطیلی مقطع لرونکو پایو لپاره باید داسی افقی ګژدومکونه واچول شی چې چنګکونه‬
‫یی ‪ ۱۳۵‬درجی زاویی سره وی په ورته وخت کی باید دا سیخان له چنګک کولو وروسته‬
‫هم د ‪ ۱۰d‬په اندازه وغزول شی خو په هر حالت کی باید له ‪ ۷۵mm‬کم نه وی‪.‬‬
‫‪ .c‬د ګژدومک هره برخه باید یا هر بعد باید له ‪ ۳۰۰mm‬زیات نه شی او که له دی زیاتولو ته‬
‫یی اړتیا وی نو باید په منځ کی یی یو تړونکی یا جوړه کمربند ورواچول شی‪.‬‬
‫‪ .d‬د ګژدومکونو تر منځ واټن باید د افقی بعد له نیمایی څخه زیات نه شی‪.‬‬

‫(‪ )۱۷:۴‬شکل په پایه کی د سیخانو ښودنه‬

‫‪56‬‬
 ‫ځانګړی ایساروونکی سیخان ‪Special Confining Reinforcement‬‬
‫د پایو په وروستی برخه کی ګژدومکونه باید یو بل ته نږدی واچول شی دا ګژدومکونه باید په دومره اوتدوالی‬
‫سره واچول شی چې له الندی اندازو څخه کم نه وی‪.‬‬

‫‪ )a‬د پایی د عرضی مقطع له بعد سره‬

‫‪ )b‬د پایی د لوړوالی ‪۱/۶‬‬
‫‪۴۵۰mm )c‬‬
‫په یاد اوتدوالی کی د ګژدومکونو تر منځ واټن باید له ‪ d/۴‬څخه زیات نه شی (‪ d‬تر ټولو کوچنی عرض بعد‬
‫ده ) په هر حالت کی باید دا واټن له ‪ ۷۵mm‬کم او له ‪ ۱۰۰mm‬زیات نه وی کله چې پایه په خپل فرشی‬
‫تهداب کی غزیږی نو باید ځانګړی ایساروونکی سیخان تر ‪ ۳۰۰mm‬کی په خپل یا فرش کی واچول شی‬
‫او هغه پایی چې په بشپړ ډول سختی وی باید په ټول اوتدوالی کی یی ځانګړی ایساروونکی سیخان واچول‬
‫شی د سختوالی کیدای شی د ټیټ ‪ RCC‬دیوال او یا د بستونو له امله وی په الندی شکل کی د بیال بیلو پایو‬
‫سختوالی ښودل شوی دی‪.‬‬

‫‪57‬‬
 ‫پنځم څپرکی‬

‫‪ .۱.۵‬نتیجه (‪-: )Conclusion‬‬

‫د ‪ International Building Code‬او ‪ Indian Standard‬سایزمیکی کودونو په څیړنه کی مو الندی‬
‫نتیجی تر السه کړی‪.‬‬

‫د ‪ IBC‬کود دقت نظر ‪ IS‬کود ته زیات ده ځکه چې ‪ IS‬کود یوازی پنځه زونه لری چې د ټولو‬ ‫‪‬‬
‫سیمو لپاره له همدی پنځو زونونو څخه استفاده کوی خو ‪ IBC‬کود د ‪USGS(United States‬‬
‫)‪ Geological Survey‬له مخی دهری سیمی لپاره جدا تعجیل (‪ )ground acceleration‬وړاندی‬
‫کوی‪.‬‬
‫د ساختمان د بیځایه کیدنی څخه په ډاګه کیږی چی په )‪ (IS‬کود کی بیځایه کیدنه نظر )‪ (IBC‬کود‬ ‫‪‬‬
‫ته زیاته ده‪.‬‬
‫د اساس قوې د محاسبی په نتجه کی د ‪ IBC‬مطابق د اساس قوه ‪ 250.02 ton‬د ‪ IS 1893‬په مطابق‬ ‫‪‬‬
‫‪ 265.35 ton‬سره په الس راغلی ده نو ویالی شو چې په ‪ IS 1893‬کی د اساس قوه نظر ‪ IBC‬ته‬
‫زیاته ده‪.‬‬
‫د محاسباتو څخه معلومیږی چې په ‪ IBC‬کود کی د سیخانو مساحتونه زیات دی نظر‪ IS-1893‬کود‬ ‫‪‬‬
‫ته چې دغه تفاوت ډیر کم دی‪.‬‬
‫په ‪ IS‬کود کی تر ‪ 8mm‬قطر سیخ پوری اجازه شته مګر په ‪ IBC‬کود کی تر ‪ 10mm‬قطر کوچنیو‬ ‫‪‬‬
‫سیخانو ته اجازه نشته چی په ساختمان کی ورڅخه استفاده وشی‪.‬‬

‫نو ویالی شو چې د ‪ IBC‬کود زمونږ د هیواد له شرایطو سره ډیر اړخ لګوی نو په دی اساس زمونږ د‬
‫څیړنو پایله ښیی چی په افغانستان کی باید د ودانیو سایزمیکی محاسبی ‪ IBC‬کود ته په کتو سرته ورسیږی‬
‫چی ځانګړنه یی نظر د ‪ IS‬کود ته دا ده چی د هری سیمی لپاره ځانګړی ځمکنی تعجیل لری حال ده چه په‬
‫‪ IS‬کود کی یوازی پنځه زونونه په پام کی نیول شویدی‪.‬‬

‫‪ .۲.۵‬وړاندیزونه ‪:‬‬

‫‪ ‬د امریکا متحده ایاالتو د پراختیایی اداری ‪ USAID‬له خوا د افغانستان سایزمیکی نقشی چمتو شوی‬
‫چی د هری سیمی لپاره ځانګړی تعجیلونه وړاندی شوی نو ویالی شو چې د ‪ IBC‬کود زمونږ د‬
‫هیواد له شرایطو سره ډیر اړخ لګوی وړاندیز کیږی چی په افغانستان کی د ودانیو سایزمیکی‬
‫محاسبی ‪ IBC‬کود ته په کتو سرته ورسیږی‪.‬‬
‫‪ ‬کومی نتیجی موی چی تر السه کړی د ‪ IBC‬کود دقت زیات ده نظر ‪ IS‬کود ته نو باید په ډیزاین‬
‫کی له ‪ IBC‬کود څخه استفاده شی‪.‬‬
‫‪ ‬وړاندیز کیږی چی د افغانستان د ساختمانی چارو اداره په ودانیو کی د سایزمیکی ډیزاین محاسباتی‬
‫قانون جوړ او د افغانستان په ټولو ښاورنو په توسعوی پالنو کی تطبییق او کنترول کړي‪.‬‬

‫‪58‬‬
 ‫مأخذونه‬
1. Earthquake Resistant design (NEF) Mohammad Hamid Elmy
2. Comparative Study of Indian Code and International Building Code
(IBC) in Seismic Assessment (Mohammed Musaib1 Prof. Mohammed
Moiz2)

3. A Comparative Study on Seismic Provisions Made in Indian and

International Building Codes for RC Buildings.

Dr. S.V. Itti*, Prof. Abhishek Pathade** and Ramesh B. Karadi***

*Professor & PG-Coordinator, **Professor and *** M-Tech. Student.

4. International Building Code (IBC) 2006.

5. ASCE7-10 Standard (Minimum design load for buildings and other
structures).
6. Earthquake Resistant design of structures (Pankaj Agarwal,Manish
Shrikhande).
7. Indian seismic Code IS 1893 (Part 1).
8. WIND and EARTHQUAKE RESISTANT BUILDINGS
9. Comparative Study of Indian Code and International Building

59
‫لیکلړ‬

‫د جدولونو لیست‬

‫‪60‬‬
‫(‪ )۱:۲‬جدول د ساختمانی مواد مشخصات‬
‫( ‪ )۲:۲‬جدول د پوړ بارونو پیداکول‬
‫(‪ ) ۳:۲‬جدول د پوړ بارونو پیداکول‬
‫( ‪ )۴:۲‬جدول د بارونو ترکېب‬
‫(‪ )۵:۲‬جدول د بارونو ترکېب‬
‫(‪ )۱:۳‬جدول د اهمیت ضریب‬
‫( ‪ )۲:۳‬جدول ډیزاین کټګوری‬
‫(‪ )۳:۳‬جدول ډیزاین کټګوری‬
‫(‪ )۴:۳‬جدول موقعیت صنف بندی‬
‫(‪ )۵:۳‬جدول عکس العمل ضریب‬
‫( ‪ )۶:۳‬جدول عکس العمل ضریب‬
‫(‪ )۷:۳‬جدول د موقعیت ضریب‬
‫(‪ )۸:۳‬جدول د موقعیت ضریب‬
‫(‪ )۹:۳‬جدول د پوړونو عرضی او افقی قوې‬
‫)‪ )۱۰:۳‬جدول زون فکتور‬
‫)‪ )۱۱:۳‬جدول زون فکتور‬
‫)‪ )۱۲:۳‬جدول ځواب کمولو ضریب‬
‫(‪ )۱۳:۳‬جدول ‪ IS-1893‬مطابق ( ‪)Sa/g‬‬
‫(‪ )۱۴:۳‬جدول ‪ IS-1893‬مطابق اساسی دوره‬
‫(‪ )۱۵:۳‬جدول ‪ IS-1893‬مطابق د پوړونو چپه کېدنه‪ ،‬عرضی قووی او افقی قوې‬
‫(‪ )۱:۴‬جدول پوړونو افقی قوې پرتله‬
‫(‪ )۲:۴‬جدول ‪IBC‬مطابق ‪ B2,B1‬بیمونو او ‪ C2,C1‬پایو انحنایی مومنټ‬
‫(‪ )۳:۴‬جدول ‪ IS-1893‬مطابق ‪ B2,B1‬بیمونو او ‪ C2,C1‬پایو انحنایی مومنټ‬
‫(‪ )۴:۴‬جدول ‪ IBC‬مطابق ‪ B2,B1‬بیمونو او ‪ C2,C1‬پایو عرضی قوې‬
‫(‪ )۵:۴‬جدول ‪ IS-1893‬مطابق ‪ B2,B1‬بیمونو او ‪ C2,C1‬پایو عرضی قوې‬
‫(‪ )۶:۴‬جدول د ‪ IS-1893‬او ‪ IBC‬مطابق پوړونو جانبی تغیرشکل مقایسه‬
‫(‪ )۷:۴‬جدول د ‪ IS-1893‬او ‪ IBC‬د سیخانو مساحت مقایسه‬

‫لیکلړ‬
‫‪61‬‬
 ‫د شکلونو لیست‬

‫(‪ )۱: ۲‬شکل اساس قوې تاثیر‬

‫(‪ )۲:۲‬شکل انرشیا قوې ښودنه‬
‫(‪ )۲:۳‬شکل د ساختمانی عناصرو ترمنځ د قوو انتقال‬
‫(‪ )۴:۲‬شکل پالن په مقیاس (‪)۱:۲۵۰‬‬
‫(‪ )۵:۲‬شکل‬
‫( ‪ )۱:۳‬شکل د افغانستان د زلزلې زونونو نقشه‬
‫(‪ )۲:۳‬شکل د زلزلې شدت اړیکه د ځمکې حرکت سره‬
‫(‪ )۳:۳‬شکل د افغانستان سایزمیک نقشه‬
‫(‪ )۴:۳‬شکل د پوړونو عرضی او افقی قوو دیاکرامونه‬
‫‪ )۵:۳‬شکل د هند سایزمیک زون نقشه)‬
‫(‪ )۶:۳‬شکل ‪ IS-1893‬مطابق د پوړونو چپه کېدنه‪ ،‬عرضی قووی دیاګرامونه‬
‫(‪ )۱:۴‬شکل پوړونو افقی قوې پرتله ګراف‬
‫(‪ )۲:۴‬شکل د ‪ IBC‬او ‪ IS 1893‬مطابق د چپه کېدنی مومنټ پرتلی ګراف‬
‫(‪ )۴:۳‬شکل ‪ IBC-‬مطابق د ‪ C‬فرم انحنایی مومنټ‬
‫(‪ )۴:۴‬شکل ‪ IS-1893‬مطابق د ‪ C‬فرم انحنایی مومنټ‬
‫(‪ )۵:۴‬شکل د ‪ IS-1893‬او ‪ IBC‬مطابق انحنایی مومنټ مقایسه‬
‫(‪ )۶:۴‬شکل ‪ IBC‬مطابق ‪ B2,B1‬بیمونو او ‪ C2,C1‬پایو عرضی قوې‬
‫(‪ )۷:۴‬شکل ‪ IS-1893‬د ‪ C‬فرم عرضی قوې‬
‫(‪ )۸:۴‬شکل د ‪ IS-1893‬او ‪ IBC‬مطابق عرضی قوو مقایسه‬
‫(‪ )۹:۴‬شکل د ‪ IS-1893‬او ‪ IBC‬مطابق پوړونو جانبی تغیرشکل مقایسه‬
‫‪ )۱۰:۴‬شکل په بیم کې د طوالنی سیخانو ښودنه)‬
‫‪ )۱۱:۴‬شکل په بیم کې د عرضانی سیخانو ښودنه)‬
‫‪ )۱۲:۴‬شکل په بیم کې د عرضانی سیخانو ښودنه)‬
‫‪ )۱۳:۴‬شکل په بیم کې د عرضانی سیخانو ښودنه)‬
‫(‪ )۱۴:۴‬شکل عرضی سیخانو ښودنه‬
‫(‪ )۱۵:۴‬شکل په بیم کې د طوالنی سیخانو ښودنه‬
‫(‪ )۱۶:۴‬شکل په بیم کې د عرضی سیخانو ښودنه‬
‫(‪ )۱۷:۴‬شکل په پایه کې د سیخانو ښودنه‬

‫‪62‬‬
63